\id EPH \h EEPESO KAM \toc1 GU UAꞌNAꞌN GU PAABLO NAT TU JA UAꞌÑXI GUIꞌ NAM TƗ JƗƗGIꞌÑ BUIÑOR GUCH XOIꞌKAM NAM EEPESO OIꞌDHAꞌ \toc2 EEPESO KAM \toc3 Ef. \mt2 GU UAꞌNAꞌN GU PAABLO NAT TU JA UAꞌÑXI GUIꞌ NAM TƗ JƗƗGIꞌÑ BUIÑOR GUCH XOIꞌKAM NAM \mt1 EEPESO OIꞌDHAꞌ \c 1 \s1 Na ba ja ñioꞌkdhaꞌ gu Paablo \p \v 1 Aañ jir Paablo, jir nobiiꞌñ iñ guch Xoiꞌkam, nat guꞌ gu Dios puiꞌ jaꞌk jix aagak pu chuꞌm kɨꞌn jiñ dhai. Aañ mu tu jam uaꞌñxiꞌñ bhaan dhiꞌñi uꞌuan aapiꞌm na pim miꞌ oiꞌdhaꞌ Eepeso na pim buiñor tɨ jɨɨgiꞌñ guch Xoiꞌkam, na pim guꞌ aapiꞌm Dios bar jaꞌtkam tugiꞌñ. \v 2 Baꞌ gu Dios jich Gɨꞌkoraꞌ gio gu Gɇꞌkam jich Xoiꞌkam pɨx xi jam joiꞌmdat jam aꞌm tɨ nɨidhidhaꞌ am na pim baꞌ gammɨjɨx bhaiꞌm taatɨt tu oiꞌñkaꞌ. \s1 Na puiꞌ ba tɨꞌyaꞌ gu Paablo nach dai gu Dios taxchaabgiꞌñdhaꞌ \p \v 3 Taxchaabgiꞌñdhaꞌ ich gu Dios guiꞌ nar Gɨꞌkorgaꞌn gu Gɇꞌkam jich Xoiꞌkam, nat guꞌ guch Xoiꞌkam bach uaꞌp jix dhaam dɨr guiꞌ na tuꞌ kɨꞌn jix bhaiꞌ ba tuch jimdaꞌch iꞌiiꞌmdaꞌ ɨr bhaan, nach guꞌ buiñor ba tɨ jɨɨgiꞌñ. \v 4 Gu Dios pu bɨjɨk dɨr jich aꞌm tɨ tɨɨ nach jir jaꞌtkam tugiꞌñ kaꞌ bhaankam guch Xoiꞌkam, pux ioꞌm bɨjɨk dɨr nat baꞌ moo bap duu dhi oiꞌñgaꞌn. Jich aꞌm pu tɨ tɨɨ nach puꞌñi gatuuk cham tuꞌ buiñor kax uꞌuaꞌtulhdhix kaꞌ. Joidham xich joiꞌgɨlh guꞌ gu Dios gɇꞌkam kɨꞌn, \v 5 puiꞌ kut baꞌ bha joot guch Xoiꞌkam na baꞌ dhiꞌ bhaankam maamraꞌn jich ɨlhdhaꞌ, pu bɨjɨk dɨr puiꞌ jaꞌk pum aa gu Dios na tu duñiaꞌ. \v 6 Pu kaiꞌñkam puiꞌ jaꞌk duu gu Dios nach baꞌ aach puꞌñi dhiꞌ bhaan taxchaabgidhat ba gɇꞌkamtuꞌndaꞌ gammɨjɨ nat gɇꞌkam kɨꞌn xich joiꞌmdak jich aꞌm ba tɨ tɨɨ, gam nat jix bhaiꞌ ba duu nat bhaiꞌ bach joochxi gu Maraaꞌn na baꞌ yaꞌch palhbuidhaꞌ. \v 7 Gɇꞌkam kɨꞌn xich joiꞌmdak puiꞌ tu duu gu Dios na dai pɨx gu ɨꞌraꞌn gu Maraaꞌn nat jaax, dhiꞌ kɨꞌn pu bach uañ guch uaꞌtulhdharaꞌ, baꞌ cham tuꞌ mu jaꞌk ka jiim ich nach paiꞌ gammɨjɨ miꞌ pup jich chulhiiñdhaꞌ gɨt. \v 8 Dhiꞌ bhaan jix maat ich ɨp nat gu Dios xich joiꞌmdak jich aꞌm tɨ tɨɨ nat jich chajaañ gu matdaꞌ nach baꞌ kɨꞌn jix maatɨt kaayaꞌ gu ñioꞌkiꞌñ na jax jir jum duukam. \v 9 Jix maatɨt ba kai chich baꞌ xib nat jax jaꞌk jum aa bɨjɨk na tu duñiaꞌ puꞌñi gatuuk, bak na puꞌñi bha jimdaꞌ guch Xoiꞌkam na baꞌ dhiꞌ bhaankam yaꞌ pu tu duñiaꞌ na jax jix aaꞌ. \v 10 Baꞌ janoꞌ na paiꞌ dhuuk bɨɨx puiꞌ tum duñiaꞌ nat jax jaꞌk tu dai dɨɨlh gu Dios na tu duñiaꞌ, bɨɨx maap tu jumpadai na jɨꞌk tuꞌx chu jaiꞌch jix dhaam gio yaꞌ dhi oiꞌñgaꞌn pu ja tɨɨdaꞌ nar ja gɇꞌkam tuk guch Xoiꞌkam. \p \v 11 Baꞌ gu Dios bhaankam guch Xoiꞌkam xich joiꞌmdak jich aꞌm pu tɨ tɨɨx ioꞌm bɨjɨk nach puꞌñi gatuuk jir jaꞌtkam tugiꞌñ kaꞌ. Guꞌ baꞌ nach paiꞌ bar jaꞌtkam tugiꞌñ kaꞌ, dai na ba tuch makiaꞌ nat tuꞌ pu tu dai bɨjɨk na tuch makiaꞌ. Pu tu duñiaꞌ guꞌ gu Dios jax ña ɨlhdhai pu tɨꞌyaꞌ. \v 12 Gu Dios pɨx dɨɨlh puiꞌx aa na aach nach jir Israel kam jaꞌtkam bɨɨpɨꞌ soiꞌch ɨlhdhai buiñor tɨ jɨɨꞌñdhaꞌ guch Xoiꞌkam nach baꞌ miꞌ dhɨr dai guiꞌ ba gɇꞌkamtuꞌndaꞌ, nach guꞌ puꞌñi bax mat kaꞌ na dai guiꞌ bɨxchuꞌx bhaaiꞌ na pu tu duñiaꞌ na jax ɨlhiiꞌñdhaꞌ. \v 13 Miꞌ dhɨr baꞌ aapiꞌm na pim cham jir Israel kam jaꞌtkam jup ba tɨ jɨɨꞌñ buiñor guch Xoiꞌkam soiꞌm ɨlhdhak, na pimɨt guꞌp tɨ jɨɨꞌñ puiꞌ na jax jum kaiꞌch gux bhaiꞌm kaiꞌchdham ñioꞌkiꞌñ. Tɨ jɨɨꞌñ japimɨt na dhiꞌr sɨlhkam puiꞌ na jax jum kaiꞌch, guch Xoiꞌkam pɨx baꞌp tu duu na pim baꞌ xib jaiꞌp bar jaꞌtkam tugiꞌñ gu Dios. Baꞌ gu Dios jup jam tajaañ gux Dhuuduꞌ kam jix Uañ Iiꞌmdaꞌ nat dɨɨlh puiꞌ pu tɨi bɨjɨk nach chajaañdhaꞌ aach nach jɨꞌk bar jaꞌtkam tugiꞌñ kaꞌ. \v 14 Baꞌ dhix Dhuuduꞌ kam jix Uañ Iiꞌmdaꞌ nat bach chajaañ gu Dios, dhiꞌ bhaan jix maatɨꞌ na ka tuch makiaꞌ ɨp guiꞌ na tuꞌ ka biꞌiix na tuch makiaꞌ, dai pɨx noꞌt bɨɨx miꞌ bach chuttu na paiꞌx aaꞌ guiꞌ dɨɨlh aach nach jɨꞌk jir jaꞌtkam tugiꞌñ kaꞌ. Dhiꞌ bhaan jach baꞌ gammɨjɨ gɇꞌkamtuꞌndaꞌ dai gu Dios, na guꞌ dai guiꞌr Gɇꞌkam. \s1 Na puiꞌ ba ja tɨɨdaꞌ gu Paablo na tu daan buiñor gu Dios ja aꞌmkam \p \v 15 Puiꞌ tɨ kai ñich na pim sap aapiꞌm tuꞌ sɨlhkam buiñor tɨ jɨɨgiꞌñ gu Gɇꞌkam jich Xoiꞌkam, jix ja joiꞌgɨꞌn japim sap baꞌ bɨɨx guiꞌ nam jir jaꞌtkam tugiꞌñ gu Dios. \v 16 Baꞌ dhiꞌ bhaan gammɨjɨ ba jam tɨꞌñchoꞌ iñ nañ paiꞌ dhuuk ba ji chu dañiaꞌ buiñor gu Dios, xi taxchaabgiꞌñdhaꞌ iñ baꞌ na guiꞌ jam palhbuiꞌñchuꞌ na pim buiñor tɨ jɨɨgiꞌñ guch Xoiꞌkam. \v 17 Gio puiꞌ soiꞌp tɨtdatuꞌ iñ gu Dios, dhiꞌ nar Gɨꞌkorgaꞌn gu Gɇꞌkam jich Xoiꞌkam, na jam tajaañdhaꞌ gux Dhuuduꞌ kam jix Uañ Iiꞌmdaꞌ na baꞌ dhiꞌx bhaiꞌ jam aaꞌñdhaꞌ na jax pɨk jaꞌk jir tuꞌm kam dɨɨlh gu Dios, na guꞌr matdaꞌ gux Dhuuduꞌ kam jix Uañ Iiꞌmdaꞌ. \v 18 Puiꞌ jaꞌk soiꞌp tɨtda iñ gu Dios na guiꞌ pɨx jam mattudaꞌ na pim baꞌ machiaꞌ nach tuꞌ nɨɨra na gatuuk jup tuch makiaꞌ dɨɨlh gu Dios, gio na pim baꞌ machiaꞌ na cham tuꞌ jaꞌp pɨx puiꞌm kaiꞌch na guch Xoiꞌkam miꞌ dhɨr baabuꞌ gu jaroiꞌ bhaan dɨr gu boi na mu jaꞌk bhɨix na paiꞌ gammɨjɨ miꞌ pup jum tulhiiñdhaꞌ, dhiꞌ miꞌ dhɨr ja boosgaim guꞌ gu Dios guiꞌ nam jɨꞌk jir jaꞌtkam tugiꞌñ kaꞌ. \v 19 Puiꞌ jaꞌk soiꞌp tɨtdatuꞌ iñ gu Dios na jam mattudaꞌ ɨp na pim jix bhaiꞌ machiaꞌ nax ioꞌm bɨxchuꞌx bhaaiꞌ na pu tu duñiaꞌ dɨɨlh, na guꞌ dhiꞌ baꞌ bɨxchuꞌ pɨx kɨꞌn jich palhbuiꞌñ aach nach jɨꞌk buiñor tɨ jɨɨgiꞌñ guch Xoiꞌkam. Bɨxchuꞌ pɨx jix bhaaiꞌ guꞌ na pu tu duñiaꞌ gu Dios cham aagix kam. Dhiꞌ pɨx kɨꞌn puiꞌ tu duu \v 20 janoꞌ nat duaꞌñdhak giop buusaiꞌ guch Xoiꞌkam mu dɨr koiꞌñgaꞌn tɨr nat baꞌ miꞌ dhɨr kɨɨꞌn dɨr xi chia na daibuꞌ bhammɨx dhaam na paiꞌ daa dɨɨlh gu Dios, bhaiꞌ na paiꞌ dhɨr jir Gɇꞌkam. \v 21 Gio dhiꞌ kɨꞌn pɨx na jax chuꞌm kɨꞌn bɨxchuꞌx bhaaiꞌ na pu tu duñiaꞌ dɨɨlh gu Dios, dhiꞌ pɨx tajaañ guch Xoiꞌkam na baꞌ ja daam bap tuiꞌkaꞌ guiꞌ nam iꞌiiꞌmdaꞌ bhaan jix chu jaiꞌch, nam puiꞌ tɨi bɨxchuꞌx bhaaiꞌ ɨp nam pu tu duñiaꞌ nam jax ɨlhiiꞌñdhaꞌ, sia bɨɨx na jɨꞌk tuꞌ yaꞌx chu jaiꞌch dhi oiꞌñgaꞌn bhaan giox dhaam. \v 22 Bɨɨx na jɨꞌk tuꞌx chu jaiꞌch, bɨtaaꞌn ji chu bii mɨt buiñor guch Xoiꞌkam, baꞌ cham tuꞌr jupaabkamuꞌn am. Gu Dios pɨx dɨɨlh jup dai guch Xoiꞌkam nar Gɇꞌkam kaꞌ bɨɨx jich bui nach jɨꞌk buiñor tɨ jɨɨgiꞌñdhaꞌ, jaꞌp ji buusan na dhiꞌ baꞌr jich moꞌ. \v 23 Aach baꞌ yaꞌ dɨr mu jaꞌk jaꞌp jup ji buusan nach jir tukgaꞌn, nach guꞌ buiñor tɨ jɨɨgiꞌñ. Bɨɨx nach jɨꞌk buiñor tɨ jɨɨgiꞌñ, guiꞌ bhaan jix oꞌjoꞌ ich. Sia bɨɨx na jɨꞌk tuꞌx chu jaiꞌch, bhaan jup tu tuꞌiiꞌ guch Xoiꞌkam sia pɨk nar jax kaꞌ gɨt. \c 2 \s1 Na puiꞌ ba tɨꞌyaꞌ gu Paablo nat gu Dios xich joiꞌmdak jich palhbui \p \v 1 Bɨɨpɨꞌ dɨr na pim chakui buiñor tɨ jɨɨꞌñdhat guch Xoiꞌkam, jaꞌp tuiꞌkat japim panaas na pim koꞌiix kat buiñor gu Dios, na pim guꞌx buam tu buadaꞌ na tuꞌr uaꞌtulhdharaꞌ. \v 2 Miꞌ puiꞌ tu daaꞌñchugɨt japim nam jax jix buam tu jimdaꞌ gu jaꞌtkam nam yaꞌ dhi oiꞌñgaꞌn dai bhaan tɨtɨɨꞌñcho, jix jɨɨgiꞌñdhat japim na jax jam jurtuꞌnkaꞌ guiꞌ na iiꞌmdaꞌ bhaan jix jaiꞌch na bɨxchuꞌx bhaaiꞌ na pu tu duñiaꞌ, dhiꞌ na jaiꞌ iꞌiiꞌmdaꞌ puiꞌ ja daam jup tuꞌiiꞌ nam puiꞌ cham jup jir kɨkɨɨꞌ. Dhiꞌ baꞌ mɨk jaꞌk ja bhɨichdhatgɨdaꞌ gu jaꞌtkam na dɨɨlh jax ɨlhiiꞌñ guiꞌ nam jɨꞌk cham miꞌ puiꞌ jiimdaꞌ na jax jix aaꞌ gu Dios. \v 3 Aach sia puiꞌ jaꞌk jup tu jimdat nach puiꞌ chakui buiñor jup tɨ jɨɨꞌñdhat guch Xoiꞌkam, miꞌ puiꞌ tu duñiidhaꞌ ich jax noꞌ tu tatdaꞌch chutkuꞌ bhaan, piam jax nach jich aaꞌndaꞌ, xich jɨjɨɨgiꞌñdhaꞌ ich panaas aach dɨɨlh nach jix buam jum duukam jup jix chu duñiik kaꞌ na tuꞌr uaꞌtulhdharaꞌ. Guꞌ baꞌ dhiꞌ nach tuꞌ bhaan jich uaꞌtulhiꞌñdhaꞌ, cham tuꞌch joiꞌmdaich chulhiiñchudaꞌ gɨt gu Dios noꞌch pui miꞌ puiꞌ tu daaꞌñchuꞌndaꞌ gɨt, jaꞌxbuiꞌ puiꞌp jich chulhiiñchudaꞌ gɨt na jax ja tulhiiñchudaꞌ guiꞌ nam cham miꞌ puiꞌ jimiaꞌ na jax jix aaꞌ. \v 4 Guꞌ ji na guꞌ joidham jir jix chu joiꞌgɨꞌn gu Dios, gɇꞌkam kɨꞌn xich joiꞌmdak jich chɨɨ baꞌ aach. \v 5 Tɨɨꞌ nat jich dhuduaꞌñdhak jich baapmiꞌ janoꞌ nat paiꞌ dhuuk duaꞌñdhak giop bamiiꞌ guch Xoiꞌkam miꞌ dhɨr koiꞌñgaꞌn tɨr, sia kuch guꞌ koꞌiix kat kɨꞌn guch uꞌuaꞌtulhdharaꞌ nach jix buam tu buadaꞌ. Baꞌ xib cham tuꞌ mu jaꞌk ka jiim ich nach paiꞌ gammɨjɨ miꞌ pup jich chulhiiñdhaꞌ gɨt, sia ku guꞌ miꞌ jaꞌk jum aagɨt tɨi nach bhɨɨyaꞌ gɨt na chich gɇꞌ bach uaꞌtulhdhak. \v 6 Janoꞌ nat paiꞌ dhuuk gu Dios duaꞌñdhak giop bamiiꞌ guch Xoiꞌkam mu dɨr koiꞌñgaꞌn tɨr, jaꞌp ji buus nat aach janoꞌ maap jich dhuduaꞌñdhak bɨɨmaꞌn jich baapmiꞌ nach ka koꞌiix kat. Miꞌ dhɨr baꞌ maaꞌn kap jich biꞌ dɨɨlh gu Dios jix dhaam nach paiꞌ aayaꞌ gatuuk, nach miaꞌn bap tuiꞌkaꞌ buiñor. \v 7 Baꞌ pu kaiꞌñkam puiꞌ jaꞌk duu na baꞌ dhiꞌ bhaan jup jix maatɨꞌ kaꞌ nax ioꞌm xich joiꞌmdaix bhaiꞌch dhuñiaꞌ ɨp gatuuk, na gammɨjɨx ioꞌm pu ba xich joiꞌgɨꞌndaꞌ, cham tuꞌ dai xib. Jaꞌxbuiꞌp xich joiꞌgɨꞌndaꞌ nat jɨꞌx pu ba xich joiꞌgɨlh xib bhaankam guch Xoiꞌkam. \v 8 Baꞌ na pimɨt tɨ jɨɨꞌñ aapiꞌm nat gu Dios tuꞌ sɨlhkam ba xich joiꞌgɨlh, dhiꞌ bhaan cham tuꞌ mu jaꞌk ka jiim japim bhaan gu boi na mu jaꞌk bhɨix na pim paiꞌ gammɨjɨ gɨt miꞌ pup jum tulhiiñdhaꞌ. Cham tuꞌ pimɨt tuꞌ bhaan tu juanak maꞌiich dhiꞌ, guꞌ jaꞌpji puiꞌ pɨx nat xi jam joiꞌmdak jaꞌp jaꞌk jam tuttu gu Dios. \v 9 Baꞌ chaꞌpim tuꞌ kaꞌm jup bam ɨlhiiꞌñdhaꞌ na pim cham tuꞌ mu jaꞌk ka jiim na pim paiꞌ gammɨjɨ gɨt miꞌ pup jum tulhiiñdhaꞌ, na pimɨt guꞌ cham tuꞌ tuꞌ bhaan tu juanak pu chuꞌm maꞌiich. \v 10 Gio guꞌ aach jup jir duniiꞌñ pɨx gu Dios, guiꞌ pɨx puiꞌch dhuu bhaankam guch Xoiꞌkam nach aach dai gux kɨɨꞌp jum duukam bap tu duñiidhaꞌ yaꞌ dɨr jaꞌp jaꞌk, cham tuꞌ kiaꞌ gux buam jum duukam nar uaꞌtulhdharaꞌ. Pu bɨjɨk puiꞌ jaꞌk pu tɨi guꞌ gu Dios na tu duñiaꞌ. \s1 Na puiꞌ ba tɨꞌyaꞌ gu Paablo nat guch Xoiꞌkam pɨx puiꞌ tu duu nach baꞌ bɨɨx maaꞌn ñiꞌook bap duukaꞌ nach jɨꞌk buiñor tɨ jɨɨgiꞌñdhaꞌ \p \v 11 Aapiꞌm na pim jɨꞌk cham jir Israel kam jaꞌtkam, guiꞌ nam jir Israel kam jaꞌtkam jup jam tɨɨtɨꞌ am: Gu jaꞌtkam cham jum matgilhdhadam. Baꞌ dɨɨlh gu Israel kam jaꞌtkam jup jum tɨɨtɨꞌ am: Aach jaꞌtkam jich matgilhdhadam. Baꞌ dhiꞌ nam puiꞌ jam tɨɨtɨꞌ, jaꞌp kaiꞌñkam jup kaiꞌchdhaꞌ am na pim aapiꞌm cham tuꞌr kɨkɨɨꞌ jaꞌtkam, pu cham jam aꞌm tɨ nɨidhim gu Dios. Dɨɨlh sap baꞌ ja aꞌm tɨ nɨidhim panaas nam jum matgilhiꞌñ ja tutkuꞌ bhaan. \v 12 Guꞌ pɨx ji na guꞌ maaxik aapiꞌm cham tuꞌ buiñor jup tɨ jɨɨꞌñdhat guch Xoiꞌkam, dɨlhkob jup tuiꞌkat japim, cham tuꞌ ja bɨɨm gu Israel kam jaꞌtkam. Baꞌ puiꞌ cham tuꞌ jam aꞌm jup bipioꞌdat guiꞌ nat tuꞌ ja iimchux pu bɨjɨk gu Dios gu Israel kam jaꞌtkam, nam jaroiꞌr jaꞌtkam tugiꞌñ. Cham tuꞌ pim puiꞌ jaꞌk tu jimdat nat jax jaꞌk maaꞌn ñiꞌook jup duu gu Dios ja bui gu Israel kam jaꞌtkam, jaꞌp pɨx japim duduakat yaꞌ dhi oiꞌñgaꞌn bhaan. Pu cham buiñor tɨ jɨɨgiꞌñdhaꞌ pim gu Dios, pu cham mat kaꞌ pim sia na pim pa jaꞌk jiimdaꞌ. \v 13 Baꞌ sia ku pim mɨk jup tuiꞌkat buiñor gu Dios, xib na pim maap bap tuiꞌdhiꞌ guch Xoiꞌkam na pim buiñor ba tɨ jɨɨgiꞌñ, miaꞌn ba ai pimɨt, pu kaiꞌñkam jich aꞌmkam muu guꞌ guch Xoiꞌkam bhaan gu uꞌuux na gai bɨɨt. \v 14 Guch Xoiꞌkam pɨx puiꞌch dhuu nach cham kach bhabhaakuiꞌñdhaꞌ. Nat muu pɨx bhaan gu uꞌuux na gai bɨɨt, dhiꞌ kɨꞌn puiꞌ ba tu duu nach miꞌ dhɨr maaꞌn ñiꞌook bap duukaꞌ jam bui aapiꞌm na pim cham jir Israel kam jaꞌtkam, gio aapiꞌm mu dɨr bha jaꞌk jich bui aach nach jir Israel kam jaꞌtkam. Panaas kut iar gu tuꞌ na puiꞌch dhuukat, baꞌ xib jaꞌp ji buusan nach maap bar jich oiꞌdhagɨm. \v 15 Guch Xoiꞌkam pɨx nat muu bhaan gu uꞌuux na gai bɨɨt nach baꞌ cham tuꞌ puiꞌ jaꞌk ka tu jim na jax tu daaxix na tu aagix, nach puꞌñi tuꞌ pɨx ja ɨlhiiꞌñdhaꞌ guiꞌ nam cham jir Israel kam jaꞌtkam, jaꞌp ji buus nat daam dɨr mim jaax gu ɨꞌraꞌn na baꞌ cham ka maax kaꞌ puiꞌ na jax jaꞌk tu aagix kat. Baꞌ xib jaꞌp ji buusan na pu cham paiꞌ ka maatɨꞌ gu puiꞌ jaꞌk aach jich bui, maap pɨx bar jich oiꞌdhagɨm ich xib, nach guꞌ maap buiñor bap tuiꞌdhiꞌ guch Xoiꞌkam. Dɨɨlh guch Xoiꞌkam pɨx puiꞌch dhuu nach cham kach bhabhaakuiꞌñdhaꞌ. \v 16 Daipuꞌ nat muu pɨx guch Xoiꞌkam bhaan gu uꞌuux na gai bɨɨt, miꞌ jotmodaꞌ cham kach bhabhaakuiꞌñ ich. Cham ka jam bhaamkiꞌñ ich aach yaꞌ dɨr mu jaꞌk jam bui aapiꞌm na pim cham jir Israel kam jaꞌtkam, gio aapiꞌm mu dɨr bha jaꞌk puiꞌ cham jup kach bhaamkiꞌñ aach nach jir Israel kam jaꞌtkam. Maap jach pɨx jix bhaiꞌ ba kaiꞌch, nat guꞌ maaꞌn maaꞌnkam pɨx jup jich dhuu. \p \v 17 Guch Xoiꞌkam bhach bhɨidhak gux bhaiꞌm kaiꞌchdham ñiꞌook na bhaan tu aꞌga nach jax jaꞌk cham kach bhabhaakuiꞌñdhaꞌ, nach jax jaꞌk maaꞌn ñiꞌook bap duukaꞌ, puiꞌ na jax aapiꞌm na pim cham jir Israel kam jaꞌtkam na pim mɨk jup tuꞌt buiñor gu Dios, gio aach nach jir Israel kam jaꞌtkam nach pu miaꞌn jup tuꞌiiꞌ buiñor guiꞌ. \v 18 Gio nat muu pɨx guch Xoiꞌkam bhaan gu uꞌuux na gai bɨɨt nach baꞌ maaꞌn iiꞌmdaꞌ pɨx bap duuk. Aapiꞌm na pim cham jir Israel kam jaꞌtkam jach jam bui maaꞌn iiꞌmdaꞌ bap duuk, gio aapiꞌm mu dɨr bha jaꞌk puiꞌ maaꞌn iiꞌmdaꞌ pɨx bap duuk jich bui aach nach jir Israel kam jaꞌtkam. Baꞌ maaꞌn iiꞌmdaꞌp duiñchugɨt jach amuub bap tuꞌiiꞌ buiñor gu Dios jich Gɨꞌkoraꞌ. Baꞌ puꞌñi nach jax maaꞌn iiꞌmdaꞌ bap duiñchuꞌ, maap bɨɨx jach buiñor aayaꞌ gu Dios. \v 19 Baꞌ xib cham tuꞌ pim kar jaiꞌ jaꞌtkam buiñor gu Dios, cham tuꞌ puiꞌ kam tɨɨtɨꞌ pim na pim cham jir Israel kam jaꞌtkam, na pim guꞌ xib puiꞌp bar Israel kam jaꞌtkam, maap bar jum oiꞌdhagɨm japim guiꞌ nam jir Israel kam jaꞌtkam. Gio jaiꞌp bar jaꞌtkam tugiꞌñ japim gu Dios, puiꞌp tu jam makiaꞌ baꞌ na jax tu ja makiaꞌ guiꞌ nam pur Israel kam jaꞌtkam. \v 20 Aapiꞌm na pim jɨꞌk buiñor ba tɨ jɨɨgiꞌñ guch Xoiꞌkam, jaꞌp ji buan japim na jax gu joodai na daam dɨr muiꞌ ba bhiꞌñbakchix kaꞌ bhaan gu jaiꞌ joodai na bɨtaaꞌn jup darkaꞌ. Gu joodai na bɨtaaꞌn darkaꞌ, dhiꞌ puiꞌ ji buan am na jax guiꞌ nam jɨꞌk jir noonbiꞌñ guch Xoiꞌkam, piam guiꞌ nam bhaankam tu aꞌga gu Dios. Baꞌ dɨɨlh guch Xoiꞌkam jaꞌp ji buusan na dhiꞌr diꞌ gu jodai na bɨɨx bhaan jum siisap dhiꞌ dhi bhiꞌñbak. \v 21 Baꞌ na pim saalh kaapakaim na pim buiñor tɨ jɨɨgiꞌñ guch Xoiꞌkam, jaꞌp ji buusan na dɨɨlh guch Xoiꞌkam saalh tɨɨmuim dhiꞌ dhi bhiꞌñbak, dai pɨx noꞌ pim bɨɨx maaꞌn ñiꞌook jup duiñchugɨt buiñor xip tuiꞌdhiꞌ. \v 22 Na guꞌ noꞌ pim aapiꞌm bɨɨx buiñor xip tuiꞌdhiꞌ guch Xoiꞌkam, bɨɨx jir bhiꞌñbakiꞌñ kaꞌ pim, miꞌ baꞌr miꞌ kaꞌ na paiꞌp tuiꞌkaꞌ gux Dhuuduꞌ kam jix Uañ Iiꞌmdaꞌ bhaamkamuꞌn gu Dios. \c 3 \s1 Na ba tu aaꞌndaꞌ gu Paablo nat tuꞌ bhaan tɨ tɨɨ gu Dios na bhaankam tu juanaꞌ \p \v 1 Aañ Paablo, pu kaiꞌñkam yaꞌ kuup iñ nañ jir tujuandam tugiꞌñ pɨx guch Xoiꞌkam, ku guꞌ miꞌ puiꞌ tu duñiim iñ ji na jax jaꞌk jix bhaiꞌ tu jam jimiaꞌ aapiꞌm na pim cham jir Israel kam jaꞌtkam. \v 2 Bax maat japim dho nat gu Dios pɨx pu chuꞌm kɨꞌn jiñ dhai nañ puꞌñi jam aagiꞌñdhaꞌ nat tuꞌ bhaan xich joiꞌmdak jix bhaiꞌch dhuu, puiꞌ nat jax pu tɨi bɨjɨk na tu duñiaꞌ. \v 3 Gu Dios dɨɨlh jiñ mattuda guꞌ nañ baꞌx maatɨt ba kɇɇ nat jax jaꞌk tu dai pu bɨjɨk na cham jaroiꞌ maatɨt kɇɇkɇt. Dhiꞌ baꞌr diꞌ na ñich jax jaꞌk mu tu jam uaꞌñ jɨꞌk daam bɨɨpɨꞌ dɨr. \v 4 Baꞌ noꞌ pimɨt guꞌx bhaiꞌ jiñkaidhak jix maatɨt kai dhiꞌ na ñich jax mu tu jam uaꞌñ, bax maat japim nañ jax jaꞌk jix maatɨt kɇɇ puiꞌ nat jax jaꞌk tu daasak gu Dios nat jax pum aa bɨjɨk na cham jaroiꞌ maatɨt. Guch Xoiꞌkam guꞌ na bhaan tu aꞌgat jup kaiꞌch, puiꞌ ba tu duu xib nat jax jaꞌk tu dai bɨjɨk. \v 5 Dhiꞌ nat tuꞌ jax ba duu xib gu Dios, nat bɨjɨk puiꞌ jaꞌk pum aa na tu duñiaꞌ, dhiꞌ pu cham tuꞌ ja mattudak guch bopxi kat guiꞌ nam bɨjɨk yaꞌ tu duduakat. Baꞌ xib bhaankam gux Dhuuduꞌ kam jix Uañ Iiꞌmdaꞌ ba ja mattuda gu Dios guiꞌ nam jir noonbiꞌñ guch Xoiꞌkam nam bhaankam tu aꞌgat jix uꞌuañ kɨꞌn yaꞌ oipo. \v 6 Nat jax jaꞌk jum aagak tu dai gu Dios bɨjɨk na tu duñiaꞌ puꞌñi gatuuk, jir dhiꞌñi: Na sap puꞌñi bhaankam guch Xoiꞌkam bax bhaaiꞌn kaꞌ bɨɨx guiꞌ nam jɨꞌk cham jir Israel kam jaꞌtkam kaꞌ nam puiꞌp ba bubuakiaꞌ miꞌ dhɨr bhaan gu boi nam bhaan mu jaꞌk jiim nam paiꞌ gammɨjɨ miꞌ pup jum tulhiiñdhaꞌ. Gio na bax bhaaiꞌn kaꞌ ɨp na jaiꞌp tu ja makiaꞌ gu Dios na tuꞌ ja biꞌiiꞌñ guiꞌ nam jir Israel kam jaꞌtkam, dai pɨx baꞌ nam aaꞌ nam tɨ jɨɨꞌñdhaꞌ na maaxik jir sɨlhkam puiꞌ na jax jum kaiꞌch gux bhaiꞌm kaiꞌchdham ñiꞌook na bhaan tu aꞌga guch Xoiꞌkam. \p \v 7 Jix bhaiꞌñ dhuu aañ gu Dios, tɨɨꞌ nat jiñ dhai nañ aañ baꞌr diꞌ kaꞌ nañ puiꞌ naiꞌ ja aagiꞌñdhaꞌ gux bhaiꞌm kaiꞌchdham ñioꞌkiꞌñ guch Xoiꞌkam, na guꞌ bɨxchuꞌx bhaaiꞌ na pu tu duñiaꞌ. Tɨi cham tuꞌr am kat na dhiꞌ kɨꞌn jiñ dhaꞌñsadaꞌ, \v 8 nañ guꞌ tɨir cham tuꞌ, gampaiꞌ tuꞌm iñ ja bui guiꞌ nam puiꞌ Dios jup jir jaꞌtkam tugiꞌñ. Guꞌ ji nat guꞌ guiꞌ xiñ joiꞌmdak jiñ dhai nañ aañ jir diꞌ kaꞌ nañ naiꞌ tu ja aꞌgidhaꞌ gux bhaiꞌm kaiꞌchdham ñioꞌkiꞌñ guch Xoiꞌkam guiꞌ nam cham jir Israel kam jaꞌtkam, nañ ja aaꞌñdhaꞌ na bhaankam guch Xoiꞌkam jix bhaiꞌ ba tuch jim. Bɨɨx aixim bhaan jix bhaiꞌ ba tuch jim na jaroiꞌ pu cham jɨꞌxdhaꞌ tɨɨmoꞌ sia ku tɨi ba tu jaꞌkɨlhiꞌñ. \v 9 Bɨɨx pu chuꞌm kɨꞌn jup jiñ dhai gu Dios nañ ja mattudaꞌ na jax jaꞌk puiꞌ tu duñiim nat jax jaꞌk ɨlhdhak tu daasak bɨjɨk. Dɨɨlh gu Dios nat puiꞌ jaꞌk ɨlhdhak tu dai bɨjɨk, dhiꞌ nat jaroiꞌp tu duu bɨɨx na jɨꞌk tuꞌx chu maax yaꞌ dhi oiꞌñgaꞌn giox dhaam jaꞌk. Muiꞌ oidhaꞌ bap duu nat puiꞌ jaꞌk ɨlhdhak pu tu dai na tu duñiaꞌ puꞌñi gatuuk. \v 10 Baꞌ xib guiꞌ nam iꞌiiꞌmdaꞌ bhaan jix chu jaiꞌch, puiꞌ na jax gu noonbiꞌñ gu Dios gio gu jaiꞌ bɨɨx aixim nam jix chu jaiꞌch, na bɨxchuꞌx bhaaiꞌ nam pu tu duñiaꞌ, nam xi ja nɨiꞌñdhaꞌ guiꞌ nam jɨꞌk buiñor ba tɨ jɨɨgiꞌñ guch Xoiꞌkam, dhiꞌ bhaan ba machiaꞌ am na gu Dios bɨxchuꞌ bhaan joidham jix chu matdaꞌ. \v 11 Puꞌñi jaꞌk pum aa gu Dios na tu duñiaꞌ janoꞌ bɨjɨk nat jax puiꞌm aagɨk puiꞌ jaꞌk tu dai, baꞌ xib maaxik yaꞌ puiꞌ ba tu duu bhaankam gu Gɇꞌkam jich Xoiꞌkam. \v 12 Baꞌ taxchaabgiꞌñ ich guch Xoiꞌkam nat jix bhaiꞌch dhuu, dhiꞌ nach jaroiꞌ buiñor tɨ jɨɨgiꞌñ, na guꞌ xib bax bhaaiꞌ nach miaꞌn aayaꞌ buiñor gu Dios cham tuꞌ bhaan ji chotdonɨt. \v 13 Baꞌ chaꞌpim jum oꞌjolhdhat buiñor xi chɨ jɨɨgiꞌñdhaꞌ guch Xoiꞌkam. Soiꞌñ jam tɨtda na pim cham tuꞌ dhiꞌ bhaan jum oꞌjolhiꞌñdhaꞌ nañ giilhim jiñ chulhiiñ aañ, na guꞌ dhiꞌ nañ jax jiñ chulhiiñ, jam aꞌmkam aapiꞌm jañ puiꞌñ chulhiiñ. Guꞌ jaꞌpji na pim jix bhaiꞌm taatɨt miꞌ puiꞌ xi jiimdaꞌ nañ kapbhaiꞌ jam aꞌmkam jiñ chulhiiñ. \s1 Na ba tu aaꞌndaꞌ gu Paablo nat jɨꞌx kɨꞌn xich joiꞌgɨlh guch Xoiꞌkam \p \v 14 Baꞌ bɨɨx dhiꞌ pu kaiꞌñkam jañ jiñ oꞌlhia kɨꞌn kɨɨkat gammɨjɨ buiñor tu daan gu Dios, dhiꞌ nar Gɨꞌkorgaꞌn gu Gɇꞌkam jich Xoiꞌkam, \v 15 dhiꞌ nat jaroiꞌp tu duu bɨɨx na jɨꞌk jix chu jaiꞌch yaꞌ dhi oiꞌñgaꞌn giox dhaam. \v 16 Gio jaꞌp jañ soiꞌp tɨtda gu Dios, na bɨxchuꞌ bhaan jir jix chumñigam bhammɨx dhaam na paiꞌ dhɨr jix ioꞌm jir Gɇꞌkam, na gɨt bhaankam gux Dhuuduꞌ kam jix Uañ Iiꞌmdagaꞌn puiꞌ jam duñiaꞌ na pim jix ioꞌm buiñor xi chɨ jɨɨgiꞌñdhaꞌ guch Xoiꞌkam, na dhiꞌ pɨx puiꞌ jam guguuxdhaꞌ. \v 17 Bɨɨx jañ puiꞌ soiꞌp tɨtdatuꞌ gu Dios na dɨɨlh guch Xoiꞌkam pɨx jam jujur am ba kiokaꞌ, dai na pim aapiꞌm puiꞌ jaꞌk buiñor tɨ jɨɨgiꞌñdhaꞌ. Gammɨjɨ pim baꞌ joidham jix kɨɨgalhdhat gu Dios miꞌ puiꞌ xi jiimdaꞌ na jax jix aaꞌ, gio na pim jix ja joiꞌmdat jix bhaiꞌ xi ja buaꞌt gu jaiꞌ jaꞌtkam \v 18 na pim baꞌ dhiꞌ bhaan bhaiꞌ ji machiaꞌ nat jɨꞌx gɇꞌkam kɨꞌn xich joiꞌmdak jix bhaiꞌch dhuu guch Xoiꞌkam bɨɨx nach jɨꞌk buiñor ba tɨ jɨɨgiꞌñ. \v 19 Puiꞌ jaꞌk soiꞌp tɨtdatuꞌ iñ baꞌ gu Dios na guiꞌ pɨx jam mattudaꞌ na jax kaiꞌñkam jup jum kaiꞌch noꞌñ maaꞌn jix kɨɨgalhiꞌñ gio noꞌñ maaꞌn jix joiꞌgɨꞌn. Jix ioꞌm jir gɇꞌp jum duukam guꞌ dhiꞌ na puiꞌm kaiꞌch, cham tuꞌ nach jɨꞌx ɨlhiiꞌñ aach dhɨɨlh. Baꞌ noꞌ guꞌ dhiꞌ jam aꞌm bap tuiꞌdhiꞌ, miꞌ dhɨr dai na pim jix bhaiꞌ ba machiaꞌ na jax jir tuꞌm kam gu Dios. \p \v 20 Gu Dios jich makiaꞌ gu tuꞌ nach aach taandaꞌ. Jix ioꞌm gɇꞌch makiaꞌ gu tuꞌ, cham tuꞌ nach aach jɨꞌx ɨlhiiꞌñdhaꞌ na panaas jich makiaꞌ. Piam noꞌch jax chɨtda na tuꞌ bhaan jich palhbuidhaꞌ, jix ioꞌm gɇꞌch palhbuidhaꞌ, cham tuꞌ jaꞌxbuiꞌ nach aach jɨꞌx ɨlhiiꞌñdhaꞌ, na guꞌ gu Dios jix ioꞌm gɇꞌx bhaaiꞌ na pu duñiaꞌ gu tuꞌ. \v 21 Baꞌ bɨɨx nach jɨꞌk buiñor tɨ jɨɨgiꞌñ guch Xoiꞌkam, jum aaꞌ nach gammɨjɨ buiñor tu daandaꞌ gu Dios sia pɨk nar jax kaꞌ gɨt. Puꞌñi gɨt moo tu tuiꞌkaꞌ. \c 4 \s1 Na puiꞌ ba ja tɨɨdaꞌ gu Paablo nam maaꞌn iiꞌmdaꞌ pɨx jup duiñchuꞌndaꞌ bɨɨx nam jɨꞌk buiñor tɨ jɨɨgiꞌñ guch Xoiꞌkam \p \v 1 Baꞌ aañiꞌ nañ yaꞌ kuup, pu kaiꞌñkam pɨx nañ jir tujuandam tugiꞌñ guch Xoiꞌkam. Aañ soiꞌñ jam tɨtda na pim miꞌ puiꞌ tuiꞌñgɨdaꞌ na jax jaꞌk bhaan jix maatɨꞌ kaꞌ nat jam aꞌm ba tɨ tɨɨ gu Dios, jam aꞌm ba tɨ nɨidhim guꞌ aapiꞌm. \v 2 Soiꞌ pim pɨx bam ɨlhiiꞌñdhaꞌ, bar jix bhabhaiꞌkam kaꞌ pim, chaꞌpim ka bhaaꞌmnaꞌ kaꞌ, xim jajoiꞌmdat japim pɨx bam papalhbuiꞌñdhaꞌ sia tuꞌ na pɨx bhaan. \v 3 Xi gaagidhaꞌ pim na pim jax jaꞌk tɨi gɨt cham bhakkurdaꞌ ja bui gu jaiꞌ nam puiꞌp tɨ jɨɨgiꞌñ buiñor guch Xoiꞌkam, na pim baꞌ gammɨjɨ maaꞌn iiꞌmdaꞌp duiñchuꞌndaꞌ, puiꞌ na jax jaꞌk jam jurtuꞌn gux Dhuuduꞌ kam jix Uañ Iiꞌmdaꞌ. \v 4 Maaꞌn tuukuꞌ pim pɨx jup duiñchuꞌndaꞌ gio maaꞌn iiꞌmdaꞌ, puiꞌ nat jax bɨɨx maap jam boosolh gu Dios miꞌ dhɨr bhaan gu boi na pim bhaan mu jaꞌk jiimɨt na pim paiꞌ gammɨjɨ gɨt miꞌ pup jum tulhiiñdhaꞌ. \v 5 Maaꞌn pɨx jix jaiꞌch guꞌ guch Gɇꞌkam tuk, baꞌ dai dhiꞌch buiñor tɨ jɨɨgiꞌñdhaꞌ, gio dai dhiꞌch buiñor jich bopkondaꞌ. \v 6 Maaꞌn pɨx jix jaiꞌch gu Dios, dhiꞌ bɨɨx dhɨt jir jich Gɨꞌkoraꞌ, na guꞌ bɨɨx dhɨt jir jich Gɇꞌkam tuk. Tuꞌ noꞌt jax ba ji dhuuch bui, bɨɨx jich bui puiꞌ tu duñiaꞌ, na guꞌ bɨɨx pɨx jich aꞌm tɨ nɨiꞌñ. \p \v 7 Ku guꞌ guch Xoiꞌkam bɨɨx jɨꞌmaꞌn jich dharai ji nach tuꞌ jax dhuñiaꞌ bhaankam, baꞌ dhiꞌ bhaan jix joojoidhaich miꞌ pu duñiaꞌ. Pu chuꞌm kɨꞌn jich dharai guch Xoiꞌkam nat jax chuꞌm ɨlh dɨɨlh, \v 8 puiꞌm kaiꞌch guꞌ maaꞌn kap na mɨt paiꞌ tu uaꞌnak gu bɨjɨk dɨr kam, jup jum kaiꞌch: \q1 Nat paiꞌ dhuuk giop tɨs jix dhaam, \q1 muiꞌ xi ja buuprak xi ja uꞌuuk guiꞌ nat ja bui tu kokda, \q1 jaiꞌ baꞌ yaꞌ xi ja chianɨk nam jɨꞌk tuꞌ jax dhuñiaꞌ bɨɨx jɨꞌmaꞌn. \p \v 9 ¿Guꞌ tuꞌ baꞌ ku baꞌ puiꞌm kaiꞌch chi nat puiꞌ giop tɨs jix dhaam? Dho na jaꞌpni kaiꞌñkam jup jum kaiꞌch dho nat guch Xoiꞌkam bhammɨ dɨr bha tɨm yaꞌ dhi oiꞌñgaꞌn bhaan. \v 10 Baꞌ dhiꞌ nat bhammɨ dɨr bha tɨm, maaꞌn na jax jir dhiꞌ pɨx nat gio muiꞌp tɨs. Jix ioꞌm daam dɨr ji bii na jɨꞌk kap jix jaiꞌch gux dhaam. Dhiꞌ baꞌr diꞌ na ja daam jup tuꞌiiꞌ bɨɨx na jɨꞌk tuꞌx chu jaiꞌch. \v 11 Baꞌ dhiꞌ pɨx jup jir diꞌ nat jaiꞌ dhɨt ja darai nam puꞌñi miaꞌn jir noonbiꞌñ kaꞌ, nam baꞌ miꞌ dhɨr bhaankam naiꞌ pu tu duñiaꞌ na jax ɨlhiiꞌñdhaꞌ. Gio jaiꞌ dhɨt jup ja darai nam bhaankam tu aꞌgadaꞌ na jax ja jurtuꞌnkaꞌ. Gio jaiꞌ dhɨt jup ja darai nam nai tu aꞌgaꞌ gux bhaiꞌm kaiꞌchdham ñioꞌkiꞌñ na dɨɨlh bhaan tu aꞌga guch Xoiꞌkam. Gio jaiꞌ dhɨt jup ja darai guiꞌ nam maap ja jumpadat daich Xoiꞌkam jɨɨgiꞌñdham ja jiñkaixdhat ja aagiꞌñdhaꞌ gu ñioꞌkiꞌñ na jax jir jum duukam, gio baꞌ nam maap tu daandaꞌ. Gio jaiꞌ ja darai ɨp guiꞌ nam ja mamtuxiꞌñdhaꞌ gu daich Xoiꞌkam jɨɨgiꞌñdham nam jax jaꞌk miꞌ puiꞌ jiimdaꞌ. \v 12 Baꞌ dhiꞌ nat bɨɨx aixim tuꞌm kɨꞌn ja darai, pu kaiꞌñkam dhiꞌ kɨꞌn ja darai nam baꞌx joojoidhat miꞌ dhɨr puiꞌ duñiaꞌ na jax jix aaꞌ. Aach pu chuꞌm kɨꞌn jich dharai bɨɨx jɨꞌmaꞌn nach jɨꞌk buiñor tɨ jɨɨgiꞌñ, nach baꞌ yaꞌ dɨr puiꞌp tu ja aꞌgidhaꞌ gu jaiꞌ jaꞌtkam nam baꞌ muiꞌdhaꞌ guiꞌ nam buiñor tɨ jɨɨgiꞌñdhaꞌ, gio nach baꞌ miꞌ dhɨr ja aagiꞌñdhaꞌ nam jax jaꞌk tuiꞌñgɨdaꞌ. Na guꞌ nañ jax ba kaiꞌch nach aach jaꞌp ji buan nach jir tukgaꞌn guch Xoiꞌkam, \v 13 nach baꞌ miꞌ dhɨr bɨɨx maaꞌn nach jax jix ioꞌm buiñor tɨ jɨɨgiꞌñdhaꞌ, gio nach bɨɨx maap miꞌ puiꞌ jiimdaꞌ na jax jix aaꞌ, bɨɨx jix bhaiꞌ bax mat kaꞌ ich guꞌ na jax jaꞌk jir tuꞌm kam gu Dios. Baꞌ jaꞌxbuiꞌ miꞌ puiꞌp ba jiimdaꞌ ich nat jɨꞌx miꞌ puiꞌ jii guch Xoiꞌkam, chakui jupaaban bhɨi chich guꞌ na jɨꞌx jum aaꞌ. \v 14 Baꞌ chaꞌch puiꞌ jaꞌk ka tu jimdaꞌ na jax gu aꞌaalh. Na guꞌ gu alhii jax ñam aaꞌndaꞌ na tu duñiaꞌ, jaꞌxpɨx maakam jup bam aaꞌndaꞌ, cham tuꞌ puiꞌ ka tu duñiaꞌ na jax tɨi xim aagaꞌ bɨɨpɨꞌ dɨr. Gio baꞌ na cham tuꞌx bhaiꞌ xim gaꞌngadaꞌ gu jaroiꞌ noꞌ ba iatgiꞌñ, jaꞌp pɨx tɨ jɨɨꞌñdhai miꞌ puiꞌ ba duñiaꞌ jax ña iatgidhaꞌ. Jix jaiꞌch am guꞌ gu jaꞌtkam nam bɨɨx aixim tuꞌm kɨꞌn tu iatgiꞌñ, guꞌ jaꞌpji nach puiꞌ jaꞌk ba tu jimdaꞌ na jax noꞌch jir gɇꞌgɇr jaꞌtkam. \v 15 Maaꞌn iiꞌmdaꞌp duiñchugɨt jach miꞌ puiꞌ tu aꞌgadaꞌ na jax jir sɨlhkam, xich jajoiꞌmdat ich bɨɨx jɨꞌmaꞌn. Miꞌch puiꞌ ba tu duiñchuꞌndaꞌ nat jɨꞌk jax tu duu guch Xoiꞌkam nach baꞌ jaꞌxbuiꞌ miꞌ puiꞌp ba jiimdaꞌ, na guꞌ dhiꞌr jich Gɇꞌkam tuk bɨɨx nach jɨꞌk buiñor tɨ jɨɨgiꞌñ. \v 16 Guch Xoiꞌkam pɨx dɨɨlh miꞌ kɨɨsaꞌ gu jaroiꞌ ja bui guiꞌ nam buiñor tɨ jɨɨgiꞌñdhaꞌ noꞌt miꞌ puiꞌ ba jii na jax jix aaꞌ. Gio guiꞌ pɨx jich Xoiꞌkam puiꞌp ja duñiaꞌ bɨɨx guiꞌ nam buiñor tɨ jɨɨgiꞌñdhaꞌ nam bɨɨx maap jix bhaiꞌ kaiꞌchɨt miꞌ puiꞌ tu duñiaꞌ na jax jix aaꞌ, nam baꞌx ioꞌm muiꞌdhaꞌ gio nam jix ioꞌm bax chu joiꞌgɨꞌndaꞌ. \s1 Na puiꞌ ba tɨꞌyaꞌ gu Paablo nach jumai iiꞌmdaꞌ ba uaꞌ nach jɨꞌk buiñor tɨ jɨɨꞌñ guch Xoiꞌkam \p \v 17 Baꞌ jaꞌp jañ jam tɨtda bhaankam guch Xoiꞌkam jich Gɇꞌkamiꞌ na pim cham tuꞌ puiꞌ jaꞌk ka tu jimdaꞌ nam jax chu jim gu jaiꞌ jaꞌtkam nam cham buiñor tɨ jɨɨgiꞌñ guch Xoiꞌkam, nam guꞌ dhiꞌ puiꞌ jaꞌk tu jim nam jax pɨx ɨlhiiꞌñ dɨɨlh, pu cham tuꞌ bhaiꞌ puiꞌ nam jax jaꞌk tu jim. \v 18 Cham tu mamatdaꞌ am guꞌ dhiꞌ dhi jaꞌtkam, gio nam cham maatɨt tɇ kɇɇ sia ku jaroiꞌ tɨi tu ja aꞌgiꞌñ na jax jaꞌk jir joidham, pu cham maat am baꞌ na joidham jir jix kɨɨꞌ puiꞌ na jax jix aaꞌ gu Dios. \v 19 Jir jix kaapak am dhiꞌ dhi jaꞌtkam kum baꞌ cham maatɨt tɇ kɇɇ, bɨɨx aixim pɨx ba tu buim am na tuꞌ cham jir kɨɨꞌ, na tuꞌ cham bhaigɨt nam pu buadaꞌ nam pu tu buim. Ni jɨꞌx kum iam xim gaꞌngaꞌ noꞌr am gu puiꞌ kaꞌ baꞌ cham. \v 20 Baꞌ aapiꞌm cham tuꞌ puiꞌ jaꞌk tu jim, na mɨt guꞌ cham tuꞌ puiꞌ jaꞌk jam aaꞌñ guiꞌ na mɨt tu jam aꞌgi bhaankam guch Xoiꞌkam. \v 21 Dai guch Xoiꞌkam bhaan tu jam aꞌgi mɨt, gio jam aagiꞌñ am ɨp na jax jaꞌk jix aaꞌ na pim miꞌ puiꞌ jiimdaꞌ. Dai puiꞌ jaꞌk jir jix kɨɨꞌ guꞌ gio nar sɨlhkam nat jax jaꞌk jich aaꞌñ guch Xoiꞌkam. \v 22 Baꞌ chaꞌpim gio jaꞌk jup ka sulhiiꞌndaꞌ mu jaꞌk na pim paiꞌx buam tu jimdat bɨɨpɨꞌ dɨr, na paiꞌ gux buam jum duukam puiꞌ jam duiñchuꞌndaꞌ na pim jix buam tu buadaꞌ na tuꞌ cham jir kɨɨꞌ. \v 23 Chaꞌpim puiꞌ jaꞌk kam aaꞌndaꞌ, dai puiꞌ jaꞌk japim pɨx bam aaꞌndaꞌ na jax jaꞌk jir jix kɨɨꞌ. \v 24 Bar jaiꞌ jaꞌtkam kaꞌ pim, cham tuꞌ pu chuꞌm kiaꞌ na jax gu bɨɨpɨꞌ dɨr kam. Jix uꞌuañ kɨꞌn japim xi guꞌkgɨdaꞌ puiꞌ na jax jir tuꞌm gu Dios, na baꞌ dhiꞌ bhaan jix maatɨꞌ kaꞌ nat guiꞌ jam pataasak jaiꞌp jam duu. Miꞌ puiꞌ pim ba jiimdaꞌ na jax jaꞌk sɨlhkam jir miꞌ puiꞌ. \p \v 25 Chaꞌpim baꞌ naiꞌ kam iꞌiatgiꞌñdhaꞌ, sɨlhkam japim tum aꞌaꞌgiꞌñdhaꞌ bɨɨx jɨꞌmaꞌn, nach guꞌ bɨɨx maaꞌn tuukuꞌ pɨx jup duuk nach buiñor tɨ jɨɨgiꞌñ guch Xoiꞌkam. \p \v 26 Baꞌ noꞌ pimɨt guꞌ jax dhuukat tuꞌ bhaan ma bhaak, chaꞌpim jum uaꞌtulhiꞌñdhaꞌ, xi ñakooꞌndaꞌ pim, gio guꞌ cham tuꞌ na pim bɨx chanoolh jix bhaak kaꞌ. \v 27 Chaꞌpim jix jɨɨgiꞌñdhaꞌ gu jaꞌook noꞌ puiꞌ jam jurtuꞌn na pim jum uaꞌtulhdhaꞌ noꞌ pimɨt puꞌñi tuꞌ bhaan ma bhaak. Dhiꞌ bhaan ba jam maiꞌchiaꞌ guꞌ noꞌ pimɨt bam uaꞌtulh. \p \v 28 Gu jaroiꞌ noꞌ bɨɨpɨꞌ dɨr kax ɨxbiꞌ kat, yaꞌ dɨr jaꞌp jaꞌk cham tuꞌ ka tɨ ɨɨxiꞌñdhaꞌ. Ba tu juandaꞌ pɨx na baꞌ dɨɨlh noonbiꞌñ kɨꞌn maiꞌchɨt gu tuumiñ jaiꞌ ja maakdaꞌ guiꞌ nam cham bhaaiꞌ nam jax dhui tu juanaꞌ. \p \v 29 Giox bhaiꞌ pim tu ñiokdaꞌ, cham tuꞌ na pim giilhim kaiꞌchdhaꞌ. Puiꞌ pim jaꞌk tu ñiokdaꞌ na jax jaꞌk ja palhbuiꞌñchuꞌndaꞌ nam miꞌ puiꞌ jiimdaꞌ gu jaiꞌch Xoiꞌkam jɨɨgiꞌñdham, gio nam cham dhiꞌ bhaan jix buam jum aaꞌndaꞌ. Dhiꞌx ioꞌm jum aaꞌ na pim jix bhaiꞌ tu ñiokdaꞌ, \v 30 na guꞌ gux Dhuuduꞌ kam jix Uañ Iiꞌmdaꞌ puiꞌx buam jup jum aaꞌndaꞌ noꞌ pim jix buam tu ñiok. Jum aaꞌ baꞌ na pim cham jix buam tu ñiokdaꞌ. Dhix Dhuuduꞌ kam jix Uañ Iiꞌmdaꞌ guꞌ na jam aꞌm tajaañix, jaꞌp ji buusan nat dhiꞌ kɨꞌn jam matgilh gu Dios na baꞌ dhiꞌ bhaan jix maatɨt jam tɨgiaꞌ ɨp gio gatuuk na pim aapiꞌm cham tuꞌ mu jaꞌk bhɨɨyaꞌ na pim paiꞌ gammɨjɨ miꞌ pup jum tulhiiñdhaꞌ. \p \v 31 Chaꞌpim bɨɨx aixim bhaan jix buam jum aaꞌndaꞌ, ni ku pim cham bhaak kaꞌ. Chaꞌpim giilhim ja tɨtdat ja jiñkaiꞌñdhaꞌ gu jaꞌtkam. Jaꞌp japim xi dhui bɨɨx gux buam jum duukam miꞌ puiꞌ ba jimiaꞌ na jax jix aaꞌ gu Dios. \v 32 Bar jix bhabhaiꞌkam kaꞌ pim pɨx, jix ja joiꞌmdat japim jix bhaiꞌ xi ja buaꞌt gu jaiꞌ. Xi chum uꞌuañdhat japim noꞌ pimɨt tuꞌ cham am bua, puiꞌ nat jax xi jam joiꞌmdak tu jam uañ gu Dios bhaankam guch Xoiꞌkam. \c 5 \s1 Na puiꞌ ba tɨꞌyaꞌ gu Paablo nam jax jaꞌk miꞌ puiꞌ jiimdaꞌ guiꞌ nam jir maamraꞌn gu Dios \p \v 1 Jir maamraꞌn japim aapiꞌm gu Dios, baꞌ joidham xi jam daꞌ. Xi gaagidhaꞌ pim na pim jax jaꞌk tɨi gɨt puiꞌp xi chu jimdaꞌ na jax guiꞌ, miꞌ puiꞌ pim xi jiimdaꞌ na jax jix aaꞌ. \v 2 Jix ja joiꞌgɨꞌndaꞌ pim gu jaiꞌ sia tuꞌ na pɨx kɨꞌn, jaꞌp na jax guch Xoiꞌkam nat xich joiꞌmdak jich aꞌmkam muu. Na guꞌ guch Xoiꞌkam nat muu, jaꞌp ji buus buiñor gu Dios nat jaroiꞌ kubhioñxi guiꞌ na kɨꞌn joidham uub. Dhiꞌ bhaan baꞌ xich joiꞌmdak jich chɨɨ. \p \v 3 Guꞌ baꞌ kapbhaiꞌ na pim aapiꞌm jaiꞌp bar jaꞌtkam tugiꞌñ gu Dios, chaꞌpim bhaan ka tɨtɨɨꞌñchokaꞌ na pim gɨt jaiꞌ ja bɨɨm xi boppodaꞌ gu uꞌuub nam cham jir jam bɨpnaꞌ, gam jaiꞌ bɨɨx aixim gu tuꞌ na puiꞌp jir uaꞌtulhdharaꞌ, puiꞌ na jax ña pim cham tuꞌ jaꞌp pɨx bɨɨx aixim bhax chu aaꞌndaꞌ na pim gɨt xi chu biaꞌkaꞌ. \v 4 Gio na pim cham tuꞌ giilhim ka tu ñiokdaꞌ. Chaꞌpim jix ñanaanbim kaiꞌchdhaꞌ. Noꞌ pim giilhim bax chɨꞌiik, xi chu dañiaꞌ pim buiñor gu Dios, xi gɇꞌkamtudaꞌ pim, cham tuꞌ na pim giilhim tɨꞌyaꞌ. \v 5 Giox maat japim ɨp na jaꞌpnip tu tuꞌiiꞌ: Na gu jaroiꞌ noꞌ ganaiꞌ pɨx ja bɨɨm boppo gu uꞌuub sia ku tɨi tɨ bɨɨnaꞌ, piam noꞌ bɨɨx aixim tu bua gu tuꞌ na puiꞌp jir uaꞌtulhdharaꞌ, piam noꞌ cham am jum juꞌngiꞌñ sia ku tɨi bar jix chumñigam, noꞌ guꞌ jaꞌp pɨx bhax chu aaꞌ na gɨt bɨɨx aixim xi chu biaꞌkaꞌ, dhiꞌ cham tuꞌ buiñor aayaꞌ guch Xoiꞌkam na paiꞌ dhɨr jir Gɇꞌkam bɨɨmaꞌn gu Dios jich Gɨꞌkoraꞌ. Na guꞌ noꞌ jaroiꞌ bɨɨx aixim jaꞌp pɨx jix aaꞌ na gɨt xi chu biaꞌkaꞌ, jir jix buam jum duukam buiñor gu Dios, na guꞌ dhiꞌ jaꞌp ji buusan na buiñor tu daandaꞌ gu jax chuꞌm didios jum tɨɨtgɨdam jaꞌppɨx jup duiñxim. \v 6 Xim gaagidhaꞌ pim nam jax jaꞌk cham jam iatgidhaꞌ guiꞌ nam naiꞌ oipot maakam tu iatgiꞌñ, na pu cham tuꞌ mim nɨnɨiꞌñ buiñor gu Dios. Jix ioꞌm ja tulhiiñchudaꞌ guꞌ gu Dios guiꞌ nam naiꞌ puiꞌ tu iatgidhidhaꞌ, nam guꞌ dhiꞌ cham tuꞌ miꞌ puiꞌ jiimdaꞌ na jax jix aaꞌndaꞌ. \v 7 Jam aagiꞌñ iñ baꞌ na pim cham tuꞌ mi ja jɨɨgiꞌñdhaꞌ dhiꞌ pu chuꞌm gu jaꞌtkam, ni ku pim am ja bɨpnatdaꞌ. \p \v 8 Gu jaroiꞌ noꞌ cham maat na jax jir tuꞌm kam gu Dios, jaꞌp ji buusandaꞌ nax chu tukgam kɨr oirɨdaꞌ, puiꞌ na jax aapiꞌm na pim jix chu tukgam kɨr oipot bɨɨpɨꞌ dɨr na pim chakui maatɨt na jax jir tuꞌm kam gu Dios. Baꞌ xib na pim bax maat, jix chu maax kɨr jaꞌk ba oipo pim, jum aaꞌ baꞌ na pim miꞌ puiꞌ jiimdaꞌ na jax jix aaꞌ gu Dios na baꞌ dhiꞌ bhaan jix maatɨꞌ kaꞌ na pim bax maat na jax jir tuꞌm kam. \v 9 Gux Dhuuduꞌ kam jix Uañ Iiꞌmdagaꞌn pɨx guꞌ dɨɨlh gu Dios jich mattudidhaꞌ nach jax jaꞌk miꞌ puiꞌ jiimdaꞌ, nach jax jaꞌk jix chu joiꞌgɨꞌndaꞌ, gio nach jax jaꞌk miꞌ puiꞌ jiimdaꞌ na jax jix kɨɨꞌ kaꞌm nɨiꞌñ gio na jax jir sɨlhkam. Guꞌ baꞌ noꞌch guꞌ dhiꞌ bɨɨx miꞌ puiꞌ tu duiñchuꞌ, dhiꞌ bhaan jix maatɨꞌ kaꞌ nach jix chu maax kɨr jiimchuꞌ. \v 10 Xi gaagidhaꞌ pim na pim jax jaꞌk tɨi gɨt miꞌ puiꞌ xi jiimdaꞌ na jax jix aaꞌ gu Dios. \v 11 Chaꞌpim jaiꞌ ja palhbuiꞌñdhaꞌ gu tuꞌ nam jax buadaꞌ guiꞌ nam cham maat ni jɨꞌx na jax jir tuꞌm kam gu Dios, na guꞌ nam jɨꞌk tuꞌ jax buadaꞌ, pu cham tuꞌ mi nɨnɨiꞌñ am. Jaꞌkbuiꞌ kat ji na pim ja aagiꞌñdhaꞌ na cham jir am puiꞌ nam jax jaꞌk tu bua. \v 12 Jix xiꞌɨraam guꞌ sia noꞌch am jaiꞌ pu chuꞌm jup tu aꞌga aach nach jɨꞌk jix chu maax kɨr bap tuꞌiiꞌ, nam guꞌx chu tukgam kɨr jup tuꞌt puiꞌ tu bua guiꞌ. \v 13 Baꞌ noꞌm guꞌ iam miꞌ jaꞌk xi baapkiaꞌ gɨt na paiꞌx chu maax, jix bhaiꞌ bhaiꞌ ji machiaꞌ am gɨt na maaxik cham tuꞌr puiꞌ nam jax tu bua, giox bhaiꞌ ba machiaꞌ am na jax jaꞌk jir sɨlhkam. \v 14 Puiꞌ ku baꞌp jum kaiꞌch maaꞌn kap na mɨt paiꞌ tu uaꞌnak gu bɨjɨk dɨr kam: \q1 Gor xi ñiññia, \q1 chaꞌpim ka kookos kaꞌ. \q1 Xi baapmigiaꞌ pim miꞌ dhɨr koiꞌñgaꞌn tɨr na baꞌ jam bɨꞌñxidhaꞌ guch Xoiꞌkam. \p \v 15 Baꞌ xi gaagidhaꞌ pim ɨp na pim jax jaꞌk tu jimdaꞌ aapiꞌm dɨɨlh. Puiꞌ pim jaꞌk tu jimdaꞌ na jax jaꞌk bhaan jix maatɨꞌ kaꞌ na pim jix bhaiꞌ jam jur biaꞌ, na pim guꞌr jix chu mamatdaꞌ. Chaꞌpim jaꞌp pɨx tu jimdaꞌ na jax guiꞌ nam cham ja jur biaꞌ ni jɨꞌx. \v 16 Gammɨjɨ pim tuꞌ jax xi buadaꞌ na tuꞌr jix kɨɨꞌp jum duukam, chaꞌpim gam ɨrdat darkaꞌ, na guꞌ cham tuꞌ gammɨjɨr jix kɨɨꞌ tanoolh kaꞌ. \v 17 Chaꞌpim puiꞌm ɨlhiiꞌñdhaꞌ na pim panaas pu cham jɨꞌxdhaꞌ machiaꞌ na jax jaꞌk jix aaꞌ gu Dios, na guꞌ dhiꞌ puiꞌ ji buusandaꞌ na pim pu cham jum jur biaꞌkaꞌ noꞌ pim puiꞌm aaꞌ, guꞌ jaꞌpji na pim xi gaagaꞌ na pim jax jaꞌk jix bhaiꞌ miꞌ puiꞌ jiimdaꞌ. \v 18 Gio na pim cham tuꞌ maikkordaꞌ, na pim guꞌ bɨɨx aixim jix buam tu buadaꞌ noꞌ pim cham jam jur ka biaꞌ, guꞌ jaꞌpji jaꞌkbuiꞌ kat na pim xi baidhaꞌ gux Dhuuduꞌ kam jix Uañ Iiꞌmdaꞌ na gɇꞌ jam aꞌm jum tajaanaꞌ na baꞌ dhiꞌ jam jurtudidhaꞌ na pim jax jaꞌk tu duñiidhaꞌ gu tuꞌ. \v 19 Gio na pim paiꞌ dhuuk tu daandaꞌ buiñor gu Dios, kɨꞌn japim xim guguuxdhat xi chu jiñkaidhat bhaan Saalmos taꞌm, gio miꞌ dhɨr japim xi boosgat na pim laalaꞌndaꞌ, piam sia jax ña pim jaꞌk jix mat kaꞌ na pim laalaꞌndaꞌ, dai nax dhaam kam bhaan tu aꞌgadaꞌ. Dhiꞌ puꞌñi jaꞌk japim bhaan gɇꞌkamtuꞌndaꞌ gu Dios bɨɨx jam jujur kɨꞌn. \v 20 Gammɨjɨ pim taxchaabgiꞌñdhaꞌ gu Dios jich Gɨꞌkoraꞌ na bɨxchuꞌ pɨx kɨꞌn jix bhaiꞌch bua, bhaankam japim taxchaabgiꞌñdhaꞌ gu Gɇꞌkam jich Xoiꞌkam. \s1 Na ba tu aaꞌndaꞌ gu Paablo nam jax jaꞌk tu jimdaꞌ daim bɨpnagɨm gio ja bui gu ja maamar \p \v 21 Tuꞌ kaꞌm japim xim nɨnɨidhat bɨɨx jɨꞌmaꞌn, cham tuꞌ na pim gɇꞌgɇrkam jum taat kaꞌ, na guꞌ puꞌñi jaꞌk bhaan jup jix maatɨꞌ kaꞌ baꞌ na pim tuꞌ kaꞌm nɨiꞌñ guch Xoiꞌkam. \p \v 22 Gu uꞌuub guiꞌ nam tɨ bɨpnaꞌ, jum aaꞌ nam tuꞌ kaꞌm ja nɨiꞌñdhaꞌ gu ja bɨpnaꞌ, puiꞌ nam jax tuꞌ kaꞌm nɨiꞌñ guch Xoiꞌkam. \v 23 Na guꞌ gu chioꞌñ pɨk bhaan jup tu tuꞌiiꞌ, cham tuꞌ gu ubii. Jaꞌp na jax guch Xoiꞌkam na guiꞌ pɨk bhaan jup tu tuꞌiiꞌ bɨɨx nach jɨꞌk buiñor tɨ jɨɨgiꞌñ. Gio guꞌ dhiꞌ pɨx jich Xoiꞌkam gammɨjɨch palhbuiꞌñchuꞌndaꞌ sia tuꞌ na pɨx bhaan, na guꞌ nañ jax ba kaiꞌch nach jir tukgaꞌn pɨx. \v 24 Jum aaꞌ baꞌ na gu ubii tuꞌ kaꞌm nɨiꞌñdhaꞌ gu bɨngaꞌn sia pɨk nar jax kaꞌ gɨt, jaꞌp na jax aach nach jɨꞌk buiñor tɨ jɨɨgiꞌñ guch Xoiꞌkam nach guꞌ tuꞌ kaꞌm nɨiꞌñ. \p \v 25 Gio gu chichioꞌñ guiꞌ nam tɨ bɨpnaꞌ, puiꞌ tuꞌ kaꞌm jam jup ja nɨidhat jix ja joiꞌgɨꞌndaꞌ, jaꞌxbuiꞌ puiꞌp jix ja joiꞌgɨꞌndaꞌ am nat jɨꞌx xich joiꞌgɨlh guch Xoiꞌkam aach bɨɨx nach jɨꞌk buiñor ba tɨ jɨɨgiꞌñ xib. Gɇꞌkam kɨꞌn xich joiꞌmdak jich aꞌmkam muu guꞌ. \v 26 Baꞌ nat xich joiꞌmdak jich aꞌmkam muu, dhiꞌ pu chuꞌm naiꞌ pup tum aꞌga, dhiꞌ nat baꞌ aach jax chuꞌm kɨꞌn uana guch uaꞌtulhdharaꞌ bɨnkam na chich jich bopko suudaiꞌ kɨꞌn. Guiꞌ dɨɨlh puiꞌ jaꞌk tu duu nach baꞌ bar jaꞌtkam tugiꞌñ kaꞌ, \v 27 dɨɨlh jich kɨɨꞌmpi nach baꞌ joidham jix kɨkɨɨꞌ buiñor jup tuiꞌkaꞌ na xich nɨiꞌñdhaꞌ, na ni jɨꞌx ku iam palhɨɨp jich aꞌm jup tuiꞌkaꞌ gux buam jum duukam. Jaꞌp pɨx jach tuiꞌkaꞌ na jax gu ipuur guiꞌ nax ioꞌm jix chua kaꞌ, na pu cham paiꞌ pɨx am jix ikooraꞌ kaꞌ, ni ku cham paiꞌ pɨx am jix xoꞌsolhik kaꞌ, ni palhɨɨp ku pɨx am jax tuiꞌkaꞌ. \v 28 Gu chioꞌñ jaꞌpni jaꞌk jup jix joiꞌgɨꞌndaꞌ gu bɨngaꞌn na jax gu dɨɨlh tukgaꞌn. Na guꞌ gu jax chuꞌm chioꞌñ noꞌx joiꞌgɨꞌn gu bɨngaꞌn, jaꞌp ji buusandaꞌ na dɨɨlh xim joiꞌgɨꞌndaꞌ. \v 29 Na guꞌ cham jaroiꞌ jaiꞌch gu maaꞌnkam na gampaiꞌ pɨx ɨlhiiꞌñdhaꞌ gu tukgaꞌn, guꞌ jaꞌpji gammɨjɨ nam jix ja joiꞌmdat jix bhaiꞌ ja buadaꞌ gu ja tutkuꞌ, tu ja maakdaꞌ am gio bɨɨx aixim nam jix bhaiꞌ ja buadaꞌ. Baꞌ puꞌñi xich joiꞌmdat gammɨjɨx bhaiꞌch bua guch Xoiꞌkam aach nach jɨꞌk buiñor tɨ jɨɨgiꞌñ. \v 30 Na guꞌ puiꞌ nañ jax ba kaiꞌch, bɨɨx jɨꞌmaꞌn nach jɨꞌk buiñor tɨ jɨɨgiꞌñ, jaꞌp ji buusan nach jir tukgaꞌn. \v 31 Puiꞌ ku baꞌp jum kaiꞌch maaꞌn kap na mɨt paiꞌ tu uaꞌnak gu bɨjɨk dɨr kam: “Gu chioꞌñ noꞌt maaꞌn ba bhɨi gu ubii, miꞌ dhɨr ba jimiaꞌ ja bui gu gɨꞌkorgaꞌn, na guꞌ dɨlhkob jaꞌk ba tu kiichaꞌ bɨɨmaꞌn gu bɨngaꞌn. Jaꞌp ji buusniaꞌ baꞌ nam maaꞌn maaꞌnkam pɨx jup jum duñiaꞌ gook dɨt.” \v 32 Baꞌr gɇꞌp jum duukam dhiꞌ puiꞌ na jax jaꞌk tu tuꞌiiꞌ nam tuꞌ chakui maat muiꞌ gu jaꞌtkam. Guch Xoiꞌkam gio guiꞌ nam jɨꞌk buiñor tɨ jɨɨgiꞌñ jañ ja aagɨt jup kaiꞌch. \v 33 Bɨɨx dho baꞌ na pim jɨꞌk jir chichioꞌñ na pim tɨ bɨpnaꞌ, jum aaꞌ na pim jix ja joiꞌgɨꞌndaꞌ gu jam bɨpnaꞌ. Gio bɨɨx na pim jɨꞌk jir uꞌuub na pim jup tɨ bɨpnaꞌ, jum aaꞌ ɨp na pim tuꞌ kaꞌm ja nɨiꞌñdhaꞌ gu jam bɨpnaꞌ chichioꞌñ. \c 6 \p \v 1 Baꞌ aapiꞌm na pim tɨ gɨgɨꞌkoraꞌ, tuꞌ kaꞌm japim jup xi ja nɨidhat, na pim guꞌ aapiꞌm buiñor bap tuiꞌdhiꞌ guch Xoiꞌkam, puiꞌ jaꞌk jam aꞌm jum aaꞌ baꞌ na pim duiñchuꞌndaꞌ. \v 2 Dhiꞌ bɨɨpɨꞌm aaꞌ nach puiꞌ duñiaꞌ na baꞌx bhaiꞌ tuch jimdaꞌ nat jax tu daasak gu Dios na tu aagix kaꞌ, nat baꞌ miꞌ dhɨr jup tu uaꞌna gu Moisees, jaꞌpnim kaiꞌch: “Tuꞌ kaꞌm jap nɨidhat miꞌ puiꞌ jimdaꞌ na jax jum tɨɨdaidhaꞌ gum taat gio gum naan \v 3 na baꞌx bhaiꞌ tum jimdaꞌ gio nap baꞌ mɨk duakaꞌ yaꞌ dhi oiꞌñgaꞌn bhaan.” \p \v 4 Baꞌ aapiꞌm na pim tu maamar, chaꞌpim tuꞌ bhaan ja bhakkutuꞌndaꞌ gu jam maamar, chaꞌpim buam pɨx ja tɨtdadaꞌ. Jaꞌkbuiꞌ kat japim xi ja mamtuxdhaꞌ nam jax jaꞌk jir jix kɨkɨɨꞌ jaꞌtkam kaꞌ, xi ja aagiꞌñdhaꞌ pim na jax jaꞌk jix aaꞌ guch Xoiꞌkam. \p \v 5 Gio aapiꞌm na pim puiꞌ pɨx jir tujuandam nam cham jam namkiꞌñ, tuꞌ kaꞌm japim ja nɨidhat miꞌ puiꞌ xi chu duñiidhaꞌ jax ñam jam tɨɨdaidhaꞌ guiꞌ nam jir jam gɇꞌgɇrkam tuk yaꞌ dhi oiꞌñgaꞌn bhaan, jix ja ɨɨbhidhat japim miꞌ puiꞌ tu duñiidhaꞌ gu tuꞌ nam jam chiñiidhaꞌ. Gio cham tuꞌ na pim jix oodat parban pu buadaꞌ gu tuꞌ, guꞌ jaꞌpjix bhaiꞌ, panaas ku pim guch Xoiꞌkam pɨx tujuañxiꞌñdhaꞌ. \p \v 6 Gammɨjɨ pim jix bhaiꞌ tu ja juañxiꞌñdhaꞌ sia noꞌm cham jam nɨiꞌñ, cham tuꞌ na dai noꞌm jam nɨiꞌñ na pim baꞌx bhaiꞌ miꞌ pu duñiaꞌ gu tuꞌ, na pim guꞌ aapiꞌm jir tujuandam tugiꞌñ guch Xoiꞌkam, jum aaꞌ baꞌ na pim miꞌ puiꞌ tu duñiidhaꞌ na jax jix aaꞌ gu Dios. \v 7 Chaꞌpim oꞌjodat mi jaꞌp puiꞌ xi chu duñiidhat nañ jax ba kaiꞌch. Puiꞌ pim pɨx xim aagat na pim gu Dios pɨx tu juañxiꞌñ, cham tuꞌ gu jam gɇꞌgɇrkam tuk yaꞌ kam dhi oiꞌñgaꞌn. \v 8 Bax maat japim guꞌ na gu Dios tu ja makiaꞌ bɨɨx gu jaꞌtkam guiꞌ nam jɨꞌk buiñor tɨ jɨɨgiꞌñ guch Xoiꞌkam na tuꞌr ja maiꞌchɨk kaꞌ, jaꞌxbuiꞌ tu ja makiaꞌ nam jɨꞌx tuꞌx bhaiꞌm duukam jup tu duñiaꞌ yaꞌ dhi oiꞌñgaꞌn, cham jax bua sia kum jaiꞌ dhɨt puꞌñir tujuandam kat puiꞌ cham ja namkidhat piam ku guꞌ cham, na guꞌ gu Dios maaꞌn na jax pɨx ja ɨlhiiꞌñ. \p \v 9 Baꞌ aapiꞌm na pim jir gɇꞌgɇrkam, chaꞌpim buam pɨx ja buadaꞌ gu jam tujuandam tuk nam puiꞌ pɨx tu jam juañxiꞌñ cham ji ja namkidhat, jir jix bhabhaiꞌkam kaꞌ pim ja bui. Tɨꞌñchokat japim na jumaip jix jaiꞌch guiꞌ nax ioꞌm jir gɇꞌkam, jir jam gɇꞌkam tuk aapiꞌm gio gu jam tujuandam tuk, na pim guꞌ buiñor jup tuiꞌdhiꞌ. Gu Dios jañ dho aagɨt jup kaiꞌch nax dhaam jup tuꞌiiꞌ, guiꞌ na maaꞌn na jax pɨx ja ɨlhiiꞌñ bɨɨx gu jaꞌtkam. \s1 Na ba tu aaꞌndaꞌ gu Paablo na jax jir tuutuꞌm guiꞌ nam kɨꞌn tu kokdadaꞌ buiñor gux buam jum duukam guiꞌ nam buiñor tɨ jɨɨgiꞌñdhaꞌ guch Xoiꞌkam \p \v 10 Baꞌ aapiꞌm jiñ jaaduñ jich Xoiꞌkam bhaan, xi chañiaꞌ pim guch Xoiꞌkam na jam makiaꞌ guiꞌ na kɨꞌn bɨɨx aixim jix bhaaiꞌn kaꞌ na pim pu duñiaꞌ gu tuꞌ. \v 11 Gio dhiꞌ kɨꞌn japim jum palhbuiꞌñkaꞌ nat tuꞌ ba tu jam maa gu Dios, dhiꞌ kɨꞌn cham jax jam doodaꞌ gu jaꞌook sia kut tɨi ba ji jam oi. \v 12 Nach guꞌ aach cham tuꞌ tu kokdaꞌ ja bui gu jaꞌtkam gu yaꞌ kam nam jix maax, guꞌ guiꞌ ji nam iꞌiiꞌmdaꞌ bhaan jix chu jaiꞌch nam cham maax, nam jix dhaam jaꞌp oipo, nam jir jix buam jum duuꞌnkam. Puiꞌ bɨxchuꞌx bhaaiꞌ ɨp nam pu tu duñiaꞌ nam jax ɨlhiiꞌñdhaꞌ, guꞌ pɨx ji na guꞌ dai yaꞌ dhi oiꞌñgaꞌn bhaan, na guꞌ dai yaꞌ pɨx nam gɇꞌgɇrkam jum ɨlhiiꞌñ. \v 13 Puiꞌ ku baꞌm aaꞌ na pim xi ja daꞌngiaꞌ bɨɨx dhiꞌ nat Dios ba tu jam maa na pim kɨꞌn jum palhbuidhaꞌ na paiꞌ dhuuk tɨi ji jam maiꞌchiaꞌ gux buam jum duukam. Maaꞌn baꞌ na pim jax miꞌ puiꞌ jiimdaꞌ na jax jix aaꞌ gu Dios, na guꞌ cham jɨꞌxdhaꞌ jax jam doodaꞌ sia pɨk jax kaꞌ gɨt noꞌ pim aapiꞌm xi guꞌkiꞌ. \v 14 Baꞌ gammɨjɨ pim miꞌ puiꞌ xi jiimɨt na jax jix aaꞌ gu Dios, dai dhiꞌ pim bhaan tu daaꞌñchuꞌndaꞌ na jax jir sɨlhkam, na jax jir miꞌ puiꞌ. Dhiꞌ baꞌ jaꞌp ji buusandaꞌ na pim jum tɨꞌiiꞌñkaꞌ gu baiñum kutuun na pim kɨꞌn jum taaꞌbiꞌñkaꞌ na cham jam jur am jam aayaꞌ gux buam jum duukam na bhaiꞌ ji jam mumuuyaꞌ. \v 15 Gammɨjɨ pim jix kɨɨꞌm duukaꞌ na pim baꞌ cham xijaichdhaꞌ na pim naiꞌ tu aꞌgaꞌ gux bhaiꞌm kaiꞌchdham ñioꞌkiꞌñ guch Xoiꞌkam na bhaan tu aꞌga nach jax jaꞌk jix bhaiꞌch chaatɨt tu oiꞌñkaꞌ. Baꞌ dhiꞌ jaꞌp ji buusandaꞌ na pim aaꞌnkaꞌ gu sussak guiꞌ nam jax chuꞌm sandaaruiꞌx ja aꞌda. \v 16 Baꞌ na pim tuꞌ sɨlhkam soiꞌm ɨlhdhat tɨ jɨɨgiꞌñdhaꞌ gu Dios, dhiꞌ jaꞌp ji buusandaꞌ na pim daaꞌnkaꞌ gu baiñum komaarak na pim kɨꞌn sosbhidhaꞌ gu uꞌuuꞌn gu jaꞌook na paiꞌ dhuuk muiꞌ ji jam mumuuyaꞌ xi mɨmɨichdhai na paiꞌ dhɨr jix muꞌmuk. \v 17 Guꞌ baꞌ na pim cham tuꞌ mu jaꞌk ka jiim na pim paiꞌ gammɨjɨ gɨt miꞌ pup jum tulhiiñdhaꞌ, dhiꞌ jaꞌp ji buusan na pim jam moom am ja baapas gu bapaiñum bopnam na pim kɨꞌn taaꞌbiꞌñ, na baꞌ cham bhaiꞌ jaꞌk jam aayaꞌ gux buam jum duukam na bhaiꞌ ji jam mumuuyaꞌ. Baꞌ na pim jix mat kaꞌ na jɨꞌk jax tu uaꞌñix gu ñioꞌkiꞌñ gu Dios, dhiꞌ jaꞌp ji buusniaꞌ na jax noꞌ pim daaꞌ maaꞌn gu tɇb kuxiir na pim kɨꞌn jup jum palhbuiꞌñkaꞌ, guiꞌ nat jam maa gux Dhuuduꞌ kam jix Uañ Iiꞌmdaꞌ. \v 18 Gammɨjɨ pim jup tɨꞌñchokat na pim tu daandaꞌ buiñor gu Dios, puiꞌ pim jaꞌk tu daandaꞌ na jax jaꞌk jam jurtudidhaꞌ gux Dhuuduaꞌ kam jix Uañ Iiꞌmdaꞌ, sia gu tuꞌ na pim taandaꞌ. Gio soiꞌ pim jum ɨlhdhat, gio na pim cham tuꞌm oꞌjolhiꞌñdhaꞌ, jaꞌpji na pim xi buaꞌtgɨdaꞌ na pim miꞌ puiꞌ xi jiimdaꞌ. Ja aꞌmkam japim tu daandaꞌ ɨp sia bɨɨx guiꞌ nam jɨꞌk jir jaꞌtkam tugiꞌñ gu Dios. \v 19 Sia aañ japim jiñ aꞌmkam xi chu daandaꞌ, puiꞌ pim xi chɨtdadaꞌ gu Dios na guiꞌ pɨx jiñ guguuxdhatgɨdaꞌ nañ naiꞌ tu aꞌga dhiꞌ bhaan nat jax ɨlhdhak bɨjɨk xib yaꞌ puiꞌ ba tu duu, na dɨɨlh pɨx puiꞌx chu maatɨt. \v 20 Gu Dios pɨx guꞌ dɨɨlh naiꞌñ joot nañ puꞌñi naiꞌ tu aꞌgaꞌ dhiꞌ puiꞌ nat jax ɨlh pu bɨjɨk nat xib baꞌ yaꞌ puiꞌ ba tu duu, dhiꞌ nañ baꞌ kɨꞌn yaꞌ kuup xib. Puiꞌ pim soiꞌ xi chɨtdadaꞌ gu Dios nañ aañ cham tuꞌ bhaan tooꞌnnɨt naiꞌ xi chu aꞌgidhaꞌ dhix bhaiꞌm kaiꞌchdham ñioꞌkiꞌñ guch Xoiꞌkam. \s1 Na ba ja tabuimgidhaꞌ gu Paablo \p \v 21 Baꞌ gu Tiikiko nach joidham jix kɨɨgalhiꞌñ nar jich jaduuñ jich Xoiꞌkam bhaan, gam na joidham jir jix kɨɨꞌ tujuandam tugiꞌñ guch Xoiꞌkam, dhiꞌ mu jimiaꞌ jam bui na baꞌ jam aagiꞌñdhaꞌ nañ jax jiñ ɨlhiiꞌñ aañ gio nañ jɨꞌk tuꞌ jax bua. \v 22 Muiꞌñ xi jam joochxidhaꞌ na jam aagiꞌñdhaꞌ nach jax jich ɨlhiiꞌñ na pim baꞌ bhaan jum guguuxdhaꞌ. \p \v 23 Baꞌ gu Dios jich Gɨꞌkoraꞌ gio gu Gɇꞌkam jich Xoiꞌkam pɨx jam tajaañdhaꞌ am guiꞌ na pim kɨꞌn joidham jix bhaiꞌm taatɨt tu oiꞌñkaꞌ, \v 24 gio baꞌ nam gammɨjɨ gɨt pɨx baꞌ moo xi jam joiꞌmdat jam aꞌm tɨ nɨidhidhaꞌ bɨɨx na pim jɨꞌk buiñor jup tuiꞌdhiꞌ gu Gɇꞌkam jich Xoiꞌkam.