\id ACT \h GU NOONBIꞌÑ GUCH XOIꞌKAM \toc1 NAM TUꞌ JAX BUIMƗK GU NOONBIꞌÑ GUCH XOIꞌKAM \toc2 GU NOONBIꞌÑ GUCH XOIꞌKAM \toc3 Hch. \mt1 NAM TUꞌ JAX BUIMƗK \mt2 GU NOONBIꞌÑ GUCH XOIꞌKAM \c 1 \s1 Dhiꞌñi jir diꞌ gu uaꞌnaꞌn gu Luukas nat giop tu uaꞌñxidhak gu Tiopil \p \v 1 Gu bɨɨpɨꞌ kam jiñ uꞌuan na ñich tum uaꞌñxidhak jiñ jaduuñ Tiopil, bɨɨx jañich puiꞌ jaꞌk mi chu dai na jɨꞌk tuꞌ jax xi buimɨk gu Jesuus gio na jax jaꞌk xi chu ja aꞌgidhimɨk gu jaꞌtkam, sia gu pu janoꞌ dɨr nat jax bhaiꞌ ji chɨbgai, \v 2 miꞌ juugɨt nat paiꞌ dhuuk jiix dhaam jaꞌk. \s1 Gu Jesuus na ba ja aagiꞌñdhaꞌ gu noonbiꞌñ na gatuuk ja aꞌmkam tajaanaꞌ gux Dhuuduꞌ kam jix Uañ Iiꞌmdaꞌ \p Baꞌ bɨɨpɨꞌ dɨr nat chakui jiix dhaam jaꞌk, puiꞌ jaꞌk pu ba ja jujurtuda kɨꞌn gux Dhuuduꞌ kam jix Uañ Iiꞌmdaꞌ nam tuꞌ jax dhuñiaꞌ bhaankamuꞌn guiꞌ nat jɨꞌk pu ja aꞌm tɨ tɨɨ nam jir noonbiꞌñ kaꞌ. \v 3 Gio baꞌ nat ja buim maax bɨɨx jɨꞌmaꞌn janoꞌ nat paiꞌ dhuuk muukɨk giop ba bam miꞌ dhɨr koiꞌñgaꞌn tɨr, gio baꞌ na xi ja aꞌgiꞌñ ɨp na sap giop bax kɨɨꞌ, cham tuꞌ ka muukix. Baꞌ maaꞌn masaaꞌn daman mambhɨɨx tanoolh ja bui xi oilhimɨk gio na xi chu ja aꞌgidhimɨk na jax jaꞌk ja aꞌm tɨ nɨidhidhaꞌ gu Dios. \p \v 4 Baꞌ na pui bhaiꞌ kap tuꞌiiꞌ gu Jesuus ja bui gu noonbiꞌñ, jup ja tɨtda: \p ―Chakui pim jimmɨdaꞌ miꞌ dhɨr Jerusaleen. Ka xim nɨɨradaꞌ pim na ka xim kuugalhdhaꞌ gu puiꞌ nat jax jaꞌk ba tu dai guñ Gɨꞌkoraꞌ na pu tu duñiaꞌ aapiꞌm jam bui, gu puiꞌ dho nañ jax ba tu jam aꞌgiꞌñ bɨɨpɨꞌ dɨr. \v 5 Dho guꞌ gu Juan puiꞌ tu bopkonak dho, ku baꞌ guꞌ gu suudaiꞌ kɨꞌn pɨx ji, guꞌ aapiꞌm gux Dhuuduꞌ kam jix Uañ Iiꞌmdaꞌ ji na pim kɨꞌn jum bopkonaꞌ na jam aꞌm jum tajaanaꞌ cham jɨꞌk jurniꞌñ kɨꞌn. \s1 Gu Jesuus na ba tɨsdiaꞌ jix dhaam \p \v 6 Baꞌ bɨɨx guiꞌ nam jɨꞌk bhaiꞌp tuꞌiiꞌ buiñor gu Jesuus jaꞌpni bhaiꞌ ba tɨkka am: \p ―¿Xib baꞌ bam ai aa jich jaduuñ nap aap yaꞌp bam gɇꞌkamtaꞌ bɨɨx kap na jɨꞌx jir Israel? \p \v 7 Baꞌ gu Jesuus jup ja tɨtda: \p ―Cham jam aꞌm jum aaꞌ ji na pim moop jix mat kaꞌ na paiꞌ dhuuk puiꞌ tu duñiaꞌ guñ Gɨꞌkoraꞌ, na guꞌ dai guiꞌ noꞌt puiꞌ ba tɨi na baꞌ puiꞌ tum duñiaꞌ. \v 8 Ku baꞌ guꞌ na paiꞌ dhuuk jam aꞌm bam tajaanaꞌ gux Dhuuduꞌ kam jix Uañ Iiꞌmdaꞌ, bax bhaaiꞌn kaꞌ ji na pim pu tu duñiaꞌ aañ jiñ aꞌmkam bɨɨx aixim na tuꞌr jix kɨɨꞌp jum duukam, baꞌ naiꞌ ji chu ja aꞌgiꞌñpuꞌ pim gu jaꞌtkam. Miꞌ dhɨr japim muiꞌ ji kɨɨsaꞌ Jerusaleen, miꞌ dhɨr baꞌ bɨɨx kap na jɨꞌx juugɨt bhaan bipioꞌ gu Judea dɨbɨɨr, gatuuk baꞌ mu jaꞌk ɨp na paiꞌ jɨꞌx juugɨt bhaan jup bipioꞌ gu Samaaria dɨbɨɨr, miꞌ dhɨr baꞌ naiꞌ jaꞌp bɨɨx kap na jɨꞌx juugɨt jir oiꞌñgaꞌn. \p \v 9 Baꞌ daipuꞌ nat puꞌñi xi ja tɨɨdak gu Jesuus guiꞌ nam jɨꞌk bhaiꞌp tuꞌiiꞌ buiñor, pu gamaiꞌ ji chɨs jix dhaam jaꞌk, baꞌ bhammɨ pɨx ji baa tɨbaaꞌñ chaꞌm, pu cham paiꞌ ka tɨɨ mɨt. \v 10 Baꞌ nam pui miꞌ guꞌkat bhammɨ jaꞌk ka tɨ nɨiꞌñ nat paiꞌ ji bhiꞌñ gu Jesuus, miꞌ bam maax jamɨt gook gu jaꞌtkam joidham jix chooto tɨtɨꞌ kam, \v 11 baꞌp ja tɨtda am mi jaꞌp ji guꞌkɨk: \p ―Aapiꞌm jich jaaduñ Galilea oiꞌñkam, ¿jax ku pim baꞌx buam jum aagɨt bhammɨ jaꞌk pup tɨ nɨiꞌñ jix dhaam jaꞌk? Matgɨm guꞌ dhi Jesuus nat yaꞌ dɨr ba jii aapiꞌm jam bui, na yaꞌ xi oilhimɨk jam bɨɨm, guꞌ dhiꞌ matgɨm gio bhaiꞌp ka jim ji gatuuk. Baꞌ puꞌñi jaꞌk jup tuiꞌñgɨdaꞌ janoꞌ na paiꞌ dhuuk gio bhaiꞌp jimdaꞌ yaꞌ dhi oiꞌñgaꞌn bhaan nat jax jum duu gu xib nat yaꞌ dɨr ba jiix dhaam jaꞌk. \s1 Gu Matiiyas na maadɨt bar diꞌ kaꞌ guiꞌ nam jir noonbiꞌñ guch Xoiꞌkam \p \v 12 Baꞌ bhaiꞌ dhɨr oidhaꞌ daam Oliibus tɨ tɨɨgim, ba jii mɨt gu noonbiꞌñ gu Jesuus mu jaꞌk na paiꞌr Jerusaleen, na guꞌ bhaiꞌ dhɨr miaꞌn bipioꞌ jia, jaꞌxbuiꞌ na jɨꞌx juugɨt aagix kaꞌ ja bui gu Israel kam jaꞌtkam nam oipodaꞌ janoꞌ na paiꞌ dhuuk jum aꞌjɨdaꞌ gu tanoolh na cham tum juandaꞌ. \v 13 Baꞌ na mɨt paiꞌ dhuuk mummɨ ba ai gɇꞌ kiicham, miꞌ ba baap jamɨt nam paiꞌ tɨbiapkaꞌ, bhɨjɨ jaꞌp ji chɨɨtis jamɨt daam dɨr. Baꞌ dhiꞌ nam jir jaroiꞌ dhaꞌ moo gu Peegro, gio gu Juan, gio gu Jakoobo, gio gu Anrees, gio gu Piliip, gio baꞌ gu Tomaas, gio baꞌ gu Bartolomee, gio baꞌ gu Mateo, gio gu jumai na puiꞌp tɨɨꞌ Jakoobo, guiꞌ na Alpeo tɨɨgim jir maraaꞌn kaꞌ, gio baꞌ gu Simoon ɨp guiꞌ na bɨɨpɨꞌ dɨr naiꞌ ka ja kaichgɨdaꞌ jɨꞌkchi gu jaꞌtkam nam naiꞌ tu aꞌgidhaꞌ nam tɨix ja pataasak kaꞌ gu gɇꞌgɇrkam jum aaꞌndam Rooma kam, gio baꞌ gu Juudas ɨp guiꞌ nar maraaꞌn gu Jakoobo. \v 14 Baꞌ bɨɨx dhiꞌ jaꞌkbuiꞌ gammɨjɨ maap jum jumpadat tu daandaꞌ am ja bɨɨm gu jajaaꞌnniꞌñ gu Jesuus, gio baꞌ gu dɨꞌɨɨꞌn Mariiya ja bɨɨm ɨp jaiꞌ gu uꞌuub. \p \v 15 Baꞌ maaꞌnnim na mɨt muiꞌ maap mam jumaap guiꞌ nam jɨꞌk tɨ jɨɨgiꞌñdhaꞌ buiñor guch Xoiꞌkam, jɨꞌk xijum maaꞌn ooꞌm aixkam, bhaiꞌ ji chu ja aꞌgi gu Peegro nat jax kɨkbo miꞌ ja saagiꞌñ, jup ja tɨtda: \p \v 16 ―Yaꞌ mam kuugalh jiñ jaaduñ gu puiꞌ nat jax jaꞌk jurtudak gux Dhuuduꞌ kam jix Uañ Iiꞌmdaꞌ gu Dabii nat baꞌ puiꞌ jaꞌk tu uaꞌnak na saak puꞌñi ba ji chu buusniaꞌ gatuuk, na bhaan tu aꞌga gu Juudas kat guiꞌ nat boi bhɨich gu Jesuus nat iattulhdham, \v 17 sia ku guꞌ puiꞌ tɨip kaichgɨt gu Jesuus jaꞌp na jax aach nach jir noonbiꞌñ. \v 18 Baꞌ gu Juudas dɨbɨɨr kɨꞌn xi sabaꞌdak gu tuumiñ na mɨt maa guiꞌ nam jaroiꞌx bhaamkiꞌñdhaꞌ gu Jesuus, guꞌ ji nat guꞌ gatuuk ma ji gɨi, maꞌooꞌn kɨꞌn miꞌ pu kɨkbo, gio baꞌ nat pu xip ɨp gu tukgaꞌn, gio baꞌ moo nat pu juupkɨ ɨp gu jijiiꞌñ. \v 19 Baꞌ na mɨt paiꞌ dhuuk puiꞌ ba tɨ kai gu Jerusaleen oiꞌñkam, puiꞌ pup tɨ tɨɨtɨꞌ am nar Dɨbɨɨr jix Ɨꞌrmaꞌ miꞌ nat paiꞌ muu gu Juudas kat. \v 20 Na guꞌ na miꞌ pɨx puiꞌ ba jim gu puiꞌ na jax jaꞌk tu uaꞌñix bhaan gu uꞌuan mi Salmos taꞌm, na jaꞌpnim kaiꞌch: \q1 Cham jaroiꞌ miꞌ ka kikiichardaꞌ miꞌ na paiꞌ kiokat, \q1 miꞌ puiꞌ bar gampɨx kaꞌ pu gammɨjɨ. \m Gio baꞌ moo jaꞌpnip jum kaiꞌch ɨp: \q1 Jumai baꞌ bhaankam jup ji biꞌyaꞌ gu tuꞌ na bhaan tu juanat. \p \v 21 ’Baꞌ gu xib aañ jaꞌpni ɨlhiiꞌñ jiñ jaaduñ, kapbhaiꞌ nam yaꞌp tuꞌiiꞌ dhi jaiꞌch jaaduñ dhiꞌ nach jaroiꞌ pu gammɨjɨ maap xi oipimɨk guch Xoiꞌkam Jesuus na jɨꞌx juugɨt yaꞌ xi oilhimɨk, \v 22 janoꞌ dɨr nat gu Juan buiñor jum bakuanak miꞌ juugɨt nat paiꞌ dhuuk jii jix dhaam jaꞌk. Dho guꞌ dhiꞌ dho maadɨt jir am na puiꞌ bhaankam jup ba tu aꞌgadaꞌ gu Jesuus nat jax jaꞌk jum duu nat duadɨk giop bam miꞌ dhɨr koiꞌñgaꞌn tɨr, jaꞌp nach jax jaꞌk tu aꞌgadaꞌ aach. \p \v 23 Baꞌ bhaiꞌ ji ja aa mɨt gook pɨk, na puiꞌ tɨɨꞌ maaꞌn Josee, guiꞌ nam Barsabaas kɨꞌn jup jix mat kaꞌ gio baꞌ Juusto kɨꞌn ɨp. Miꞌ dhɨr baꞌ moo jumai bhaiꞌp ji aa mɨt ɨp, Matiiyas tɨɨgim. \v 24 Miꞌ dhɨr baꞌ dai na mɨt ma tu daanɨ jix dhaam jaꞌk, jup kaiꞌch am: \p ―Aapiꞌ jich Gɨꞌkoraꞌ, jich aagiꞌñdhaꞌ ap nap jaroiꞌ bhaan tɨ nɨnɨiꞌñ dhi gook gu jaꞌtkam, na guꞌ aap dai nap jix maat gu ja jujur am bhaan nam jax jaꞌk jum aaꞌ, \v 25 na baꞌ guꞌ dhiꞌ maadɨt bar nobiiꞌñ kaꞌ guch Xoiꞌkam bhaankam gu Juudas, nat guꞌ guiꞌ jii na paiꞌ jaꞌk jir tulhiiñaraꞌ nat cham am ji buak nat jum uaꞌtulh. \p \v 26 Baꞌ miꞌ dhɨr dai na mɨt xim mamaiꞌchɨk nam bhaan machiaꞌ na jaroiꞌ bhaan ji biꞌyaꞌ. Baꞌ gu Matiiyas bhaan ji bii. Janoꞌ dɨr baꞌ giop bar bɨɨxiꞌñ am gu mambhɨɨx daman gook gu noonbiꞌñ guch Xoiꞌkam. \c 2 \s1 Na jax jaꞌk ja aꞌm bam tajaanaꞌ gux Dhuuduꞌ kam jix Uañ Iiꞌmdaꞌ ja bui guiꞌ nam buiñor tɨ jɨɨgiꞌñdhaꞌ guch Xoiꞌkam \p \v 1 Baꞌ nat paiꞌ dhuuk bam ai gu piasta bhaan Pentekostees taꞌm, bɨɨx maap jumpaxich ka tu daan am guiꞌ nam jɨꞌk tɨ jɨɨgiꞌñdhaꞌ buiñor guch Xoiꞌkam. \v 2 Baꞌ jotmodaꞌ pɨx giilhim tɨm tɨi bhammɨ dɨr jix dhaam sɨlh miꞌ nam paiꞌ jumpaxich ka tu daan, pɨx am tu kuichuꞌn miꞌ na jɨꞌx jir baꞌk chɨr, jaꞌp kaiꞌch na jax gu jɨbɨɨlh noꞌt jix ioꞌm bhaiꞌ xi jɨb. \v 3 Baꞌ ja aꞌm bhaiꞌ ji mɨmɨi jaꞌp tuꞌm na gu tai, na pɨx am nɨnbhik ja moom am bɨɨx jɨꞌmaꞌn, \v 4 na guꞌ dhiꞌ bak gux Dhuuduꞌ kam jix Uañ Iiꞌmdaꞌ nat bɨɨx ja aꞌm bam tajaa. Miꞌ dhɨr baꞌ dai na mɨt bhaiꞌ ji chu ja aꞌgi gu jaꞌtkam jaiꞌ ñiiñioꞌk kɨꞌn bɨɨx aixim na jax jaꞌk ja mattuꞌn gux Dhuuduꞌ kam jix Uañ Iiꞌmdaꞌ. \p \v 5 Baꞌ nam guꞌ janoꞌ pɨk muiꞌ kap dɨr bhammɨp ka oipo Jerusaleen guiꞌ nam jix ioꞌm miꞌ puiꞌ jiimdaꞌ nam jax jaꞌk tu jimdaꞌ gu Israel kam jaꞌtkam. \v 6 Baꞌ na mɨt kai nat pɨx giilhim tɨm tɨi, muiꞌ ji ai mɨt na mɨt tɨ tɨɨgim. Baꞌ na mɨt ba ja kai nam tu aꞌga ja ñiiñioꞌk kɨꞌn guiꞌ nam tɨ jɨɨgiꞌñ buiñor guch Xoiꞌkam, miꞌ puiꞌ pup tuꞌiiꞌ am, nam guꞌx maatɨt ja kɇɇ. \v 7 Baꞌ dai nam jup jum tɨ tɨtda dɨɨlh, na guꞌ cham jir ja jujur gu puiꞌ nam jax ja kɇɇ, jup kaiꞌch am: \p ―¿Kux cham aa pɨn jir Galilea oiꞌñkam am dhi jaꞌtkam bɨɨx nam jɨꞌk yaꞌ tu aꞌga? \v 8 ¿Guꞌ jax ji chi kum baꞌ aach jich ñiiñioꞌk kɨꞌn pɨx chuꞌ kaiꞌch nam xi chu aꞌga nach xi ja kɇɇ? \v 9 Tɨɨꞌ nach guꞌ moo tɨi muiꞌ kap dɨr yaꞌ oipo, puiꞌ na jax gu Partia kam, gio guiꞌ nam jir Meedia kam, gio guiꞌ nam jir Ilam kam, gio guiꞌ nam jir Mesopotaamia kam, gio guiꞌ nam jir Judea kam, gio baꞌ guiꞌ nam jir Kapadoosia kam, gio guiꞌ nam jir Ponto kam, gio guiꞌ nam jir Aasia kam, \v 10 gio baꞌ guiꞌ nam jir Priijia kam, gio guiꞌ nam jir Panpiilia kam, gio baꞌ guiꞌ nam jir Ejipto kam, gio guiꞌ nam jir Liibia kam nam amuub oiꞌdhaꞌ na paiꞌ Sireene tɨ tɨɨꞌ, gio jaiꞌ yaꞌp oipo am ɨp guiꞌ nam Rooma dɨr jaꞌk jiim. \v 11 Jɨꞌmaꞌn jach jir Israel kam, jaiꞌ guiꞌ nam puiꞌ jaꞌk jup ba tu jim na jax aach. Gio jaiꞌ yaꞌp oipo am ɨp guiꞌ nam Kreeta dɨr jaꞌk jim, gio jaiꞌ gu Araabia kam. Tɨɨꞌ nach guꞌ moo bɨɨx jix maatɨt ja kɇɇ nam xi chu daan buiñor gu Dios na jax jaꞌk joidham jir jix bhaiꞌkam. \p \v 12 Baꞌ miꞌ pɨx pu tuꞌiiꞌ am nam puiꞌ xi kaiꞌchɨt, gio na cham bhaiꞌ nam jax xim buadaꞌ. Dai nam naiꞌ tɨim tɨ tɨkka pɨx na jax baꞌr jum duukam gu dhiꞌ puiꞌ, jup kaiꞌch am: \p ―¿Jax baꞌr jum duukam chi gu dhiꞌ puiꞌ? \p \v 13 Baꞌ jaiꞌ maakam jup ja aiꞌchuxiꞌñ am, jup kaiꞌch am: \p ―Jaꞌpji nam jix maikut jup kaiꞌch ji dhi jaꞌtkam. \s1 Gu Peegro na ba ja aagiꞌñdhaꞌ gu jaꞌtkam nam cham tuꞌx maikut jup kaiꞌch \p \v 14 Baꞌ gu Peegro nat jax kɨkbo ja bɨɨm gu mambhɨɨx daman maaꞌn noonbiꞌñ guch Xoiꞌkam, jup ja tɨtda gɇꞌ kɨꞌn gu jaꞌtkam bɨɨx nam jɨꞌk miꞌp tuꞌiiꞌ: \p ―Aapiꞌm jiñ jaaduñ Israel kam bɨɨx na pim jɨꞌk mɨk dɨr jaꞌk jiim, gio baꞌ aapiꞌm na pim jɨꞌk yaꞌ pu oiꞌdhaꞌ Jerusaleen, xiñ kaayaꞌ pim alhio bɨɨx jam jujur kɨꞌn nañ jax jam tɨɨdaꞌ, \v 15 nañ jaꞌpni xi chu jam aꞌgidham dho nach aach cham tuꞌx maikut jup kaiꞌch na pim aapiꞌm jax jum aaꞌ. ¿Jax gi dhuip bax maik kaꞌ ich, na guꞌ kiaꞌpɨx kar kabuimuk? \v 16 Guꞌ matgɨm dhiꞌ nat yaꞌ pɨx puiꞌ bam kuugalh ji gu puiꞌ nat jax jaꞌk tu uaꞌnak gu Joel guiꞌ na bɨjɨk bhaankamuꞌn tu aꞌgimɨk gu Dios, na jaꞌpnim kaiꞌch miꞌ nat paiꞌ tu uaꞌnak na sap jup kaiꞌch gu Dios: \q1 \v 17 Ja aꞌm jañ ba tajaanaꞌ gux Dhuuduꞌ kam jix Uañ Iiꞌmdaꞌ bɨɨx na jɨꞌk jaꞌtkam, \q1 sia kum jaiꞌ cham jir Israel kam, \q1 janoꞌ na paiꞌ dhuuk ba tum kuugalhdhidhaꞌ yaꞌ dhi oiꞌñgaꞌn. \q1 Baꞌ gu ja maamar naiꞌ ji chu ja aꞌgiꞌñpuꞌ am gu jaꞌtkam aañ jiñ aꞌmkam, \q1 gu chichioꞌñ gio puiꞌ na jax gu uꞌuub, \q1 gio baꞌ gu biipibop bañ chɨgiaꞌ am nañ ja bui bañ maaxdhaꞌ, \q1 gio baꞌ gu jagɨꞌgɨr tɨɨtkiꞌ bhaan jup bañ chɨgiaꞌ am. \q1 \v 18 Gio baꞌ guiꞌ nam jɨꞌk jiñ aꞌmkam tu juandaꞌ gu chichioꞌñ gio puiꞌ na gu uꞌuub, \q1 puiꞌ ja aꞌm jup ba tajaanaꞌ iñ gux Dhuuduꞌ kam jix Uañ Iiꞌmdaꞌ, \q1 miꞌ dhɨr baꞌ dai nam naiꞌ ji chu ja aꞌgiꞌñpuꞌ gu jaꞌtkam aañ jiñ aꞌmkam. \q1 \v 19 Gio baꞌ nañ bɨɨx aixim ɨɨbhidham ba tu duñiaꞌ bha jaꞌp jix dhaam, \q1 dhi oiꞌñgaꞌn baꞌ dai na bhaiꞌ ji mɨɨyaꞌ, \q1 jaꞌp tuꞌm jup jum duñiaꞌ na gu ɨꞌɨɨr, \q1 gio na yaꞌ pɨx pux jikmaꞌ kaꞌ kɨꞌn gu kuubhɨx. \q1 \v 20 Gio baꞌ gu tanoolh na naiꞌ ji chukiaꞌ, \q1 gio baꞌ gu masaaꞌn jix bɨꞌ bhaiꞌ pup daakaꞌ ɨp. \q1 Miꞌ dhɨr baꞌ moo dai na yaꞌ ba aayaꞌ gu Gɇꞌkam jich Xoiꞌkam. \q1 Baꞌ ba tɨgiaꞌ am gu jaꞌtkam nam tuꞌ cham jɨꞌxkat paiꞌ nɨidhat. \q1 \v 21 Gu baꞌ guiꞌ nam jɨꞌk soiꞌm ɨlhdhai puiꞌ ba tɨɨdaꞌ guch Xoiꞌkam na ba ja uañchudaꞌ gu ja uaꞌtulhdharaꞌ, \q1 cham tuꞌ ka ja tulhiiñchudaꞌ. \p \v 22 ’Pu kagɨt na pim moo alhio kapup xiñ kaayaꞌ jiñ jaaduñ Israel kam nañ jax jam tɨɨdaꞌ. Dho guꞌ gu Jesuus guiꞌ nar Nasareet kam, jir diꞌ dho guch Xoiꞌkam nat Dios bha jam joochxi aapiꞌm jam bui. Puiꞌ ku baꞌ joidham jix bhaiꞌ xi chu buimɨk na tuꞌr jix kɨɨꞌp jum duukam na jɨꞌx juugɨt yaꞌ xi oilhimɨk bhaan dhi oiꞌñgaꞌn. \v 23 Guꞌ ji na pimɨt guꞌ pu dooda nat jax jaꞌk tɨꞌɨɨk gu Dios bɨjɨk na pim saak puꞌñi ba tu chiñiaꞌ nam muꞌaaꞌ guch Xoiꞌkam. Puiꞌ ku pimɨt baꞌ daagɨk ja chia nam kuruus taꞌm sissapaꞌ guiꞌ nam cham tuꞌ kaꞌm tɨ nɨiꞌñ gu jaꞌtkam. \v 24 Ku baꞌ guꞌ gu Dios giop duaꞌñ ji, nat guꞌ dɨɨlh puiꞌ jaꞌk tu duu na cham miꞌm tulhiiñdhaꞌ, baꞌ miꞌ dhɨr cham jɨꞌxkat jax ka doodaꞌ gu muukiꞌ. \v 25 Puiꞌ kut baꞌ gu Dabii guiꞌ na bɨjɨk jir gɇꞌkam kat tu uaꞌnak bhaan ji uaꞌrgidhat gu Jesuus, na jaꞌpnim kaiꞌch: \q1 Gammɨjɨ nɨiꞌñ iñ guñ Gɨꞌkoraꞌ nañ buip tuiꞌñgɨdaꞌ, \q1 sia paiꞌ nañ jaꞌk jimdaꞌ. \q1 Guiꞌ miꞌ dhɨr jaꞌp jup jimdaꞌ jiñ xanoop kɨɨꞌn dɨr jaꞌk, \q1 baꞌ cham jɨꞌxkat jax jiñ dhoodaꞌ gux buam jum duukam. \q1 \v 26 Puiꞌ kuñ baꞌ aañ joidham jix bhaiꞌñ chaat kaꞌ guñ jur am bhaan, \q1 gio nañ jix jɨkgɨt tu laalaꞌndaꞌ, \q1 nañ guꞌ guiꞌ buiñor gammɨjɨx biiñak kaꞌ. \q1 \v 27 Nañ guꞌx maat nañ dhuaꞌñdhai giop jiñ bamiiꞌñdhaꞌ miꞌ dhɨr koiꞌñgaꞌn tɨr nañ paiꞌ yaasapkaꞌ, \q1 gio na puiꞌ tu duñiaꞌ na cham tuꞌm jaꞌbsunaꞌ guñ chuukuꞌ, \q1 nat guꞌ pu kaiꞌñkam jiñ aꞌm tɨ tɨɨ nañ bhaankamuꞌn tu aꞌgadaꞌ. \q1 \v 28 Gio nat guꞌñ aaꞌñ na jax jaꞌk jir am nañ miꞌ puiꞌ jimdaꞌ nañ baꞌ gammɨjɨx kɨɨꞌ boi chaꞌm bhɨichgɨdaꞌ, \q1 baꞌ gammɨjɨ gɇꞌkam kɨꞌn jix bhaiꞌñ chaat kaꞌ iñ, \q1 nañ guꞌ puiꞌ xiñ aaꞌndaꞌ nach maap jup tuiꞌdhiꞌ. \p \v 29 ’Baꞌ dhiꞌ puꞌñi nat jax jaꞌk tu uaꞌnak gu Dabii, cham tuꞌ dɨɨlh jum aagɨt jup kaiꞌch. Pu kagɨt na pim moo alhio ka pup xiñ kaayaꞌ jiñ jaaduñ nañ yaꞌ jam aagiꞌñdhaꞌ nat jax jaꞌk jum duu. Dho guꞌ gu Dabii cham tuꞌ giop dua dho, na guꞌ miꞌ pu yaasap gu tukgaꞌn sia gu xib miꞌ na mɨt paiꞌ yaaspak janoꞌ nat paiꞌ dhuuk muu. \v 30 Guꞌ na pu bax maat pɨx ji na jaroiꞌ puiꞌ jaꞌk jum duñiaꞌ, puiꞌ kut baꞌ puꞌñi jaꞌk tu uaꞌnak, na guꞌ gu Dabii maadɨt jir diꞌ kat jia guiꞌ nam jix bhaiꞌ kɇɇkɇt gu Dios gio nam bhaankamuꞌn tu aꞌgimɨk, baꞌ pu ba aagiꞌñ na gatuuk maaꞌn jir gɇꞌkam kaꞌ gu boxiiꞌñ. \v 31 Puiꞌ ku baꞌx ñɨiꞌñdham xi kaiꞌch nat tu uaꞌnak na bhaan tu aꞌga guch Xoiꞌkam na giop bamgiaꞌ miꞌ dhɨr koiꞌñgaꞌn tɨr, gio sap na cham tuꞌm jaꞌbsunaꞌ gu tukgaꞌn. \v 32 Dho guꞌ puiꞌm duu dho gu Jesuus nat puꞌñi gio duaꞌñdhak jup bamiiꞌ gu Dios miꞌ dhɨr koiꞌñgaꞌn tɨr. Baꞌ aach bɨɨx nɨiꞌñ gu dhiꞌ puiꞌ nat jax jum duu. \v 33 Miꞌ dhɨr baꞌ gatuuk dai nat ba jii jix dhaam jaꞌk na baꞌ bhammɨ ba daakaꞌ sonpan gu Dios miꞌ dhɨr jaꞌp kɨɨꞌn dɨr, gio baꞌ nat bhaan ji bii gux Dhuuduꞌ kam jix Uañ Iiꞌmdaꞌ, nat guꞌ ba tajaañxi guch Gɨꞌkoraꞌ. Miꞌ dhɨr baꞌ aach jich aꞌm jup ba tajaa nat jax xi chɨꞌɨɨk bɨɨpɨꞌ dɨr na yaꞌ ka oirɨ. Baꞌ dhiꞌ pɨx puiꞌ jaꞌk jich jujurtuꞌn gux Dhuuduꞌ kam jix Uañ Iiꞌmdaꞌ nach baꞌ puiꞌ jaꞌk tu aꞌga gu xib na pim jax bach kɇɇ nach yaꞌ tu aꞌga. \v 34 Nat guꞌ cham tuꞌ gu Dabii jia nat gio duadɨk jup tɨs jix dhaam jaꞌk, na guꞌ cham tuꞌ dɨɨlh jum aagɨt jup kaiꞌch miꞌ nat paiꞌ tu uaꞌnak, na jaꞌpnim kaiꞌch: \q1 Jup tɨtda gu Dios guñ Gɇꞌkam tuk: \q1 “Yaꞌni dhɨr jaꞌp jiñ xanoop jap ka xi dhaakaꞌ kɨɨꞌn dɨr jaꞌk, \q1 \v 35 nañ ka xi ja tulhiiñchudaꞌ guiꞌ nam jɨꞌk cham jum kɨɨgalhiꞌñ, \q1 nam baꞌ soiꞌ bam ɨlhdhaꞌ aap jum bui.” \p \v 36 ’Baꞌ dhiꞌ bhaan jix maatɨꞌ jiñ jaaduñ aapiꞌm na pim jir Israel kam, na dhiꞌr diꞌ gu Jesuus na aagɨt jup kaiꞌch, guiꞌ na pimɨt jaroiꞌ tu chia nam kuruus taꞌm sissapaꞌ, nat gɇꞌkam kɨꞌn dai gu Dios na baꞌ puꞌñir jich Xoiꞌkam kaꞌ. \p \v 37 Baꞌ na mɨt puiꞌ jɨꞌ kai guiꞌ nam jɨꞌk miꞌp tuꞌiiꞌ, bhaiꞌx buam jim ɨlh jamɨt, baꞌ soiꞌm ɨlhdhat ba tɨkka am gu Peegro gio gu jaiꞌ noonbiꞌñ gu Jesuus, jup ja tɨtda am: \p ―Aapiꞌm jich jaaduñ, ¿tuꞌm aaꞌ nach jax dhuñiaꞌ na baꞌ cham kach chulhiiñchudaꞌ gu Dios? \p \v 38 Baꞌ gu Peegro jup ja tɨtda: \p ―Dho guꞌ na pim miꞌ puiꞌ ba jimiaꞌ dho na jax jaꞌk jix aaꞌ gu Dios, na pim tɨ jɨɨꞌñdhaꞌ buiñor guch Xoiꞌkam. Miꞌ dhɨr baꞌ dai na pim bam bopkonaꞌ bɨɨx jɨꞌmaꞌn na baꞌ guꞌ gu Dios xi jam joiꞌmdai uañchudai gu jam uaꞌtulhdharaꞌ jam aꞌm ba tajaanaꞌ gux Dhuuduꞌ kam jix Uañ Iiꞌmdaꞌ. \v 39 Na guꞌ bɨɨpɨꞌ dɨr pu ba jam iimchudhix, gio baꞌ gu jam maamar ba puiꞌ ɨp, gio baꞌ guiꞌ nam jɨꞌk mɨk jaꞌp jup tuꞌiiꞌ, na jaꞌp kaiꞌñkam jup jum kaiꞌch na sia guiꞌ na jɨꞌk ja aꞌm tɨ tɨgiaꞌ gu Gɇꞌkam jich Gɨꞌkoraꞌ. \p \v 40 Miꞌ dhɨr baꞌ moo jaꞌpni jaꞌk jup xi ja tɨɨdak gu Peegro: \p ―Dai ji na guꞌ jam aꞌm jum aaꞌ na pim cham puiꞌ jaꞌk jup ka tu jimdaꞌ nam jax jaꞌk tu jim jaiꞌ dhɨt guiꞌ nam cham tuꞌ kaꞌm nɨiꞌñ gu Dios, na baꞌ cham ji jam bɨndai maap jam tulhiiñchudaꞌ. \p \v 41 Baꞌ muiꞌ tɨ jɨɨꞌñ jamɨt gu puiꞌ nat jax jaꞌk tu ja aꞌgi gu Peegro, aixkam jɨꞌk baik miil. Miꞌ dhɨr baꞌ dai na mɨt bam bopko, gio baꞌ na mɨt ba ja bɨɨnat guiꞌ nam jɨꞌk pu bɨɨpɨꞌ dɨr ba tɨ jɨɨgiꞌñdhaꞌ buiñor guch Xoiꞌkam. \v 42 Miꞌ dhɨr baꞌ dai nam gammɨjɨ maap bam jumpaꞌndaꞌ nam tu daandaꞌ gio nam tu kuaꞌdaꞌ, gio baꞌ nam gammɨjɨ miꞌ puiꞌ jiimdaꞌ nam jax jaꞌk ja aagiꞌñ gu noonbiꞌñ guch Xoiꞌkam. \s1 Nam jax jaꞌk joidham jir jix bhabhaiꞌkam kaꞌ guiꞌ nam jɨꞌk tɨ jɨɨgiꞌñ buiñor guch Xoiꞌkam \p \v 43 Baꞌ bɨɨx gu Jerusaleen oiꞌñkam miꞌ puiꞌ pup tuiꞌkaꞌ am nam paiꞌ dhuuk ba ja tɨgiaꞌ gu noonbiꞌñ guch Xoiꞌkam nam joidham jix bhaiꞌ xi chu buadaꞌ gux kɨɨꞌp jum duukam. \v 44 Baꞌ bɨɨx nam jɨꞌk tɨ jɨɨgiꞌñdhaꞌ buiñor guch Xoiꞌkam, joidham maaꞌn ñiꞌook jup duukaꞌ am, gio baꞌ nam cham ji chu daꞌdat tum aꞌonbagiꞌñdhaꞌ gu tuꞌ nam biaꞌkaꞌ. \v 45 Puiꞌ na jax jaiꞌ nam xi chu gaꞌrat gu ja dɨppɨraꞌ gam jaiꞌ gu tuꞌ nam biaꞌkaꞌ, miꞌ dhɨr baꞌ gu tuumiñ na jɨꞌk mi buusnidhaꞌ, ja maakidhaꞌ am guiꞌ nam jɨꞌk cham biaꞌkaꞌ nam tuꞌ kɨꞌn tu sabaꞌdaꞌ. \v 46 Gio baꞌ nam gammɨjɨ maap jim jumpadat tu daandaꞌ bhaiꞌ nam paiꞌ gɇꞌ tu chiopiꞌ kaꞌ gu Israel kam jaꞌtkam, gio baꞌ nam gammɨjɨ maap tu kuaꞌdaꞌ mu jaꞌp ja kiikiaꞌam joidham jix bhaiꞌ jim taatɨt, nam guꞌ cham tuꞌ gɇꞌgɇrkam jum ɨlhiiꞌñdhaꞌ gu ja jujur am bhaan. \v 47 Baꞌ nam gammɨjɨ puꞌñi tu daandaꞌ buiñor gu Dios, joidham jix ja kɨɨgalhiꞌñdhaꞌ am gu jaꞌtkam. Baꞌ nabap tanoolh pɨx jup ji chɨ jɨɨꞌñdhidhaꞌ am buiñor guch Xoiꞌkam guiꞌ na jɨꞌk ja aꞌm ba tɨ tɨgiaꞌ guch Gɨꞌkoraꞌ. \c 3 \s1 Na jax jaꞌk ba dodhiaꞌ maaꞌn gu maaꞌnkam na kax maꞌmkulhiꞌ kaꞌ \p \v 1 Baꞌ maaꞌnnim mia duuk na paiꞌ dhuuk jum aꞌjɨdaꞌ na tum daandaꞌ bhaiꞌ na paiꞌr gɇꞌ chiop kaꞌ, ma jii gu Peegro gio gu Juan na mɨt ba tu daañim. \v 2 Baꞌ moo maaꞌn bhaiꞌp daakaꞌ gu maaꞌnkam bhaiꞌ na paiꞌr kiꞌñgob kaꞌ bhaiꞌ nam paiꞌ puiꞌ tɨ tɨɨtɨꞌndaꞌ: Joidham jix chu Abhaar Kɨr, bhaiꞌ na paiꞌ dhɨr jax muiꞌ ji chum bapkɨdaꞌ mu jaꞌk na paiꞌ tum daandaꞌ. Baꞌ dhiꞌ jɨꞌ dhi maaꞌnkam jix maꞌmkulhiꞌ kaꞌ, ɨlhiꞌchdham dɨr pu cham tu oirɨdaꞌ. Baꞌ gammɨjɨ miꞌ aiꞌchuꞌndaꞌ am nabap tanoolh, miꞌm baꞌ daaskaꞌ kiꞌñgob na sap baꞌ miꞌ bha ja taandaꞌ gu tuumiñ guiꞌ nam jɨꞌk muiꞌ ji baapkidhaꞌ. \v 3 Baꞌ nam puꞌñi muiꞌ ba jiim gu Peegro gio gu Juan, nam kiaꞌpɨx muiꞌ bax baapkiktuꞌndat mu jaꞌk na paiꞌ tum daan, ba ja tɨɨ gux maꞌmkulhiꞌ, baꞌ bhaiꞌ ba ja taan gu tuumiñ. \v 4 Baꞌ guiꞌ miꞌ pɨx ji guguu mɨt na mɨt tɨɨ na mi jaꞌp daakat bha ja taan gu tuumiñ. Baꞌ gu Peegro muiꞌ ji ñio, jup tɨtda: \p ―¿Jix aaꞌ ap aa jich jaduuñ nach jum makiaꞌ gu tuꞌ? \p \v 5 Baꞌ gux maꞌmkulhiꞌ miꞌ puiꞌ pup tuꞌiiꞌ, dai na bha ja nɨiꞌñ noꞌ mɨt moo tuꞌ ba ji maa. \v 6 Baꞌ gio muiꞌp ji ñio gu Peegro, jup tɨtda: \p ―Cham uaꞌ iñ dho gu tuumiñ nañ jum makiaꞌ gɨt jiñ jaduuñ. Ku baꞌ guꞌm makiaꞌ iñ ji guiꞌ nap tuꞌ cham ɨlhiiꞌñdhaꞌ. Kap xi kɨkboꞌñ jaduuñ. Aañ yaꞌ pum tɨtda bhaankamuꞌn guch Xoiꞌkam gu Nasareet kam, nap xib dɨr jaꞌp jaꞌk ba tu oirɨdaꞌ. \p \v 7 Baꞌ daipuꞌ nat puꞌñi xi chɨɨdak gu Peegro xi dhaagɨk nobiꞌran gu kɨɨꞌn dɨr kam xi kɨkbuich gux maꞌmkulhiꞌ. Baꞌ pu miꞌ jotmodaꞌ bhaiꞌ ji oꞌjoꞌta gu tootnaꞌn gio gu kɇkɇɇlhiꞌñ, \v 8 baꞌ am tɇꞌkob tuuꞌnɨk mi jaꞌp pup kɨɨk. Janoꞌ dɨr baꞌ pu bhaiꞌ ji chu oilhich, cham tuꞌ kax maꞌmkulhiꞌ. Miꞌ dhɨr baꞌ dai nat ba ja oi gu Peegro gio gu Juan na mɨt muiꞌ ji baap mu jaꞌk na paiꞌ tum daandaꞌ, am tuuꞌnkim gio na xi chu daañim buiñor gu Dios. \v 9 Baꞌ bɨɨx guiꞌ na mɨt jɨꞌk ba tɨɨ na tu oirɨ gio na xi chu daan buiñor gu Dios, \v 10 miꞌ puiꞌ pup tuꞌiiꞌ am, nam guꞌx bhaiꞌx maat na dhiꞌr diꞌ gu maaꞌnkam guiꞌ na kax maꞌmkulhiꞌ kat na tu taandat gu tuumiñ bhaiꞌ ji dhaakat kiꞌñgob, bhaiꞌ nam paiꞌ puiꞌ tɨ tɨɨtɨꞌndaꞌ Joidham jix chu Abhaar Kɨr. \s1 Gu Peegro na ba ja aꞌgiꞌñdhaꞌ gu jaꞌtkam nat jax dhuuk dua guiꞌ na kax maꞌmkulhiꞌ kat \p \v 11 Baꞌ guiꞌ nat dua na kax maꞌmkulhiꞌ kat, cham ka ja dadooꞌñcho gu Peegro gio gu Juan, maaꞌn na ja oiꞌñchuꞌ nam bha jaꞌp xi oipo. Baꞌ gu jaꞌtkam na mɨt ji chɨɨgɨk nax kɨɨꞌ dhiꞌ jɨꞌ na kax maꞌmkulhiꞌ kat, muiꞌ mu boopok miꞌ jim jumaap jamɨt maaꞌn kap sonpan gu gɇꞌ chiop nam paiꞌ jaꞌpni tɨ tɨɨtɨꞌndaꞌ: Tootnam Bhiꞌñbakiꞌñ gu Salomoon, nam jix bhaiꞌx ja tɨɨgim gu Peegro gio gu Juan nam miꞌp tuꞌiiꞌ bɨɨmaꞌn guiꞌ na kax maꞌmkulhiꞌ kat, na guꞌ cham jir ja jujur gu puiꞌ nam jax tɨ nɨiꞌñ. \v 12 Baꞌ gu Peegro nat ba ja tɨɨ nam mi jaꞌp guꞌkat bhaiꞌ ba ja nɨiꞌñ, jup ja tɨtda: \p ―¿Jax ku pim baꞌ bhaiꞌ bach nɨiꞌñ jich jaaduñ Israel kam? ¿Jaꞌp jum aaꞌ pim aa nach aach dɨɨlh pɨx bɨxchuꞌx chu aiꞌchuꞌn nach pu tu duñiaꞌ, puiꞌ ku chich baꞌ duaꞌñ dhich jaduuñ na kax maꞌmkulhiꞌ kat na cham tu oirɨt, piam ku guꞌ panaas nach aꞌm tɨ nɨiꞌñ pɨx gu Dios na chich baꞌ puiꞌ tu duu? \v 13 Guꞌ dhiꞌ matgɨm gu Jesuus ji na chich bhaankamuꞌn duaꞌñ, guiꞌ nar maraaꞌn gu ja Dios tuk guch bopxi kat, puiꞌ na jax gu Abraam, gio gu Isaak, gio baꞌ guiꞌ nar Jakob, nat guꞌ gɇꞌkam kɨꞌn dai na baꞌ bɨɨx aixim jix aiꞌchuꞌn na pu tu duñiaꞌ. Baꞌ dhi Jesuus jir diꞌ na pimɨt jaroiꞌ ja chia gu gɇꞌgɇrkam nam muꞌaaꞌ, guiꞌ bo na gatuuk tɨi bax dhoꞌñchom kat gu Pilaato, guꞌ ji na pim guꞌ aapiꞌm cham jɨꞌx aaꞌ na doꞌñchoꞌ. \v 14 Iam chi na pim guꞌ jax chɨꞌyaꞌ gɨt na ba doꞌñchoꞌ guiꞌ nar jix uañ gio nar jix bhaiꞌkam. Aapiꞌm guꞌ dai gu tuꞌ tu muaꞌkam xi chu chia nam doꞌñchoꞌ. \v 15 Guiꞌ pimɨt baꞌ xi chu chia nam muꞌaaꞌ na kach guguuxiꞌñdhat nach miꞌ jaꞌk bhɨichgɨdaꞌ jix kɨɨꞌ boi chaꞌm na paiꞌ jaꞌk jup tuꞌiiꞌ gu Dios. Ku guꞌ gu Dios giop duaꞌñ ji, baꞌ aach bɨɨx nɨiꞌñ dɨɨlh jich buupui kɨꞌn gu dhiꞌ puiꞌ nat jax jum duu. \v 16 Guꞌ baꞌ dhich jaduuñ na yaꞌ kɨɨk na pim nɨiꞌñ gio na pim jix maat nar jaroiꞌ dhaꞌ, dho guꞌ dhiꞌ na soiꞌm ɨlhdhat jix biiñak dho buiñor gu Jesuus, puiꞌ kut baꞌ dua na kax maꞌmkulhiꞌ kat. Baꞌ dhiꞌ puꞌñi pɨx jaꞌk jir jum duukam jiñ jaaduñ. \p \v 17 ’Baꞌ aañ xib bax maat jiñ jaaduñ na pim bak pu cham maatɨt na pimɨt jax kaiꞌñkam tu chia ja bɨɨm gu jam gɇꞌgɇrkam tuk nam muꞌaaꞌ gu Jesuus. \v 18 Guꞌ dhiꞌ nat jax dhuukat pɨx puiꞌ jaꞌk ba tu kuugalh ji gu Dios na jax puiꞌ pu ba kaiꞌchdhaꞌ bɨjɨk dɨr ja aꞌm jim uaꞌrgidhat guiꞌ nam bhaankamuꞌn tu aꞌgadaꞌ, nam puꞌñi kaiꞌchdhaꞌ na saak gatuuk puꞌñi jich aꞌmkam bam tulhiiñaꞌ guch Xoiꞌkam. \v 19 Baꞌ gu xib dai na bam aaꞌ pɨx na pim soiꞌm ɨlhdhai miꞌ puiꞌ ba jimiaꞌ na jax jix aaꞌ gu Dios na baꞌ ba uañchudaꞌ gu jam uaꞌtulhdharaꞌ, gio baꞌ na ba jam tajaañdhaꞌ guiꞌ na pim kɨꞌn gammɨjɨ jix jɨjɨkgɨm bap tuiꞌkaꞌ. \v 20 Gatuuk baꞌ dai na gio bhaiꞌp ba jam joochxidhaꞌ gu Jesuus, guiꞌ nat jaroiꞌ pu bɨjɨk dɨr bhaan tɨ tɨɨ na puꞌñir jich Xoiꞌkam kaꞌ. \v 21 Ku baꞌ guꞌ xib jootom chakui ob bha jim ji guch Xoiꞌkam, dai noꞌt bɨɨx ba tum kuugalh gu puiꞌ nat jax jaꞌk tɨꞌɨɨk gu Dios ja aꞌm jim uaꞌrgidhak guiꞌ nam bhaankam tu aꞌgimɨk. \v 22 Puiꞌ na jax gu Moisees nat bhaan jim uaꞌrgidhak puiꞌ tu ja aꞌgidhak guch bopxi kat, na jaꞌpni ja tɨtda: “Gu Gɇꞌkam jich Gɨꞌkoraꞌ puiꞌ ba tu duñiaꞌ na gatuuk jam bui dhɨr maaxilhiaꞌ maaꞌn guiꞌ na bhaankam tu aꞌgadaꞌ gu Dios jaꞌp na jax aañ. Moo pim miꞌ puiꞌ xi jimɨi na jax jam tɨɨdaꞌ. \v 23 Na guꞌ gu jaroiꞌ noꞌt cham miꞌ puiꞌ jii na jax kaiꞌchdhaꞌ guiꞌ jɨꞌ na bhaankam tu aꞌgaꞌ gu Dios, dho guꞌ dai na jaꞌk jootsaꞌ dho gu Dios miꞌ dhɨr ja bui gu Israel kam jaꞌtkam, na guꞌ cham ka kɨɨgalhiꞌñdhaꞌ gio na cham bhaan ka tɨ nɨidhidhaꞌ.” \p \v 24 ’Baꞌ bɨɨx guiꞌ nam jɨꞌk bhaankam tu aꞌgimɨk gu Dios janoꞌ dɨr nat paiꞌ dhuuk bhaiꞌ ji chu aꞌga gu Samuel, puꞌñi bhaan tu aꞌgadaꞌ am na jax ba ji chu buusnichuꞌ gu xib. \v 25 Baꞌ dhiꞌ puiꞌ nat jax jaꞌk tu daasak gu Dios ja aꞌm jim uaꞌrgidhat guiꞌ nam bhaankam tu aꞌgadaꞌ, dho guꞌ aapiꞌm dho jam aagɨt jup kaiꞌchdhaꞌ. Gio gu puiꞌ nat jax jaꞌk jup tu ja daaxdhak guch bopxi kat nat bhaan jim uaꞌrgidhak gu Abraam na baꞌ jaꞌpni ja tɨtda: “Bɨɨx na jɨꞌx oiꞌñgaꞌn ja aꞌm ba tɨ nɨidhidhaꞌ gu jaꞌtkam, nam guꞌ miꞌ puiꞌ ba jimiaꞌ nañ jax jix aaꞌ, nam guꞌ puiꞌ jaꞌk ba ja aagiꞌñdhaꞌ guiꞌ nam gatuuk ka maaxilhiaꞌ nam jir jum bopxi kaꞌ.” \v 26 Puiꞌ kut baꞌ gu Dios aapiꞌm bɨɨpɨꞌ ba jam mattuda nat jax jum duu janoꞌ nat paiꞌ dhuuk giop dua guch Xoiꞌkam, na pim sap baꞌ ba machiaꞌ na jax jaꞌk jam aꞌm tɨ nɨidhidhaꞌ gu Dios na pim sap baꞌ cham kam uaꞌtulhiꞌñdhaꞌ bɨɨx jɨꞌmaꞌn aapiꞌm. \c 4 \s1 Gu Peegro gio gu Juan nam ja bui ba suulhgiaꞌ gu gɇꞌgɇrkam jum aaꞌndam \p \v 1 Baꞌ gu Peegro gio gu Juan nam pui miꞌ ka tu ja aꞌgiꞌñchuꞌ gu jaꞌtkam, miꞌ ba ai mɨt guiꞌ nam bhaiꞌ gɇꞌ chiop tu daandaꞌ ja aꞌmkam gu Israel kam jaꞌtkam ji ja baidhat am guiꞌ nam saduseos jum tɨɨtɨꞌndaꞌ gio baꞌ gu ja gɇꞌkam tuk guiꞌ nam bhaiꞌ tu nuukaꞌndaꞌ chiop. \v 2 Baꞌ giilhim jix bhaaktuꞌ am, nam guꞌ tɨi cham aaꞌ nam miꞌ tu ja aꞌgiꞌñ gu jaꞌtkam gu Peegro gio gu Juan, nam puiꞌ ja tɨtda nam gu koiꞌñgaꞌn gatuuk duduadɨi giop baapmigiaꞌ miꞌ dhɨr nam paiꞌ ka yassapkaꞌ, puiꞌ nat jax jum duu gu Jesuus nat duadɨk giop bam miꞌ dhɨr na paiꞌ ka yaaspich. \v 3 Ba miꞌ pu ja daꞌngɨ mɨt, guꞌ ji na guꞌ moo pu puiꞌ bar jurnɨk ɨp, baꞌ cham ka aix nam tu ja aꞌgidhaꞌ. Baꞌ ka xi chu chia mɨt pɨx nam ja kuupaꞌ mu jaꞌp nam paiꞌ ja kukpadaꞌ gu jaꞌtkam. \v 4 Ku guꞌ muiꞌ tɨ jɨɨꞌñ jamɨt ji buiñor guch Xoiꞌkam guiꞌ na mɨt jɨꞌk ja kai na mɨt jax tu ja aꞌgi gu Peegro gio gu Juan. Baꞌx ioꞌm bar muiꞌ am guiꞌ nam jɨꞌk tɨ jɨɨgiꞌñdhaꞌ buiñor guch Xoiꞌkam, jɨꞌk jix chamaam miil jam dho moo aix gu dai chichioꞌñ. \p \v 5 Baꞌ buimgidhak maap bam jumaap jamɨt bhammɨ Jerusaleen guiꞌ nam jir ja gɇꞌgɇrkam tuk kaꞌ gu Israel kam jaꞌtkam, gio baꞌ jaiꞌ guiꞌ nam jɨꞌk jir jix aꞌaixkam kaꞌ, gio baꞌ jaiꞌ ɨp guiꞌ nam sap jix mat kaꞌ gu ñioꞌkiꞌñ gu Dios. \v 6 Gio baꞌ moo bɨɨx bhaiꞌp ai ɨp gu Anaas, guiꞌ nax ioꞌm jir ja gɇꞌkam tuk kaꞌ guiꞌ nam bhaiꞌ gɇꞌ chiop tu daandaꞌ ja aꞌmkam gu Israel kam jaꞌtkam, ji ja baidhat guiꞌ nam jɨꞌk jir jum maap oiꞌdhagɨm kaꞌ, puiꞌ na jax gu Kaipaas tɨɨgim, gio baꞌ moo guiꞌ na Juan jup tɨɨꞌnkaꞌ, gio baꞌ moo gu Alijaanru. \v 7 Miꞌ dhɨr baꞌ dai na mɨt xi chu chia nam muiꞌ xi ja baiꞌñxidhikaꞌ gu Peegro gio gu Juan. Baꞌ na mɨt paiꞌ dhuuk mi jaꞌp xi ja tuttu ja saagiꞌñ, jup ja tɨtda am: \p ―¿Jax dhuukat japimɨt duaꞌñ dhi maaꞌnkam? ¿Jarooni aa bhaankam japimɨt duaꞌñ? \p \v 8 Baꞌ gu Peegro muiꞌ ji ñio, na guꞌ gɇꞌ bhaan jup tuiꞌdhiꞌ gux Dhuuduꞌ kam jix Uañ Iiꞌmdaꞌ, jup ja tɨtda: \p ―Dho guꞌ ea na pim xiñ kaayaꞌ jiñ jaaduñ, aapiꞌm na pim jir ja gɇꞌgɇrkam tuk gu Israel kam jaꞌtkam, gio aapiꞌm na pim jir jix aꞌaixkam. \v 9 Dho guꞌ kapbhaiꞌ na pim yaꞌ bach chɨkka na pim jix maachim nat jax dhuuk dua dhich jaduuñ na kax maꞌmkulhiꞌ kat, \v 10 dho guꞌ jam aagiꞌñdhaꞌ ich dho nam baꞌ jaiꞌ puiꞌp bax chu mat kaꞌ gu jaꞌtkam bɨɨx nam jɨꞌk jir Israel kam. Dho guꞌ dhiꞌ dua dho dhich jaduuñ na kax maꞌmkulhiꞌ kat na pim jax ba nɨiꞌñ, baꞌ aach bhaankamuꞌn duaꞌñ dho guch Xoiꞌkam Jesuus guiꞌ nar Nasareet kam, guiꞌ na pimɨt jaroiꞌ tu chia nam kuruus taꞌm sissapai muꞌaaꞌ, nat Dios giop duaꞌñ. \v 11 Baꞌ dhiꞌ jɨꞌ dhi Jesuus puiꞌ ji buus na jax gu jodai, aapiꞌm baꞌ jaꞌp jup ji bubua na jax gu bhibhiꞌñbakchadam, na pimɨt maiꞌ xi buak dhiꞌ jɨꞌ dhi jodai na pim puiꞌ ɨlhiiꞌñ na panaas cham tuꞌ bhaiꞌ, guꞌ ji nat guꞌ dhiꞌ baꞌ pɨk gɇꞌkam kɨꞌn ji bii. \v 12 Baꞌ cham tuꞌ jumaip jix jaiꞌch guiꞌ na jaroiꞌ uañchuꞌn gu uaꞌtulhdharaꞌ, nat guꞌ gu Dios cham tuꞌ jumai bhaiꞌp joot yaꞌ dhi oiꞌñgaꞌn na jaroiꞌ uañchudaꞌ guch uaꞌtulhdharaꞌ. \p \v 13 Baꞌ miꞌ puiꞌ pup tuꞌiiꞌ am gu gɇꞌgɇrkam jum aaꞌndam na mɨt ji ja kɇɇk nam joidham jix bhaiꞌ xi bua nam tu aꞌga gu Peegro gio gu Juan, nam guꞌx maat na mɨt tɨi cham paiꞌ tum mamtux, gio guꞌ gampaiꞌ tuutuꞌm am nam xi ja nɨiꞌñ. Baꞌ ba ɨlh jamɨt nam jir diꞌ guiꞌ nam kaichgɨt gu Jesuus Nasareet kam. \v 14 Baꞌ puiꞌ cham bhaiꞌ nam jax ka ja tɨɨdaꞌ, gio na guꞌ moo miꞌp kɨɨk ja bɨɨm guiꞌ nat dua na kax maꞌmkulhiꞌ kat, ¿jax gi dhuip ja ñiokdhaꞌ am? \v 15 Puiꞌ dho baꞌ cham jax ji ja tɨɨdak giop ka xi chu chia mɨt nam alhio ka xi ja boosgaꞌ miꞌ dhɨr nam paiꞌ ka tu aꞌgat. Dɨɨlh jamɨt baꞌ miꞌ ji biꞌɨɨk ma tu aꞌga nam tɨim tɨ tɨkka nam jax jaꞌk ja duñiaꞌ, \v 16 jup kaiꞌch am: \p ―¿Jax baꞌ jaꞌk jix bhaiꞌ nach ja duñiaꞌ dhi jaꞌtkam? Nam guꞌ moo bɨɨx puiꞌp bax chu maat gu jaꞌtkam gu yaꞌ kam Jerusaleen na mɨt duaꞌñ guiꞌ na kax maꞌmkulhiꞌ kat. ¿Jax gi dhuip ja iattulhdhaꞌ ich? \v 17 Ku guꞌx bhaiꞌ ji nach ja sooꞌmchulhdhaꞌ nam baꞌ cham naiꞌ bhaan ka tu aꞌgidhaꞌ gu Jesuus, na baꞌ cham gammɨjɨ pup tum aꞌgichgɨdaꞌ pu chuꞌm. \p \v 18 Baꞌ puiꞌ xi kaiꞌchimɨk am giop ba tu ja joochxi mɨt. Baꞌ na mɨt paiꞌ dhuuk miꞌ ba ai, ja ñiokdhat puiꞌ ba ja tɨtda am nam cham naiꞌ bhaan ka tu aꞌgadaꞌ gu Jesuus. \v 19 Guꞌ ji na guꞌ gu Peegro gio gu Juan jup ja tɨtda am pɨx: \p ―Aa dho guꞌ dai na pim bɨɨpɨꞌ xim gaꞌngadaꞌ dhoñ jaaduñ noꞌ moox kɨɨꞌ kaꞌm nɨiꞌñ gu Dios nach aapiꞌm tuꞌ kaꞌm jam nɨiꞌñdhaꞌ, kaꞌ baꞌ guꞌ guiꞌ na jax jaꞌk jich jurtudidhaꞌ. \v 20 Dho guꞌ aach cham ji nach jich guꞌnguxiꞌñ nach moo cham jup ka ji chu aꞌgaꞌ gu puiꞌ nach jax jaꞌk nɨidhimɨk gu Jesuus nax bhaiꞌ xi chu buimɨk gio na jax jaꞌk xi chu aꞌgimɨk. \p \v 21 Baꞌ giilhim jix bhaakut pɨx ja kai mɨt gu gɇꞌgɇrkam jum aaꞌndam gu puiꞌ na mɨt jax chɨi. Baꞌ tɨi bax ja tulhiiñchudam kat am, guꞌ ji nam guꞌ cham biaꞌ nam jax ji chɨꞌji ja tulhiiñchudaꞌ gɨt, nam guꞌ bɨɨx pɨx tu daan gu jaꞌtkam buiñor gu Dios nam xi ja kɇɇ, nam jix bhaiꞌ jim taatɨt nat dua guiꞌ na kax maꞌmkulhiꞌ kat. Puiꞌ dho baꞌ cham jax ji ja doodak ba ja joot jamɨt nam ba jimiaꞌ miꞌ dhɨr. \v 22 Baꞌ guiꞌ nat joidham dua na kax maꞌmkulhiꞌ kat, biaꞌkaꞌ jɨꞌk gook ooꞌm oidhaꞌ. \s1 Nam ba tu daandaꞌ buiñor gu Dios guiꞌ nam jɨꞌk tɨ jɨɨgiꞌñdhaꞌ buiñor guch Xoiꞌkam \p \v 23 Baꞌ na mɨt paiꞌ dhuuk xi ja doꞌñcho gu Peegro gio gu Juan, pu sɨlh jii mɨt mu jaꞌk ja bui guiꞌ nam puiꞌp tɨ jɨɨgiꞌñdhaꞌ buiñor guch Xoiꞌkam, baꞌ ba ja aagiꞌñ am nam jax ja tɨtda gu ja gɇꞌgɇrkam tuk guiꞌ nam bhaiꞌ gɇꞌ chiop tu daandaꞌ ja aꞌmkam gu Israel kam jaꞌtkam, gio baꞌ guiꞌ nam jir jix aꞌaixkam kaꞌ. \v 24 Baꞌ na mɨt paiꞌ dhuuk tɨɨmo nam puꞌñi xi chu ja aꞌgidhimɨk, ma tu daanɨ mɨt bɨɨx maap buiñor gu Dios, jup kaiꞌch am: \p ―Aapiꞌch Gɨꞌkoraꞌ na pich jup duu dhix dhaam, gio baꞌ dhi dɨbɨɨr, gio baꞌ gu suudaiꞌ na naiꞌ suuꞌn bɨɨx kap na jɨꞌx jir oiꞌñgaꞌn, gio baꞌ bɨɨx na jɨꞌk tuꞌ yaꞌx chu jaiꞌch bhaan dhi oiꞌñgaꞌn, \v 25 na pich puiꞌ jaꞌk jurtudak gu Dabii kɨꞌn gux Dhuuduꞌ kam jix Uañ jum Iiꞌmdaꞌ nat baꞌ puiꞌ jaꞌk tu uaꞌnak mi uꞌuan taꞌm na jaꞌpnim kaiꞌch: \q1 ¿Jax kum baꞌ dai nam bhaiꞌ ji bhaakuꞌ gu jaꞌtkam, \q1 gio nam cham ja matdaꞌ ɨr tu aꞌgichuꞌndaꞌ nam jax jaꞌk tu duñiaꞌ? \q1 \v 26 Puiꞌ na jax guiꞌ nam jix ioꞌm gɇꞌgɇrkam kɨꞌn daraa yaꞌ dhi oiꞌñgaꞌn, \q1 gam guiꞌ nam cham pɨk gɇꞌgɇrkam kɨꞌn daraa, \q1 maap ba tu aꞌga mɨt nam jax jaꞌk dui tu sooꞌmdhaꞌ na baꞌ cham jaroiꞌ bhaankam ka tu aꞌgadaꞌ guch Gɨꞌkoraꞌ gio guiꞌ nat bhaan tɨ tɨɨ, \q1 na saak bha jootsaꞌ yaꞌ dhi oiꞌñgaꞌn. \p \v 27 ’Dho guꞌ puiꞌ dho ji chu buus nat gu Eroodis bɨɨmaꞌn gu Poonsio Pilaato, gio baꞌ ja bɨɨm ɨp gu Israel kam jaꞌtkam, gio baꞌ guiꞌ nam cham jir Israel kam, yaꞌ maap jim jumpadak jamɨt na paiꞌr Jerusaleen mua gum tujuandam tuk guiꞌ nax ioꞌm jir jix uañ, guiꞌ na pich pu bɨjɨk dɨr bhaan tɨ tɨɨ na saak gatuuk puꞌñich aꞌmkam soiꞌm duñiaꞌ nam muꞌaaꞌ. \v 28 Baꞌ dhiꞌ puꞌñi jaꞌk dooda mɨt nap jax puiꞌ pu ba kaiꞌchdhaꞌ bɨjɨk paiꞌ dhuuk dɨr na saak gatuuk puꞌñi jaꞌk ba tum kuugalhdhaꞌ. \v 29 Baꞌ gu xib dai nach aꞌm bam aaꞌ nap jich ñuukdaidhaꞌ nam baꞌ cham jax jich dhoodaꞌ guiꞌ nam jaroiꞌ xich bhaamkiꞌñ, gio baꞌ nap puiꞌ tu duñiaꞌ nach cham ji chotdonɨt naiꞌ tu ja aꞌgiꞌñchuꞌndaꞌ gu jaꞌtkam gux bhaiꞌm kaiꞌchdham jum ñiꞌook. \v 30 Gio baꞌ nap puiꞌ jaꞌk jup tu duñiaꞌ nach ja duduadhiꞌñdhaꞌ gux kakoꞌkkam bhaankamuꞌn gu Jesuus guiꞌ nar jum mar, gio baꞌ na bɨɨx aixim jix bhaaiꞌn kaꞌ nach pu tu duñiaꞌ gux kɨɨꞌp jum duukam. Jaꞌpni daipuꞌ. \p \v 31 Baꞌ na mɨt paiꞌ dhuuk tɨɨmo nam xi chu daañimɨk, pɨx am tum giꞌndukɨ miꞌ nam paiꞌp tuꞌiiꞌ, bak guꞌ gux Dhuuduꞌ kam jix Uañ Iiꞌmdaꞌ nat ja aꞌm bam tajaa bɨɨx jɨꞌmaꞌn. Miꞌ dhɨr baꞌ dai nam cham ji chotdonɨt tu aꞌgadaꞌ gux bhaiꞌm kaiꞌchdham ñioꞌkiꞌñ gu Dios. \s1 Nam jax jaꞌk tu jimdaꞌ guiꞌ nam jɨꞌk tɨ jɨɨgiꞌñdhaꞌ buiñor guch Xoiꞌkam \p \v 32 Baꞌ bɨɨx guiꞌ nam jɨꞌk tɨ jɨɨgiꞌñdhaꞌ buiñor guch Xoiꞌkam, maaꞌn nam jax jum aaꞌndaꞌ gu ja jujur am bhaan, sia kum guꞌ tɨir muiꞌ. Ni jaroiꞌ maadɨt ku am jix chu daꞌdaꞌ gu tuꞌ nam biaꞌkaꞌ, nam guꞌ puiꞌ ɨlhiiꞌñdhaꞌ nar ja bɨɨx gaꞌn kaꞌ pɨx. \v 33 Baꞌ gu noonbiꞌñ guch Xoiꞌkam gammɨjɨx ioꞌm bhaan xi chu ja aꞌgiꞌñdhaꞌ am gu puiꞌ nat jax jaꞌk jum duu dɨɨlh guch Xoiꞌkam janoꞌ nat paiꞌ dhuuk duadɨk giop bam. Baꞌ gu Dios puiꞌ xi chu duu nam bɨɨx pɨx biaꞌkaꞌ gu tuꞌ na ja aꞌm jum aaꞌndaꞌ. \v 34 Baꞌ cham jaroiꞌ maadɨt bhaan jum aaꞌndaꞌ gu tuꞌ, na guꞌ jaiꞌ dhɨt guiꞌ nam biaꞌkaꞌ gu dɨppɨr xi chu gaꞌrat am, piam tuꞌ na pɨx noꞌm biaꞌ. Baꞌ gu tuumiñ na jɨꞌk mi buusnidhaꞌ, \v 35 ja maakidhaꞌ am gu noonbiꞌñ guch Xoiꞌkam nam baꞌ guiꞌ miꞌ dhɨr jup ja maakidhaꞌ guiꞌ nam jɨꞌk cham biaꞌkaꞌ nam tuꞌ kɨꞌn tu sabaꞌdaꞌ. \v 36 Puiꞌ na jax maadɨt guiꞌ nam jir bopxiꞌñ gu Lebii, Josee tɨɨgim, nar mu jaꞌk kam kaꞌ na paiꞌ puiꞌ tɨ tɨɨꞌ Chipre, guiꞌ na mɨt Bernabee jaꞌk ji chɨɨtgɨk gu noonbiꞌñ guch Xoiꞌkam, na jaꞌp kaiꞌñkam jup jum kaiꞌch: Guiꞌ na ja guguuxiꞌñdhaꞌ gu jaꞌtkam. \v 37 Baꞌ dhiꞌ jɨꞌ dhi maaꞌnkam nat puꞌñi ma tu gaꞌra gu dɨrbagaꞌn na biaꞌkat ja maa gu tuumiñ gu noonbiꞌñ guch Xoiꞌkam guiꞌ nat jɨꞌk mi buus. \c 5 \s1 Na mɨt jax jaꞌk jum uaꞌtulhdhak gu Ananiiyas gio gu Sapiira \p \v 1 Baꞌ moo maaꞌn gu maaꞌnkam Ananiiyas tɨɨgim puiꞌp ma tu gaꞌra gu dɨrbagaꞌn bɨɨmaꞌn gu bɨngaꞌn Sapiira tɨɨgim. \v 2 Guꞌ ji na mɨt guꞌ maaꞌn ñiꞌook xip duuk daim bɨpnagɨm, jaiꞌ xi biꞌaak jamɨt gu tuumiñ guiꞌ nat jɨꞌk mi buus na mɨt tu gaꞌra. Jɨꞌk pɨx baꞌ xi uꞌuuk ba jii gu Ananiiyas nat ba ja maakim gu noonbiꞌñ guch Xoiꞌkam. \v 3 Guꞌ ji na guꞌp tɨtda gu Peegro nat paiꞌ dhuuk tɨi ba maa: \p ―¿Jax baꞌ jiñ jaduuñ Ananiiyas kut baꞌm jur am ji baakɨk gu jaꞌook puiꞌ jaꞌk jum jurtuda nap baꞌ bha jimɨi yaꞌ iatgidhaꞌ gux Dhuuduꞌ kam jix Uañ Iiꞌmdaꞌ, nap puiꞌ kaiꞌchim na pimɨt jaꞌkbuiꞌ kɨꞌn pɨx gaꞌra gu jam dɨrbaꞌ na pich jɨꞌk yaꞌ ba aich dhi tuumiñ, sia ku pimɨt jaiꞌ xi biꞌaak? \v 4 Dho guꞌ cham jax jup buaꞌt dho noꞌp moo pu cham jax jup ji kaiꞌchidhat yaꞌp ba aichdhaꞌ gɨt sia gu jaꞌkbuiꞌ, na guꞌr aapiꞌm dɨɨlh gaꞌn gu dɨbɨɨr na pimɨt gaꞌra. Cham jax buaꞌt sia pim jax bua gu jam tumñiꞌ na pim jax ɨlhiiꞌñdhaꞌ. Guꞌ jaꞌpji nap moo puiꞌp kaiꞌchim ji nar bɨɨxiꞌñ nat baꞌ bhaan cham am ka gɨi, na guꞌr uaꞌtulhdharaꞌ. Na guꞌ cham tuꞌ gu jaꞌtkam na pich yaꞌ ba ja iatgi, guꞌ gu Dios ji. \p \v 5 Baꞌ nat jax puiꞌ jɨꞌ tɨɨꞌn gu Peegro, mi jaꞌp iarɨk pu gan ji muu gu Ananiiyas. Baꞌ giilhim jix chootoꞌn jamɨt guiꞌ na mɨt jɨꞌk puiꞌ ba tɨ kai. \v 6 Baꞌ jɨꞌkchi gu biipibop xi bhiibgak ba yaaspam jamɨt gu tukgaꞌn gu Ananiiyas kat. \p \v 7 Baꞌ moo jaꞌxpɨx miꞌp ba ai gu Sapiira bɨngaꞌn gu Ananiiyas kat, pu cham maat noꞌ tuꞌ jax jup jum bua. \v 8 Baꞌ bhaiꞌ ji chɨkka gu Peegro noꞌ moor sɨlhkam na mɨt jaꞌkbuiꞌ kɨꞌn pɨx gaꞌra gu ja dɨrbaꞌ, jup tɨtda: \p ―¿Jir sɨlhkam aa na pimɨt jaꞌkbuiꞌ kɨꞌn pɨx gaꞌra gu jam dɨrbaꞌ na jɨꞌk ba aaꞌ gum bɨɨnaꞌ? \p Baꞌ guiꞌ maaꞌn na jɨꞌk jup aaꞌ, jup kaiꞌch: \p ―Jɇɇꞌ, jaꞌkbuiꞌ kɨꞌn pɨx dho. \p \v 9 Baꞌ gio muiꞌp ji ñio gu Peegro, jup tɨtda: \p ―¿Jax baꞌ ku pimɨt baꞌ maaꞌn ñiꞌook jup duu daim bɨpnagɨm na pim baꞌ puꞌñi yaꞌ ji ɇɇji iatgidhaꞌ gux Dhuuduꞌ kam jix Uañ Iiꞌmdaꞌ? Na guꞌ tɨi cham jir kɨɨꞌ, na guꞌr uaꞌtulhdharaꞌ. Kani nam muni dhɨr bhaiꞌ ba jiim guiꞌ na mɨt bhɨɨk gum bɨɨnaꞌ na mɨt yaaspapuk. Baꞌ xib aap jup jum bhɨikaꞌ am nam jum yaaspapuꞌ. \p \v 10 Baꞌ miꞌ jotmodaꞌ nat jax pu tɨɨꞌn gu Peegro, mi jaꞌp taaꞌban ji iarɨk pu gan ji muu ɨp gu Sapiira. Baꞌ na mɨt paiꞌ dhuuk miꞌ ba ai gu biipibop, miꞌ pɨx ji chɨɨ mɨt na muukix kam mi jaꞌp kaat. Baꞌ ma bhɨɨk jamɨt ɨp na mɨt yaaspam miꞌ dhɨr jaꞌp sonpan na mɨt paiꞌ yaas gu bɨngaꞌn. \v 11 Baꞌ na mɨt puiꞌ ba tɨ kai guiꞌ nam jɨꞌk tɨ jɨɨgiꞌñdhaꞌ buiñor guch Xoiꞌkam, giilhim jix chootoꞌn jamɨt, gio gu jaiꞌ ba puiꞌ ɨp na mɨt jɨꞌk puiꞌp ba tɨ kai. \s1 Nam jax jaꞌk joidham jix bhaiꞌ xi chu buadaꞌ gu noonbiꞌñ guch Xoiꞌkam \p \v 12 Baꞌ bha jaꞌp ji oipot Jerusaleen gu noonbiꞌñ guch Xoiꞌkam joidham jix bhaiꞌ xi chu buadaꞌ am ja bui gu jaꞌtkam nam jax jaꞌk cham jɨꞌxkat paiꞌ puiꞌ tɨ nɨidhat, nam sap baꞌ ji chɨɨgɨi ba tɨ jɨɨꞌñdhaꞌ nar sɨlhkam gu puiꞌ nam jax jaꞌk tu ja aꞌgiꞌñdhaꞌ gux bhaiꞌm kaiꞌchdham ñioꞌkiꞌñ gu Dios. Gio baꞌ nam gammɨjɨ ba jim jumpadaꞌ bɨɨx nam jɨꞌk tɨ jɨɨgiꞌñdhaꞌ buiñor guch Xoiꞌkam nam tu daandaꞌ bhaiꞌ gɇꞌ chiop, maaꞌn kap nam paiꞌ puiꞌ tɨ tɨɨtɨꞌndaꞌ: Tootnam Bhiꞌñbakiꞌñ gu Salomoon. \v 13 Baꞌ guiꞌ nam jɨꞌk chakui tɨ jɨɨgiꞌñdhaꞌ buiñor guch Xoiꞌkam cham jix ja bɨntam kaꞌ am, sia kum guꞌ tɨix ja kɨɨgalhiꞌñdhaꞌ. \v 14 Ku guꞌ gatuuk siamri pɨx jaꞌx ji chɨ jɨɨꞌñ jamɨt ji buiñor guch Xoiꞌkam, puiꞌ na jax gu chichioꞌñ gam uꞌuub. \v 15 Miꞌ dhɨr baꞌ dai nam ja boosgaidhat mu jaꞌp ba ja darsaim gux kakoꞌkkam bɨɨx baꞌbhak soosnap bhaan gu bapakxidharaꞌ, nam puiꞌm aaꞌ na jaiꞌ ja aꞌm bhɨɨyaꞌ gu ɨkgigaꞌn gu Peegro na paiꞌ dhuuk bha buusniaꞌ nam sap baꞌ pu duduadhiaꞌ. \v 16 Gio baꞌ jaiꞌ muiꞌ bhaiꞌp aajidhaꞌ am Jerusaleen gu jaꞌtkam guiꞌ nam mu jaꞌp jɨꞌdɨlh oiꞌdhaꞌkaꞌ ji ja uaꞌdat am gux kakoꞌkkam, jaiꞌ dɨkoo pɨx ji dhuduatuꞌ am na ja aꞌm jup tuiꞌñgɨdat gu cham kɨkɨɨꞌ iꞌiiꞌmdaꞌ. Baꞌ bɨɨx ja duduaꞌñdhidhaꞌ am gu noonbiꞌñ guch Xoiꞌkam, jix kɨkɨɨꞌ dho guꞌ ba jimiaꞌ am. \s1 Nam ba ja kuupaꞌ gu noonbiꞌñ guch Xoiꞌkam \p \v 17 Baꞌ gu ja gɇꞌkam tuk guiꞌ nam bhaiꞌ gɇꞌ chiop tu daandaꞌ ja aꞌmkam gu Israel kam jaꞌtkam, bhaiꞌ ji bhaam ja bɨɨm guiꞌ nam saduseos jum tɨɨtɨꞌndaꞌ. \v 18 Baꞌ bhaiꞌ pu ja daꞌngɨk ja kuu mɨt gu noonbiꞌñ guch Xoiꞌkam bhaiꞌ nam paiꞌ pu ja kukpadaꞌ gu jaꞌtkam. \v 19 Guꞌ ji nat guꞌ tukaaꞌ maaꞌn gu nobiiꞌñ gu Dios bhaiꞌ ji ɇɇk bɨɨx kap tu kukpioꞌ gu kikiꞌñgob, baꞌ xi ja boosgak jup ja tɨtda: \p \v 20 ―Ea na pim moo giop muiꞌp jimiaꞌ mu chiop, miꞌ pim xi guꞌkɨi ja aagiꞌñdhaꞌ gu jaꞌtkam nam tɨ jɨɨꞌñdhaꞌ buiñor guch Xoiꞌkam na baꞌx bhaiꞌ ba tu ja jimdaꞌ gammɨjɨ. \p \v 21 Baꞌ guiꞌ puiꞌp jum duu mɨt na jax ja tɨtda gu nobiiꞌñ gu Dios. Kabuimuk jamɨt mu ji baapkɨk chiop bhaiꞌ ji chu ja aꞌgi gu jaꞌtkam. \p Ampɨk na gu ja gɇꞌkam tuk guiꞌ nam bhaiꞌ gɇꞌ chiop tu daandaꞌ ja aꞌmkam gu Israel kam jaꞌtkam, ja bɨɨm guiꞌ nam jɨꞌk maap jix bhaiꞌm daaꞌnkaꞌ, kiaꞌpɨx naiꞌ jaꞌp ka tu ja joochxiꞌñ am nam bhaiꞌm jumpadaꞌ bɨɨx guiꞌ nam jɨꞌk jir jix aꞌaixkam gu Israel kam, nam sap baꞌ maap bhaiꞌ ja iattulhdhaꞌ gu noonbiꞌñ guch Xoiꞌkam, nam guꞌ pu cham maat noꞌ mɨt jup ba bubua. Baꞌ na mɨt paiꞌ dhuuk bɨɨx bhaiꞌ bam jumaap, xi ja joot jamɨt gu oꞌrosiiris nam ja baiꞌñpuꞌ gu noonbiꞌñ guch Xoiꞌkam mu na mɨt paiꞌ ka ja kuupak. \v 22 Guꞌ ji na guꞌ na mɨt paiꞌ dhuuk mu ji ɇɇk xi kukpioꞌkak mɨjɨ jaꞌp tɨi xi chɨ nɨnɨiꞌñ, chaam paiꞌ tu jaiꞌch am miꞌ na mɨt paiꞌ ka ja kuupak. Puiꞌ dho baꞌ guꞌ giop ba jii mɨt na mɨt ba ja aaꞌñdham guiꞌ na mɨt jaroiꞌ mu ja joot, \v 23 jup ja tɨtdaim am mu ji ɇɇk: \p ―Cham paiꞌ tu jaiꞌch am guiꞌ na pimɨt jaroiꞌ tɨi much joot nach ja baiꞌñpuꞌ. Tɨi miꞌ pu kuukup gu kikiꞌñgob na chich jax mu ai, gio gu sandaaruiꞌx miꞌ tɨi pu guguuk am ɨp nam tu nuukaꞌn. \p \v 24 Baꞌ nat puiꞌ jɨꞌ ja kai gu ja gɇꞌkam tuk guiꞌ nam bhaiꞌ gɇꞌ chiop tu daandaꞌ ja aꞌmkam gu Israel kam jaꞌtkam, gio baꞌ gu jaiꞌ nam puiꞌp jir gɇꞌgɇrkam, gio baꞌ guiꞌ nar ja gɇꞌkam tuk kaꞌ guiꞌ nam bhaiꞌ gɇꞌ chiop tu nuukaꞌndaꞌ, naiꞌ tɨi pup jum tɨ tɨkka am na mɨt jax baꞌm duu guiꞌ na mɨt bhaiꞌ ka ja kuupak. \v 25 Baꞌ moo janoꞌ bhaiꞌp ba ai maaꞌn gu maaꞌnkam, na jax jim jup ja tɨtda: \p ―Guiꞌ na pimɨt saak ja kuu, mu chiop ji guꞌkat tu ja aꞌgiꞌñchuꞌ am gu jaꞌtkam. \p \v 26 Baꞌ nat jax puiꞌ tɨ kai gu ja gɇꞌkam tuk guiꞌ nam bhaiꞌ chiop tu nuukaꞌndaꞌ, mu daiꞌbus nat ja gaagam xi ja baidhak gu oꞌrosiiris tugiꞌñ. Baꞌ na mɨt paiꞌ dhuuk ba ja tɨɨ, jix bhaiꞌ pɨx ja tɨɨdak ba ja baidhak jamɨt, nam guꞌx ja ɨɨbhiꞌñ gu jaꞌtkam, nam guꞌ bhaakui miꞌ ja maꞌyasaꞌ joodai kɨꞌn noꞌ mɨt mi jaꞌp ba ji ja gɨbiimɨ ja nɨiꞌñchudat. \v 27 Baꞌ pu sɨlh ja baiꞌñchuꞌ am mu jaꞌk nam paiꞌ jumpax guiꞌ nam jix bhaak. Baꞌ na mɨt paiꞌ dhuuk mi jaꞌp xi ja tuttu ja saagiꞌñ, bhaiꞌ ji ja ñiok gu ja gɇꞌkam tuk guiꞌ nam bhaiꞌ gɇꞌ chiop tu daandaꞌ ja aꞌmkam gu Israel kam jaꞌtkam, jup ja tɨtda: \p \v 28 ―Gi nach jup jam tɨtda na pim cham naiꞌ bhaan ka tu aꞌgadaꞌ gu Jesuus. Aapiꞌm guꞌ bɨɨx kap ba tɨɨmo na jɨꞌx jir Jerusaleen na pim tu aꞌgimɨk, na pim jix aagɨt nam jich bhaamkidhaꞌ gu jaꞌtkam na chich tu chia nam muꞌaaꞌ. \p \v 29 Baꞌ gu Peegro gio gu jaiꞌ noonbiꞌñ guch Xoiꞌkam muiꞌ ji ñio mɨt, jup kaiꞌch am: \p ―Dho guꞌ jaꞌpji na guꞌch aꞌm jum aaꞌ nach tuꞌ kaꞌm nɨiꞌñdhaꞌ gu Dios, cham tuꞌ gu jaꞌtkam. \v 30 Baꞌ dhiꞌ dhi Dios jir diꞌ nam jaroiꞌ daanɨt guch bopxi kat, jir diꞌ pɨx ɨp nat giop duaꞌñ gu Jesuus guiꞌ na pimɨt jaroiꞌ tu chia nam kuruus taꞌm sissapai muꞌaaꞌ. \v 31 Miꞌ dhɨr baꞌ dai nat ba baidhak jix dhaam jaꞌk, sonpan kɨɨꞌn dɨr jaꞌk baꞌ chia na daakaꞌ. Gio baꞌ nat gɇꞌkam kɨꞌn dai na baꞌx bhaaiꞌn kaꞌ na tu uañchuꞌndaꞌ gu uaꞌtulhdharaꞌ, na baꞌ puꞌñi duuk ba ja uañchudaꞌ gu ja uaꞌtulhdharaꞌ gu Israel kam jaꞌtkam noꞌm miꞌ puiꞌ ba jiim na jax jix aaꞌ. \v 32 Baꞌ aach jix bhaiꞌx maat gu dhiꞌ puiꞌ, na guꞌch mattuꞌn gux Dhuuduꞌ kam jix Uañ Iiꞌmdaꞌ guiꞌ nat ja aꞌm tajaa gu Dios bɨɨx nam jɨꞌk tuꞌ kaꞌm nɨiꞌñ, gio dɨɨlh jachich jup tɨɨ nat jax jum duu gu Jesuus na yaꞌ xi oilhimɨk. \p \v 33 Baꞌ giilhim jix bhaakut pɨx ja kai mɨt gu gɇꞌgɇrkam, miꞌ dho guꞌ bax ja koodak am gu noonbiꞌñ guch Xoiꞌkam. \v 34 Guꞌ ji na guꞌ moo ampɨk miꞌp tuꞌiiꞌ ja bui maaꞌn gu pariseo, Gamalial tɨɨgim, na sap jix mat kaꞌ gu ñioꞌkiꞌñ gu Dios, gio nam bɨɨx pɨx tuꞌ kaꞌm nɨiꞌñdhaꞌ gu jaꞌtkam. Baꞌ dhiꞌ jɨꞌ dhi Gamalial jotmodaꞌ nat jax kɨkbo xi chu chia nam alhio miꞌ dhɨr ka xi ja bubuaxdhaꞌ gu noonbiꞌñ guch Xoiꞌkam. \v 35 Miꞌ dhɨr baꞌ moop ja tɨtda gu gɇꞌgɇrkam nam miꞌp tuꞌiiꞌ: \p ―Ea xib japim baꞌ xiñ kaayaꞌñ jaaduñ Israel kam nañ jaꞌp xi jam tɨɨdam, na pim chakui ja juandaꞌ dhi jaꞌtkam, na pim bɨɨpɨꞌ ka xim gaꞌngadaꞌ noꞌ moor am na pim ja koodaꞌ kaꞌ baꞌ guꞌ cham. \v 36 Na guꞌ na pim jax bax maat jia nat jax jum duu gu Teudas kat janoꞌ nat paiꞌ dhuuk bhaiꞌ ji chu ja aꞌgi gu jaꞌtkam, na tɨi gɇꞌkam xim ɨlhiiꞌñdhaꞌ, baꞌ muiꞌ ba kaichgɨt am, jɨꞌk gook mambhɨɨx ooꞌm aixim. Baꞌ na mɨt paiꞌ dhuuk mua, naiꞌ pɨx jɨꞌdɨlh jii mɨt, pu ampɨx ji chu juu dho guꞌ. \v 37 Gio baꞌ moox ioꞌm xib paꞌ ɨp, na paiꞌ dhuuk ja daasaidhaꞌ gu jaꞌtkam gu gɇꞌkam Rooma kam, puꞌñi bhaiꞌp ji chu ja aꞌgi gu jaꞌtkam gu Juudas kat guiꞌ nar Galilea kam kat. Baꞌ tɨi jɨꞌk jup ba kaichgɨt am, guꞌ ji na mɨt guꞌ gatuuk ampɨx mua, baꞌ gu jaꞌtkam tugiꞌñ naiꞌ pɨx jɨꞌdɨlh ji jii mɨt, pu ampɨx ji chu juu ɨp puiꞌ. \v 38 Nañ baꞌ kɨꞌn jup jam tɨtda jiñ jaaduñ na pim cham ja juandaꞌ dhi jaꞌtkam, nach guꞌ cham maat nam jax kaiꞌñkam puiꞌ jaꞌk tu aꞌga. Na guꞌ noꞌm jaꞌp pɨx puiꞌ jaꞌk tu aꞌgadaꞌ gɨt, ¿cham aa guꞌ jɨꞌx pɨx juugɨt puiꞌ jaꞌk jup tu aꞌgadaꞌ am gɨt, miꞌ dhɨr pu naiꞌ ampɨx ji chu jugiaꞌ gɨt na mɨt jax bam duu gu jaiꞌ guiꞌ nañ jaroiꞌ ba ja aaꞌ? \v 39 Noꞌ guꞌ dhiꞌ gu Dios puiꞌ jaꞌk ja jujurtuꞌn nam tu aꞌgaꞌ, dho gi guꞌ pu ni jax dhui ji ku pim cham jɨꞌxkat ja sooꞌmchulhdhaꞌ, sia pɨk nar jax kaꞌ gɨt. Moo pim xim gaꞌngadaꞌ nañ jax jam tɨtda. Chaꞌpim maaꞌn na pim jix bhaak kaꞌ, jaiñ noꞌt guꞌ jax dhuukat buiñor gu Dios jaꞌk ji chu buus. \p Baꞌ gu gɇꞌgɇrkam miꞌ puiꞌp jii mɨt nat jax ja tɨɨꞌn gu Gamalial. \v 40 Dai na mɨt xi chu chia pɨx nam ja baiꞌñpui xi ja gɨɨꞌbiaꞌ chipliin kɨꞌn gu noonbiꞌñ guch Xoiꞌkam. Miꞌ dhɨr baꞌ dai na mɨt xi ja sooꞌmchulhdhak ba ja joot nam cham naiꞌ bhaan ka tu aꞌgadaꞌ gu Jesuus. \v 41 Baꞌ gu noonbiꞌñ guch Xoiꞌkam miꞌ dhɨr jup ba jii mɨt ja bui gu gɇꞌgɇrkam joidham jix bhaiꞌm taattugɨt, nam guꞌx maat na gu Dios puiꞌ jaꞌk jix aaꞌ nam jum tulhiiñdhaꞌ bhaankamuꞌn gu Jesuus. \v 42 Baꞌ gammɨjɨ cham ɨɨkix kaꞌ nam tu aꞌgadaꞌ bhaiꞌ gɇꞌ chiop gio mu jaꞌp kikcham, nam bhaankamuꞌn tu aꞌgadaꞌ gu Jesuus jich Xoiꞌkam guiꞌ na saak Dios puꞌñi gatuuk bha jootsaꞌ. \c 6 \s1 Gu noonbiꞌñ guch Xoiꞌkam nam puiꞌ ba tɨꞌyaꞌ na cham jir am kaꞌ noꞌm cham ka tu aꞌga gux bhaiꞌm kaiꞌchdham ñioꞌkiꞌñ gu Dios \p \v 1 Guꞌ baꞌ nam guꞌ janoꞌ pɨx ji muiꞌdhidhaꞌ guiꞌ nam tɨ jɨɨꞌñdhidhaꞌ buiñor guch Xoiꞌkam, baꞌ jaiꞌ dhɨt dhiꞌ jɨꞌ nam ba tɨ jɨɨgiꞌñdhaꞌ nam griago ñiꞌook kɨꞌn tu aꞌgadaꞌ, puiꞌ ba ja tɨtda am guiꞌ nam ebreo ñiꞌook kɨꞌn jup tu aꞌgadaꞌ nam sap cham pɨk bhaiꞌ tu ja maakdaꞌ gu dɨꞌdɨlhdhɨm uꞌuub guiꞌ nam puiꞌ griago kɨꞌn jup tu aꞌgadaꞌ. Baꞌ puiꞌ ja tɨtda am jia nam sap siamri jix bhaiꞌ xi chu ja maakat gu tuꞌ nam ja onbagiꞌñdhaꞌ gammɨjɨ nabap tanoolh. \v 2 Baꞌ jaiꞌ dhɨt dhiꞌ jɨꞌ nam ebreo ñiꞌook kɨꞌn tu aꞌgadaꞌ nam jir diꞌ gu mambhɨɨx daman gook noonbiꞌñ guch Xoiꞌkam, baꞌ tu ja joochxi mɨt bɨɨx nam jɨꞌk tɨ jɨɨgiꞌñdhaꞌ buiñor guch Xoiꞌkam nam sap baꞌ maap jum jumpadai xi chu aꞌgai maaꞌn ñiꞌook jup duñiaꞌ na jax jaꞌk jir am kaꞌ gu dhiꞌ puiꞌ. Baꞌ na mɨt paiꞌ dhuuk bɨɨx maap bam jumaap, bhaiꞌ ji chu ja aꞌgi mɨt, jup ja tɨtda am: \p ―Aa dho guꞌ aach jaꞌp kaiꞌñkam tu jam joochxi dhoch jaaduñ nach xi jam aaꞌñdham nach aach cham kach guꞌnguxiꞌñ nach jam palhbuiꞌñdhaꞌ nach jix bhaiꞌ jam buadaꞌ nach tu jam maakdaꞌ gu tuꞌ, nach puiꞌ cham pɨk bhaiꞌ tu jam maakdaꞌ jaiꞌ dhɨt, nach guꞌ aach naiꞌ ka tu aꞌga gux bhaiꞌm kaiꞌchdham ñioꞌkiꞌñ gu Dios, nat guꞌ puiꞌ jaꞌk jich aꞌm ba tɨ tɨɨ. Baꞌ cham jir am noꞌ chich moo cham jup ka ji chu aꞌga. \v 3 Baꞌ aach pu jam tɨtda na pim jaiꞌ xi ja gaagai guiꞌ nam jaroiꞌx bhaiꞌ jam buadaꞌch jaaduñ, nam tu jam maakdaꞌ gu tuꞌ na jam aꞌm jum aagaidhaꞌ, yaꞌ aapiꞌm dɨɨlh jaiꞌ dhɨt na pim jɨꞌk tɨ jɨɨgiꞌñ buiñor guch Xoiꞌkam, nam aixkaꞌ jɨꞌk xi jum gook jaꞌtkam, gio nam jir jix bhabhaiꞌkam kaꞌ, gio baꞌ nam jir jix chu mamatdagɨm kaꞌ, gio baꞌ na gɇꞌ ja aꞌm tajaañix kaꞌ gux Dhuuduꞌ kam jix Uañ Iiꞌmdaꞌ, nach baꞌ puiꞌ jaꞌk ya ja darsaꞌ aapiꞌm jam bui nam jich aꞌmkam jix bhaiꞌ jam buadaꞌ, \v 4 nach aach guꞌ moo naiꞌ ka tu aꞌga gux bhaiꞌm kaiꞌchdham ñioꞌkiꞌñ gu Dios, gio baꞌ dai nach ka xi chu daandaꞌ buiñor jaꞌk jam aꞌmkam bɨɨx na pim jɨꞌk tɨ jɨɨgiꞌñ buiñor guch Xoiꞌkam. \p \v 5 Baꞌ bɨɨx pɨx puiꞌ ji chɨi mɨt na sap jir am gu puiꞌ nam jax kaiꞌch gu noonbiꞌñ guch Xoiꞌkam. Baꞌ moo bhaiꞌ ji aa mɨt gu Teeban, na guꞌ sap dhiꞌx ioꞌm jix biiñak kaꞌ buiñor guch Xoiꞌkam, gio sap na gɇꞌ bhaan tajaañix kaꞌ gux Dhuuduꞌ kam jix Uañ Iiꞌmdaꞌ. Miꞌ dhɨr baꞌ gu Piliip bhaiꞌp ji aa mɨt, gio baꞌ gu Prookoro ɨp, gio baꞌ gu Nikanoor ɨp, gio baꞌ gu Timoon ɨp, gio baꞌ moo gu Parmeenas ɨp, gio baꞌ Nikolaas ɨp gu Antiokiiya kam, guiꞌ na jaiꞌ puiꞌ jaꞌk jup tu jimdaꞌ nam jax jaꞌk tu jimdaꞌ gu Israel kam jaꞌtkam. \v 6 Miꞌ dhɨr baꞌ dai na mɨt ba ja baidhak mu jaꞌk ja bui gu noonbiꞌñ guch Xoiꞌkam, baꞌ guiꞌ dai na mɨt bhaiꞌ xi ja daꞌngɨk ja moom am ma tu daanɨ jix dhaam jaꞌk buiñor gu Dios. \p \v 7 Baꞌ gux bhaiꞌm kaiꞌchdham ñioꞌkiꞌñ gu Dios jix ioꞌm pɨx mɨk jaꞌp jim kɇɇjidhaꞌ. Baꞌ muiꞌ jaꞌtkam pɨx jaꞌx jup ji chɨ jɨɨꞌñdhidhaꞌ am buiñor guch Xoiꞌkam gu bhaiꞌ kam Jerusaleen, baꞌx ioꞌm muiꞌ ba aixkaꞌ am. Daman guiꞌ nam bhaiꞌ gɇꞌ chiop tu daandaꞌ ja aꞌmkam gu Israel kam jaꞌtkam jaiꞌ puiꞌp xi chɨ jɨɨꞌñ jamɨt buiñor guch Xoiꞌkam. \s1 Nam ba dagiaꞌ gu Teeban gux aꞌaixkam jum aaꞌndam \p \v 8 Guꞌ baꞌ na guꞌ gu Dios bhaan tɨ nɨiꞌñdhaꞌ gu Teeban, baꞌ joidham jix bhaiꞌ xi chu buadaꞌ gux kɨɨꞌp jum duukam ja bui gu jaꞌtkam nam tuꞌ cham jɨꞌxkat paiꞌ puiꞌ tɨ nɨidhat, nam baꞌ bhaan jix mat kaꞌ nar sɨlhkam gu puiꞌ na jax jaꞌk tu ja aꞌgiꞌñdhaꞌ. \v 9 Guꞌ ji na mɨt guꞌ jaiꞌ dhɨt gu Israel kam jaꞌtkam nam mu jaꞌp tu chiopiꞌ kaꞌ dɨlhkob jaꞌk, guiꞌ na mɨt ja doꞌñcho nam tu ja juantudimɨk puiꞌ pɨx cham ja namkidhat, giilhim bhaiꞌ ji bhaak jamɨt dhiꞌ jɨꞌ ja bɨɨm guiꞌ nam mu jaꞌk oiꞌñkaꞌ Sireene, gio baꞌ guiꞌ nam mu jaꞌk jup oiꞌñkaꞌ Alijandriiya, gio baꞌ jaiꞌ guiꞌ nam mu jaꞌk jup oiꞌñkaꞌ na paiꞌ Siliisia bhaan bipioꞌ gu dɨbɨɨr, gio baꞌ moo guiꞌ nam mu jaꞌk jup oiꞌñkaꞌ na paiꞌ Aasia bhaan jup bipioꞌ gu dɨbɨɨr. Baꞌ dhiꞌ bɨɨx bhaiꞌ ji ñiokbo mɨt buiñor gu Teeban. \v 10 Ku guꞌ dɨɨlh guiꞌ am cham bhaaiꞌ ji nam jax jaꞌk xi chɨtdadaꞌ gɨt na baꞌ cham ka tu aꞌgadaꞌ gɨt, na guꞌ guiꞌ giilhim joidham jix bhaiꞌ xi bua na xi chu aꞌga nam xi kɇɇ, na guꞌ gux Dhuuduꞌ kam jix Uañ Iiꞌmdaꞌ na mattuꞌn na jax jaꞌk tɨꞌyaꞌ na tu aꞌgaꞌ. \v 11 Baꞌ puiꞌ ma ja umuaꞌ mɨt ja namkidhak jɨꞌkchi gu jaꞌtkam nam sap ja iatgiꞌñpuꞌ gu jaꞌtkam mu jaꞌp nam puiꞌ ja tɨtdaidhaꞌ, na sap puiꞌ kaiꞌch gu Teeban na pur cham tuꞌ gu gɇꞌ chiop bhaiꞌ nam paiꞌ tu daandaꞌ gio gu puiꞌ nat jax jaꞌk tu daasak gu Moisees na tu aagix kaꞌ. \v 12 Baꞌ nam paiꞌ dhuuk mu jaꞌp ba ja iatgidhim gu jaꞌtkam, giilhim bhaiꞌ ji bhaak jamɨt dho guꞌ, puiꞌ na jax gu ja gɇꞌgɇrkam tuk gu Israel kam jaꞌtkam, gio baꞌ guiꞌ nam sap jix mat kaꞌ gu ñioꞌkiꞌñ gu Dios. Bhaiꞌ dho guꞌ pu daa mɨt gu Teeban, miꞌ dhɨr baꞌ dai na mɨt ba baidhak mu jaꞌk na paiꞌ tum aꞌgadaꞌ gu gɇꞌgɇrkam ja bui. \v 13 Jaiꞌ mɨt jup xi ja umuaꞌñdhak guiꞌ nam iattulhdhaꞌ gu Teeban, sia kum guꞌ tɨi cham kɇɇ noꞌ moo puiꞌ kaiꞌch piam ku guꞌ cham. Baꞌ na mɨt paiꞌ dhuuk bɨɨx maap xim jumpadak bhaiꞌ ji chu aꞌga, muiꞌ ji ñio mɨt dhiꞌ jɨꞌ na mɨt jaroiꞌ ja umuaꞌ, jup kaiꞌch am: \p ―Dho guꞌ aach puiꞌ kɇɇkɇꞌ ji dhi maaꞌnkam na gammɨjɨ puiꞌ kaiꞌchdhaꞌ na sap pur cham tuꞌ yaꞌ dhi gɇꞌ chiop gio baꞌ gu puiꞌ na jax jaꞌk tu aagix nach tu jimdaꞌ, \v 14 na puiꞌ kaiꞌchdhaꞌ na sap gu Jesuus Nasareet kam ka iaraꞌ dhi gɇꞌ chiop, gio sap baꞌ na maakam tu daasaꞌ, cham tuꞌ sap puiꞌ jaꞌk ka tu jimdaꞌ ich nat jax jaꞌk tu daasak aach jich bui gu Moisees. \p \v 15 Baꞌ nam bhaiꞌ xi ñɨiꞌñ gu gɇꞌgɇrkam gio baꞌ bɨɨx guiꞌ nam jɨꞌk miꞌ daraa, jaꞌp tuꞌm tɨ nɨiꞌñ gu Teeban nam jax chuꞌm tɨ nɨiꞌñ gu noonbiꞌñ gu Dios. \c 7 \s1 Na jax jaꞌk ba tu ja aꞌgidhaꞌ gu Teeban gu gɇꞌgɇrkam jum aaꞌndam \p \v 1 Baꞌ gux ioꞌm ja gɇꞌkam tuk guiꞌ nam bhaiꞌ gɇꞌ chiop tu daandaꞌ ja aꞌmkam gu Israel kam jaꞌtkam xi chɨkka gu Teeban noꞌ sap moor sɨlhkam nam jax chɨtda gu jaꞌtkam kaꞌ baꞌ guꞌ cham. \p \v 2 Baꞌ gu Teeban muiꞌ ji ñio, jup kaiꞌch: \p ―Ea na pim xiñ kaayaꞌñ jaaduñ bɨɨx na pim jɨꞌk yaꞌp tuꞌiiꞌ. Jaꞌpjaniñ kaiꞌñkam pɨx jup kaiꞌchdhaꞌ aañ nat gu gɇꞌkam jich Gɨꞌkoraꞌ Dios buiñor jum maaxdhak guch boxii kat Abraam janoꞌ na mu jaꞌk ka kiokaꞌ Mesopotaamia, bɨɨpɨꞌ dɨr na baꞌ moo ba kiichmɨraꞌ mu jaꞌk Araan. \v 3 Baꞌp tɨtda jia janoꞌ jɨꞌ nat buiñor jum maax: “Jimiaꞌ ap maaꞌn kap nañ paiꞌ tum aagiꞌñdhaꞌ. Yaꞌ puiꞌ ba tuiꞌkaꞌ dhim dɨrbaꞌ gio dhim jaaduñ.” \v 4 Baꞌ gu Abraam miꞌ dhɨr Kaldeeya jup ma jii jia, mu jaꞌk baꞌ pu kiicham Araan. Baꞌ mɨkkat jup ma muu ɨp gu taataꞌn kat. Miꞌ dhɨr baꞌ gatuuk bha jaꞌk jup joot gu Dios gu Abraam yaꞌ dhi dɨbɨɨr taꞌm na pim paiꞌ oiꞌdhaꞌ gu xib aapiꞌm jiñ jaaduñ. \v 5 Ku guꞌ cham paiꞌ iam xi iimchudak ji na paiꞌ baꞌ bhaan ji biꞌyaꞌ gɨt gu Abraam, sia na miꞌ tɨ kɨisap kaꞌ gɨt maaꞌn toonaꞌn kɨꞌn. Ku guꞌ siamri puiꞌ tɨtda ji na gatuuk iimchudaꞌ na baꞌ ja aꞌm ji biꞌyaꞌ gu bopxiꞌñ na paiꞌ dhuuk ba mukiaꞌ, sia ku guꞌ janoꞌ tɨi chakui tu maamar kaꞌ gu Abraam. \v 6 Gio baꞌ nap tɨtda ɨp jia gu Dios gu Abraam nam sap gu bopxiꞌñ miꞌ dhɨr maakam jaꞌk jimɨi oiꞌñchapuꞌ ja dɨrbaꞌ am jaꞌk guiꞌ nam cham jir Israel kam jaꞌtkam kaꞌ. Baꞌ dhiꞌ jɨꞌ dhi jaꞌtkam bhaiꞌ ji ja tulhiiñchudaꞌ am nam miꞌ bhaiꞌ ji ja chiñiaꞌ nam tu ja juañxidhaꞌ maakob jix chaꞌtmam ooꞌm oidhaꞌ juugɨt. \v 7 Ku baꞌ guꞌp tɨtda ɨp ji gu Dios na sap puiꞌp ja tulhiiñchudaꞌ guiꞌ nam tu ja juantuꞌndaꞌ, miꞌ dhɨr sap baꞌ dai nam bha jimɨi yaꞌ jaꞌk ba tu daandaꞌ buiñor. \v 8 Gio baꞌ na mɨt maaꞌn ñiꞌook jup duu gook dɨt gu Dios gio gu Abraam, na puiꞌ tɨtda na sap ja matgilhdhidhaꞌ gu aꞌaalh chichioꞌñ guiꞌ nam jɨꞌk kiaꞌpɨx maaxilhidhaꞌ na baꞌx maatɨꞌ kaꞌ nam jir Israel kam kaꞌ. Puiꞌ kut baꞌ xi jum baik tanoolh kɨꞌn ba matgilhchuda nat paiꞌ dhuuk maaxir gu maraaꞌn Isaak. Miꞌ dhɨr baꞌ gu Isaak puiꞌ jaꞌk jup duu ɨp gu maraaꞌn Jakob nat paiꞌ dhuuk ba maaxir. Gio baꞌ gu Jakob miꞌ dhɨr puiꞌ jaꞌk jup dunaak ɨp bɨɨx gu mambhɨɨx gook maamraꞌn guiꞌ na mɨt bhaan dɨr muiꞌdhak gu Israel kam jaꞌtkam. \p \v 9 ’Baꞌ dhiꞌ jɨꞌ nam jir maamraꞌn gu Jakob nam jir jich bopxi kat, bhaamkidhak gaꞌra mɨt gu ja xikuꞌ Josee, mu jaꞌk jamɨt baꞌ baidhak na paiꞌr Ejipto. Ku guꞌ gu Dios gammɨjɨ bhaan tɨ nɨidhidhaꞌ ji gu Josee, \v 10 baꞌ joidham jix bhaiꞌ tu jimdaꞌ, puiꞌ na jax nax chu matdaꞌ kaꞌ, gio baꞌ nat jix kɨɨgalhdhak gu Paraoon guiꞌ nar gɇꞌkam kat mummɨ Ejipto. Baꞌ gɇꞌkam kɨꞌn daasak gu Josee na jɨꞌx jir Ejipto, gio baꞌ miꞌ na paiꞌ daakaꞌ gu gɇꞌkam. \p \v 11 ’Baꞌ gatuuk bhaiꞌ bhiogiꞌ ji jii bɨɨx kap na jɨꞌx bhaan bipioꞌ gu Ejipto dɨbɨɨr, gio baꞌ ya jaꞌp na jɨꞌx jir Kanaan. Baꞌ guch bopxi kat cham ka biaꞌkaꞌ am nam tuꞌ jugiaꞌ. \v 12 Baꞌ nat paiꞌ dhuuk puiꞌ ba tɨ kai gu Jakob na gu tiriik jix jaiꞌch mummɨ Ejipto, muiꞌ ma ja joot gu maamraꞌn guiꞌ nam jir jich bopxi kat nam tu taañpuꞌ. Baꞌ dhiꞌ na mɨt mu jimɨɨk, kiaꞌpɨx jir maaꞌnnim kaꞌ. \v 13 Baꞌ gatuuk na mɨt gio muiꞌp jii, dho gi baꞌ ba ja aagiꞌñ ji gu Josee gu jajaaꞌnniꞌñ na dhiꞌr diꞌ gu ja xikuꞌ guiꞌ na mɨt gaꞌra bɨɨpɨꞌ dɨr. Janoꞌ baꞌ ba maat gu Paraoon nar pa jaꞌk kam gu Josee. \v 14 Miꞌ dhɨr baꞌ mɨkkat dai nat ba tu joot gu Josee nam baiꞌñpuꞌ gu taataꞌn Jakob mu jaꞌk Ejipto, gio bɨɨx ɨp guiꞌ nam jɨꞌk jir jum maap oiꞌdhagɨm nam aix baik ooꞌm daman mambhɨɨx pup gio baꞌ jix chamaam pup. \v 15 Baꞌ dhiꞌ puꞌjani dhuukat mu jaꞌk kiokat gu Jakob na paiꞌr Ejipto. Miꞌ baꞌ pu muu jagɨꞌtak, gio gu maamraꞌn ba puiꞌ ɨp guiꞌ nam jir jich bopxi kat. \v 16 Dai baꞌ gu ja tutkuꞌ ja uꞌuuk jamɨt mu jaꞌk na paiꞌr Sikeem na mɨt ja yaaspam miꞌ nat paiꞌ sabaꞌdak gu Abraam gu dɨbɨɨr na mɨt miꞌ gaꞌlhidhak gu miꞌ kam Sikeem, nam jir maamraꞌn gu Amoor tɨɨgim. \p \v 17 ’Guꞌ baꞌ na paiꞌ dhuuk bam kuugalhdhim gu puiꞌ nat jax jaꞌk tu daaxdhak gu Dios gu Abraam, jix ioꞌm pɨx ji muiꞌdhim am gu Israel kam jaꞌtkam miꞌ na paiꞌr Ejipto. \v 18 Baꞌ janoꞌ jumai gɇꞌkam kɨꞌn miꞌ ba dai mɨt gu Paraoon miꞌ na paiꞌr Ejipto na pu cham maatɨt gu Josee. \v 19 Baꞌ dhiꞌ dhi gɇꞌkam jia bhaiꞌ buam pɨx ji ja dooda guch bopxi kat, gam na ja chiandaꞌ nam maiꞌ ja iabuidhaꞌ gu chichioꞌñ ja maamar guiꞌ nam jɨꞌk kiaꞌpɨx maaxilhidhaꞌ nam sap baꞌ koꞌiidhaꞌ nam cham ka muiꞌdhidhaꞌ. \v 20 Baꞌ janoꞌ jɨꞌ kiaꞌpɨx ba maaxir gu Moisees, baꞌ dhiꞌ dhi alhii gɇꞌkam kɨꞌn jix kɨɨgalh gu Dios. Miꞌ baꞌ pu gɨꞌlhdhidhaꞌ am gu gɨꞌkorgaꞌn ja kiꞌaam baik masaaꞌn juugɨt. \v 21 Gatuuk baꞌ na mɨt paiꞌ dhuuk ba ɨxchu mu jaꞌp gampɨx, miꞌ ba tɨɨ gu ubii maraaꞌn gu Paraoon. Baꞌ xi bhɨɨk mu jaꞌk kiaꞌmiꞌñ, miꞌ baꞌ gɨꞌlhdhidhaꞌ jaꞌp na dɨɨlh maraaꞌn. \v 22 Baꞌ dhiꞌ puꞌñi dhuukat jaiꞌ puiꞌ jaꞌk jup jix chu maatɨt gu Moisees nam jax jaꞌk jix chu mat kaꞌ gu Ejipto kam jaꞌtkam, baꞌx aiꞌchuꞌndaꞌ na jax jaꞌk tɨꞌyaꞌ gio na pu tu duñiaꞌ jax ña ɨlhiiꞌñdhaꞌ. \p \v 23 ’Baꞌ na paiꞌ dhuuk ba biaꞌkaꞌ gu Moisees gu gook ooꞌm oidhaꞌ, ma ja paxiaram gu jajaaꞌnniꞌñ Israel kam jaꞌtkam mu jaꞌp nam paiꞌ jax oiꞌdhaꞌkaꞌ. \v 24 Guꞌ ji na guꞌ na mu jaꞌp ka jim, ba tɨɨ maaꞌn gu Ejipto kam maaꞌnkam na mu jaꞌp gɨbchuꞌ maaꞌn gu Israel kam maaꞌnkam. Baꞌ gu Moisees mu jimɨɨk ma palhbui gu Israel kam, xi muꞌaak gu Ejipto kam maaꞌnkam ba jii. \v 25 Guꞌ na tɨi jaꞌp jum aaꞌ ji gu Moisees nam gɨt ba machiaꞌ gu jajaaꞌnniꞌñ Israel kam jaꞌtkam na dhiꞌr diꞌ na ja palhbuidhaꞌ bhaankamuꞌn gu Dios, guꞌ ji na mɨt guꞌ pu cham maat ni jɨꞌx. \v 26 Baꞌ buimgidhak na gio mu jaꞌp jup ba jim gu Moisees, ba ja tɨɨ ɨp nam mu jaꞌp jum gɨgɨbchuꞌ gook gu dai Israel kam jaꞌtkam. Baꞌ na tɨix aaꞌ gu Moisees nam gɨt cham jum kokdadaꞌ, mu jimɨɨk tɨi xi ja sooꞌmchulh, jup ja tɨtda: “¡Chaꞌpim jum kokdadaꞌ, na pim guꞌ moor jum jajaaꞌnnim!” \v 27 Guꞌ ji na guꞌ guiꞌ na pɨk miꞌ gɨbchuꞌ gu jaꞌnniꞌñ mu jaꞌp xi ñuꞌya gu Moisees, jup tɨtda baꞌ moo: “¿Jaroo gɇꞌkam kɨꞌn jum dai yaꞌ aach jich bui kup baꞌ bha jaꞌk puch chɨtdaim? \v 28 ¿Kaꞌ guꞌ yaꞌ ba xiñ muꞌaam ap aa jaꞌp na pich jax mua takaab gu yaꞌ kam Ejipto?” \v 29 Baꞌ gu Moisees nat jax puꞌñi kai, pu jimɨiññor miꞌ dhɨr maakam jaꞌk, mu jaꞌk baꞌ pu bhɨi na paiꞌ bhaan bipioꞌ gu Madian dɨbɨɨr. Miꞌ baꞌ pu ji kiicha bɨɨmaꞌn maaꞌn gu ubii, gook jamɨt baꞌ ja tɨɨgɨk gu aꞌaalh. \p \v 30 ’Baꞌ gatuuk jix ioꞌm mɨkkat nat gook ooꞌm oidhaꞌ bap duu, na mummɨ jaꞌp ka oirɨ gu Moisees na paiꞌr gampɨx jix chu gak kɨr amuub miꞌ na paiꞌr oidhaꞌ taꞌm Sinaii tɨ tɨɨgim, miꞌ bam maax buiñor maadɨt gu nobiiꞌñ gu Dios na jaꞌp tuꞌm jum maaxiꞌñ na jax gu tai na bha jaꞌp pɨx nammɨ kɨkka na mɨɨjim bhaan gux bii uꞌuux. \v 31 Baꞌ gu Moisees miꞌ kɨɨkat muiꞌ pup tɨ nɨiꞌñ bha jaꞌp na paiꞌ mɨɨjim gu tai, na guꞌ cham maat nar tuꞌ daꞌ. Baꞌ jaꞌxpɨx na muiꞌ xi ñɨidhimɨk, muiꞌ ji jii nat ba tɨɨgim noꞌ moo sɨlhkam jir tai kaꞌ baꞌ guꞌ cham. Guꞌ ji nat guꞌ ba kai gu Gɇꞌkam jich Gɨꞌkoraꞌ nat bhaiꞌ dhɨr bhaiꞌ ba ñio, jup tɨtda: \v 32 “Aañ jir diꞌ gu Dios guiꞌ nam daanɨt gum bopxi kat, puiꞌ na jax gu Abraam, gio gu Isaak, gio baꞌ gu Jakob.” Baꞌ gu Moisees giilhim bhaiꞌ ji gigiib nat bhaiꞌ ji chooꞌn, pu cham dho guꞌ muiꞌ ka nɨiꞌñ gu tai na bha jaꞌp mɨɨjim bhaan gu tuꞌx bii uꞌuux, na guꞌ bax maat na bak jir diꞌ gu Dios na bhaiꞌp tuꞌiiꞌ. \v 33 Baꞌ dhiꞌ jɨꞌ dhi Gɇꞌkam jich Gɨꞌkoraꞌ na bhaiꞌ dhɨr bha tu aꞌgiꞌñ, jup tɨtda ɨp gio: “Xi kookosaꞌ ap dhim sussak, na guꞌ miꞌ nap paiꞌ kɨɨk giilhim jir jix chu uañ jia.” \v 34 Miꞌ dhɨr baꞌ moop tɨtda ɨp gio: “Dho guꞌ aañ jaꞌp kaiꞌñkam pɨx bha jii dho na ñich bhaiꞌ puiꞌm tɨɨdam nap mu jimiaꞌ jiñ aꞌmkam mu Ejipto nap ja boosgaraꞌ guñ jaꞌtkam tuk, nam guꞌ giilhim ja tulhiiñchuꞌn gu miꞌ kam nañ xi ja nɨiꞌñ. Baꞌ tɨi tu daandaꞌ am aañ jiñ bui nañ ja kɇɇ nam puiꞌ kaiꞌchdhaꞌ nañ ja palhbuidhaꞌ.” \p \v 35 ’Baꞌ daipuꞌ xi chɨɨdak muiꞌ xi joot na ja boosgaraꞌ, sia ku mɨt guꞌ bɨɨpɨꞌ dɨr tɨi ñiok na ka ja sosbhichulhiꞌñ nam cham jum gɨgɨɨbdaꞌ gɨt daim jajaaꞌnnim, nam puiꞌ tɨtda na cham tuꞌ kɨꞌn ja juandaꞌ nat guꞌ cham jaroiꞌ gɇꞌkam kɨꞌn dai ja bui. Ku baꞌ guꞌ gu Dios nat bha joot maadɨt gu nobiiꞌñ nat buiñor jum maax bhaan gux bii uꞌuux, gɇꞌkam kɨꞌn mu joot ji na ja palhbuiꞌñmɨraꞌ na ja boosgaraꞌ mu dɨr Ejipto nam paiꞌ giilhim jum tulhiiñ. \v 36 Baꞌ dhiꞌr diꞌ dho gu Moisees nat mummɨ dɨr ja boosgak Ejipto guch bopxi kat. Jir diꞌ pɨx ɨp na joidham jix kɨɨꞌp jum duukam jup tu buimɨk ja bui gu Israel kam jaꞌtkam nam tuꞌ cham paiꞌ nɨidhat gu gook ooꞌm oidhaꞌ, puiꞌ na jax mummɨ na paiꞌ gɇꞌ suuꞌnkaꞌ gux bɨꞌ suudaiꞌ, gio puiꞌ na jax mummɨ gampɨx jix chu gak kɨr. \v 37 Jir diꞌ pɨx ɨp gu Moisees na jaꞌpni ja tɨtda bo gu Israel kam jaꞌtkam: “Gatuuk puiꞌ ba tu duñiaꞌ gu Dios na maaꞌn aapiꞌm jam bui dhɨr ba maaxilhiaꞌ guiꞌ na tu aꞌgadaꞌ bhaankam jaꞌp na jax aañ.” \v 38 Gio dhiꞌ pɨx jup jir diꞌ gu Moisees na ja bɨɨm xi oilhimɨk guch bopxi kat mummɨ na paiꞌr gampɨx jix chu gak kɨr, gio nat ñioꞌkdhak maadɨt gu noonbiꞌñ gu Dios mummɨ na paiꞌr oidhaꞌ taꞌm Sinaii tɨ tɨɨgim. Guiꞌ baꞌ Moisees tu uaꞌnak na jax jaꞌk aagiꞌñ gu nobiiꞌñ gu Dios nach jax jaꞌk cham jich chulhiiñaꞌ gatuuk, na baꞌ miꞌ dhɨr jup bach aagiꞌñdhaꞌ aach. \p \v 39 ’Guꞌ ji na guꞌ guch bopxi kat ni jɨꞌx ku mɨt miꞌ puiꞌ jii, dai na mɨt jaꞌp xi dhuuk jaꞌk bax xuulhgik mu jaꞌk Ejipto. \v 40 Gio nam ba chian gu Aroon na maaꞌn jup ja duiñdhaꞌ gu dios, jup tɨtda am: “Maaꞌn jap jup jich duiñdhaꞌ gu dios na baꞌch aꞌm tɨ nɨiꞌñdhaꞌ, nach guꞌ cham maat nat pa jaꞌk bhɨi gu Moisees, guiꞌ nat jich boosolh mu dɨr Ejipto.” \v 41 Baꞌ gu Aroon cham jax ji chɨꞌɨɨk jup ja duiñ ɨp maaꞌn gu dios jaꞌp tuꞌm na bheseer. Baꞌ giilhim jix bhaiꞌm taat am gu Israel kam jaꞌtkam, ma tu piastat jamɨt, gio na mɨt ma tu koi gu ja sasoiꞌ nam tu makgɨrxidhaꞌ buiñor dhiꞌ jɨꞌ dhi dios na mɨt tu chia nam jup ja duiñdhaꞌ. \v 42 Baꞌ gu Dios cham tuꞌ ja aꞌm ka tɨ nɨiꞌñ, nam guꞌ cham miꞌ puiꞌ ka jiim na jax jix aaꞌ. Cham tuꞌ baꞌ kap jum buixiꞌñ ja bui, siam ja daan gu chiichiaꞌ gux dhaam kam. Na guꞌ bɨɨpɨꞌ dɨr puiꞌ jaꞌk pu ba tu uaꞌñix jia bhaan gu uꞌuan miꞌ nat paiꞌ tu uaꞌnak maadɨt guiꞌ nam bhaankamuꞌn tu aꞌgimɨk gu Dios bɨjɨk, na jaꞌpnim kaiꞌch bo: \q1 Aapiꞌm Israel kam, \q1 iam chi na pim aañ jiñ makgɨrxidhimɨk gu jam sasoiꞌ gu gook ooꞌm oidhaꞌ na pimɨt mummɨ juruuñ na paiꞌr gampɨx jix chu gak kɨr, \q1 gio na pim aañ jiñ maakidhaꞌ gɨt guiꞌ na jɨꞌk jiñ aꞌm jup bipioꞌdaꞌ gu tuꞌ na pim biaꞌkaꞌ. \q1 \v 43 Guꞌ ji na guꞌ aapiꞌm dai gu didios jup duiñxim xi chu ja makgɨrxidhimɨk, \q1 puiꞌ na jax guiꞌ na Molok tɨɨꞌ, \q1 gio puiꞌ na jax guiꞌ na pu chuꞌm na jax gu chiꞌɨɨꞌ na puiꞌ tɨɨꞌ Repaan. \q1 Dɨɨlh na pimɨt jup ja duu dhiꞌ dhi didios na pim baꞌ puꞌñi ja daandaꞌ. \q1 Baꞌ tuꞌ na jax chuiꞌkaꞌ, \q1 jam jootsaꞌ iñ yaꞌ dɨr na pim mu jaꞌk oiꞌñchapuꞌ jix ioꞌm gammɨjɨ jaꞌk na paiꞌr Babiloonia. \p \v 44 ’Baꞌ guch bopxi kat mummɨ biaꞌkaꞌ am ɨp gu jannulh baꞌaak na paiꞌr gampɨx jix chu gak kɨr guiꞌ nat jup dunaak gu Moisees jaꞌxbuiꞌ nat jɨꞌx chia gu Dios, nam baꞌ miꞌ biaꞌkaꞌ gu joodai guiꞌ na mi chu uaꞌñix kaꞌ gu puiꞌ na mɨt jax jaꞌk maaꞌn ñiꞌook jup duu gook dɨt gu Dios. \v 45 Baꞌ dhiꞌ dhi jannulh baꞌaak ja aꞌm ji bii gatuuk gu ja maamar guch bopxi kat. Bha bhɨɨk jamɨt baꞌ yaꞌ jaꞌk guiꞌ na mɨt jɨꞌk bɨɨmaꞌn bha jii gu Josue janoꞌ na mɨt paiꞌ dhuuk yaꞌ ja kokdak guiꞌ nam yaꞌ oiꞌñkat, guiꞌ nat yaꞌ dɨr jaꞌk ja ardi gu Dios nam sap baꞌ gu Israel kam jaꞌtkam yaꞌ oiꞌñkaꞌ. Baꞌ yaꞌ pu biaꞌkaꞌ am dhiꞌ dhi jannulh baꞌaak, sia gu janoꞌ na paiꞌ dhuuk yaꞌ bar gɇꞌkam kaꞌ gu Dabii. \v 46 Baꞌ gu Dabii guiꞌ nar gɇꞌkam kat bhaan jup tɨ nɨidhat gu Dios, na guꞌ miꞌ puiꞌ jimdat na jax jix aaꞌ. Baꞌ tɨix aagɨt na maaꞌn jup duiñdhaꞌ gɨt gu bhiꞌñbak chiop na sap baꞌ bhaan tɨ nɨiꞌñdhaꞌ gɨt gu Dios guiꞌ na Jakob bɨɨx jup daanɨt, guꞌ ji nat guꞌ ba muu cham tuꞌ jax ji dhuuk. \v 47 Miꞌ dhɨr ji baꞌ gu maraaꞌn Salomoon nat baꞌp duiñdhak gu Dios gu bhiꞌñbak chiop, \v 48 sia ku guꞌ cham bhaiꞌ na mi kiokaꞌ gu Dios bhaan guiꞌ nap jir ja duiñ gu jaꞌtkam, na jax bam kaiꞌch bhaan gu uꞌuan miꞌ nat paiꞌ tu uaꞌnak maadɨt guiꞌ nam bhaankam tu aꞌgimɨk gu Dios bɨjɨk, na jaꞌpnim kaiꞌch bo jia na sap jup kaiꞌch guch Gɨꞌkoraꞌ: \q1 \v 49 Gux dhaam jir jiñ atooxkor, \q1 gu oiꞌñgaꞌn baꞌ nañ bhaan tuttu guñ chooton. \q1 ¿Jax gi dhui jax chuꞌm baꞌaak jup bañ dhuiñ jamɨt? \q1 ¿Paa gip jix bhaiꞌ nañ jiñ jɨɨpdhaꞌ aañ? \q1 \v 50 Na ñich guꞌ aañ pɨx jup tu duu bɨɨx na jɨꞌk tuꞌ yaꞌx chu jaiꞌch. \p \v 51 Miꞌ dhɨr baꞌ moop ja tɨtda ɨp gio gu Teeban, jup kaiꞌch: \p ―Guꞌ ji na pim guꞌ aapiꞌm ni jɨꞌx ku pim cham maatɨt tɇ kɇɇ. Tɨi tu naanak japim dho gi ji sap, guꞌ ji na guꞌ ni jɨꞌx ku pim cham jam jujur kɨꞌn xim gaꞌnga na jax jaꞌk jix aaꞌ gu Dios, ni jɨꞌx ku pim jix aaꞌ na pim miꞌ puiꞌ jimiaꞌ na jax jaꞌk tɨi jam guguuxiꞌñdhaꞌ gux Dhuuduꞌ kam jix Uañ Iiꞌmdaꞌ. Jix ja oiꞌñ japim dho gu jam bopxi kat nam puꞌñi jaꞌk tu jimdat bɨjɨk, \v 52 na mɨt ja koi guiꞌ nam ya jaꞌp bhaankamuꞌn tu aꞌgimɨk gu Dios, nam ja aagiꞌñdhaꞌ gu jaꞌtkam na gatuuk bha jim guiꞌ na giilhim jir jix bhaiꞌkam. Baꞌ gu xib nat paiꞌ dhuuk yaꞌ tɨip xi ɇɇk guiꞌ na jaroiꞌr jix bhaiꞌkam, aapiꞌm dho guꞌ iattulhdhak tu chia dho nam muꞌaaꞌ. \v 53 Aapiꞌm bɨɨpɨꞌ kat cham tuꞌ kaꞌm nɨiꞌñ gu puiꞌ nat jax jaꞌk tu daasak gu Moisees na tu aagix kaꞌ na mɨt puiꞌ jaꞌk aaꞌñdhak gu noonbiꞌñ gu Dios. \s1 Nam ba muꞌaaꞌ gu Teeban \p \v 54 Dho janoꞌ ji baꞌ giilhim jix ioꞌm bhaiꞌ ji bhaak jamɨt nat puꞌñi xi chu ja aꞌgi gu Teeban, giilhim bhaiꞌ ji kɨrni mɨt gu ja taatam nam giilhim bax bhaak. \v 55 Guꞌ ji na guꞌ guiꞌ cham jax jum aaꞌ, na guꞌ gɇꞌ bhaan jup tuiꞌdhiꞌ gux Dhuuduꞌ kam jix Uañ Iiꞌmdaꞌ. Dai nat bhammɨ jaꞌk pɨx xi chɨ tɨɨ jix dhaam, baꞌ ba tɨɨ gu Dios na bhammɨ daa, gio gu Jesuus na miꞌ dhɨr jaꞌp kɨɨk sonpan kɨɨꞌn dɨr jaꞌk. \v 56 Baꞌ tɨi xi ja aagiꞌñ guiꞌ nam miꞌ giilhim bax bhaak, jup ja tɨtda: \p ―Kani na ñich ba tɨɨ guch Xoiꞌkam guiꞌ nat yaꞌ ɇɇk dhi oiꞌñgaꞌn bhaan, na bhammɨ kɨɨk sonpan kɨɨꞌn dɨr jaꞌk buiñor gu Dios, bhammɨ nat paiꞌ dhɨr bha joot. \p \v 57 Guꞌ ji nam guꞌ guiꞌ cham tuꞌ xi kɇɇ, dai na mɨt gɇꞌ kɨꞌn jiiñkidhat muiꞌ ji boop buiñor gu Teeban. \v 58 Baꞌ na mɨt jax daa, gamaiꞌ bhɨich jamɨt mu jaꞌk dɨɨrap dɨr miꞌ gu gɇꞌ kiicham. Baꞌ miꞌ bhaiꞌ ji maꞌyasa mɨt joodai kɨꞌn guiꞌ nam miꞌ xi iattulhdhimɨk bɨɨpɨꞌ dɨr. Mi jaꞌp jamɨt xi chu darsak gu daam dɨr kam ja kuktun, xi chianɨk jamɨt maaꞌn gu biapmaꞌ Saulo tɨɨgim na sap miꞌ ka ja nɨiꞌñxiꞌñkaꞌ. \v 59 Baꞌ nam miꞌ ka maꞌyastuꞌ gu Teeban, bhaiꞌ ji chu daanɨ jix dhaam jaꞌk, jup kaiꞌch: \p ―Aapiꞌ Jesuus nap jir jich Xoiꞌkam, ba baidhikaꞌ ap dhiñ iiꞌmdaꞌ bhammɨ jaꞌk aap jum bui. \p \v 60 Miꞌ dhɨr baꞌ oꞌlhiaꞌn kɨꞌn xi kɨkbok gio bhaiꞌp ji chu daanɨ jup kaiꞌch gɇꞌ kɨꞌn: \p ―Aapiꞌ jich Xoiꞌkam, chaꞌp ja tulhiiñchuꞌndaꞌ dhiꞌ nam xib yaꞌm uaꞌtulhiꞌñ. \p Baꞌ daipuꞌ xi chɨꞌɨɨk pu naiꞌ gan ji muu. \c 8 \s1 Gu Saulo na bax ja kuupam kaꞌ guiꞌ nam tɨ jɨɨgiꞌñdhaꞌ buiñor guch Xoiꞌkam \p \v 1 Baꞌ gu Saulo mi jaꞌp kɨɨkat mu tɨ nɨiꞌñ na mɨt miꞌ ba mua gu Teeban, jup jum aaꞌ na giilhim joidham jix bhaiꞌ ji chu buusnichuꞌ. \p Baꞌ gatuuk na mɨt xi muꞌaak, jaiꞌ naiꞌp ji ja gaa mɨt bɨɨx nam jɨꞌk tɨ jɨɨgiꞌñdhaꞌ buiñor guch Xoiꞌkam gu bhaiꞌ kam Jerusaleen. Guꞌ ji na mɨt guꞌ puiꞌ ba tɨ kai nam ja oꞌbhagiꞌñ, baꞌ jaiꞌ bhaiꞌ dhɨr maiꞌ ma boop jamɨt mu jaꞌk Judea, gio baꞌ jaiꞌ mu jaꞌk Samaaria. Dai baꞌ gu noonbiꞌñ guch Xoiꞌkam bhaiꞌ pup bii mɨt. \v 2 Guꞌ baꞌ gu Teeban na mɨt mua, yaas jamɨt gu tukgaꞌn jɨꞌkchi gu jaꞌtkam nam jir jix bhabhaiꞌkam kaꞌ, gio baꞌ nam tɨi suan nam jix joiꞌgɨꞌn. \v 3 Gu Saulo guꞌ mɨlhchuꞌ ji na ja gaaꞌñchuꞌ guiꞌ nam jɨꞌk tɨ jɨɨgiꞌñ buiñor guch Xoiꞌkam, mɨjɨ jaꞌp baꞌpki chɨr baapkidhat ja tɨbaipput bha ja boosgaim gu chichioꞌñ gio gu uꞌuub. Miꞌ dhɨr baꞌ dai na ja uꞌtɨkat ja kuupaim bhaiꞌ nam paiꞌ ja kukpadaꞌ gu jaꞌtkam. \s1 Nam ba kaayaꞌ gux bhaiꞌm kaiꞌchdham ñiꞌook gu Samaaria kam jaꞌtkam \p \v 4 Guꞌ baꞌ guch Xoiꞌkam jɨɨgiꞌñdham guiꞌ na mɨt jɨꞌk bhaiꞌ dhɨr maiꞌ boop Jerusaleen, tu ja aꞌgiꞌñchuꞌ am gu jaꞌtkam mu jaꞌp kikcham nam jax aꞌjim nam ja aaꞌñdhim na jax jaꞌk jix bhaaiꞌ nam duñiaꞌ nam baꞌ cham jum tulhiiñaꞌ gatuuk, na paiꞌ dhuuk jaꞌbsunaꞌ gu ja tutkuꞌ. \v 5 Baꞌ maadɨt dhiꞌ jɨꞌ nam mu jaꞌp tu aꞌgidhaꞌ, Piliip tɨɨꞌ, nat mu jaꞌk bhɨi na paiꞌr gɇꞌ kiicham Samaaria tɨ tɨɨgim. Miꞌ bhaiꞌ ji chu ja aꞌgi gu jaꞌtkam gu miꞌ kam na ja aagiꞌñ gux bhaiꞌm kaiꞌchdham ñiꞌook na bhaan tu aꞌgaꞌ guch Xoiꞌkam. \v 6 Baꞌ muiꞌ jaꞌtkam mi aajidhaꞌ am miꞌ na paiꞌ tu aꞌgadaꞌ gu Piliip nam jix kaim kaꞌ, na guꞌ joidham jix bhaiꞌ xi buadaꞌ nam xi kɇɇkɇꞌ. Baꞌ bɨɨx ja jujur kɨꞌn kɇɇkɇꞌ am noꞌt ba ji chu aꞌga, nam guꞌ tɨ jɨɨgiꞌñdhaꞌ gu puiꞌ na jax kaiꞌchdhaꞌ, nam guꞌ nɨiꞌñdhaꞌ na joidham jix kɨɨꞌp jum duukam jup tu buadaꞌ nam tuꞌ cham paiꞌ nɨiꞌñdhaꞌ. \v 7 Puiꞌ na jax gux kakoꞌkkam nat muiꞌ ja duduaꞌñdhak guiꞌ na ja aꞌm jup tuiꞌñgɨt gu cham kɨkɨɨꞌ iꞌiiꞌmdaꞌ, gio baꞌ guiꞌ nam jix mamaꞌmkulhiꞌ kat puiꞌ bɨɨx jup ja duduaꞌñ ɨp. Guꞌ baꞌ gu cham kɨkɨɨꞌ iꞌiiꞌmdaꞌ nam paiꞌ dhuuk ba ji bubuakiaꞌ ja aꞌm dɨr gu jaꞌtkam, gɇꞌ kɨꞌn xi jiiñkɨi am nam baꞌ pɨk moo ba bubuakiaꞌ. \v 8 Baꞌ joidham gɇꞌkam kɨꞌn jix bhaiꞌm ɨlh jamɨt gu jaꞌtkam gu miꞌ kam na mɨt puꞌñi tɨ tɨɨ. \p \v 9 Baꞌ moo maaꞌn miꞌp kiokaꞌ gu maaꞌnkam Simoon tɨɨgim nax jiboiñaraꞌ kaꞌ nat bɨɨpɨꞌ dɨr puiꞌ jaꞌk jum mamtuxdhak. Baꞌ muiꞌ jaꞌtkam ba ja iatgidhak gu miꞌ kam Samaaria na puiꞌ ja tɨtdadaꞌ nam gɇꞌkam kɨꞌn daasaꞌ. \v 10 Baꞌ giilhim jix jɨɨgiꞌñdhaꞌ am sia gu gɇꞌgɇrkam gio guiꞌ nam cham jir gɇꞌgɇrkam, jup kaiꞌchdhaꞌ am: \p ―Jaꞌxbuiꞌ dho bak jup jir gɇꞌkam dhich jaduuñ na jax gu Dios. \p \v 11 Guꞌ gu jiboiñaraꞌ kɨꞌn ji na ja iatgiꞌñdhaꞌ gu Simoon, na guꞌ puiꞌ jaꞌk tum maiꞌchkiꞌñdhaꞌ, puiꞌ kum baꞌ jɨɨgiꞌñdhat na ja iatgidhimɨk muiꞌ oidhaꞌ. \v 12 Guꞌ ji na mɨt guꞌp ma tɨ jɨɨꞌñ gu puiꞌ na jax jaꞌk tu ja aꞌgiꞌñdhaꞌ gu Piliip na ja aagiꞌñdhaꞌ na jax jir tuꞌm kam gu Dios gio guch Xoiꞌkam, miꞌ dhɨr baꞌ dai na mɨt bam bopko muiꞌ gu chichioꞌñ gio gu uꞌuub. \v 13 Gio baꞌ gu Simoon jaiꞌ bɨɨx jup xim bakua, miꞌ dhɨr baꞌ dai na ba kaichuꞌ gu Piliip. Baꞌ giilhim joidham nɨiꞌñdhaꞌ gux kɨɨꞌp jum duukam nap tu buadaꞌ na tuꞌ cham paiꞌ nɨiꞌñdhaꞌ. \p \v 14 Gu baꞌ gu noonbiꞌñ guch Xoiꞌkam guiꞌ na mɨt bhammɨ bii Jerusaleen puiꞌ ba tɨ kai mɨt na mɨt ba tɨ jɨɨꞌñ buiñor guch Xoiꞌkam gu mummɨ kam Samaaria. Baꞌ muiꞌ ma joot jamɨt gu Peegro gio gu Juan nam tu ja daañxiꞌñpuꞌ. \v 15 Baꞌ na mɨt paiꞌ dhuuk mummɨ ba ai Samaaria, bhaiꞌ ji chu ja daañxi mɨt guiꞌ nam ba tɨ jɨɨgiꞌñ buiñor guch Xoiꞌkam na baꞌ ja aꞌm jum tajaanaꞌ gux Dhuuduꞌ kam jix Uañ Iiꞌmdaꞌ. \v 16 Nat guꞌ chakui jaroiꞌ maadɨt bhaan jum tajaa jia, dai na mɨt kam bopko pɨx buiñor gu Jesuus nar gɇꞌkam. \v 17 Baꞌ na mɨt paiꞌ dhuuk bhaiꞌ xi ja daꞌngɨ bɨɨx jɨꞌmaꞌn gu Peegro gio gu Juan, pu ja aꞌm jum tajaa gux Dhuuduꞌ kam jix Uañ Iiꞌmdaꞌ. \p \v 18 Guꞌ baꞌ gu Simoon nat puꞌñi tɨ tɨɨ nat ja aꞌm bam tajaa gux Dhuuduꞌ kam jix Uañ Iiꞌmdaꞌ guiꞌ nam jɨꞌk tɨ jɨɨgiꞌñ na mɨt paiꞌ dhuuk bhaiꞌ xi ja daꞌngɨ gu noonbiꞌñ guch Xoiꞌkam, ba ja sabaꞌn tuumiñ kɨꞌn guiꞌ nam tuꞌ kɨꞌn puiꞌ xi chu bua, \v 19 jup ja tɨtda: \p ―Aañ japim jup jiñ gaꞌlhidhaꞌñ jaaduñ dhiꞌ na pim tuꞌ kɨꞌn puiꞌ xi chu bua, na baꞌ puꞌñi gu jaroiꞌ nañ bhaiꞌ xi dhagiaꞌ, pu bhaan jum tajaanaꞌ gux Dhuuduꞌ kam jix Uañ Iiꞌmdaꞌ. \p \v 20 Guꞌ ji na guꞌ gu Peegro jup tɨtda pɨx: \p ―Jum tulhiiñchudaꞌ dho gu Dios kɨꞌn gum tumñiꞌ nap puiꞌ kaiꞌch. Na guꞌ cham bhaaiꞌ nap sabaꞌndaꞌ guiꞌ na tuꞌ Dios puiꞌ pɨx tu maak noꞌx maakim gu jaroiꞌ. \v 21 Guꞌ aap jiñ jaduuñ dho gi guꞌ cham ji na bhaaiꞌ nam aꞌm biꞌyaꞌ gu dhiꞌ pu chuꞌm, na guꞌ ni jɨꞌx kur sɨlhkam nap jax jum aaꞌ buiñor gu Dios jum jur am bhaan. \v 22 Chaꞌp bhaan ka tɨtɨɨꞌñchukaꞌ dhiꞌ na tuꞌr jix buam jum duukam. Soiꞌ pɨx jap ba tɨɨdaꞌ gu Dios na puiꞌ pɨx ka tum uañiꞌñkaꞌ gu puiꞌ na pich jax ba tɨi, katti iam puiꞌ ji chu buusniaꞌ. \v 23 Jaꞌp dho ji nañ guꞌ puiꞌm nɨiꞌñ jiñ jaduuñ nap giilhim jix buam tomaat, gio na jaꞌp ji buusan na gux buam jum duukam mu paiꞌm kuup, na guꞌm tukgiꞌñ. \p \v 24 Baꞌ gu Simoon giop muiꞌp ji ñio, jup kaiꞌch: \p ―Dho bak guꞌ dai na pim jiñ aꞌmkam xi chu dañiaꞌ buiñor guch Gɨꞌkoraꞌ na baꞌ cham puiꞌ ji chu buusniaꞌ na pim jax jiñ chɨtda. \p \v 25 Baꞌ gatuuk na mɨt xi chɨɨmuk gu noonbiꞌñ guch Xoiꞌkam nam tu aꞌgimɨk gu ñioꞌkiꞌñ gu Dios, miꞌ dhɨr naiꞌ jaꞌp jup ji chu aꞌga mɨt mu jaꞌp na paiꞌ ɨꞌlhich daaꞌñxim jir kikcham kaꞌ na dhiꞌ pɨx bhaan bipioꞌ gu Samaaria dɨbɨɨr. Gatuuk baꞌ dai na mɨt ba jii bhammɨ jaꞌk Jerusaleen. \s1 Gu Piliip na ba aagiꞌñdhaꞌ gu Etiopiiya kam maaꞌnkam \p \v 26 Baꞌ maaꞌnnim gu Piliip buiñor bam maax maadɨt gu noonbiꞌñ gu Dios, baꞌp tɨtda: \p ―Ea nap mu jimiaꞌ mummɨ na paiꞌ buusan gu boi guiꞌ na bhammɨ dɨr Jerusaleen mu jaꞌk bhɨix na paiꞌr Gaasa, guiꞌ na mummɨ buusan na paiꞌr gampɨx jix chu gak kɨr. \p \v 27 Baꞌ gu Piliip dai nat jax jix kɨɨꞌp jum duu gamaiꞌ bhɨi nat ba jii mu jaꞌk nat paiꞌ joot gu nobiiꞌñ gu Dios. Baꞌ mummɨ paiꞌ na ka jim, miꞌ ba nam maaꞌn gu maaꞌnkam nar mu jaꞌk kam kaꞌ Etiopiiya. Baꞌ dhiꞌ jɨꞌ dhi maaꞌnkam jir tujuandam tugiꞌñ kaꞌ maaꞌn gu ubii nar gɇꞌkam kaꞌ, nax bhaiꞌ tu buixiꞌñdhaꞌ gu tuꞌ, puiꞌ na gu tuumiñ. Baꞌ dhiꞌ dhi maaꞌnkam kiaꞌpɨx bhammɨ dɨr jaꞌk jim Jerusaleen nat tu daañmɨrak buiñor gu Dios. \v 28 Baꞌ kiaꞌpɨx gio jaꞌk jup ba gɨɨxchuꞌ mu jaꞌk kiaꞌmiꞌñ bhaan gu karreet. Baꞌ tɨi tu jiñkuidhim bhaan gu uꞌuan miꞌ nat paiꞌ tu uaꞌnak guiꞌ na bɨjɨk bhaankam tu aꞌgimɨk gu Dios na jaꞌp tɨɨgich Isaiiyas. \v 29 Baꞌ gux Dhuuduꞌ kam jix Uañ Iiꞌmdaꞌ puiꞌ jaꞌk xi jurtuda gu Piliip nax ioꞌm miaꞌn muiꞌ xi aayaꞌ guiꞌ jɨꞌ na muiꞌ ba jim bhaan gu karreet. \v 30 Baꞌ nat paiꞌ dhuuk jix ioꞌm miaꞌn muiꞌ xi ai gu Piliip, ba kai gu Etiopiiya kam na miꞌ tu jiñkuidhim nat paiꞌ tu uaꞌnak gu Isaiiyas. Baꞌ ba tɨkka noꞌ sap moox maatɨt kɇɇ, jup tɨtda: \p ―¿Siamrix maatɨt kɇɇ ap aa jiñ jaduuñ dhi uꞌuan miꞌ nap paiꞌ tu jiñkuidhim? \p \v 31 Baꞌ gu Etiopiiya kam jup kaiꞌch: \p ―Dho guꞌ cham ji nañ maatɨt kɇɇ, na guꞌ cham jaroiꞌ jaiꞌch na iam jiñ aagiꞌñdhaꞌ gɨt. \p Baꞌ gu Piliip puiꞌ ba tɨtda na bhaiꞌ xi chɨsaaꞌñdhaꞌ bhaan gu karreet na baꞌ mi jaꞌp sonpan xi dhaibui aagiꞌñdhaꞌ na jax kaiꞌñkam jup jum kaiꞌch. \p \v 32 Baꞌ miꞌ na paiꞌ tu jiñkuidhim gu Etiopiiya kam, jaꞌpnim kaiꞌch: \q1 Miꞌ pɨx pu tuꞌiiꞌ na mɨt paiꞌ dhuuk ba ji mua, \q1 jaꞌp na jax gu kasnir na cham ñiokdaꞌ noꞌm jiik gu bapooꞌn. \q1 \v 33 Tɨi cham tuꞌ jax bua guꞌ gu tuꞌ nar jix buam jum duukam, \q1 guꞌ ji na guꞌ ni jɨꞌx kum iam xix joiꞌgɨꞌn guiꞌ na mɨt ba ji mua. \q1 Gio guꞌ cham jaroiꞌp jaiꞌch na bhaankam nokiaꞌ gɨt, \q1 daman chakui tu maamar kat janoꞌ jɨꞌ na mɨt paiꞌ dhuuk mua. \p \v 34 Baꞌ bhaiꞌ ba tɨkka gu Etiopiiya kam, jup tɨtda: \p ―Ea nap moo iam jiñ aagiꞌñdhaꞌ gɨt jiñ jaduuñ na jax kaiꞌñkam jup jum kaiꞌch dhiꞌ nat jax chu uaꞌnak guiꞌ na bɨjɨk bhaankam tu aꞌgimɨk gu Dios, nañ tɨix maachim dho noꞌ moo dɨɨlh jum aagɨt jup kaiꞌch, kaꞌ baꞌ guꞌ jumai. \p \v 35 Baꞌ gu Piliip miꞌ xi chɨɨgɨk gu uꞌuan miꞌ na paiꞌ tu jiñkuidhim gu Etiopiiya kam, xi aagiꞌñ baꞌ na dhiꞌ aagat jup kaiꞌch gu Jesuus na mɨt puꞌñi dhooda janoꞌ na mɨt paiꞌ dhuuk mua aach jich aꞌmkam. \v 36 Baꞌ palhɨɨp gama jaꞌk na mɨt ji bhɨi na paiꞌ gɇꞌ suuꞌnkaꞌ gu suudaiꞌ, jup kaiꞌch gu Etiopiiya kam: \p ―Gi noꞌ pich xiñ bakuanak jiñ jaduuñ na kapbhaiꞌ na yaꞌni pɨx suuꞌn dhi suudaiꞌ. \p \v 37 Baꞌ gu Piliip jup kaiꞌch: \p ―Baabuiꞌ jia. Dho guꞌ jaꞌpji noꞌp tɨ jɨɨgiꞌñ ji bɨɨx jum jur kɨꞌn buiñor guch Xoiꞌkam. \p Baꞌp kaiꞌch guiꞌ: \p ―Tuꞌ sɨlhkam tɨ jɨɨgiꞌñ iñ dho na guch Xoiꞌkam jir Maraaꞌn gu Dios. \p \v 38 Xi chu chia baꞌ nam kɨɨsaꞌ gu karreet guiꞌ na bhaan jim. Miꞌ dhɨr baꞌ dai na mɨt jax chɨɨtɨm muiꞌ ji juur jamɨt mu jaꞌk suudaiꞌ chɨr, miꞌ baꞌ ba bakua gu Piliip. \v 39 Baꞌ na mɨt paiꞌ dhuuk giop ba bubua miꞌ dhɨr suudaiꞌ chɨr, miꞌ jotmodaꞌ cham paiꞌ kam maax gu Piliip, nat guꞌ maakam jaꞌk ba bhɨɨk gux Dhuuduꞌ kam jix Uañ Iiꞌmdagaꞌn guch Gɨꞌkoraꞌ. Baꞌ naiꞌ tɨi pup tɨ nɨiꞌñ gu Etiopiiya kam, na guꞌ cham maat nat pa jaꞌk bhɨi. Miꞌ dhɨr baꞌ dai nat giop ba jii joidham jix bhaiꞌm taattugɨt. \v 40 Baꞌ mummɨ jaꞌk amuub Asooto tɨ tɨɨgim giop bam maax gu Piliip. Baꞌ mi jaꞌp bhaiꞌp ji chu ja aꞌgi gu jaꞌtkam na paiꞌ jax jir kikcham kaꞌ gux bhaiꞌm kaiꞌchdham ñiꞌook. Gatuuk baꞌ mu jaꞌk jup ba ai na paiꞌ puiꞌ tɨ tɨɨꞌ Sesareeya. \c 9 \s1 Gu Saulo na ba tɨ jɨɨꞌñdhaꞌ buiñor guch Xoiꞌkam \r (Noo. 22:6‑16; 26:12‑18) \p \v 1 Baꞌ gu Saulo cham jɨꞌx jum jɨɨpiꞌñkaꞌ na naiꞌ mɨlhchuꞌndaꞌ na ja daꞌngɨt ja kuupaidhaꞌ guiꞌ nam jɨꞌk tɨ jɨɨgiꞌñdhaꞌ buiñor guch Xoiꞌkam puiꞌ xi ja tɨtdat na ja koodaꞌ noꞌm gan tɨ jɨɨgiꞌñ. Baꞌ maaꞌnnim na jaiꞌp ba ja oꞌbhagiꞌñ, mu jimɨɨk buiñor gu ja gɇꞌkam tuk guiꞌ nam bhaiꞌ gɇꞌ chiop tu daandaꞌ ja aꞌmkam gu Israel kam jaꞌtkam, \v 2 puiꞌ ba tɨtda na makiaꞌ gu uꞌuan na baꞌ kɨꞌn jix bhaaiꞌn kaꞌ na mu jimiaꞌ mummɨ Damaasko ja bui guiꞌ nam mu jaꞌp chichiop tu daandaꞌ, nam baꞌ miꞌ dhɨr maap xi chu aꞌgai ja daꞌngiaꞌ guiꞌ nam jɨꞌk tɨ jɨɨgiꞌñdhaꞌ buiñor guch Xoiꞌkam, nam baꞌ ja uiꞌkaꞌ bhammɨ jaꞌk Jerusaleen, puiꞌ na jax gu chichioꞌñ gio gu uꞌuub. \v 3 Guꞌ ji na guꞌ mummɨ amuub na ba aajim miaꞌn Damaasko, jotmodaꞌ bhaiꞌ ba tum ton bhammɨ dɨr jix dhaam dai miꞌ na paiꞌ jim gu Saulo. \v 4 Baꞌ miꞌ pu ia gu Saulo, baꞌ ba kai nat bhaiꞌ ba tum ñio bhammɨ dɨr jix dhaam, jup tum kaiꞌch: \p ―Aapiꞌ Saulo, ¿jax kup baꞌñ oꞌbhagiꞌñchuꞌ? \p \v 5 Baꞌ gu Saulo muiꞌ ji ñio, jup kaiꞌch: \p ―¿Jir jaroop gi dhaꞌ, aapiꞌ Gɇꞌkam nap bhammɨ dɨr bha tuñ aꞌgiꞌñ? \p Baꞌ bhammɨ dɨr jix dhaam gio bhaiꞌp ji chum ñio, jup tum kaiꞌch: \p ―Aa dho aañ jir diꞌ gu Jesuus guiꞌ nap jaroiꞌ oꞌbhagiꞌñchuꞌ. Ku guꞌ nap jax dhui pɨx jum koꞌktulhiꞌñ ji aap dɨɨlh, nap guꞌ jaꞌp ji buusan na gu tuur noꞌ ñich giilhim ba koꞌktulh nañ tɨi bha sɨssɨ noꞌ cham aaꞌ na tu juanaꞌ. \p \v 6 Baꞌ gio muiꞌp ji ñio gu Saulo, jix chooꞌnnɨt dho gi ji baꞌ, jup kaiꞌch: \p ―Guꞌ baꞌ gu xib, ¿tuꞌp jix aaꞌ nañ jax dhuñiaꞌ aapiꞌ Gɇꞌkam? \p Baꞌ gu Jesuus na bhammɨ dɨr bha tu aꞌga jup kaiꞌch: \p ―Aa dho guꞌ dai nap xi bamgɨi muiꞌ xi aayaꞌ miꞌ dhi gɇꞌ kiicham nap paiꞌ jaꞌk jim. Miꞌm baꞌm aagiꞌñdhaꞌ nap tuꞌ jax dhuñiaꞌ aañ jiñ aꞌmkam. \p \v 7 Baꞌ guiꞌ nam bɨɨmaꞌn jiim gu Saulo giilhim jix chotdon am, na mɨt guꞌ bɨɨx jup kai nat bha tum aꞌga bhammɨ dɨr jix dhaam, gio nam guꞌ cham nɨiꞌñ na jaroiꞌp kaiꞌch. \v 8 Baꞌ nat paiꞌ dhuuk tɨi bhaiꞌ ji bam gu Saulo na gan tɨi xi chɨ nɨiꞌñ, pu cham ñia ni jɨꞌx. Baꞌ puiꞌ nobchɨk ma baidhak jamɨt mu jaꞌk Damaasko guiꞌ na ja bɨɨm jim. \v 9 Miꞌ baꞌ pu juruuñ baik tanoolh na pu cham ñia kaꞌ gio nat pu cham tu juu, nich chuꞌ suudaiꞌ dho moo kut ii. \p \v 10 Baꞌ mi Damaasko maaꞌn miꞌp kiokaꞌ gu maaꞌnkam Ananiiyas tɨɨgim na puiꞌp tɨ jɨɨgiꞌñdhaꞌ buiñor guch Xoiꞌkam. Baꞌ maaꞌnnim buiñor bam maax guiꞌ jɨꞌ jich Xoiꞌkam, baꞌp tɨtda: \p ―Aapiꞌ Ananiiyas. \p Baꞌ gu Ananiiyas jotmodaꞌ mu ñio, jup kaiꞌch: \p ―¿Tuꞌ gɨt jiñ Gɇꞌkam tuk? \p \v 11 Baꞌ guch Xoiꞌkam gio muiꞌp ji ñio, jup kaiꞌch: \p ―Aa dho nap xi bamgiaꞌ dho, mu jimiaꞌ ap maaꞌn kap na paiꞌ daaꞌñxim jir kikcham, na sakaalh mu tuut gu baꞌbhak. Mu na paiꞌ kiokaꞌ gu Juudas jap baꞌ xi chɨ tɨkkadaꞌ maaꞌn gu maaꞌnkam Saulo tɨɨgim nar mu jaꞌk kam Tarso, miꞌ moo tu daan aañ jiñ bui. \v 12 Maaꞌn tɨɨ gu maaꞌnkam Ananiiyas tɨɨgim nat sap mu ji ɇɇk baꞌk chɨr bhaiꞌ xi dhaa na baꞌ giop bax ñia kaꞌ. Puiꞌ kuñ baꞌ mum jootos nap mu jimiaꞌ. \p \v 13 Baꞌ nat puiꞌ jɨꞌ kai gu Ananiiyas jup kaiꞌch: \p ―Dho guꞌr am kat dho jia, guꞌ pɨx ji nam guꞌ muiꞌ puiꞌ tuñ aꞌgiꞌñdhaꞌ gu jaꞌtkam nat jax jix buam ja dooda bhammɨ Jerusaleen guiꞌ nam jɨꞌk tɨ jɨɨgiꞌñ aap jum bui. \v 14 Baꞌ gu xib pu kaiꞌñkam yaꞌ jaꞌk jup ba ai ji uaꞌdat gu uꞌuan na mɨt bha maa gu ja gɇꞌgɇrkam tuk guiꞌ nam bhammɨ gɇꞌ chiop tu daandaꞌ ja aꞌmkam gu jaꞌtkam, na baꞌ kɨꞌn jix bhaaiꞌn kaꞌ na ja daꞌngɨi mu ja uiꞌkaꞌ guiꞌ nam jɨꞌk tɨ jɨɨgiꞌñdhaꞌ aap jum bui. \p \v 15 Baꞌ guch Xoiꞌkam gio muiꞌp ji ñio, jup kaiꞌch: \p ―Aap guꞌ moo xi jimdat ji mu jaꞌk nañ paiꞌm jootos, na ñich guꞌ aañ bhaan ba tɨ tɨɨ jia dhiꞌ dhi maaꞌnkam na baꞌ naiꞌ jaꞌp jiñ aꞌmkam tu ja aꞌgiꞌñmɨraꞌ gu jaꞌtkam bɨɨx kap na jɨꞌx jir oiꞌñgaꞌn, puiꞌ na jax ja bui gu Israel kam jaꞌtkam, gio guiꞌ nam cham jir Israel kam, gio baꞌ bɨɨx ɨp sia gu ja gɇꞌgɇrkam tuk. \v 16 Baꞌ aañ ba mattudaꞌ na jax jaꞌk jum tulhiiñaꞌ aañ jiñ aꞌmkam. \p \v 17 Baꞌ gu Ananiiyas muiꞌp ma jii mu na paiꞌ tɨbiap gu Saulo. Baꞌ na jax jim bhaiꞌ xi dhaagɨk jup tɨtda: \p ―Aapiꞌñ jaduuñ Saulo, aañ jup jiñ chɨɨdak bhañ joot gu Gɇꞌkam guiꞌ na Jesuus tɨɨꞌ, guiꞌ nat jum buim maax gaꞌm gu bɨɨx boi nap bhaiꞌ ka jim, nañ sap bhaiꞌ xim dagiaꞌ nap baꞌ giop bax ñia kaꞌ, gio sap baꞌ nam aꞌm bam tajaanaꞌ gux Dhuuduꞌ kam jix Uañ Iiꞌmdaꞌ. \p \v 18 Baꞌ miꞌ jotmodaꞌ jaꞌp tuꞌm na gu koksoꞌ bhaiꞌ dhɨr ji iiꞌ buupuiran gu Saulo. Baꞌ na jaꞌp xi chɨ nɨiꞌñ, joidham giop bax ñia. Miꞌ dhɨr baꞌ dai nat bamgɨk ba tu chia nam bakuanaꞌ. \v 19 Gatuuk baꞌ dai nat ba tu juu, miꞌ dhɨr baꞌ gio bhaiꞌp ji ooꞌnta gu tukgaꞌn. Miꞌ baꞌ pup oirɨ, jɨꞌkchi tanoolh moo miꞌ juruuñ ja bui guiꞌ nam tɨ jɨɨgiꞌñdhaꞌ buiñor guch Xoiꞌkam nam miꞌ oiꞌñkaꞌ Damaasko. \s1 Gu Saulo na ba tu ja aꞌgidhaꞌ gu Damaasko oiꞌñkam \p \v 20 Miꞌ dhɨr baꞌ dai nat bhaiꞌ ji chu ja aꞌgi gu Saulo gu Israel kam jaꞌtkam bha jaꞌp nam paiꞌ jax tu daandaꞌ, na puiꞌ ja tɨtdadaꞌ na gu Jesuus sɨlhkam jir diꞌ ji bak gu Dios gu Maraaꞌn. \v 21 Baꞌ bɨɨx guiꞌ nam jɨꞌk ba kaayaꞌ na puꞌñi tu aꞌgadaꞌ, miꞌ puiꞌ pup tuiꞌkaꞌ am, dai nam tɨim tɨ tɨkkadaꞌ dɨɨlh, jup kaiꞌchdhaꞌ am: \p ―¿Kux cham tuꞌ aa pɨn jir diꞌ guiꞌ na saak bhammɨ Jerusaleen oirɨt ja daꞌngɨt ja kukpadaꞌ guiꞌ nam jɨꞌk tɨ jɨɨgiꞌñdhaꞌ buiñor guch Xoiꞌkam, gio nat saak bha jii yaꞌ na ja daꞌngiaꞌ guiꞌ nam jɨꞌk puiꞌp tɨ jɨɨgiꞌñdhaꞌ buiñor guch Xoiꞌkam, na baꞌ ja uiꞌkaꞌ bhammɨ jaꞌk Jerusaleen ja bui gu ja gɇꞌgɇrkam tuk guiꞌ nam bhammɨ gɇꞌ chiop tu daandaꞌ ja aꞌmkam gu jaꞌtkam? \p \v 22 Guꞌ ji na guꞌ gu Saulo jix ioꞌm muiꞌ xi chu ja aꞌgiꞌñchuꞌndaꞌ bɨɨx nam jɨꞌk jir Israel kam jaꞌtkam nam miꞌ oiꞌñkaꞌ Damaasko, na puiꞌ ja tɨtdadaꞌ na gu Jesuus sɨlhkam jir diꞌ ji bak guiꞌ na saak gatuuk puꞌñi bha jootsaꞌ gu Dios. Baꞌ pu cham bhaaiꞌn kaꞌ nam jax xi kaiꞌchdhaꞌ, na guꞌ giilhim joidham jix bhaiꞌ xi buadaꞌ nam kɇɇkɇꞌ. \s1 Gu Saulo nam tɨix muꞌaam kaꞌ gu Israel kam jaꞌtkam \p \v 23 Baꞌ muiꞌ tanoolh xi jur na mɨt dho gi baꞌ moo bhaiꞌ ba ji bhaak ji gu Israel kam jaꞌtkam guiꞌ nam jɨꞌk cham tɨ jɨɨgiꞌñdhaꞌ buiñor guch Xoiꞌkam, baꞌ maaꞌn ñiꞌook bap duu mɨt nam sap muꞌaaꞌ gu Saulo. \v 24 Guꞌ ji nat guꞌ puiꞌ ba tɨ kai gu Saulo nam oꞌbhagiꞌñ, baꞌ cham tuꞌ mu jaꞌp paiꞌ ja taagiob ka kɨkkadaꞌ, na guꞌ bax maat nam jax dhoodaꞌ. Guꞌ baꞌ na guꞌ bɨɨx xikoolh dhɨr jaꞌp tɇꞌkob jup tu kuupkaꞌ miꞌ dhi gɇꞌ kiicham na bha bhiꞌñbakchix kaꞌ gu joodai, baꞌ mɨjɨ dɨr jaꞌp bɨɨx xikoolh na paiꞌ jax jir kikiꞌñgob kaꞌ tɨi nɨɨradaꞌ am gu Israel kam jaꞌtkam nam sap miꞌ pu muꞌaaꞌ gɨt noꞌ muiꞌ ba jimdaꞌ gɨt. Guꞌ ji nat guꞌ cham paiꞌ ji buus, \v 25 na mɨt guꞌ tukaaꞌ jix ɨxchuixim jaꞌp dɨr jaꞌk buusaiꞌ guiꞌ nam tɨ jɨɨgiꞌñdhaꞌ buiñor guch Xoiꞌkam, bhaiꞌ dhɨr jaꞌp jamɨt mu tɨsaaꞌñdhak jaꞌp dɨr jaꞌk tɨbaañ bhaan gu gɇꞌ baalh na mɨt miꞌ xi gaamuk. Baꞌ pu jii bhammɨ jaꞌk Jerusaleen. Puiꞌ dho baꞌ pu cham jax dhooda mɨt guiꞌ nam miꞌ kax muꞌaam kat nat guꞌ ba ja nakoo. \s1 Gu Saulo na Jerusaleen jaꞌk ba oirɨdaꞌ \p \v 26 Baꞌ nat paiꞌ dhuuk bhammɨ jaꞌk jup ba ai gu Saulo na paiꞌr Jerusaleen, tɨi muiꞌ ma jii ja bui guiꞌ nam tɨ jɨɨgiꞌñdhaꞌ buiñor guch Xoiꞌkam. Guꞌ ji nam guꞌ guiꞌ giilhim jix ɨɨbhiꞌñ, nam guꞌ chakui maat noꞌ moo bɨɨx jup ba tɨ jɨɨgiꞌñ buiñor guch Xoiꞌkam. \v 27 Guꞌ ji nat guꞌ gu Bernabee muiꞌ ma baidhak ja bui gu noonbiꞌñ guch Xoiꞌkam, baꞌ ba ja aagiꞌñ na puiꞌ bɨɨx jup ba tɨ jɨɨgiꞌñ buiñor guch Xoiꞌkam, nat guꞌ sap buiñor jum maax mummɨ bɨɨx boi amuub miaꞌn Damaasko na muiꞌ ka jim, gio baꞌ na jax tɨtda nat bha tu aꞌgi bhammɨ dɨr jix dhaam, bɨɨx jup xi ja aagiꞌñ ɨp nat jax jaꞌk tu ja aꞌgi gu Israel kam jaꞌtkam guiꞌ nam mummɨ oiꞌñkaꞌ, nat bhaan tu ja aꞌgi gu Jesuus, na puiꞌ ja tɨtda na sɨlhkam jir diꞌ ji bak guch Xoiꞌkam. \v 28 Baꞌ janoꞌ dɨr cham ka ɨɨbhiꞌñ am gu Saulo, nam guꞌ bax maat na sɨlhkam bɨɨx jup ba tɨ jɨɨgiꞌñ buiñor guch Xoiꞌkam. Bhaiꞌ baꞌ pup oirɨ ja bui, \v 29 dai baꞌ na tu ja aꞌgiꞌñdhaꞌ bha jaꞌp ji oirɨt gux bhaiꞌm kaiꞌchdham ñiꞌook na bhaan tu aꞌga guch Xoiꞌkam, na ja aagiꞌñdhaꞌ gu Israel kam jaꞌtkam guiꞌ nam griago ñiꞌook kɨꞌn jix maatɨt tu aꞌgadaꞌ, na puiꞌ ja tɨtdadaꞌ na gu Jesuus jir diꞌ guch Xoiꞌkam. Guꞌ ji nam guꞌ guiꞌ jix bhaamut pɨx kɇɇkɇꞌ, baꞌ maaꞌn ñiꞌook bap duu mɨt nam sap muꞌaaꞌ. \v 30 Guꞌ ji na guꞌ na mɨt paiꞌ dhuuk puiꞌ ba tɨ kai guiꞌ nam tɨ jɨɨgiꞌñdhaꞌ buiñor guch Xoiꞌkam nam bax muꞌaam gu Saulo, ma baidhak jamɨt mu jaꞌk Sesareeya na paiꞌr juꞌñdharan gu gɇꞌ suudaiꞌ, miꞌ dhɨr jamɨt baꞌ dɨɨlh bhammɨ dɨr jaꞌk xi joot na paiꞌ puiꞌ tɨ tɨɨꞌ Tarso bhaan gu gɇꞌ kanuub. \p \v 31 Baꞌ bɨɨx guiꞌ nam jɨꞌk tɨ jɨɨgiꞌñdhaꞌ buiñor guch Xoiꞌkam, puiꞌ na jax guiꞌ nam mu jaꞌp oiꞌñkaꞌ na paiꞌ jax bhaan bipioꞌ gu Judea dɨbɨɨr, gio baꞌ guiꞌ nam mu jaꞌk jup oiꞌñkaꞌ na paiꞌ jax bhaan jup bipioꞌ gu Galilea dɨbɨɨr, gio baꞌ guiꞌ nam mu jaꞌk jup oiꞌñkaꞌ na paiꞌ jax bhaan jup bipioꞌ gu Samaaria dɨbɨɨr, joidham jix bhaiꞌ tu ja jimdaꞌ, gio nam jix ioꞌm bha biiñkaidhaꞌ buiñor guch Xoiꞌkam, gio baꞌ nam miꞌ puiꞌ jiimdaꞌ na jax jix aaꞌ. Gio baꞌ nam pɨx ji muiꞌdhidhaꞌ, na guꞌ nabap tanoolh nam pɨx ji chɨ jɨɨꞌñdhidhaꞌ gu jaꞌtkam buiñor guch Xoiꞌkam, na guꞌ puiꞌ jaꞌk ja jurtuꞌnkaꞌ gux Dhuuduꞌ kam jix Uañ Iiꞌmdaꞌ. \s1 Gu Peegro na ba duaꞌñdhaꞌ gu Eneeyas \p \v 32 Gu baꞌ na guꞌ gu Peegro mu jaꞌp jup ja paxiaraidhaꞌ guiꞌ nam tɨ jɨɨgiꞌñdhaꞌ buiñor guch Xoiꞌkam na ja guguuxdhidhaꞌ nam jax jaꞌk miꞌ puiꞌ jiimdaꞌ. Baꞌ maaꞌnnim jup ma jii ɨp mu jaꞌk na paiꞌ puiꞌ tɨ tɨɨꞌ Liida nat ba ja guguuxdham guiꞌ nam mu jaꞌk jup oiꞌñkaꞌ. \v 33 Baꞌ nat paiꞌ dhuuk mummɨ ba ai, miꞌ ba tɨɨ maaꞌn gu maaꞌnkam Eneeyas tɨɨgim na pu cham bapmiꞌndaꞌ miꞌ dhɨr na paiꞌ jax boꞌkaꞌ, na guꞌx maꞌmkulhiꞌ kaꞌ, nat jɨꞌk xijum baik oidhaꞌ bap duu na miꞌ pu tuiꞌkaꞌ. \v 34 Baꞌ gu Peegro jix joiꞌmdak ba tɨɨ, baꞌp tɨtda: \p ―Aapiꞌñ jaduuñ Eneeyas, guch Xoiꞌkam xib yaꞌm duaꞌñdhaꞌ. Kanip xi bamiiꞌ, jix kɨɨꞌ bi dhuuñ dhim bakxidharaꞌ nap bhaan boꞌ. \p Baꞌ gu Eneeyas miꞌ jotmodaꞌ jix kɨɨꞌ bhaiꞌ ji bam nat jax pu tɨɨꞌn gu Peegro. \v 35 Baꞌ bɨɨx guiꞌ nam jɨꞌk miꞌ oiꞌñkaꞌ Liida, gio baꞌ guiꞌ nam jɨꞌk mu jaꞌk jup oiꞌñkaꞌ na paiꞌ puiꞌ tɨ tɨɨꞌ Saroon, na mɨt tɨɨ gu Eneeyas nat jix kɨɨꞌ bhaiꞌ ji bam, pu tɨ jɨɨꞌñ jamɨt buiñor guch Xoiꞌkam, gio baꞌ na mɨt cham tuꞌ puiꞌ jaꞌk ka tu jii nam jax jaꞌk ka tu jimdat bɨɨpɨꞌ dɨr. \s1 Gu Peegro na ba duaꞌñdhaꞌ gu Dorgas \p \v 36 Baꞌ janoꞌ maaꞌn mu jaꞌk jup kiokaꞌ gu ubii na paiꞌ puiꞌ tɨ tɨɨꞌ Joopi, na puiꞌp tɨ jɨɨgiꞌñdhaꞌ buiñor guch Xoiꞌkam, na Tabiita tɨɨꞌ, na gu griago ñiꞌook kɨꞌn jaꞌp kaiꞌñkam jup jum kaiꞌch Dorgas. Baꞌ dhiꞌ dhi ubii gammɨjɨ joidham jir jix bhaiꞌkam kaꞌ, tuꞌ na pɨx ja onbagiꞌñdhaꞌ guiꞌ nam cham tuꞌ biaꞌkaꞌ. \v 37 Guꞌ ji nat guꞌ maaꞌnnim ma tu ai dhiꞌ jɨꞌ dhi Dorgas tɨɨgim, baꞌ moo pu muu ɨp. Baꞌ gu tukgaꞌn dai na mɨt xi batbichdhak bhɨjɨmmɨ xi chɨɨ jix ioꞌm daam dɨr miꞌ gu baꞌk chɨr. \v 38 Baꞌ miꞌ dhɨr Joopi miaꞌn jup bipioꞌdaꞌ miꞌ na paiꞌr Liida, miꞌ na paiꞌ oirɨdaꞌ gu Peegro. Baꞌ na mɨt puiꞌ ba tɨ kai guiꞌ nam tɨ jɨɨgiꞌñdhaꞌ buiñor guch Xoiꞌkam na miꞌ oirɨdaꞌ gu Peegro, muiꞌ ma ja joot jamɨt gook gu jaꞌtkam nam sap jup tɨɨdai mu baidhikaꞌ: \p ―Aach jap soiꞌ bham tɨɨdam jich jaduuñ nap moo cham jax ji chɨꞌji jich oidhaꞌ gɨt mu jaꞌk Joopi nap duaꞌñdharaꞌ maaꞌn gu ubii jich jaduuñ nat ma muu. Xib gɨt alh moo. \p \v 39 Baꞌ gu Peegro cham jax ji chɨꞌɨɨk jup ma ja oi nam paiꞌ dhuuk puiꞌ ba tɨtda. Baꞌ na mɨt paiꞌ dhuuk mummɨ ba ai, pu sɨlh baiꞌñchuꞌ am bhammɨ tɇꞌkob na paiꞌ kaat gu Dorgas. Baꞌ nat bhammɨ ba tɨs, bɨɨx gu dɨꞌdɨlhdhɨm uꞌuub suañidhat mi jaꞌp bɨɨx xikoolh ji guꞌkɨk ba aagiꞌñ am gu Peegro na sap giilhim jir jix bhaiꞌkam kat gu Dorgas. Miꞌ xi ñɨnɨiꞌñchuꞌn am ji guꞌ gu ja iꞌpur guiꞌ nat tu ja onbaiꞌñdhak na ka duakat, gam jaiꞌ gu jaꞌppɨx jajannulh. \v 40 Baꞌ gu Peegro alhio ka xi ja chia nam bubuakiaꞌ mu jaꞌp dɨɨrap, dɨɨlh baꞌ miꞌ ji biꞌɨɨk oꞌlhiaꞌn kɨꞌn xi kɨkbuk ma tu daanɨ jix dhaam jaꞌk. Miꞌ dhɨr baꞌ dai nat jax kɨkbok miꞌ xi chɨɨgɨk gu Dorgas na miꞌ muukix, jup tɨtda: \p ―Aapiꞌñ jaduuñ Tabiita, xi bamiiꞌ. Ba dodhiaꞌ ap. \p Baꞌ miꞌ jotmodaꞌ jix kɨɨꞌ bhaiꞌ ji chɨ tɨɨ nat jax pu tɨɨꞌn gu Peegro. Baꞌ nat ba tɨɨ na mi jaꞌp kɨɨk gu Peegro, bhaiꞌ ji bam, sɨlh mi jaꞌp ba daa. \v 41 Baꞌ gu Peegro nobchɨk xi kɨkbuichdhak xi ja bai guiꞌ nam tɨ jɨɨgiꞌñdhaꞌ buiñor guch Xoiꞌkam gio baꞌ gu dɨꞌdɨlhdhɨm uꞌuub, mi jaꞌp baꞌ xi ja kɨɨx jix kɨɨꞌ. \v 42 Baꞌ muiꞌ jaꞌtkam tɨ jɨɨꞌñ jamɨt buiñor guch Xoiꞌkam gu miꞌ kam Joopi na mɨt puiꞌ ji chɇ kɇɇk nat giop dua gu Tabiita na ba muukix kat. \v 43 Miꞌ baꞌ pup oirɨ gu Peegro, jɨꞌkchi moo tanoolh miꞌ xi juruuñ buiñor maaꞌn gu maaꞌnkam, guiꞌ na bapket jup tu buadaꞌ, Simoon tɨɨgim. \c 10 \s1 Gu Peegro na buiñor ba aayaꞌ gu Korneelio \p \v 1 Baꞌ maaꞌn gu maaꞌnkam Korneelio tɨɨgim mu jaꞌk jup kiokaꞌ na paiꞌ puiꞌ tɨ tɨɨꞌ Sesareeya, na miꞌr ja gɇꞌkam tuk kaꞌ jɨꞌkchi gu sandaaruiꞌx Italia kam. \v 2 Baꞌ dhiꞌ dhi maaꞌnkam gammɨjɨ tu daandaꞌ buiñor gu Dios ja bɨɨm guiꞌ nam jɨꞌk jir jum maap oiꞌdhagɨm kaꞌ, gio baꞌ na muiꞌ tu maakdaꞌ gu tuumiñ nam sap baꞌ miꞌ dhɨr jup ja maakidhaꞌ gu Israel kam jaꞌtkam, guiꞌ nam jɨꞌk cham biaꞌkaꞌ nam tuꞌ kɨꞌn tu sabaꞌdaꞌ. \v 3 Baꞌ maaꞌnnim mia duuk na ka tu daan, ba tɨɨ maaꞌn gu nobiiꞌñ gu Dios nat buiñor bam maax na miꞌ dhɨr jaꞌp muiꞌ ba jim mu jaꞌk na paiꞌ ka tu daan, jup xi chɨtdaidhat: \p ―¡Aapiꞌ Korneelio! \p \v 4 Baꞌ gu Korneelio miꞌ puiꞌ pup tuꞌiiꞌ, dai na bhaiꞌ pup nɨiꞌñ gu nobiiꞌñ gu Dios. Jaꞌxpɨx baꞌ moox chooꞌnnɨt jup tɨtda: \p ―¿Tuꞌp gaagim jiñ jaduuñ? \p Baꞌ gu nobiiꞌñ gu Dios gio muiꞌp ji ñio, jup kaiꞌch: \p ―Aa dho guꞌ na ñich bhaiꞌ pɨx jum aaꞌñdham dho na gu Dios gammɨjɨm kɇɇkɇꞌ nap paiꞌ dhuuk buiñor tu daandaꞌ, gio baꞌ nax bhaiꞌm taat kaꞌ nap gammɨjɨ tu maakdaꞌ gu tuumiñ nam baꞌ miꞌ dhɨr jup ja maakidhaꞌ guiꞌ nam jɨꞌk cham biaꞌkaꞌ nam tuꞌ kɨꞌn tu sabaꞌdaꞌ. \v 5 Baꞌ gu xib, dai nam aꞌm jum aaꞌ nap jaroiꞌ mu jootsaꞌ mu jaꞌk Joopi na pu tɨɨdaꞌ gu Simoon guiꞌ nam Peegro kɨꞌn jup jix mat kaꞌ na bha jimdaꞌ yaꞌ aap jum bui. \v 6 Miꞌ moo daa gu xib buiñor guiꞌ na puiꞌp tɨɨꞌ Simoon, guiꞌ na bapket jup tu buadaꞌ na miꞌ kio juꞌñdharan gu gɇꞌ suudaiꞌ. \p \v 7 Baꞌ daipuꞌ nat puꞌñi xi chɨɨdak gu nobiiꞌñ gu Dios, pu cham paiꞌ ka matgir. Baꞌ gu Korneelio ba ja bai gook gu tujuandam tugiꞌñ gio baꞌ maaꞌn gu sandaaruiꞌx chugiꞌñ guiꞌ na gammɨjɨ tuꞌ kaꞌm nɨiꞌñdhaꞌ gio baꞌ na puiꞌ gammɨjɨp tu daandaꞌ buiñor gu Dios. \v 8 Baꞌ na mɨt paiꞌ dhuuk miꞌ ba ai, ba ja aagiꞌñ nat buiñor jum maax maaꞌn gu nobiiꞌñ gu Dios gio baꞌ na jax tɨtda. Miꞌ dhɨr baꞌ gatuuk dai nat muiꞌ ba ja joot mu jaꞌk Joopi nam sap baiꞌñpuꞌ gu Simoon. \p \v 9 Baꞌ nam kiaꞌpɨx mummɨ ba aajim Joopi, na bar buimgidhak na kiaꞌpɨx jix dhaam ba duu, gu Peegro bhammɨ baꞌk dhaam ji chɨsdɨk bhaiꞌ ji chu daanɨ jix dhaam jaꞌk. \v 10 Baꞌ na bhaiꞌ ka tɨ nɨɨra na ka tu bhaajim na baꞌ moo ba tu jugiaꞌ, na guꞌ bax bhioꞌ, \v 11 ba tɨɨ na bhaiꞌ ba tɨmñim bhammɨ dɨr jix dhaam gu tuꞌ iam gɇꞌ komaarak jaꞌp tuꞌm na gu jannulh na buuplhichuꞌ kuukgaran dɨr tɨtropiñ kɨꞌn bɨɨx maakob kap dɨr, panaas ku moo jaroiꞌ bhammɨ kɨɨkat bha tɨbaañdhim. \v 12 Baꞌ dhiꞌ jɨꞌ na jaꞌp tuꞌm na jax gu gɇꞌ jannulh na bhammɨ dɨr bha tɨmñim jix dhaam, bɨɨx aixim tuꞌm bhaan mi chu jiim am guiꞌ nam gampɨx jaꞌk jix chu jaiꞌch gu sasoiꞌ, gio baꞌ jaiꞌ miꞌp jiim am ɨp guiꞌ nam jum sasoigat, puiꞌ na jax guiꞌ nam maaꞌmkob tu tooton, gio baꞌ jaiꞌ miꞌp jiim am ɨp gu kookoꞌ gam uꞌjiꞌ. \v 13 Baꞌ ba kai gu Peegro nat bhaiꞌ ba tum ñio bhammɨ dɨr jix dhaam, jup tum kaiꞌch: \p ―Aapiꞌ Peegro, xi bamiiꞌ, xi chu kooꞌn dhi sasoiꞌ kup tu jugiaꞌ. \p \v 14 Baꞌ gu Peegro muiꞌ ji ñio, jup kaiꞌch: \p ―Moo chi cham ji nañ jiñ guꞌnguxiꞌñ nañ tu jugiaꞌ, nam guꞌ cham jir jum kuaꞌdam dhiꞌ jaꞌp tuutuꞌm, na guꞌx xidhuu noꞌ gan jaroiꞌ ja kuaꞌ. \p \v 15 Baꞌ guiꞌ na bhammɨ dɨr bha ñiok jix dhaam jup kaiꞌch: \p ―Chaꞌp puiꞌ jaꞌk kaiꞌchdhaꞌ nax xidhuu, nat guꞌ gu Dios puiꞌ ba tɨi na cham tuꞌ ka xidhuu kaꞌ yaꞌ dɨr jaꞌp jaꞌk. \p \v 16 Baꞌ baikim puiꞌ ji chɨ tɨɨ gu Peegro, miꞌ dhɨr baꞌ dai nat ba tɨs jix dhaam guiꞌ na jaꞌp tuꞌm na jax gu gɇꞌ jannulh. \v 17 Baꞌ bhaiꞌ puiꞌ pup tuꞌiiꞌ gu Peegro, tɨim gaꞌnga na jax baꞌr jum duukam gu dhiꞌ puiꞌ nat jax tɨ tɨɨ. Baꞌ janoꞌ pɨk miꞌ jaꞌk kiꞌñgob ba ai mɨt guiꞌ nat mu ja joot gu Korneelio, tɨ tɨkkaim am na paiꞌ kio gu Simoon. \v 18 Baꞌ na mɨt jax mi ai kiꞌñgob, gɇꞌ kɨꞌn bhaiꞌ ba tɨ tɨkka am gu Simoon guiꞌ nam Peegro kɨꞌn jup jix mat kaꞌ. \v 19 Baꞌ na pui bhaiꞌ daakat kam gaꞌnga gu Peegro na jax baꞌr jum duukam gu puiꞌ nat jax tɨ tɨɨ, ba mattuda gux Dhuuduꞌ kam jix Uañ Iiꞌmdaꞌ na mɨt miꞌ ba ai baik gu jaꞌtkam nam gaagim. \v 20 Baꞌ puiꞌ jaꞌk xi jurtuda na xi kɨkbui muiꞌ xi chɨmñiaꞌ miꞌ na mɨt paiꞌ ba ai gu jaꞌtkam na baꞌ cham jax ji chɨꞌji mu jimiaꞌ mu jaꞌk nam paiꞌ baidhidhaꞌ, nat guꞌ sap guiꞌ pɨx puiꞌ jaꞌk tu duu nam baꞌ mu baiꞌñpuꞌ. \v 21 Baꞌ gu Peegro dai nat jax jup tɨm bhaiꞌ dhɨr baꞌk dhaam xi ja ñioꞌkdhak jup ja tɨtda: \p ―Aañiꞌ dhor diꞌ guiꞌ na pim jaroiꞌ gaagim jiñ jaaduñ. ¿Tuꞌ kɨꞌn japim giñ gaagim? \p \v 22 Baꞌ guiꞌp kaiꞌch am: \p ―Aa dho guꞌ nat bhach joot dho maaꞌn gu ja gɇꞌkam tuk gu sandaaruiꞌx na Korneelio tɨɨꞌ. Baꞌ dhiꞌ dhi maaꞌnkam joidham jir jix bhaiꞌkam, gio na gammɨjɨ tu daandaꞌ buiñor gu Dios, gio baꞌ nam bɨɨx pɨx jix kɨɨgalhiꞌñ gu Israel kam jaꞌtkam. Baꞌ maaꞌnnim buiñor jum maax gu nobiiꞌñ gu Dios, baꞌ puiꞌ tɨtda na sap jaroiꞌ bha jootsaꞌ na bham baiꞌñmɨraꞌ nap mu jimiaꞌ mummɨ kiaꞌmiꞌñ na sap baꞌ miꞌm kaayaꞌ nap jax tu aꞌgidhaꞌ. \p \v 23 Baꞌ xi ja chia gu Peegro nam muiꞌ xi baapkiaꞌ mu jaꞌk baꞌk chɨr. Miꞌ baꞌ pu gan ji chɨbia mɨt, kabuimuk baꞌ maap ba jii mɨt mu jaꞌk nam paiꞌ baidhim. Baꞌ jaiꞌ dhɨt jup ma ja oi mɨt gu miꞌ kam Joopi guiꞌ nam jɨꞌk tɨ jɨɨgiꞌñdhaꞌ buiñor gu Xoiꞌkam. \p \v 24 Baꞌ na bar jumai buimgidhak, mummɨ ba ai mɨt na paiꞌ puiꞌ tɨ tɨɨꞌ Sesareeya, miꞌ na paiꞌ tɨ nɨɨra gu Korneelio ja bɨɨm gu jajaaꞌnniꞌñ gio jaiꞌ guiꞌ nam maap jix bhaiꞌ kaiꞌchdhaꞌ, nat guꞌ ja bai nam miꞌp tuiꞌkaꞌ. \v 25 Baꞌ nat paiꞌ dhuuk miꞌ ba ai gu Peegro miꞌ na paiꞌ pɨk kio gu Korneelio, muiꞌ ji jii nat ba namkim. Baꞌ na jax jim mi jaꞌp bɨɨpɨꞌ dɨr oꞌlhiaꞌn kɨꞌn ji kɨkbo nat miꞌ ba ji chu daanɨ buiñor gu Peegro. \v 26 Guꞌ ji nat guꞌ gu Peegro xi dhaagɨk xi kɨkbuichdhak jup tɨtda: \p ―Xi kɨkboꞌñ jaduuñ, chaꞌp jum oꞌlhia kɨꞌn kɨkkadaꞌ. Aañ jir jaꞌppɨx maaꞌnkam jia jaꞌp na jax aap, cham tuꞌr Dios iñ. \p \v 27 Miꞌ dhɨr baꞌ maap jix bhaiꞌ xi kaiꞌchidhat muiꞌ ji baap jamɨt mu jaꞌk baꞌk chɨr. Baꞌ miꞌ pɨx ji ja tɨɨ gu Peegro nam giilhim muiꞌ miꞌp tuꞌiiꞌ gu jaꞌtkam, \v 28 baꞌp ja tɨtda: \p ―Dho guꞌ na pim jax bax maat jiañ jaaduñ na puiꞌ jaꞌk tu aagix aach jich bui nach jir Israel kam jaꞌtkam nax xidhuu noꞌch maap tu aꞌgat maaꞌn ñiꞌook jup bua ja bui guiꞌ nam cham jir Israel kam jaꞌtkam, sia noꞌch gan miꞌ paiꞌ pɨx aꞌjɨ ja kiꞌaam. Ku baꞌ guꞌ gu Dios puiꞌ jaꞌk jiñ aagiꞌñ ji na sap cham tuꞌ kax xidhuu noꞌñ tu aꞌga gu jaroiꞌ buiñor noꞌ cham jir Israel kam. \v 29 Puiꞌ ku ñich baꞌ aañ cham jax ji chɨꞌɨɨk bhaiꞌ xi jii nam bhaiꞌ bañ baidhim dhim jaaduñ. Baꞌ gu xib aañ tɨix maachim na pimɨt jax kaiꞌñkam mu tuñ joochxiñ jaaduñ. \p \v 30 Baꞌ gu Korneelio muiꞌ ji ñio, jup kaiꞌch: \p ―Aa dho guꞌ na ñich jaꞌpni tɨ tɨɨ dho maaꞌnnim nat kiaꞌpɨx jɨꞌk maakob tanoolh bap duu nañ yaꞌ ka tu daan mia duuk jaꞌkiaꞌnni na xib. Yaꞌ bam maax jiñ bui maaꞌn gu maaꞌnkam na joidham jix chua totbikdam tɨ tɨiꞌchuꞌ, \v 31 baꞌp jiñ chɨtda mi jaꞌp ji kɨkbok: “Aapiꞌ Korneelio, gu Dios gammɨjɨ jum kɇɇkɇꞌ nap paiꞌ dhuuk tu daandaꞌ buiñor, gio baꞌ nax bhaiꞌm taat kaꞌ nap paiꞌ dhuuk tu maakdaꞌ gu tuumiñ nam baꞌ miꞌ dhɨr jup ja maakidhaꞌ guiꞌ nam jɨꞌk cham biaꞌkaꞌ nam tuꞌ kɨꞌn tu sabaꞌdaꞌ. \v 32 Baꞌ gu xib dai nam aꞌm jum aaꞌ pɨx nap jaroiꞌ mu jootsaꞌ mu Joopi na mu jimiaꞌ na baiꞌñmɨraꞌ gu Simoon guiꞌ nam Peegro kɨꞌn jup jix mat kaꞌ. Miꞌ moo tɨbiap buiñor guiꞌ na puiꞌp tɨɨꞌ Simoon guiꞌ na bapket jup tu buadaꞌ na miꞌ kio juꞌñdharan gu gɇꞌ suudaiꞌ.” \v 33 Baꞌ aañ cham jax ji chɨꞌɨɨk muiꞌp ma tu joot ɨp nam jum baiꞌñpuꞌ, baꞌ aap puiꞌ cham jax ji chɨꞌɨɨk bhaiꞌp ma jii dho chiñ jaduuñ. Baꞌ gu xib yaꞌp tuꞌiiꞌ ich dho buiñor gu Dios nach xim kaim nat jax jaꞌk puiꞌ bham joot nap tuꞌch aꞌgidhaꞌ. \s1 Gu Peegro na ba tu aꞌgaꞌ buiñor gu Korneelio \p \v 34 Baꞌ gu Peegro bhaiꞌ ji chu ja aꞌgi, jup kaiꞌch: \p ―Xib jañ baꞌ bax maat jiñ jaaduñ na bak cham tuꞌ jaiꞌ kam ja ɨlhiiꞌñ gu Dios guiꞌ nam cham jir Israel kam. \v 35 Guꞌ bak ji siax ja kɨɨgalhiꞌñ ji, dai noꞌm tu daan pɨx ji bak buiñor, gio baꞌ noꞌm jix kɨɨꞌp jum duukam jup tu bua. \v 36 Dho guꞌ gu Dios puiꞌ tu ja aꞌgidhak dho gu Israel kam jaꞌtkam na puiꞌ ja tɨtdadaꞌ na sap guch Xoiꞌkam guiꞌ nar gɇꞌkam ja bui bɨɨx na jɨꞌk jaꞌtkam, jix bhaiꞌ nam buiñor jum palhbuidhaꞌ nam baꞌ cham kam tulhiiñaꞌ gatuuk. \v 37 Dho guꞌ puiꞌ dho na pim jax bax maat jiañ jaaduñ nat jax chum duu bhammɨ jaꞌp ja bui gu Israel kam jaꞌtkam, nat bhammɨ dɨr naiꞌ jim tɨbgai bo Galilea, gatuuk bo na paiꞌ dhuuk gu Juan bha jaꞌp oirɨt puiꞌ ja tɨtdadaꞌ gu jaꞌtkam na sap jum aaꞌ nam jum bopkonaꞌ. \v 38 Dho guꞌ puiꞌ dho na pim jax bax maat jiañ jaaduñ, nat gu Dios gɇꞌkam kɨꞌn bhaan tɨ tɨɨ gu Jesuus Nasareet kam gio nat gɇꞌ bhaan tajaa gux Dhuuduꞌ kam jix Uañ Iiꞌmdaꞌ, puiꞌ ku baꞌ joidham jix bhaiꞌm duukam xip tu buimɨk gu Jesuus, gio baꞌ na bha jaꞌp oirɨt ja duduaꞌñdhidhaꞌ guiꞌ nam jɨꞌk kam tulhiiñdhat nam jix kakoꞌk kaꞌ na puiꞌ jaꞌk ja duukaꞌ gu jaꞌook. Baꞌ dhiꞌ puiꞌ nat jɨꞌk jax tu duu, dhiꞌ gu Dios na bhaan tɨ nɨidhidhaꞌ, puiꞌ ku baꞌx bhaaiꞌ nat puꞌñi tu duu. \v 39 Baꞌ aach maaxik tɨɨ dɨɨlh jich buupui kɨꞌn gu dhiꞌ puiꞌ nat jɨꞌk jax tu duu gu Jesuus bhammɨ jaꞌp na paiꞌ jax jir Judea dɨbɨɨr, gio baꞌ bhammɨ jaꞌk na paiꞌ jax jir Jerusaleen. Gatuuk baꞌ am xi mua mɨt, bhaan gu kuruus taꞌm jamɨt xi sissapak. \v 40 Ku baꞌ guꞌ gu Dios giop duaꞌñ ji baik tanoolh kɨꞌn, gio baꞌ nat puiꞌ tu duu na giop bam maaxdhaꞌ aach jich bui. \v 41 Ku baꞌ guꞌ cham tuꞌ ji nat moo bɨɨx ja buim maax gu jaꞌtkam, guꞌ dai aach ji nat jɨꞌk pu bɨjɨk dɨr pu puiꞌ jaꞌk jich aꞌm tɨ tɨɨ gu Dios nach puꞌñi tɨgiaꞌ na jax jum duñiaꞌ. Baꞌ aach bɨɨmaꞌn xi chu koiꞌmɨk gio nach xi chu iꞌmɨk gatuuk nat paiꞌ dhuuk duadɨk giop bam miꞌ dhɨr koiꞌñgaꞌn tɨr. \v 42 Miꞌ dhɨr baꞌ dai nat naiꞌ xich jootsak nach sap naiꞌ tu ja aꞌgiꞌñpuꞌ gu jaꞌtkam nach puiꞌ ja tɨtdaidhaꞌ nat sap gu Dios gɇꞌkam kɨꞌn ba dai ja bui guiꞌ nam ka dudua gu jaꞌtkam gio guiꞌ nam ba koꞌiix. \v 43 Baꞌ guiꞌ nam jɨꞌk bɨjɨk bhaankamuꞌn tu aꞌgimɨk gu Dios, pu puꞌñi pu bhaan tu aꞌgadaꞌ am gu Jesuus, gio baꞌ nam puiꞌ kaiꞌchdhaꞌ ɨp na sap gu jaroiꞌ na buiñor tɨ jɨɨꞌñdhaꞌ, cham tuꞌ ka tulhiiñchudaꞌ gu Dios. \s1 Na ja aꞌm bam tajaanaꞌ gux Dhuuduꞌ kam jix Uañ Iiꞌmdaꞌ guiꞌ nam cham jir Israel kam jaꞌtkam \p \v 44 Baꞌ na puiꞌ mi ka tu ja aꞌgiꞌñchuꞌ gu Peegro, bɨɨx jɨꞌmaꞌn ja aꞌm bhaiꞌ jim tajaa gux Dhuuduꞌ kam jix Uañ Iiꞌmdaꞌ guiꞌ nam jɨꞌk miꞌ kɇɇ na tu aꞌga. \v 45 Baꞌ gu Israel kam jaꞌtkam guiꞌ na ja bɨɨm jim gu Peegro nam puiꞌp tɨ jɨɨgiꞌñ buiñor gu Xoiꞌkam, miꞌ puiꞌ pup tuꞌiiꞌ am, na guꞌ cham jir ja jujur gu puiꞌ na mɨt jax tɨ tɨɨ nat ja aꞌm jup bam tajaa gux Dhuuduꞌ kam jix Uañ Iiꞌmdaꞌ guiꞌ nam cham jir Israel kam jaꞌtkam. \v 46 Gio na guꞌ nam xi ja kɇɇ jaiꞌ ñiiñioꞌk kɨꞌn pɨx ba tu aꞌga am nam tu daan, cham tuꞌ puiꞌ jaꞌk ka tu ñiok am na jax bɨɨpɨꞌ dɨr. \v 47 Baꞌp ja tɨtda gu Peegro guiꞌ na ja bɨɨm jim: \p ―¿Jax japim ɨlhiiꞌñ jiñ jaaduñ? ¿Cham aa moor am nam jum bopkonaꞌ dhich jaaduñ, nat guꞌ ja aꞌm bam tajaa gux Dhuuduꞌ kam jix Uañ Iiꞌmdaꞌ jaꞌp na jax aach? \p \v 48 Baꞌ puiꞌ xi chɨꞌɨɨk ba ja chia nam jum bopkonaꞌ, nam guꞌ sap ba tɨ jɨɨgiꞌñ buiñor gu Xoiꞌkam. Baꞌ guiꞌ soiꞌ ba tɨtda am gu Peegro na sap jɨꞌk tanoolh miꞌ ka xi juruuñdhai ja bui. \c 11 \s1 Gu Peegro na ba tu aaꞌndaꞌ nat jax kaiꞌñkam tu ja aꞌgiꞌñmɨrak guiꞌ nam cham jir Israel kam jaꞌtkam \p \v 1 Baꞌ guiꞌ na mɨt jɨꞌk bhammɨ pup bii Judea gu noonbiꞌñ guch Xoiꞌkam, gio baꞌ gu jaiꞌ guiꞌ nam puiꞌp tɨ jɨɨgiꞌñdhaꞌ buiñor guch Xoiꞌkam, puiꞌ ba tɨ kai mɨt na mɨt bɨɨx jup ba tɨ jɨɨꞌñ buiñor guch Xoiꞌkam guiꞌ nam cham jir Israel kam jaꞌtkam nat tu ja aꞌgi gu Peegro gu ñioꞌkiꞌñ gu Dios. \v 2 Baꞌ nat paiꞌ dhuuk bhammɨ ba ai gu Peegro Jerusaleen, bhaiꞌ ji ñiok jamɨt jaiꞌ dhɨt dhiꞌ jɨꞌ nam tɨ jɨɨgiꞌñdhaꞌ buiñor guch Xoiꞌkam, \v 3 jup tɨtda am: \p ―¿Jax baꞌch jaduuñ ku pich baꞌ mu jimɨɨk ja bui guiꞌ nam cham jir Israel kam jaꞌtkam? Nap guꞌ moox maat nax xidhuu, gam jap ja bɨɨm xi chu koiꞌmɨk. \p \v 4 Baꞌ gu Peegro xi ja aagiꞌñ nat jax tɨ tɨɨ bɨɨpɨꞌ dɨr gio nat jax kaiꞌñkam mu jimɨɨk ja bui guiꞌ nam cham jir Israel kam jaꞌtkam, jup ja tɨtda: \p \v 5 ―Aa dho guꞌ na ñich jaꞌpni tɨ tɨɨ dho maaꞌnnim nañ mu jaꞌk ka oirɨ Joopi nañ ka tu daan. Ba tɨɨ ñich jix dhaam maaꞌn gu tuꞌ iam gɇꞌ jaꞌp tuꞌm na jax gu gɇꞌ jannulh na bhaiꞌ ba tɨmñim sɨlh miꞌ nañ paiꞌ ka tu daan, baꞌ buuplhichuꞌ kuukgaran bɨɨx maakob kap dɨr, panaas kum jaꞌtkam bhammɨ guꞌkat bha tɨbaañdhim tɨtropiñ kɨꞌn. \v 6 Baꞌ nañ jix bhaiꞌ muiꞌ xi nɨiꞌñ guiꞌ jɨꞌ na jaꞌp tuꞌm na jax gu gɇꞌ jannulh na bhammɨ dɨr bhaiꞌ ba tɨmñim jix dhaam, ba ja tɨɨ ñich nam mi jiim bɨɨx aixim tuꞌm gu sasoiꞌ, puiꞌ na jax gu gampɨx kam, gio baꞌ jaiꞌ guiꞌ nam jum sasoigat, gio baꞌ jaiꞌ guiꞌ nam maaꞌmkob tu tooton, gam jaiꞌ gu kookoꞌ miꞌp xi jiim am ɨp, gam uꞌjiꞌ. \v 7 Baꞌ ba kai ñich nat bhaiꞌ ba tum ñio bhammɨ dɨr jix dhaam, jup tum kaiꞌch: “Aapiꞌ Peegro, xi chu kooꞌn dhi sasoiꞌ kup tu jugiaꞌ.” \v 8 Baꞌ aañ jup tɨtda na cham jir am nañ gan ja kuaꞌdaꞌ, nam guꞌ cham jir jum kuaꞌdam, na guꞌx xidhuu. \v 9 Guꞌ ji na guꞌ guiꞌ na bhammɨ dɨr bha tuñ aꞌgiꞌñ jix dhaam jup kaiꞌch: “Chaꞌp puiꞌ ka ɨlhiiꞌñdhaꞌ nam cham jir jum kuaꞌdam dhiꞌ nañ tuꞌm aagiꞌñ nap tu jugiaꞌ, na guꞌ cham tuꞌ kax xidhuu, nat guꞌ puiꞌ jaꞌk ba tɨi gu Dios.” \v 10 Baꞌ jɨꞌk baikim puiꞌñ chɨɨꞌn, miꞌ dhɨr baꞌ giop ba tɨs jix dhaam guiꞌ jɨꞌ na jaꞌp tuꞌm na jax gu gɇꞌ jannulh. \v 11 Baꞌ moo janoꞌ miꞌ ba ai mɨt baik gu jaꞌtkam miꞌ nañ paiꞌ tɨbiapkaꞌ na mɨt sap mu ja joot mu dɨr Sesareeya nam muñ baiꞌñpuꞌ. \v 12 Baꞌ gux Dhuuduꞌ kam jix Uañ Iiꞌmdaꞌ jotmodaꞌ puiꞌ jaꞌk xiñ jurtudak nañ sap cham jax ji chɨꞌji muiꞌ xi jimiaꞌ mu jaꞌk nam paiꞌñ baidhidhaꞌ. Baꞌ aañ cham jax ji chɨꞌɨɨk muiꞌp ma jii dho. Baꞌ jaiꞌp mañ oi mɨt dhiñ jaaduñ nam puiꞌp tɨ jɨɨgiꞌñ buiñor guch Xoiꞌkam, dhi xijum maaꞌn aixim nam yaꞌp tuꞌiiꞌ. Baꞌ na chich paiꞌ dhuuk mummɨ ba ai na paiꞌ kio guiꞌ jɨꞌ nat jaroiꞌ mu tuñ joochxi, bɨɨx jachich mɨjɨ baap kiaꞌmiꞌñ. \v 13 Baꞌ dhiꞌ jɨꞌ dhi kiokam bach aagiꞌñ nat sap tɨɨ maaꞌn gu nobiiꞌñ gu Dios mi kiaꞌmiꞌñ na ka tu daan, na sap jup tɨtda mi jaꞌp ji kɨkbok: “Jaroiꞌ maadɨt jap mu jootsaꞌ mu gɇꞌ kiicham Joopi na baiꞌñmɨraꞌ gu Simoon guiꞌ nam Peegro kɨꞌn jup jix mat kaꞌ na bha jimdaꞌ yaꞌ aap jum bui, \v 14 na baꞌ yaꞌ tum aꞌgidhaꞌ nap jax jaꞌk cham kam tulhiiñaꞌ gatuuk nap paiꞌ dhuuk mukiaꞌ aap gio gum jaaduñ.” \v 15 Baꞌ na ñich paiꞌ dhuuk bhaiꞌ ji chu ja aꞌgi, joidham bhaiꞌ ja aꞌm jim tajaa gux Dhuuduꞌ kam jix Uañ Iiꞌmdaꞌ. Baꞌ puiꞌ jaꞌk jup jum duu nat jax jum duu janoꞌ nat paiꞌ dhuuk jich aꞌm jum tajaa aach. \v 16 Baꞌ aañ miꞌ jotmodaꞌ bhaiꞌ pup tɨꞌñcho na bak guꞌ pɨn puꞌñi kaiꞌch ji guch Xoiꞌkam janoꞌ na paiꞌ dhuuk yaꞌ ka oirɨ, na jaꞌpni kaiꞌch: “Dho guꞌ gu Juan tu bopkonak dho gu suudaiꞌ kɨꞌn, guꞌ aapiꞌm gux Dhuuduꞌ kam jix Uañ Iiꞌmdaꞌ ji na pim kɨꞌn kam bopkonaꞌ.” \v 17 Guꞌ baꞌ noꞌ guꞌ gu Dios dɨɨlh jup bax ja maakim guiꞌ nam cham jir Israel kam jaꞌtkam gu pu chuꞌm nat jax chuꞌm jich maa aach janoꞌ na chich paiꞌ dhuuk tɨ jɨɨꞌñ buiñor guch Xoiꞌkam, ¿jax jañ biaꞌ nañ jup ba ji chɨꞌyaꞌ aañ, nañ guꞌ cham jir jupaabkamuꞌn gu Dios? \p \v 18 Baꞌ miꞌ pup cham ñiok am gu bhammɨ kam Jerusaleen guiꞌ nam tɨ jɨɨgiꞌñdhaꞌ buiñor guch Xoiꞌkam, dai na mɨt bhaiꞌ pɨx ji chu daanɨ buiñor gu Dios, jup kaiꞌch am: \p ―Dho bak guꞌ dɨɨlh puiꞌ jaꞌk ba tu duu ji gu Dios na siax bhaaiꞌn kaꞌ guiꞌ nam cham jir Israel kam jaꞌtkam nam miꞌ puiꞌ ba jimiaꞌ na jax jix aaꞌ, nam baꞌ cham kam tulhiiñaꞌ gatuuk nam paiꞌ dhuuk koꞌyaꞌ, dai nam ba jimiaꞌ jix dhaam jaꞌk buiñor. \s1 Nam jax jaꞌk ba tɨ jɨɨꞌñdhaꞌ buiñor guch Xoiꞌkam gu Antiokiiya kam \p \v 19 Baꞌ gatuuk na mɨt paiꞌ dhuuk xi muꞌaak gu Teeban, jaiꞌ naiꞌp ji ja gaa mɨt guiꞌ nam tɨ jɨɨgiꞌñdhaꞌ buiñor guch Xoiꞌkam gu Israel kam. Baꞌ guiꞌ bhaiꞌ dhɨr maiꞌ ma boop jamɨt, mu jaꞌk bhɨi mɨt jaiꞌ na paiꞌ puiꞌ tɨ tɨɨꞌ Piniisia, jaiꞌ baꞌ mu jaꞌk Chipre, jaiꞌ baꞌ mu jaꞌk Antiokiiya. Baꞌ dhiꞌ bɨɨx kap na mɨt jɨꞌk kap ai, mi jaꞌp pu bhaiꞌ ji chu ja aꞌgi mɨt gu Israel kam jaꞌtkam gux bhaiꞌm kaiꞌchdham ñiꞌook, guꞌ baꞌ guiꞌ nam cham jir Israel kam jaꞌtkam, cham tuꞌ tu ja aꞌgi mɨt. \v 20 Baꞌ jaiꞌ dhɨt na mɨt miꞌp ai Antiokiiya guiꞌ nam puiꞌp tɨ jɨɨgiꞌñdhaꞌ buiñor guch Xoiꞌkam nam bhammɨ dɨr jaꞌk jup jiim na paiꞌ puiꞌ tɨ tɨɨꞌ Chipre, jaiꞌ baꞌ mu dɨr jaꞌk na paiꞌ puiꞌ tɨ tɨɨꞌ Sireene, mi jaꞌp bhaiꞌp ji chu ja aꞌgi mɨt guiꞌ nam cham jir Israel kam jaꞌtkam gux bhaiꞌm kaiꞌchdham ñiꞌook, nam puiꞌ ja tɨtda na gu Jesuus jir diꞌ guch Xoiꞌkam guiꞌ nar Gɇꞌkam. \v 21 Baꞌ muiꞌ jaꞌtkam tɨ jɨɨꞌñ jamɨt buiñor gu Gɇꞌkam jich Xoiꞌkam, gio baꞌ na mɨt cham tuꞌ puiꞌ jaꞌk ka tu jii nam jax jaꞌk ka tu jimdat bɨɨpɨꞌ dɨr, na guꞌ guiꞌ na mɨt jaroiꞌ tu ja aꞌgi, giilhim joidham jix bhaiꞌ xi buadaꞌ am na mɨt tu ja aꞌgi, na guꞌ ja aꞌm tɨ nɨiꞌñ guch Gɨꞌkoraꞌ. \p \v 22 Baꞌ na mɨt paiꞌ dhuuk puiꞌ ba tɨ kai gu Jerusaleen oiꞌñkam guiꞌ nam tɨ jɨɨgiꞌñdhaꞌ buiñor guch Xoiꞌkam, muiꞌ xi joot jamɨt gu Bernabee na sap jix ioꞌm xi ja guguuxdharaꞌ guiꞌ na mɨt kiaꞌpɨx ba tɨ jɨɨꞌñ buiñor guch Xoiꞌkam. \v 23 Baꞌ nat paiꞌ dhuuk mummɨ ba ai gu Bernabee, joidham jix bhaiꞌm ɨlh nat ba ja tɨɨ guiꞌ nam ba tɨ jɨɨgiꞌñ buiñor guch Xoiꞌkam, na guꞌ sap ja aꞌm ba tɨ ñɨiꞌñ gu Dios. Baꞌx ioꞌm xi ja guguux nam sap bɨɨx ja jujur kɨꞌn jix biiñak kat gammɨjɨ pu tɨ jɨɨgiꞌñdhaꞌ buiñor gu Gɇꞌkam jich Gɨꞌkoraꞌ. \v 24 Guꞌ baꞌ na guꞌ gu Bernabee joidham jup jir jix bhaiꞌkam kaꞌ gio na gɇꞌ bhaan tajaañixchuꞌndaꞌ gux Dhuuduꞌ kam jix Uañ Iiꞌmdaꞌ, baꞌ muiꞌ jaꞌtkam tɨ jɨɨꞌñ jamɨt buiñor gu Gɇꞌkam jich Gɨꞌkoraꞌ. \p \v 25 Mɨkkat baꞌ miꞌ dhɨr ma jii gu Bernabee nat ba gaagam gu Saulo mu jaꞌk na paiꞌ kiokaꞌ Tarso. \v 26 Baꞌ nat paiꞌ dhuuk ba tɨɨ, ba baidhim mu jaꞌk Antiokiiya. Miꞌm baꞌ pu oipot tu ja aꞌgiꞌñdhaꞌ gu muiꞌ jaꞌtkam, maaꞌn oidhaꞌ mɨt dho moo miꞌ juruuñ ja bui guiꞌ nam puiꞌp tɨ jɨɨgiꞌñdhaꞌ buiñor guch Xoiꞌkam. Baꞌ janoꞌ jɨꞌ dɨr gu miꞌ kam Antiokiiya, puiꞌ ji ja tɨɨt jamɨt guiꞌ nam tɨ jɨɨgiꞌñdhaꞌ buiñor guch Xoiꞌkam nam sap jir jich Xoiꞌkam jɨɨgiꞌñdham. \p \v 27 Baꞌ janoꞌ mummɨp ba ji bubua mɨt jɨꞌkchi guiꞌ nam bhaankamuꞌn tu aꞌgadaꞌ gu Dios. \v 28 Baꞌ maadɨt na Agaabo tɨɨꞌ, na puiꞌ jaꞌk jurtuꞌn gux Dhuuduꞌ kam jix Uañ Iiꞌmdaꞌ, jup kaiꞌch mi jaꞌp ji kɨkbok na sap gatuuk muiꞌ kap bhiogiꞌ ka jimiaꞌ. Baꞌ gatuuk puiꞌ ji chu buus na jax ba kaiꞌch, baꞌ janoꞌ pɨk puiꞌ tum duu na paiꞌ dhuuk gu Klaudio jir gɇꞌkam kaꞌ bhammɨ dɨr Rooma. \v 29 Baꞌ guiꞌ nam tɨ jɨɨgiꞌñdhaꞌ buiñor guch Xoiꞌkam mummɨ kam Antiokiiya, maap ba tu aꞌga mɨt nam puiꞌ kaiꞌch nam sap mu ja joochxidhaꞌ gu tuumiñ guiꞌ nam puiꞌp tɨ jɨɨgiꞌñdhaꞌ buiñor guch Xoiꞌkam gu Judea oiꞌñkam, nam jɨꞌk pɨx ɨlhiiꞌñ sap bɨɨx jɨꞌmaꞌn nam tu makiaꞌ. \v 30 Baꞌ gatuuk gu Bernabee gio gu Saulo mɨt mu joot nam ja uiꞌdhikaꞌ gu tuumiñ gu Judea oiꞌñkam guiꞌ nam ja guguuxiꞌñdhaꞌ guiꞌ nam tɨ jɨɨgiꞌñdhaꞌ buiñor guch Xoiꞌkam, nam sap baꞌ miꞌ dhɨr jup ja makiaꞌ bɨɨx jɨꞌmaꞌn guiꞌ nam jɨꞌk tɨ jɨɨgiꞌñdhaꞌ. \c 12 \s1 Gu Jakoobo nam ba muꞌaaꞌ gio baꞌ gu Peegro nam daagɨi ba kuupaꞌ \p \v 1 Baꞌ janoꞌ gu Eroodis guiꞌ nar gɇꞌkam kaꞌ bhaiꞌ ji ja oꞌbhaiꞌ jaiꞌ dhɨt guiꞌ nam tɨ jɨɨgiꞌñdhaꞌ buiñor guch Xoiꞌkam, \v 2 baꞌ tu chia nam muꞌaaꞌ gu Jakoobo guiꞌ nar jaꞌnniꞌñ gu Juan. \v 3 Baꞌ na xi ja ñɨiꞌñ gu Eroodis nam joidham jix bhaiꞌm taat gu Israel kam jaꞌtkam gu puiꞌ nat jɨꞌk jax tu dooda, ba tu chia ɨp nam dagiaꞌ gu Peegro. Baꞌ janoꞌr piasta kaꞌ na paiꞌ dhuuk jum aꞌjɨdaꞌ nam kuaꞌdaꞌ gu paan guiꞌ na cham bɨnkaꞌ na kɨꞌn jappukar. \v 4 Baꞌ na mɨt paiꞌ dhuuk ba daa gu Peegro, miꞌ pɨx ka xi chu chia gu Eroodis nam kuupaꞌ miꞌ nam paiꞌ miꞌ pu ja kukpadaꞌ gu jaꞌtkam, miꞌ nam paiꞌ gammɨjɨ maakob mi chu nuukaꞌndaꞌ gu sandaaruiꞌx, na sap baꞌ miꞌ dhɨr gatuuk bhaiꞌ ji iattulhdhaꞌ gɨt ja bui gu jaꞌtkam na ka xi buusniaꞌ gu piasta bhaan Paaskua taꞌm. \v 5 Baꞌ miꞌ na mɨt paiꞌ kuu gu Peegro, giilhim jix bhaiꞌ nuukaꞌn am gu sandaaruiꞌx, guꞌ ji na guꞌ guiꞌ nam tɨ jɨɨgiꞌñdhaꞌ buiñor guch Xoiꞌkam joidham tu daañxiꞌñchuꞌ am buiñor gu Dios. \s1 Gu Dios na ba buusaidhaꞌ gu Peegro miꞌ dhɨr na paiꞌ ka kuupkaꞌ \p \v 6 Baꞌ moo janoꞌ gu tukaaꞌ na baꞌ moo gu Eroodis buimgidhak mu ba aichdhaꞌ gɨt gu Peegro ja bui gu jaꞌtkam, nat kiaꞌpɨx ba ji koi ja bɨɨm gook gu sandaaruiꞌx buuplhixim noonbiran kɨꞌn gu bapaiñum tɨtropiñ, na ja noonob am jaꞌk jup buupulh gu gook sandaaruiꞌx nam bɨxxik dɨr boobok, nam jaiꞌ gook mu jaꞌp jup ka guguuk gu sandaaruiꞌx dɨɨrap dɨr nam miꞌ tu nuukaꞌn, \v 7 jotmodaꞌ pɨx miꞌ bam maax maaꞌn gu nobiiꞌñ gu Dios, pɨx nammɨ tu maaxir miꞌ na jɨꞌx jir baꞌk chɨr. Baꞌ muiꞌ ji ai miꞌ na paiꞌ boꞌ gu Peegro, baꞌ miꞌ xi dhaagɨk janoꞌmgaran jaꞌp xi joiñdhak xi ñiñiichdhak jup tɨtda: \p ―Xi bamiiꞌ. \p Baꞌ nat bhaiꞌ ji bam gu Peegro, naiꞌ pɨx gan ji iiꞌ gu bapaiñum tɨtropiñ guiꞌ na kɨꞌn ka buuplhich. \v 8 Miꞌ dhɨr baꞌ moo gio muiꞌp ji ñio gu nobiiꞌñ gu Dios, jup tɨtda: \p ―Xi chɨm tɨꞌiiꞌñ dhim jajannulh, gio dhim sussak jap bɨɨx jup ba aadaꞌ. \p Baꞌ gu Peegro puiꞌp tu buim na jax tɨtda gu nobiiꞌñ gu Dios. Miꞌ dhɨr baꞌ moo gio muiꞌp ji ñio, jup tɨtda: \p ―Bɨɨx dhi daam dɨr kam jum tɨiꞌdharaꞌp xi chɨꞌji bhaiꞌ xiñ oidhaꞌ. \p \v 9 Baꞌ puiꞌ xi chɨꞌɨɨk gamaiꞌ ji jii gu nobiiꞌñ gu Dios, gu Peegro baꞌ muiꞌp xi oi. Baꞌ cham pɨk bhaiꞌ juraaꞌn biaꞌtuꞌ noꞌ moor sɨlhkam gu puiꞌ na jax tɨ nɨidhim kaꞌ baꞌ guꞌ cham, jɨꞌx jaꞌp jum aaꞌ ji na pɨx bap tɨ nɨidhim. \v 10 Guꞌ ji na guꞌ na jaꞌp xi chɨ nɨidhim, maaꞌn kap muiꞌ ba bubua mɨt miꞌ nam paiꞌ guguuk gu sandaaruiꞌx nam miꞌ tu nuukaꞌn, gio jaꞌxpɨx gama jaꞌk jup ba bubua mɨt nam paiꞌ jaiꞌp guguuk nam puiꞌ miꞌp tu nuukaꞌn. Miꞌ dhɨr nammɨ gama jaꞌk jup ba ai mɨt na paiꞌ baiñum bar kiꞌñgob, miꞌ na paiꞌ pu ba tum busaak mu jaꞌp dɨɨrap dɨr na daaꞌñxim muiꞌ bar kikcham. Baꞌ nam jax jiim, dɨɨlh pɨx joidham naiꞌ jim kupioꞌ gu kiꞌñgob, baꞌ guiꞌ dai na mɨt muiꞌ ba bubua. Baꞌ nammɨ gama jaꞌk paiꞌ nam ka jiim na daaꞌñxim mur kikcham, miꞌ jotmodaꞌ cham paiꞌ kam maax gu nobiiꞌñ gu Dios, dai dɨɨlh pɨx muiꞌ ba jim gu Peegro. \v 11 Baꞌ ba maat gu Peegro nar sɨlhkam gu puiꞌ na jax tɨ nɨidhim, baꞌp kaiꞌchim dɨɨlh pɨx: \p ―Xib jañ dho gi baꞌ ba tɨ jɨɨgiꞌñ ji nar sɨlhkam nat bak bha joot gu nobiiꞌñ gu Dios na baꞌ puꞌñi miꞌ dhɨr jiñ buusaidhaꞌ nañ paiꞌ ka kuupkaꞌ, na baꞌ cham jax jiñ dhoodaꞌ gu Eroodis gu puiꞌ na jax kam aagɨt, gio gu jaiꞌ Israel kam jaꞌtkam. \p \v 12 Baꞌ nat paiꞌ dhuuk puꞌñi ba maat gu Peegro, pu jii mu jaꞌk buiñor gu Mariiya dɨꞌɨɨꞌn gu Juan, guiꞌ nam Maarkos kɨꞌn jup jix mat kaꞌ. Baꞌ janoꞌ ampɨk muiꞌ miꞌp ka jumpax am gu jaꞌtkam nam miꞌ tu daan jix dhaam jaꞌk. \v 13 Baꞌ na jax jim muiꞌ ba tu son gu Peegro bha kiꞌñgob miꞌ na paiꞌ dhɨr jax muiꞌ ji chum bapkɨ mu jaꞌk ɨrban dɨr. Baꞌ maaꞌn gu ubii tɨyaa Roodi tɨɨgim muiꞌ ji jii nat ba tɨ tɨɨgim nar jaroiꞌ dhaꞌ guiꞌ na mu tu son. \v 14 Baꞌ nat ba kai na dhiꞌr diꞌ gu Peegro, giilhim jix bhaiꞌm ɨlh, pu cham ji kupioꞌkdhak xi mɨɨ nat ja aaꞌñdham guiꞌ nam miꞌp tuꞌiiꞌ, jup ja tɨtda na sap dhiꞌr diꞌ gu Peegro na mɨjɨ dɨr bha tu son kiꞌñgob. \v 15 Baꞌ guiꞌp tɨtda am pɨx: \p ―¡Iat ap dho jia! \p Guꞌ ji na guꞌ guiꞌ xi kɨɨk na puiꞌ kaiꞌch na dhiꞌr diꞌ, baꞌp tɨtda am ɨp gio: \p ―¡Cham tuꞌ ji nar diꞌ! Chi chuꞌ iiꞌmdagaꞌn pɨx ji baꞌ. \p \v 16 Guꞌ ji na guꞌ gu Peegro pɨx ji kɨɨsaim na mu tu son mɨjɨ dɨr kiꞌñgob. Baꞌ guiꞌ bɨɨx mu jimɨɨk xi kupioꞌ mɨt gu kiꞌñgob, dhiꞌr diꞌ gu Peegro na mɨt ba tɨɨ. Baꞌ giilhim jix chootoꞌn jamɨt, \v 17 guꞌ ji nat guꞌ gu Peegro jaꞌp xi ja duiñ nobiiꞌñ kɨꞌn nam sap cham ñiokdaꞌ. Miꞌ dhɨr baꞌ dai na xi ja aagiꞌñ nat jax dhuuk buusai guch Gɨꞌkoraꞌ mu dɨr na paiꞌ ka kuupich. Gio baꞌ moo jaꞌpnip ja tɨtda ɨp: \p ―Aagiꞌñdhaꞌ pim gu Santiago gu dhiꞌ puiꞌ nañ jax ba tu jam aꞌgiꞌñ, gio baꞌ bɨɨx gu jaiꞌ guiꞌ nam puiꞌp tɨ jɨɨgiꞌñ buiñor guch Xoiꞌkam. \p Baꞌ daipuꞌ nat puꞌñi xi chɨꞌɨɨk, miꞌ dhɨr pu jii maakam jaꞌk. \p \v 18 Baꞌ nat ba xiaꞌ, naiꞌ tɨi tɨ nɨiꞌñ am gu sandaaruiꞌx, nam guꞌ cham maat nat pa jaꞌk bhɨi gu Peegro nam miꞌ ka kuupkat. \v 19 Baꞌ gu Eroodis naiꞌ tɨi xi chu joot nam gaaꞌmpuꞌ gu Peegro, guꞌ ji na mɨt guꞌ cham paiꞌ ji chɨɨ. Baꞌ bhaiꞌ ji ja oꞌbhaiꞌ gu sandaaruiꞌx guiꞌ nam miꞌ tu nuukaꞌndat, tu chia dho guꞌ nam ja koodaꞌ. Mɨkkat baꞌp ma jii gu Eroodis bhaiꞌ dhɨr Judea, mu jaꞌk pu bhɨi Sesareeya nat ba kiicham. \s1 Na ba mukiaꞌ gu Eroodis \p \v 20 Baꞌ moop jix ja bhaamkiꞌñdhaꞌ gu Eroodis gu Tiiro kam jaꞌtkam gio baꞌ gu Sidoon kam, baꞌ guiꞌ maaꞌn ñiꞌook xip duuk muiꞌ ma jii mɨt buiñor gu Blaasto guiꞌ na iam pɨx jaꞌxbuiꞌp jir gɇꞌkam kaꞌ na jax gu Eroodis, na mɨt pu tɨɨdam na sap ja aꞌmkam nokiaꞌ, na miꞌ dhɨr pu tɨɨdaꞌ gu Eroodis na cham ka bhaam kaꞌ ja bui, na guꞌ nam jix aaꞌ gu Tiiro kam gio gu Sidoon kam nam mi jaꞌp tu sabaꞌndaꞌ gu koiꞌ na paiꞌ jax jir gɇꞌkam gu Eroodis na Judea dɨbɨɨr bhaan bipioꞌ. \v 21 Baꞌ ba tu ja daax gu Eroodis nam paiꞌ dhuuk miꞌm jumpadaꞌ buiñor dhiꞌ jɨꞌ dhi jaꞌtkam. Baꞌ nat bam ai nat paiꞌ dhuuk tu ja daax, giilhim muiꞌ miꞌ bam jumaap jamɨt buiñor. Baꞌ joidham jix abhaar xi chɨm tɨiꞌdhak bhaiꞌ ji dhaibu nam paiꞌ dadaarrɨdaꞌ guiꞌ nam puꞌñir gɇꞌgɇrkam kaꞌ, miꞌ dhɨr baꞌ bhaiꞌ ji chu ja aꞌgi. \v 22 Baꞌ gu jaꞌtkam pɨx jiiñak suulh jamɨt, jup kaiꞌch am: \p ―¡Dhiꞌ na yaꞌ tu aꞌga, cham tuꞌ ji nar maaꞌnkam, guꞌ dhiꞌr dios ji! \p \v 23 Baꞌ puiꞌ xi chu duu gu nobiiꞌñ guch Gɨꞌkoraꞌ na miꞌ jotmodaꞌ pɨx cham bhaiꞌ ji chu tatdachia gu Eroodis, nat guꞌ cham taxchaabgi gu Dios gu puiꞌ nam jax tɨtda gu jaꞌtkam. Mɨkkat pu muu dho baꞌ, botpodaꞌ mɨt pɨx bhaiꞌ ji jugio. \p \v 24 Guꞌ baꞌ gux bhaiꞌm kaiꞌchdham ñioꞌkiꞌñ gu Dios pɨx mɨk jaꞌp ji kaiꞌñchaidhaꞌ, muiꞌ kap pɨx jaꞌx puiꞌ ba tum aꞌgadaꞌ. \p \v 25 Baꞌ gu Bernabee gio gu Saulo gio jaꞌk jup ba suulh jamɨt ɨp bhammɨ dɨr Jerusaleen na mɨt paiꞌ dhuuk bhammɨ xi ja aichulhdhak gu tuumiñ guiꞌ nam tɨ jɨɨgiꞌñdhaꞌ buiñor guch Xoiꞌkam. Bɨɨx jamɨt jup xi baidhak gu Juan guiꞌ nam Maarkos kɨꞌn jup jix mat kaꞌ. \c 13 \s1 Gu Bernabee gio gu Saulo nam ba tu aꞌgapuꞌ gu ñioꞌkiꞌñ gu Dios \p \v 1 Baꞌ guiꞌ nam jɨꞌk mummɨx jaiꞌch kaꞌ Antiokiiya nam tɨ jɨɨgiꞌñdhaꞌ buiñor guch Xoiꞌkam, jaiꞌ dhɨt bhaankam tu aꞌgadaꞌ am gu Dios, jaiꞌ baꞌ nam jaꞌp pɨx tu mamtuxiꞌñdhaꞌ. Baꞌ dhiꞌ nam jir jaroiꞌ dhaꞌ moo gu Bernabee, gio gu Simoon guiꞌ nam Jix Ɨɨkaꞌ kɨꞌn jup jix mat kaꞌ, gio baꞌ moo gu Luusio ɨp guiꞌ na mummɨ jaꞌk kiokaꞌ Sireene, gio baꞌ moo gu Manain ɨp guiꞌ na mɨt maap gɨꞌgɨr gu Eroodis kat guiꞌ na mummɨr gɇꞌkam kat Galilea, gio baꞌ moo gu Saulo ɨp. \v 2 Baꞌ maaꞌnnim nam jim saabut maap jumpaxich ka tu daan buiñor guch Gɨꞌkoraꞌ, puiꞌ jaꞌk ba ja jujurtuda gux Dhuuduꞌ kam jix Uañ Iiꞌmdaꞌ nam sap dɨɨlh pɨx bhaiꞌ ba ji ja aagaꞌ gu Bernabee gio gu Saulo nam puiꞌ jaꞌk tuꞌm kɨꞌn ja darsaꞌ nam miꞌ dhɨr jaꞌp jaꞌk naiꞌ bhaankam ba tu aꞌgadaꞌ gu Dios, nat guꞌ sap dhiꞌ ja aꞌm ba tɨ tɨɨ. \v 3 Baꞌ gatuuk na mɨt paiꞌ dhuuk xi chɨɨmuk nam tu daañimɨk gio nam jum saabuimɨk, puiꞌ jaꞌk tuꞌm kɨꞌn ba ja darai mɨt gu Bernabee gio gu Saulo, nam sap miꞌ dhɨr jaꞌp jaꞌk naiꞌ bhaankam ba tu aꞌgadaꞌ gu Dios. Miꞌ dhɨr baꞌ dai na mɨt bhaiꞌ xi ja daagɨk ma tu daanɨ ja aꞌmkam buiñor gu Dios. Miꞌ dhɨr baꞌ dai na mɨt naiꞌ ba ja joot nam tu aꞌgapuꞌ. \s1 Gu noonbiꞌñ guch Xoiꞌkam nam ba jimiaꞌ bhammɨ dɨr jaꞌk na paiꞌ puiꞌ tɨ tɨɨꞌ Chipre \p \v 4 Baꞌ puiꞌ nat jax ja chia gux Dhuuduꞌ kam jix Uañ Iiꞌmdaꞌ gu Bernabee gio gu Saulo, pu jii mɨt mu jaꞌk juꞌñdharan gu gɇꞌ suudaiꞌ na paiꞌ puiꞌ tɨ tɨɨꞌ Siluusia. Miꞌ dhɨr baꞌ bhammɨ dɨr jaꞌk jup bhɨi mɨt na paiꞌ alhiꞌch jir dɨbɨɨr na puiꞌ tɨ tɨɨꞌ Chipre, dai na mɨt jax bha tɨɨtɨs bhaan gu gɇꞌ kanuub na mi jaꞌp sɇꞌ suudaiꞌ jugiiꞌñ. \v 5 Baꞌ na mɨt paiꞌ dhuuk bhammɨ dɨr ba ai momkoran, bhaiꞌ nam paiꞌ guꞌngukdaꞌ gu gɇꞌgɇr kaknub na puiꞌ tɨ tɨɨꞌ Salamiina, bhaiꞌ pu ji chu aꞌga mɨt gu ñioꞌkiꞌñ gu Dios bha jaꞌp nam paiꞌ jax chu daandaꞌ gu Israel kam jaꞌtkam, baꞌ bɨɨx jup ja oiꞌñchuꞌ gu Juan na jaiꞌ ja palhbuidhidhaꞌ tuꞌ na pɨx kɨꞌn. \v 6 Gatuuk baꞌ bhaiꞌ dhɨr gammɨjɨ dɨr jaꞌk jup bhɨi mɨt na paiꞌ gio jumaip bar juꞌñdharan gu gɇꞌ suudaiꞌ na paiꞌ puiꞌ tɨ tɨɨꞌ Paapos. Baꞌ na mɨt paiꞌ dhuuk mummɨ dɨr ba ai, miꞌ ba tɨɨ mɨt maaꞌn gu Israel kam maaꞌnkam nax jiboiñaraꞌ kaꞌ gio na giilhim jix iatbiꞌ kaꞌ na puiꞌ kaiꞌchdhaꞌ na sap bhaankam tu aꞌgadaꞌ gu Dios. \v 7 Baꞌ dhiꞌ dhi maaꞌnkam nax jiboiñaraꞌ kaꞌ miꞌ daakaꞌ buiñor guiꞌ na miꞌr gɇꞌkam kaꞌ na puiꞌ tɨɨꞌ Serkio Paulo, nam guꞌ gook dɨt maap jix bhaiꞌm daaꞌnkaꞌ. Baꞌ dhiꞌ dhi gɇꞌkam jix chɨ bhɨiꞌñ kaꞌ gio nax chu matdaꞌ kaꞌ, baꞌ na puiꞌ ba tɇ kɇɇ na mɨt miꞌ paiꞌ ba ai gu Bernabee gio gu Saulo, muiꞌ ba tu ja joochxi, na guꞌx ja kaim nam tu aꞌgidhaꞌ gu ñioꞌkiꞌñ gu Dios. \v 8 Baꞌ na mɨt paiꞌ dhuuk mu jimɨɨk bhaiꞌ ji chu aꞌgi gu gɇꞌkam, miꞌ dhɨr jaꞌp muiꞌp ñiokim gu jiboiñarkam guiꞌ nam Eliimas kɨꞌn jix mat kaꞌ gu griago ñiꞌook kɨꞌn, na guꞌ tɨi cham aaꞌ na mu jaꞌk ba ji ja kaayaꞌ gu gɇꞌkam. \v 9 Baꞌ gu Saulo guiꞌ nam Paablo kɨꞌn jup jix mat kaꞌ, na guꞌ gɇꞌ bhaan tajaañixchuꞌ gux Dhuuduꞌ kam jix Uañ Iiꞌmdaꞌ, muiꞌ xi chɨɨgɨk \v 10 jup tɨtda gu jiboiñarkam: \p ―¡Jaꞌp moox buam tomaat ap jiñ jaduuñ, gio nap jix iatbiꞌ, gam nap cham kɨɨgalhiꞌñ guꞌx kɨɨꞌp jum duukam! ¡Jir maraaꞌn ap dho gu jaꞌook! Tɨɨꞌ nap guꞌ cham aaꞌ nam kaayaꞌ gu jaꞌtkam na jax jaꞌk jir sɨlhkam nam miꞌ puiꞌ jimiaꞌ na jax jix aaꞌ gu Dios. \v 11 Baꞌ xib tuꞌ na jax chuiꞌkaꞌ, ka xim tulhiiñchudaꞌ guch Gɨꞌkoraꞌ, cham ñia kaꞌ ap jɨꞌk tanoolh, jix chu tukgam kaꞌ pɨx baꞌ sia ku tɨix chu maax kɨꞌn gu tanoolh. \p Baꞌ miꞌ jotmodaꞌ nat jax pu tɨɨꞌn, bhaiꞌ pɨx cham ji ñia gu Eliimas, mi jaꞌp baꞌ naiꞌ tɨi ba tu umuagiꞌñ na jaroiꞌ iam nobchɨi ba baidhikaꞌ, na guꞌ pu cham jɨꞌx ka ñia. \v 12 Baꞌ nat puiꞌ jɨꞌ tɨ tɨɨ guiꞌ na miꞌr gɇꞌkam kaꞌ, giilhim jix chooꞌn, baꞌ ba tɨ jɨɨꞌñ nar sɨlhkam gu puiꞌ na jax tu aꞌgiꞌñ gu Paablo gu ñioꞌkiꞌñ gu Dios na bhaan tu aꞌga guch Xoiꞌkam. \s1 Na ba jimiaꞌ gu Paablo gio gu Bernabee bhammɨ dɨr jaꞌk Antiokiiya guiꞌ na miaꞌn bipioꞌ gu Pisiidia dɨbɨɨr \p \v 13 Baꞌ mummɨ dɨr Paapos gio gamaiꞌp ji jii mɨt gu Paablo gio guiꞌ na ja bɨɨm jim, dai na mɨt jax bha tɨɨtɨs bhaan gu gɇꞌ kanuub na mi jaꞌp sɇꞌ suudaiꞌ jugiiꞌñ. Baꞌ sɨlh bhammɨ dɨr jaꞌk pu bhɨi mɨt na paiꞌ puiꞌ tɨ tɨɨꞌ Perje, guiꞌ na bhaan bipioꞌ gu Panpiilia dɨbɨɨr. Dai gu Juan baꞌ miꞌ dhɨr pu jaꞌk gɨi bhammɨ jaꞌk Jerusaleen. \v 14 Baꞌ na mɨt paiꞌ dhuuk bhammɨ dɨr ba ai Perje, bhaiꞌ dhɨr baasɨꞌn jaꞌk jup bhɨi mɨt na paiꞌ puiꞌ tɨ tɨɨꞌ Antiokiiya, guiꞌ na miaꞌn bipioꞌ gu Pisiidia dɨbɨɨr. Baꞌ nat paiꞌ dhuuk bam ai na cham tum juandaꞌ, ma jii mɨt mu jaꞌp nam paiꞌ tu daandaꞌ gu Israel kam jaꞌtkam, baꞌ jiimdat mi jaꞌp ji dharaibu mɨt. \v 15 Baꞌ moo jaꞌxpɨx ba ja baiꞌñ am guiꞌ nam bhaiꞌr ja gɇꞌkam tuk kaꞌ gu Israel kam jaꞌtkam na mɨt paiꞌ dhuuk xi chɨɨmuk nam ja jiñkuixdhimɨk gu uꞌuan gu jaꞌtkam miꞌ na paiꞌ tu uaꞌñix gu puiꞌ na jax jaꞌk tu aagix ja bui gu Israel kam jaꞌtkam, gio baꞌ miꞌ na mɨt paiꞌp tu uaꞌnak guiꞌ nam bhaankamuꞌn tu aꞌgimɨk gu Dios, baꞌ ba ja chian am nam tu ja aꞌgidhaꞌ gu jaꞌtkam, jup ja tɨtda am: \p ―Ea noꞌ pim jax jix chu aꞌgam jich jaaduñ na pim kɨꞌn ja guguuxdhaꞌ dhi jaꞌtkam, xib jir am na pim yaꞌ puiꞌ xi chɨꞌyaꞌ. \p \v 16 Baꞌ gu Paablo nat jax jup kɨkbo, jaꞌp xi ja duiñ nobiiꞌñ kɨꞌn gu jaꞌtkam nam sap baꞌ xi kaayaꞌ ɨp na jax tu ja aꞌgidhaꞌ, jup ja tɨtda: \p ―Ea na pim xiñ kaayaꞌñ jaaduñ Israel kam gio aapiꞌm na pim cham jir Israel kam na pim tuꞌ kaꞌm nɨiꞌñ gu Dios. \v 17 Dho guꞌ gu ja Dios tuk gu Israel kam jaꞌtkam ja aꞌm tɨ tɨɨgɨk ji guch bopxi kat, baꞌ ja aꞌm dɨr ja muiꞌdhalh muiꞌ gu jaꞌtkam janoꞌ nam paiꞌ dhuuk mu jaꞌk oiꞌñkaꞌ Ejipto ja bui gu jaiꞌ jaꞌtkam nam cham jir Israel kam, gatuuk baꞌ miꞌ dhɨr ba ja boosolh sia kum tɨi cham aaꞌ gu miꞌ kam. \v 18 Baꞌ gatuuk nam paiꞌ dhuuk bhammɨ dɨr xi dharaat gampɨx jix chu gak kɨr gu gook ooꞌm oidhaꞌ juugɨt, tɨi tu nakooꞌndaꞌ gu Dios nam cham miꞌ puiꞌ jiimdaꞌ na jax jix aaꞌ. \v 19 Gatuuk baꞌ dai nat ba ja koi gu Dios gu jaiꞌ jaꞌtkam jɨꞌk xijum gok kap gɇꞌgɇr kikcham nam bha jaꞌp oiꞌñkaꞌ Kanaan na sap baꞌ bha jaꞌp ja oiꞌñchudaꞌ guch bopxi kat. \v 20 Baꞌ janoꞌ dɨr nat paiꞌ dhuuk ja aꞌm tɨ tɨɨ gu Dios guch bopxi kat, jup duu maakob jix chaꞌtmam ooꞌm daman jix chamaam mambhɨɨx (430) oidhaꞌ na mɨt baꞌ pɨk bhammɨ jaꞌk ba ai Kanaan. \p ’Janoꞌ baꞌ maaꞌn gɇꞌkam kɨꞌn ja bui ba dai gu Dios, gatuuk baꞌ jumai gɇꞌkam kɨꞌn jup dai nat paiꞌ dhuuk ba muu, gio miꞌ dhɨr jumai ɨp nat paiꞌ dhuuk jup muu, gammɨjɨ puiꞌ janoꞌ juugɨt nat paiꞌ dhuuk gɇꞌkam kɨꞌn jup daasak guiꞌ na bhaankamuꞌn tu aꞌgimɨk gu Dios na puiꞌ tɨɨꞌ Samuel. \v 21 Miꞌ dhɨr baꞌ jix ioꞌm gɇꞌkam kɨꞌn maaꞌn ja buip bax aaꞌ am na daasaꞌ gu Dios na sap baꞌ ja sɨlhkaꞌndaꞌ, gio noꞌt ba muu, miꞌ dhɨr gu maraaꞌn jup bar ja gɇꞌkam tuk kaꞌ, gio miꞌ dhɨr noꞌt jup ba muu, gu maraaꞌn ɨp jup bar ja gɇꞌkam tuk kaꞌ, gammɨjɨ puiꞌ. Baꞌ gu Dios gu Saꞌuul gook ooꞌm oidhaꞌ ja bui gɇꞌkam kɨꞌn daasak, guiꞌ nar maraaꞌn kat gu Sis na maadɨt jir bopxiꞌñ kat gu Benjamiin. \v 22 Guꞌ ji na guꞌ miꞌ dhɨr cham ka aaꞌ gu Dios nar ja gɇꞌkam tuk kaꞌ gu Saꞌuul guch bopxi kat, na guꞌ cham miꞌ puiꞌ ka jim na jax jix aaꞌ. Jumai baꞌ ja bui gɇꞌkam kɨꞌn jup dai na puiꞌ tɨɨꞌ Dabii, na guꞌ sap miꞌ puiꞌ jim na jax jix aaꞌ, na jaꞌpni kaiꞌch gu Dios: “Gu Dabii guiꞌ nar maraaꞌn gu Isai, miꞌ puiꞌ jim nañ jax jix aaꞌ, gio nax aaꞌ na miꞌ puiꞌ tu duñiaꞌ nañ jax ɨlhiiꞌñ, puiꞌ kuñ baꞌx kɨɨgalhiꞌñ.” \v 23 Baꞌ maadɨt guiꞌ nam jir bopxiꞌñ kat gu Dabii jir diꞌ gu Jesuus, guiꞌ nat bha joot gu Dios yaꞌ dhi oiꞌñgaꞌn na baꞌ yaꞌ uañchudaꞌ gu ja uaꞌtulhdharaꞌ gu Israel kam jaꞌtkam nat jax pu ba tu dai bɨɨpɨꞌ dɨr. \v 24 Baꞌ gu Juan pu ba ja aagiꞌñ gu Israel kam jaꞌtkam na baꞌ moo yaꞌ ba aayaꞌ gu Jesuus, na puiꞌ ja tɨtdadaꞌ na ja aꞌm jum aaꞌ nam miꞌ puiꞌ ba jimiaꞌ na jax jix aaꞌ gu Dios, gio nam bam bopkonaꞌ, na guꞌ sap bar miaꞌn na bhaiꞌ ba jim guch Xoiꞌkam. \v 25 Baꞌ mɨkkat na paiꞌ dhuuk bar miaꞌn nam muꞌaaꞌ gu Juan, ba ja aagiꞌñ gu jaꞌtkam na sap cham tuꞌr diꞌ guch Xoiꞌkam, jup ja tɨtda: “Aañ cham tuꞌr diꞌ guch Xoiꞌkam na pim aapiꞌm jax ɨlhiiꞌñ, guꞌ matgɨm guiꞌ gatuuk bha jim ji na ni jɨꞌx kuñ cham iam jir jupaabkamuꞌn nañ iam tuꞌ suuskaꞌn jup ba kookoxdhaꞌ gɨt, na guꞌ giilhim jix ioꞌm jir gɇꞌkam.” \p \v 26 ’Baꞌ dhix bhaiꞌm kaiꞌchdham ñiꞌook na bhaan tu aꞌga gu puiꞌ nach jax jaꞌk cham kach chulhiiñaꞌ gatuuk nach paiꞌ dhuuk koꞌyaꞌ, guꞌ dhiꞌ aapiꞌm ji na pu jam bui ba jim jiñ jaaduñ na pim jir bopxiꞌñ gu Abraam, gio aapiꞌm na pim cham jir Israel kam na pim tuꞌ kaꞌm nɨiꞌñ gu Dios. \v 27 Guꞌ ji na guꞌ guiꞌ nam bhammɨ oiꞌñkaꞌ Jerusaleen, pu cham maatɨt am nar tuꞌp tuꞌm daꞌ gu Jesuus, ni gu ja gɇꞌgɇrkam tuk kum cham mat kaꞌ, gio nam cham maatɨt kɇɇkɇꞌ gu uꞌuan na jax baꞌ kaiꞌñkam jup jum kaiꞌchdhaꞌ mi jaꞌp na mɨt paiꞌ jax tu uaꞌnak guiꞌ nam bhaankamuꞌn tu aꞌgimɨk gu Dios nam tɨi tu jiñkuiꞌñdhaꞌ bhaiꞌ na paiꞌ tum daandaꞌ gammɨjɨ na paiꞌ dhuuk jum aꞌjɨdaꞌ na cham tum juandaꞌ na dhiꞌ bhaan tu aꞌgat jup kaiꞌchdhaꞌ. Dhiꞌ dho baꞌ pɨx puiꞌ jaꞌk tu kuugalh jamɨt na jax bam kaiꞌch gu uꞌuan na mɨt tu chia nam muꞌaaꞌ gu Jesuus. \v 28 Sia ku guꞌ tɨi cham tuꞌ kuiñcha biaꞌkat nam jax dhui muꞌaaꞌ gɨt, chia mɨt pɨx ji guꞌ gu Pilaato na ja chiñiaꞌ gu sandaaruiꞌx chugiꞌñ nam kuruus taꞌm sissapai muꞌaaꞌ. \v 29 Baꞌ gatuuk nat paiꞌ dhuuk bɨɨx ba tum kuugalh gu puiꞌ na jax chu uaꞌñix bhaan gu uꞌuan, giop ba tɨbaañ jamɨt bhaiꞌ dhɨr bhaan gu kuruus, miꞌ dhɨr baꞌ dai na mɨt ba yaas. \v 30 Ku baꞌ guꞌ gatuuk giop duaꞌñ ji gu Dios. \v 31 Baꞌ muiꞌ tanoolh gio ja buip xi oilhimɨk guiꞌ nam jɨꞌk pu maap oipodaꞌ, puiꞌ na jax nam mu jimmɨdaꞌ bhaiꞌ dhɨr Galilea bhammɨ jaꞌk Jerusaleen. Baꞌ xib jir diꞌ am guiꞌ nam naiꞌ tu ja aꞌgiꞌñ gu jaꞌtkam bhaankam guch Xoiꞌkam. \p \v 32 ’Puiꞌ kuch baꞌ aach ya jaꞌp jup ba tu jam aꞌgidhim dhix bhaiꞌm kaiꞌchdham ñiꞌook. Na guꞌ gu puiꞌ nat jax jaꞌk tu ja daaxdhak gu Dios guch bopxi kat na pu tu duñiaꞌ ja bui, \v 33 aach jich bui puiꞌ jaꞌk ba tu kuugalh nach jir ja bopxi. Baꞌ dhiꞌ bhaan jix maatɨꞌ nat puiꞌ ba tu duu nat giop duaꞌñ gu Jesuus, puiꞌ na jax ba tu uaꞌñix bhaan gu uꞌuan miꞌ na paiꞌr Salmos taꞌm, na jaꞌpnim kaiꞌch: “Aañ joidham jix bhaiꞌñ chaat nap jir jiñ mar.” \v 34 Puiꞌ pu ba kaiꞌch gu Dios na puꞌñi giop duaꞌñdhaꞌ na baꞌ cham jum jaꞌbsunaꞌ gu tukgaꞌn, puiꞌ ku baꞌ jumai kap jaꞌpnip tu uaꞌñix bhaan gu uꞌuan, na jaꞌpnim kaiꞌch: “Tu kuugalhdhaꞌ iñ gu puiꞌ na ñich jax jaꞌk ba tu daax gu Dabii nañ pu tu duñiaꞌ.” \v 35 Puiꞌ ku baꞌ jaꞌpnip tu uaꞌñix ɨp jumai kap, nap jum kaiꞌch: “Nap guꞌ puiꞌ tu duñiaꞌ na cham tuꞌm jaꞌbsunaꞌ gu tukgaꞌn gum tujuandam tuk, na guꞌ miꞌ puiꞌ tu duñiim nap jɨꞌk jax jix aaꞌ.” \v 36 Baꞌ gu Dabii cham tuꞌ dɨɨlh jum aagat jup kaiꞌch, na guꞌ jaꞌppɨx jir ja gɇꞌkam tuk kat gu jaꞌtkam na jax pɨx jaꞌk chiañidhaꞌ gu Dios. Na guꞌ nat paiꞌ dhuuk ba muu, cham tuꞌ gio duadɨk jup ka bam miꞌ na mɨt paiꞌ yaas ja sanoop nam paiꞌ yassap gu gɨꞌkorgaꞌn, guꞌ miꞌ ji nat pum jaꞌbsu gu tukgaꞌn. \v 37 Guꞌ guiꞌ nat jaroiꞌ Dios giop duaꞌñ, cham tuꞌ ji nat jum jaꞌbsu gu tukgaꞌn, nat guꞌ giop bamiiꞌ miꞌ dhɨr koiꞌñgaꞌn tɨr. \v 38-39 Baꞌ gu xib dai na jam aꞌm bam aaꞌ pɨx baꞌñ jaaduñ na pim jix mat kaꞌ na gu Jesuus buiñor jix bhaiꞌ na pim tɨ jɨɨꞌñdhaꞌ na baꞌ puꞌñi jaꞌk uañchudhix kaꞌ gu jam uaꞌtulhdharaꞌ, puiꞌ na jax guiꞌ nam cham miꞌ puiꞌ jim gu puiꞌ nat jax jaꞌk tu uaꞌnak gu Moisees na tu aagix kaꞌ noꞌ cham jɨꞌx ka bhaiꞌ na uañchudaꞌ gu uaꞌtulhdhar gaꞌn. \v 40 Moo pim miꞌ puiꞌ xi jimɨiñ jaaduñ nañ jax jam tɨtda na pim cham miꞌ puiꞌp ba ji bubuakiaꞌ na jax jum kaiꞌch gu uꞌuan miꞌ na mɨt paiꞌ tu uaꞌnak guiꞌ nam bhaankamuꞌn tu aꞌgimɨk gu Dios, na jaꞌpnim kaiꞌch: \q1 \v 41 Ba jiboiꞌñgiaꞌ pim totdonɨi aapiꞌm na pim cham tɨ jɨɨgiꞌñ gu puiꞌ na jax tɨi kaiꞌchdhaꞌ gu Dios, \q1 nañ guꞌ aañ bɨɨx aixim ka tu duñiaꞌ aapiꞌm jam bui, \q1 dai ji na pim guꞌ cham tɨ jɨɨgiꞌñdhaꞌ sia ku jaroiꞌ tɨi ba jam aagiꞌñ. \p \v 42 Baꞌ na mɨt paiꞌ dhuuk ba tɨɨmu nam xi chu aꞌgimɨk, na mɨt miꞌ dhɨr ba bubua na paiꞌ tum daandaꞌ gu Paablo ja bɨɨm guiꞌ nam maap jim, mu jaꞌp puiꞌ ba ja tɨtda am gu jaꞌtkam nam sap gio puiꞌ jaꞌk jup tu ja aꞌgidhaꞌ na paiꞌ dhuuk gio muiꞌp jim bhɨɨyaꞌ na cham tum juandaꞌ. \v 43 Baꞌ na mɨt paiꞌ dhuuk xi chɨɨmuk nam tu daañimɨk, na mɨt miꞌ dhɨr ba jii gu Paablo gio gu Bernabee, jaiꞌp ma ja oi mɨt gu Israel kam jaꞌtkam gio jaiꞌ guiꞌ nam puiꞌ jaꞌk jup ba tu jimdaꞌ na jax gu Israel kam. Baꞌ guiꞌ xi ja guguux jamɨt nam sap cham jim oꞌjolhdhat gammɨjɨ bɨɨx ja jujur kɨꞌn tɨ jɨɨgiꞌñdhaꞌ buiñor guch Xoiꞌkam, nat guꞌ sap pu kaiꞌñkam jix ja joiꞌmdak ja aꞌm ba tɨ tɨɨ gu Dios. \p \v 44 Baꞌ gu jumai simaan nat paiꞌ dhuuk giop bam ai na cham tum juandaꞌ, giilhim muiꞌ miꞌ mam jumaap jamɨt gu jaꞌtkam gu miꞌ kam gɇꞌ kiicham nam jix kaim gu ñioꞌkiꞌñ gu Dios na miꞌ tu aꞌga gu Paablo. \v 45 Guꞌ ji na guꞌ gu jaiꞌ Israel kam jaꞌtkam nam cham tɨ jɨɨgiꞌñ buiñor guch Xoiꞌkam, giilhim bhaiꞌ ji bhaak jamɨt na mɨt ba ja tɨɨ gu jaꞌtkam nam nammɨ xi juꞌ nam miꞌ tɇ kɇɇ. Baꞌ bhaiꞌ ji ñiokbo mɨt buiñor gu Paablo, bɨɨx aixim jam tɨi xi chɨtda. \v 46 Guꞌ ji na guꞌ gu Paablo gio gu Bernabee cham ji chotdonɨt muiꞌp xi chu aꞌga am, jup ja tɨtda am: \p ―Guꞌ aach aapiꞌm ji baꞌ pɨk bha jam aaꞌñdham dhix bhaiꞌm kaiꞌchdham ñioꞌkiꞌñ gu Dios na pim jir Israel kam jaꞌtkam, guꞌ ji na pim bak guꞌ cham kaim, cham maachim japim na jax jaꞌk gammɨjɨ jam aꞌm ba tɨ ñɨiꞌñdhaꞌ gu Dios. Baꞌ gu xib tuꞌ na jax chuiꞌkaꞌ, yaꞌ dɨr jaꞌp jaꞌk gu jaiꞌ jaꞌtkam jach pɨx ba tu ja aꞌgiꞌñpuꞌ nam cham jir Israel kam jaꞌtkam, \v 47 na guꞌ puiꞌ jaꞌk jix aaꞌ gu Dios na puiꞌ jaꞌk tu uaꞌñix bhaan gu uꞌuan, na jaꞌpnim kaiꞌch: \q1 Aañ puiꞌ jaꞌk tuꞌm kɨꞌn bam dai nap jaꞌp ji buusniaꞌ na jax guiꞌ na kɨꞌn jix chu maax kaꞌ ja bui bɨɨx gu jaꞌtkam nam jaiꞌ ñiiñioꞌk kɨꞌn tu aꞌga, \q1 na baꞌ yaꞌ dɨr jaꞌp jaꞌk jix bhaaiꞌn kaꞌ nap tu ja aꞌgiꞌñmɨraꞌ bɨɨx kap na jɨꞌx jir oiꞌñgaꞌn nam baꞌ maatɨi miꞌ puiꞌ ba jimiaꞌ nañ jax jaꞌk cham ka ja tulhiiñchudaꞌ. \p \v 48 Baꞌ na mɨt puꞌñi kai guiꞌ nam cham jir Israel kam jaꞌtkam, joidham jix bhaiꞌm ɨlh jamɨt, baꞌ puiꞌ ji chɨi mɨt na sap jir jix kɨɨꞌ gux bhaiꞌm kaiꞌchdham ñioꞌkiꞌñ guch Gɨꞌkoraꞌ. Miꞌ dhɨr baꞌ dai na mɨt ba tɨ jɨɨꞌñ buiñor guch Xoiꞌkam bɨɨx nam jɨꞌk pu ba aagix bɨɨpɨꞌ dɨr nam puꞌñi ba tɨ jɨɨꞌñdhaꞌ nam jax jaꞌk gammɨjɨ buiñor bap tuiꞌkaꞌ gu Dios. \v 49 Gatuuk baꞌ mu jaꞌp naiꞌp ji chu ja aꞌgi mɨt gu ñioꞌkiꞌñ gu Dios guiꞌ nam mu jaꞌp oiꞌñkaꞌ na jɨꞌx bhaan bipioꞌ guiꞌ gu dɨbɨɨr. \v 50 Guꞌ ji na guꞌ gu Israel kam jaꞌtkam guiꞌ nam cham tɨ jɨɨgiꞌñ buiñor guch Xoiꞌkam, guiꞌ na mɨt bɨɨpɨꞌ dɨr pu ba ja ñiok, bhaiꞌ ji ja iatgi mɨt jɨꞌkchi gu uꞌuub nam jir jix chutumñigam kaꞌ gio nam tuꞌ kaꞌm tɨ nɨiꞌñdhaꞌ, gio baꞌ jaiꞌ gu chichioꞌñ guiꞌ nam bhaiꞌ gɇꞌ kiicham jir jix aꞌaixkam kaꞌ, nam puiꞌ ja tɨtda nam sap maiꞌ ja jootsaꞌ gu Paablo gio gu Bernabee. \v 51 Baꞌ guiꞌ bhaiꞌ dhɨr jup ba jii mɨt, dai na mɨt mi jaꞌp xixiixkak gu dɨbɨɨr nat jɨꞌx miꞌ bam tɨɨ ja tooton am na baꞌ bhaan jix maatɨꞌ kaꞌ na mɨt jaiꞌ cham ja kɨɨgalh gu bhaiꞌ kam. Bhaiꞌ dhɨr baꞌ mu jaꞌk pu bhɨi mɨt Ikoonio. \v 52 Ku guꞌ guiꞌ na mɨt jɨꞌk tɨ jɨɨꞌñ buiñor guch Xoiꞌkam joidham jix bhaiꞌm taat am ji, gio na gɇꞌ ja aꞌm jup tuꞌiiꞌ gux Dhuuduꞌ kam jix Uañ Iiꞌmdaꞌ. \c 14 \s1 Na ba jimiaꞌ Ikoonio jaꞌk gu Paablo gio gu Bernabee \p \v 1 Baꞌ na mɨt paiꞌ dhuuk bhammɨ jaꞌk jup ba ai Ikoonio gu Paablo gio gu Bernabee, ma jii mɨt mu jaꞌp nam paiꞌ tu daandaꞌ gu Israel kam jaꞌtkam, baꞌ miꞌ bhaiꞌ ji chu ja aꞌgi mɨt ɨp guiꞌ nam jɨꞌk miꞌp tuꞌiiꞌ nam tu daan. Baꞌ giilhim joidham jix bhaiꞌ xi bua am nam xi ja kɇɇ, baꞌ muiꞌ jaꞌtkam pɨx jaꞌx ji chɨ jɨɨꞌñ jamɨt buiñor guch Xoiꞌkam puiꞌ na jax gu Israel kam gio guiꞌ nam cham jir Israel kam jaꞌtkam. \v 2 Baꞌ jaiꞌ dhɨt nam cham tɨ jɨɨgiꞌñ buiñor guch Xoiꞌkam nam puiꞌp jir Israel kam jaꞌtkam, bhaiꞌ giilhim ji ja aꞌga mɨt ja bui guiꞌ nam cham jir Israel kam jaꞌtkam nam sap baꞌ puiꞌ jim aagaꞌ nam cham jir kɨkɨɨꞌ jaꞌtkam guiꞌ nam jɨꞌk ba tɨ jɨɨgiꞌñ buiñor guch Xoiꞌkam. \v 3 Baꞌ puiꞌ kaiꞌñkam bhaiꞌ pup oipo am gu noonbiꞌñ guch Xoiꞌkam, muiꞌ tanoolh jamɨt bhaiꞌ juruuñ, tu ja aꞌgiꞌñdhaꞌ am gu jaꞌtkam cham ji totdonɨt, nam guꞌ buiñor jix biiñak kaꞌ guch Gɨꞌkoraꞌ, gio na guꞌ ja palhbuiꞌñdhaꞌ nam jup tu buadaꞌ gux kɨɨꞌp jum duukam nam tuꞌ cham paiꞌ nɨiꞌñdhaꞌ gu jaꞌtkam na baꞌ bhaan jix maatɨꞌ kaꞌ nar sɨlhkam kaꞌ gu puiꞌ nam jax kaiꞌchdhaꞌ nam paiꞌ dhuuk tu aꞌgadaꞌ na jax jaꞌk jix chu joiꞌgɨꞌn gu Dios. \v 4 Baꞌ cham tuꞌ maaꞌn ñiꞌook kap duuk am gu jaꞌtkam gu bhaiꞌ kam gɇꞌ kiicham, nam guꞌ jaiꞌ mu jaꞌk ba ja kaichuꞌ gu noonbiꞌñ guch Xoiꞌkam, jaiꞌ baꞌ mu jaꞌk jup ja kaichuꞌ am gu Israel kam jaꞌtkam guiꞌ nam jix bhaak kaꞌ ja bui dhi gook. \v 5 Baꞌ dhiꞌ dhi Israel kam jaꞌtkam gio guiꞌ nam cham jir Israel kam maap ba tu aꞌga mɨt ja bɨɨm gu gɇꞌgɇrkam nam sap pu ja doodaꞌ gu noonbiꞌñ guch Xoiꞌkam nam jax ɨlhiiꞌñ, gio nam ja maꞌyasai ja koodaꞌ. \v 6-7 Guꞌ ji na mɨt guꞌ puiꞌ ba tɨ kai gu Paablo gio gu Bernabee nam ba ja oꞌbhagiꞌñ, baꞌ bhaiꞌ dhɨr maiꞌ ma boop jamɨt, Listra jaꞌk jamɨt pu bhɨi, gatuuk baꞌ bhaiꞌ dhɨr Derbe jaꞌk jup bhɨi mɨt. Baꞌ tu ja aꞌgidhidhaꞌ am gu jaꞌtkam gux bhaiꞌm kaiꞌchdham ñiꞌook sia mu jaꞌp na paiꞌ jɨꞌdɨlh jir kikcham. Baꞌ dhi gok kap kikcham na mɨt ai bhaan bipioꞌ gu Likoonia dɨbɨɨr. \s1 Gu Paablo nam ba maꞌyasaꞌ joodai kɨꞌn gu Listra oiꞌñkam \p \v 8 Baꞌ bhaiꞌ Listra maaꞌn jup jaiꞌch kaꞌ gu maaꞌnkam na cham tu oirɨdaꞌ, na guꞌx maꞌmkulhiꞌ kaꞌ pu ɨlhiꞌch dhɨm dɨr nat paiꞌ dhuuk dɨr maaxir. Baꞌ dhiꞌ dhi maaꞌnkam mi jaꞌp daakat kɇɇ gu Paablo na tu aꞌga. \v 9 Baꞌ na xi ñɨiꞌñ gu Paablo nax ioꞌm soiꞌm ɨlhiiꞌñ gu maaꞌnkam, ba maat na tɨix dhuadhim nax aaꞌ na ba tu oirɨdaꞌ. \v 10 Baꞌp tɨtda gu Paablo gɇꞌ kɨꞌn: \p ―¡Jiñ jaduuñ, xi kɨkbo! \p Baꞌx kɨɨꞌ nammɨ jaꞌp pu tuuꞌn gu maaꞌnkam nat jax pu tɨɨꞌn, janoꞌ dɨr baꞌ bhaiꞌ pu ji chu oilhich. \v 11 Baꞌ pɨx jiiñak suulh jamɨt gu jaꞌtkam bhaiꞌ kam Listra na mɨt puꞌñi ji chɨɨgɨk gu Paablo nat duaꞌñ gu maaꞌnkam, jup kaiꞌch am gu Likoonia ñiꞌook kɨꞌn: \p ―Xib baꞌ yaꞌ ba ai mɨt gu didios jich bui jaꞌtkam jup jim duuk. \p \v 12 Baꞌ gu Bernabee puiꞌ xi chɨɨtɨꞌ am na sap jir diꞌ gu ja dios tuk guiꞌ nam puiꞌ tɨɨtɨꞌndaꞌ Seus, gu Paablo sap baꞌp jir diꞌ gu jumai ja dios tuk guiꞌ nam puiꞌp tɨɨtɨꞌndaꞌ Eermes, na guꞌ dhiꞌ pɨk nax ioꞌm muiꞌ xi chu aꞌga gux bhaiꞌm kaiꞌchdham ñiꞌook. \v 13 Baꞌ guiꞌ na bhaiꞌr gɇꞌkam kaꞌ bhaiꞌ na paiꞌ tu daandaꞌ ja bɨɨm gu jaꞌtkam buiñor gu ja dios tuk guiꞌ nam puꞌñi tɨɨtɨꞌndaꞌ Seus, bhaiꞌ na paiꞌ dhɨr jax muiꞌ ji chum bapkɨ mu jaꞌk ɨrban dɨr bhaiꞌ gu gɇꞌ kiicham, xi mɨɨ nat ja saadam gu tutuur, na sap baꞌ ja makgɨrxidhaꞌ gu noonbiꞌñ guch Xoiꞌkam. Baꞌ nat paiꞌ dhuuk miꞌ ba ai, gam yooxiꞌ xi chu uaꞌ. Miꞌ dho guꞌ bax chu ja makgɨrxidham, gio na ja bui bax chu daañim ja bɨɨm gu jaꞌtkam. \v 14 Guꞌ ji na guꞌ na mɨt paiꞌ dhuuk ba maat gu Bernabee gio gu Paablo, giilhim jix buam jum ɨlh jamɨt, baꞌ xi ja saassak jamɨt gu daam dɨr kam ja kuktun muiꞌ ji jii mɨt mɨjɨ jaꞌp ja saagiꞌñ gu jaꞌtkam, xi jiiñkidhat am jup kaiꞌchim am: \p \v 15 ―Chaꞌpim puiꞌ tu buadaꞌch jaaduñ. Nach guꞌ aach jir jaꞌppɨx jaꞌtkam jaꞌp na jax aapiꞌm. Guꞌ aach pu kaiꞌñkam ji baꞌ bha jii na chich bha jam aaꞌñdham na pim cham puiꞌ jaꞌk ka tu buadaꞌ, na pim miꞌ puiꞌ ba jimiaꞌ ji na jax jix aaꞌ gu Dios nar maaxik dua kam guiꞌ nat jaroiꞌp duu gux dhaam, gio dhi dɨbɨɨr, gio gu suudaiꞌ na gɇꞌ naiꞌ suuꞌn na jɨꞌx jir oiꞌñgaꞌn, gio na jɨꞌk tuꞌx chu jaiꞌch bɨɨx jɨꞌmaꞌn bhaan. \v 16 Na guꞌ sia gu bɨjɨk na cham tuꞌp jum buixiꞌñdhaꞌ gu Dios ja bui gu jaꞌtkam nam bɨɨx aixim pɨx tu jimdaꞌ nam jax ɨlhiiꞌñdhaꞌ dɨɨlh. \v 17 Pu gammɨjɨ jix bhaiꞌ tu buadaꞌ na jax jir am, puiꞌ na jax aapiꞌm na bha jam joochxiꞌñ gu duuk na baꞌ kɨꞌn jix bhaiꞌ tu kaipbhar na pim baꞌ gammɨjɨ biaꞌkaꞌ na pim tuꞌ xi kuaꞌdat jix bhaiꞌm taat kaꞌ. \p \v 18 Guꞌ ji na guꞌ ni jɨꞌx kum puiꞌ ɨlhiiꞌñ nat jax tɨi xi chu ja aꞌgi gu Paablo, nam guꞌx xijaim ɨlhiiꞌñ, jix ja makgɨrxidham am pɨx ji guꞌ gu tutuur, gio nam jix chu daañim ja bui. \p \v 19 Baꞌ moo bhaiꞌp ba ai mɨt jɨꞌkchi gu Israel kam jaꞌtkam guiꞌ nam jix bhaaktuꞌ ja bui gu noonbiꞌñ guch Xoiꞌkam guiꞌ nam bhammɨ oiꞌñkaꞌ Antiokiiya gio guiꞌ nam bhaiꞌ jaꞌk jup oiꞌñkaꞌ Ikoonio, baꞌ bhaiꞌ ji ja iatgi mɨt nam bhaiꞌ kax ja daañim. Baꞌ guiꞌ giilhim bhaiꞌp ji bhaak jamɨt, maap jamɨt xim daagɨk bhaiꞌ ji maꞌyasa gu Paablo joodai kɨꞌn. Baꞌ nam paiꞌ dhuuk ɨlhiiꞌñ nat ba muu, tɨɨmɨrak jamɨt mu jaꞌp xi buapuk na paiꞌr juꞌñdharan bhaiꞌ gu gɇꞌ kiicham. \v 20 Baꞌ guiꞌ nam tɨ jɨɨgiꞌñdhaꞌ buiñor guch Xoiꞌkam muiꞌ jim jumaap jamɨt miꞌ na paiꞌ kaat gu Paablo. Mi jaꞌp guꞌkat jam baꞌ miꞌ ba nɨiꞌñ bɨɨx xikoolh dhɨr, baꞌ bhaiꞌ ji bam gu Paablo. Miꞌ dhɨr baꞌ dai na mɨt ba baidhak ɨp gio mu jaꞌk ɨrban dɨr gu gɇꞌ kiicham na sap baꞌ ja bui xi chɨbiapui. Buimgidhak baꞌ dai nat ba jii Derbe jaꞌk bɨɨmaꞌn gu Bernabee. \p \v 21 Baꞌ na mɨt paiꞌ dhuuk bhaiꞌ ba ai Derbe, bhaiꞌ ji chu ja aꞌgi mɨt gu jaꞌtkam gux bhaiꞌm kaiꞌchdham ñiꞌook. Baꞌ muiꞌ jaꞌtkam pɨx jaꞌx jup ji chɨ jɨɨꞌñ jamɨt buiñor guch Xoiꞌkam. Gatuuk baꞌ dai na mɨt bhaiꞌ dhɨr jaꞌk ba suulh baasɨꞌn jaꞌk Listra, bhaiꞌ nam paiꞌ dhɨr jaꞌk jiim. Bhaiꞌ dhɨr baꞌ gammɨjɨ jaꞌk jup bhɨi mɨt Ikoonio gio baꞌ bhaiꞌ dhɨr Antiokiiya jaꞌk ɨp. \v 22 Baꞌ bhaiꞌ jɨꞌ jaꞌp na mɨt jax bhɨi, giop xi ja guguuxdhidhat am guiꞌ na mɨt jɨꞌk bɨɨpɨꞌ dɨr tɨ jɨɨꞌñ buiñor guch Xoiꞌkam, nam puiꞌ ja tɨtdaim nam sap gammɨjɨ bɨɨx ja jujur kɨꞌn pu tɨ jɨɨgiꞌñdhaꞌ buiñor guch Xoiꞌkam, gio nam jup ja tɨtdaim ɨp na sap jum aaꞌ nam jum tulhiiñaꞌ bɨɨx aixim nam baꞌ puꞌñi jaꞌk dui gammɨjɨ buiñor baꞌp tuiꞌkaꞌ gu Dios. \v 23 Gio baꞌ nam jɨꞌmaꞌn xi ja darsaidhat guiꞌ nam tɨ jɨɨgiꞌñ buiñor guch Xoiꞌkam nam sap baꞌ ja guguuxiꞌñdhaꞌ gu jaiꞌ nam puiꞌp tɨ jɨɨgiꞌñ buiñor guch Xoiꞌkam. Baꞌ gatuuk nam paiꞌ dhuuk xi chɨɨmuidhat nam xi chu ja daañxidhat gio nam jum saabuimɨi, puiꞌ xi ja tɨtdaidhat am na gammɨjɨ ja aꞌm tɨ nɨidhidhaꞌ guch Gɨꞌkoraꞌ guiꞌ na mɨt jaroiꞌ buiñor ba tɨ jɨɨꞌñ. \s1 Na ba jimiaꞌ gu Paablo gio gu Bernabee Antiokiiya jaꞌk guiꞌ na bhaan bipioꞌ gu Siiria dɨbɨɨr \p \v 24 Baꞌ bhaiꞌ dhɨr pu jii mɨt na paiꞌ bhaan bipioꞌ gu Pisiidia dɨbɨɨr, guiꞌ na Panpiilia dɨbɨɨr bhaan jup bipioꞌ mɨt baꞌp ba ai, bhaiꞌ na paiꞌ puiꞌ tɨ tɨɨꞌ Perje. \v 25 Baꞌ bhaiꞌp ma tu ja aꞌgi mɨt gu jaꞌtkam gux bhaiꞌm kaiꞌchdham ñiꞌook. Gatuuk baꞌ dai na mɨt giop ba jii Ataalia jaꞌk, bhaiꞌ na paiꞌr juꞌñdharan gu gɇꞌ suudaiꞌ. \v 26 Baꞌ bhammɨ dɨr na mɨt jax bha tɨɨtɨs bhaan gu gɇꞌ kanuub, bhaiꞌ pu jii mɨt mi jaꞌk Antiokiiya miꞌ nat paiꞌ dhɨr mu ja joot gu Dios nam bhaankamuꞌn tu ja aꞌgiꞌñpuꞌ gu jaꞌtkam. \v 27 Baꞌ na mɨt paiꞌ dhuuk mummɨ ba ai Antiokiiya, ba ja bai mɨt guiꞌ nam tɨ jɨɨgiꞌñdhaꞌ buiñor guch Xoiꞌkam, baꞌ ba ja aagiꞌñ am nat jax jaꞌk ja palhbui gu Dios na mɨt jup tu duu gux kɨɨꞌp jum duukam ja bui guiꞌ nam cham jir Israel kam jaꞌtkam nam baꞌ tɨ jɨɨꞌñdhaꞌ buiñor guch Xoiꞌkam. \v 28 Miꞌ baꞌ pup oipo am gu Paablo gio gu Bernabee ja bui guiꞌ nam tɨ jɨɨgiꞌñdhaꞌ buiñor guch Xoiꞌkam, muiꞌ tanoolh jamɨt miꞌ juruuñ. \c 15 \s1 Nam Jerusaleen maap jim jumpadai ba tu aꞌgadaꞌ guiꞌ nam tɨ jɨɨgiꞌñdhaꞌ buiñor guch Xoiꞌkam \p \v 1 Baꞌ janoꞌ jɨꞌkchi mummɨp ba ai mɨt Antiokiiya gu Judea oiꞌñkam, baꞌ miꞌ bhaiꞌ ji ja iatgi mɨt guiꞌ nam tɨ jɨɨgiꞌñdhaꞌ buiñor guch Xoiꞌkam, nam puiꞌ ja tɨtda na sap cham jɨꞌxkat uañchudhix kaꞌ gu ja uaꞌtulhdharaꞌ noꞌm cham matgilhdhix nat jax jaꞌk tu uaꞌnak gu Moisees na puiꞌ jaꞌk tu aagix kaꞌ. \v 2 Baꞌ gu Paablo gio gu Bernabee jɨꞌx juugɨt ja bui tɨi ma ñiokbo mɨt, guꞌ ji nam guꞌ cham maaꞌn ñiꞌook jup bua. Puiꞌ ku baꞌ guch Xoiꞌkam jɨɨgiꞌñdham Antiokiiya kam ma ja darai mɨt pu chuꞌm kɨꞌn gu Paablo gio gu Bernabee gio baꞌ jaiꞌ dhɨt guiꞌ nam puiꞌp tɨ jɨɨgiꞌñdhaꞌ buiñor guch Xoiꞌkam, nam sap mu jimiaꞌ bhammɨ Jerusaleen nam ja tɨkkapuꞌ gu dhiꞌ puiꞌ jɨꞌ gu noonbiꞌñ guch Xoiꞌkam gio gu jaiꞌ guiꞌ nam ja guguuxiꞌñdhaꞌ guiꞌ nam jɨꞌk tɨ jɨɨgiꞌñdhaꞌ buiñor guch Xoiꞌkam. \p \v 3 Baꞌ guiꞌ miꞌ dhɨr jup ma jii mɨt Antiokiiya bhammɨ jaꞌk Jerusaleen nam jax ja tɨtda guiꞌ nam tɨ jɨɨgiꞌñdhaꞌ buiñor guch Xoiꞌkam. Baꞌ gamaiꞌ kikcham nam jax bhɨɨjim guiꞌ na bhaan bipioꞌ gu Piniisia dɨbɨɨr gio baꞌ guiꞌ na bhaan jup bipioꞌ gu Samaaria dɨbɨɨr, xi ja aaꞌñdhidhat am guiꞌ nam tɨ jɨɨgiꞌñdhaꞌ buiñor guch Xoiꞌkam nam jir Israel kam na mɨt sap puiꞌp ba tɨ jɨɨꞌñ buiñor gu Xoiꞌkam guiꞌ nam cham jir Israel kam, gio nam sap cham tuꞌ miꞌ puiꞌ ka tu jim nam jax jaꞌk tu jimdat bɨɨpɨꞌ dɨr. Baꞌ bɨɨx joidham jix bhaiꞌm ɨlh jamɨt na mɨt jɨꞌk kap puꞌñi ja aaꞌñ guiꞌ nam tɨ jɨɨgiꞌñdhaꞌ buiñor guch Xoiꞌkam guiꞌ nam jir Israel kam. \p \v 4 Baꞌ na mɨt paiꞌ dhuuk bhammɨ ba ai Jerusaleen gu Paablo gio gu Bernabee, pɨx jix bhaiꞌ ja tɨɨꞌn jamɨt guiꞌ nam tɨ jɨɨgiꞌñdhaꞌ buiñor guch Xoiꞌkam, gio gu noonbiꞌñ guch Xoiꞌkam, gio baꞌ guiꞌ nam ja guguuxiꞌñdhaꞌ dhiꞌ jɨꞌ nam tɨ jɨɨgiꞌñdhaꞌ. Baꞌ puiꞌp ba ja aagiꞌñ am nat jax jaꞌk ja palhbui gu Dios na mɨt tɨ jɨɨꞌñ buiñor guch Xoiꞌkam guiꞌ nam cham jir Israel kam jaꞌtkam. \v 5 Baꞌ jaiꞌ dhɨt nam bhaiꞌp tuꞌiiꞌ guiꞌ nam pariseos jum tɨɨtɨꞌndaꞌ nam puiꞌp tɨ jɨɨgiꞌñdhaꞌ buiñor guch Xoiꞌkam, na mɨt jax guguu jup kaiꞌch am: \p ―Dho dai dho baꞌ na ja aꞌm bam aaꞌ na pim ja matgilhdhaꞌ guiꞌ nam puiꞌ mu paiꞌ ba tɨ jɨɨgiꞌñ buiñor guch Xoiꞌkam nam cham jir Israel kam jaꞌtkam, gio baꞌ na pim ja chiñiaꞌ nam miꞌ puiꞌ jimiaꞌ nat jax jaꞌk tu uaꞌnak gu Moisees na puiꞌ jaꞌk tu aagix kaꞌ. \p \v 6 Baꞌ maap jim jumpadak ma tu aꞌga mɨt gu noonbiꞌñ guch Xoiꞌkam gio gu jaiꞌ guiꞌ nam ja guguuxiꞌñ guiꞌ nam tɨ jɨɨgiꞌñdhaꞌ buiñor guch Xoiꞌkam, \v 7 guꞌ ji nam guꞌ cham maaꞌn ñiꞌook jup bua. Baꞌ gu Peegro nat jax kɨkbo jup ja tɨtda: \p ―Ea na pim aañ alhiop ka xiñ kaayaꞌñ jaaduñ nañ jax jam tɨɨdaꞌ. Dho guꞌ na pim jax bax maat jia nat jɨꞌkchi tanoolh bap duu nat dɨr jiñ aꞌm tɨ tɨɨ gu Dios aapiꞌm jam bui nañ baꞌ naiꞌ tu ja aꞌgidhaꞌ guiꞌ nam cham jir Israel kam jaꞌtkam gux bhaiꞌm kaiꞌchdham ñioꞌkiꞌñ nam baꞌ kɇɇji miꞌ puiꞌ ba jimiaꞌ na jax jix aaꞌ. \v 8 Guꞌ baꞌ na guꞌ gu Dios jix bhaiꞌx maat jia gu ja jujur am bhaan, baꞌ ja tajaañxi gux Dhuuduꞌ kam jix Uañ Iiꞌmdaꞌ jaꞌp nat jax jich tajaañxi aach. Baꞌ dhiꞌ bhaan jix maatɨꞌ na puiꞌp jix ja kɨɨgalhiꞌñ sia kum cham jir Israel kam jaꞌtkam. \v 9 Cham tuꞌ jaiꞌ kam ja ɨlhiiꞌñ gu Dios sia kum cham jir Israel kam jaꞌtkam, puiꞌ pɨx jup ja ɨlhiiꞌñ ji matgɨm na jax aach. Dhiꞌ bhaan jix maatɨꞌ nat puiꞌp uañchuda gu ja uaꞌtulhdharaꞌ na mɨt paiꞌ dhuuk tɨ jɨɨꞌñ buiñor guch Xoiꞌkam jaꞌp na jax aach. \v 10 Baꞌ gu xib, ¿jax ku pim baꞌ tuꞌ pɨx ɨlhdhat gu Dios puiꞌ kaiꞌch na pim ja chiñiaꞌ guch jaaduñ nam pu duñiaꞌ na jax jaꞌk giilhim jix xijai, na cham jɨꞌxkat jaroiꞌ pu duñiaꞌ sia aach, ni guch bopxi kat dho moo kum cham miꞌ puiꞌ jiimdat? \v 11 Guꞌ matgɨm na chich ba tɨ jɨɨꞌñ buiñor guch Xoiꞌkam, puiꞌ pɨx ba uañchudhix ji guch uaꞌtulhdharaꞌ, nat guꞌ ba tu namki gu Gɇꞌkam Jesuus sia ja bui guiꞌ nam cham jir Israel kam jaꞌtkam. \p \v 12 Baꞌ miꞌ pɨx pup tuꞌiiꞌ am, pu cham jaroiꞌ ñiok, dai nam tɇ kɇɇ pɨx nat paiꞌ dhuuk bhaiꞌp ji chu aꞌga gu Bernabee gio gu Paablo, nam ja aagiꞌñ nat jax jaꞌk ja palhbui gu Dios na mɨt jup tu duu gux kɨɨꞌp jum duukam ja bui guiꞌ nam cham jir Israel kam jaꞌtkam nam tuꞌ cham paiꞌ nɨiꞌñ, na baꞌ bhaan jix maatɨꞌ kaꞌ nam sɨlhkam jup kaiꞌchdhaꞌ nam paiꞌ dhuuk tu ja aꞌgiꞌñdhaꞌ. \v 13 Baꞌ na mɨt paiꞌ dhuuk tɨɨmu nam xi chu aꞌgimɨk, miꞌ dhɨr jaꞌp muiꞌp ji ñio gu Santiago, jup kaiꞌch: \p ―Ea na pim aañ jup xiñ kaayaꞌñ jaaduñ nañ jax jam tɨɨdaꞌ. \v 14 Dho guꞌ yaꞌ bach aagiꞌñ dho dhich jaduuñ Simoon nat jax jaꞌk puiꞌ ja aꞌm tɨ tɨɨ gu Dios guiꞌ nam cham jir Israel kam jaꞌtkam guiꞌ nat bɨɨpɨꞌ ja aꞌm tɨ tɨɨ nam baꞌ miꞌ dhɨr bar jaꞌtkam tugiꞌñ kaꞌ. \v 15 Baꞌ dhiꞌ yaꞌ puiꞌ ba tum kuugalh dho gu puiꞌ na mɨt jax jaꞌk tu uaꞌnak guiꞌ nam bhaankamuꞌn tu aꞌgimɨk gu Dios, na jaꞌpni muiꞌ ji kɨksa: \q1 \v 16 Miꞌ dhɨr baꞌ dai nañ giop ba kɨɨsaꞌ gu bhiꞌñbakiꞌñ gu Dabii guiꞌ na xib ialhix, \q1 bɨɨx gu tuumki gaꞌn jañ maap jumpadai miꞌ puiꞌ duñiaꞌ na jax tuiꞌkat bɨɨpɨꞌ dɨr, \q1 \v 17 nam baꞌ soiꞌm ɨlhdhaꞌ aañ jiñ bui gu Israel kam jaꞌtkam ja bɨɨm gu jaiꞌ jaꞌtkam nam bɨɨx aixim jaiꞌ ñiiñioꞌk kɨꞌn tu ñiok nam jɨꞌk pu ba aagix nam tɨ jɨɨꞌñdhaꞌ aañ jiñ bui. \q1 \v 18 Baꞌ dhiꞌ guch Gɨꞌkoraꞌ nat puꞌñi jaꞌk tɨi bɨjɨk. \p \v 19 ’Baꞌ gu xib aañ puiꞌ ɨlhiiꞌñ jiñ jaaduñ na guiꞌ nam cham jir Israel kam jaꞌtkam, guiꞌ nam jɨꞌk miꞌ puiꞌ jimiim na jax jix aaꞌ gu Dios gio nam cham puiꞌ jaꞌk ka tu jim nam jax jaꞌk tu jimdat bɨɨpɨꞌ dɨr, na pim cham ja chiandaꞌ nam miꞌ puiꞌ duñiaꞌ gu puiꞌ nat jax jaꞌk tu uaꞌnak gu Moisees na tu aagix kaꞌ. \v 20 Dai pɨx ji nach muiꞌ xi chu ja uaꞌñxidhaꞌ na puiꞌm kaiꞌchidhaꞌ nam cham ka tu kuaꞌdaꞌ gu tuꞌ na ja bui makgɨrxix kaꞌ gup duiñxim didios, sia gu ɨꞌɨɨr nam cham kuaꞌdaꞌ gam gu sasoiꞌ guiꞌ nam ja bhiikchudat ja kooꞌndaꞌ, gio baꞌ nam cham jaiꞌx bhaiꞌ ka ja tɨtdadaꞌ gu uꞌuub. \v 21 Nam guꞌ pu bɨjɨk dɨr baꞌx jaiꞌch naiꞌ jaꞌp guiꞌ nam puꞌñi jaꞌk tu aꞌgadaꞌ gu puiꞌ nat jax jaꞌk tu uaꞌnak gu Moisees na puiꞌ jaꞌk tu aagix, guiꞌ nam gammɨjɨ jiñkuiꞌñdhaꞌ mu jaꞌp nam paiꞌ jax tu daandaꞌ gu Israel kam jaꞌtkam janoꞌ na paiꞌ dhuuk cham tum juandaꞌ. \s1 Gu Israel kam nam ba tu ja uaꞌñxidhaꞌ guiꞌ nam cham jir Israel kam jaꞌtkam \p \v 22 Baꞌ gu noonbiꞌñ guch Xoiꞌkam ja bɨɨm gu jaiꞌ guiꞌ nam ja guguuxiꞌñ guiꞌ nam tɨ jɨɨgiꞌñdhaꞌ buiñor guch Xoiꞌkam, gio baꞌ bɨɨx dhiꞌ jɨꞌ nam jɨꞌk tɨ jɨɨgiꞌñdhaꞌ, maaꞌn ñiꞌook bap duu mɨt nam sap jaiꞌ dhɨt mu ja jootsaꞌ ja bɨɨm gu Paablo gio gu Bernabee mummɨ Antiokiiya guiꞌ nam puiꞌp tɨ jɨɨgiꞌñdhaꞌ buiñor guch Xoiꞌkam. Baꞌ bhaiꞌ ji aa mɨt gu Juudas guiꞌ nam Barsabaas kɨꞌn jup jix mat kaꞌ, gio baꞌ moo gu Siilas ɨp, nam guꞌ dhiꞌ pɨk jix ioꞌm tuꞌ kaꞌm ja nɨiꞌñdhaꞌ. \v 23 Baꞌ muiꞌ ba ja joot jamɨt xi ja maakak gu uꞌuan, na jaꞌpnim kaiꞌchim: \p “Aachiꞌ nach jir jam jaaduñ gio nach jir noonbiꞌñ guch Xoiꞌkam, ja bɨɨm gu jaiꞌ guiꞌ nam ja guguuxiꞌñ guiꞌ nam tɨ jɨɨgiꞌñ buiñor guch Xoiꞌkam, aach yaꞌ dɨr muiꞌ xi chu jam guguuxiꞌñ jich jaaduñ, aapiꞌm na pim cham jir Israel kam na pim mummɨ oiꞌdhaꞌ Antiokiiya, gio guiꞌ na bhaan bipioꞌ gu Siiria dɨbɨɨr, gio baꞌ aapiꞌm ɨp na pim bhammɨ dɨr jaꞌk jup oiꞌdhaꞌ na paiꞌ bhaan bipioꞌ gu Siliisia dɨbɨɨr. \v 24 Baꞌ aach yaꞌ puiꞌ ba tɇ kɇɇch jaaduñ, na mɨt jaiꞌ dhɨt yaꞌ dɨr mummɨ ji ɇɇk bhaiꞌ ji jam iatgi, sia ku chich tɨi cham mu ja joot. Baꞌ aapiꞌm cham bhaaiꞌ na pim jax kam duñiaꞌ. \v 25-26 Baꞌ aach xi chu aꞌgak maaꞌn ñiꞌook xip duuk puiꞌ jaꞌk tɨi nach jaiꞌ dhɨt puiꞌ jaꞌk tuꞌm kɨꞌn ja darsaꞌ nam mu jimiaꞌ mummɨ aapiꞌm jam bui ja bɨɨm jaiꞌ guch jaaduñ, puiꞌ na jax gu Bernabee gio gu Paablo, guiꞌ nam jaroiꞌm tulhiiñ nam bhaankamuꞌn tu aꞌga gu Gɇꞌkam jich Xoiꞌkam, nam tɨix ja koodam kaꞌ gu jaꞌtkam nam cham ja kaim kaꞌ. \v 27 Baꞌ dhiꞌ nach jaroiꞌ ja bɨɨm muiꞌ xi jam joochxidhaꞌ, jir Juudas gio baꞌ gu Siilas ɨp, nam baꞌ dɨɨlh jix bhaiꞌ jam aagiꞌñdhaꞌ na jax jaꞌk jir am gu dhiꞌ puiꞌ jɨꞌ. \v 28 Na guꞌx aaꞌ gux Dhuuduꞌ kam jix Uañ Iiꞌmdaꞌ gio aach dɨɨlh nach muiꞌ xich gaꞌnga, nar am nach cham jam chiandaꞌ na pim miꞌ puiꞌ jimiaꞌ gu puiꞌ na jax jaꞌk tu aagix ja bui gu Israel kam jaꞌtkam. Baꞌ dai na tuꞌ pɨk jum aaꞌ na pim pu duñiaꞌ, \v 29 na pim cham ka ja kuaꞌdaꞌ gu sasoiꞌ guiꞌ nam ja bui makgɨrxix kaꞌ gu didios jup duiñxim, sia gu ɨꞌɨɨr na pim cham kuaꞌdaꞌ gam gu sasoiꞌ guiꞌ nam ja bhiikchudat ja kooꞌndaꞌ, gio baꞌ na pim cham jaiꞌx bhaiꞌ ka ja tɨtdadaꞌ gu uꞌuub. Baꞌ bɨɨx dhiꞌ puiꞌ noꞌ pimɨt miꞌ puiꞌ jii, jir puiꞌ kaꞌ dho na jax jir am. Jaꞌpni daipuꞌ.” \p \v 30 Baꞌ guiꞌ dai na mɨt jax ja tabuimgi guiꞌ nam tɨ jɨɨgiꞌñdhaꞌ buiñor guch Xoiꞌkam pu jii mɨt mu jaꞌk Antiokiiya, mu jaꞌk na mɨt paiꞌ ba ja joot. Baꞌ dai na mɨt jax ɇɇk maap xi ja jumpadak ba ja maa mɨt gu uꞌuan guiꞌ nam tɨ jɨɨgiꞌñdhaꞌ buiñor guch Xoiꞌkam. \v 31 Baꞌ guiꞌ dai na mɨt xi jiñkui, baꞌ joidham jix bhaiꞌm ɨlh jamɨt, na guꞌ joidham jum kaiꞌch nam jax ja guguuxiꞌñ. \v 32 Baꞌ gu Juudas gio gu Siilas jix ioꞌm jup xi ja guguux jamɨt, na guꞌ puiꞌ jaꞌk ja aꞌm tajaañixchuꞌndaꞌ gux Dhuuduꞌ kam jix Uañ Iiꞌmdaꞌ nam baꞌ bhaankam tu aꞌgadaꞌ gu Dios. \v 33 Baꞌ gatuuk jɨꞌkchi jurniꞌñ kɨꞌn miꞌ dhɨr ba ja joot jamɨt guiꞌ nam tɨ jɨɨgiꞌñdhaꞌ buiñor guch Xoiꞌkam nam sap giop ba jimiaꞌ bhammɨ jaꞌk Jerusaleen na mɨt paiꞌ dhɨr mu ja joot, dai na mɨt puiꞌ jaꞌk xi ja tabuimgidhak na sap gammɨjɨ ja aꞌm tɨ nɨidhidhaꞌ guch Xoiꞌkam. \v 34 Dai baꞌ gu Siilas mummɨ pup bii, \v 35 gio baꞌ gu Paablo ɨp gio gu Bernabee, mi jaꞌp jam baꞌ pu oipot tu aꞌgadaꞌ gux bhaiꞌm kaiꞌchdham ñioꞌkiꞌñ gu Dios ja bɨɨm jaiꞌ muiꞌ dhɨt guiꞌ nam tɨ jɨɨgiꞌñdhaꞌ buiñor guch Xoiꞌkam. \s1 Gu Paablo na giop ba tu aꞌgaraꞌ gux bhaiꞌm kaiꞌchdham ñioꞌkiꞌñ gu Dios, baꞌ dhiꞌ kɨꞌn bar gookim kaꞌ \p \v 36 Baꞌ gatuuk jɨꞌkchi jurniꞌñ kɨꞌn giop ba baidhim gu Paablo gu Bernabee, jup tɨtda: \p ―Maik jach giop ja paxiartuꞌnpuꞌ guch jaaduñ mu jaꞌp bɨɨx kap na chich paiꞌ jax bhɨi bɨɨpɨꞌ dɨr na chich paiꞌ dhuuk tu ja aꞌgiꞌñpuk gux bhaiꞌm kaiꞌchdham ñioꞌkiꞌñ gu Gɇꞌkam jich Xoiꞌkam, nach ja tɨɨꞌmpuꞌ nam jax jum ɨlhiiꞌñ. \p \v 37 Baꞌ gu Bernabee bɨɨx tɨip jix baidhikam gu Juan guiꞌ nam Maarkos kɨꞌn jup jix mat kaꞌ. \v 38 Guꞌ ji na guꞌ cham aaꞌ gu Paablo, nat guꞌ bɨɨpɨꞌ dɨr gu Maarkos cham ja oi bhammɨ dɨr Panpiilia, baasɨꞌn jaꞌk na mɨt tɨi ba tu aꞌgam gu ñioꞌkiꞌñ gu Dios, dai nat bhaiꞌ dhɨr jaꞌk ba gɨi. \v 39 Puiꞌ dho guꞌ cham maaꞌn ñiꞌook jup duu mɨt, dai nam jup kaiꞌch nam jɨꞌdɨlh bhɨɨyaꞌ. Baꞌ gu Bernabee dai gu Maarkos xi baidhak ba jii bhammɨ dɨr jaꞌk Chipre na paiꞌ alhiꞌch jir dɨbɨɨr, dai na mɨt jax bha tɨɨtɨs bhaan gu gɇꞌ kanuub. \v 40 Gu Paablo baꞌ dai gu Siilas xi baidhak jup ba jii. Baꞌ guiꞌ nam tɨ jɨɨgiꞌñdhaꞌ buiñor guch Xoiꞌkam ja aꞌmkam xi chu daanɨ mɨt na mɨt jax miꞌ dhɨr gamaiꞌ ji jii na sap baꞌ ja aꞌm tɨ nɨidhidhaꞌ guch Gɨꞌkoraꞌ mu jaꞌp nam paiꞌ jax bhɨɨyaꞌ. \v 41 Baꞌ mummɨ jaꞌp ji bhɨi mɨt na paiꞌ bhaan bipioꞌ gu Siiria dɨbɨɨr, gatuuk baꞌ miꞌ dhɨr bhammɨ dɨr jaꞌk jup bhɨi mɨt na paiꞌ bhaan jup bipioꞌ gu Siliisia dɨbɨɨr, ja guguuxdhim am guiꞌ nam jɨꞌk tɨ jɨɨgiꞌñdhaꞌ buiñor guch Xoiꞌkam mu jaꞌp nam paiꞌ jax tu daandaꞌ. \c 16 \s1 Gu Paablo na ba baidhikaꞌ gu Timoteo \p \v 1 Baꞌ bhammɨ dɨr jaꞌp ji bhɨi gu Paablo na paiꞌr Derbe gio baꞌ bhammɨ jaꞌk Listra, baꞌ bhaiꞌ ba tɨɨ maadɨt guiꞌ nam tɨ jɨɨgiꞌñdhaꞌ buiñor guch Xoiꞌkam na puiꞌ tɨɨꞌ Timoteo, nar maraaꞌn maaꞌn gu ubii Israel kam na puiꞌp tɨ jɨɨgiꞌñdhaꞌ buiñor guch Xoiꞌkam, gu taataꞌn baꞌ dair griago. \v 2 Baꞌ bɨɨx pɨx joidham jix kɨɨgalhiꞌñdhaꞌ am gu Timoteo guiꞌ nam jɨꞌk tɨ jɨɨgiꞌñdhaꞌ buiñor guch Xoiꞌkam gu bhaiꞌ kam Listra gio baꞌ gu Ikoonio kam. \v 3 Baꞌ ba baidhim gu Paablo gu Timoteo nam sap maap tu aꞌgapuꞌ gux bhaiꞌm kaiꞌchdham ñiꞌook, dai nat bɨɨpɨꞌ dɨr xi matgilhdhak na mɨt baꞌ moo gamaiꞌ ji jii na sap baꞌx maatɨꞌ kaꞌ na puiꞌp jir Israel kam, nam baꞌ sap jix kɨɨgalhdhaꞌ gu Israel kam jaꞌtkam gammɨjɨ nam jax bhɨɨyaꞌ ja bui, nam guꞌ bɨɨx pɨx jup jix mat kaꞌ gu Timoteo na griagor taataꞌn. \v 4 Baꞌ gammɨjɨ gu gɇꞌgɇr kikcham nam jax aajim ja bui guiꞌ nam tɨ jɨɨgiꞌñdhaꞌ buiñor guch Xoiꞌkam, bɨɨx jup xi ja aaꞌñdhidhat am gu puiꞌ na mɨt jax jaꞌk maaꞌn ñiꞌook jup duu gu noonbiꞌñ guch Xoiꞌkam bhammɨ Jerusaleen ja bɨɨm gu jaiꞌ nam ja guguuxiꞌñdhaꞌ guiꞌ nam tɨ jɨɨgiꞌñdhaꞌ buiñor guch Xoiꞌkam. \v 5 Baꞌ bɨɨx ja jujur kɨꞌn jix biiñak kaꞌ am buiñor guch Xoiꞌkam gio nam pɨx ji muiꞌdhidhaꞌ, nam guꞌ jaiꞌ pɨx jup ji chɨ jɨɨꞌñdhidhaꞌ nabap tanoolh. \s1 Gu Masedoonia kam maaꞌnkam na buiñor bam maaxdhaꞌ gu Paablo \p \v 6 Baꞌ puiꞌ jaꞌk ba ja jujurtuda gux Dhuuduꞌ kam jix Uañ Iiꞌmdaꞌ nam cham tuꞌ mu jaꞌk tu aꞌgapuꞌ gux bhaiꞌm kaiꞌchdham ñiꞌook na paiꞌ jax bhaan bipioꞌ gu Aasia dɨbɨɨr, mu jaꞌk baꞌ pu bhɨi mɨt na paiꞌ bhaan bipioꞌ gu Priijia dɨbɨɨr gio baꞌ guiꞌ na bhaan jup bipioꞌ gu Galaasia dɨbɨɨr. \v 7 Miꞌ dhɨr baꞌ nammɨ juꞌñdharan ba ai mɨt miꞌ na paiꞌ dhɨr bhaan ba bipioꞌ gu Miisia dɨbɨɨr. Baꞌp jum aaꞌ am nam miꞌ dhɨr mu jaꞌk jup bhɨɨyaꞌ gɨt na paiꞌ bhaan bipioꞌ gu Bitiinia dɨbɨɨr, guꞌ ji nat guꞌ gio puiꞌ jaꞌk jup ba ja jujurtuda gux Dhuuduꞌ kam jix Uañ Iiꞌmdaꞌ gaꞌn guch Xoiꞌkam nam sap cham tuꞌ miꞌ jaꞌk bhɨɨyaꞌ. \v 8 Sɨlh baꞌ pu bhɨi mɨt gammɨjɨ na paiꞌ jax bhaan bipioꞌ gu Miisia dɨbɨɨr, gammɨjɨ dɨr jaꞌk jamɨt baꞌ ba ai na paiꞌr juꞌñdharan gu gɇꞌ suudaiꞌ, na puiꞌ tɨ tɨɨꞌ Troas. Miꞌ baꞌ gan ji chɨbia mɨt. \v 9 Baꞌ tukaaꞌ na ka koos gu Paablo, ba tɨɨtkɨ maaꞌn gu Masedoonia kam maaꞌnkam nat mi jaꞌp ji kɨkbok soiꞌ ba tɨtda, jaꞌp sap kaiꞌch: “Mu jimiaꞌ ap iam bhammɨ dɨr Masedoonia nap jich palhbuidhaꞌ.” \v 10 Baꞌ nat jax puiꞌ jɨꞌ tɨ tɨɨ gu Paablo, moo janoꞌ jix kɨɨꞌ bach dhuu chich nach bar jiimdak bhammɨ dɨr jaꞌk Masedoonia, nach guꞌx maat na dhiꞌr diꞌ gu Dios na much baiꞌñ nach bhammɨ dɨr jaꞌp naiꞌ tu aꞌgaꞌ gux bhaiꞌm kaiꞌchdham ñioꞌkiꞌñ. \s1 Gu Paablo gio gu Siilas nam Piliipos ji oipot ba tu aꞌgadaꞌ gux bhaiꞌm kaiꞌchdham ñioꞌkiꞌñ gu Dios \p \v 11 Baꞌ mummɨ dɨr Troas dai na chich jax bha tɨɨtɨs bhaan gu gɇꞌ kanuub, pu jii chich sɨlh bhammɨ dɨr jaꞌk na paiꞌ ɨlhiꞌch jir dɨbɨɨr na puiꞌ tɨ tɨɨꞌ Samotraasia. Bhaiꞌ dhɨr baꞌ kabuimuk gio gamaiꞌp ji jii chich baasɨꞌn dɨr jaꞌk na paiꞌ puiꞌ tɨ tɨɨꞌ Niapulis. \v 12 Baꞌ bhaiꞌ dhɨr Niapulis baasɨꞌn jaꞌk jup bhɨi chich na paiꞌ puiꞌ tɨ tɨɨꞌ Piliipos, baꞌ bhaiꞌ dhi gɇꞌ kiicham jix ioꞌm muiꞌ bha oiꞌñkaꞌ am gu Rooma kam jaꞌtkam, cham tuꞌ puiꞌ na jaiꞌ kap. Baꞌ dhiꞌ bhaan bipioꞌ gu Masedoonia dɨbɨɨr, bhaiꞌ baꞌ pup oipo ich jɨꞌkchi tanoolh. \v 13 Baꞌ moo maaꞌnnim nat paiꞌ dhuuk bam ai na cham tum juandaꞌ, ma jii chich mu jaꞌp juꞌñdharan bhaiꞌ gu gɇꞌ kiicham, mu jaꞌp bɨɨx ak jach pɨx tu tuiꞌdhiꞌ nach paiꞌ ɨlhiiꞌñ nam jum jumpaꞌndaꞌ gu Israel kam jaꞌtkam nam tu daandaꞌ. Baꞌ mi jaꞌp ba ja tɨɨ chich maaꞌn kap nam tu daan gu uꞌuub, baꞌ aach mu jaꞌk ji ai. Mi jaꞌp jachich baꞌ ji dharaibuk bhaiꞌ ji chu ja aꞌgi gux bhaiꞌm kaiꞌchdham ñiꞌook. \v 14 Baꞌ maadɨt guiꞌ jɨꞌ gu uꞌuub Liidia tɨɨꞌ, nar mu jaꞌk kam kaꞌ Tiatiira, baꞌ tu gaꞌradaꞌ gu jajannulh gux ñakaabmaꞌ gux kɨkɨɨꞌ. Baꞌ na guꞌ gammɨjɨ tu daandaꞌ buiñor gu Dios, baꞌ puiꞌ jaꞌk xi jurtuda nax bhaiꞌ xi kɇɇkɇꞌ gu Paablo na jax kaiꞌch na tu aꞌga. \v 15 Baꞌ jaꞌxpɨx dai nat ba tɨ jɨɨꞌñ buiñor guch Xoiꞌkam, gio baꞌ nat bam bakua ja bɨɨm guiꞌ nam jɨꞌk jir jum maap oiꞌdhagɨm kaꞌ. Miꞌ dhɨr baꞌ dai na soiꞌ bach chɨtda nach sap xi chɨbiappui mu jaꞌk na paiꞌ kio, jup kaiꞌch: \p ―Noꞌ pim ɨlhiiꞌñ jiñ jaaduñ nañ sɨlhkam ba tɨ jɨɨgiꞌñ buiñor guch Xoiꞌkam, xi chɨbiappui pim muñ kiꞌaam. \p Baꞌ aach jup ma oi, na guꞌ soiꞌ kaiꞌch nach baidhim. \p \v 16 Baꞌ maaꞌnnim na chich giop ba tu daañim mu jaꞌk na paiꞌ tum daandaꞌ, ba tɨɨ chich nach muiꞌ ka jiim na mi jaꞌp daa maaꞌn gu ubii tɨyaa na bhaan jup tuꞌiiꞌ gu cham kɨɨꞌ iiꞌmdaꞌ. Baꞌ bɨɨx aixim tuꞌ na pɨx jix mat kaꞌ noꞌ jaroiꞌ tuꞌ tɨkka namkidhat, puiꞌ kum baꞌ miꞌ daaskaꞌ gu jaꞌtkam, nam guꞌ muiꞌ tuumiñ bhaan mi maiꞌchɨkdaꞌ. \v 17 Baꞌ guiꞌ jɨꞌ gu ubii tɨyaa gatuuk dɨr muiꞌ jich oi jup kaiꞌchim gɇꞌ kɨꞌn: \p ―Dhiꞌñi dhi jaꞌtkam jir tujuandam tugiꞌñ am gu Dios gux dhaam kam. Puiꞌ kum baꞌ ya jaꞌp tu jam aꞌgidhim na pim jax jaꞌk miꞌ puiꞌ jimiaꞌ na baꞌ uañchudhix kaꞌ gu jam uaꞌtulhdharaꞌ. \p \v 18 Baꞌ maaꞌn na puiꞌch chɨtda nach paiꞌ dhuuk muiꞌ ba jiimdaꞌ mu jaꞌk na paiꞌ tum daandaꞌ. Baꞌ maaꞌnnim nax oodat pɨx ba kɇɇ gu Paablo, nat jax jaꞌk gɨi jup tɨtda gu cham kɨɨꞌ iiꞌmdaꞌ na bhaan jup tuiꞌdhiꞌ gu ubii tɨyaa: \p ―Aañ pum tɨtda bhaankamuꞌn guch Xoiꞌkam nap buusniaꞌ bhaiꞌ dhɨr bhaan dhi ubiiñ jaduuñ. \p Baꞌ miꞌ jotmodaꞌ buus gu cham kɨɨꞌ iiꞌmdaꞌ bhaiꞌ dhɨr bhaan gu ubii tɨyaa, jix kɨɨꞌ dho guꞌp jum duu. \v 19 Baꞌ giilhim bhaiꞌ ji bhaak jamɨt guiꞌ nam jaroiꞌ miꞌ ka daaskaꞌ gu ubii tɨyaa, na guꞌ cham ka bhaaiꞌ nam jax dhui bhaan ka maiꞌchiaꞌ gu tuumiñ. Na guꞌ nam tɨi xi ñɨiꞌñ, ni jɨꞌx ku cham ka mamtɨ gu tuꞌ nam tɨi xi chɨkka gu jaꞌtkam namkidhat. Baꞌ ba daa mɨt gu Paablo gio gu Siilas, miꞌ dhɨr baꞌ dai na mɨt ba ja uꞌuuk mu jaꞌk ɨrban gu gɇꞌ kiicham ja bui gu gɇꞌgɇrkam. \v 20 Baꞌ mu ji ja aichdhak bhaiꞌ ji ja iattulh jamɨt ja bui gu gɇꞌgɇrkam, jup kaiꞌch am: \p ―Aach yaꞌ ja baiꞌñchuꞌ dhi Israel kam jaꞌtkam nam mu jaꞌp oipot ja kokdhichuꞌn guch jaꞌtkam tuk, \v 21 gam nam puiꞌ kaiꞌch nach sap maakam ba tu jimdaꞌ na jax jaꞌk ni jɨꞌx ku iam jir am nach puiꞌ jaꞌk tu jimdaꞌ, nach guꞌ aach jir Rooma kam. \p \v 22 Baꞌ gu jaꞌtkam na mɨt puiꞌ jɨꞌ ji ja kɇɇk, giilhim bhaiꞌ ji bhaak jamɨt, gio gu gɇꞌgɇrkam ba puiꞌ ɨp. Ba tu chia mɨt dho guꞌ nam xi ja kookoxdhai gu ja jannulh ja gɨɨꞌbiaꞌ oꞌxia kɨꞌn. \v 23 Miꞌ dhɨr baꞌ dai na mɨt ba tu chia nam ja kuupaꞌ, baꞌ xi chianɨk jamɨt guiꞌ na miꞌ tu nuukaꞌndaꞌ na sap jix bhaiꞌ ja nuukaꞌndaꞌ nam baꞌ cham bubuakiaꞌ. \v 24 Baꞌ guiꞌ nat puiꞌp ji ja kɇɇk, jix ioꞌm tuukab jaꞌk xi ja kuu gio nat jix bhaiꞌ uꞌuux chaꞌm xi baapai gu ja tooton. \p \v 25 Guꞌ ji na guꞌ moo janoꞌ gu ɨraab tukaaꞌ nam ka tu daan gu Paablo gio gu Siilas, gio baꞌ nam ka tu laalaꞌn gu alabaaꞌn buiñor gu Dios, gam gu jaiꞌ nam tɇ kɇɇ guiꞌ nam miꞌp kuup, \v 26 jotmodaꞌx ioꞌm bhaiꞌ ji chum giꞌndukɨ sia mi jaꞌp dɨɨrap mɨjɨ ɨrban dɨr miꞌ nam paiꞌ ja kukpadaꞌ gu jaꞌtkam. Baꞌ naiꞌ pɨx jim kukpioꞌ gu kikiꞌñgob, gio baꞌ gu bapaiñum tɨtropiñ am jup xi ɨꞌkɨ guiꞌ nam kɨꞌn ka buuplhich bɨɨx guiꞌ nam miꞌ kuup. \v 27 Baꞌ nat paiꞌ dhuuk ba ñiñia guiꞌ na miꞌ tu nuukaꞌndaꞌ, ba tɨɨ na bɨɨx kukpioꞌkix gu kikiꞌñgob miꞌ nam paiꞌ ja kukpadaꞌ gu jaꞌtkam. Baꞌ bhaiꞌ ji baabu gu tɇb kuxiiruꞌn na sap miꞌ xim muꞌai dɨɨlh, na guꞌ jaꞌp jum aaꞌ na mɨt pu nakoo guiꞌ nam miꞌ kuup na miꞌ ja nuukaꞌn. \v 28 Guꞌ ji nat guꞌ jotmodaꞌ mu jiñkui gu Paablo, jup tɨtda: \p ―Chaꞌp jum mumuaꞌdaꞌñ jaduuñ. Yaꞌp tuꞌiiꞌ ich bɨɨx. \p \v 29 Baꞌ puiꞌ cham kam mua guiꞌ na miꞌ tu nuukaꞌndaꞌ nam paiꞌ ja kukpadaꞌ gu jaꞌtkam, dai nat ba tu chia pɨx nam tɨ bɨꞌñdhaꞌ. Miꞌ dhɨr baꞌx chooꞌnnichgɨt gio na ji giꞌbokidhat mɨrdat miꞌ ba baa nam paiꞌp tuꞌiiꞌ gu Paablo gio gu Siilas, mi jaꞌp baꞌ ja tooton am bɨɨpɨꞌ dɨr jaꞌk oꞌlhiaꞌn kɨꞌn ji kɨkbo. \v 30 Gatuuk baꞌ xi ja boosgak ba ja tɨkka na sap jax jaꞌk jix bhaaiꞌ na uañchudhix kaꞌ gu uaꞌtulhdhar gaꞌn, jup ja tɨtda: \p ―¿Tuꞌñ jax dhuñiaꞌñ jaaduñ na baꞌ ba uañchudhix kaꞌ guñ uaꞌtulhdharaꞌ? \p \v 31 Baꞌ guiꞌp tɨtda am: \p ―Dho nap tɨ jɨɨꞌñdhaꞌ dho buiñor guch Xoiꞌkam ja bɨɨm gum kiꞌaam kam na baꞌ ba uañchudhix kaꞌ gu jam uaꞌtulhdharaꞌ. \p \v 32 Baꞌ puiꞌ xi chɨɨdak bhaiꞌ ji chu aꞌgi mɨt gux bhaiꞌm kaiꞌchdham ñioꞌkiꞌñ guch Gɨꞌkoraꞌ, bɨɨx sia guiꞌ nam jɨꞌk miꞌp tuꞌiiꞌ kiaꞌmiꞌñ. \v 33 Miꞌ dhɨr baꞌ dai nat ba ja bakuañ bha jaꞌp nam paiꞌ jax jix koꞌktulhdhix nam ja gɨbiimɨk. Miꞌ dhɨr baꞌ dai nat ba ja umuaꞌ nam bakuanaꞌ mu jaꞌp na paiꞌ suuꞌn gu suudaiꞌ ja bɨɨm guiꞌ nam jɨꞌk jir jum maap oiꞌdhagɨm. \v 34 Miꞌ dhɨr baꞌ giop ba ja baidhak mu jaꞌk kiaꞌmiꞌñ, ba tu ja onbaiꞌ baꞌ, joidham pɨx jix bhaiꞌm taat ji guꞌ ja bɨɨm guiꞌ nam jir kiaꞌmiꞌñ kam, na guꞌ sap joidham jir am na mɨt ba tɨ jɨɨꞌñ buiñor gu Dios. \p \v 35 Baꞌ kabuimuk nat ba xiaꞌ, muiꞌ ba ja joot jamɨt gu gɇꞌgɇrkam gu ja oꞌrosiiris tuk nam sap pu tɨɨꞌnpuꞌ guiꞌ na miꞌ tu nuukaꞌndaꞌ nam paiꞌ ja kukpadaꞌ gu jaꞌtkam na sap ja doꞌñchoꞌ gu Paablo gio gu Siilas. \v 36 Baꞌ puiꞌp ba tɨtda gu Paablo guiꞌ na miꞌ tu nuukaꞌndaꞌ, jup kaiꞌch: \p ―Ba jimiaꞌ pim jiñ jaaduñ, na mɨt guꞌ sap bha tu joot gu gɇꞌgɇrkam nañ jam doꞌñchoꞌ. \p \v 37 Guꞌ ji na guꞌ cham aaꞌ gu Paablo, dai nap ja tɨtda gu oꞌrosiiris guiꞌ na mɨt mu ja joot: \p ―Dho guꞌ jaꞌpji na guꞌ moo cham jup jir am na mɨt jaꞌp pɨx tu chia nam jich gɨɨꞌbiaꞌ gio nam jich kuupaꞌ, nach guꞌ aach puiꞌp jir jaꞌtkam tugiꞌñ gu gɇꞌkam Rooma kam. Pu cham xich chɨkkak jamɨt noꞌ moor puiꞌ nam jax jich chɨtda guiꞌ na mɨt yach aich, kaꞌ baꞌ guꞌ cham. ¿Gu xib baꞌ ɨlhiiꞌñ am aa nam moox ɨxchuixim jup bach dhoꞌñchoꞌ? Guꞌ jaꞌpji dɨɨlh ji jia nam yaꞌni bha jimɨich dhoꞌñchoꞌ. \p \v 38 Baꞌ gu oꞌrosiiris ba ja aaꞌñdham jamɨt gu gɇꞌgɇrkam. Baꞌ na mɨt puiꞌ ba tɨ kai nam jir jaꞌtkam tugiꞌñ gu gɇꞌkam Rooma kam, giilhim jix chootoꞌn jamɨt. \v 39 Baꞌ xi boop jamɨt na mɨt pu ja tɨɨdam nam sap ka tu ja uañiꞌñkaꞌ gu puiꞌ na mɨt jɨꞌk jax ja dooda gu Paablo gio gu Siilas. Miꞌ dhɨr baꞌ dai na mɨt soiꞌ xi ja tɨɨdak ba ja joot nam sap ba jimiaꞌ miꞌ dhɨr gɇꞌ kiicham. \v 40 Baꞌ gu Paablo gio gu Siilas na mɨt jax jup bubua miꞌ dhɨr nam paiꞌ kuupich, pu jii mɨt mu jaꞌk na paiꞌ kiokaꞌ gu Liidia. Baꞌ miꞌ giop ba ja tɨɨ mɨt guiꞌ nam tɨ jɨɨgiꞌñdhaꞌ buiñor guch Xoiꞌkam, baꞌ xi ja guguuxdhak ba jii mɨt ɨp gio. \c 17 \s1 Gu jaꞌtkam nam ba bhaakuꞌ gu Tesaloonika oiꞌñkam \p \v 1 Baꞌ bhammɨ dɨr mu jaꞌk pu bhɨi mɨt gu Paablo gio gu Siilas na paiꞌ jaiꞌ kap jup jir gɇꞌgɇr kikcham kaꞌ, na puiꞌ tɨ tɨɨꞌ maaꞌn kap Anpiipolis, gu jumai kap baꞌ Apoloonia ɨp. Baꞌ bhaiꞌ jɨꞌ jaꞌp nam xi oipimɨk bhaiꞌ dhɨr mu jaꞌk jup bhɨi mɨt na paiꞌ puiꞌ tɨ tɨɨꞌ Tesaloonika, baꞌ bhaiꞌ maaꞌn kap jup tu daandaꞌ am gu Israel kam jaꞌtkam. \v 2 Baꞌ gu Paablo na guꞌ koꞌraardaꞌ na ba ji jimiaꞌ mu jaꞌp paiꞌ nam jax tu daandaꞌ gu Israel kam jaꞌtkam, baꞌ jɨꞌk baikim na paiꞌ dhuuk puꞌñim aꞌjɨdaꞌ na cham tum juandaꞌ muiꞌ ba ji jimiaꞌ mu jaꞌp nam paiꞌ puꞌñi tu daandaꞌ gu Israel kam jaꞌtkam guiꞌ nam bhaiꞌ oiꞌñkaꞌ Tesaloonika, baꞌ gammɨjɨ ja aagiꞌñdhaꞌ bhaan gu uꞌuan miꞌ na mɨt paiꞌ tu uaꞌnak guiꞌ nam bhaankamuꞌn tu aꞌgimɨk gu Dios, \v 3 na puiꞌ ja tɨtdadaꞌ na sap puiꞌm kaiꞌch na kam kuugalhdhaꞌ nam paiꞌ dhuuk muꞌaaꞌ guch Xoiꞌkam guiꞌ na Dios puꞌñi bha jootsaꞌ. Miꞌ dhɨr sap baꞌ duadɨi giop bamgiaꞌ miꞌ dhɨr koiꞌñgaꞌn tɨr, jup ja tɨtdadaꞌ: \p ―Baꞌ gu Jesuus jir diꞌ guch Xoiꞌkam guiꞌ nañ jaroiꞌ jam aagiꞌñ, guiꞌ na saak Dios puꞌñi bha jootsaꞌ. \p \v 4 Baꞌ jaiꞌ dhɨt tɨ jɨɨꞌñ jamɨt buiñor guch Xoiꞌkam gu Israel kam jaꞌtkam, miꞌ dhɨr baꞌ dai nam ba kaichuꞌ gu Paablo gio gu Siilas. Gio baꞌ jaiꞌ guiꞌ nam griago ñiꞌook kɨꞌn tu aꞌgadaꞌ, guiꞌ nam jɨꞌk pu gammɨjɨ tu daandaꞌ buiñor gu Dios, puiꞌ muiꞌp tɨ jɨɨꞌñ jamɨt buiñor guch Xoiꞌkam, gio baꞌ jaiꞌ gu uꞌuub ɨp guiꞌ nam jir jix aꞌaixkam kaꞌ puiꞌ muiꞌp tɨ jɨɨꞌñ jamɨt buiñor guch Xoiꞌkam. \v 5 Baꞌ jaiꞌ guiꞌ na mɨt cham tɨ jɨɨꞌñ buiñor guch Xoiꞌkam gu Israel kam jaꞌtkam bhaiꞌ ji bhaak jamɨt, baꞌ ba ja umuaꞌ mɨt jɨꞌkchi gu jaꞌtkam guiꞌ nam bha jaꞌp oipot jix buam tomaat kaꞌ na jɨꞌx jir gɇꞌ kiicham, baꞌ puiꞌ ja tɨtda am nam sap ja iatgidhaꞌ gu jaꞌtkam guiꞌ nam jɨꞌk cham tɨ jɨɨgiꞌñdhaꞌ buiñor guch Xoiꞌkam nam sap baꞌ jaiꞌ bhaiꞌp ji bhaakuꞌ ja bui gu Paablo gio gu Siilas. Baꞌ puiꞌm duu dho, giilhim bhaiꞌ ji bhaak jamɨt. Baꞌ bɨɨx maap xim daagɨk muiꞌ tɨi jii mɨt mu na paiꞌ kiokaꞌ gu Jason na mɨt tɨi oꞌbhaiꞌ gu Paablo gio gu Siilas, nam guꞌ miꞌ tɨbiapkaꞌ buiñor dhiꞌ jɨꞌ dhi maaꞌnkam, nam sap baꞌ miꞌ dhɨr ja boosgai mu ja baidhikaꞌ gɨt ja bui gu jaꞌtkam. \v 6 Guꞌ ji na mɨt guꞌ cham miꞌp ja tɨɨ nam tɨi pup xi ja gaagaimɨk, baꞌ gu Jason pɨx bhaiꞌ ji oꞌbhaiꞌ mɨt. Tɨɨmɨrak jamɨt dho guꞌ gamaiꞌ pɨx tu dooda ja bɨɨm guiꞌ nam tɨ jɨɨgiꞌñdhaꞌ buiñor guch Xoiꞌkam, nam guꞌ maap miꞌ ka daraa. Mu baꞌ ba ja aich jamɨt jiiñkidhat nam paiꞌ darkaꞌ gu gɇꞌgɇrkam jup kaiꞌchim am: \p ―Yaꞌ jaꞌk jup ba ai mɨt gu jaꞌtkam guiꞌ nam bɨɨx kap naiꞌ oipidhat ja ñiokbotuꞌn gu jaꞌtkam, \v 7 baꞌ dhi Jason mu xi ja aich kiaꞌmiꞌñ. Cham tuꞌ kaꞌm nɨiꞌñ am dho bɨɨx dhiꞌ dhi jaꞌtkam gu puiꞌ nat jax jaꞌk tu dai gu gɇꞌkam Rooma kam na puiꞌ jaꞌk tu aagix kaꞌ, nam guꞌ puiꞌ kaiꞌch na sap jumaip jix jaiꞌch gu gɇꞌkam na puiꞌ tɨɨꞌ Jesuus. \p \v 8 Baꞌ giilhim bhaiꞌ ji bhaak jamɨt gu jaꞌtkam na mɨt puiꞌ jɨꞌ ja kai, gio gu gɇꞌgɇrkam ba puiꞌ ɨp. \v 9 Guꞌ ji na guꞌ gu Jason gio guiꞌ na mɨt maap mi ja aich, jotmodaꞌ xi ja namki mɨt gu gɇꞌgɇrkam. Baꞌ puiꞌ cham jax ka ja dooda mɨt, dai na mɨt ba ja joot nam ba jimiaꞌ. \s1 Gu Paablo gio gu Siilas nam ba jimiaꞌ Bereeya jaꞌk \p \v 10 Baꞌ moo janoꞌ nat jax gamaiꞌ ji chuk, bhaiꞌ dhɨr ba ja joot jamɨt guiꞌ nam tɨ jɨɨgiꞌñdhaꞌ buiñor guch Xoiꞌkam nam sap ba jimiaꞌ mu jaꞌk Bereeya gu Paablo gio gu Siilas, baꞌ guiꞌ bhaiꞌ dhɨr jup ma jii mɨt mu jaꞌk nam paiꞌ tu ja aagiꞌñ. Baꞌ na mɨt jax ɇɇk, pu jii mɨt mu jaꞌp nam paiꞌ tu daandaꞌ gu Israel kam jaꞌtkam. \v 11 Baꞌ mu ji ɇɇk bhaiꞌ ji chu ja aꞌgi mɨt gux bhaiꞌm kaiꞌchdham ñiꞌook. Baꞌ guiꞌ cham jax ji chɨꞌɨɨk jup tɨ jɨɨꞌñ jamɨt, nam guꞌ dɨɨlh kat pur jix bhabhaiꞌkam kaꞌ dhiꞌ jɨꞌ dhi Israel kam jaꞌtkam nam bhaiꞌ oiꞌñkaꞌ Bereeya, cham tuꞌ puiꞌ na jax guiꞌ nam bhammɨ jaꞌk jup oiꞌñkaꞌ Tesaloonika. Baꞌ gammɨjɨ nabap tanoolh tu jiñkuiꞌñdhaꞌ am gu ñioꞌkiꞌñ gu Dios nam jix maachim kaꞌ noꞌ moor sɨlhkam gu puiꞌ na jax tu ja aꞌgiꞌñdhaꞌ gu Paablo gio gu Siilas. \v 12 Baꞌ muiꞌ dho tɨ jɨɨꞌñ jamɨt buiñor guch Xoiꞌkam gu Israel kam jaꞌtkam, gio jaiꞌ guiꞌ nam griago ñiꞌook kɨꞌn tu aꞌgadaꞌ puiꞌ muiꞌp tɨ jɨɨꞌñ jamɨt buiñor guch Xoiꞌkam, puiꞌ na jax gu chichioꞌñ gio baꞌ gu uꞌuub ɨp guiꞌ nam jir jix aꞌaixkam kaꞌ. \v 13 Guꞌ ji na mɨt guꞌ puiꞌ ba tɨ kai gu Israel kam jaꞌtkam guiꞌ nam bhammɨ jaꞌk jup oiꞌñkaꞌ Tesaloonika na gu Paablo mu jaꞌk Bereeya ji oirɨt jup ba tu aꞌga gux bhaiꞌm kaiꞌchdham ñioꞌkiꞌñ gu Dios. Baꞌ mu jimɨɨk mu jaꞌk bhaiꞌp ji ja iatgi mɨt gu jaꞌtkam guiꞌ nam jɨꞌk cham tɨ jɨɨgiꞌñdhaꞌ buiñor guch Xoiꞌkam, baꞌ guiꞌ na mɨt puiꞌp ji ja kɇɇk giilhim bhaiꞌ ji bhaak jamɨt. \v 14 Guꞌ ji na guꞌ guiꞌ nam tɨ jɨɨgiꞌñdhaꞌ buiñor guch Xoiꞌkam jotmodaꞌ xi joot jamɨt gu Paablo na sap bhaiꞌ dhɨr ba jimiaꞌ mu jaꞌk taatsab na paiꞌr juꞌñdharan gu gɇꞌ suudaiꞌ. Dai baꞌ gu Siilas gio Timoteo bhammɨ pup oipo am Bereeya. \v 15 Baꞌ jaiꞌ dhɨt jup ma oi mɨt gu Paablo guiꞌ nam tɨ jɨɨgiꞌñdhaꞌ buiñor guch Xoiꞌkam mummɨ juugɨt na paiꞌr gɇꞌ kiicham kaꞌ Ateenas tɨ tɨɨgim. Miꞌ dhɨr baꞌ giop ba ja joot nam ba jimiaꞌ bhammɨ jaꞌk Bereeya puiꞌ xi ja tɨɨdak nam sap pu tɨɨdaꞌ gu Siilas gio gu Timoteo nam muiꞌ xi jiimdaꞌ mummɨ na paiꞌ oirɨ gu Paablo. \s1 Gu Paablo na Ateenas oirɨdaꞌ \p \v 16 Baꞌ na mu jaꞌp ka oirɨ gu Paablo na paiꞌ jax jir gɇꞌ kiicham, bhammɨ dɨr na paiꞌ puiꞌ tɨ tɨɨꞌ Ateenas, na bhaiꞌ ja nɨɨra gu Siilas gio gu Timoteo, bhaiꞌx buam ji chu tatdat nat ba ja tɨɨ gu didios jup duiñxim nam mi jaꞌp pɨx jaꞌx tuut bɨɨx kap na jɨꞌx jir gɇꞌ kiicham. \v 17 Baꞌ gammɨjɨ ba ji chu ja aꞌgidhaꞌ gu Israel kam jaꞌtkam mu jaꞌp nam paiꞌ tu daandaꞌ, gio guiꞌ nam cham jir Israel kam jaꞌtkam ba puiꞌ ɨp, guiꞌ nam jɨꞌk gammɨjɨ pu tu daandaꞌ buiñor gu Dios, gio guiꞌ nam mu jaꞌp jum jumpaꞌndaꞌ ɨrban gu gɇꞌ kiicham. \v 18 Baꞌ jaiꞌ dhɨt bhaiꞌ ji ñiokbo mɨt buiñor gu Paablo guiꞌ nam puiꞌ ɨlhiiꞌñdhaꞌ nam bɨɨx aixim xi chu buadaꞌ nam baꞌ dhiꞌ kɨꞌn jix bhaiꞌm taat kaꞌ, gio baꞌ guiꞌ nam puiꞌ jaꞌk jup ɨlhiiꞌñdhaꞌ na dhiꞌ kɨꞌn jix bhaiꞌ tu ja jimdaꞌ noꞌm cham jax jum aaꞌ sia ku bɨɨx aixim jix buam tu ja jim. Baꞌp kaiꞌch am: \p ―¿Tuꞌ baꞌ aagat jup kaiꞌch dhi maaꞌnkam jix xopkigɨm? \p Jaiꞌ baꞌp kaiꞌch am ɨp: \p ―Panaas ku ja aꞌmkam tu aꞌga dhi maaꞌnkam gu jaiꞌ didios nam cham jir yaꞌ kam, nam sap baꞌ guiꞌ ja bui tɨ jɨɨꞌñdhaꞌ gɨt gu jaꞌtkam. \p Baꞌ dhiꞌ puꞌñi jaꞌk kaiꞌch am, na guꞌ gux bhaiꞌm kaiꞌchdham ñiꞌook na tu ja aꞌgiꞌñ gu Paablo na bhaan tu aꞌga gu Jesuus gio nat jax jaꞌk jum duu nat duadɨk giop bam miꞌ dhɨr koiꞌñgaꞌn tɨr. \p \v 19 Baꞌ puiꞌ xi kaiꞌchimɨk ba baidhim am gu Paablo mu jaꞌp na paiꞌr Areopago, mu jaꞌp nam paiꞌ gammɨjɨ miꞌm jumpaꞌndat tu aꞌgadaꞌ gu tuꞌ na jax jum buadaꞌ naiꞌ jaꞌp. Mu baꞌ ji aichdhak jup tɨtda am: \p ―Jich aagiꞌñdhaꞌ ap jich jaduuñ nar tuꞌp tuꞌm daꞌ dhiꞌ nap jax jaꞌk kiaꞌpɨx ya jaꞌp tu aꞌgim. \v 20 Na guꞌ dhiꞌ puiꞌ nap jɨꞌk jax tuch aꞌgiꞌñ, aach cham paiꞌ puiꞌ tɇ kɇɇkɇt, puiꞌ kuch baꞌ tɨix maachim na jax jir jum duukam. \p \v 21 Baꞌ dhiꞌ dhi jaꞌtkam nam bhammɨ dɨr oiꞌñkaꞌ Ateenas, gio gu jaiꞌ guiꞌ nam mɨk dɨr bhaiꞌp oiꞌñkaꞌ, gammɨjɨ ja koꞌraardaꞌ nam jix kaim kaꞌ gu jaroiꞌ noꞌ puꞌñi jax tu aꞌga, gio baꞌ moo na ja koꞌraardaꞌ ɨp nam miꞌ dhɨr puiꞌp ba tu aꞌgadaꞌ noꞌm puꞌñi cham paiꞌ jaroiꞌ puiꞌ kɇɇkɇt. \p \v 22 Baꞌ gu Paablo dai nat jax jup kɨkbo miꞌ ja saagiꞌñ gu muiꞌ jaꞌtkam nam miꞌp tuꞌiiꞌ Areopago bhaiꞌ ji chu ja aꞌgi, jup ja tɨtda: \p ―Dho guꞌ ea na pim ka xiñ kaayaꞌñ jaaduñ na pim yaꞌ oiꞌdhaꞌ Ateenas. Dho guꞌ aañ puiꞌ jam nɨiꞌñ dho na pim giilhim tuꞌ kaꞌm ja nɨidhat ja daan gu jam didios tuk. \v 23 Baꞌ maaꞌn kap na ñich tɨ tɨɨ mu jaꞌp na pim paiꞌ jax chu daan ja bui gu jam didios tuk, bha tu uaꞌñix bhaan guiꞌ na pim miꞌ tu ja makgɨrxiꞌñ, na jaꞌpnim kaiꞌch, “Gu Dios na cham jaroiꞌ maat.” Baꞌ dhiꞌ dhi Dios na pim puiꞌ cham maat na pim daan, aañiꞌ dho jam aagiꞌñdhaꞌ nar jaroiꞌ dhaꞌ. \p \v 24 ’Dho dhiꞌ dhor diꞌ guiꞌ nat jup duu dhi oiꞌñgaꞌn gio na jɨꞌk tuꞌ ya jaꞌp jix chu jaiꞌch bhaan, guiꞌ nax dhaam jir gɇꞌkam gio ya jaꞌp dhi oiꞌñgaꞌn, baꞌ cham tuꞌ ya jaꞌp paiꞌ kio bhaan gu chichiop guiꞌ na jaꞌtkam jup jir ja duiñ. \v 25 Ni na cham tuꞌ aꞌmiram jum aaꞌ na mu paiꞌ palhbuiꞌñdhaꞌ gu jaroiꞌ gu tuꞌ noꞌ jax jix dhuñiim, na guꞌ dhiꞌ pɨx jir diꞌ nach maak gu iiꞌmdaꞌ bɨɨx jɨꞌmaꞌn, puiꞌ na jax gu jɨbɨɨlh nach kɨꞌn iibhɨ, gio bɨɨx aixim na tuꞌch aꞌm jum aaꞌ. \p \v 26 ’Gio dai maaꞌn ɨp gu maaꞌnkam nat bhaan dɨr ja muiꞌdhalh muiꞌ gu jaꞌtkam nam sap baꞌ bɨɨx kap naiꞌ oiꞌñkaꞌ na jɨꞌx jir oiꞌñgaꞌn, gio baꞌ nat ja daax nam jɨꞌx pɨx juugɨt duduakaꞌ gio nam paiꞌ jax oiꞌñkaꞌ, \v 27 nam baꞌ ba gaagaꞌ gu Dios na pa jaꞌk jup tuꞌiiꞌ, katti iam tu tattamidhat am pɨx tɨgiaꞌ am na paiꞌp tuꞌiiꞌ, sia ku guꞌ gu Dios tɨi cham tuꞌ mɨk jup tuꞌiiꞌ aach jich bui bɨɨx jɨꞌmaꞌn. \v 28 Na guꞌ gu Dios buiñor jia nach baꞌ dudua, puiꞌ ku baꞌx bhaaiꞌ nach joiñ, gio nach baꞌ ya jaꞌp jix jaiꞌch dhi oiꞌñgaꞌn bhaan, jaꞌp na mɨt jax jaꞌk tu uaꞌnak ɨp guiꞌ nam tu uꞌuandaꞌ gu yaꞌ kam aapiꞌm jam bui, na jaꞌpnim kaiꞌch: “Aach jir maamraꞌn gu Dios.” \v 29 Baꞌ noꞌch jir maamraꞌn gu Dios, chaꞌch puich aaꞌndaꞌ na panaas gu Dios jir pu chuꞌm na jax gu jaꞌppɨx didios jup duiñxim gux uꞌuam bapaiñum totbikdam, piam guiꞌ na pu chuꞌm na gux chua baiñum totbikdam, piam gu jaꞌppɨx jodaip duiñxim jax ña tuꞌm jup jix dhuñiim kaꞌ dɨɨlh gu maaꞌnkam. \v 30 Dho guꞌ bɨjɨk gu Dios cham tuꞌp jum buixdhat dho ja bui gu jaꞌtkam, sia kum bɨɨx aixim pɨx tu jimdaꞌ nam jax ɨlhiiꞌñdhaꞌ dɨɨlh, guꞌ xib puiꞌ kaiꞌch ji nam sap bɨɨx kap miꞌ puiꞌ ba jimiaꞌ gu jaꞌtkam na jax jix aaꞌ. \v 31 Nat guꞌ ba tu dai jia gu Dios na paiꞌ dhuuk ba ja aagiꞌñdhaꞌ bɨɨx gu jaꞌtkam nam jax jaꞌk tu jimdat bɨɨx jɨꞌmaꞌn. Baꞌ dhiꞌ bhaankam puiꞌ tu duñiaꞌ guiꞌ nat jaroiꞌ pu bɨjɨk dɨr bhaan tɨ tɨɨ, baꞌ janoꞌ nat paiꞌ dhuuk duaꞌñdhak gio miꞌ dhɨr jup bamiiꞌ koiꞌñgaꞌn tɨr, bɨɨx ja mattuda gu jaꞌtkam. \p \v 32 Baꞌ na mɨt puꞌñi kai na bhaan tu aꞌga gu koiꞌñgaꞌn nam giop duduar, bhaiꞌ bɨɨx aixim ji aiꞌchux jamɨt. Jaiꞌ baꞌ siamrip kaiꞌch am: \p ―Moo chi jumai tanoolh jach baꞌ giop jum kaayaꞌ gu dhiꞌ puiꞌ nap jax tu aꞌga. \p \v 33 Baꞌ gu Paablo miꞌ dhɨr pu jii ja bui gu jaꞌtkam. \v 34 Baꞌ jaiꞌ dhɨt siamri pɨx chuꞌp jum duu mɨt na mɨt ba oi gu Paablo. Maadɨt jir diꞌ guiꞌ nam miꞌr gɇꞌgɇrkam kaꞌ Areopago na puiꞌ tɨɨꞌ Doniisio, gio baꞌ maaꞌn jaꞌppɨx ubii muiꞌp xi jimchuꞌ Damaaris tɨɨgim, gio baꞌ jaiꞌ jɨꞌkchi pup gu jaꞌtkam. Baꞌ dhiꞌ bɨɨx tɨ jɨɨꞌñ jamɨt buiñor guch Xoiꞌkam. \c 18 \s1 Gu Paablo na ba jimiaꞌ Koriinto jaꞌk \p \v 1 Baꞌ gatuuk na bhammɨ dɨr xi oilhimɨk gu Paablo na paiꞌr gɇꞌ kiicham Ateenas tɨ tɨɨgim, bhaiꞌ dhɨr gammɨjɨ jaꞌk jup bhɨi na paiꞌ jumaip jir gɇꞌ kiicham kaꞌ na puiꞌ tɨ tɨɨꞌ Koriinto. \v 2 Baꞌ na mi jaꞌp ka oirɨ gu Paablo, mi jaꞌp ba tɨɨ maaꞌn gu Israel kam maaꞌnkam na puiꞌ tɨɨꞌ Akiila. Baꞌ dhiꞌ dhi maaꞌnkam mu jaꞌk maaxir na paiꞌ bhaan bipioꞌ gu Ponto dɨbɨɨr, baꞌ kiaꞌpɨx paꞌ mu jaꞌp ai mɨt na paiꞌr Koriinto bɨɨmaꞌn gu bɨngaꞌn Prisiila. Bhammɨ dɨr jaꞌk jam jiim na paiꞌr Rooma, guiꞌ na bhaan bipioꞌ gu Italia dɨbɨɨr, na guꞌ guiꞌ na bhaiꞌr gɇꞌkam kaꞌ na puiꞌ tɨɨꞌ Klaudio, bhaiꞌ dhɨr maiꞌ ja aadi bɨɨx nam jɨꞌk bha jaꞌp ka oiꞌñkat gu Israel kam jaꞌtkam, puiꞌ ku mɨt baꞌ mu jaꞌk ma oiꞌñcham. Baꞌ gu Paablo ma ja paxiaram mu jaꞌp nam paiꞌ oiꞌñkaꞌ. \v 3 Baꞌ na guꞌ pu chuꞌm kaꞌm bhaan jup tu juandaꞌ gu Paablo nam jax chuꞌm kaꞌm bhaan tu juandaꞌ guiꞌ, nam jup tu buadaꞌ gu gɇꞌgɇr jajannulh nam ja gaꞌradaꞌ nam ja baꞌkichdhaꞌ gu jaꞌtkam, baꞌ miꞌ pu bhaiꞌ ji chu jua gu Paablo ja bɨɨm. \v 4 Baꞌ na paiꞌ dhuuk jum aajidhaꞌ na cham tum juandaꞌ, ba jimiaꞌ gu Paablo mu jaꞌp nam paiꞌ tu daandaꞌ gu Israel kam jaꞌtkam. Baꞌ gammɨjɨ ba ji chu ja aꞌgidhaꞌ na tɨix aaꞌndaꞌ nam ba tɨ jɨɨꞌñdhaꞌ gɨt buiñor guch Xoiꞌkam, gio guiꞌ nam cham jir Israel kam jaꞌtkam ba puiꞌ ɨp. \p \v 5 Baꞌ na mɨt paiꞌ dhuuk mummɨ ba ai gu Siilas gio gu Timoteo bhammɨ dɨr jaꞌk na paiꞌ bhaan bipioꞌ gu Masedoonia dɨbɨɨr, cham tuꞌ ka tu jua gu Paablo, dai nat pɨx bhaan ji bam na gammɨjɨ tu ja aꞌgiꞌñdhaꞌ gu Israel kam jaꞌtkam gux bhaiꞌm kaiꞌchdham ñiꞌook, na puiꞌ ja tɨtdadaꞌ na gu Jesuus jir diꞌ guch Xoiꞌkam guiꞌ na saak Dios puꞌñi bhaiꞌ ba jootsaꞌ. \v 6 Guꞌ ji na guꞌ guiꞌ ni jɨꞌx kum tɨ jɨɨgiꞌñdhaꞌ, dai na mɨt bhaiꞌ pɨx ji bhaak, gio na jax aaꞌ kum pu tɨtda na jax cham jir am. Baꞌ gu Paablo xixiixkak gu jajannulhiꞌñ na sap baꞌ bhaan jix maatɨꞌ kaꞌ na mɨt cham kɨɨgalh gu puiꞌ na jax tɨi pup tu ja aꞌgidhimɨk, jup ja tɨtda baꞌ: \p ―Dho guꞌ aapiꞌm dho baꞌ dɨɨlh bar jam kuiñcha kaꞌ na jam tulhiiñchudaꞌ gu Dios, aañ cham tuꞌ kar jiñ kuiñcha kaꞌ, nañ guꞌ aañ ba jam aagiꞌñ. Baꞌ xib dɨr jaꞌp jaꞌk dai gu jaiꞌ jaꞌtkam jañ pɨx ba tu ja aꞌgiꞌñmɨraꞌ nam cham jir Israel kam, na pim guꞌ aapiꞌm cham kaim. \p \v 7 Baꞌ daipuꞌ nat puꞌñi xi ja tɨɨdak gu Paablo, miꞌ dhɨr pu jii na paiꞌ tum daandaꞌ, mu jaꞌk baꞌ pɨx ji ai buiñor maaꞌn gu maaꞌnkam na puiꞌ tɨɨꞌ Tiisio Juusto, guiꞌ na gammɨjɨ tu daandaꞌ buiñor gu Dios gio na miꞌ dhɨr jaꞌp amuub kiokaꞌ bɨɨpgan miꞌ nam paiꞌ tu daandaꞌ gu Israel kam jaꞌtkam. \v 8 Baꞌ maadɨt guiꞌ nam bhaiꞌr gɇꞌgɇrkam kaꞌ nam paiꞌ tu daandaꞌ gu Israel kam jaꞌtkam Krispo tɨɨgim, ba tɨ jɨɨꞌñ buiñor guch Xoiꞌkam ja bɨɨm guiꞌ nam jɨꞌk jir jum maap oiꞌdhagɨm kaꞌ, gio baꞌ jaiꞌ guiꞌ nam jir miꞌ kam Koriinto. Puiꞌ muiꞌp tɨ jɨɨꞌñ jamɨt buiñor guch Xoiꞌkam moo janoꞌ na mɨt jax kai gux bhaiꞌm kaiꞌchdham ñiꞌook gio na mɨt pum bopko ɨp. \v 9 Baꞌ maaꞌnnim tukaaꞌ ba kai gu Paablo nat bhaiꞌ ba ñio guch Xoiꞌkam jix dhaam dɨr, jup tɨtda: \p ―Chaꞌp toodon kaꞌ Paablo. Aap moo xi chu ja aꞌgiꞌñchuꞌndaꞌ gu jaꞌtkam gux bhaiꞌm kaiꞌchdham ñiꞌook, xi oidhidhaꞌ ap moo, \v 10 nañ guꞌ aañ jum aꞌm tɨ nɨidhim jia. Baꞌ cham jɨꞌxkat jaroiꞌ jax jum doodaꞌ, sia ku tɨi xim muꞌaam, jaꞌp dho ji nañ guꞌ aañ muiꞌ yaꞌ ka ja biaꞌ gu jaꞌtkam yaꞌ dhi gɇꞌ kiicham nam ka tɨ jɨɨꞌñdhaꞌ aañ jiñ bui. \p \v 11 Baꞌ miꞌ pup oirɨ ɨp gu Paablo na paiꞌr Koriinto, maaꞌn oiꞌdhaꞌ dho moo daman taak miꞌ juruuñ, tu ja aꞌgiꞌñdhaꞌ baꞌ gu jaꞌtkam gux bhaiꞌm kaiꞌchdham ñioꞌkiꞌñ gu Dios. \p \v 12 Guꞌ ji na guꞌ janoꞌ na paiꞌ dhuuk jup bar gɇꞌkam kaꞌ gu Galion bɨɨx kap na jɨꞌx bhaan bipioꞌ gu Akaaya dɨbɨɨr, maap xim daagɨk jamɨt gu Israel kam jaꞌtkam ba daa gu Paablo, pu bhɨɨk jamɨt dho guꞌ mu na paiꞌ daakaꞌ gu gɇꞌkam. \v 13 Baꞌ mu ji aichdhak bhaiꞌ ji iattulh jamɨt, jup kaiꞌch am: \p ―Aach yaꞌ baiꞌñchuꞌ dhi maaꞌnkam na ya jaꞌp oirɨt puiꞌ ja tɨtda gu jaꞌtkam nam sap buiñor tu daandaꞌ gu Dios na jax jaꞌk cham jir am nach puiꞌ jaꞌk tu daandaꞌ aach, na guꞌ maakam tu aagix aach jich bui. \p \v 14 Baꞌ kiaꞌpɨx muiꞌ bax chu aꞌgam kat gu Paablo, guꞌ ji nat guꞌ muiꞌp ba ñio gu Galion, jup ja tɨtda gu Israel kam jaꞌtkam: \p ―Aa guꞌ dhiꞌ matgɨm na pim tuꞌ aꞌgañ jaaduñ, guꞌ dhiꞌ gu tuꞌ ji noꞌt jax dhuu noꞌ giilhim jir jix buam jum duukam piam noꞌt jaroiꞌ mua nañ baꞌ dho gi cham jax ji chɨꞌji jam kaayaꞌ gɨt ji na pim jax kaiꞌchdhaꞌ aapiꞌm na pim jir Israel kam jaꞌtkam. \v 15 Guꞌ ji na guꞌ gu tuꞌ ñiꞌook kɨꞌn pɨx nam jax tu aꞌga gu jaꞌtkam, gio na jax jaꞌk puiꞌ tu aagix aapiꞌm jam bui na pim tu jimdaꞌ, guꞌ dhiꞌ aañ cham maat ji, dɨɨlh japim mu puiꞌ xi dhui na pim jax ɨlhiiꞌñdhaꞌ. \p \v 16 Baꞌ puiꞌ xi ja tɨɨdak miꞌ dhɨr gammɨjɨ xi joot. \v 17 Baꞌ guiꞌ palhɨɨp gama jaꞌk na mɨt ji bhɨi, bhaiꞌ ji oꞌbhai mɨt gu Soostenes guiꞌ na miꞌr gɇꞌkam kaꞌ nam paiꞌ tu daandaꞌ, daagɨk jamɨt gɨbiimɨk. Baꞌ gu Galion cham tuꞌp jum buixiꞌñ sia ku mi jaꞌp jax chum bua. \s1 Gu Paablo na gio jaꞌk jup ba gɨxiaꞌ Antiokiiya jaꞌk, miꞌ dhɨr baꞌ giop ba jimiaꞌ na tu aꞌgaraꞌ gu ñioꞌkiꞌñ gu Dios, baꞌ dhiꞌ kɨꞌn bar baikim kaꞌ \p \v 18 Baꞌ muiꞌ tanoolh miꞌ kapup xi juruuñ gu Paablo na paiꞌr Koriinto. Gatuuk baꞌ miꞌ dhɨr ba jii ja bɨɨm gu Prisiila gio gu Akiila, dai na mɨt jax ja tabuimgi guiꞌ nam tɨ jɨɨgiꞌñdhaꞌ buiñor guch Xoiꞌkam. Pu jii mɨt baꞌ mu jaꞌk na paiꞌ bhaan bipioꞌ gu Siiria dɨbɨɨr, dai na mɨt jax bha tɨɨtɨs bhaan gu gɇꞌ kanuub. Baꞌ bɨɨpɨꞌ dɨr nat chakui bha tɨs gu Paablo bhaan gu gɇꞌ kanuub, soosnapan xi jiikak gu kuupaꞌn na baꞌ bhaan jix maatɨꞌ kaꞌ nat ba tu kuugalh gu puiꞌ nat jax jaꞌk tu dai bɨɨpɨꞌ dɨr na pu tu duñiaꞌ. \v 19 Baꞌ na mɨt paiꞌ dhuuk bhammɨ dɨr ba ai Eepeso, bhaiꞌ pɨx juugɨt oi mɨt gu Paablo gu Prisiila gio gu Akiila. Baꞌ ma jii gu Paablo mu jaꞌp nam paiꞌ tu daandaꞌ gu Israel kam jaꞌtkam, baꞌ mu ji ɇɇk bhaiꞌ ji chu ja aꞌgi bɨɨx nam jɨꞌk miꞌm jumpaꞌndaꞌ. \v 20 Baꞌ guiꞌ tɨi soiꞌ ba tɨtda am na sap jɨꞌk tanoolh pup miꞌ ka xi juruuñdhai ja bui, guꞌ ji na guꞌ cham jup aaꞌ. \v 21 Dai nat ba jii jup xi ja tɨɨdak: \p ―Gioñ ya jaꞌp jup ba jam paxiaraidhaꞌ jia noꞌ moox aaꞌndaꞌ gɨt gu Dios. \p Baꞌ daipuꞌ xi ja tɨɨdak bhaiꞌ dhɨr pu jii Eepeso, dai nat jax bha tɨs bhaan gu gɇꞌ kanuub. \v 22 Baꞌ nat paiꞌ dhuuk mummɨ ba ai Sesareeya, miꞌ dhɨr jup ma jii bhammɨ jaꞌk Jerusaleen nat ba ja paxiaram guiꞌ nam tɨ jɨɨgiꞌñdhaꞌ buiñor guch Xoiꞌkam. Baꞌ na bhammɨ xi oilhimɨk, bhaiꞌ dhɨr mu jaꞌk jup bhɨi na paiꞌr Antiokiiya. \v 23 Baꞌ mummɨ dɨr Antiokiiya jɨꞌkchi jurniꞌñ kɨꞌn miꞌ dhɨr giop ma jii gu Paablo bhammɨ dɨr jaꞌp na paiꞌ bhaan bipioꞌ gu Galaasia dɨbɨɨr gio baꞌ guiꞌ na bhaan jup bipioꞌ gu Priijia dɨbɨɨr na ja guguuxdhim guiꞌ nam tɨ jɨɨgiꞌñdhaꞌ buiñor guch Xoiꞌkam, na puiꞌ ja tɨtdaim nam sap gammɨjɨ tɨ jɨɨgiꞌñdhaꞌ buiñor guch Xoiꞌkam. \s1 Gu Apoolos na Eepeso ji oirɨt ba tu aꞌgadaꞌ gux bhaiꞌm kaiꞌchdham ñiꞌook \p \v 24 Baꞌ janoꞌ bhammɨ dɨr jaꞌk jup ba ai na paiꞌr Eepeso maaꞌn gu Israel kam maaꞌnkam na puiꞌ tɨɨꞌ Apoolos na mu jaꞌk kiokat Alijandriiya. Baꞌ dhiꞌ dhi maaꞌnkam joidham jix bhaiꞌ xi buadaꞌ na paiꞌ dhuuk xi chu aꞌgadaꞌ, gio nax bhaiꞌx mat kaꞌ miꞌ na mɨt paiꞌ tu uaꞌnak guiꞌ nam bɨjɨk bhaankamuꞌn tu aꞌgimɨk gu Dios. \v 25 Na mɨt guꞌx bhaiꞌ tu mamtuxdhak na jax jaꞌk miꞌ puiꞌ jiimdaꞌ na jax jix aaꞌ guch Gɨꞌkoraꞌ, puiꞌ ku baꞌ joidham jix bhaiꞌ xi buadaꞌ na paiꞌ dhuuk xi chu aꞌgadaꞌ na jax jir tuꞌm kam gu Jesuus, sia ku guꞌ daipuꞌ kax mat kaꞌ na jax jir jum duukam kaꞌ na tu bopkonaimɨk gu Juan. \v 26 Baꞌ bhaiꞌ ji chu aꞌga gu Apoolos gux bhaiꞌm kaiꞌchdham ñiꞌook mu jaꞌp nam paiꞌ tu daandaꞌ gu Israel kam jaꞌtkam. Baꞌ na mɨt paiꞌ dhuuk ba kai gu Prisiila gio gu Akiila, mu jaꞌp jamɨt dɨlhkob xi baidhak jix bhaiꞌ xi aagiꞌñ na jax pɨk jaꞌk jir sɨlhkam gu puiꞌ na jax tu aꞌga bhaankam gu Dios. \v 27 Baꞌ na paiꞌ dhuuk bhaiꞌ dhɨr bar jimdam gu Apoolos bhammɨ dɨr jaꞌk na paiꞌ puiꞌ tɨ tɨɨꞌ Akaaya, jix ioꞌm xi guguux jamɨt guiꞌ nam tɨ jɨɨgiꞌñdhaꞌ buiñor guch Xoiꞌkam, gio baꞌ maaꞌn uꞌuan jamɨt muiꞌp xi maa na sap ja makiaꞌ gu bhammɨ dɨr kam guiꞌ nam puiꞌp tɨ jɨɨgiꞌñdhaꞌ buiñor guch Xoiꞌkam. Baꞌ gu uꞌuan puiꞌm kaiꞌchim nam sap pɨx jix bhaiꞌ tɨɨdaꞌ gu Apoolos na paiꞌ dhuuk bhammɨ dɨr ba aayaꞌ ja bui. Baꞌ nat paiꞌ dhuuk bhammɨ dɨr ba ai na paiꞌr Akaaya, jix ioꞌm bhaiꞌ jim guguux jamɨt guiꞌ nat jɨꞌk pu bɨɨpɨꞌ dɨr ja aꞌm ba tɨ tɨɨ gu Dios nam tɨ jɨɨꞌñdhaꞌ buiñor guch Xoiꞌkam, \v 28 na guꞌ gu Apoolos bhaiꞌ puiꞌ xi ja tɨtda gu Israel kam jaꞌtkam ja kaixdhat bɨɨx gu jaꞌtkam na sap cham tuꞌr puiꞌ nam jax jaꞌk ɨlhiiꞌñ. Baꞌ cham bhaaiꞌ nam jax tɨɨdaꞌ, na guꞌ maaxik jir puiꞌ na jax ja tɨtda. Baꞌ bhaan tu ja aꞌgiꞌñdhaꞌ miꞌ na mɨt paiꞌ tu uaꞌnak guiꞌ nam bɨjɨk bhaankamuꞌn tu aꞌgimɨk gu Dios na puiꞌ ja tɨtdadaꞌ na gu Jesuus jir diꞌ guch Xoiꞌkam guiꞌ na saak Dios puꞌñi bha jootsaꞌ gatuuk. \c 19 \s1 Gu Paablo na Eepeso jaꞌk ba aayaꞌ \p \v 1 Baꞌ na bhammɨ dɨr jaꞌk ka oirɨ gu Apoolos na paiꞌ puiꞌ tɨ tɨɨꞌ Koriinto, gu Paablo bɨɨx jukgam ji bhɨɨk bhammɨ dɨr jaꞌk jup ba ai na paiꞌr Eepeso. Baꞌ bhaiꞌ ba ja tɨɨ jɨꞌkchi guiꞌ nam tɨ jɨɨgiꞌñdhaꞌ buiñor guch Xoiꞌkam, \v 2 baꞌ jaꞌpni bhaiꞌ ba ja tɨkka: \p ―¿Aapiꞌm jam aꞌm jum tajaa aa gux Dhuuduꞌ kam jix Uañ Iiꞌmdaꞌ na pimɨt paiꞌ dhuuk tɨ jɨɨꞌñ buiñor guch Xoiꞌkam? \p Baꞌ guiꞌp kaiꞌch am: \p ―Aach pu cham maat jia nar tuꞌp tuꞌm daꞌ gu tuꞌx Dhuuduꞌ kam jix Uañ Iiꞌmdaꞌ, nach guꞌ cham paiꞌ jaroiꞌ pu chuꞌm kɇɇkɇt na puꞌñi jaꞌk tuch aꞌgiꞌñ. \p \v 3 Baꞌ gu Paablo xi ja tɨkka na mɨt sap jax jaꞌk jum bopko, jup ja tɨtda: \p ―¿Guꞌ jax jaꞌk japimɨt gim bopkoñ jaaduñ? \p Baꞌ guiꞌp kaiꞌch am: \p ―Dho puiꞌ na jax jaꞌk tu bopkonaimɨk gu Juan. \p \v 4 Baꞌp ja tɨtda gu Paablo: \p ―Dho guꞌ gu Juan ja bopkonaimɨk dho guiꞌ nam jɨꞌk jix aaꞌndaꞌ nam miꞌ puiꞌ ba jiimdaꞌ na jax jix aaꞌ gu Dios, ku guꞌ puiꞌ xi ja tɨtdat ji nam sap tɨ jɨɨꞌñdhaꞌ buiñor guiꞌ na jaroiꞌ gatuuk bha jimdaꞌ, na dhiꞌ aagɨt jup kaiꞌchdhaꞌ gu Jesuus. \p \v 5 Baꞌ guiꞌ na mɨt puiꞌ jɨꞌ ji kɇɇk gu Paablo na puꞌñi tu ja aꞌgiꞌñ, giop mam bopko mɨt buiñor gu Gɇꞌkam Jesuus. \v 6 Baꞌ nat paiꞌ dhuuk bhaiꞌ xi ja daa gu Paablo, pu ja aꞌm jum tajaa gux Dhuuduꞌ kam jix Uañ Iiꞌmdaꞌ, baꞌ jaiꞌ ñiiñioꞌk kɨꞌn bhaiꞌ ji chu aꞌga mɨt. Miꞌ dhɨr baꞌ dai nam ba tu aꞌga bhaankamuꞌn gu Dios, na guꞌ puiꞌ jaꞌk ja jujurtuꞌn. \v 7 Baꞌ dhiꞌ bɨɨx nat jɨꞌk ja aꞌm jum tajaa gux Dhuuduꞌ kam jix Uañ Iiꞌmdaꞌ, aix am mambhɨɨx daman gook gu chichioꞌñ. \p \v 8 Miꞌ baꞌ pu oirɨdaꞌ gu Paablo, baik masaaꞌn dho moo miꞌ juruuñ. Baꞌ gammɨjɨ ba ji jimiaꞌ mu jaꞌp nam paiꞌ tu daandaꞌ gu Israel kam jaꞌtkam na paiꞌ dhuuk jum aꞌjɨdaꞌ na cham tum juandaꞌ, baꞌ gammɨjɨ ba ji chu ja aꞌgidhaꞌ gu jaꞌtkam cham ji chooꞌnnɨt na puiꞌ ja tɨtdadaꞌ nam sap ba tɨ jɨɨꞌñdhaꞌ buiñor guch Xoiꞌkam na sap baꞌ puꞌñi jaꞌk gammɨjɨ ja aꞌm ba tɨ nɨidhidhaꞌ gu Dios. \v 9 Guꞌ ji na guꞌ jaiꞌ ni jɨꞌx kum cham tɨ jɨɨgiꞌñdhaꞌ gu dhiꞌ puiꞌ, dai na mɨt bhaiꞌ pɨx giilhim ji aiꞌchux guch Xoiꞌkam guiꞌ na jaꞌp ji buusan na jax gu xibkam gu boi, na jax aaꞌ kum pu kaiꞌch na jax cham jir am ja kaixdhat gu muiꞌ jaꞌtkam nam miꞌp tuꞌiiꞌ. Baꞌ gu Paablo miꞌ dhɨr ba jii ja bui xi ja baidhak dai guiꞌ nam jɨꞌk tɨ jɨɨgiꞌñdhaꞌ buiñor guch Xoiꞌkam. Baꞌ maaꞌn kap xim taiñbuidhak gu baꞌaak miꞌ na paiꞌ tu ja mamtuxiꞌñdhaꞌ gu jaꞌtkam maaꞌn gu maaꞌnkam na puiꞌ tɨɨꞌ Tiraano, miꞌ baꞌ pu tu ja mamtuxiꞌñdhaꞌ gammɨjɨ, dai na jɨꞌx juugɨt pɨx gu tanoolh. \v 10 Gook oidhaꞌ juugɨt baꞌ tu ja mamtuxdhak, baꞌ bɨɨx jup kai mɨt gux bhaiꞌm kaiꞌchdham ñioꞌkiꞌñ guch Gɨꞌkoraꞌ guiꞌ nam bha jaꞌp oiꞌñkaꞌ na jɨꞌx juugɨt bhaan bipioꞌ gu Aasia dɨbɨɨr, puiꞌ na jax gu Israel kam jaꞌtkam gio guiꞌ nam cham jir Israel kam. \v 11 Baꞌ joidham jix kɨɨꞌp jum duukam jix bhaiꞌ xi chu buadaꞌ gu Paablo, na guꞌ palhbuiꞌñdhaꞌ gu Dios, na guꞌ bhaan tɨ nɨidhidhaꞌ. \v 12 Sia ji guꞌ gu papñios gaꞌn gu Paablo gam jajannulhiꞌñ nam ja uꞌtɨkiꞌñdhat ja aꞌm xi ja daꞌñxiꞌñ gux kakoꞌkkam, pu duduar am. Baꞌ jaiꞌ na ja aꞌm jup tuiꞌñgɨt gu cham kɨkɨɨꞌ iꞌiiꞌmdaꞌ, pu bɨɨx ja aꞌm dɨr bubua mɨt. \p \v 13 Baꞌ jaiꞌ jɨꞌkchi gu Israel kam jaꞌtkam bha jaꞌp jup oipodaꞌ am nam puiꞌ maiꞌp ja jootosdaꞌ gu cham kɨkɨɨꞌ iꞌiiꞌmdaꞌ na ja aꞌm jup tuiꞌñgɨdaꞌ gu jaꞌtkam. Baꞌ tɨi ɨlhdhat am nam bhaankam gu Jesuus maiꞌ xi ja jootsaꞌ gɨt gu cham kɨkɨɨꞌ iꞌiiꞌmdaꞌ na bhaan jup tuiꞌdhiꞌ maaꞌn gu maaꞌnkam. Baꞌ bhaiꞌ ji ja ñiok jamɨt, jup ja tɨtda am: \p ―¡Aach yaꞌ pu jam tɨtda bhaankamuꞌn gu Jesuus, guiꞌ na jaroiꞌ Paablo bhaankam tu aꞌga, na pim mu jaꞌk bubuakiaꞌ bhaiꞌ dhɨr bhaan dhi maaꞌnkam! \p \v 14 Baꞌ dhiꞌ puꞌñi jaꞌk ja tɨtdadat maiꞌ ja jootosdaꞌ am gu cham kɨkɨɨꞌ iꞌiiꞌmdaꞌ gu xijum gook maamraꞌn maaꞌn gu Israel kam maaꞌnkam na puiꞌ tɨɨꞌ Esseeba, guiꞌ nar ja gɇꞌkam tuk kaꞌ guiꞌ nam ja aꞌmkam tu daandaꞌ gu jaꞌtkam mu jaꞌp na paiꞌ tum daandaꞌ. \v 15 Guꞌ ji na guꞌ maaꞌnnim nam miꞌ puiꞌ ka tɨtdatuꞌ gu maaꞌnkam na bhaan jup tuiꞌdhiꞌ gu cham kɨɨꞌ iiꞌmdaꞌ, jotmodaꞌ muiꞌ ji ñio, jup kaiꞌch: \p ―Jix maat iñ dho gu Jesuus, gio gu Paablo puiꞌñ jup jix maat nar jaroiꞌ dhaꞌ. ¿Guꞌ aapiꞌm jir jaroo daꞌ ku pim baꞌ bha jaꞌk puñ chɨtda? \p \v 16 Baꞌ daipuꞌ xi chɨꞌɨɨk, pu muiꞌ jimɨɨ gu maaꞌnkam na bhaan jup tuiꞌdhiꞌ gu cham kɨɨꞌ iiꞌmdaꞌ. Mi jaꞌp dho guꞌ naiꞌ ji ja gɨbiimɨ na jɨꞌx jix ooꞌ, pu bɨɨx dho guꞌ tu ja saasxichulh gu ja jajannulh. Puiꞌx dhaꞌnpak jamɨt pɨx ba jiboiꞌññor giox kakoꞌktulhdhix kam. \v 17 Baꞌ na mɨt puiꞌ ba tɨ kai gu Israel kam jaꞌtkam guiꞌ nam mi oiꞌñkaꞌ Eepeso, giilhim jix chootoꞌn jamɨt, gio guiꞌ nam cham jir Israel kam ba puiꞌ ɨp. Baꞌ muiꞌ kap pɨx jaꞌx puiꞌ tum aꞌgadaꞌ bhaankam gu Gɇꞌkam Jesuus. \p \v 18 Baꞌ jaiꞌ muiꞌ gu jaꞌtkam guiꞌ na mɨt jɨꞌk tɨ jɨɨꞌñ buiñor guch Xoiꞌkam mi aajidhat ja kaichdhat gu jaꞌtkam puiꞌ ba tɨtdadaꞌ am gu Paablo nam sap cham ka aaꞌ nam puiꞌ jaꞌk tu jimdaꞌ nam jix buam tu buimɨk bɨɨpɨꞌ dɨr. \v 19 Baꞌ jaiꞌ muiꞌ guiꞌ na mɨt bam mamtuxdhak gu jiboiñ mi ja aichdhak ba ja mɨiꞌñ jamɨt gu ja uꞌuan ja nɨiꞌñchudat gu muiꞌ jaꞌtkam, guiꞌ na mɨt bhaan miꞌ ba tum mamtuxdhak gu jiboiñ. Baꞌ nam xi chu jaꞌkɨlhiꞌñ nat jɨꞌk kaꞌm miꞌ ba tɨ mɨi gu uꞌuan, jup jum duu gook ooꞌm daman mambhɨɨx miil gu bapaiñum tuumiñ jix chooto totbikdam. \v 20 Baꞌ dhiꞌ puꞌñi muiꞌ kap pɨx jaꞌx puiꞌ tum aꞌgadaꞌ gux bhaiꞌm kaiꞌchdham ñioꞌkiꞌñ guch Gɨꞌkoraꞌ, gio baꞌ na bɨɨx aixim jix kɨɨꞌp jum duukam jup tum buadaꞌ na baꞌ bhaan jix maatɨꞌ kaꞌ nar gɇꞌkam. \p \v 21 Baꞌ gatuuk puiꞌ ba kaiꞌch gu Paablo na sap giop paxiarmɨraꞌ bhammɨ dɨr jaꞌp na paiꞌ bhaan bipioꞌ gu Masedoonia dɨbɨɨr, bhaiꞌ dhɨr sap baꞌ mu jaꞌk jup bhɨɨyaꞌ na paiꞌ bhaan jup bipioꞌ gu Akaaya dɨbɨɨr. Miꞌ dhɨr sap baꞌ bhammɨ jaꞌk jup bhɨɨyaꞌ Jerusaleen, gio baꞌ moop kaiꞌch ɨp na sap bhammɨ na xi ɇɇji Jerusaleen bhaiꞌ dhɨr Rooma jaꞌk jup bhɨɨyaꞌ. \v 22 Baꞌ jaiꞌ bɨɨpɨꞌ gook muiꞌ ba pup xi ja joot guiꞌ nam oiꞌñchuꞌndaꞌ nam palhbuidhidhaꞌ tuꞌ na pɨx kɨꞌn, nam sap bɨɨpɨꞌ bhammɨ dɨr jaꞌp baꞌ oipodaꞌ na paiꞌ bhaan bipioꞌ gu Masedoonia dɨbɨɨr. Baꞌ dhiꞌ nat jaroiꞌ mu ja joot, maaꞌn jir Timoteo, maaꞌn baꞌr Erasto ɨp. Dɨɨlh baꞌ bhammɨ dɨr pup oirɨ gu Paablo na paiꞌ bhaan bipioꞌ gu Aasia dɨbɨɨr, jɨꞌkchi tanoolh bhaiꞌ xi juruuñ nat baꞌ moo ba jii. \s1 Nam ba bhaakuꞌ gu Eepeso oiꞌñkam \p \v 23 Baꞌ janoꞌ bhaiꞌp ji bhaak jamɨt gu jaꞌtkam guiꞌ nam bhaiꞌ oiꞌñkaꞌ Eepeso na mɨt bhaan ji chu aꞌgak guch Xoiꞌkam, \v 24 nat guꞌ maakam ja iatgi maaꞌn gu maaꞌnkam na puiꞌ tɨɨꞌ Demetrio. Na guꞌ dhiꞌ dhi maaꞌnkam jup tu buadaꞌ gu ɨꞌlhich didios jix aꞌbhar totbikdam pu chuutuꞌm na jax gu gɇꞌ ubii dios tugiꞌñ na puiꞌ tɨɨꞌ Artemiisa, gio nam puꞌñi chichiop kɨr jup tuuttudaꞌ gu ɨꞌlhich didios. Baꞌ guiꞌ nam jɨꞌk palhbuiꞌñdhaꞌ nam jup tu buadaꞌ, jix dhaꞌram ja namkiꞌñdhaꞌ. \v 25 Baꞌ maaꞌnnim bɨɨx dhiꞌ jɨꞌ nam jɨꞌk palhbuiꞌñdhaꞌ, gio gu jaiꞌ nam pu chuꞌm kaꞌm jup tu juandaꞌ, ba ja bai nam miꞌp tuiꞌkaꞌ buiñor. Baꞌ na mɨt paiꞌ dhuuk bɨɨx miꞌ ba ai, jup ja tɨtda: \p ―Aapiꞌm jiñ jaaduñ, na pim jax bax maat bo jia na joidham jir am dhiꞌ nach tuꞌ bhaan tu juan. \v 26 Guꞌ ji na guꞌ buam pɨx ba tum bua na pim jax ba tɨ nɨiꞌñ, gio na buam pɨx ba tum kaiꞌch na pim jax ba tɇ kɇɇ, na puiꞌ kaiꞌch guiꞌ na saak jir Paablo nam sap cham tuꞌr didios guiꞌ nam puꞌñi jaꞌtkam jup ja bua gu didios. Baꞌ muiꞌ jaꞌtkam ba ja iatgi puꞌñi ji ja tɨtdaimɨk, gio guꞌ bɨɨx kap ɨp na jɨꞌx bhaan bipioꞌ gu Aasia dɨbɨɨr, cham tuꞌ dai yaꞌ na paiꞌr Eepeso. \v 27 Baꞌ dhiꞌ puiꞌ aañ jiñ bui cham jir am, nam guꞌ cham ka ja nɨnɨiꞌñdhaꞌ gu jaꞌtkam dhiꞌ nach tuꞌ bhaan tu juan, gio gu chiop miꞌ na paiꞌ kɨɨk guch ñaan Artemiisa, puiꞌ dho cham jup ka nɨnɨiꞌñdhaꞌ am, nam guꞌ cham gɇꞌkam ka ɨlhiiꞌñdhaꞌ. Baꞌ cham yaꞌ ka tu daandaꞌ am guiꞌ nam yaꞌ buiñor tu daan bɨɨx kap dɨr na jɨꞌx juugɨt bhaan bipioꞌ gu Aasia dɨbɨɨr, gio baꞌ naiꞌ jaꞌp bɨɨx kap dɨr na jɨꞌx jir oiꞌñgaꞌn. \p \v 28 Baꞌ na mɨt puꞌñi kai guiꞌ na miꞌ puiꞌ ja tɨtda, giilhim bhaakuk pɨx jiiñak gɨi mɨt, jup kaiꞌch am: \p ―¡Guꞌ dhiꞌr gɇꞌkam ji dhich ñaan Artemiisa nar jich dios tuk bɨɨx nach jɨꞌk jir yaꞌ kam dhi Eepeso! \p \v 29 Baꞌ miꞌ cham bhaiꞌ nam jax kam duñiaꞌ gu jaꞌtkam nam jɨꞌk mi oiꞌñkaꞌ na jɨꞌx jir gɇꞌ kiicham, nam guꞌ cham ka maat na jax pɨk jaꞌk jir sɨlhkam. Baꞌ ba daa mɨt gu Gaayo gio gu Aristaarko, guiꞌ nam maap jiim gu Paablo, nam jir bhammɨ dɨr jaꞌk kam na bhaan bipioꞌ gu Masedoonia dɨbɨɨr. Ja tɨɨbiopak jamɨt gamaiꞌ pɨx tuꞌ ja dooda na mɨt ba ja baidhak mu jaꞌk na paiꞌ miꞌ pu tum aꞌgadaꞌ. \v 30 Baꞌ gu Paablo muiꞌ tɨir jimdam nax chu ja aꞌgiꞌñmɨram gu jaꞌtkam guiꞌ nam jix bhaak, guꞌ ji nam guꞌ cham aaꞌ guiꞌ nam tɨ jɨɨgiꞌñdhaꞌ buiñor guch Xoiꞌkam. \v 31 Gio baꞌ jaiꞌ nam ampɨk miꞌp ka oipo gu bhabhaiꞌ kaiꞌchdham tugiꞌñ gu Paablo muiꞌp ba tu joot jamɨt nam sap pu tɨɨdaꞌ na cham mu jaꞌk jimdaꞌ. Baꞌ dhiꞌ bhammɨ dɨr jaꞌk jiim am ja bui guiꞌ nam bɨɨx kap jir gɇꞌgɇrkam kaꞌ na jɨꞌx bhaan bipioꞌ gu Aasia dɨbɨɨr. \v 32 Baꞌ gu jaꞌtkam pɨx jiiñak bɨɨt am miꞌ ji jumpaxich na paiꞌ tum aꞌgadaꞌ. Jaiꞌ maakam jup kaiꞌch am gio jaiꞌ maakam ɨp, nam guꞌ jaiꞌ muiꞌ cham maat na mɨt jax kaiꞌñkam miꞌ jim jumpadak giilhim ba kaiꞌch guiꞌ nam miꞌx bhaak. \v 33 Baꞌ jaiꞌ dhɨt guiꞌ nam jix maat na jax jir jum duukam, ba aagiꞌñ am gu Alijaanru. Baꞌ gu Israel kam jaꞌtkam muiꞌ ji ñuꞌyasa mɨt mu jaꞌk nam paiꞌx bhaak gu jaꞌtkam, mi jaꞌp jamɨt baꞌ xi kɨi bɨɨpɨꞌ dɨr jaꞌk na sap ja aꞌmkam nokiaꞌ nam cham ja juandaꞌ. Baꞌ gu Alijaanru nobiiꞌñ kɨꞌn jaꞌp xi ja duiñ guiꞌ nam miꞌ giilhim jix bhaak nam sap alhio ka xi kaayaꞌ na jax tu ja aꞌgidhaꞌ. \v 34 Guꞌ ji na guꞌ na mɨt paiꞌ dhuuk ba maat na puiꞌp jir Israel kam maaꞌnkam, gio pɨx jiiñak jup gɨi mɨt. Mɨɨkim paꞌ moo nam miꞌ pu jiiñak, jup kaiꞌch am: \p ―¡Guꞌ dhiꞌr gɇꞌkam ji dhich ñaan Artemiisa nar jich dios tuk bɨɨx nach jɨꞌk jir yaꞌ kam dhi Eepeso! \p \v 35 Baꞌ gu gɇꞌkam guiꞌ na tu uꞌuandaꞌ gu miꞌ dhi gɇꞌ kiicham siamri dakoo ma ja sooꞌmchulh nam cham ñiokdaꞌ guiꞌ nam miꞌ giilhim jix bhaak, jup ja tɨtda baꞌ: \p ―Jiñ jaaduñ na pim jir yaꞌ kam dhi Eepeso, jax dhui nam moo bɨɨx jix maat gu jaꞌtkam nach aach yaꞌ umuaꞌñdhix nach jɨꞌk jir yaꞌ kam dhi gɇꞌ kiicham nach nuukaꞌndaꞌ dhi chiop miꞌ na paiꞌ kɨɨk guch ñaan Artemiisa, na dhiꞌr diꞌ gu jodaip duiñxim nat jix dhaam dɨr ya gɨi. \v 36 Baꞌ cham jɨꞌxkat jaroiꞌ jax dhoodaꞌ, na guꞌx bhaiꞌ nuukdhix. Baꞌ aañ pu jam tɨtda na pim cham ñiokdaꞌ, chaꞌpim jaꞌp pɨx pu tu buadaꞌ na pim jax ɨlhiiꞌñdhaꞌ. \v 37 Na guꞌ dhi jaꞌtkam na pimɨt yaꞌ ja aich, cham paiꞌ buam tu bua am jia miꞌ nach paiꞌ tu chiopiꞌ, ni kum cham paiꞌ giilhim jup aꞌga guch dios tuk na jax cham jir am. \v 38 Noꞌ guꞌ dhi Demetrio tuꞌx aꞌgam gu jaroiꞌ buiñor gio dhi jaiꞌ nam maap tu juan, dho miꞌñi dho daraa am gu gɇꞌgɇrkam guiꞌ nam jaroiꞌ tɨ sɨlhkaꞌn, nam ja bui puiꞌ xi chɨꞌyaꞌ gu tuꞌ nam puiꞌ kɨꞌn jix bhaak, na baꞌx maatɨꞌ kaꞌ na jaroiꞌ sɨlhkam tu aꞌgadaꞌ. \v 39 Piam noꞌm guꞌ maakam jup jix chu aꞌgam, dhox bhaiꞌ pɨx jam dhop xi chu aꞌgai jia paiꞌ na sɨlhkam tuꞌm aꞌgadaꞌ, cham tuꞌ paiꞌ na jaꞌp pɨx tum aꞌga. \v 40 Na guꞌ dhiꞌ puiꞌ na pim jax jaꞌk tu bua gu xib, dhiꞌ cham jir am ji, na guꞌ cham bhaaiꞌn kaꞌ nach jax ja tɨɨdaꞌ gux ioꞌm gɇꞌgɇrkam noꞌ mɨt jax dhuuk maatɨk bhaiꞌ jich chɨkka gu dhiꞌ puiꞌ na pim jax kaiꞌñkam puiꞌ tu bua. Dho guꞌ puiꞌ dhoch chɨɨdaꞌ am na aach jir jich kuiñcha kaꞌ na chich dɨɨlh jix buam ji chu doodak gu tuꞌ na cham jir am. \p \v 41 Baꞌ daipuꞌ xi ja tɨɨdak ba ja joot nam ba jimiaꞌ miꞌ dhɨr. \c 20 \s1 Gu Paablo na ba jimiaꞌ Masedoonia jaꞌk, miꞌ dhɨr baꞌ Greesia jaꞌk jup bhɨɨyaꞌ \p \v 1 Baꞌ nat paiꞌ dhuuk ampɨx ji chu juu nam tɨi pup miꞌ xix bhaakut gu jaꞌtkam, ba ja bai gu Paablo guiꞌ nam tɨ jɨɨgiꞌñdhaꞌ buiñor guch Xoiꞌkam. Xi ja guguuxdhak baꞌ, xi ja ñioꞌkdhak ba jii bhammɨ dɨr jaꞌk na paiꞌ bhaan bipioꞌ gu Masedoonia dɨbɨɨr. \v 2 Baꞌ bɨɨx kap ai na jɨꞌk kap bhaan bipioꞌ gu Masedoonia dɨbɨɨr, ja guguuxdhidhaꞌ soiꞌ ja tɨtdaidhat guiꞌ nam tɨ jɨɨgiꞌñdhaꞌ buiñor guch Xoiꞌkam. Gatuuk baꞌ bhaiꞌ dhɨr mu jaꞌk jup bhɨi na paiꞌr Greesia. \v 3 Baik masaaꞌn baꞌ mu jaꞌk jup juruuñ, miꞌ dhɨr baꞌp bar jimdam kat bhammɨ dɨr jaꞌk na paiꞌ bhaan bipioꞌ gu Siiria dɨbɨɨr. Alhiꞌch pɨx ba aagɨt na moo bhaiꞌ ba tɨsdiaꞌ gɨt bhaan gu gɇꞌ kanuub, guꞌ ji nat guꞌ puiꞌp ba tɨ kai nam oꞌbhagiꞌñ gu Israel kam jaꞌtkam gu bhammɨ dɨr kam. Baꞌ puiꞌ jaꞌk gɨɨsɨk gio puiꞌ gamaiꞌ bhɨi bɨɨx dɨbɨɨr taꞌm, gio bhaiꞌp buusnichuꞌ na paiꞌ bhaan bipioꞌ gu Masedoonia dɨbɨɨr. \v 4 Baꞌ jaiꞌp ma oi mɨt guiꞌ nam tɨ jɨɨgiꞌñdhaꞌ buiñor guch Xoiꞌkam, moo gu Soopatir gu Bereeya kam maraaꞌn gu Piiro, gio baꞌ gu Aristaarko ɨp, gio baꞌ moo gu Seguundo ɨp gu Tesaloonika kam, gio baꞌ gu Gaayo ɨp gu Derbe kam, gio baꞌ moo gu Timoteo ɨp. Gio baꞌ moo gu Tiikiko ɨp, gio baꞌ moo gu Troopimo ɨp, baꞌ dhi gook jir bhammɨ dɨr jaꞌk kam am na paiꞌ bhaan bipioꞌ gu Aasia dɨbɨɨr. \v 5 Baꞌ bɨɨx dhiꞌ jɨꞌ dhich jaaduñ bɨɨpɨꞌ gamaiꞌ xi jii mɨt, bhammɨ dɨr jam baꞌ bach ñɨɨra na paiꞌr Troas. \v 6 Baꞌ aach gatuuk nat paiꞌ dhuuk xi buus gu piasta janoꞌ na paiꞌ dhuuk jum kuaꞌdaꞌ gu paan gakdhiꞌñchix kam na cham bɨnkaꞌ guiꞌ na kɨꞌn jappukar, miꞌ dhɨr gamaiꞌp ji jii chich na paiꞌr Piliipos bhaan gu gɇꞌ kanuub. Bhammɨ dɨr jachich baꞌ ba ai jix chamaam tanoolh kɨꞌn nam paiꞌ oipo gu jaiꞌ na mɨt bɨɨpɨꞌ mu jii. Bhaiꞌ chich baꞌ juruuñ xijum gook tanoolh. \s1 Gu Paablo na ba ja paxiarmɨraꞌ guiꞌ nam tɨ jɨɨgiꞌñdhaꞌ buiñor guch Xoiꞌkam gu Troas oiꞌñkam \p \v 7 Baꞌ nat kiaꞌpɨx muiꞌ ba jim bhɨi gu simaan, maap bach jumaap jachich nach ba tu jugiaꞌ gu paan taꞌtak xich jaixdhai, baꞌ bhaiꞌ ji chu ja aꞌgi gu Paablo guiꞌ nam tɨ jɨɨgiꞌñdhaꞌ buiñor guch Xoiꞌkam. Baꞌ na guꞌ buimgidhak bar jimdam kaꞌ, muiꞌ pu xi chu ja aꞌgiꞌñchuꞌ ɨraab tukaaꞌ juugɨt. \v 8 Baꞌ miꞌ baꞌk chɨr nach paiꞌp tuꞌiiꞌ, jir tɇꞌkob, gio na muiꞌ mɨmɨichdhix guiꞌ na kɨꞌn jix chu maax. \v 9 Baꞌ moo maaꞌn bha jaꞌp jup daa gu biapmaꞌ na paiꞌ dhɨr mu jaꞌp jix chu maax miꞌ dhɨr baꞌk chɨr, Eutiko tɨɨgim. Baꞌ bhaiꞌ puiꞌ ma koi na jax ka daa, na guꞌ pɨx cham jum tɨɨmuim na tu aꞌga gu Paablo. Baꞌ jaꞌxpɨx bhaiꞌ dhɨr ma ji gɨi, mɨjɨmmɨ ji dhuu bɨptaꞌn. Baꞌ na mɨt tɨɨtmigɨk tɨi xi bamiiꞌ, attiiro muukix, pu cham jɨꞌx joiñ. \v 10 Baꞌ gu Paablo tɨmnɨk daam dɨr xi boꞌɨɨk miꞌ xi koom gu biapmaꞌ, jup ja tɨtda baꞌ guiꞌ nam tɨ jɨɨgiꞌñdhaꞌ buiñor guch Xoiꞌkam: \p ―Chaꞌpim totdon kaꞌ. Dua ji matgɨm dhi biapmaꞌ. \p \v 11 Miꞌ dhɨr baꞌ gio muiꞌp ji chɨs gu Paablo bhammɨ jaꞌk daam dɨr, gio aach bɨɨx. Miꞌ dhɨr baꞌ dai nat taꞌtak bach jaix gu paan, ma tu juu chich dho guꞌ. Gatuuk baꞌ gio bhaiꞌp ji chu aꞌga bɨɨx chukaaꞌ, naiꞌ pu ji xiaꞌ. Miꞌ dhɨr baꞌ dai nat ba jii. \v 12 Gio gu biapmaꞌ jix kɨɨꞌ miꞌ dhɨr jup ba baidhak jamɨt. Baꞌ giilhim joidham jix bhaiꞌm taat am na mɨt puiꞌ jɨꞌ tɨɨ nat cham muu gu biapmaꞌ, sia kut tɇꞌkob dɨr ji gɨi. \s1 Gu Paablo na ba jimiaꞌ miꞌ dhɨr Troas mu jaꞌk na paiꞌ puiꞌ tɨ tɨɨꞌ Mileeto \p \v 13 Baꞌ aach bɨɨpɨꞌ gamaiꞌ xi jii bhaan gu gɇꞌ kanuub, mɨjɨ dɨr jaꞌp bɨɨx gakoolh jachich bhɨi bɨɨx suudaiꞌ dhaam. Bhammɨ dɨr jachich baꞌ ba ai na paiꞌ jumaip jir gɇꞌ kiicham kaꞌ juꞌñdharan gu gɇꞌ suudaiꞌ na puiꞌ tɨ tɨɨꞌ Aaso. Dai gu Paablo baꞌ cham jich oi, na guꞌ puiꞌx aaꞌ na sɨlh bhɨɨyaꞌ bɨɨx dɨbɨɨr taꞌm. \v 14 Baꞌ na chich paiꞌ dhuuk maap bach ñaanam miꞌ na paiꞌr Aaso, miꞌ dhɨr maap ba jii chich, dai na chich jax bha tɨɨtɨs bhaan gu gɇꞌ kanuub, gamaiꞌ pu bhɨi chich bɨɨx suudaiꞌ dhaam. Bhammɨ dɨr jachich baꞌ ba ai na paiꞌ ɨlhiꞌch jir dɨbɨɨr na puiꞌ tɨ tɨɨꞌ Mitileene. \v 15 Miꞌ dhɨr baꞌ gio gamaiꞌp ji jii chich gu bɨɨx suudaiꞌ dhaam bhaan gu gɇꞌ kanuub. Na bar buimgidhak nammɨ chich ba bubua amuub miꞌ dhɨr jaꞌp na paiꞌ puiꞌ tɨ tɨɨꞌ Kiiyo. Gu jumai buimgidhak baꞌ nammɨp ba ai chich na paiꞌ jumai ɨlhiꞌch jup jir dɨbɨɨr na puiꞌ tɨ tɨɨꞌ Saamos. Miꞌ dhɨr baꞌ na chich gio gamaiꞌp ji jii, bhammɨ dɨr jaꞌk jup ba ai chich na paiꞌ puiꞌ tɨ tɨɨꞌ Mileeto. \v 16 Baꞌ dhiꞌ puꞌñi jaꞌk jich dhuu chich, na guꞌ cham aaꞌ na mɨk bha jaꞌp oilhidhaꞌ gu Paablo na paiꞌ bhaan bipioꞌ gu Aasia dɨbɨɨr. Puiꞌ baꞌ cham xi paxiarmɨrak mu Eepeso ja bui guiꞌ nam tɨ jɨɨgiꞌñdhaꞌ buiñor guch Xoiꞌkam, na guꞌ jootom jix aimtuꞌ bhammɨ Jerusaleen, na guꞌ bhammɨ jaꞌk jix buusaidham gu piasta bhaan Pentekostees taꞌm. \s1 Gu Paablo na ba tu ja aꞌgidhaꞌ guiꞌ nam ja guguuxiꞌñdhaꞌ guiꞌ nam tɨ jɨɨgiꞌñdhaꞌ buiñor guch Xoiꞌkam gu Eepeso kam \p \v 17 Baꞌ nach pui bhammɨ dɨr ka oipo Mileeto, ba tu ja joochxi gu Paablo guiꞌ nam ja guguuxiꞌñdhaꞌ guiꞌ nam tɨ jɨɨgiꞌñdhaꞌ buiñor guch Xoiꞌkam gu Eepeso kam. \v 18 Baꞌ na mɨt paiꞌ dhuuk miꞌ ba ai, bhaiꞌ ji chu ja aꞌgi, jup ja tɨtda: \p ―Dho guꞌ na pim jax bax maat jiañ jaaduñ na ñich jax jaꞌk tu jii aapiꞌm jam bui, sia gu pu janoꞌ dɨr na ñich paiꞌ dhuuk ya jaꞌp ai na paiꞌ bhaan bipioꞌ dhi Aasia dɨbɨɨr, \v 19 nañ gammɨjɨ tu jam aꞌgiꞌñdhaꞌ bo bhaankam gu Dios soiꞌñ ɨlhdhat bɨɨx jiñ jur kɨꞌn, gam nañ xi suakɨt na mɨt guꞌ giilhim bhaiꞌ ji bhaak jiñ bui gu Israel kam jaꞌtkam, nam tɨi ɨlhdhat nam puñ dhoodaꞌ gɨt nam jax tɨi ɨlhdhat. \v 20 Ku guꞌ cham tuꞌ ji na ñich moo dhiꞌ kɨꞌn cham jup ka tu jam aꞌgidham, guꞌ jaꞌpji nañ muiꞌ xi chu jam aꞌgiꞌñchuꞌ ji mi jaꞌp maaxik ja kaixdhat gu jaꞌtkam, gio mu jaꞌp jam kiikiaꞌam ba puiꞌ ɨp, gu puiꞌ na pim jax jaꞌk jum guguuxdhai miꞌ puiꞌ jiimdaꞌ na baꞌx bhaiꞌ tu jam jimdaꞌ gammɨjɨ. \v 21 Puiꞌ na jax gu Israel kam jaꞌtkam, sia guiꞌ nam cham jir Israel kam jañ puiꞌ ja tɨtdadaꞌ nam miꞌ puiꞌ ba jimiaꞌ na jax jix aaꞌ gu Dios, gio nam ba tɨ jɨɨgiꞌñdhaꞌ buiñor guch Xoiꞌkam guiꞌ nar Gɇꞌkam na Jesuus tɨɨꞌ. \v 22 Baꞌ gu xib, Jerusaleen jaꞌk bhɨichuꞌ iñ, na guꞌ puiꞌ jaꞌk jiñ jurtuꞌn gux Dhuuduꞌ kam jix Uañ Iiꞌmdaꞌ. Dai ji nañ guꞌ cham maat na tuꞌñ dhuñiaꞌ bhammɨ, \v 23 na guꞌ nañ jɨꞌk kap oilhidhaꞌ gu gɇꞌgɇr kikcham, puiꞌ jaꞌk jiñ jurtudidhaꞌ gux Dhuuduꞌ kam jix Uañ Iiꞌmdaꞌ na sap kam aajim nam paiꞌ dhuuk jiñ dhaagɨi kañ kuupaꞌ gio nam bɨɨx aixim jiñ chulhiiñchudaꞌ. \v 24 Ku guꞌ dhiꞌ cham jax bua ji sia mɨt puñ dhooda, guꞌ aañ nañ jix aaꞌ ji nañ jix bhaiꞌñ chaatɨt miꞌ puiꞌ duiñchuꞌndaꞌ nañ jɨꞌx juugɨt duakaꞌ gu puiꞌ nat jax jaꞌk kaiꞌñkam jiñ aꞌm tɨ tɨɨ guch Xoiꞌkam, nañ puꞌñi naiꞌ tu aꞌgidhaꞌ gux bhaiꞌm kaiꞌchdham ñioꞌkiꞌñ gu Dios na jax joidham jix chu joiꞌgɨꞌn. \p \v 25 ’Baꞌ pu xib dɨr bax maat iñ na cham jaroiꞌ maadɨt kañ chɨgiaꞌ aapiꞌm na ñich jɨꞌk ba tu jam aꞌgi gux bhaiꞌm kaiꞌchdham ñiꞌook na bhaan tu aꞌga na jax jaꞌk jir gɇꞌkam gu Dios. \v 26 Baꞌ aañ cham tuꞌ kar jiñ kuiñcha kaꞌ sia kut jaroiꞌ cham miꞌ puiꞌ jii na jax jix aaꞌ gu Dios, \v 27 na ñich guꞌ aañ bɨɨx puiꞌ ba tu jam aꞌgi na jax jaꞌk jix aaꞌ na pim tuiꞌñgɨt miꞌ puiꞌ jiimdaꞌ, ni jɨꞌx kuñ cham iam xix ɨxchu. \v 28 Baꞌ xib dɨr jaꞌp jaꞌk jam aꞌm jum aaꞌ na pim miꞌ puiꞌ xi jiimdat nañ jax ba tu jam aꞌgiꞌñ na pim jix bhaiꞌ xi ja guguuxdhat guiꞌ nam puiꞌp tɨ jɨɨgiꞌñ buiñor guch Xoiꞌkam, nat guꞌ pu kaiꞌñkam jam aꞌm bam tajaa jia gux Dhuuduꞌ kam jix Uañ Iiꞌmdaꞌ. Baꞌ jaꞌp ji buusandaꞌ pim na jax gu bipiaꞌdam, na pim guꞌ ja guguuxiꞌñdhaꞌ guiꞌ na pim maap tu daan buiñor gu Dios nam baꞌ cham maakam pɨx ba jujurtɨkaꞌ, nat guꞌ ba ja sabaꞌlh gu ɨꞌraꞌn kɨꞌn guch Xoiꞌkam nat jum jaax. \v 29 Baꞌ aañ pu ba jam aagiꞌñ nam gatuuk ka jaiꞌchdhɨlhiaꞌ guiꞌ nam jaꞌp ji bubuakiaꞌ na jax gu sɨsɨɨꞌ gux bhaaꞌmnagɨm nam jix ja jɨꞌdɨlhkadam kaꞌ guiꞌ nam tɨ jɨɨgiꞌñdhaꞌ buiñor guch Xoiꞌkam. \v 30 Sia dho aapiꞌm na pim jɨꞌk tɨ jɨɨgiꞌñ buiñor guch Xoiꞌkam jam bui dhɨr jaiꞌchdhɨlhiaꞌ am guiꞌ nam bhaiꞌ ji ja iatgidhaꞌ gu jaiꞌ nam puiꞌp tɨ jɨɨgiꞌñdhaꞌ, nam jax dhuix aaꞌndaꞌ pɨx nam jɨꞌk jup xi ja kaichgɨdaꞌ. \v 31 Moo pim siamri xi chɨꞌñchukat na ñich jax jaꞌk jam aaꞌñdhak bɨɨx jɨꞌmaꞌn janoꞌ na ñich paiꞌ dhuuk baik oidhaꞌ jam bui juruuñdhak nañ tu jam aꞌgidhimɨk nabap tanoolh gio nabap tukaaꞌ, siañ jax xi suakɨt. \p \v 32 ’Baꞌ gu Dios pɨx jam aꞌm tɨ nɨiꞌñdhaꞌñ jaaduñ na pim moo miꞌ puiꞌ xi jiimdat na jax jum kaiꞌch gux bhaiꞌm kaiꞌchdham ñiꞌook na bhaan tu aꞌga na jax jaꞌk joidham jix chu joiꞌgɨꞌn. Na guꞌ guiꞌx aiꞌchuꞌn jia na pu tu duñiaꞌ na muiꞌ xi jam kaapakadaꞌ gu jam iꞌiiꞌmdaꞌ bhaan na pim baꞌ gammɨjɨ miꞌ puiꞌ jiimdaꞌ na jax jix aaꞌ, na baꞌ puiꞌp jam makiaꞌ guiꞌ nat tuꞌ ba ja iimchuda guiꞌ nat jɨꞌk ja aꞌm ba tɨ tɨɨ. \v 33 Baꞌ jaꞌpniñ jaꞌk jup xi jam tɨɨdam jiñ jaaduñ na ñich cham jaroiꞌ taanɨk gu tuꞌ nañ aꞌm jum aaꞌ, nich chuꞌ tuumiñ ni gu jajannulh nañ ja tɨꞌyaꞌ. \v 34 Guꞌ jaꞌpji na ñich dɨɨlh jiñ ñoonob kɨꞌn tu juanak tu sabaꞌlh gu tuꞌ nañ aꞌm jum aagaidhaꞌ, na pim jax bax maat, sia guiꞌ nam jɨꞌk jiñ bɨɨm jiimdaꞌ ba puiꞌ ɨp. \v 35 Gio aapiꞌm jañ bɨɨx puiꞌp tu jam aꞌgiꞌñdhaꞌ na pim puꞌñi tu juandaꞌ gio na pim siamri xi ja maakidhat guiꞌ nam cham biaꞌkaꞌ nam tuꞌ kɨꞌn tu sabaꞌdaꞌ, puiꞌ pim xim aagɨt nat pɨn jax tɨꞌɨɨk gu Gɇꞌkam jich Xoiꞌkam na saak jix ioꞌm jix abhaaruix noꞌñ puꞌñi tuꞌ nañ pɨx ja maakim gu jaꞌtkam, cham puiꞌ na jax noꞌm jaꞌkbuiꞌ kat tuñ maak. \p \v 36 Baꞌ daipuꞌ nat puꞌñi xi ja tɨɨdak gu Paablo, mi jaꞌp oꞌlhiaꞌn kɨꞌn xi kɨkbok ma tu daanɨ ja bɨɨm guiꞌ nam jɨꞌk miꞌ puꞌñi tu ja aꞌgiꞌñ. \v 37 Miꞌ dhɨr baꞌ bɨɨx muiꞌ ji ai mɨt gu Paablo xi suañidhat gio na mɨt xi koomkɨk, \v 38 na mɨt guꞌx buam jim ɨlh na puiꞌ ja tɨtda nam cham paiꞌ ka tɨgiaꞌ. Miꞌ dhɨr baꞌ na chich paiꞌ dhuuk ba jii, jaiꞌ bɨɨx dappaam jup mach oi mɨt mummɨ juugɨt nam paiꞌ guꞌngukdaꞌ gu gɇꞌgɇr kaknub. \c 21 \s1 Gu Paablo na ba jimiaꞌ bhammɨ jaꞌk Jerusaleen \p \v 1 Baꞌ na chich jax bha tɨɨtɨs bhaan gu gɇꞌ kanuub na mi jaꞌp sɇꞌ suudaiꞌ jugiiꞌñ, pu sɨlh bhɨi chich bhammɨ dɨr jaꞌk na paiꞌ puiꞌ tɨ tɨɨꞌ Kos. Kabuimuk baꞌ bhaiꞌ dhɨr mu jaꞌk jup bhɨi chich na paiꞌ puiꞌ tɨ tɨɨꞌ Roodas, miꞌ dhɨr baꞌ mu jaꞌk jup bhɨi chich na paiꞌ puiꞌ tɨ tɨɨꞌ Paatara. \v 2 Baꞌ miꞌ Paatara ba tɨɨ chich na maaꞌn kiaꞌpɨx miꞌ dhɨr bar jimdam gu gɇꞌ kanuub na mi jaꞌp sɇꞌ suudaiꞌ jugiiꞌñ na sɨlh jim bhammɨ dɨr jaꞌk na paiꞌ bhaan bipioꞌ gu Piniisia dɨbɨɨr, baꞌ aach bhaan bhaiꞌ pu xi chɨɨtɨs. \v 3 Baꞌ nammɨ paiꞌ nach ba jiim gu suudaiꞌ ɨraab, ba tɨɨ chich na mu jaꞌp pɨx alhiꞌch jir dɨbɨɨr na paiꞌ puiꞌ tɨ tɨɨꞌ Chipre. Baꞌ aach jaꞌp gai dhɨr xi bhɨɨk, maaꞌn nach jiimchuꞌ bhammɨ dɨr jaꞌk na paiꞌ bhaan bipioꞌ gu Siiria dɨbɨɨr. Baꞌ sɨlh mu jaꞌk bhɨichuꞌ ich na paiꞌ puiꞌ tɨ tɨɨꞌ Tiiro, nam guꞌ mu jaꞌk tɨ tɨɨpxidhaꞌ gu tuꞌ nam bha tu bhiiñor bhaan gu gɇꞌ kanuub. \v 4 Baꞌ na chich paiꞌ dhuuk miꞌ ba ai, ba ja tɨɨ chich guiꞌ nam puiꞌp tɨ jɨɨgiꞌñdhaꞌ buiñor guch Xoiꞌkam, miꞌ chich baꞌ ja bui xi juruuñdhak xijum gook tanoolh. Baꞌ gux Dhuuduꞌ kam jix Uañ Iiꞌmdaꞌ puiꞌ jaꞌk ba ja jujurtuda nam pu tɨɨdaꞌ gu Paablo na cham mu jaꞌk jimdaꞌ bhammɨ Jerusaleen. \v 5 Baꞌ gatuuk na chich paiꞌ dhuuk miꞌ dhɨr giop ba jii gu xijum gook jurniꞌñ kɨꞌn, jaiꞌ jɨꞌx juugɨt jup mach oi mɨt guch jaaduñ bɨɨx sia dappaam gu ja bɨpnaꞌ gio gu ja maamar miꞌ juugɨt na paiꞌr juꞌñdharan gu gɇꞌ suudaiꞌ, miꞌ na paiꞌ juugɨt jir gɇꞌ kiicham kaꞌ. Miꞌ dhɨr baꞌ dai na chich mi jaꞌp jich oꞌlhia kɨꞌn xi guꞌkɨk ma tu daanɨ. \v 6 Miꞌ dhɨr baꞌ pu jii chich, dai na chich jax xi ja ñioꞌkdhak guch jaaduñ na chich jax bha tɨɨtɨs bhaan gu gɇꞌ kanuub na mi jaꞌp sɇꞌ suudaiꞌ jugiiꞌñ. Guiꞌ baꞌ miꞌ dhɨr jaꞌk jup ba suulh jamɨt mu jaꞌk ja kiikiaꞌam. \p \v 7 Baꞌ miꞌ jɨꞌ dɨr na paiꞌ puiꞌ tɨ tɨɨꞌ Tiiro mu jaꞌk jup bhɨi chich sɨlh na paiꞌ puiꞌ tɨ tɨɨꞌ Tolimaida. Baꞌ na chich paiꞌ dhuuk miꞌ ba ai, miꞌp ba ja tɨɨ chich ɨp jaiꞌ guiꞌ nam puiꞌp tɨ jɨɨgiꞌñdhaꞌ buiñor guch Xoiꞌkam, baꞌ miꞌp xi juruuñdhak jachich ja bui maaꞌn tanoolh. \v 8 Kabuimuk baꞌ miꞌ dhɨr giop ba jii chich, mu jaꞌk jachich jup bhɨi na paiꞌ puiꞌ tɨ tɨɨꞌ Sesareeya. Baꞌ na chich paiꞌ dhuuk mummɨ ba ai, ma jii chich mu jaꞌk na paiꞌ kiokaꞌ gu Piliip guiꞌ na tu aꞌgadaꞌ gu ñioꞌkiꞌñ gu Dios, na maadɨt jir diꞌ gu xijum gook guiꞌ nam ja palhbuiꞌñdhaꞌ gu noonbiꞌñ guch Xoiꞌkam. Baꞌ miꞌ buiñor xi chɨbiapuk jachich. \v 9 Baꞌ dhiꞌ jɨꞌ na puiꞌ tɨɨꞌ Piliip, tu maamar kaꞌ maakob gu uꞌuub dɨꞌdɨlhdhɨm, baꞌ dhiꞌ puiꞌp tu aꞌgadaꞌ am bhaankamuꞌn gu Dios. \v 10 Baꞌ jɨꞌkchi jurniꞌñ kɨꞌn maaꞌn mummɨp ba ji buus guiꞌ na bhaankam jup tu aꞌgadaꞌ gu Dios na puiꞌ tɨɨꞌ Agaabo, na bhammɨ dɨr jaꞌk jim na paiꞌ bhaan bipioꞌ gu Judea dɨbɨɨr. \v 11 Baꞌ na jax jim, bhaiꞌ ji dhaa gu bhiisparuꞌn gu Paablo, baꞌ kɨꞌn xi buuprak gu dɨɨlh noonbiꞌñ gio gu tootnaꞌn jup kaiꞌch baꞌ: \p ―Gux Dhuuduꞌ kam jix Uañ Iiꞌmdaꞌ puiꞌ jaꞌk jiñ jurtuda nam sap gu Israel kam jaꞌtkam puꞌñi buuplhiaꞌ bhammɨ Jerusaleen guiꞌ na jaroiꞌr bhiisparuꞌn dhiꞌñi. Miꞌ dhɨr jam sap baꞌ ja chiñiaꞌ nam kuupaꞌ gu jaiꞌ jaꞌtkam nam cham jir Israel kam kaꞌ. \p \v 12 Baꞌ aach na chich puꞌñi kai, bhaiꞌ tɨi soiꞌ ji chɨɨꞌn gu Paablo na gɨt cham mu jaꞌk jimdaꞌ bhammɨ Jerusaleen, gio gu jaiꞌch jaaduñ gu miꞌ kam Sesareeya puiꞌ tɨi soiꞌp tɨtda am. \v 13 Guꞌ ji na guꞌ cham jich jɨɨgiꞌñ gu Paablo, dai nat jup xich chɨɨdak pɨx: \p ―¿Jax ku pim baꞌ moo jaꞌp dhiꞌ kɨꞌn jup ba suan? Aañ baꞌ jaiꞌ puiꞌx buam jup ba tu tatdaꞌ, guꞌ aañ matgɨm cham jax jiñ aaꞌ ji sia ku mɨt jiñ buupra bhammɨ Jerusaleen. Ku guꞌ cham tuꞌ ji dai noꞌ mɨt jiñ buupra nañ baꞌ cham jax jiñ aaꞌ, guꞌ jaꞌpji sia ji noꞌ mɨt jiñ mua nañ cham jax jiñ aaꞌ, pɨx ji noꞌ mɨt dhɨꞌ kɨꞌn jiñ bhaamkidhak jiñ mua nañ miꞌ puiꞌ duiñchuꞌ na jax jix aaꞌ guiꞌ nar Gɇꞌkam na Jesuus tɨɨꞌ. \p \v 14 Baꞌ nat guꞌ cham jich kai nach jax tɨi pup tɨtdaimɨk, aach baꞌp kaiꞌch: \p ―Dho bak guꞌ puiꞌ tu tuiꞌkaꞌ ku gi na jax jix aaꞌ guch Gɨꞌkoraꞌ. \p \v 15 Baꞌ gatuuk dai na chich jax jix kɨɨꞌch dhuu, pu jii chich bhammɨ jaꞌk Jerusaleen. \v 16 Baꞌ jaiꞌ dhɨt jup mach oi mɨt guch jaaduñ guiꞌ nam tɨ jɨɨgiꞌñdhaꞌ buiñor guch Xoiꞌkam. Baꞌ nammɨ nat ba jur, mach baidhak jamɨt nach tɨbiappuꞌ mu jaꞌp na paiꞌ kiokaꞌ maaꞌn guch jaduuñ na puiꞌ tɨɨꞌ Nasoon. Baꞌ dhiꞌ bɨjɨk dɨr ba tɨ jɨɨgiꞌñdhaꞌ buiñor guch Xoiꞌkam, jir mu jaꞌk kam kaꞌ na paiꞌ alhiꞌch jir dɨbɨɨr na puiꞌ tɨ tɨɨꞌ Chipre. \s1 Gu Paablo na ba paxiarmɨraꞌ gu Santiago \p \v 17 Baꞌ na chich paiꞌ dhuuk bhammɨ ba ai Jerusaleen, joidham jix bhaiꞌm ɨlh jamɨt guch jaaduñ guiꞌ nam tɨ jɨɨgiꞌñdhaꞌ buiñor guch Xoiꞌkam. \v 18 Baꞌ buimgidhak na chich ba paxiaram mu jaꞌp na paiꞌ kiokaꞌ gu Santiago, jaiꞌp mach oi gu Paablo. Baꞌ ampɨk bɨɨx miꞌp daraa am guiꞌ nam ja guguuxiꞌñdhaꞌ guiꞌ nam tɨ jɨɨgiꞌñdhaꞌ buiñor guch Xoiꞌkam. \v 19 Baꞌ gu Paablo xi ja ñioꞌkdhak ba ja aagiꞌñ nat jax jaꞌk palhbui gu Dios nat jix kɨɨꞌp jum duukam jup tu duu ja bui guiꞌ nam cham jir Israel kam jaꞌtkam. \v 20 Baꞌ na mɨt puiꞌ jɨꞌ kai, joidham jix bhaiꞌm ɨlhdhak ma tu daanɨ mɨt buiñor gu Dios. Miꞌ dhɨr baꞌ moop tɨtda am gu Paablo: \p ―Dho guꞌch jaduuñ, nap jax bax maat jia na mɨt muiꞌ ba tɨ jɨɨꞌñ buiñor guch Xoiꞌkam guiꞌ nam jir yaꞌ kam dhi Israel, baꞌ nam guꞌ puiꞌ ɨlhiiꞌñ na pui ja aꞌm jum aaꞌ nam miꞌ puiꞌ jiimdaꞌ gu puiꞌ nat jax jaꞌk tu uaꞌnak gu Moisees na tu aagix kaꞌ. \v 21 Guꞌ ji nam guꞌ yaꞌ puiꞌ ja tɨtda na sap guiꞌ nam jir yaꞌ kam nam mu jaꞌp oiꞌdhaꞌ jaiꞌ kap na paiꞌ jax cham jir Israel, nap sap aap puiꞌ ja tɨtdaidhaꞌ mu jaꞌp ji oilhidhat na cham kam aaꞌ nam miꞌ puiꞌ jiimdaꞌ gu puiꞌ nat jax jaꞌk tu uaꞌnak gu Moisees na tu aagix kaꞌ, nam sap cham ka ja matgilhchudidhaꞌ gu ja maamar na baꞌ bhaan jix maatɨꞌ kaꞌ nam jir Israel kam kaꞌ. \v 22 ¿Jax jap baꞌ xi ɨlhiiꞌñ gu dhiꞌ puiꞌch jaduuñ? Jaꞌp dho ji nam guꞌ puiꞌ ba tɨ kaayaꞌ gu jaꞌtkam na pich yaꞌ ba ai. \v 23 Noꞌ pich gi jaꞌpni jaꞌk tu duu nam kapbhaiꞌ yaꞌ jaiꞌch maakob guch jaaduñ na mɨt ba tu dai buiñor gu Dios nam tu makgɨrxidhaꞌ. \v 24 Dhiꞌp xi ja baidhai mu jimiaꞌ mu gɇꞌ chiop nap baꞌ ja bɨɨm miꞌ puiꞌ xi chu kuugalhdhaꞌ na mɨt jax jaꞌk ba tu dai buiñor gu Dios. Baꞌ janoꞌ na paiꞌ dhuuk jum aayaꞌ na pim puꞌñi ba tu kuugalhdhaꞌ, aap ja aꞌmkam xi chu namkidhaꞌ na baꞌ miꞌ dhɨr jaꞌp jaꞌk bax bhaaiꞌn kaꞌ nam jiikaꞌ gu ja kuup nam baꞌm tɨgiaꞌ gu jaꞌtkam nap tuꞌ kaꞌm nɨiꞌñ gu puiꞌ na jax jaꞌk tu aagix, nam baꞌ bax mat kaꞌ na cham tuꞌr puiꞌ nam jax kaiꞌch aap jum bui. \v 25 Baꞌ guiꞌ nam jɨꞌk cham jir yaꞌ kam dhi Israel na mɨt puiꞌp tɨ jɨɨꞌñ buiñor guch Xoiꞌkam, puiꞌ jaꞌk muiꞌ ba tu ja uaꞌñxi chich nam cham ka tu kuaꞌdaꞌ gu tuꞌ na ja bui makgɨrxix kaꞌ gup duiñxim didios, sia gu ɨꞌɨɨr nam cham kuaꞌdaꞌ gam gu sasoiꞌ guiꞌ nam ja bhiikchudat ja kooꞌndaꞌ, gio baꞌ nam cham jaiꞌx bhaiꞌ ka ja tɨtdadaꞌ gu uꞌuub. \s1 Gu Paablo nam ba dagiaꞌ gu jaꞌtkam na miꞌ ka oirɨdaꞌ gɇꞌ chiop \p \v 26 Baꞌ gu Paablo puiꞌ tɨip tu buim nam jax tɨtda guiꞌ nam tɨ jɨɨgiꞌñdhaꞌ buiñor guch Xoiꞌkam. Muiꞌ ma jii xi ja baidhak gu maakob jich jaaduñ, buimgidhak baꞌ dai na mɨt pɨx puiꞌ jaꞌk bhaan ji baapam nam ba tu kuugalhdhim gu puiꞌ na mɨt jax jaꞌk tu dai buiñor gu Dios nam pu tu duñiaꞌ. Miꞌ dhɨr baꞌ dai nat mu ba baa gu Paablo gɇꞌ chiop nat ba tu aagam nam paiꞌ dhuuk tu makgɨrxidhaꞌ gu Dios bɨɨx jɨꞌmaꞌn. \p \v 27 Guꞌ ji na guꞌ janoꞌ na paiꞌ dhuuk bam aajidhat nam paiꞌ dhuuk ba tu kuugalhdhaꞌ gɨt gu puiꞌ na mɨt jax jaꞌk tu dai buiñor gu Dios, ba tɨɨ mɨt gu Paablo na miꞌ oirɨ na paiꞌr gɇꞌ chiop jɨꞌkchi gu Israel kam jaꞌtkam guiꞌ nam bhammɨ dɨr jaꞌp oiꞌñkaꞌ na paiꞌ jax bhaan bipioꞌ gu Aasia dɨbɨɨr. Bhaiꞌ ji ja iatgi mɨt gu jaꞌtkam nam sap baꞌ bhaiꞌ ji bhaakuꞌ buiñor gu Paablo, \v 28 jup ja tɨtda am gɇꞌ kɨꞌn: \p ―Gor jich palhbuiꞌñ jich jaaduñ Israel kam kuch daagɨi tulhiiñchudaꞌ dhi maaꞌnkam na naiꞌ jimdat ja iatgidhidhaꞌ guch jaꞌtkam tuk, na puiꞌ ja tɨtdaidhaꞌ na sap pur cham tuꞌ gu puiꞌ nat jax jaꞌk tu uaꞌnak gu Moisees na tu aagix kaꞌ, gio sap yaꞌ dhi gɇꞌ chiop sia pur cham tuꞌ. Daman nat yaꞌ ja baapai gu jaiꞌ jaꞌtkam nam cham jir yaꞌ kam dhi Israel, sia ku guꞌx ioꞌm tɨix chu xidhuu. \p \v 29 Baꞌ dhiꞌ gu Troopimo aagɨt jup kaiꞌch am, guiꞌ nar bhammɨ dɨr jaꞌk kam Eepeso, nam guꞌ bɨɨpɨꞌ dɨr ka nɨiꞌñ nam bha jaꞌp maap ka jim gu Paablo na paiꞌ jax jir gɇꞌ kiicham, baꞌ jaꞌp jum aaꞌ am nat mu baidhak gɇꞌ chiop. \p \v 30 Baꞌ na mɨt puiꞌ ji ja kɇɇk gu jaꞌtkam, giilhim bhaiꞌ ji bhaak jamɨt, pɨx giilhim ba kaiꞌch am bɨɨx kap bhaiꞌ na jɨꞌx juugɨt jir gɇꞌ kiicham. Baꞌ jaiꞌ dhɨt mu boopok bhaiꞌ pu ji dhaa mɨt gu Paablo, tɨɨmɨrak jamɨt gamaiꞌ pu bhɨich mu jaꞌk na paiꞌr dɨɨrap dɨr bhaiꞌ gu gɇꞌ chiop, baꞌ xi buusaidhak jotmodaꞌ bhaiꞌ pu tu kukpa mɨt gu kikiꞌñgob nam guꞌ giilhim jix bhaaktuꞌ. \v 31 Baꞌ jaꞌp pɨk ba ji muꞌaak jamɨt, guꞌ ji nat guꞌ moo ampɨk puiꞌp ba tɨ kai gu ja gɇꞌkam tuk gu sandaaruiꞌx gu Rooma kam nam giilhim jix bhaak gu jaꞌtkam bɨɨx kap na jɨꞌx juugɨt jir gɇꞌ kiicham. \v 32 Baꞌ nat jax maap ja jumaap gu sandaaruiꞌx chugiꞌñ mu daiꞌbus. Baꞌ na mɨt ba tɨɨ gu jaꞌtkam na muiꞌ ba mɨlhchuꞌ gu ja gɇꞌkam tuk gu sandaaruiꞌx gio gu jaiꞌ sandaaruiꞌx chugiꞌñ, miꞌ puiꞌ pup tuꞌiiꞌ am nam miꞌ ka gɨbchuꞌ gu Paablo, cham ka juan am. \v 33 Baꞌ gu ja gɇꞌkam tuk gu sandaaruiꞌx muiꞌ xi ɇɇk miaꞌn xi dhaagɨk gu Paablo xi ja chia gu sandaaruiꞌx chugiꞌñ nam buuplhiaꞌ gook bapaiñum tɨtropiñ kɨꞌn. Miꞌ dhɨr baꞌ ba ja tɨkka gu jaꞌtkam nar jaroiꞌ dhaꞌ gio nat tuꞌ jax dhuu gu tuꞌ nar jix buam jum duukam kum baꞌ miꞌ bax muꞌaam. \v 34 Guꞌ ji na guꞌ cham maatɨt ja kɇɇ, nam guꞌ giilhim gɇꞌ kɨꞌn bha jiiñak gio nam bɨɨx aixim kaiꞌch, jaiꞌ maakam jup kaiꞌch am gio jaiꞌ maakam ɨp. Baꞌ puiꞌ ma tu chia nam bhɨikaꞌ gu Paablo mu jaꞌk nam paiꞌ oiꞌñkaꞌ gu sandaaruiꞌx. \v 35 Baꞌ na mɨt mu ba aich na paiꞌ dhɨr mu tɨm tɨssaꞌn miꞌ na paiꞌ dhɨr jax muiꞌ ji chum bapkɨ mɨjɨꞌ nam paiꞌ oiꞌñkaꞌ gu sandaaruiꞌx, tɇꞌkob daagɨk ma bhɨɨk jamɨt gu Paablo nam baꞌ cham daagɨi muꞌaaꞌ gu jaꞌtkam guiꞌ nam miꞌx bhaak buiñor, \v 36 nam guꞌ gatuuk dɨr giilhim mu boopoꞌ jiiñkidhat, jup xi kaiꞌchidhat am: \p ―¡Mu gor muꞌaiñ dhi maaꞌnkam! \s1 Gu Paablo na ba tu ja aꞌgidhaꞌ gu jaꞌtkam guiꞌ nam jix bhaak kaꞌ buiñor \p \v 37 Baꞌ na mɨt kiaꞌpɨx ba ji kuu gu Paablo miꞌ nam paiꞌ oiꞌñkaꞌ gu sandaaruiꞌx, ba tɨkka gu ja gɇꞌkam tuk guiꞌ jɨꞌ gu sandaaruiꞌx, jup tɨtda: \p ―¿Cham jir am aa noꞌ ñich alhio ka xi chum aꞌgiñ jaduuñ? \p Baꞌ gu ja gɇꞌkam tuk gu sandaaruiꞌx jup kaiꞌch: \p ―¿Jaꞌp aa griago ñiꞌook kɨꞌn tu ñiok ap jiñ jaaduñ? \v 38 ¿Dho bak guꞌ cham tuꞌ aap jir diꞌ ji jia gu Ejipto kam maaꞌnkam guiꞌ nat maaꞌnnim mummɨ ma tɨ jɨgialhchuda gampɨx jix chu gak kɨr ja bɨɨm maakob miil gu sandaaruiꞌx nat ja kokda gu Rooma kam? \p \v 39 Baꞌ gu Paablo jup kaiꞌch: \p ―Cham, aañ jir jumai ji matgɨm jiñ jaduuñ. Jir yaꞌ kam iñ dhi Israel, mu jaꞌk jañich maaxir na paiꞌr gɇꞌ kiicham na paiꞌ puiꞌ tɨ tɨɨꞌ Tarso guiꞌ na bhaan bipioꞌ gu Siliisia dɨbɨɨr. Baꞌ aañ jaꞌp tɨi xim tɨɨdam jiñ jaduuñ nap gɨt alhioñ dhoꞌñchoꞌ nañ ka xi chu ja aꞌgidhaꞌ dhi jaꞌtkam nam yaꞌx bhaak. \p \v 40 Baꞌ gu ja gɇꞌkam tuk gu sandaaruiꞌx cham jax ji chɨꞌɨɨk jup xi chia na tu ja aꞌgidhaꞌ gu jaꞌtkam. Baꞌ bhaiꞌ xi kɨkbok gu Paablo na paiꞌ dhɨr mu tɨm tɨssaꞌn, jaꞌp xi ja duiñ gu jaꞌtkam nobiiꞌñ kɨꞌn nam sap cham ñiokdaꞌ, baꞌ guiꞌ pɨx cham jup ñio mɨt. Miꞌ dhɨr baꞌ dai nat bhaiꞌ ji chu ja aꞌgi ebreo ñiꞌook kɨꞌn, jup ja tɨtda: \c 22 \p \v 1 ―Ea na pim alhio ka xiñ kaayaꞌñ jaaduñ nañ jax jam tɨɨdaꞌ. \p \v 2 Baꞌx ioꞌm pɨx cham ñio mɨt gu jaꞌtkam na mɨt kai na ebreo ñiꞌook kɨꞌn tu ja aꞌgiꞌñ. Baꞌ jaꞌpni muiꞌ ji kɨi: \p \v 3 ―Dho guꞌ aañ puiꞌp jir yaꞌ kam dho dhi Israel jiñ jaaduñ, mu jaꞌk jañich maaxir na paiꞌ puiꞌ tɨ tɨɨꞌ Tarso, yaꞌ jaꞌk jañich baꞌ gɨꞌɨɨr dhi Jerusaleen. Baꞌ buiñor tuñ mamtuxdhak jañich gu Gamalial, baꞌ tu maat jañich gu puiꞌ na mɨt jax jaꞌk tu uaꞌnak gux ioꞌm bɨjɨk dɨr kam guch bopxi kat. Puiꞌ kuñ baꞌ aañ gammɨjɨ buiñor tu daandaꞌ gu Dios jaꞌp na jax aapiꞌm jiñ jaaduñ na pim gammɨjɨ tu daandaꞌ. \v 4 Baꞌ bɨɨpɨꞌ dɨr giilhim jix ja bhaamkiꞌñdhaꞌ iñ guiꞌ nam jɨꞌk puꞌñi tɨ jɨɨgiꞌñdhaꞌ buiñor guch Xoiꞌkam, guiꞌ na jaꞌp ji buusan nar xibkam gu boi, ja daꞌngɨt jañ ja kukpadaꞌ gu chichioꞌñ gam uꞌuub. \v 5 Jix maat dho gu dhiꞌ puiꞌ gu ja gɇꞌkam tuk guiꞌ nam bhaiꞌ gɇꞌ chiop ja aꞌmkam tu daandaꞌ gu Israel kam jaꞌtkam, sia gux aꞌaixkam jum aaꞌndam jich jaaduñ, na mɨt guꞌ dhiꞌ muñ joot mu Damaasko jiñ maakak maaꞌn gu uꞌuan nañ ja tɨɨꞌñchudaꞌ guch jaaduñ guiꞌ nam mummɨ oiꞌñkaꞌ gu yaꞌ dɨr jaꞌp kam Israel, na sap baꞌ dhiꞌ kɨꞌn jix bhaaiꞌn kaꞌ nañ ja daꞌngɨi bha ja uiꞌkaꞌ gɨt guch jaaduñ guiꞌ nam jɨꞌk tɨ jɨɨgiꞌñdhaꞌ buiñor gu Jesuus Nasareet kam, nach baꞌ yaꞌ Jerusaleen ja aichdhai ja tulhiiñchudaꞌ gɨt. \s1 Gu Paablo na ba ja aagiꞌñdhaꞌ gu Israel kam jaꞌtkam nat jax dhuuk tɨ jɨɨꞌñ buiñor guch Xoiꞌkam \r (Noo. 9:1‑19; 26:12‑18) \p \v 6 ’Guꞌ ji na guꞌ gammɨjɨ gu bɨɨx boi nañ muiꞌ ka jim jix dhaam duuk, nañ kiaꞌpɨx ba aajidhat mu Damaasko, ba tɨɨ ñich nat jiñ aꞌm bɨɨx xikoolh bhaiꞌ ba tum ton bhammɨ dɨr jix dhaam giilhim jix oꞌjoꞌ kɨꞌn. \v 7 Baꞌ aañ miꞌ pu ia nañ jax ka jimdat, baꞌ ba kai ñich nat bhaiꞌ ba tum ñio bhammɨ dɨr na paiꞌ bha tum tanoor, jup tum kaiꞌch: “Aapiꞌ Saulo, ¿jax kup baꞌñ oꞌbhagiꞌñchuꞌ?” \v 8 Baꞌ aañ xi chɨkka nar jaroiꞌ dhaꞌ, jaꞌp jañ chɨtda: “¿Jir jaroop gi dhaꞌ aapiꞌ Gɇꞌkam?” Baꞌ guiꞌp kaiꞌch na bhammɨ dɨr bha tuñ aꞌgiꞌñ: “Aa dho aañiꞌ dhor diꞌ gu Jesuus Nasareet kam guiꞌ nap jaroiꞌ oꞌbhagiꞌñchuꞌ.” \v 9 Baꞌ giilhim jix chotdon am guiꞌ nañ ja bɨɨm jim, nam guꞌ bɨɨx jup nɨiꞌñ na bha tum tanoor bhammɨ dɨr jix dhaam, dai nam cham kɇɇ gu jaroiꞌ na bha ñiok bhammɨ dɨr. Dai aañ dɨɨlh nañ baꞌ kɇɇ. \v 10 Baꞌ aañ giop xi chɨkka guiꞌ na bhammɨ dɨr bha ñiok, jaꞌp jañ chɨtda: “¿Tuꞌp jix aaꞌ nañ jax dhuñiaꞌ aapiꞌ Gɇꞌkam?” Baꞌ guiꞌp kaiꞌch: “Dho nap bamgɨi giop ba jimdaꞌ dho mu jaꞌk nap paiꞌ jaꞌk jim Damaasko. Mummɨm baꞌm aagiꞌñdhaꞌ nap tuꞌ jax dhuñiaꞌ aañ jiñ aꞌmkam.” \v 11 Baꞌ nañ guꞌ cham ka ñia nat puiꞌñ dhooda guiꞌ na bhammɨ dɨr bha tanoordat, puiꞌ mɨt jiñ ñobchɨk mañ baidhak mu jaꞌk Damaasko guiꞌ nañ ja bɨɨm jim. \p \v 12 ’Baꞌ maaꞌn miꞌp kiokaꞌ guch jaduuñ Ananiiyas tɨɨgim nax ioꞌm tuꞌ kaꞌm nɨiꞌñdhaꞌ gu Dios na miꞌ puiꞌ jimdaꞌ nat jax jaꞌk tu uaꞌnak gu Moisees na tu aagix kaꞌ, gio nam bɨɨx pɨx joidham jix kɨɨgalhiꞌñdhaꞌ guiꞌ nam jɨꞌk yaꞌ dɨr jaꞌp Israel mummɨ jaꞌk oiꞌñkaꞌ Damaasko. \v 13 Baꞌ dhiꞌ jɨꞌ dhich jaduuñ Ananiiyas tɨɨgim muiꞌ ma jii mu na mɨt paiꞌñ chɨbiaptuda, jup jiñ chɨtda baꞌ mu ji ɇɇk: “Aapiꞌñ jaduuñ Saulo, bhañ joot guch Gɨꞌkoraꞌ nap sap giop bax ñia kaꞌ xib dɨr jaꞌp jaꞌk.” Baꞌ miꞌ jotmodaꞌ bhaiꞌ ji ñiata ñich nat jax puñ chɨɨꞌn. Jix bhaiꞌ giop bax chu maax nañ naiꞌ xi chɨ nɨiꞌñ. \v 14 Miꞌ dhɨr baꞌ moo jaꞌpni jaꞌk bhaiꞌp ji chuñ aꞌgi, jup jiñ chɨtda: “Jum aꞌm ba tɨ tɨɨ jiñ jaduuñ gu ja Dios tuk guch bopxi kat nap sap baꞌx ioꞌm jix bhaiꞌ ba machiaꞌ na jax pɨk jaꞌk jix aaꞌ, gio nap baꞌ tɨgiaꞌ maaxik guiꞌ na jaroiꞌx ioꞌm jir jix bhaiꞌkam, gio nap baꞌ puꞌñi kɇɇkɇꞌ na bha tum aꞌgiꞌñdhaꞌ, \v 15 nap sap guꞌ aap baꞌr diꞌ kaꞌ jia nap naiꞌ tu ja aꞌgidhaꞌ gu jaꞌtkam na pich jɨꞌk jax ba tɨ tɨɨ gio na pich jax jaꞌk ba tɨ kai. \v 16 Baꞌ gu xib jum aaꞌ nap xim dɨkooꞌñdhaꞌ nap bam bakuanmɨraꞌ mu jaꞌp paiꞌ na jax suuꞌnkaꞌ gu suudaiꞌ soiꞌm ɨlhdhat buiñor guch Xoiꞌkam na baꞌ uañchudaꞌ gum uaꞌtulhdharaꞌ.” \s1 Gu Paablo na ba ja aagiꞌñdhaꞌ gu Israel kam jaꞌtkam nat jax dhuuk tu ja aꞌgiꞌñmɨrak gux bhaiꞌm kaiꞌchdham ñioꞌkiꞌñ gu Dios guiꞌ nam cham jir Israel kam \p \v 17 ’Baꞌ na ñich paiꞌ dhuuk gio yaꞌp ba ai dhi Jerusaleen, muiꞌ ma jii ñich mu gɇꞌ chiop na ñich ba tu daañim. Baꞌ nañ miꞌ ka tu daan, \v 18 ba tɨɨ ñich gu Gɇꞌkam jich Gɨꞌkoraꞌ nat mi jaꞌp bam maax, jup jiñ chɨtda baꞌ: “Ba jimiaꞌ ap yaꞌ dɨr dhi Jerusaleen, xib moo, nam guꞌ cham jɨꞌxkat jum jɨɨgiꞌñdhaꞌ sia kup tɨi ja aagiꞌñ nañ jir tuꞌp tuꞌm daꞌ aañ.” \v 19 Baꞌ aañ bhaiꞌ tɨi soiꞌ ji chɨɨꞌn jaꞌp jañ chɨtda: “Jaꞌpji nam guꞌx maat nañ aañ bɨɨpɨꞌ dɨr mu jaꞌp naiꞌ ja daꞌngɨt ka ja tulhiiñchuꞌndaꞌ guiꞌ nam jɨꞌk tɨ jɨɨgiꞌñdhaꞌ aap jum bui, na jax aaꞌ kuñ puiꞌ ja gɨbdat ja koꞌktulhiꞌñdhaꞌ. \v 20 Gio janoꞌ na mɨt paiꞌ dhuuk maꞌyasimɨk mua gu Teeban, guiꞌ nam aꞌmkam ka tu aꞌgat gu puiꞌ nap jax jaꞌk jix aaꞌ, nam guꞌ bɨɨx jup jix maat nañ aañ jaiꞌ mi jaꞌp jup xi kɨɨk nañ ja nuukxiꞌñ gu daam dɨr kam ja tɨiꞌdharaꞌ guiꞌ na mɨt mi jaꞌp xi ja darsak na mɨt miꞌ ba ji mua. Jaiꞌ jaꞌxbuiꞌ puiꞌp xiñ chaat iñ na sap pɨk baꞌr am nam muꞌaaꞌ.” \v 21 Baꞌ maaꞌn na jax jiñ chɨtda gu Gɇꞌkam jich Gɨꞌkoraꞌ, jup kaiꞌch: “Jaꞌpji nap ba jimiaꞌ, nañ guꞌ aañ jix aaꞌ nap mɨk jaꞌk bhɨɨyaꞌ ja bui guiꞌ nam cham jir Israel kam jaꞌtkam.” \s1 Gu Paablo nam tɨi bax gɨɨꞌbim kaꞌ gu sandaaruiꞌx \p \v 22 Baꞌ jaꞌxbuiꞌ juugɨt pɨx kai mɨt gu Paablo nat tu ja aꞌgi, miꞌ dhɨr guꞌ gio pɨx jiiñak jup suulh jamɨt ji, jup kaiꞌch am: \p ―¡Mu gor muꞌaiñ dhi maaꞌnkam, na guꞌ cham jir am gu puiꞌ na jax kaiꞌch! \p \v 23 Baꞌ pɨx mɨjɨ dɨr ji kɨksa am nam puiꞌ kaiꞌch, gio nam mi jaꞌp naiꞌ xi ja xiixkaim gu ja jajannulh, nam guꞌ giilhim jix bhaak, gio gu dɨbɨɨr nam jax daꞌngɨ naiꞌ tɇꞌkob xi buppa am. \v 24 Baꞌ gux ioꞌm ja gɇꞌkam tuk gu sandaaruiꞌx xi chu chia nam giop baidhikaꞌ gu Paablo mu jaꞌk nam paiꞌ oiꞌñkaꞌ gu sandaaruiꞌx, gio sap nam xi gɨɨꞌbiaꞌ na sap baꞌ tu aagaꞌ nam jax kaiꞌñkam jix bhaamkiꞌñ gu jaꞌtkam. \v 25 Guꞌ ji na guꞌ na mɨt paiꞌ dhuuk ba buupra gu Paablo nam baꞌ moo ba gɨɨꞌbiaꞌ gɨt, ba tɨkka gu ja gɇꞌkam tuk gu sandaaruiꞌx, jup tɨtda: \p ―¿Aagix aa na pim ja gɨbdaꞌ guiꞌ nam jɨꞌk jir jaꞌtkam tugiꞌñ gu gɇꞌkam Rooma kam, puiꞌ na jax aañ nañ maadɨt jir diꞌ, gio noꞌ puꞌñi chakui maatɨꞌ noꞌ ñich tuꞌ jax dhuu gu tuꞌ nar jix buam jum duukam kaꞌ baꞌ guꞌ cham? \p \v 26 Baꞌ nat puꞌñi kai gu ja gɇꞌkam tuk gu sandaaruiꞌx, xi mɨɨ nat aaꞌñdham gux ioꞌm ja gɇꞌkam tuk gu sandaaruiꞌx, jup tɨtda: \p ―¿Jax jap baꞌ ɨlhiiꞌñ gu maaꞌnkam na pich jich chia nach gɨɨꞌbiaꞌ? Maadɨt jir diꞌ gu jaꞌtkam tugiꞌñ gu gɇꞌkam Rooma kam. \p \v 27 Baꞌ nat jax puiꞌ tɨ kai gux ioꞌm ja gɇꞌkam tuk gu sandaaruiꞌx, mu daiꞌbus nat tɨkkam gu Paablo, jup tɨtda: \p ―¿Jir sɨlhkam aa nap aap maadɨt jir diꞌ gu jaꞌtkam tugiꞌñ gu gɇꞌkam Rooma kam? \p Baꞌ gu Paablo jup kaiꞌch: \p ―Jir puiꞌ dho nap jax kaiꞌch jiñ jaduuñ. \p \v 28 Baꞌ gux ioꞌm ja gɇꞌkam tuk gu sandaaruiꞌx jup tɨtda: \p ―Aañ muiꞌ tuumiñ tu namki nañ baꞌ maadɨt bar diꞌ gu jaꞌtkam tugiꞌñ gu gɇꞌkam Rooma kam. \p Baꞌ gu Paablo jup kaiꞌch: \p ―Jaꞌpji aañ ɨlhiꞌchdham dɨr pur pu chuꞌm ji. \p \v 29 Baꞌ puiꞌ cham ka gɨɨꞌ mɨt gu Paablo, na mɨt guꞌ dai bax chootoꞌn na mɨt ba maat na maadɨt jir diꞌ gu jaꞌtkam tugiꞌñ gu gɇꞌkam Rooma kam, sia ji guꞌ gux ioꞌm ja gɇꞌkam tuk gu sandaaruiꞌx giilhim jix chooꞌn nat gan tu chia nam buuplhiaꞌ bapaiñum tɨtropiñ kɨꞌn. \s1 Gu Paablo na ba tu ja aꞌgidhaꞌ gu ja gɇꞌgɇrkam tuk gu Israel kam jaꞌtkam nam tɨi bax iattulhdham kaꞌ \p \v 30 Baꞌ buimgidhak ba tu chia gux ioꞌm ja gɇꞌkam tuk gu sandaaruiꞌx nam sap alhio ka xi dhoꞌñchoꞌ gu Paablo na buupulh bapaiñum tɨtropiñ kɨꞌn. Miꞌ dhɨr baꞌ dai nat ba tu ja joochxi gu ja gɇꞌgɇrkam tuk guiꞌ nam bhaiꞌ gɇꞌ chiop tu daandaꞌ ja aꞌmkam gu Israel kam jaꞌtkam gio baꞌ jaiꞌ guiꞌ nam jaꞌppɨx jir ja gɇꞌgɇrkam tuk kaꞌ, nax maachim nam jax kaiꞌñkam buiñor jix bhaak gu Paablo. Baꞌ na mɨt paiꞌ dhuuk bɨɨx miꞌ bam jumaap miꞌ na paiꞌ tum aꞌgadaꞌ, ba tu chia nam mu baidhikaꞌ gu Paablo, mi jaꞌp baꞌ xi ja kɨɨx ja saagiꞌñ guiꞌ nam miꞌ bax iattulhdham. \c 23 \p \v 1 Baꞌ gu Paablo bha jaꞌp naiꞌ xi ja tɨɨgɨk gu gɇꞌgɇrkam nam muiꞌ miꞌ ba jumpax nam miꞌ bax iattulhdham, jup ja tɨtda: \p ―Aañ gammɨjɨ miꞌ puiꞌ jim jiñ jaaduñ na jax jaꞌk jix kɨɨꞌ kaꞌm nɨiꞌñ gu Dios. \p \v 2 Baꞌ gu Ananiiyas gux ioꞌm ja gɇꞌkam tuk guiꞌ nam bhaiꞌ gɇꞌ chiop tu daandaꞌ ja aꞌmkam gu Israel kam jaꞌtkam, xi ja chia nam bha gɨɨꞌbiaꞌ chiñiꞌran gu Paablo guiꞌ nam jɨꞌk mi jaꞌp amuub jup tuꞌiiꞌ. \v 3 Guꞌ ji na guꞌp tɨtda gu Paablo: \p ―Aap dho puiꞌ jaꞌp jup ji buusniaꞌ nam gɨɨꞌbiaꞌ gu Dios, na guꞌm tulhiiñchudaꞌ. Tɨɨꞌ nap guꞌ cham miꞌ puiꞌ jim na jax jix aaꞌ nap moo mi jaꞌp daakat bhaiꞌp ba tu chian nam bhañ gɨɨꞌbiaꞌ dhi jaꞌtkam jiñ chiñ am, sia ku guꞌ tɨi cham tuꞌ puiꞌ jaꞌk tu aagix, gio nap sap pɨk baꞌ yaꞌ ba xi chuñ aꞌgidham na jax jaꞌk jir am nañ miꞌ puiꞌ jimdaꞌ na jax jaꞌk tu aagix. \p \v 4 Baꞌ gu jaiꞌ guiꞌ nam miꞌp tuꞌiiꞌ ɨp jup tɨtda am gu Paablo: \p ―¿Jax baꞌ kup baꞌ puiꞌ pɨk jup tɨtda dhiꞌ nat Dios gɇꞌkam kɨꞌn dai na baꞌ puꞌñix ioꞌm jir ja gɇꞌkam tuk kaꞌ guiꞌ nam bhaiꞌ gɇꞌ chiop tu daandaꞌ ja aꞌmkam gu Israel kam jaꞌtkam? \p \v 5 Baꞌ gu Paablo gio muiꞌp ji ñio, jup ja tɨtda: \p ―Dho guꞌ aañ cham maatɨt jiñ jaaduñ noꞌ moop jir diꞌ gux ioꞌm ja gɇꞌkam tuk guiꞌ nam bhaiꞌ gɇꞌ chiop tu daandaꞌ ja aꞌmkam gu Israel kam jaꞌtkam. Na guꞌ gu uꞌuan taꞌm puiꞌm kaiꞌch jia guiꞌ na mɨt bhaan mi chu uaꞌnak guiꞌ nam bɨjɨk bhaankamuꞌn tu aꞌgimɨk gu Dios na sap puꞌñi cham jir am nañ giilhim tɨtdadaꞌ gu jax chuꞌm gɇꞌkam na ja sɨlhkaꞌndaꞌ gu jaꞌtkam. \p \v 6 Miꞌ dhɨr baꞌ moo jaꞌpni jaꞌk bhaiꞌp ji chu ja aꞌgi nat ba ja tɨɨ nam jaiꞌ dhɨt miꞌp tuꞌiiꞌ guiꞌ nam pariseos jum tɨɨtɨꞌndaꞌ gio baꞌ jaiꞌ guiꞌ nam saduseos jup jum tɨɨtɨꞌndaꞌ, jup ja tɨtda gɇꞌ kɨꞌn: \p ―Aañ dho puiꞌ maadɨt jup jir diꞌñ jaaduñ guiꞌ nam pariseos jum tɨɨtɨꞌ. Ja bui maaxir jañich, baꞌ puiꞌp tɨ jɨɨgiꞌñ iñ nam gio duduardat jup bapmiꞌ gu koiꞌñgaꞌn. Puiꞌ ku pim baꞌ dhiꞌ kɨꞌn xiñ bhaamkidhat yaꞌ ba xiñ iattulhdham. \p \v 7 Baꞌ nat jax puꞌñi ja tɨɨꞌn gu Paablo, ma tu aꞌga mɨt gu pariseos jum tɨɨtgɨdam ja bɨɨm gu saduseos. Miꞌ dho guꞌ cham maaꞌn ñiꞌook kap duuk am nam tɨi pup xi chu aꞌgimɨk. \v 8 Nam guꞌ jaiꞌ maakam jup kaiꞌch, puiꞌ na jax gu saduseos nam guꞌ puiꞌ kaiꞌchdhaꞌ nam sap cham tuꞌ duduardat giop ka bapmiꞌ gu koiꞌñgaꞌn, gio sap nam cham tuꞌ jaiꞌch guiꞌ nam jir noonbiꞌñ gu Dios, ni jax chuꞌm iiꞌmdaꞌ dho sap moo ku mu paiꞌ ka oirɨdaꞌ. Guꞌ baꞌ gu pariseos puiꞌp kaiꞌchdhaꞌ am ɨp nam sap guꞌ giop duduardat jup bapmiꞌ ji gu koiꞌñgaꞌn, gio sap guiꞌ nam jir noonbiꞌñ gu Dios nam jix jaiꞌch, sia gu jax ña pɨx chuꞌm iiꞌmdaꞌ sap na mu paiꞌ oirɨdaꞌ. \v 9 Gɇꞌ kɨꞌn dho guꞌ pɨx jiiñak bɨɨt am bɨɨx nam jɨꞌk miꞌp tuꞌiiꞌ nam puꞌñi kaiꞌch, jaiꞌ nam puiꞌ kaiꞌch na cham tuꞌr puiꞌ na jax kaiꞌch gu Paablo, jaiꞌ baꞌ nam puiꞌ kaiꞌch na sɨlhkam jir puiꞌ ji na jax kaiꞌch. Gio jaiꞌ miꞌ dhɨr jaꞌp na mɨt jax jup guguu guiꞌ nam sap jix mat kaꞌ gu ñioꞌkiꞌñ gu Dios nam puiꞌ jaꞌk jup tu jimdaꞌ na jax gu pariseos, jaiꞌ bhaiꞌ bhaankam jup ji ñio mɨt gu Paablo, jup kaiꞌch am: \p ―Dho guꞌ maaxik cham tuꞌ jax bua ji dhich jaduuñ gu tuꞌ nar jix buam jum duukam. ¿Jax jach gi biaꞌ nach jup tɨɨdaꞌ noꞌ guꞌ puiꞌ jaꞌk aagiꞌñ maadɨt gu nobiiꞌñ gu Dios na baꞌ puiꞌ jaꞌk tu jim, piam gu jax chuꞌm iiꞌmdaꞌ? Dho guꞌ cham jir am dho nach jax dhui moop ba ji sooꞌmchulhdhaꞌ. \p \v 10 Guꞌ ji na guꞌ jaiꞌ guiꞌ nam cham tɨ jɨɨgiꞌñ gu dhiꞌ puiꞌ jaꞌk, giilhim cham tɨ jɨjɨkgɨr am nam bhax bhaak. Baꞌ puiꞌ tooꞌnnɨk giop ka xi chu chia gu ja gɇꞌkam tuk gu sandaaruiꞌx nam giop ka xi kuupaꞌ gu Paablo mu jaꞌp nam paiꞌ oiꞌñkaꞌ gu sandaaruiꞌx nam sap baꞌ cham daagɨi gɨbiimɨi taꞌtak jup doodaꞌ. \p \v 11 Baꞌ moo janoꞌ nat jax gamaiꞌ ji chuk, buiñor bam maax guch Xoiꞌkam miꞌ na paiꞌ kuup gu Paablo, baꞌp tɨtda: \p ―Aap moo cham jax jum aaꞌndaꞌ Paablo, nam guꞌ cham jɨꞌxkat jax jum doodaꞌ sia kum jax tɨi ɨlhiiꞌñ guiꞌ nam xim bhaamkiꞌñ gu yaꞌ kam dhi Jerusaleen. Na guꞌ kam aaꞌ nap jiñ aꞌmkam bhammɨ dɨr jaꞌk ka tu ja aꞌgiꞌñmɨraꞌ gu jaꞌtkam na paiꞌr Rooma jaꞌp na pich jax jaꞌk ba tu ja aꞌgi yaꞌ dhi Jerusaleen. \s1 Gu Israel kam jaꞌtkam nam maap jim jumpadai ba tu aꞌgaꞌ nam jax jaꞌk dui muꞌaaꞌ gɨt gu Paablo \p \v 12 Baꞌ moo janoꞌ buimgidhak nat jumai gamaiꞌp ji chu maaxir, jaiꞌ dhɨt maap jim jumpadak ba tu aꞌga mɨt gu Israel kam jaꞌtkam nam puiꞌ kaiꞌch nam sap muꞌaaꞌ gu Paablo. Gio na mɨt puiꞌ tɨi nam sap cham tuꞌ jugiaꞌ gio nam cham tuꞌ iꞌyaꞌ, nam paiꞌ dhuuk xi muꞌai sap nam baꞌ ba tu jugiaꞌ. Piam sap noꞌ mɨt guꞌ moo jax dhuukat cham jax dhooda, dɨɨlh dho sap baꞌ cham bhaiꞌ tu ja jimiaꞌ. \v 13 Baꞌ dhiꞌ na mɨt jɨꞌk puꞌñi jaꞌk maaꞌn ñiꞌook jup duu, aix am gook ooꞌm damdɨr jɨꞌkchi pup. \v 14 Gatuuk baꞌ na mɨt puꞌñi xi chu aꞌgak, dai na mɨt ba ja aaꞌñdham gu ja gɇꞌgɇrkam tuk guiꞌ nam bhaiꞌ gɇꞌ chiop tu daandaꞌ ja aꞌmkam gu Israel kam jaꞌtkam gio guiꞌ nam jaꞌppɨx jir ja gɇꞌgɇrkam tuk kaꞌ gu Israel jaꞌtkam, jup ja tɨtdaim am mu ji ɇɇk: \p ―Aach puiꞌ ba tɨi nach cham tuꞌ jugiaꞌ gio nach cham tuꞌ iꞌyaꞌ, nach paiꞌ dhuuk xi muꞌai gu Paablo nach baꞌ ba tu jugiaꞌ. Piam ku chich guꞌ moo cham jax dhooda, dɨɨlh dho baꞌ cham bhaiꞌ tuch jimiaꞌ. \v 15 Baꞌ gu xib jaꞌpni jaꞌk jix bhaaiꞌ na pim aapiꞌm mu jimiaꞌ ja bɨɨm gu jaiꞌ jaꞌppɨx jich gɇꞌgɇrkam tuk na pim pu tɨɨꞌnpuꞌ gu ja gɇꞌkam tuk gu sandaaruiꞌx na kabuimuk bha jam baiꞌñxidhikaꞌ gu Paablo, jaꞌp japim xi iatgidhai na pim jix bhaiꞌx chɨkkam nat tuꞌ baꞌ jax dhuu gu tuꞌ nar jix buam jum duukam. Aach baꞌ dai nach gama jaꞌk paiꞌ boi chaꞌm ba tɨ nɨɨrdaꞌ bɨɨpɨꞌ dɨr nach baꞌ miꞌ pu muꞌaaꞌ na bhaiꞌ ka baiꞌñchuꞌndaꞌ. \p \v 16 Guꞌ ji na guꞌ moop ja kɇɇ maaꞌn gu biapmaꞌ nar tataalhiꞌñ gu Paablo, baꞌ jotmodaꞌ xi mɨɨ nat aaꞌñdham mu na paiꞌ kuup ja bui gu sandaaruiꞌx. \v 17 Baꞌ gu Paablo nat puiꞌ jɨꞌ kai, maadɨt ba tu joochxi gu sandaaruiꞌx, baꞌ puiꞌ ba tɨtda nat paiꞌ dhuuk miꞌ ba ai na sap mu baidhikaꞌ gu biapmaꞌ buiñor gu ja gɇꞌkam tuk na sap baꞌx xɨꞌlhim tu aꞌgidhaꞌ. \v 18 Baꞌ gu sandaaruiꞌx cham jax ji chɨꞌɨɨk muiꞌp ma baidhak gu biapmaꞌ mu jaꞌk na paiꞌ daakaꞌ gu ja gɇꞌkam tuk, jup tɨtda baꞌ mu ji ɇɇk: \p ―Aañ yaꞌ baiꞌñchuꞌ dhi biapmaꞌ nat bhañ joot gu Paablo guiꞌ na mu kuup, na sap jix xɨꞌlhim xi chum aꞌgidham. \p \v 19 Baꞌ gu ja gɇꞌkam tuk gu sandaaruiꞌx xi ñobchɨk mu jaꞌp xi baidhak gu biapmaꞌ na paiꞌ cham jaroiꞌ xi ja kɇɇkɇꞌ nam jax kaiꞌchdhaꞌ, ba tɨkka baꞌ, jup tɨtda: \p ―¿Jax jap xiñ chɨɨdam jiñ jaduuñ? \p \v 20 Baꞌ gu biapmaꞌ muiꞌ ji ñio, jup tɨtda: \p ―Dho guꞌ na ñich bham aaꞌñdham dho na mɨt maaꞌn ñiꞌook bap duu gu Israel kam jaꞌtkam nam sap pɨk baꞌ bha jimɨi pum tɨɨdaꞌ nap kabuimuk mu ja baiꞌñxidhikaꞌ gu Paablo nam sap pɨk baꞌx bhaiꞌx chɨkkam nat tuꞌ baꞌ jax dhuu gu tuꞌ nar jix buam jum duukam. \v 21 Ku guꞌ aap cham mi ja jɨɨgiꞌñdhaꞌ ji noꞌm moo yaꞌ paiꞌ jiimdat puiꞌ bam tɨtdaim, nam guꞌ puiꞌ kaiꞌch jaiꞌ dhɨt gu ja jaꞌtkam tuk nam sap gook ooꞌm aixkam damdɨr jɨꞌkchi pup miꞌ paiꞌ tɨ nɨɨrdaꞌ boi chaꞌm jix ɨxchuixim, nam sap baꞌ miꞌ pu muꞌaaꞌ gu Paablo nap muiꞌ ka baiꞌñchuꞌndaꞌ, na mɨt guꞌ sap bɨɨpɨꞌ dɨr puiꞌ jaꞌk ba tɨi nam cham tuꞌ jugiaꞌ gio nam cham tuꞌ iꞌyaꞌ, nam paiꞌ dhuuk xi muꞌai sap nam baꞌ ba tu jugiaꞌ. Piam sap noꞌ mɨt guꞌ moo jax dhuukat cham jax dhooda, dɨɨlh dho sap baꞌ cham bhaiꞌ tu ja jimiaꞌ. Baꞌ gu xib dai aap pɨx nam ka xim kaim nap jax chɨꞌyaꞌ. \p \v 22 Baꞌ gu ja gɇꞌkam tuk gu sandaaruiꞌx pɨx cham jax jup tɨi. Miꞌ dhɨr baꞌ dai nat xi sooꞌmchulhdhak ba joot gu biapmaꞌ na sap dɨɨlh pɨx puiꞌx chu mat kaꞌ gu puiꞌ nat jɨꞌk jax ba tu aꞌgi. \s1 Gu sandaaruiꞌx nam Sesareeya jaꞌk ba doꞌñchopuꞌ gu Paablo \p \v 23 Gatuuk baꞌ dai nat gook ba ja bai gu sandaaruiꞌx chugiꞌñ, jup ja tɨtda baꞌ na mɨt paiꞌ dhuuk miꞌ ba ai nam sap xi ja chiñiaꞌ gu jaiꞌ sandaaruiꞌx chugiꞌñ nam jix kɨɨꞌ bam duñiaꞌ nam baꞌ jaꞌxpɨx gamaiꞌ ji jimiaꞌ na ji chukgiaꞌ nam doꞌñchopuꞌ gu Paablo mu jaꞌk na paiꞌr Sesareeya, jɨꞌk gook jix chaꞌtmam ooꞌm sap nam jiimdaꞌ guiꞌ nam aagix nam puiꞌ ja tooton kɨꞌn oipodaꞌ, gio baꞌ jaiꞌ baik ooꞌm daman mambhɨɨx aixkam ɨp sap guiꞌ nam kakbai chaꞌm jup aagix nam oipodaꞌ, gio baꞌ gook jix chaꞌtmam ooꞌm ɨp sap guiꞌ nam jup aagix nam dai laansas ja uaꞌdat jup oipodaꞌ. \v 24 Gio nat xi ja chia ɨp nam ja ulhñaꞌ gu kakbai na baꞌ maaꞌn bhaan jup jimdaꞌ gu Paablo, gio nap ja tɨtda nam sap jix bhaiꞌ baiꞌñchuꞌ gɨt mu aichulhdhaꞌ gux kaiꞌ Peeles. \v 25 Damdɨr maaꞌn uꞌuan muiꞌp xi ja maa na jaꞌpnim kaiꞌchim na mi chu uaꞌñixchuꞌ: \p \v 26 “Aañiꞌ nañ puiꞌ tɨɨꞌ Klaudio Liisias yaꞌ dɨr jañ muiꞌ xi chum guguuxiꞌñ bhaan dhi uꞌuan nap jax jum ɨlhiiꞌñ aapiꞌñ jaduuñ Peeles nap jir jix kaiꞌ. \v 27 Miꞌ dhɨr jañ baꞌ moo jaꞌpni jaꞌk jup xim tɨɨdam na mɨt gu Israel kam jaꞌtkam yaꞌ daa dhi maaꞌnkam gio baꞌ na mɨt jaꞌp pɨk ba ji muꞌaak, guꞌ ji na ñich guꞌ aañ mu daiꞌññɨk ma palhbui ja bɨɨm guñ sandaaruiꞌx chuk, na ñich guꞌ puiꞌ ba tɨ kai na dhiꞌ maadɨt jir diꞌ gu jaꞌtkam tugiꞌñ gu gɇꞌkam Rooma kam. \v 28 Gatuuk jañich baꞌ tɨi ma baidhak mu nam paiꞌ tu aꞌgadaꞌ jim jumpadat gu Israel kam jaꞌtkam gu tuꞌ noꞌm bax aꞌgam, nañ guꞌ tɨix maachim nam tuꞌ baꞌ kɨꞌn jix bhaamkiꞌñ. \v 29 Baꞌ bhaan bhaiꞌ ji chu aꞌga mɨt gu puiꞌ na jax jaꞌk tu aagix nam tu jimdaꞌ, guꞌ jaꞌp gu tuꞌx buam jum duukam guꞌ cham paiꞌ aaꞌ am ji na jax jaꞌk moor am nam baꞌ muꞌaaꞌ, nich chuꞌ palhɨɨp jup jum duukam dho moo na jax jaꞌk moor am kaꞌ gɨt na baꞌ miꞌ paiꞌ puꞌñi ba kuupkaꞌ gɨt. \v 30 Guꞌ ji na ñich guꞌ yaꞌ puiꞌ ba tɨ kai na mɨt sap maaꞌn ñiꞌook bap duu gu Israel kam jaꞌtkam nam puiꞌ kaiꞌch nam muꞌaaꞌ. Baꞌ mu jaꞌk jañ muiꞌ xi chu jootsaꞌ nam mum baiꞌñxidhikaꞌ, gio baꞌ guiꞌ nam jaroiꞌx bhaamkiꞌñ bɨɨx puiꞌp ba ja tɨɨꞌn jañich nam mummɨ jimɨi aap jum bui miꞌ pu tɨꞌyaꞌ nam jax baꞌ kaiꞌñkam puiꞌx bhaamkiꞌñ. Jaꞌpni daipuꞌ.” \p \v 31 Baꞌ gu sandaaruiꞌx puiꞌp tu buim am na jax ja tɨtda gu ja gɇꞌkam tuk, ma baidhak jamɨt gu Paablo nat paiꞌ dhuuk gamaiꞌ ji chuk mu jaꞌk na paiꞌ Antiipatris tɨ tɨɨꞌ. \v 32 Kabuimuk baꞌ jaiꞌ miꞌ dhɨr jaꞌk ba suulh jamɨt gu sandaaruiꞌx guiꞌ nam puiꞌ jiim ja tooton kɨꞌn, dai guiꞌ nam kakbai chaꞌm jiim jamɨt baꞌ pu oi gu Paablo mu jaꞌk Sesareeya. \v 33 Baꞌ na mɨt paiꞌ dhuuk mummɨ ba ai, miꞌ xi maa mɨt gu uꞌuan gux kaiꞌ, gio gu Paablo mɨt bɨɨx mi jaꞌp jup xi kɨɨx. \v 34 Baꞌ gux kaiꞌ xi jiñkuidhak gu uꞌuan bhaiꞌ ba tɨkka gu Paablo na sap jir paiꞌ kam. Baꞌ nat ba maat nar mu jaꞌk kam na paiꞌ Siliisia bhaan bipioꞌ gu dɨbɨɨr, \v 35 jup tɨtda: \p ―Dho bak guꞌr am ji nañ jum kaayaꞌ nap jax jaꞌk xi buadaꞌ nap tu aꞌgaꞌdaꞌ noꞌ mɨt yaꞌ ba ai guiꞌ nam puiꞌ xim bhaamkiꞌñ. \p Baꞌ daipuꞌ xi chɨꞌɨɨk ba tu chia nam kuupaꞌ gu Paablo pu miꞌ puiꞌ na paiꞌ jax kio dɨɨlh, na paiꞌ kiokat ɨp bɨɨpɨꞌ dɨr gu Eroodis kat. \c 24 \s1 Gu Paablo nam cham jax dhoodaꞌ gu Israel kam jaꞌtkam nam tɨi ba ji iattulhdhaꞌ buiñor gux kaiꞌ Peeles \p \v 1 Baꞌ gu Ananiiyas guiꞌ nax ioꞌm jir ja gɇꞌkam tuk kaꞌ guiꞌ nam bhaiꞌ gɇꞌ chiop tu daandaꞌ ja aꞌmkam gu Israel kam jaꞌtkam, jix chamaam jurniꞌñ kɨꞌn mummɨ ba ji buus na paiꞌr gɇꞌ kiicham kaꞌ Sesareeya tɨ tɨɨgim ji ja baidhat jɨꞌkchi guiꞌ nam jaꞌppɨx jir ja gɇꞌgɇrkam tuk kaꞌ gu Israel kam jaꞌtkam, damdɨr maaꞌn jup xi baiꞌñchuꞌ guiꞌ nax matdaꞌ kaꞌ na tu aꞌga buiñor gu jax chuꞌm gɇꞌkam, Tertulo tɨɨgim. Baꞌ dhiꞌ jɨꞌ dhi jaꞌtkam mu ba ai mɨt buiñor guiꞌ na miꞌr jix kaiꞌ Peeles tɨɨgim nam miꞌ bax iattulhdham gu Paablo. \v 2 Baꞌ xi chu joot gux kaiꞌ nam baiꞌñpuꞌ gu Paablo mu jaꞌp na paiꞌ kuupkaꞌ nam sap baꞌ miꞌ ba tu aꞌgaꞌ maap guiꞌ na mɨt jaroiꞌ miꞌ ba ai nam jix bhaamkiꞌñ. Baꞌ na mɨt paiꞌ dhuuk miꞌ ba aich, muiꞌ ji chu aꞌga gu Tertulo, jup tɨtda gux kaiꞌ Peeles: \p ―Taxchaab baꞌch jaduuñ, moo pɨk jaꞌp joidham jix jɨjɨkgɨm jup tuꞌiiꞌ ich ji. Taxchaab ɨp gum matdaꞌ na joidham bɨɨx aixim jix bhaiꞌ ji chu buusnichuꞌ aach jich bui nach jir jum jaꞌtkam tuk. \v 3 Baꞌ bɨɨx dhiꞌ puiꞌ aach gammɨjɨ bhaan gɇꞌkam kɨꞌn jix bhaiꞌch chaat nap baꞌ moox mat kaꞌ aapiꞌch jaduuñ Peeles. \v 4 Baꞌ na cham jix ioꞌm ba ji mɨɨkidhaꞌ nach yaꞌ tum aꞌgiꞌñ, ka xich kaayaꞌ ap nach jaꞌpni jaꞌk jum tɨɨdaꞌ: \v 5 Dho guꞌ dhi maaꞌnkam aach puiꞌ nɨiꞌñ ji na giilhim naiꞌ jimdat ja kokdhichdhaim gu Israel kam jaꞌtkam, na ja iatgidhim na jax jaꞌk cham jir am. Dhiꞌ dhor diꞌ guiꞌ nar ja gɇꞌkam tuk guiꞌ nam nasareenos jum tɨɨtɨꞌ. \v 6 Gio bhammɨ chiop na paiꞌ tɨi giilhim jix chu xidhuu, nat cham tuꞌ kaꞌm tɨ tɨɨ nat agreeꞌn mu ja baapai gu jaiꞌ jaꞌtkam nam cham jir Israel kam. Baꞌ aach pu kaiꞌñkam tɨi daa nach baꞌ pu tɨɨdai tulhiiñchudaꞌ gɨt na cham tuꞌ kaꞌm tɨ nɨiꞌñ gu puiꞌ na jax jaꞌk tu aagix aach jich bui. \v 7 Guꞌ ji nat guꞌ mu daiꞌññɨk jup jich baabui gu Klaudio Liisias guiꞌ nar ja gɇꞌkam tuk gu sandaaruiꞌx. Puiꞌ chich dho baꞌ cham jax dhooda, \v 8 na guꞌ puiꞌch chɨtda nach sap yaꞌ jaꞌk aap jum bui tu aꞌgaꞌ gu dhiꞌ puiꞌ nach jax ba kaiꞌch. Jix maat dho noꞌ pich bhaiꞌ xi chɨkka dɨɨlh nap baꞌ ba tɨ jɨɨgiꞌñdhaꞌ nach sɨlhkam jup kaiꞌch gu dhiꞌ puiꞌ nach jax ba tum aꞌgiꞌñ. \p \v 9 Baꞌ guiꞌ nam mi jaꞌp jup daraa gu Israel kam jaꞌtkam bɨɨx puiꞌp xi kaiꞌch am na jax kaiꞌch gu Tertulo na miꞌ iattulhiꞌñ gu Paablo. \v 10 Baꞌ gux kaiꞌ jaꞌp xi duiñ gu Paablo na sap muiꞌ xi chu aꞌgaꞌ. Baꞌ guiꞌ muiꞌp ji chu aꞌga, jup kaiꞌch: \p ―Dho guꞌ aañ jix bhaiꞌñ chaatɨt yaꞌ puiꞌ xi chɨꞌyaꞌ dho nañ jax jaꞌk jup xiñ maat, nañ guꞌx maat nap aap muiꞌ oidhaꞌ yaꞌ bar jix kaiꞌ na jɨꞌx juugɨt bhaan bipioꞌ dhi dɨbɨɨr. \v 11 Dho guꞌ aañ nat kiaꞌpɨx mambhɨɨx daman gook tanoolh ba juruuñ na ñich bhammɨ ai Jerusaleen na ñich mu tu daañim buiñor gu Dios, kagɨt nap tɨkkadaꞌñ jaduuñ nar puiꞌ nañ jax kaiꞌch. \v 12 Ku guꞌ cham paiꞌ jaroiꞌ buiñor ñiokbo ñich ji, ni mɨjɨ ɨrban dɨr gu gɇꞌ chiop kuñ cham paiꞌ ja kokdhichuꞌn gu jaꞌtkam, ni mu jaꞌp paiꞌ nam jax jum jumpadat tu daandaꞌ gu Israel kam jaꞌtkam, ni sia dho moo bhaiꞌ dhi gɇꞌ kiicham. \v 13 Ku guꞌ dhiꞌ puiꞌ nam jax kaiꞌch dhi jaꞌtkam ni jɨꞌx ji iam kur puiꞌ, cham biaꞌ am dho nam jax tɨꞌyaꞌ. \v 14 Na guꞌ aañ dai jia nañ miꞌ puiꞌ jim nat jax jaꞌk tu dai xib gu Dios guiꞌ nam puiꞌp daanɨt gux ioꞌm bɨjɨk dɨr kam jich bopxi kat, na guꞌ dai nax aaꞌ nach jix bhaiꞌ miꞌ puiꞌ jiimdaꞌ na jax jaꞌk jix kɨɨꞌ kaꞌm nɨiꞌñ. Dhiꞌ baꞌr diꞌ gu xibkam boi nam jaꞌp ɨlhiiꞌñ dhiꞌ nam xiñ bhaamkiꞌñ nach dɨɨlh pɨx pu tu bua nach jax ɨlhiiꞌñ nach jɨꞌk maap jich dhaaꞌ. Guꞌ matgɨm aañ jix maat ji na jax jaꞌk tu aagix na mɨt tu uaꞌnak guiꞌ nam bɨjɨk bhaankamuꞌn tu aꞌgimɨk gu Dios, baꞌ miꞌ puiꞌ tu daaꞌñchuꞌ iñ dho. \v 15 Baꞌ puꞌñip jix biiñak iñ aañ buiñor gu Dios na jax dhiꞌ am nam puiꞌ jaꞌk jix biiñak nam gatuuk duduadɨi giop baapmigiaꞌ bɨɨx gu koiꞌñgaꞌn, puiꞌ na jax guiꞌ nam cham uꞌuaꞌtulhdhix kaꞌ gio guiꞌ nam jix uꞌuaꞌtulhdhix kaꞌ. \v 16 Puiꞌ kuñ baꞌ aañ jiñ dhɨkooꞌñdhatuꞌ nañ miꞌ puiꞌ jim na jax jaꞌk jix kɨɨꞌ kaꞌm nɨiꞌñ gu Dios gio gu jaꞌtkam ja bui. \p \v 17 ’Baꞌ mɨkkat jɨꞌkchi oidhaꞌ kɨꞌn nañ maakam jaꞌk xi oilhimɨk na paiꞌ jax cham jir Israel, bhaiꞌ ma jii ñich yaꞌ jaꞌk nañ jir paiꞌ kam na ñich bha ja doꞌñchidham gu tuumiñ guiꞌ nam cham biaꞌ nam tuꞌ kɨꞌn tu sabaꞌdaꞌ, gio na ñich bha tu makgɨrxidham gu Dios bhammɨ gɇꞌ chiop. \v 18 Baꞌ bhaiꞌ puiꞌ ka tu kuugalhdhim iñ na jax jaꞌk tu aagix buiñor gu Dios, bam aajidhat nañ paiꞌ dhuuk puiꞌ tu kuugalhdhaꞌ gɨt, guꞌ ji na mɨt guꞌ janoꞌ pɨk bhaiꞌñ chɨɨgɨk gɇꞌ chiop bhaiꞌ puñ dhaa gu Israel kam jaꞌtkam guiꞌ nam jir bhammɨ dɨr jaꞌk kam na paiꞌ bhaan bipioꞌ gu Aasia dɨbɨɨr, ku guꞌ tɨi cham paiꞌ ja kokdhichuꞌn iñ ji gu jaꞌtkam. \v 19 Dho guꞌ guiꞌ ji jia nam yaꞌni bha jimɨi pu tɨꞌyaꞌ nam jax kaiꞌñkam baꞌ puiꞌ xiñ bhaamkiꞌñ. \v 20 Piam kum guꞌ dhiꞌ nam yaꞌp tuꞌiiꞌ, dho yaꞌ puiꞌ xi chɨꞌyaꞌ am noꞌ mɨt mooñ chɨɨ nañ jix buam tu bua gu tuꞌ nar jix buam jum duukam janoꞌ nañ paiꞌ dhuuk bhammɨ kap tuꞌiiꞌ ja bui nam paiꞌ tu aꞌgadaꞌ. \v 21 Jaꞌp jañich pɨx xi chɨi gɇꞌ kɨꞌn janoꞌ nañ paiꞌ dhuuk bhammɨp tuꞌiiꞌ ja bui: “Pu kaiꞌñkam yaꞌñ iattulhiꞌñ japim nañ tɨ jɨɨgiꞌñ nam gio duduardat jup bapmiꞌ gu koiꞌñgaꞌn.” \p \v 22 Baꞌ gux kaiꞌ Peeles miꞌ puiꞌ cham ka ja kaim guiꞌ nam miꞌ tɨi ka iattulhiꞌñ gu Paablo, na guꞌ puiꞌ pu tɇ kɇɇkɇꞌ na bhaan tum aꞌga guch Xoiꞌkam guiꞌ na puiꞌ ji buusan nar xibkam boi. Baꞌp ja tɨtda: \p ―Moo chi janoꞌ baꞌ na paiꞌ dhuuk yaꞌ aayaꞌ gux ioꞌm ja gɇꞌkam tuk gu sandaaruiꞌx na Liisias tɨɨꞌ nañ baꞌ jam aagiꞌñdhaꞌ na jax jaꞌk jir am kaꞌ gu dhiꞌ puiꞌ na pim tuꞌ bhaan tu aꞌga. \p \v 23 Baꞌ daipuꞌ xi chɨꞌɨɨk gux kaiꞌ Peeles, ba chia gu sandaaruiꞌx chugiꞌñ na giop ka xi kuupmɨraꞌ gu Paablo amuub miꞌ dhɨr jaꞌp, ku guꞌ sap cham tuꞌ ji na moop buupulh kaꞌ na baꞌx bhaaiꞌn kaꞌ na jɨꞌx mi jaꞌp jup xi oirɨdaꞌ, gio nam cham ja juandaꞌ guiꞌ nam jɨꞌk mi aajidhat jix chɨɨgik kaꞌ. \p \v 24 Miꞌ dhɨr baꞌ gatuuk nat puꞌñi jaꞌk xi chianɨk gu sandaaruiꞌx chugiꞌñ, jɨꞌkchi jurniꞌñ kɨꞌn gio miꞌp ba ai gux kaiꞌ Peeles na paiꞌ tum aꞌgadaꞌ, bɨɨx jup xi baiꞌñchuꞌ gu bɨngaꞌn Drusiila tɨɨgim na puiꞌp jir Israel kam kaꞌ. Miꞌ dhɨr baꞌ moo xi chu joot gux kaiꞌ Peeles nam baiꞌñpuꞌ gu Paablo. Baꞌ na mɨt paiꞌ dhuuk miꞌ ba aich, bhaiꞌ ji chu ja aꞌgi na jax jaꞌk jix bhaiꞌ nam miꞌ puiꞌ jiimdat jix biiñak kaꞌ buiñor guch Xoiꞌkam. \v 25 Gatuuk baꞌ jaꞌpni jaꞌk bhaiꞌp ji chu ja aꞌgi, na sap tuꞌ cham jir am nam pu tu buadaꞌ, nam gammɨjɨ tuꞌ kaꞌm tɨ nɨiꞌñdhaꞌ na baꞌ cham ja tulhiiñchudaꞌ gu Dios na paiꞌ dhuuk tum kuugalhdhaꞌ yaꞌ dhi oiꞌñgaꞌn. Baꞌ giilhim pux chooꞌnnɨt kai gux kaiꞌ Peeles, miꞌ puiꞌ dho guꞌ cham ka kaim, dai nat ba sooꞌmchulh pɨx gu Paablo na ka tu aꞌga, jup tɨtda: \p ―Bax bhaiꞌ pɨx tu aꞌga ap jiñ jaduuñ. Ba jimiaꞌ ap, gatuuk jañ baꞌ giop bam baiꞌñdhaꞌ nañ paiꞌ dhuuk cham tuꞌ jax buadaꞌ. \p \v 26 Guꞌ na jaꞌp tɨi ɨlhdhat ɨp ji gux kaiꞌ Peeles na gɨt tuꞌ tuumiñ ba aagiꞌñdhaꞌ gu Paablo na baꞌ ba doꞌñchoꞌ gɨt, puiꞌ ku baꞌ miꞌmiaꞌn tɨi baiꞌñdhaꞌ nam gook dɨt tu aꞌgadaꞌ. \v 27 Gook oidhaꞌ dho guꞌ moop duu na maaꞌn na baiꞌñdhaꞌ na jɨꞌx juugɨt jir jix kaiꞌ kat. Miꞌ dhɨr nat guꞌ bam pataasa, jumai baꞌ bhaankam miꞌ bar jix kaiꞌ, Porsio Pesto tɨɨgim. Baꞌ gu Peeles, na guꞌx aaꞌ nam jix kɨɨgalhiꞌñdhaꞌ gu Israel kam jaꞌtkam, puiꞌ cham xi dhoꞌñchok gu Paablo. Dɨɨlh chi sap panaas jix maat na jax dhuñiaꞌ guiꞌ na gatuuk miꞌ bar jix kaiꞌ. \c 25 \s1 Gu Paablo nam gio cham jax jup doodaꞌ gu Israel kam jaꞌtkam nam tɨi iattulhiꞌñdhaꞌ buiñor gux kaiꞌ Pesto \p \v 1 Baꞌ miꞌ ba ai gu Pesto na paiꞌr Sesareeya nam baꞌ miꞌx kaiꞌ kɨꞌn ba daasaꞌ. Baꞌ gatuuk baik jurniꞌñ kɨꞌn miꞌ dhɨr ma jii bhammɨ jaꞌk Jerusaleen. \v 2 Baꞌ nat paiꞌ dhuuk bhammɨ ba ai, bhaiꞌ ji iattulh jamɨt gu Paablo gu ja gɇꞌgɇrkam tuk guiꞌ nam bhaiꞌ gɇꞌ chiop tu daandaꞌ ja aꞌmkam gu Israel kam jaꞌtkam ja bɨɨm guiꞌ nam jaꞌppɨx jir ja gɇꞌgɇrkam tuk kaꞌ gu Israel kam jaꞌtkam, \v 3 nam puiꞌ tɨtda na sap tu chiñiaꞌ nam mu baidhikaꞌ bhammɨ Jerusaleen. Guꞌ jaꞌpji nam tɨi ɨlhdhat ji nam sap bhammɨ paiꞌ boi chaꞌm muꞌaaꞌ gɨt nam muiꞌ ka baiꞌñchuꞌndaꞌ. \v 4 Guꞌ ji na guꞌ cham jup aaꞌ gux kaiꞌ Pesto, dai nap ja tɨtda pɨx na miꞌ pɨx kuupkaꞌ Sesareeya, na guꞌ sap cham xiim gio mu jaꞌk jup bhɨɨyaꞌ. \v 5 Jup ja tɨtda: \p ―Mummɨ ji nam muñ oidhaꞌ gu jam gɇꞌgɇrkam tuk nañ paiꞌ dhuuk yaꞌ dɨr gamaiꞌ ji jimiaꞌ mu jaꞌk Sesareeya. Baꞌ noꞌ guꞌ moo sɨlhkam puiꞌx buam tu dooda gu Paablo, dho guꞌ miꞌ dho baꞌ puiꞌ xi kaiꞌchdhaꞌ pim nat jax puiꞌ tu dooda. \p \v 6 Baꞌ bhammɨ ka pup xi juruuñ gux kaiꞌ Pesto na paiꞌr Jerusaleen jɨꞌk xijum baik tanoolh, gatuuk baꞌ dai nat ba jii mu jaꞌk Sesareeya. Baꞌ nat mu ji ɇɇk buimgidhak bhammɨ ba daibu atooxkor taꞌm na paiꞌ daakaꞌ gu gɇꞌkam, na paiꞌ dhɨr jix bhaaiꞌ na daakat naiꞌ tu ja aꞌgiꞌñdhaꞌ gu jaꞌtkam. Miꞌ dhɨr baꞌ moo ba tu joot nam baiꞌñpuꞌ gu Paablo. \v 7 Baꞌ nat paiꞌ dhuuk miꞌ ba ai gu Paablo, muiꞌ xi ai mɨt jix ioꞌm miaꞌn gu Israel kam jaꞌtkam guiꞌ na mɨt Jerusaleen dɨr mu ai. Miꞌ baꞌ bɨɨx aixim bhaiꞌ ji iattulh jamɨt, panaas kum moox ñɨiꞌñdham xi kaiꞌch gu tuꞌ nat jax dhuu nar jix buam jum duukam. Guꞌ pɨx jaꞌp kaiꞌch am ji, nim maaꞌn ku iam jir puiꞌ, pu cham dho jax dhooda mɨt. \v 8 Baꞌ gu Paablo na jax jup xim maat muiꞌp ji chu aꞌga, jup kaiꞌch: \p ―Aañ nañ jax pɨx jup ba kaiꞌch dho nañ cham paiꞌ dhuuk tuꞌx buam jum duukam jax bua, ni nañ paiꞌ dhuuk jax kaiꞌch na cham tuꞌ kam aaꞌ nach miꞌ puiꞌ jiimdaꞌ na jax chu aagix aach jich bui nach jir Israel kam jaꞌtkam, ni sia dho moo gu gɇꞌ chiop kuñ cham paiꞌ dhuuk jax kaiꞌch na cham tuꞌ bhaiꞌ, ni buiñor gu gɇꞌkam Rooma kam kuñ cham paiꞌ dhuuk buam pɨx tu bua. \p \v 9 Baꞌ gux kaiꞌ Pesto nax aagɨt nam jix kɨɨgalhiꞌñdhaꞌ gu Israel kam jaꞌtkam, xi chɨkka gu Paablo, jup tɨtda: \p ―¿Kaꞌch ji sap mu jimiaꞌ aa bhammɨ Jerusaleen nach baꞌ bhammɨ tu aꞌgaꞌ gu dhiꞌ puiꞌ na pim tuꞌ bhaan tu aꞌga? \p \v 10 Guꞌ ji na guꞌ gu Paablo jup tɨtda pɨx: \p ―Dho guꞌ yaꞌp tuꞌiiꞌ iñ ji na paiꞌ juugɨt jir gɇꞌkam gu Rooma kam na paiꞌ pɨk jix ioꞌm jum aaꞌ na pim puꞌñi tuñ aꞌgidhaꞌ. Gio na guꞌ nap jax bax maat nañ aañ cham tuꞌx buam jum duukam jax ja buixiꞌñ gu Israel kam jaꞌtkam. \v 11 Guꞌ noꞌñ guꞌ moo sɨlhkam puiꞌx buam tu doodaꞌ gɨt gu tuꞌ nar jix buam jum duukam, cham jañ dho jax kaiꞌchɨt sia ku mɨt bañ mua, na guꞌ puiꞌ jaꞌk pɨx bar am kaꞌ gɨt. Guꞌ ji nañ guꞌ cham tuꞌ puiꞌ tu bua nam jax jiñ iattulhiꞌñ, cham bhaiꞌ dho baꞌ moo na jaroiꞌ muiꞌp bañ baiꞌñchuꞌndaꞌ ja bui. Guꞌ aañ bhammɨ dɨr jaꞌk ji nañ jix aaꞌ nañ bhɨɨyaꞌ buiñor gu gɇꞌkam Rooma kam nach baꞌ maap tu aꞌgaꞌ guiꞌ nam jaroiꞌñ iattulhiꞌñ. \p \v 12 Baꞌ gux kaiꞌ Pesto nat puꞌñi kai, xi ja tɨkkarak guiꞌ nam aagiꞌñdhaꞌ na jax jaꞌk jir am kaꞌ gu tuꞌ noꞌ jax jix dhuñiim. Miꞌ dhɨr baꞌ moo gio miꞌp ji ɇɇk jup tɨtda gu Paablo: \p ―Dho bak guꞌ bhammɨ dɨr jaꞌk bhɨɨyaꞌ ap ku giñ jaduuñ buiñor gu gɇꞌkam Rooma kam, nap guꞌ dɨɨlh puiꞌ ba kaiꞌch. \s1 Gu gɇꞌkam Agriipa tɨɨgim na bax kaim kaꞌ gu Paablo na jax jaꞌk tu aꞌgadaꞌ \p \v 13 Baꞌ guiꞌ nar gɇꞌkam kaꞌ Agriipa tɨɨgim bɨɨmaꞌn gu bɨngaꞌn Berniis tɨɨgim mummɨ ba ai mɨt Sesareeya nam paxiartudim gux kaiꞌ Pesto. \v 14 Baꞌ na mɨt guꞌ muiꞌ tanoolh miꞌ juruuñ, baꞌ gux kaiꞌ Pesto ba aagiꞌñ gu gɇꞌkam na jax jaꞌk tu tuꞌiiꞌ buiñor gu Paablo, jup tɨtda: \p ―Maaꞌn yaꞌ kuup gu maaꞌnkam nat yaꞌ pu cham xi doꞌñchok gu Peeles guiꞌ na bɨɨpɨꞌ dɨr yaꞌr jix kaiꞌ kat. \v 15 Baꞌ maaꞌnnim na ñich ma jii bhammɨ Jerusaleen, bhaiꞌ puiꞌ bañ chɨtda am gu ja gɇꞌgɇrkam tuk guiꞌ nam bhaiꞌ gɇꞌ chiop tu daandaꞌ ja aꞌmkam gu Israel kam jaꞌtkam gio guiꞌ nam jaꞌppɨx jir ja gɇꞌgɇrkam tuk gu Israel kam jaꞌtkam nañ sap tu chiñiaꞌ nam muꞌaaꞌ gu Paablo. \v 16 Guꞌ ji nañ guꞌ aañ jup ja tɨtda nach cham tuꞌ puiꞌ jaꞌk tu jim aach nach jɨꞌk jir jaꞌtkam tugiꞌñ gu gɇꞌkam Rooma kam nach moop ba ji muꞌaaꞌ gu jaroiꞌ noꞌ mɨt puꞌñi chakui tu aꞌga gu jaroiꞌ bɨɨmaꞌn nam xim bhabhaakuiꞌñdhaꞌ na baꞌx maatɨꞌ kaꞌ na jax jaꞌk jix chu buusniaꞌ. \v 17 Baꞌ moo janoꞌ na mɨt paiꞌ dhuuk yaꞌ ai, pu buimgidhak ba tu chia chich nam bha baidhaꞌ gu Paablo miꞌ na paiꞌ tum aꞌgadaꞌ nam baꞌ miꞌ tu aꞌgaꞌ maap. \v 18 Ku guꞌ na mɨt paiꞌ dhuuk bhaiꞌ ji chu aꞌga, cham tuꞌ puiꞌ jaꞌk ji chɨi mɨt ji nañ aañ jax jaꞌk ɨlhiiꞌñ nam tɨꞌyaꞌ gɨt, nim maaꞌn dho moo ku mɨt bhaan tu aꞌga gu tuꞌ nar jix buam jum duukam. \v 19 Dai nam jax jaꞌk tu jim dɨɨlh jamɨt pɨx bhaan bhaiꞌ ji chu aꞌga na sap cham miꞌ puiꞌ jim gu Paablo, gio sap na puiꞌ kaiꞌch nat giop dua gu jaroiꞌ na puiꞌ tɨɨꞌ Jesuus na mɨt tɨi mua. \v 20 Guꞌ baꞌ aañ nañ guꞌ cham maat na jax jaꞌk jir am gu dhiꞌ puiꞌ nam jax kaiꞌch, aañ xi chɨkka gu Paablo noꞌ moox bhaiꞌ nach mu jimiaꞌ bhammɨ Jerusaleen nañ baꞌ bhammɨ ja kaayaꞌ gu dhiꞌ puiꞌ nam jax kaiꞌch. \v 21 Guꞌ ji na guꞌp kaiꞌch na sap bhammɨ dɨr jaꞌk buiñor gu gɇꞌkam Rooma kam jix aaꞌ nam maap tu aꞌgaꞌ guiꞌ nam jaroiꞌx bhaamkiꞌñ. Baꞌ aañ yaꞌ pɨx ka xi chu chia nam kuupkaꞌ nañ baꞌ miꞌ dhɨr gatuuk muiꞌ ba tu jootsaꞌ nam mu baidhikaꞌ paiꞌ na duuk jir am kaꞌ. \p \v 22 Baꞌ nat paiꞌ dhuuk tɨɨmu na puiꞌ xi chu aꞌgimɨk gux kaiꞌ Pesto, muiꞌ ji ñio gu Agriipa, jup tɨtda: \p ―Aañ dho puiꞌp jix kaim gu jaduuñ nap jaroiꞌ aaꞌ na jax baꞌ jaꞌk moo xi bua na tu aꞌgadaꞌ. \p Baꞌ gu Pesto gio muiꞌp ji ñio, jup tɨtda: \p ―Jir am dho jia nach kabuimuk kaipuꞌ. Kagɨt na jax xi buadaꞌ nap kaayaꞌ. \p \v 23 Baꞌ na bar buimgidhak, muiꞌ ma jii gu Agriipa bɨɨmaꞌn gu bɨngaꞌn Berniis na mɨt ba kaim gu Paablo na jax jaꞌk xi buadaꞌ na tu aꞌgaꞌ miꞌ na paiꞌ jax ba tum aꞌgadaꞌ. Dai na mɨt jaiꞌ xi chɨm tɨiꞌdhak gu jajannulh guiꞌ nam jax chuꞌm gɇꞌgɇrkam ja tɨꞌkaꞌ na sap baꞌx maatɨꞌ kaꞌ nam jir gɇꞌgɇrkam. Miꞌ dhɨr baꞌ dai na mɨt muiꞌ ba baap miꞌ na paiꞌ tum aꞌgadaꞌ ja bɨɨm gu ja gɇꞌgɇrkam tuk gu sandaaruiꞌx gio guiꞌ nam jɨꞌk jir aꞌaixkam miꞌ dhi gɇꞌ kiicham. Miꞌ dhɨr baꞌ xi chu joot gux kaiꞌ Pesto nam baiꞌñpuꞌ gu Paablo. \v 24 Baꞌ na mɨt paiꞌ dhuuk miꞌ ba aich, muiꞌ ji chu aꞌga gux kaiꞌ Pesto, jup kaiꞌch: \p ―Dho yaꞌ dho bap tuꞌiiꞌ dhich jaduuñ nap saak jix kaim aapiꞌñ jaduuñ Agriipa gio aapiꞌm na pim jɨꞌk yaꞌp tuꞌiiꞌ. Baꞌ dhiꞌ gu Israel kam jaꞌtkam maaꞌn nam yaꞌ iattulhiꞌñ aañ jiñ bui, sia bhammɨ Jerusaleen na ñich mu jimɨɨk maaꞌnnim puꞌñip jiñ chɨtda am, gio na pɨx cham jɨꞌx ɨɨkix nam bhañ chian nañ sap tu chiñiaꞌ nam muꞌaaꞌ. \v 25 Guꞌ ji na guꞌ aañ nañ puiꞌ xiñ aaꞌ, panaas cham tuꞌ jax bua gu tuꞌ nar jix buam jum duukam na jax jaꞌk moox bhaigɨt nañ tu chiñiaꞌ nam muꞌaaꞌ. Guꞌ ji nat guꞌ dɨɨlh puiꞌ jaꞌk jup tɨi na sap buiñor jaꞌk gu gɇꞌkam Rooma kam maap tu aꞌgaꞌ am guiꞌ nam jaroiꞌx bhaamkiꞌñ, baꞌ muiꞌ tɨip jix chu jootsam kaꞌ iñ nam mu baidhikaꞌ. \v 26 Guꞌ ji na guꞌ cham bhaiꞌ nañ jax jaꞌk muiꞌ xi chu uaꞌñxidhaꞌ gu gɇꞌkam Rooma kam, nañ guꞌ cham maat nat tuꞌ jax dhuu dhich jaduuñ Paablo. Baꞌ aañ pu kaiꞌñkam bha jam baiꞌñxi xib aapiꞌm na pim jɨꞌk yaꞌp tuꞌiiꞌ gio aap gɇꞌkam jiñ jaduuñ Agriipa, na pim baꞌ kaayaꞌ na jax jaꞌk tu aꞌgaꞌ na baꞌ guꞌ aañ jup jix bhaaiꞌn kaꞌ nañ jax jaꞌk mu tu uaꞌñxidhaꞌ gu gɇꞌkam Rooma kam. \v 27 Jaꞌp dho ji na guꞌ cham jir am aañ jiñ bui nañ moo jaꞌp pɨx muiꞌp ba tu jootsaꞌ gu jaroiꞌ nam mu baidhikaꞌ noꞌ ñich cham bɨɨx mu tu joot gu uꞌuan na puiꞌm kaiꞌchidhaꞌ nat tuꞌ jax dhuu. \c 26 \s1 Gu Agriipa guiꞌ nar gɇꞌkam kaꞌ na ba kaayaꞌ gu Paablo na puiꞌ kaiꞌchdhaꞌ na tɨi cham tuꞌ jax buadaꞌ gu tuꞌ nar jix buam jum duukam \p \v 1 Baꞌ gu Agriipa xi chia gu Paablo na muiꞌ xi chu aꞌgaꞌ, jup tɨtda: ―Eap xi chu aꞌgañ jaduuñ nap jax jaꞌk ɨlhiiꞌñ. \p Baꞌ gu Paablo nobiiꞌñ kɨꞌn jaꞌp xi ja duiñ gu jaꞌtkam nam sap cham ñiokdaꞌ, baꞌ muiꞌ ji chu aꞌga, jup kaiꞌch: \p \v 2 ―Moox bhaiꞌñ chaat iñ na ñich yaꞌ ba ji chu aꞌga aap jum bui gɇꞌkam jiñ jaduuñ Agriipa, nañ guꞌx maat nañ aap jum buiñ palhbuidhaꞌ gu dhiꞌ puiꞌ nam jax jaꞌk jiñ iattulhiꞌñ gu Israel kam jaꞌtkam. \v 3 Nap guꞌ aap jix bhaiꞌx maat jiañ jaduuñ gu dhiꞌ puiꞌ nach jɨꞌk jax jaꞌk tu jim aach nach jir Israel kam jaꞌtkam gio nach jax jaꞌk tu aꞌgadaꞌ gu tuꞌ noꞌch bax aꞌgak. Baꞌ gu xib aañ pum tɨtda nap jix bhaiꞌ ka xiñ kaayaꞌ gɨt noꞌp moo puiꞌp ɨlhiiꞌñdhaꞌ gɨt nañ jax jum tɨɨdaꞌ. \s1 Gu Paablo na ba tu aaꞌndaꞌ na jax jaꞌk tu jimdat bɨɨpɨꞌ dɨr na chakui tɨ jɨɨꞌñdhat buiñor guch Xoiꞌkam \p \v 4 ’Bɨɨx jam dhox maat gu Israel kam jaꞌtkam nañ jax jaꞌk tu jimdat janoꞌ nañ paiꞌ dhuuk ja bui kiokat bhammɨ Jerusaleen, sia gu pu ɨlhiꞌchdham dɨr. \v 5 Puiꞌp jix maat am dho nañ gammɨjɨ puiꞌ jaꞌk tu jimdaꞌ na jax guiꞌ nam pariseos jum tɨɨtɨꞌ, guiꞌ nam tuꞌ kaꞌm nɨiꞌñ bɨɨx na jɨꞌk jax jaꞌk tu aagix. Jum aagiꞌñdhaꞌ am dho noꞌm moo puiꞌp ɨlhiiꞌñdhaꞌ gɨt nam bha jimɨi yaꞌ pum tɨɨdaꞌ. \v 6 Baꞌ gu xib dhiꞌ kɨꞌn pɨx yaꞌñ chulhiiñchuꞌn am nañ miꞌ puiꞌ tu daaꞌñchuꞌ gu puiꞌ nat jax jaꞌk tu ja daaxdhak gu Dios gu bɨjɨk dɨr kam jich bopxi kat na gatuuk pu tu duñiaꞌ. \v 7 Baꞌ aach nach jɨꞌk jir bopxiꞌñ gu mambhɨɨx gook maamraꞌn gu Jakob, tɨ nɨɨr ich na paiꞌ dhuuk puiꞌ ji chu buusniaꞌ gu dhiꞌ puiꞌ nat jax jaꞌk tu ja daaxdhak, puiꞌ kuch baꞌ aach gammɨjɨ tu daandaꞌ buiñor gu Dios nabap tanoolh gio nabap tukaaꞌ. Baꞌ gu xib dhiꞌ jɨꞌ kɨꞌn pɨx yaꞌñ iattulhiꞌñ am gu Israel kam jaꞌtkam, nap baꞌ moox mat kaꞌñ jaduuñ, \v 8 nam guꞌ cham tɨ jɨɨgiꞌñ jia na gu Dios jir gɇꞌkam, nax aiꞌchuꞌn na pu tu duñiaꞌ nam gio duduadɨip baapmigiaꞌ gu koiꞌñgaꞌn. \s1 Gu Paablo na puiꞌ ba tɨꞌyaꞌ na giilhim ja tulhiiñchudimɨk guiꞌ nam tɨ jɨɨgiꞌñdhaꞌ buiñor guch Xoiꞌkam \p \v 9 ’Aañ dho bɨɨpɨꞌ dɨr nañ chakui tɨ jɨɨꞌñdhat buiñor gu Jesuus Nasareet kam, puiꞌñ aaꞌndaꞌ iñ nañ bɨɨx aixim tu doodaꞌ na jax jaꞌk dui cham jaroiꞌ bhaan ka tɨtɨɨꞌñchukaꞌ gɨt buiñor. \v 10 Puiꞌ ñich dho guꞌ tu doodaꞌ maaꞌnnim bhammɨ Jerusaleen kɨꞌn gu uꞌuan na mɨt jiñ maa gu ja gɇꞌgɇrkam tuk guiꞌ nam bhaiꞌ gɇꞌ chiop tu daandaꞌ ja aꞌmkam gu Israel kam jaꞌtkam. Muiꞌ ñich dho guꞌ ja daꞌngɨk ja kuu nam jɨꞌk tɨ jɨɨgiꞌñdhaꞌ buiñor gu Jesuus, gio baꞌ nam paiꞌ dhuuk ba ji ja koodaꞌ, aañ jaiꞌ bɨɨx puiꞌp xiñ aaꞌndaꞌ nar am gu puiꞌ nam jax ja buadaꞌ. \v 11 Gio baꞌ nañ gammɨjɨ ja gɨbdat ja chiandaꞌ nam pu tɨꞌyaꞌ nam cham tuꞌ ka tɨ jɨɨgiꞌñdhaꞌ buiñor gu Jesuus. Bɨɨx kap jañich dho guꞌ puiꞌ ja dooda nam jɨꞌk kap jum jumpadat tu daandaꞌ, sia guiꞌ nam mu jaꞌp oiꞌdhaꞌkaꞌ jaiꞌ kap na paiꞌ jax cham jir Israel. \s1 Gu Paablo na gio puiꞌp ba tɨꞌyaꞌ nat jax dhuuk tɨ jɨɨꞌñ buiñor guch Xoiꞌkam \r (Noo. 9:1‑19; 22:6‑16) \p \v 12 ’Baꞌ dhiꞌ pɨx kɨꞌn jañ muiꞌp ka jim mu jaꞌk Damaasko ji uaꞌdat gu uꞌuan guiꞌ na mɨt jiñ maakak muñ joot gu ja gɇꞌgɇrkam tuk guiꞌ nam bhaiꞌ gɇꞌ chiop tu daandaꞌ ja aꞌmkam gu Israel kam jaꞌtkam. \v 13 Guꞌ ji na guꞌx dhaam duuk nañ gamaiꞌ ka jim gu bɨɨx boi ja bɨɨm guiꞌ nam jiñ oiꞌñchuꞌ, ba tɨɨ ñich nat bɨɨx xikoolh jich aꞌm bhaiꞌ ba tum ton bhammɨ dɨr jix dhaam giilhim jix ioꞌm jix oꞌjoꞌ kɨꞌn, cham tuꞌ puiꞌ na jax jix oꞌjoꞌ gu tanoolh. \v 14 Baꞌ aach miꞌ pu iaꞌrɨ bɨɨx nach jɨꞌk muiꞌ ka jiimdat, baꞌ ba kai ñich nat bhaiꞌ ba tum ñio bhammɨ dɨr na paiꞌ bha tum tanoor, jup jiñ chɨtda gu ebreo ñiꞌook kɨꞌn: “Aapiꞌ Saulo, ¿jax kup baꞌñ oꞌbhagiꞌñchuꞌ? Jum koꞌktulhiꞌñ ap dho aap dɨɨlh, na guꞌ jaꞌp ji buusan nap joiꞌ chaꞌm tɨ kɨɨyas.” \v 15 Baꞌ aañ xi chɨkka, jaꞌp jañ chɨtda: “¿Jir jaroop gi dhaꞌ aapiꞌ Gɇꞌkam?” Baꞌ guiꞌ na bhammɨ dɨr bha ñiok jup jiñ chɨtda: “Dho aañiꞌ dhor diꞌ gu Jesuus Nasareet kam guiꞌ nap jaroiꞌ oꞌbhagiꞌñ. \v 16 Baꞌ gu xib bamgɨip xi kɨkboꞌ, na ñich guꞌ pu kaiꞌñkam jum aꞌm ba tɨ tɨɨ nap tu aꞌgaꞌ gu dhiꞌ puiꞌ na pich jax bañ chɨɨ gu xib, sia nañ jax jum aagiꞌñdhaꞌ gatuuk. \v 17 Gio nañ aañ pɨx puiꞌ tu duñiaꞌ nam cham jax jum doodaꞌ gu Israel kam jaꞌtkam, sia guiꞌ nam cham jir Israel kam nañ jaroiꞌ ja buim jootsaꞌ. \v 18 Baꞌ dhiꞌ jaꞌp kaiꞌñkam jañ mum jootsaꞌ nap ja aagiꞌñdhaꞌ nam baꞌ ba machiaꞌ nam jax jaꞌk miꞌ puiꞌ jimiaꞌ nam baꞌ cham jix chu tukgam kɨr ka oipodaꞌ, nam baꞌ cham ka kaichgɨdaꞌ gu jaꞌook. Guꞌ jaꞌpji nam miꞌ puiꞌ ba jimiaꞌ ji na jax jix aaꞌ gu Dios, gio nam baꞌ ba tɨ jɨɨꞌñdhaꞌ aañ jiñ bui. Dhiꞌ puꞌñi jaꞌk duuk baꞌ ba uañchudhix kaꞌ gu ja uaꞌtulhdharaꞌ, gio na baꞌ ja aꞌm biꞌyaꞌ guiꞌ nat tuꞌ ba ja iimchuda guiꞌ na jɨꞌk ja aꞌm ba tɨ nɨidhim gu Dios.” \s1 Gu Paablo na puiꞌ ba tɨꞌyaꞌ nat puiꞌ tu duu nat jax jaꞌk tɨ tɨɨ gio nat jax jaꞌk kai guch Xoiꞌkam \p \v 19 ’Baꞌ aañ puiꞌ tu duu dho na ñich jax jaꞌk tɨ tɨɨx dhaam gio na ñich jax jaꞌk kai guiꞌ nat bha tuñ aꞌgi, \v 20 na ñich bhaiꞌ pu ji chu ja aꞌgi gux bhaiꞌm kaiꞌchdham ñiꞌook guiꞌ nam mummɨ oiꞌdhaꞌkaꞌ Damaasko. Miꞌ dhɨr baꞌ bhammɨ jaꞌk Jerusaleen jañich bhaiꞌp ji chu ja aꞌgi, miꞌ dhɨr baꞌ bɨɨx kap na jɨꞌx jir Judea. Sia guiꞌ nam cham jir Israel kam jaꞌtkam jañ puiꞌ ja tɨtdaim nam cham kam uaꞌtulhiꞌñdhaꞌ, dai nam miꞌ puiꞌ ba jimiaꞌ pɨx na jax jix aaꞌ gu Dios, gio baꞌ nañ puiꞌ ja tɨtdaidhaꞌ nam jir jix bhabhaiꞌkam kaꞌ na baꞌ bhaan jix maatɨꞌ kaꞌ nam tuꞌ sɨlhkam cham tuꞌ puiꞌ jaꞌk ka tu jim na jax bɨɨpɨꞌ dɨr. \v 21 Baꞌ dhiꞌ jɨꞌ kɨꞌn pɨx jiñ dhaa mɨt gu Israel kam jaꞌtkam na mɨt bhammɨ jiñ chɨɨgɨk gɇꞌ chiop, gio baꞌ na mɨt tɨi ɨlhdhak nam mooñ muꞌaaꞌ gɨt, guꞌ ji nat guꞌ cham puiꞌ ji chu buus. \v 22 Ku guꞌ aañ maaꞌn ji nañ jax miꞌ puiꞌ tu daaꞌñchuꞌ nañ tu ja aꞌgiꞌñchuꞌ gu jaꞌtkam gam aꞌaalh sia gɇꞌgɇr, na guꞌ gu Dios jiñ palhbuiꞌñchuꞌ. Gammɨjɨñ puiꞌ tu ja aꞌgiꞌñdhaꞌ na mɨt jax jaꞌk tu uaꞌnak guiꞌ nam bɨjɨk bhaankam tu aꞌgimɨk gu Dios gio gu puiꞌ nat jax jaꞌk jup tu uaꞌnak gu Moisees na jax jaꞌk ji chu buusniaꞌ gatuuk, \v 23 na saak puꞌñi gatuuk yaꞌ aayaꞌ guch Xoiꞌkam nam baꞌ muꞌaaꞌ, ku guꞌ sap gatuuk na xi muukɨi, dhiꞌ pɨk jir bɨɨpɨꞌ kam kaꞌ ji na giop bamgiaꞌ duadɨi miꞌ dhɨr koiꞌñgaꞌn tɨr. Miꞌ dhɨr baꞌ jaꞌp ji buusniaꞌ na ja bɨꞌñxidhaꞌ gu Israel kam jaꞌtkam na ba ja aagiꞌñdhaꞌ na jax jaꞌk duuji uañchudaꞌ gu Dios gu ja uaꞌtulhdharaꞌ, sia guiꞌ nam cham jir Israel kam jaꞌtkam. \s1 Gu Paablo na tɨi bax aaꞌndaꞌ na gɨt gu Agriipa cham jax ji chɨꞌji ba tɨ jɨɨꞌñdhaꞌ buiñor guch Xoiꞌkam \p \v 24 Baꞌ nat paiꞌ dhuuk ba tɨɨmu gu Paablo na puꞌñi xi chu aꞌgimɨk na jax jaꞌk jup xim maat, gɇꞌ kɨꞌn jiiñkɨt muiꞌ ji ñio gux kaiꞌ Pesto, jup kaiꞌch: \p ―¡Iat ap dho Paablo! Guꞌ na pich giilhim xiꞌ pɨk ba tum mamtux cham aagix kam. Guꞌ baꞌ ampɨx puiꞌ bax ñaanbiꞌ ap, puiꞌ kup baꞌ jax ñap pɨx ba kaiꞌch. \p \v 25 Baꞌ gu Paablo jup tɨtda: \p ―Jaꞌpji cham tuꞌ ji nañ jix ñaanbigɨt jup kaiꞌch jiñ jaduuñ Pesto, guꞌ jaꞌpji sɨlhkam ji nañ yaꞌ tu aꞌga na jax jaꞌk jir puiꞌ. \v 26 Miꞌñi dho daa dhiñ jaduuñ Agriipa na puiꞌp jix chu maat gu dhiꞌ puiꞌ nañ jax ba kaiꞌch. Puiꞌ kuñ baꞌ aañ kaixdhat yaꞌ puiꞌ xi kaiꞌch, nam guꞌ bɨɨx pɨx puiꞌx chu maat gu jaꞌtkam, nat guꞌ cham tuꞌx ɨxchuixim puiꞌ tum duu. \v 27 ¿Jia nap guꞌ tɨ jɨɨgiꞌñ jiñ jaduuñ gu puiꞌ na mɨt jax jaꞌk tu uaꞌnak guiꞌ nam bɨjɨk bhaankam tu aꞌgimɨk gu Dios? Aañ jix maat nap tɨ jɨɨgiꞌñ. \p \v 28 Baꞌp tɨtda gu Agriipa: \p ―Alhiꞌch pɨx dho ba aagɨt nañ tɨ jɨɨꞌñdhaꞌ buiñor guch Xoiꞌkam nañ xim kɇɇ. \p \v 29 Baꞌ gu Paablo jup tɨtda ɨp gio: \p ―Dho guꞌ noꞌ moox aaꞌndaꞌ gɨt gu Dios na gɨt cham tuꞌ dai aap nap tɨ jɨɨꞌñdhaꞌ buiñor guch Xoiꞌkam, guꞌ jaꞌpji sia bɨɨx gɨt ji nam jɨꞌk yaꞌñ kɇɇ gu xib nañ yaꞌ tu aꞌga nam puꞌñip ji buusniaꞌ gɨt na jax aañ, sia kum guꞌ cham puꞌñi buupulh dhi bapaiñum tɨtropiñ kɨꞌn. \p \v 30 Baꞌ nat paiꞌ dhuuk tɨɨmu na puꞌñi xi chu aꞌgimɨk gu Paablo, miꞌ dhɨr nat jax kɨkbo gu Agriipa gio gu bɨngaꞌn Berniis gio gux kaiꞌ Pesto gio baꞌ bɨɨx nam jɨꞌk miꞌp tuꞌiiꞌ, \v 31 mu jaꞌp dɨlhkob jamɨt xi jimɨɨk ma tu aꞌga, jup kaiꞌch am: \p ―Cham bhaigɨt ji na yaꞌ paiꞌ kuupkaꞌ gɨt dhi maaꞌnkam, ni na cham jir am nam muꞌaaꞌ, na guꞌ cham tuꞌ jax bua gu tuꞌ nar jix buam jum duukam. \p \v 32 Baꞌ gu Agriipa muiꞌ ji ñio ɨp, jup kaiꞌch: \p ―Jir am kat ji nap doꞌñchoꞌ noꞌ gɨt chakui pu kaiꞌchdhaꞌ nam bhammɨ dɨr jaꞌk baidhikaꞌ buiñor gu gɇꞌkam Rooma kam nam puiꞌ maap tu aꞌgaꞌ guiꞌ nam jaroiꞌx bhaamkiꞌñ. \c 27 \s1 Gu Paablo nam ba bhɨikaꞌ gu sandaaruiꞌx bhammɨ dɨr jaꞌk Rooma \p \v 1 Baꞌ na mɨt paiꞌ dhuuk ba bhɨɨk gu Paablo bhammɨ dɨr jaꞌk na paiꞌ bhaan bipioꞌ gu Italia dɨbɨɨr ja bɨɨm guiꞌ nam maap mi kuupich, maaꞌn chia mɨt gu ja gɇꞌkam tuk gu sandaaruiꞌx na puiꞌ tɨɨꞌ Julio ja bɨɨm guiꞌ nam maap jir sandaaruiꞌx. Baꞌ dhiꞌ dhi sandaaruiꞌx puiꞌ jaꞌk jix ja mat kaꞌ am nam sap jir sandaaruiꞌx chugiꞌñ gu gɇꞌkam Rooma kam. \v 2 Baꞌ maaꞌn ampɨk miꞌ dhɨr suudaiꞌ jugiiꞌñ jup bar jimdam gu gɇꞌ kanuub na sɨlh jim bhammɨ dɨr jaꞌk na paiꞌ bhaan bipioꞌ gu Aasia dɨbɨɨr, baꞌ dhiꞌ puiꞌr bhammɨ dɨr jaꞌk kam kaꞌ na paiꞌ puiꞌ tɨ tɨɨꞌ Adramiitio. Baꞌ aach dhiꞌ kaꞌm bhaan bhaiꞌ xi chɨɨtɨs, gio baꞌ maaꞌn bhaiꞌp xi chɨs ɨp guch jaduuñ na puiꞌ tɨɨꞌ Aristaarko na sap jir bhammɨ dɨr jaꞌk kam na paiꞌ puiꞌ tɨ tɨɨꞌ Tesaloonika, guiꞌ na bhaan bipioꞌ gu Masedoonia dɨbɨɨr. \v 3 Baꞌ buimgidhak bhammɨ dɨr ba ai chich na paiꞌ gɇꞌr kiicham kaꞌ juꞌñdharan gu gɇꞌ suudaiꞌ na paiꞌ puiꞌ tɨ tɨɨꞌ Sidoon. Baꞌ ma paxiaram gu Paablo mu jaꞌp nam paiꞌ oiꞌñkaꞌ guiꞌ nam tɨ jɨɨgiꞌñdhaꞌ buiñor guch Xoiꞌkam. Baꞌ gu Julio guiꞌ nar ja gɇꞌkam tuk kaꞌ gu sandaaruiꞌx cham jax tɨi, gio na mɨt jix bhaiꞌ dhuu sia cham paiꞌ jax tɨi. \v 4 Baꞌ bhammɨ dɨr Sidoon na chich gio gamaiꞌp ji jii gu bɨɨx suudaiꞌ dhaam bhaan gu gɇꞌ kanuub, mɨjɨ dɨr jaꞌp jachich bhɨi bɨɨx gakoolh miꞌ na jɨꞌx alhiꞌch jir dɨbɨɨr na puiꞌ tɨ tɨɨꞌ Chipre, na guꞌ mɨjɨ dɨr jaꞌp cham pɨk jix ioꞌm tɨ gɨb gu jɨbɨɨlh, na guꞌ miꞌ dhɨr jaꞌk pɨk bhaiꞌp jɨbɨɨr nach paiꞌ jaꞌk jiim, baꞌ cham bhaiꞌ nach sɨlh mu bhɨɨyaꞌ, na guꞌ bha jaꞌk nuꞌyas gu gɇꞌ kanuub nach bhaan jim. \v 5 Nammɨ dɨr jachich baꞌ jaꞌp ba noo amuub na paiꞌr dɨbɨɨr taꞌm guiꞌ na Siliisia dɨbɨɨr bhaan bipioꞌ. Miꞌ dhɨr baꞌx ioꞌm gama jaꞌk gio jaꞌp jup ba bhɨi chich na paiꞌ gu Panpiilia dɨbɨɨr bhaan jup bipioꞌ. Bhammɨ dɨr jachich baꞌ ba ai na paiꞌ Miira tɨ tɨɨꞌ, guiꞌ na bhaan bipioꞌ gu Liisia dɨbɨɨr. \p \v 6 Baꞌ bhammɨ dɨr ampɨk maaꞌn bhaiꞌ dhɨr jup bar jimdam gu Alijandriiya kam gu gɇꞌ kanuub na sɨlh jim bhammɨ dɨr jaꞌk na paiꞌ bhaan bipioꞌ gu Italia dɨbɨɨr. Baꞌ ba tɨɨ gu ja gɇꞌkam tuk gu sandaaruiꞌx, baꞌ dhiꞌ kaꞌm bhaan bhaiꞌ xich chɨɨssaꞌñ na chich giop ba jii bhammɨ dɨr jaꞌk na chich paiꞌ ba jii. \v 7 Baꞌ cham pɨk xiꞌ jimmɨ gu gɇꞌ kanuub na chich gamaiꞌ tɨi ji jii gu bɨɨx suudaiꞌ dhaam, na guꞌ pui bha jɨbɨɨr mu dɨr jaꞌk nach paiꞌ jaꞌk jiim, baꞌ siamri dɨkoo soiꞌ tuiꞌdhiꞌ kɨꞌn ba bubua chich na paiꞌ puiꞌ tɨ tɨɨꞌ Niido. Baꞌ miꞌ dhɨr jaꞌp jaꞌk ba bhɨich jamɨt gu gɇꞌ kanuub na paiꞌ jaꞌk cham pɨk jix ioꞌm jɨbɨɨr na baꞌ xiꞌ paꞌ ba jimdaꞌ. Baꞌ nammɨ jaꞌk jup ba bubua chich amuub na paiꞌ ɨlhiꞌch jir dɨbɨɨr na puiꞌ tɨ tɨɨꞌ Salmoon, mɨjɨ dɨr jaꞌp jachich bhɨi bɨɨx gakoolh miꞌ na jɨꞌx jumai ɨlhiꞌch jup jir dɨbɨɨr na puiꞌ tɨ tɨɨꞌ Kreeta. \v 8 Baꞌ gamaiꞌ bɨɨx juꞌñdharan ji bhɨɨk jachich nammɨ dɨr jup ba ai na paiꞌ puiꞌ tɨ tɨɨꞌ Buenos Puertos. Baꞌ bhaiꞌ dhɨr miaꞌn bipioꞌ baasɨꞌn jaꞌk na paiꞌr gɇꞌ kiicham na puiꞌ tɨ tɨɨꞌ Laseeya. \p \v 9 Baꞌ nat guꞌ muiꞌ tanoolh bap duu nach tɨi jiim, baꞌ cham kar am noꞌ chich gio gamaiꞌ tɨip ji jii gu bɨɨx suudaiꞌ dhaam, na guꞌ ba miamlhim janoꞌ na paiꞌ dhuuk jix jɨɨpdhardaꞌ gio na duukdaꞌ jɨbɨɨlh kɨꞌn. Baꞌ gu Paablo puiꞌ ba ja tɨtda nam ka xim nɨɨradaꞌ na ka xi buusniaꞌ na jɨꞌx juugɨt jix jɨɨpiꞌñ kaꞌ, \v 10 jup ja tɨtda: \p ―Jaꞌp tu tuꞌiiꞌñ jaaduñ na cham kar am noꞌ chich gio gamaiꞌ tɨip ji jii, na guꞌ mu paiꞌ jaꞌk dɨr gɨɨsɨi am xi bakiaꞌ dhi gɇꞌ kanuub, pu bɨɨx dho guꞌ maiꞌ tɨ gɨxiaꞌ gu tuꞌ nach bha tu uaꞌ, gio aach nach bhaiꞌkui koꞌyaꞌ. \p \v 11 Guꞌ ji na guꞌ cham jɨɨgiꞌñ gu ja gɇꞌkam tuk gu sandaaruiꞌx, dai guiꞌ mu jaꞌk ji kai gu ja gɇꞌkam tuk guiꞌ nam jix bhaiꞌ buidhaꞌ gu gɇꞌ kanuub nam sɨlh bhɨichdhidhaꞌ noꞌ gama jaꞌk pɨx jim. \v 12 Baꞌ bɨɨx pɨx puiꞌ ji chɨi mɨt na sap cham jir am nach miꞌ tɨ nɨɨradaꞌ na paiꞌ puiꞌ tɨ tɨɨꞌ Buenos Puertos na jɨꞌx juugɨt jix jɨɨpiꞌñ kaꞌ. Baꞌ miꞌ dhɨr ba jii chich mu jaꞌk na paiꞌ puiꞌ tɨ tɨɨꞌ Peniis, guiꞌ na dhiꞌ pɨx bhaan jup bipioꞌ gu Kreeta dɨbɨɨr, nach sap baꞌ mu jaꞌk ka xi chɨ nɨɨradaꞌ na jɨꞌx juugɨt jix jɨɨpiꞌñ kaꞌ, gio na guꞌ miꞌr am na miꞌ kɨkboꞌ gu gɇꞌ kanuub. \s1 Na giilhim jix ioꞌm bhaiꞌ ji jɨlhbiaꞌ na suudaiꞌ dhaam ka jimdaꞌ gu gɇꞌ kanuub \p \v 13 Baꞌ gamaiꞌ ji jii chich gu bɨɨx suudaiꞌ dhaam bhaan gu gɇꞌ kanuub, na guꞌ palhɨɨp pɨx bhaiꞌ ka jɨbɨɨr mu dɨr jaꞌk jurnip dɨr. Baꞌ mɨjɨ dɨr jaꞌp bɨɨx gakoolh bhɨichuꞌ ich miꞌ na jɨꞌx jir Kreeta. \v 14 Guꞌ ji nat guꞌ jaꞌxpɨx jaꞌp dɨr jaꞌk xiaꞌlhbui bhaiꞌ ji jɨb giilhim jix ioꞌm, baꞌ am jaꞌx bua gu gɇꞌ kanuub nach bhaan muiꞌ ka jiim, \v 15 baꞌ jaꞌp jaꞌk gamaiꞌ ji nuꞌya. Baꞌ cham bhaiꞌ nach jax dhui jaꞌk ka buaꞌ mu jaꞌk na paiꞌ dhɨr bha jɨbɨɨr, bhaiꞌ pɨx jach baꞌ pu daraichuꞌ. \v 16 Baꞌ nammɨ paiꞌ ba bubua chich amuub miꞌ dhɨr jaꞌp bɨɨpgan na paiꞌ ɨlhiꞌch jir dɨbɨɨr na puiꞌ tɨ tɨɨꞌ Kauda. Baꞌ miꞌ xi chɨ saaꞌñdhak jachich gu ɨlhiꞌch kanuub guiꞌ nach gatuuk dɨr tɨɨmɨr, na guꞌ miꞌ cham pɨk jix ioꞌm jɨbɨɨr, baꞌ dɨkoo pɨx bhammɨ ji chɨsaaꞌñ jachich. \v 17 Gatuuk tɨtropiñ kɨꞌn xi buuprak jachich gu gɇꞌ kanuub, gio na chich xi chɨbaañdhak gu komaarak jannulh guiꞌ na kɨꞌn jim gu gɇꞌ kanuub, nach guꞌ giilhim bax chotdontuꞌ nax ioꞌm gɨꞌnxim bhaan gu oꞌya guiꞌ na puiꞌ tɨɨꞌ Sirte. \v 18 Baꞌ buimgidhak nach naiꞌ tɨi xi chɨ nɨidhim, puiꞌ na jax ba tum bua, baꞌ aach gio jaiꞌ nammɨp xi chu iabu suudaiꞌ chɨr gu tuꞌ nach bha tu bhiiñor. \v 19 Baꞌ nat jumai gamaiꞌp ji xiaꞌ, jaiꞌ chich nammɨp xi chu iabu bɨɨx dhɨt guiꞌ na kɨꞌn jimmɨdaꞌ gu gɇꞌ kanuub. \v 20 Baꞌ muiꞌ tanoolh pu cham ton, ni gu chiichiaꞌ kut jum maax bha jaꞌp jix dhaam, baꞌ aach pu cham ka ɨlhiiꞌñ noꞌch moop ka bubuakiaꞌ gɨt miꞌ dhɨr suudaiꞌ chɨr, na guꞌ giilhim jix ioꞌm pui bha jɨbɨɨr. \p \v 21 Gio nat muiꞌ tanoolh bap duu na chich chakui tu juu, baꞌ gu Paablo mi jaꞌp jich saagiꞌñ xi kɨkbok jup jich chɨtda: \p ―Aañ moo tɨi pu ba jam aagiꞌñ jiñ jaaduñ nach gɨt mummɨ pɨx ka darkaꞌ Kreeta, guꞌ ji na pimɨt guꞌ cham jiñ kai. Tɨɨꞌ baꞌ nach jax yaꞌ bach chulhiiñaim. \v 22 Baꞌ xib tuꞌ na jax chuiꞌkaꞌ, chaꞌpim jax jum aaꞌntuꞌndaꞌ, na guꞌ cham tuꞌ jaroiꞌ maadɨt bhaiꞌmui mukiaꞌ, sia kut guꞌ dhi kanuub mu paiꞌ am xi jaikɨ. \v 23 Puiꞌñ chɨtda maadɨt guiꞌ nam jir noonbiꞌñ gu Dios nat tukaaꞌñ buim maax, nat guꞌ bha joot, \v 24 jup kaiꞌch: “Chaꞌp tooꞌnnichuꞌndaꞌ Paablo, na guꞌm aꞌmkam aaꞌ nap buiñor aayaꞌ gu gɇꞌkam Rooma kam. Baꞌ gu Dios puiꞌ tu duñiaꞌ na cham jaroiꞌ maadɨt bhaiꞌmui mukiaꞌ na pim jɨꞌk yaꞌ jiim bhaan dhi gɇꞌ kanuub, nap guꞌ aap ya jim.” \v 25 Puiꞌ kuñ baꞌp jam tɨtdañ jaaduñ na pim cham jax jum aaꞌntuꞌndaꞌ, nañ guꞌ aañ buiñor jix biiñak gu Dios, na guꞌ puiꞌ ji chu buusniaꞌ na jax jiñ chɨtda gu nobiiꞌñ. \v 26 Ku baꞌ guꞌ na ka nuiꞌññikaꞌ ji gu jɨbɨɨlh dhi gɇꞌ kanuub nach bhaan jiim paiꞌ na jaꞌk jax chuꞌm dɨbɨɨr. \p \v 27 Baꞌ maaꞌnnim tukaaꞌ nat gook simaan bap duu, ba maat jachich nach mummɨp tuꞌiiꞌ na paiꞌ puiꞌ tɨ tɨɨꞌ Adriatiko, nat bak mu jaꞌk bhɨich gu jɨbɨɨlh nuꞌyasidhat, na guꞌ jaꞌp jaꞌk jup bhɨichdhaꞌ jia gio jaꞌp jaꞌk ɨp. Baꞌ moo janoꞌ gu ɨraab tukaaꞌ ba maat jamɨt guiꞌ nam uaꞌ gu kanuub nach bak miaꞌn ba aajim bhaan gu dɨbɨɨr. \v 28 Baꞌ xi jupaabaꞌn am na jɨꞌx kax chuuk gu suudaiꞌ, baꞌ maaꞌn ooꞌm obrasaaꞌn jix chuuk. Miꞌ dhɨr baꞌ palhɨɨp gama jaꞌk na chich ji bhɨi, giop xi jupaabai mɨt na jɨꞌx pɨx moo bax chuuk, baꞌ mambhɨɨx daman jix chamaam obrasaaꞌn pɨx bax chuuk. \v 29 Baꞌ na guꞌ pɨx am ba tu sissapim gu kanuub bhaan gu joodai, baꞌ muiꞌ xi dhadoꞌnkosa mɨt maakob guiꞌ na kɨꞌn cham ka jimdaꞌ gu kanuub, dai na miꞌ pɨx ba sɇꞌkaꞌ suudaiꞌ dhaam. Miꞌ dhɨr baꞌ dai nam miꞌ pɨx ka tu daan buiñor gu Dios na baꞌ puiꞌ tu duñiaꞌ na jotmodaꞌ ba xiaꞌlhiaꞌ. \v 30 Baꞌ guiꞌ nam uaꞌ gu kanuub tɨi ɨlhdhat am nam dɨɨlh miꞌ dhɨr ba jimiaꞌ gɨt jix ɨxchuixim, na miꞌ pup sɇꞌkaꞌ sap gɨt gu ja kanuub. Baꞌ tɨi muiꞌ ji chɨbaañ jamɨt gu ɨlhiꞌch kanuub, panaas sap kum jaꞌp xi chu buadaꞌ gɨt nam jaiꞌ miꞌ dhɨr jaꞌk muiꞌp xi dhadoꞌnkosaꞌ gɨt guiꞌ na kɨꞌn miꞌ pɨx sɇꞌkaꞌ gu gɇꞌ kanuub. \v 31 Guꞌ ji nat guꞌ ba ja tɨɨ gu Paablo, baꞌ ba ja aagiꞌñ gu sandaaruiꞌx gio gu ja gɇꞌkam tuk, jup ja tɨtda: \p ―Ba jii mɨt guiꞌ nam uaꞌ dhi kanuub. Dhiꞌ moo miꞌ paiꞌ bhaiꞌkui koꞌyaꞌ pim noꞌm cham bɨɨx yaꞌ ka jiim. \p \v 32 Baꞌ gu sandaaruiꞌx xi ɨꞌkɨ mɨt gu tɨtropiñ guiꞌ na kɨꞌn ka gigiaꞌrxix kat gu ɨlhiꞌch kanuub, muiꞌ dhoꞌñcho mɨt baꞌ suudaiꞌ chɨr. \p \v 33 Miꞌ dhɨr baꞌ na bar katukgab, soiꞌ ba ja tɨtda gu Paablo gu jaꞌtkam nam sap xi jugai gu tuꞌ na jaiꞌch kaꞌ, jup ja tɨtda: \p ―Gook simaan ba jip duu na pimɨt chakui ba ji chu juuñ jaaduñ, na pim jix chotdontuꞌ nach panaas miꞌ paiꞌ bhaiꞌkui am xi koꞌyaꞌ. \v 34 Baꞌ aañ pu jam tɨtdañ jaaduñ na pim cham jax jum aaꞌntugɨt xi chu jugai gu tuꞌ nach uaꞌ, na guꞌ dhiꞌx ioꞌm jum aaꞌ jia noꞌ pim dho jix aaꞌ na pim duduatgɨdaꞌ. Na guꞌ tɨi cham tuꞌ jaroiꞌ maadɨt miꞌ paiꞌ bhaiꞌmui mukiaꞌ jia, nich chuꞌ kuupaꞌn dho moo ku jaroiꞌ maadɨt maiꞌ buaꞌ. \p \v 35 Baꞌ daipuꞌ nat puꞌñi xi ja tɨɨdak gu Paablo, bhaiꞌ ji dhaa gu paan. Miꞌ dhɨr baꞌ dai nat xi chu taxchaabgidhak buiñor gu Dios miꞌ puiꞌ ja saagiꞌñ gu jaꞌtkam naiꞌ xi ja maa taꞌtak gio baꞌ nat bhaiꞌ ji chu juu dɨɨlh. \v 36 Baꞌ aach bhaiꞌp jich guguux na chich ma ji chu juu. \v 37 Baꞌ bɨɨx nach jɨꞌk jiim bhaan gu gɇꞌ kanuub, aix ich gook jix chaꞌtmam ooꞌm daman baik ooꞌm damdɨr mambhɨɨx xijum maaꞌn (276) pup. \v 38 Baꞌ gatuuk na chich xi chu jugaak nach jɨꞌx jix chu naa, nammɨp xi iabu chich gu tiriik suudaiꞌ chɨr na baꞌx jabkam saiꞌchgɨdaꞌ gu gɇꞌ kanuub. \s1 Gu kanuub na oꞌya bhaan ji chu siispai ba jaikiaꞌ \p \v 39 Baꞌ nat ba xiaꞌ, cham maatɨt tɨ nɨiꞌñ am guiꞌ nam uaꞌ gu gɇꞌ kanuub na jax tɨ tɨɨꞌ mu jaꞌp na paiꞌ pɨx jix chu maax nar dɨbɨɨr taꞌm, baꞌ ba tɨɨ mɨt mu jaꞌp na paiꞌ dhɨr joidham jix komaalhim mu suuꞌn gu suudaiꞌ miꞌ na paiꞌ dhɨr bar dɨbɨɨr. \v 40 Baꞌ xi ɨꞌkɨ mɨt gu tɨtropiñ guiꞌ na kɨꞌn miꞌ pɨx ka sɇꞌkat gu gɇꞌ kanuub, miꞌ baꞌ pup baapax suudaiꞌ chɨr. Gio baꞌ gu uꞌuux guiꞌ nam kɨꞌn ka tu bhiijidhat na baꞌ jimdaꞌ gu gɇꞌ kanuub mummɨ xi iabu mɨt suudaiꞌ chɨr. Miꞌ dhɨr baꞌ dai na mɨt bɨɨpɨꞌ dɨr jaꞌk xi saꞌiich maaꞌn gu komaarak jannulh, baꞌ gu kanuub gamaiꞌ ji jii mu jaꞌk suudaiꞌ jugiiꞌñ. \v 41 Guꞌ ji na guꞌ palhɨɨp gama jaꞌk nat ji bhɨi, miꞌ ba tu siis bɨɨpɨꞌ dɨr jaꞌk bhaan gu oꞌya na miꞌx oidhaꞌ. Miꞌ dho guꞌ pu cham bhaaiꞌ na ka jimiaꞌ, nat guꞌ giilhim jix bhaiꞌ miꞌ ba tu siis. Dai nat bhaiꞌ pɨx ji jaikɨ gatuuk dɨr jaꞌk, na guꞌ giilhim na bha nuꞌyas gu suudaiꞌ na bha sɨlh guꞌnguk. \v 42 Baꞌ gu sandaaruiꞌx miꞌ bax ja koodam kat am guiꞌ nam ja baiꞌñchuꞌ na mɨt ba ja kuupam, sap nam baꞌ cham ja oꞌñxidhaꞌ nam ji bubuakɨi miꞌ dhɨr nam muiꞌ ji chu suulhgiaꞌ mu jaꞌk na paiꞌr dɨbɨɨr taꞌm. \v 43 Guꞌ ji na guꞌ gu ja gɇꞌkam tuk dhiꞌ jɨꞌ dhi sandaaruiꞌx jotmodaꞌ ja sooꞌmchulh, na guꞌ cham aaꞌ nam jaiꞌ bɨɨx jup ba ji muꞌaaꞌ gu Paablo. Dai nat xi ja chia pɨx guiꞌ nam jɨꞌk jix maatɨt tu suulhiꞌ nam bɨɨpɨꞌ muiꞌ xi chu suulhgiaꞌ mu jaꞌk na paiꞌr dɨbɨɨr taꞌm. \v 44 Gio baꞌ gu jaiꞌ nam jɨꞌk cham maatɨt tu suulhiꞌ, xi ja chia ɨp nam sap taaꞌmlas bhaan muiꞌ xi chu suulhgiaꞌ, piam sap gu taꞌtak gaꞌn gu gɇꞌ kanuub guiꞌ nat miꞌ ba jaikɨ. Baꞌ dhiꞌ puꞌñich buidhat siamri bɨɨx dappaam ma tɨɨtɨs jachich miꞌ na paiꞌr dɨbɨɨr taꞌm. \c 28 \s1 Gu Paablo na bhammɨ dɨr ba oirɨdaꞌ na paiꞌ ɨlhiꞌch jir dɨbɨɨr na puiꞌ tɨ tɨɨꞌ Malta \p \v 1 Baꞌ na chich paiꞌ dhuuk bɨɨx ba bubua miꞌ dhɨr suudaiꞌ chɨr, ba maat jachich nach miꞌp tuꞌiiꞌ na paiꞌ puiꞌ tɨ tɨɨꞌ Malta. \v 2 Baꞌ gu miꞌ oiꞌñkam pɨx jix bhaiꞌch chɨtda am gio na mɨt mi jaꞌp ba tu nai gɇꞌ, na guꞌ giilhim jix jɨɨpiꞌñ na bha duuk, baꞌ bach baiꞌñ am nach muiꞌ xi juukgipuꞌ. \v 3 Baꞌ gu Paablo jaiꞌ xi uꞌuuk gu kuꞌaaꞌ miꞌp xi chua tai dhaam. Baꞌ maaꞌn mɨjɨ dɨr jimɨɨ gu koꞌ na ba mɨidhim gu tai, baꞌ nobiꞌran jum bhiibgak pu kɨi. \v 4 Baꞌ gu miꞌ oiꞌñkam na mɨt tɨɨ nat nobiꞌran ba kɨi gu Paablo gu koꞌ, jup jum tɨ tɨtda am dɨɨlh: \p ―Jir tu muaꞌkam dho bak dhi maaꞌnkam nat baꞌ ba kɨi gu koꞌ, na guꞌ giilhim jix uaꞌtulhdhix, sia kut guꞌ tɨi cham mu paiꞌ bhaiꞌmuk muu suudaiꞌ chɨr. Guꞌ ji na guꞌ gu Dios cham aaꞌ na duakaꞌ. \p \v 5 Baꞌ gu Paablo miꞌ tai dhaam xi dhaagɨk xixiix gu nobiiꞌñ na baꞌ jigɨxiaꞌ gu koꞌ, baꞌ pu cham tuꞌ jax jum duu. \v 6 Baꞌ bɨɨx dhɨt pɨx am nɨiꞌñ am na paiꞌ dhuuk bhaiꞌ ji baigɨkiaꞌ piam na paiꞌ dhuuk am xi mukiaꞌ, guꞌ ji nat guꞌ chakui paiꞌ jax ba jim duu nam tɨi xi nɨiꞌñ, tɨi guꞌ ba mɨɨkim. Baꞌ gatuuk puiꞌ ji chɨi mɨt na sap jir dios ji gu Paablo, nat baꞌ cham maimtuda gu koꞌ nat tɨi kɨi. \p \v 7 Baꞌ miꞌ juꞌñdharan nach paiꞌ xi juukgimɨk, miꞌ dhɨr amuub bipioꞌ gu dɨppɨr gaꞌn guiꞌ na miꞌr gɇꞌkam kaꞌ na puiꞌ tɨɨꞌ Publio, guiꞌ nat jich chɨbiaptuda baik tanoolh gio nax bhaiꞌ tuch maakdaꞌ. \v 8 Baꞌ gu taataꞌn gu Publio janoꞌ pɨk jup ɇɇkaꞌ gu toiñdhiꞌ bɨnkam gu book koꞌk, baꞌ gu Paablo muiꞌ ma tɨɨgim. Baꞌ dai na jax jim xi chu daanɨk buiñor gu Dios bhaiꞌ xi dhaa gux koꞌkkam, jix kɨɨꞌ dho guꞌp jum duu miꞌ jotmodaꞌ. \v 9 Baꞌ na mɨt puiꞌ ba tɨ kai gu jaiꞌx kakoꞌkkam nam mu jaꞌp oiꞌñkaꞌ, jum dɨkooꞌñ jamɨt na mɨt mu jii buiñor gu Paablo. Baꞌ guiꞌ pɨx jaꞌx jup ji ja duduaꞌñ, jix kɨkɨɨꞌ dho guꞌp jum duu mɨt bɨɨx. \v 10 Miꞌ dhɨr baꞌ dai na mɨt ma tuch onbaiꞌ bɨɨx aixim gu tuꞌ, gio na chich paiꞌ dhuuk ba jii bhaan gu jumai gɇꞌ kanuub bɨɨx jamɨt jup xi chuch maa na jɨꞌk tuꞌch aꞌm jum aagaidhaꞌ gammɨjɨ nach jax jiimdaꞌ. \s1 Gu Paablo na bhammɨ dɨr ba aayaꞌ Rooma \p \v 11 Baꞌ gu baik masaaꞌn na chich bhammɨ dɨr xi juruuñdhak na paiꞌ ɨlhiꞌch jir dɨbɨɨr, ba jii chich bhaan gu jumai gɇꞌ kanuub guiꞌ nat puiꞌ bhaiꞌp juruuñ na jɨꞌx juugɨt jix jɨɨpiꞌñ kat. Baꞌ dhi gɇꞌ kanuub jir bhammɨ dɨr jaꞌk kam kaꞌ na paiꞌ puiꞌ tɨ tɨɨꞌ Alijandriiya, baꞌ bhaan bha tuuttuꞌ am bɨɨpɨꞌ dɨr jaꞌk gook gu ja didios tuk gu bhammɨ dɨr kam, na puiꞌ tɨɨꞌ maaꞌn Kaastor, gio baꞌ gu jumai Poolus ɨp. \v 12 Baꞌ bhammɨ dɨr ba ai chich jumai momkoran na paiꞌ puiꞌ tɨ tɨɨꞌ Sirakuusa, baꞌ bhaiꞌp juruuñ jachich baik tanoolh. \v 13 Miꞌ dhɨr baꞌ giop ba jii chich bhammɨ dɨr jaꞌk na paiꞌ jumaip jir momkoran na puiꞌ tɨ tɨɨꞌ Reegio. Baꞌ buimgidhak ampɨk bhaiꞌp ji jɨb mu dɨr jaꞌk jurnip, baꞌ aach muiꞌ pu xi jii bhammɨ dɨr jaꞌk nach paiꞌ jaꞌk jiim, maaꞌn tanoolh jachich baꞌp duu na chich baꞌ bhammɨ dɨr jup ba ai na paiꞌ puiꞌ tɨ tɨɨꞌ Putioli. \v 14 Baꞌ bhaiꞌ ba ja tɨɨ chich ɨp jaiꞌ guch jaaduñ guiꞌ nam puiꞌp tɨ jɨɨgiꞌñdhaꞌ buiñor guch Xoiꞌkam. Baꞌ bach baidhim am mu jaꞌp nam paiꞌ oiꞌñkaꞌ, baꞌ aach muiꞌp ma jii, maaꞌn simaan jachich dho guꞌ ja buip juruuñ. Baꞌ dhiꞌ puꞌñich buidhat siamri dɨkoo ba aajim ich bhammɨ dɨr Rooma. \v 15 Baꞌ guiꞌ nam bhammɨ jaꞌk jup oiꞌñkaꞌ Rooma guch jaaduñ jich Xoiꞌkam bhaan, pu bax maat am nach muiꞌ ba jiim, baꞌ bhaiꞌ ma jii mɨt na mɨt bhach ñamkim bhaiꞌ na paiꞌ puiꞌ tɨ tɨɨꞌ Pooro de Aapio, gio baꞌ bhaiꞌ na paiꞌ puiꞌp tɨ tɨɨꞌ Baik Tabernas. Baꞌ nat ba ja tɨɨ gu Paablo, bhaiꞌx bhaiꞌ jim ɨlh, baꞌ ma tu taxchaabgi buiñor gu Dios. \v 16 Baꞌ na chich paiꞌ dhuuk bhammɨ dɨr ba ai Rooma, muiꞌ xi ja aich gu ja gɇꞌkam tuk gu sandaaruiꞌx buiñor gu jumai ja gɇꞌkam tuk gu sandaaruiꞌx gu bhaiꞌ kam, guiꞌ na ja baiꞌñchuꞌ nat muiꞌ ba ja kuupam. Baꞌ guiꞌ xi chu chia nam ja kuupaꞌ miꞌ nam paiꞌ miꞌ pu ja kukpadaꞌ gu jaꞌtkam. Dai baꞌ gu Paablo dɨlhkob jaꞌk tu chia mɨt nam kuupaꞌ, gio sap na maaꞌn pɨx miꞌ nuukaꞌndaꞌ gu sandaaruiꞌx. \s1 Gu Paablo na bhammɨ dɨr ba oirɨdaꞌ Rooma \p \v 17 Baꞌ baik jurniꞌñ kɨꞌn naiꞌ ba tu ja joochxi gu Paablo gu ja gɇꞌgɇrkam tuk gu Israel kam jaꞌtkam guiꞌ nam bha jaꞌp oiꞌñkaꞌ Rooma. Baꞌ na mɨt paiꞌ dhuuk bɨɨx bhaiꞌ bam jumaap, bhaiꞌ ji chu ja aꞌgi, jup ja tɨtda: \p ―Aañ mañ dhaa mɨt bhammɨ Jerusaleen gu Israel kam jaꞌtkam sia kuñ tɨi cham tuꞌ jax ja buixiꞌñ, ni kuñ cham paiꞌ iam cham tuꞌ kaꞌm jup nɨiꞌñ gu puiꞌ nam jax jaꞌk tu jimdat guch bopxi kat, baꞌ ja chia mɨt guiꞌ nam yaꞌ dɨr bhammɨr gɇꞌgɇrkam nam jiñ chulhiiñchudaꞌ. \v 18 Baꞌ tɨi ba xiñ dhoꞌñchom kat am, nañ guꞌ cham tuꞌ bhaan kuiñcha biaꞌ kum guꞌp bañ muꞌaaꞌ gɨt. \v 19 Guꞌ ji nam guꞌ gu Israel kam jaꞌtkam giilhim ba xiñ muꞌaam, baꞌ aañ puiꞌ mañ dɨkooꞌñ na ñich pu tɨɨꞌn guiꞌ na bhammɨ dɨr jir gɇꞌkam Judea na tu chiñiaꞌ nam bhañ bhɨikaꞌ ya jaꞌk Rooma buiñor guiꞌ na yaꞌr gɇꞌkam na baꞌ yaꞌñ chɨkkaꞌ noꞌñ moo kuiñcha biaꞌkaꞌ baꞌ guꞌ cham, sia kuñ guꞌ aañ cham ja iattulhdham guñ jaaduñ Israel kam. \v 20 Baꞌ aañ jaꞌp kaiꞌñkam mu tu jam joochxiñ jaaduñ nañ xi jam tɨɨgim gio nañ bhaan xi chu jam aꞌgidham guiꞌ nach jaroiꞌ saak nɨɨradaꞌ na bha jimdaꞌ gɨt yaꞌ aach jich bui nach jɨꞌk jir Israel kam jaꞌtkam, guiꞌ nañ jaroiꞌ buiñor tɨ jɨɨgiꞌñ nañ baꞌ yaꞌ buupulh xib kɨꞌn dhi bapaiñum tɨtropiñ. \p \v 21 Baꞌ guiꞌp kaiꞌch am: \p ―Dho guꞌ aach yaꞌ cham paiꞌ jax tɇ kɇɇ ji, na guꞌ cham paiꞌ jaroiꞌ puiꞌ jaꞌk bha tuch uaꞌñxiꞌñ gu bhammɨ dɨr kam Judea, gio jaiꞌ tɨi bhammɨ dɨr jup jiim am guch jaaduñ, sia cham paiꞌ jax kaiꞌch am noꞌp moo mu paiꞌ pɨx oirɨt jix buam tu bua. \v 22 Baꞌ aach tɨi xim kaim dho gu puiꞌ nap jax jix chu aꞌgam jich jaduuñ, na guꞌ aach nach jix maat, bɨɨx kap pɨx puiꞌ kaiꞌch am gu jaꞌtkam na sap cham tuꞌr sɨlhkam gu dhiꞌ puiꞌ nap jax kaiꞌch. \p \v 23 Baꞌ ba tu dai mɨt nam paiꞌ dhuuk bhaiꞌp tuiꞌkaꞌ. Baꞌ nat paiꞌ dhuuk jum ai, muiꞌ bhaiꞌ bam jumaap jamɨt, baꞌ bhaiꞌ ji chu ja aꞌgi gu Paablo kabuimuk dɨr pu naiꞌ ji jur. Baꞌ miꞌ bhaan tu ja aꞌgidhimɨk miꞌ nat paiꞌ tu uaꞌnak gu Moisees gio baꞌ miꞌ na mɨt paiꞌp tu uaꞌnak guiꞌ nam puiꞌ bɨjɨk bhaankamuꞌn jup tu aꞌgimɨk gu Dios nam sap baꞌx maatɨt kɇɇji ba tɨ jɨɨꞌñdhaꞌ buiñor gu Jesuus. \v 24 Baꞌ jɨꞌmaꞌn siamri tɨ jɨɨꞌñ jamɨt gu puiꞌ nat jax jaꞌk tu ja aꞌgi gu Paablo, jaiꞌ baꞌ pu cham, \v 25 dai na mɨt xi ñiokboidhat ba jii. Baꞌp ja tɨtda gu Paablo: \p ―Puiꞌ ba ji bubua pimɨt jiñ jaaduñ nat jax tu uaꞌnak maadɨt guiꞌ nam jir jich bopxi kat, guiꞌ nam bhaankam tu aꞌgat gu Dios nat puiꞌ jaꞌk jurtudak gux Dhuuduꞌ kam jix Uañ Iiꞌmdaꞌ, guiꞌ na puiꞌ tɨɨgich Isaiiyas, na jaꞌpnim kaiꞌch miꞌ nat paiꞌ tu uaꞌnak: \q1 \v 26 Xi ja aaꞌñdhamɨr dhi Israel kam jaꞌtkam nañ jax jaꞌk jix aaꞌ nam miꞌ puiꞌ jimiaꞌ. \q1 Dai ji na guꞌ noꞌp tɨi puiꞌ ba tu ja aꞌgiꞌñ, \q1 pu cham maatɨt kaayaꞌ am, \q1 piam noꞌm tɨim nɨiꞌñ nap jix kɨɨꞌp jum duukam jup tu bua, \q1 pu cham maatɨt tɨgiaꞌ am na jax jir jum duukam kaꞌ. \q1 \v 27 Nam guꞌ pu cham maatɨt tɇ kɇɇ dhiꞌ dhi jaꞌtkam, \q1 panaas baꞌ ku jaꞌp ji buusan nam pu cham ñiññia gio nam pu cham tɇ kɇɇ. \q1 Puiꞌ kum baꞌ cham xim gaꞌngadaꞌ na jax jir jum duukam kaꞌ gux kɨɨꞌp jum duukam noꞌm tɨi nɨiꞌñ, \q1 gio nam cham bɨɨx ja jujur kɨꞌn xi chɇ kɇɇkɇꞌ guꞌ nam baꞌ jax dhui pɨx cham miꞌ puiꞌ jimiaꞌ dho nañ jax jix aaꞌ. \q1 Ku guꞌ aañ cham tuꞌp jiñ buixiꞌñdhaꞌ ji ja bui. \m \v 28 Baꞌ xib dɨr jaꞌp jaꞌk bax mat kaꞌ pim jiñ jaaduñ nañ cham tuꞌ aapiꞌm ka tu jam aꞌgidhaꞌ gu ñioꞌkiꞌñ gu Dios, dai gu jaiꞌ jaꞌtkam jañ pɨx ba tu ja aꞌgidhaꞌ guiꞌ nam cham jir Israel kam kaꞌ, nam guꞌ guiꞌx kaim jia. \p \v 29 Baꞌ nat paiꞌ dhuuk tɨɨmu na tu aꞌgimɨk gu Paablo, ba jii mɨt gu Israel kam jaꞌtkam xi ñiokboidhat. \p \v 30 Baꞌ gook oidhaꞌ bhaiꞌ juruuñ gu Paablo bhaiꞌ nat paiꞌm taiñbui maaꞌn gu baꞌaak tu namkidhat. Baꞌ muiꞌ bhaiꞌ aajidhaꞌ am gu jaꞌtkam, baꞌ guiꞌ pɨx jix bhaiꞌ ja tɨtdadaꞌ. \v 31 Baꞌ cham jaroiꞌ sooꞌmchulhiꞌñkaꞌ na tu ja aꞌgiꞌñdhaꞌ gu ñioꞌkiꞌñ gu Dios na bhaan tu aꞌgadaꞌ guch Xoiꞌkam guiꞌ nar Gɇꞌkam.