\id MAT - Sembeleke Samberigi PNG Matthew 1 20/3/91 Macnaughtan \h MA꞉TIU \toc1 Ma꞉tiuma꞉ wape pieke Pi Seliapoe \toc2 Ma꞉tiu \toc3 Ma꞉tiu \mt1 Ma꞉tiuma꞉ wape pieke Pi Seliapoe \c 1 \s1 Yesu Ketisona꞉ apa꞉meina꞉ bikimanu \r (Luku 3꞉23-28) \p \v 1 Dota꞉ mo hande Yesu Ketisona꞉ apa꞉meina꞉ bikimanu wape pa꞉la꞉ekie. Deipidita꞉ Yesuna꞉ meiyeke hayekeme. Kutupa Eipoloha꞉ma꞉ta꞉ Deipidina꞉ meiyeke hayekeme. \q1 \v 2 Eipoloha꞉ma꞉ma꞉ta꞉ Aisa꞉ke mondu wiekeme. \q1 Aisa꞉kema꞉ta꞉ Dieikope mondu wiekeme. \q1 Dieikopema꞉ta꞉ Diuda hama̱la̱꞉ hama̱la̱꞉ mondu wiekeme. \q1 \v 3 Diudama꞉ta꞉ Petese pita꞉ Seta yaapo mondu wiekeme. Ipilika꞉ ama꞉na꞉ bikita꞉ Tama. \q1 Petesema꞉ta꞉ Hesotono mondu wiekeme. \q1 Hesotonoma꞉ta꞉ La꞉mi mondu wiekeme. \q1 \v 4 La꞉mima꞉ta꞉ Amina꞉da꞉be mondu wiekeme. \q1 Amina꞉da꞉bema꞉ta꞉ Na꞉sioni mondu wiekeme. \q1 Na꞉sionima꞉ta꞉ Sa꞉limoni mondu wiekeme. \q1 \v 5 Sa꞉limonima꞉ta꞉ Boa꞉si mondu wiekeme. Boa꞉sina꞉ ama꞉ta꞉ Leiha꞉pe hayekeme. \q1 Boa꞉sima꞉ta꞉ Obedi mondu wiekeme. Ipika꞉ ama꞉ta꞉ Luti hayekeme. \q1 Obedima꞉ta꞉ Diesi mondu wiekeme. \q1 \v 6 Diesima꞉ta꞉ mo hande kini halo pieke hali Deipidi mondu wiekeme. \b \q1 Deipidima꞉ta꞉ Solomono mondu wiekeme. Koto Solomono ipika꞉ ama꞉ta꞉ titina꞉ Yutaeyama꞉ miekeme. \q1 \v 7 Solomonoma꞉ta꞉ Leoboeme mondu wiekeme. \q1 Leoboemema꞉ta꞉ Abidia mondu wiekeme. \q1 Abidiama꞉ta꞉ Asa mondu wiekeme. \q1 \v 8 Asama꞉ta꞉ Dia꞉hosapa꞉ti mondu wiekeme. \q1 Dia꞉hosapa꞉tima꞉ta꞉ Diehotami mondu wiekeme. \q1 Diehotamima꞉ta꞉ Asaiya mondu wiekeme. \q1 \v 9 Asaiyama꞉ta꞉ Diota꞉mi mondu wiekeme. \q1 Diota꞉mima꞉ta꞉ Eiha꞉si mondu wiekeme. \q1 Eiha꞉sima꞉ta꞉ Hesikaiya꞉ mondu wiekeme. \q1 \v 10 Hesikaiya꞉ma꞉ta꞉ Ma꞉na꞉se mondu wiekeme. \q1 Ma꞉na꞉sema꞉ta꞉ A꞉mono mondu wiekeme. \q1 A꞉monoma꞉ta꞉ Diosaiya mondu wiekeme. \q1 \v 11 Diosaiyama꞉ta꞉ mo hande Isulai wanda꞉hali Ba꞉biloni dipula hatuku peme natena꞉ta꞉ Dia꞉hoya꞉kini hama̱la̱꞉ hama̱la̱꞉ mondu wiekeme. \b \q1 \v 12 Ba꞉biloni nane hata꞉ta꞉ Dia꞉hoya꞉kinima꞉ta꞉ Sieletieli mondu wiekeme. \q1 Sieletielima꞉ta꞉ Setubabele mondu wiekeme. \q1 \v 13 Setubabelema꞉ta꞉ Abiudi mondu wiekeme. \q1 Abiudima꞉ta꞉ Eliakimi mondu wiekeme. \q1 Eliakimima꞉ta꞉ Aso mondu wiekeme. \q1 \v 14 Asoma꞉ta꞉ Sa꞉doki mondu wiekeme. \q1 Sa꞉dokima꞉ta꞉ Akimi mondu wiekeme. \q1 Akimima꞉ta꞉ Eliudi mondu wiekeme. \q1 \v 15 Eliudima꞉ta꞉ Eliasa mondu wiekeme. \q1 Eliasama꞉ta꞉ Ma꞉tani mondu wiekeme. \q1 Ma꞉tanima꞉ta꞉ Dieikope mondu wiekeme. \q1 \v 16 Dieikopema꞉ta꞉ mo hande Meti mieke hali Diosepe mondu wiekeme. \q1 Metima꞉ta꞉ mo hande Yesu biki ma꞉nda꞉ Ketiso lo pieke hali mondu wiekeme. \p \v 17 Koto ekina꞉ Eipoloha꞉ma꞉ma꞉ kini pu mea pua Deipidima꞉ tombo wia koto pa꞉ta꞉ haemeke apa꞉meita꞉ kiki yaapona꞉ tonkopu haemekeme. Deipidima꞉ kini pu mea pua Ba꞉biloni pemeke ekima꞉ tombo wia koto pa꞉ta꞉ haemeke apa꞉meita꞉ kiki yaapona꞉ tonkopu haemekeme. Kutaa make mo Ba꞉biloni pemeke ekima꞉ kini pu mea pua Ketisoma꞉ tombo wia koto pa꞉ta꞉ haemeke apa꞉meita꞉ kiki yaapona꞉ tonkopu ombu haemekeme. \s1 Yesu Ketisona꞉ ma꞉nda꞉la꞉eki \r (Luku 2꞉1-7) \p \v 18 Yesu Ketisona꞉ ma꞉nda꞉la꞉ ekita꞉ dupa. Ipika꞉ ama꞉ Metita꞉ Diosepena꞉ tome wandiki hayekepate ipika꞉ da a̱i̱ na peke hata꞉ mo Holi Sipitidima꞉ pitayeke weki mendia꞉peke yekeeki hando wiekeme. \v 19 Diosepe epeke hali yaalo mo Meti yaala꞉ma꞉ homaaluekema꞉ hone na wieke handaa ipilika꞉ tome haepekeeki a꞉mbao mina꞉pa꞉lalueke hone wiekeme. \v 20 Diosepema꞉ koto piki honemanu witolo haena꞉ta꞉ timba ma꞉nda꞉na꞉ ipika꞉ upa pa꞉ta꞉ yama꞉ Koda꞉na꞉ enisolo homeke opolo a꞉pa alota꞉ Deipidina꞉ weki Diosepeo. Meti naka꞉ wanda꞉ haena꞉ muluekema꞉ta꞉ paala꞉ma꞉ na homa꞉peke. Pa ekipeke mo weki pita꞉la꞉ ekita꞉ mo Holi Sipitidima꞉ kone peawala꞉me. \v 21 Mo wekita꞉ hali weki mendilieke. Kutu pia꞉ka꞉na꞉ ipika꞉ wanda꞉hali mea da꞉taalo pa꞉la꞉ ekina꞉ yeketa꞉ ipika꞉ biki Yesue lelipipikie leekeme. \p \v 22 Meti pa꞉ta꞉ do haumanu peayeke ekita꞉ mo Tekehalima꞉ amba꞉ titina꞉ ipika꞉ potopede hali pa꞉ta꞉ yama꞉ la꞉ wieke pimanu paeyao peneme yaaluekema꞉ yeke piekeme. \v 23 Mo potopede halima꞉ta꞉ dupa leekeme. Mo halima꞉ na watake wandikina꞉ weleke pa꞉ta꞉ta꞉ weki weleke lombaata꞉ hali weki mendilieke. Koto wekina꞉ bikita꞉ Imanua꞉le lelieke leekeme. Koto bikina꞉ teketa꞉ Koda꞉ niki ame̱le̱ a꞉pa hala꞉me. \p \v 24 Diosepe tiaota꞉ mo hande enisoloma꞉ leeke tupa꞉ Metima꞉ ipika꞉ wanda꞉ haena꞉ miekeme. \v 25 Kutu piekepate mo weki pa pita꞉ paleke haena꞉ta꞉ loke na apa꞉taepekeme. Mo weki hamba꞉ mieketa꞉ Diosepema꞉ ipika꞉ bikita꞉ Yesue leekeme. \c 2 \s1 Nate opa꞉la꞉ nane haemeke kimisu haliweki \p \v 1 Mo hande Hetodi kini hayeke dina꞉ta꞉ Yesu Diudia kenke pa꞉ta꞉ hayeke da Beteleha꞉ma꞉ nane mendiekeme. Hosiki hao hoki naneta꞉ hombulanka꞉ yata꞉pu haemeke mandane haliwekima꞉ nate opa꞉la꞉ nanema꞉ yama꞉ Diutuseleme da nane a꞉pa \v 2 lota꞉ pitolo alota꞉ Mo hande Diu wanda꞉halina꞉ kini halo pa꞉la꞉ panake weki ma꞉nda꞉la꞉ wekita꞉ hando pa꞉ta꞉ hala꞉pe. Ipika꞉ hombulanka꞉ nate opa꞉la꞉ nanema꞉ opeeke nikana꞉ma꞉ handaa ipiki pa꞉ta꞉ panda꞉ puluekema꞉ epoma꞉me lemekeme. \v 3 Kini Hetodima꞉ koto lemekeeki opuaata꞉ ipiki make mo Diutuseleme wanda꞉hali paeyaoma꞉ make penkilipa꞉tia pomimikime. \v 4 Hetodima꞉ mo yeni peao haemeke you haliweki make mandane pi ula꞉eki walo hala꞉ haliweki tonka꞉na꞉ wi la꞉ mea momba꞉laa iki pa꞉ta꞉ lota꞉ pitolo alota꞉ Mo Ketisota꞉ hando pa꞉ta꞉ yama꞉ mendilia꞉pe laa iki pa꞉ta꞉ lota꞉ piekeme. Ikana꞉ma꞉ alota꞉ \v 5 Mo hande Diudia kenke pa꞉ta꞉ ula꞉ daoni Beteleha꞉ma꞉ pa꞉ta꞉ mendilieke laa hombo peaaso alota꞉ Mo amba꞉ haemeke potopede haliwekima꞉ta꞉ dupa wape pa꞉la꞉me. \q1 \v 6 Diudia kenke pa꞉ta꞉ ula꞉ daoni Beteleha꞉ma꞉o. Neketa꞉ mo Diudiana꞉ biki ula꞉ daoni manuna꞉ hoki nane na haleme. \q1 Pa ekipeke. Neke pa꞉ta꞉ta꞉ mo You hali homeke ya Isulai wanda꞉hali handeteke hawaluekema꞉ ipilieke laa wape pa꞉la꞉me leekeme. \p \v 7 Koto ekina꞉ta꞉ Hetodima꞉ mo hombulanka꞉ ota꞉ kini pea opeeke nate weiluekema꞉ mo hande nate opa꞉la꞉ nanema꞉ epemeke kimisu haliweki a꞉mbao wi la꞉ mea pi hotimikime. \v 8 Ika꞉ pimanu opuaata꞉ ipikana꞉ma꞉ iki pa꞉ta꞉ alota꞉ Mo hande weki yopu siki weilu pupe la alota꞉ Mo weki handa꞉ wimika꞉na꞉ta꞉ kota꞉ I̱ make ipiki pa꞉ta꞉ panda꞉ pulu puluekema꞉ a꞉pa la kia꞉pa꞉peke leekeme. \p \v 9-10 Ikana꞉ma꞉ ipika꞉ pi opuaa Diutuseleme mina꞉pa꞉lao pulu hata꞉ mo amba꞉ hande handemeke hombulanka꞉ kone paa handemekeme. Koto hande hombulanka꞉ paa handolo hata꞉ta꞉ ika꞉ pukima꞉ta꞉ ta꞉na꞉ wopu homemekeme. Mo hombulanka꞉ta꞉ ika꞉ leke popeleke nanema꞉ a̱i̱ puaata꞉ mo weki wia pitieke da holu manda handa꞉niao hayekeme. \v 11 Kutu pieke handa ikana꞉ma꞉ mo da tukiki pa꞉ta꞉ honda꞉ pamba pua mo wekita꞉ ipika꞉ inkiki Metima꞉ wia pitiekeeki handaata꞉ ika꞉ tumiki yotuao panda꞉ puniao pita꞉ ipika꞉ biki yeiya꞉ laemekeme. Kutu polo hata꞉ta꞉ ika꞉ nu pa꞉ta꞉ mendimiki yenki tieke alemanu kolo make mo lanka꞉ yankea꞉ka꞉na꞉ totopopiki lumu opa꞉la꞉ lanka꞉ siki make mo totopo yolepiki ti pankeke ale make toku mea ipiki pa꞉ta꞉ halemekeme. \v 12 Kutaata꞉ Koda꞉ma꞉ iki pa꞉ta꞉ alota꞉ Hetodi pa꞉ta꞉ paa na pua꞉pa꞉peke laa leeke handata꞉ pota꞉ ma꞉nda꞉ nanema꞉ paka꞉lao ika꞉ da yu nane la꞉ka꞉la pemeekeme. \s1 Idiepi nane pindipa pemekeeki \p \v 13 Mo hande kimisu haliweki pemeke hoki naneta꞉ mo Tekehalina꞉ enisoloma꞉ Diosepe pa꞉ta꞉ upana꞉ walolo alota꞉ Hetodima꞉ mo wekisiki luluekema꞉ weilieke. Koto ekina꞉ta꞉ tiao mo weki ankula꞉ hatuku mea Idiepi nane pindipa pua I̱ma꞉ paa la꞉ka꞉la pua꞉pa꞉peke lolo poloeki handeteke hapa꞉peke. \v 14 Koto leekeeki opuaata꞉ Diosepema꞉ tiao ipika꞉ weki ankula꞉ hatuku mea koto timba kone mo da mina꞉pa꞉lao Idiepi nane pemekeme. \v 15 Koto pa꞉ta꞉ puaata꞉ Hetodi homena꞉ yeke yu wia haemekeme. Kutu pimiki ekima꞉ta꞉ mo hande Tekehalima꞉ ipika꞉ potopede hali pa꞉ta꞉ yama꞉ pi la꞉ witolo alota꞉ Ya wekio. Idiepi kenke mina꞉pa꞉lao epoe laa la꞉ ua꞉ pi yaaluekema꞉ piekeme. \s1 Wekiwandiki lia꞉peke pi \p \v 16 Hetodima꞉ta꞉ mo hande nate opa꞉la꞉ nane hao epemeke kimisu hali wekima꞉ta꞉ ipiki makeao pemekeeki handaata꞉ ipikana꞉ma꞉ mineke tieke pankeekeme. Koto ekina꞉ta꞉ ipikana꞉ma꞉ mo Beteleha꞉ma꞉ da teke pa꞉ta꞉ make nepoko nepoko haemeke damanu pa꞉ta꞉ make ika꞉ bapi yaapo lombei na piki wekitonu paeyao homena꞉ lu paeyaapa꞉peke laa la꞉ wiekeme. Mo hande kimisu haliwekima꞉ hande titina꞉ hombulanka꞉ opeeke nate ipiki pa꞉ta꞉ la halemekeeki Hetodima꞉ hone puaata꞉ dupiki wekitonu homeke lia꞉peke ya꞉la꞉me leekeme. \v 17 Do hau paeyao pieke ekita꞉ mo hande amba꞉ potopede Dietemaiyama꞉ la꞉ wiekeeki yaeyekeme. Koto ipikana꞉ma꞉ leeke pita꞉ dupa \q1 \v 18 Mo Lama kenke naneta꞉ pi ho̱la̱꞉make ma꞉nda꞉ opitelememe. \q1 Wanda꞉ homeke ma꞉nda꞉ma꞉ ka꞉nda꞉ tiekema꞉ homolo hata꞉ e̱ tieke ala꞉me. \q1 Leisoloma꞉ ipika꞉ wekiwandikina꞉ e̱ tieke ala꞉me. \q1 Ipika꞉ wekiwandiki paeyao homemeke handaa wanda꞉weki ma꞉nda꞉ma꞉ ipiki ta꞉na꞉ma꞉ homa꞉tiao tamba꞉ mina꞉ lapeketa꞉ kiaasa꞉me laa leekeme. \s1 Idiepi mina꞉pa꞉lao paa epemekeeki \p \v 19 Mo hande Kini Hetodi homeekeeki hoki naneta꞉ Diosepeta꞉ Idiepi kenke pa꞉ta꞉ pa haena꞉ mo enisolo homekema꞉ ipika꞉ upa pa꞉ta꞉ opolo a꞉pa alota꞉ \v 20 Mo hande weki luluekema꞉ taapeme haliwekita꞉ homememe. Koto ekina꞉ neketa꞉ tiao mo weki ankula꞉ hatuku Idiepi mina꞉pa꞉lao Isulai kenke nane paa pua꞉pa꞉peke leekeme. \v 21 Koto leeke Diosepema꞉ tiao mo weki ankula꞉ hatuku mea mina꞉ Isulai kenke nane pemekeme. \p \v 22 Pate Akelosima꞉ ipika꞉ ateke Hetodi mo Diudia kenke Kini halina꞉ anketeke ma꞉la꞉me pi Diosepema꞉ opuaata꞉ koto kenke nane pua꞉peke paala꞉ma꞉ homeekeme. Kutu pieketa꞉ Koda꞉ma꞉ Diosepena꞉ upa pa꞉ta꞉ pea꞉pekeeki mandaneeki ma꞉nda꞉ paa waleekeme. Koto ekina꞉ta꞉ Diosepema꞉ Ka꞉lili kenke nane hayeke da ma꞉nda꞉ \v 23 Na꞉sa꞉tete halo pemekeme. Koto halo pemeke ekita꞉ mo potopede haliwekima꞉ la꞉ wiekeeki yaeyekeme. Koto ikana꞉ma꞉ la꞉ wiekeeki dupa Ipikita꞉ Na꞉sa꞉tete hali hala꞉me lelieke leekeme. \c 3 \s1 Bapitaisi peao hayeke hali Dionima꞉ pi waleekeeki \r (Maka 1꞉1-18, Luku 3꞉1-18, Dioni 1꞉19-28) \p \v 1 Koto natena꞉ta꞉ mo hande bapitaisi peao hayeke hali Dionima꞉ mo Diudiana꞉ hapiki kenke pa꞉ta꞉ a꞉pa hata꞉ pi kini pea walolo alota꞉ \v 2 Mo hande hepenina꞉ Kilu Tombuao Hala꞉ ekita꞉ teke pa꞉ta꞉ ya꞉la꞉ma꞉ ika꞉ hoke haumanu paeyao mina꞉pa꞉lao hoki wala꞉pa꞉peke leekeme. \v 3 Do Dioni pa꞉ta꞉ta꞉ mo hande potopede hali Aisayama꞉ pi ma꞉nda꞉ la꞉ wiekeme. Koto la꞉ wieke pita꞉ dupa. \q1 Ma꞉nda꞉ halima꞉ mo hapiki kenke pa꞉ta꞉ hata꞉ pi taka꞉lake lo hala꞉me. \q1 Ipikana꞉ma꞉ alota꞉ Mo Tekehalina꞉ pota꞉ pilaowapa꞉peke. \q1 Ipiki epeke alena꞉ yapena꞉ ipika꞉ pota꞉ wopu tikitiki yawapa꞉peke ala꞉me leekeme. \p \v 4 Dioni ipika꞉ yameeke dauta꞉ mo kemolo itikima꞉ wepiki dau yameekeme. Ipika꞉ hakota꞉ kao yonkeleke wepiki hako yameekeme. Ipika꞉ ne manuta꞉ odouwamanu make mo pole pukini hapeke hanimanu make no hayekeme. \v 5 Mo Diutuseleme da wanda꞉hali make Diudia kenke wanda꞉hali make mo Diodani ikali tea꞉na꞉ pelia peeke wanda꞉hali make ota꞉ paeyao ipiki pa꞉ta꞉ tayaemekeme. \v 6 Kutupata꞉ mo wanda꞉halima꞉ ika꞉ hoke haumanu ka꞉la꞉polo liaena꞉ ikita꞉ Dionima꞉ mo Diodani ikali pa꞉ta꞉ bapitaisi peayekeme. \p \v 7 Mo hande Pa꞉tisi tapake make Sa꞉dusi tapake make koto tapake yaapona꞉ haliweki wopu Dionima꞉ bapitaisi peaena꞉ epemekeeki handaa ipikana꞉ma꞉ iki pa꞉ta꞉ alota꞉ Ketoma꞉ handeke some hombo iki pa꞉ta꞉ mo Koda꞉ma꞉ a̱i̱ taapolo pa꞉la꞉ panisi tieke wendia꞉pekee pita꞉ epima꞉ lakia꞉pe. \v 8 Mo ika꞉ hoke haumanu hoki walaa ota꞉ mina꞉pa꞉laaseme hau peneme yaasa꞉ ekimanu homeke pu hapa꞉peke. \v 9 Eipoloha꞉ma꞉ta꞉ nika꞉ meie lomeka꞉na꞉ta꞉ mo Koda꞉ma꞉ kulu pa꞉la꞉ hoke yenkita꞉ wendulumekee hone na wia꞉pa꞉peke. Lono opie. Koda꞉ma꞉ta꞉ do ula꞉ toopimanu mea Eipoloha꞉ma꞉na꞉ wekiwandiki au lapeke ya꞉la꞉me alome. \v 10 Mo timanu ika꞉ teke yoka꞉ poka꞉ bepe peaapeke teita꞉ do tikitiki yao ula꞉ handa꞉e. Ti homeke homekema꞉ ipika꞉ epeke kiliki na eiyo haya꞉ka꞉na꞉ta꞉ kota꞉ pokaa tina꞉ yankilieke. \p \v 11 I̱ma꞉ta꞉ ika꞉ hoke haumanu mina꞉pa꞉laemekeeki peneme yaaluekema꞉ ikalima꞉ bapitaisi peaowalopate mo ya hoki nane ipilia꞉ halima꞉ta꞉ mo Holi Sipitidi pita꞉ ti tala꞉eki yaapoma꞉ iki bapitaisi pealieke. Mo someta꞉ I̱ ota꞉ lombeipiki some halekena꞉ ipika꞉ anke dake kone I̱ma꞉ mea tiaapeke ana꞉ na pa꞉la꞉me. \v 12 Ipikana꞉ma꞉ mo hande widi kilikina꞉ ambuku napeke yaapo putupa alu puluekema꞉ pana꞉pulu pa꞉la꞉ sa꞉sata꞉ ipika꞉ kikina꞉ miniki hala꞉me. Ipika꞉ widi kiliki epekeeki paeyaota꞉ ipika꞉ widi napeke u hala꞉ da pa꞉ta꞉ momba꞉la wilieke. Pate mo ambuku paeyaota꞉ tina꞉ pana꞉pu yankilieke. Koto tita꞉ na paeyeke pa to halieke. Koto pi manuta꞉ Dionima꞉ iki pa꞉ta꞉ leekeme. \s1 Yesu bapitaisi peayekeeki \r (Maka 1꞉9-11, Luku 3꞉21-22) \p \v 13 Koto pita꞉ma꞉ta꞉ Yesu mo Ka꞉lili kenke mina꞉pa꞉lao Dionima꞉ ipiki bapitaisi peaena꞉ mo Diodani ikali pa꞉ta꞉ epeekeme. \v 14 Kutu piekepate Yesuna꞉ hone topo pina꞉yeke Dionima꞉ ipiki pa꞉ta꞉ dupa leekeme. Nakana꞉ma꞉ I̱ bapitaisi peapekealeo. Pa neketa꞉ I̱ma꞉ bapitaisi peano I̱ pa꞉ta꞉ epeka꞉ta꞉me leekeme. \v 15 Koto leekepate Yesuma꞉ ipika꞉ pi hombo peaaso hata꞉ alota꞉ Pina꞉ma꞉ hone ma꞉nda꞉ na wiki. Do pulu polopa꞉ hauta꞉ Koda꞉na꞉ hone pa꞉la꞉ hauna꞉ pitolo pitolopa꞉me. Koto leekeeki Dionima꞉ opuaata꞉ A꞉pa꞉la꞉me bapitaisi peanoe leekeme. \p \v 16 Yesu bapitaisi peao paeyeketa꞉ koto kone mo ikali mina꞉pa꞉lao tea꞉ nane yapeekeme. Kutu pitolo haena꞉ta꞉ koto kone oli ya akolopa wiaata꞉ mo hande Koda꞉na꞉ Sipitidi melipu tupa꞉ hola꞉pa꞉niao ipika꞉ loke manda tapepeekeeki handeekeme. \v 17 Kutaa oli ya nanema꞉ pi ho̱la̱꞉make homekema꞉ pi alo alota꞉ Dota꞉ ya pukipiki wekie. I̱ma꞉ ipiki pa꞉ta꞉ ta꞉na꞉ma꞉ wopu homolome laa pi la꞉niaeyekeme. \c 4 \s1 Sadanima꞉ Yesu la handeeke ekimanu \r (Maka 1꞉12-13, Luku 4꞉1-13) \p \v 1 Koto pieke hoki naneta꞉ Sadanima꞉ Yesu la handena꞉ Koda꞉na꞉ Sipitidima꞉ Yesu mo hapu hayeke ale ma꞉nda꞉ pa꞉ta꞉ hatuku peekeme. \v 2 Koto pa꞉ta꞉ hata꞉ta꞉ Yesuma꞉ hali tieke yaapo natena꞉ timba꞉ nate yaapona꞉ ne ma꞉nda꞉ na neke hayeke ekima꞉ tea꞉ma꞉ homeekeme. \v 3 Koto tea꞉ma꞉ homolo haena꞉ta꞉ Sadanima꞉ ipiki pa꞉ta꞉ a꞉pa alota꞉ Neketa꞉ ota꞉ Koda꞉na꞉ Eiyeke ya꞉ka꞉na꞉ta꞉ kota꞉ do toopimanu kone palaowa au lapeke leekeme. \v 4 Koto leekepate Yesuma꞉ hombo peaaso alota꞉ Mo Baiboloma꞉ta꞉ Halima꞉ palaowa homeke naa na hapeke ya꞉la꞉pate Koda꞉na꞉ pi paeyao miniki halie ekima꞉ homeke epeke tupa꞉ halieke la꞉la꞉me leekeme. \p \v 5 Kutaata꞉ Sadanima꞉ Yesu mo yako piki daoni Diutuseleme nane hatuku peekeme. Ipikana꞉ma꞉ Yesuta꞉ mo tembolo da holu manda mea hao hata꞉ \v 6 ipiki pa꞉ta꞉ alota꞉ Neketa꞉ Koda꞉na꞉ Eiyeke ya꞉ka꞉na꞉ta꞉ kota꞉ do pa꞉ta꞉ hao oni kenkena꞉ naka꞉ kone lopa꞉niae. Pa ekipeke. Mo Baiboloma꞉ alota꞉ Mo enisolo tonuma꞉ neke handeteke haena꞉ Koda꞉ma꞉ iki pa꞉ta꞉ pi lelieke. Kutu pia꞉ka꞉na꞉ta꞉ mo toopi manuma꞉ naka꞉ anke naapa꞉na꞉ta꞉ mo enisolotonu ika꞉ kikima꞉ neke miniliao handeteke halimikie la꞉la꞉me leekeme. \v 7 Koto leeke Yesuma꞉ ipika꞉ pi hombo peaaso alota꞉ Ota꞉ alepate mo Baiboloma꞉ pi ma꞉nda꞉ta꞉ dupa la꞉la꞉me. Mo Tekehali naka꞉ Koda꞉ta꞉ la handa꞉la꞉eki na pia꞉peke la꞉la꞉me leekeme. \p \v 8 Koto leeketa꞉ mo Sadanima꞉ Yesu pa hatuku pote tieke ma꞉nda꞉ manda hatuku puaata꞉ koto pa꞉ta꞉ hata꞉ta꞉ mo kenke paeyaona꞉ ta꞉ta꞉ ta꞉ta꞉ piki kilu tombuao hala꞉eki make ika꞉ ta꞉ta꞉ ta꞉ta꞉ piki au epeke epeke make waleekeme. \v 9 Nakana꞉ma꞉ I̱ pa꞉ta꞉ tumiki yotuao panda꞉puniao pita꞉ yeni pika꞉na꞉ta꞉ kota꞉ koto handele ale paeyaota꞉ I̱ma꞉ neke pa꞉ta꞉ kulueke Sadanima꞉ leekeme. \v 10 Koto leeke Yesuma꞉ hombo peaaso alota꞉ Sadani neke puma. Mo Baiboloma꞉ alota꞉ Koda꞉ pa꞉ta꞉ homeke panda꞉puniao yeiya꞉ laaso hata꞉ ipika꞉ kakena꞉ homeke homo hapa꞉peke la꞉la꞉me leekeme. \p \v 11 Koto pi leeketa꞉ mo Sadanima꞉ Yesu mina꞉pa꞉lao pulu haena꞉ta꞉ enisolo tonuma꞉ ipiki tamba꞉ muluekema꞉ epemekeme. \s1 Yesuma꞉ Ka꞉lili nane hata꞉ pi waleekeeki \r (Maka 1꞉14-15, Luku 4꞉14-15) \p \v 12 Dioni dipula mea pitaeyekeeki opuaata꞉ Yesuma꞉ koto pa꞉ta꞉ mina꞉pa꞉lao Ka꞉lili nane peekeme. \v 13 Ipikana꞉ma꞉ Na꞉sa꞉tete da na hao hake mo ikali leke Ka꞉lili tea꞉ nane hayeke da homeke bikita꞉ Kapeneami halo peekeme. Koto data꞉ mo Sebuloni kenke pita꞉ Na꞉petali kenke yaapo pa꞉ta꞉ wiekeme. \v 14 Kutu pieke ekima꞉ta꞉ mo hande potopede hali Aisayama꞉ amba꞉ la꞉ wiekeeki yaaluekema꞉ piekeme. Koto la꞉ wieke pita꞉ dupa \q1 \v 15 Mo Diodani ikali mone tea꞉na꞉ mo ikali leke pa꞉ta꞉ opolo pula꞉ pota꞉ ula꞉ Sebuloni kenkeo o Na꞉petali kenkeo mo Diendaili wanda꞉halina꞉ kenke Ka꞉lilio \q1 \v 16 mo timba꞉ leke pa꞉ta꞉ hao haleme wanda꞉hali paeyaoma꞉ pa̱a̱ tieke handilimikie. \q1 Mo homo hala꞉ timba꞉ leke kenke pa꞉ta꞉ haleme wanda꞉hali iki pa꞉ta꞉ mo pa̱a̱ma꞉ pa̱a̱ peaalieke leekeme. \p \v 17 Koto tomona꞉ta꞉ Yesuma꞉ ipika꞉ pi walolota꞉ dupa Koda꞉na꞉ Kilu Tombuao Hala꞉ ekita꞉ teke pa꞉ta꞉ ya꞉la꞉ma꞉ ika꞉ hoke haumanu hoki walaa la꞉ka꞉la꞉pa꞉peke lo hayekeme. \s1 Yesuma꞉ tonkopu hali wi leekeeki \r (Maka 1꞉16-20, Luku 5꞉1-11) \p \v 18 Yesuma꞉ mo hande Ka꞉lili ikali leke houna꞉ pulu hata꞉ta꞉ ta꞉peli mu haepeke hama̱la̱꞉ yaapo Saimono biki ma꞉nda꞉ta꞉ Pida make hameke A꞉ndutu yaapoma꞉ mo hande ikali leke pa꞉ta꞉ tenki nuna꞉ ta꞉peli minolo haepekeeki handeekeme. \v 19 Yesuma꞉ ipiliki pa꞉ta꞉ alota꞉ Ipilikana꞉ma꞉ta꞉ wanda꞉hali mu hapena꞉ I̱ma꞉ wala꞉tialuekema꞉ ya hoki nane teli mea ipupe leekeme. \v 20 Koto leeketa꞉ koto kone ipilika꞉ tenki numanu mina꞉pa꞉lao ipiki teli mea pepekeme. \p \v 21 Mo pate leke pulu hata꞉ hama̱la̱꞉ ma꞉nda꞉ Dia꞉mesi Dioni yaapo handeekeme. Ipilika꞉ apa꞉ta꞉ Sepedie. Ipilikita꞉ ipilika꞉ apa꞉ ame̱le̱ kawaso manda pita꞉ ika꞉ tenki numanu epeaaso pitimikime. Kutu polo pitina꞉ta꞉ Yesuma꞉ ipiliki wi leekeme. \v 22 Kutu pieketa꞉ koto kone ipilika꞉ apa꞉ make mo kawaso make mina꞉pa꞉lao Yesu teli mea pepekeme. \s1 Wanda꞉hali wamo pu pi wala꞉la꞉eki yaapo \r (Luku 6꞉17-19) \p \v 23 Yesuma꞉ mo Ka꞉lili kenke paeyao pa꞉ta꞉ pominolo hata꞉ ika꞉ pi hotu haemeke damanu pa꞉ta꞉ pi waleekeme. Ipikana꞉ma꞉ mo Koda꞉na꞉ Kilu Tombuao Hala꞉ ekina꞉ Pi Seliapomanu walolo hata꞉ mo wanda꞉halina꞉ ta꞉ta꞉ ta꞉ta꞉ piki yeni ki paeyao wamo peayekeme. \v 24 Koto ipika꞉ pieke hau manuna꞉ta꞉ Sitia kenke paeyao pa꞉ta꞉ kende tupa꞉ wiekeme. Koto pi opuaata꞉ wanda꞉halima꞉ yeni ta꞉ta꞉ ta꞉ta꞉ hake tanda mu haemeke wanda꞉hali make hoke temokomanu pitu make lu keaaso hata꞉ lopo haemeke wanda꞉hali make kiki anke lupa wiki wanda꞉hali make ota꞉ paeyao ipiki pa꞉ta꞉ mea epemekeme. \v 25 Wanda꞉hali wopu Yesu pa꞉ta꞉ teli mea pemekeme. Koto wanda꞉halita꞉ Ka꞉lili kenke nanema꞉ wanda꞉hali make Diudia kenke nanema꞉ wanda꞉hali make mo Diodani mone tea꞉ nanema꞉ wanda꞉hali make iki paeyaoma꞉ ipiki teli mea pemekeme. \c 5 \s1 Potena꞉ hata꞉ waleeke pi \p \v 1 Yesuma꞉ mo mombelemeke wanda꞉hali handaata꞉ oli peiyene a꞉meiya pua pitiekeme. Kutu pina꞉ ipika꞉ hoki nane tolu haemeke haliweki a꞉pa ipiki hopa꞉liao haemeketa꞉ \v 2 ipikana꞉ma꞉ iki pa꞉ta꞉ pi kini pu mea walolo alota꞉ \s1 Ota꞉ epeke ta꞉na꞉ma꞉ homa꞉la꞉eki \r (Luku 6꞉20-23) \b \q1 \v 3 Mandane wanda꞉hali epi ikana꞉ma꞉ ika꞉ pukima꞉ Ya temoko teketa꞉ natehali halome hone u haemeka꞉na꞉ta꞉ kota꞉ koto wanda꞉halita꞉ ta꞉na꞉ma꞉ homo halememe. \q1 Mo hepenina꞉ Kilu Tombuao Hala꞉ ekita꞉ ika꞉ ekie. \q1 \v 4 Mo e̱ tapu tapu hata꞉ pukima꞉ homo haleme wanda꞉halima꞉ta꞉ ta꞉na꞉ma꞉ homo halememe. \q1 Ika꞉ pukita꞉ Koda꞉ma꞉ epeaalieke. \q1 \v 5 Homu pea hao haleme wanda꞉halima꞉ta꞉ ta꞉na꞉ma꞉ homo halememe. \q1 Koda꞉ma꞉ pi la꞉ ula꞉ ekita꞉ ikana꞉ma꞉ milimikie. \q1 \v 6 Koda꞉na꞉ hone pa꞉la꞉eki puluekema꞉ na꞉na꞉ na꞉na꞉ma꞉ homa pu haleme wanda꞉halima꞉ta꞉ ta꞉na꞉ma꞉ homo halememe. \q1 Iki pa꞉ta꞉ Koda꞉ma꞉ ota꞉ ana꞉na꞉ ana꞉ lawaalieke. \q1 \v 7 Mandane wanda꞉hali pa꞉ta꞉ a꞉ta꞉ma꞉ homo haleme wanda꞉halima꞉ta꞉ ta꞉na꞉ma꞉ homo halememe. \q1 Koda꞉ma꞉ iki pa꞉ta꞉ make a꞉ta꞉ma꞉ homilieke. \q1 \v 8 Ika꞉ puki pa꞉ta꞉ ala꞉ta꞉ ma꞉nda꞉ na talena꞉ leke wamo pea haleme wanda꞉halima꞉ta꞉ ta꞉na꞉ma꞉ homo halememe. \q1 Koto wanda꞉halima꞉ta꞉ Koda꞉ handilimikie. \q1 \v 9 A꞉nda꞉ ape kakeneli homao hala꞉ wanda꞉halima꞉ta꞉ ta꞉na꞉ma꞉ homo halememe. \q1 Koto wanda꞉halita꞉ Koda꞉ma꞉ Ya wekiwandikie lelieke. \q1 \v 10 Ika꞉ Koda꞉na꞉ hone pa꞉la꞉eki peaaseme ekina꞉ kone mandane wanda꞉halima꞉ iki pa꞉ta꞉ tandamanu halemeka꞉na꞉ta꞉ \q1 kota꞉ ikana꞉ma꞉ta꞉ ta꞉na꞉ma꞉ homo halememe. \q1 Mo hepenina꞉ Kilu Tombuao Hala꞉ ekita꞉ ika꞉ ekie. \p \v 11 Ikita꞉ ya hoki nane tolu haleme ekina꞉ mandane wanda꞉hali ika꞉ pima꞉ iki yaala꞉ma꞉ homao make iki pa꞉ta꞉ tanda ku make ika꞉ biki hoeyaaluekema꞉ hoke ba꞉sa꞉ pitolo yayapiki pimanu sa꞉mba꞉lao pitolo haena꞉ kone kota꞉ \v 12 pa pina꞉ma꞉ ikana꞉ma꞉ta꞉ pa epeke puki haaso hata꞉ ta꞉na꞉ma꞉ homo hapa꞉peke. Pa ekipeke. Ika꞉ mulu peleme yenki tieketa꞉ oli hepeni nane wiawala꞉me. Do iki pa꞉ta꞉ kita꞉la꞉ tanda tupa꞉ kone mo hande amba꞉ haemeke potopede haliweki pa꞉ta꞉ make tanda halo haemekeme. \s1 Epi pita꞉ Pa̱a̱ yaapo \r (Maka 9꞉50, Luku 14꞉34-35) \p \v 13 Ikita꞉ do kenke wanda꞉halina꞉ epi halememe. Koto pelemepate mo epina꞉ tende pa꞉la꞉eki a꞉nda꞉ alu pia꞉ka꞉na꞉ta꞉ kota꞉ ikana꞉ma꞉ mo epina꞉ tende paa peaapeke na ya꞉la꞉me. Mo tende alu pa꞉la꞉ epita꞉ pa alema꞉ handa꞉la꞉me. Kutu pia꞉ka꞉na꞉ta꞉ bao wanda꞉hali ankema꞉ tumba tumba pea pomu halimikie. \v 14 Ikita꞉ do kenke wanda꞉halina꞉ pa̱a̱ halememe. Mo peiyene elinina꞉ hala꞉ daonita꞉ a꞉mbao hapeke na ya꞉la꞉me. \v 15 Ma꞉nda꞉ma꞉ ipika꞉ ola꞉pake ka꞉wata꞉ mo disi kawaso tiekema꞉ a꞉mbao na wilieke. Kotoeki na pikita꞉ mo da pa꞉ta꞉ pila꞉ wanda꞉hali paeyao pa꞉ta꞉ pa̱a̱ peaena꞉ mo teipolo manda wilieke. \v 16 Koto tupa꞉ kone wanda꞉halima꞉ ika꞉ epeke haumanu handolo hata꞉ ika꞉ hepeni hala꞉ Apa꞉ pa꞉ta꞉ yeiya꞉ lawaena꞉ma꞉ paeyaoma꞉ handena꞉ ika꞉ pa̱a̱ peapeke haumanu pu hapa꞉peke. \s1 Pi ula꞉ ekina꞉ mana꞉ pimanu waleekeeki \p \v 17 Mo hande Mosesina꞉ Pi Ula꞉ ekimanu make o Potopede haliwekima꞉ walemeke pimanu make paeyaluekema꞉ a꞉pa꞉la꞉me hone na wia꞉pa꞉peke. Koto ika꞉ walemeke mana꞉ pimanu paeyaaluekema꞉ dia꞉ ya꞉pate pa yawaluekema꞉ epolome. \v 18 Ota꞉ pi alome. Oli hepeni do kenke yaapo a̱i̱ na paeke pa ula꞉ tomona꞉ta꞉ mo Mosesima꞉ la꞉ wieke pi ula꞉eki wape pea ula꞉ pi homeke siki make o tombo hodikali siki make ma꞉nda꞉ amba꞉la ota꞉ na alu pilieke. Kotoeki na pikita꞉ do kenke ya yaapo paelia꞉ natena꞉ mandake paeyaena꞉ pa wilieke. \v 19 Kutu piliepate pa hali homeke ma꞉nda꞉ma꞉ mo Lo Pi Ula꞉ ekina꞉ hosiki pi siki kone yoka꞉ mea bao make o mandane wanda꞉halima꞉ make kutu pina꞉ wala꞉ tiaeya꞉ka꞉na꞉ta꞉ kota꞉ ipika꞉ bikita꞉ oli hepenina꞉ Kilu Tombuao Hala꞉eki pa꞉ta꞉ta꞉ ota꞉ hosiki siki ya꞉lieke. Pate pa hali homeke ma꞉nda꞉ma꞉ mo Lo Pi Ula꞉eki miniki hata꞉ mandane wanda꞉halima꞉ make kutu pina꞉ wala꞉ tiaeya꞉ka꞉na꞉ta꞉ kota꞉ ipikana꞉ma꞉ oli hepenina꞉ Kilu Tombuao Hala꞉ ekina꞉ biki tieke milieke. \v 20 I̱ma꞉ iki pa꞉ta꞉ ota꞉ pi alome. Ika꞉ hauna꞉ tikitiki pa꞉la꞉ ekima꞉ta꞉ mo hande Pa꞉tisi haliwekina꞉ hau pita꞉ mo Lo Pi Ula꞉eki wala꞉la꞉ haliwekina꞉eki make ota꞉ lombei na pia꞉ka꞉na꞉ta꞉ kota꞉ ikita꞉ mo hepenina꞉ Kilu Tombuao Hala꞉eki pa꞉ta꞉ ota꞉ pua꞉peke na yelimikie. \s1 Mineke panka꞉la꞉ ekina꞉ mana꞉ pimanu waleekeeki \p \v 21 Amba꞉ hande ika꞉ mei tonu pa꞉ta꞉ la haleeke yeke opu haleme pita꞉ dupa. Hali ma꞉nda꞉ ota꞉ na lu homaapeke. Lu homaekena꞉ta꞉ kota꞉ neketa꞉ pi yokaaluna꞉ mea halieke leekepate \v 22 Pa ameta꞉ I̱ma꞉ iki pa꞉ta꞉ alota꞉ Epima꞉ ipika꞉ yankeke pa꞉ta꞉ mineke pankea꞉ka꞉na꞉ta꞉ kota꞉ ipikita꞉ pi yokaaluna꞉ mea haena꞉ lelieke. Kutupa hali ma꞉nda꞉ epima꞉ ipika꞉ yankeke pa꞉ta꞉ alota꞉ Neketa꞉ I̱ma꞉ dopi taapeke ekie lea꞉ka꞉na꞉ta꞉ kota꞉ koto someta꞉ Ka̱le̱sete tieke pa꞉ta꞉ mea haena꞉ lelieke. Kutaa make ma꞉nda꞉ epima꞉ ipika꞉ yankeke pa꞉ta꞉ alota꞉ Neketa꞉ you hoke hone wopu na wiki someo lea꞉ka꞉na꞉ta꞉ kota꞉ koto someta꞉ ti to hala꞉ pa꞉ta꞉ pua꞉peke ya꞉la꞉eki teke pa꞉ta꞉ hala꞉me. \p \v 23 Koto ekina꞉ta꞉ nakana꞉ma꞉ naka꞉ pa hameke hala꞉pekeeki Koda꞉na꞉ oloda pa꞉ta꞉ mea ipulu hata꞉ naka꞉ honema꞉ Ya kamema꞉ta꞉ I̱ pa꞉ta꞉ ka꞉nda꞉ piki pi ma꞉nda꞉ ala꞉me hone wika꞉na꞉ta꞉ \v 24 kota꞉ naka꞉ mo pa hameke hala꞉pekeeki koto pa꞉ta꞉ kone mina꞉pa꞉laota꞉ koto kone a̱i̱ la꞉ka꞉la pua naka꞉ kame yaapo a꞉nda꞉ pelia꞉pa꞉peke. Kutupa paeya꞉ka꞉na꞉ta꞉ la꞉ka꞉la a꞉pa mo naka꞉ pa hameke hala꞉pekeeki Koda꞉ pa꞉ta꞉ hala꞉peke. \p \v 25 Hali ma꞉nda꞉ma꞉ neke yaapo pi yokaalu puluekema꞉ hatuku pea꞉ka꞉na꞉ta꞉ kota꞉ koto pota꞉na꞉ pulu hata꞉ kone ipiki yaapo koto kone tikitiki yao epeapa꞉peke. Kotoeki na pika꞉na꞉ta꞉ kota꞉ ipikana꞉ma꞉ neketa꞉ mo pi yokaalu pita꞉la꞉ ekina꞉ you hali pa꞉ta꞉ halieke. Kutaa mo you halima꞉ta꞉ mo polisi haliweki pa꞉ta꞉ neke halieke. Kutu pia꞉ka꞉na꞉ta꞉ mo polisi haliwekima꞉ neke dipula mea pitalieke. \v 26 Koto pa꞉ta꞉ta꞉ naka꞉ pu hauna꞉ yenki paeyao ota꞉ a̱i̱ na haleka꞉na꞉ta꞉ pa pitu halipikie. \s1 Tooli ka꞉taasa꞉ ekina꞉ mana꞉ pi waleekeeki \p \v 27 Amba꞉ la꞉ wimiki pi opu haleme pita꞉ dupa. Tooli ka꞉taasa꞉ hau na pea꞉peke leekeme. \v 28 Pate ame I̱ma꞉ iki pa꞉ta꞉ la kitolo ekita꞉ dupa. Hali epima꞉ wanda꞉ homeke ma꞉nda꞉ handolo ipika꞉ta꞉ ya meawee la honema꞉ we pambea꞉ka꞉na꞉ta꞉ kota꞉ koto some ipika꞉ honema꞉ta꞉ mo wanda꞉ hakopu amba꞉ tunkulula꞉me. \v 29 Koto ekina꞉ta꞉ naka꞉ popeke nane lekema꞉ neke hoke hau puelena꞉ yeke neke yolea꞉ka꞉na꞉ta꞉ kota꞉ koto leke yokaa baapeke. Pa ekipeke. Naka꞉ loke tieke tonka꞉na꞉ ti to hala꞉ alena꞉ puaama꞉na꞉ mo naka꞉ lokesiki homeke ma꞉nda꞉ alupao haeka꞉na꞉ta꞉ ota꞉ epilieke. \v 30 Kutaa make naka꞉ popeke kikima꞉ neke hoke hau puelena꞉ lea꞉ka꞉na꞉ kota꞉ koto kikita꞉ tunkulu baapeke. Pa ekipeke. Naka꞉ loke tieke tonka꞉na꞉ ti to hala꞉ alena꞉ puaama꞉na꞉ naka꞉ paleke homeke alupao haeka꞉na꞉ta꞉ ota꞉ epilieke. \s1 Tooli kiaasa꞉ ekina꞉ mana꞉ pimanu waleekeeki \r (Ma꞉tiu 19꞉9, Maka 10꞉11-12, Luku 16꞉18) \p \v 31 Mo amba꞉ pi wieke ma꞉nda꞉ma꞉ make leeke pita꞉ dupa. Hali ma꞉nda꞉ epima꞉ ipika꞉ wanda꞉ kiao ota꞉ baalueke hone wia꞉ka꞉na꞉ta꞉ kota꞉ mo wanda꞉ pa꞉ta꞉ Neketa꞉ ota꞉ baasome pi wape pa꞉la꞉ wape miniki haena꞉ hala꞉peke ya꞉la꞉me leekeme. \v 32 Pate ame I̱ma꞉ iki pa꞉ta꞉ la kitolo ekita꞉ dupa. Hali homeke ma꞉nda꞉ma꞉ a꞉nda꞉ ipika꞉ wanda꞉ta꞉ hali na yolo halia꞉pate pa hameke kone kiaeya꞉ka꞉na꞉ta꞉ kota꞉ koto wanda꞉ma꞉ wetepe hali ma꞉nda꞉na꞉ da pea꞉ka꞉na꞉ta꞉ kota꞉ mo kiao baeya꞉ halima꞉ta꞉ mo wanda꞉ma꞉ hali yola꞉la꞉ hau pina꞉ la꞉la꞉ hali hala꞉me. Kutaa mo koto wanda꞉ mina꞉la꞉ hali make yola꞉la꞉ hau kone pita꞉la꞉me. \s1 Pi la꞉ witolo hali keke wita꞉la꞉ ekina꞉ mana꞉ pimanu waleekeeki \p \v 33 Amba꞉ hande ika꞉ meitonu pa꞉ta꞉ la haleeke yeke opu haleme pi ma꞉nda꞉ make dupa. Naka꞉ la꞉ wili pi na yambeleketa꞉ mo Tekehali pa꞉ta꞉ hali keke witolo la꞉ wilieki paeyao ota꞉ pea꞉peke leekeme. \v 34 Pate ame I̱ma꞉ iki pa꞉ta꞉ la kitolo ekita꞉ dupa. Ikana꞉ma꞉ la꞉ wita꞉la꞉ pi la꞉ wimika꞉na꞉ta꞉ kota꞉ mo hali keke witolo pimanu apa꞉tao na la꞉ wia꞉pa꞉peke. Kutupa mo Hepenina꞉ biki laa hali keke wita꞉la꞉ pi na lapa꞉peke. Pa ekipeke. Hepenita꞉ Koda꞉na꞉ pitu hala꞉ ale yeleke loa꞉me. \v 35 Do kekena꞉ biki lo make na lapa꞉peke. Pa ekipeke. Do kenketa꞉ Koda꞉na꞉ anke ula꞉ ale yeleke loa꞉me. Mo hande Diutuseleme lo make na lapa꞉peke. Pa ekipeke. Mo data꞉ mo Kini tiekena꞉ daoni yeleke loa꞉me. \v 36 Ika꞉ you lo kone ota꞉ na lapa꞉peke. Pa ekipeke. Ikana꞉ma꞉ ika꞉ itiki homeke siki kone topo pea hake o punu na peapeke ya꞉la꞉ ekina꞉ loa꞉me. \v 37 Ikana꞉ma꞉ta꞉ pa Aowe o Dia꞉me homeke lapa꞉peke. Mandane pi apa꞉taemeka꞉na꞉ta꞉ kota꞉ kotota꞉ hoke Sadanima꞉ wala꞉la꞉ pie. \s1 Hoke ekima꞉ hombo peaasa꞉ ekina꞉ mana꞉ pimanu waleekeeki \r (Luku 6꞉29-30) \p \v 38 Amba꞉ la꞉ wimiki pi opu haleme pita꞉ dupa. Leke hoeyaeya꞉ka꞉na꞉ta꞉ paa leke hoeyapa꞉peke. Kake hoeyaeya꞉ka꞉na꞉ta꞉ paa kake hoeyapa꞉peke leekeme. \v 39 Pate ame I̱ma꞉ iki pa꞉ta꞉ la kitolo ekita꞉ dupa. Ma꞉nda꞉ma꞉ neke tekipuleke laeya꞉ka꞉na꞉ta꞉ nakana꞉ma꞉ hombo na peapeke. Hali ma꞉nda꞉ma꞉ naka꞉ popeke nanema꞉ pakena꞉ dakapoma꞉ lia꞉ka꞉na꞉ta꞉ kota꞉ mo hoe nane pakena꞉ make lina꞉ la꞉ka꞉lapeke. \v 40 Hali ma꞉nda꞉ma꞉ naka꞉ sedi muluekema꞉ neke pi yokaaluna꞉ mea haena꞉ lea꞉ka꞉na꞉ta꞉ kota꞉ naka꞉ kosa꞉ aka꞉ make mina꞉ hala꞉peke. \v 41 Handeteke hala꞉ hali tieke homeke ma꞉nda꞉ma꞉ hakoto mea tia polena꞉e alo hata꞉ pota꞉ tombo dupana꞉ tia pua꞉peke lea꞉ka꞉na꞉ta꞉ nakana꞉ma꞉ta꞉ kotoeki haka꞉ta꞉pao tia pua꞉peke. \v 42 Ma꞉nda꞉ma꞉ neke pa꞉ta꞉ ala꞉ta꞉ ma꞉nda꞉ honke lea꞉ka꞉na꞉ta꞉ hala꞉peke. Kutupa make naka꞉ ala꞉ta꞉ ma꞉nda꞉ ta꞉ka꞉li kie lea꞉ka꞉na꞉ta꞉ kota꞉ pa ta꞉ka꞉li hala꞉peke. \s1 A꞉nda꞉ tunkuliki wanda꞉hali pa꞉ta꞉ pukima꞉ homa꞉la꞉eki \r (Luku 6꞉27-28,32-36) \p \v 43 Amba꞉ la꞉ wimiki pi opu haleme pita꞉ dupa. Tapake pa꞉ta꞉ pukima꞉ homolota꞉ tunkuliki halita꞉ honditi pia꞉peke leekeme. \v 44 Pate ame I̱ma꞉ iki pa꞉ta꞉ la kitolo ekita꞉ dupa. Ika꞉ a꞉nda꞉ tunkuliki haliweki pa꞉ta꞉ pukima꞉ homo make mo iki tanda kiteme wanda꞉hali epeaena꞉ Koda꞉ pa꞉ta꞉ yeni peao hapa꞉peke. \v 45 Kutu pimika꞉na꞉ta꞉ kota꞉ ikita꞉ ika꞉ hepeni hala꞉ Apa꞉na꞉ eiyeke tonu halimikie. Pa ekipeke. Ipikana꞉ma꞉ ipika꞉ natena꞉ pa̱a̱ta꞉ mo hoke wanda꞉hali epeke wanda꞉hali paeyao pa꞉ta꞉ mandake piki nate pa̱a̱ kone peaasa꞉me. Koto tupa꞉ kone mo epeke hau pu haleme wanda꞉hali hoke hau pu haleme wanda꞉hali pa꞉ta꞉ ipikana꞉ma꞉ lako iki paeyao mandake tupa꞉ kone ana꞉na꞉ halo hala꞉me. \v 46 Ikana꞉ma꞉ mo iki pa꞉ta꞉ pukima꞉ homeleme wanda꞉hali homeke pa꞉ta꞉ a꞉nda꞉ pukima꞉ homemeka꞉na꞉ta꞉ pa ekipeke Koda꞉ma꞉ iki pa꞉ta꞉ epeke yenki kina꞉pe. Mo hande dakisi mu hala꞉ haliwekima꞉ kone kutu piki hau pu halememe. \v 47 Ika꞉ ta꞉ma꞉ni pa꞉ta꞉manu homeke mo ta꞉na꞉ma꞉ homa꞉la꞉ pimanu lo haemeka꞉na꞉ta꞉ kota꞉ ikana꞉ma꞉ kotota꞉ ota꞉ hau pitoloma꞉me laa hone witelemepe. Dia꞉me. Mo pi na miki wanda꞉halima꞉ make ika꞉ ika꞉ kone kutu piki hau pu halememe. \v 48 Ikana꞉ma꞉ ika꞉ hepeni hala꞉ Apa꞉ta꞉ ota꞉ tondepe wopu pea hala꞉ tupa꞉ iki make tondepe pea hao hapa꞉peke ya꞉la꞉me. \c 6 \s1 Dia꞉ya꞉la꞉ wanda꞉hali tamba꞉ mina꞉la꞉ ekina꞉ mana꞉ pimanu \p \v 1 Koda꞉na꞉ pi miniki haleme wanda꞉halima꞉ ika꞉ tamba꞉ mina꞉la꞉ haumanu pea꞉pekeeki wanda꞉halima꞉ handena꞉ handaena꞉ tupa꞉ puluekema꞉ hone ota꞉ na wiki yopu kone pea꞉pa꞉peke. Pa ekipeke. Wanda꞉halima꞉ handena꞉yeke handaena꞉ hau pimika꞉na꞉ta꞉ kota꞉ mo naka꞉ hepeni hala꞉ Apa꞉ma꞉ kia꞉ka꞉na꞉ mulu peleme epeke yenkita꞉ homeke siki a꞉nda꞉ make ota꞉ na milimikie. \p \v 2 Koto ekina꞉ta꞉ mo hande natehali wanda꞉hali tamba꞉ muluekema꞉ ala꞉ta꞉ ma꞉nda꞉ halemeka꞉na꞉ta꞉ kota꞉ wala꞉ wala꞉ pea na hala꞉pa꞉peke. Mo hande yayapiki hau pu haleme haliwekima꞉ oni hande pota꞉ hopiki nina꞉ make yeni da pa꞉ta꞉manu make kutu piki wala꞉ wala꞉ piki haumanu pu halememe. Koto hau pimiki ekita꞉ mo wanda꞉halima꞉ ika꞉ biki daeyaena꞉ yeke pu halememe. I̱ma꞉ iki pa꞉ta꞉ ota꞉ pi alome. Koto tapakema꞉ ika꞉ pimi hauna꞉ yenki manuta꞉ ame do hata꞉ mu paeyaasememe. \v 3 Mo natehali wanda꞉hali tamba꞉ mimika꞉na꞉ta꞉ kota꞉ mo ika꞉ ota꞉ teke pa꞉ta꞉ eki sikima꞉ kone ota꞉ na handena꞉ leke hala꞉pa꞉peke. \v 4 Kutu pimika꞉na꞉ta꞉ ika꞉ mone honema꞉ a꞉mbao hata꞉ hala꞉pa꞉peke alee. Kutaa make mo ika꞉ mone honema꞉ piteme hau handa꞉la꞉ Apa꞉ma꞉ta꞉ ika꞉ epeke yenki kilieke. \s1 Yeni pita꞉la꞉ ekina꞉ mana꞉ pimanu waleekeeki \r (Luku 11꞉2-4) \p \v 5 Yeni pimika꞉na꞉ta꞉ mo hande yayapiki hau pu haleme haliwekina꞉ hau na honda꞉pa꞉peke. Wanda꞉halima꞉ iki handena꞉ hone hone witolo hata꞉ mandane pota꞉ hopiki nina꞉ make yeni da pa꞉ta꞉manu make tialiao hata꞉ Koda꞉ pa꞉ta꞉ yeni pu halememe. I̱ma꞉ iki pa꞉ta꞉ ota꞉ pi alome. Ikana꞉ma꞉ ika꞉ pimi hauna꞉ yenki manuta꞉ ame do hata꞉ mu paeyaasememe. \v 6 Ikana꞉ma꞉ yeni pimika꞉na꞉ta꞉ kota꞉ ika꞉ da panda꞉ pa꞉ta꞉ pota꞉ poka꞉neao pua pita꞉ ika꞉ lekema꞉ handa꞉peke na yeke Apa꞉ pa꞉ta꞉ yeni pea꞉pa꞉peke. Kutu pimika꞉na꞉ta꞉ kota꞉ mo ika꞉ mone honema꞉ piteme hau handa꞉la꞉ Apa꞉ma꞉ta꞉ ika꞉ epeke yenki kilieke. \p \v 7 Ikana꞉ma꞉ yeni a꞉nda꞉ pimika꞉na꞉ta꞉ kota꞉ mo hande yayapiki koda꞉manu pa꞉ta꞉ yeni pu haleme wanda꞉halima꞉ napeke na pitiki pi eleke eleke wopu lo haleme tupa꞉ yeni na pea꞉pa꞉peke. Ika꞉ honema꞉ta꞉ nika꞉ yeni hokulu peaoma꞉ka꞉na꞉ta꞉ kota꞉ Koda꞉ma꞉ opilieke hone witelememe. \v 8 Ikita꞉ koto wanda꞉hali leke na hapa꞉peke. Ika꞉ hone pa꞉la꞉eki manuta꞉ ikana꞉ma꞉ honke a̱i̱ na leke hamena꞉ kone ika꞉ Apa꞉ma꞉ amba꞉ handa hone ula꞉me. \p \v 9 Yeni pimika꞉na꞉ta꞉ kota꞉ do tupa꞉ pea꞉pa꞉peke. \q1 Nika꞉ hepeni hala꞉ Apa꞉o. \q1 Naka꞉ yako piki bikita꞉ ota꞉ manda wia haena꞉e. \q1 \v 10 Naka꞉ Kilu Tombuao Haleeki do ane opolo epena꞉e. \q1 Naka꞉ hone pa꞉la꞉eki oli hepeni nane peao haleme tupa꞉ do kenkena꞉ make peawaenae. \q1 \v 11 Do ame nolo poloma꞉ ne ana꞉na꞉ kia꞉peke. \q1 \v 12 Mandane wanda꞉halima꞉ niki pa꞉ta꞉ hoke hau pimi ekimanu nikana꞉ma꞉ pa paeyaaso hamono nika꞉ hoke hau puma꞉ ekimanu make nakana꞉ma꞉ koto tupa꞉ pa paeyawapeke. \q1 \v 13 Ka꞉nda꞉piki ekima꞉ niki na la handa꞉peke. \q1 Kotoeki na pikita꞉ hoke Sadanima꞉ niki hoeyaama꞉na꞉ma꞉ nakana꞉ma꞉ niki epeke tupa꞉ handeteke hapeke laa yeni pea꞉pa꞉peke ya꞉la꞉me. \p \v 14 Kutupa ikana꞉ma꞉ mo iki pa꞉ta꞉ hoke hau pimiki wanda꞉hali ika꞉ hoke haumanu pa paeyaemeka꞉na꞉ta꞉ kota꞉ ika꞉ hepeni hala꞉ Apa꞉ma꞉ ika꞉ pimi hoke haumanu make pa paeyawalieke. \v 15 Pate ikana꞉ma꞉ mo iki pa꞉ta꞉ hoke hau pimiki wanda꞉hali ika꞉ hoke hau pa na paeyaemeka꞉na꞉ta꞉ kota꞉ ika꞉ Apa꞉ma꞉ make mo ika꞉ pimi hoke haumanu tonka꞉na꞉ pa na paeyawalieke. \s1 Nee pi wita꞉la꞉ ekina꞉ mana꞉manu waleekeeki \p \v 16 Ikana꞉ma꞉ nee pi a꞉nda꞉ wimika꞉na꞉ta꞉ kota꞉ mo ika꞉ puki pa꞉ta꞉ ula꞉ haumanu a꞉mbaaso hata꞉ mo makeaaso hau piteme haliweki ika꞉ hoke wenoko haseme tupa꞉ na hapa꞉peke. Mo haliwekima꞉ta꞉ wanda꞉halima꞉ handolo hata꞉ ikita꞉ nee pi ula꞉ some ya꞉ka꞉ta꞉me hone wina꞉ ika꞉ loke handeteke hala꞉ hau mina꞉pa꞉latiki pu halememe. I̱ma꞉ iki pa꞉ta꞉ ota꞉ pi alome. Koto haliwekima꞉ ika꞉ mulumeke hone wilimi aleta꞉ ame do hata꞉ mu paeyaasememe. \v 17 Pate ikana꞉ma꞉ nee pi a꞉nda꞉ wimika꞉na꞉ta꞉ kota꞉ wanda꞉halima꞉ handa꞉ wiaama꞉na꞉ma꞉ \v 18 ika꞉ leke popeleke tanda꞉pa itiki yola hapa꞉peke. Kutu pimika꞉na꞉ta꞉ kota꞉ mo naka꞉ handa꞉peke na ya꞉la꞉ Apa꞉ma꞉ handaa hone wilieke. Kutaa mo naka꞉ honumake siki pitele hau handa꞉la꞉ Apa꞉ma꞉ta꞉ naka꞉ yenki wialieke. \s1 Hepeni pa꞉ta꞉ hamoko hapekeeki \r (Luku 12꞉33-34) \p \v 19 Mo maka꞉ta꞉ ikiki pu o bisapu inkikima꞉ no o haliwekima꞉ pake no kutu pulu peleme kenke pa꞉ta꞉ ika꞉ alemanu na amu pikita꞉ \v 20 pa mo maka꞉ta꞉ ikiki na pu bisapu inkikima꞉ na no make haliwekima꞉ pake na mulu peleme Hepeni nane ika꞉ alemanu amu pia꞉pa꞉peke. \v 21 Pa ekipeke. Ika꞉ alemanu amu peleme pa꞉ta꞉ta꞉ ika꞉ honemanu make mandake wina꞉ lo halimikie. \s1 Lokena꞉ pa̱a̱ \r (Luku 11꞉34-36) \p \v 22 Mo leketa꞉ lokena꞉ ola꞉pakee. Naka꞉ leke yaapo telipina꞉ epea꞉ka꞉na꞉ta꞉ kota꞉ naka꞉ loke paeyaota꞉ pa̱a̱ma꞉ tumbilieke. \v 23 Pate naka꞉ leke yaapo a꞉nda꞉ hoeya꞉ka꞉na꞉ta꞉ kota꞉ mo naka꞉ loke paeyaota꞉ timba꞉ la꞉ pambilieke. Koto mo naka꞉ lokena꞉ pa̱a̱ a꞉nda꞉ timba꞉ lea꞉ka꞉na꞉ta꞉ a꞉pee kota꞉ kotota꞉ ota꞉ timba꞉ tiekee. \s1 Homeke halima꞉ ta꞉ta꞉ piki you hali yaapona꞉ hone pa꞉la꞉ haumanu homeke dina꞉ na pia꞉pekeeki \r (Luku 16꞉13, 12꞉22-31) \p \v 24 Homeke ma꞉nda꞉ma꞉ mo you hali yaapona꞉ e pokaasa꞉ hali hapeke na ya꞉la꞉me. Puluekema꞉ taapo haya꞉ka꞉na꞉ta꞉ kota꞉ ma꞉nda꞉ pa꞉ta꞉ pukima꞉ homolota꞉ ma꞉nda꞉ta꞉ honditi pilieke o ma꞉nda꞉ pa꞉ta꞉ta꞉ hone wopu pitolo hata꞉ta꞉ ma꞉nda꞉ta꞉ kiaalieke. Kutaa ikana꞉ma꞉ make mo mani pita꞉ Koda꞉ yaapoma꞉ ika꞉ you hali yaapo haena꞉ laa ipilika꞉ e homeke dina꞉ pokaapa꞉peke na ya꞉la꞉me. \s1 Wetepe epolo pa꞉la꞉ hauna꞉ ka꞉nda꞉ma꞉ na homa꞉la꞉eki \p \v 25 Do ekina꞉ yeke iki pa꞉ta꞉ dupa la kitolome. I̱ homaama꞉na꞉ ikali ne aleke nolua꞉pe laa make ya yama꞉peke ale tonka꞉na꞉ ekipa mulua꞉pe laa ka꞉nda꞉ma꞉ na homo hapa꞉peke. Do ekina꞉yeke loa꞉me. Mo ika꞉ da꞉ta꞉la꞉ ekima꞉ta꞉ mo ne na lombei pu make o ika꞉ lokema꞉ta꞉ mo aka꞉manu ota꞉ na lombei pa꞉lekeyeke yekea. \v 26 Mo bitutu laa pomineleme bamanu handa꞉pe. Ikana꞉ma꞉ta꞉ ika꞉ nolo peleme ne waemanu nokopa kilikimanu talaata꞉ mo ne amu pu hala꞉ da pa꞉ta꞉manu na amu pu halememe. Koto hau na pu halemepate pa mo hepeni hala꞉ Apa꞉ma꞉ ika꞉ nemanu ana꞉na꞉ halo hala꞉ka꞉ta꞉me hone umana꞉e. Kota꞉ iki make mo bamanu ota꞉ lombei na pelemekeyeke yekea. \v 27 Ika꞉ ka꞉nda꞉ma꞉ homo halemeeki manuma꞉ta꞉ ika꞉ halo peleme nate leke hokulu peaapeke ya꞉la꞉pe. \p \v 28 Ika꞉ aka꞉manu ekipa muluepe laa pa ekipeke ka꞉nda꞉ma꞉ homo halemepe. Mo si ale manuna꞉ momamanu opa꞉la꞉eki hone wipee. Koto moma manuma꞉ta꞉ ika꞉ yama꞉peke aka꞉manu muluekema꞉ e na poko halememe. Koto hau na pu halemepate \v 29 I̱ma꞉ iki pa꞉ta꞉ alota꞉ Mo hande Kini Solomonoma꞉ kone ipika꞉ mani tieke tiekema꞉ mo moma manuna꞉ au la꞉la꞉ ekima꞉ handeke aka꞉manu na hambo yameekeme alome. \v 30 Mo ame homeke opa haena꞉ laa tunkula hapuao beliata꞉ tina꞉ yanka꞉peke yeke moma manuna꞉ auta꞉ Koda꞉ma꞉ lawao haya꞉ka꞉na꞉ta꞉ a꞉pee kota꞉ ika꞉ hone tulaaseme ekita꞉ ota꞉ hodikale siki ya꞉ka꞉ta꞉me. Koto alemanu pa꞉ta꞉ kone Koda꞉ma꞉ kutu pu haya꞉ka꞉na꞉ta꞉ kota꞉ ipikana꞉ma꞉ iki make ota꞉ ana꞉na꞉ kone handeteke halieke. \v 31 Kutu piliekema꞉ ikana꞉ma꞉ta꞉ Ya nolo polo ne ikali make aka꞉ peaata꞉ hanema꞉ epea꞉ka꞉na꞉ mulua꞉pe laa ka꞉nda꞉ma꞉ na homo hapa꞉peke. \v 32 Mo Koda꞉na꞉ biki na opimiki wanda꞉halima꞉ta꞉ hoto paeyao koto ale manuna꞉ anke wopu tolu haleme. Pate mo ika꞉ hepeni hala꞉ Apa꞉ma꞉ta꞉ koto alemanu nate paeyao ikana꞉ma꞉ make mu hapa꞉peke ekita꞉ hone ula꞉me. \v 33 Koto pa꞉la꞉ ekina꞉ta꞉ ikana꞉ma꞉ mo Koda꞉na꞉ Kilu Tombuao Hala꞉eki make ipika꞉ tikitiki piki hau make epena꞉ loluekema꞉ yeke titina꞉ amba꞉la weiyu haemeka꞉na꞉ta꞉ kota꞉ Koda꞉ma꞉ mo koto ika꞉ hone peleme ale manuta꞉ iki ana꞉lao ku halieke. \v 34 Koto ekina꞉ta꞉ beliana꞉ ka꞉nda꞉ manuta꞉ ame kone na mia꞉pa꞉peke. Beliana꞉ ka꞉nda꞉na꞉ ka꞉nda꞉ta꞉ beliaeki ipika꞉ ale homekee. Mandane nate manuna꞉ ka꞉nda꞉ manuta꞉ ame do natena꞉ ka꞉nda꞉ taapuna꞉ apa꞉taapeke na ya꞉la꞉me. \c 7 \s1 Pi yokaalu teli pita꞉la꞉eki \r (Luku 6꞉37-38) \p \v 1 Koda꞉ma꞉ iki pa꞉ta꞉ pi yokaalu kiaapa꞉na꞉ ikana꞉ma꞉ make ma꞉nda꞉ pa꞉ta꞉ pi yokaalu na hala꞉pa꞉peke. \v 2 Pa ekipeke ikana꞉ma꞉ mo mandane wanda꞉hali pa꞉ta꞉ pi yokaalu pimika꞉na꞉ta꞉ kota꞉ ika꞉ pi yokaalu pimi tupa꞉ta꞉ Koda꞉ma꞉ make iki pa꞉ta꞉ mandake piki pi yokaalu kone kilieke. Kutupa ikana꞉ma꞉ ma꞉nda꞉ pa꞉ta꞉ manda꞉ mineme manda꞉ma꞉ kone Koda꞉ma꞉ iki make homeke manda꞉ma꞉ kone milieke. \v 3 Ekipeke naka꞉ kamena꞉ leke pa꞉ta꞉ ula꞉ dokolo siki hone wopu witolo hata꞉ta꞉ mo naka꞉ leke pa꞉ta꞉ ula꞉ ti taka꞉la꞉pake tieketa꞉ hone na u halepe. \v 4 Mo ti taka꞉la꞉pake tieke naka꞉ leke pa꞉ta꞉ pa wina꞉ alo hata꞉ta꞉ ekipa naka꞉ kame pa꞉ta꞉ Naka꞉ leke ula꞉ dokolo siki meanoe lelipikipe. \v 5 Aa yapi pi miki some. Titina꞉ mo naka꞉ leke ula꞉ ti taka꞉la꞉pake kiake amba꞉la mea baeka꞉na꞉ta꞉ kota꞉ mo naka꞉ kamena꞉ leke pa꞉ta꞉ ula꞉ dokolo siki mea waluekema꞉ta꞉ epeke handilipikie. \p \v 6 Ika꞉ Koda꞉ pa꞉ta꞉ haluekema꞉ wia꞉ haleme alemanu kika pa꞉ta꞉ na hala꞉pa꞉peke. Pa ekipeke ikana꞉ma꞉ paa la꞉ka꞉la iki lu naama꞉na꞉ loa꞉me. Kutupa ika꞉ yenki tiekema꞉ hambeeke munduku teke manuta꞉ mo ma꞉na꞉na꞉ leke pa꞉ta꞉ na lopa moneaapa꞉peke. Kutu pimika꞉na꞉ta꞉ kota꞉ koto munduku manuta꞉ mo ma꞉na꞉manu ika꞉ ankema꞉ pa tombua tombua piliekee. \s1 Honke ala꞉eki Weita꞉la꞉eki Kilikili laasa꞉eki \r (Luku 11꞉9-13) \p \v 7 Honke leka꞉na꞉ta꞉ kilieke. Weika꞉na꞉ta꞉ handa꞉ wilipikie. Kilikili laeka꞉na꞉ta꞉ mo neke pa꞉ta꞉ lombawalieke. \v 8 Homeke epima꞉ honke la꞉tiki pu haya꞉ka꞉na꞉ta꞉ kota꞉ koto somema꞉ milieke. Kutaa make ma꞉nda꞉ epima꞉ weiya꞉tiki pu haya꞉ka꞉na꞉ta꞉ ipikana꞉ma꞉ handa꞉ wilieke. Epima꞉ pota꞉ lia꞉tiki pu haya꞉ka꞉na꞉ta꞉ kota꞉ mo pota꞉ta꞉ koto some pa꞉ta꞉ lombawalieke. \p \v 9 Wekina꞉ ateke tonuma꞉ta꞉ ika꞉ wekima꞉ tia honke lea꞉ka꞉na꞉ta꞉ iki epi amedama꞉ toopi mea halimikipe \v 10 o ta꞉peli honke lea꞉ka꞉na꞉ta꞉ hoke keto mea halimikipe. \v 11 Ikana꞉ma꞉ hoke wanda꞉hali hata꞉ kone ika꞉ wekiwandiki pa꞉ta꞉ epeke epeke alemanu hala꞉pekeeki hone wimika꞉na꞉ta꞉ kota꞉ mo ika꞉ hepeni hala꞉ Apa꞉ma꞉ta꞉ ikana꞉ma꞉ piteme hau ota꞉ lombei peao koto honke lo haleme wanda꞉hali pa꞉ta꞉ ota꞉ epeke epeke alemanu halieke. \v 12 Wanda꞉halima꞉ mandane haumanu iki pa꞉ta꞉ pina꞉e laa hone peleme tupa꞉ ikana꞉ma꞉ koto haumanu kone iki pa꞉ta꞉ pu hapa꞉peke. Kota꞉ Mosesima꞉ mo Lo Pi wiekeeki make potopede haliwekima꞉ wimiki mana꞉ pi make do koto hau peomono loluekema꞉ wieke pie. \s1 Dekepeke pota꞉ petipeke pota꞉ yaapo \r (Luku 13꞉24) \p \v 13 Mo dekepeke pota꞉ kake pa꞉ta꞉ honda꞉ pamba pua꞉pa꞉peke. Pa ekipeke. Mo ti to hala꞉ alena꞉ pua꞉peke pota꞉ kaketa꞉ peo tieke la make ipika꞉ polo pa꞉la꞉ pota꞉ make aleta꞉ ma꞉nda꞉ na wieke handaa wanda꞉hali wopuma꞉ pua꞉tiki pua꞉tiki pu halememe. \v 14 Kutu pu halemepate mo wanda꞉halima꞉ deto hala꞉eki mia꞉peke ya꞉la꞉ pota꞉ kaketa꞉ ota꞉ dekepeke pota꞉ kakee. Kutupa ipika꞉ pota꞉ make ka꞉nda꞉ pa꞉leke handaa wanda꞉hali hosikima꞉ homeke handa꞉ u halememe. \s1 Tina꞉ hau pita꞉ ipika꞉ kilikina꞉ hau yaapo \r (Luku 6꞉43-44) \p \v 15 Mo yayapiki potopede haliwekima꞉ iki makeaama꞉na꞉ leke leke lo hapa꞉peke. Ikana꞉ma꞉ iki makealuekema꞉ta꞉ ika꞉ lokena꞉ manda hau manuma꞉ta꞉ sipisipi nono pilimipate ika꞉ puki tukiki naneta꞉ hali lu no hala꞉ tikene kikamanu leke kone halememe. \v 16 Ika꞉ ota꞉ hau pu halemeeki handuluekema꞉ta꞉ kota꞉ ikana꞉ma꞉ ika꞉ kiliki manuma꞉ peneme yaemeka꞉na꞉ handa꞉ wilimikie. Wanda꞉halima꞉ta꞉ waini kiliki taluekema꞉ta꞉ mo taola꞉ puna꞉ eiyo haleke talo hala꞉pe o nose kiliki taluekema꞉ta꞉ ka̱꞉la̱꞉ta꞉na꞉ talo hala꞉pe. \v 17 Kutaa make mandane ipi saosao liki tima꞉ta꞉ epeke kilikimanu a꞉ilia꞉pate pa haka꞉teke tima꞉ta꞉ hoke kilikimanu a꞉ilieke. \v 18 Kutu pulu pa꞉la꞉pate ipi saosao liki tima꞉ta꞉ hoke kiliki a꞉eya꞉peke na yelieke. Kutaa make haka꞉teke tima꞉ epeke kiliki a꞉eyo pea꞉peke na ya꞉la꞉me. \v 19 Hande ti ma꞉nda꞉ma꞉ ipika꞉ epeke kiliki na a꞉eya꞉ka꞉na꞉ta꞉ kota꞉ mo tita꞉ yankuluekema꞉ pokilieke. \v 20 Kutaata꞉ kota꞉ ikana꞉ma꞉ mo hande yayapiki potopede haliwekima꞉ ika꞉ kilikimanu peneme yaemeka꞉na꞉ta꞉ handa꞉ wilimikie. \s1 Tekehali Tekehalio alemeeki \r (Luku 13꞉25-27) \p \v 21 Mo I̱ pa꞉ta꞉ Tekehali Tekehali lo haleme wanda꞉hali paeyaoma꞉ oli hepenina꞉ Kilu Tombuao Hala꞉ pa꞉ta꞉ na pelimikie. Kotoeki na pulu pelemepate mo ya hepeni hala꞉ Apa꞉na꞉ hone pa꞉la꞉ hau pu haleme wanda꞉hali homeke homeke honda꞉ pambaa pelimikie. \v 22 Mo hande wanda꞉hali paeyao momba꞉lalo pa꞉la꞉ Koda꞉na꞉ nate opolo epea꞉ka꞉na꞉ta꞉ wanda꞉hali wopuma꞉ dupiki pimanu I̱ pa꞉ta꞉ lelimikie. Tekehalio. Tekehalio. Naka꞉ biki alo hata꞉ Koda꞉na꞉ pimanu walao haloma꞉me. O Naka꞉ biki loma꞉ ekima꞉ hoke temokomanu wopu tolu lu make ta꞉ta꞉ piki na handeke haumanu tonka꞉na꞉ wopu puma꞉me lelimikie. \v 23 I̱ pa꞉ta꞉ kutu piki pimanu lelimipate I̱ma꞉ ika꞉ pimanu hombo peaaso hata꞉ alota꞉ I̱ma꞉ ikita꞉ hosiki make ota꞉ na handoa꞉ma꞉ iki hoke wanda꞉hali I̱ teke pa꞉ta꞉ na hake pupama laa tolu lueke. \s1 Hali yaapoma꞉ da yaapo a꞉epekeeki \r (Luku 6꞉47-49) \p \v 24 Kutaata꞉ wanda꞉hali epima꞉ do ya pimanu opuaata꞉ koto alo ekimanu ota꞉ pu haya꞉ka꞉na꞉ta꞉ kota꞉ ipikita꞉ mo hande hone wopu wia toopi manda da a꞉eyeke hali tupa꞉ hala꞉me. \v 25 Nate ma꞉nda꞉na꞉ lako tieke lopeeke ekima꞉ ikalimanu paeyao too make po tilipu tiekema꞉ mo dana꞉ ambula ambula piekepate mo data꞉ toopi manda a꞉eyeke ekima꞉ na lombiekeme. \v 26 Pate wanda꞉hali epima꞉ do ya pimanu opuaata꞉ koto alo ekimanu na pu haya꞉ka꞉na꞉ta꞉ kota꞉ ipikita꞉ mo hande hone wopu na wiki hou manda da a꞉eyeke hali tupa꞉ hala꞉me. \v 27 Nate ma꞉nda꞉na꞉ lako tieke lopeeke ekima꞉ ikalimanu paeyao too make po tilipu tiekema꞉ mo dana꞉ ambula ambula pieke ekima꞉ mo data꞉ mea lombayekeme. Ota꞉ hoeya꞉hapu mea lombao hoeyaeyekeme. \p \v 28 Yesuma꞉ do koto pimanu walo paeyaeyeketa꞉ mo hande mombelemeke wanda꞉hali paeyaoma꞉ta꞉ leke opo handaake wimikime. \v 29 Pa ekipeke ipikita꞉ mo ika꞉ hande Lo Pimanu walo haemeke haliwekima꞉ walo haemeke tupa꞉ na waleekeme. Pate ipikita꞉ biki ula꞉ halima꞉ waleke nono pieke handaa pimikime. \c 8 \s1 Yesuma꞉ kindi yeni hake hali epeaeyekeeki \r (Maka 1꞉40-45, Luku 5꞉12-16) \p \v 1 Yesuma꞉ oli hande pote pa꞉ta꞉ hao hola꞉pa꞉niao epeeke handaata꞉ wanda꞉hali tieke ipika꞉ hoki nane teli mea epemekeme. \v 2 Kutupa Yesu opolo ipulu haena꞉ta꞉ kindi yeni hake hali homeke ipiki pa꞉ta꞉ a꞉pa panda꞉ puniaaso hata꞉ alota꞉ Tekehalio. Neke hone pia꞉ka꞉na꞉ta꞉ kota꞉ nakana꞉ma꞉ ya yeni epeawalena꞉e leekeme. \v 3 Koto leeke Yesuma꞉ ipika꞉ kiki tindipao wataaso hata꞉ alota꞉ Aowe. I̱ hone pa꞉la꞉me. Naka꞉ kindi yenita꞉ epeao epeke loke halena꞉ alome leekeme. Koto leeke tomona꞉ kota꞉ mo somena꞉ kindi yenita꞉ hapua mateekeme. \v 4 Kutu pieketa꞉ Yesuma꞉ mo some pa꞉ta꞉ Opie la alota꞉ Doeki ma꞉nda꞉ pa꞉ta꞉ amba꞉la na leketa꞉ pa mo yeni peao hala꞉ halima꞉ titina꞉ amba꞉la naka꞉ yeni ota꞉ paela꞉pe laa handena꞉ a̱i̱ ipiki pa꞉ta꞉ pua꞉peke. Kutaata꞉ wanda꞉halima꞉ naka꞉ yenita꞉ ota꞉ paela꞉me hone wina꞉ mo hande Mosesima꞉ la꞉ wieke tupa꞉ Koda꞉ pa꞉ta꞉ lia hala꞉la꞉ ale lia hala꞉peke leekeme. \s1 Ami you halina꞉ e pokaasa꞉ some epeaeyekeeki \r (Luku 7꞉1-10) \p \v 5 Yesu mo hande Kapeneami daoni pa꞉ta꞉ opolo pua haena꞉ mo hande Loma꞉ wanda꞉halina꞉ ami haliwekina꞉ you halima꞉ Yesu manda꞉ hande pitolo honke alo alota꞉ \v 6 Tekehalio. Ya e pokaasa꞉ halita꞉ kiki anke lupa wiki yeni mea pota꞉ pomua꞉peke na yaalo tanda tieke mea ya da pa꞉ta꞉ u peli pelia hala꞉me leekeme. \v 7 Yesuma꞉ ipika꞉ pi hombo peaaso alota꞉ Epeaalo pulueke leekeme. \v 8 Koto leeke handaata꞉ mo somema꞉ alota꞉ O dia꞉me. Neke ya da pa꞉ta꞉ epo alota꞉ I̱ta꞉ epeke hali dia꞉ ya꞉la꞉ ekina꞉ nakana꞉ma꞉ ipika꞉ yeni pa paena꞉e pi homeke leka꞉na꞉ta꞉ kota꞉ ya e pokaasa꞉ hali tialieke. \v 9 Pa ekipeke. I̱ta꞉ mandane ami you haliweki oto pa꞉ta꞉ halome. Kutaa I̱ oto pa꞉ta꞉ make mandane ami haliweki halememe. Kutupa I̱ma꞉ ma꞉nda꞉ pa꞉ta꞉ Pue loa꞉ka꞉na꞉ta꞉ pelieke. Ma꞉nda꞉ pa꞉ta꞉ make Epoe loa꞉ka꞉na꞉ta꞉ ipilieke. Kutupa ya pa hameke e pokaasa꞉ some pa꞉ta꞉ Do e pokae loa꞉ka꞉na꞉ta꞉ kota꞉ ota꞉ pealieke leekeme. \v 10 Koto leekeeki Yesuma꞉ opuolota꞉ penkilipa꞉tia pominolo hata꞉ mo hande ipika꞉ hoki nane telimiki wanda꞉hali pa꞉ta꞉ alota꞉ I̱ma꞉ iki pa꞉ta꞉ ota꞉ pi alome. Mo Isulai tapake tukiki pa꞉ta꞉ dupiki hone tulaake some homeke ma꞉nda꞉ a꞉nda꞉ I̱ na handolome. \p \v 11 Koto ekina꞉ I̱ma꞉ iki pa꞉ta꞉ pi ma꞉nda꞉ make dupa alome. Mo nate opa꞉la꞉ nanema꞉ make pamba꞉la꞉ nanema꞉ make wanda꞉hali wopuma꞉ mo hepenina꞉ Kilu Tombuao Hala꞉ ekina꞉ yawe lulu pa꞉la꞉ pa꞉ta꞉ a꞉pa Eipoloha꞉ma꞉ Aisa꞉ke make Dieikope ame̱le̱ mandakena꞉ apa꞉tao pita꞉ nelimikie. \v 12 Pate mo hande Kilu Tombuao Hala꞉eki tukiki pa꞉ta꞉ ota꞉ pua hapa꞉peke yolo peleme wanda꞉hali kone pa mo timba꞉ la꞉papeke pa꞉ta꞉ yolo baalieke. Koto pa꞉ta꞉ta꞉ mo wanda꞉halima꞉ e̱ tieke alo hata꞉ ika꞉ kake nokopa hata꞉ kake lenkena꞉ tieke lo halimikie laa \v 13 Yesuma꞉ mo ami you hali pa꞉ta꞉ alota꞉ Naka꞉ hone tulale ekima꞉ kone pealiekema꞉ da pue leekeme. Mo ami you halina꞉ e pokaeyeke halita꞉ koto kone tiaeyekeme. \s1 Wanda꞉hali wopu Yesuma꞉ epeaeyekeme \r (Maka 1꞉29-34, Luku 4꞉38-41) \p \v 14 Yesuma꞉ Pidana꞉ da pa꞉ta꞉ peekeme. Koto pa꞉ta꞉ta꞉ Pidana꞉ meiyeke wanda꞉ hoputiti yeni hao ipika꞉ da panda꞉ pa꞉ta꞉ polu pitiekeeki handeekeme. \v 15 Kutu pieketa꞉ Yesuma꞉ mo wanda꞉na꞉ kiki wataaso haena꞉ mo yeni tandeleekeme. Kutu pieke handaa ipiki tiao hata꞉ta꞉ Yesu pa꞉ta꞉ nemanu haleekeme. \p \v 16 Nate pambolo haena꞉ta꞉ mandane wanda꞉halima꞉ mo hoke temokomanu pitiki wanda꞉hali wopu Yesu pa꞉ta꞉ mea epemekeme. Mo hoke temoko manuta꞉ Yesu ipika꞉ pima꞉ tolu liaata꞉ yeni haemeke wanda꞉hali ika꞉ yenimanu make tandelaeyekeme. \v 17 Yesuma꞉ koto wanda꞉hali epeaeyeke hau manuta꞉ amba꞉ hande potopede hali Aisayama꞉ la꞉ witolo hata꞉ alota꞉ \q1 Ipikana꞉ma꞉ ipika꞉ kone nika꞉ ki yenimanu meao make mo biki ula꞉ yeni tekemanu make yoka꞉ mea baeyekeme laa la꞉ wieke pi yaaluekema꞉ yeke piekeme. \s1 Yesu ame̱le̱ poluekema꞉ taapa꞉la꞉ haliweki \r (Luku 9꞉57-62) \p \v 18 Yesuma꞉ mo hande ipiki a꞉pa ambulaemeke wanda꞉hali handaa hone wiaata꞉ ipika꞉ hoki nane telimiki haliweki pa꞉ta꞉ alota꞉ Mo ikali leke mone tea꞉na꞉ baape leekeme. \v 19 Mo hande wape pea wala꞉tiki pu hayeke hali homekema꞉ ipiki pa꞉ta꞉ a꞉pa alota꞉ Wala꞉la꞉ halio. I̱ta꞉ neke hando pa꞉ta꞉ peka꞉na꞉ make ota꞉ teli mea pomuluekema꞉ yeke I̱ma꞉ tikitiki yao halome. \v 20 Yesuma꞉ ipika꞉ pi hombo peaaso alota꞉ Keao hala꞉ kika manuma꞉ kone ika꞉ polu peleme ale ula꞉me. Kutaa ba manuma꞉ make ika꞉ pelia꞉pa꞉peke dakemanu hao hala꞉me. Pate mo Wanda꞉halina꞉ Eiyekema꞉ ipika꞉ you wia pelia꞉peke da panda꞉ ma꞉nda꞉ na ula꞉me. \v 21 Hali ma꞉nda꞉ Yesuna꞉ hoki nane telia꞉la꞉ hali hata꞉ kone Yesu pa꞉ta꞉ alota꞉ I̱ta꞉ ya apa꞉ mea hoiluekema꞉ paa la꞉ka꞉la ponoe leekeme. \v 22 Pate Yesuma꞉ hombo peaaso alota꞉ Ika꞉ toko manuma꞉ ika꞉ kone hoina꞉ma꞉ neketa꞉ I̱ teli mea epoe leekeme. \s1 Yesuna꞉ pima꞉ po tilipu tunkulaeyekeeki \r (Maka 4꞉35-41, Luku 8꞉22-25) \p \v 23 Yesuma꞉ kawaso homeke pa꞉ta꞉ honda꞉ pamba pitulu peeketa꞉ ipika꞉ disaipolo haliweki make telimea pemekeme. \v 24 Mo kawaso pua ikali leke tukiki tukikina꞉ haena꞉ penkilipake po tilipu tiekema꞉ mo ikali lekena꞉ ambulaeyekeme. Kutu pieke ekima꞉ mo kawasota꞉ teke pa꞉ta꞉ honki lapeke yekepate Yesuta꞉ u peliekeme. \v 25 Mo disaipolo haliwekima꞉ Yesu teke pa꞉ta꞉ pua ipiki mea tiaaso alota꞉ Tekehalio. Nikita꞉ ikali naa homa꞉pekeeki teke pa꞉ta꞉ ta ya꞉la꞉ma꞉ niki pa꞉ta꞉la꞉e lemekeme. \v 26 Yesuma꞉ hombo peaaso alota꞉ Ekipeke handa paala꞉ tiekema꞉ homelemepe. Ikita꞉ hone wotu na tulake some hombo ya꞉ka꞉ta꞉me laata꞉ Ipikana꞉ma꞉ tia liao hata꞉ mo hande po tilipu pita꞉ ikali ho yaapo tunkulina꞉ pi leekeme. Koto leeketa꞉ mo hande po ikali yaapo tunkula la꞉ma꞉ na piki e pondo na leke wiekeme. \v 27 Kutu piekeeki handolo hata꞉ paeyaoma꞉ penkilipa꞉tia pomimikime. Mo ikali pita꞉ po tilipu yaapoma꞉ ipika꞉ pi ota꞉ opita꞉la꞉ ekita꞉ do someta꞉ eki piki some yekea lemekeme. \s1 Yesuma꞉ yaapo halina꞉ hoke temoko tolu liekeeki \r (Maka 5꞉1-20, Luku 8꞉26-39) \p \v 28 Yesuma꞉ mo hande ikali leke mone tea꞉na꞉ wieke kenke Kedata nane opolo ipulu haena꞉ta꞉ hali hoiyu hayeke tikene da pa꞉ta꞉ haepeke hali yaapoma꞉ Yesu a꞉pa manda꞉ hande pipikime. Mo hali yaapo pa꞉ta꞉ta꞉ hoke temokomanu pitieke ekima꞉ ipilikita꞉ ota꞉ ka꞉la꞉ta꞉ wopu piki some yaapo haepekeme. Koto ekima꞉ta꞉ wanda꞉halima꞉ mo hali yaapo haepeke ale teke pa꞉ta꞉ wieke pota꞉na꞉ pua꞉peke na yekeme. \v 29 Koto hali yaapoma꞉ Yesu handolo hata꞉ koto kone wi la alota꞉ Koda꞉na꞉ Eiyekeo. Niki pa꞉ta꞉ eki hau puluekema꞉ ipulipe laa Mo hande niki hoeyaalo pa꞉la꞉ nate a̱i̱ na epeke haena꞉ niki hoeyaaluekema꞉ a꞉pa pipe lemekeme. \v 30 Iki haemeke ale mo pate leketa꞉ ma꞉na꞉ titima꞉ ne nalo haemekeme. \v 31 Kutaata꞉ mo hande hoke temoko manuma꞉ Yesu pa꞉ta꞉ alota꞉ Nakana꞉ma꞉ niki tolueke hone wika꞉na꞉ta꞉ kota꞉ mo ma꞉na꞉ titi pa꞉ta꞉ pitulu pomono tapaapeke laa honke lemekeme. \p \v 32 Yesuma꞉ koto hoke temokomanu pa꞉ta꞉ pupee leeke pita꞉ta꞉ kota꞉ ikana꞉ma꞉ mo hali yaapo mina꞉pa꞉lao mo ma꞉na꞉ titi pa꞉ta꞉ pua honda꞉ pambemekeme. Koto ekina꞉ mo ma꞉na꞉ titi paeyaota꞉ mo lombeeke alena꞉ a̱i̱ya hola꞉pa꞉niao ikali leke pa꞉ta꞉ lopaata꞉ ikali naa homa꞉ pitaemekeme. \p \v 33 Kutupa mo ma꞉na꞉ titi handeteke haemeke hali manuma꞉ ika꞉ teke da nane pindipa puaata꞉ mo hande pieke hau paeyao make hande hoke temoko pitiki hali yaapo pa꞉ta꞉ pieke haumanu tonka꞉na꞉ paeyao wanda꞉hali pa꞉ta꞉ moka꞉laemekeme. \v 34 Koto ekina꞉ta꞉ mo daoni pa꞉ta꞉ haemeke wanda꞉hali ota꞉ paeya tapaoma꞉ Yesu manda꞉ hande pulu pemekeme. Kutupa ikana꞉ma꞉ Yesu handaa ipiki pa꞉ta꞉ honke alo alota꞉ Nika꞉ da yu mina꞉pa꞉lao pue lemekeme. \c 9 \s1 Yesuma꞉ dola꞉pake piki hali homeke epeaeyekeeki \r (Maka 2꞉1-12, Luku 5꞉17-26) \p \v 1 Yesuma꞉ mo kawaso pa꞉ta꞉ pitulu pua mo ikali leke tunkula paa la꞉ka꞉la mone tea꞉na꞉ ipika꞉ teke da pa꞉ta꞉ opolo peekeme. \v 2 Kutu pieketa꞉ mandane wanda꞉halima꞉ dola꞉pake piki hali homeke ipiki pa꞉ta꞉ tilina꞉ mea tia epemekeme. Yesuma꞉ ika꞉ hone tulaemekeeki handaa mo dola꞉pake piki hali handolo alota꞉ Apa꞉ma꞉ta꞉ epolo pila꞉taa. Naka꞉ hoke hauta꞉ pa paeyaasome leekeme. \p \v 3 Mandane wape pea walo haemeke haliwekima꞉ koto leekeeki opua ika꞉ honema꞉ alota꞉ Do somema꞉ Koda꞉na꞉ biki hoeyake pi ala꞉me hone wimikime. \p \v 4-5 Mo haliwekima꞉ hone wimikieki handaa Yesuma꞉ amba꞉ kokele pea hata꞉ iki pa꞉ta꞉ alota꞉ Ekipeke handa ika꞉ puki manuma꞉ koto hoke honemanu miniki halemepe laa lota꞉ pitolo alota꞉ Ikana꞉ma꞉ eki hone witemepe. I̱ma꞉ Naka꞉ hoke hauta꞉ paeyaasome alo pi yapa꞉ pa꞉la꞉pe o Neke tiao pue alo pi yapa꞉ pa꞉la꞉pe laa \v 6 iki pa꞉ta꞉ alota꞉ Wanda꞉halina꞉ Eiyekema꞉ do kenkena꞉ hata꞉ hoke haumanu paeyaapeke wele wia halo ekita꞉ ame pene yanoma꞉ handa꞉pa꞉peke. Koto laata꞉ mo hande dola꞉pake some pa꞉ta꞉ alota꞉ Tiao. Naka꞉ yapa꞉ta꞉ yoka꞉ mea mina da pue leekeme. \v 7 Mo halima꞉ koto pi opuaata꞉ tiao ipika꞉ da peekeme. \v 8 Wanda꞉halima꞉ koto hau handolota꞉ paala꞉ma꞉ homemekeme. Do epeaasa꞉ weleta꞉ Koda꞉ma꞉ haliweki pa꞉ta꞉ halaa pia꞉ka꞉ta꞉me laa ipika꞉ biki yeiya꞉ laemekeme. \s1 Ma꞉tiu pa꞉ta꞉ I̱ telimea epoe leekeeki \r (Maka 2꞉13-17, Luku 5꞉27-32) \p \v 9 Yesuma꞉ koto pa꞉ta꞉ mina꞉pa꞉lao pulu hata꞉ta꞉ dakisi mu hayeke hali bikita꞉ Ma꞉tiu ipika꞉ mani yata꞉po hayeke da pa꞉ta꞉ pitiekeeki handeekeme. Yesuma꞉ ipiki pa꞉ta꞉ alota꞉ I̱ teli mea epoe leekeme. Koto leeke Ma꞉tiu tiao ipiki telimea peekeme. \p \v 10 Kutupa Yesuma꞉ Ma꞉tiuna꞉ da pa꞉ta꞉ ne nalo pitina꞉ dakisi mani mu haemeke haliweki wopu make hoke haliweki wopu make Yesu ipika꞉ hoki nane telimiki haliweki ame̱le̱ mandake pa꞉ta꞉ pitimikime. \v 11 Kutu pimikieki mandane Pa꞉tisi haliwekima꞉ handolo hata꞉ ipika꞉ disaipolo haliweki pa꞉ta꞉ alota꞉ Ekipeke mo ika꞉ disama꞉ mo dakisi mani mu haleme haliweki mo hoke haliweki ame̱le̱ ne no pilimipe lemekeme. \p \v 12 Yesuma꞉ koto lemeke pi opua iki pa꞉ta꞉ alota꞉ Yeni na hasa꞉ wanda꞉halima꞉ dokeda hali pa꞉ta꞉ na polo pelemepate pa yeni hasa꞉ wanda꞉halita꞉ dokeda pa꞉ta꞉ pelimikie. \v 13 Hande Baiboloma꞉ alota꞉ Mo hoteke lia hala꞉la꞉ ekita꞉ I̱ma꞉ hone na pa꞉la꞉pate a꞉ta꞉ma꞉ homo hasa꞉ hau homeke hone pa꞉la꞉me la꞉la꞉ pina꞉ tekemanu amba꞉la hone uemena꞉ ikana꞉ma꞉ pua weiya꞉pe. I̱ma꞉ta꞉ epeke hau pu hala꞉ wanda꞉hali hone ma꞉nda꞉ la꞉ka꞉la wina꞉yeke wi loluekema꞉ na epoa꞉pate pa hoke hau pu hala꞉ wanda꞉halima꞉ hone ma꞉nda꞉ la꞉ka꞉la wina꞉yeke wi loluekema꞉ epoa꞉me leekeme. \s1 Nee pi wita꞉la꞉ ekina꞉ lota꞉ pita꞉la꞉eki \r (Maka 2꞉18-22, Luku 5꞉33-39) \p \v 14 Kutupa nate ma꞉nda꞉na꞉ mo hande bapitaisi peao hayeke hali Dionina꞉ hoki nane telimiki haliweki ikana꞉ma꞉ Yesu pa꞉ta꞉ a꞉pa alota꞉ Pa ekipeke nikana꞉ma꞉ make mo Pa꞉tisi haliwekima꞉ make tana꞉ eleke elekena꞉ nee pi u moneao haloma꞉pate naka꞉ disaipolo haliwekima꞉ta꞉ nee pi ota꞉ na wilimime leekeme. \p \v 15 Koto lemeke Yesuma꞉ iki pa꞉ta꞉ alota꞉ Wanda꞉ panake ta꞉ma꞉ni pita꞉la꞉ natena꞉ wanda꞉ tekehalima꞉ mo ipika꞉ wi leeke epemeke wanda꞉hali ame̱le̱ mandake hao haya꞉ka꞉na꞉ta꞉ ikana꞉ma꞉ ka꞉nda꞉ma꞉ homo halimikie hone witemepe. Dia꞉me. Koto pea꞉peke na ya꞉la꞉me. Pate ipiki mea polo pa꞉la꞉ nate ipilia꞉ natena꞉ta꞉ mo wanda꞉ teke halita꞉ iki ame̱le̱ na halieke. Koto natena꞉ta꞉ ikana꞉ma꞉ nee pi wilimikie. \p \v 16 Ma꞉nda꞉ma꞉ amba꞉ dau tombulu epeaaluekema꞉ mo panake dau sinkipikieki mea talao na tombulu hala꞉me. Kutu pia꞉ka꞉na꞉ta꞉ panake dau sinkipiki talaasa꞉ ekima꞉ amba꞉ dau paa sinkipa ka꞉ka꞉na꞉ tieke wilieke. \v 17 Koto tupa꞉ kone ma꞉nda꞉ma꞉ panake waini ikalita꞉ amba꞉ ma꞉na꞉ yonkelekema꞉ wa꞉pa꞉la꞉ ipi kanake manuna꞉ na holo pambo hala꞉me. Kutu pia꞉ka꞉na꞉ta꞉ mo waini ikali hoelolu baalieke. Kutu pilia꞉ ekima꞉ta꞉ mo ma꞉na꞉ yonkeleke make ota꞉ hoeya pa wilieke. Kutu piliepate panake ma꞉na꞉ yonkelekema꞉ wa꞉pa꞉la꞉ kanakemanu mea panake waini ikali holo pambea꞉ka꞉na꞉ta꞉ kota꞉ mo ikali kanake yaapota꞉ ota꞉ epeke tupa꞉ endialipipikie laa leekeme. \s1 Homa꞉pa wieke wandiki pita꞉ yeni hao hayeke wanda꞉ yaapo \r (Maka 5꞉21-43, Luku 8꞉40-56) \p \v 18 Yesuma꞉ mo hande haliweki pa꞉ta꞉ do koto pimanu alo haena꞉ Diu wanda꞉halina꞉ yeni dana꞉ you hali Yesu pa꞉ta꞉ opolo a꞉pa tumiki yotuao pita꞉ alota꞉ Ya wandikita꞉ homa꞉la꞉pate pa ipika꞉ lokena꞉ naka꞉ kiki a꞉pa wika꞉na꞉ta꞉ tiaalieke leekeme. \v 19 Koto leeke Yesu tiao ipiki telimea peeke ipika꞉ disaipolo haliweki make mandake pemekeme. \p \v 20 Ikana꞉ma꞉ koto pulu haena꞉ta꞉ wanda꞉ homeke Yesuna꞉ hoki nanema꞉ a꞉pa ipika꞉ dopieke dau nepoko wataeyekeme. Mo wanda꞉ta꞉ bapi 12 tukiki pa꞉ta꞉ hayeke andusa꞉ we wopu yopu lombei peao hayekeme. \v 21 Koto wanda꞉na꞉ honema꞉ta꞉ I̱ma꞉ ipika꞉ dau watawa꞉ka꞉na꞉ta꞉ ya yeni paelieke hone wiekeme. \v 22 Yesuma꞉ la꞉ka꞉la꞉moneao ipiki handolo alota꞉ Naka꞉ hone tulaale ekima꞉ neke epeleme leekeme. Koto leeke pa꞉ta꞉ koto kone mo wanda꞉na꞉ yeni paeyao epea hayekeme. \p \v 23 Koto hoki naneta꞉ Yesu mo hande you halina꞉ da pa꞉ta꞉ honda꞉ pambeekeme. Koto homa꞉ da tukiki pa꞉ta꞉ mombelemeke pe kanake lita꞉la꞉ tapake make homa꞉ witolo e̱ ala꞉ tapake wopu make pitimikieki handaata꞉ Yesuma꞉ iki pa꞉ta꞉ alota꞉ \v 24 Koto wandiki sikita꞉ ota꞉ na homa꞉la꞉pate pa u pa꞉ela꞉me. Koto pa꞉la꞉ma꞉ iki paeyao hama pupe leekeme. Koto leeketa꞉ iki paeyaoma꞉ ipiki kitaemekemepate \v 25 Yesuma꞉ koto wanda꞉hali tolu lia hama nane haena꞉ laata꞉ mo wandikina꞉ da panda꞉ pa꞉ta꞉ pua ipika꞉ kiki mieketa꞉ mo wandiki koto kone tiaeyekeme. \v 26 Koto wandiki mea tiaeyeke ekina꞉ pita꞉ koto kenke paeyao pa꞉ta꞉ kende tupa꞉ wiekeme. \s1 Yesuma꞉ leke holupiki hali yaapo epeaeyekeeki \p \v 27 Yesuma꞉ koto pa꞉ta꞉ mina꞉pa꞉lao pulu haena꞉ leke holu piki hali yaapoma꞉ ipika꞉ hoki nane wi tieke la꞉ paleke teli mea pulu alota꞉ Deipidina꞉ eiyekeo. Diki pa꞉ta꞉ a꞉ta꞉ma꞉ homa꞉peke la꞉tia pepekeme. \v 28 Yesu da pa꞉ta꞉ honda꞉ pambolo haena꞉ koto leke holu piki hali yaapota꞉ ipiki pa꞉ta꞉ epepekeme. Kutu pipiki Yesuma꞉ ipiliki pa꞉ta꞉ lota꞉ pitolo alota꞉ Ipilika꞉ honema꞉ta꞉ I̱ pa꞉ta꞉ ipiliki epeapeke wele ula꞉me hone witolo hone ti lalepepe leekeme. Ipilikana꞉ma꞉ koto pi hombo peaaso alota꞉ Aowe lepekeme. \v 29 Koto lepeke pi Yesuma꞉ opua ipilika꞉ leke wataaso alota꞉ Koto ipilika꞉ hone ti lalepe tupa꞉ kone pina꞉e leekeme. \v 30 Koto pi alo haena꞉ kone ipilika꞉ leke ki leekeme. Kutu pieke Yesuma꞉ ipiliki hando alo hata꞉ alota꞉ Ma꞉nda꞉ pa꞉ta꞉ na pua lapa꞉peke leekeme. \v 31 Koto leekepate ipilikana꞉ma꞉ mo da mina꞉pa꞉lao pulu hata꞉ mo Yesuma꞉ pieke hauta꞉ koto haepeke kenke pa꞉ta꞉ kende tupa꞉ wina꞉ lepekeme. \s1 Pi na leke hali epeaeyekeeki \p \v 32 Mo hande leke holu piki hali yaapo mo da mina꞉pa꞉lao pulu haena꞉ta꞉ pa mandane wanda꞉halima꞉ pi na leke hali homeke Yesu pa꞉ta꞉ hatuku epemekeme. Mo halina꞉ pi na leeke ekita꞉ hoke temoko pita꞉ piekeme. \v 33 Yesuma꞉ mo hande hoke temoko tolu lieketa꞉ koto kone mo hande pi na leke halima꞉ pi paa leekeme. Koto piekeeki wanda꞉hali paeyaoma꞉ handolo tola꞉tia pominolo alota꞉ Dupiki hau homeke ma꞉nda꞉ Isulai kenke pa꞉ta꞉ ota꞉ na handoma꞉me lemekeme. \v 34 Koto lemekepate mo hande Pa꞉tisi haliwekima꞉ alota꞉ Do somema꞉ta꞉ mo hande hoke you temokona꞉ wele mea koto hande hoke temokomanu tolu lia pia꞉ka꞉ta꞉me. \s1 Yesuma꞉ wanda꞉hali pa꞉ta꞉ a꞉ta꞉ma꞉ homeekeeki \p \v 35 Yesuma꞉ta꞉ koto pa꞉ta꞉ haemeke da paeyao pa꞉ta꞉manu pomu lopeekeme. Ika꞉ teke da tieke pa꞉ta꞉ make ika꞉ da teke pa꞉ta꞉manu make pomu lopo piekeme. Kutaata꞉ ika꞉ yeni pu haemeke damanu pa꞉ta꞉ make pi walo hayekeme. Ipikana꞉ma꞉ mo Koda꞉na꞉ Kilu Tombuao Hala꞉ ekina꞉ Pi Seliapomanu walolo hata꞉ make mo ta꞉ta꞉ ta꞉ta꞉ piki yeni haemeke wanda꞉halina꞉ yeni tekemanu tonka꞉na꞉ wamo peatiki pomu hayekeme. \v 36 Koto pomieke ale pa꞉ta꞉manu mombelemeke wanda꞉hali tieke handaata꞉ iki pa꞉ta꞉ ipika꞉ pukima꞉ a꞉ta꞉ tieke ota꞉ wopu homeekeme. Pa ekiepina꞉ ikita꞉ mo handeteke hala꞉ hali na hake sipisipimanu hata꞉ pita꞉la꞉ tupa꞉ ika꞉ kone tamba꞉ mia꞉peke na yo make hone mataalo hone ti yoko haemeke haumanu handolo kutu piekeme. \v 37 Koto ekina꞉ ipika꞉ hoki nane telimiki haliweki handolo alota꞉ Ne napeke tieke wopu pota꞉la꞉pate mo mea momba꞉laapeke wanda꞉halita꞉ aneke dia꞉me. \v 38 Koto ekina꞉ta꞉ mo e teke halima꞉ ipika꞉ ena꞉ ne napeke mea momba꞉laalo peleme haliweki ana꞉na꞉ tapaena꞉ ikana꞉ma꞉ ipiki pa꞉ta꞉ yeni pu hapa꞉peke leekeme. \c 10 \s1 Mo 12 Aposolo haliwekina꞉ bikimanu \r (Maka 3꞉13-19, Luku 6꞉12-16) \p \v 1 Yesuma꞉ ipika꞉ hoki nane telimiki 12 haliweki wi la꞉ mea momba꞉lao hata꞉ mo hoke temokomanu tolu lia꞉peke welemanu make hoke yeni tekemanu make wamo pea꞉peke welemanu make iki pa꞉ta꞉ ana꞉na꞉ haleekeme. \p \v 2 Koto 12 Aposolo haliwekina꞉ biki manuta꞉ doe. Titina꞉ta꞉ Saimono biki ma꞉nda꞉ta꞉ Pida kutupata꞉ Pida ipika꞉ hameke A꞉ndutu make Sepedina꞉ eiyeke Dia꞉mesi Dioni hama̱la̱꞉ make \v 3 Pilipi make Badolomiu make Tomasi make mo hande dakisi mu hayeke some Ma꞉tiu make A꞉lopia꞉sina꞉ eiyeke Dia꞉mesi make Ta꞉dia꞉si make \v 4 Saimono Seloti make mo hande Yesu lina꞉ a꞉nda꞉ lombea꞉ hali Diudasi Isekatioti make ika꞉ biki paeyaota꞉ koto wape pea ula꞉ handa꞉pe. \s1 Mo 12 haliwekima꞉ e pokaena꞉ tapaa tapaa piekeeki \r (Maka 6꞉7-13, Luku 6꞉12-16) \p \v 5 Koto 12 haliweki tapaaluekema꞉ hata꞉ta꞉ Yesuma꞉ iki pa꞉ta꞉ dupiki pi leekeme. Mo Diendaili tapakena꞉ da yu pa꞉ta꞉manu o Sametia tapakena꞉ da teke pa꞉ta꞉manu make na pua꞉pa꞉peke leekeme. \v 6 Pate kutu piteleme tupa꞉ta꞉ mo Isulaina꞉ alu peleme sipisipima꞉ handeleme wanda꞉hali pa꞉ta꞉ pua꞉pa꞉peke leekeme. \v 7 Kutupa iki puaata꞉ dupiki pi lapa꞉peke Mo hande Hepenina꞉ Kilu Tombuao Hala꞉ ekita꞉ iki teke pa꞉ta꞉ ta a꞉pa hala꞉ handa꞉pe lapa꞉peke. \v 8 Koto alo hata꞉ta꞉ mo yeni haleme wanda꞉halina꞉ yeni wamo peao make mo homemeke tokomanu mea da꞉tao make wanda꞉halina꞉ lokena꞉ hala꞉ kindi yenimanu epeaaso hata꞉ mo hoke temokomanu tolu lu pia꞉pa꞉peke. Do koto pea꞉pa꞉peke alo ekita꞉ pa hameke mimi ekina꞉ ikana꞉ma꞉ make pa hameke hala꞉pa꞉peke. \p \v 9 Ika꞉ pausa pa꞉ta꞉ kolo mani o silipa mani o wepiki toeamanu make na mendia꞉pa꞉peke. \v 10 Ta pota꞉na꞉ poluekema꞉ta꞉ nu o topo dau o topo ankedake o tumapu make na mea pu pea꞉pa꞉peke. Pa ekipeke. Mo e pokaasa꞉ halima꞉ta꞉ ipika꞉ e pokaasa꞉ alemanu kone hala꞉peke ya꞉lieke. \p \v 11 Ikana꞉ma꞉ mo daoni pa꞉ta꞉manu o da teke pa꞉ta꞉manu opolo pemeka꞉na꞉ta꞉ kota꞉ koto pa꞉ta꞉ mo epeke tikitiki piki hali ma꞉nda꞉ weiya handaata꞉ koto somena꞉ da topo na piki pa pelia haota꞉ kenke ma꞉nda꞉ pa꞉ta꞉ puluekema꞉ mina꞉pa꞉lao pua꞉pa꞉peke. \v 12 Da homeke a꞉nda꞉ pa꞉ta꞉ honda꞉ pambolo hata꞉ta꞉ dupiki pi lapa꞉peke Do da pa꞉ta꞉ haleme wanda꞉hali paeyaota꞉ Koda꞉ma꞉ epeaena꞉e lapa꞉peke. \v 13 Koto da pa꞉ta꞉ halimi wanda꞉halima꞉ a꞉nda꞉ iki pa꞉ta꞉ ta꞉na꞉ma꞉ homolo hata꞉ A꞉pa꞉la꞉ma꞉ epoe lemeka꞉na꞉ta꞉ kota꞉ koto epeaasa꞉ pita꞉ mo da pa꞉ta꞉ ota꞉ u pelia haena꞉ lapa꞉peke. Pate iki ta꞉na꞉ na homemeka꞉na꞉ta꞉ kota꞉ koto epeaasa꞉ pita꞉ paa yoka꞉ mea꞉pa꞉peke. \v 14 Kutaa make mandane daoni o da teke manuma꞉ a꞉nda꞉ iki pa꞉ta꞉ Epeke a꞉pa꞉la꞉me laa na handa꞉ mu make o ika꞉ pi na opu pimika꞉na꞉ta꞉ kota꞉ koto da yu mina꞉pa꞉lao ika꞉ ankena꞉ pa꞉la꞉ dokolo tande laa mina꞉pa꞉lao pua꞉pa꞉peke. \v 15 I̱ma꞉ iki pa꞉ta꞉ ota꞉ ota꞉ pi alome. Mo Koda꞉na꞉ pi yokaalu pulu pa꞉la꞉ nate tieke ipilia꞉ dina꞉ta꞉ mo hande Sodomo da pita꞉ Komoto da yaapo pa꞉ta꞉ halo pa꞉la꞉ hoke yenkita꞉ ota꞉ tieke mulu pelepepate pa koto ikana꞉ma꞉ walimi pi kiaalimi wanda꞉hali ikana꞉ma꞉ mulu peleme yenkita꞉ Koda꞉ma꞉ ota꞉ haka꞉ta꞉pao halieke alome leekeme. \s1 Tanda mea꞉pekeeki \r (Maka 13꞉9-13, Luku 21꞉12-17) \p \v 16 Opua꞉pe. Ikita꞉ mo honkopu wopu na hake sipisipimanu tupa꞉ ya꞉la꞉pate I̱ma꞉ iki mo tikene iyamanu tukiki pa꞉ta꞉ hamena꞉ tapaasome. Koto ekina꞉ mo hande ketoma꞉ kimelema꞉ pomua꞉la꞉ tupa꞉ iki make kimelema꞉ pomua꞉pa꞉peke. Kutaa make mo hande dokolo ba manuma꞉ epeke tupa꞉ momba꞉la pitu haleme tupa꞉ iki make sembepela hao hapa꞉peke. \v 17 Mo haliwekima꞉ iki pa꞉ta꞉ pulu peleme ekimanu wopu handeteke hao hapa꞉peke. Ikana꞉ma꞉ iki da꞉ka꞉pa꞉ mina pi yokaaluna꞉ mea pua make mo ika꞉ pi hotu haleme da pa꞉ta꞉manu iki yombilimikie. \v 18 Paa yanaaso ya biki hoeyaaluekema꞉ ikana꞉ma꞉ ikita꞉ mo kapomani tumiki haliwekimanu pa꞉ta꞉ make mo kinimanu pa꞉ta꞉ make hatuku pelimikie. Kutu pilimi toma꞉na꞉ta꞉ ikana꞉ma꞉ mo Pi Seliapota꞉ koto kapomani tumiki haliweki pa꞉ta꞉ make mo Diendaili wanda꞉hali pa꞉ta꞉ make waloemena꞉ waleke wilieke. \v 19 Iki da꞉ka꞉pa꞉ minilimi pita꞉ma꞉ta꞉ Do pi yokaalu pa꞉ta꞉ta꞉ eki pi lolua꞉pe o eki pa hombo pealua꞉pe laa hone ti na yoko hapa꞉peke. Pa ekipeke. Mo pi yokaalu tukiki pa꞉ta꞉ ika꞉ pi kini pilimi toma꞉na꞉ta꞉ mo ika꞉ lolo peleme pita꞉ pa peneme yaeya꞉ka꞉na꞉ta꞉ ana꞉na꞉ mea lelimikie. \v 20 Koto mo ikana꞉ma꞉ lolo peleme pi manuta꞉ ika꞉ pimanu dia꞉ ya꞉la꞉pate mo ika꞉ Apa꞉na꞉ Sipitidima꞉ ika꞉ lelimi pi pa꞉ta꞉ yama꞉ la꞉na꞉ yeke epena꞉ ala꞉ekie. \p \v 21 Haliwekima꞉ ika꞉ hamekemanu kone lia homaena꞉ mea halimikie. Ateke tonuma꞉ ika꞉ weki wandiki pa꞉ta꞉ make homeke hau kone pina꞉ lelimikie. Mo wekiwandikima꞉ make paa ateke inkiki pa꞉ta꞉ la꞉ka꞉la꞉ moneao a꞉nda꞉ litolo hata꞉ mo ateke inkiki ma꞉nda꞉ma꞉ lia homaena꞉ halimikie. \v 22 Ikana꞉ma꞉ ya e pokaaseme haliweki hata꞉ ya biki miniki haleme ekina꞉ta꞉ wanda꞉hali paeyaoma꞉ iki hoki wala kialimikie. Kutu pilimipate kone mo haumanu ipulu haena꞉ kone mo paelo pa꞉la꞉ nate opolo epena꞉ yu wia hata꞉ honkopu hao bepolatiki pu halia꞉ someta꞉ da꞉taa haena꞉ lelieke. \v 23 Ikana꞉ma꞉ daoni homeke a꞉nda꞉ pa꞉ta꞉ halimipate wanda꞉halima꞉ iki pa꞉ta꞉ tanda kimika꞉na꞉ta꞉ kota꞉ daoni ma꞉nda꞉ pa꞉ta꞉ pindipa pua꞉pa꞉peke. I̱ma꞉ iki pa꞉ta꞉ ota꞉ ota꞉ pi alome. Mo Wanda꞉halina꞉ Eiyeke opolo epea꞉ka꞉na꞉ta꞉ ikana꞉ma꞉ mo Isulaina꞉ daoni paeyao pa꞉ta꞉ pokolo peleme emanu paeyao titina꞉ amba꞉la na mina꞉pa꞉lalimikie alome. \p \v 24 Mo sukulu pita꞉la꞉ weki o wandikita꞉ ipika꞉ wala꞉la꞉ disa some lombei peao na hala꞉me. Koto tupa꞉ kone mo pa hameke e pokaasa꞉ some make ipika꞉ e teke hali lombei peao na hala꞉me. \v 25 Koto ekina꞉ta꞉ mo sukulu pita꞉la꞉ wekima꞉ta꞉ ipika꞉ hone pa꞉ta꞉ta꞉ Yaka disa some tupa꞉ halueke laa hone pia꞉ka꞉na꞉ta꞉ kota꞉ ana꞉ pilieke. Koto tupa꞉ kone mo e pokaasa꞉ somema꞉ make Ya e teke hali tupa꞉ kone halueke laa hone pia꞉ka꞉na꞉ta꞉ kota꞉ koto make ana꞉ pilieke. Wanda꞉halima꞉ mo da homeke pa꞉ta꞉ pambo haleme tapakena꞉ Ateke pa꞉ta꞉ mo hande hoke biki Bielisibulu la꞉ wiaemeka꞉na꞉ta꞉ kota꞉ ipika꞉ wekiwandiki pa꞉ta꞉ make koto biki ota꞉ lombei piki ota꞉ hoke bikimanu kone la꞉tiki pilimikie. \v 26 Kutu pu halimipate ikana꞉ma꞉ mo wanda꞉hali pa꞉ta꞉ paala꞉ma꞉ na homa꞉pa꞉peke. \s1 Epi pa꞉ta꞉ paala꞉ma꞉ homa꞉peke ya꞉la꞉pe \r (Luku 12꞉2-7) \p Mo ame do a꞉mbao ula꞉ alemanu paeyao wetepena꞉ta꞉ paa lumba꞉pa wilieke. Kutupa mo a꞉mbaaso hata꞉ aleme pi paeyao make wetepena꞉ta꞉ paeyaoma꞉ opina꞉ paa peneme yaalieke. \v 27 I̱ma꞉ iki pa꞉ta꞉ timba nane la kitolo pimanu paeyao natepa nane ikana꞉ma꞉ peneme yao wilimikie. Kutupa ika꞉ honumake siki pita꞉ opimi pimanu paeyaota꞉ mo da holu manda nina꞉ tiao hata꞉ paeyaoma꞉ opina꞉ peneme yao la halimikie. \v 28 Mo ika꞉ loke lia homalo pa꞉lemepate ika꞉ temoko lia homaaluekema꞉ wataapeke na ya꞉la꞉ wanda꞉hali pa꞉ta꞉ paala꞉ma꞉ na homo hapa꞉peke. Pate mo ika꞉ loke pita꞉ temoko yaapo ti to hala꞉ ale pa꞉ta꞉ tapao hoeyaapeke Koda꞉ pa꞉ta꞉ homeke ota꞉ paala꞉ma꞉ homo hapa꞉peke. \p \v 29 Hosiki ba siki yaapota꞉ makedina꞉ yenki 10 toea sikima꞉ hamba꞉peke ba siki yaapo yolo pa꞉la꞉pate mo Apa꞉ Koda꞉ma꞉ mo basunu homeke ma꞉nda꞉ honda꞉pa pene waleke na wina꞉ lea꞉ka꞉na꞉ta꞉ kota꞉ homeke a꞉nda꞉ kenkena꞉ honda꞉pa na lopilieke. \v 30 Kutaa ameta꞉ ika꞉ ekina꞉ make dupa alome Ika꞉ you itiki paeyaota꞉ amba꞉ kone yata꞉pa ana꞉ lao ula꞉me. \v 31 Koto ekina꞉ta꞉ ikana꞉ma꞉ paala꞉ma꞉ na homo hapa꞉peke. Pa ekipeke. Ika꞉ tombota꞉ koto hosiki basunu wopuna꞉ yenki ota꞉ lombei pa꞉la꞉me. \s1 Ketisona꞉ biki peneme yaasa꞉eki \r (Luku 12꞉8-9) \p \v 32 Ma꞉nda꞉ epima꞉ wanda꞉halina꞉ leke popelekena꞉ peneme yaaso hata꞉ I̱ta꞉ Ketisona꞉ halie lea꞉ka꞉na꞉ta꞉ kota꞉ I̱ma꞉ make mo ya hepeni hala꞉ Apa꞉na꞉ leke poto poto hata꞉ ipiki pa꞉ta꞉ make homeke hau kone pulueke. \v 33 Pate ma꞉nda꞉hali epima꞉ wanda꞉halina꞉ leke poto poto hata꞉ yaka biki na leke I̱ hoki wala haya꞉ka꞉na꞉ta꞉ kota꞉ I̱ma꞉ make mo ya hepeni hala꞉ Apa꞉na꞉ leke poto poto hata꞉ ipiki pa꞉ta꞉ make kutu pulueke. \s1 I̱ pa꞉ta꞉ amba꞉la pukima꞉ homa꞉pekeeki \r (Luku 12꞉51-53, 14꞉26-27) \p \v 34 Ika꞉ honema꞉ I̱ma꞉ta꞉ do kenkena꞉ a꞉nda꞉ peliaasa꞉eki mea epea꞉me hone na wia꞉pa꞉peke. Dia꞉me. A꞉nda꞉ peliaasa꞉eki na mea epoa꞉pate pa a꞉nda꞉ pita꞉la꞉ kepete mea epoa꞉me. \v 35 I̱ epolo hauma꞉ta꞉ hali homekema꞉ ipika꞉ apa꞉na꞉ a꞉nda꞉ tunkuliki hali haena꞉ lo make wandikima꞉ ipika꞉ inkikina꞉ a꞉nda꞉ tunkuliki wandiki haena꞉ lo make aeyekema꞉ ipika꞉ halikina꞉ inkikina꞉ a꞉nda꞉ tunkuliki wanda꞉ haena꞉ lo make \v 36 kutupa hali homekena꞉ titina꞉ a꞉nda꞉ tunkuliki wanda꞉hali manuta꞉ ipika꞉ da pa꞉ta꞉ haleme tapake kone ya꞉lieke. \p \v 37 Ma꞉nda꞉ hali epima꞉ I̱ pa꞉ta꞉ puki wilia꞉pate pa ipika꞉ pukima꞉ homa꞉la꞉ ekita꞉ ipika꞉ apa꞉ ama꞉ pa꞉ta꞉ titina꞉ amba꞉la wia꞉ka꞉na꞉ta꞉ kota꞉ koto someta꞉ ya disaipolo hali haena꞉ lapeketa꞉ ana꞉ na pa꞉la꞉me. Hali epima꞉ I̱ pa꞉ta꞉ puki wilia꞉pate kone pa ipika꞉ pukima꞉ homa꞉la꞉ ekita꞉ titina꞉ amba꞉la ipika꞉ wekiwandiki pa꞉ta꞉ u haya꞉ka꞉na꞉ta꞉ kota꞉ koto someta꞉ ya disaipolo hali haena꞉ lapeketa꞉ ana꞉ na pa꞉la꞉me. \v 38 Ma꞉nda꞉ hali epima꞉ ipika꞉ a꞉ka꞉tei wape piki ti mea tia ya hau honda꞉ mea na telia pia꞉ka꞉na꞉ta꞉ kota꞉ koto someta꞉ ya disaipolo hali haena꞉ lapeketa꞉ ana꞉ na pa꞉la꞉me. \v 39 Ma꞉nda꞉ hali epima꞉ ipika꞉ honkopuma꞉ kone ipika꞉ da꞉ta꞉la꞉eki muluekema꞉ taapo haya꞉ka꞉na꞉ta꞉ kota꞉ ipika꞉ da꞉ta꞉la꞉eki alupalieke. Pate ya e amba꞉la pokaaluekema꞉ ipika꞉ da꞉ta꞉la꞉eki amba꞉la hone na wia꞉ka꞉na꞉ta꞉ kota꞉ koto somena꞉ da꞉ta꞉la꞉ ekita꞉ pa u halieke. \p \v 40 Wanda꞉hali epima꞉ ta꞉na꞉ma꞉ homolo hata꞉ iki ya disaipolo haliweki handa꞉ mimika꞉na꞉ta꞉ kota꞉ kotota꞉ I̱ kone handa꞉ minelememe. Koto tupa꞉ kone epima꞉ I̱ pa꞉ta꞉ ta꞉na꞉ma꞉ homolo hata꞉ handa꞉ mimika꞉na꞉ta꞉ kota꞉ kotota꞉ mo I̱ tapaala꞉ Apa꞉ pa꞉ta꞉ kone pitememe. \v 41 Wanda꞉hali epima꞉ Koda꞉na꞉ e pokaasa꞉ hali homeke handaata꞉ Do someta꞉ Koda꞉na꞉ e pokaasa꞉ somee hone witolo hata꞉ ta꞉na꞉ma꞉ homaa handa꞉ mimika꞉na꞉ta꞉ kota꞉ koto somema꞉ mulu pa꞉la꞉ yenki putu piliki kone milimikie. Wanda꞉hali epima꞉ mo epeke hali ma꞉nda꞉na꞉ epeke hau handaa Ipikita꞉ epeke halie laa ta꞉na꞉ma꞉ homaa handa꞉ mimika꞉na꞉ta꞉ kota꞉ koto epeke somema꞉ mulu pa꞉la꞉ yenki putu piliki kone milimikie. \v 42 Epima꞉ do ya hoki nane tolu hala꞉ you hali dia꞉ ya꞉la꞉pate kone pa ya hoki nane tolu hala꞉ hali ya꞉leke handaa mo hande ipi kanake homeke ma꞉nda꞉ halo haeya꞉ka꞉na꞉ta꞉ kota꞉ koto ikali halia꞉ somema꞉ ipika꞉ yenki putu piliki ota꞉ ana꞉na꞉ milieke hone wia꞉pa꞉peke alome leekeme. \c 11 \s1 Dionima꞉ dipula pita꞉ pi tapaeyekeeki \r (Luku 7꞉18-35) \p \v 1 Yesuma꞉ ipika꞉ 12 disaipolo haliweki pa꞉ta꞉ koto mana꞉ pimanu la hala paeyeke hoki naneta꞉ koto kenke mina꞉pa꞉lao pa mo teke pa꞉ta꞉manu haemeke daonimanu pa꞉ta꞉ pua mo Koda꞉na꞉ mana꞉ pimanu walo moka꞉la꞉ tiao make mo Pi Seliapo walo hayekeme. \p \v 2 Kutu pitolo haena꞉ mo hande bapitaisi peao hayeke some Dionima꞉ mo dipula pita꞉ mo Ketisoma꞉ kutupiki haumanu pita꞉la꞉me leekeeki opuata꞉ ipika꞉ disaipolo haliwekimanu Yesu pa꞉ta꞉ tapaeyekeme. \v 3 Mo haliwekima꞉ Yesu pa꞉ta꞉ a꞉pa alota꞉ Do nika꞉ lota꞉ pita꞉la꞉eki ota꞉ la kuelena꞉e. Dionima꞉ hali ma꞉nda꞉ ipilieke lea꞉ halita꞉ nekepe o ma꞉nda꞉ epena꞉ yu wia hamonope leekeme. \p \v 4 Yesuma꞉ iki pa꞉ta꞉ hombo peaaso alota꞉ Ikita꞉ paa la꞉ka꞉la pua do ika꞉ lekema꞉ handeleme ekimanu make katakema꞉ opiteleme ekimanu make Dioni pa꞉ta꞉ dupa pua la hala꞉pa꞉peke. \v 5 Hande leke holu piki wanda꞉hali ameta꞉ ki lelememe. Dola꞉pake wanda꞉hali make tiao pominelememe. Kindi yeni haeme wanda꞉hali make ameta꞉ epea halememe. Katake pokeme wanda꞉halina꞉ katake make lumbula꞉me. Homea꞉ wanda꞉hali make paa da꞉taa tiao haena꞉ la꞉la꞉me. Kutupa mo Pi Seliapota꞉ natehali wanda꞉hali pa꞉ta꞉ wala꞉la꞉me. \v 6 Koto ekina꞉ do I̱ma꞉ pitolo haumanu handaa ka꞉nda꞉ma꞉ na homa꞉la꞉ halima꞉ta꞉ ta꞉na꞉ma꞉ homo hala꞉me laa pua lapa꞉peke leekeme. \p \v 7 Kutupa mo Dionina꞉ hoki nane telimiki haliweki la꞉ka꞉la paa pulu haena꞉ta꞉ Yesuma꞉ mo wanda꞉hali pa꞉ta꞉ Dionina꞉ pi dupa lawaeyekeme. Ikana꞉ma꞉ mo hapu hala꞉ alena꞉ puluta꞉ aleke handulumeke hone wimipe. Poma꞉ hambe make mea aneya moneya pu tonkua꞉la꞉eki handulumeke hone wimipe. Dia꞉me. \v 8 Koto alena꞉ puluta꞉ aleke handulumeke hone wimipe. Ika꞉ honema꞉ta꞉ epeke aka꞉ seliapo yameke hali halia꞉eki handulumeke hone wimipe. Dia꞉me. Aka꞉ seliapo yameke haliwekita꞉ mo kini haliwekina꞉ pitu hala꞉ alenina꞉ homeke handa꞉peke ya꞉la꞉pate \v 9 I̱ opuono a̱i̱ la kipa꞉e. Koto pemeke dina꞉ta꞉ aleke handulumeke hone wimipe. Koda꞉na꞉ pi la꞉ mea halaasa꞉ potopede hali yekepe. Aowe. Ipikita꞉ potopede hali ya꞉la꞉pate pa potopede halina꞉ hauta꞉ ota꞉ lombei piki some hala꞉me. \v 10 Koto some Dionita꞉ mo hande Baibolona꞉ wape pa꞉la꞉ pina꞉ Koda꞉ma꞉ alota꞉ \q1 Ya pi lawalo pula꞉ hali amba꞉la mo naka꞉ pota꞉ tiki tiki yawaena꞉e tapaalueke \m leeke pita꞉ kota꞉ ipikina꞉ leekeme. \v 11 I̱ma꞉ ota꞉ pi alome. Mo hande bapitaisi peao haya꞉ hali Dionita꞉ mo amba꞉ haemeke hali paeyao ota꞉ lombei piki some hala꞉me. Pate mo hepenina꞉ Kilu Tombuao Hala꞉ ekina꞉ ota꞉ biki na ula꞉ some a꞉nda꞉ma꞉ta꞉ Dioni lombei pa꞉la꞉me. \p \v 12 Dionima꞉ mo hande pimanu walea꞉ natena꞉ kini pu mea a꞉pa ame do natena꞉ kone mo hepenina꞉ Kilu Tombuao Hala꞉ ekima꞉ lombei lombei pua꞉tiki ipu hala꞉me. Kutupa mo honkopu hao haleme haliwekima꞉ koto hepenina꞉ Kilu Tombuao Hala꞉eki miniki halememe. \v 13 Amba꞉ haemeke potopede haliweki paeyaoma꞉ make mo hande Mosesina꞉ la꞉ wieke Lo pi manuma꞉ make Koda꞉na꞉ pi wala꞉tiki a꞉paata꞉ Dionina꞉ nate opolo a꞉pa haena꞉ta꞉ lo naeyekeme. \v 14 Kutupa ikana꞉ma꞉ mo hande haliwekima꞉ la꞉ wimiki pimanu opuluekema꞉ hone pimika꞉na꞉ta꞉ kota꞉ mo hande haliwekima꞉ ipilieke laa la꞉ wimi Elaidiata꞉ Dionina꞉ lemeke yekeme. \p \v 15 Ika꞉ katakema꞉ opua꞉peke yemeka꞉na꞉ta꞉ kota꞉ opua꞉pa꞉peke. \v 16 Amedo do haleme wanda꞉halita꞉ alekema꞉ handelememe lonope. Ikita꞉ mo makedi hama putupa alu pea pilimi wekiwandiki leke halememe. Ane kalale pitimi tapakema꞉ mone kalale pitimi tapake wi la꞉ moneao alota꞉ \q1 \v 17 Ikana꞉ma꞉ sama꞉ puemena꞉yeke tapeke luma꞉pate ikana꞉ma꞉ sama꞉ na piki kiaememe. \q1 Kutu pimikita꞉ a꞉ta꞉ piki emelimanu loma꞉pate e̱ na leke kiaememe alememe. \p \v 18 Dioni a꞉pa ikali ne na neeke ekita꞉ hande wanda꞉halima꞉ alota꞉ Ipiki pa꞉ta꞉ta꞉ hoke temoko pila꞉me lemekeme. \v 19 Pate Wanda꞉halina꞉ Eiyeke a꞉pa ikali ne yaapo no hayeke ekita꞉ koto wanda꞉halima꞉ kone handolo alota꞉ Do hali handa꞉pe. Ipikita꞉ ikali ne wopu no hake some ya꞉ka꞉ta꞉me. Kutupa ipikita꞉ mo hande dakisi mu make hoke hau pu haleme haliweki ame̱le̱ apa꞉taala꞉me lemekeme. Kota꞉ mo hone wiki hauma꞉ta꞉ ipika꞉ pu hala꞉eki manuma꞉ ipika꞉ honeta꞉ ota꞉ epeke hone o hoke hone laa pa peneme yaasa꞉me. \s1 Wanda꞉halima꞉ puki na la꞉ka꞉la꞉lemekeeki \r (Luku 10꞉13-15) \p \v 20 Mo hande Yesuma꞉ ipika꞉ na handeke haumanu pu hayeke daoni pa꞉ta꞉manu haemeke wanda꞉halima꞉ta꞉ mo haumanu handaa kone ika꞉ hoke haumanu mina꞉pa꞉lao na la꞉ka꞉la꞉lemeke yeke handaa \v 21 ipikana꞉ma꞉ koto da teke pa꞉ta꞉manu haemeke wanda꞉hali hando alo alota꞉ A꞉ta꞉e. Kotaasini daoni neke pa꞉ta꞉ ka꞉nda꞉ tieke ma꞉nda꞉ ipuluekema꞉ pila꞉me. Betesaidao. Neke pa꞉ta꞉ make kutu piki hau kone ipuluekema꞉ pila꞉me. I̱ma꞉ mo ipiliki pa꞉ta꞉ pua꞉ na handeke haumanu a꞉nda꞉ mo hande daoni yaapo Taiya Saidoni pa꞉ta꞉ pua꞉ka꞉na꞉ yoluta꞉ kota꞉ koto da yaapo pa꞉ta꞉ haleme wanda꞉hali ika꞉ puki la꞉ka꞉la꞉meka꞉ta꞉me laa Koda꞉ma꞉ handena꞉ta꞉ busa꞉ pitikimanu wepia yamaata꞉ lanka꞉ apolo kitulu pimime. \v 22 I̱ma꞉ ipiliki pa꞉ta꞉ta꞉ ota꞉ ota꞉ pi alome. Mo pi yokaalu pulu pa꞉la꞉ nate opolo epea꞉ka꞉na꞉ta꞉ kota꞉ Koda꞉ma꞉ mo Taiya Saidoni yaapo pa꞉ta꞉ halo pa꞉la꞉ a꞉ta꞉ma꞉ homa꞉la꞉ ekita꞉ mo ipiliki Kotaasini Betesaida yaapo pa꞉ta꞉ kulu pa꞉la꞉eki ota꞉ haka꞉ta꞉ pao halieke. \v 23 A꞉pei Kapeneamio. Naka꞉ honema꞉ neketa꞉ oli hepeni nane naka꞉ kone mea a꞉meiyalueke hone wilipe. O dia꞉me. Neketa꞉ ti to hala꞉ ale pa꞉ta꞉ mea tapaalieke. I̱ma꞉ neke pa꞉ta꞉ pua꞉ na handeke haumanu a꞉nda꞉ mo hande Sodomo daoni pa꞉ta꞉ pua꞉ka꞉na꞉ yoluta꞉ kota꞉ koto data꞉ ame pa hao halo pia꞉me. \v 24 I̱ma꞉ neke pa꞉ta꞉ ota꞉ ota꞉ pi alome. Mo pi yokaalu pulu pa꞉la꞉ nate opolo epea꞉ka꞉na꞉ta꞉ kota꞉ Koda꞉ma꞉ mo Sodomo halo pa꞉la꞉ a꞉ta꞉ma꞉ homa꞉la꞉ ekita꞉ mo neke Kapeneami pa꞉ta꞉ kulu pa꞉la꞉eki ota꞉ haka꞉ta꞉ pao halieke. \s1 Hoto pituluekema꞉ta꞉ I̱ pa꞉ta꞉ epoe leekeeki \r (Luku 10꞉21-22) \p \v 25 Koto toma꞉na꞉ Yesuma꞉ Koda꞉ pa꞉ta꞉ alota꞉ Apa꞉o. Neketa꞉ do kenke oli hepeni yaapona꞉ Tekehalio. Keiyae tieke aloe. Pa ekipeke. Nakana꞉ma꞉ mo hande handa꞉wiki wanda꞉hali pa꞉ta꞉ a꞉mbao wina꞉ le hau manuta꞉ pa mo hone wopu na wiki wanda꞉hali pa꞉ta꞉ peneme yaaleme. \v 26 Aowe Apa꞉o. Koto ekita꞉ naka꞉ hone piekeyeke eki yaena꞉yeke pina꞉ aleme laa leekeme. \v 27 Ala꞉ta꞉ ala꞉ta꞉ paeyaota꞉ ya Apa꞉ma꞉ I̱ pa꞉ta꞉ amba꞉ ka꞉la꞉me. Eiyeketa꞉ hali ma꞉nda꞉ma꞉ ota꞉ na handa꞉la꞉pate Apa꞉ma꞉ homeke handa꞉la꞉me. Koto mandake tupa꞉ kone Apa꞉ta꞉ hali ma꞉nda꞉ma꞉ ota꞉ na handa꞉la꞉pate Eiyekema꞉ homeke handa꞉la꞉me. Koto pa꞉la꞉ ekina꞉ mandane wanda꞉halima꞉ make Ateke handena꞉ Eiyekema꞉ iki ma̱leke lia peneme yaeya꞉ka꞉na꞉ta꞉ handilimikie. \p \v 28 Mo ka꞉nda꞉piki alemanu tia pominolo hata꞉ soka꞉la꞉ma꞉ homa haleme wanda꞉hali paeyao iki pa꞉ta꞉ ya kulu polo hoto pita꞉la꞉ pa꞉ta꞉ ula꞉ma꞉ muemena꞉ I̱ pa꞉ta꞉ a꞉pa꞉peke. \v 29 I̱ma꞉ iki pa꞉ta꞉ kitolo tita꞉ mea ika꞉ peiyokona꞉ tia hata꞉ta꞉ ya hau honda꞉ mea pia꞉pa꞉peke. Pa ekipeke. I̱ta꞉ kimelema꞉ hata꞉ ya pukima꞉ homu pea halome. Koto ekima꞉ta꞉ ikana꞉ma꞉ ika꞉ pukina꞉ lopaasa꞉ ekita꞉ ana꞉na꞉ milimikie. \v 30 Do I̱ma꞉ ika꞉ peiyokona꞉ tuemena꞉ mea tiaaso tima꞉ta꞉ ika꞉ peiyoko na hoeyaalieke. Kutaa mo I̱ma꞉ mea tipe alo ka꞉nda꞉ta꞉ ka꞉nda꞉ wopu na piki yapa꞉ pilieke alome leekeme. \c 12 \s1 Hoto pila꞉ natena꞉ pi ula꞉eki \r (Maka 2꞉23-28, Luku 6꞉1-5) \p \v 1 Hosikima꞉ hao hao pea hoki naneta꞉ Yesu ipika꞉ hoki nane telimiki haliweki ame̱le̱ Diu wanda꞉halina꞉ hoto pila꞉ nate homekena꞉ mo widi e manuna꞉ pulu hata꞉ta꞉ mo disaipolo haliwekima꞉ iki tea꞉ pieke handaa widina꞉ kilikimanu honda꞉mipi pea nemekeme. \v 2 Kutu pimikieki mo Pa꞉tisi haliwekima꞉ handaa Yesu pa꞉ta꞉ alota꞉ Handa꞉e. Mo naka꞉ disaipolo haliwekima꞉ piteleme ekita꞉ do Hoto Pila꞉ natena꞉ pia꞉peke na ya꞉la꞉ hau pitolo pitelememe lemekepate \v 3 Yesuma꞉ ika꞉ pi hombo peaaso alota꞉ Mo hande Deipidi ipika꞉ haliweki ame̱le̱ iki tea꞉ma꞉ homemeke natena꞉ta꞉ Deipidima꞉ pieke ekita꞉ hoto homeke a꞉nda꞉na꞉ na yata꞉pa handemepe. \v 4 Ipikana꞉ma꞉ Koda꞉na꞉ da tukiki pa꞉ta꞉ honda꞉ pambaata꞉ mo Koda꞉ pa꞉ta꞉ wieke palaowa meata꞉ ipika꞉ haliweki ame̱le̱ nemekeme. Koto wanda꞉halima꞉ naama꞉na꞉ pi wieke palaowata꞉ mo yeni peao haemeke da handeteke haemeke haliwekima꞉ homeke napeke yeekeeki kone ikana꞉ma꞉ mea nemekeme. \v 5 Kutupa pi ma꞉nda꞉ mo hande Mosesina꞉ wape pa꞉la꞉ Lo Pi ula꞉ tameiya꞉ pa꞉ta꞉ta꞉ mo hande yeni peao haleme haliwekima꞉ mo Hoto Pila꞉ nate paeyao nina꞉ koto natena꞉ pi ula꞉eki yamba꞉la꞉tiki pu halemepate ikana꞉ma꞉ ata꞉ka꞉ na pea꞉tiki pu halememe. Kutu piki wape ma꞉nda꞉ a꞉nda꞉ na yata꞉pemepe. \v 6 Pate mo koto tembolo da ota꞉ lombei piki ala꞉ta꞉ ma꞉nda꞉ homeke do a꞉pa ula꞉me laa iki pa꞉ta꞉ alome. \v 7 Mo Baiboloma꞉ alota꞉ I̱ta꞉ mo lia kita꞉la꞉ hoteke manuta꞉ hone na pa꞉la꞉pate pa mo a꞉ta꞉ma꞉ homaa tamba꞉ mina꞉la꞉ hau homeke hone pa꞉la꞉mee la꞉la꞉ pina꞉ tekemanu a꞉nda꞉ hone wopu wimika꞉na꞉ yoluta꞉ kota꞉ ikana꞉ma꞉ mo ata꞉ka꞉ na peao haleme wanda꞉hali pa꞉ta꞉ hoke hau peleme pi na lolo pimime. \v 8 Pa ekipeke mo Wanda꞉halina꞉ Eiyeketa꞉ mo Hoto Pila꞉ natena꞉ handeteke hala꞉ tekehali kone hala꞉me alome laa leekeme. \s1 Kiki hoke halina꞉ pi \r (Maka 3꞉1-6, Luku 6꞉6-11) \p \v 9 Yesuma꞉ koto pa꞉ta꞉ mina꞉pa꞉lao pulu hata꞉ mo Diu haliwekina꞉ yeni peao haemeke da ma꞉nda꞉ tukiki pa꞉ta꞉ honda꞉ pambaata꞉ \v 10 kiki hapueke endiki hali homeke koto da pa꞉ta꞉ hayekeme. Mandane halima꞉ta꞉ Yesuta꞉ pi ula꞉ ekina꞉ yamba꞉la꞉la꞉ somee loluekema꞉ yeke ipiki handa꞉ pelia haemekeme. Ikana꞉ma꞉ ipiki lota꞉ pitolo alota꞉ Nika꞉ pi ula꞉eki manuma꞉ta꞉ do Hoto Pila꞉ natena꞉ mo yenimanu epeaapeke hau pia꞉peke ekina꞉ waleke ula꞉pe o dia꞉pe lemekeme. \p \v 11 Yesuma꞉ ika꞉ pi hombo peaaso alota꞉ Iki ma꞉nda꞉ hondo naka꞉ sipisipi homeke a꞉nda꞉ mo Hoto Pila꞉ natena꞉ keona꞉ lopea꞉ka꞉na꞉ta꞉ nakana꞉ma꞉ kutaa kone hopula꞉ mea a꞉meiyapeke na yelia꞉pe. \v 12 Kutu pieke ekina꞉ halina꞉ tombota꞉ mo sipisipina꞉ yenki ota꞉ lombei pa꞉la꞉me. Koto ekina꞉ta꞉ mo Hoto Pila꞉ natena꞉ kone wanda꞉hali ma꞉nda꞉ tamba꞉ miomono nika꞉ Lo Pi ula꞉eki manuma꞉ waleke wiawala꞉me leekeme. \v 13 Koto pi la paeyeke Yesuma꞉ mo kiki hapueke endiki some pa꞉ta꞉ alota꞉ Naka꞉ kiki tindipae leekeme. Koto leeke ipika꞉ kiki tindipaeyekeme. Tindipata꞉ mo kiki epeata꞉ ipika꞉ epeke kiki ma꞉nda꞉ leke kone hayekeme. \v 14 Kutu pieketa꞉ kota꞉ mo Pa꞉tisi haliwekima꞉ koto da mina꞉pa꞉lao hama puaata꞉ Yesu luekema꞉ a꞉nda꞉ lomba꞉ wimikime. \s1 Koda꞉na꞉ ma̱leke lieke e pokaasa꞉ hali \p \v 15 Ipiki luekema꞉ a꞉nda꞉ lomba꞉ wimikieki Yesuma꞉ opuaata꞉ koto pa꞉ta꞉ mina꞉pa꞉lao peekeme. Kutu pieketa꞉ wanda꞉hali wopuma꞉ ipiki telimea pemekeme. Yesuma꞉ ika꞉ homa꞉pa wimiki wanda꞉hali paeyao epeao haena꞉ laata꞉ \v 16 ikana꞉ma꞉ ipika꞉ biki mandane wanda꞉hali pa꞉ta꞉ la halaama꞉na꞉ yeke na lapa꞉peke leekeme. \v 17 Ipikana꞉ma꞉ kutu piki hauta꞉ Koda꞉ma꞉ mo hande potopede hali Aisaya pa꞉ta꞉ yama꞉ la꞉ wieke yekeeki peneme yaaluekema꞉ pate piekeme. Aisayama꞉ wape pieke pi manuta꞉ dupa la꞉la꞉me. \q1 \v 18 Do ya e pokaasa꞉ halita꞉ I̱ma꞉ ma̱leke lia do haena꞉ lolome. \q1 I̱ma꞉ ipikita꞉ pukima꞉ wopu homo hata꞉ ya pukima꞉ ta꞉na꞉ wopu pa꞉la꞉me. \q1 Ya temokota꞉ ipiki tukiki pa꞉ta꞉ pitina꞉ tapaalueke. \q1 Kutu poa꞉ka꞉na꞉ta꞉ ipikana꞉ma꞉ mo kenke paeyaona꞉ haleme tapake paeyao pa꞉ta꞉ ya tiki tiki peaasa꞉ pimanu la hawalieke. \q1 \v 19 Ipikana꞉ma꞉ ma꞉nda꞉ lu tombualuekema꞉ mineke pi make o lu tombuake pi na lelieke. \q1 Kutupa mo pota꞉ ka꞉pa nina꞉ hata꞉ make pi tiekemanu na lelieke. \q1 \v 20 Hambe homeke ma꞉nda꞉ hosiki tonda꞉pa꞉ hata꞉ pou tea꞉ka꞉na꞉ta꞉ ipikana꞉ma꞉ ota꞉ na tonda꞉pa꞉ mea baalieke. \q1 Kutupa mo ola꞉pake homekena꞉ lankake siki make na lu honialieke. \q1 Ipikana꞉ma꞉ mo tiki tiki piki hau manuma꞉ bepolaena꞉ loluekema꞉ yeketa꞉ mo ipika꞉ e poka꞉la꞉eki na mina꞉pa꞉lake pa poka꞉tiki pu halieke. \q1 \v 21 Kutupa kenke paeyaona꞉ haleme tapake wanda꞉hali ipiki pa꞉ta꞉ hone tulao yu wia hao halieke la꞉la꞉me leekeme. \s1 Bielisibuluna꞉ welema꞉ e poka꞉la꞉me lemekeeki \r (Maka 3꞉20-30, Luku 11꞉14-23) \p \v 22 Koto pita꞉ma꞉ta꞉ mandane wanda꞉halima꞉ hali homeke Yesu pa꞉ta꞉ hatuku mea epemekeme. Koto some ipika꞉ puki pa꞉ta꞉ hoke temoko pitieke ekima꞉ leke holu peao pi na lao piekeme. Yesuma꞉ mo some wamo pieketa꞉ ipika꞉ leke kila handolo hata꞉ pi epeke tupa꞉ leekeme. \v 23 Kutupa mo hande mombelemeke wanda꞉halima꞉ kutu pia꞉eki handolo ikana꞉ma꞉ tola꞉tia pominolo alota꞉ Do someta꞉ Deipidina꞉ eiyeke yaalo pa꞉la꞉me laa lota꞉ lota꞉ pimikime. \v 24 Do lota꞉ lota꞉ pimiki pimanu opua mo Pa꞉tisi haliwekima꞉ hombo peaaso alota꞉ Do somema꞉ hoke temokomanu tolu hala꞉ ekita꞉ mo hoke temoko paeyaona꞉ you temoko Bielisibuluna꞉ welema꞉ kone pia꞉ka꞉ta꞉me lemekeme. \p \v 25 Mo haliwekina꞉ wimiki hoke honemanu Yesuma꞉ handolo iki pa꞉ta꞉ alota꞉ Homeke kenke wanda꞉halima꞉ ika꞉ kone putupa꞉ alualu pea a꞉nda꞉ lia꞉ka꞉na꞉ta꞉ kota꞉ koto kenke wanda꞉hali homeke pa꞉ta꞉ momba꞉la haleme ekita꞉ a̱i̱ koto kone paelieke. Kutupa homeke da wanda꞉hali make o homeke tapake sunuma꞉ ika꞉ kone putupa꞉ alualu pea a꞉nda꞉ pimika꞉na꞉ta꞉ kota꞉ koto tapaketa꞉ epeke tupa꞉ hapeke na yelieke. \v 26 Koto tupa꞉ kone mo Sadanina꞉ kilu tombuao hala꞉eki pa꞉ta꞉ta꞉ kalale ya alu pea a꞉nda꞉ pu alu pipika꞉na꞉ta꞉ kota꞉ ipika꞉ kilu tombuao hala꞉ ekita꞉ amba꞉ tekilipa꞉ alu pea a̱i̱ paelieke. \v 27 Ikana꞉ma꞉ I̱ hotiolo hata꞉ Do somema꞉ hoke temokomanu tolu hala꞉ ekita꞉ Bielisibuluna꞉ welema꞉ pia꞉ka꞉ta꞉me aleme ekina꞉ teke a꞉nda꞉ ota꞉eki ya꞉ka꞉na꞉ta꞉ kota꞉ mo ika꞉ disaipolo haliwekima꞉ mo hoke temokomanu teliaena꞉ yeke wele peake hauta꞉ epina꞉ welema꞉ peaasemepe. Mo ika꞉ disaipolo haliwekima꞉ pu haleme hauma꞉ walolota꞉ mo ika꞉ aleme pita꞉ ota꞉ pi na alememe. \v 28 Dia꞉me. I̱ma꞉ mo hoke temokomanu teliolo weleta꞉ Bielisibuluna꞉ welema꞉ na pitolopate Koda꞉na꞉ Sipitidina꞉ welema꞉ peaaso haena꞉ pitolome. Koto ekina꞉ta꞉ Koda꞉na꞉ Kilu Tombuao Hala꞉ ekita꞉ iki teke pa꞉ta꞉ a꞉pa hala꞉pate na handelememe. \p \v 29 Honkopu hake somena꞉ data꞉ ma꞉nda꞉ma꞉ pa yamba꞉la honda꞉ pamba pua ipika꞉ alemanu mia꞉peke na ya꞉la꞉me. Pate ipikana꞉ma꞉ mo da tekehali amba꞉la mina tonkao wina꞉ laata꞉ kota꞉ ipika꞉ ula꞉ alemanu hone pa꞉la꞉ tupa꞉ talo pea mea pelieke. \p \v 30 Mandali epi a꞉nda꞉ yaeki na haya꞉ka꞉na꞉ta꞉ kota꞉ koto somema꞉ta꞉ I̱ pa꞉ta꞉ a꞉nda꞉ lita꞉la꞉me. Kutaa make mandali epima꞉ I̱ tapu na mombelea꞉ka꞉na꞉ta꞉ kota꞉ koto somema꞉ta꞉ hoela꞉ lita꞉la꞉me. \p \v 31 Koto ekina꞉ta꞉ I̱ma꞉ iki pa꞉ta꞉ dupa alome Wanda꞉halima꞉ pimiki hoke haumanu make hoke hoke pimanu lo haleme ekimanu make kotoeki paeyao Koda꞉ma꞉ pa paeyaapeke ya꞉la꞉pate pa hali epima꞉ mo Holi Sipitidina꞉ biki hoeyaeya꞉ka꞉na꞉ta꞉ kota꞉ Koda꞉ma꞉ ipika꞉eki ota꞉ na paeyaalieke. \v 32 Mandali epita꞉ mo Wanda꞉halina꞉ Eiyekena꞉ biki pa꞉ta꞉ pi lea꞉ka꞉na꞉ta꞉ kota꞉ koto hoke pi aleme ekita꞉ Koda꞉ma꞉ ana꞉na꞉ paeyaapeke ya꞉la꞉pate pa mo Holi Sipitidi hoeyaaluekema꞉ pi ma꞉nda꞉ lea꞉ka꞉na꞉ta꞉ kota꞉ ipika꞉ ekita꞉ Koda꞉ma꞉ ame do make wetepe make ota꞉ na paeyawalieke. \s1 Ti kilikina꞉ peneme yaasa꞉eki \r (Luku 6꞉43-45) \p \v 33 Epeke kilikimanu ta la꞉la꞉ ekima꞉ta꞉ epeke ti hala꞉eki peneme yaasa꞉me. Pate hoke ti haya꞉ka꞉na꞉ta꞉ kota꞉ hoke kiliki kone talipikie. Ti paeyaona꞉ hala꞉ hauta꞉ ika꞉ kiliki a꞉ilia꞉ ekima꞉ peneme yaalieke. \v 34 Ketoma꞉ handeke some hombo ikita꞉ hoke some hombo haemeka꞉na꞉ta꞉ ekipa epeke pimanu lo hapa꞉peke yelemepe. Pa ekipeke. Mo hone pa꞉ta꞉ tumba ula꞉eki kone kake pa꞉ta꞉ a꞉pa꞉tiki pu hala꞉me. \v 35 Epeke halima꞉ta꞉ ipika꞉ puki pa꞉ta꞉ wilia꞉ hone epeke manuta꞉ ipika꞉ pilia꞉ hauma꞉ peneme yao walieke. Koto tupa꞉ kone hoke halima꞉ ipika꞉ puki pa꞉ta꞉ wilia꞉ hoke hone manuta꞉ ipika꞉ pilia꞉ hauma꞉ peneme yao walieke. \p \v 36 I̱ma꞉ iki pa꞉ta꞉ ota꞉ pi alome. Mo pi yokaalu pulu pa꞉la꞉ nate tieke opolo epea꞉ka꞉na꞉ta꞉ mo wanda꞉hali ika꞉ leme handiki na piki pimanu paeyao Koda꞉ma꞉ ana꞉ piki tupa꞉ kone telipalieke. \v 37 Neketa꞉ hoke halie o epeke halie pita꞉ ika꞉ leme pi kone Koda꞉ma꞉ mea telipeao la kilieke. \s1 Na handeke hau homeke handa꞉mono wala꞉e lemekeeki \r (Maka 8꞉11-12, Luku 11꞉29-32) \p \v 38 Mandane Pi Ula꞉eki wala꞉la꞉ haliweki pita꞉ Pa꞉tisi halimanu tonka꞉na꞉ ikana꞉ma꞉ Yesu pa꞉ta꞉ alota꞉ Disao. Mo na handeke hau homeke handa꞉mono nakana꞉ma꞉ pie lemekeme. \p \v 39 Yesuma꞉ koto lemeke pi opuolo alota꞉ A꞉pei do hoke hau pu haluekema꞉ Koda꞉ kiao haleme wanda꞉halio pa ekipeke handaa mo na handeke hau ma꞉nda꞉ handuluekema꞉ alemepe. Dia꞉me. Mo amba꞉ hande Diona pa꞉ta꞉ pieke yeke na handeke pate hau homeke waloa꞉ka꞉na꞉ta꞉ handilimikie. \v 40 Hande Dionata꞉ ta꞉peli tiekena꞉ weleke pa꞉ta꞉ timba꞉ tepo nate tepo pea pitiekeme. Kota꞉ mo Wanda꞉halina꞉ Eiyeke make mandake tupa꞉ kone timba꞉ tepo nate tepo pea kenke tukiki pa꞉ta꞉ wilieke. \v 41 Mo Koda꞉na꞉ pi yokaalu pulu pa꞉la꞉ nate opolo epea꞉ka꞉na꞉ta꞉ mo hande Ninipa wanda꞉halima꞉ Dionana꞉ waleeke pi opua ika꞉ hoke hau mina꞉pa꞉lao puki la꞉ka꞉la haemeke handaata꞉ ikana꞉ma꞉ tiao hata꞉ iki la꞉ mea lopaalieke alome. Pa ekipeke. Ameta꞉ iki pa꞉ta꞉ta꞉ mo hande Diona ota꞉ lombei piki hali ma꞉nda꞉ ta a꞉pa hala꞉ handepe. \v 42 Mo Koda꞉na꞉ pi yokaalu pulu pa꞉la꞉ nate opolo epea꞉ka꞉na꞉ta꞉ mo hande Siba kenkena꞉ kuini wanda꞉ta꞉ mo hande hone wopu wieke kini hali Solomonoma꞉ leeke epeke mana꞉ pimanu opuluekema꞉ papate hao epeeke handaata꞉ ipikana꞉ma꞉ tiao hata꞉ iki la꞉ mea lopaalieke. Pa ekipeke. Ameta꞉ iki pa꞉ta꞉ta꞉ mo hande Solomono ota꞉ lombei piki hali ma꞉nda꞉ ta a꞉pa hala꞉ handa꞉pe. \s1 Hoke temokoma꞉ la꞉ka꞉la paa epolo pa꞉la꞉eki \r (Luku 11꞉24-26) \p \v 43 Hoke temoko ma꞉nda꞉ hali ma꞉nda꞉na꞉ puki mina꞉pa꞉lao ala꞉ta꞉ ala꞉ta꞉ na opeke kenke tukiki pa꞉ta꞉ pominolo hata꞉ ipiki pita꞉peke epeke da panda꞉ ma꞉nda꞉ weiliepate pa na handa꞉ wia꞉ka꞉na꞉ta꞉ \v 44 ipikana꞉ma꞉ Ya da nane paa la꞉ka꞉la polueke laa paa la꞉ka꞉la pua mo hande mina꞉pa꞉layeke data꞉ ma꞉nda꞉ na hake wamo pea bao epeke hau pea wilia꞉eki handilieke. \v 45 Kutupa ipika꞉ pu hala꞉ hoke haumanu ota꞉ lombei peao pu hake hoke mandane watake hata꞉ temokomanu ma꞉nda꞉ hatuku mea a꞉paata꞉ ipiki ame̱le̱ mo hande da pa꞉ta꞉ honda꞉ pamba hao halimikie. Kutu pimika꞉na꞉ta꞉ mo hande halima꞉ hande amba꞉ pieke hoke hau ota꞉ lombei peake hoke hau pilieke. Kutu piki hauta꞉ ame do haleme hoke wanda꞉hali pa꞉ta꞉ make opolo ipilieke alome leekeme. \s1 Yesuna꞉ inkiki hameketonu \r (Maka 3꞉31-35, Luku 8꞉19-21) \p \v 46 Yesuma꞉ koto wanda꞉hali pa꞉ta꞉ pimanu panake alo haena꞉ta꞉ ipika꞉ inkiki hameketonu opolo epemekeme. Ikana꞉ma꞉ da hama꞉ nane a꞉pa hata꞉ Yesu pa꞉ta꞉ pi lomono epena꞉e laa honke lemekeme. \v 47 Kotoeki opuaata꞉ hali ma꞉nda꞉ma꞉ Yesu pa꞉ta꞉ alota꞉ Yesuo. Naka꞉ ama꞉ kame tonuma꞉ neke ame̱le̱ pi loluekema꞉ hama꞉ nane a꞉pa yu wia halememe leekeme. \v 48 Yesuma꞉ ipika꞉ pi hombo peaaso alota꞉ Epita꞉ ya ama꞉pe o epita꞉ ya kame tonupe. \v 49 Koto pi alo hata꞉ta꞉ ipikana꞉ma꞉ ipika꞉ hoki nane telimiki wanda꞉hali ma̱leke litolo hata꞉ alota꞉ Ya ama꞉ kame tonuta꞉ do handa꞉pe. \v 50 Mo ya hepeni nane hala꞉ Apa꞉na꞉ hone pa꞉la꞉ haumanu peao haleme wanda꞉halita꞉ ikita꞉ ya ana꞉ ama꞉ kametonue leekeme. \c 13 \s1 Wae ale manuna꞉ onkoluma꞉ pi \r (Maka 4꞉1-9, Luku 8꞉4-8) \p \v 1 Koto natena꞉ kone Yesuma꞉ mo da mina꞉pa꞉lao mo hande ikali leke mone tea꞉na꞉ pua wanda꞉hali pa꞉ta꞉ pi walo pitiekeme. \v 2 Wanda꞉hali wopu ipiki pa꞉ta꞉ a꞉pa mombelemeke handaata꞉ Yesuma꞉ mo wanda꞉hali ikali tea꞉na꞉ haena꞉ ipikita꞉ palai kawaso pa꞉ta꞉ pua pitiekeme. \v 3 Kutupa ipikana꞉ma꞉ iki pa꞉ta꞉ onkoluma꞉ laa pimanu wopu waleekeme. \p Dupa leekeme. Nate ma꞉nda꞉na꞉ hali ma꞉nda꞉ma꞉ wae alemanu tande loluekema꞉ peekeme. \v 4 Kutupa ipikana꞉ma꞉ tande lea꞉tiki pulu haena꞉ mandane wae manuta꞉ pota꞉na꞉ lopa꞉ lopa꞉ pieke ekita꞉ ba titima꞉ a꞉pa talopu nemekeme. \v 5 Kutaata꞉ mandane wae manuta꞉ toopimanu manda taleeke kenke sikina꞉ lopeekeme. Mo kenketa꞉ aneke na wiekeeki yaalo mo wae sunuta꞉ koto kone opeekepate ika꞉ piki onina꞉ toluma꞉ wopu na puayeke ekina꞉ \v 6 nate talo hata꞉ta꞉ pou ta hapiekeme. \v 7 Kutaata꞉ mandane wae manuta꞉ tekeke hake ale polu pa꞉ta꞉manu lopeekeme. Kutupa tekeke hake alemanu opa꞉liaaso hata꞉ hande wae alemanu opolo pieke ekita꞉ tombuaeyekeme. \v 8 Kutu piekepate mandane wae ale manuta꞉ epeeke kenkena꞉ lopeeke handaa napeke epeke tupa꞉ wiekeeki manuta꞉ dupae. Mandaneeki 100 tupa꞉ mandaneeki 60 tupa꞉ mandaneeki 30 tupa꞉ wiekeme. \v 9 Kutupa Yesuma꞉ koto ipika꞉ onkoluma꞉ pi paeyaaso alota꞉ Katake lomba꞉la꞉ halima꞉ wotu opina꞉e leekeme. \s1 Onkoluma꞉ pi manuma꞉ leeke ekina꞉ teke \r (Maka 4꞉10-12, Luku 8꞉9-10) \p \v 10 Koto hoki naneta꞉ mo disaipolo haliwekima꞉ Yesu pa꞉ta꞉ a꞉pa lota꞉ pitolo alota꞉ Nakana꞉ma꞉ do wanda꞉hali pa꞉ta꞉ pi alo hata꞉ta꞉ ekipeke onkoluma꞉ pima꞉ la halepe. \v 11 Yesuma꞉ ika꞉ pi hombo peaaso alota꞉ Mo hepenina꞉ Kilu Tombuao Hala꞉ ekina꞉ a꞉mbao ula꞉ hone manuta꞉ ikita꞉ opua hone wilimipate mo wanda꞉halita꞉ hone na wina꞉yeke onkoluma꞉ pi alome. \v 12 Pa ekipeke. Ala꞉ta꞉manu amba꞉ wia hala꞉ somema꞉ta꞉ ipika꞉eki lombei pina꞉ loluekema꞉ haka꞉ta꞉ pao halia꞉ka꞉na꞉ milieke. Pate ala꞉ta꞉manu wopu na wiki natehali someta꞉ ipika꞉ wia hala꞉ alesiki kone ma꞉nda꞉ma꞉ yoka꞉ mea pelieke. \v 13 I̱ma꞉ do onkoluma꞉ pimanu laa iki pa꞉ta꞉ pi alo ekina꞉ teketa꞉ do ekina꞉yeke alome. Ika꞉ lekema꞉ta꞉ handa꞉peke ya꞉la꞉pate na handelememe. Ikana꞉ma꞉ opuluekema꞉ katake wia pelimipate pa na opu make hone na wilimiki handaa alo alome. \v 14 Mo hande potopede hali Aisayama꞉ wape pieke wapena꞉ la꞉ ula꞉ pita꞉ ame do wanda꞉halima꞉ yaalememe. Koto yaaleme ekita꞉ dupa \q1 Do wanda꞉halima꞉ opitolo opitolo halo pelemepate ika꞉ hone pa꞉ta꞉ na wilimikie. \q1 Kutaa make handolo handolo halo pelemepate ika꞉ honema꞉ta꞉ na handilimikie. \q1 \v 15 Pa ekipeke. Ika꞉ hone manuta꞉ timba꞉ lo make ika꞉ katakemanu poko make ika꞉ lekemanu handupu pelememe. \q1 Koda꞉ma꞉ alota꞉ Kutu piki haumanu na pia꞉ka꞉na꞉ yoluta꞉ ika꞉ lekema꞉ epeke hando make ika꞉ katakema꞉ epeke opu make ika꞉ honema꞉ epeke hone wia hata꞉ ikana꞉ma꞉ I̱ pa꞉ta꞉ la꞉ka꞉la epolo pimika꞉na꞉ yoluta꞉ kota꞉ I̱ma꞉ iki wamo pulu pua꞉me la꞉la꞉me leekeme. \p \v 16 Amba꞉ta꞉ Aisayama꞉ kutu piki pi leekepate ameta꞉ I̱ma꞉ iki pa꞉ta꞉ dupa alome. Ikana꞉ma꞉ ta꞉na꞉ma꞉ homo hapa꞉peke. Pa ekipeke. Ika꞉ lekema꞉ta꞉ ala꞉ta꞉ ala꞉ta꞉ handa꞉pa꞉peke yo make ika꞉ katakema꞉ pi epeke opu pia꞉peke ya꞉la꞉me. \v 17 I̱ma꞉ iki pa꞉ta꞉ ota꞉ pi alome. Amba꞉ haemeke potopede haliweki wopuma꞉ make mandane tikitiki piki haliweki wopuma꞉ make ikana꞉ma꞉ ame do handeleme haumanu handuluekema꞉ hone wopu pieke taapo haemekepate na handemekeme. Koto haliwekima꞉ta꞉ do opueleme pimanu make opuluekema꞉ hone wopu pieke taapo haemekepate na opimikime. \s1 Wae nokopa꞉la꞉ onkoluma꞉ pina꞉ teke la haleekeeki \r (Maka 4꞉13-20, Luku 8꞉11-15) \p \v 18 Yesuma꞉ iki pa꞉ta꞉ alota꞉ Mo wae ale nokopa꞉la꞉ onkoluma꞉ pi alo ekina꞉ teketa꞉ hone wopu uemena꞉ma꞉ ikana꞉ma꞉ wopu opua꞉pa꞉peke. \v 19 Mo hande Koda꞉na꞉ Kilu Tombuao Hala꞉ ekina꞉ pi wala꞉la꞉ ekina꞉ pi opitelemepate hone wopu wia na mea mendieleme wanda꞉hali ikita꞉ mo hande pota꞉na꞉ lopeeke wae manuma꞉ handelememe. Ika꞉ puki pa꞉ta꞉ nokopeeke pi manuta꞉ Sadanima꞉ a̱i̱ a꞉pa yoka꞉ mea pula꞉me. \v 20 Kutupa mo waleme pi opuolo hata꞉ ta꞉na꞉ma꞉ homaa a̱i̱ mea miniki haleme wanda꞉hali ikita꞉ mo hande toopi manda wieke kenkesiki pa꞉ta꞉ lopeeke wae manuma꞉ handelememe. \v 21 Mo opiteleme pita꞉ ika꞉ puki tukiki nane wopu na wina꞉ alemeke handaa hosiki hao hao peaata꞉ koto kone paelieke. Pa ekipeke. Mo Pi Seliapo wala꞉la꞉ ekina꞉ kiaasa꞉ halima꞉ta꞉ iki pa꞉ta꞉ tanda o ka꞉nda꞉manu hala꞉leketa꞉ kota꞉ koto kone lopo halememe. \v 22 Kutupa mo hande tekeke hake pu polu pa꞉ta꞉ lopeeke wae alemanu tupa꞉ta꞉ mandane wanda꞉halima꞉ pi epeke tupa꞉ opua miniki halemepate do kenkena꞉ haumanu pa꞉ta꞉ hone tieke eleke eleke wopu witelemeeki pita꞉ mani tieke wopu amu pulueke hone witelemeeki yaapoma꞉ Koda꞉na꞉ pi tombuatiki pina꞉ lea꞉ka꞉na꞉ta꞉ epeke kilikimanu na a꞉ilimikie. \v 23 Kutu pu halemepate mo waleme pi opuolo epeke mea miniki haleme wanda꞉hali ikita꞉ mo epeke kenkena꞉ lopeeke wae manuma꞉ handelememe. Ika꞉ kiliki a꞉elo peleme tupa꞉ta꞉ dupa. Mandane wanda꞉hali ika꞉ kilikita꞉ 100manu tupa꞉ mandane ekita꞉ 60manu tupa꞉ mandane ekita꞉ 30manu a꞉eyeke tupa꞉ halimikie leekeme. \s1 Hoke waemanu tande leekeeki \p \v 24 Koto la paeyeketa꞉ Yesuma꞉ iki pa꞉ta꞉ onkoluma꞉ pi ma꞉nda꞉ta꞉ dupa leekeme. Mo hepenina꞉ Kilu Tombuao Hala꞉ ekita꞉ dupiki hone wia꞉pa꞉peke. Hali homekema꞉ ipika꞉ e pa꞉ta꞉ epeke waemanu tande laa peekeme. \v 25 Kutupa peeke hoki naneta꞉ timba ma꞉nda꞉na꞉ mo wanda꞉hali u pelia pemeke naneta꞉ ipika꞉ a꞉nda꞉ tunkuliki hali homeke a꞉pa mo hande epeke wae taapuna꞉ hoke wae tande la꞉ pamba peekeme. \v 26 Mo hande epeke wae alemanu opa napeke honke pankeeke pita꞉ma꞉ta꞉ kota꞉ mo hande hoke ambu apa꞉tao opekeeki manuta꞉ peneme yeekeme. \v 27 Koto ekina꞉ mo hande e teke halina꞉ e pokaeyeke haliwekima꞉ ipiki pa꞉ta꞉ a꞉pa alota꞉ Tekehalio. Naka꞉ ena꞉ epeke kiliki homeke tande lepate do hoke ambu manuta꞉ ekipa a꞉pa hao pa꞉la꞉pe lemekeme. \p \v 28 Ipikana꞉ma꞉ ika꞉ pi hombo peaaso alota꞉ Ya a꞉nda꞉ tunkuliki hali ma꞉nda꞉ma꞉ do hoke wae tande alo pia꞉me leekeme. Koto leeke ikana꞉ma꞉ alota꞉ Mo hoke ambu manuta꞉ nikana꞉ma꞉ talo baalo pomonope laa lota꞉ pimiki handaa ipikana꞉ma꞉ \v 29 ika꞉ pi hombo peaaso alota꞉ Dia꞉me. Mo hoke ambu talemeka꞉na꞉ta꞉ mo epeke kilikimanu tonka꞉na꞉ talo baama꞉na꞉ma꞉ \v 30 mo napeke naa pilia꞉ nate epena꞉ yu wia hata꞉ hokeeki epekeeki pa apa꞉tao opena꞉e. Koto nate opolo epea꞉ka꞉na꞉ta꞉ I̱ma꞉ mo napeke momba꞉la꞉la꞉ haliweki pa꞉ta꞉ mo hoke ambu amba꞉la talo tonka tonka pea tia pua panane yanka꞉pa꞉peke lolueke. Kutaata꞉ mo epeke napekemanu talaata꞉ ya amu pitolo da pa꞉ta꞉ wia꞉pa꞉peke lolueke lea꞉me leekeme. \s1 Masidadi waena꞉ onkoluma꞉ pi \r (Maka 4꞉30-32, Luku 13꞉18-19) \p \v 31 Yesuma꞉ta꞉ iki pa꞉ta꞉ onkoluma꞉ pi ma꞉nda꞉ la halolo hata꞉ alota꞉ Mo hepenina꞉ Kilu Tombuao Hala꞉ ekita꞉ dupiki hone wia꞉pa꞉peke. Hali homekema꞉ ipika꞉ e pa꞉ta꞉ mo ki̱mi̱le̱ma꞉ handeke ale masidadi kiliki nokopa peekeme. \v 32 Mo kilikita꞉ ota꞉ hodikale siki yeke kiliki yekepate ipika꞉ opolo hata꞉ta꞉ mandane wae manuna꞉ opa꞉la꞉ tombo lombei peao opaa ti tupa꞉ halieke. Kutu pia꞉ka꞉na꞉ta꞉ kota꞉ bamanu a꞉pa ipika꞉ paleke pa꞉ta꞉manu ika꞉ dakemanu halimikie. \s1 Palaowa pombei yaasa꞉ yisitina꞉ onkoluma꞉ pi \r (Luku 13꞉20-21) \p \v 33 Yesuma꞉ iki pa꞉ta꞉ onkoluma꞉ pi ma꞉nda꞉ paa la haleekeme dupa. Mo hepenina꞉ Kilu Tombuao Hala꞉ ekita꞉ yisitima꞉ handa꞉la꞉me. Wanda꞉ homekema꞉ mo yisitimanu mea sini tieke tumbiki palaowa tapu dakole pealieke. Kutu pilia꞉ hoki naneta꞉ koto palaowa paeyao pombei ya halieke leekeme. \s1 Yesuma꞉ waleeke ekita꞉ onkoluma꞉ pima꞉ homeke waleekeeki \r (Maka 4꞉33-34) \p \v 34 Yesuma꞉ mo hande mombelemeke wanda꞉hali pa꞉ta꞉ waleeke pi paeyaota꞉ onkoluma꞉ma꞉ homeke waleekeme. Ipikana꞉ma꞉ pi homeke siki ma꞉nda꞉ onkoluma꞉ pima꞉ na leke pa na la haleekeme. Dia꞉me. Pi paeyaota꞉ ota꞉ onkoluma꞉ pima꞉ homeke waleekeme. \v 35 Koto pieke ekita꞉ amba꞉ hande potopede halima꞉ la꞉ wieke pimanu yaena꞉ yeke piekeme. Koto hande potopede halima꞉ la꞉ wieke pita꞉ dupa \q1 Wanda꞉hali pa꞉ta꞉ pi loluekema꞉ta꞉ onkoluma꞉ manuma꞉ homeke lolueke. \q1 Do kenke wepia wieke ane kini pu mea a꞉pa ame do halome anema꞉ a꞉mbao ula꞉ pi manuta꞉ iki pa꞉ta꞉ I̱ma꞉ peneme yao la halueke leekeme. \s1 Hande hoke waena꞉ onkoluma꞉ pina꞉ teke \p \v 36 Yesuma꞉ koto mombelemeke wanda꞉hali mina꞉pa꞉lao da tukiki pa꞉ta꞉ honda꞉ pambolo haena꞉ ipika꞉ disaipolo haliwekima꞉ ipiki pa꞉ta꞉ a꞉pa alota꞉ Mo hande ena꞉ nokopeeke wae alena꞉ onkoluma꞉ pina꞉ teke niki la kuelena꞉e laa lota꞉ pimikime. \p \v 37 Yesuma꞉ kota꞉ pi hombo peaaso alota꞉ Mo hande epeke wae alemanu tande leeke hali tupa꞉ta꞉ mo Wanda꞉halina꞉ Eiyekee. \v 38 Kutupa mo e tupa꞉ta꞉ do kenkee. Mo epeke waemanu tupa꞉ta꞉ mo Koda꞉na꞉ Kilu Tombuao Hala꞉ pa꞉ta꞉ haleme wanda꞉halie. Mo hande hoke ambumanu tupa꞉ta꞉ mo hoke Sadanina꞉ wanda꞉halie. \v 39 Kutupa mo hande hoke wae tande leeke a꞉nda꞉ tunkuliki some tupa꞉ta꞉ Sadanie. Mo napeke momba꞉lapeke nate tupa꞉ta꞉ do kenke paelo pa꞉la꞉ekie. Kutupa napeke mombeleeke haliweki tupa꞉ta꞉ mo hande enisolo haliwekie. \v 40 Pa mo hande hoke ambumanu yoka mea tonkao pua tina꞉ momba꞉la yankolo pieke tupa꞉ta꞉ kota꞉ do kenke ya paelia꞉ dina꞉ make mandake hau kone pilieke. \p \v 41 Koto dina꞉ta꞉ mo Wanda꞉halina꞉ Eiyekema꞉ ipika꞉ enisolomanu tapaalieke. Ikana꞉ma꞉ ipika꞉ Kilu Tombuao Hala꞉ ekina꞉ tukiki pa꞉ta꞉ hala꞉ hoke hau pu haleme wanda꞉hali pita꞉ mo hoke haumanu pu tiaasa꞉ wanda꞉halimanu paeyao tonka꞉na꞉ paeyao yokilimikie. \v 42 Kutaata꞉ mo hoke wanda꞉hali paeyaota꞉ mo enisolo manuma꞉ tonuma꞉ ti tieke to hala꞉ alena꞉ mea lopaalimikie. Koto pa꞉ta꞉ta꞉ ika꞉ kake lenkene laaso hata꞉ e̱ wi lo halimikie. \v 43 Koto natena꞉ta꞉ mo ika꞉ Apa꞉na꞉ Kilu Tombuao Hala꞉ tukiki pa꞉ta꞉ epeke hau peleme wanda꞉hali ikita꞉ mo natena꞉ pa̱a̱ tupa꞉ pu halimikie. Hali epima꞉ ipika꞉ katake lombea꞉ka꞉na꞉ta꞉ kota꞉ do pi ota꞉ opina꞉e. \s1 Ti teke pita꞉la꞉ onkoluma꞉ pi \p \v 44 Mo hepenina꞉ Kilu Tombuao Hala꞉ ekita꞉ do tupa꞉e. Hali homekema꞉ ma꞉nda꞉na꞉ e mopuna꞉ pa peekepate kone amba꞉ haliwekima꞉ ti teke pimikieki handa꞉ wiekeme. Kutupata꞉ ipikana꞉ma꞉ ta꞉na꞉ tiekema꞉ homolo hata꞉ paa a꞉nka꞉la꞉ pambaata꞉ mo ti teke wieke e hamba꞉peke mani mandaneeki wopu muluekema꞉ ipika꞉ wia hayeke alemanu paeyao mandane wanda꞉halima꞉ hambena꞉ tapao mani meaata꞉ koto kone mo ti teke piekeeki handeeke e hambuluekema꞉ paa la꞉ka꞉la peekeme. \s1 Sekete hapeke belekena꞉ onkoluma꞉ pi \p \v 45 Hepenina꞉ Kilu Tombuao Hala꞉ ekita꞉ do tupa꞉ make ya꞉la꞉me. Hali homekema꞉ mo mani tieke mia꞉peke sekete hapeke beleke seliapo weita꞉la꞉me. \v 46 Kutupa ipikana꞉ma꞉ nate homeke a꞉nda꞉ koto beleke teke ota꞉ ta꞉ta꞉ pupapeke seliapo pikieki handa꞉ wia꞉ka꞉na꞉ta꞉ kota꞉ koto beleke teke hambuluekema꞉ ipika꞉ wia hala꞉ ala꞉ta꞉ ala꞉ta꞉ paeyao ma꞉nda꞉ma꞉ hambena꞉ tapaa tapaa pilieke. \s1 Tenki nuna꞉ onkoluma꞉ \pi1 \v 47 Hepenina꞉ Kilu Tombuao Hala꞉ ekita꞉ do tupa꞉ make ya꞉la꞉me. Mandane ta꞉peli mu haleme haliwekima꞉ ika꞉ tenki nu tieke mea ikali lekena꞉ lopao ta꞉ta꞉ ta꞉ta꞉ piki ta꞉pelimanu paeyao wopu mondu haleme. \v 48 Kutupa mo tenki nu a꞉nda꞉ tumbia꞉ka꞉na꞉ta꞉ kota꞉ ikali tea꞉ nane yola꞉ mea wia hata꞉ hokeeki epekeeki telipa u halememe. Mo epekeeki manuta꞉ ika꞉ kawasomanu pa꞉ta꞉ lopaota꞉ hokeeki manuta꞉ bao halememe. \v 49 Kutupa mo paelo pa꞉la꞉ nate opolo epea꞉ka꞉na꞉ta꞉ koto tupa꞉ kone pilieke. Mo hande enisolo manuma꞉ opolo a꞉paata꞉ mo epeke wanda꞉hali taapu halimi hoke wanda꞉hali talopu mea momba꞉lao \v 50 mo ti tieke to hala꞉ ale pa꞉ta꞉ mea lopa꞉nialimikie. Koto pa꞉ta꞉ta꞉ ika꞉ kake lenkene laaso hata꞉ e̱ wi lo halimikie. \s1 Amba꞉ epeke ale pita꞉ panake epeke ale yaapo \p \v 51 Yesuma꞉ iki lota꞉ pitolo alota꞉ Do alo pina꞉ tekemanu iki hone wilimipe laa leekeeki ikana꞉ma꞉ hombo peaaso alota꞉ Aowe lemekeme. \v 52 Koto lemeke opitolo Yesuma꞉ alota꞉ Hali ma꞉nda꞉ epi a꞉nda꞉ma꞉ta꞉ mo amba꞉ la꞉ wieke Lo Pimanu walo hala꞉ hali hata꞉ta꞉ pa mo hepenina꞉ Kilu Tombuao Hala꞉ ekina꞉ hau paeyao miniki hala꞉ hali make haya꞉ka꞉na꞉ta꞉ kota꞉ koto someta꞉ mo da tiekena꞉ tekehali tupa꞉ hata꞉ ipika꞉ momba꞉la nu pindu hao u hala꞉ da panda꞉ pa꞉ta꞉ pua amba꞉ epeke alemanu make panake epeke alemanu make apa꞉tao mea a꞉pa peneme yaasa꞉ somema꞉ handilieke leekeme. \s1 Na꞉sa꞉tete da wanda꞉halima꞉ Yesu kiaemekeeki \r (Maka 6꞉1-6, Luku 4꞉16-30) \p \v 53 Koto onkoluma꞉ pimanu paeyao la paeyeketa꞉ Yesuma꞉ koto pa꞉ta꞉ mina꞉pa꞉lao \v 54 ipika꞉ teke da nane paa peekeme. Ipikana꞉ma꞉ ika꞉ pi hotu haemeke da pa꞉ta꞉ pi waleekeeki opitolota꞉ wanda꞉hali wopuma꞉ penkili pimikime. Do somema꞉ dupiki mana꞉ pi manuta꞉ hando pa꞉ta꞉ opia꞉pe laa lota꞉ pualu alu pitolo alota꞉ Mo hande ipika꞉ pieke na handeke hau manuna꞉ teketa꞉ ekipape laata꞉ \v 55 Ipikita꞉ mo hande da a꞉eta꞉la꞉ halina꞉ eiyeke kutupa ipika꞉ inkikita꞉ Meti dia꞉yeke yekea. Ipikita꞉ mo hande Dia꞉mesi Diosepe Saimono Diudasi do hama̱la̱꞉ hama̱la̱꞉na꞉ hameke dia꞉yeke yekea. \v 56 Kutupa ipika꞉ beliki tonu make niki ame̱le̱ mandakena꞉ na halemeke yekea laata꞉ Do somema꞉ do ala꞉ pi paeyaota꞉ hando pa꞉ta꞉ mea pa꞉la꞉pe laata꞉ \v 57 ikana꞉ma꞉ ipiki kiaemekeme. Kutu pimiki ekina꞉ Yesuma꞉ iki pa꞉ta꞉ alota꞉ Potopede hali ma꞉nda꞉ta꞉ da ma꞉nda꞉ wanda꞉halina꞉ leke popelekena꞉ta꞉ biki wilia꞉pate pa ipika꞉ teke da nane o ipika꞉ wanda꞉halina꞉ leke popelekena꞉ta꞉ biki na wilieke leekeme. \v 58 Koto ekina꞉ ikana꞉ma꞉ ipiki pa꞉ta꞉ hone wopu na tulaemeke handaa kota꞉ ipikana꞉ma꞉ make mo na handeke haumanu iki tukiki pa꞉ta꞉ wopu na piekeme. \c 14 \s1 Bapitaisi peao hayeke hali Dioni homeekeeki \r (Maka 6꞉14-29, Luku 9꞉7-9) \p \v 1 Mo hande Ka꞉lili kenke handeteke hayeke hali Hetodima꞉ta꞉ Yesuma꞉ pieke ekina꞉ pi laemeke ekimanu opuaata꞉ \v 2 ipikana꞉ma꞉ ipika꞉ e pokaemeke haliweki pa꞉ta꞉ alota꞉ Hande lua꞉ hali Dioni paa da꞉taa a꞉pa hala꞉ ekima꞉ wele tieke wopu pitolo hata꞉ mo na handeke haumanu pitolo pila꞉me leekeme. \p \v 3 Do pi leeke ekina꞉ teketa꞉ hosiki amba꞉ leke Hetodima꞉ Dioni da꞉ka꞉pa꞉ minina꞉ laata꞉ senipuma꞉ tonkao dipula mea pitaena꞉ leekeme. Koto ka꞉nda꞉ epeeke ekina꞉ teketa꞉ mo hande Hetodima꞉ ipika꞉ hameke Pilipina꞉ weteke Hetodiasi mieke ekima꞉ piekeme. \v 4 Nate mandaneeki nina꞉ Dionima꞉ Hetodi pa꞉ta꞉ Do wanda꞉ta꞉ naka꞉ wanda꞉ ale ekita꞉ hoke hau piteleme laa pi wopu la꞉tiki piekeme. \v 5 Koto leeke pita꞉ma꞉ kone Hetodima꞉ Dioni luekema꞉ piekepate mo Diu wanda꞉hali pa꞉ta꞉ paala꞉ma꞉ homeekeme. Pa ekipeke. Mo Diu wanda꞉halina꞉ honema꞉ Dionita꞉ ota꞉ potopede halie hone wimikime. \p \v 6 Hetodina꞉ mendieke natena꞉ ne tieke pambeekeme. Kutu pieke dina꞉ta꞉ mo hande Hetodiasina꞉ wanekema꞉ mo wanda꞉halina꞉ leke popelekena꞉ ma꞉nda꞉ liekeme. Kutu pieke handaa Hetodima꞉ ta꞉na꞉ wotu pieke handaa \v 7 mo wandiki pa꞉ta꞉ ipika꞉ pi tieke la꞉ witolo alota꞉ Nakana꞉ma꞉ I̱ pa꞉ta꞉ aleke ma꞉nda꞉ kie laa honke leka꞉na꞉ta꞉ kota꞉ I̱ma꞉ ota꞉ kulueke laa la꞉ witolome leekeme. \v 8 Koto leeke pita꞉ta꞉ inkikima꞉ doeki lapeke laa hone u tiaeyekeeki opuaata꞉ mo wandikima꞉ Hetodi pa꞉ta꞉ honke alota꞉ Ame do siki kone mo hande bapitaisi peao hayeke some Dionina꞉ you tunkula kawasona꞉ wia I̱ pa꞉ta꞉ kie leekeme. \p \v 9 Koto pi opitolo Hetodima꞉ ta꞉na꞉ma꞉ na homekepate ipika꞉ la꞉ wita꞉la꞉ pita꞉ ipika꞉ kimisu wanda꞉hali paeyaona꞉ leke popelekena꞉ la꞉ wieke ekina꞉ ipiki ya꞉la꞉ mea꞉peke yeke handaa ipika꞉ a꞉ndeli miniki haliweki pa꞉ta꞉ alota꞉ Do wandikina꞉ hone pa꞉la꞉ hau pua peape leekeme. \v 10 Koto leeke pi opuaata꞉ mo haliwekima꞉ dipula da pa꞉ta꞉ pua Dionina꞉ make tunkulaata꞉ \v 11 ipika꞉ youta꞉ kawaso manda wia mea a꞉pa mo wandiki pa꞉ta꞉ halemekeme. Mo wandikima꞉ ipika꞉ ama꞉ pa꞉ta꞉ mea pua haleekeme. \v 12 Dionina꞉ disaipolo haliwekima꞉ ipika꞉ toko a꞉pa mea tia ma꞉nda꞉ pa꞉ta꞉ pua hoiyaata꞉ Yesu pa꞉ta꞉ la haluekema꞉ pemekeme. \s1 Yesuma꞉ 5 daoseni haliweki pa꞉ta꞉ ne haleekeeki \r (Maka 6꞉30-44, Luku 9꞉10-17, Dioni 6꞉1-14) \p \v 13 Dioni lia꞉me lemekeeki opuaata꞉ Yesuma꞉ koto kenke mina꞉pa꞉lao kawasona꞉ pita꞉ mea keneme pa꞉ta꞉ peekeme. Ipiki peekeeki wanda꞉halima꞉ opitolota꞉ ika꞉ teke damanu mina꞉pa꞉lao mo ikali tea꞉ lopa꞉la꞉ ankema꞉ Yesu telimea pemekeme. \v 14 Yesuma꞉ mo kawaso mina꞉pa꞉lao kenke nane opolo pulu hata꞉ wanda꞉hali wopu handaata꞉ ipika꞉ pukima꞉ e̱ alo hata꞉ iki pa꞉ta꞉ a꞉ta꞉ma꞉ homeekeme. Kutupieke ekina꞉ta꞉ mo homa꞉ pa wieke wanda꞉hali mea tiaeyekeme. \p \v 15 Koto welealota꞉ ipika꞉ disaipolo haliwekima꞉ ipiki pa꞉ta꞉ a꞉pa alota꞉ Do aneta꞉ keneme nanee. Ameta꞉ nate paeta꞉la꞉me. Da pa꞉ta꞉manu wanda꞉halima꞉ ika꞉ ne hamba꞉tiki pena꞉ tapaa tapaa pie lemekeme. \v 16 Yesuma꞉ ika꞉ pi hombo peaaso alota꞉ Dia꞉me. Na pena꞉ leke ikana꞉ma꞉ nemanu ma꞉nda꞉ mea hala꞉pa꞉peke leekeme. \v 17 Ikana꞉ma꞉ paa Yesuna꞉ pi hombo peaaso alota꞉ Nikana꞉ma꞉ do pa꞉ta꞉ta꞉ palaowa wala꞉ yunki hata꞉na꞉ ta꞉peli yaapo pea homeke ula꞉me lemekeme. \v 18 Yesuma꞉ alota꞉ A꞉pa꞉la꞉me. I̱ pa꞉ta꞉ mea ipupe laata꞉ \v 19 mo wanda꞉hali paeyao ambuna꞉ pitina꞉ lape leekeme. \p Kutaata꞉ ipikana꞉ma꞉ hande palaowa wala꞉ yunki hata꞉ make hande ta꞉peli yaapo make miniki hata꞉ oli ya nane handa꞉liao Koda꞉ pa꞉ta꞉ keiyae laata꞉ palaowa wala꞉ pindi pindi pea ipika꞉ disaipolo haliwekima꞉ mea wanda꞉hali mina꞉yeke hale hale piekeme. \v 20 Kutupa paeyaoma꞉ ana꞉na꞉ naaka꞉na꞉ alota꞉ weleke tala꞉me lemekeme. Mo wanda꞉hali pa꞉ta꞉ pa wieke putupilikimanu meaata꞉ ala꞉ta 12 tumbaemekeme. \v 21 Kutupa mo hande palaowa wala꞉sunu nemeke haliwekita꞉ mo wekiwanda꞉ na apa꞉take pa haliweki homeketa꞉ 5 daoseni halima꞉ nemekeme. \s1 Yesuma꞉ ikali manda yapeekeeki \r (Maka 6꞉45-52, Dioni 6꞉15-21) \p \v 22 Kutaata꞉ mo hande wanda꞉hali tapaaluekema꞉ hata꞉ta꞉ Yesuma꞉ ipika꞉ hoke nane telimiki haliweki pa꞉ta꞉ alo hata꞉ alota꞉ Mo kawasona꞉ pita iki amba꞉la mone tea꞉na꞉ pulu hape laata꞉ \v 23 ipikana꞉ma꞉ mo wanda꞉hali tapao hoki naneta꞉ oli pote elina꞉ ipika꞉ siki yeni puluekema꞉ a꞉meiyekeme. Kutupa nate pambolo haena꞉ta꞉ Yesu ipika꞉ siki oli pa꞉ta꞉ hayekeme. \v 24 Koto nate lekena꞉ta꞉ mo hande kawasota꞉ mo ikali leke tukikina꞉ pulu haena꞉ po tiekema꞉ ika꞉ wenoko nanema꞉ a꞉pa ambulaaso hata꞉ ika꞉ kawaso wopu mea a꞉meiyaaso lopaaso piekeme. \v 25 Koto ekina꞉ da ka꞉la꞉puluekema꞉ okona꞉ Yesuta꞉ mo disaipolo haliweki haemeke alena꞉ poluekema꞉ ikali manda ankena꞉ peekeme. \v 26 Mo haliwekima꞉ ipiki ikali manda ankena꞉ epeekeeki handolo iki paeyaoma꞉ paala꞉ma꞉ wotu homolo hata꞉ Temokoe laa e̱ wi lemekeme. \v 27 Kutu pimikipate koto kone Yesuma꞉ iki pa꞉ta꞉ pi alo hata꞉ alota꞉ Honkopu hapee. Dota꞉ I̱e. Paala꞉ma꞉ na homa꞉pepee leekeme. \p \v 28 Koto leeke Pidama꞉ Yesu pa꞉ta꞉ alota꞉ Tekehalio. Neketa꞉ ota꞉ neke ya꞉ka꞉na꞉ta꞉ kota꞉ I̱ tiao do ikali manda a꞉pa neke pa꞉ta꞉ a꞉pono nakana꞉ma꞉ I̱ epo laa lae leekeme. \v 29 Yesuma꞉ alota꞉ A꞉pa꞉la꞉me. Epoe leeketa꞉ Pidama꞉ tiao mo ikali manda kini pu mea Yesu pa꞉ta꞉ peekepate \v 30 ipikana꞉ma꞉ mo hande po tilipuma꞉ piekeeki handolo hata꞉ paala꞉ma꞉ homeekeme. Kutupa mo ikali pa꞉ta꞉ ipiki kini pea honki alo hata꞉ alota꞉ Tekehalio. I̱ tamba꞉ minie laa wi leekeme. \p \v 31 Kota꞉ koto kone Yesu ipika꞉ kiki tindipa moneao ta꞉nka꞉pa꞉ minolo alota꞉ Neketa꞉ hosiki hone tulaake someo. Pa ekipeke hone yaapo yaapo wipe leekeme. \v 32 Koto laata꞉ ipiliki telipina꞉ mo kawasona꞉ pitulu pepeketa꞉ mo po tieke u pa lopeekeme. \v 33 Mo kawasona꞉ pitimiki disaipolo haliwekima꞉ koto pieke hau handolo hata꞉ta꞉ ikana꞉ma꞉ Yesuna꞉ biki a꞉meiyaaso alota꞉ Ota꞉e. Neketa꞉ ota꞉ Koda꞉na꞉ Eiyekee laa lemekeme. \s1 Kenesatete nane pemekeeki \r (Maka 6꞉53-56) \p \v 34 Mo ikali leke tunkula꞉ moneao mone tea꞉na꞉ hayeke Kenesatete da pa꞉ta꞉ opolo pemekeme. \v 35 Mo pa꞉ta꞉ haemeke wanda꞉halima꞉ ipika꞉ leke popeleke handolo hata꞉ hone wimiki ekina꞉ta꞉ mo da teke nepoko nepoko haemeke da pa꞉ta꞉manu haemeke yeni hapa wimiki wanda꞉hali paeyao Yesu pa꞉ta꞉ mea ipupa꞉e laa pi tapaa tapaa pimikime. \v 36 Kutupa mo pa haemeke wanda꞉halima꞉ Yesu pa꞉ta꞉ ika꞉ yeni haemeke wanda꞉halina꞉eki honke laaso alota꞉ Ikana꞉ma꞉ naka꞉ dau honiki wataena꞉ lapeke lemekeme. Koto leeke handaa mo wataemeke wanda꞉halina꞉ yeni manuta꞉ tande lemekeme. \c 15 \s1 Apa꞉meina꞉ mana꞉ pimanu \r (Maka 7꞉1-13) \p \v 1 Mandane Pa꞉tisi haliweki make mandane wape pea wala꞉tiki pu haemeke haliweki make Diutuseleme da mina꞉pa꞉lao a꞉pa Yesu lota꞉ pitolo alota꞉ \v 2 Pa ekipeke mo naka꞉ hoki nane telieleme haliweki nika꞉ ateke meiyekena꞉ mana꞉ pimanu ekipeke na opitolo pitelemepe. Ika꞉ ne noluekema꞉ta꞉ titina꞉ amba꞉la mo nika꞉ pimanu ula꞉ tupa꞉ ika꞉ kiki na tandepo halememe lemekeme. \p \v 3 Yesuma꞉ mo pi hombo peaaso iki pa꞉ta꞉ alota꞉ Kutaa make pa ekipeke handa ikana꞉ma꞉ make mo Koda꞉na꞉ pi ula꞉eki kiao pa ika꞉ waleme pimanu kone tolu halemepe. \v 4 Do ekina꞉ yeke loa꞉me. Hande Koda꞉ma꞉ la꞉ ula꞉ pima꞉ alota꞉ Naka꞉ ama꞉ apa꞉ yaapona꞉ oto pa꞉ta꞉ hapeke la꞉la꞉me. Kutupa pi ma꞉nda꞉ta꞉ Ipika꞉ apa꞉ ama꞉ pa꞉ta꞉ hoke pi lea꞉ka꞉na꞉ta꞉ ota꞉ homena꞉ lia꞉pa꞉peke laa la꞉ ula꞉pate \v 5 pa ikana꞉ma꞉ alota꞉ Hali ma꞉nda꞉ma꞉ ipika꞉ apa꞉ ama꞉ tamba꞉ mia꞉peke alemanu miniki hala꞉pate ipikana꞉ma꞉ ipiliki pa꞉ta꞉ alota꞉ Ipiliki kulu pua꞉ ale manuta꞉ amba꞉ Koda꞉ pa꞉ta꞉ haluekema꞉ la꞉ wia halome lea꞉ka꞉na꞉ kota꞉ koto pi opitolo hata꞉ \v 6 ikana꞉ma꞉ta꞉ koto halima꞉ ipika꞉ apa꞉ ama꞉ta꞉ tamba꞉ mia꞉peke laa la꞉ ula꞉ pi pea꞉peke ekita꞉ Pina꞉ma꞉ pea꞉peke na ya꞉ka꞉ta꞉me laa lo halememe. Kutupa koto piteme hau manuta꞉ kota꞉ ikana꞉ma꞉ ika꞉ waleme pimanu kone teli mea pu haluekema꞉ yeke Koda꞉na꞉ pi ula꞉ ekimanu hoki walo halememe. \v 7 Ikita꞉ ota꞉ makeaaso hau pu haleme some hombo ya꞉ka꞉ta꞉me. Hande Aisayama꞉ ikina꞉ la꞉ witolo hata꞉ leekeeki ota꞉ pi la꞉ wia꞉ka꞉ta꞉me. \v 8 Ipikana꞉ma꞉ leeke pita꞉ dupa \q1 Do wanda꞉halima꞉ pulu pimiki ekina꞉ Koda꞉ma꞉ alota꞉ Ika꞉ pima꞉ homeke ya biki mea a꞉meiyalo pelemepate ika꞉ puki manuma꞉ta꞉ I̱ mina꞉pa꞉lao ota꞉ panane wina꞉ lelememe. \q1 \v 9 Mo ya biki mea a꞉meiyao yeni piteme ekita꞉ pa pahameke pitelememe. Pa ekipeke. Ika꞉ honema꞉ wepia wimiki mana꞉ pimanu kone yaka la꞉ ula꞉ pi tupa꞉ walo halememe la꞉la꞉me leekeme. \s1 Wanda꞉halina꞉ puki ha̱i̱ peaasa꞉ ekimanu \r (Maka 7꞉14-23) \p \v 10 Yesuma꞉ mo wanda꞉hali ipiki pa꞉ta꞉ epena꞉yeke wi la꞉mipi pea iki pa꞉ta꞉ alota꞉ Ya pi opua hone wia꞉pa꞉peke. \v 11 Wanda꞉halita꞉ hama nane ula꞉ alemanu mea naloma꞉eki manuma꞉ iki na hoeyaalo pa꞉la꞉pate tukiki nane wia kake pa꞉ta꞉ opolu baasa꞉ ale manuma꞉ kone wanda꞉hali hoeyaapeke ya꞉la꞉me leekeme. \p \v 12 Koto leeke hoki naneta꞉ ipika꞉ hoki nane telimiki haliwekima꞉ ipiki pa꞉ta꞉ a꞉pa alota꞉ Mo hande Pa꞉tisi haliwekima꞉ pimi ekita꞉ neke na handepe. Nakana꞉ma꞉ le pi manuma꞉ ika꞉ puki tandama꞉ homaya꞉me lemekeme. \p \v 13 Ya hepeni hala꞉ Apa꞉ma꞉ na nokopeke pa opa꞉la꞉ waemanu paeyao yokilieke laa Yesuma꞉ hombo peaaso hata꞉ alota꞉ \v 14 Pina꞉ma꞉ hone ma꞉nda꞉ na wia꞉pa꞉pe. Ikita꞉ mo leke holu piki wanda꞉halina꞉ leke holu piki you haliweki halememe. Koto ekina꞉ta꞉ leke holu piki somema꞉ mo leke holupiki some ma꞉nda꞉ hatuku mea pea꞉ka꞉na꞉ta꞉ kota꞉ ipiliki telipuna꞉ hombo pa꞉ta꞉ hopulu paleke mandake lopilipikie leekeme. \p \v 15 Pidama꞉ alota꞉ Koto ale pina꞉ teketa꞉ niki wopu la kia꞉peke leekeme. \v 16 Kutupa Yesuma꞉ iki pa꞉ta꞉ alota꞉ Kota꞉ iki make pi teke hone na witelemepe leekeme. \v 17 Nala꞉ ale manuma꞉ hali homekena꞉ weleke pa꞉ta꞉ pua pita꞉ta꞉ hoke ale yapilieke hone na witelemepe. \v 18 Pate ipika꞉ kake pa꞉ta꞉ yama꞉ opolo ipu hala꞉ ale manuta꞉ ota꞉ ipika꞉ puki tukiki nanema꞉ opolu baalo ipula꞉me. Kotoeki manuma꞉ kone ipiki ha̱i̱ peaasa꞉me. \v 19 Kota꞉ koto some ipika꞉ puki pa꞉ta꞉ pita ipula꞉ hoke hone manuma꞉ta꞉ dupiki haumanu pu tialieke. Hali ma꞉nda꞉ lina꞉ lo o wanda꞉ pake na꞉na꞉ lo o hali yankeke pa꞉ta꞉ kone hoke hau pina꞉ lo o pake na꞉na꞉ lo o yapiki hau pina꞉ lo o wanda꞉halina꞉ biki hoeyaena꞉ lo \v 20 do hau manuma꞉ ipikita꞉ hoke hali haena꞉ lolo pa꞉la꞉pate pa mo na tandepeke kikima꞉ ne mea nala꞉ ekima꞉ta꞉ ipiki na hoeyaasa꞉me leekeme. \s1 Wanda꞉ homekena꞉ hone tulaeyekeeki \r (Maka 7꞉24-30) \p \v 21 Yesuma꞉ koto alena꞉ mina꞉pa꞉lao Taiya Saidoni daoni yaapo nane peekeme. \v 22 Koto kenke nane hayeke Keinani wanda꞉ homeke Yesu pa꞉ta꞉ e̱ wi laa a꞉pa alota꞉ Deipidina꞉ eiyekeo. Ya wandiki pa꞉ta꞉ hoke temoko pila꞉ ekima꞉ ipiki ota꞉ epeke tupa꞉ na ula꞉me. Koto ekina꞉ I̱ pa꞉ta꞉ a꞉ta꞉ma꞉ homa꞉peke leekeme. \v 23 Koto leekepate Yesuma꞉ ipiki pa꞉ta꞉ pi homeke siki ma꞉nda꞉ ota꞉ na leekeme. Kutu pieketa꞉ mo disaipolo haliwekima꞉ ipiki pa꞉ta꞉ a꞉pa honke alo alota꞉ Ipikana꞉ma꞉ niki teliolo hata꞉ wi wopu la꞉ paleke ipula꞉ma꞉ ipika꞉ da pa꞉na꞉ tapae lemekepate \v 24 Yesuma꞉ ika꞉ pi hombo peaaso alota꞉ I̱ta꞉ mo hande Isulai tapake alu pula꞉ sipisipimanu leke haleme wanda꞉hali pa꞉ta꞉ tapaaleke handaa epolome leekeme. \v 25 Do pi opitolota꞉ koto kone mo wanda꞉ Yesuna꞉ anke teke pa꞉ta꞉ panda꞉ puniao lopolo alota꞉ Tekehalio. I̱ tamba꞉ mie leekeme. \v 26 Yesuma꞉ hombo peaasota꞉ dupa leekeme. Weki wandikina꞉ ne pa꞉ta꞉la꞉ mea kika pa꞉ta꞉ lopa moneaasa꞉ hauta꞉ epeke hau dia꞉me leekeme. \v 27 Mo wanda꞉ma꞉ alota꞉ Tekehalio. Koto pita꞉ ota꞉ alepate wanda꞉halima꞉ ne naa pelimi hoki nanema꞉ta꞉ popumanu mina꞉pelete pilimi ekimanu kika manuma꞉ talopu nemeka꞉na꞉ta꞉ a꞉pa꞉la꞉me leekeme. \v 28 Koto leeke Yesuma꞉ hombo peaaso alota꞉ Neketa꞉ hone wopu tulaasa꞉ wanda꞉ ya꞉ka꞉ta꞉me. Koto ekina꞉ta꞉ naka꞉ hone pa꞉la꞉ hauta꞉ ota꞉ pealueke leekeme. Yesuma꞉ koto alo haena꞉ kone mo wanda꞉na꞉ waneketa꞉ paa epeke tupa꞉ tiao hayekeme. \s1 Yesuma꞉ wanda꞉hali wopu epeaeyekeeki \p \v 29 Yesuma꞉ koto pa꞉ta꞉ mina꞉pa꞉lao mo Ka꞉lili ikali leke nepoko lopa꞉la꞉ pua mo peiyene pa꞉ta꞉ a꞉meiya pua pitiekeme. \v 30 Koto pua pitina꞉ta꞉ wanda꞉hali tieke wopu Yesu pa꞉ta꞉ a꞉pa mombelemekeme. Iki ipulu hata꞉ta꞉ dola꞉pake piki leke holupiki anke lupa wiki pi na leke make kutupa mandane yenimanu haemeke wanda꞉hali wopu make Yesuna꞉ anke pa꞉ta꞉ a꞉pa wimiki handaa ipikana꞉ma꞉ epeao paeyaeyekeme. \v 31 Kutupa mo wanda꞉halima꞉ mo pi na leke wanda꞉halima꞉ pi lemekeeki hando make kiki anke lupa wiki wanda꞉halima꞉ paa epeke tupa꞉ haemekeeki hando make dola꞉pake piki wanda꞉halima꞉ paa epea pomimikieki hando make leke holu piki wanda꞉halina꞉ leke ki la epeke tupa꞉ hando pu pimiki eki paeyao handolo hata꞉ ikana꞉ma꞉ leke opo handa꞉ hake wiata꞉ Isulai wanda꞉halina꞉ Koda꞉na꞉ biki yeiya꞉ laemekeme. \s1 Yesuma꞉ 4 daoseni haliweki pa꞉ta꞉ ne haleekeeki \r (Maka 8꞉1-10) \p \v 32 Yesuma꞉ ipika꞉ hoki nane tolu haemeke haliweki ipiki pa꞉ta꞉ epena꞉ wi la꞉mipi pea iki pa꞉ta꞉ alota꞉ Do wanda꞉hali pa꞉ta꞉ ya pukima꞉ e̱ ala꞉me leekeme. Hoto tepona꞉ I̱ ame̱le̱ haememe. Kutupa ameta꞉ napeke ne ma꞉nda꞉ dia꞉me. I̱ma꞉ ika꞉ da nina꞉ tea꞉ma꞉ homa꞉ paleke tapaa tapaa pua꞉ka꞉na꞉ kota꞉ pota꞉ hopikina꞉ tea꞉ma꞉ pua homilimikie leekeme. \v 33 Ipika꞉ disaipolo haliwekima꞉ ipiki pa꞉ta꞉ alota꞉ Do hapu hala꞉ alena꞉ hata꞉ta꞉ do wanda꞉hali pa꞉ta꞉ neta꞉ hando pate mea halomana꞉pe lemekeme. \v 34 Yesuma꞉ iki pa꞉ta꞉ dupa lota꞉ pitolo alota꞉ Palaowa wala꞉ ekipu wia halemepe lota꞉ piekeme. Koto haliwekima꞉ alota꞉ Palaowa wala꞉ watake hata꞉ make ta꞉peli siki yaapo homeke pea wia haloma꞉me lemekeme. \p \v 35 Koto ekina꞉ Yesuma꞉ mo wanda꞉hali wopu pa꞉ta꞉ alota꞉ Kenkena꞉ pita꞉pe leekeme. \v 36 Kutupa Yesuma꞉ mo palaowa wala꞉ watake hata꞉ make mo ta꞉peli siki mu peata꞉ Koda꞉ pa꞉ta꞉ keiyae pi amba꞉la laata꞉ pindi pindi peaata꞉ ipika꞉ disaipolo haliwekima꞉ wanda꞉hali pa꞉ta꞉ hale hale pina꞉ yeke ipikana꞉ma꞉ iki pa꞉ta꞉ haleekeme. \v 37 Kutu pieketa꞉ wanda꞉hali paeyaoma꞉ ana꞉na꞉ naa weleke haemekeme. Kutaata꞉ mo wanda꞉halima꞉ naa putu piliki wiekeeki mo disaipolo haliwekima꞉ meaata꞉ ala꞉ta watake hata꞉ tumbaemekeme. \v 38 Mo hande palaowa wala꞉ sunu nemeke haliwekita꞉ wekiwanda꞉ na apa꞉take haliweki homeketa꞉ 4 daoseni halima꞉ nemekeme. \v 39 Yesuma꞉ iki paeyao tapaa tapaa peaata꞉ koto kone ipika꞉ disaipolo haliweki ame̱le̱ kawaso pa꞉ta꞉ pita Ma꞉ka꞉dani kenke nane pemekeme. \c 16 \s1 Wele pita꞉la꞉eki ma꞉nda꞉ handomono pie lemekeeki \r (Maka 8꞉11-13, Luku 12꞉54-56) \p \v 1 Mo Pa꞉tisi haliweki make Sa꞉dusi haliweki tonka꞉na꞉ Yesu pa꞉ta꞉ a꞉pa ipika꞉ anke yololo alota꞉ Koda꞉ma꞉ neke pa꞉ta꞉ do wele a꞉nda꞉ ku haya꞉ka꞉na꞉ta꞉ kota꞉ nikana꞉ma꞉ handomono mo welema꞉ na handeke hau ma꞉nda꞉ pie lemekeme. \v 2 Yesuma꞉ ika꞉ pi hombo peaasota꞉ dupa leekeme. Nate pambolo pulu hata꞉ we pia꞉ka꞉na꞉ta꞉ kota꞉ ikana꞉ma꞉ alota꞉ Beliata꞉ epeke nate telieke lo halememe. \v 3 Kutaa koto tupa꞉ kone da ka꞉la꞉paaso make ikana꞉ma꞉ta꞉ nate we pita꞉la꞉ ekita꞉ Lako ipuluekema꞉ taa pita꞉la꞉ handa꞉e lo halememe. Ikana꞉ma꞉ oli yana꞉ pita꞉la꞉ haumanu handolo hata꞉ dupiki nate telieke laa la꞉ u hapa꞉peke ya꞉la꞉pate pa ame do iki pa꞉ta꞉ pitolo haumanu handaa ikana꞉ma꞉ hone wia꞉pa꞉peke na ya꞉la꞉pe. \v 4 A꞉pa꞉e. Do you hoke wanda꞉halima꞉ta꞉ ekipeke handaa mo na handeke hau ma꞉nda꞉ handuluekema꞉ alemepe. Dia꞉me. Mo amba꞉ hande Diona pa꞉ta꞉ pieke yeke na handeke hau homeke waloa꞉ka꞉na꞉ta꞉ handilimikie. Koto laata꞉ iki mina꞉pa꞉lao peekeme. \s1 Wala꞉la꞉ pina꞉ kinki pita꞉la꞉ pi \r (Maka 8꞉14-21) \p \v 5 Yesuna꞉ disaipolo haliweki mo ikali leke tunkula mone tea꞉na꞉ pulu hata꞉ta꞉ palaowamanu hone yonka꞉lao na mea pemekeme. \v 6 Yesuma꞉ mana꞉ alo hata꞉ iki pa꞉ta꞉ alota꞉ Wotu hapa꞉peke. Pa꞉tisi Sa꞉dusi tapake yaapona꞉ palaowa pombei yaasa꞉eki wotu handa꞉pa꞉peke leekeme. \v 7 Koto leekeeki opuolo hata꞉ ika꞉ ika꞉ kone hone wia pi pi lemeke ekita꞉ dupa. Nikita꞉ palaowa na mea epoma꞉ ekina꞉ ala꞉me lemekeme. \v 8 Kutupa Yesuma꞉ ika꞉ hone wimikieki handolo hata꞉ iki pa꞉ta꞉ alota꞉ Ne dia꞉ ya꞉leke ekipeke pi pi alemepe. Ika꞉ hone tulaaseme ekita꞉ ota꞉ hosiki siki ya꞉ka꞉ta꞉me. \v 9 Ikana꞉ma꞉ hone wia a̱i̱ na handelemepe. Na niminaasemepe. Mo hande palaowa wala꞉ yunki hata꞉ 5 daoseni haliweki pindi pindi peaowa꞉ pita꞉ma꞉ta꞉ putu pilikima꞉ta꞉ ala꞉ta ekipu tumbaemepe. \v 10 Kutupa mo hande palaowa wala꞉ watake hata꞉ hande 4 daoseni haliweki haloma꞉ pita꞉ma꞉ta꞉ putu pilikima꞉ta꞉ ala꞉ta ekipu tumbaemepe leekeme. \v 11 Ekieki pea ikana꞉ma꞉ hone na witemepe. I̱ma꞉ta꞉ mo ota꞉ palaowana꞉ na loa꞉pate pa mo Pa꞉tisitonu pita꞉ Sa꞉dusi haliweki yaapona꞉ palaowa pombei yaasa꞉ yisitima꞉ handeke pimanu alemeeki handeteke hapa꞉ laa alome. \v 12 Koto pi opitolota꞉ mo disaipolo haliwekima꞉ Yesuma꞉ leeke kinki pita꞉la꞉ pita꞉ mo palaowa pa꞉ta꞉ ula꞉ yisitina꞉ na leekepate ota꞉ mo Pa꞉tisi Sa꞉dusi tapake yaapona꞉ waleme mana꞉ pimanu pa꞉ta꞉ lea꞉ka꞉ta꞉me hone wimikime. \s1 Pidama꞉ Yesuta꞉ Ketisoe leekeeki \r (Maka 8꞉27-30, Luku 9꞉18-21) \p \v 13 Kutupa Yesuma꞉ ipika꞉ hoki nane tolu haemeke haliweki ame̱le̱ mo Sesatia Pilipai da kenke nane pemekeme. Koto pa꞉ta꞉ta꞉ ipika꞉ disaipolo haliweki pa꞉ta꞉ dupa lota꞉ piekeme. Wanda꞉halima꞉ mo Wanda꞉halina꞉ Eiyeketa꞉ epi alemepe leekeme. \v 14 Mo disaipolo haliwekima꞉ ipiki pa꞉ta꞉ alota꞉ Mandane wanda꞉halima꞉ alota꞉ Bapitaisi peao hayeke hali Dionie alememe. Mandane wanda꞉halima꞉ta꞉ Elaidiae alememe. Mandane wanda꞉halima꞉ Dietemaiya o mandane potopede halie alememe lemekeme. \v 15 Yesuma꞉ iki pa꞉ta꞉ alota꞉ Pa ikana꞉ma꞉ta꞉ I̱ta꞉ epi alemepe leekeme. \v 16 Saimono Pidama꞉ hombo peaaso alota꞉ Neketa꞉ mo da꞉taa hao hala꞉ Koda꞉na꞉ Eiyeke Ketisoe leekeme. \v 17 Yesuma꞉ ipiki pa꞉ta꞉ alota꞉ Saimono Dionina꞉ eiyekeo. Nakana꞉ma꞉ta꞉ epeke tupa꞉ hombo peaeme. Pa ekipeke do ota꞉ tikitikina꞉ hombo peae ekita꞉ hali ma꞉nda꞉ma꞉ na la kia꞉pate ya hepeni hala꞉ Apa꞉ma꞉ neke pa꞉ta꞉ tiki tiki kia꞉me. \v 18 Koto ekina꞉ dupa alome. Neketa꞉ Pidae. (nika꞉ pima꞉ta꞉ Toopie) Koto toopi mandaata꞉ ya siosi a꞉elueke. Kutupa mo homo hala꞉ ekina꞉ honkopuma꞉ kone koto siosi ota꞉ na bepolao halieke. \v 19 I̱ma꞉ neke pa꞉ta꞉ mo hepenina꞉ Kilu Tombuao Hala꞉ ekina꞉ pota꞉ kakena꞉ kimanu kulueke. Koto ekina꞉ do kenke nane hata꞉ nakana꞉ma꞉ hau ma꞉nda꞉ a꞉nda꞉ pa꞉ta꞉ pi wika꞉na꞉ta꞉ kota꞉ koto hauna꞉ pi wita꞉la꞉eki kone oli hepeni nane make pi wilieke. Kutupa do kenke nane hata꞉ nakana꞉ma꞉ mandane haumanu pa mone pina꞉ paeka꞉na꞉ta꞉ kota꞉ koto pina꞉ pasa꞉ hau kone oli hepeni nane make pa pina꞉ palieke leekeme. \v 20 Koto leeke Yesuma꞉ iki hando alo alota꞉ I̱ta꞉ Ketiso yekeme laa wanda꞉hali ma꞉nda꞉ pa꞉ta꞉ na lapa꞉peke leekeme. \s1 Yesu ipika꞉ tanda mea homa꞉pekeeki \r (Maka 8꞉31—9꞉1, Luku 9꞉22-27) \p \v 21 Koto natena꞉ kini pu meata꞉ Yesuma꞉ ipika꞉ disaipolo tonu peneme yao alo hata꞉ dupa leekeme. I̱ta꞉ ota꞉ Diutuseleme da nane polueke. Kutu pua꞉ka꞉na꞉ta꞉ koto pa꞉ta꞉ mo you haliwekima꞉ make yeni peao haleme you haliwekima꞉ make wape pea wala꞉tiki pu haleme haliwekima꞉ make I̱ tanda tieke ota꞉ wotu kilimikie leekeme. I̱ kiao limika꞉na꞉ta꞉ homuluepate hoto tepo naku pa꞉ta꞉ wia paa da꞉taa tiao halueke leekeme. \p \v 22 Koto pi opuaata꞉ Pidama꞉ Yesu hosiki mo pate leke hatuku mea pua hata꞉ ipiki pa꞉ta꞉ alota꞉ Dia꞉me Tekehalio. Neke pa꞉ta꞉ kutu piki hau ota꞉ na epena꞉ hone witolome leekeme. \v 23 Yesuma꞉ la꞉ka꞉la mina Pida handolo hata꞉ alota꞉ Sadani. Neke puma. Neketa꞉ ya pota꞉ a꞉mbaluekema꞉ taapeleme. Pa ekipeke. Do naka꞉ wili hone manuta꞉ Koda꞉ pa꞉ta꞉ yama꞉ na ipula꞉pate pa hali pa꞉ta꞉ yama꞉ ipula꞉me leekeme. \p \v 24 Koto la paeyeketa꞉ Yesuma꞉ ipika꞉ disaipolo haliweki pa꞉ta꞉ alota꞉ Hali ma꞉nda꞉ epima꞉ ya hoki nane toluekema꞉ hone pia꞉ka꞉na꞉ta꞉ kota꞉ ipiki pa꞉ta꞉ kone hone ula꞉ ekimanu tunkulaata꞉ ipika꞉ a꞉ka꞉tei wape piki ti mea tia ya hoki nane telina꞉e leekeme. \v 25 Kutu pa꞉la꞉ ekima꞉ hali epima꞉ ipika꞉ da꞉ta꞉la꞉eki homeke miniki hao haluekema꞉ hone wia꞉ka꞉na꞉ta꞉ kota꞉ ipika꞉ da꞉ta꞉la꞉eki kone alupalieke. Kutu pilia꞉pate I̱ pa꞉ta꞉ hone witolo ipika꞉ da꞉ta꞉la꞉eki alupina꞉ lea꞉ka꞉na꞉ta꞉ kota꞉ ipikita꞉ ota꞉ da꞉taa hao halieke leekeme. \v 26 Hali epima꞉ do kenke ala꞉ta꞉ ala꞉ta꞉ paeyao ipika꞉eki wina꞉ la halia꞉pate kone ipika꞉ da꞉ta꞉la꞉eki alupaeya꞉ka꞉na꞉ta꞉ kota꞉ epekeeki ma꞉nda꞉ta꞉ aleke milia꞉pe. Dia꞉ma꞉ ala꞉ta꞉ ma꞉nda꞉ ota꞉ na milieke. Ipika꞉ da꞉ta꞉la꞉eki paa muluekema꞉ topo peapeke ala꞉ta꞉ ma꞉nda꞉ a꞉nda꞉ ota꞉ na ula꞉me leekeme. \v 27 Wanda꞉halina꞉ Eiyeke ipika꞉ Atekena꞉ pa̱a̱ taapuna꞉ ipika꞉ enisolo hatuku a̱i̱ kutaa kone ipilieke. Kutaata꞉ wanda꞉hali homeke homekema꞉ ika꞉ pu haeme hau manuna꞉ ana꞉ piki yenki kone iki pa꞉ta꞉ hale hale pilieke. \v 28 I̱ma꞉ iki pa꞉ta꞉ ota꞉ pi la kitolo alome. Wanda꞉halina꞉ Eiyeketa꞉ Kini hali hata꞉ epolo pa꞉la꞉eki handuluekema꞉ do haleme mandane wanda꞉hali ikita꞉ ambi na homeke pa halimikie alome leekeme. \c 17 \s1 Yesu wonu piliekeeki \r (Maka 9꞉2-13, Luku 9꞉28-36) \p \v 1 Hoto yunki mindiki hata꞉ hao Yesuma꞉ Pida pita꞉ Dia꞉mesi Dioni hama̱la̱꞉ handa꞉ meata꞉ pote tumiki pa꞉ta꞉ pua ika꞉siki haemekeme. \v 2 Kutupa ikana꞉ma꞉ handa꞉ pelia haena꞉ Yesuna꞉ loke wonu piliekeme. Ipika꞉ leke popeleketa꞉ nate pa̱a̱ pita꞉la꞉ tupa꞉ pa̱a̱ piekeme. Kutupa ipika꞉ daumanu make pa̱a̱ peaata꞉ hake wopu piekeme. \v 3 Kutupa Elaidia Mosesi yaapo opolo a꞉paata꞉ Yesu ame̱le̱ pi pi alo haemekeme. Kutu pitolo haena꞉ koto hoki nane tolu haemeke hali tepoma꞉ handemekeme. \v 4 Koto ekina꞉ta꞉ Pidama꞉ Yesu pa꞉ta꞉ alota꞉ Tekehalio. Do pa꞉ta꞉ haloma꞉ ekita꞉ a꞉pa꞉la꞉me. Koto ekina꞉ naka꞉ hone pia꞉ka꞉na꞉ta꞉ I̱ma꞉ sale da tepo a꞉eyono lae laata꞉ Homeke naka꞉eki ma꞉nda꞉ Mosesina꞉eki ma꞉nda꞉ Elaidiana꞉eki pea a꞉eyono lae leekeme. \p \v 5 Kutu piki pi alo haena꞉ta꞉ mo pa̱a̱ piki koa ma꞉nda꞉ma꞉ iki a꞉pa tu peaaso haena꞉ mo koa tukiki pa꞉ta꞉ pi ho̱la̱꞉makema꞉ alota꞉ I̱ma꞉ koto yaka puki piki weki pa꞉ta꞉ ta꞉na꞉ wopu homolome. Ipika꞉ pi opua꞉pa꞉pekee la꞉niaeyekeme. \p \v 6 Koto pi ho̱la̱꞉make epeekeeki opu haota꞉ mo disaipolo hali tepoma꞉ paala꞉ tiekema꞉ wopu homolo hata꞉ kenkena꞉ puki yama lopemekeme. \v 7 Yesuma꞉ iki pa꞉ta꞉ a꞉pa iki wataaso hata꞉ alota꞉ Paala꞉ma꞉ na homeke tiaapee leekeme. \v 8 Koto leeke mo hali tepoma꞉ la꞉ka꞉la꞉ liao handemekepate ma꞉nda꞉ na hake Yesu homeke hayeke handemekeme. \p \v 9 Potena꞉ hola꞉pa꞉niaaso haena꞉ Yesuma꞉ iki hando alo hata꞉ alota꞉ Oli hande upama꞉ handeke nono pimi hauta꞉ ma꞉nda꞉ pa꞉ta꞉ na lapa꞉peke laata꞉ Wanda꞉halina꞉ Eiyeketa꞉ ota꞉ homaa paa tiao haowa꞉ka꞉na꞉ alota꞉ ana꞉ pilieke leekeme. \p \v 10 Koto leeke pi opitolo ikana꞉ma꞉ Yesu pa꞉ta꞉ lota꞉ pitolo alota꞉ Pa ekipeke mo wape pea wala꞉tiki pu haleme haliwekima꞉ titina꞉ amba꞉la Elaidia ipilieke lo halemepe lemekeme. \p \v 11 Kutupa Yesuma꞉ iki pa꞉ta꞉ hombo peaaso alota꞉ Titina꞉ amba꞉la Elaidia ota꞉ ipilieke. Kutu pia꞉ka꞉na꞉ta꞉ ipikana꞉ma꞉ hau paeyao tikitiki yao wina꞉ loluekema꞉ ipilieke. \v 12 Kutu piliepate I̱ma꞉ iki pa꞉ta꞉ alome. Elaidiata꞉ amba꞉ epea꞉pate wanda꞉halima꞉ ipikita꞉ ota꞉ Elaidiae hone wopu na witolo hata꞉ ikana꞉ma꞉ pa ika꞉ hone pieke ekimanu ipiki pa꞉ta꞉ pimikime. Mo Wanda꞉halina꞉ Eiyeke pa꞉ta꞉ make ikana꞉ma꞉ koto mandake piki hoke haumanu kone pilimikie alome leekeme. \v 13 Mo disaipolo haliwekima꞉ koto leeke pi opitolota꞉ mo ala꞉ pita꞉ mo hande Dioni Bapitaisi pa꞉ta꞉ ala꞉me hone wimikime. \s1 Hoke temokoma꞉ hoeyaeyeke weki Yesuma꞉ epeaeyekeeki \r (Maka 9꞉14-29, Luku 9꞉37-43) \p \v 14 Iki tonkopuma꞉ mo wanda꞉hali pa꞉ta꞉ la꞉ka꞉la ipulu haena꞉ta꞉ hali homeke Yesu pa꞉ta꞉ a꞉pa panda꞉ pitolo hata꞉ \v 15 alota꞉ Tekehalio. Ya weki pa꞉ta꞉ a꞉ta꞉ma꞉ homa꞉peke laata꞉ Ipikita꞉ lu lopao mea keao weki yaalo tana꞉ eleke eleke ti tala꞉ pa꞉ta꞉ make ikali pa꞉ta꞉ make lu lopatiki pu hala꞉me. \v 16 Kutupa I̱ma꞉ naka꞉ disaipolo haliweki pa꞉ta꞉ hatuku epoa꞉pate ikana꞉ma꞉ ipiki epeapeke na yea꞉me leekeme. \p \v 17 Yesuma꞉ ipika꞉ pi hombo peaaso alota꞉ Koto wanda꞉halita꞉ hone wopu na tulaake ota꞉ puki taka꞉lake wanda꞉halie. I̱ta꞉ iki pa꞉ta꞉ hao pua hando natena꞉ hao na lua꞉pe. I̱ma꞉ iki pa꞉ta꞉ a꞉ta꞉ma꞉ homolo hata꞉ pa pu hamena꞉ kiaota꞉ hando natena꞉ tunkulua꞉pe laata꞉ Mo wekita꞉ I̱ pa꞉ta꞉ mea epoe leekeme. \v 18 Kutupa Yesuma꞉ Mo hoke temoko hando alo hata꞉ mo weki mina꞉pa꞉lae leeke handaata꞉ mo hoke temokoma꞉ mo weki mina꞉pa꞉layekeme. Kutu pieketa꞉ pa koto toma꞉na꞉ kone mo weki epea tiao hayekeme. \p \v 19 Yesu ipika꞉ siki haena꞉ ipika꞉ hoki nane tolu haemeke haliwekima꞉ ipiki pa꞉ta꞉ pua lota꞉ pitolo hata꞉ alota꞉ Pa ekipeke handa nikana꞉ma꞉ koto hoke temoko tolu lia꞉peke na ya꞉la꞉ ekita꞉ ekipa pia꞉pe lemekeme. \p \v 20 Yesuma꞉ hombo peaaso alota꞉ Ika꞉ hone tulaleme ekita꞉ aneke hapu na tulaemeke handa pia꞉me. I̱ma꞉ iki pa꞉ta꞉ ota꞉ ota꞉ pi alome. Ika꞉ hone tulaleme ekita꞉ mo ki̱mi̱le̱ma꞉ handeke ale masidadi waema꞉ handekeeki wimika꞉na꞉ta꞉ kota꞉ ikana꞉ma꞉ do pote pa꞉ta꞉ alo hata꞉ Mo pate leke pue laa la halemeka꞉na꞉ta꞉ kota꞉ koto pa꞉ta꞉ yola꞉ monealieke. Kutu piki hone tulalimi ekima꞉ta꞉ hau paeyao pea꞉pa꞉peke yelimikie. \v 21 [Pate dupiki hoke temoko toluekema꞉ta꞉ pota꞉ ma꞉nda꞉ dia꞉ ya꞉la꞉pate pa mo nee pi wia hata꞉ yeni pita꞉la꞉eki homekema꞉ ana꞉ pa꞉la꞉me.] \s1 Yesuma꞉ ipika꞉ homa tialo piekeeki paa la haleekeeki \r (Maka 9꞉30-32, Luku 9꞉43-45) \p \v 22 Ipika꞉ disaipolo haliweki paeyao Ka꞉lili nane a꞉pa mombelemeke pita꞉ma꞉ta꞉ Yesuma꞉ iki pa꞉ta꞉ alota꞉ Hosiki wetepena꞉ta꞉ mo Wanda꞉halina꞉ Eiyeketa꞉ haliweki oto pa꞉ta꞉ haena꞉ lelieke. \v 23 Kutu pia꞉ka꞉na꞉ta꞉ mo haliwekima꞉ ipiki limikie. Kota꞉ ota꞉ homa꞉liepate pa hoto tepo wia paa da꞉taalieke leekeme. Koto ekima꞉ta꞉ mo disaipolo haliweki ika꞉ pukima꞉ ka꞉nda꞉ homemekeme. \s1 Mo Tembolo dana꞉ dakisi mani wimikieki \p \v 24 Yesu ipika꞉ disaipolo haliweki hatuku Kapeneami da opolo epemeketa꞉ mo tembolo dakisi mani mu haemeke haliweki a꞉pa Pida pa꞉ta꞉ lota꞉ pitolo alota꞉ Naka꞉ walaasa꞉ halima꞉ta꞉ tembolo dakisi mani lopao halepe lemekeme. \p \v 25 Pidama꞉ hombo peaaso alota꞉ Aowe. Lopao hala꞉me leekeme. Koto hoki naneta꞉ Pidama꞉ da pa꞉ta꞉ honda꞉ pambolo haena꞉ Yesuma꞉ ipiki pa꞉ta꞉ pi amba꞉la alo alota꞉ Saimonoo naka꞉ honema꞉ta꞉ eki hone wilipe laata꞉ Do kenkena꞉ handeteke haleme Kini haliwekima꞉ epi ameda pa꞉ta꞉ dakisi mani mea꞉tiki pu halimipe. Ika꞉ tapake pa꞉ta꞉ kone mea꞉tiki pilimikipe o tapake ma꞉nda꞉ ma꞉nda꞉ pa꞉ta꞉ mea꞉tiki pilimikipe. \p \v 26 Pidama꞉ hombo peaaso alota꞉ Mo tapake ma꞉nda꞉ pa꞉ta꞉ homeke mea꞉tiki pilimikie leekeme. Koto leeke Yesuma꞉ alota꞉ Kota꞉ koto ekina꞉ta꞉ mo Kini halina꞉ tapake wanda꞉halima꞉ta꞉ dakisi na wilimikie. \v 27 Pateta꞉ do wanda꞉halima꞉ niki pa꞉ta꞉ hoke hone wiaama꞉na꞉ mo ikali leke pa꞉ta꞉ pua naka꞉ kimai lopaapeke. Kutaata꞉ ota꞉ titina꞉ endilipi ta꞉pelita꞉ yola꞉ mea ipika꞉ kake ankoto peaata꞉ koto kake pa꞉ta꞉ta꞉ silipa mani homeke handa꞉ wilimikie. Koto manima꞉ta꞉ mo ya tembolo dakisi make naka꞉eki make ana꞉ pilieke. Kotoeki mea pua dika꞉ dakisi hala꞉peke leekeme. \c 18 \s1 Hepenina꞉ Kilu Tombuao Hala꞉ tumiki halita꞉ epipe \r (Maka 9꞉33-37, Luku 9꞉46-48) \p \v 1 Koto toma꞉na꞉ta꞉ mo disaipolo haliwekima꞉ Yesu pa꞉ta꞉ a꞉pa lota꞉ pitolo alota꞉ Mo hepenina꞉ Kilu Tombuao Hala꞉eki pa꞉ta꞉ epita꞉ ota꞉ tieke hala꞉pe lemekeme. \p \v 2 Koto lemeketa꞉ Yesuma꞉ weki siki homeke wila꞉ meaata꞉ ika꞉ puki nanema꞉ mea haena꞉ leekeme. \v 3 Kutaa ipikana꞉ma꞉ iki pa꞉ta꞉ alota꞉ I̱ma꞉ iki pa꞉ta꞉ ota꞉ pi alome. Ikana꞉ma꞉ ika꞉ hone topo pina꞉ lena꞉ laata꞉ mo weki siki leke na haemeka꞉na꞉ta꞉ kota꞉ ikana꞉ma꞉ hepenina꞉ Kilu Tombuao Hala꞉ pa꞉ta꞉ ota꞉ na honda꞉ pambilimikie. \v 4 Epima꞉ ipika꞉ kone panda꞉ puniaaso hata꞉ homu pea do weki siki leke hala꞉ halita꞉ mo hepenina꞉ Kilu Tombuao Hala꞉ ekina꞉ tumiki hali hala꞉me. \p \v 5 Ma꞉nda꞉ epima꞉ dupiki weki siki ya bikina꞉ ta꞉na꞉ma꞉ homolo hata꞉ handa꞉ mia꞉ka꞉na꞉ta꞉ kota꞉ I̱ make ta꞉na꞉ma꞉ homaa handa꞉ milieke. \p \v 6 Hali epima꞉ do I̱ pa꞉ta꞉ hone tulaaseme wekiwandiki sunu homeke ma꞉nda꞉ma꞉ hoke hau pina꞉yeke pu tiaena꞉ lea꞉ka꞉na꞉ta꞉ kota꞉ koto halina꞉ make pa꞉ta꞉ toopi hombeleke mea endiata꞉ homena꞉ mo dawala noka꞉ pa꞉ta꞉ mea lopaena꞉ lea꞉ka꞉na꞉ yoluta꞉ epolo pia꞉me. \p \v 7 A꞉pei. Do kenke pa꞉ta꞉ I̱ paala꞉e. Wanda꞉halima꞉ hoke hau pina꞉yeke ula꞉ hoke haumanu ula꞉me. Dupiki haumanu a꞉pa꞉peke yolo pa꞉la꞉pate a꞉pa꞉e mo hau epena꞉ ala꞉ halita꞉ ota꞉ hoke yenki milieke. \p \v 8 Koto ekina꞉ta꞉ naka꞉ kikima꞉ o naka꞉ ankema꞉ hoke hau puelena꞉ lea꞉ka꞉na꞉ta꞉ kota꞉ koto kiki o koto anke tunkulu baapeke. Kiki homeke o anke homeke homeke hata꞉ deto hala꞉eki mika꞉na꞉ta꞉ kota꞉ ota꞉ epelieke. Pate neketa꞉ naka꞉ kiki yaapo pa haena꞉ lo o anke yaapo pa haena꞉ lo pea haeka꞉na꞉ta꞉ ikana꞉ma꞉ neke mo na paeke ti to hala꞉ ale pa꞉ta꞉ mea lopaemeka꞉na꞉ta꞉ kota꞉ ota꞉ hoelieke. \v 9 Naka꞉ lekema꞉ hoke hau puelena꞉ lea꞉ka꞉na꞉ta꞉ kota꞉ koto leke yoka꞉ mea baapeke. Leke homeke homeke hata꞉ deto hala꞉eki mika꞉na꞉ta꞉ kota꞉ ota꞉ epelieke. Leke yaapo pa haena꞉ lo pea haeka꞉na꞉ta꞉ ikana꞉ma꞉ neke mo ti to hala꞉ ale pa꞉ta꞉ mea lopaemeka꞉na꞉ta꞉ kota꞉ ota꞉ hoelieke. \s1 Sipisipi alu pieke onkoluma꞉ pi \r (Luku 15꞉3-7) \p \v 10 Ikana꞉ma꞉ dupiki wekiwandiki sunu pa꞉ta꞉ pa alema꞉ handali mina꞉ma꞉ wopu handeteke hapa꞉peke alome. Pa ekipeke. Mo wekiwandiki ika꞉ hepeni hala꞉ enisolo tonuma꞉ mo ya hepeni hala꞉ Apa꞉na꞉ leke popelekena꞉ teke pa꞉ta꞉ hata꞉ handeteke hao halememe alome. \v 11 [Wanda꞉halina꞉ Eiyekema꞉ mo alu peleme wanda꞉hali weiya handa꞉ wia da꞉taaluekema꞉ a꞉pa hala꞉me.] \p \v 12 Ika꞉ honema꞉ta꞉ hali epima꞉ ipika꞉ 100 sipisipi ma꞉na꞉ handeteke halia꞉pate homeke hondo alupia꞉ka꞉na꞉ta꞉ eki pilieke hone witemepe. Ipikana꞉ma꞉ pa halia꞉ 99 sipisipimanu mo peiyene tea꞉na꞉ mea haena꞉ laata꞉ mo alupia꞉eki weilu pelieke. \v 13 I̱ma꞉ iki pa꞉ta꞉ ota꞉ pi alome. Mo alupia꞉ sipisipi ma꞉na꞉ handa꞉ wia꞉ka꞉na꞉ta꞉ kota꞉ ipikana꞉ma꞉ mo na alu piki pa haleme ekimanu pa꞉ta꞉ ta꞉na꞉ma꞉ homiliepate pa mo handa꞉ wiekeeki pa꞉ta꞉ta꞉ ta꞉na꞉ ota꞉ wopu homilieke. \v 14 Pa do mandake tupa꞉ kone mo naka꞉ hepeni hala꞉ Apa꞉ma꞉ make do wekiwandiki sunu homeke ma꞉nda꞉ alu pina꞉ hone na pa꞉la꞉me alome leekeme. \s1 Hoke hau pilie kame epeaapekeeki \p \v 15 Naka꞉ kamema꞉ neke hoeyaasa꞉ hoke hau pia꞉ka꞉na꞉ta꞉ kota꞉ ipiki teke pa꞉ta꞉ puaata꞉ ipika꞉ pia꞉ hokeeki wala꞉peke. Pate peneme na piki ipilika꞉ honema꞉ pea꞉pa꞉peke. Ipikana꞉ma꞉ naka꞉ pi opua telia pia꞉ka꞉na꞉ta꞉ kota꞉ mo kameta꞉ neke nane epena꞉ lelipikie. \v 16 Pate naka꞉ pi na opia꞉ka꞉na꞉ta꞉ kota꞉ pa pua hali homeke o yaapo ma꞉nda꞉ hatuku ipiki pa꞉ta꞉ paa pua꞉pa꞉peke. Kutu pika꞉na꞉ta꞉ mo nakana꞉ma꞉ titina꞉ ipiki pa꞉ta꞉ le pi alupaama꞉na꞉ handa꞉ ula꞉ hali yaapo o tepona꞉ pima꞉ hone u tiatiki pina꞉ lelieke. \v 17 Kutu pilimipate iki paeyaona꞉ pi na opia꞉ka꞉na꞉ta꞉ kota꞉ mo ipika꞉ pia꞉ hau paeyao siosi wanda꞉hali mombilimi ale pa꞉ta꞉ la hala꞉peke. Kutaa ipikana꞉ma꞉ mo siosi wanda꞉hali paeyaona꞉ pi na opia꞉ka꞉na꞉ta꞉ kota꞉ nakana꞉ma꞉ koto someta꞉ mo Koda꞉ mataasa꞉ hali o a꞉nda꞉ tunkuliki wanda꞉halina꞉ tamba꞉ mina꞉la꞉ hali tupa꞉ haena꞉ lapeke leekeme. \p \v 18 I̱ma꞉ iki pa꞉ta꞉ dupa alome. Ikana꞉ma꞉ do kenke nane ala꞉ta꞉ o hau ma꞉nda꞉ pi wimika꞉na꞉ta꞉ kota꞉ koto pi wita꞉la꞉ ekita꞉ oli hepeni nane make pi wilieke. Koto tupa꞉ kone ikana꞉ma꞉ do kenke nane ala꞉ta꞉ o hau ma꞉nda꞉ pi na wimika꞉na꞉ta꞉ kota꞉ hepeni nane make pi na wilieke. \p \v 19 Pa ameta꞉ do pi make apa꞉taaso iki pa꞉ta꞉ alome. Iki paeyao tukiki pa꞉ta꞉ epi yaapo a꞉nda꞉ma꞉ mo pea꞉peke hau homeke a꞉nda꞉ do pate puluekema꞉ epena꞉e laa homeke hone wia hata꞉ yeni pipika꞉na꞉ta꞉ kota꞉ oli ya hepeni hala꞉ Apa꞉ma꞉ opua ipilika꞉ hone pa꞉la꞉ ekita꞉ ota꞉ peawalieke. \v 20 Pa ekipeke wanda꞉hali yaapo o tepoma꞉ ale ma꞉nda꞉ pa꞉ta꞉ yaka bikina꞉ mombelemeka꞉na꞉ta꞉ kota꞉ I̱ma꞉ koto pa꞉ta꞉ iki ame̱le̱ mandake halueke leekeme. \s1 Hoke hau hone na yonka꞉laasa꞉ halina꞉ onkoluma꞉ pi \p \v 21 Koto toma꞉na꞉ta꞉ Pidama꞉ Yesu pa꞉ta꞉ a꞉pa lota꞉ pitolo alota꞉ Tekehalio. Yaka kamema꞉ I̱ pa꞉ta꞉ hoke hau pea꞉tiki pu haya꞉ka꞉na꞉ta꞉ kota꞉ I̱ma꞉ tana꞉ ekipu paeyaaluepe. Tana꞉ wataake hata꞉ ana꞉ pa꞉la꞉pe laa lota꞉ piekepate \v 22 Yesuma꞉ hombo peaaso alota꞉ Dia꞉me. Hoto wataake hata꞉ ana꞉ na pa꞉la꞉me. Pa hoto paeyao ota꞉ pa paeyaaso paeyaaso pu hapeke. \p \v 23 Pa ekipeke. Mo hepenina꞉ Kilu Tombuao Hala꞉ ekita꞉ do tupa꞉ ya꞉la꞉me. Kini hali homekema꞉ ipika꞉ e poka꞉la꞉ haliwekina꞉ tondiki manuta꞉ tikitiki yaalueke hone wiekeme. \v 24 Kotoeki kini pu mea pokuluekema꞉ haena꞉ ipika꞉ e pokaeyeke hali homeke hatuku epemekeme. Koto halima꞉ta꞉ mo Kini halina꞉ 10 milioni kina tondiki mea hayekeme. \v 25 Kutupa koto ipika꞉ tondiki paeyaapeke mani na wieke handaata꞉ mo Kini halima꞉ iki pa꞉ta꞉ alota꞉ Do hali ipika꞉ wekiwanda꞉ make ipika꞉ wia hayeke alemanu paeyao make mo tondiki paeyaena꞉yeke mani muluekema꞉ iki paeyao ma꞉nda꞉na꞉ pahameke e pokaasa꞉ tapake haena꞉ hambena꞉ tapaapa꞉peke leekeme. \v 26 Koto leekeeki opuaata꞉ mo e pokaeyeke halima꞉ ipika꞉ Kinina꞉ leke popelekena꞉ tumiki yotuao panda꞉ puniaaso honke alo alota꞉ Tekehalio. I̱ pa꞉ta꞉ a꞉ta꞉ma꞉ homolo hata꞉ waleke kika꞉na꞉ta꞉ mo tondiki paeyao ana꞉na꞉ epeao kulueke laa honke leekeme. \v 27 Koto leekeeki opitolo hata꞉ mo Kini halima꞉ ipiki pa꞉ta꞉ a꞉ta꞉ma꞉ homolo hata꞉ pa pina꞉e laa Paota꞉ pa mo hande tondiki tieke make pina꞉ laa kiao hone yonka꞉lao ipiki paa tapaeyekeme. \p \v 28 Kutu pieke mo hande somema꞉ mo ipika꞉ Kini hali mina꞉pa꞉lao hama peekeme. Kutu pitolo hata꞉ta꞉ ipika꞉ 100 kina tondiki miono leeke haleeke mo Kini halina꞉ e mandake pokaepeke hali ma꞉nda꞉ manda꞉hande piekeme. Ipikana꞉ma꞉ koto e mandake pokaepeke somena꞉ make da꞉ka꞉pa꞉ mina ipika꞉ pendoko teke yoka꞉ minolo hata꞉ alota꞉ Mo ya neke pa꞉ta꞉ kolo tondikita꞉ ma꞉nda꞉ pa na mina꞉pa꞉lake ota꞉ paeyao kima leekeme. \p \v 29 Mo e mandake pokaepeke some ipika꞉ leke popelekena꞉ panda꞉ puniaaso honke alo alota꞉ Kameo. I̱ pa꞉ta꞉ a꞉ta꞉ma꞉ homolo hata꞉ waleke kika꞉na꞉ta꞉ mo tondiki paeyao ana꞉na꞉ kulueke leekeme. \v 30 Koto leekepate ipikana꞉ma꞉ta꞉ koto pi tombuao a꞉ta꞉ma꞉ na homeke mo somema꞉ ipika꞉ tondiki paeyao ana꞉na꞉ kone pa kina꞉ alo hata꞉ pa dipula mea lopaeyekeme. \p \v 31 Kutu pieke hauta꞉ mo hande Kini halina꞉ e pokaemeke mandane haliwekima꞉ handaata꞉ ikana꞉ma꞉ ka꞉nda꞉ma꞉ homolo hata꞉ ika꞉ Kini hali pa꞉ta꞉ mo hau paeyao pua la haleekeme. \v 32 Mo Kini halima꞉ koto pi opuaata꞉ mo hande hali epena꞉ wi leekeme. Kutupa ipiki pa꞉ta꞉ alota꞉ Neketa꞉ ota꞉ hoke hau piki e pokaasa꞉ halie. Nakana꞉ma꞉ I̱ pa꞉ta꞉ A꞉ta꞉ma꞉ homee laa honke leeki homeke homekena꞉ta꞉ mo hande naka꞉ tondiki tieke paeyao I̱ma꞉ pa paeyaowa꞉me. \v 33 Kota꞉ I̱ma꞉ neke pa꞉ta꞉ pa a꞉ta꞉ma꞉ homoa꞉ tupa꞉ nakana꞉ma꞉ naka꞉ e mandake pokaepe some pa꞉ta꞉ make koto tupa꞉ kone a꞉ta꞉ma꞉ homa꞉peke alee laata꞉ \v 34 mo Kini halima꞉ mineke tieke pankolo hata꞉ mo hande somema꞉ ipika꞉ mieke tondiki ota꞉ paeyao ana꞉na꞉ kone epeao paeyaena꞉ handeteke hata꞉ panisi pina꞉ dipula mea lopaeyekeme. \v 35 Yesuma꞉ do onkoluma꞉ pi lo a꞉mbolo hata꞉ alota꞉ Ikana꞉ma꞉ ika꞉ yankekena꞉ hoke hau pimiki ekimanu ika꞉ pukima꞉ ota꞉ hone na yonka꞉laemeka꞉na꞉ta꞉ kota꞉ yaka hepeni hala꞉ Apa꞉ma꞉ mo hande Kini halima꞉ pieke tupa꞉ kone iki paeyao pa꞉ta꞉ make koto mandake tupa꞉ kone pilieke leekeme. \c 19 \s1 Tooli ka꞉taalu pita꞉la꞉ ekina꞉ mana꞉ pi \r (Maka 10꞉1-12) \p \v 1 Koto piekeeki manuna꞉ pimanu la paeyeketa꞉ Yesuma꞉ mo Ka꞉lili kenke mina꞉pa꞉laota꞉ mo Diodani ikali mone tea꞉na꞉ wieke Diudia kenke nane peekeme. \v 2 Wanda꞉hali wopuma꞉ ipika꞉ hoki nane teli mea pemekeme. Kutu pimikita꞉ Yesuma꞉ koto pa꞉ta꞉ ika꞉ hoke yenimanu paeyao epeawayekeme. \p \v 3 Mandane Pa꞉tisi haliwekima꞉ ipiki tamuluekema꞉ yeke ipiki pa꞉ta꞉ lota꞉ pita꞉la꞉ pi ma꞉nda꞉ dupa lemekeme. Hali ma꞉nda꞉ma꞉ ota꞉ pa ipika꞉ hone pa꞉la꞉ tupa꞉ ipika꞉ wanda꞉ kiaaso yoka꞉la꞉ ekita꞉ mo nika꞉ Lo Pi Ula꞉ ekima꞉ta꞉ waleke ma꞉nda꞉ wiala꞉pe laa lota꞉ pimikime. \p \v 4 Yesuma꞉ ika꞉ pi hombo peaaso alota꞉ Mo hande wanda꞉hali kini peao Wepieke Tekehalima꞉ta꞉ hali pita꞉ wanda꞉ yaapo wepiekeme la꞉la꞉ Baibolona꞉ wape pea ula꞉ pita꞉ ikana꞉ma꞉ na yata꞉pa alemepe. \v 5 Kota꞉ koto hali wanda꞉ yaapo wepieke pita꞉ma꞉ Koda꞉ma꞉ alota꞉ I̱ma꞉ hali pita꞉ wanda꞉ yaapo wepueke handaata꞉ mo halima꞉ ipika꞉ apa꞉ ama꞉ mina꞉pa꞉lao ipika꞉ wanda꞉ yaapo ta꞉ma꞉ni peaata꞉ tooli homeke halipipikie leekeme. \v 6 Koto leeke ekina꞉ta꞉ ipilikita꞉ yaapo na halo pelepepate ota꞉ homeke halipipikie. Koto pa꞉leke handaata꞉ koto hauta꞉ ota꞉ Koda꞉ma꞉ ta꞉ma꞉ni peawaasa꞉ hau yeleketa꞉ wanda꞉hali ma꞉nda꞉ma꞉ ota꞉ na ka꞉taapeke alee leekeme. \p \v 7 Mo Pa꞉tisi haliwekima꞉ koto Yesuna꞉ pi opuolo hombo peaaso alota꞉ Kotota꞉ ota꞉ ya꞉ka꞉na꞉ta꞉ kota꞉ mo Mosesi ipika꞉ wape pea ula꞉ pima꞉ alota꞉ Hali homeke ipika꞉ wanda꞉ kiaya꞉ka꞉na꞉ta꞉ ipikana꞉ma꞉ mo kiaasa꞉ wanda꞉ pa꞉ta꞉ Neke ota꞉ kiao tapaasome la꞉la꞉ pi wape pea halaa pena꞉ tapaapeke la꞉la꞉ ekita꞉ pa ekipeke wape pea wia pa꞉la꞉pe laa lota꞉ pimikime. \p \v 8 Yesuma꞉ ika꞉ pi hombo peaaso alota꞉ Mosesima꞉ koto piki wanda꞉ kiao tapaasa꞉ pi uleke wiki hauta꞉ kota꞉ ika꞉ puki ota꞉ taka꞉la pa pa꞉leke handolo hata꞉ wia pa꞉la꞉me. Koto piekepate mo hande Koda꞉ma꞉ wanda꞉hali kini peayeke toma꞉na꞉ta꞉ kutu piki hau na piekeme. \v 9 Kota꞉ ameta꞉ I̱ma꞉ iki pa꞉ta꞉ dupa alome. Hali ma꞉nda꞉na꞉ wanda꞉ma꞉ta꞉ ipilika꞉ tooli halepeeki na hoeyaasa꞉pate pa mo halima꞉ ipika꞉ kone kiao tapao wanda꞉ ma꞉nda꞉ mia꞉ka꞉na꞉ta꞉ kota꞉ koto halima꞉ ipika꞉ kone mo ipilika꞉ tooli halepeeke ka꞉tao hoeyaasa꞉me leekeme. \p \v 10 Koto leekeeki opua ipika꞉ disaipolo haliwekima꞉ Yesu pa꞉ta꞉ alota꞉ Tooli pa꞉ta꞉ kutu piki hau wia꞉peke ya꞉ka꞉na꞉ta꞉ kota꞉ wanda꞉ na miki pa hata꞉ta꞉ epilieke lemekeme. \p \v 11 Yesuma꞉ mo pi hombo peaaso alota꞉ Do walolo pita꞉ pa paeyaoma꞉ opua miniki hapeke na ya꞉la꞉pate pa mandaali epi Koda꞉ma꞉ kutu pina꞉ la꞉la꞉ haliwekima꞉ homeke opua miniki halimikie. \v 12 Yesuma꞉ iki pa꞉ta꞉ opua꞉pe laata꞉ Ta꞉ta꞉ ta꞉ta꞉ piki haliweki halememe. Mandane haliwekita꞉ ika꞉ ama꞉na꞉ weleke pa꞉ta꞉ kone hali atua ma꞉nda꞉la꞉ ekima꞉ pu make mandane haliwekita꞉ wanda꞉halima꞉ ki̱a̱yeke ekima꞉ pu make kutupa mandane haliwekima꞉ta꞉ Koda꞉na꞉ Kilu Tombuao Hala꞉eki pa꞉ta꞉ hone u pitolo hata꞉ wanda꞉ mina꞉la꞉ hauta꞉ kiao halememe. Do pi opua miniki hapeke ya꞉la꞉ somema꞉ miniki haena꞉e leekeme. \s1 Yesuma꞉ weki wandiki sunu wamo puma꞉ puma꞉ piekeeki \r (Maka 10꞉13-16, Luku 18꞉15-17) \p \v 13 Mandane wanda꞉halima꞉ weki wandiki sunu Yesu ipika꞉ kikima꞉ wataaso hata꞉ yeni pina꞉yeke hatuku epemekeme. Kutu pimieki handolo mo ipika꞉ disaipolo haliwekima꞉ iki hando alo hata꞉ tolu limikime. \v 14 Kutu pimikipate Yesuma꞉ alota꞉ Weki wandikisunu make I̱ pa꞉ta꞉ epena꞉ma꞉ sa꞉sa꞉ na pea꞉pa꞉peke. Pa ekipeke do weki wandikima꞉ handeke wanda꞉halita꞉ mo hepenina꞉ Kilu Tombuao Hala꞉eki ana꞉na꞉ handilimikie. \v 15 Koto laata꞉ ipikana꞉ma꞉ mo weki wandiki manda ipika꞉ kiki wiaata꞉ koto pa꞉ta꞉ mina꞉pa꞉lao peekeme. \s1 Hamoko hayeke panake hali \r (Maka 10꞉17-31, Luku 18꞉18-30) \p \v 16 Nate homeke ma꞉nda꞉na꞉ta꞉ hali homeke Yesu pa꞉ta꞉ a꞉pa alota꞉ Disao. I̱ma꞉ deto hala꞉eki muluekema꞉ta꞉ epeke hau ma꞉nda꞉ handoeki peonope laa lota꞉ piekeme. \p \v 17 Yesuma꞉ ipika꞉ pi hombo peaaso alota꞉ Mo epeke hau pea꞉peke ekita꞉ I̱ pa꞉ta꞉ pa ekipeke lota꞉ pitelepe. Mo ota꞉ a꞉pa꞉la꞉ halita꞉ homeke homeke hala꞉me. Koto ekina꞉ nakana꞉ma꞉ mo deto hala꞉eki muluekema꞉ hone pia꞉ka꞉na꞉ta꞉ kota꞉ mo hande Lo Pi Ula꞉eki paeyao wopu telia pu hapeke leekeme. \p \v 18 Mo halima꞉ta꞉ Handoeki pionope leeketa꞉ Yesuma꞉ alota꞉ Hali ma꞉nda꞉ ota꞉ homena꞉ na lia꞉peke. Kutupa hali ma꞉nda꞉na꞉ wanda꞉na꞉ hakopu na tunkula꞉peke. Pake na napeke. Yayapiki pi na lapeke. Makeaaso kone ma꞉nda꞉ ma̱leke na lia꞉peke. \v 19 Naka꞉ ama꞉ apa꞉ yaapona꞉ pi opua꞉peke. Nakana꞉ma꞉ neke naka꞉ kone pukima꞉ homa꞉ handeteke hale tupa꞉ mo mandane mandane wanda꞉hali pa꞉ta꞉ make koto tupa꞉ kone pea꞉peke leekeme. \p \v 20 Mo panake halima꞉ hombo peaaso alota꞉ Koto ale pi ula꞉eki paeyaota꞉ telia pu halome. Handoeki ma꞉nda꞉ make peonope leekeme. \p \v 21 Yesuma꞉ ipiki pa꞉ta꞉ alota꞉ Naka꞉ honema꞉ I̱ta꞉ ota꞉ epeke haupiki some halueke hone wika꞉na꞉ta꞉ kota꞉ mo naka꞉ wia hale ala꞉ta꞉ ala꞉ta꞉ paeyao mandane wanda꞉halima꞉ hambena꞉ laata꞉ mo milipi manita꞉ mandane natehali wanda꞉hali pa꞉ta꞉ halehale pea꞉peke. Kutu pika꞉na꞉ta꞉ kota꞉ nakana꞉ma꞉ mo hepeni tukiki pa꞉ta꞉ta꞉ ale epeke epeke wopu mu halipikie. Koto ekina꞉ta꞉ ya hoki telia꞉peke leekeme. \p \v 22 Mo panake halima꞉ koto pi opitolota꞉ ipikita꞉ hamoko hali tieke hayeke ekima꞉ pukima꞉ ka꞉nda꞉ma꞉ homa꞉ paleke peekeme. \p \v 23 Kutu pieke Yesuma꞉ ipika꞉ disaipolo haliweki pa꞉ta꞉ alota꞉ I̱ma꞉ iki pa꞉ta꞉ ota꞉ pi alome. Hamoko wanda꞉halima꞉ mo hepenina꞉ Kilu Tombuao Hala꞉ pa꞉ta꞉ pua꞉peketa꞉ ota꞉ ana꞉ siki na pilieke. \v 24 Iki pa꞉ta꞉ paa taa alo handa꞉e. Mo kemolo ma꞉na꞉ma꞉ mo no̱i̱ ka꞉ka꞉na꞉ pa꞉ta꞉ ana꞉na꞉ honda꞉ pamba yopua꞉peke ekina꞉ ka꞉nda꞉ta꞉ pa mo hamoko halima꞉ Koda꞉na꞉ Kilu Tombuao Hala꞉ tukiki pa꞉ta꞉ pua꞉peke ekina꞉ mia꞉peke ka꞉nda꞉ tupa꞉ na milieke alome leekeme. \p \v 25 Ipika꞉ disaipolo haliwekima꞉ koto pi opitolo iki ota꞉ wopu tola꞉tia pominolo hata꞉ alota꞉ Koto pa꞉la꞉ ekina꞉ta꞉ kota꞉ epima꞉ ota꞉ da꞉ta꞉la꞉eki mia꞉peke ya꞉la꞉pe lemekeme. \p \v 26 Yesuma꞉ iki handa꞉ hake witolo alota꞉ Koto hauta꞉ wanda꞉halima꞉ ika꞉ kone koto pea꞉peke na ya꞉la꞉pate Koda꞉ma꞉ homeke ana꞉ pa꞉la꞉me. Koda꞉ma꞉ta꞉ hau paeyao pea꞉peke ya꞉la꞉me leekeme. \v 27 Pidama꞉ Yesu pa꞉ta꞉ pi alo alota꞉ Opi. Nikana꞉ma꞉ ala꞉ta꞉ ala꞉ta꞉ paeyao mina꞉pa꞉lao naka꞉ hoki nane telioloma꞉me. Koto ekina꞉ta꞉ nikana꞉ma꞉ta꞉ aleke muluma꞉pe leekeme. \p \v 28 Yesuma꞉ hombo peaaso alota꞉ I̱ma꞉ ota꞉ pi alome. Mo paa kini pilia꞉ panake di kini pia꞉ka꞉na꞉ta꞉ kota꞉ mo wanda꞉halina꞉ Eiyekema꞉ ipika꞉ ota꞉ seliapo piki pa̱a̱ tiekema꞉ hopiliaasa꞉ you halina꞉ sea manda pitia꞉ka꞉na꞉ta꞉ kota꞉ koto toma꞉na꞉ta꞉ iki yaka 12 disaipolo haliweki make mo Isulaina꞉ 12 tapake handeteke haluekema꞉ ikana꞉ma꞉ mo iki handeteke hala꞉ sea manda pitilimikie. \v 29 Kutaa make mo mandaali epi a꞉nda꞉ma꞉ I̱ teliolo hata꞉ ika꞉ da o ika꞉ hameketiti o ana꞉titi o apa꞉ ama꞉ o weki wandiki sunu o kenkemanu make mina꞉pa꞉laemeka꞉na꞉ta꞉ kota꞉ do kenkena꞉ hata꞉ kone mo ika꞉ mina꞉pa꞉laleme ale manuta꞉ paa 100 tupa꞉ lombei peao meata꞉ deto hala꞉eki make milimikie. \v 30 Koto pa꞉la꞉pate ame do biki tieke ula꞉ mandane wanda꞉hali woputa꞉ wetepe haena꞉ laata꞉ mo ame do biki na ula꞉ mandane wanda꞉hali woputa꞉ titina꞉ halo yapilimikie. \c 20 \s1 Waini pu nokepeeke ena꞉ onkoluma꞉ pi \p \v 1 Mo hepenina꞉ Kilu Tombuao Hala꞉ ekita꞉ do tupa꞉e. Nate homeke ma꞉nda꞉na꞉ hali homeke ma꞉nda꞉ma꞉ mandane haliweki yenki haluekema꞉ ipikana꞉ma꞉ ipika꞉ waini pu e pokaena꞉yeke da ka꞉la꞉paaso siki weilu peekeme. \v 2 Mandane haliweki handa꞉ wia ipikana꞉ma꞉ alota꞉ Ikana꞉ma꞉ mulupeleme manita꞉ nate homekena꞉ 1 kina kulueke leekeeki opitolo haena꞉ iki paeyaoma꞉ homeke hone wimiki handaata꞉ mo e pa꞉ta꞉ tapaeyekeme. \v 3 Kutupa mo somema꞉ paa 9 koloka꞉ tupa꞉ paa la꞉ka꞉la mo makedi hama pua koto pa꞉ta꞉ mo mandane e na pokaemeke haliwekimanu handa꞉ wiekeme. \v 4 Kota꞉ ipikana꞉ma꞉ koto haliweki pa꞉ta꞉ alota꞉ Ikana꞉ma꞉ ya e pua pokaemeka꞉na꞉ta꞉ I̱ma꞉ iki pa꞉ta꞉ yenki ota꞉ ana꞉na꞉ kone kulueke leekeme. \v 5 Kota꞉ mo haliwekima꞉ ipika꞉ pi opua e pokolo pemekeme. Mo somema꞉ kutu piki hauta꞉ paa natepa pita꞉ tepo nate leke yaapona꞉ make paa piekeme. \p \v 6 Welealo nate leke yunki hata꞉ teke pa꞉ta꞉ ipikana꞉ma꞉ mo makedi hama paa pua mandane haliweki handeekeme. Iki pa꞉ta꞉ pua alota꞉ Pa ekipeke do natena꞉ nate lekemanu paeyaota꞉ pa paeyaaso pimipe laa iki pa꞉ta꞉ lota꞉ piekeme. \v 7 Ikana꞉ma꞉ hombo peaaso alota꞉ Yenki e pokomono ma꞉nda꞉ma꞉ niki na mia꞉me. Koto lemeke ipikana꞉ma꞉ alota꞉ Kota꞉ a꞉pa꞉la꞉me mo ya waini pu e pua pokaape leekeme. \p \v 8 Nate pambolo pulu haena꞉ta꞉ mo hande e teke halima꞉ mo e haliweki handeteke haena꞉ leeke hali pa꞉ta꞉ alota꞉ Mo haliweki wi laa mombelao ika꞉ yenkimanu hala꞉peke. Yenki halolo hata꞉ mo ota꞉ wetepe siki kini pea e pokeme haliwekina꞉eki amba꞉la kini pea hala꞉tiki puaata꞉ ota꞉ titina꞉ kini pimi haliwekina꞉ ekita꞉ paeyaaso hata꞉ hala꞉peke leekeme. \p \v 9 Koto leeke opuaata꞉ ipikana꞉ma꞉ mo welealo nane nate leke yunki hata꞉ kini pea e pokeme haliweki homeke homeke pa꞉ta꞉ 1 kina hale hale piekeme. \v 10 Kutu piekeeki handaata꞉ mo ota꞉ da panake ka꞉la꞉paaso siki kini pu mea pokolo pemeke haliweki ika꞉ yenki muluekema꞉ ipuluta꞉ Nika꞉ yenkita꞉ ota꞉ haka꞉ta꞉pao kilieke hone wimikipate pa iki pa꞉ta꞉ make homeke tupa꞉ 1 kina ombu haleekeme. \v 11 Kutu mo wetepena꞉ yenki mimi haliwekima꞉ ika꞉ yenki meaata꞉ mo e pokaemeke teke hali pa꞉ta꞉ tulu tulu pi wopu alo hata꞉ alota꞉ \v 12 Do ota꞉ wetepena꞉ mi haliwekita꞉ pa 1 aowa homekena꞉ e pokaemepate nikita꞉ da ka꞉la꞉paaso kini pea nate holiki tiekena꞉ poka pua welealo naneta꞉ naoma꞉pate pa nakana꞉ma꞉ iki pa꞉ta꞉ hale mandake piki yenki niki pa꞉ta꞉ make kiteleme lemekeme. \p \v 13 Mo e teke halima꞉ iki homeke ma꞉nda꞉ pa꞉ta꞉ Someo laa alota꞉ Opie. I̱ma꞉ neke na makealome. Nakana꞉ma꞉ nate homekena꞉ e pokaala꞉ ekita꞉ 1 kina ana꞉ pa꞉la꞉me laa homeke hone wiki handaata꞉ \v 14 naka꞉ yenki mea da pue leekeme. I̱ma꞉ mo hande ota꞉ wetepe sale nane mua꞉ hali pa꞉ta꞉ make do neke pa꞉ta꞉ kua꞉ tupa꞉ kone haluekema꞉ hone pa꞉la꞉me. \v 15 Ya manima꞉ta꞉ ya hone pa꞉la꞉ tupa꞉ kone pea꞉peke dia꞉ ya꞉la꞉pe o I̱ma꞉ ta꞉na꞉ma꞉ homolo hata꞉ mandane wanda꞉hali pa꞉ta꞉ ale mandaneeki pa halo halo ekina꞉ neketa꞉ I̱ yaapo ta꞉na꞉ma꞉ na homelepe laa lota꞉ piekeme. \v 16 Koto pi Yesuma꞉ lo a꞉mbolo hata꞉ alota꞉ Koto ekina꞉ mo ame biki na ula꞉ mandane wanda꞉hali woputa꞉ titina꞉ haena꞉ laata꞉ mo ame biki tieke ula꞉ mandane wanda꞉hali woputa꞉ wetepe halo yapilimikie laa leekeme. \s1 Yesuma꞉ ipika꞉ homa paa tiaapeke ekina꞉ tana꞉ tepo la haleekeeki \r (Maka 10꞉32-34, Luku 18꞉31-34) \p \v 17 Yesuma꞉ Diutuseleme pota꞉na꞉ ipika꞉ disaipolo haliweki homeke talo pu mea pulu hata꞉ alota꞉ \v 18 Opua꞉pe. Nikita꞉ ame Diutuseleme da teke nane ta opa꞉liaasoma꞉ handepe. Koto pa꞉ta꞉ta꞉ mo yeni peao haleme teke haliwekima꞉ make mo Lo Pi wape pea wala꞉tiki pu haleme haliwekima꞉ make Wanda꞉halina꞉ Eiyeke mea puata꞉ homena꞉e laa ma̱leke lilimikie. Kutaata꞉ ikana꞉ma꞉ ipiki mo Diendaili haliweki pa꞉ta꞉ mea pua halimikie. \v 19 Koto haliwekima꞉ ipiki kitaaso hata꞉ ipika꞉ lokena꞉ dopi tao yumbua baota꞉ homena꞉ lilimikie. Kutupa ipikita꞉ nate tepo wiaata꞉ paa tiao da꞉taa halieke leekeme. \s1 Sepedina꞉ wanda꞉ma꞉ honke leekeeki \r (Maka 10꞉35-45) \p \v 20 Kutaata꞉ Sepedina꞉ wetekema꞉ ipika꞉ eiyeke yaapo ame̱le̱ Yesu pa꞉ta꞉ a꞉pa tumiki yotuao panda꞉ pitolo hata꞉ ala꞉ta꞉ ma꞉nda꞉ honke leekeme. \v 21 Yesuma꞉ alota꞉ Neketa꞉ aleke hone peleke pitelepe leekeme. Koto leeke mo wanda꞉ma꞉ hombo peaaso alota꞉ Nakana꞉ma꞉ Kini hali pitilipi natena꞉ do ya weki yaapo naka꞉ popeke nanema꞉ weki ma꞉nda꞉ pitu make hoeya꞉ nanema꞉ weki ma꞉nda꞉ pitu pina꞉ pi la꞉ witolo I̱ pa꞉ta꞉ la꞉ wie leekeme. \p \v 22 Koto leekepate Yesuma꞉ mo wanda꞉na꞉ eiyeke yaapo pa꞉ta꞉ alota꞉ Ipilika꞉ honke alepe ekita꞉ hone wotu na wiki hata꞉ alepeme. I̱ma꞉ mo ka꞉nda꞉ pa꞉la꞉ ekina꞉ kapona꞉ nolua꞉ ekita꞉ ipilikana꞉ma꞉ make napa꞉peke yelepe leekeme. Ipilikana꞉ma꞉ ipika꞉ pi hombo peaaso alota꞉ Diki ana꞉ pa꞉la꞉me lepekeme. \p \v 23 Yesuma꞉ ipiliki pa꞉ta꞉ alota꞉ I̱ma꞉ nolua꞉ kapona꞉ta꞉ ipilikana꞉ma꞉ ota꞉ nelipipikie. Pate ya popeke nane kiki pita꞉ hoeya꞉ nane kiki yaapo pa꞉ta꞉ ma꞉nda꞉ epi pitulu pa꞉la꞉ ekita꞉ laata꞉ I̱ma꞉ lapeke na ya꞉la꞉me. Koto ya Apa꞉ma꞉ wamo pea tikitiki yao ula꞉ pila꞉ ale yaapota꞉ mo ipika꞉ mulu pa꞉la꞉ hali yaapona꞉ ekie leekeme. \p \v 24 Koto honke laeyekeeki mo hande mandane kiki yaapo disaipolo tonuma꞉ opuaata꞉ kota꞉ koto hama̱la̱꞉ pa꞉ta꞉ mineke pankemekeme. \v 25 Kutu pieketa꞉ Yesuma꞉ iki mea momba꞉lao alota꞉ Ikana꞉ma꞉ handelememe. Kenke ma꞉nda꞉ nane wanda꞉hali handeteke hao hala꞉ haliwekima꞉ ika꞉ wanda꞉hali ana꞉na꞉ kilu tombuao halememe. Kutupa ika꞉ hali tieke tiekema꞉ mo wanda꞉hali pa꞉ta꞉ Dupa꞉pe laa pi wotu hapolo halemepate \v 26 pa ikana꞉ma꞉ta꞉ iki tukiki pa꞉ta꞉ ma꞉nda꞉ma꞉ mo koto hau pina꞉ na lelimikie. Dia꞉me. Iki pa꞉ta꞉ hali epima꞉ I̱ tieke halueke hone wia꞉ka꞉na꞉ta꞉ kota꞉ ipikita꞉ iki paeyaona꞉ e pokaasa꞉ hali halieke. \v 27 Kutupa hali epima꞉ I̱ titina꞉ hali halueke hone wia꞉ka꞉na꞉ta꞉ kota꞉ ipikita꞉ mo hande Wanda꞉halina꞉ Eiyekema꞉ pita꞉la꞉ tupa꞉ iki paeyaona꞉ pahameke e pokaasa꞉ hali halieke \v 28 Pa ekipeke Wanda꞉halina꞉ Eiyeketa꞉ mo wanda꞉halima꞉ ipika꞉ e pokaena꞉ loluekema꞉ yeke na epeeke yekepate ipikana꞉ma꞉ pa ika꞉ e pokaaluekema꞉ make ipika꞉ da꞉ta꞉la꞉ ekima꞉ta꞉ iki wopuna꞉ hoke hauna꞉ yenki haluekema꞉ yeke epea꞉me leekeme. \s1 Yesuma꞉ leke holupiki hali yaapo epeaeyekeeki \p \v 29 Yesu ipika꞉ disaipolo tonu ame̱le̱ mo Dietiko mina꞉pa꞉lao pemekeme. Kutupa wanda꞉hali wopuma꞉ iki teli mea pemekeme. \v 30 Koto pulu haena꞉ta꞉ mo pota꞉ nepokona꞉ pitipiki leke holupiki hali yaapoma꞉ Yesu yopula꞉me pi opipikime. Koto ekina꞉ta꞉ ipilikana꞉ma꞉ wi alo alota꞉ Deipidina꞉ eiyekeo. Diki pa꞉ta꞉ a꞉ta꞉ma꞉ homa꞉e lepekeme. \v 31 Koto lepeke handa wanda꞉hali wopuma꞉ta꞉ ipiliki pa꞉ta꞉ alota꞉ Pi na lapepema laa sa꞉sa꞉ pimikipate ipilikana꞉ma꞉ ota꞉ wi aneke hapu paa alo alota꞉ Deipidina꞉ eiyekeo. Diki pa꞉ta꞉ a꞉ta꞉ma꞉ homa꞉e lepekeme. \p \v 32 Kutupa Yesuma꞉ pota꞉na꞉ hando hata꞉ wi laa alota꞉ I̱ma꞉ ipiliki pa꞉ta꞉ eki peaano alepepe leekeme. \v 33 Mo leke holupiki hali yaapoma꞉ ipiki pa꞉ta꞉ alota꞉ Tekehalio. Dika꞉ leke ki laae lepekeme. \p \v 34 Yesuma꞉ ipiliki pa꞉ta꞉ a꞉ta꞉ma꞉ homolo hata꞉ ipilika꞉ leke wataeyekeme. Kutu pieke pita꞉ma꞉ta꞉ ipilika꞉ leke ki laata꞉ epeke tupa꞉ handepekeme. Koto ekina꞉ta꞉ ipilikana꞉ma꞉ ipika꞉ hoki nane telimea pepekeme. \c 21 \s1 Tekehali au la Diutuseleme daoni honda꞉ pambeekeeki \r (Maka 11꞉1-11, Luku 19꞉28-40, Dioni 12꞉12-19) \p \v 1 Yesuma꞉ ipika꞉ disaipolo haliweki tonka꞉na꞉ mo Diutuseleme da teke pa꞉ta꞉ pulu hata꞉ ikana꞉ma꞉ mo olipi teke hala꞉ peiyene tea꞉na꞉ hayeke Betepeisi da opolo epemekeme. \v 2 Koto pa꞉ta꞉ hata꞉ta꞉ Yesuma꞉ ipika꞉ disaipolo hali yaapo tapaaluekema꞉ hata꞉ta꞉ dupa leekeme. Oli hala꞉ da nane opolo pua꞉pa꞉peke. Kutu polo hata꞉ koto kone donki hali ma꞉na꞉ ikiki ankula꞉ endi baala꞉eki handilipipikie. Kutu pia꞉ka꞉na꞉ta꞉ kota꞉ hola꞉ tapao mea a꞉pa꞉pa꞉peke. \v 3 Kutupa ma꞉nda꞉ma꞉ ipiliki pa꞉ta꞉ pi ma꞉nda꞉ lea꞉ka꞉na꞉ta꞉ dupa lapa꞉peke. Tekehalima꞉ muluekema꞉ hone pa꞉la꞉me lapa꞉peke. Koto lepeka꞉na꞉ta꞉ kota꞉ kutaa kone mea epoepena꞉ lelieke leekeme. \p \v 4 Koto pieke hauta꞉ mo hande potopede hali homekema꞉ la꞉ wiekeeki yaaluekema꞉ piekeme. Koto la꞉ wieke ekita꞉ dupa. \q1 \v 5 Mo Saioni da teke tieke pa꞉ta꞉ haleme wanda꞉hali pa꞉ta꞉ta꞉ dupa lapeke. \q1 Ika꞉ kini tieketa꞉ iki pa꞉ta꞉ taa ipula꞉ handa꞉pe. Ipikita꞉ homu piki hali hata꞉ mo donki ma꞉na꞉na꞉ hoki manda pila꞉me. kutupa mo donki hali ma꞉na꞉ ikiki manda pila꞉me lapa꞉peke laa leekeme. \p \v 6 Mo hande hali yaapoma꞉ta꞉ Yesuma꞉ leeke tupa꞉ puaata꞉ \v 7 mo donki ikiki ankula꞉ hola꞉ mea Yesu pa꞉ta꞉ a꞉paata꞉ ika꞉ daumanu mo donkina꞉ hoki manda yamaemekeme. Kutu pimikita꞉ Yesu pitulu a꞉meiyekeme. \v 8 Wanda꞉hali wopuma꞉ ika꞉ daumanu lepolona꞉ peolao yamoma꞉ yamoma꞉ pimikime. Mandane wanda꞉halima꞉ta꞉ ti palekemanu yanda peolao yamoma꞉ yamoma꞉ pimikime. \v 9 Kutupa mo Yesu hatuku pulu hata꞉ titina꞉ hao wetepe hao pimiki wanda꞉hali paeyaoma꞉ wi aneke hapu kini pea la꞉ alu alu pitolo hata꞉ alota꞉ \q1 Hosa꞉na꞉e. Deipidina꞉ eiyeke pa꞉ta꞉ ta꞉na꞉e laata꞉ Mo Tekehalina꞉ bikina꞉ ipula꞉ halita꞉ Koda꞉ma꞉ ta꞉na꞉ma꞉ homena꞉e. Koda꞉na꞉ biki mea a꞉meiyamana꞉e \q1 laa la꞉tia pemekeme. \p \v 10 Yesuma꞉ Diutuseleme da teke nane hondo pamba peeketa꞉ mo daoni wanda꞉hali paeyaoma꞉ Koto ipula꞉ someta꞉ epiya꞉ka꞉ta꞉pe la꞉ paleke paleke pu hando mombelemekeme. \v 11 Kutu pieketa꞉ mo ipiki hatuku epemeke wanda꞉halima꞉ iki pa꞉ta꞉ alota꞉ Do halita꞉ mo Ka꞉lili kenke nane hala꞉ da Na꞉sa꞉tetena꞉ potopede hali Yesue lemekeme. \s1 Yesuma꞉ tembolo da pa꞉ta꞉ peekeeki \r (Maka 11꞉15-19, Luku 19꞉45-48, Dioni 2꞉13-22) \p \v 12 Yesuma꞉ mo hande Tembolo da pa꞉ta꞉ hondo pambaata꞉ koto pa꞉ta꞉ mo ala꞉ta꞉ ala꞉ta꞉ hambemeke haliweki make tapaatiki pimiki haliweki iki paeyao tolu tankulupe miniekeme. Kutupata꞉ mo mani topo pu hala꞉ haliwekina꞉ teipolomanu make mo melipu bamanu hambo haemeke haliwekina꞉ pitieke alemanu make hoela꞉ mipi baeyekeme. \v 13 Ipikana꞉ma꞉ iki pa꞉ta꞉ alota꞉ Mo Baibolo bukana꞉ do pita꞉ wape pea ula꞉me laata꞉ Yaka data꞉ wanda꞉halima꞉ yeni pea꞉tiki pulu pa꞉la꞉ dae lolo pelemepate ikana꞉ma꞉ta꞉ do data꞉ mo pake no hala꞉ haliwekina꞉ a꞉mbalo peleme da haena꞉ alememe leekeme. \p \v 14 Ipikita꞉ koto Tembolo da tukiki pa꞉ta꞉ haena꞉ kone ipiki pa꞉ta꞉ epemeke mandane leke holupiki wanda꞉hali make dola꞉pake pieke wanda꞉hali make ipikana꞉ma꞉ iki paeyao wamo peayekeme. \v 15 Yesuna꞉ epeke epeke haumanu piekeeki make mo wekiwandiki sunuma꞉ Tembolo da tukiki pa꞉ta꞉ hata꞉ Yesuna꞉ biki daeyaluekema꞉ mo Deipidina꞉ eiyekena꞉ biki yeiya꞉ lamana꞉e lemekeeki opu pitolo hata꞉ta꞉ mo hande yeni peao haemeke haliwekina꞉ you haliwekima꞉ make hande pi ula꞉eki wape pea walo hala꞉ haliwekima꞉ make mineke tieke kini pea pankolo hata꞉ \v 16 ikana꞉ma꞉ Yesu lota꞉ pitolo alota꞉ Nakana꞉ma꞉ koto wekiwandikima꞉ aleme pita꞉ na opitelepe lemekeme. Koto lemeke Yesuma꞉ alota꞉ Aowe. Opitolome. Mo Baiboloma꞉ alota꞉ Nakana꞉ma꞉ mo pota꞉ pula꞉ o andu nala꞉ wekiwandiki sunu paeyaoma꞉ ala꞉ta꞉ ma꞉nda꞉ na taleke yeiya꞉ laasa꞉ haumanu pina꞉yeke wala꞉tiaeme laa wape pea ula꞉ pita꞉ ikana꞉ma꞉ na yata꞉pemepe laa hombo peayekeme. \v 17 Koto laata꞉ Yesuma꞉ iki make Diutuseleme da teke make mina꞉pa꞉lao Bedani da nane polu peekeme. \s1 Yesuma꞉ nose ti pa꞉ta꞉ Kiliki na a꞉elipikie leekeeki \r (Maka 11꞉12-14,20-24) \p \v 18 Koto da pa꞉ta꞉ pelia da ka꞉la꞉peeketa꞉ Yesuma꞉ Diutuseleme da teke nane pa la꞉ka꞉la peekepate pota꞉na꞉ tea꞉ma꞉ homa꞉paleke peekeme. \v 19 Kutu pieke pulu hata꞉ mo pota꞉ nepokona꞉ hayeke nose homeke handaata꞉ mo ti teke pa꞉ta꞉ peekepate kiliki na a꞉etolo hata꞉ pa katake homeke hayekeeki handeekeme. Kutu pieke handaa ipikana꞉ma꞉ mo nose pa꞉ta꞉ alota꞉ Wetepena꞉ nakana꞉ma꞉ kilikimanu ota꞉ pa na a꞉elipikie leekeme. Koto leeketa꞉ mo nose kutaa kone hapiekeme. \p \v 20 Hapieke ekita꞉ mo disaipolo haliwekima꞉ handaata꞉ penkilipa꞉tia pominolo hata꞉ Yesu pa꞉ta꞉ alota꞉ Mo noseta꞉ ekipa a̱i̱ koto kone hapua pa꞉la꞉pe lemekeme. \p \v 21 Yesuma꞉ hombo peaaso alota꞉ I̱ma꞉ iki pa꞉ta꞉ ota꞉ ota꞉ pi alome. Ikana꞉ma꞉ hone tulaaso hata꞉ hone ma꞉nda꞉ na wimika꞉na꞉ta꞉ kota꞉ I̱ma꞉ mo nose ti pa꞉ta꞉ pua꞉ tupa꞉ kone ikana꞉ma꞉ make ana꞉na꞉ pea꞉peke yelieke. Kota꞉ koto hau homeke dia꞉ ya꞉la꞉pate ikana꞉ma꞉ ika꞉ kone do pote pa꞉ta꞉ alo hata꞉ Oni ikali pa꞉ta꞉ pua lopee lemeka꞉na꞉ta꞉ kota꞉ mo potema꞉ ota꞉ pilieke. \v 22 Ikana꞉ma꞉ ota꞉ hone tulaemeka꞉na꞉ta꞉ kota꞉ mo ika꞉ yeni pitolo honke alo alemeeki kone ota꞉ milimikie. \s1 Epima꞉ do wele kia꞉pe laa Yesu pa꞉ta꞉ lota꞉ pimikieki \r (Maka 11꞉27-33, Luku 20꞉1-8) \p \v 23 Yesuma꞉ mo Tembolo da pa꞉ta꞉ paa la꞉ka꞉la a꞉pa pita꞉ wanda꞉hali pa꞉ta꞉ pi walolo haena꞉ mo yeni peao haemeke haliwekina꞉ you haliweki make mandane da handeteke haemeke you haliweki make ipiki pa꞉ta꞉ a꞉pa alota꞉ Hande pu haleeki manuta꞉ ekieki pea pu hata꞉ pipe kutupa make neketa꞉ epima꞉ wele peaeya꞉pe lemekeme. \p \v 24 Yesuma꞉ ika꞉ pi hombo peaaso alota꞉ I̱ma꞉ iki pa꞉ta꞉ lota꞉ pitoloeki homeke kone opua la kimika꞉na꞉ta꞉ kota꞉ iki pa꞉ta꞉ make mo I̱ma꞉ pu halo hau manuna꞉ wele peao hala꞉ halina꞉ biki la kulueke. \v 25 Dionima꞉ bapitaisi peao haya꞉ hauta꞉ hepeni nane ekipe o kenke wanda꞉halina꞉ ekipe iki pa꞉ta꞉ lota꞉ pitolome leekeme. Koto pi opuata꞉ mo haliwekima꞉ ika꞉ ika꞉ kone pi dupa lemekeme. Hepeni nane ekie loma꞉ka꞉na꞉ta꞉ kota꞉ ipikana꞉ma꞉ niki pa꞉ta꞉ alota꞉ Dionima꞉ lo haya꞉ pi manuta꞉ pa ekipeke na miniki haemepe lelieke lemekeme. \v 26 Kutaa make ikana꞉ma꞉ alo hata꞉ta꞉ Pa kenke wanda꞉halina꞉ ekie lolo poloma꞉eki make do wanda꞉hali paala꞉ pa꞉la꞉me. Pa ekipeke iki paeyaoma꞉ Dionita꞉ Koda꞉na꞉ pi la꞉ mea halo haya꞉ halie lo halememe lemekeme. \v 27 Koto ekina꞉ ikana꞉ma꞉ Yesu pa꞉ta꞉ alota꞉ Niki na handoloma꞉me lemekeme. Koto lemeke Yesuma꞉ hombo peaaso alota꞉ Kota꞉ I̱ma꞉ make yaka pu halo hau manuna꞉ wele peao hala꞉ halina꞉ bikita꞉ iki pa꞉ta꞉ na la kulueke leekeme. \s1 Eiyeke yaapona꞉ onkoluma꞉ pi \p \v 28 Yesuma꞉ iki pa꞉ta꞉ alota꞉ Do ekina꞉ta꞉ ikana꞉ma꞉ eki hone witemepe. Hali homekema꞉ weki yaapo mondu wiekeme. Kutupata꞉ nate ma꞉nda꞉na꞉ ipika꞉ mupeke weki pa꞉ta꞉ puaata꞉ dupa leekeme. Ya wekio. Neketa꞉ ame mo ya hande waini pu ena꞉ e pokolo poelena꞉e leekeme. \v 29 Titina꞉ta꞉ mo wekima꞉ kipieke na pokolo polueke leekepate kone pa wetepena꞉ ipika꞉ hone topo pea wiaata꞉ paa pokolo peekeme. \v 30 Kutupa mo halima꞉ ipika꞉ wetepe weki pa꞉ta꞉ make homeke tupa꞉ kone pua leekeme. Koto leekeeki opuaata꞉ ipika꞉ wetepe wekima꞉ alota꞉ A꞉pa꞉la꞉ma꞉ pulueke leekepate pa na pulupeke kiaeyekeme. \v 31 Kutupa koto weki yaapo ma꞉nda꞉ hondoma꞉ta꞉ mo hande atekema꞉ hone piekeeki peayekepe leekeme. Ikana꞉ma꞉ hombo peaaso alota꞉ Ipika꞉ mupeke wekima꞉ homekee. Koto laata꞉ Yesuma꞉ alota꞉ I̱ma꞉ iki pa꞉ta꞉ ota꞉ pi alome. Hande dakisi mu hala꞉ haliweki pita꞉ yolo haleme tapakema꞉ iki mina꞉pa꞉lao ikana꞉ma꞉ amba꞉la oli Koda꞉na꞉ Kilu Tombuao Hala꞉ pa꞉ta꞉ pu halememe. \v 32 Hande Dioni bapitaisi peao haya꞉ somema꞉ta꞉ iki teke pa꞉ta꞉ a꞉pa hata꞉ mo lea꞉ pi opua ota꞉ na miniki haememe. Pate mo hande dakisi mu haleme tapake pita꞉ yolo haleme tapakema꞉ta꞉ ipika꞉ pi opua ota꞉ pimikime. Kota꞉ koto hoke wanda꞉halima꞉ pimi ekita꞉ ikana꞉ma꞉ mo handolo hata꞉ kone wetepe ika꞉ hone topo pea hone na tulaememe. \s1 Hoke haliwekima꞉ e handeteke haemekeeki \r (Maka 12꞉1-12, Luku 20꞉9-19) \p \v 33 Yesuma꞉ alota꞉ Onkoluma꞉ pi ma꞉nda꞉ doma꞉ ikana꞉ma꞉ opua꞉pe. Hali homeke ma꞉nda꞉ ipika꞉ kenke tieke wiekeme. Koto kenke pa꞉ta꞉ta꞉ waini pu e pokeekeme. Kutaata꞉ mo eta꞉ pape piekeme. Kutupa mo waini kiliki yombu tombua bepi pia꞉peke naku awaata꞉ mo ena꞉ pake nala꞉ hali handeteke pitepeke da hokulupeke a꞉eliayekeme. Kutaata꞉ mo hande eta꞉ mandane haliwekima꞉ handeteke haena꞉ yenki tieketa꞉ ika꞉ minolo hata꞉ hosikima꞉ta꞉ ipiki pa꞉ta꞉ hala꞉tiki pina꞉yeke iki pa꞉ta꞉ halaa ipikita꞉ papate peekeme. \v 34 Wetepena꞉ mo waini kiliki talemeke nate opolo epeeketa꞉ mo hande haliwekima꞉ wialimi ipika꞉ putu piliki meaena꞉ta꞉ ipika꞉ e pokaemeke haliweki iki pa꞉ta꞉ tapaeyekeme. \v 35 Kutu piekepate mo e handeteke haemeke haliwekima꞉ iki handaa da꞉ka꞉pa꞉ minolo hata꞉ ma꞉nda꞉ta꞉ yombua bao kutupa ma꞉nda꞉ta꞉ ota꞉ homena꞉ lu make ma꞉nda꞉ta꞉ toopima꞉ limikime. \v 36 Kutu pieketa꞉ mo hande e poko halaa peeke somema꞉ mo hande ipika꞉ amba꞉ tapaeyeke haliweki haka꞉ta꞉pake e pokaemeke mandane haliweki tapaeyekeme. Kutu piekepate mo e handeteke haemeke haliwekima꞉ iki pa꞉ta꞉ mandake hau ombu pimikime. \v 37 Paeyaaso naneta꞉ mo hande e teke halima꞉ mo hande haliweki pa꞉ta꞉ ota꞉ ipika꞉ weki iki pa꞉ta꞉ pena꞉ tapaeyekeme. Ipika꞉ honema꞉ kone alota꞉ Ya wekina꞉ pita꞉ ota꞉ opua pilimikie leekeme. \v 38 Kutu piekepate mo hande e handeteke haemeke haliwekima꞉ mo hande teke halima꞉ tapaeyeke weki epeekeeki handaata꞉ kota꞉ ikana꞉ma꞉ ika꞉ hone lombolo hata꞉ alota꞉ Hande e tekehali ipika꞉ anketeke mulu pa꞉la꞉ wekita꞉ koto ipula꞉ma꞉ ota꞉ lumana꞉e la alota꞉ Luma꞉ka꞉na꞉ta꞉ mo eta꞉ kota꞉ ota꞉ nika꞉ e wilieke lemekeme. \v 39 Koto laata꞉ ikana꞉ma꞉ mo some da꞉ka꞉pa꞉ minimikime. Ta꞉nka꞉pa꞉ minaata꞉ mo e tikene yola꞉ mea miniki puaata꞉ lia homaemekeme leekeme. \v 40 Koto pimanu la paeyeketa꞉ Yesuma꞉ iki lota꞉ pitolo alota꞉ Do ena꞉ tekehali opolo epea꞉ka꞉na꞉ta꞉ kota꞉ mo e handeteke haleme haliweki iki pa꞉ta꞉ta꞉ ipikana꞉ma꞉ eki haumanu pealia꞉pe leekeme. \p \v 41 Ikana꞉ma꞉ ipika꞉ pi hombo peaaso alota꞉ Ipikana꞉ma꞉ mo hoke haliweki homena꞉ liaata꞉ mo waini kiliki talimi natena꞉ ika꞉ eki minolo hata꞉ putu piliki ipiki pa꞉ta꞉ epeke tupa꞉ hala꞉tiki pulu pa꞉la꞉ mandane haliwekima꞉ handeteke haena꞉ haliekee lemekeme. \p \v 42 Yesuma꞉ iki pa꞉ta꞉ alota꞉ Mo Baibolo bukana꞉ wape pea ula꞉ pima꞉ta꞉ dupa la꞉la꞉ma꞉ na yata꞉pelemepe. \q1 Mo da a꞉eyo haemeke haliwekima꞉ Hoela꞉me laa kiaemeke toopi kone ameta꞉ keneme pa꞉ta꞉ mo dana꞉ teke toopi ula꞉me. \q1 Kutu pieke ekita꞉ Tekehalima꞉ kone pia꞉me. Koto ekina꞉ koto hau nikana꞉ma꞉ handolo hata꞉ Ba꞉sa꞉sa꞉e. Tekehalima꞉ peaasa꞉ haue aloma꞉me \q1 laa la꞉la꞉me leekeme. \p \v 43 Koto ekina꞉ta꞉ iki pa꞉ta꞉ I̱ma꞉ dupa alome. Mo iki pa꞉ta꞉ kieke Koda꞉na꞉ Kilu Tombuao Hala꞉ ekita꞉ paa yoka꞉ mea mo epeke kiliki a꞉elo pa꞉la꞉ wanda꞉hali pa꞉ta꞉ halieke alome leekeme. \v 44 Mo koto toopi manda lopilia꞉ hali ma꞉nda꞉ a꞉nda꞉ta꞉ ota꞉ pindi pilieke. Kutupa make mo toopima꞉ hali ma꞉nda꞉ a꞉nda꞉ manda lopea꞉ka꞉na꞉ta꞉ kota꞉ mo someta꞉ yombua bao dokolo au lalieke leekeme. \p \v 45 Mo hande Pa꞉tisi haliwekima꞉ make yeni peao haemeke you haliwekima꞉ make mo hande Yesuma꞉ leeke onkoluma꞉ pi opitolota꞉ ika꞉ hone pa꞉ta꞉ta꞉ Nikina꞉ kone ala꞉me hone witolo hata꞉ta꞉ \v 46 ikana꞉ma꞉ Yesu da꞉ka꞉pa꞉ minuluekema꞉ taapemekepate wanda꞉halima꞉ Yesuta꞉ potopede hali hala꞉me hone wimiki handaa ikana꞉ma꞉ mo wanda꞉hali pa꞉ta꞉ paala꞉ma꞉ homolo hata꞉ paemekeme. \c 22 \s1 Wanda꞉ minolo ne pamba꞉la꞉ ekina꞉ onkoluma꞉ pi \r (Luku 14꞉15-24) \p \v 1 Yesuma꞉ wanda꞉hali pa꞉ta꞉ pi loluekema꞉ta꞉ onkoluma꞉ pi manuma꞉ paa la halolo alota꞉ dupa \v 2 Mo hepenina꞉ Kilu Tombuao Hala꞉ ekina꞉ hau pa꞉la꞉ ekita꞉ do tupa꞉ pa꞉la꞉me. Nate homeke ma꞉nda꞉na꞉ mo kini hali homekema꞉ ipika꞉ eiyekena꞉ wanda꞉ hapita꞉la꞉ ne pambaluekema꞉ tikitiki yayekeme. \v 3 Kutupata꞉ koto ne nolo epena꞉ta꞉ mo ika꞉ bikimanu ula꞉ wanda꞉hali handa꞉ mulu pa꞉na꞉ ipika꞉ e pokaemeke haliweki tapaeyekepate mo hande biki wia꞉ wanda꞉hali paeyaoma꞉ta꞉ a꞉pa꞉pa꞉peke kiaemekeme. \v 4 Kutu pimikita꞉ mo hande kini halima꞉ pa ipika꞉ mandane e pokaemeke haliweki iki pa꞉ta꞉ do pi paa pua lawape laa tapaaso alota꞉ Ya neta꞉ amba꞉ tikitiki yaasome. Ya hali kao ma꞉na꞉manu make imeke piki kao mandane ekimanu make lu kepa ala꞉ta꞉ ala꞉ta꞉ paeyao tikitiki yao witoloma꞉ a̱i̱ ipupa꞉ lapa꞉peke leekeme. \p \v 5 Mo biki amba꞉ wia꞉ wanda꞉halima꞉ koto leeke pi opemekepate pa kiao ika꞉ hone piekeeki ta꞉ta꞉ ta꞉ta꞉ pulu pemekeme. Hali ma꞉nda꞉ta꞉ ipika꞉ e pokolo peekeme. Hali ma꞉nda꞉ta꞉ ipika꞉ sidowa pa꞉ta꞉ e pokolo peekeme. \v 6 Kutaa make mandane haliwekima꞉ta꞉ mo hande tapaeyeke haliweki da꞉ka꞉pa꞉ minaata꞉ luma꞉ luma꞉ pimikime. \v 7 Kutu pimikieki mo kini halima꞉ opitolo hata꞉ mineke tieke wopu pankeke handaa mo hande haliweki lu make ika꞉ da tekemanu yanko pina꞉ ipika꞉ ami haliweki tapaeyekeme. \v 8 Kutu pieketa꞉ mo kini halima꞉ ipika꞉ e pokaemeke haliweki pa꞉ta꞉ alota꞉ Ya wekina꞉ wanda꞉ mina꞉la꞉ ne pamba꞉la꞉ ekita꞉ tikitiki yao ula꞉pate mo hande biki amba꞉ wia꞉ wanda꞉halita꞉ ana꞉ na piki wanda꞉hali ya꞉la꞉ ekina꞉ \v 9 ikana꞉ma꞉ mo toko pota꞉ tieke tieke pa꞉ta꞉manu pua handilimi wanda꞉hali paeya tapaota꞉ pa mo ne nolo ipupe lapa꞉peke leekeme. \v 10 Koto leeke opuaata꞉ mo e pokaemeke haliwekima꞉ mo toko pota꞉ tieke tiekemanu paeyao pa꞉ta꞉ wanda꞉hali weiya momba꞉laluekema꞉ pemekeme. Puaata꞉ ikana꞉ma꞉ hoke wanda꞉hali epeke wanda꞉hali paeyao momba꞉laota꞉ mo hande ne mombelemeke da pa꞉ta꞉ hatuku mea pemekeme. Kutu pieketa꞉ koto wanda꞉halima꞉ mo hande Kini halina꞉ da ota꞉ tumbaemekeme. \p \v 11 Koto a꞉pa pitimiki wanda꞉hali handuluekema꞉ta꞉ mo hande kini halima꞉ da pa꞉ta꞉ hondo pambeekeme. Kutu pitolo hata꞉ handeekepate hali homekema꞉ mo hande wanda꞉ mina꞉la꞉ natena꞉ pambaasa꞉ aka꞉ na pambao pitiekeeki handa꞉ wiekeme. Kutu pieke mo kini halima꞉ mo hali pa꞉ta꞉ alota꞉ \v 12 Someo. Mo hande aka꞉ na pambaaketa꞉ do pa꞉ta꞉ ekipa epepe laa lota꞉ piekepate mo somema꞉ pi ma꞉nda꞉ na leekeme. \v 13 Kutu pieke mo kini halima꞉ ipika꞉ e pokaemeke haliweki pa꞉ta꞉ alota꞉ Koto halina꞉ kiki anke yaapo tonkao lepe peaata꞉ mo timba꞉ la pambeke pa꞉ta꞉ hama yolo lopaapa꞉peke. Koto pa꞉ta꞉ta꞉ ipika꞉ kake lenkene laaso hata꞉ e̱ wi lo haena꞉e leekeme. \v 14 Yesuma꞉ koto pi lo paeyaaso hata꞉ alota꞉ Wanda꞉hali woputa꞉ wi ala꞉pate homeke homeketa꞉ ma̱leke lila꞉me leekeme. \s1 Sisana꞉ dakisi mani \r (Maka 12꞉13-17, Luku 20꞉20-26) \p \v 15 Mo hande Pa꞉tisi haliwekima꞉ta꞉ mo Yesuma꞉ leeke pi opuaata꞉ hama nane a꞉nda꞉ pua lombolo hata꞉ta꞉ ipikana꞉ma꞉ pi lo hoeyaasa꞉eki handuluekema꞉ lota꞉ pita꞉la꞉ pimanu hone pambao wimikime. \v 16 Mo hone pambao wimiki lota꞉ pita꞉la꞉ pi manuma꞉ ipiki tamuluekema꞉ ika꞉ disaipolo haliweki make Hetodi ame̱le̱ ta꞉ma꞉ni pieke haliweki make Yesu pa꞉ta꞉ tapaemekeme. Koto haliweki a꞉pa ipiki pa꞉ta꞉ alota꞉ Wala꞉la꞉ Halio. Neketa꞉ ota꞉ pimanu lo hala꞉ halie. Kutaa nakana꞉ma꞉ wanda꞉hali pa꞉ta꞉ hone ma꞉nda꞉ ma꞉nda꞉ na u hake iki paeyao pa꞉ta꞉ mandake hau piki wanda꞉halie laaka꞉na꞉ Koda꞉na꞉ ota꞉ hau pita꞉la꞉ pi homeke walo haleme la alota꞉ \v 17 Naka꞉ wili honeta꞉ eki hone wilipe. Niki opuomono lakia꞉peke. Mo kapomani tieke Sisa pa꞉ta꞉ dakisi mani hala꞉la꞉ ekita꞉ a꞉pa꞉la꞉pe o hoela꞉pe. Halomana꞉pe o na halomana꞉pe lemekeme. \p \v 18 Koto lemeketa꞉ Yesuma꞉ ika꞉ kekeke hake hone pambao wimikieki handolo hata꞉ alota꞉ Ikita꞉ hoke makeaasa꞉ haliwekie. Ya anketa꞉ ekipeke yola꞉ lemepe laa la alota꞉ \v 19 Mo dakisi hamba꞉la꞉ toopi homeke I̱ pa꞉ta꞉ wala꞉pe leekeme. Koto leeke ikana꞉ma꞉ toopi homeke ipiki pa꞉ta꞉ mea a꞉pa halemekeme. Kutu pimiki handa iki pa꞉ta꞉ mea walolo alota꞉ \v 20 Do a̱o̱ a̱o̱ pita꞉ biki yaapota꞉ epina꞉eki ka꞉ta꞉pe laa lota꞉ piekeme. \p \v 21 Sisana꞉ ekie lemekeme. Koto lemeke Yesuma꞉ iki pa꞉ta꞉ alota꞉ Sisana꞉ alemanu meata꞉ kota꞉ Sisa pa꞉ta꞉ kone pa mea hala꞉pa꞉peke. Kutupa Koda꞉na꞉ alemanu ya꞉ka꞉na꞉ta꞉ kota꞉ Koda꞉ pa꞉ta꞉ kone pa mea hala꞉pa꞉peke leekeme. \v 22 Mo haliwekima꞉ koto pi opuaata꞉ penkili polo hata꞉ Yesu haena꞉ mina꞉pa꞉lao pemekeme. \s1 Homaa paa tiaalo pa꞉la꞉ pi \r (Maka 12꞉18-27, Luku 20꞉27-40) \p \v 23 Koto homeke natena꞉ kone pa mandane Sa꞉dusi haliwekima꞉ Yesu ombu lota꞉ puluekema꞉ epemekeme. Mo Sa꞉dusi haliwekita꞉ mo hande ota꞉ homemeke wanda꞉hali paa na tialieke lo haemeke haliwekie. \v 24 Ikana꞉ma꞉ Yesu pa꞉ta꞉ a꞉pa lota꞉ pitolo alota꞉ Wala꞉la꞉ Halio. Mosesima꞉ alota꞉ Hali ma꞉nda꞉ma꞉ ipika꞉ hameke mupeke halita꞉ wanda꞉ pa haena꞉ wekiwandiki na mendiki homea꞉ka꞉na꞉ta꞉ kota꞉ mo ipika꞉ hameke wetepe nane halima꞉ wanda꞉ kosa꞉ piki meata꞉ ipika꞉ homeeke hamekena꞉ wekiwandiki sunu mendiaena꞉ lena꞉e la꞉la꞉me lemekeme. \v 25 Koto ekina꞉ hama̱la̱꞉ hama̱la̱꞉ watake hata꞉ do pa꞉ta꞉ haemekeme. Kutupa mo mupeke halita꞉ wanda꞉ mea hao homeekeme. Kutu piekepate ipikana꞉ma꞉ weki ma꞉nda꞉ na mondu wiki homeeke handaata꞉ mo wanda꞉ kosa꞉ pikita꞉ ipika꞉ hoki pa꞉ta꞉ halima꞉ miekepate pa ipikana꞉ma꞉ make \v 26 wekiwandiki na mondu wiki homeekeme. Koto some homeeketa꞉ paa tepo peao halima꞉ miekepate make koto homeke hau kone piekeme. Hameke hama̱la̱꞉ hama̱la̱꞉ watake hata꞉ hali paeya tapao pa꞉ta꞉ koto homeke hau kone piekeme. \v 27 Kutu pea꞉tiki pua paelo pulu hata꞉ta꞉ mo hande wanda꞉ make homeekeme. \v 28 Kutu piepate mo wanda꞉hali paa tialimi natena꞉ta꞉ mo hande wanda꞉ta꞉ ota꞉ epina꞉ wanda꞉ halia꞉pe. Pa ekipeke mo hande watake hata꞉ hali paeyaoma꞉ mo homeke wanda꞉ kone mimiki ekina꞉ alome lemekeme. \p \v 29 Yesuma꞉ ika꞉ pi hombo peaaso alota꞉ Ikana꞉ma꞉ pi tieke lo hoeyaasememe. Pa ekipeke. Ikana꞉ma꞉ mo Baibolo bukana꞉ wape pea ula꞉ ekimanu pita꞉ Koda꞉na꞉ wele pu hala꞉ ekimanu yaapo na handelememe. \v 30 Amba꞉ homemeke wanda꞉halima꞉ paa tiaemeka꞉na꞉ta꞉ wanda꞉ na miki hali na peke oli hepeni nane enisolo tapake haleme tupa꞉ pa hao halimikie leekeme. \p \v 31 Kutupa Yesuma꞉ pi ma꞉nda꞉ alota꞉ Mo hande homemeke wanda꞉hali paa tiaalo pelemeeki pa꞉ta꞉ Koda꞉ma꞉ ipika꞉ wape pea ula꞉ pina꞉ iki pa꞉ta꞉ lea꞉ pita꞉ na yata꞉pemepe. Ipikana꞉ma꞉ alota꞉ \v 32 I̱ta꞉ Eipoloha꞉ma꞉na꞉ Koda꞉ make Aisa꞉kena꞉ Koda꞉ make Dieikopena꞉ Koda꞉ make halome la꞉la꞉me. Kota꞉ koto Koda꞉ ipikita꞉ deto halo peleme wanda꞉halina꞉ Koda꞉ hala꞉ ekina꞉ta꞉ ipikita꞉ homolo peleme wanda꞉halina꞉ Koda꞉ dia꞉me leekeme. \v 33 Mo mombelemeke wanda꞉halima꞉ koto leeke pi opitolota꞉ mo pina꞉ paala꞉ pieke penkili polo hata꞉ leke opo handa꞉ hake wimikime. \s1 Mo pi wiekeeki tieke \r (Maka 12꞉28-34, Luku 10꞉25-28) \p \v 34 Yesuma꞉ leeke pi opimiki handaa mo hande Sa꞉dusi tonuma꞉ lapeke pi mateeke e pondo na lemekeeki handolo hata꞉ta꞉ mo Pa꞉tisi tonu make Yesu pa꞉ta꞉ pua mombelemekeme. \v 35 Kutupata꞉ mo Lo Pi walo hayeke hali homekema꞉ Yesu tamuluekema꞉ta꞉ pi dupa lota꞉ piekeme. \v 36 Wala꞉la꞉ Halio. Mo Lo Pi ula꞉ ekimanu paeya tapaota꞉ hando ekita꞉ ota꞉ tieke anekepe leekeme. \v 37 Yesuma꞉ mo pi hombo peaaso alota꞉ Dihopa naka꞉ Koda꞉ pa꞉ta꞉ naka꞉ puki paeyaoma꞉ make naka꞉ temoko paeyaoma꞉ make naka꞉ hone witeleeki paeyaoma꞉ make pukima꞉ homo hapa꞉peke la꞉la꞉me. \v 38 Do alo pi ula꞉ ekita꞉ mandane pi ula꞉eki paeyao ota꞉ lombei piki titina꞉ pi ula꞉ ekie. \v 39 Kutaata꞉ mo namba 2 pi ula꞉eki make mandake tupa꞉ kone dupa ula꞉me. Neke pa꞉ta꞉ naka꞉ kone a꞉ta꞉ma꞉ homele tupa꞉ kota꞉ da wanda꞉hali pa꞉ta꞉ make a꞉ta꞉ma꞉ homo hapa꞉peke la꞉la꞉me. \v 40 Do pi ula꞉eki yaapona꞉ tukiki pa꞉ta꞉ mo hande Mosesima꞉ pi wiekeeki paeya tapao make potopede haliwekima꞉ walemeke ekimanu make paeyao do titina꞉ pi ula꞉eki yaapoma꞉ handeteke hala꞉me leekeme. \s1 Ketisona꞉ tapake apa꞉ta꞉ epipe \r (Maka 12꞉35-37, Luku 20꞉41-44) \p \v 41 Nate ma꞉nda꞉ a꞉nda꞉ Yesuma꞉ mo mombelemeke mandane Pa꞉tisi haliweki pa꞉ta꞉ alota꞉ \v 42 Ketiso pa꞉ta꞉ta꞉ ikana꞉ma꞉ta꞉ eki hone witemepe. Ipika꞉ apa꞉mei hali tieketa꞉ epipe leekeme. Ikana꞉ma꞉ hombo peaaso alota꞉ Ketisota꞉ Deipidina꞉ tapake wekie leekeme. \p \v 43 Koto leeke Yesuma꞉ alota꞉ Kota꞉ kotota꞉ ota꞉ ya꞉ka꞉na꞉ta꞉ pa ekipeke handaa mo Holi Sipitidima꞉ Deipidina꞉ hone u tiaaso haena꞉ Deipidima꞉ Ketisota꞉ Tekehalie laa leekepe. \v 44 Kota꞉ Deipidima꞉ta꞉ dupa leekeme. \q1 Mo Dihopama꞉ yaka Tekehali pa꞉ta꞉ dupa leekeme. \q1 Naka꞉ a꞉nda꞉ tunkuliki haliwekita꞉ naka꞉ anke oto pa꞉ta꞉ mea pitaaluekema꞉ neketa꞉ yaka popeke nane kiki nanema꞉ pita꞉peke \q1 laa la꞉la꞉me. \p \v 45 Deipidima꞉ ipika꞉ kone Ketiso pa꞉ta꞉ta꞉ Yaka Tekehalie la꞉la꞉ ekina꞉ta꞉ kota꞉ Ketisota꞉ pa ekipa ipika꞉ tapake weki haliepe laa leekeme. \p \v 46 Mo koto Yesuma꞉ iki pa꞉ta꞉ lota꞉ pieke pina꞉ta꞉ homeke ma꞉nda꞉ a꞉nda꞉ma꞉ hombo peapeke na yeekeme. Kutupa koto pi la hayeke aneta꞉ hali ma꞉nda꞉ma꞉ ipiki la handuluekema꞉ mo lota꞉ pita꞉la꞉ pi mandane ekimanu lapeke paala꞉ma꞉ homolo hata꞉ ota꞉ na leke paekeme. \c 23 \s1 Yesuma꞉ mo pamba꞉ na piki hau manuna꞉ kinki piekeeki \r (Maka 12꞉38-39, Luku 11꞉43-46, 20꞉45-46) \p \v 1 Koto pi wala paeyeke hoki naneta꞉ Yesuma꞉ wanda꞉hali pa꞉ta꞉ make ipika꞉ disaipolo haliweki pa꞉ta꞉ make pi ma꞉nda꞉ dupa leekeme. \v 2 Mo hande pi ula꞉ ekimanu walo haleme haliwekima꞉ make mo Pa꞉tisi tonuma꞉ make iki paeyaoma꞉ta꞉ mo hande Mosesima꞉ waleeke tupa꞉ kone iki pa꞉ta꞉ moka꞉la꞉ tiao walo halememe. \v 3 Koto ekina꞉ta꞉ kota꞉ mo ikana꞉ma꞉ waleleme mana꞉ pimanu paeyao ota꞉ telimea pu hapa꞉peke. Kutu pulu pelemepate mo ika꞉ lokema꞉ pu haleme haumanu homeketa꞉ ota꞉ na honda꞉ mea pea꞉pa꞉peke. Pa ekipeke ikana꞉ma꞉ta꞉ mo ika꞉ waleme pimanu kone ikana꞉ma꞉ta꞉ ota꞉ na pu halemeke handa loa꞉me. \v 4 Ikana꞉ma꞉ta꞉ wanda꞉halina꞉ peiyoko manda ka꞉nda꞉ piki alemanu tonkao tiao halemepate pa ikana꞉ma꞉ kiao ika꞉ kiki ma̱lekesiki tindipao ma꞉nda꞉ a꞉nda꞉ ota꞉ na tamba꞉ mea tialimikie. \v 5 Ika꞉ pu haleme hau paeyaota꞉ pa wanda꞉halima꞉ handaena꞉ pu halememe. Ika꞉ you taado manda pokede nu dake petipekemanu wepu make kutupa mo kiki maketopa꞉ yaapona꞉ make homeke tupa꞉ kone pokede nu dakemanu wepiaata꞉ Koda꞉na꞉ pi tunkula ula꞉ ekimanu wape pea panko hopa꞉liao yamaata꞉ ta pomua꞉tiki piteme handa꞉e. Kutupa make ika꞉ dau tumiki kake nina꞉ta꞉ ota꞉ haka꞉ta꞉pao au laaseme pu honiki honiki make taa piteme handa꞉e. \v 6 Kutaa make mo haliwekina꞉ honema꞉ta꞉ ne pamba꞉tiki pimiki nate nina꞉ make yeni da pa꞉ta꞉manu pita꞉tiki pimiki nate nina꞉ make wanda꞉halima꞉ mo you haliwekina꞉ pita꞉peke sea manuna꞉ iki ombu mea pitatiki pina꞉yeke ta꞉na꞉ wopu homo halememe. \v 7 Makedi hama mombili ale nina꞉ wanda꞉halima꞉ iki manda꞉hande pitolo ika꞉ bikimanu mea a꞉meiyaluekema꞉ Disao. Epeke da ka꞉la꞉paasoe la꞉tiki pina꞉ ta꞉na꞉ma꞉ wopu homelememe. \p \v 8 Mo haliwekima꞉ta꞉ kutu pu halemepate pa ikana꞉ma꞉ta꞉ wanda꞉halima꞉ iki pa꞉ta꞉ Disao pi na lena꞉ lapa꞉peke. Pa ekipeke. Ika꞉ Disata꞉ homeke haena꞉ iki paeyaota꞉ hama̱la̱꞉ hama̱la̱꞉ halememe loa꞉me. \v 9 Kutupa make ikana꞉ma꞉ do kenkena꞉ ma꞉nda꞉ pa꞉ta꞉ Apa꞉o pi na lapa꞉peke. Pa ekipeke. Ika꞉ Apa꞉ homeke homeketa꞉ hepeni hala꞉me. \v 10 Kutaa make wanda꞉halima꞉ iki pa꞉ta꞉ You halie pi na lena꞉ lapa꞉peke. Pa ekipeke. Ketiso homeketa꞉ ika꞉ you hali hala꞉me. \v 11 Mandali epita꞉ iki tukiki pa꞉ta꞉ ika꞉ aneke hali halo pia꞉ka꞉na꞉ta꞉ kota꞉ ipikita꞉ iki paeyaona꞉ hone pa꞉la꞉ hau peao hala꞉ hali yelieke. \v 12 Pa ekipeke hali epima꞉ ipika꞉ kone I̱ta꞉ tumiki hali hanoe lo halia꞉ halita꞉ kota꞉ ipikita꞉ ota꞉ hosiki siki haena꞉ lelieke. Koto pa꞉la꞉pate epima꞉ ipika꞉ honema꞉ kone dekepo haya꞉ka꞉na꞉ta꞉ kota꞉ koto someta꞉ you hali haena꞉ mea a꞉meiyalieke laa leekeme. \s1 Yesuma꞉ tapake yaapona꞉ haumanu peneme yayekeeki \r (Maka 12꞉40, Luku 11꞉39-42,44,52, 20꞉47) \p \v 13-14 Koto pi laa paeyeketa꞉ Yesuma꞉ alota꞉ Iki Lo Pi ula꞉eki walo haleme haliweki make Pa꞉tisi haliweki make iki paeyaona꞉ hoke yenki tieke ipuleke handolo ekina꞉ I̱ paala꞉e. Ikita꞉ hoke makeaaso yayapiki hau pu haleme haliwekie. Ikana꞉ma꞉ta꞉ mo hepenina꞉ Kilu Tombuao Hala꞉ eki pa꞉ta꞉ honda꞉ pamba꞉la꞉eki kiaaso hata꞉ta꞉ mo poluekema꞉ hone pa꞉la꞉ wanda꞉hali puaama꞉na꞉ ika꞉ leke popelekena꞉ kone mo honda꞉ pambolo peleme pota꞉ pa꞉ta꞉ pota꞉ kake katolao halememe. \p \v 15 Iki mo Lo Pi ula꞉eki walo haleme haliweki make Pa꞉tisi haliweki make iki paeyaona꞉ hoke yenki tieke ipuleke handolo ekina꞉ I̱ paala꞉e. Ikita꞉ hoke makeaaso yayapiki hau pu haleme haliwekie. Ikana꞉ma꞉ta꞉ pa mo hande homeke hali mea ika꞉ tapakena꞉ tunao haena꞉e laa lapeke ekina꞉ kone mo da yu paeyao lia lopao pomu haleme haliwekie. Kutaa mo some handa꞉ wia꞉ka꞉na꞉ta꞉ kota꞉ ipikita꞉ iki mo ti to hala꞉ ekina꞉ eiyeke tonu halemeeki ota꞉ lombei peao haena꞉ lelimikie. \p \v 16 Iki pa꞉ta꞉ hoke yenki tieke ipuleke handolo ekina꞉ I̱ paala꞉e. Ikita꞉ leke holupa pota꞉ na handeke hata꞉ kone Do pota꞉na꞉ ipupe laa lo haleme haliwekie. Ika꞉ waleme pi manuta꞉ dupa Mandali epima꞉ mo tembolo dana꞉ biki la alo hata꞉ hali keke pi la꞉ wia kone paa topo pia꞉ka꞉na꞉ta꞉ pa aleta꞉ ma꞉nda꞉ dia꞉ ya꞉la꞉pate pa mo somema꞉ tembolo da tukiki pa꞉ta꞉ ula꞉ kolona꞉ biki la alo hata꞉ hali keke pi wia꞉ka꞉na꞉ta꞉ kota꞉ koto pita꞉ ota꞉ topo pia꞉peke na ya꞉la꞉me laa walo halememe. \v 17 Ikita꞉ leke holu piki you hoke haliwekie. Hando ekita꞉ ota꞉ ekipe. Mo tembolo da pa꞉ta꞉ pa u pelia hala꞉ kolope o mo kolo yako peao hala꞉ tembolo dape laa I̱ma꞉ iki pa꞉ta꞉ lota꞉ pitolome leekeme. \v 18 Ika꞉ waleme pi ma꞉nda꞉ta꞉ dupa Mandali epima꞉ mo olodana꞉ biki la alo hata꞉ hali keke pi la꞉ wia kone paa topo pia꞉ka꞉na꞉ta꞉ kota꞉ pa aleta꞉ ma꞉nda꞉ dia꞉ ya꞉la꞉pate pa mo somema꞉ mo oloda manda ula꞉ hotekena꞉ biki la alo hata꞉ hali keke pi wia꞉ka꞉na꞉ta꞉ kota꞉ koto pita꞉ ota꞉ topo pia꞉peke na ya꞉la꞉me laa walo halememe. \v 19 Ikita꞉ leke holu piki haliwekie. Hando ekita꞉ ota꞉ ekipe. Mo oloda manda ula꞉ pa hala꞉la꞉ hotekepe o mo hoteke yako peaasa꞉ olodape laa I̱ma꞉ iki pa꞉ta꞉ lota꞉ pitolome leekeme. \v 20 Koto ekina꞉ta꞉ mandali epima꞉ mo olodana꞉ biki laa hali keke pi wia꞉ka꞉na꞉ta꞉ kota꞉ koto somema꞉ mo oloda make mo oloda manda ula꞉ ale paeyao make hali keke pi wita꞉la꞉me. \v 21 Koto tupa꞉ kone hali epima꞉ mo tembolo dana꞉ biki laa hali keke pi wia꞉ka꞉na꞉ta꞉ kota꞉ mo tembolo da make koto tembolo da pa꞉ta꞉ hala꞉ Koda꞉ pa꞉ta꞉ make hali keke pi ombu wita꞉la꞉me. \v 22 Kutupa make hali epima꞉ hepenina꞉ biki laa hali keke pi wia꞉ka꞉na꞉ta꞉ kota꞉ ipikana꞉ma꞉ Koda꞉na꞉ kilu tumbuao hala꞉ sea make koto seana꞉ pila꞉ Hali pa꞉ta꞉ make hali keke pi ombu wita꞉la꞉me. \p \v 23 Iki mo Lo Pi ula꞉eki walo haleme haliweki make Pa꞉tisi haliweki make iki paeyaona꞉ hoke yenki tieke ipuleke handolo ekina꞉ I̱ paala꞉e. Ikita꞉ hoke makeaaso yayapiki hau pu haleme haliwekie. Ikana꞉ma꞉ ika꞉ ne tende peaasa꞉ tekia꞉ o pa꞉sa꞉ta꞉ma꞉ handeke ale sunu kiki yaapo telipata꞉ putupa homeke Koda꞉ pa꞉ta꞉ taiti haluekema꞉ yeke epeke telipuluekema꞉ hone wopu u halememe. Kutu pu halemepate kone pa mo wanda꞉halina꞉ ka꞉nda꞉manu epeao epeke tupa꞉ telipeao make a꞉ta꞉ma꞉ homo make ota꞉ tikitiki hau pita꞉la꞉ ekimanu make koto mo hande Lo Pi ula꞉ ekina꞉ ota꞉ titina꞉ pimanu paeyao ota꞉ hone yonka꞉lalememe. Dia꞉me. Kotoeki manuta꞉ ota꞉ pea꞉tiki pitolo hata꞉ mo mandanekeeki make na mina꞉pa꞉lapa꞉peke. \v 24 Ikita꞉ leke holupa pota꞉ na handeke hata꞉ kone do pota꞉na꞉ ipupe laa lo haleme haliwekie. Ika꞉ supumanu pa꞉ta꞉ pila꞉ amumu sikita꞉ epeke tupa꞉ siki talopu mea bao halemepate kone mo kemolo ma꞉na꞉ tieke aneke kone ika꞉ supu tapu pa mea yola꞉niao halememe. \p \v 25 Iki mo Lo Pi ula꞉eki walo haleme haliweki make Pa꞉tisi haliweki make iki paeyaona꞉ hoke yenki tieke ipuleke handolo ekina꞉ I̱ paala꞉e. Ikita꞉ hoke makeaaso yayapiki hau pu haleme haliwekie. Ikana꞉ma꞉ ika꞉ kawasomanu pita꞉ kapomanu yaapona꞉ hama꞉ naneta꞉ epeke tupa꞉ tandepa witolo kone tukiki yaapo pa꞉ta꞉ta꞉ lokena꞉ hone pa꞉la꞉ haumanu pita꞉ pasa꞉tei pita꞉la꞉ haumanu paeyaoma꞉ tumbulu bao ula꞉me. \v 26 Iki leke holupiki Pa꞉tisi haliwekio. Titina꞉ mo ika꞉ kapo tukiki pa꞉ta꞉ tala꞉la꞉ hoke ale amba꞉la tanda꞉pa꞉peke. Kutu pimika꞉na꞉ta꞉ mo kapona꞉ manda make ana꞉na꞉ tanda꞉pa wilieke. \p \v 27 Iki mo Lo Pi ula꞉eki walo haleme haliweki make Pa꞉tisi haliweki make iki paeyaona꞉ hoke yenki tieke ipuleke handolo ekina꞉ I̱ paala꞉e. Ikita꞉ hoke makeaaso yayapiki hau pu haleme haliwekie. Ikita꞉ mo hama nane ota꞉ hakepiki ma꞉na꞉ kenke liala꞉ hali lapa꞉da tupa꞉ halememe. Koto hali lapa꞉da manuta꞉ hama꞉ naneta꞉ epeke hau pea hake pea ula꞉pate tukiki pa꞉ta꞉ta꞉ hali toko tandepeke holiki manuma꞉ tumbao u hala꞉me. \v 28 Koto hali lapa꞉da tupa꞉ta꞉ wanda꞉halina꞉ leke popelekena꞉ ika꞉ lokema꞉ piteme hau manuta꞉ ota꞉ epeke hau pu hala꞉ haliweki leke halemepate oni tukiki pa꞉ta꞉ta꞉ makea makea hau make hoke hoke hau manuma꞉ make tumbulu baalememe. \p \v 29 Iki mo Lo Pi ula꞉eki walo haleme haliweki make Pa꞉tisi haliweki make iki paeyaona꞉ hoke yenki tieke ipuleke handolo ekina꞉ I̱ paala꞉e. Ikita꞉ hoke makeaaso yayapiki hau pu haleme haliwekie. Ikana꞉ma꞉ mo amba꞉ homemeke potopede hali manuna꞉ lapa꞉ mandata꞉ epeke toopi da siki a꞉eyo make mo amba꞉ ota꞉ epeke hau pu hao homemeke wanda꞉halina꞉ nimina tiaasa꞉ a꞉emeke pa hala꞉ ale manuna꞉ au laaso ombu hao halememe. \v 30 Kutu pitolo hata꞉ ikana꞉ma꞉ ika꞉ honema꞉ta꞉ Mo hande ika꞉ apa꞉mei tonu haemeke toma꞉na꞉ haoma꞉ka꞉na꞉ yoluta꞉ kota꞉ nikana꞉ma꞉ mo hande potopede haliweki lia homaema꞉ tupa꞉ na lia꞉tiki pulu puma꞉me laa lo halememe. \v 31 Koto pi aleme ekima꞉ta꞉ ikana꞉ma꞉ ika꞉ kone mo potopede tonu limiki haliwekina꞉ tapake weki wandiki halemeeki peneme yaasememe. \v 32 Kota꞉ a꞉pa꞉la꞉me. Kotota꞉ mo ika꞉ apa꞉mei tonuma꞉ kini pimiki hoke hau manuma꞉ pa꞉la꞉ma꞉ ikana꞉ma꞉ paa paeyaapa꞉peke. \v 33 Ikita꞉ keto manuna꞉ eiyeke tonu kone keto halememe. Ikana꞉ma꞉ta꞉ iki mo ti to hala꞉ ale pa꞉ta꞉ pomena꞉ tapaalo pa꞉la꞉ ekita꞉ ekieki pa wendulumeke hone wilimipe. \p \v 34 Koto ekina꞉ta꞉ I̱ma꞉ iki pa꞉ta꞉ dupiki pi alome. I̱ma꞉ta꞉ mo mandane potopede haliweki make mandane hone wotu ula꞉ haliweki make mo yaka pi wala꞉la꞉ haliwekimanu make iki ame̱le̱ haena꞉ tapaalo polopate mandane haliwekita꞉ ikana꞉ma꞉ lu bao make mandane haliwekita꞉ a꞉ka꞉tei wapepiki tina꞉ lu endialimikie. Kutaata꞉ mandane haliwekita꞉ mo ika꞉ yeni pu haleme da tukiki pa꞉ta꞉ hata꞉ yombua baalimikie. Kutupa mandane haliwekita꞉ da teke homeke pa꞉ta꞉ yokaata꞉ da teke ma꞉nda꞉ pa꞉ta꞉ yoka pa꞉na꞉ tolu lia꞉tiki pilimikie. \v 35 Kutu pilimi ekina꞉ pulu pa꞉la꞉ ekita꞉ dupa alome. Mo hande hoke hau na pimiki epeke wanda꞉hali paeya tapao pa pahameke limiki ekina꞉ yenkita꞉ iki nane la꞉ mea lopaalieke. Koto alo ekita꞉ mo hande hoke hau na pieke Eipolo pa꞉ta꞉ kini pu mea lu tiki puaata꞉ mo hande ikana꞉ma꞉ tembolo da oloda yaapo tukiki pa꞉ta꞉ limiki Beta꞉kia꞉na꞉ eiyeke Sekataiya litolo lunaimeke ekina꞉ alome. \v 36 I̱ma꞉ ota꞉ ota꞉ pi alome. Mo hande pa hameke limikieki paeyaona꞉ hoke yenki paeyaota꞉ do ame haleme wanda꞉hali pa꞉ta꞉ ipilieke laa leekeme. \s1 Yesuma꞉ mo Diutuseleme daonina꞉ a꞉ta꞉ma꞉ homeekeeki \r (Luku 13꞉34-35) \p \v 37 Yesuma꞉ alota꞉ Diutuseleme Diutuselemeo. A꞉ta꞉ tiekee. Nakana꞉ma꞉ hoto paeyao mo potopede haliweki lia꞉tiki lia꞉tiki pu make Koda꞉ma꞉ neke pa꞉ta꞉ ipika꞉ pi mea epena꞉ tapaeyeke haliweki make toopima꞉ lu haleme. Hoto paeyao mo hande koka꞉la꞉ inkiki ipika꞉ popakema꞉ ikikimanu panka꞉ mina꞉la꞉ tupa꞉ I̱ma꞉ make naka꞉ wekiwandiki ya kikima꞉ hapisa꞉ pu halopate nakana꞉ma꞉ kiao haleme. \v 38 Koto ekina꞉ta꞉ naka꞉ data꞉ hankoko taa pa꞉la꞉ handa꞉e. \v 39 I̱ma꞉ neke pa꞉ta꞉ alota꞉ Ame do aneta꞉ I̱ a̱i̱ na handolo pelepate pa nakana꞉ma꞉ I̱ pa꞉ta꞉ alota꞉ Tekehalina꞉ biki mea ipula꞉ hali pa꞉ta꞉ ta꞉na꞉e lelipi toma꞉na꞉ta꞉ kota꞉ I̱ pa handilipikie alome leekeme. \c 24 \s1 Mo tembolo da hoeyaapeke ekina꞉ leekeeki \r (Maka 13꞉1-2, Luku 21꞉5-6) \p \v 1 Yesuma꞉ mo tembolo da mina꞉pa꞉lao pulu haena꞉ ipika꞉ disaipolo haliweki a꞉pa ipiki pa꞉ta꞉ alota꞉ Do tembolo da a꞉eleme tupa꞉ a꞉pa handa꞉e lemekepate \v 2 Yesuma꞉ ika꞉ pi hombo peaaso alota꞉ Ikana꞉ma꞉ do da a꞉ela꞉ alemanu paeyao handelemepe. I̱ma꞉ iki pa꞉ta꞉ ota꞉ pi alome. Do toopi epeke tupa꞉ atula atula pea uleke handoloma꞉ tupa꞉ta꞉ homeke ma꞉nda꞉ ota꞉ na wilieke. Koto toopi ota꞉ paeya tapaota꞉ mea holao tankulupu bao aneya moneya pea wilieke alome leekeme. \s1 Ka꞉nda꞉manu ipilieke leekeeki \r (Maka 13꞉3-13, Luku 21꞉7-19) \p \v 3 Koto hoki naneta꞉ Yesuma꞉ mo Olipi pote manda pitina꞉ta꞉ ipika꞉ disaipolo haliwekima꞉ a꞉mbao lota꞉ pitolo alota꞉ Nakana꞉ma꞉ mo hande le pita꞉ handima꞉ opolo ipilia꞉pe. Kutaa mo naka꞉ paa la꞉ka꞉la epolo peleeki pita꞉ do yu ya paelo pa꞉la꞉eki yaapo telipina꞉ teke pa꞉ta꞉ ya꞉lia꞉ ekita꞉ eki patehau pilia꞉ ekima꞉ niki walia꞉pe lemekeme. \p \v 4 Yesuma꞉ ika꞉ pi hombo peaaso hata꞉ alota꞉ Ma꞉nda꞉ma꞉ iki pa tupa꞉ hatuku puaama꞉na꞉ma꞉ wopu handeteke hapa꞉peke. \v 5 Hali wopuma꞉ ya biki la꞉ paleke ipulu alota꞉ I̱ta꞉ ota꞉ Ketisoe lelimikie. Koto lelimi ekima꞉ta꞉ wanda꞉hali wopu makealimikie alome. \v 6 Ikana꞉ma꞉ a꞉nda꞉ tiekemanu pita꞉la꞉me lelimi ota꞉ pimanu make pa hameke pi lelimi ekimanu make wopu opulu pelemepate ikana꞉ma꞉ pa pomoma꞉ na homa꞉pa꞉peke. Kutupiki hau manuta꞉ ota꞉ epolo pa꞉la꞉pate pa mo yu ya paelo pa꞉la꞉ ekina꞉ patehau dia꞉me. \v 7 Kenke homekena꞉ ami tiao pua kenke ma꞉nda꞉na꞉ ami tapu a꞉nda꞉ pilimikie. Mo kini hali homekena꞉ ami tiao kini hali ma꞉nda꞉na꞉ ami tapu a꞉nda꞉ pilimikie. Kutu pilia꞉ toma꞉na꞉ta꞉ kenke yu paeyao pa꞉ta꞉ tea꞉ki pambo make yu momeni tiekemanu make opolo ipilieke. \v 8 Kutu piki patehau manuta꞉ mo hande wanda꞉na꞉ weki hoki kini pea nala꞉eki manda꞉ pilieke. \p \v 9 Koto haumanu pilia꞉ toma꞉na꞉ta꞉ mandane haliwekima꞉ iki pa꞉ta꞉ ka꞉nda꞉manu ku make lu puluekema꞉ iki da꞉ka꞉pa꞉ mina꞉ bepi pilimikie. Ikita꞉ yaeki haleme ekina꞉ wanda꞉hali wopuma꞉ iki honditi wopu pilimikie. \v 10 Koto mandake pita꞉ma꞉ koneta꞉ mandane Koda꞉ pa꞉ta꞉ hone tulaleme wanda꞉hali ika꞉ hone tulalemeeki mina꞉pa꞉lao kialimikie. Kutu pilimi wanda꞉hali pua hata꞉ta꞉ ika꞉ yankekemanu ame̱le̱ honditi pu alualu pitolo ika꞉ ika꞉ kone lina꞉ walo a꞉nda꞉ lomba꞉tiki pu alualu pilimikie. \v 11 Koto mandake dina꞉ koneta꞉ yayapiki pi walaasa꞉ potopede haliweki wopu tiaaso hata꞉ wanda꞉hali wopu makealieke. \v 12 Kenke paeyao pa꞉ta꞉ hoke hoke haumanu opa daeyatiki pea꞉ka꞉na꞉ta꞉ kota꞉ wanda꞉halina꞉ a꞉ta꞉ma꞉ homa꞉la꞉ hau manuta꞉ alupilieke. \v 13 Kutu polo haena꞉ kone pa mo hone tulaasa꞉ some epima꞉ ota꞉ hone tulaatiki pu haya꞉ka꞉na꞉ta꞉ kota꞉ koto someta꞉ da꞉ta haena꞉ tamba꞉ milieke. \v 14 Kutaata꞉ do Koda꞉na꞉ Kilu Tombuao Hala꞉ ekina꞉ Pi Seliapota꞉ kenke honiki honiki paeyao pa꞉ta꞉ haleme wanda꞉halima꞉ opina꞉ walo pelimikie. Ana꞉na꞉ walo paeyaalimi toma꞉na꞉ta꞉ kota꞉ mo paelo pa꞉la꞉ nate opolo ipilieke. \s1 Ota꞉ hoeyaapeke ya꞉la꞉ hoke ale ma꞉nda꞉ ipiliekeeki \r (Maka 13꞉14-23, Luku 21꞉20-24) \p \v 15 Amba꞉ potopede hali Da꞉nielema꞉ ipilieke laa la꞉ wieke yeke hoke hoeyaapeke yeke ale ma꞉nda꞉ handilimikie. Koto aleta꞉ mo hande hoke ale ma꞉nda꞉ wia꞉peke na yeke yako piki da panda꞉ tiao halia꞉eki handilimikie. Do wape yata꞉pa꞉la꞉ halima꞉ hone ota꞉ wopu wina꞉e. \v 16 Koto dina꞉ta꞉ mo Diudia nane halo peleme wanda꞉halita꞉ mo potemanu pa꞉ta꞉ pindipa pena꞉e. \v 17 Kutupa da holuna꞉ halia꞉ halima꞉ hola꞉pa꞉niao ala꞉ta꞉ ala꞉ta꞉ mea poluekema꞉ da tukiki pa꞉ta꞉ na honda꞉ pambena꞉e. \v 18 Ena꞉ halia꞉ halima꞉ make ipika꞉ dau mea poluekema꞉ hoki la꞉ka꞉la꞉ neao na pa꞉na꞉e. \v 19 A꞉ta꞉e. Koto nate tukiki pa꞉ta꞉ manuta꞉ weki pitiki wanda꞉wekima꞉ make andu halimi wanda꞉wekima꞉ make ka꞉nda꞉ tieke milimikie. \v 20 Koto pilia꞉ dina꞉ta꞉ mo kosa꞉ki make hoto pila꞉ nate make na ipu pina꞉ma꞉ yeni wopu pea꞉pa꞉peke. \v 21 Koto nate manuna꞉ ka꞉nda꞉ma꞉ homa꞉la꞉eki manuta꞉ ota꞉ hone matekeeki ipilieke. Amba꞉ hande Koda꞉ma꞉ ala꞉ta꞉ ala꞉ta꞉ kini pea wepia wina꞉ leeke dina꞉ kini pu mea a꞉pa ame do haloma꞉ dina꞉ make wanda꞉halima꞉ kutupiki ka꞉nda꞉ ma꞉nda꞉ ota꞉ na handemekeme. Wetepe koto hoki nane make kutu piki ka꞉nda꞉ma꞉ homa꞉la꞉eki ma꞉nda꞉ na ipilieke. \v 22 Koto natena꞉ wanda꞉hali paeyao homolo poloma꞉pate Koda꞉ma꞉ koto nate mandane ekimanu tunkulina꞉ la꞉la꞉me. Pa ekipeke ipika꞉ talopu ma꞉la꞉ wanda꞉hali pa꞉ta꞉ hone wiaata꞉ koto natemanu tunkulina꞉ la꞉la꞉me. \p \v 23 Koto natena꞉ iki pa꞉ta꞉ ma꞉nda꞉ma꞉ alo alota꞉ Handa꞉pe. Ketiso do ane do hala꞉ o mo nane mo hala꞉ lemeka꞉na꞉ta꞉ na opua꞉pa꞉peke. \v 24 Yayapiki Ketisomanu make yayapiki pi la꞉ mea halo hala꞉ haliweki make a꞉pa mo hande Koda꞉na꞉ ma̱leke lila꞉ wanda꞉hali pa nane hatuku mea puluekema꞉ yeke iki makeaapeke ya꞉la꞉o laa makea handuluekema꞉ na handeke hau tieke tiekemanu make wele pita꞉la꞉ ekimanu make walimikie. \v 25 Iki paeyao opua꞉pe. Koto haumanu paeyao a̱i̱ na epeke haena꞉ I̱ma꞉ iki pa꞉ta꞉ amba꞉ la kolome. \p \v 26 Pa mandane wanda꞉halima꞉ make iki pa꞉ta꞉ alo hata꞉ Ei. Ipikita꞉ oli hapu hala꞉ alena꞉ hala꞉me lemeka꞉na꞉ make koto pa꞉ta꞉ na pua꞉peke. O pa ma꞉nda꞉ma꞉ alota꞉ Ipikita꞉ do pa꞉ta꞉ panka꞉ pila꞉me lemeka꞉na꞉ make ika꞉ pi ota꞉ na opua꞉pa꞉peke. \v 27 Mo Wanda꞉halina꞉ Eiyekena꞉ epolo pa꞉la꞉ ekita꞉ mo hande ti tekele pita꞉la꞉ ekima꞉ mo ya paeyao olina꞉ onina꞉ pa̱a̱ tieke pita꞉la꞉ tupa꞉ opolo ipilieke. \v 28 Ma꞉nda꞉ handopa꞉ta꞉ ma꞉na꞉ hoteke lupa ula꞉ ale nina꞉ta꞉ wapukini mombolo hala꞉me. \s1 Wanda꞉halina꞉ Eiyeke paa epolo pa꞉la꞉eki \r (Maka 13꞉24-27, Luku 21꞉25-28) \p \v 29 Koto ka꞉nda꞉manu milimi natemanu paelia꞉ hoki naneta꞉ oli natema꞉ timba꞉ lo pamba hao make sumba꞉na꞉ pa̱a̱ make na pilieke. Kutaa oli yana꞉ hombulanka꞉manu make ya nane hao honda꞉ papa pu lopa꞉tiki pilieke. Kutaa oli ya nane wele peaasa꞉ ekimanu make la꞉ma꞉ la꞉ma꞉ pupa wilimikie. \v 30 Kutu pilia꞉ natena꞉ta꞉ mo Wanda꞉halina꞉ Eiyekena꞉ epolo pa꞉la꞉ patehauta꞉ oli yana꞉ peneme yaalieke. Kutu pilia꞉eki wanda꞉hali paeyaoma꞉ handolo hata꞉ e̱ tieke lelimikie. Ikana꞉ma꞉ mo Wanda꞉halina꞉ Eiyekema꞉ koa manda ha mea ipulu hata꞉ ipika꞉ wele wotu pita꞉la꞉eki make pa̱a̱ tieke pita꞉la꞉eki make mea opolo ipilia꞉eki handilimikie. \v 31 Kutu pilia꞉ dina꞉ta꞉ bu kanake tieke homekema꞉ e̱ tieke alo haena꞉ta꞉ ipikana꞉ma꞉ oli nate pamba꞉la꞉ opa꞉la꞉ yaapo nane make olina꞉ onina꞉ yaapo paeyaona꞉ haleme ipika꞉ ma̱leke lila꞉ wanda꞉hali momba꞉lawaena꞉ ipika꞉ enisolo tonu tapaa tapaa pilieke. \s1 Nose manda mu onkoluma꞉ pi ala꞉eki \r (Maka 13꞉28-31, Luku 21꞉29-33) \p \v 32 Nose tima꞉ pu hala꞉eki hone wia꞉pa꞉peke leekeme. Ipika꞉ paleke ada꞉ pea katake tindiki lia kelepea꞉ka꞉na꞉ta꞉ kota꞉ bapi ipuluekema꞉ pita꞉la꞉me hone u halememe. \v 33 Kutupa make hande loa꞉ alemanu ipula꞉eki handemeka꞉na꞉ta꞉ tekepa꞉ta꞉ ya꞉la꞉me laa pota꞉ kake pa꞉ta꞉ a꞉pa hala꞉me hone wia꞉pa꞉peke. \v 34 Iki pa꞉ta꞉ ota꞉ pi alome. Do haleme wanda꞉hali paeyao na homeke halimi pita꞉ I̱ma꞉ loa꞉ alemanu paeyao amba꞉ ipilieke leekeme. \v 35 Oli ya do kenke yaapota꞉ paelo pa꞉la꞉pate yaka pi lo haloeki manuta꞉ na paelieke laa leekeme. \s1 Mo epolo pa꞉la꞉ nate leke nate yaapo ma꞉nda꞉ma꞉ na handa꞉la꞉eki \r (Maka 13꞉32-37, Luku 17꞉26-30,34-36) \p \v 36 Kutu piliepate hande loa꞉ nate epolo pa꞉la꞉ ekita꞉ ma꞉nda꞉ma꞉ na handa꞉la꞉me. Nate handopa꞉ta꞉ haena꞉ epolo pa꞉la꞉ ekita꞉ make ma꞉nda꞉ma꞉ na handa꞉la꞉me. Oli ya nane haleme enisolomanu make Eiyekema꞉ make na handoloma꞉pate Atekema꞉ homeke handa꞉la꞉me leekeme. \v 37 Hande Noana꞉ natena꞉ pimiki tupa꞉ta꞉ hande Wanda꞉halina꞉ Eiyeke epea꞉ka꞉na꞉ make mandake hau kone pilimikie. \v 38 Ikali tala꞉eki tieke a̱i̱ na epeeke toma꞉na꞉ta꞉ wanda꞉halima꞉ ne ikalimanu na꞉moneatiki pu wanda꞉ hapu moneatiki pu pua꞉tiki puaata꞉ mo Noa kawaso pa꞉ta꞉ honda꞉ pambeeke dina꞉ naemekeme. \v 39 Koto wanda꞉halima꞉ta꞉ wetepe epolo pieke hau manuta꞉ hone na wiki pa ika꞉ hone pieke haumanu pua꞉tiki pulu haena꞉ hande ikali tieke taa ipulu iki paeyao handa꞉pa꞉la꞉ mea peekeme. Mo hande Wanda꞉halina꞉ Eiyeke opolo ipuluta꞉ koto piekeeki kone pilieke. \v 40 Koto toma꞉na꞉ta꞉ yaapo halima꞉ homeke e pokolo halipipi alena꞉ta꞉ homeke hali minolota꞉ ma꞉nda꞉ta꞉ mina꞉pa꞉lalieke. \v 41 Kutupa yaapo wanda꞉ma꞉ palaowa dakole peaaso halipipi alena꞉ta꞉ homeke wanda꞉ honda꞉ minolota꞉ ma꞉nda꞉ta꞉ mina꞉pa꞉lalieke. \v 42 Koto ekina꞉ta꞉ ikana꞉ma꞉ta꞉ u na polu pitiki yu wia hapa꞉peke. Pa ekipeke mo ika꞉ Tekehalina꞉ epolo pa꞉la꞉ dita꞉ iki matelememe. \v 43 Da tekehali homekema꞉ pake nala꞉ halima꞉ pake noluekema꞉ do natena꞉ opolo ipilieke hone wia꞉ka꞉na꞉ yoluta꞉ kota꞉ ipika꞉ da yamba꞉laama꞉na꞉ alo u na piliki paa tiao yu wia halo pia꞉me. \v 44 Ikana꞉ma꞉ make koto pieke tupa꞉ kone hoto paeyao tikitiki yao hapa꞉peke. Pa ekipeke. Mo Wanda꞉halina꞉ Eiyeketa꞉ ikana꞉ma꞉ dupita꞉ma꞉ ipilieke hone na wilimi natena꞉ opolo ipilieke. \s1 Epeke e poko hoke e poko haepeke hali yaapo \r (Luku 12꞉41-48) \p \v 45 Hande hone wopu wia pi wopu opua epeke e poko hala꞉ someta꞉ epiyekea. Kutu piki halita꞉ mo e teke halima꞉ ipika꞉ e pokaaseme mandane haliweki handeteke hawaaso hata꞉ ika꞉ nemanu ota꞉ epeke tupa꞉ hala꞉tiki pina꞉ mea halieke. \v 46 Kutupa hoki nane nate ma꞉nda꞉na꞉ hande you hali paa la꞉ka꞉la a꞉pa mo hande e pokaena꞉ mea hao pea꞉ halima꞉ ipika꞉ lea꞉ pi paeyao opua ota꞉ epeke tupa꞉ pea꞉tiki pilia꞉eki a꞉pa handea꞉ka꞉na꞉ta꞉ kota꞉ koto e pokaasa꞉ somema꞉ta꞉ ta꞉na꞉ma꞉ homa hapeke yelieke. \v 47 I̱ma꞉ iki pa꞉ta꞉ ota꞉ pi alome. Koto you halima꞉ kutu piki someta꞉ ipika꞉ e ala꞉ta꞉ ala꞉ta꞉ paeya tapao handeteke haena꞉ mea halieke. \v 48 Kutu pilia꞉pate mo e pokaasa꞉ somema꞉ hone witolota꞉ Hande ya teke halita꞉ a̱i̱ na a꞉pa꞉peke ya꞉lieke hone witolo hata꞉ \v 49 ipika꞉ e mandake pokaaseme haliweki lu yombua꞉tiki pu make hoke ikali nemeke tapake ame̱le̱ apa꞉tao ne ikali naa kea꞉tiki pu haya꞉ka꞉na꞉ta꞉ \v 50 kota꞉ koto somena꞉ you halita꞉ ipilieke hone na wilia꞉ nate o tikitiki na yao halia꞉ dina꞉ ipilieke. \v 51 Epia꞉ka꞉na꞉ta꞉ kota꞉ mo you halima꞉ koto some mea ota꞉ hoeyaaso hata꞉ mo hande makeaasa꞉ haliweki mea tapaaleke pua haleme pa꞉ta꞉ ipiki make mea lopaalieke. Koto pa꞉ta꞉ hata꞉ta꞉ ikana꞉ma꞉ e̱ tieke laa kake lenkene latiki pu halimikie. \c 25 \s1 Kiki yaapo wandikina꞉ onkoluma꞉ pi \p \v 1 Yesuma꞉ alota꞉ Koto nate a꞉nda꞉ opolo epea꞉ka꞉na꞉ta꞉ mo hande hepenina꞉ Kilu Tombuao Hala꞉ ekina꞉ hauta꞉ do tupa꞉ pia꞉ka꞉na꞉ handilimikie. Nate ma꞉nda꞉na꞉ kiki yaapo wandiki tonu a꞉nda꞉ma꞉ wanda꞉ mulu pieke hali epeeke manda꞉hande pea handa꞉ mea ipuluekema꞉ ika꞉ ka꞉ta꞉sini ola꞉pake mea mina pemekeme. \v 2 Kutupa kiki homeke wandiki tonuma꞉ta꞉ hone wopu na wimikipate pa kiki homeke ma꞉nda꞉ haemeke wandiki tonuma꞉ta꞉ hone wopu wimiki wandiki yekeme. \v 3 Hande hone wopu na wimiki wandiki tonuma꞉ta꞉ ika꞉ ola꞉pake epeke keo mina pemekepate pa wetepena꞉ hola꞉ pamba꞉peke ekita꞉ ma꞉nda꞉ na yupu miniki pemekeme. \v 4 Pate hande hone wopu wimiki wandiki tonu ika꞉ ola꞉pake ta꞉pao paeyaama꞉na꞉ iki homeke homekema꞉ ika꞉ ola꞉pake tonka꞉na꞉ ka꞉ta꞉sini kanake mea miniki miniki pea pemekeme. \v 5 Hande wanda꞉ mulu pieke some a̱i̱ na opolo epeeketa꞉ mo hande wandiki paeyao u tonda꞉pao u polu pitimikime. \p \v 6 Kutaa buta꞉hoki nane yopua paeyeketa꞉ ma꞉nda꞉ma꞉ wi tieke la alota꞉ Hande wanda꞉ mulu pa꞉la꞉ halita꞉ do ipula꞉ma꞉ a꞉pa manda꞉hande pipee leekeme. \v 7 Koto leeketa꞉ mo wandiki tonu paeyao tiao ika꞉ ola꞉pake lankake honda꞉pa꞉ bepe pimikime. \v 8 Koto pitolo hata꞉ mo hande hone wopu na wimiki wandiki tonuma꞉ mo ika꞉ hone wopu wimiki asi tonu nane alota꞉ Asi tonuo. Nika꞉ ola꞉pakemanu pa꞉ta꞉ ka꞉ta꞉sini paetolo hata꞉ honia꞉la꞉me. Ika꞉ ka꞉ta꞉sini ma꞉nda꞉ hoela꞉ pambaapee laa honke lemekeme. \v 9 Koto lemekepate mo hone wopu wimiki wandiki tonuma꞉ hombo peaaso alota꞉ Dia꞉me. Do ka꞉ta꞉sinita꞉ ika꞉eki nika꞉eki yaapona꞉ta꞉ ana꞉ na pilieke yeke na kulumekee laata꞉ Ika꞉ ekita꞉ ika꞉ kone mo sidowa pa꞉ta꞉manu hambolo pua꞉pa꞉peke lemekeme. \v 10 Koto lemeketa꞉ hande hone wopu na wimiki wandiki tonuma꞉ iki mina꞉pa꞉lao mo ika꞉eki ta꞉ta꞉ hambuluekema꞉ pemekeme. Koto pemeke hoki naneta꞉ mo hande wanda꞉ mulu pieke some opolo epeekeme. Kutu pieke toma꞉na꞉ta꞉ mo hande hone wopu wia tikitiki yao haemeke yunki hata꞉ wandiki tonuta꞉ ipiki ame̱le̱ mo hande wanda꞉ mina꞉la꞉ ne noluekema꞉ mombelemeke pa꞉ta꞉ pua pota꞉ poka ne no pitulu pemekeme. \p \v 11 Kutupa wetepena꞉ mo hande ka꞉ta꞉sini mulu peme wandiki tonu la꞉ka꞉la a꞉pa pota꞉ kilikili laaso alota꞉ Tekehalio. Tekehalio. Niki a꞉pomono pota꞉ lomba꞉e laa e̱ wi lemekeme. \v 12 Koto lemekepate mo wanda꞉ mulu pieke halima꞉ hombo peaaso alota꞉ Dia꞉me. I̱ma꞉ iki pa꞉ta꞉ ota꞉ pi aloma꞉ ikita꞉ I̱ wopu na handoloma꞉ ekita꞉ epi amedapee laa leekeme. \v 13 Yesuma꞉ koto pi lo a꞉mbolo hata꞉ alota꞉ Mo ika꞉ Tekehalina꞉ epolo pa꞉la꞉ nate di yaapo iki mateleke handaa loa꞉ma꞉ wopu handeteke hao hapa꞉peke leekeme. \s1 E pokaasa꞉ hali tepona꞉ onkoluma꞉ pi \r (Luku 19꞉11-27) \p \v 14 Yesuma꞉ alota꞉ Mo nate a꞉nda꞉ opolo epea꞉ka꞉na꞉ta꞉ mo hande hepenina꞉ Kilu Tombuao Hala꞉ ekina꞉ hauta꞉ do tupa꞉ pia꞉ka꞉na꞉ handilimikie. Mo hamoko hali homekema꞉ kenke ma꞉nda꞉ pa꞉ta꞉ puluekema꞉ tikitiki yaaso hata꞉ta꞉ ipika꞉ e pokaemeke haliwekima꞉ ipika꞉ ala꞉ta꞉ ala꞉ta꞉ handeteke hawaena꞉ wi leekeme. \v 15 Ikana꞉ma꞉ peaapeke ane pieke tupa꞉ kone teli peaaso hata꞉ homeke hali pa꞉ta꞉ 5 daoseni kina꞉ halo. Hali ma꞉nda꞉ pa꞉ta꞉ta꞉ 2 daoseni kina꞉ halo. Kutupa hali ma꞉nda꞉ pa꞉ta꞉ta꞉ 1 daoseni kina꞉ halo piekeme. Kutaata꞉ ipikana꞉ma꞉ iki mina꞉pa꞉lao peekeme. \v 16 Mo 5 daoseni kina mieke e pokaasa꞉ halima꞉ kuta kone mo manima꞉ e honkopu hao pokaata꞉ 5 daoseni ma꞉nda꞉ apa꞉tao wiekeme. \v 17 Koto mandake tupa꞉ kone mo 2 daoseni mieke e pokaasa꞉ halima꞉ koto manima꞉ e pokaata꞉ 2 daoseni ma꞉nda꞉ apa꞉tao wiekeme. \v 18 Kutupate mo hande 1 daoseni mieke e pokaasa꞉ halima꞉ta꞉ ipika꞉ you halina꞉ manita꞉ mea pua naku awa ti tieke pa꞉ta꞉ wiekeme. \p \v 19 Bapi mandaneeki hao hoki naneta꞉ mo e pokaemeke haliweki ika꞉ you halima꞉ ika꞉ pokaemeke emanu handoma꞉ tialuekema꞉ paa epeekeme. \v 20 Kutu pieke toma꞉na꞉ta꞉ mo hande 5 daoseni kina mieke halima꞉ a꞉pa koto 5 daosenima꞉ e poka meayeke 5 daoseni ma꞉nda꞉ halolo hata꞉ alota꞉ You halio. Nakana꞉ma꞉ I̱ pa꞉ta꞉ 5 daoseni kipateta꞉ pa I̱ma꞉ e pokaaso hata꞉ mealo 5 daoseni ma꞉nda꞉ doma꞉ mie leekeme. \v 21 Koto leeke mo you halima꞉ alota꞉ O neketa꞉ ota꞉ epeke somee. Nakana꞉ma꞉ ota꞉ epeke e tieke pokeka꞉ta꞉me. Do hosiki kua꞉eki kone epeke tupa꞉ handeteke haleketa꞉ ameta꞉ nakana꞉ma꞉ ya e tieke handeteke hawalena꞉ mea halueke la alota꞉ I̱ yaapo mandake pa꞉ta꞉ hata꞉ ta꞉na꞉ma꞉ homopana꞉ epoe leekeme. \p \v 22 Koto somena꞉ hoki naneta꞉ mo hande 2 daoseni kina mieke halima꞉ a꞉pa koto 2 daosenima꞉ e poka meayeke 2 daoseni ma꞉nda꞉ halolo hata꞉ alota꞉ You halio. Nakana꞉ma꞉ I̱ pa꞉ta꞉ 2 daoseni kipateta꞉ pa I̱ma꞉ e pokaaso hata꞉ mealo 2 daoseni ma꞉nda꞉ doma꞉ mie leekeme. \v 23 Koto leeke mo you halima꞉ alota꞉ O neketa꞉ ota꞉ epeke somee. Nakana꞉ma꞉ ota꞉ epeke e tieke pokeka꞉ta꞉me. Do hosiki kua꞉eki kone epeke tupa꞉ handeteke haleketa꞉ ameta꞉ nakana꞉ma꞉ ya e tieke handeteke hawalena꞉ mea halueke la alota꞉ I̱ yaapo mandake pa꞉ta꞉ hata꞉ ta꞉na꞉ma꞉ homopana꞉ epoe leekeme. \p \v 24 Kutupa koto somena꞉ hoki naneta꞉ mo hande 1 daoseni kina mieke hali a꞉pa make ipika꞉ you hali pa꞉ta꞉ alota꞉ You halio. Neketa꞉ na nokopele ale napeke no make na tande ale alena꞉ kilikimanu talopu hale somee. Koto hauma꞉ta꞉ neketa꞉ taka꞉la papeke hali haleme hone witolo \v 25 I̱ma꞉ neke paala꞉ma꞉ homoa꞉me. Koto ekina꞉ mo naka꞉ 1 daoseni kina꞉ kenke awa panka꞉ hoilu poa꞉me. Koto ekina꞉ mo hande naka꞉ ki eki kone doma꞉ paa mie. \p \v 26 Koto leeke mo you halima꞉ ipika꞉ pi hombo peaaso alota꞉ Neketa꞉ soka꞉la꞉ pambeke e pokaasa꞉ hoke some ya꞉ka꞉ta꞉me. I̱ta꞉ na noko polo ale manuna꞉ napeke no make na tande alo ale manuna꞉ kiliki talo halo somee hone witolo pita꞉ ota꞉ alome. \v 27 Kota꞉ koto ekina꞉ta꞉ I̱ paa la꞉ka꞉la ipulu hano pa hameke kitoloeki make haka꞉ta꞉pao kita꞉la꞉eki make kimika꞉na꞉ miono ya mani mo ba꞉nka꞉na꞉ wiaapeke alee leekeme. \v 28 Koto alo hata꞉ iki pa꞉ta꞉ alota꞉ Mo somena꞉ mani pa꞉ta꞉la꞉ meata꞉ mo 10 daoseni meala꞉ some pa꞉ta꞉ hala꞉e. \v 29 Pa ekipeke. Ala꞉ta꞉ ala꞉ta꞉manu amba꞉ wia hala꞉ somema꞉ta꞉ ipika꞉eki lombei pina꞉ loluekema꞉ haka꞉ta꞉pao halea꞉ka꞉na꞉ milieke. Koto pa꞉la꞉pate mo ala꞉ta꞉ ala꞉ta꞉manu wopu na wiki natehali someta꞉ ipika꞉ wia hala꞉ alesiki kone ma꞉nda꞉ma꞉ yoka꞉ mea pelieke. \v 30 Koto pa꞉la꞉ ekina꞉ta꞉ do ala꞉ta꞉ ma꞉nda꞉ pia꞉peke na yeke epe na piki e pokaasa꞉ halita꞉ hama mo timba꞉ la꞉papeke ala꞉ pa꞉ta꞉ yolo lopapa꞉peke. Koto pa꞉ta꞉ta꞉ ipika꞉ kake lenkene laaso e̱ tieke lo halieke laa leekeme leekeme. \s1 Paeyaalo pa꞉la꞉ pi yokaalu pulu pa꞉la꞉ natena꞉ pimanu \p \v 31 Kutu piki onkoluma꞉ pi lo paeyaaso hata꞉ Yesuma꞉ alota꞉ Mo Kenke Wanda꞉halina꞉ Eiyeketa꞉ pa Kini Hali hata꞉ ipika꞉ enisolomanu tonka꞉na꞉ do kenkena꞉ epea꞉ka꞉na꞉ta꞉ kota꞉ ipikana꞉ma꞉ ipika꞉ pa̱a̱ tieke piki handeteke hala꞉ biki wiki sea tieke manda pitilieke. \v 32 Koto pa꞉ta꞉ta꞉ do kenkena꞉ hala꞉ tapake tapake paeyao ipika꞉ leke popelekena꞉ mombelena꞉ lelimikie. Kutaa ipikana꞉ma꞉ta꞉ mo hande ma꞉na꞉ handeteke hala꞉ halima꞉ ipika꞉ sipisipi pita꞉ meme yaapo putupa꞉ alu peao peliaasa꞉ tupa꞉ do kenke wanda꞉hali make mandake tupa꞉ tapake yaapo putupa꞉ alu pilieke. \v 33 Kutaata꞉ mo tikitiki wopu piki wanda꞉halita꞉ ipika꞉ popeke nanema꞉ kalale haena꞉ laata꞉ pa mandane wanda꞉halita꞉ ipika꞉ hoe nanema꞉ kalale mea haena꞉ lelieke. \v 34 Kutu pu paeya꞉ka꞉na꞉ta꞉ mo Kini Halima꞉ ipika꞉ popeke nanema꞉ halimi wanda꞉hali pa꞉ta꞉ alota꞉ Ikita꞉ Koda꞉na꞉ wamo pa꞉la꞉eki mimiki wanda꞉hali yeleme ekina꞉ ika꞉ Apa꞉ Koda꞉ma꞉ do kenke kini pea wepieke toma꞉na꞉ kone tikitiki yao wina꞉ la꞉la꞉ kilu tumbuao hala꞉ kenke a꞉pa mipee lelieke. \v 35 Pa ekipeke I̱ tea꞉ma꞉ homoa꞉ nate nina꞉ta꞉ ikana꞉ma꞉ I̱ epeke tupa꞉ punimime. I̱ma꞉ ikali na꞉na꞉ma꞉ homoa꞉ ekita꞉ ikali kia꞉tiki pimime. I̱ma꞉ da ma꞉nda꞉ hali haowa꞉ ekita꞉ ika꞉ da pa꞉ta꞉manu hatuku pua꞉tiki pimime. \v 36 I̱ aka꞉ dia꞉yeketa꞉ ikana꞉ma꞉ yamatiki pimikime. I̱ma꞉ yeni haowa꞉ ekita꞉ ikana꞉ma꞉ epeke tupa꞉ handeteke hatiki pimime. Kutupa mo dipula pitua꞉ ekita꞉ handoloendi pimime. \p \v 37 Kutupa mo tikitiki piki wanda꞉hali ikana꞉ma꞉ ipika꞉ pi hombo peaasota꞉ dupa lelimikie. Tekehalio. Hando natena꞉ neke tea꞉ma꞉ homeke ne kuma꞉pe o ikali na꞉na꞉ma꞉ homeke ikali kuma꞉pe \v 38 o hando natena꞉ neke da ma꞉nda꞉ hali leke nika꞉ da pa꞉ta꞉manu hatuku muma꞉pe o aka꞉manu yamama꞉pe. \v 39 Kutaa make mo neke yeni hao o dipula pitu piki handaata꞉ hando natena꞉ handolo epoma꞉pe laa lelimikie. \p \v 40 Koto lemeka꞉na꞉ta꞉ mo hande Kini Halima꞉ ika꞉ pita꞉ do tupa꞉ hombo pealieke. I̱ma꞉ iki pa꞉ta꞉ ota꞉ ota꞉ pi alome. Ikana꞉ma꞉ mo hande ya biki na wiki kame homeke ma꞉nda꞉ siki pa꞉ta꞉ pimiki epeke hau paeyaota꞉ kota꞉ ota꞉ paeyao pa I̱ pa꞉ta꞉ kone pimime laa lelieke. \p \v 41 Kota꞉ mo ipika꞉ hoe nanema꞉ halimi wanda꞉hali iki pa꞉ta꞉ta꞉ dupa lelieke. Ikita꞉ Koda꞉na꞉ hoeyaalo pa꞉la꞉ wanda꞉hali yeleme ekina꞉ I̱ ame̱le̱ na hake mina꞉pa꞉lao pupe laa Ikita꞉ mo Sadani ipika꞉ enisolo tonka꞉na꞉ mina꞉yeke Koda꞉ma꞉ wepia ula꞉ na paelo pa꞉la꞉ ti to hala꞉ ale pa꞉ta꞉ pupe laa lelieke. \v 42 Pa ekipeke I̱ tea꞉ma꞉ homoa꞉ nate nina꞉ta꞉ ikana꞉ma꞉ I̱ na punimime. I̱ma꞉ ikali na꞉na꞉ma꞉ homoa꞉ ekita꞉ ikali na kimime. \v 43 I̱ma꞉ da ma꞉nda꞉ hali hao ekita꞉ ika꞉ da pa꞉ta꞉manu na hatuku mimime. I̱ aka꞉ dia꞉yeketa꞉ aka꞉ ma꞉nda꞉ na yamaemekeme. I̱ma꞉ yeni hao make dipula pitu pueketa꞉ I̱ na handeteke haememe laa lelieke. \p \v 44 Kota꞉ mo tapakema꞉ ipika꞉ pi hombo peaasota꞉ dupa lelimikie. Tekehalio. Hando natena꞉ neke tea꞉ma꞉ homo o ikali na꞉na꞉ma꞉ homo o da ma꞉nda꞉ hali hao o aka꞉ dia꞉ yo o yeni hao o dipula pitu koto haumanu piki handaata꞉ nikana꞉ma꞉ neke na tamba꞉ muma꞉me laa lota꞉ pimika꞉na꞉ \v 45 kota꞉ ika꞉ pita꞉ mo Kini Halima꞉ do tupa꞉ hombo pealieke. I̱ma꞉ iki pa꞉ta꞉ ota꞉ ota꞉ pi alome. Ikana꞉ma꞉ do biki na wiki kame homeke ma꞉nda꞉ siki tamba꞉ muluekema꞉ kiaemeketa꞉ kota꞉ I̱ kone tamba꞉ na miki kiaememe laa lelieke. \v 46 Koto wanda꞉halita꞉ honiki na paeyo hala꞉ hoke yenki mu hala꞉ pa꞉ta꞉ tapaalieke. Pate mo tikitiki wopu piki wanda꞉hali ikita꞉ honiki na paeyo deto hala꞉ pa꞉ta꞉ pelimikie leekeme. \c 26 \s1 Yesu luluekema꞉ hone amba꞉ pambao wimikieki \r (Maka 14꞉1-2, Luku 22꞉1-2, Dioni 11꞉45-53) \p \v 1 Koto waleeke mana꞉ pimanu paeyaaso hata꞉ Yesuma꞉ ipika꞉ disaipolo tonu pa꞉ta꞉ alota꞉ \v 2 Ika꞉ hone wilimi tupa꞉ nate homeke hao ma꞉nda꞉na꞉ta꞉ mo hande Lombei Pupa Yapeeke Nate ipilieke. Koto natena꞉ta꞉ haliwekima꞉ mo Wanda꞉halina꞉ Eiyeketa꞉ a꞉ka꞉tei wape piki tina꞉ endiao lina꞉ halimikie leekeme. \p \v 3 Koto pita꞉ kone mo Pa꞉tisi haliweki pita꞉ mo you haliweki paeyaoma꞉ mo yeni peao hayeke you hali Kaiya꞉pasina꞉ da tieke pa꞉ta꞉ a꞉pa momba꞉la pitaa \v 4 ikana꞉ma꞉ a꞉mbao Yesu da꞉ka꞉pa꞉ mina homena꞉ luluekema꞉ hone amba꞉ pambao wimikime. \v 5 Koto pea ikana꞉ma꞉ alota꞉ Mo ne pambaaso haena꞉ta꞉ dia꞉me. Wanda꞉halima꞉ niki pa꞉ta꞉ mineke pankaapa꞉na꞉ lemekeme. \s1 Totopo wopu piki senisita꞉ Yesuna꞉ youna꞉ holaeyekeeki \r (Maka 14꞉3-9, Dioni 12꞉1-8) \p \v 6 Yesuma꞉ Bedani da puaata꞉ kindi yeni hayeke hali Saimonona꞉ da pa꞉ta꞉ \v 7 ne nalo pitina꞉ wanda꞉ ma꞉nda꞉ma꞉ mo homima꞉ handeke a꞉la꞉ba꞉seta꞉ toopi kanake homeke mea epeekeme. Mo kanake pa꞉ta꞉ta꞉ senisi totopo pikieki seliapo pambeekeme. Koto senisita꞉ yenki tieke alee. Ipikana꞉ma꞉ mo senisita꞉ Yesuna꞉ youna꞉ holaeyekeme. \v 8 Kutu piekeeki mo hande disaipolo tonuma꞉ handolo hata꞉ ika꞉ ika꞉ kone alota꞉ Ekipeke do yenki tieke aleta꞉ pa hoeyaaso pila꞉pe laa mineke pankemekeme. \v 9 Koto ekina꞉ ikana꞉ma꞉ alota꞉ Do senisita꞉ wanda꞉halima꞉ hambena꞉ tapaeya꞉ka꞉na꞉ yoluta꞉ kota꞉ mani tieke mea mo natehali wanda꞉hali wopu tamba꞉ mulu puma꞉me laa lemekeme. \p \v 10 Koto leme pi Yesuma꞉ amba꞉ handaa iki pa꞉ta꞉ alota꞉ Koto wanda꞉ pa꞉ta꞉ pi na leke mina꞉pa꞉lape. Pa ekipeke ipiki ka꞉nda꞉ma꞉ homaasemepe. Ipikana꞉ma꞉ I̱ pa꞉ta꞉ epeke hau seliapo pia꞉me. \v 11 Natehali wanda꞉halita꞉ nate paeyao iki ame̱le̱ hao halimikie. I̱ta꞉ iki ame̱le̱ hoto paeyao na hao halueke. \v 12 Hande senisi ya lokena꞉ holaeya꞉ ekita꞉ I̱ hoilu pia꞉ ekina꞉ pota꞉ amba꞉la epeaeya꞉me. \v 13 Kutupa I̱ma꞉ iki pa꞉ta꞉ ota꞉ pi alome. Kenke paeyao pa꞉ta꞉ Pi Seliapo wala꞉tiki pimika꞉na꞉ta꞉ kota꞉ do wanda꞉ma꞉ I̱ pa꞉ta꞉ pia꞉ ekita꞉ ipiki pa꞉ta꞉ hone wina꞉yeke wala꞉tiki pilimikie alome leekeme. \s1 Diudasima꞉ Yesu lina꞉ yeke a꞉nda꞉ lomba wiekeeki \r (Maka 14꞉10-11, Luku 23꞉3-6) \p \v 14 Isekatioti hali Diudasima꞉ mo hande 12 disaipolo hayeke halima꞉ kone mo yeni peao hayeke you haliweki pa꞉ta꞉ pua \v 15 honke alo alota꞉ Ikana꞉ma꞉ Yesu minuemena꞉yeke pota꞉ walowa꞉ka꞉na꞉ta꞉ I̱ pa꞉ta꞉ aleke kilimikipe laa leekeme. Koto leeke ikana꞉ma꞉ toopi yata꞉pa silipa mani 30 ipiki pa꞉ta꞉ halemekeme. \v 16 Ipikana꞉ma꞉ koto hoki naneta꞉ Yesu a̱i̱ minina꞉yeke lapeke waleke epekemanu ma꞉nda꞉ weiyekeme. \s1 Mo Lombei Pupa Yapeeke ne nemekeeki \r (Maka 14꞉12-21, Luku 22꞉7-14,21-23, Dioni 13꞉21-30) \p \v 17 Mo Na Pombeiyaake Palaowa Ne Pambaeya꞉ pita꞉ titina꞉ natena꞉ Yesuna꞉ hoki nane tolu haemeke haliwekima꞉ ipiki pa꞉ta꞉ alota꞉ Mo Lombei Pupa Yapeeke Nate hone uelena꞉yeke ne pambaluma꞉eki noelena꞉yeke da hando pa꞉ta꞉ pua wamo peamonope lemekeme. \v 18 Ipikana꞉ma꞉ ika꞉ pi hombo peaaso hata꞉ alota꞉ Ikana꞉ma꞉ handeleme daoni tukiki pa꞉ta꞉ hala꞉ some ma꞉nda꞉ pa꞉ta꞉ pua dupa lapa꞉peke Hande Wala꞉la꞉ halima꞉ alota꞉ Ya nateta꞉ teke pa꞉ta꞉ opolo a꞉pa꞉la꞉me. Ya disaipolo haliweki nikana꞉ma꞉ naka꞉ da pa꞉ta꞉ mo Lombei Pupa Yapeeke ne pambulumeke lea꞉ma꞉ lapa꞉peke leekeme. \v 19 Mo disaipolo haliwekima꞉ Yesuma꞉ leeke tupa꞉ mo ne pamba꞉pekeeki tikitiki yao ana꞉lao wimikime. \p \v 20 Nate pambolo peeke handaata꞉ Yesu make ipika꞉ hoki nane telimiki 12 haliweki make mo ne noluekema꞉ pua momba꞉la pitimikime. \v 21 Koto ne nalo pita꞉ Yesuma꞉ iki pa꞉ta꞉ do tupa꞉ leekeme. I̱ma꞉ ota꞉ pi alome. Do I̱ ame̱le̱ mandake piluma꞉ some homeke ma꞉nda꞉ ipikana꞉ma꞉ I̱ lina꞉yeke a꞉nda꞉ lombilieke laa leekeme. \v 22 Koto leeke handaa ikana꞉ma꞉ ka꞉nda꞉ma꞉ homolo hata꞉ ma꞉nda꞉ ma꞉nda꞉ma꞉ ipiki pa꞉ta꞉ alota꞉ Tekehalio. Nakana꞉ma꞉ koto le pita꞉ I̱ pa꞉ta꞉ na alo pima꞉e ota꞉ alome laa paeyaoma꞉ lota꞉ puma꞉ puma꞉ pimikime. \v 23 Yesuma꞉ ika꞉ pi hombo peaaso alota꞉ Mo palaowa tenke laasopa꞉ disi pa꞉ta꞉ dika꞉ kiki mandake witolopa꞉ somema꞉ I̱ lina꞉ a꞉nda꞉ lombilieke. \v 24 Koto pa꞉la꞉pate mo Wanda꞉halina꞉ Eiyeke pa꞉ta꞉ Baibolona꞉ wape pa꞉la꞉ tupa꞉ homilia꞉pate pa Wanda꞉halina꞉ Eiyeke mina꞉yeke a꞉nda꞉ lomba꞉la꞉ halita꞉ ota꞉ a꞉ta꞉ tiekee. Koto halita꞉ na mendia꞉ka꞉na꞉ yoluta꞉ epolo pia꞉me leekeme. \v 25 Kutupa mo a꞉nda꞉ lombeke hali Diudasima꞉ Yesu pa꞉ta꞉ alota꞉ Wala꞉la꞉ halio. Nakana꞉ma꞉ le pita꞉ I̱ pa꞉ta꞉ lepe leeke Yesuma꞉ hombo peaaso alota꞉ Koto aletaa leekeme. \s1 Tekehalina꞉ ne ikali teli peayekeeki \r (Maka 14꞉22-26, Luku 22꞉14-20, 1 Kotindi 11꞉23-25) \p \v 26 Ne nalo pitina꞉ Yesuma꞉ Palaowa mea Koda꞉ pa꞉ta꞉ Keiyae laa pindi pindi pea iki pa꞉ta꞉ hale hale pitolo alota꞉ Mea nape. Dota꞉ ya loke mindikie leekeme. \v 27 Kutupa kapo homeke mea Keiyae laaka꞉na꞉ iki pa꞉ta꞉ hale hale piekeme. Iki paeyaoma꞉ do kapona꞉ napee laata꞉ \v 28 ipikana꞉ma꞉ iki pa꞉ta꞉ alota꞉ Panake pi la꞉ uluekema꞉ yaka we doe. Wanda꞉halina꞉ hoke hau paeyaena꞉ loluekema꞉ yaka we lopilieke laa \v 29 iki pa꞉ta꞉ ota꞉ pi alome. Do naloma꞉ waini ikali I̱ta꞉ paata꞉ na neke hao wetepena꞉ ya Apa꞉na꞉ Kilu Tombuao Hala꞉eki pa꞉ta꞉ iki ame̱le̱ hata꞉ panakeeki nolumeke leekeme. \p \v 30 Kutaata꞉ ikana꞉ma꞉ emeli ma꞉nda꞉ laata꞉ mo Olipi Pote pa꞉ta꞉ pemekeme. \s1 Pidama꞉ Yesu na handolome lolo piekeeki \r (Maka 14꞉27-31, Luku 22꞉31-34, Dioni 13꞉36-38) \p \v 31 Kutupa Yesuma꞉ iki pa꞉ta꞉ alota꞉ Ame do timba kone iki paeyaoma꞉ I̱ mina꞉pa꞉lao pindipa pelimikie. Pa ekipeke mo Baibolo bukana꞉ wape pa꞉la꞉ pita꞉ do tupa꞉ la꞉la꞉me. \q1 I̱ma꞉ mo sipisipi handeteke hao hala꞉ halita꞉ lulueke. Kutu pua꞉ka꞉na꞉ta꞉ mo sipisipi paeyaota꞉ mandane mandane pindipa pomo keaalimikie \m laa wape pa꞉la꞉me. \v 32 Kutu pilimipate I̱ paa mea tiaowa꞉ka꞉na꞉ta꞉ I̱ amba꞉la mo Ka꞉lili nane polueke. Ikita꞉ wetepena꞉ a꞉pa꞉pa꞉peke leekeme. \v 33 Koto leeke Pidama꞉ Yesu pa꞉ta꞉ alota꞉ Wanda꞉hali paeyaoma꞉ neke mina꞉pa꞉laena꞉ kone I̱ma꞉ta꞉ neke ota꞉ na mina꞉pa꞉lalueke leekeme. \v 34 Yesuma꞉ ipiki pa꞉ta꞉ alota꞉ I̱ma꞉ neke pa꞉ta꞉ ota꞉ pi alome. Ame timba kone koka꞉la꞉ e̱ a̱i̱ na leke haena꞉ nakana꞉ma꞉ hoto tepo yaka biki amba꞉la hoeyaalipikie leekeme. \v 35 Koto leekepate Pidama꞉ alota꞉ Diki mandakena꞉ homopono lea꞉ka꞉na꞉ kone naka꞉ biki I̱ma꞉ na hoeyaalueke leekeme. Kutupa mo haliweki paeyaoma꞉ make koto tupa꞉ lemekeme. \s1 Kesema꞉ni e nane Koda꞉ pa꞉ta꞉ Yesuma꞉ yeni piekeeki \r (Maka 14꞉32-42, Luku 22꞉39-46) \p \v 36 Yesuma꞉ ipika꞉ hoki nane tolu haemeke haliweki ame̱le̱ e ma꞉nda꞉ pa꞉ta꞉ opolo pemekeme. Mo ena꞉ bikita꞉ Kesema꞉nie. Koto pa꞉ta꞉ hata꞉ iki pa꞉ta꞉ alota꞉ I̱ta꞉ yeni puluekema꞉ mo pate leke puluma꞉ ikita꞉ do pa꞉ta꞉ hando pita꞉pa꞉peke leekeme. \v 37 Koto laata꞉ ipikana꞉ma꞉ Pida make Sepedina꞉ eiyeke yaapo iki tepo hoeya꞉ nane hatuku peekeme. Kutu polo hata꞉ta꞉ ipika꞉ pukima꞉ tanda tieke minolo hata꞉ ka꞉nda꞉ tiekema꞉ homeekeme. \v 38 Kutupa ipikana꞉ma꞉ iki pa꞉ta꞉ alota꞉ I̱ta꞉ yaka pukima꞉ ka꞉nda꞉ma꞉ wopu homolo ekima꞉ homeke nonopea halome. Koto ekina꞉ ikita꞉ do pa꞉ta꞉ I̱ ame̱le̱ mandakena꞉ hata꞉ yu wia handeteke hapa꞉peke leekeme. \v 39 Hosiki mo pate leke puaata꞉ kenkena꞉ puki yama peliniaaso dupiki yeni piekeme. Ya Apa꞉o. Nakana꞉ma꞉ pea꞉peke ya꞉ka꞉na꞉ta꞉ kota꞉ do ipula꞉ ka꞉nda꞉ tieke wopu tumbiki kapota꞉ I̱ pa꞉ta꞉ na epena꞉ leke yoka꞉ muelena꞉e laa hone pa꞉la꞉pate ya hone pa꞉la꞉eki dia꞉me. Pa naka꞉ hone pa꞉la꞉eki homekee leekeme. \v 40 Kutupata꞉ Yesuma꞉ paa la꞉ka꞉la ipulu handeekepate mo hali tepoma꞉ u pelimikieki handolo hata꞉ mo Saimono pa꞉ta꞉ alota꞉ Pa ekipeke handaa iki tepoma꞉ do nate leke homeke pa꞉ta꞉ I̱ ame̱le̱ mandakena꞉ yu wia handeteke hapa꞉peke na yea꞉pe. \v 41 Handeteke hata꞉ yeni pu hapa꞉peke. La handa꞉la꞉eki a꞉paama꞉na꞉ loa꞉me. Ika꞉ pukima꞉ hone pa꞉la꞉pate ika꞉ loke mindikima꞉ta꞉ soka꞉la꞉ma꞉ homaa ada꞉ ada꞉ pea witelememe leekeme. \v 42 Koto laata꞉ Yesuma꞉ hoto yaapo peao paa pua yeni pitolo hata꞉ alota꞉ Ya Apa꞉o. Do ka꞉nda꞉ma꞉ tumbiki kapo ipula꞉eki a꞉nda꞉ na yoka꞉ mea baeka꞉na꞉ ota꞉ nono lea꞉ka꞉na꞉ta꞉ kota꞉ a꞉pa꞉la꞉ma꞉ naka꞉ hone peleeki pea꞉peke leekeme. \v 43 Koto yeni pu paeyeke paa la꞉ka꞉la ipulu hata꞉ mo haliweki handeekepate pa u̱ pelimikieki handeekeme. Kutu piki hauta꞉ ota꞉ ika꞉ leke pa꞉ta꞉ u̱ pambolo hata꞉ piekeme. \v 44 Kutupa Yesuma꞉ paa pua hoto tepo peao yeni pua pitolo hata꞉ta꞉ mo hande amba꞉ yeni pitolo leeke pimanu kone leekeme. \v 45 Kutupiki yeni pea paeyeke ipika꞉ disaipolo haliweki pa꞉ta꞉ paa la꞉ka꞉la a꞉pa alota꞉ Ikita꞉ hoto pita꞉ u̱ polu pita꞉ pimipe. A꞉e handepe. A꞉nda꞉ lomba꞉la꞉ halima꞉ Wanda꞉halina꞉ Eiyeketa꞉ mo hoke hau pu haleme haliwekima꞉ minina꞉ ala꞉me. \v 46 Pomana꞉ tiaape. Hande I̱ minina꞉ a꞉nda꞉ lomba꞉la꞉ halita꞉ koto ipula꞉ handa꞉e leekeme. \s1 Yesu da꞉ka꞉pa꞉ minimikieki \r (Maka 14꞉43-50, Luku 22꞉47-53, Dioni 18꞉3-12) \p \v 47 Yesuma꞉ koto pimanu alo haena꞉ kone mo hande 12 haliweki ame̱le̱ hayeke hali Diudasita꞉ ipiki pa꞉ta꞉ epeekeme. Mo yeni peao haemeke you haliweki pita꞉ tondiki haliweki yaapoma꞉ tapaemeke haliweki wopuma꞉ Diudasi ame̱le̱ kepete tieke make dolo tieke make mea miniki epemekeme. \v 48 Mo Yesu minina꞉ a꞉nda꞉ lombeeke halima꞉ mo haliweki pa꞉ta꞉ lomba꞉ witolo alota꞉ I̱ma꞉ pua nunu pulua꞉ someta꞉ kota꞉ koto some mina꞉pa꞉peke leekeme. \v 49 Amba꞉ koto laa wieke tupa꞉ ipikana꞉ma꞉ tikitiki a̱i̱ koto kone Yesu teke pa꞉ta꞉ opolo ipulu alota꞉ Wala꞉la꞉ halio. Neketa꞉ epeke timba nane laata꞉ ipiki hopula꞉ mea nunu piekeme. \v 50 Kutupa Yesuma꞉ ipika꞉ pi hombo peaaso alota꞉ Someo. Mo naka꞉ puluekema꞉ epele hauta꞉ a̱i̱ koto kone pie leekeme. Koto leeketa꞉ mo Yesu minuluekema꞉ epemeke haliwekima꞉ a꞉pa ipiki da̱o̱la miniki haemekeme. \v 51 Kutu pimiki handaata꞉ mo Yesu ame̱le̱ haemeke hali homekema꞉ ipika꞉ a꞉nda꞉ kepete poneke hokulu yola꞉ mea mo yeni peao hayeke you halina꞉ pa hameke e pokao hayeke hali pokeekepate pa ipika꞉ katake homeke tunkula꞉ poka lopaeyekeme. \v 52 Kutu pieke ekina꞉ Yesuma꞉ ipiki pa꞉ta꞉ alota꞉ Mo naka꞉ a꞉nda꞉ kepete hokuluta꞉ pao mea dake pa꞉ta꞉ panka꞉niae. Pa ekipeke. Kepetema꞉ iki tamba꞉ mina꞉e laa wia hao haleme wanda꞉halita꞉ ika꞉ kone mo kepetema꞉ lia homaalieke. \v 53 Ya Apa꞉ma꞉ tamba꞉ mina꞉ wi lolo polo ekita꞉ hone na witelepe. Koto hau a꞉nda꞉ pua꞉ka꞉na꞉ta꞉ kota꞉ ipikana꞉ma꞉ I̱ tamba꞉ muluekema꞉ ipika꞉ a꞉nda꞉ peaasa꞉ enisolo ami tapake 12 haka꞉ta꞉pao koto kone tapalo pa꞉la꞉me. \v 54 Wi lolo pua꞉peke ya꞉la꞉pate kutu pua꞉ka꞉na꞉ta꞉ kota꞉ pa mo amba꞉ Baiboloma꞉ pilieke laa la꞉ ula꞉ haumanu ekipa yaaliepe leekeme. \p \v 55 Kutaata꞉ Yesuma꞉ mo ipiki minuluekema꞉ epemeke haliweki pa꞉ta꞉ alota꞉ Ika꞉ honema꞉ I̱ta꞉ pi ula꞉eki na opiki nono pea a꞉nda꞉ lita꞉la꞉ hali patema꞉ do kepete tieke dolo make miniki a꞉pa pimipe. Nate wopu I̱ma꞉ta꞉ tembolo da tukiki pa꞉ta꞉ iki ame̱le̱ pi walo haowa꞉pate ikana꞉ma꞉ I̱ na da꞉ka꞉pa꞉ minimime. \v 56 Pate do ikana꞉ma꞉ piteme hau manuta꞉ mo hande amba꞉ potopede haliweki ikana꞉ma꞉ mo Baibolo tukiki pa꞉ta꞉ wape pea ula꞉ pimanu peneme yaaluekema꞉ pitememe leekeme. \p Koto toma꞉na꞉ta꞉ ipika꞉ disaipolo haliweki paeyaoma꞉ Yesu mina꞉pa꞉lao kilipa pemekeme. \s1 Yesuta꞉ pi yokaaluna꞉ mea pemekeeki \r (Maka 14꞉53-65, Luku 22꞉54-55,63-71, Dioni 18꞉13-14,19-24) \p \v 57 Mo Yesu da꞉ka꞉pa꞉ miniki haemeke haliwekima꞉ hande yeni peao hayeke you hali Kaiya꞉pasina꞉ da nane hatuku pemekeme. Koto pa꞉ta꞉ta꞉ mo hande pi ula꞉eki walolo haemeke haliweki pita꞉ tondiki haliweki peaata꞉ mo da pa꞉ta꞉ amba꞉ mombela pitimikime. \v 58 Pidama꞉ Yesu telimea peekepateta꞉ ipika꞉ teke pa꞉ta꞉ na peketa꞉ pa mo hande yeni peao hayeke you halina꞉ da hankepe nane honda꞉pa꞉ lopa Yesu pa꞉ta꞉ta꞉ eki haumanu pilimipe laa handuluekema꞉ mo hande pota꞉ kake handeteke haemeke haliweki ame̱le̱ pitiekeme. \v 59 Mo hande yeni peao hayeke you hali make tondiki haliweki paeyaoma꞉ make Yesu lu homaaluekema꞉ ipika꞉ pa꞉la꞉ hau doe laa makeaaso hata꞉ ma̱leke lulu peleme haliweki weimikime. \v 60 Kutu pitolo hata꞉ mandane haliwekima꞉ makeaasa꞉ pimanu wopu a꞉pa lemekepate ipiki lia꞉peke pota꞉ ma꞉nda꞉ na handemekeme. Pate wetepena꞉ yaapo hali ma꞉nda꞉ tiaaso \v 61 hata꞉ alota꞉ Do somema꞉ta꞉ I̱ma꞉ Koda꞉na꞉ Tembolo da londa꞉la꞉ mina wiaata꞉ nate tepona꞉ paa a꞉eya꞉peke ya꞉la꞉me lea꞉ somee lepekeme. \v 62 Kutupa mo hande yeni peao hayeke you halima꞉ tiao Yesu pa꞉ta꞉ lota꞉ pitolo hata꞉ alota꞉ Do haliwekima꞉ koto neke laaseme ekina꞉ta꞉ nakana꞉ma꞉ pi ma꞉nda꞉ na lelipikipe laa leekeme. \v 63 Koto leekepate Yesuma꞉ pi na honda꞉ mea leke pa hayekeme. Koto ekina꞉ta꞉ mo yeni peao hayeke you halima꞉ ipiki pa꞉ta꞉ alota꞉ Mo deto hala꞉ Koda꞉na꞉ bikina꞉ hali keke pi alo hata꞉ nakana꞉ma꞉ niki pa꞉ta꞉ ota꞉ pi lapeke la alota꞉ Neketa꞉ mo hande Koda꞉na꞉ Eiyeke Ketisope a̱i̱ lakie leekeme. \v 64 Yesuma꞉ hombo peaaso alota꞉ Koto aletaa leekeme. I̱ma꞉ iki paeyao pa꞉ta꞉ alome. Wetepena꞉ta꞉ mo Wanda꞉halina꞉ Eiyeketa꞉ mo wele pita꞉la꞉ Koda꞉na꞉ popeke nane kikina꞉ pitilia꞉eki make hando ya nane koa tukiki pa꞉ta꞉ hola꞉pa꞉niao ipilia꞉eki make ikana꞉ma꞉ hando pilimikie leekeme. \v 65 Koto pi opitolo hata꞉ta꞉ mo yeni peao hayeke you halima꞉ ipika꞉ dau sinkipolo hata꞉ alota꞉ Koda꞉ laasa꞉ pi ala꞉me. Ekipeke mo la kita꞉la꞉ haliweki ma꞉nda꞉ paa muluma꞉pe. Koda꞉ laasa꞉ pimanu opuma꞉me. \v 66 Koto ekina꞉ta꞉ eki hau pulumeke hone witelemepe leekeme. Mo haliweki paeyaoma꞉ alota꞉ Ota꞉ hau tieke pu hoeyaala꞉ma꞉ lu homaena꞉ lape lemekeme. \v 67 Koto laata꞉ ikana꞉ma꞉ ipika꞉ leke popeleke pa꞉ta꞉ dopi talo hata꞉ ipiki yombimikime. Mo ipiki yombimiki haliwekima꞉ \v 68 alota꞉ Neke Ketiso ya꞉leke handaa do neke lita꞉la꞉ some hombona꞉ bikimanu lae lemekeme. \s1 Hoto tepo Pidama꞉ Yesu na handoloe leekeeki \r (Maka 14꞉66-72, Luku 22꞉56-62, Dioni 18꞉15-18,25-27) \p \v 69 Pida mo hande da hankepe pa꞉ta꞉ pa pitolo haena꞉ mo yeni peao hayeke you halina꞉ e pokao hayeke wandiki homekema꞉ ipiki pa꞉ta꞉ a꞉pa alota꞉ Neke make koto Ka꞉lili hali Yesu ame̱le̱ pomu haeme hali ya꞉ka꞉ta꞉taa leekeme. \v 70 Koto leeke Pidama꞉ iki paeyaona꞉ leke popelekena꞉ alota꞉ Naka꞉ ale pita꞉ I̱ mata꞉la꞉me. Alekena꞉ alepe leekeme. \v 71 Koto laata꞉ ipikana꞉ma꞉ mo pota꞉ kake pa꞉ta꞉ peekepate wandiki ma꞉nda꞉ma꞉ ipiki handaa mo haemeke haliweki pa꞉ta꞉ alota꞉ Do halita꞉ mo hande Na꞉sa꞉tete halina꞉ ta꞉ma꞉ni halie laa leekeme. \v 72 Pidama꞉ a꞉mbaaso hata꞉ ipika꞉ pima꞉ Ota꞉ dia꞉me la alota꞉ I̱ta꞉ koto some ota꞉ na handolome leekeme. \v 73 Hosiki hao hoki nanema꞉ mo pa꞉ta꞉ haemeke haliwekima꞉ Pida pa꞉ta꞉ alota꞉ Neketa꞉ ota꞉ ipika꞉ tapake halie. Ota꞉ alome. Mo naka꞉ ale pi makema꞉ kone niki pa꞉ta꞉ peneme yaasa꞉me lemekeme. \v 74 Koto lemekepate Pidama꞉ alota꞉ Do alo pita꞉ Koda꞉ma꞉ opitolo haena꞉ alome. Ya pi loa꞉ka꞉na꞉ta꞉ ipikana꞉ma꞉ I̱ hoeyaena꞉e. Koto aleme halita꞉ I̱ ota꞉ na handolome leekeme. Koto pi alo haena꞉ta꞉ koto kone koka꞉la꞉ tiaeyekeme. \v 75 Kutu pieke toma꞉na꞉ta꞉ Pidama꞉ta꞉ Yesuma꞉ amba꞉ ipiki pa꞉ta꞉ la꞉ witolo Koka꞉la꞉ a̱i̱ na tiake haena꞉ nakana꞉ma꞉ hoto tepo ya biki a꞉mbao lo hoeyaalipikie leekeeki Pidama꞉ niminaeyekeme. Koto ekima꞉ta꞉ ipiki hama opolu bao tikene pua hata꞉ ipika꞉ pukima꞉ ka꞉nda꞉ tieke minolo hata꞉ e̱ tieke leekeme. \c 27 \s1 Yesuta꞉ Pailedi pa꞉ta꞉ hatuku pemekeeki \r (Maka 15꞉1, Luku 23꞉1-2, Dioni 18꞉28-32) \p \v 1 Da ka꞉la꞉paaso siki hande yeni peao haemeke you haliweki pita꞉ tondiki haliweki ikana꞉ma꞉ Yesu homena꞉ loluekema꞉ pi hoti wimikime. \v 2 Kutaata꞉ mo haliwekima꞉ Yesu mea senima꞉ tonkaota꞉ mo hande Loma꞉ Kapomani You hali tieke Pailedi pa꞉ta꞉ hatuku pemekeme. \s1 Diudasina꞉ homeekeeki \r (Aposolo 1꞉18-19) \p \v 3 Yesuta꞉ lina꞉e laa la꞉ wimiki pita꞉ mo hande a꞉nda꞉ lombeeke hali Diudasima꞉ opitolo hata꞉ta꞉ Ekipeke pua꞉pe laa ka꞉nda꞉ma꞉ homolo hata꞉ hande mieke silipa mani 30 meata꞉ mo hande yeni peao haemeke you haliweki pita꞉ tondiki haliweki ika꞉ haemeke ale pa꞉ta꞉ pua alota꞉ \v 4 I̱ma꞉ mo hande hoke hau na piki some homena꞉ yeke a꞉nda꞉ lomboa꞉ ekita꞉ hoke hau poloma꞉ leekeme. Koto leeke mo haliwekima꞉ ipika꞉ pi hombo peaaso alota꞉ Kota꞉ koto pele ekita꞉ nika꞉eki dia꞉ ya꞉la꞉pate pa naka꞉eki homekee lemekeme. \v 5 Koto lemekeeki Diudasima꞉ opu haota꞉ hande 30 silipa mani mo tembolo da pukuna꞉ hoelo baota꞉ opolu bao ipika꞉ kone pu naa homeekeme. \p \v 6 Kutu pieketa꞉ mo yeni peao haemeke you haliwekima꞉ mo mani paa pua meata꞉ Do manita꞉ pa halina꞉ we hake mani ya꞉leke handaa nika꞉ tembolo manina꞉ apa꞉taapeke ekina꞉ta꞉ pi ula꞉me leekeme. \v 7 Koto ekina꞉ta꞉ ika꞉ kakena꞉ homolo hata꞉ koto manima꞉ta꞉ mo hande toopi kawasomanu wepita꞉la꞉ halina꞉ kenketa꞉ mo da ma꞉nda꞉na꞉ wanda꞉hali tokomanu hoiya꞉peke kenke wina꞉ lomana꞉e laa hambemekeme. \v 8 Koto hau pimiki ekina꞉ kini pu mea a꞉pa ame make koto kenketa꞉ We Kenkee laa biki wiekeeki pa ula꞉me. \v 9 Koto pimiki hauta꞉ mo amba꞉ hayeke potopede hali Dietemaiyama꞉ la꞉ wieke pimanu peneme yayekeme. Ipikana꞉ma꞉ la꞉ wieke pita꞉ dupa \q1 Ikana꞉ma꞉ mo silipa mani 30 mimikime. \q1 Koto manita꞉ mo Isulai wanda꞉halima꞉ hali homeke hambolo peleme yenki ana꞉ pa꞉la꞉me laa ana꞉ lao wimikime. \q1 \v 10 Koto manima꞉ta꞉ mo hande toopi kawasomanu wepita꞉la꞉ halina꞉ kenke hambemekeme. \q1 Do alo pita꞉ Tekehalima꞉ I̱ pa꞉ta꞉ walea꞉eki alome laa leekeme \m laa wape pa ula꞉me. \s1 Pailedima꞉ Yesu lota꞉ piekeeki \r (Maka 15꞉2-5, Luku 23꞉3-5, Dioni 18꞉33-38) \p \v 11 Pailedima꞉ Yesu lota꞉ pitolo alota꞉ Neketa꞉ mo Diu wanda꞉halina꞉ Kini hali halepe leekeme. Kutupa Yesuma꞉ hombo peaaso alota꞉ Koto aletaa leekepate \v 12 pa mo mandane yeni peao haemeke haliweki pita꞉ tondiki haliweki wopuna꞉ lota꞉ pita꞉la꞉ pimanu pa꞉ta꞉ta꞉ ipikana꞉ma꞉ pi siki homeke ma꞉nda꞉ ota꞉ na hombo peayekeme. \v 13 Kutu pieke handaa Pailedima꞉ Yesu paa lota꞉ pitolo alota꞉ Pi ma꞉nda꞉ na lelipikipe. Naka꞉ hau pu haleeki paeyao do koto aleme handa꞉e leekeme. \v 14 Pate Yesuma꞉ pi ma꞉nda꞉ ota꞉ na leekeme. Koto ekina꞉ Pailedima꞉ penkili piekeme. \s1 Pailedima꞉ Yesu homena꞉e leekeeki \r (Maka 15꞉6-15, Luku 23꞉13-25, Dioni 18꞉39—19꞉16) \p \v 15 Lombei Pupa Yapeeke Natena꞉ ne pambao haemeke pita꞉ mo Pailedi ipika꞉ pu hayeke tupa꞉ dipula pitieke hali homeke hondo da tapatiki pu hayekeme. Mo wanda꞉halima꞉ ika꞉ hone pieke honke lemeke tupa꞉ mo Loma꞉ Kapomani tumiki halima꞉ koto some tapatiki pu hayekeme. \v 16 Koto dina꞉ta꞉ mo biki kende wiki hali homeke ma꞉nda꞉ ipika꞉ bikita꞉ Yesu Batabasi pitiekeme. \v 17 Koto ekina꞉ wanda꞉hali paeyao wopuma꞉ momba꞉la haena꞉ Pailedima꞉ iki pa꞉ta꞉ alota꞉ Ika꞉ honema꞉ta꞉ hande Yesu Batabasi tapanope o mo Ketiso aleme hali Yesu tapaanope leekeme. \v 18 Pa ekipeke Pailedi ipika꞉ honema꞉ta꞉ mo Diu tumiki haliwekima꞉ Yesu honditi pitolo hata꞉ ipiki pa꞉ta꞉ mea halemeke ekita꞉ ipika꞉ honema꞉ amba꞉ handa꞉ witolo hata꞉ koto leekeme. \p \v 19 Pailedima꞉ ipika꞉ pi yokaalu pulu pa꞉la꞉ alena꞉ ula꞉ handeteke hala꞉ seana꞉ pa pita꞉ pelia haena꞉ ipika꞉ wetekema꞉ ipiki pa꞉ta꞉ dupiki pi tapaeyekeme. Koto hoke hau ma꞉nda꞉ na piki hali pa꞉ta꞉ta꞉ nakana꞉ma꞉ hau ma꞉nda꞉ na pea꞉peke. Pa ekipeke ame timba upama꞉ handaata꞉ I̱ma꞉ ka꞉nda꞉ tieke mua꞉me leekeme. \p \v 20 Mo yeni peao haemeke you haliweki pita꞉ tondiki haliweki ikana꞉ma꞉ wanda꞉halima꞉ Pailedi pa꞉ta꞉ honke alo hata꞉ Batabasita꞉ tapaaso hata꞉ Yesuta꞉ lina꞉e lena꞉ ika꞉ hone u tiao haemekeme. \v 21 Kutu pimikipate Pailedima꞉ mo wanda꞉hali pa꞉ta꞉ alota꞉ Do hali yaapota꞉ iki naneta꞉ hando hali ka꞉la꞉pa꞉ ta꞉pao epena꞉ lonope leekeme. Koto leeke iki paeyaoma꞉ alota꞉ Batabasi tapae lemekeme. \v 22 Koto pi opitolo hata꞉ Pailedima꞉ iki pa꞉ta꞉ alota꞉ Kota꞉ do Ketiso aleme hali Yesu pa꞉ta꞉ta꞉ eki peonope leekeme. Koto leeke iki paeyaoma꞉ alota꞉ A꞉ka꞉tei wape piki tina꞉ tamendiae lemekeme. \v 23 Kutupa Pailedima꞉ iki pa꞉ta꞉ alota꞉ Pa ekipeke. Eki hau pa꞉la꞉pe leekepate ikana꞉ma꞉ pi pa daeyao tanda pitolo hata꞉ alota꞉ A꞉ka꞉tei wape piki tina꞉ tamendiae laa wi alo alo haemekeme. \p \v 24 Pailedima꞉ ika꞉ hone topo pea꞉peke pota꞉ ma꞉nda꞉ na hande wieke ekima꞉ta꞉ pa a꞉nda꞉ pu lu alualu pia꞉pekeeki teke pa꞉ta꞉ yekeeki handaata꞉ ipikana꞉ma꞉ ikali meata꞉ ika꞉ leke popelekena꞉ ipika꞉ kiki tanda꞉pa bao hata꞉ alota꞉ Do somena꞉ homolo pa꞉la꞉ ekita꞉ I̱ma꞉ na handeteke haloma꞉ ika꞉ pitelememe leekeme. \v 25 Iki paeyaoma꞉ ipika꞉ pi hombo peaaso doeki lemekeme. Koto halina꞉ weta꞉ nika꞉ biki manda make nika꞉ wekiwandiki paeyao manda make lopa wina꞉e lemekeme. \v 26 Koto laata꞉ kota꞉ Pailedima꞉ Batabasi ka꞉la꞉pa꞉ ta꞉pao pa꞉na꞉ tapa tapaeyekepate Yesuta꞉ yombua baena꞉ laa a꞉ka꞉tei wape piki tina꞉ tamendiao homaena꞉ yeke ipiki iki pa꞉ta꞉ mea haleekeme. \s1 Ami haliwekima꞉ Yesu ki ki taemekeeki \r (Maka 15꞉16-20, Dioni 19꞉2-3) \p \v 27 Kutu pieketa꞉ mo dolo a꞉ndeli miniki haliwekima꞉ Yesuta꞉ mo Kapomani tiekena꞉ da tukiki pa꞉ta꞉ panda꞉ tieke ma꞉nda꞉ pa꞉ta꞉ hatuku peeketa꞉ ika꞉ ami tapake mandaneeki paeyaoma꞉ ipiki a꞉pa ambulao haemekeme. \v 28 Mo haliwekima꞉ ipika꞉ aka꞉manu holo titipili mea baota꞉ mo we dipiti piki nono piki dau ma꞉nda꞉ meata꞉ Yesuna꞉ lokena꞉ pambaemekeme. \v 29 Kutupa mo tekeke hake pumanu mea panka pea you aka꞉ tupa꞉ wepia ipika꞉ youna꞉ pambao hata꞉ mo tumapu homeke make ipika꞉ popeke kiki nane mea minao pimikime. Kutaata꞉ ipika꞉ leke popelekena꞉ ika꞉ tumiki yotuao kitaaso hata꞉ alota꞉ Diu wanda꞉halina꞉ Kini halio. Neke pa hao hapekee laa la꞉tiki pimikime. \v 30 Koto laa paeyeketa꞉ ipiki dopi to kitao make hande tumapu pa꞉ta꞉la꞉ minolo hata꞉ kone ipika꞉ youna꞉ limikime. \v 31 Koto kitaasa꞉ haumanu pu paeyaaso hata꞉ ikana꞉ma꞉ mo hande we dipiti piki nono piki dau londa꞉la꞉ meata꞉ ipika꞉ dau pa pambaena꞉ laata꞉ ipiki a꞉ka꞉tei wape piki tina꞉ homena꞉ endialuekema꞉ hatuku mea pemekeme. \s1 Yesuta꞉ mo a꞉ka꞉tei wape piki tina꞉ tamendiao limikieki \r (Maka 15꞉21-32, Luku 23꞉26-43, Dioni 19꞉17-27) \p \v 32 Pota꞉na꞉ pulu hata꞉ Saitini hali bikita꞉ Saimono manda꞉hande pimikime. Hande dolo a꞉ndeli miniki haemeke haliwekima꞉ mo hali meata꞉ Yesuna꞉ a꞉ka꞉tei wape piki ti mea tiawaena꞉ lemekeme. \p \v 33 Kutaata꞉ yu eli biki ma꞉nda꞉ Kolokoda alena꞉ opolo epemekeme. Kolokoda ala꞉ bikina꞉ teketa꞉ Hali youma꞉ handeke elie laa lemekeme. \v 34 Koto alena꞉ ikana꞉ma꞉ waini ikali teto piki ale ma꞉nda꞉ta꞉ taapuna꞉ apa꞉tao Yesu pa꞉ta꞉ halemekepate ipikana꞉ma꞉ pende naa handaata꞉ kiaeyekeme. \v 35 Kutupa ikana꞉ma꞉ mo a꞉ka꞉tei wape piki tina꞉ Yesu tamendiaota꞉ ipika꞉ daumanu telipaaluekema꞉ daisi telepo laemekeme. \v 36 Koto telepo laa paeyeketa꞉ ikana꞉ma꞉ pa Yesu handeteke pitimikime. \v 37 Mo a꞉ka꞉tei wape piki ti mandaata꞉ ipika꞉ pi yokaalu pimiki ekina꞉ teke pita꞉ dupa Dota꞉ Yesue. Diu wanda꞉halina꞉ Kini halie laa wape pimikime. \p \v 38 Kutaata꞉ mo hande pake nepeke hali yaapo make Yesu ame̱le̱ a꞉ka꞉tei wape piki tina꞉ tamendiaemekeme. Ma꞉nda꞉ta꞉ Yesuna꞉ popeke nane kiki nanema꞉ ma꞉nda꞉ta꞉ ipika꞉ hoeya꞉ nane kiki nanema꞉ tamendialu pimikime. \v 39 Pota꞉na꞉ lombei pu pa pa pu yapemeke wanda꞉halima꞉ Yesu ki ta ta pu amboke wankeatiki pitolo hata꞉ alota꞉ \v 40 Aha. Neketa꞉ mo hande tembolo da hoeyao hoto tepona꞉ pa a꞉elo pi halie. Neketa꞉ Koda꞉na꞉ eiyeke ya꞉ka꞉na꞉ta꞉ kota꞉ naka꞉ kone pa꞉ta꞉la꞉pekee. Koto a꞉ka꞉tei wape piki ti mina꞉pa꞉lao naka꞉ kone hola꞉pa꞉niao epoe lemekeme. \v 41 Koto mandake tupa꞉ kone mo yeni peao hayeke you haliwekima꞉ make pi ula꞉eki walo haemeke haliwekima꞉ make tondiki haliwekima꞉ make Yesu ki ta ta pitolo hata꞉ ikana꞉ma꞉ alota꞉ \v 42 Ipikita꞉ mandane wanda꞉halita꞉ mea da꞉tatiki piekepate ipikana꞉ma꞉ta꞉ ipika꞉ kone da꞉taapeke na ya꞉leke pila꞉pe laa alota꞉ Ipikita꞉ mo hande Isulai tapakena꞉ Kini hali dia꞉ yekea. Ipikana꞉ma꞉ mo a꞉ka꞉tei wape piki ti mina꞉pa꞉lao hola꞉pa꞉niao epea꞉ka꞉na꞉ta꞉ kota꞉ ipikita꞉ ota꞉ Koda꞉na꞉ Eiyekee laa hone tulaalumeke. \v 43 Ipikana꞉ma꞉ Koda꞉ pa꞉ta꞉ hone tulao hata꞉ I̱ta꞉ Koda꞉na꞉ Eiyeke lo haya꞉pate kota꞉ a꞉pa꞉la꞉me Koda꞉ma꞉ ipiki da꞉taaluekema꞉ hone pa꞉la꞉pe pa ame pita꞉la꞉eki hando hamana꞉e leekeme. \v 44 Mo hande ipiki ame̱le̱ mandake tamendiaemeke pake nepeke hali yaapoma꞉ make homeke tupa꞉ kone Yesu ki ta ta pipikime. \s1 Yesuna꞉ homolo piekeeki \r (Maka 15꞉33-41, Luku 23꞉44-49, Dioni 19꞉28-30) \p \v 45 Nate you tikekena꞉ haena꞉ mo kenke paeyao timba꞉ la꞉ pambaa puaata꞉ nate leke tepo minolo hata꞉ nate lekelo yopula꞉ dina꞉ta꞉ nateta꞉ paa pa̱a̱ piekeme. \v 46 Koto nate leka꞉na꞉ta꞉ Yesuma꞉ wi aneke hapu alo alota꞉ Ilai Ilai lema sa꞉ba꞉kadani leekeme. Koto pita꞉ do la leekeme Ya Koda꞉o. Ya Koda꞉o. Pa ekipeke nakana꞉ma꞉ I̱ mina꞉pa꞉laasepe laa leekeme. \v 47 Ipiki teke pa꞉ta꞉ haemeke mandane wanda꞉halima꞉ koto leekeeki opua alota꞉ Opua꞉pee. Elaidia wi ala꞉me lemekeme. \v 48 Kutupa hali ma꞉nda꞉ma꞉ anke hao pua wa꞉la꞉mbima꞉ handeke ale ma꞉nda꞉ meata꞉ kake liki neke waini ikali tenke lao tumba pitina꞉ laa tumapuna꞉ hapulao Yesuma꞉ dodopo lena꞉ hala꞉liayekeme. \v 49 Kutu piekepate mandane wanda꞉halima꞉ alota꞉ Hando hapa꞉e. Elaidiama꞉ ipiki a꞉pa pa꞉ta꞉lia꞉pe handomana꞉e lemekeme. \v 50 Yesuma꞉ paa yaapo peao wi anekehapu laata꞉ ipika꞉ temoko tapaaliao homeekeme. \p \v 51 Ipiki homeeketa꞉ mo hande tembolo da tukiki pa꞉ta꞉ tupele pieke dauta꞉ oli holu nanema꞉ sinkipa꞉alu puniaota꞉ ta꞉ta꞉ ualu piekeme. Kutaa make yu momeni tiekema꞉ mo yu la꞉ma꞉ peayeke la꞉ma꞉ pitolota꞉ toopi tiekemanu make peila꞉ alualu piekeme. \v 52 Kutu pieketa꞉ mandane hali lapa꞉ nakumanu make lumba꞉ pa pa pu yapeeketa꞉ amba꞉ homemeke mandane Koda꞉na꞉ wanda꞉hali paa da꞉taa tiaemekeme. \v 53 Koto wanda꞉halima꞉ ika꞉ lapa꞉ nakumanu mina꞉pa꞉lao pa haota꞉ Yesu tiaeyeke hoki naneta꞉ iki paeyao mo hande yako piki daoni pa꞉ta꞉ pemekeme. Koto pa꞉ta꞉ta꞉ ikita꞉ wanda꞉hali wopuma꞉ handemekeme. \p \v 54 Mo hande Yesuma꞉ pita꞉la꞉eki handuluekema꞉ handeteke hayeke ami you hali make ipiki ame̱le̱ haemeke ami haliwekima꞉ make mo hande yumomeni make mo pieke mandane hau tonka꞉na꞉ handaata꞉ ikana꞉ma꞉ paala꞉ tiekema꞉ homolo hata꞉ alota꞉ Ipikita꞉ ota꞉ Koda꞉na꞉ Eiyeke ya꞉ka꞉ta꞉me lemekeme. \p \v 55 Kutupa mandane wanda꞉wekima꞉ make hosiki yola꞉ ta꞉pao hata꞉ handeteke haemekeme. Koto wanda꞉wekita꞉ Yesu Ka꞉lili nane hayeke pita꞉ma꞉ta꞉ ipiki teli mea pominolo hata꞉ tamba꞉ mua꞉tiki pomu haemekeme. \v 56 Koto wanda꞉weki ame̱le̱ta꞉ hande Ma꞉kadala wanda꞉ Meti make Dia꞉mesi Diosepe yaapona꞉ inkiki Meti make Sepedina꞉ weteke make haemekeme. \s1 Yesuna꞉ toko hoimikieki \r (Maka 15꞉42-47, Luku 23꞉50-56, Dioni 19꞉38-42) \p \v 57 Wele wele alo haena꞉ta꞉ A꞉ta꞉matia hali homeke hamoko hali ipika꞉ bikita꞉ Diosepe opolo epeekeme. Ipikita꞉ Yesuna꞉ disaipolo hayeke some yekeme. \v 58 Kutupa ipikana꞉ma꞉ Yesuna꞉ toko honke laa muluekema꞉ mo hande Pailedi pitieke pa꞉ta꞉ pua honke leekeme. Kutu pieketa꞉ Pailedima꞉ ipika꞉ ami haliweki pa꞉ta꞉ Yesuna꞉ toko koto some mina꞉ lapee leeke handaa \v 59 ipikana꞉ma꞉ mo hali toko honda꞉ meata꞉ panake dauma꞉ hopa꞉liao tonkao \v 60 ipika꞉ panake awa wieke tikene dama꞉ handeke lapa꞉ pa꞉ta꞉ mea pua wiekeme. Koto lapa꞉ data꞉ Diosepema꞉ manda꞉ piki toopi manda tomba꞉la awa wieke ekie. Mo hali toko wina꞉ laata꞉ Diosepema꞉ toopi homeke ma꞉nda꞉ mea pete pete peatiki pua mo toopi ka꞉ka꞉na꞉ a꞉mbaata꞉ peekeme. \v 61 Koto some peeke naneta꞉ wanda꞉ yaapo hande Ma꞉kadala wanda꞉ Meti make Meti ma꞉nda꞉ peaata꞉ mo hande lapa꞉ kake nanema꞉ handa꞉ moneao pitipikime. \s1 Eki a꞉nda꞉ peaama꞉na꞉ lapa꞉ handeteke haemekeeki \p \v 62 Koto da ka꞉la꞉peeketa꞉ mo hande Diu wanda꞉halina꞉ hoto pila꞉ natena꞉ta꞉ mo hande yeni peao hayeke you haliweki pita꞉ Pa꞉tisi tapake yaapoma꞉ Pailedi pa꞉ta꞉ pi loluekema꞉ momba꞉lolo hata꞉ ipiki pa꞉ta꞉ alota꞉ \v 63 Hande ya pi lo haya꞉ somema꞉ pa hande haya꞉ dina꞉ ipikana꞉ma꞉ alota꞉ Hoto tepo natena꞉ wiaata꞉ I̱ta꞉ paa mea tialieke leekeeki niminaasoma꞉me. \v 64 Koto ekina꞉ta꞉ naka꞉ ami haliwekima꞉ ipika꞉ lapa꞉ta꞉ hoto tepo natena꞉ sembepela handeteke hapa꞉peke laa lae. Do aloma꞉ ekina꞉ teketa꞉ wetepe ipika꞉ disaipolo haliwekima꞉ pua ipika꞉ toko pake mea wanda꞉hali pa꞉ta꞉ alota꞉ Ipikita꞉ da꞉taa tiao pa꞉la꞉me laapa꞉na꞉ yeke aloma꞉me. Do koto tupa꞉ lelimi ya pita꞉ mo hande amba꞉ titina꞉ lea꞉ ya pi ota꞉ lombei pikieki laapa꞉na꞉ aloma꞉me lemekeme. \v 65 Koto lemekeeki opuaata꞉ Pailedima꞉ iki pa꞉ta꞉ alota꞉ A꞉pa꞉la꞉me. Sa꞉sa꞉ pita꞉la꞉ tapake ma꞉nda꞉ hatuku puaata꞉ mo hali lapa꞉na꞉ pota꞉ kaketa꞉ epeke tupa꞉ katolapa꞉peke leekeme. \v 66 Koto leeketa꞉ ikana꞉ma꞉ Pailedi mina꞉pa꞉lao mo hali lapa꞉ pa꞉ta꞉ pua mo lapa꞉ kake a꞉mbeeke toopi ka꞉ka꞉na꞉ manuta꞉ domama꞉ a꞉mbo hopa꞉liao paeyeketa꞉ mo hande sa꞉sa꞉ pita꞉la꞉ tapakema꞉ handeteke haena꞉ laa pemekeme. \c 28 \s1 Yesuna꞉ paa tiao hayekeeki \r (Maka 16꞉1-10, Luku 24꞉1-12, Dioni 20꞉1-10) \p \v 1 Mo Diu wanda꞉halina꞉ hoto pitu haemeke nate (Sa꞉ta꞉de) paeyeketa꞉ mo Sande da siki panake ka꞉la꞉ polo haena꞉ hande Ma꞉kadala wanda꞉ Meti make Meti ma꞉nda꞉ yaapoma꞉ mo hande Yesu hoiyeke lapa꞉ toopi apa꞉nda꞉ handuluekema꞉ mo lapa꞉ teke pa꞉ta꞉ opolo pu alu pitolo haena꞉ta꞉ \v 2 koto kone yu momeni tieke piekeme. Kutu pieke taapuna꞉ta꞉ Tekehali Koda꞉na꞉ enisolo homeke oli hepeni nanema꞉ hola꞉pa꞉niao a꞉pa hata꞉ mo hande apa꞉nda꞉ kake a꞉mbeeke toopi londolo pete pete peaota꞉ mo toopi manda ipiki pitiekeme. \v 3 Mo enisolo ipika꞉ leke popelekena꞉ta꞉ ti tekele tekele leeke ale peaota꞉ ipika꞉ dau make hake pea yahapima꞉ handeekeme. \v 4 Kutu piekeeki handolo hata꞉ta꞉ mo hande hali lapa꞉ sa꞉sa꞉ pitolo handeteke haemeke haliwekima꞉ paala꞉ tieke pitolo pututu liaaso hata꞉ homeke toko leke wia yapemekeme. \p \v 5 Kutupa mo hande enisoloma꞉ hande wanda꞉ yaapo pa꞉ta꞉ alota꞉ Ipilikana꞉ma꞉ paala꞉ma꞉ na homa꞉pepee. Mo hande tamendiao lia꞉ hali Yesu handuluekema꞉ ipilipime hone witolome. \v 6 Ipikita꞉ do pa꞉ta꞉ na ula꞉me. Ipika꞉ amba꞉ hande la꞉ wia꞉ tupa꞉ kone tiao pa꞉la꞉me. Ipika꞉ hande toko hoimiki lapa꞉ da panda꞉ doma꞉ a꞉pa handa꞉pe. \v 7 Koto ekina꞉ ame do siki a̱i̱ koto kone pua ipika꞉ disaipolo haliweki pa꞉ta꞉ alota꞉ Yesuta꞉ mo hande naku pa꞉ta꞉ pa da꞉taa tiao ameta꞉ mo Ka꞉lili nane ipiki amba꞉la꞉ pulu hala꞉me. Ikana꞉ma꞉ ipiki koto pa꞉ta꞉ handilimikie lapa꞉peke la alota꞉ Do la kitolo pita꞉ hone na yonka꞉lapa꞉peke leekeme. \p \v 8 Koto pi lo paeyeke opuaata꞉ mo wanda꞉ yaapoma꞉ pututuma꞉ homa꞉peke pateta꞉ ta꞉na꞉ tieke make homa꞉ paleke a̱i̱ koto kone mo lapa꞉ mina꞉pa꞉lao mo disaipolo tonu pa꞉ta꞉ la haluekema꞉ a̱i̱ a̱i̱ya pepekeme. \v 9 Ipilikana꞉ma꞉ mo pimanu loluekema꞉ a̱i̱ya pepekepate pota꞉ hopikina꞉ penkilipao Yesu manda꞉hande pipikime. Ipikana꞉ma꞉ alota꞉ Epeke da ka꞉la꞉paaso leekeme. Ipiliki Yesu tekepa꞉ta꞉ a꞉pa ipika꞉ anke teke pa꞉ta꞉ howa lopolo panda꞉ pitolo hata꞉ ipikina꞉ pi laepekeme. \v 10 Yesuma꞉ ipiliki pa꞉ta꞉ alota꞉ Paala꞉ma꞉ na homeke pua mo hande ya kame tonu pa꞉ta꞉ta꞉ Oli Ka꞉lili nane puaata꞉ I̱ta꞉ koto pa꞉ta꞉ handilimikie lea꞉me laa lawapa꞉peke leekeme. \s1 Lapa꞉ yu pamba haemeke haliwekima꞉ pua lemekeeki \p \v 11 Koto wanda꞉ yaapo la꞉ka꞉la pulu haena꞉ta꞉ mo hande lapa꞉ handeteke haemeke mandane ami haliwekima꞉ mo hande Diutuseleme daoni nane paa la꞉ka꞉la puaata꞉ hande yeni peao hayeke you haliweki pa꞉ta꞉ mo hande pieke yeke hau paeyao la halemekeme. \v 12 Koto ekina꞉ mo yeni peao hayeke you haliwekima꞉ koto lemeke pimanu opuaata꞉ ikana꞉ma꞉ mo hande tondiki haliweki ame̱le̱ mombelemekeme. Kota꞉ momba꞉la pi hotu tikitiki yaaso hata꞉ta꞉ mo hande lapa꞉ yu pamba haemeke ami haliweki pa꞉ta꞉ta꞉ mani tieke aneke halolo \v 13 alota꞉ Wanda꞉hali paeyaoma꞉ opina꞉ dupa lelimikie. Nikana꞉ma꞉ u poluma꞉ nane ipika꞉ disaipolo haliweki a꞉pa hande toko pake mea pelememe lelimikie. \v 14 Kutupa koto lelimi pi a꞉nda꞉ mo Kapomani tiekema꞉ opia꞉ka꞉na꞉ta꞉ kota꞉ nikana꞉ma꞉ ika꞉ hoke hau na peleme ekita꞉ ipiki pa꞉ta꞉ epeke tupa꞉ pua la halumekema꞉ hone na wia꞉pa꞉peke lemekeme. \v 15 Hande ami haliwekima꞉ mo mani meata꞉ iki pa꞉ta꞉ lapa꞉peke laa la haleeke tupa꞉ kone pua la꞉tia tia pimikime. Kutu pimiki handaata꞉ koto pita꞉ma꞉ kini pu meata꞉ ame do make mo Diu tapake tukiki pa꞉ta꞉ta꞉ koto pi kone paa la꞉ alualu pu halememe. \s1 Yesu ipika꞉ disaipolo tonu pa꞉ta꞉ peneme yao opolo peekeeki \r (Maka 16꞉14-18, Luku 24꞉36-49, Dioni 20꞉19-23, Aposolo 1꞉6-8) \p \v 16 Hande 11 disaipolo haliwekita꞉ mo Ka꞉lili opolo puaata꞉ Yesuma꞉ Pua꞉pekee laa amba꞉ la꞉ wieke peiyene pa꞉ta꞉ pemekeme. \v 17 Koto pa꞉ta꞉ta꞉ Yesu hosiki pa pate leke hayekeeki ikana꞉ma꞉ handaata꞉ ipikina꞉ pi laemekeme. Pate mandane haliwekima꞉ta꞉ hone yaapo wimikime. \v 18 Yesuma꞉ teke pa꞉ta꞉ opolo ipulu iki pa꞉ta꞉ alota꞉ Mo hepeni handeteke hapeke wele make do kenke handeteke hapeke wele make Koda꞉ma꞉ I̱ pa꞉ta꞉ ka꞉la꞉me. \v 19 Koto ekina꞉ta꞉ wanda꞉hali paeyao ya disaipolo haena꞉ mea hamena꞉ kenke honiki honiki paeyao pa꞉ta꞉ wala꞉tia pu hapa꞉peke. Koto ya disaipolo halimi wanda꞉halita꞉ Koda꞉na꞉ bikina꞉ make Ya bikina꞉ make mo Holi Sipitidina꞉ bikina꞉ make bapitaisi hau peao hapa꞉peke. \v 20 Kutaa make hande I̱ma꞉ iki pa꞉ta꞉ la kua꞉ pimanu paeyaota꞉ mo wanda꞉halima꞉ miniki hata꞉ tolu haena꞉ iki pa꞉ta꞉ wala꞉tiki pu hapa꞉peke. I̱ta꞉ mo paelo pa꞉la꞉ nate epea꞉ka꞉na꞉ kia꞉ naluekema꞉ iki ame̱le̱ nate paeyao mandake hao halumeke leekeme.