\id EPH - Seimat NT [ssg] -Papua New Guinea 2012 (DBL 2014) \h Epesus \toc1 Teik pasi Pol hani teka kahikahi Jises Krais ti Epesus \toc2 Epesus \toc3 Epe \mt1 Epesus \mt2 Teik pasi Pol hani teka kahikahi Jises Krais ti Epesus \imt1 Kakain ti haxewai teik pepa ie \ip Pol tel aposel tai teik pas ie hani teka kahikahi Krais ti tehu taon Epesus sai 32 ahang muhin ti Jises moih aliawa ape Haeu waxi i hani tesol tonan. Pol tai lokon i Rom ti i kakalabusake kaxi ahutiai meng solian ti Jises Krais. I hapuasa tel tuaun Tikikus atoheniai teik pasun hani teka kahikahi Krais ti Epesus. Ti lato ridaiwa, lato kului hani teka kahikahi Krais ti taon liai. Teka seilon laha toto Epesus namilolaha lalap wanen ti ukei kilan soxi ma lawe laha lotui waliko tenen kumahe salan Haeu. Ti imat Pol kaxi ahuhuti meng solian ti Jises Krais hani teka Ju ien ti telao Sabat (Apo 18:18-21). Ape imuh i to ahang toluhu ien hahanau teka seilon (Apo 19). Leili Epesus teka Ju ma teka kumahe Ju. Pol kak nanau laha ka Haeu pahan laha hatesol to hukuma aluawa nake Jises Krais mat ukei kawatan ti lialui woi lawe seilon. Leili teik pas ie tin i kak kolongeni kako teka kahikahi Krais hani waliko tolunen. Kako masin tupui Krais ape i masin patukako. Kako masin ingi Haeu ape puki Krais se tehu kuku pate tuah ti tehu ing ien. Kako masin ka axoi Jises Krais nake kako pakata hahawane kapin. \c 1 \p \v 1 Nga Pol tel aposel ti Jises Krais ti puki namili Haeu. Teik pas ie hani amuto teka kahikahi Jises Krais ti Epesus, teka amuto hana hatapo tupuamuto ailei puase Haeu. Amuto unaui Krais wanen. \p \v 2 Nga kamei Haeu tel Tamakako ma Jises Krais tel Masiwi ti kako lehe lalu aile kola lalape soliaialalu hani amuto ma hatona hasolia tiamuto. \s1 Waliko solian Haeu hani hualiakako ti usian \p \v 3 Kako kak sameniwa Haeu. I tel Tame Jises Krais tel Masiwi ti kako. I hani kako hatesol waliko solian hualiakako ti usian nake kako pakata hetekie hani Krais. Tesol waliko solian ien puki hahaniai Haeu, kumahe ti itan ie. \v 4 Imat ti tehu pon itan ie tanoma, hoi liai i kilamiwen kako tetan. I pakateni hetekie kako hani Krais lehe kako sohot unauan wanen ape tap tel i pon tieniakako ti tenen na waliko. \v 5 Ti lalape wawahen tetan, hoi Haeu namiloi peleiwen i aile hasohotu kako natun nake ti Jises Krais. I aile ukek ien nake ti pahan ma i amuke ailean. \p \v 6 Aile ape kako kak sameniwa Haeu ti lalape soliaian i haniwen kako. I aile hasolia hawane hani kako nake ti puase Jises Krais tel pate i waheni, kumahe nake ti puasakako. \v 7 Haeu kola soliai lalape wawahen tetan ti Krais mat oxoxiakako ti kalabus ti saun lialun. Ape i oxoxi kako ti kawatan ti lialui woukako. \v 8 I hani hakila hawane kako waliko solian tenen tenen hetekie lawe anesoin ma namil tenen xewan. \p \v 9 Haeu hapuasa Krais ailei waliko ti i pahan. Ape i kola hatakei hani kako namilon ti teka seilon kum tioi ti imat. \v 10 Tenen namil ien, Haeu aile hapoponowi tataen ti i hukumini hetekie hatesol waliko ti patul ma itan ie hani hahitake Krais tel neinialaha. \v 11 Haeu aile hatesol waliko ti i nanamiloi. Ti imat wanen, hoi liai i kilamiwen amite teka Ju tetan usiwa puki namilon. \v 12 I aile ukek ien lehe amite teteka amite hong sohomu ti Krais imat, amite sameni hawane Haeu tel Masiwi pate tuah wanen. \v 13 Ape aope ie tin amuto teka kumahe Ju hongoen kakain salan, tenen meng solian ti sale Jises Krais awai amuto ti kawatan ti lialui woumuto. Tataen ti amuto hong sohoa ti Krais, Haeu hani amuto Holi Spirit masin ti i kakawen. I kilami ka amuto seilon tetan. \v 14 Holi Spirit ti leilokako se kikilam ka Haeu hani kako hatesol waliko ti i kakawen ma tin i oxoxi kako ti kalabus ti saun lialun nake kako se seilon tetan. Aile ape kako sameniwa Haeu tel Masiwi pate tuah wanen. \s1 Pol lotu huali teka Epesus \p \v 15 Aile ape nga lotu huhuali amuto lilian ti nga hongoa xoxoi namilomuto ti tel Masiwi Jises ma wawahen ti amuto hani hatesol kahikahin. \v 16 Nga kak kemulik tatale hani Haeu nakemuto. Tapai na nga lotu, nga lotu huali amuto. \v 17 Nga lotu kamei Haeu tel Tamakako pate solian, i Haeu ti Jises Krais tel Masiwi ti kako. Nga kamei i ti haniamuto anesoin ma haxewai namilomuto lehe amuto tioi hawane i. \v 18 Nga kamei Haeu ti hei hawanei namilomuto lehe amuto tioi waliko ti pahan i hani amuto ti lalape soliaian. Lawe waliko ien Haeu apeseniwen haniai teka seilon tetan. \p \v 19 Tin nga kamei hetekie Haeu ti kola haniamuto kui pohen ka i xoini hatapo lawe poh liai. Tetenen poh i pupuas leilokako teka kako soh ti Jises Krais. \v 20 Tenen lalape poh ien Haeu hapuasa ti hamoihai Jises Krais ma ti hanaian hani tesol tonan ti papan sai manau neiniai seilon. \v 21 Jises se tel Masiwi tapein ti hatesol engel ma teka spirit liai. Axan pamu tuah ti lawe masiwi. Salan wanen i Masiwi ti hatesol waliko ti aope ie ma ti i luluainima imuh. \v 22 Haeu hana lawe waliko hani hahitake Krais ape kilami i Masiwi tapein. Ape teteka laha soh tetan laha uke solian tetan. \v 23 Krais masin ka pati teka kahikahin ti kapitialaha ape teka kahikahin laha masin tupuan. Hatesol kuiai poh ti kako hina, kako kema ti Krais. Ape hatesol waliko i momoih hahitake ngahat tetan. \c 2 \s1 Lalape wawahen ti Haeu kako sohot seilon haun \p \v 1 Teka kahikahi Jises Krais ti Epesus, ti imat amuto masin seilon tenen maten nake amuto kum hani Holi Spirit kapiti amuto. Amuto tahi kakai Haeu ma aile hakila saun lialun. \v 2 Ti lokon ien amuto aile usiusi waliko ti teka seilon lialun ailele. Amuto hong usi kakai Satan tel masiwi ti teka spirit lialun laha toto he maun. I tetel i pupuas leili teka laha tale tehitolaha hani Haeu. \v 3 Ti imat kako hatesol masin ien. Kako ailele waliko tenen ti tupuakako pahan. Kako usiusi lialui namilokako ma isiai pahakako ti ailei saun lialun. Ala i pon hawane kako uke kawatan ti lengei Haeu. \p \v 4 Tuahe Haeu xuhai tatahan ma i waheni hawane kako. \v 5 Aile ape ti kako tutuen hahitake saun lialun, Haeu aile kako sohot seilon haun ti usian. Ti lalape soliaian i awai kako ti kawatan ti lialui woukako kumahe nake ti soliai puasakako. \v 6 Masin ti Haeu hamoiha Krais, tin i hamoiha aliake kako lehe kako sohot seilon haun ti usian. Hoi i namiloiwen i hatona kako kapi Krais ti tesol tonan ti neiniai seilon nake kako pakata hetekiewen kapi Jises Krais. \v 7 I aile ukek ien lehe teka seilon ti imuh laha paxai tioi lalape soliaian ti i aile kola hani kako usiwa puase Jises Krais. \p \v 8 Salan wanen, ti lalape soliai Haeu, Krais awai amuto ti kawatan ti lialui woumuto nake ti xoxoi namilomuto tetan kumahe ti soliai puasamuto. \v 9 I aile ukek ien lehe tap tel ti kako sameni aliake i. \v 10 Puki Haeu aile kako sohot seilon haun ti usian ti i pakateni kako hani kapi Krais Jises lehe lawe kako aile tatale waliko solian ti Haeu namiloiwen haniakako ailean. \s1 Krais hukumini hetekie teka Ju ma teka kumahe Ju \p \v 11 Teteka ti amuto takahama ti teka kumahe Ju, namiloi paxai aliakemua amuto ti imat lokon amuto tai soh ti Krais. Teka Ju axai amuto seilon tenen kumahe ti Haeu nake amuto tai aile teik kikilam ti kotiai uli walikoumuto ti usiai saun ti laha. Saun tenen ien tuahe ailelei seilon ape i kum pon hasawialaha. \v 12 Lokon ien amuto pate xauxaun ti Krais ma tin melal ti teka Ju, teteka Haeu kilamiwen tetan. Amuto kumahe leili namil ti Haeu xinotiwen kapi laha ukei waliko ti i kakawen i hani laha. Amuto tua toto tehu pon itan ie, tap titioamuto ti Haeu ma tap waliko solian ti na amuto mon ukean. \v 13 Ti imat amuto pate xauxaun ti Haeu, tuahe aope ie amuto sohotuen seilon ti Krais. Ti i mat kaui kawatan ti lialui woumuto, i haxohi amuto hani kapi Haeu. \p \v 14 Puki Krais i aile hasolia wasolakako, teka Ju ma teka kumahe Ju ape i hukumini hetekie kako. I xaxaweni tenen saun ti he wawatak i seselai kako. \v 15 Ti matean i oxoxi kako ti hahitake nauna ma saun ti teka Ju lehe teka Ju ma teka kumahe Ju ati kako hukuma hetekie kapin. Ti aweisal tewau ien wasolakako i sawi. \v 16 Ti matean he kros, i hukumini teka Ju ma teka kumahe Ju ape i aile hasolia wasolakako hani Haeu. Aile ape i hatapo xaxaweni tenen saun ti he wawatak wasolakako. \v 17 Ti Krais he tehu pon itan ie, i kakaxi meng solian ti hasoliai wasole seilon ma Haeu. I kaxi hahani amuto teka kumahe Ju ma amite teka Ju. \v 18 Aope ati kako, teka Ju ma teka kumahe Ju, i pon kako kak sawi hani kapi Haeu tel Tamakako usiwa waliko Krais aile haniwen kako. Pake Holi Spirit tenenawe i huhuali kako. \s1 Teka kahikahi Jises Krais masin ingi Haeu \p \v 19 Aile ape amuto teka kumahe Ju, amuto ape kumahe melal ti teka seilon ti Haeu, amuto hukuma hetekiewen. Amuto ape akikin ahuma ti Haeu. \v 20 Kako teka kahikahi Jises Krais, kako masin tehu ing hahatuhiai teka aposel ma teka kuluiai kakai Haeu. Tehu kuku pate tuah se puki alia Jises Krais. \v 21 Masin hatesol soxi tini tehu ing i pakata hani tehu kuku tuah, tin masin pakataiakako hani Krais. Tehu ing ien i sohot ingi Haeu na namilokako ti Krais xox ahe. Ape Haeu paxai ukek kako seilon sawisawin. \v 22 Ti kako pakata hetekie hani kapi Krais, i hukumini kako hani kapi teka kahikahin liai lehe ti pohe Holi Spirit kako hatesol sohot hanowi tehu ing Haeu ingangai. \c 3 \s1 Puase Pol ti hualiai teka kumahe Ju \p \v 1 Nga Pol kalabusake kaxiai meng solian ti Jises Krais hani amuto teka kumahe Ju. \v 2 Amuto tioiwen ka ti lalape soliai Haeu i hani nga ailei tenen puasain tuah ien ti hualiamuto. \v 3 Nga tai hahongoen amuto ka Haeu hatakei haniwen nga namilon ti sale puase Krais, ti imat teka seilon kum tioi. \v 4 Na amuto ridai waliko ti nga taiwen, amuto xeu waliko ti titioak sale tenen namili Haeu ien. \v 5 Kemuk Haeu tai hatakei tenen namilon ien hani teka seilon. Tuahe aope, Holi Spirit kola hatakei haniwen teka aposel ma teka kuluiai kakai Haeu. \p \v 6 Tenen namil ien masin, amuto teka kumahe Ju tin amuto uke hatesol waliko solian ti Haeu hani amite teka Ju. Haeu hukumini hetekiewen kako, aile ape waliko ti i kakawen i hani teka Ju seilon tetan, tin i hani teka kumahe Ju. Kako uke tesol waliko solian ien nake kako hong soh meng solian ti Jises Krais ape kako pakata hehetekie kapin. \v 7 Tenen meng solian ien nga kaxi ahuti hahani teka seilon. Ti lalape soliai Haeu i hani nga ailei tenen puasain ien ti kui pohen. \p \v 8 Kalak nga tel seilon naun ti lawe seilon ti Haeu, i hani nga kaxi haniai teka kumahe Ju sale lawe waliko solian ti Krais hahani teka seilon tetan. Tesol waliko solian ien se tuah wanen, seilon kum pon kolongenian. \v 9 Haeu kilamiwen nga ti nexi haxewai namilon ti sale puase Krais hani lawe seilon. Ti imat, lilian ti Haeu tanomi lawe waliko, i tai kola hahatakei tenen namilon ien hani laha. \p \v 10 Haeu aile ukek ien lehe aope ie i aile kola lalape anesoan hani teka engel ma teka spirit liai pate pohen laha toto he maun. I kola hani laha ka ti lalape anesoan i kapiti hasolia hatesol seilon tetan. \v 11 Tesol waliko ien Haeu namiloiwen ti imat wanen ape i hapuasa Jises Krais tel Masiwi ti kako aile haponowian. \p \v 12 Aope aweisalukako hani Haeu ape hean. I pon kako matut kakanean pake kako pakata hehetekie kapi Krais ma namilokako xoxoan tetan. \v 13 Aile ape nga kamei amuto kum hahakawata tiamuto nake ti waliko lialun laha aile hahani nga. Kawatan ti nga kakau se hualiamuto. \s1 Pol lotu huali ulea teka Epesus \p \v 14 Nake ti tesol waliko ien nga lokuha lotu hani tel Tamakako Haeu. \v 15 Hatesol seilon tenen tenen ti patul ma itan ie kaha kema hanawain ma axakaha ti tel Tamakako Haeu. \v 16 Kilan waliko solian ti Haeu haniai teka seilon tetan. Aile ape nga kamei i lehe Holi Spirit hakui leilomuto ti kui pohen. \v 17 Nga kamei hetekie i lehe Krais puas hamalum leilomuto nake namilomuto xoxoan tetan. Tin nga kamei hetekie Haeu ti hualiamuto lehe amuto waheni tatale i ma teka seilon liai. Na amuto aile ukek ien, amuto masin tea pata i wahai hani leilam ma tehu ing laha hatuhi he pekeun ailan. \v 18 Na masin ien, amuto hetekie teka seilon liai ti Haeu, amuto paxai tioi lalape wawahen ti Haeu, tap tel i pon kolongenian. I xoini lawe waliko ma tin tap tahi tapoan. \v 19 Kalak tap tel i pon tioi hatapoi wawahen ti Krais, nga lotu huali amuto lehe amuto ilameni tioi wawahen tenen ien. Nga kamei Haeu hualiamuto ti usi hatapoi namilon ma woun lehe amuto sohot seilon sawisawin tapein hanowi i. \p \v 20 Kako sameniwa Haeu! I pon hawane ailei lawe waliko ti kui pohen ti i pupuas leilokako. Ailean tetan i xoini hawane ti na kako kamei ma namiloi. \v 21 Kako sameniwa Haeu ti lawe waliko solian Krais ma teka kahikahin ailele lehe lawe seilon ti aope ie ma telok imuh laha paxai tioi lalape pohen ma soliaian. Kako sameni tatalewa i lian tehue. Salan wanen. \c 4 \s1 Ti axe Krais teka kahikahin hukuma hetekie \p \v 1 Nga, tetel nga kalabusake ailei puase Krais, nga kakane hawane amuto, puas usi hawanewa saun ti Haeu pahan nake i kilamiwen amuto seilon tetan. \v 2 Lawe paxai kewak seilon liai pamu tuah ape aile aluini haniwa laha. Ti usiai saun ti wawahen, kum leng kokosea na seilon aile talesi amuto. \v 3 Holi Spirit i pakateni hetekiewen amuto. Aile ape puas elieliwa akeni konginiai soliai wawahen wasolamuto lehe amuto hukuma hamalum tatale. \p \v 4 Kako teka kahikahi Krais masin tupui seilon tel. Holi Spirit tenenawe i pupuas leilokako. Waliko solian ti kako monomon ukean tin tenenawe nake kako hatesol Haeu kilamiwen tetan. \v 5 Telawe Masiwi ti kako. Meng ti Jises Krais tin tenenawe kako soh ma baptais tenenawe kako hatesol uke ti hahitakan. \v 6 Tin masin telawe Haeu Tamakako. I Masiwi ti kako hatesol, i pupuas leilokako ma i hapuasa kako hatesol ti ailei puasan. \p \v 7 Tuahe Krais hani kako anesoin tenen tenen ti ailei waliko usiwa namilon. \v 8 Masin ti he leili pepai Haeu i ukek, \q1 “Muhin ti i xoiniwa teka laha hil pahoi i, i kalabusi laha. \q2 I lua hani tesol ti patul wanen \q2 ape i hani teka seilon anesoin tenen tenen \q2 ti ailei waliko.” \rq (Ps 68:18)\rq* \m \v 9 Namiloi paxaiwa teik kakain ti i ukek, “I lua hani tesol ti patul wanen.” Ien i kola ka imat Krais mos hanimu tesol pate itan ti tehu pon ie. \v 10 Ape tetel i mos hanima itan he tehu pon ie, i tin tetel i lua hani patul wanen lehe i hapono hatapo lawe waliko. \p \v 11 Krais tetel i hani anesoin ti puasain tenen tenen. Teka laha sohot aposel, teka laha kuluiai kakai Haeu, teka liai laha kaxiai meng solian ti Jises Krais ape teka laha sohot seilon ti ngahatiai teka kahikahi Krais ma hanaualaha. \v 12 Teka seilon ien laha apeseniai teka seilon ti Haeu ailei puasan lehe laha hukuma hetekie hahitake Krais ape namilolaha tetan i xox ahe tatale. \v 13 Na kako soh ti tel Nati Haeu ma kako tioi hawane i, Haeu hukumini hawane kako ape kako sohot unaui Krais wanen. Na masin ien, kako usi hahawane namilon ma saun tenen i pahan ape kako sohot seilon tenen hanowi aliake i. \p \v 14 Na i sohot ukek ien, teka hanaui waliko tenen puputa laha kum puluti uke kako. Kako kumahe masin akaik kokol lehe namilokako i sohisohia hanowi koap tenen laman ma aupol tua towi ahuahu ma na kai pata tenen aupol tua paxeni lalolal. \v 15 Kako teka kahikahi Jises Krais, kako kaxiwa kakain salan hetekiewa wawahen. Ape lawe waliko ti kako aile, kako hanowi hawanewa ti Krais, tel masin ka pat ti kapitiakako. \v 16 Krais hukumini hetekie teka seilon tetan masin soxi tini seilon i pakata hetekie hani tupuan. Na soxi tini seilon teik teik i puas alua, tupuan hatel i kui. Tin masin kako teka kahikahi Jises Krais, na kako he wawahen ma aile aluini puasakako, namilokako ti Haeu i xox tatale ape puasakako i kau anan. \s1 Saun tetenen teka seilon ti Haeu usiwa \p \v 17 Nga kakane hawane amuto ti hahitake axe Jises Krais tel Masiwi, kum aile hahanowi teka seilon laha kum soh ti Haeu. Namilolaha tap pupuasan. \v 18 Ti lialui woulaha laha kum xeu waliko tenen salan ma laha pate xauxaun ti Haeu. Patulaha pate ailan ti ukei kakain tenen sawisawin, aile ape laha kum tioi aweisali Haeu. \v 19 Laha kum hienake ailei saun lialun. Laha tua aile usiusi isiai pahe tupualaha ape laha aile tatale saun lialun tenen tenen. \p \v 20 Ien se kumahe saun tenen amuto kewen sale Krais. \v 21 Nga tioi amuto hongoen sale puase Jises Krais ma laha hanauen amuto saun tenen sawisawin tetan. \v 22 Laha honewen amuto lioi xaxaweniai woumuto ti imat, saun tetenen ti imat amuto to ailele ti lialui isiai pahamuto. Saun tenen ien i hasele amuto ti usiai Haeu. \v 23 Amuto haniwa Holy Spirit towiahu namilomuto ma tiamuto. \v 24 I aile amuto sohot seilon haun lehe amuto unauan wanen ti ailei waliko tenen sawisawin masin ti kakaian hahanau amuto. Na masin ien, amuto sohot hanowi aliake i. \p \v 25 Aile ape amuto lioi xaxaweniwa saun ti puputa. Lawe kakawa kakain salan nake Krais hukuminiwen amuto hahitakan. \v 26 “Na amuto leng, lepetawa uke lengeamuto i itini amuto hani saun lialun.” \rq (Ps 4:4)\rq* Kum hahapeti lialui lomuto he tiamuto. \v 27 Kum hahani Satan kapiti hakalala amuto. \p \v 28 Na amuto seilon ti xuxuina, aile lioiwa. Amuto puas elieliwa lehe amuto pon ngahatiamuto ape amuto huali uke teka tap soxi. \v 29 Kum hahapuasa kakain tenen i halialu seilon. Ailewa kakain tenen solian ti i huali laha ma i hakui namilolaha ti Krais. \p \v 30 Kum ailele waliko tenen i hatahanea Holi Spirit ti Haeu. Haeu hani amuto Holi Spirit ti kikilam ka amuto tetan wanen. Ape i pupuas leilomuto atengi tataen ti Haeu oxoxi tamusuke amuto ti lawe waliko lialun. \p \v 31 Aile ape kum wiwiliki seilon, kum leng lalolal, lomuto kum lilialu. Kum kak hilehil, kum kak alului seilon ma kum aile hahalialu laha. Lioi xaxaweni hatapoa tesol saun ien. \v 32 Amuto aile hasolia haniwa seilon, lawe kolawa saun ti tatahan hani laha. Oxoxiwa seilon ti kawatan ti waliko tenen lialun laha aile hani amuto masin ti Haeu oxoxiwen kako ti kawatan ti lialui woukako usiwa waliko ti Krais aile haniwen kako. \c 5 \s1 Krais haxewa hani kako saun tenen kako usiwa \p \v 1 Amuto ape nati Haeu pate i waheni. Aile ape lawe amuto aile usiwa saun tenen i pahan. \v 2 Amuto kolawa saun ti wawahen leili nanahiamuto masin ti Krais waheni kako ape i mat ti ukei totonakako. Haeu amuke tehu matean ti hualiakako masin ti i amuke waliko solian na kako aile nake kako waheni i. \p \v 3 Amuto ape seilon ti Haeu. Kum ailele saun lialun ti wawan hehin, kum ailele sikisiki tenen ti hienain ma kum halepelep. Na amuto kum aile, tap wanen laha misahi amuto ti tesol waliko ien. \v 4 Amuto kum ailele kakain tenen ti hienain, kakain tenen tap pupuasan ma kakain lialun ti wawan hehin. Amuto kak nonoa kemulik hani Haeu ti lawe waliko solian i hahani amuto. \v 5 Amuto tioiwa, na amuto to ailele saun lialun ti wawan hehin ma sikisiki tenen ti hienain, amuto kum uke waliko solian ti Haeu kakawen i hani ma tap totonamuto kapi Krais ma Haeu. Tin masin na amuto to ailele saun ti halepelep nake seilon tenen ien masin ka i lolotui waliko ti i halepelep waxian. \v 6 Kum hahani laha puluti amuto sale tesol waliko ien ti kakain tenen kumahe sawisawin. Ti lengei Haeu i axi kawatan hani teka laha tahi kakaian ma to ailele tesol saun ien. \v 7 Kum papalahah kapi seilon tenen masin ien. \p \v 8 Imat, ti amuto to ailele tesol saun ien, amuto masin leili tilokoan. Tuahe aope amuto pakata hetekiewen kapi Jises tel Masiwi, amuto ape he xewan. Aile ape amuto aile kolawa saun solian ti Haeu. \v 9 Nga kak ukek nake seilon ti he xewan laha aile waliko tenen mewenae solian, sawisawin ma salan. \p \v 10 Amuto tohongi elieliwa upiai waliko tenen Haeu tel Masiwi waheni na amuto aile. \v 11 Kum huhukuma kapi teka laha ailele puasain ti tilokoan, saun tenen tap pupuasan. Hualiwa laha usiai aweisal solian lehe laha paxai tioi lialui woulaha. \v 12 Waliko tenen lialun laha aile mumuneni, pate hahien kalak tuahe kaxian. \v 13 Tuahe kakain salan ti Haeu i kola hatakei lialui tesol waliko ien masin ti xewan i haxewa waliko ti he tilokoan. \v 14 Aile ape ti he xewan lawe waliko i sohot kouke. Masin ti leili pepai Haeu i ukek, \q1 “Haiwa, teka masin ka amuto mamatih. \q2 Xahatawa, teka masin ka amuto maten ti woumuto \q2 lehe Krais i kapiti amuto ti he xewan.” \s1 Haniwa Holi Spirit kapiti kako \p \v 15 Kanipetiwa sale nanahiamuto. Kum hahanowi seilon tenen tap namilon. Namilomuto kewa solian ma xewan. \v 16 Ie se taun ti seilon to ailele saun tenen pate lialun. Aile ape amuto hapuasa aluiniwa teik taun ti amuto hina ailei saun solian. \v 17 Kum tua ailele waliko hanowi seilon tenen tap namilon, tohongi elieliwa upiai waliko ti Haeu tel Masiwi pahan amuto ailewa. \v 18 Kum un taxitaxia nake i itini amuto ti ailei saun lialun. Haniwa Holi Spirit puas leilomuto lehe i kapiti amuto. \v 19 Na amuto apuha hetekie, pakuiwa pak tenen tenen hani Haeu ti hakuiamuto. Pak amuam hawanewa ti leili atemuto. \v 20 Ti lawe waliko kak kemulik haniwa Haeu tel Tamakako usiwa waliko ti Jises Krais tel Masiwi aile haniwen kako. \s1 Nauna ti hanaui hahunatun \p \v 21 Amuto he huhualawa ma he hongohongoa kakaiamuto tel tel. I kola ka amuto paxai tioi masiwiai Jises Krais, tetel amuto hong usiusi. \p \v 22 Amuto hehin, hong usiwa axoamuto. I kola ka amuto hong usi Haeu tel Masiwi. \v 23 Wawan i masin ka pat ti neiniai tel axoan masin Krais i pat ti neiniai teka kahikahin ape laha masin tupuan. Krais i tetel awaiakako ti kawatan ti lialui woukako. \v 24 Masin ti teka kahikahi Krais hong usiusi kakaian, tin masin teka hehin lawe hong usiwa kakai axoamuto. \p \v 25 Amuto wawan, waheni hawanewa axoamuto masin ti Krais waheni hawane kako teka kahikahin ape i mat ti ukei totonakako. \v 26 I mat lehe kako sohot seilon tetan. Ti kako hong soh kakai Haeu ape kako uke baptais, Krais xaxaweni lialui woukako ape i aile kako sohot seilon haun ti usian. \v 27 Pahan teka kahikahin paxaialaha soliaian tel hehin na i sal, tap teik wikiwikin ma lolo, tinun tanenan solian wanen. Pahan laha hani hatapoa i tupualaha ape tap tel i pon tienialaha ti tenen na waliko. \v 28 Masin ti Krais waheni teka kahikahin, amuto wawan waheniwa axoamuto hanowi ti amuto waheni aliake amuto. Tel wawan na i waheni tel axoan, tin i waheni aliake i. \v 29 Tap tel i watakai aliake i, mewenae i ngahati aluini masin ti Krais ngahati aluini kako teka kahikahin. \v 30 Kako masin tupuan ti i ngangahati. \p \v 31 Masin ti leili pepai Haeu i ukek, “Tel wawan i salili taman tinan ape i hukuma hetekie hani tel axoan lehe lalu sohot hanowi ka seilon tel.” \rq (Gen 2:24)\rq* \v 32 Teik kakain ien hahanau kako waliko tenen pate tuah sale hukumai Krais ma teka kahikahin. \v 33 Tin i hahanau kako sale wawahen. Amuto wawan waheni hawanewa axoamuto hanowi ti amuto waheni aliake amuto ape amuto hehin kolawa lomuto haniwa axoamuto. \c 6 \s1 Nauna ti hanaui akaik ma taman \p \v 1 Amuto akaik, amuto hahitake Krais tel Masiwi. Aile ape hong usiwa kakai tamamuto ma tinamuto nake tenen saun ien i saun solian ti ala amuto ailewa. \v 2 Haeu hani kako tenen nauna i ukek, “Hong tamaniwa kakai tamam ma tinam ape aile hasolia haniwa lalu.” Tetenen nauna ien Haeu hani kako hetekie kakaian i ukek, \v 3 “Na amuto aile usi, amuto tunahi tonain solian ma tin amuto to welu he tehu pon ie.” \rq (Exod 20:12)\rq* \p \v 4 Amuto teka tame akaik, kum aile hahalenge natumuto. Amuto ngahati aluiniwa ma hanaua laha lehe laha lap hetekiele saun ti Krais tel Masiwi. \s1 Nauna ti hanaui masiwi ma unauan \p \v 5 Amuto teka unaui seilon, hong usi hawanewa teka masiwi ti amuto ti tehu pon ie. Aile aluini hawanewa puasalato masin na amuto ailele puase Krais. \v 6 Amuto puas aluawa kumahe mewenae na lato papaxai amuto lehe lato amuke. Ti leili tiamuto, ailewa waliko tetenen Haeu pahan nake amuto unaui Krais. \v 7 Hana hatapoa tupuamuto ailei puasain hanowiwa ka amuto aile hahani Krais tel Masiwi kumahe tuahe seilon. \v 8 Nameniwa ka Haeu tel Masiwi i kahui kako tel tel ti soliai puasakako, kako unaui seilon ma na kumahe. \p \v 9 Amuto teka masiwi, aile aluini haniwa teka unauamuto. Kum aile hahamatau laha. Nameniwa ka ati amuto hahitake Masiwi telawe Haeu, tetel i kum paxai nenexi seilon. \s1 Pa ti Haeu hani hualiakako \p \v 10 Tiliai nauna tetak, tu xox tatalewa kapi Krais tel Masiwi lehe kui pohen i hakui amuto. \v 11 Masin tel seilon ti hile i hana hatapo waliko ti hilehile, tin masin kako uke hatapoa waliko ti Haeu haniwen hakuiakako ti hil pahoiai puase Satan, tel pulutiai seilon. \v 12 Kumahe kako hihilei seilon, kako haeliel hawanewa hil pahoiai spirit lialun ma teka masiwi ti laha, teteka laha toto he maun neini halialui teka seilon ti tehu pon ie.\fig Tel seilon ti hile ti Rom hetekie pa ti hilehile|alt="Roman soldier in armour" src="LB00196B.TIF" size="span" ref="Epe 6:11-17" \fig* \p \v 13 Aile ape hapuasa hatapoa waliko ti Haeu haniwen hakuiamuto ti hil pahoiai Satan lehe na kawatan tunahi amuto, i kum xoini amuto nake amuto tu xox tatale ti Krais. Ape na amuto aile hatapoa puasamuto, tin amuto tu xoxox. \v 14 Apeasawa! Akeni konginiwa kakain salan ti Haeu hanowi teik tah ti konginiai luhuamuto. Lawe ailewa saun tenen sawisawin lehe i awai amuto ti totohong ti Satan masin teik samen ti awaiai patanawe seilon taun ti hile. \v 15 Amuto soh tatalewa meng solian ti Jises Krais. I hatona hasolia tiamuto lehe amuto tu xox hawane masin tel seilon ti i hana su taun ti hile. \v 16 Amuto soh tatalewa ti Jises Krais lehe i awai amuto ti Satan hanowi teik titieh i awai tel seilon ti inah leili hilehile. \v 17 Amuto soh eliel hawanewa ka Haeu awaiwen amuto ti kawatan ti lialui woumuto masin tel seilon i hana tehu kapu samen awaiai patun taun ti hile. Ape hapuasawa kakai Haeu. I masin tea ngol weluwelun ti hile Holi Spirit haniwen paumuto. Aile ape amuto hapuasawa ti hil pahoiai Satan. \p \v 18 Lawe lotu tatale haniwa Haeu masin ti Holi Spirit kakapiti amuto. Kameiwa Haeu hualiamuto ti lawe waliko. Na amuto lotu, hana hatapoa namilomuto haniwa Haeu. Lotu hualiwa hatesol seilon ti Haeu ma kum lotu lilioa. \p \v 19 Ape tin lotu hualima nga lehe Haeu hani nga kakain tenen ti na nga kak taen nga kaxi matuke haxewai meng solian ti Jises Krais hani teka seilon. Ti imat laha tai xeu tenen meng ien. \v 20 Haeu kilamiwen nga kaxiai meng solian ti Jises ape nga kalabusake tenen ien. Aile ape lotu hualima nga lehe Haeu hakui nga kaxi matuke tatalei meng solian ien masin ti i pahan. \s1 Tiliai kakai Pol \p \v 21 Tikikus tel soliai akikikako ti Krais, i kaxi hani amuto sale puasak lehe amuto tioi lawe waliko ti nga ailele. I tin i hani hahatapo tupuan ailei puase Krais. \v 22 Nga talo i hani kapimuto ti hahongoamuto sale pupuasamite ma tin haxoxoi namilomuto ti Krais. \p \v 23 Nga kamei Haeu tel Tamakako ma tel Masiwi Jises Krais lehe lalu hatona hasolia tiamuto ma hakui saun ti wawahen hetekie haxoxoi namilomuto ti Haeu. \v 24 Nga kamei hetekie Haeu aile hasolia hawane haniwa hatesol teka laha waheni Jises Krais tel Masiwi ti kako, wawahen ti tap tahi tapoan.