\id 1SA - Siroi NT with OT portions [ssd] -Papua New Guinea 1999 (web version -2013 bd) \h 1 SAMUEL \toc1 Samuel Saul David nane tuku wam kube \toc2 1 Samuel \toc3 1Sam \mt1 1 SAMUEL \mt2 Samuel Saul David nane tuku wam kube \c 1 \s1 Hana nu Samuel te-pilna \p \v 1-2 Taŋgo ande nyunu Elkana nu tumbraŋ suŋgo Rama Efraim kumamŋge ma taknu mbolŋge minnaig. Taŋgo ta nu pino armba ŋak ande Hana ande Penina. Penina nu kutu ŋak. Hana nu kutu kugatok. Elkana mam nuŋe Yeroam. Wa nuŋe Elihu. Mbuŋ mbuŋ nuŋe Tohu. Tumbraŋ mboŋ naŋgine Suf. \p \v 3 Elkana nu yar mindek Rama tumbraŋ kusremba Suŋgo Saŋgri Ŋayo tuku nyu te-duŋga nu tuku atraukam saka Silo tumbraŋ kambinu. Tumbraŋ suŋgo taŋge Elai tuku kiŋo armba Hofni le Pineas nale Suŋgo tuku pris minnaik. \v 4 Elkana nu atraukam ait mbolŋge agaŋmor ndemnu kilmba walmba ndindo piyo nuŋe Penina tumba ande tumba nu tuku kutu kame foŋfoŋmba walmba kilwaig ŋga niŋganu. \v 5 Hana nu Suŋgoŋge kutu ŋgailna ta Elkana nu kasur ndamba nu tuku kume purmba minna sulumba nu agaŋmor ndemnu walmba Hana armba tambinu. \p \v 6 Hana nu Suŋgoŋge kutu ŋgailna tukunu Penina nu mara mindek taŋgo tuku tira dirka Hana maim maim te-tumba nzumil-nzumilmba minanu. \v 7 Yar mindek nane wam ta kanu. Nane Suŋgo tuku tukul wande mbol kambinu ta Penina nu Hana maim maim te-tambinu le nu malmbika isukuse ndaka minanu. \p \v 8 Ait ande nu taŋana le Elkanaŋge kaŋgermba Hana kusnana: Ndaŋam tuku ne malmbika isukusam mbulit sulumba wamdus ŋgamuŋgal piti ŋak ndo minit e. Ne pino kuembol kuga. Ye ne ndoŋ minmba ne tuku kume puret tukunu ne kiŋo kugatok ta tuku piti ndanuwa ŋga piyo nuŋe sana. \p \v 9-10 Taŋamba minnaig ma ma ait ande nane Silo tumbraŋŋge atrauka isukusmba minnaig. Isukuse deŋpurnaig sulumba Hana nu ŋgamuŋgal tatruka wamdus ndekina le nu ndek tiŋga nane kusreka ka Suŋgo tuku tukul wandek sinam kumba ka taŋge malmbika Suŋgo yabaŋmba minna. Yabaŋmba minna le Kuate tuku pris Elai nu malaŋga tugum taŋge minyok minna. \p \v 11 Kile Hana ndek yabaŋmba Suŋgo ndoŋ pasa katmba teŋenmba sakina: O Suŋgo Saŋgri Ŋayo, ye ne tuku piro pino minet. Ne ye tuku ŋgamuŋgal wamdus tatrukate te kaŋgermba ŋgumne ndayumba ye idusyumba kiŋo ande te-sa le ye kiŋo ta maŋ luka ne tini le ne tuku piro taŋgo minmba minamŋgat. Ta tuku nu tuku gabat waŋe ta andeŋge kuerke nda ŋgina. \p \v 12-13 Hana nu wamdus sinamŋge ndo Suŋgo yabaŋmba miŋge motmotka minna le ma ma Elai ndek mambilmba nu tuku miŋge kaŋger tina sulumba idusna: i ... Pino si kule kamenu nyumba ŋginŋgankate ŋga idusmba \v 14 nu tiŋga nu tugum kumba sawe lika sana: Ne ginu le grep kule nyumba ŋginŋgankate wam ta mbulamŋgat e ŋga sana le \v 15 Hana ndek lafumba sana: O taŋgo suŋgo, taŋamba kuga. Ye kule kamenu ande nye ndakit. Ye piti suŋgo ŋak tukunu ye Suŋgo yabaŋmba yiŋe piti ta ŋakmba kile-mayokit le purfewat. \v 16 Ne ye pino ŋayonu ŋga tala ndaya. Ye piti suŋgo kamusmba ŋgamuŋgal ŋayoŋga wamdus tatrukat le ye wam ta tuku yabaŋit ŋga Elai sana. \p \v 17 Taŋakina le Elai ndek lafumba nu sana: Ta maye. Ne ŋgamuŋgal mukuk wamdus bulok ŋak kaye le sine Israel mbal tuku Mbaraŋge ne ame agaŋ nzalinu nu yabaŋat ta ne kumumbi tanmbimŋgat ŋgina le \v 18 Hanaŋge Elai sana: O taŋgo suŋgo, ne mara mindek ye gilai ndaŋga ye idusya ŋga sana sulumba nu wamdus bulka nu kusremba isukusam kina. \p \v 19 Mafena le maratukuk tiŋga Elkana nane Suŋgo tuku nyu te-du deŋpurmba luka Rama tumbraŋ kinaig. Kinaig ka taŋge Elkana nu piyo nuŋe Hana ndoŋ tuma kinynaik le Suŋgo ndek Hana tuku yabaŋ pasa ta idusmba kumuwe tuna le nu kiŋo konna. \v 20 Taŋamba minna ma ma Hana nu kiŋo ande te-pilna ta nyunu Samuel ŋgina sulumba nyu ta tugunu kuklimba teŋenmba sakina: Ye kiŋo te tuku ŋga Suŋgo yabaŋen ŋgina. \p \v 21 Kile Elkana nuŋe gageu ndoŋ maŋ Suŋgo atraukam saka Silo kinaig. Nu yar mindek nuŋe pasa buk saŋgri pilena ta kumumba maŋau kanu taŋamba maŋ kam saka kinaig. \v 22 Hanaŋge ndo nane ndoŋ kine ndakina. Nu taŋgo nuŋe teŋenmba sana: Tane kape. Ye kiŋo te amo ŋgailmba nu tumba Suŋgo tuku tukul wande mbol ka le nu Suŋgo tuku Wandekŋge minmba minamŋgat ŋgina le \v 23 Elkana lafumba Hana sana: Ne sakate ta maye. Ne tumbraŋ teŋge ndo mina le kiŋo amo kusrewa le tale Suŋgo ndoŋ pasa katnaik ta tuku alonu prowamŋgat ŋgina. Taŋakina le Hana tumbraŋŋge kiŋo nuŋe amo tumba minna. \p \v 24 Minnaig ma ma kiŋo ta suŋgoka amo kusrena le ina nuŋe nu tumba Silo tumbraŋ kambim saka makau pailnu yar keŋmba ŋak ta tumba plaua bek ande tumba grep kule agaŋmor ŋgaronumbi tolnaig ta turmba kilmba kina. Samuel nu amo kusrena le nane nu tumba Silo tumbraŋ Suŋgo tuku Wande mbol kinaig. \p \v 25 Kinaig ka ta promba nane makau pailnu ta tumba balenaig sulumba kiŋo ta tumba Elai tugum pronaig sulumba \v 26 Hana ndek Elai sana: O taŋgo suŋgo, ne ye idusyate e. Ye o buk teŋge Suŋgo yabaŋmba minen le ne ye kaŋgeryina ta \v 27 ye kiŋo te tuku ŋga Suŋgo yabaŋen le kiŋo te ye te-sina. \v 28 Ta tuku ye kile nu tumba Suŋgo tuku wai mbol palmbim tuku prowet. Nu Suŋgo tuku piro taŋgo minmba minwa ŋga Elai sana. Taŋaka sana le nu ndek dagol tidroŋga Suŋgo tuku nyu te-duŋgina. \c 2 \s1 Hana nu Suŋgo tuku nyu te-duŋgina \p \v 1 Kile Hana nu yabaŋmba sakina: \pi1 O Suŋgo, ne ye sinzaŋ mayeyina le kile ye nyu ŋak minmba ne tuku gare suŋgo tet. \pi1 Ne ye tur mayeyina le ye mbal kasur-kasuryinaig ta nzumilniŋget. \pi1 \v 2 O Suŋgo, ne ndo purfeŋnu. Ande ne suk mine ndakate. \pi1 Neŋge ndo sine kigraibka turkate. \pi1 \v 3 O Suŋgo, sine maŋau ŋakmba ke likeg ta ne kumumbi pileniŋgit. \pi1 Ta tuku taŋgo pino naŋgine nyu payamkade wam ta kusreka miŋge tukulwaig. \pi1 \v 4 Ne taŋgo saŋgriknu tuku tui ŋgurniŋgit. \pi1 Afu saŋgri kugatok minig ta ne nane saŋgri pileniŋgit. \pi1 \v 5 Afu buk maro ŋak minnaig ta kile nane gubanu nyamagaŋ kilam tuku ake pirokade. \pi1 Afu buk gubak minnaig ta nane kile maro ŋak minig. \pi1 Pino kame buk niŋkanu minnaig ta ne nane sinzaŋniŋgit le kile kutu suŋgomba kile-patikade. \pi1 Afu buk kutu suŋgomba kile-patikinaig ta nane kile niŋanu minamŋgaig. \pi1 \v 6 O Suŋgo, ne taŋgo abo minig ta baleniŋgit le kumig. Afu kume likinaig ta ne maŋ abo tugu niŋgit. \pi1 Ne taŋgo kumig ta kilmba patikate le kumanu mbal tuku tumbraŋ kinig ta maŋ luka kilit sulumba abo tugu niŋgit. \pi1 \v 7 Ne nane afu ndametiŋ sugo ŋak ta sanzal pileniŋgit sulumba sanzal mbal ndametiŋ suŋgo niŋgit. \pi1 Ne taŋgo nyu ŋak te-ibeŋte sulumba taŋgo nyu kugatok ta taŋgo pino am mbolŋge nyu suŋgo tuwit. \pi1 \v 8 Ne nane agaŋ ndende kugatok sanzal minig ta turkate le nane agaŋ ndende kumuŋ minig sulumba taŋgo nyu sugo ŋak ta ndoŋ ulendikade le nyu sugo niŋgig. \pi1 O Suŋgo, ne kilke te te-mayokna sulumba agaŋ ndende yeki yeki patikina. \pi1 \v 9 Ne naŋe miŋge kumnemŋge minig mbal tuku kume purte sulumba ne nane kulatkate. \pi1 Afu ne idus ndanade ta ne nane kilmba piti niŋmba patikate le ma furir sinamŋge ŋgisinuŋgaig. \pi1 Taŋgo saŋgri ŋaigo ta nane naŋgine saŋgri tambi minam kumuŋ kuga. \pi1 \v 10 O Suŋgo, ne samba mbolŋge kuaila pilit le suŋgomba fudukate le ne naŋe ŋgueu mbal ŋakmba ŋaigo siglikate. Ne taŋgo pino kilke tugu ŋakmba mbolŋge kilmba pasa mbolŋge patika nane pileniŋgit. Ne gabat suŋgo madina ta saŋgri pilemba nyu suŋgo nuŋe kuasmbi ŋgamukŋge tuwit ŋgina. \m \v 11 Hana nu yabaŋ deŋpurmba nu taŋgo nuŋe Elkana ndoŋ luka naŋgine tumbraŋ Rama kinaik le Samuel nu Siloŋge Suŋgo tuku piroka minna le Elaiŋge nu kulatka minna. \s1 Elai tuku kiŋo kat nuŋe nale maŋau ŋaigonu ke likinaik \p \v 12 Elai tuku kiŋo kat nuŋe ar ta nale mugru sambek. Nale Suŋgo idus ndanaik. \v 13 Nale pris kame taŋgo pino mbolŋge agaŋ ndende kilam tuku tukul maŋau ta dubi ndanaik. Taŋgo ande atraukam tuku agaŋmor tumba waimmbi kusirkam bafumba minanu ta nale piro taŋgo ande kukulanu le nyagi tumba kumba \v 14 waim sinamŋge nyagimbi ndem deŋŋga kilmba kumba nikanu. Israel mbal atraukam Silo prowanu ta nale wam ndui ta ndo kanu. \p \v 15 Taŋamba ndo taŋgo ande agaŋmor kuyanu te-si ndamba pa mbolŋge piye ndaka minanu ta piro taŋgo ta promba taŋgo ta teŋenmba sawanu: Pris tuku ndem afu abonu ta kile-sa le nuŋe pasokuwa. Nu ndem kusirkanu ta nu mbulit. Nu ndem abonu ndo nzalite ŋga sawanu. \v 16 Taŋgo ta ndek lafumba sawanu: Ye atraukam tuku tukul maŋau ta dubimba amboŋga kuyanu ta pambi pasoki le ugwaig le ŋgumneŋga ne ndem ndaŋ nzalinuwa kande ne kila ŋga sawanu ta piro taŋgo ta ndek sawanu: Kuga. Ne kile ndo ye sa. Kuga ta ye yiŋe waimbi kilamŋgit ŋganu. \v 17 Wam ta mbolŋge Elai tuku kiŋo ar ta nale Suŋgo am mbolŋge mbaranu le taŋgo pino nane Suŋgo atraukam tuku tukul maŋau ta ake agaŋ taŋaŋ ŋga talakanu. \p \v 18 Samuel nu kiŋo mo minna ta nu pris tuku mindepiye tawi tiŋmba Suŋgo tuku piroka minna. \v 19 Ina nuŋe yar mindek nu tuku tawi fudiŋndo wakeimba tumba atraukam tuku ait mbolŋge taŋgo nuŋe ndoŋ kumba ka nu tambinu. \v 20 Taŋawanu le Elaiŋge Elkana le piyo nuŋe nyaro nikmba sakanu: Suŋgoŋge piyo naŋe sinzaŋwa le kiŋo Suŋgo tunaik te lafunu maŋ kutu afu kile-patikamŋgat ŋga sanikanu le nale luka nakile tumbraŋ kambinu. \p \v 21 Kile Suŋgoŋge Hana sinzaŋ mayena le Hana nu kiŋo keŋmba kulim armba kile-patike likina ta Samuel nu Suŋgo tuku piroka minmba ma ma mbanzoŋgina. \p \v 22 Elai nu buk saibo pile mayena le nu tuku kiŋo kat nuŋe ar ta nale maŋau ŋaigonu kumba Suŋgo tuku baibai malaŋga tugum taŋge pirokinaig pino kame ta ndoŋ tuma kinyanu wam ta Israel taŋgo pino kaŋgermba kumba ka Elai samba kubeu tunaig le nu isna sulumba \v 23 nuŋe kiŋo ar ta sanikina: Tale ndaŋam maŋau ŋaigonu ta kade? Tale taŋade le taŋgo pino ŋakmbaŋge tale tuku maŋau ŋaigonu kade ta tuku sakade le iset ŋgina sulumba \v 24 sakina: O kiŋo kame, tale maŋau mbarmbarde ta kusrewap. Taŋgo pino ŋakmbaŋge tale wam mbarmbarde ta tuku sakade. Tale Suŋgo tuku piro mbal ndoŋ maŋau ŋaigonu kade ŋgade ta wam mayenu kuga. \v 25 Taŋgo andeŋge taŋgo inum mbolŋge mbarwa ta Kuateŋge pasa ta te-timba maŋau ta kume seramŋgat. Taŋgo ande Suŋgo kumammba mbarwa ta imaŋge ŋgamuŋge tiŋga pasa ta te-timba kume seramŋgat e ŋga sanikina. Taŋakina ta Suŋgo nu buk nale balenikam tuku wamdus kuyarkina tukunu nale mam nakile tuku pasa ta ise ndakinaik. \p \v 26 Samuel nu mbanzoŋgina le taŋgo pino ŋakmba Suŋgo mata nane nu make pilnaig. \s1 Taŋgo andeŋge Elai dir pasa sana \p \v 27 Taŋamba minnaig ma ma ait ande Kuate tuku piro taŋgo ande Elai sota prona sulumba Suŋgo tuku miŋge tumba sana: Mbuŋ\f + \fr 2:27 \ft Tuan taŋgo ta nu Aron tuku Elai sana\f* naŋe nuŋe kuasmbi ndoŋ Isip gabat suŋgo Farao tuku piro taŋgo minnaig le ye kilimok nane tugumŋge mayokkan sulumba \v 28 Israel tugu ŋakmba ŋgamukŋge mbuŋ naŋe tumba yiŋe pris minam tuku madiwen le nuŋge pris tuku tawi ta tiŋmba atrau mbain mbolŋge pa guwa mundur mayenu ŋak ta pilmba minanu. Taŋawanu le yeŋge agaŋmor atrauka pasokanu ndem ta nu nuŋe ndare kame ndoŋ nyuwaig ŋga saniŋgen. \v 29 Ta tuku ne ndaŋam tuku yiŋe wande mbolŋge agaŋmor baleniŋmba atraukam tuku wam ta talaka kiŋo kat naŋe ar ta tuku wamdus suŋgo ŋak minmba ye gilaiŋga tane agaŋmor ndemnu kuya ŋak ŋak ta nyumba sugo ŋaigode? \v 30 Ye tane Israel mbal tuku Mbara Suŋgo ye o buk tane tuku mbuŋ kat taŋgine teŋenmba saniŋgen: Tane taŋgine ndare ndoŋ ye tuku am mbolŋge pris piroka minmba minamŋgaig ŋga saniŋgen ta kile tane maŋ piro ta ke nda. Taŋgo ima nu ye tuku nyu te-duŋguwa ta yeŋge nu nyu suŋgo tambimŋgit. Taŋgo ima nu ye talayate ta yeŋge nu mata talawamŋgit ŋgina. \v 31 Ne ise tiwa. Mine minemba ye ne naŋe tugu ndoŋ saŋgri kile-ibeŋki le tane saibo patika kume nda. \v 32 Tane sinamanzerka minap le ye Israel mbal afu sinzaŋ mayeniŋgi le ne tuku tugu nane ndo saibo patika kume nda. \v 33 Ye ne tuku ndare afu mapeki le pris piroka minwaig ta nane mbarmba piti ne tinwaig le ne tuku wamdus tatrukamŋgat. Naŋe ndare ta ŋakmba taŋgo ŋgaro lewaig sulumba saibo patika kume nda. \v 34 Ne tuku kiŋo armba Hofni le Pineas nale ait ndui ta mbolŋge ndo kumamŋgaik. Taŋawaik le ne pasa ŋakmba sanet ta son ŋgamŋgat. \v 35 Ye pris ande kateseknu madiwi le nu ye ndoŋ wamdus ulendi ŋak pris piro biywa le ye nu tuku kuasmbi ndo sinzaŋniŋgi le nu ye tuku am mbolŋge pris piroka minmba minamŋgat. \v 36 Taŋawa le ne tuku ndare ande minwa ta nu pris ta sota kumba dagol tidroŋga ndametiŋ bret fambonu nu tuwa ŋga sawa sulumba sawamŋgat: Ne ye pris piro ande sa le ye piroka nyamagaŋ afu kili ŋga sawamŋgat ŋga Elai sana. \c 3 \s1 Kuate nu Samuel ndoŋ pasatina \p \v 1 Samuel nu kiŋo mo minna sulumba nu Elai turturmba Suŋgo tuku piroka minna. Ait ta mbolŋge Suŋgo nu tuan taŋgo suŋgomba wam pagu pasa nda niŋganu. Nane ndui ndui ndo kiŋatanu suk wam afu tumniŋganu le kaŋgerkanu. \p \v 2 Elai nu buk am ŋaigoŋginaig le furir ande mbolŋge nu wandek sinam taŋge kinymba minna le \v 3 Samuel nu tukul wande sinam taŋge kinyna. Kuate tuku tukul bokis mata wande ndui ta sinamŋge minna. Lam buluŋga minna le mafewam patikina le \v 4 Suŋgo nu Samuel wikina le nu ndek woka sakina: Ye ilet o ŋgina sulumba \v 5 pinderka kumba Elai sana: Neŋge ye wikat e ŋgina kande Elai nu sana: Kuga. Ye ne nda wikit. Luka ka kinya ŋgina le nu luka ka kinyna. \v 6-7 Kinyna le Suŋgo maŋ lato Samuel wikina ta Samuel nu katese ndana. Ta ndaŋam? Suŋgo nu buk nu tugum promba pasa ande sa ndana tukunu nu Suŋgoŋge wikina ta nu katese ndana. Ta tuku nu pastiŋga Elai sota kina sulumba sana: Neŋge ye maŋ wikat e ŋgina kande Elai nu lafumba sana: O kiŋo, yeŋge ne nda wikit. Luka ka kinya ŋgina le nu maŋ luka ka kinyna. \v 8 Taŋamba kinyna le Suŋgo maŋ lato Samuel wikam keŋna le nu maŋ aboŋgina sulumba Elai sota kumba sana: Neŋge ye wika minit e ŋgina. Taŋakina le Elai nu wamdus puluna le Suŋgoŋge kiŋo te wikate ŋga idusna sulumba \v 9 Samuel sana: Luka ka kinya le nu maŋ ne wikuwa kande teŋenmba sawa: O Suŋgo, ye ne tuku piro taŋgo. Ne ye saya le isi ŋga sawa ŋgina. Taŋakina le Samuel luka ka kinyna. \p \v 10 Samuel nu kinymba minna le Suŋgo nu maŋ lato nu tugum promba wika sakina: Samuel, Samuel ŋgina le Samuel nu woka sakina: O Suŋgo, ye ne tuku piro taŋgo. Pasa saya le ye isi ŋgina. \v 11 Taŋakina le Suŋgo ndek Samuel sana: Mine minemba ye Israel mbal ŋgamukŋge wam ande ki le nane ŋakmba ismba piriri ŋayowamŋgaig. \v 12 Ait ta mbolŋge ye wam afu Elai tuku ndare mbolŋge ke likam tuku buk saken ta kumumba nane mbolŋge kamŋgit. \v 13 Ye buk nu sawen. Nu tuku kiŋo ar ta ye kumammba ŋgumnem pasa sakade ta Elai nu kila ta nu nale peu ndanikit tukunu yeŋge nu tuku ndare tuturmba kaŋgat ta piti sugokanu niŋgamŋgit. \v 14 Ta tuku ye Elai nuŋe kuasmbi siŋka pasa saŋgrinu saniŋgen. Nane ye tuku atraukamŋgaig ta ye nane tuku une ŋaigonu ta sauka gilaiŋge nda ŋga Samuel sana. \p \v 15 Samuel nu nuŋe mbain mbolŋge kinymba minna le ka mafena. Mafena le maratukuk nu aboŋga tiŋga ka Suŋgo tuku Wande malaŋga talke likina sulumba wam kiŋatanu suk kaŋgermba isna ta Elai sawam kuru-kurukina. \v 16 Taŋana le Elai nu wika sana: Kiŋo ya, ne ilmba o ŋgina le Samuel nu ndek sana: Au. Ye ilet o ŋgina sulumba nu sota kina le \v 17 Elai nu kusnana: Kuate nu ne ndaŋmba sanat? Ye mbolŋge pasa afu yabu ndaka. Ne ye mbolŋge pasa afu yabuka ta Kuateŋge ne mapene nda ŋga sana. \v 18 Taŋaka sana le Samuel nu pasa ŋakmba isna ta nu kubeu tuna. Nu pasa ande yabu ndakina le Elai ndek nu sana: Nu Suŋgo. Nu wam ndaŋ kam bafuwa ta nu kuwa ŋgina. \p \v 19 Taŋamba minnaig ma ma Samuel nu suŋgoka taŋgo ŋgaro lena le Suŋgo nu mara mindek nu ndoŋ minna. Samuel nu wam afu prowam tuku sakanu ta Suŋgoŋge alonu kile-mayokanu. \v 20 Taŋamba minna le Israel ma tugu ŋakmba mbolŋge taŋgo pino ŋakmba nane Samuel Suŋgoŋge tuan taŋgo madina ta nane kila pilnaig. \v 21 Suŋgo nu mara mindek Silo tumbraŋŋge Samuel tugum promba nu wam pagu pasa sawanu. Taŋawanu le Samuel nu pasatanu ta Israel mbal ŋakmba nane nu isanu. \c 4 \s1 Filistia mbalŋge tukul bokis ta Israel mbal yaikinaig \p \v 1 Ait ta mbolŋge Israel mbal nane Filistia mbal ndoŋ kame buwam saka ka Eben-Eser\f + \fr 4:1 \ft Eben-Eser nyu ta tugunu Tur Ndame\f* tumbraŋŋge ma tumba kame tuku kuanekinaig le Filistia mbal mata nane Efekŋge ma tumba kame tuku kuanekinaig. \v 2 Taŋamba minnaig sulumba Filistia mbal nane ulendika ma gutoŋ taŋge Israel mbal ndoŋ kame bunaik sulumba kame saŋgri tiŋgina le nane Israel mbal kile-ibeŋka taŋgo 4,000 taŋaŋ bale farniŋginaig. \v 3 Taŋanaig le kame taŋgo afu ta luka Eben-Eser promba Israel mage mage wam kubeu niŋginaig le nane naŋgine naŋgine sakinaig: Ndaŋam tuku Suŋgo nu sine ŋgumnesiŋmba Filistia mbal sinzaŋniŋgit le nane sine bale far sulude? Sine Silo kab sulumba Suŋgo tuku pasa katanu bokis ta tumba probe le bokis taŋge sine sinzaŋsiŋguwa le ŋgueu mbal nane sine suluwe nda ŋginaig. \v 4 Taŋamba nane taŋgo afu kukulniŋginaig le Silo kinaig sulumba Suŋgo Saŋgri Ŋayo eŋel kanunu armba ŋgamukŋge minyok minit nu tuku pasa katanu bokis ta tumba luka ilnaig. Elai tuku kiŋo armba Hofni le Pineas mata bokis ta ndoŋ ndoŋ ilnaik. \p \v 5 Nane Suŋgo tuku pasa katanu bokis ta tumba pronaig le Israel mbal nane kaŋgermba gare-gareka wika raunaig le kilke buru-burukina. \v 6 Taŋanaig le Filistia mbal nane zigna ta ismba naŋgine naŋgine sakinaig: i ... Ndaŋam saka nane Hibru mbal si taŋamba wika raude ya ŋginaig le nane afu pro saniŋginaig: Suŋgo tuku tukul bokis tumba prowaig ŋginaig le nane pasa ta ismba \v 7 nane kuru kuru mayemba sakinaig: i ... Kile naŋgine mbara nane tuku tumbraŋ towat. Kile sine ndaŋamŋgig? Sine maŋau ande taŋaŋ buk kaŋger ndageŋ. \v 8 Imaŋge sine sinzaŋsiŋguwa le nane tuku mbara Saŋgri Ŋayo ta sine ŋaigo siglike nda. Mbara taŋge ma baknu mbolŋge Isip mbal piti yeki yeki niŋgina tuku. \v 9 Hibru mbal si amboŋga sine tuku piro mbal minnaig ta kile sine maŋ nane tuku piro mbal minbekig tukunu sine kuru kuru ndaka saŋgri tiŋga kame bube ŋginaig. \v 10 Taŋakinaig sulumba Filistia mbal nane saŋgri tiŋga kame bunaig sulumba Israel mbal kile-ibeŋka nane suŋgomba bale farniŋginaig le nane afu kua ka Eben-Eser kinaig. Ki ait ta mbolŋge nane Filistia mbalŋge Israel taŋgo 30,000 bale farkinaig sulumba \v 11 Kuate tuku tukul bokis ta yaika tumba Elai tuku kiŋo armba Hofni le Pineas mata balenikinaik le kumnaik. \p \v 12 Kile Benyaminnu taŋgo ande kame ma ta kusremba nuŋe tawi fetfetmba kilke roka kilmba gabat pisnemba pinderka kua ka ka Silo prona. \v 13 Prona ta Elai nu ndin makembiŋge nuŋe minyo mbili mbolŋge minyoka ndin kulatka Kuate tuku tukul bokis ta tuku wamdus sulumba minna. Minna le taŋgo ta nu promba tumbraŋŋge taŋgo pino ŋakmba kame mbolŋge maŋau prowe likinaig ta kubeu niŋgina le nane ismba ŋgamuŋgal ŋaigoŋga malmbi wika raunaig. \v 14 Taŋanaig le Elai nu malmbi wika raunaig ta ismba kusnaŋga sakina: Nane ndaŋam tuku taŋade ŋgina. Taŋaka minna le taŋgo ta pinderka kumba Elai tugum promba wam kubeu tuna. \v 15 Elai buk yar 98 tumba saibo pile mayemba am tukulkina. \p \v 16 Kile taŋgo taŋge nu sana: Ye kile ndo kame ma kusremba kua ka te prowet ŋgina le Elaiŋge nu kusnana: Kiŋo, ame maŋau prowe likaig ŋgina. \v 17 Taŋamba kusnana le taŋgo pasa tumba prona taŋge pasa lafumba sakina: Filistia mbalŋge sine tuku kame taŋgo suŋgomba bale farkaig le sine Israel mbal nane ram kua kagig. Ne tuku kiŋo armba Hofni le Pineas mata balenikaik sulumba Kuate tuku tukul bokis ta turmba taig ŋga Elai sana. \v 18 Elai nu saibo butuknu tukunu taŋgo ta nu Kuate tuku tukul bokis tinaig ta tuku sakina le nu ŋgumnem-ŋgumnem nuŋe minyo mbili mbolŋge fonde malaŋga tugum taŋge ndeka nduku ŋgurmba kumna. Nu Israel mbal kulatka minna ta yarnu 40. \p \v 19 Pineas piyo nuŋe ta nu fuŋgulok minmba kiŋo te-palmbim tuku ait buk patukina le nu Filistia mbalŋge Kuate tuku tukul bokis tumba rugan nuŋe le taŋgo nuŋe kumnaik pasa ta ismba nu pirerek purka kiŋo te-pilna. \v 20 Taŋamba nu ŋgaro rar suŋgo tumba kumam bafuna le nu kulatkinaig pino kame taŋge nu sanaig: Ne kuru kuru ndaka. Ne buk kiŋo te-palet ŋginaig ta nu pasa ande lafu ndamba ise ndo ka \v 21-22 nu kiŋo ta nyunu Ikabod ŋgina sulumba sakina: Sine Israel mbal kile nyu kugatok ŋgina. Ta ndaŋam? Nane tukul bokis yaika tumba rugan nuŋe le taŋgo nuŋe kumnaik ta tuku nu idusmba pasa ta taŋamba sakina. \c 5 \s1 Filistia mbal Suŋgoŋge piti niŋgina \p \v 1 Filistia mbalŋge Kuate tuku tukul bokis ta tumba Eben-Eser tumbraŋ kusremba kuramba tumba naŋgine tumbraŋ suŋgo Asdod kinaig ka \v 2 taŋge tukul bokis ta tumba naŋgine mbara Dagon tuku zugu wandekŋge Dagon kanunu tugum taŋge pilnaig le minna. \p \v 3 Mafena le maratukuk tiŋga Asdod mbal nane aboŋginaig sulumba zugu wandek ta kumba mambilnaig kande naŋgine mbara Dagon kanunu ta Suŋgo tuku tukul bokis ta tugum ibeŋ kilke mbol taŋge ndeka truk ka minna le kaŋgernaig sulumba tumba nuŋe ma mbolŋge te-timba pilnaig le ka furirna le nane kinynaig. \p \v 4 Kinymba mafena le maratukuk tiŋga maŋ wandek kumba mambilnaig kande naŋgine mbara Dagon kanunu ta Suŋgo tuku tukul bokis ta tugumŋge maŋ ndeka truk ka minna le kaŋgernaig. Ŋgarosunu ndo maye minna ta gabatnu wainu arŋeŋ ŋgurka ibeŋ malaŋga tugum taŋge bagarok minnaig le kaŋgerkinaig. \v 5 Wam ta mbolŋge kile Dagon tuku pris kame taŋgo kame mata nane zugu wandek ta kambim bafumba ta nane Dagon kanunu bagarok minna magot ta lukamba sinam kinig. \p \v 6 Kile Suŋgoŋge Asdod mbal tumbraŋ afu Asdod patukŋge minnaig ta ŋaigo siglika piti suŋgokanu niŋgina le kamka ŋaigonu nane tuku ŋgarosu mbolŋge prowe likinaig. \v 7 Taŋanaig le Asdod mbal maŋau ta kaŋgermba nane ndek sakinaig: Israel mbal tuku Mbaraŋge sine tuku mbara Dagon sine turmba ŋaigo siglikate tukunu sine nane tuku tukul bokis te pilbe le tumbraŋ ande kuwa ŋginaig. \p \v 8 Taŋakinaig sulumba nane Filistia tuku gabat kame ta maŋgurkuwaig ŋga pasa patike likinaig le nane promba maŋgurkinaig. Maŋgurkinaig le Asdod mbalŋge kusnaniŋginaig: Sine kile Israel mbal tuku Mbara tuku tukul bokis ta tumba ndaŋamŋgig ŋginaig le nane pasa lafumba saniŋginaig: Tumba kuramba Gat tumbraŋ kape ŋginaig le nane Kuate tuku tukul bokis ta tumba kinaig ka Gat tumbraŋŋge pilnaig le minna. \p \v 9 Taŋanaig le Suŋgoŋge tumbraŋ ta tuku taŋgo pino kutu kame ŋakmba ŋaigo siglikina le kamka ŋaigonu nane tuku ŋgarosu mbolŋge prowe likinaig le nane kuru kuru suŋgo tumba wamdus fulilke likinaig. \v 10 Taŋanaig le nane Kuate tuku tukul bokis ta pilnaig le Ekron tumbraŋ kina. Kina ka ta prona le nane Ekron taŋgo pino gagniŋgina le suŋgomba wika raumba sakinaig: Nane sine ŋakmba bale farkam saka Israel mbal tuku Mbara tuku tukul bokis ta tumba te prowaig ŋginaig sulumba \v 11 nane Filistia gabat kame ta maŋ kile-maŋgurka saniŋginaig: Israel mbal tuku Mbara tuku tukul bokis te siŋgine kutu kame sine turmba bale farkikat tukunu palpe le luka nuŋe minna tuku ma ta mbol kuwa ŋga saniŋginaig. Ta ndaŋam? Kuateŋge nane ŋaigo siglikina le nane suŋgomba kume likinaig. \v 12 Afu kume ndakinaig ta kamka nane tuku ŋgarosu mbolŋge prowe likinaig le nane ŋgaro rar tormba malmbi wika raumba minnaig. \c 6 \s1 Tukul bokis ta pilnaig le luka Israel kina \p \v 1 Suŋgo tuku tukul bokis ta Filistia mbal tugumŋge minna le ma ma tambun 7 kuganaig le \v 2 kile Filistia gabat kameŋge nane pris kame kagmai taŋgo kame kile-maŋgurka kusnaniŋginaig: Sine Suŋgo tuku tukul bokis te tumba ndaŋndaŋmba kamŋgig? Sine ndaŋndaŋmba tumba ka nuŋe ma mbolŋge palmbimŋgig ŋginaig le \v 3 nane lafumba sakinaig: Tane Israel mbal tuku Mbara tuku tukul bokis ta ake sinaŋ palpe le kine ndakuwa. Tane mbar maŋau kinaig ta tuku atrau agaŋ afu turmba patikap le kuwaig le naŋgine Mbara taŋge tane tuku guaze pitaikuwa le nu ndaŋam tuku tane piti tiŋgit ta tugunu katesewamŋgaig ŋga saniŋginaig. \p \v 4 Taŋakinaig le gabat kameŋge maŋ lato kusnaniŋginaig: Sine nu garewa ŋga ame agaŋ patikube ŋginaig le nane lafumba saniŋginaig: Sine Filistia tuku gabat sugo 5 ta taŋgo pino turmba guaze ndui taŋge ŋaigo siglikate tukunu nane nduik nduik ta madiniŋmba golmbi kamka kanunu 5 wakeikap sulumba sib sine tuku ma ŋaigo siglikade ta tuku kanunu 5 wakeika ta turmba patikap le kuwaig. \v 5 Tane taŋamba Israel mbal tuku Mbara nyu te-duŋgap le nu tane, taŋgine mbara kame, taŋgine kilke turmba ŋaigo sigli ndakuwa. \v 6 Tane Isip mbal Farao ndoŋ wamdus kareŋ pilnaig taŋamba nda kap. Suŋgoŋge nane pilendo niŋmba piti yeki yeki niŋgina le nane Israel mbal pitaikinaig le kinaig wam ta tane ŋgilai ndaŋgap ŋginaig sulumba \v 7 saniŋginaig: Tane makau armba paŋgarnu fat ŋak piro nda niŋganu ta kilap sulumba karis ande kiteknu tumba makau arŋeŋ karis ta mbolŋge kusmba fatnu ta patikap le luka naŋgine fonde sinam kuwaig. \v 8 Taŋamba Suŋgo tuku tukul bokis ta tumba karis mbolŋge palpe sulumba taŋgine mbar maŋau kinaig ta tuku peuka agaŋ kame kanunu golmbi wakeikanu ta kilmba bokis fudiŋndo ande sinamŋge patika tukul bokis ta gemmba pilmba makau armba ta sisilaniŋgap le kuwaik. \v 9 Makau armba ta kuwaik le kaŋgerndo ka minap. Nale tukul bokis ta karis ŋak didikumba ndin dubimba Bet-Semes tumbraŋ kuwaik ta sine katesewamŋgig Israel mbal tuku Mbara taŋge sine piti sersiŋgina ŋga idusamŋgig. Ko makau armba ta lukuwaik ta sine katesewamŋgig Mbara taŋge sine piti ser ndasiŋgina. Piti te ake sine mbolŋge prona ŋga idusamŋgig ŋga gabat kame ta saniŋginaig. \p \v 10 Kile taŋgo kame ta taŋamba kuanekinaig sulumba makau paŋgarnu armba fat ŋak ta kilmba karis mbolŋge kusmba fatnu ta kilmba luka fonde sinamŋge patikinaig. \v 11 Taŋanaig sulumba Suŋgo tuku tukul bokis ta tumba sib le kamka kanunu golmbi wakeikinaig bokis ŋak ta turmba tumba karis mbolŋge patikinaig le \v 12 makau armba ta pitik ndo ndin suŋgo Bet-Semes tumbraŋ kina ta dubimba witimba witimba kinaik. Kinaik ta nale mbilmbil ndaka kine ndo kinaik le Filistia tuku gabat sugo 5 ta nale ŋgumnem dubika kinaig ka Bet-Semes tuku kilke ta mbol pronaig. \p \v 13 Nane Bet-Semes mbal ma gutoŋ taŋge wit magekinaig le kugerka minmba tandeka mambilnaig kande tukul bokis ta prona le kaŋgermba nane gare-garekinaig. \v 14-15 Karis ta ka Bet-Semesnu taŋgo Yosua tuku piro sinam ta promba makau armba ta kinaik ka ndame suŋgo ande tugumŋge tiŋginaik. Tiŋginaik le nane Levi tuku kuasmbiŋge Suŋgo tuku tukul bokis ta tumba agaŋ kame kanunu golmbi wakeika sigrikinaig bokis ŋak ta turmba kilmba ndame suŋgo mbol taŋge patikinaig le Bet-Semes mbal taŋge karis mbainnu ta panu ŋga sambrimba kat fetfetnaig sulumba makau armba ta balenikmba Suŋgo atrauka pambi pasokinaig le uge suglukinaik. Ki ait ta mbolŋge nane atrau ta kumba agaŋmor afu turmba baleniŋmba Suŋgo atrauka pasokinaig le uge suglukinaig. \v 16 Nane wam ta kinaig le nane Filistia gabat sugo 5 ta kaŋgernaig sulumba ki ait ndui ta mbolŋge nane luka naŋgine tumbraŋ Ekron kinaig. \p \v 17 Nane Filistia mbalŋge naŋgine mbar maŋau kinaig ta tuku piti peuka kiga agaŋ kamka kanunu golmbi wakeikinaig ta ande Asdod tuku ande Gasa tuku ande Askelon tuku ande Gat tuku ande Ekron tuku. \v 18 Taŋamba ndo Filistia gabat sugo 5 ta tumbraŋ sugokanu fondembi korniŋganu tumbraŋ foŋfoŋ afu turmba kulatkinaig ta kumumba sib kanunu mata nduik nduik kidemba patikinaig. \p Bet-Semesnu taŋgo Yosua tuku piro sinamŋge ndame suŋgo ta mbolŋge Suŋgo tuku tukul bokis pilnaig ta idusam tuku ndame ta kile minit. \p \v 19 Kile Bet-Semes taŋgo afu nane Suŋgo tuku tukul bokis ta talka sinanu kaŋgernaig tukunu Suŋgo nane tuku taŋgo 70 bale farkina le taŋgo pino nane Suŋgoŋge nane ŋgamukŋge piti taŋamba kina ta tuku wamdus tatruka malmbikinaig sulumba \v 20 naŋgine naŋgine sakinaig: Mbara Suŋgo te nu purfeŋnu ndo. Ande nu kumammba mbarwa ta nu mapewe nda tukunu sine tukul bokis te pilbe le ani kaŋgat ŋginaig. \p \v 21 Taŋamba nane taŋgo afu kukulniŋginaig le ka Kiryat-Yarim mbal saniŋginaig: Filistia mbalŋge Suŋgo tuku tukul bokis ta pilnaig le sine tugum teŋge minit. Tane ndeka tumba mbumba kape ŋga saniŋginaig. \c 7 \p \v 1 Taŋakinaig le Kiryat-Yarimnu taŋgo kame promba Suŋgo tuku tukul bokis ta suku silimba waimbi tumba kinaig ka Abinadab tuku wande biŋ mbolŋge minna ta mbolŋge pilnaig. Pilnaig sulumba nu tuku kiŋo nuŋe Elasarŋge tukul bokis ta kulatkuwa ŋga madinaig. \s1 Samuel nu Israel mbal kulatkina \p \v 2 Tukul bokis ta Kiryat-Yarim tumbraŋŋge minna le ma ma yar 20 kinaig. Ait ta mbolŋge Israel mbal nane sinamanzerka minmba Suŋgoŋge turka sinzaŋniŋguwa ŋga wika yabaŋmba minnaig. \v 3 Taŋamba minnaig le Samuelŋge ndek Israel mbal ŋakmba saniŋgina: Tane ŋgamuŋgal biye mbilmba Suŋgo ndo dubiwam idusmba kande tane mbara kise kise ŋakmba ŋgumneniŋmba Astarte ŋgade pino kanunu ta turmba kusrewap sulumba tane Suŋgo ndoŋ ulendika nu tuku miŋge kumnemŋge ndo minap. Taŋawap le nuŋge tane turtiŋmba sinzaŋtiŋguwa le Filistia mbal tuku saŋgri kile-ibeŋkamŋgaig ŋga saniŋgina. \v 4 Taŋakina le Israel mbal naŋgine yabri mbara kusrekinaig sulumba yabri mbara Baal le Astarte tuku kanunu ta pitaika Suŋgo tuku miŋge kumnemŋge ndo minnaig. \p \v 5 Taŋanaig le Samuelŋge Israel mbal ŋakmba tuku pasa pilmba sakina: Tane ŋakmba pro Mispaŋge maŋgurkap le yeŋge tane tuku ŋga Suŋgo yabaŋamŋgit ŋgina. \v 6 Taŋamba saniŋgina le nane ŋakmba promba Mispaŋge maŋgurkinaig sulumba nane kule burok sinam taŋge kule kunymba Suŋgo atraukam tuku kutunaig. Taŋamba nane sakinaig: Sine Suŋgo am mbolŋge unekigeŋ ŋga saka nyamagaŋ pinka minnaig le ki ka butuŋgina. Taŋamba Samuel nu Mispaŋge nane tuku piti ismba pasa afu kile-tidiŋgina. \p \v 7 Israel mbal Mispaŋge maŋgurkinaig ta Filistia mbal nane isnaig sulumba gabat sugo afu naŋgine kame kuasmbi ndoŋ kame ilnaig. Kame ilnaig le Israel mbal nane pasa ta ismba kuru-kurukinaig sulumba \v 8 Samuel sanaig: Ne siŋgine Mbara Kuate Suŋgo yabaŋa le nuŋge sine sinzaŋsiŋguwa le sine Filistia mbalŋge ŋaigo siglike nda ŋginaig. \v 9 Taŋakinaig le Samuel ndek sipsip fatnu ande tumba balemba Suŋgo tuku atrauka ŋak piyna le ugna. Ugna le Suŋgoŋge Israel mbal turniŋguwa ŋga yabaŋna le Suŋgo nu isna. \p \v 10 Samuel nu atrauka minna le Filistia mbal buk nane ndoŋ kame buwam tuku ilmba patuniŋginaig. Patuniŋginaig le Suŋgoŋge pitik ndo kuaila pilna le samba mbolŋge nane tugum taŋge suŋgomba puluka nane tuku wamdus ŋginŋgan serniŋgina le nane kuru kuru mayemba kua ka sili-silinaig. \v 11 Taŋanaig le Israel mbalŋge Mispa kusremba Filistia mbal kile-dubiŋga bale farka kinaig ka ka Bet-Kar tumbraŋ pronaig. \p \v 12 Kile Samuelŋge ndame suŋgo ande tumba Mispa tumbraŋ Sen tumbraŋ ŋgamu-ŋgamuŋge te-tina sulumba sakina: Suŋgoŋge sine tur mayekat ŋgina. Taŋakina sulumba ndame ta nyunu Eben-Eser\f + \fr 7:12 \ft Eben-Eser nyu ta tugunu Tur Ndame\f* ŋgina. \p \v 13 Samuel tuku ait mbolŋge Suŋgo nu Filistia mbal ŋaigo siglika peuniŋgina le nane maŋ Israel kilke mbol pro ndanaig. \v 14 Israel mbal tuku tumbraŋ afu buk Filistia mbalŋge kame bumba yaike likinaig ta Ekronŋge tugu pilmba ka Gatŋge tiŋgina ta kile Israel mbal maŋ naŋgine luka kilnaig. Taŋanaig sulumba tumbraŋ kame ta tuku kilke ta nane Israel mbalŋge Filistia mbal ndoŋ kame bumba ŋakmba luka yaika kilnaig. Taŋamba Israel mbal nane mine mayemba Kanan mbal ndoŋ mata ŋgan minnaig. \p \v 15 Samuel nu mara mindek Israel mbal kulatka minna sulumba \v 16 nu yar mindek Betel Gilgal Mispa kumba tumbraŋ keŋmba ta kidemba lika taŋgo pino tuku piti gubra ismba kile-tidiŋganu. \v 17 Kile-tidiŋge deŋpurniŋmba nu luka nuŋe tumbraŋ Rama kambinu ka tumbraŋ taŋge mata nu pasa kile-tidiŋganu. Ramaŋge minna sulumba nu ndame turŋaŋga Suŋgo atraukam tuku pa laŋlaŋ ande wakeina. \c 8 \s1 Israel mbal nane gabat suŋgo madiwam tuku sakinaig \p \v 1 Samuel nu saibo pilmba nuŋe kiŋo ar ta Israel mbal kulatkuwaik ŋga madinikina. \v 2 Kiŋo mulum ta nyunu Yoel. Mambo nuŋe nyunu Abia. Berseba tumbraŋŋge nale Israel mbal kulatka minnaik. \v 3 Kulatka minnaik ta nale mam nakile tuku wam ta dubi ndanaik. Nale ndametiŋ tuku ndo wamdus ŋak. Nale pasa tugusemba pileniŋmba kaŋger ndaka ande ndametiŋ nale nikuwa ta pasa mbolŋge te-ti ndawanu. \p \v 4 Kile Israel mbal tuku gabat sugo sugo ŋakmba maŋgurkam Samuel sota Rama kinaig sulumba \v 5 Samuel sanaig: Ne isa. Ne buk saibo pilit ta ne tuku kiŋo ar ta nale ne maŋau kina taŋamba ke ndakade. Ta tuku ne gabat suŋgo ande madiwa le sine kulatkuwa. Kilke afu minig taŋamba ŋga Samuel sanaig. \p \v 6 Nane gabat suŋgo madiwam tuku sakinaig ta Samuel nu pasa ta tuku gare ndana le nu Suŋgo yabaŋmba kusnana. \v 7 Kusnana le Suŋgo nu ndek sana: Taŋgo pino nane ame maŋau ne ndoŋ sakuwaig ndeta ne ismba dubiwe niŋga. Nane ne pitai ndanade. Kuga. Ye nane tuku Suŋgo mine ndaki ŋga nane ye pitaiyade. \v 8 Ye o buk nane Isipŋge kilmba te prowen ta nane ye ŋgumneyumba mbara afu tuku nyu kile-duŋge likinaig. Nane mara mindek ye mbolŋge kade ta kile ne mbolŋge mata kade. \v 9 Ta tuku ne nane tuku miŋge dubiwa sulumba riroŋ pasa saniŋmba gabat suŋgo nu ndaŋndaŋmba nane kulatkamŋgat ta bitekŋga saniŋga le iswaig ŋga Samuel sana. \p \v 10 Pasa ŋakmba Suŋgoŋge Samuel sana ta nu suk ka taŋgo pino gabat suŋgo madiwam sakinaig ta saniŋgina sulumba \v 11 sakina: Ye kile gabat suŋgo tuku piro maŋau tugu biteŋgi le tane isap. Gabat suŋgo ta nu teŋenmba kamŋgat. Nu tane tuku kiŋo afu kilwa le nu tuku kame mbal taŋaŋ minamŋgaig. Kame ait mbolŋge nane afu karis mbolŋge pinderkuwaig le afu hos mbolŋge pinderkamŋgaig. Nu tumbraŋ inum kambim bafuwa ta nu karis mbolŋge minyokuwa le nane afu nu mindemba pinderka amboŋga kaŋgaig. \v 12 Nuŋge nane afu kame gabat minam tuku madiniŋgamŋgat. Afu kame taŋgo 1,000 kulatkuwaig le afu kame taŋgo 50 kulatkamŋgaig. Tane tuku kiŋo kame afu nu tuku piro mbolŋge kilke pikmba nyamagaŋ ŋgukuwaig le afu nyamagaŋ magekuwaig le kilamŋgaig. Afu nu tuku kame agaŋ ndende wakeikuwaig le afu karis tuku agaŋ ndende wakeikamŋgaig. \v 13 Tane tuku kulim kame afu nu tuku gureŋ agaŋ ndende mundur mayenu ŋak ta wakeikuwaig le afu nu tuku paguwaig le afu nu tuku bret pasokamŋgaig. \v 14 Nu tane tuku nyamagaŋ piro, grep piro magenu, olif piro magenu ta ŋakmba yaika kilmba nuŋe gabat sugo sugo niŋgamŋgat. \v 15 Niŋguwa sulumba tane tuku wit grep muli ta ŋakmba kilmba fetka 9 tane tuku kusreka ndindo nuŋe tumba nuŋe gabat kame piro taŋgo kame niŋgamŋgat. \v 16 Nu tane tuku piro taŋgo, piro pino, taŋgo mo afu kilmba agaŋmor doŋki magenu ta pileŋga kilwa le nu tuku piroka minamŋgaig. \v 17 Taŋamba tane tuku sipsip ta kilmba fetka 9 kusreka ndindo nuŋe tamŋgat. Tane mata nu tuku piro taŋgo taŋaŋ minamŋgaig. \v 18 Ait ta mbolŋge tane taŋgine gabat suŋgo taŋgine madinaig ta tuku ndumor-ndumorkap ta Suŋgo nu tane tuku malmbi ise nda ŋga saniŋgina. \p \v 19 Taŋamba saniŋgina kande nane Samuel tuku pasa isam mbulnaig sulumba sakinaig: Kuga. Ne sine tuku gabat suŋgo ande madiwe siŋga. \v 20 Taŋabe sulumba sine kilke tugu afu minig taŋamba minamŋgig. Siŋgine gabat suŋgoŋge pasa siŋmba kulatkuwa sulumba kame ait prowa le nu sine kulatka kilmba ŋgueu mbal ndoŋ kame buwamŋgat ŋginaig. \p \v 21 Samuel nu nane pasa ŋakmba sakinaig ta ismba ka Suŋgo sana le \v 22 Suŋgo ndek lafumba sana: Naŋgine nzali ta dubimba gabat suŋgo madiwe niŋga ŋgina. Taŋakina le Samuel ndek Israel taŋgo ŋakmba saniŋgina le sili-silimba luka naŋgine tumbraŋ tumbraŋ kine likinaig. \c 9 \s1 Saul nu Israel mbal tuku gabat suŋgo mayok kina \p \v 1 Kis nu maror taŋgo ande. Nu nyu suŋgo ŋak Benyamin ma tugu mbolŋge minna. Kis mam nuŋe Abiel. Wa nuŋe Seror. Mbuŋ mbuŋ nuŋe Bekorat. Sikar sikar nuŋe Afia. Tumbraŋ mboŋ naŋgine Benyamin. \v 2 Kis tuku kiŋo nuŋe nyunu Saul. Saul nu saŋgrinu ŋgarosu tumail pasi maditaknu. Taŋgo ande nu suk Israel ŋgamukŋge mine ndakina. Israel ŋgamukŋge nuŋge ndo kuennu. \p \v 3 Nane minnaig le ait ande Kis tuku doŋki afu kua ka sili-silinaig le nu ndek Saul kukulmba sana: Ne piro taŋgo ande tumba tale kumba ka doŋki kame sotap ŋgina. \v 4 Taŋakina le nale tiŋga kinaik ka Efraim ma taknu kumam kumba wat tiŋga Salisa ma tugu mbol kinaik ta doŋki kile-sigli ndakinaik. Taŋamba nale maŋ tiŋga Salim ma tugu mbol kinaik ta mata doŋki kame taŋge mine ndakinaig le kile nale maŋ tiŋga Benyamin tuku ma tugu mbol kinaik ta mata kile-sigli ndakinaik. \p \v 5 Nale doŋki sota sota ka Suf ma tugu mbol pronaik sulumba Saulŋge piro taŋgo nuŋe sana: Sile luka kap. Sile ŋgisikupe ta mam nu doŋki tuku idus ndamba sile tuku wamdus piti tikat ŋga sana. \v 6 Taŋakina le piro taŋgo taŋge ndek Saul sana: Yauk. Tumbraŋ teŋge Kuate tuku piro taŋgo ande nyu suŋgo ŋak minit ta nu wam ŋgumneŋga prowam tuku sakate ta alonu prote. Sile ka nu kaŋgermba. Nuŋge doŋki ma ani taŋge minig ta sile sasikam kumuŋ inde ŋga sana le \v 7 Saul ndek lafumba piro taŋgo nuŋe sana: Sile ame agaŋ tumba nu sota kaŋgik? Bret sigrikikeŋ ta buk kugawaig tukunu sile ame agaŋ nu tambimŋgik? Sile agaŋ inum nu tambim tuku mine ndakate ŋgina le \v 8 piro taŋgo taŋge maŋ lato Saul sana: Ye silwa ndametiŋ fudiŋndo ŋak. Ye ndametiŋ ta nu tuwi le nu sile doŋki ma ani taŋge minig ta sasikamŋgat ŋgina. \p \v 9-11 Taŋakina le Saulŋge nu sana: Sile kap. Ne tuku wamdus ta mayenu ŋgina sulumba nale Kuate tuku piro taŋgo minna tumbraŋ ta kinaik. Kinaik ka tumbraŋ ta tuku tabe ta poŋga kumba minmba pino mbanzo afu kule kunyam saka ndekinaig le kile-siglikinaik. Kile-siglikinaik sulumba nane kusnaniŋginaik: Kagmai taŋgo ta tumbraŋ ambeŋge minit e ŋginaik. (Ait ta mbolŋge Israel mbal nane tuan taŋgo kame nyu kilmba kagmai taŋgo ŋganu. Taŋgo ande nu agaŋ inum tuku Kuate kusnawam kambim bafumba ta nu sakanu: Sine kagmai taŋgo kaŋgeram kab ŋganu). \p \v 12 Kile pino kame taŋge pasa lafumba sanikinaik: Nu ambe minit. Nu kite tumbraŋ ambe prowat. Taŋgo pino nane biŋ mbol ambeŋge atraukamŋgaig tukunu tale pitik mbumba kape. \v 13 Nu isukusam biŋ mbol ambe kakat. Taŋgo pino nu tairŋga minig. Nuŋge atrau agaŋ kame ta nyaro niŋguwa le taŋgo pino wike likinaig ta pagumba nyamŋgaig. Ta tuku tale pitik mbumba kape ŋginaig. \v 14 Taŋakinaig le Saul piro taŋgo nuŋe ndoŋ mbumba kumba tumbraŋ ta tuku fonde malaŋga sinam kambim saka Samuel nu biŋ mbol ambe kambim bafumba kilim kina le te-silikinaik. \p \v 15 Suŋgoŋge buk Samuel kila sana: \v 16 Indole ait teŋen mbolŋge ye Benyamin tuku tugu mbolŋge taŋgo ande kukuli le ne tugum te prowamŋgat. Nu prowa le ne gureŋ pisnewa le nuŋge yiŋe kuasmbi Israel kulatka Filistia mbal tuku wai mbolŋge kile-lukamŋgat. Filistia mbal ta nane ye tuku kuasmbi ŋgaro rar pileniŋmba piro kareŋnu niŋmba minig le ye nane tuku malmbi iset ŋga Samuel sana. \v 17 Kile Samuel nu Saul kaŋgerna le Suŋgo nu sana: Taŋgo kubele ye ne sanen ta noten. Nuŋge ye tuku kuasmbi kulatkamŋgat ŋgina. \p \v 18 Kile Saul nu fonde malaŋga sinam kumba Samuel kaŋgermba kusnana: Kagmai taŋgo tuku wande aniŋge minit ŋgina le \v 19 Samuelŋge lafumba sana: Kagmai taŋgo ta ye noten. Ne amboŋga atraukam tuku biŋ mbol ambe kumba mina. Ye ne ŋgumnem dubinumba mbet. Ŋgilaiŋge ye ne ndoŋ tuma isukusmba kinymba indole mafewa le ne pasa afu ŋak ta saka le sani le ismba kaye. \v 20 Ne ailfu doŋki kame ŋgisikinaig ta tuku wamdus piti ndanuwa. Nane afuŋge buk kile-siglikinaig. Ne ise tiwa. Israel mbal nane gabat suŋgo madiwam tuku nzali ta ne tuku mam naŋe tuku tugu mbolŋge minit ŋgina. \v 21 Taŋakina le Saulŋge Samuel sana: Ndaŋam ne taŋamba ye sayate? Ye Benyamin tuku tugu. Israel sinamŋge sine tuku tugu ta fudiŋndo. Mam tuku ndare mata Benyamin tuku tugu mbolŋge nyu kugatok ŋga Samuel sana. \p \v 22 Kile Samuelŋge Saul le piro taŋgo nuŋe kilmba wandek sinam kina sulumba taŋgo 30 buk promba minyok minnaig ta nane tumailamŋge kile-minyokina. \v 23 Taŋana sulumba Samuel nu pagu taŋgo ta sana: Ye ne agaŋmor ndemnu tinmba sanit le palet ta tumba prowa ŋgina le \v 24 pagu taŋgo ta nu agaŋmor wainu ndem mayenu ŋak ta tumba promba Saul tuna. Tuna le Samuel ndek nu sana: Ye taŋgo kame tuma isukusam tuku saniŋgen le naneŋge ne tuku ndem ande pilnaig le yeŋge tumba kulatka minet te kile tumba nya ŋgina. Taŋakina le Saul nu ait ta mbolŋge Samuel nane ndoŋ tuma isukusnaig. \v 25 Isukuse deŋpurmba nale atraukam tuku biŋ ta kusremba ndek tumbraŋ kinaik sulumba wande poŋga funu mbol taŋge minyoka pasatinaik. \p \v 26 Pasate deŋpurmba Saul nu wande funu mbol taŋge kinyna. Kinymba mafena le maratukuk tiŋga Samuel nu Saul wika sana: Tiŋga ndeka le ye ne mindenumba kumba ka ndinŋge mbilni le kaye ŋgina le Saul ndek tiŋga ibeŋkumba Samuel ndoŋ wande kusremba kilim ka Saul tuku piro taŋgo ta ndoŋ ndin dubimba kinaig. \v 27 Nane kinaig ka tumbraŋ makembi taŋge Samuel nu Saul sana: Piro taŋgo naŋe sawa le amboŋga kumba minwa le ye Kuateŋge pasa afu sayina ta ne sanamŋgit ŋgina. \c 10 \p \v 1 Piro taŋgo ta nale kusreka kina le Samuel ndek olif kule botol ŋak ta tumba Saul tuku gabat mbolŋge kutumba Saul mumuna sulumba sana: Ne Suŋgoŋge nuŋe kuasmbi Israel mbal kulatkam tuku madinina. \v 2 Kile ne ye kusreyumba kaye ka Benyamin ma tugu Selsa tumbraŋŋge Rahel tuku kumunu tugum taŋge taŋgo armba kile-siglika le naleŋge ne teŋenmba sanamŋgaik: Doŋki kame ŋgisikinaig le ne sota likate ta buk kile-siglikinaig le mam naŋe kile doŋki tuku wamdus piti ndamba nu maŋ ne ŋgisikanu ŋga idusmba nu wamdus piti ŋak minit ŋga ne sanamŋgaik. \v 3 Nale taŋamba ne sanuwaik le ne nale kusreka maŋ kumba ka Tabor tumbraŋ tuku ail suŋgo tugum taŋge taŋgo keŋmba Suŋgo atraukam tuku Betel kambim bafuwaig le kile-siglikamŋgat. Nane tuku ande nu meme fat keŋmba kugrakuwa le ande nu bret keŋmba bagailniŋguwa le ande nu grep kule botol ŋak kurawamŋgat. \v 4 Nane keŋ taŋge ne kaiye ŋga sanumba bret armba tinwaig le ne yaika kila. \v 5 Taŋamba ne maŋ kumba ka Filistia kame mbalŋge baibai patike likinaig ma ta promba Kuate atraukanu tumbraŋ Gibea tuku fonde malaŋga sinam kumba tuan taŋgo kuasmbi ande Suŋgo tuku tabe mbol ndekuwaig le kile-siglikamŋgat. Taŋgo afu nane tuan taŋgo kuasmbi ta mindeka gita yeki yeki katniŋmba kem fitke lika tambariŋ katniŋguwaig le tuan taŋgo kuasmbi ta Suŋgo tuku Guwaŋge wamdus niŋguwa le pasa yeki yeki kukliwamŋgaig. \v 6 Taŋawaig le Suŋgo tuku Guwa ne mbol kuwa le ne mata nane ndoŋ ulendika pasa yeki yeki kukliwamŋgat. Taŋawa sulumba ne kisemba kiteknu mayok kaŋgat. \v 7 Ye ne sanet pasa kame te tuku alonu prowe likuwaig ta Suŋgoŋge ne ndoŋ minwa le ne nu tuku miŋge dubimba ke ndo ka ŋga Saul sana sulumba \v 8 nu maŋ sana: Kile ne amboŋga Gilgal kaye le ye ne dubinumba ta promba agaŋmor afu kilmba bale farka pasoka ŋgamuŋgal ulendiwam tuku agaŋmor turmba atraukamŋgit. Ne ka Gilgalŋge ye tairŋga mina le kusem ndindo kuwa le ye ta prowi sulumba ne ame wam kam tuku ta ne sanamŋgit ŋgina. \p \v 9 Taŋakina le Saul nu pasa ta ismba nu mbilka Samuel kusremba kambim bafuna le Kuateŋge nu taŋgo kitek te-mayokna. Taŋana le nu kina le ki ait ndui ta mbolŋge ndo Samuelŋge nu maŋau ŋakmba tuku sana ta taŋamba prowe likinaig. \v 10 Nale Gibea pronaik le tuan taŋgo kuasmbi ande Saul te-silikinaig le Kuate tuku Guwa nu mbol kina le nu nane ndoŋ ulendika pasa yeki yeki sake likinaig. \v 11 Taŋanaig le nane afu nu kila ta nane wam ta kaŋgermba naŋgine naŋgine sakinaig: i ... Kis tuku kiŋo nuŋe si ame maŋau kate ya? Nu mata tuan taŋgo ande e ŋga saka minnaig. \v 12 Taŋamba saka minnaig le tumbraŋ ta tuku taŋgo andeŋge ndek sakina: Nane tuku mam kat naŋgine ima? Nane mata tuan taŋgo kuga ŋgina. (Ta tuku Israel mbal nane kile yaba pasa ande teŋenmba sakade: Saul nu mata tuan taŋgo ande e ŋgade). \p \v 13 Saul nu tuan taŋgo kame ndoŋ maŋau ta ke deŋpurna sulumba nu atraukanu tabe mbol ambe kina le \v 14 bab nuŋeŋge Saul piro taŋgo nuŋe ndoŋ kusnanikina: Tale animbi kinaik ma ma maŋ te prode ŋgina le Saulŋge lafumba sana: Sile doŋki ŋgisikinaig ta sota ma ma kuga le sile Samuel kaŋgeram kakeŋ ŋgina. \v 15 Taŋakina le bab nuŋeŋge ndek kusnana: Nu tale ndaŋmba satikina ŋgina le \v 16 Saul ndek lafumba bab nuŋe sana: Nu teŋenmba sile sasikina. Naneŋge doŋki ŋgisikinaig ta buk kile-siglikinaig ŋgina ŋga bab nuŋe sana. Taŋamba sana sulumba nu Samuelŋge gabat suŋgo prowam tuku madina ta yabuka bab nuŋe sa ndana. \p \v 17 Kile Samuel nu Israel ŋakmba wikina le Mispa tumbraŋŋge Suŋgo am mbolŋge maŋgurkinaig. \v 18 Maŋgurkinaig le Samuel nu nane saniŋgina: Sine Israel mbal tuku Mbara Kuate Suŋgoŋge teŋenmba tane tuku sakate. Yeŋge taŋgine mbuŋ kat taŋgine Isip mbal tuku wai mbolŋge kile-luka kilmba ilen. Nane ŋgueu mbalŋge ŋaigo siglika minnaig le yeŋge nane tuku muskil kile-tidiŋgen. \v 19 Ye tane tuku Mbara. Tane piro kareŋka piti suŋgomba kaŋgerka minnaig le yeŋge tane tuku muskil kile-tidiŋge tiŋgen ta kile tane ye pitaiyumba maŋ taŋgine gabat suŋgo ande madiwam tuku sakade. Ta tuku tane ye tuku am mbolŋge taŋgine tugu mbol kumba ka tumbraŋ mboŋ nduik nduik sinamŋge tiŋgap ŋgina. \p \v 20 Nane taŋamba tiŋginaig le Samuel nu ndek tugu nduik nduik tuku taŋgo wike likina le nu tuku tumailamŋge tiŋginaig. Tiŋginaig le Suŋgoŋge Benyamin tuku tugu ta madina. \v 21 Madina le Samuel ndek Benyamin tuku tugu sinamŋge kuasmbi nduik nduik wikina le nu tuku tumailamŋge tiŋginaig. Tiŋginaig le Suŋgoŋge Matri tuku kuasmbi madina. Matri tuku kuasmbi ta Samuel tuku tumailamŋge tiŋginaig le Suŋgoŋge Kis tuku kiŋo nuŋe Saul madina. Madina le nane ndek nu sota ma ma nda te-silikinaig sulumba \v 22 Suŋgo kusnanaig: Taŋgo ta prowat e ko kuga ŋginaig le nu ndek lafumba saniŋgina: Saul nu tane tuku agaŋ ndende patikaig ta ŋgamuk siŋge kuirka minit ŋgina. \v 23 Taŋaka saniŋgina le nane pinderka ka Saul te-silika nu tumba luka pronaig le taŋgo kame ŋakmba ndoŋ tiŋgina ta nane ŋgamukŋge nuŋge ndo kuennu. \p \v 24 Kile Samuel nu Israel mbal ŋakmba saniŋgina: Suŋgoŋge taŋgo madina ta noten. Sine ŋgamukŋge ande nu suk mine ndakate ŋgina le Israel mbal ŋakmba wika raumba sakinaig: Ese. Sine tuku gabat suŋgo teŋge sine kulatka minamŋgat ŋginaig. \p \v 25 Taŋakinaig le Samuelŋge taŋgo pino ame maŋau gabat suŋgo mbolŋge kam tuku ko gabat suŋgo tuku piro yeki yeki ta ŋakmba te-kilimba kuklimba saniŋgina sulumba nu waŋe ande tumba pasa ŋakmba ta kuyarniŋmba tumba Suŋgo tuku am mbolŋge tukul ma ta mbolŋge pilna. Pilna sulumba kile taŋgo pino ŋakmba kukulniŋgina le sili-silimba luka naŋgine tumbraŋ tumbraŋ kine likinaig. \v 26 Taŋanaig le Saul mata luka nuŋe tumbraŋ Gibea kina le Kuateŋge kame taŋgo saŋgriknu afu wamdus niŋgina ta nane Saul midemba kinaig. \v 27 Taŋanaig le taŋgo ŋaigonu afu nane Saul talamba sakinaig: Taŋgo taŋaŋ ta sine tursiŋgam kumuŋ kuga ya ŋginaig sulumba nane Saul gare agaŋ mayenu inum tuwe ndakinaig. Taŋanaig le Saul nu taŋaig ŋga ta tuku idus ndana. \c 11 \s1 Saul nu Yabes mbal turka Amon mbal bale farna \p \v 1 Taŋamba minnaig ma ma mara ande Amon mbal tuku kame gabat Nahas nu nuŋe kame kuasmbi kilmba promba Gilead ma tugu mbolŋge Yabes tumbraŋ kormba kame tuku kuaneka tumbraŋ ulnaig. Tumbraŋ ulnaig le Yabes mbalŋge ndek Nahas sanaig: Ne sine ndoŋ pasa katmba sine mapeka le minbe ta sine ne gabat suŋgo madinamŋgig ŋginaig kande \v 2 Nahas nu nane saniŋgina: Ye tane ndoŋ ake pasa kate nda. Ye tane Israel mbal tuku nyu kile-ibeŋka tane ŋakmba tuku am ndinam ta goniŋgi sulumba tane ndoŋ pasa katamŋgit ŋgina. \v 3 Taŋakina le Yabes gabat taŋgo kameŋge Nahas sanaig: Tane sine kusem ndindo tairŋgap le sine taŋgo afu kukulniŋbe le ka Israel ma tugu ŋakmba mbolŋge sine tursiŋgam tuku taŋgo kile-siglika kilmba prowaig. Kuga ndeta sine tane kumnemŋge minbe le ne ame maŋau kam tuku idusmba sakate ta ne ka ŋga Nahas sanaig le Nahas nu wokina. \p \v 4 Wokina le nane taŋgo afu kukulniŋginaig le ka Saul tuku tumbraŋ Gibea pronaig sulumba pasa ta te-mayokmba taŋgo pino ŋakmba kila saniŋginaig le nane pasa ta ismba sinanu malmbi wika raunaig. \v 5 Wika raunaig le Saul nu piro mbolŋge zigna ta ismba nuŋe makau kulatka minna ta kusreka prona sulumba kusnaŋgina: Nane si ame wam tuku malmbikade e ŋgina le nane ndek Yabes mbal tuku pasa ta nu kubeu tunaig le \v 6 Saul nu isna le Kuate tuku Guwa nu mbol prona le nu gubra kagli firka \v 7 makau pailnu armba kilmba balenikmba kat pur pur foŋfoŋmba taŋgo kame afu madiniŋmba kile-niŋmba kukulniŋgina le kugraka Israel ma tugu ŋakmba mbol kumba taŋgo pino ŋakmba tumniŋmba teŋenmba riroŋ pasa saniŋginaig: Taŋgo ima nu Saul le Samuel dubika kame kine ndakuwa ta sineŋge taŋgo ta tuku makau ŋakmba mbolŋge teŋenmba kamŋgig ŋginaig. Taŋakinaig le Suŋgoŋge taŋgo kame ta kuru kuru serniŋgina le nane ŋakmba tiŋga maŋgur ma mbol prowe likinaig. \v 8 Taŋanaig le Saulŋge nane ŋakmba Besek tumbraŋŋge kile-maŋgurka burkina ta Israel taŋgo 300,000 Yuda taŋgo 30,000. \p \v 9 Kile nane pasa tumba pronaig mbal ta saniŋginaig: Tane luka kape sulumba Yabes taŋgo kame teŋenmba saniŋgap. Indole ki mbol ka pa pakuwa ait ta mbolŋge sine promba ŋgueu mbal pitaika tane luka kilamŋgig ŋginaig. Taŋakinaig le taŋgo kame ta luka Yabes kinaig sulumba nane kila saniŋginaig le nane ndek gare-garekinaig sulumba \v 10 Nahas sanaig: Indole sine kilim kab le ne naŋe kuasmbi ndoŋ sine mbolŋge ame maŋau kam idusmba kande tane kap ŋga Nahas sanaig. \p \v 11 Taŋamba nane kinymba mafe ndamba minna le Saul nu taŋgo fet keŋna sulumba ma tugu rammba minna le nane pinder-pindermba Amon mbal tuku kame tumbraŋ ta kinaig sulumba nane bale farka minnaig le ma ma ki promba saŋgri tiŋgina. Taŋgo ndui ndui kusrekinaig ta nane kua ka sili-silinaig. \p \v 12 Kile Israel mbalŋge ndek Samuel sanaig: Taŋgo kame buk Saul talamba sine tuku gabat suŋgo mine ndakuwa ŋginaig ta kilmba prowa le sine bale farniŋbe ŋginaig kande \v 13 Saul nu ndek saniŋgina: Kuga. Kite Suŋgo nu sine Israel mbal ŋgueu mbal tuku wai mbolŋge kile-luka kilat tukunu sine kite taŋgo ande balewe nda ŋgina. \p \v 14 Taŋakina le Samuel ndek taŋgo pino ŋakmba saniŋgina: Sine Gilgal kab sulumba Saul maŋ lato gabat suŋgo prowam tuku madibe ŋgina le \v 15 nane ŋakmba tiŋga Gilgal tumbraŋ kinaig ka taŋge Suŋgo am mbolŋge Saul maŋ lato gabat suŋgo tuku madinaig sulumba Suŋgo ndoŋ ŋgamuŋgal ulendiwam tuku atraukinaig. Taŋamba Saul nu Israel ŋakmba ndoŋ tumamba gare-gare suŋgokinaig. \c 12 \s1 Samuel nu Israel mbal riroŋ pasa saniŋgina \p \v 1 Kile Samuel ndek Israel mbal ŋakmba saniŋgina: Tane ise tiwap. Tane buk wam ŋakmba tuku ye sayinaig ta kumumba ken sulumba tane kulatkam tuku gabat suŋgo ande madiwe tiŋgen ta \v 2 nu tane tuku kulat taŋgo minamŋgat. Ye buk mbanzonu minmba tane kulatka minen ta kile ye gife ŋakmba saibo pilet. Yiŋe kiŋo kame tane ŋgamukŋge minig. \v 3 Ye wam ande mbaren ndeta tane kile Suŋgo am mbolŋge gabat suŋgo nuŋe madina te nale am mbolŋge ye sayap. Ye taŋgo ande tuku makau ko doŋki ake yaiwen e? Ko ye taŋgo ande yabri-yabrimba agaŋ inum yaimba ten e? Ko ye taŋgo ande ŋayo siliwen e? Ko ye taŋgo andeŋge kigayena le nu tumba pasa mbolŋge te-ti ndawen e? Ye wam ande taŋamba ken ndeta ye wam ta lafumba te-tiwamŋgit ŋga saniŋgina. \p \v 4 Taŋaka saniŋgina le taŋgo pinoŋge ndek lafumba sanaig: Kuga. Ne sine tuku ande yabrimba agaŋ inum ake yai ndana. Ne taŋgo ande ŋayo sili ndana. Ne taŋgo ande yabrimba ndametiŋ ake te ndakina ŋginaig le \v 5 Samuelŋge nane saniŋgina: Tane ye tuku mbar ande kaŋger ndawanu ŋgade ta kile Suŋgo nuŋe gabat suŋgo madina te nale tane tuku pasa isaik ŋgina le nane lafumba sakinaig: Ta son. Suŋgo nu sine tuku pasa isat ŋginaig. \p \v 6 Kile Samuel maŋ pasa lato saniŋgina: O buk Suŋgoŋge Moses le Aron madinikmba mbuŋ kat taŋgine Isip kilke mbolŋge kilmba te prona. \v 7 Ta tuku kile tane Suŋgo am mbolŋge tiŋgap le ye tane pasa mbolŋge patiki sulumba Suŋgoŋge wam magenu tane mbolŋge taŋgine mbuŋ kame mbolŋge ke likina ta te-mayokmba satiŋgi le isap. \v 8 O buk Yakob nuŋe gageu kame ndoŋ Isip kilke mbolŋge minnaig ma ma nuŋe ndare kame Suŋgoŋge nane turkuwa ŋga sarsarmba minnaig le Suŋgoŋge Moses le Aron kukulnikina le Isipŋge mbuŋ kat taŋgine kilmba promba kilke te mbol pronaig. \v 9 Taŋamba nane naŋgine Mbara Suŋgo ŋgumnewanu le nuŋge nane kilmba Hasornu kame gabat suŋgo Sisera, Filistia mbal, Moabnu gabat suŋgo nane tuku wai mbolŋge patikanu le nane ndoŋ kame bumba nane bale faranu. \v 10 Taŋawanu le nane Suŋgoŋge turkuwa ŋga yabaŋmba sakanu: O Suŋgo, sine unekigeŋ sulumba ne ŋgumnenumba Baal le Astarte kanunu mbariŋniŋgigeŋ ta kile ne sine ŋgueu mbal tuku wai mbolŋge kile-luka kila le sine ne mbariŋnumba ne tuku miŋge kumnemŋge minamŋgig ŋganu le \v 11 Suŋgo nu nane tuku wi ta ismba Yerubaal\f + \fr 12:11 \ft Yerubaal tuku mape nyu ande Gideon\f* Barak Yefta Samuel nane nduik nduik ka kukulniŋganu le promba ŋgueu mbal tuku wai mbolŋge kile-luka kilanu tukunu tane Israel mbal mine mayenaig. \p \v 12 Taŋamba minnaig le Amon mbal tuku gabat suŋgo Nahas kame tuku prona le tane taŋgine Mbara Suŋgoŋge tane kulat ndakuwa ŋga teŋenmba ye sayinaig. Ne sine tuku gabat suŋgo ande madiwe siŋga ŋga sayinaig. \v 13 Tane gabat suŋgo tam tuku wamdus suŋgo ŋak minnaig le Suŋgoŋge tane tuku madiwe tiŋgina ta minit noten. \v 14 Tane Suŋgo tuku miŋge kumnem kape sulumba nu mbariŋmba nu tuku pasa ismba kumu-kumuwap sulumba tane taŋgine gabat suŋgo ndoŋ taŋgine Mbara Suŋgo ndo dubimba minap. \v 15 Tane Suŋgo tuku pasa isam mbulmba nu tuku miŋge ŋgurap ta Suŋgo nu buk mbuŋ kat taŋgine piti niŋgina taŋamba ndo tiŋgamŋgat. \p \v 16 Kile tane tiŋga minap le Suŋgoŋge maŋau ande kuwa le tane kaŋgerap. \v 17 Kile ki mara ma kareŋganu ait ta ye kile Suŋgo yabaŋi le nuŋge gau pilwa le kuaila puluka sawe piyamŋgat. Taŋawa le tane wam ta kaŋgermba taŋgine mbarkinaig sulumba gabat suŋgo ande madiwe tiŋguwa ŋga Suŋgo kusnanaig ta tane katesewamŋgaig ŋga saniŋgina. \p \v 18 Taŋakina sulumba Samuel nu Suŋgo wika yabaŋna le ait ndui ta mbolŋge Suŋgoŋge kuaila pilna le ma fuduka sawe piyna le nane wam ta kaŋgermba Suŋgo le Samuel tuku kuru-kuruka \v 19 taŋgo pino ŋakmba Samuel sanaig: O taŋgo suŋgo, neŋge naŋe Mbara Suŋgo sawa le sine mapekuwa le kume ndakube. Sine une maŋau suŋgomba kigeŋ ta kile sine maŋ lato mbarmba gabat suŋgo ande tam tuku sakigeŋ ŋginaig. \p \v 20 Taŋakinaig le Samuel nu lafumba saniŋgina: Tane kuru kuru ndakap. Tane siŋka maŋau ŋaigonu ke likinaig ta kile tane Suŋgo kumnemŋge minmba nu ndo dubimba nu tuku piro ndo kap sulumba \v 21 yabri mbara kame dubi ndakap. Naneŋge tane turke nda. Nane ake agaŋ ndo. \v 22 Suŋgo nuŋe miroŋ tane nuŋe kuasmbi ŋga maditiŋgina tukunu nu nuŋe nyu suŋgokuwa ŋga idusmba nu tane pitaike nda. \p \v 23 Yeŋge mara mindek tane tuku ŋga Suŋgo yabaŋmba minet. Ye siŋka maŋau ta kusrewe nda. Ye kusrewi ta ye Suŋgo am mbolŋge unekamŋgit. Ye tane maŋau mayenu tiŋreknu dubiwam tuku wam pagutiŋgamŋgit. \v 24 Tane Suŋgo tuku miŋge kumnem kape sulumba wamdus ndindo tumba nu tuku ndo piroka minap. Suŋgoŋge tane turkam tuku wam ke likina ta tane ŋakmba kila. \v 25 Tane maŋ lato mbar maŋau ke likap ta Suŋgoŋge tane taŋgine gabat turmba ŋaigo siglikamŋgat ŋga saniŋgina. \c 13 \s1 Israel nane Filistia mbal ndoŋ kame bunaig \p \v 1 Saul nu gabat suŋgo minmba Israel mbal kulatkina le ma ma yar armba kinaig. \v 2 Taŋamba kile nu Israel tuku taŋgo pileŋga 3,000 madiniŋgina sulumba afu ta ŋakmba kukulniŋgina le luka naŋgine tumbraŋ tumbraŋ kine likinaig. Taŋanaig le nu taŋgo 3,000 ta sinamŋge taŋgo 1,000 paplamba kukulniŋgina le kiŋo nuŋe Yonatan ndoŋ kinaig ka Benyamin ma tugu Gibea tumbraŋŋge minnaig le nuŋe kame taŋgo 2,000 ta kilmba ka Betel ma taknu Mikmas tumbraŋŋge nane ndoŋ minna. \p \v 3 Taŋamba minnaig ma ma Yonatan nu tiŋga nuŋe kame mbal ndoŋ kina ka Gebaŋge nane Filistia tuku kame kuasmbi ta ndoŋ kame bumba nane bale farkina. Bale farkina le Filistia mbal afu nane wam ta isnaig. Taŋanaig le Saul nu Hibru mbal ŋakmba nane pasa ta iswaig ŋga taŋgo afu kukulniŋgina le Israel ma tugu ŋakmba mbol kumba tabil fitke lika \v 4 Israel mbal teŋenmba saniŋginaig: Gabat suŋgo Saulŋge nane Filistia tuku kame kuasmbi ande bale far suluna le kile Filistia mbal nane sine tuku kagli firka gubra tormba minig tukunu tane ŋakmba Saul sota Gilgal kape ŋginaig le nane kinaig. \p \v 5 Filistia mbal nane Israel mbal ndoŋ kame buwam saka kame kuasmbi suŋgomba kile-maŋgurkinaig. Nane kame tuku karis 3,000 kuanekinaig sulumba taŋgo hos mbolŋge minyokanu ta 6,000 maŋgurkinaig. Nane tuku kame taŋgo suŋgomba piyalŋge fulbul minig taŋaŋ burnu kumuŋ kuga. Kame kuasmbi ta ŋakmba kinaig ka Bet-Awen ki prote kumam taŋge Mikmasŋge kame tuku kuaneka tumbraŋ ulnaig. \p \v 6 Nane tumbraŋ ulnaig le Israel taŋgo kame nane Filistia tuku kame kuasmbi ta kaŋgerka nane kuru-kuruka sine bale far suluwamŋgaig ŋga ka ndame sugo sugo kumnenu kilke burok sikar burok kule ŋguruŋ sinamŋge kuirke likinaig. \v 7 Taŋanaig le afu nane Yordan kule pakarka Gad le Gilead tuku ma tugu mbol kinaig. Taŋgo kuasmbi Saul ndoŋ Gilgalŋge minnaig ta nane mata kuru-kuruka taŋge minnaig. \p \v 8 Saul nu Samuelŋge ait tuna ta kumumba kusem ndindo Gilgalŋge nu minde minna. Minde ma ma kuga le taŋgo afu buk Saul kusremba sili-silinaig le \v 9 Saul ndek nane afu saniŋgina: Tane agaŋmor pambi pasokam le uge suglukam tuku ta kilmba ŋgamuŋgal ulendiwam tuku atrau agaŋ ta turmba kilmba ye tugum te prowap ŋgina le nane kilmba nu tugum kinaig. Taŋanaig le nu agaŋmor kame ta kilmba baleniŋmba atrauka pambi pasokina le ugnaig. \p \v 10 Uge suglukinaig le kile Samuel prona. Nu prona le Saul ndek nu kaŋgeram kilim kina le \v 11 Samuelŋge nu sana: Ne ame maŋau kat ŋgina le nu lafumba sana: Ne ye ait sina ta tair minit ta ne pro ndamba minat le taŋgo afu buk ye kusreyumba sili-siliwaig le ye Filistia kame kuasmbi Mikmasŋge maŋgurkaig ta kaŋgerkit sulumba \v 12 ye idusit: Ye Suŋgoŋge sinzaŋyam tuku maŋau ande ke ndaki le nane Filistia mbalŋge pro sine ndoŋ kame bubekaig ŋga idusmba ye dirnaŋga atraukit ŋga sana. \p \v 13 Taŋaka sana le Samuel ndek nu sana: Ne ŋginŋgan maŋau kat ŋgina. Ne naŋe Mbara Suŋgo ne pasa sanina ta dubi ndawat. Ne nu tuku miŋge dubiwat kande ne naŋe ndare ndoŋ Israel mbal kulatka minmba minig kande. \v 14 Ne Suŋgo tuku miŋge ŋgurat tukunu ne Israel tuku gabat suŋgo mine kuene nda. Taŋgo ande kise Suŋgo ndoŋ wamdus ulendi ŋak Suŋgoŋge te-silika madiwa le nuŋge Israel mbal tuku gabat suŋgo minamŋgat ŋga Saul sana. \p \v 15 Samuel nu pasate suluna sulumba nu tiŋga Gilgal kusremba Benyamin ma tugu Gibea kina le Saul nu tiŋga nuŋe kame mbal nu ndoŋ minnaig ta burkina ta taŋgo 600. \p \v 16 Saul le kiŋo nuŋe Yonatan nakile kame kuasmbi ndoŋ Benyamin ma tugu Gebaŋge minnaig le Filistia mbal tuku kame kuasmbi ta Mikmasŋge minnaig. \v 17 Taŋamba minnaig sulumba Filistia mbalŋge naŋgine kuasmbi keŋmba kukulniŋginaig le kinaig sulumba ka Israel mbal tuku agaŋ ndende ŋakmba yomba kilmba kinaig. Kuasmbi ande ka Ofra tumbraŋ Sual kilke mbol kinaig le \v 18 kuasmbi ande ka Bet-Horon kinaig le kuasmbi ande ka Seboim ma gutoŋ patumba ma baknu ta tugum kinaig. \p \v 19 Ait ta mbolŋge Israel ma tugu ŋakmba mbolŋge taŋgo afu ainmbi kame agaŋ wakeikinaig ta mine ndakinaig. Ta ndaŋam? Nane Filistia mbalŋge nane Hibru mbal kame bagi mbanduwaŋ wakeikam tuku piro ta peuniŋginaig le \v 20 Israel mbal ŋakmba nane Filistia mbal tugum kumba ain kilke pikam tuku pik sapor sarip agaŋ ndende kame ta ŋakmba Filistia mbal niŋganu le rurke likanu. \v 21 Rurke likanu le nane Israel mbalŋge ndametiŋ suŋgokanumbi piyaniŋmba yaika kilanu. \v 22 Ta tuku kame ait mbolŋge nane Israel tuku kame kuasmbi ŋakmba kame bagi le mbanduwaŋ kugatok. Saul le kiŋo nuŋe Yonatanŋge ndo kame agaŋ ndende ta ŋak minnaik. \s1 Yonatanŋge Filistia afu bale farna \p \v 23 Kile nane Filistia mbalŋge kame kuasmbi ande kukulnaig le ka Mikmas kumba ma tabe ŋak mbol taŋge. \c 14 \p \v 1 Minnaig le ait ande Saul kiŋo nuŋe Yonatan ndek taŋgo mo nu tuku kame agaŋ kugrakanu ta sana: Sile kumba ka Filistia kame kuasmbi ndin kulatkade ambe kap ŋgina. Taŋakina le nu mam nuŋe Saul kila sa ndana. \p \v 2 Saul nu Gibea patumba Mikronŋge ail suŋgo ande kumnemŋge minyok minna le kame taŋgo 600 nu ndoŋ minnaig. \v 3 Ahia nu pris tuku tawi ta tiŋmba nane ndoŋ minna. (Ahia mam nuŋe Ahitub. Ahitub mambo nuŋe Ikabod. Nale Pineas tuku kiŋo kat nuŋe. Pineas mam nuŋe Elai. Elai nu buk Silo tumbraŋŋge pris minna). Saul tuku kuasmbi nane Yonatan kina ta katese ndanaig. \p \v 4-5 Kile Yonatan nu tabe fumbe armba ta ŋgamu ŋgamu ndin kina ta dubimba nane Filistia kame kuasmbi sota kambim bafuna. Ndin make inumŋge tabe fumbe ta nyunu Boses ta Mikmas tumbraŋ kumamŋge minna. Make inumŋge fumbenu ta nyunu Sene ta Geba tumbraŋ kumamŋge minna. \p \v 6 Kile Yonatan nu taŋgo mo nu tuku kame agaŋ kugrakina ta sana: Sile Filistia kame kuasmbi ŋgaro nda pikanu ndin kulatkade ambe kap. Taŋape le Suŋgoŋge sile sinzaŋsikuwa le nane bale faramŋgik inde. Suŋgo nu kame kuasmbi suŋgokanu sinzaŋte le ŋgueu mbal bale farde taŋamba ndo nu taŋgo ndindo armba mata sinzaŋnikuwa le ŋgueu mbal bale faramŋgaik ŋga sana le \v 7 nu tuku kame agaŋ kugrakanu taŋgo taŋge lafumba sakina: Ta maye. Ne ame maŋau kam bafuwa ta ye ne turnamŋgit ŋgina le \v 8 Yonatanŋge nu sana: Sile kilim si ta kap le nane sile kaŋgerkuwaig. \v 9 Taŋawaig sulumba nane sile sota ndekam sakuwaig ndeta sile taŋge ndo tiŋga nane sota nda mbumba kap. \v 10 Ko nane sakuwaig: Tale mbape o ŋguwaig ndeta sile katesewamŋgik Suŋgo nu nane kilmba sile tuku wai mbolŋge patinuŋgat ŋga idusmba sile mbumba nane sota kap ŋgina. \p \v 11 Kile nale arŋeŋ bitek kilim ka tiŋginaik le nane Filistia mbal nale kaŋgerka sakinaig: Ai si. Hibru mbal afu burok sinamŋge kuirkinaig tuku prode si ŋginaig sulumba \v 12 Filistia kame kuasmbi taŋge nale wika sanikinaig: Tale te mbape le sine tale maŋau tumtikbe o ŋginaig. Taŋakinaig le Yonatan nu taŋgo mo ta sana: Suŋgoŋge Filistia mbal si kilmba sine Israel tuku wai mbolŋge patikat tukunu ne ye ŋgumnem dubiya ŋgina sulumba \v 13 Yonatan nu rabmba ndame poŋga mbumba kina le taŋgo mo ta nu ŋgumnem dubina. Taŋamba Yonatanŋge Filistia mbal ta kat patika panke likina le kilke mbolŋge ndekinaig le taŋgo mo taŋge nane kame bagimbi pike patikina le kumnaig. \p \v 14 Ki ait ta mbolŋge Yonatan nu kame tugu pilmba taŋgo mo ta ndoŋ ma ŋai fudiŋndo ta mbolŋge kame taŋgo 20 taŋamba bale farkinaik le kumnaig. \v 15 Taŋanaig le Filistia mbal afu kame mbal tuku tumbraŋŋge minnaig afu tumbraŋ tumbraŋŋge minnaig afu ndin kulatka minnaig afu Israel mbal tuku agaŋ ndende kuayarka yomba kilmba kinaig ta nane ŋakmba Kuateŋge kuru kuru pileniŋgina. Taŋana le mumni promba kilke piririna le nane ŋakmba kua ka sili-silinaig. \p \v 16 Kile Saul tuku kame mbal Gibea tumbraŋ Benyamin ma tugu kulatka minnaig ta nane mambilnaig kande Filistia kame kuasmbi nane tumbraŋ kusre pilmba pinder-pindermba pupak tinaig le kaŋgerkinaig sulumba \v 17 Saulŋge kame taŋgo nu ndoŋ minnaig ta saniŋgina: Kame taŋgo burkap sulumba ima teŋge mine ndakate ta katesewap ŋgina. Taŋakina le nane burkinaig ta Yonatan le taŋgo mo nu tuku kame agaŋ kugrakanu ta nale ndo mine ndakinaik. \p \v 18 Ait ta mbolŋge Kuate tuku tukul bokis ta Israel mbal tugumŋge minna tukunu Saul nu pris Ahia sana: Tukul bokis tumba yale ŋgina. \v 19 Saul nu pris ndoŋ pasata minnaik le Filistia mbal naŋgine kame tumbraŋ taŋge taŋgo ŋginŋgankanu sukmba wika raumba minnaig le Saulŋge ismba pris ta sana: Taŋaig le tukul bokis ta kusrewa ŋgina. \p \v 20 Taŋakina sulumba Saul nuŋe kame kuasmbi ta ndoŋ Filistia mbal tuku kame tumbraŋ kinaig kande nane Filistia mbal ŋginŋganka naŋgine naŋgine muŋgu bale-baleka minnaig le kaŋgerkinaig. \v 21 Taŋanaig le Hibru mbal afu o buk nane Filistia mbal ndoŋ minnaig sulumba naŋgine kame kuasmbi sinamŋge minnaig ta nane kile luka Saul le Yonatan ndoŋ ulendika naŋgine mbal Israel turka kame bunaig le \v 22 Israel mbal afu nane Efraim ma tabe mbol taŋge kuirke likinaig ta nane Filistia mbal kua kinaig pasa ta ismba nane mata promba Saul le Yonatan turnikmba nane Filistia mbal kilmba yokerka \v 23 kame bumba kinaig ka Bet-Awen tumbraŋŋge lukinaig. Taŋanaig le ki ait ta mbolŋge Suŋgoŋge Israel mbal sinzaŋniŋmba nane Filistia mbal tuku wai mbolŋge kile-luka kilna. \p \v 24 Ki ait ndui ta mbolŋge ndo Saul nu pasa saŋgrinu Israel mbal saniŋmba sakina: Kile ye yiŋe ŋgueu mbal tuku mbar lafumba nane ŋakmba bale farkamŋgit tukunu tane taŋgo ŋakmba nyamagaŋ pinka minap le ki ka butuŋguwa. Taŋgo ande nyamagaŋ nyuwa ta Suŋgoŋge nu mapewe nda ŋgina le nane kame mbal ta isukuse ndaka gubak nane yokerka kinaig ka \v 25 duŋe ande mbol promba ŋguimzaŋ kulenu ail burok sinamŋge bulmba kutuka minnaig le kaŋgerkinaig ta \v 26 taŋgo andeŋge tumba nye ndakina. Ta ndaŋam? Nane Saulŋge peu pasa saŋgrinu pilna le nane ta tuku kuru-kuruka nye ndakinaig. \p \v 27 Yonatanŋge ndo mam nuŋe pasa sakina ta ise ndakina tukunu nu ndumndum biyna tambi ŋguimzaŋ tenu dauk tumba nyina sulumba nu gubanu am kuilkuilna ta ŋgarosu maŋ saŋgri tina. \v 28 Taŋana le taŋgo andeŋge ndek Yonatan sana: Mam naŋeŋge sine nyamagaŋ pinkam tuku pasa saŋgrinu sasiŋmba sakat. Taŋgo ande kite nyamagaŋ pin ndaka nyuwa ta Suŋgoŋge nu mapewe nda ŋga sakat tukunu sine ŋakmba gubanu baklelgeg ŋga sana le \v 29 Yonatanŋge taŋgo ta sana: Mam tuku pasa taŋge sine ŋakmba ŋaigo siglikate. Ye ŋguimzaŋ kulenu fudiŋmba nyit tukunu ye maŋ saŋgri tiŋget. \v 30 Sine ŋgueu mbal tuku nyamagaŋ kilig ta nyumba saŋgri tig kande sine Filistia mbal bale far suluwig kande. Sine saŋgri kugawaig tukunu sine Filistia suŋgomba bale far ndaniŋgig ŋgina. \p \v 31 Ait ta mbolŋge nane Filistia mbal ndoŋ Mikmas tumbraŋŋge tugu pilmba kame bumba kinaig ka Azalon tumbraŋŋge tiŋginaig. Taŋanaig sulumba nane Israel mbal gubanu baklelnaig sulumba \v 32 ŋgueu mbal tuku agaŋmor kame kilmba pre pre bale farka pasoka ndare ŋak ŋak nyinaig le \v 33 taŋgo kame afuŋge kinaig ka Saul sanaig: Gabat suŋgo, nane kame mbal Suŋgo am mbolŋge unekumba nane ndem ndare ŋak nyumba minig ŋginaig le Saul ndek sakina: Tane sonndo mbaraig. Tane kape ka ndame suŋgo ande mbari-mbarimba tumba ye tugum te prowap ŋgina sulumba \v 34 maŋ lato saniŋgina: Tane kape ka kame mbal ŋgamukŋge agaŋmor nduik nduik kilmba te promba ndame te mbolŋge bale farmba pagumba nyam tuku ŋga nane saniŋgap. Nane Suŋgo am mbolŋge unekumba ndem ndare ŋak nda nyuwaig ŋga saniŋgap ŋgina le nane furir ta mbolŋge ndo agaŋmor nduik nduik kilmba promba ma ta mbolŋge bale farmba kuapika nyinaig. \v 35 Taŋanaig le Saulŋge ndame turŋaŋga Suŋgo atraukam tuku pa laŋlaŋ ande wakeina. Saul nu buk atraukam tuku pa laŋlaŋ ande wakei ndana ta kile nu tugu pilmba wakeina. \p \v 36 Kile Saul nu nuŋe kame taŋgo saniŋgina: Furir te mbolŋge ndo sine kab sulumba Filistia mbal yokerka bale far sulube le ma purfewa le sine nane tuku agaŋ ndende kat naŋgine kilbe ŋgina le nane sakinaig: Ta maye. Sine taŋabe ŋginaig kande pris ta sakina: Tane yauk. Sine Kuate kusnabe sulumba ŋgina. \v 37 Taŋakina le Saulŋge Kuate kusnamba sakina: Sine kumba Filistia mbal yokerkube ta ne sine sinzaŋsiŋmba nane kilmba sine wai mbolŋge patikamŋgat e ŋgina kande Suŋgo nu ait ta mbolŋge Saul tuku pasa lafu ndana. \p \v 38 Taŋana le Saul ndek Israel mage mage saniŋgina: Tane yalpe le sine imaŋge mbarat le Suŋgo nu sine tuku pasa lafu ndawat ta sota te-silikube ŋgina. \v 39 Taŋamba nu maŋ sakina: Suŋgo abo tugu ŋak nu mara mindek sine Israel mbal sinzaŋsiŋgit ta ye nu tuku nyu mbolŋge siŋka saket. Taŋgo ima nu mbar te kat ta nu kumamŋgat. Ye tuku kiŋo Yonatan nu mata kumamŋgat ŋgina le taŋgo andeŋge nu tuku pasa ta lafu ndana. \p \v 40 Kile Saul nu Israel mbal ŋakmba saniŋgina: Tane ŋakmba kape ka si taŋge tiŋgap le sile Yonatan ndoŋ te taŋge minamŋgik ŋgina le nane sakinaig: Ta maye. Sine taŋabe ŋginaig. \v 41 Nane tiŋginaig le Saulŋge Suŋgo kusnamba sakina: O sine Israel mbal tuku Mbara Suŋgo, imaŋge mbar te kat ta te-mayokmba saya le isi ŋgina. Taŋakina le pris ta nuŋe tukul ndamembi wam katesemba sakina: Mbar te taŋgo pino mbolŋge kuga. Neŋge kiŋo naŋe Yonatan ndoŋ mbar te kaik ŋgina le \v 42 Saul ndek sakina: Ne maŋ wam katesewa sulumba yeŋge ko Yonatanŋge mbarat ndeta saka le isbe ŋgina le nu maŋ lato tukul ndamembi wam katesena le Yonatan tuku nyu mayok kina. \p \v 43 Taŋana le Saul ndek Yonatan kusnana: Ne ame maŋau kat ta ye saya le isi ŋgina le Yonatan lafumba sana: Yeŋge ndumndummbi ŋguimzaŋ fudiŋmba dauk tumba nyit tukunu ne ye baleya le kumi ta maye ŋgina le \v 44 Saul nu sana: Au. Kiŋo ne kumamŋgat. Ye siŋka saket. Ye ne bale ndani ta Kuateŋge ye mapeye nda ŋgina kande \v 45 taŋgo kameŋge Saul peumba sanaig: Kuga. Yonatanŋge sine Israel mbal kile-ŋgumnemka nu amboŋga kame suŋgo ta mbol ket le sine Filistia mbal bale farkig. Nu Kuateŋge sinzaŋat le nu maŋau taŋamba kat tukunu sine Suŋgo abo tugu ŋak nu tuku nyu mbolŋge son pasa sakeg ta ne nu mbolŋge maŋau ande ke ndaka ŋga peunaig le nu Yonatan bale ndana. \p \v 46 Kile Saul nuŋe kame kuasmbi ndoŋ Filistia mbal yokerkinaig ta kusreka lukinaig le nane Filistia mbal ta luka naŋgine tumbraŋ kinaig. \p \v 47 Saul nu Israel mbal tuku gabat suŋgo minna sulumba nuŋe kame kuasmbi kilmba Israel mbal tuku ŋgueu mbal ma ŋakmba mbolŋge mine likinaig ta ndoŋ kame bumba Moab mbal Amon mbal Edom mbal Filistia mbal Soba tuku gabat sugo sugo nane ŋakmba kile-ibeŋka bale farniŋginaig. \v 48 Taŋanaig sulumba nu kame kuasmbi suŋgokanu kile-maŋgurka nane saŋgri tiŋga kame bumba Amalek mbal mata bale farnaig sulumba kuasmbi afu Israel kilke mbolŋge agaŋ ndende kuayarmba lika minnaig ta pitaikinaig le nane maŋ luka Israel kilke mbol pro ndanaig. \p \v 49 Saul tuku kiŋo kat nuŋe keŋmba ta nyu naŋgine Yonatan Iswi Malkisua. Kulim nuŋe mulum ta nyunu Merab. Mambo nuŋe nyunu Mikal. \p \v 50 Saul piyo nuŋe nyunu Ahinoam. Ahinoam mam nuŋe nyunu Ahimas. Saul bab nuŋe tuku kiŋo nuŋe Abner nu Saul tuku kame gabat minna. \v 51 Saul mam nuŋe Kis. Kis le Ner nale Abiel tuku kiŋo kame. \p \v 52 Saul nu gabat suŋgo minna ta nu tuku kame kuasmbi ta nane saŋgrimba Filistia mbal ndoŋ kame buwanu. Taŋawanu le nu Israel taŋgo saŋgriknu kame tuku kuru kuru ndakanu ta ŋakmba kilmba nuŋe kame kuasmbi tuku madiniŋganu. \c 15 \s1 Israel nane Amalek mbal ndoŋ kame bunaig \p \v 1 Ait ande Samuel nu Saul sana: Ye o buk Suŋgoŋge kukulyina le ne gureŋ pisnenen le kile ne Israel mbal kulatkate tukunu ne Suŋgo Saŋgri Ŋayo tuku pasa te isa. \v 2 O buk Israel mbal nane Isip kilke kusremba ilmba minnaig le Amalek mbal pro nane ndoŋ kame tiŋginaig.\f + \fr 15:2 \ft Wam kube ta Kisim Bek 17.8-14 mbolŋge minit\f* Kile Suŋgoŋge maŋau ta lafumba Amalek mbal pa niŋgamŋgat. \v 3 Ne naŋe kame mbal kilmba kape sulumba Amalek mbal mape ndaniŋmba nane tuku agaŋ ndende ŋakmba ŋaigo siglikap. Taŋgo pino, kiŋo kame, kiŋo dabronu ta ŋakmba bale farkap sulumba makau sipsip kamel doŋki agaŋmor ta ŋakmba turmba bale farniŋgap ŋga Saul sana. \p \v 4 Taŋakina le Saul ndek nuŋe kame mbal ta ŋakmba Telem tumbraŋŋge kile-maŋgurka ulendimba burkina ta Israel tuku kame taŋgo 200,000 Yuda tuku kame taŋgo 10,000. \v 5 Burke deŋpurmba kile Saul ndek kame kuasmbi ta kilmba kinaig ka Amalek mbal tuku tumbraŋ suŋgo ma gutoŋ taŋge kame tuku kuaneka minnaig. \p \v 6 Kame tuku kuaneka minnaig sulumba Saul ndek Ken mbal tuku pasa pilmba sakina: Tane Amalek mbal ndoŋ ulendika mine ndakap. Tane nane kusreka kua kape. Sine nane ndoŋ kame bumba tane turmba bale farbekig. Tane tuku wa kat taŋgine o buk sine tuku wa mbuŋ kame Isip kusremba ilmba minnaig le sinzaŋniŋginaig tukunu ye tane mapekam iduset ŋgina. Taŋaka saniŋgina le nane Ken mbal ŋakmba Amalek mbal kusreka kua ka kinaig. \v 7 Kua ka kinaig le kile Saul nu nuŋe kame mbal ndoŋ Awilaŋge Amalek mbal ndoŋ kame bumba nane yokerka bale farmba ka ka Isip kilke ki prote kumamŋge Sur ma tugu mbol pronaig. \v 8 Promba Amalek taŋgo pino ŋakmba bale far sulumba naŋgine gabat suŋgo Agag mapemba bale ndanaig. \v 9 Taŋamba nane agaŋmor ŋaigonu ta ŋakmba bale farka makau sipsip fatnu mage mage ta ŋakmba bale far ndanaig. Nane agaŋmor magenu ta ŋakmba kusreke likinaig. \s1 Suŋgoŋge Saul pitaina \p \v 10 Taŋanaig le Suŋgo nu ndek Samuel sana: \v 11 Osese. Yeŋge Saul madimba gabat suŋgo pilen ta nu ye ŋgumneyumba ye tuku miŋge ŋgurat tukunu ye nu tuku gare ndayate ŋgina le Samuel nu pasa ta ismba wamdus tatrukina le furir ta mbolŋge nu Suŋgo yabaŋmba minna le ka mafena. \p \v 12 Mafena le maratukuk Samuel nu tiŋga Saul sota kina le nane afu nu sanaig: Saul nu buk Karmel kumba ka taŋge nuŋe nyu minwa ŋga ndame kuen ande tumba kilke mbol te-tiwe deŋpurmba nu ndo tiŋga Gilgal tumbraŋ ket ŋga Samuel sanaig. \v 13 Taŋamba sanaig le Samuel ndek Saul dubimba kina ka nu te-silikina le Saul ndek nu sana: Suŋgo nu ne nyaro tinwa. Ye Suŋgo tuku miŋge kumu-kumuwen ŋgina le \v 14 Samuel ndek nu sana: Sipsip makau zigna suŋgo promba minit le iset ta aniŋge kilnaig e ŋgina. \v 15 Taŋakina le nu lafumba sana: Ne ŋgumbeyu isit ta taŋgo kameŋge Amalek mbal tugumŋge kilmba pronaig. Nane sipsip makau mage mage naŋe Mbara Suŋgo atraukam saka mapeka kilmba pronaig. Agaŋmor afu ta ŋakmba bale far sulugeŋ ŋgina le \v 16 nu ndek Saul sana: Ne maninka le ye furir Suŋgoŋge wam paguyat ta sani le ne isa ŋgina. Taŋaka sana le Saul ndek nu sana: Saka le ye isi ŋgina. \p \v 17 Taŋakina le Samuel nu sana: O buk ne ake taŋgo nyu kugatok ŋga idusmba minna le Suŋgoŋge ne Israel tugu ŋakmba tuku gabat suŋgo madinina le kile ne minit. \v 18 Nuŋge ne Amalek mbal ŋaigonu ta ŋaigo siglike lika ŋakmba bale far suluwam tuku ŋga kukulnina ta \v 19 ne ndaŋam saka nu tuku miŋge dubi ndana? Ne ndaŋam nane tuku gabis agaŋ ndende magenu kile-likina? Suŋgo nu ne tuku nzali kugatok ŋga sana. \v 20 Taŋakina le Saul ndek pasa lafumba sakina: Kuga. Ye Suŋgo tuku miŋge dubiwen. Suŋgo nu ye kukulyina taŋamba ndo ken sulumba Amalek mbal ta ŋakmba bale far sulumba naŋgine gabat suŋgo Agag ndo biye timba tumba progeŋ. \v 21 Taŋgo kameŋge ndo naŋgine nzali dubimba agaŋ ndende magenu agaŋmor mage mage Gilgalŋge naŋe Mbara Suŋgo atraukam tuku ŋga kilnaig ŋga Samuel sana. \p \v 22 Taŋakina le Samuel nu maŋ lato sana: Ne ndaŋmba iduste? Suŋgo nu miŋge dubiwanu maŋau suŋgomba nzalite e ko nu agaŋmor kilmba atraukanu maŋau suŋgomba nzalite e ŋga iduste. Ne ise tiwa. Miŋge dubiwanu maŋau ta nu suŋgomba nzalite. Atraukanu maŋau ta nu suŋgomba nzali ndate. \v 23 Kuate tuku miŋge ŋguranu maŋau ta une suŋgokanu anzilaŋ guwa wikade taŋamba. Ko ande nu Kuate idus ndamba nuŋe nzali ndo dubimba likate ta nu yabri mbara dubiwanu taŋaŋ. Ne Suŋgo tuku miŋge ŋgurna tukunu nu kile ne pitainuwa le Israel mbal maŋ kulatke nda ŋga Saul sana. \p \v 24 Taŋakina le Saul ndek pasa lafumba sakina: Son. Ye mbaren. Ye Suŋgo tuku miŋge ne tuku miŋge turmba ŋguren. Ye yiŋe kame kuasmbi tuku kuru-kuruka nane tuku miŋge dubiwe niŋgen. \v 25 Ne ye tuku une te ŋgilaiŋga le ye ne ndoŋ Gilgal kumba ka taŋge Suŋgo mbariŋi ŋgina kande \v 26 Samuel ndek sana: Ye ne ndoŋ kine nda. Ne Suŋgo tuku miŋge pitaina le nu ndek ne pitainina le Israel mbal tuku gabat suŋgo mine nda ŋga Saul sana. \p \v 27 Taŋamba Samuel nu mbilka lukam bafuna kande Saulŋge nu ŋgailkam saka nu tuku tawi tundunnu biye ndiŋna le fetkina. \v 28 Fetkina le Samuelŋge ndek nu sana: Ne ye tuku tawi yaiyumba fetkat taŋamba ndo ki ait te mbolŋge Suŋgoŋge Israel kulatkam tuku piro ta ne yainumba taŋgo ande tawet. Taŋgo ta mayenu ndo ne suk kuga. \v 29 Israel mbal tuku Mbara Mbolok ta nu yabri ndakate tuku. Nu wamdus mbil ndate tuku. Sine kilke mbolok mbal wamdus mbilmbileg taŋamba kuga ŋga Saul sana le \v 30 Saul ndek sakina: Ye mbaren ta ne Israel mage mage am mbolŋge ye tala ndaya. Ye ndoŋ luka kap sulumba ye ne tuku Mbara Suŋgo mbariŋi ŋgina le \v 31 Samuel ndek Saul dubimba luka kinaik. Luka Gilgal pronaik sulumba Saul nu Suŋgo mbariŋna. \p \v 32 Kile Samuel ndek taŋgo afu kukulniŋmba saniŋgina: Tane kape ka Amalek mbal tuku gabat suŋgo Agag tumba prowap ŋgina le nane kinaig ka Agag tumba pronaig. Agag nu wamdus fulilka minna ta kile nu idusna ye mapeyamŋgaig ŋga nu wamdus bulkina kande \v 33 Samuel ndek nu sana: Ne buk naŋe kame bagimbi taŋgo kame suŋgomba bale farkina le ina naŋgine kiŋo kugatok minig. Taŋamba ndo kile yeŋge ne baleni le ina naŋe mata kiŋo kugatok minamŋgat ŋga Agag sana. Taŋakina sulumba Samuel ndek Agag tumba Gilgal tumbraŋ taŋge Suŋgo am mbolŋge balena le kumna le pike tatana. \v 34 Taŋamba Samuel ndek tiŋga nuŋe tumbraŋ Rama kina le Saul nu tiŋga nuŋe tumbraŋ Gibea kina. \p \v 35 Samuel nu Saul kusremba nduiye kina. Nu maŋ pro Saul kaŋger ndana sulumba nu idusmba ŋgamuŋgal tatruka wamdus piti ŋak minna. \p Suŋgo nu nuŋe miroŋ Saul madimba Israel mbal tuku gabat suŋgo pilna ta kile nu Saul tuku gare ndana. \c 16 \s1 Samuelŋge David Israel mbal tuku gabat suŋgo madina \p \v 1 Kile Suŋgo nu Samuel sana: Ne mara mindek Saul tuku ŋgamuŋgal tatrukate. Ne wamdus piti ta ginu le kusrewamŋgat? Ye buk nu Israel mbal tuku gabat suŋgo nda minwa ŋga pitaiwen. Kile ne sipsip naunu ande tumba olif kule tolmba tumba ka taŋgo ande nyunu Yesi sota Betlehem tumbraŋ kaye. Yeŋge taŋgo ta tuku kiŋo ande gabat suŋgo minwa ŋga madiwen ŋgina. \p \v 2 Taŋakina le Samuel nu ndek sana: Ye ndaŋmba wam ta ki? Saul nu iswa sulumba ye baleyikat ŋgina le Suŋgo nu lafumba sana: Ne makau fatnu ande tumba ka teŋenmba nane saniŋga: Ye Suŋgo atraukam tuku te prowet ŋga saniŋga. \v 3 Taŋamba Yesi tuku pasa pale le nu mata atraukam tuku ma ta mbol prowa le ye ne ndaŋmba kam tuku ta sanamŋgit. Yeŋge taŋgo ande ne tumni le gabat suŋgo minam tuku ŋga olif kulenu ta pisnewa ŋga Samuel sana. \p \v 4 Taŋaka sana le Samuel nu tiŋga Suŋgo tuku miŋge dubimba Betlehem kambim saka kina le tumbraŋ ta tuku gabat kame nane nu te-silikinaig sulumba piririmba kuru kuru mayemba nu sanaig: Ne ŋgamuŋgal mukuk siŋgam prote e ŋginaig le \v 5 Samuel ndek lafumba sakina: Au. Ye Suŋgo atraukam prowet. Tane mata Suŋgo am mbolŋge purfeŋnu mayok kumba ye dubiyap le sine atraukam kab ŋga saniŋgina. Taŋamba Yesi nuŋe kiŋo kame ndoŋ ŋakmba purfeŋnu mayok kinaig le nu nane atraukam tuku ma mbol kambim tuku wikina le pronaig. \p \v 6 Nane pronaig le Samuel nu Yesi tuku kiŋo nuŋe Eliab kaŋgermba nuŋe wamdusmbi sakina: Sonndo. Taŋgo Suŋgoŋge madina ta prowat noten ŋgina kande \v 7 Suŋgoŋge nu sana: Ne nu tuku ŋgarosu kuennu maditaknu ta kaŋgerte ta ye nu mbulit. Taŋgo kameŋge ŋgarosu mbolŋge ndo pileŋgade ta ye taŋgo tuku ŋgamuŋgal kaŋgerka pileniŋget tuku ŋgina. \p \v 8 Kile Yesi ndek kiŋo nuŋe Abinadab wika tumba Samuel tugum kina le Samuel nu sana: Suŋgoŋge taŋgo te mata madi ndana ŋgina. \v 9 Taŋakina le Yesi nu maŋ ka Sama tumba prona le Samuel nu sakina: Suŋgoŋge taŋgo te mata madi ndana ŋgina. \v 10 Taŋakina le Yesi nu nuŋe kiŋo kat nuŋe bailkamba kusrekina ta maŋ nduik nduik kilmba Samuel tugum prona le Samuel nu sana: Suŋgoŋge nane te inum madi ndana ŋgina sulumba \v 11 nu maŋ Yesi kusnana: Ne tuku kiŋo kat naŋe noten ndo e ŋgina le Yesi nu sana: Kiŋo ŋgrimbik ta nda prowat. Nu sipsip kulatnu ket ŋgina le Samuel ndek nu sana: Ne ka taŋgo ande kukula le kumba ka nu tumba te prowa. Prowa le sine atraukamŋgig ŋgina. \v 12 Taŋakina le Yesi nu taŋgo ande kukulna le kumba ka kiŋo nuŋe ta tumba prona. Kiŋo mo ta saŋgriknu. Nuŋe ŋgarosu tumail pasi gabat waŋe amnu maditaknu. \p Kile Suŋgoŋge Samuel sana: Taŋgo sakit ta noten. Ne olif kulenu tumba taŋgo te kule pisnewa ŋgina le \v 13 Samuel ndek David tuku aba kat nuŋe tuku am mbolŋge olif kulenu ta tumba David tuku gabat mbolŋge kutuna. Taŋamba nu tiŋga luka Rama kina. Kina le Suŋgo tuku Guwa ta David saŋgri pilemba nu mbolŋge minmba minna. \s1 Suŋgoŋge bukla ande kukulna le Saul ŋginŋgan serna \p \v 14 Suŋgo tuku Guwa o buk Saul kusrena le kile Suŋgoŋge bukla ande kukulna le Saul ŋginŋgan serna. \v 15 Taŋana le nuŋe piro taŋgo kameŋge nu sanaig: O suŋgo, ne isa. Bukla ande Kuateŋge kukulna le ne ŋginŋgan sernate tukunu \v 16 ne sine pasa sasiŋga le sine taŋgo ande gita kat kila ta te-silika tumba ne tugum probe le bukla ta maŋ ne ŋginŋgan sernam prowa ta nuŋge gita ta katwa le ne maŋ mayekamŋgat ŋga Saul sanaig. \p \v 17 Taŋaka nu sanaig le nu piro taŋgo kame ta saniŋmba sakina: Ta maye. Tane kape ka taŋgo ima nu gita usre mayete ta te-silika tumba ye tugum te prowap ŋgina le \v 18 piro taŋgo andeŋge ndek Saul sana: Ye Betlehemnu taŋgo Yesi tuku kiŋo nuŋe nu gita usre tugunu ta ye nu kila. Nu kame taŋgo saŋgriknu. Nu kuru kuru ndakate tuku. Nu miŋge taŋgo maditaknu. Suŋgo nu ndoŋ minit ŋga Saul sana le \v 19 nu ndek nane kukulniŋmba Yesi sota kape sulumba kiŋo nuŋe David sipsip kulatkate ta tumba prowap ŋgina le nane Yesi sota kinaig. \p \v 20 Nane kinaig ka Yesi tugum pronaig le nu ndek bret afu kilmba sambe sigrika doŋki mbol pilmba grep kule agaŋmor ŋgaronumbi tolna ta tumba meme fatnu ande tumba David kile-tuna le kilmba Saul sota kinaig. \p \v 21 Kinaig ka Saul tugum pronaig le nu David kaŋgermba nzali mayena le Saul nu David madimba nuŋe kame agaŋ ndende kugraka nu dubiwam tuku piro ta nu tuna. \v 22 Taŋamba Saul ndek Yesi tuku pasa pilmba sakina: Ye ne tuku kiŋo te nzaliyate. Nu ye tuku piro taŋgo minamŋgat ŋga sana. \p \v 23 David nu Saul ndoŋ minmba Kuateŋge bukla kukulanu le Saul ŋginŋgan seranu ta Davidŋge ndek gita katanu le bukla ta Saul kusremba kua kambinu le Saul nu maŋ wamdus purfemba maye minanu. \c 17 \s1 Goliat nu kame buwam tuku Israel mbal wikina \p \v 1 Mara ande Filistia mbal nane kame tuku kuaneka pro Yuda kilke suŋgo Soko tumbraŋŋge maŋgurkinaig. Maŋgurkinaig sulumba nane ka Efes-Damimŋge tumbraŋ ulnaig. Efes-Damim ta Soko tumbraŋ Aseka tumbraŋ ŋgamu-ŋgamuŋge minna. \p \v 2 Nane taŋge minnaig le Saul nu Israel tuku kame taŋgo kile-maŋgurka kilmba ka kame tuku kuaneka Ela ma gutoŋŋge tumbraŋ ulnaig. \v 3 Filistia mbal nane tabe inumŋge tiŋginaig le Israel mbal nane tabe inumŋge tiŋginaig. Ma gutoŋ ta ŋgamuŋge. \p \v 4 Kile kame gabat ande nyunu Goliat nu Filistia mbal tuku nyu tumba kilim ka nane Israel mbal kame tuku wikina. Goliat nu Gatnu. Nu kuen ŋayo mita keŋmba taŋaŋ. \v 5 Nu hat kareŋnu kaikina ta ainmbi wakeiwanu. Ŋgarosu soŋgam tuku agaŋ silikina ta mata ainmbi wakeiwanu ta pitinu 50 kilo taŋaŋ. \v 6 Nu kupe soŋgina agaŋ ta mbanduwaŋ mirena ta mata ainmbi ndo wakeikanu. \v 7 Nu tuku sibugi ta suŋgokanu piti ŋayo. Agonu ainmbi wakeiwanu ta pitinu 7 kilo taŋaŋ. Kame taŋgo andeŋge Goliat tuku kandim nuŋe kuramba Goliat tumailamŋge tiŋgina. \p \v 8 Kile Goliat nu tiŋga Israel kame kuasmbi ta wi kueŋka saniŋgina: Tane ndaŋam kame tuku kuaneka tiŋga minig e? Ye Filistianu. Tane ŋakmba Saul tuku piro taŋgo kame. Taŋgine taŋgo ande madiwap le pro ye ndoŋ kame buwa o. \v 9 Nu ye te-ibeŋyumba baleyuwa ta sine ŋakmba tane tuku piro taŋgo minamŋgig. Ko yeŋge nu te-ibeŋmba balewi ta tane ŋakmba sine tuku piro taŋgo minamŋgaig ŋga wikina. \v 10 Taŋakina sulumba nu maŋ lato maim maim pasa ande saniŋgina sulumba sakina: Tane Israel kame kuasmbi o. Taŋgine kame taŋgo ande madiwap le sile nu ndoŋ kame bupe o ŋgina le \v 11 Saul nu nuŋe kame kuasmbi ndoŋ pasa ta ismba kuru kuru ŋayomba wamdus fulilka minnaig. \s1 David nu aba kat nuŋe sota kame ma mbol kina \p \v 12 David mam nuŋe Yesi nu Betlehemnu taŋgo. Nu Efrat kumamŋge Yuda ma tugu mbolŋge minna. Yesi nu kiŋo kame 8 ŋak. Saul nu gabat suŋgo minna ta Yesi nu buk saibo pile mayena. \v 13 Nu tuku kiŋo kame keŋmba ta nane Saul ndoŋ kame mbolŋge minnaig. Kiŋo mulum ta nyunu Eliab. Nu dubiknu ta nyunu Abinadab. Kiŋo keŋnu ta nyunu Sama. \v 14 David nu kiŋo ŋgrimbik. Nu tuku aba kat nuŋe keŋ ta ndo Saul ndoŋ kame mbolŋge minnaig. \v 15 David nu ait afu Saul tugumŋge piroka minanu. Ait afu nu Saul kusremba ka Betlehemŋge mam nuŋe tuku sipsip kulatka minanu. \p \v 16 Filistia taŋgo ta maratukuk furiram mindek ait 40 nu pro ma kilimŋge tiŋga kame tuku wika minmba minna. \v 17 Taŋamba minna le mara ande Yesi nu kiŋo nuŋe David kukulmba sana: Ne braiŋ tiŋga wit pasokanu soŋ ŋak te tumba bret 10 te turmba kilmba aba kat naŋe kame mbolŋge minig ta sota kaye. \v 18 Ne sis 10 te turmba kilmba ka naŋgine kame gabat suŋgo ta tawe sulumba aba kat naŋe kaŋgerka. Nane mine mayewaig kande nane tuku mindesil ande tumba luka prowa le nane mage minig ta ye kila palmbimŋgit. \v 19 Aba kat naŋe, Saul, kame kuasmbi ŋakmba nane Ela ma gutoŋ taŋge Filistia mbal ndoŋ kame bumba minig ŋga David sana. \p \v 20 Kinymba mafena le maratukuk tiŋga David nu sipsip kilmba taŋgo andeŋge kulatkuwa ŋga samba nu mam nuŋeŋge kukulna ta dubimba nyamagaŋ kilmba kina. Kina ka Israel kuasmbi kame tuku ŋgumbeyumba kine ilemba minnaig le kile-siglikina. \v 21 Nane Israel mbal inumŋge Filistia mbal inumŋge kame tuku muŋgu titika minnaig. \p \v 22 Minnaig le David ndek nuŋe agaŋ ndende ta kulat taŋgo tugum taŋge kusreka nu pinderka kame kuasmbi ta tugum kumba aba kat nuŋe kaŋgerka tane mage minig e ŋga kusnaniŋgina. \v 23 David nu aba kat nuŋe ndoŋ pasatumba minna le Filistia kame gabat Gatnu taŋgo Goliat nu maŋ kilim ka mayok taŋge tiŋgumba wi kueŋka pasa mara mindek sakina taŋamba maŋ sakina le David nu isna. \p \v 24 Nane Israel kame kuasmbi taŋgo ta kaŋgermba kuru kuru mayemba kua kinaig sulumba \v 25 naŋgine naŋgine sakinaig: Ai si. Taŋgo si maŋ pro sine maim maim pasa siŋmba kame tuku wika minit. Taŋgo ima nu taŋgo si balewa le kumwa ta nu Saulŋge ndametiŋ suŋgokanu tumba kulim nuŋe turmba tambimŋgat. Taŋgo ta tuku tugu mata nane takis yaika kile nda ŋga saka minnaig. \p \v 26 Taŋamba saka minnaig le David nu nane afu nu tugumŋge minnaig ta kusnaniŋgina: i ... Filistia taŋgo ŋgaro nda pikanu si nu Kuate abo tugu ŋak nu tuku kame kuasmbi maim maim pasa niŋgit. Taŋgo inumŋge Filistia taŋgo si balewa le sine kiko patikate ta kugawa ta Saulŋge ndaŋamŋgat e ŋga kusnaniŋgina le \v 27 nane nu sanaig: Taŋgo ima nu Filistia taŋgo ta balewa ta nu taŋamba taŋamba kamŋgat ŋginaig. \p \v 28 David nu nane ndoŋ pasata minna le aba nuŋe suŋgo Eliab nu kaŋgerna sulumba ka David sawe lika sana: Ne ndaŋam saka pro te taŋge minit? Ne tuku sipsip ma baknu mbolŋge imaŋge kulatkate? Ye kila. Ne maim maim taŋgo. Ne tuku maŋau ta mayenu kuga. Ne ake kame bube le kaŋgeram saka te ta prowat ŋga sawe likina. \v 29 Taŋakina le David ndek aba nuŋe sana: Ne ndaŋam ye saye likate. Ye ake kusnaŋgit ŋga sakina sulumba \v 30 nu aba nuŋe ŋgumnemba maŋ taŋgo ande kusnana le taŋgo taŋge maŋ pasa ndui ta ndo David kubeu tuna. \s1 David nu Saul tugum prona \p \v 31 Kile taŋgo afu nane David pasatina ta ismba ka Saul kubeu tunaig le nu ndek nane afu kukulniŋmba saniŋgina: Kape ka David tumba prowap ŋgina le nane kinaig ka David tumba pronaig. \v 32 Nane David tumba pronaig le nu ndek Saul sana: O gabat suŋgo, tane Filistia taŋgo si tuku wamdus fulil ndakap. Ye ne tuku piro taŋgo minet. Yeŋge ka nu ndoŋ kame buwamŋgit ŋgina le \v 33 Saul nu sana: A ... ne kumuŋ kuga. Ne ndaŋam Filistia taŋgo si ndoŋ kame buwam sakate? Ne saŋgrinu kuga. Nu si kame gabat ŋga sana. \p \v 34 Taŋakina le David ndek nu sana: O gabat suŋgo, ye yiŋe mam tuku sipsip kulatket tuku. Laionŋge beaŋge sipsip fatnu ande nzoŋga tumba kinit ta \v 35 ye nu yokermba sipsip fat ta yaiwet tuku. Taŋawet le nu ye makeyam bafute le ye nu tuku ŋinfok biymba balewet. \v 36 Ye buk laion bea bale faren. Taŋamba ndo kile Filistia taŋgo ŋgaro nda pikanu si Kuate abo tugu ŋak nu tuku kame kuasmbi maim maim pasa niŋgit ta mata balewamŋgit. \v 37 Suŋgoŋge ye sinzaŋyina le laionŋge beaŋge ye bale ndayinaig. Nuŋge ye maŋ sinzaŋyuwa le Filistia taŋgo siŋge ye baleye nda ŋgina. Taŋakina le Saul nu sana: Ta maye. Ne kaye. Suŋgo nu ne ndoŋ minamŋgat ŋgina. \s1 David nu Goliat balena le kumna \p \v 38 Taŋakina sulumba Saul nu nuŋe kame agaŋ ndende ta kilmba David silik-tuna sulumba hat kareŋnu ainmbi wakeiwanu ta tumba David tuku gabat kaina. \v 39 Kaina le David nu Saul tuku kame bagi ta tina sulumba like tumna ta nu agaŋ taŋaŋ buk sili ndakina tukunu nu like fugumba Saul sana: Ye agaŋ ndende te ŋak like fuguwet. Ye agaŋ ndende te sili gilai ŋgina sulumba agaŋ ndende ta paske likina. \p \v 40 Taŋamba nu nuŋe sipsip kulatkanu ndumndum ta tina sulumba kumba ka kule skur taŋge ndame foŋfoŋ gubo gubok 5 kilmba pale fat sigrikina. Sigrikina sulumba nuŋe sikpir ta tumba biyam biyam Goliat tugum kina le \v 41 Filistia taŋgo ta David kaŋgermba gitmba nu sota ilna. Nu tuku kandim kurawanu taŋgo ta amboŋgina le Goliat nu ŋgumnem dubina. \p \v 42 Taŋamba nu David kaŋger tina ta David nu mbanzonu maditaknu tukunu taŋgo ta kame buwam kumuŋ kuga ŋga nu talana. \v 43 Talana sulumba nu David kusnana: Ye ne tuku age le ne ye katyam saka ndumndum tumba ilit e ŋga David kusnana sulumba nuŋe mbara nyu mbolŋge David taprana sulumba \v 44 sana: Ne yale le ye ne baleni sulumba ŋgarosu naŋe tumba sar umaŋ agaŋmor ŋguikok niŋgi le nyamŋgaig ŋgina. \p \v 45 Taŋakina le David ndek miŋge lafumba sana: Ne naŋe kame bagi, mbanduwaŋ, kandim agaŋ ndende ta kilmba ye ndoŋ kame buwam prote ta ye Israel kame kuasmbi tuku Mbara Saŋgri Ŋayo ne nu maim maim te-tuwit Mbara Suŋgo ta nu tuku nyu mbolŋge ne ndoŋ kame buwam prowet. \v 46 Ki ait te mbolŋge Suŋgoŋge ne tumba ye wai mbolŋge pilwa le yeŋge ne baleni sulumba ŋinfok naŋe kat puramŋgit. Taŋawi sulumba ye tane Filistia kame mbal tuku ŋgarosu taŋgine kilmba sar umaŋ agaŋmor ŋguikok niŋgi le nyuwaig le sine Israel mbal tuku Mbara sine ndoŋ minit ta kilke ŋakmba nane katesewamŋgaig. \v 47 Suŋgo nu kame bagimbi mbanduwaŋmbi nuŋe mbal muskil kile-tidiŋge ndaniŋgit tuku ta maŋgur suŋgo te nane katesewamŋgaig. Nu nuŋe saŋgri tambi ndo kame bumba tane ŋakmba kilmba sine wai mbolŋge patinuŋgat ŋga Goliat sana. \p \v 48 Taŋamba sana le Goliat ndek dirka David tugum ilna le David nu pitik ndo pinderka Filistia taŋgo ta tugum kina sulumba \v 49 nuŋe pale fat sinam ta wai sirmba ndame ande tumba nuŋe sikpir ta mbolŋge pilna sulumba kuilkuilŋga saŋgrimba bukŋgina le ndame taŋge ka Filistia taŋgo ta tuku tumail pasinu kat fetka sinam kina le nu ndeka kummba truk kina. \p \v 50 David nu kame bagi kugatok ta nu nuŋe sikpir le ndame tambi ndo Goliat balena sulumba \v 51 pinderka ka nu tugum taŋge tiŋga Goliat nu nuŋe kame bagi ta gomba tumba ŋinfoknu kat purna le kumna. \p Kile Filistia mbal naŋgine kame gabat ta kumna le kaŋgermba nane drumba kua ka kinaig. \v 52 Kua ka kinaig le Israel Yuda kame mbalŋge nane Filistia mbal ta wika raumba kogroŋka bale farmba kinaig. Nane Saraim kambim tuku ndin ta dubimba kinaig ka ka Gat tumbraŋ Ekron tumbraŋ fonde malaŋga tugum taŋge kusrekinaig. \v 53 Kusrekinaig sulumba luka pro Filistia kame kuasmbi tuku agaŋ ndende kusreka kua kinaig ta nane kumba agaŋ ndende ta ŋakmba yomba kilmba kinaig. \v 54 Kilmba kinaig le David ndek Goliat tuku gabat ŋinfok kat purmba tumba Yerusalem kina sulumba Goliat tuku kame agaŋ ndende ta kilmba ka David nuŋe baibai sinam taŋge patikina le minnaig. \p \v 55 David nu Filistia taŋgo ta tuku kame kina le Saul nu kame gabat Abner kusnana: Kiŋo mo si ima tuku kiŋo ŋgina le Abner ndek nu sana: O gabat suŋgo, sonndo son nu ima tuku kiŋo ta ye gilai ŋgina. \v 56 Taŋakina le gabat suŋgo Saulŋge nu sana: Ne kaye ka katesewa ŋgina. \p \v 57 David nu Goliat tuku gabat biyam biyam prona le Abner ndek nu tumba Saul sota kinaik ka nu tugum pronaik. \v 58 Pronaik le nu ndek David kusnana: Kiŋo mo, ne ima tuku kiŋo ŋgina le nu ndek lafumba sana: Ye piro taŋgo naŋe Yesi tuku kiŋo. Nu Betlehemnu ŋga Saul sana. \c 18 \s1 Yonatan nu David ndoŋ gulab mayena \p \v 1 Saul nu David ndoŋ pasate deŋpurnaik le Yonatan nu David ndoŋ wamdus sailkinaik sulumba nu David tuku kume purna. \v 2 Taŋana le Saul nu David ŋgailka tumba nuŋe wande mbolŋge pilna le nu maŋ luka mam nuŋe sota nda kina. \p \v 3 Taŋamba minna le Yonatan nu David tuku kume purmba nu ndoŋ pasa katmba wamdus ulendinaik sulumba \v 4 Yonatan ndek nuŋe tawi kuen silikina ta paska David tuna sulumba nuŋe kame agaŋ silikanu, kame bagi, tui paŋgar, let turmba kilmba David kile-tuna. \p \v 5 Saul nu David kukulanu ta nu kumba kame bumba ŋgueu mbal kilmba bale farniŋganu. Taŋamba kumba minna le Saulŋge nu tumba kame kuasmbi ande tuku gabat minwa ŋga pilna le Saul tuku kame kuasmbi Israel taŋgo pino ŋakmba nane gare-garekinaig. \s1 Saul nu David tuku ŋgueu mayok kina \p \v 6 David nu Filistia mbal tuku kame gabat ta balena le Israel kame mbal nane Filistia ndoŋ kame bumba nane bale farka luka ilmba minnaig le pino kame ŋakmba tumbraŋ mindek Israel sinamŋge nane gare-gareka kupesmba mune ninde lika tambariŋ katniŋmba naŋgine gabat suŋgo Saul ndinŋge te-silikam kinaig. \v 7 Pino kame ta mune ulmba sakinaig: \pi1 Saul nu ŋgueu mbal 1,000 bale farkina le David nu ŋgueu mbal 10,000 bale farkina ŋginaig. \m \v 8 Taŋakinaig le Saul nu mune ta ismba gubra torna sulumba nuŋe wamdusmbi sakina: David nu taŋgo 10,000 bale faranu ŋgade sulumba ye taŋgo 1,000 ndo bale faranu ŋgade. Mine minemba nane nu tumba naŋgine gabat suŋgo palmbimŋgaig ŋga idusna sulumba \v 9 nu David tuku gubra tumba tira dirka minna. \p \v 10 Kinymba mafena le Kuateŋge guwa ŋayonu pilna le pro Saul tuku wamdus ŋginŋgan serna le nu wi kagru-kagrumba mbanduwaŋ gomba biyna le David nu nuŋe gita ta tumba mara mindek usremba minna taŋamba nu katna. \p \v 11 Taŋana le Saul ndek nuŋe wamdusmbi sakina: Ese. Kile ne yeŋge kair turnamŋgit ŋga mbanduwaŋ kuanyiŋgina kande David nu lo silina le maŋ ande gomba tumba kuanyiŋgina kande ta mata nu lo silina le mbarna. \v 12 Saul nu wam ta kaŋgermba Suŋgo nu David sinzaŋmba ye ŋgumneyate ŋga idusmba nu David tuku kuru-kurukina. \v 13 Ta tuku Saul nu David nuŋe wande mbolŋge mine ndakuwa ŋga nu pilna le ka kame kuasmbi 1,000 tuku gabat minna sulumba David nu kame kuasmbi ta kilmba ŋgueu mbal ndoŋ kame ulmba likina. \p \v 14 Taŋamba likina le Suŋgo nu David sinzaŋ mayena le wam ŋakmba kanu ta pro mayenaig le \v 15 Saul nu kaŋgermba David tuku kuru-kurukina. \v 16 Taŋana le nane Israel kuasmbi Yuda kuasmbi nane David kame gabat minmba kame ulmba likina ta kaŋgermba nu tuku nyu payamkinaig. \p \v 17 Taŋamba minnaig ma ma ait ande Saul ndek David sana: Ne mara mindek ye tuku piro taŋgo minmba kame mbol saŋgri tiŋga Suŋgo tuku nyu mbolŋge ŋgueu mbal ndoŋ kame bumba mina ta ye yiŋe kulim mulum Merab ne tanmbimŋgit ŋga sana. Saul nu David balewam fugumba kame mbolŋge Filistia mbalŋge balewaig ŋga David taŋamba sana. \v 18 Sana le David ndek nu tuku pasa lafumba sakina: Ye taŋgo nyu kugatok. Ye tuku tugu mata nane Israel ŋgamukŋge nane nyu kugatok tukunu ye kulim naŋe ta tam kumuŋ kuga ŋgina ta Saul nu dirnaŋga sakina: Kuga. Ne yiŋe kulim mulum ta tamŋgat ŋgina. \p \v 19 Taŋamba minnaig ma ma nane muŋgu kilam tuku ait madina ta ka kumuŋgina le Saul ndek kulim nuŋe mulum Merab tumba David tuwe ndaka mbilmba Meholanu taŋgo Adriel tuna. \v 20 Taŋana le Saul tuku kulim nuŋe ande nyunu Mikal nu ndek David tam tuku torna le nane ka Saul sanaig le ismba ta maye ŋgina sulumba \v 21 ndek idusna: Ye Mikal tuwi le nu pinonu tumba Filistia mbal ndoŋ kame bumba tumailam kuwa le balewaig ŋga idusmba nu David sana: Ne yiŋe kulim mulum tam mbulna tukunu kile kulim ande te ne pinonu ta ŋga sana. \p \v 22 Taŋakina sulumba nu nuŋe piro mbal wika saniŋgina: Tane ka David siŋsiŋndo te-minyomba sawap: Gabat suŋgo nuŋe piro mbal mata nane ne tuku wamdus gare ŋak. Ta tuku ne Saul kulim nuŋe pinonu ta. Tane ka taŋamba David sawap ŋgina le \v 23 nane ka David sanaig kande nu nane tuku pasa pitaimba saniŋgina: Ye taŋgo ande nyu ŋak ŋga idusmba gabat suŋgo tuku kulim nuŋe tam tuku wam sa kuaki ŋgade e? Ye taŋgo ŋai ŋguesuk teŋen nde nda ŋgina. \p \v 24 Taŋakina le Saul tuku piro taŋgo kame luka ka David mbulmba sakina ta Saul kubeu tunaig le \v 25 Saul maŋ ndek nuŋe piro mbal kukulniŋmba saniŋgina: Tane ka teŋenmba David sawap. Gabat suŋgo nu ne agaŋ ndindombi ndo pino piyawam tuku sakat ta teŋenmba. Ne ka nu tuku ŋgueu mbal mbar lafuwam tuku Filistia taŋgo 100 bale farka nane tuku nduwa ŋgaro kugerka kilmba nu tugum prowa ŋga David sawap ŋgina. Saul nu idusmba David nu ka Filistia mbal ndoŋ kame bumba Filistia mbalŋge balewaig le kumwa ŋga idusmba nu piro ta David tuna. \v 26 Taŋana le piro taŋgo kame maŋ ka David kubeu tunaig le nu gabat suŋgo tuku kulim ta tam tuku wokina. \p Saul nu David ait tuna ta kile ŋgina le \v 27 nu aŋge suk nuŋe kame kuasmbi kilmba ka Filistia taŋgo 200 bale farniŋmba nduwa ŋgaro naŋgine kugerka kilmba ka gabat suŋgo Saul tuna. Taŋana le nu ndek kulim nuŋe Mikal tumba David tuna le pinonu tina. \v 28 Wam ta mbolŋge Saul nu katesemba sakina: Suŋgo nu kile David ndoŋ minit ŋgina. \p Saul tuku kulim nuŋe Mikal mata David tuku kume purna le \v 29 Saul nu David tuku kuru kuru mayemba nu ndoŋ ŋgueu ŋak minmba minna. \p \v 30 Filistia mbal tuku kame gabat sugo sugo nane pro Israel mbal ndoŋ kame buwanu ta David nuŋe kame kuasmbi ndoŋ nane suŋgomba bale faranu. Saul tuku kame kuasmbi nane suŋgomba nda bale faranu. Ta tuku nane taŋgo pino ŋakmba David tuku nyu ndo payamkinaig. \c 19 \s1 Saul nu David balewam tuku ndin sotina \p \v 1 Saul nu David balewam tuku wamdusna sulumba nuŋe piro taŋgo kame kiŋo nuŋe Yonatan nane saniŋgina ta Yonatan nu David tuku kume purna tukunu \v 2 nu ka David kila samba sakina: Mam nu ne balenam sakate tukunu ne indole maratukuk tiŋga siŋsiŋndo kaye ka ma kuirok ande piro mbolŋge kaŋgermba kuirka le \v 3 sile mam ndoŋ kumba ne kuirkamŋgat ma ta tugumŋge tiŋga ye mam ne tuku sawi le nu ne mbolŋge ame maŋau kam sakuwa ndeta ye ne sanamŋgit ŋga David sana. \p \v 4 David nu taŋamba kuirkam kina le Yonatan mam nuŋe ndoŋ pasata pasata kinaik ta Yonatan nu David tuku maŋau mayenu ke likina ta tuku mam nuŋe sana: Mam, ne naŋe piro taŋgo David ŋayo sili ndamba maŋau ande ke ndaka. Ta ndaŋam? Nu ne mbolŋge mbar ande ke ndakina. Nu maŋau ŋakmba kina ta nu ne turnumba ke likina sulumba \v 5 nu nuŋe kumam tuku idus ndamba Filistia taŋgo ta balena le Suŋgoŋge sine Israel mbal Filistia mbal tuku wai mbolŋge kile-lukina le ne kaŋgermba gare-garekina. David nu mbar ande ke ndakina ta ne ndaŋam tuku ake sinaŋ nu tuku ndare kutuwam sakate ŋgina le \v 6 Saul nu Yonatan tuku pasa ismba nu pasa saŋgri pilemba sakina: Suŋgo abo tugu ŋak nu tuku nyu mbolŋge ye siŋka saket. Ye David balewe nda ŋgina. \v 7 Taŋakina le Yonatan nu kumba David wikina le prona le pasa ŋakmba mam nuŋe sakina ta nu kubeu tuna sulumba nu David tumba mam nuŋe tugum kina le David nu kame gabat tuku piro amboŋga kina ta ndo kumba minna. \p \v 8 Taŋamba minnaig ma ma mara ande nane Filistia maŋ kame ilnaig le David nu nuŋe kame kuasmbi ndoŋ kinaig ka nane ndoŋ kame bunaig sulumba nane suŋgomba bale farkinaig le nane kua ka sili-silinaig. \p \v 9 Ait ande Saul nu mbanduwaŋ ande waimbi biye ŋak nuŋe wandek sinamŋge minna le Suŋgoŋge guwa ŋayonu ta maŋ pilna le Saul mbol kina. David nu taŋge gita katmba minna le \v 10 Saul nu David mbanduwaŋ kuanyiŋga kair turam bafuna kande David nu mbanduwaŋ ta lo silina le kair nduasena. Taŋana le David nu pinderka kilim ka pro kina. \p \v 11 Furirna le Saul nu taŋgo afu wam paguka kukulniŋmba saniŋgina: Tane ka David tuku wande kulatka minap le mafewa le maratukuk nu balewap ŋga saniŋgina le nane kinaig. Taŋanaig le piyo nuŋe Mikalŋge David sana: Furir te mbolŋge ndo ne kua kine ndaka ta indole maratukuk ne balenamŋgaig ŋga David sana sulumba \v 12 Mikalŋge muli ande tumba bubre malaŋga mbolŋge kusna le David nu muli ta dubimba ibeŋ ka kua ka pro kina. \v 13 Taŋana le piyo nuŋe nu mbara kanunu ande tumba David tuku kinyam mbili mbolŋge te-kinyena sulumba gabat tatu ande meme ŋguenumbi wakeiwanu ta tumba gabat mbolŋge pilmba tawi kaina. \p \v 14 Kile Saul tuku taŋgo kame ta David tam pronaig kande \v 15 piyo nuŋeŋge nane saniŋgina: Nu guaze ŋak ŋgina le nane luka kumba Saul kila sanaig le nu nane maŋ kukulniŋmba saniŋgina: Tane luka kape sulumba David mbain ŋak tumba yalpe le ye nu balewi le kumwa ŋgina. \v 16 Taŋakina le nane luka kinaig sulumba wandek sinam kumba mbain mbol mambilnaig kande mbara kanunu meme ŋguenu gabat mbolŋge pilna ta mbain mbolŋge minna le kaŋgernaig. Kaŋgernaig sulumba nane luka kumba Saul sanaig le \v 17 nu ndek Mikal wika kusnana: Ndaŋam saka ne ye yabriyumba yiŋe ŋgueu taŋgo ta kaŋger ndowat le kua ka pro ket ŋgina le Mikal nu pasa lafumba sana: Nu ye sayina ye nu turi le kua kine ndakuwa ta nu ye baleyam sakina. Taŋakina le ye nu turen le pro kina ŋga mam nuŋe sana. \p \v 18 David nu kua ka kina ka Rama tumbraŋŋge Samuel te-silikumba maŋau kame Saulŋge nu mbol kina ta kubeu tuna le Samuel nu ismba David ndoŋ kinaik ka Nayot tumbraŋŋge minnaik. \p \v 19 Taŋge minnaik le taŋgo afuŋge pro Saul sanaig: David nu Nayot tumbraŋ Rama patumba taŋge minit ŋga Saul sanaig le \v 20 Saul ndek taŋgo afu kukulniŋgina le David biye tiwam kinaig kande tuan taŋgo kuasmbi ande Samuel dubimba pasa yeki yeki kuklimba minnaig le kaŋgerkinaig. Taŋanaig sulumba taŋgo kame ta Kuate tuku Guwaŋge wamdus niŋgina le nane mata pasa yeki yeki kuklimba minnaig. \p \v 21 Taŋamba minnaig le Saul nu isna sulumba nu maŋ taŋgo afu kukulniŋgina le kinaig ta nane mata Kuate tuku Guwaŋge wamdus niŋgina le pasa yeki yeki saka minnaig. Taŋanaig le Saul nu maŋ lato taŋgo kuasmbi ande kukulniŋgina le kinaig ta nane mata wam ndui ta ndo kinaig. \p \v 22 Taŋanaig le Saul nuŋe miroŋ Rama kina ka kule burok ande Seku ma tugumŋge minna ta tugum prona sulumba taŋgo afu kaŋgerka kusnaniŋgina: Samuel le David ani taŋge minik e ŋgina le nane nu sanaig: Nale Rama patumba Nayot tumbraŋŋge minik ŋginaig le \v 23 nu ndin dubimba Nayot tumbraŋ ta kumba ndinŋge Kuate tuku Guwa nu mbol prona le nu ndin dubimba kumba pasa yeki yeki kuklimba kina ka Nayot prona. \v 24 Prona sulumba nu tawi suŋgo ta paskumba Samuel tugum taŋge pasa yeki yeki kuklimba saka minna. Ki ait ta mbolŋge nu ki mbol taŋamba kinymba minna le ka furirmba maŋ mafena. Ta tuku nane kile yaba pasambi sakade: Saul nu mata tuan taŋgo ande e ŋgade. \c 20 \s1 David nu Yonatan ndoŋ pasa katmba ŋgamuŋgal ulendinaik \p \v 1 Saul nu Nayot tumbraŋ prona le David nu Saul ram kua ka ma ta kusremba Yonatan sota kina sulumba sana: Ye ame maŋau mam naŋe mbolŋge mbaren le nu ye baleyam bafute e ŋgina le \v 2 nu lafumba sana: Mam ne balene nda. Nu ame maŋau kam bafumba ta nu ye sayumba yabuye nda. Ta tuku ye ne sanet nu ne balene nda ŋgina kande \v 3 David maŋ lato sana: Ne ye tuku kume purte ta mam naŋe nu kila tukunu ne wamdus ŋayoŋgikat ŋga idusmba ne sane nda. Suŋgo abo tugu ŋak nu tuku nyu mbolŋge ne tuku nyu mbolŋge ye siŋka sanet. Mam naŋe buk ye baleyam bafute le kamuset ŋgina. \p \v 4 Taŋakina le Yonatan nu ndek David sana: Ye ne ndaŋndaŋmba turnam tuku saka ta ye kamŋgit ŋgina le \v 5 David nu teŋenmba sana: Indole tambun kitek prote tuku ait ta ye gabat suŋgo ndoŋ isukusam tuku ta ne woka ta ye ka gutoŋ taŋge ait keŋmba kuirka minamŋgit. \v 6 Taŋawi le mam naŋe nane promba isukusmba minmba ye kiriŋga kusnanuwa kande ne teŋenmba sawa: Yar mindek nuŋe tugu nane promba Betlehemŋge maŋgurka atraukade tukunu nu pitik ndo kambim tuku ye sayat. \v 7 Taŋamba mam naŋe sawa le nu ta maye ŋguwa ta ne katesewamŋgat nu ye bale ye nda. Ko nu gubra suŋgo tuwa ndeta ne katesewamŋgat nu ye baleyam tuku wamdus kuyarkat ŋga Yonatan sana. \p \v 8 Taŋakina sulumba nu maŋ lato sana: Sile buk Suŋgo am mbolŋge pasa katmba ŋgamuŋgal ulendikeŋ tukunu ne ye gilai ndaŋga ye sinzaŋyumba mina. Ko ye mbar ande ŋak ndeta ne ye tumba mam naŋe tuku wai mbolŋge pale le bale ndayuwa. Naŋe miroŋ ye baleya ŋgina le \v 9 Yonatanŋge nu sana: Ne wamdus taŋamba nda ta. Mam nu ne ŋayo silinumba balenam bafuwa le ye kamusmba ta ye ne yabune nda. Ye ne kila sanamŋgit ŋgina le \v 10 David ndek nu kusnana: Indole tane isukusmba minmba ne mam naŋe ye tuku ŋga kila sawa le nu gubrambi pasa lafuwa ta imaŋge pro ye kila sayamŋgat e ŋga Yonatan sana le \v 11 nu ndek David sana: Sile gutoŋ si kap sulumba pasa-pasakube ŋga nale tiŋga kinaik. \p \v 12 Nale kinaik ka gutoŋ ta promba kile Yonatanŋge David sana: Siŋgine Israel mbal tuku Mbara Suŋgo sile pasa sakamŋgik ta nu isamŋgat. Indole ko aspile ait teŋen mbolŋge ye mam ne tuku ŋga sawi le nu wokuwa ndeta ye ne tuku pasa palmbimŋgit. \v 13 Ko mam nu ne ŋayo silinam bafuwa ta ye ne kila sani le ne kaye. Ye taŋa ndawi ta Suŋgo nu ye mapeye nda. Suŋgo nu mam ndoŋ minna taŋamba ndo nu ne ndoŋ mata minwa le \v 14 ye kume ndaka mini kande ne ye idusyumba Suŋgoŋge sine mapesiŋgit taŋamba ye mapeya le nane ye bale ndayuwaig. \v 15 Taŋamba ndo Suŋgoŋge ne tuku ŋgueu mbal ŋakmba ŋaigo siglikuwa le ne ye tuku ndare kame ndo mapeniŋmba sinzaŋniŋga ŋga David sana. \v 16 Taŋakina sulumba Yonatan le David nakile ndare ndoŋ pasa katmba Yonatanŋge David sana: Suŋgoŋge ne tuku ŋgueu mbal mapeniŋge nda ŋgina. \v 17 Taŋakina sulumba Yonatan nu David tuku kume purna tukunu nu David maŋ lato pasa saŋgri pilewa ŋga sana. \p \v 18 Kile Yonatan ndek David sana: Indole tambun kitek tuku pagumba nye ait ta ne isukusam pro ndawa ta mam nu wamdus suluwamŋgat. \v 19 Taŋawa sulumba ne aspile maŋ ka ne amboŋga kuirkina ma ndame suŋgo Esel ŋgade ta ŋgumnemŋge kuirka mina le \v 20 ye tui fatnu keŋmba ne minamŋgat ma ta tugumŋge agaŋ ande madiwanu sukmba parsiŋgamŋgit. \v 21 Taŋamba ye kiŋo ande tui fat kame ta sotam tuku kukulmba ne katesewam tuku pasa teŋenmba sawamŋgit: Tui fat kame ta ibeŋ ta taŋge ndekaig ŋgi ndeta ne teŋenmba katesewa. Mam nu ne mbolŋge maŋau ande ke nda. Ye pasa ta Suŋgo abo tugu ŋak nu tuku nyu mbolŋge sanet. \v 22 Ko ye kiŋo ta sawamŋgit: Tui fat kame ta o kasom siŋge ndekaig ŋgi ndeta ne ma ta kusremba kua kaye. Suŋgo nu ne kukulnuwa le ma ta kusremba pro kambim tuku ŋga sanate ŋga katesewamŋgat. \v 23 Sile pasa katmba saŋgri pilewik ta Suŋgoŋge kaŋgerat. Nu mara mindek sile ndoŋ minamŋgat ŋgina. \p \v 24 Kile David nu kina ka ma gutoŋ taŋge kuirkina. Kuirka minna le tambun kitek prona le Saul nu isukusam promba \v 25 nuŋe mara mindek minyokanu mbili kair gemmba ta tumba minyokina. Taŋana le Yonatan nu tiŋgina le Abner pro Saul gemmba minyokina. David tuku mbili ta ndo ake minna ta \v 26 Saul nu ait ta mbolŋge nu tuku kusna ndaŋgina. Nu teŋenmba idusna: David nu wam ande Suŋgo am mbolŋge mbarmba nu purfeŋnu kuga tukunu pro ndawat ŋga idusna. \p \v 27 Taŋamba idusmba minna le tambun kiteknu tuku ait arnu mbolŋge David nu maŋ isukusam nda prona le Saulŋge kiŋo nuŋe Yonatan kusnamba sakina: Ndaŋam tuku Yesi tuku kiŋo ta kubele kite mata sine ndoŋ isukusam pro ndawat ŋgina le \v 28 Yonatanŋge mam nuŋe tuku pasa lafumba sana: Nu Betlehem kambim tuku ye dirnaŋga kusnayina sulumba \v 29 sakina: Yiŋe abaŋge sine Betlehemŋge maŋgurka atraukam tuku pasa pilna tukunu ne ye tuku gulab mayenu ndeta ne ye kaye ŋga le ye yiŋe aba kame sota ka ŋgina. Wam ta mbolŋge nu sine ndoŋ isukusam pro ndawat ŋgina. \p \v 30 Taŋakina le Saul nu Yonatan tuku gubra torna sulumba sana: Ne ma ŋgamukok kutu ande. Ne Yesi tuku kiŋo ta ndoŋ gulab mayete ta ye kila. Ne naŋe wam ta mbolŋge ndo tale ina naŋe ndoŋ kiko tamŋgaik ŋgina sulumba \v 31 sakina: Yesi tuku kiŋo ta minwa ta ne gabat suŋgo mine nda. Ta tuku ne taŋgo afu kukulniŋga le kuwaig ka nu tumba prowaig le ye nu balewi ŋgina le \v 32 Yonatan nu pasa lafumba mam nuŋe sana: Nuŋge ame maŋau mbarna le ne nu balewam sakate ŋgina kande \v 33 Saul nu nuŋe mbanduwaŋ tumba Yonatan nduasewam tuku kuanyiŋgina sulumba ndaflona. Taŋana le Yonatan nu mam nuŋe David balewam tuku wamdus suŋgokanu ŋak ta katesena sulumba \v 34 nu gubra tormba isukusam tuku mbili ta kusremba kilim kina. Tambun kiteknu tuku ait arnu ta mbolŋge nu isukuse ndaka minna le ka furirna. Ta ndaŋam? Mam nuŋe David kiko pilena le nu ta tuku wamdus tatrukina le isukusam mbulna. \p \v 35 Mafena le maratukuk tiŋga Yonatan nu nakile pasa katnaik ta dubimba kiŋo ande tumba David sota ma gutoŋ ta kinaik ka \v 36 ma gutoŋ taŋge Yonatanŋge kiŋo ta sana: Ye tui fat parsiŋgi le o si ta kuwaig kande ne pinderka ka sota ŋgina. Taŋakina le kiŋo ta pinderka kumba minna le nu lukamba mbol mbol tui fat ande parsiŋgina le simŋge ndekina. \v 37 Kiŋo ta nu kina ka tui fat ndekina magot ta tugumŋge tiŋgina le Yonatan ndek wika sana: Dir dir si kaye. Tui fat ta o si tamŋge ndekat ŋgina sulumba \v 38 Yonatan nu maŋ lato kiŋo ta wika sana: Ne ake taŋge tiŋ mine ndaka. Pitik kaye ŋgina le kiŋo ta ka tui fat tumba luka nuŋe gabat tugum kina. \v 39 Kiŋo ta nu Yonatan maŋau kina ta tuku tugu katese ndana. Yonatan le David nakile ndo kila. \p \v 40 Kile Yonatanŋge kiŋo ta tui paŋgarnu fatnu kame ta turmba kile-tumba kukulna le kilmba luka tumbraŋ kina. \v 41 Kiŋo ta luka tumbraŋ kina le David nu ndame maŋgur ŋgumnemŋge kuirka minna ta tiŋga kilim ka promba Yonatan tugum taŋge dagol tidroŋga lokam keŋna. Taŋamba nu tiŋga Yonatan mumumba nale muŋgu mumuka malmbikinaik. \p David nu wamdus tatruka suŋgomba malmbikina le \v 42 Yonatan ndek nu sana: Sile Suŋgo tuku nyu mbolŋge pasa saŋgri pilekeŋ ta Suŋgo nu sile ndoŋ sikile ndare kame ta ndoŋ minmba minamŋgat tukunu ne ŋgamuŋgal mukuk wamdus bulok ŋak kaye ŋgina le David nu tiŋga kina le Yonatan nu luka nuŋe tumbraŋ kina. \c 21 \s1 David nu Saul ram kua Ahimelek sota kina \p \v 1 Kile David nu kua ka pris Ahimelek sota Nob tumbraŋ kina ka ta prona le nu David kaŋgermba kuru-kuruka nu tugum kumba kusnana: Ne ndaŋam naŋe mata te prote e ŋgina le \v 2 David nu lafumba sana: Gabat suŋgo Saulŋge ye piro sat le te prowit. Nu teŋenmba ye sayat. Ye ne piro tinmba kukulni le andeŋge ise ndakuwa ŋga sayat. Yiŋe kuasmbi nane ye te-silikam kande nane ma inumŋge ye te-silikuwaig ŋga saniŋgen. \v 3 Kile ne bret afu ŋak ndeta ye 5 kile-sa. Kuga ndeta nyamagaŋ afu kise sa ŋga pris ta sana. \p \v 4 Taŋakina le pris ta ndek nu sana: Ye ake bret afu mine ndakade. Tukul bret Kuate am mbolŋge patikanu ta ndo minig. Ne naŋe kame taŋgo ndoŋ tane pino ndoŋ kinye ndakade kande ne bret ta kila ŋga sana le \v 5 David nu lafumba pris ta sana: Ye ne yabrine nda. Sine kile pino ndoŋ kinye ndakeg. Sine ŋgueu mbal ndoŋ kame buweg ta kame mbal naŋgine kame agaŋ ndende ta turmba Suŋgo am mbolŋge purfeŋnu ndo minig. Kite sine piro ande kamŋgig tukunu sine taŋamba purfeŋnu ndo mineg ŋga sana. \p \v 6 Nyamagaŋ afu mine ndakinaig tukunu pris ta tukul bret ta kilmba David kile-tuna. Nane tuku maŋau ta bret ambokok ta kilmba kile-kasoka bret kitek kilmba Kuate am mbolŋge patikanu. \p \v 7 Ait ta mbolŋge Saul tuku agaŋmor kulatkanu gabat Edomnu taŋgo nyunu Dowek nu atraukam tuku Suŋgo tuku Wande mbol taŋge minna. \v 8 Minna le David ndek Ahimelek kusnana: Ne mbanduwaŋ ande ko kame bagi ande ŋak kande ye sa. Ye gabat suŋgoŋge piro sat ta braiŋ kam tuku ŋgat le ye prepreka kame agaŋ ande te ndakit ŋga sana le \v 9 nu ndek David sana: Ye kame bagi ndindo ndo minit. Ne buk Ela ma gutoŋ nziŋge Filistia taŋgo Goliat balena nu tuku kame bagi ta tumba tawimbi soŋga pris tuku tawi ŋgirpemŋge pilnaig ta ndo minit. Tamŋgat kande te-tini ŋgina le David ndek sakina: Ese. Kame bagi ta mayenu ndo kame bagi afu minig taŋaŋ kuga ŋga yaimba tumba kina. \s1 David nu kua ka Gat kina \p \v 10 Kile David nu Saul ram kua ka kina ka Gatnu gabat suŋgo Akis tugum prona le \v 11 Akis tuku piro taŋgo kame David kaŋgermba ka Akis sanaig: Taŋgo si Davidŋge. Nu nuŋe kilke tuku gabat suŋgo. Nane pino kame o buk nu tuku mune ulmba kupesmba sakinaig: Saul nu ŋgueu mbal 1,000 bale farniŋgina le David nu ŋgueu mbal 10,000 bale farniŋgina ŋginaig ŋga Akis sanaig le \v 12 David nu pasa ta ismba gabat suŋgo Akis tuku kuru kuru mayemba \v 13 nane tuku am mbolŋge nu ŋginŋgan taŋgoŋge wam kekekina sulumba nu ndo ŋginŋgan mayewanu sukmba kumba ka tumbraŋ koranu fonde malaŋga mbolŋge ma kuyir-kuyarna sulumba subal promba miŋge zizin mbolŋge kutuka ndekina. \p \v 14 Taŋana le gabat suŋgo Akis ndek nuŋe piro taŋgo kame saniŋge lika sakina: Ŋgan palmbinu te ndaŋam saka tumba ye tugum te prowaig? \v 15 Tane idusde sine tuku tumbraŋ te ŋginŋgan taŋgo kugatok e ŋga maŋ ŋgan palmbinu te tumba te ta prowaig? Taŋgo te ye tuku wande mbolŋge nda palpe le minwa ŋga saniŋgina. \c 22 \s1 David nu Adulam sikar burok sinam taŋge minna \p \v 1 Kile David nu Gat kusremba kua ka kina ka Adulam sikar burok kumba taŋge minna. Minna le nuŋe aba kat nuŋe, nuŋe kuasmbi ŋakmba nu taŋge minna ta isnaig sulumba nane kinaig ka taŋge nu te-silikinaig. \v 2 Taŋanaig le taŋgo afu nane piti ŋak ŋak afu ndametiŋ kugatok afu ndagari ŋak ta nane kua ka David te-silika nu ndoŋ taŋge minnaig sulumba nu naŋgine gabat minwa ŋga madinaig. Nane kuasmbi taŋge kua ka nu ndoŋ minnaig ta ulendimba 400. \p \v 3 Taŋamba minnaig ka mara ande David ndek tiŋga Mispe tumbraŋ Moab kilke mbol kina sulumba Moabnu gabat suŋgo ta sana: Ye yiŋe ina mam kilmba pro ne tugum teŋge kusreki le minwaik le Kuateŋge ye mbol ndaŋndaŋamŋgat ta kila pili sulumba maŋ luka pro kilamŋgit ŋga sana. \v 4 Taŋaka sana le Moabnu gabat suŋgo nu wokina le David ndek ina mam nuŋe kilmba nu tugumŋge kusreka nu nuŋe tiŋga luka kumba ka sikar burok sinam taŋge kuirka minnaig. \p \v 5 Taŋamba minnaig le mara ande tuan taŋgo Gad nu David tugum promba sana: Ne tiŋga sikar burok te kusremba Yuda ma tugu mbol kaye ŋgina le David nu ndek tiŋga Heret ma yamban sinam ta kina. \s1 Saulŋge pris kame bale farniŋgina \p \v 6 Minnaig ma ma nane afuŋge David nuŋe kuasmbi kilmba ka Heret yambanŋge minnaig ta kumba ka Saul sanaig. Sanaig le Saul ndek Gibea tumbraŋ biŋ mbol taŋge ail suŋgo ande kumnemŋge nuŋe mbanduwaŋ biye ŋak minyokina sulumba piro mbal nu laipmba minnaig ta \v 7 saniŋge likina: Tane Benyamin tuku kuasmbi tane ise tiwap. Tane idusde Yesi kiŋo nuŋeŋge tane nyam piro sugo sugo grep piro sugo sugo walmba tiŋguwa sulumba kame gabat maditiŋmba kuasmbi 1,000 ko kuasmbi 100 kulatkam tuku patikamŋgat ŋga idusde e? \v 8 Tane taŋamba idusnaig sulumba pasa katmba ye yiŋe kiŋo Yonatan nale Yesi kiŋo nuŋe ndoŋ wamdus ulendinaik ta ye yabuyinaig e ŋga saniŋge likina sulumba sakina: Yiŋe kiŋo nu yiŋe piro taŋgo David ndoŋ wamdus ulendinaik tukunu David kile ye ŋayo siliyam tuku ndin sotate ta tane tuku andeŋge ye idusyumba ye kila sa ndayina ŋgina. \p \v 9 Taŋakina le Edomnu taŋgo Dowek nu Saul tuku piro mbal tugum taŋge minna nuŋge ndek Saul sana: Ye Yesi kiŋo nuŋe pro Nobŋge Ahitub kiŋo nuŋe Ahimelek tugum prona le kaŋgeren. \v 10 Ahimelek ndek Suŋgoŋge David sinzaŋwa ŋga yabaŋna sulumba nyamagaŋ afu kile-tumba Filistia taŋgo Goliat tuku kame bagi ta turmba David te-tuna ŋga Saul sana le \v 11 nu pasa ta ismba taŋgo afu kukulniŋgina le ka Ahimelek nuŋe kuasmbi ndoŋ Nobŋge pris pirokinaig ta ŋakmba kilmba gabat suŋgo Saul tugum pronaig. \p \v 12 Kile Saul ndek Ahimelek sana: Ahitub kiŋo nuŋe, ye ne ndoŋ pasa ŋak ŋgina le nu ndek sana: O gabat suŋgo, ne saka le isi ŋgina le \v 13 Saul ndek nu sana: Yesi kiŋo nuŋe ne sota kina le ne ndaŋam saka nyamagaŋ afu kile-tumba kame bagi te-tumba Kuateŋge sinzaŋwa ŋga nu tuku yabaŋna? Ne taŋana le kile nu ye ŋayo siliyam tuku tair minit ŋgina. \p \v 14 Taŋakina le Ahimelek ndek Saul tuku pasa lafumba sakina: Ne tuku piro mbal te ima David suk miŋge dubi mayete? Naŋe mbiyel naŋe nu kame gabat minmba ne kigraibka ne tuku wande mbolŋge nyu suŋgo ŋak minit. \v 15 Ta tuku ye Kuate yabaŋmba nu sinzaŋwa ŋgen wam ta kitek ande ken le ne ye yiŋe kuasmbi te ndoŋ sine kilmba pasa mbolŋge patikate e? Nu ne ŋayo silinam tuku tair minanu ŋgate pasa ta sonndo ye gilai ŋgina kande \v 16 gabat suŋgo nu tuku pasa ta lafumba sana: Kuga. Ne naŋe kuasmbi ndoŋ tane ŋakmba kumamŋgaig ŋgina sulumba \v 17 nu kame mbal nane laipniŋmba minnaig ta saniŋgina: David nu ye ram kua ka kina ta nane kila ta nane ye yabuyumba nu mapenaig le kina tukunu tane Suŋgo tuku pris kame te kilmba bale farap ŋgina kande nane pris kame ta bale faram tuku kuru-kuruka mbulnaig. \v 18 Mbulnaig le Saul ndek Dowek sana: Ne ilmba pris kame te kilmba bale farka ŋgina le nuŋge pro Suŋgo tuku pris 85 ta ŋakmba bale farke suglukina. \p \v 19 Taŋana le Saul nu tiŋga pris kame ta tuku tumbraŋ Nob kina sulumba taŋge nu taŋgo pino, kiŋo kame, kutu amo mbolok, makau doŋki agaŋmor ŋakmba bale farmba tumbraŋ sina tumu pilna. \v 20 Taŋana le Ahimelek tuku kiŋo nuŋe Abiatar nuŋge ndo kua ka David sota kumba \v 21 Saulŋge Suŋgo tuku pris kame bale farniŋgina wam ta kubeu tuna le \v 22 David ndek nu sana: Ye pro mam naŋe tugumŋge minen sulumba Dowek taŋge minna le kaŋgermba ye buk idusen ta kile kumuŋgat. Osese. Yeŋge ne tuku ndare tuma yambarken. \v 23 Ta tuku ne kuru kuru ndaka. Saul nu sile balesikam tuku ndin sotate tukunu ne ye ndoŋ teŋge mina le yeŋge ne kigraibkamŋgit ŋga Abiatar sana. \c 23 \s1 David nu Keila mbal turkina \p \v 1 Taŋamba minnaig ma ma mara ande taŋgo afu nane pro David kubeu tumba sanaig: Nane Filistia mbalŋge pro Keila mbal ndoŋ kame bumba nane tuku nyamagaŋ kile-wandekkinaig ta ŋakmba kuayarmba yomba kilmba kinaig ŋga sanaig. \p \v 2 Taŋaka sanaig le David ndek Suŋgo kusnana: Ye ka Keila mbal turka Filistia mbal ndoŋ kame buwam kumuŋ e ŋgina le Suŋgo ndek nu sana: Ta maye. Ne ka Keila mbal turka Filistia mbal bale farka ŋgina. \v 3 Taŋakina le nane David tuku kuasmbi ndek nu sanaig: Sine Yuda ma tugu te mbolŋge ŋgueu mbalŋge kugor-kugorka minig le ne ndaŋam saka kile maŋ Keila mbal turka Filistia kame kuasmbi suŋgo ta ndoŋ kame buwam sakate ŋga David sanaig. \p \v 4 Taŋakinaig le David maŋ lato Suŋgo kusnana kande nu sana: Tiŋga Keila tumbraŋ kaye le yeŋge ne sinzaŋnumba Filistia mbal kilmba ne tuku wai mbol patikamŋgit ŋgina. \v 5 Taŋaka sana le David nuŋe kame kuasmbi kilmba ka Keilaŋge Filistia mbal ndoŋ kame bumba nane suŋgomba bale farnaig sulumba nane tuku agaŋmor ŋakmba yaika kilmba Keila mbal taŋgo pino ŋakmba kile-luka kilna. \p \v 6 Abiatar nu o buk pris tuku tawi ta tumba kua ka David sota kina. \p \v 7 Kile David nu Keilaŋge minna pasa ta nane afu kinaig ka Saul sanaig le nu ndek sakina: Ese. Kile Kuateŋge nu tumba ye tuku wai mbolŋge palmbimŋgat. Nuŋe miroŋ tumbraŋ suŋgo koranu ta sinam kina ŋgina sulumba \v 8 Saul ndek nuŋe kame kuasmbi kilmba David tuku kuasmbi kugorkam Keila kinaig. \p \v 9 Saul nu David balewam kina ta David sanaig le isna sulumba nu pris Abiatar wika sana: Naŋe tawi ta tumba yale ŋgina. \v 10 Abiatar nu pris tuku tawi ta tumba prona le David ndek yabaŋmba sakina: O siŋgine Israel mbal tuku Mbara Suŋgo, Saul nu piro taŋgo naŋe ye tuku ŋga Keila tumbraŋ te ŋayo siliwam tuku ilit ŋgaig le isit. \v 11 Ta tuku ne ye saya. Tumbraŋ te tuku taŋgo kameŋge ye tumba Saul tuku wai mbol palmbimŋgaig e? Saul nu ye sota te ta prowamŋgat ta son sakaig e? O siŋgine Israel mbal tuku Mbara Suŋgo, ne ye kila saya ŋgina le Suŋgo nu sana: Au. Nu prowamŋgat ŋgina. \p \v 12 Taŋakina le David maŋ ndek Suŋgo kusnana: Tumbraŋ te tuku taŋgo kameŋge ye yiŋe taŋgo kame te ndoŋ sine kilmba Saul tuku wai mbol patikamŋgaig e ŋgina le Suŋgo nu sana: Au. Nane taŋawamŋgaig ŋgina. \p \v 13 David Suŋgoŋge taŋamba sana le nu tiŋga nuŋe taŋgo kuasmbi 600 ta kilmba Keila tumbraŋ ta kusremba nane duŋe fumbe ŋakmba mbol kinenumba minnaig le Saul nu David kua kina pasa ta ismba nu nane maŋ yoker ndakina. \s1 David nu Sif ma baknu mbolŋge minna \p \v 14 David nu kua ka kina ka Sif tuku ma taknu ma baknu taŋge kuirka minna. Saul nu mara mindek David sota minna ta Kuate nu David sinzaŋmba nu tumba Saul tuku wai mbol pile ndakina. \p \v 15 David nu kina ka Sif ma baknu Horesŋge minna le Saul nu balewam tuku sota minna ta David sanaig le isna. \v 16 Taŋana le Yonatan nu kina ka Horesŋge David te-silika Suŋgoŋge ne kulatkate ŋga nu wamdus saŋgri pilena sulumba \v 17 sakina: Ne kuru kuru ndaka. Mam nu ne ŋayo siline nda. Mine minemba ne sine Israel mbal tuku gabat suŋgo mina le ye ne gemnu minamŋgit ta mata mam nu kila ŋga David sana. \v 18 Taŋakina le nale Suŋgo am mbolŋge pasa katmba wamdus ulendinaik. Taŋamba David nu Horesŋge minna le Yonatan maŋ luka nuŋe tumbraŋ kina. \p \v 19 Kile Sifnu taŋgo kame afu kinaig ka Gibeaŋge Saul sanaig: O gabat suŋgo, ne isa. David nu kile sine tuku ma tugu Horesŋge minit. Nu Yuda yamban Akila biŋ mbolŋge kuirka minit. \v 20 Ta tuku gabat suŋgo, ne nu biye timba tam kande ne ndeka le sine ne turnumba nu biye timba tanmbimŋgig ŋga sanaig le \v 21 Saul ndek nane saniŋgina: Tane ye turyumba maŋau mayenu ndo kade tukunu Suŋgo nu tane ndoŋ minwa ŋgina sulumba \v 22 maŋ ndek saniŋgina: Tane kape sulumba ka nu minit magot ta buro-burowap. Nu taŋge minanu ŋgade ta son taŋge minit e ta kaŋgerap. Taŋgo ta nu ŋgisi-ŋgisikate tuku ŋga sayade tukunu \v 23 tane ka nu kuirke likate tuku magot ta ŋakmba katese mayemba pro ye tap le tane ndoŋ kumba ka nu korkorbe le nu kua ka Yuda ma animbi kuwa ta ye ka nane ŋgamukŋge nu tamŋgit ŋga saniŋgina. \v 24 Taŋakina le taŋgo kame ta Saul kusremba amboŋga naŋgine tumbraŋ Sif kinaig. \p David nu nuŋe taŋgo kuasmbi ndoŋ kinaig ka Maon ma baknu Yuda yamban kumam taŋge minnaig le \v 25 Saul nu nuŋe kame kuasmbi kilmba David sota nane minnaig ma tambi kinaig le nane afu ka David sanaig. Sanaig le nu nuŋe taŋgo kuasmbi kilmba kua ka Maon ma baknu sikar ŋak taŋge ka minna. Taŋge minna le Saul nu ismba David dubimba kina. \v 26 Saul tuku kuasmbi pro tabe dabil inum inum kinaig le David nuŋe kuasmbi kilmba tabe dabil inum inum Saul ram kua kinaig. Taŋanaig le Saul nuŋe taŋgo kuasmbi ndoŋ nane buk David tuku kuasmbi kile-fag kinaig le \v 27 kile Saul tuku piro taŋgo ande tumbraŋŋge pasa tumba promba Saul sana: Filistia mbal pro sine ndoŋ kame bude tukunu ne braiŋ luka yale ŋga sana le \v 28 Saul nu David yokermba minna ta kusremba nuŋe kame kuasmbi kilmba luka Filistia mbal ndoŋ kame buwam kina. (Ta tuku kile nane magot ta nyun ta Kame peukina tuku Sikar ŋgade). \p \v 29 Taŋana le David nu ma tugu ta kusremba kua ka kina ka Eŋgedi ma taknu sikar burok sinam taŋge kuirka minna. \c 24 \s1 David nu Saul mapena \p \v 1 Saul nu Filistia mbal yokerka kina ka kusreka maŋ luka prona le nane afu pro nu sanaig: David nu kile ka Eŋgedi ma baknu sikar burok sinam ambeŋge minit ŋginaig le \v 2 Saul ndek Israel taŋgo saŋgriknu 3,000 pilemba kilmba David biye tiwam tuku ma ande nyunu Meme ŋguikok tuku Sikar ta kinaig ka \v 3 sikar burok suŋgo ande tugum pronaig. Burok ta tugumŋge sipsip tuku fonde mata minnaig. David nu nuŋe taŋgo kame ta kilmba nane sikar burok ta sinamŋge kuirka minnaig. \p Kile Saul ndek sumbikam saka sikar burok ta sinam kina le \v 4 David tuku kuasmbi taŋge David sanaig: Ese. Kile ait te mbolŋge Suŋgoŋge ne tuku ŋgueu taŋgo tumba ne wai mbolŋge pilit. Ne ame maŋau kam ndeta ka ŋga sanaig le David ndek kurauka kina ka Saul tuku tawi kuennu ta tundunnu ndo kat purmba tina ta Saul nu kamus ndana. \p \v 5 David nu Saul tuku tawi tundunnu ta kat purmba tina sulumba nu ndaflowit a ŋga wamdus fulilka \v 6 nuŋe kame kuasmbi saniŋgina: Taŋgo te Suŋgoŋge ye tuku gabat suŋgo madina tukunu ye nu balewe nda ŋgina sulumba \v 7 David nu pasa saŋgrinu saka saniŋgina: Tane Saul bale ndawap ŋga peuniŋgina. \p Kile Saul nu sikar burok sinam taŋge sumbike deŋpurmba kilim ka kina le \v 8 David ndek Saul ŋgumnem dubimba kilim kumba Saul wikina: O yiŋe gabat suŋgo ŋgina le Saul nu mbilkina. Mbilkina le David ndek dagol tidroŋga lokina sulumba \v 9 sana: Ne ndaŋam taŋgo kame tuku yabri pasa yeŋge ne ŋayo silinam tuku sakade le nane tuku pasa ta isit? \v 10 Ne kile kaŋgera. Ne kite ait te mbolŋge sikar burok te sinamŋge Suŋgoŋge ne tumba ye tuku wai mbolŋge palet le taŋgo kameŋge ye ne baleni ŋga siseŋyaig ta ye ne Suŋgoŋge ye tuku gabat suŋgo madina ŋga ye nane peuniŋmba ne mapenit. \v 11 Mam, ne te kaŋgera. Ye ne balenam mbulmba ne tuku tawi kuen ta tundunnu ndo kat purmba tit. Ta tuku ne kaŋgermba katesewa. Ye ne mbolŋge maŋau ande ŋayonu kumba ne ŋayo sili ndanit ta ne ndaŋam tuku ye korkoryumba baleyam bafute? \v 12 Suŋgo sile tuku maŋau te pilewa sulumba ne ye mbolŋge maŋau kate ta lafunu ne tinwa. Yeŋge ne ŋayo siline nda. \v 13 Ne wa mbuŋ kame tuku wam pagu pasa ta idusa. Nane teŋenmba sakade: Taŋgo ŋayonu nu maŋau ŋaigonu ndo kate ŋgade. Ta tuku yeŋge ne ŋayo siline nda. \v 14 Ne Israel mbal tuku gabat suŋgo ta ne ye ame agaŋ le ye tumba korkoryate? Ye taŋgo ŋai ŋguesuk kuga age kumak meu taŋaŋ. \v 15 Ta tuku Suŋgoŋge sile pilesikuwa sulumba ne ye mbol mbarte ta lafunu ne tinmba ye ne tuku wai mbolŋge te-lukuwa ŋgina. \p \v 16 David nu pasate deŋpurna le Saul ndek nu wika sana: O kiŋo, ta neŋge e ŋgina sulumba malmbika \v 17 ndek David sana: Ye son mbar suŋgokanu ne mbol ket ta ne tiŋreknu minmba maŋau mayenu ndo ye mbolŋge kate. \v 18 Kite Suŋgo nu ye tumba ne tuku wai mbol palet ta ne ye mapeyumba bale ndayat. \v 19 Taŋgo ande nu nuŋe ŋgueu taŋgo te-silikuwa ta nu nu ake mapewa le kine nda ta ne taŋa ndawat. Ne ye mbol wam mayenu kat tukunu Suŋgoŋge ne nyaro tinwa. \v 20 Ye buk katesewet. Ne sine Israel mbal ŋakmba tuku gabat suŋgo minmba minamŋgat. \v 21 Ta tuku ne Suŋgo tuku nyu mbolŋge pasa saŋgri pilewa sulumba ye tuku gageu tumu pile ndaka ŋga David sana. \v 22 Taŋaka sana le David ndek pasa ta woka saŋgri pilena. Taŋana le Saul ndek luka nuŋe tumbraŋ kina le David nuŋe taŋgo kuasmbi kilmba naŋgine minnaig mbi sikar burok ta kinaig. \c 25 \s1 Samuel nu kumna \p \v 1 Taŋamba minnaig ma ma Samuel nu kumna le nane Israel mbal ŋakmba pro maŋgurka nu malmbinaig. Malmbiwe deŋpurmba nu tuku mindesiŋ tumba ka Rama tumbraŋŋge nuŋe wandembi taŋge ŋgukinaig. Ŋgukinaig le David nu tiŋga kuirka minna magot ta kusremba Paran ma baknu ta kina ka taŋge minna. \s1 David nu Nabal tuku pino kuembol tina \p \v 2-3 Maonnu taŋgo ande nyunu Nabal nu nuŋe agaŋmor kame ta tumbraŋ suŋgo Karmelŋge kulatka minanu. Taŋgo ta nu maror taŋgo. Nu sipsip 3,000 meme 1,000 ŋak minna. Piyo nuŋe ta nyunu Abigail. Nu pino ŋgarosu mayenu raŋgun mayenu. Taŋgo nuŋe ta nu mugru sambek nu gubra te-fagna tuku. Nu Kaleb tuku ndare. \p Taŋgo ta tuku piro mbal nane Karmelŋge sipsip ŋguenu kugerka minnaig le nu ka nane kulatka taŋge minna le \v 4 David nu Paran ma baknu taŋge minmba nane pirokinaig pasa ta isna sulumba \v 5 nuŋe taŋgo 10 ta kukulniŋmba saniŋgina: Tane kape ka Karmelŋge Nabal te-silika ye tuku nyu mbolŋge gare pasa tape sulumba \v 6 teŋenmba sawap: Ne naŋe gageu naŋe agaŋmor ŋakmba mage minwaig. \v 7 Tane kile sipsip ŋguenu kugerka minig pasa ta David nu isna. Sine buk naŋe piro mbal ndoŋ minmba nane sipsip kulatkinaig le sine Karmelŋge nane ndoŋ gulab mayemba mingeŋ. Nane tuku agaŋmor inum kuayarmba ŋgisi ndageŋ. \v 8 Ne naŋe piro taŋgo ta kusnaniŋga ta nane son ŋgamŋgaig. Ta tuku ne kite pagumba nye suŋgo ta David nu isat sulumba sine kukulsiŋgat. Ne nyamagaŋ afu minig ndeta afu sine siŋmba afu David tuku patika le kilmba kaŋgig. Tane taŋamba ka Nabal sawap ŋgina. \p \v 9 David tuku taŋgo kame ta ka David wam pagukina taŋamba ndo Nabal sanaig sulumba pasa lafunu isam tuku tair minnaig kande \v 10 Nabal nu David tuku taŋgo kame ta teŋenmba saniŋgina: Yesi tuku kiŋo nuŋe David nu gabat suŋgo ndaŋ ndaŋ le ye nu nyamagaŋmbi turam tuku ŋga sakade. Kile piro taŋgo suŋgomba naŋgine gabat ram kua ka duŋe pisnemba minig. \v 11 Ndaŋam tuku tane bret kule agaŋmor ndemnu yiŋe piro mbal tuku kuanekit te kilmba ma biri sambek tane tiŋgam tuku sakade ŋgina. \p \v 12 Taŋakina le David tuku kuasmbi nane luka kumba ka Nabal nane saniŋge likina taŋamba David kubeu tunaig le \v 13 David ndek nuŋe taŋgo kame ta saniŋgina: Tane tiŋga kame bagi kilap ŋgina sulumba nu tiŋga nuŋe kame bagi tumba kame kambim tuku kuanekina. Taŋamba nu nuŋe taŋgo 400 kilmba kame kina le taŋgo 200 kusrekina ta nane agaŋ ndende kulatka minnaig. \p \v 14 Kile Nabal tuku piro taŋgo ande kina ka Nabal piyo nuŋe Abigail sana: David ma baknu taŋge minmba nuŋe taŋgo afu kukulniŋgat le pro siŋgine gabat gare pasa tawig le nu nane kasurniŋmba pitaikat ŋgina sulumba \v 15 Abigail sana: Taŋgo kame ta sine ndoŋ mine mayegeŋ. Sine sipsip kulatka mingeŋ ta nane sine kulat magekinaig le agaŋmor inum ŋgisi ndakina. \v 16 Sine nane tugum taŋge sipsip kulatka mingeŋ ta nane mara mara sine kile-kogorka minnaig. \v 17 Ta tuku ne isa. Kile David nuŋe taŋgo kame ndoŋ promba sine tuku gabat nuŋe gageu ndoŋ bale faramŋgat. Nabal nu taŋgo ande gubra te-fagte tuku. Sine nu sabe ta nu sine tuku pasa ise nda. Ta tuku ne kile ndaŋndaŋamŋgat e ŋgina. \p \v 18 Taŋakina le Abigail nu pasa ta ismba pitikndo tiŋga nyamagaŋ kuaneka bret 200 kilmba grep kule armba agaŋmor ŋgaronumbi tolniŋganu ta kilmba sipsip kuapikanu 5 kilmba wit pasokanu afu kilmba bret foŋfoŋ 100 grep mbilmba pasokanu ŋak ta kilmba fik kareŋganu 200 kilmba nyamagaŋ ta ŋakmba doŋki afu mbol patikina. \v 19 Taŋamba nu siŋsiŋndo taŋgo nuŋe kila sa ndamba nuŋe piro taŋgo afu kukulniŋmba saniŋgina: Tane amboŋga silap. Ye tane ŋgumnem dubiket ŋgina. \p \v 20 Nane kine sulunaig le Abigail nu ndek doŋki ande poŋga kina ka te-tirmba kumba minna sulumba David nuŋe kame kuasmbi ndoŋ nane buk tabe ta poŋga mbumba minnaig le kaŋgerkina. \p \v 21 David nu wamdusmbi sakina: Ndaŋam saka ye taŋgo ta tuku agaŋmor nuŋe duŋe ŋgamu taŋge kulat mageken le inum ŋgisi ndakina. Ye nu mbol maŋau mayenu ken ta nu lafumba ye kiko pileyat. \v 22 Ta tuku kite ye nuŋe taŋgo kame nuŋe gageu ta ŋakmba bale far suglukamŋgit. Kuga ta Kuateŋge yiŋe ŋgueu mbal mapeniŋge nda ŋgina. \p \v 23 Kile Abigail nu David kaŋgermba nuŋe doŋki mbol pateŋga ibeŋkina sulumba David tuku kupe tugum taŋge dagol tidroŋga \v 24 lokina sulumba David sana: O taŋgo suŋgo, ye wam mbarit ta tuku ye ne ndoŋ pasa ŋak. Ye saki le ne isa. \v 25 Ne Nabal tuku pasa isat ta tuku gubra ndata. Nu mugru sambek nu gubra te-fagte tuku. Nu tuku nyu tugunu ta ŋginŋgan. Taŋamba ndo nuŋe maŋau nuŋe nyu ta dubite. Ne naŋe piro taŋgo kukulniŋgat le prowaig ta ye nane kaŋger ndakit. \v 26 Ne isa. Suŋgoŋge ne peu ndanat kande ne taŋgo ta tuku mbar ta lafumba nu buk balewat kande. Ta tuku Suŋgo abo tugu ŋak nu tuku nyu mbolŋge ne naŋe nyu mbolŋge ye pasa saŋgrinu saket. Suŋgoŋge ndo ne tuku ŋgueu mbal ŋakmba kilmba ŋaigo siglika Nabal mbol mata taŋamba kuwa ŋgina. \p \v 27 Taŋaka Abigail maŋ lato sana: O taŋgo suŋgo, ne garenuwa ŋga nyamagaŋ kilmba prowit te naŋe taŋgo kuasmbi te niŋga sulumba \v 28 naŋe piro pino ye tuku mbar te ŋgilaiŋga. Ne mara mindek Suŋgo tuku ŋgueu mbal ndoŋ kame bumba ne mbar ande ke ndakate tukunu Suŋgoŋge ne gabat suŋgo pilwa le minmba minamŋgat. \v 29 Taŋgo ande pro ne ndoŋ kame saka ne balenam bafuwa ta Suŋgoŋge ne kigraibka kulat mayenumba ne tuku ŋgueu mbal kilmba sikpirmbi ndame bukŋgade le kinit taŋaŋ kile-pankamŋgat. \v 30 Suŋgo nu ne mbolŋge wam magenu kam sakina ta ŋakmba ne mbol kuwa le ne sine Israel mbal tuku gabat suŋgo minamŋgat. \v 31 Ta tuku ne ake sinaŋ Nabal tuku mbar lafumba nu tuku ndare kutuwa ta ne gabat suŋgo mina sulumba naŋe mbar ta idusmba wamdus pitinuwa le kikotikat. Suŋgo nu ne sinzaŋnuwa le piro pino naŋe ye idusya ŋga David sana. \p \v 32 Taŋakina le David ndek nu sana: Israel mbal tuku Mbara Suŋgoŋge ne kukulnat le pro ye ndinŋge te-silikat. Ta tuku sine nu tuku nyu te-duŋgube ŋgina sulumba \v 33 nu ndek sakina: Ne tuku wamdus mayenu taŋge taŋgo ta tuku mbar nu tuku ndare ake sinaŋ kutuwikit ŋga ne ye peuyat. Ta tuku Suŋgoŋge ne nyaro tinwa. \v 34 Israel mbal tuku Mbara Suŋgo abo tugu ŋak nuŋge ye peuyat. Ye nu tuku nyu mbolŋge sanet. Ne ndinŋge ye te-sili ndakat kande indole maratukuk Nabal tuku kuasmbi inum mine ndakate kande ŋgina. \v 35 Taŋakina sulumba David nu Abigailŋge nyamagaŋ kilmba prona ta yaimba sana: Kile ne wamdus bulok luka naŋe wande mbol kaye. Ne tuku pasa maŋau mayenu ta mbolŋge ne ye muku seryate ŋgina. \p \v 36 Taŋakina le Abigail luka taŋgo nuŋe sota kina ka tumbraŋ prona kande Nabal nu pagumba nye suŋgo gabat sugoŋge pagumba nye sugokade taŋamba kina sulumba nu kule nyumba gare-gare suŋgokumba minna le Abigail nu pasa pasa ndana le ka mafena. \v 37 Mafena le Nabal nu kule nyumba ŋginŋgankina ta ka purfena le piyo nuŋe ndek wam kame prowe likinaig ta kubeu tuna. Kubeu tuna le Nabal nu pirerek purka kumaknu suk ndekina. \p \v 38 Taŋamba minna ma ma ait 10 kuganaig le Suŋgoŋge Nabal balena le kumna. \v 39 Kumna le David nu pasa ismba sakina: Kile ye Suŋgo tuku nyu te-duŋget. Nuŋge Nabal ye kiko pileyina ta lafuwat. Suŋgoŋge nuŋe piro taŋgo nuŋe ye peuyina le maŋau ŋayonu ke ndaken. Nuŋe mbar ta nuŋe miroŋ nu kurau tawet ŋgina. Taŋakina sulumba David ndek taŋgo afu kukulniŋgina le \v 40 nane ka Karmelŋge Abigail sanaig: Sine Davidŋge ne pinonu tam tuku sine kukulsiŋgat ŋginaig le \v 41 pino ta pasa ta ismba tiŋga dagol tidroŋga loka sakina: Ye nu tuku piro pino. Ye piro taŋgo kame tuku kupe minyaŋgamŋgit ŋgina. \v 42 Taŋakina sulumba Abigail nu pastiŋga nuŋe piro pino 5 kilmba nuŋe doŋki tumba poŋga David tuku piro taŋgo dubika kinaig. Kinaig ka David tugum prona le Davidŋge pinonu tina. \p \v 43-44 David nu o buk Yesrelnu pino Ahinoam tina sulumba ŋgumneŋga nu maŋ Saul kulim nuŋe Mikal tina ta Saulŋge yaimba tumba Lais kiŋo nuŋe Paltiel tuna. Taŋgo ta tumbraŋ suŋgo Galimnu. \c 26 \s1 David nu maŋ Saul mapena \p \v 1 Kile Sifnu taŋgo kame afu kinaig ka Gibeaŋge Saul sanaig: O gabat suŋgo, ne isa. David nu kile sine tuku kilke Yuda yamban Akila biŋ mbolŋge kuirka minit ŋginaig le \v 2 Saul ndek tiŋga nuŋe Israel kame kuasmbi saŋgriknu 3,000 ta pilemba kilmba David biye tiwam Sif ma baknu ta kinaig ka \v 3 Akila tabe yamban ndin taŋge tumbraŋ ulnaig. \p David nuŋe kuasmbi ndoŋ ma baknu taŋge minmba Saul nu biye tiwam prona ta ismba \v 4 nu taŋgo afu kukulniŋmba kape ka buro-burowap ŋgina le nane kurauka kinaig ta Saul pro taŋge minna le kaŋgermba luka ka David kubeu tunaig. \v 5 Kubeu tunaig le kile David ndek taŋgo afu kilmba Saul tumbraŋ ulmba minna magot ta kinaig sulumba Saul nuŋe kame gabat suŋgo Ner kiŋo nuŋe Abner ndoŋ kinymba minnaik le kaŋgerkinaig. Saul nu ŋgamu-ŋgamuŋge kinyna le nane kame kuasmbi nu laipmba kinynaig. \v 6 Taŋamba minnaig le David ndek Hitnu taŋgo Ahimelek le Abisai kusnanikina: Ima ye ndoŋ Saul tuku kuasmbi ma ulmba minig sinam nzi kaŋgik ŋgina le Abisai ndek sakina: Sile kap ŋgina. (Abisai nu Seruya tuku kiŋo nuŋe. Aba nuŋe Yoab). \p \v 7 Furirna le David le Abisai nale kurauka Saul nuŋe kuasmbi ndoŋ tumbraŋ ulmba minnaig ta ndek kinaik ka Saul kinymba minna le kaŋgernaik. Saul nu nuŋe mbanduwaŋ ta tumba gabat tatum taŋge te-timba ŋgamu-ŋgamuŋge kinyna le Abner kame kuasmbi ŋakmba nane nu laipmba kinynaig. \p \v 8 Taŋamba kaŋgerka Abisai ndek David sana: Kile Kuateŋge naŋe ŋgueu taŋgo ta tumba ne wai mbolŋge palet. Saka le nuŋe mbanduwaŋ te tumba manyub kilke turi le kumwa ŋgina kande \v 9 David ndek nu peumba sana: Ne nu mba tuwe ndaka. Suŋgoŋge gabat madina ta andeŋge balewa ta Suŋgoŋge nu mapewe nda ŋgina sulumba \v 10 sakina: Ye Suŋgo abo tugu ŋak nu tuku nyu mbolŋge ne sanet. Suŋgoŋge Saul balewamŋgat. Nu ake kumamŋgat e ko nuŋe ŋgueu mbalŋge balewaig le kumamŋgat e ta Suŋgo nuŋe ait. \v 11 Suŋgoŋge gabat suŋgo madina ta ye nu balewe nda. Nuŋge ye peuyate. Sile nu tuku mbanduwaŋ murko kule te ndo kilmba kap ŋga sana sulumba \v 12 David ndek mbanduwaŋ murko kule gabat tatumŋge ta kilmba Abisai ndoŋ kinaik ta taŋgo ande nale kamuska kaŋger ndakina. Nane ŋakmba Suŋgoŋge ginyum paknu niŋgina le ndo kinymba gilaiŋginaig. \p \v 13 Kile nale nane kusreka kinaik ka ka David nu tabe inum poŋga funu mbolŋge tiŋgina sulumba \v 14 Abner nuŋe kame kuasmbi ta ndoŋ wika saniŋgina: Abner o. Ne ye tuku pasa isit e ŋgina le Abner ndek nu tuku miŋge lafumba sakina: Ne imaŋge gabat suŋgo wikate e ŋgina. \v 15 Taŋakina le David ndek Abner maim maim te-tumba wi kueŋka sana: Ne Israel ŋgamukŋge taŋgo nyu ŋak ŋgate ta ndaŋam saka naŋe gabat suŋgo ta kulat maye ndawat le taŋgo ande nu ŋayo siliwam sinam ket? \v 16 Ne taŋamba gubat suŋgo kulatkate tuku e? Tane taŋgine gabat suŋgo Suŋgoŋge madina ta kulat maye ndawaig. Ta tuku ye Suŋgo abo tugu ŋak nu tuku nyu mbolŋge siŋka satiŋget. Tane ŋakmba kumam kumuŋ. Tane gabat suŋgo tuku mbanduwaŋ murko kule gabat tatum taŋge ta kaŋgerkap ta kile aniŋge minig e ŋgina le \v 17 Saul nu David tuku ŋin tugu ismba wika sakina: O kiŋo, ta neŋge e ŋgina le David ndek wika sana: Au. Yeŋge o. \v 18 O gabat suŋgo, ye ame mbar ken le ne naŋe piro taŋgo naŋe ye tumba yokeryate? \v 19 O gabat suŋgo, ne naŋe piro taŋgo tuku pasa te isa. Ne Suŋgoŋge kukulnat le ye ŋayo siliyam tuku ye sotate ndeta maye. Ye nu tuku atrauki le Suŋgo nu maŋ ye tuku garewa. Ko taŋgoŋge ne tuku wamdus kunde-kundenade ndeta Suŋgoŋge nane kasurniŋguwa. Nane ndaŋam tuku ye Israel kilke kusremba ka kasomok mbal tuku kilke mbolŋge naŋgine yabri mbara bariŋgi ŋga ye tumba korkoryade? \v 20 Ta tuku ye Suŋgo kasomŋge mini le tane ye tuku ndare kutu ndawap. Ne sine Israel mbal tuku gabat suŋgo ta ne ye ŋai ŋguesuk kuga meu taŋaŋ baleyam tuku sota taŋgo afu tabe mbolŋge mula nindam tuku kuraukade taŋamba ne kate ŋga Saul sana. \p \v 21 Taŋakina le Saul ndek David wika sana: O kiŋo, ye mbaret. Kile ne maŋ tawok te prowa le ye ne maŋ ŋayo siline nda. Ne furir te mbolŋge ye baleyam kumuŋ ta ne ye mapeyat. Ye siŋka mbarmba ŋginŋgan maŋau ket ŋgina le \v 22 David ndek wika sana: O gabat suŋgo, mbanduwaŋ naŋe noten. Naŋe taŋgo ande kukula le pro tumba kine tinwa. \v 23 Suŋgo nu taŋgo maŋau mayenu tiŋreknu kate ta lafu mayenu tuwit. Kite Suŋgo ne tumba ye tuku wai mbol palet ta ye Suŋgoŋge ne madinina ŋga ne bale ndanit. \v 24 Ye ne mapenumba ŋayo sili ndanit. Taŋamba ndo kile Suŋgo ye sinzaŋyuwa le mine mayemba wamdus bulok ŋak minamŋgit ŋgina le \v 25 Saul ndek David wika sana: O kiŋo, Suŋgo ne nyaro tinwa le ame maŋau kam bafuwa ta kumu-kumumba alonu taŋamba prowamŋgat ŋgina. Taŋaka saka deŋpurna le David luka nuŋe kuasmbi sota kina le Saul mata mbilka luka nuŋe tumbraŋ kina. \c 27 \s1 David nu Filistia mbal sota kina \p \v 1 Taŋamba minnaig ma ma David nu wamdusmba sakina: Ye te taŋge mini ta Saul nu maŋ wamdus mbilmba ye baleyamŋgat tukunu ye kua ka Filistia kilke mbol ka le kanyumwa le nu maŋ Israel kilke mbol teŋge ye sote nda ŋga idusna. \p \v 2 Taŋamba idusna sulumba David ndek tiŋga nuŋe taŋgo kuasmbi 600 ta kilmba Maok kiŋo nuŋe Akis Gat mbal tuku gabat suŋgo ta sota kambim saka \v 3 nu nuŋe pino ar ta kilmba nuŋe taŋgo kuasmbi naŋgine gageu kame ta turmba kilmba kina ka Gatŋge Akis ndoŋ minnaig. (David tuku pino ar ta ande Ahinoam nu Yesrelnu. Ande Abigail Nabal tuku pino kuembol nu Karmelnu). \v 4 David kua ka Gatŋge minna pasa ta Saul nu ismba nu maŋ David sote ndakina. \p \v 5 Kile David nu Akis teŋenmba sana: O gabat suŋgo, ye naŋe tumbraŋ suŋgo sinam teŋge minet ta mayenu ndo kuga tukunu ne ye sinayumba kilke fudiŋ ande serya le ye yiŋe kuasmbi ndoŋ ka taŋge minyoki ŋgina le \v 6 Akis ndek woka tumbraŋ fudiŋ Siklak David nane minyokuwaig ŋga serna. Ta tuku kile Siklak tumbraŋ ta Yuda tuku gabat sugo naŋgine kulatka minig. \p \v 7 David nu Filistia kilke mbol kumba minna ta yar ndindo tambun bailkamba turmba kinaig. \v 8 Taŋge minna sulumba David nu nuŋe kame kuasmbi kilmba ka Gesur mbal Gisri mbal Amalek mbal nane ndoŋ kame bumba minanu. Mbal kame ta o buk ma tugu ta mbolŋge tumbraŋ ulmba minnaig tuku. Nane tuku kilke ta Sur kumamŋge kina ka Isipŋge dikŋgina. \p \v 9-11 David nu nane ndoŋ kame buwanu ta nu taŋgo pino ŋakmba bale far sugluka makau doŋki kamel agaŋmor ŋakmba ta kilmba tawi mindepiye agaŋ ndende ta turmba kile-sugluka luka Akis tugum kambinu. David nu tumbraŋ kame ta ŋakmba tumu pilmba ma sina minyaŋganu. Ta ndaŋam? Taŋgo ande pro Gatŋge Akis kila sawikat ŋga nu taŋawanu. \p David nu Filistia kilke mbolŋge minna sulumba nu maŋau ndui ta ndo kumba minanu le Akis ndek nu kusnamba ne ka aniŋge kame ulmba prote e ŋga kusnawanu ta David ndek nu wam sisauka sawanu: Sine ka Yudaŋge o ka Yerakmelŋge o ka Ken ma ki prote kumam taŋge kame ulmba prowet ŋga Akis yabriwanu. \p \v 12 Taŋawanu le Akis ndek David tuku pasa ta son ŋga wamdusmba sakanu: Son. Nu nuŋe ndare tuma Israel ndoŋ kame bute. Kile nu nuŋe mbal ndoŋ ŋgueu minmba ye tuku piro taŋgo minmba ye kulatka minmba minamŋgat ŋga idusanu. \c 28 \s1 Saul nu taŋgo kanunu wikanu pino ande sota kina \p \v 1 Minnaig ka ait ande Filistia mbal naŋgine kame kuasmbi kile-maŋgurka Israel mbal ndoŋ kame buwam tuku ŋginaig sulumba Akis ndek David sana: Kite ne naŋe kame kuasmbi ta kilmba ŋakmba ye dubiyumba ka Israel mbal ndoŋ kame buwamŋgig ŋgina. \v 2 Taŋaka sana le David ndek woka sakina: Ta maye. Ye ne tuku piro taŋgo. Ne ndaŋmba kam tuku saya ta ye taŋamba ndo kamŋgit ŋgina le Akis ndek sana: Ese. Ne taŋawa le ye ne tumba yiŋe ŋgarosu kulatkam tuku palmbimŋgit ŋgina. \p \v 3 Samuel nu buk kumna le nane Israel mbal ŋakmba wamdus tatruka malmbimba nuŋe tumbraŋ Ramaŋge ŋgukinaig. Ait ta mbolŋge Saulŋge taŋgo kanunu wikanu mbal ta Israel kilke mbolŋge mine ndakuwaig ŋga ŋakmba pitaikina le sili-silinaig. \p \v 4 Kile Filistia mbal pro Sunem tumbraŋ suŋgo ta makembiŋge kame buwam tuku ma ulnaig le Saul ndek Israel kame kuasmbi ta kilmba pro Gilboa tabe mbol taŋge ma ulmba minnaig. \v 5 Taŋamba minnaig le Saul nu Filistia tuku kame kuasmbi ta kaŋgerka nu kuru kuru ŋayomba wamdus fulilka \v 6 Suŋgo yabaŋmba kusnana: Ye kile ndaŋi ŋgina kande Suŋgo nu tuku pasa inum kiŋambi ko tukul ndamembi ko tuan taŋgo tuku miŋge mbolŋge mata lafuna le ise ndakina le \v 7 nu ndek nuŋe piro mbal wika saniŋgina: Tane kumba pino ande taŋgo kanunu wikanu ta sota te-silikap le ye ka nu kusnawi ŋgina le nane ndek nu sanaig: Pino ande taŋgo kanunu wikate tuku Endorŋge minit ŋga sanaig. \p \v 8 Taŋaka sanaig le Saul ndek gabat suŋgo tuku mindepiye ta paska patika tawi kise kilmba kaika taŋgo armba kilmba furir ta mbolŋge ndo tiŋga ka pino ta tugum pronaig sulumba Saul ndek pino ta sana: Ye taŋgo kumanu ande nyun ti le ne nu wika le ame wam prowamŋgaig ta ne sanuwa le ye saya ŋga pino ta sana kande \v 9 pino ta ndek nu sana: Gabat suŋgo Saulŋge Israel mbal tuku taŋgo kanunu wikade mbal ta pitaikina ta ne gilai e? Ne ndaŋam saka ye te-mayokyumba baleyuwaig ŋga taŋate ŋgina le \v 10 Saul ndek pasa saŋgri pilemba sakina: Ye Suŋgo nyu mbolŋge ne sanet. Ne wam te ka ta nane ne tumba pasa mbol pile nda ŋgina. \p \v 11 Taŋakina le pino ta ndek Saul kusnana: Ye ima wiki ŋga iduste ŋgina le Saul ndek nu sana: Ne Samuel wika ŋgina. \p \v 12 Taŋaka sana le pino ta ndek Samuel wikina le mayok kina. Mayok kina le pino ta nu Samuel kaŋgermba wi ŋayomba Saul sana: Ne ndaŋam saka ye yabriyat? Ne Saulŋge ŋgina. \v 13 Taŋakina le gabat suŋgo ndek pino ta sana: Ne kuru kuru ndaka. Ame agaŋ kaŋgerat ta ye saya le isi ŋgina le pino ta lafumba Saul sana: Ye mindekanu ande sambu kusremba mayok ket le kaŋgerit ŋgina le \v 14 Saul ndek nu kusnana: Taŋgo ta ndaŋ ndaŋ ŋgina le pino ta nu sakina: Taŋgo saibo tawi kuennu silika mayok ket ŋgina le Saul nu katesena ta Samuelŋge ŋga nu ndek dagol tidroŋga lokina. \p \v 15 Taŋana le Samuel ndek Saul kusnana: Ne ndaŋam saka ye wikat ŋgina le nu lafumba sana: Suŋgo nu ye ŋgumneyina le Filistia mbal ye ndoŋ kame buwam bafude. Ta tuku ye wamdus piti suŋgo ŋak. Nu ye tuku pasa inum tuan taŋgo tuku miŋge mbolŋge ko kiŋambi sayate le ise ndaket tukunu ye kile ndaŋndaŋamŋgit ŋga pro neŋge ye saya ŋga ne wikit ŋgina. \p \v 16 Taŋakina le Samuel ndek nu sana: Suŋgo o buk ne ŋgumnenumba nu ne ndoŋ ŋgueu minit. Ne ndaŋam saka ye ne turnam tuku wikate? \v 17 Suŋgoŋge o buk ye wam paguyina le ye tuku miŋge mbolŋge pasa prona le ne isna ta nu kile dubimba kate. Nu Israel kulatkam tuku piro ta ne yainumba David tuna. \v 18 Ne buk Suŋgo tuku miŋge ŋgurna. Nu Amalek mbal tuku gubra suŋgo tumba ne nane ŋakmba bale farkam tuku ŋgina ta ne kumu ndana. Ta tuku kile Suŋgo nu wam ta lafumba ne mbol kate. \v 19 Ne naŋe kuasmbi Israel tane ŋakmba Suŋgoŋge kilmba Filistia tuku wai mbol patinuŋgat. Indole ne naŋe kiŋo kat naŋe ndoŋ kummba pro teŋge ye ndoŋ minamŋgaig. Suŋgo nu Filistia mbal sinzaŋniŋmba Israel tuku kame kuasmbi kilmba nane tuku wai mbol patinuŋgat ŋga Saul sana. \p \v 20 Saul nu Samuel tuku pasa ta ismba kuru kuru mayemba ŋgurŋgurka kilke mbol ndeka milmailka kinye ŋak minna. Ta ndaŋam? Ki ait ka furir ŋgamuna nu isukuse ndaka minna tukunu nu milmailka minna. \p \v 21 Taŋamba minna le pino ta ka Saul kuru kuru mayena le kaŋgermba nu sana: O taŋgo suŋgo, ye yiŋe ŋgarosu yambarkam kuru kuru ndaka ne tuku miŋge dubiwit. \v 22 Taŋamba ndo ne kile ye tuku miŋge dubimba tiŋga bret afu nyumba ŋgarosu saŋgri tiŋguwa le luka kaye ŋgina kande \v 23 Saul ndek nu sana: Ye isukusam mbulit ŋgina. Taŋakina le nuŋe piro taŋgo ar ta pino ta ndoŋ nane dirnaŋginaig le nu nane tuku miŋge dubimba tiŋga ka mbili mbol minyokina. \v 24 Minyokina le pino ta pre pre nuŋe makau fat butuknu ande kulatka minna ta balena sulumba pikmba ndemnu ta kilmba kuapikina. Kuapikina sulumba plaua yis kugatok ta kilmba pipmba bret afu wakeika pasoka \v 25 niŋgina le nane nyinaig. Nye deŋpurmba furir ndui ta ndo nane tiŋga luka naŋgine tumbraŋ kinaig. \c 29 \s1 Filistia gabat nane David pitainaig \p \v 1 Kile Filistia kame gabat nane kame kuasmbi kilmba pro Afekŋge ma ulmba maŋgurkinaig le nane Israel kame kuasmbi pro Yesrel ma kule bulbultembi taŋge ma ulmba maŋgurkinaig. \v 2 Nane Filistia tuku gabat sugo ta naŋgine kame kuasmbi walmba afu 100 afu 1,000 taŋamba fetke lika kame tuku kuaneka tiŋge likinaig le David nu nuŋe kame kuasmbi kilmba Akis ndoŋ nane ŋgumnem dubikina. \p \v 3 Taŋana le nane Filistia tuku kame gabat ta nane kaŋgerka Akis sanaig: Ndaŋam Hibru taŋgo kame te sine dubika kame kaŋgig ŋginaig le Akis lafumba nane saniŋgina: Taŋgo si Davidŋge. Nu Israel mbal tuku gabat suŋgo Saul tuku piro taŋgo ta nu o buk Saul kusremba yar ndindo taŋaŋ pro ye ndoŋ teŋge minit ta tane gilai e? Ye nu wam afu mbarna le kaŋger ndaken ŋga saniŋgina kande \v 4 nane kame gabat sugo sugo Akis tuku gubra pasa tumba sanaig: Taŋgo si te-luka le ka tumbraŋ sernambi taŋge ka minwa. Kuga ta nu nuŋe gabat suŋgo Saul garewa ŋga mbilka sine ndoŋ kame bumba sine kilmba bale farikat. \v 5 Taŋgo si sine kila. O buk pino kame nane kupesmba mune ulmba sakinaig: Saul nu ŋgueu mbal 1,000 bale farniŋgina le David nu ŋgueu mbal 10,000 bale farniŋgina ŋginaig ŋga Akis sanaig. \p \v 6 Taŋamba sanaig le Akis ndek David wika sana: Mbara Suŋgo abo tugu ŋak nu tuku nyu mbolŋge ye ne sanet. Ne tiŋreknu. Ne ye dubiyumba kame mbol tiŋga ye turya ŋga iduset. Ne o buk ye sota prona kile minit ta ne wam ande mbarna le kaŋger ndawen ta nane gabat sugo si nane ne sine dubi ndaka ŋga sakade. \v 7 Ta tuku ne kile wamdus bulok luka tumbraŋ kaye ka taŋge mina. Ne sine dubika ta kame gabat afu si ne tuku ndagariniŋgikat ŋga sana kande \v 8 David ndek nu tuku pasa lafumba sana: O gabat suŋgo, ye ne tugumŋge ame wam mbaren? Ye o buk ne tuku piro tugu pilen sulumba kile ye minet ta ye mbar ande ken le ne kame kambim tuku ye peuyate e ŋgina le \v 9 Akis ndek nu tuku pasa lafumba sana: Son. Ye tuku am mbolŋge ne tiŋreknu Kuate tuku eŋel suk ta kame gabat afu nane sakaig ne sine dubika kame mbol kine nda ŋga sakaig. \v 10 Ta tuku indole mafewa le maratukuk tiŋga ne sine kusreka naŋe kuasmbi o buk Saul tugumŋge kilmba ilna ta ŋakmba kilmba luka kaye ŋga David sana. \v 11 Taŋaka sana le David nu maratukuk tiŋga nuŋe kuasmbi ta kilmba luka Siklak tumbraŋ Filistia kilke mbol kina le nane Filistia mbal ndek tiŋga Yesrel kinaig. \c 30 \s1 Amalek mbal Siklak tumbraŋ piynaig \p \v 1-3 David nuŋe kame kuasmbi kilmba luka Siklak tumbraŋ kambim tuku kumba minnaig le Amalek mbal Yuda ma tugu ki prote kumamŋge promba Siklak tumbraŋ piynaig sulumba pino kutu ŋakmba kilmba kine sulunaig. Ande bale ndanaig. David nane ait keŋnu mbolŋge Siklak patumba mambilnaig kande Amalek mbalŋge tumbraŋ piynaig le pa guwa ma gur tiŋgina le kaŋgermba nane pro tumbraŋ sinam kumba pino kutu ŋakmba kilmba kine sulunaig ta kaŋgermba \v 4 nane malmbi ŋayonaig ka ka saŋgri kugamba baklele likinaig. \v 5 David tuku pino ar ta Ahinoam Yesrelnu nale Abigail Nabal tuku pino kuembol Karmelnu ta mata kilmba kinaig. \p \v 6 David nuŋe kame kuasmbi nane tuku pino kutu ŋgueu mbalŋge kilmba kine sulunaig tukunu nane David tuku gubra tormba nu ndamembi balewam tuku saka minnaig le nu ismba wamdus piti suŋgo tina ta nuŋe Mbara Suŋgoŋge nu saŋgri pilena le \v 7 nu ndek pris Abiatar sana: Ka pris tuku tawi ta tumba pro ye sa ŋgina le nu kina ka tawi ta tumba pro David tuna. \v 8 Tuna le David ndek Suŋgo kusnamba sakina: Ye Amalek kuasmbi ta dubika ka nane ndinŋge kile-siglikamŋgit e ŋgina le Suŋgoŋge lafumba sana: Ne nane dubika kaye ka pino kutu kame ta ŋakmba yaika kile-luka kilamŋgat ŋga sana. \v 9 Taŋaka sana le David ndek nuŋe kame kuasmbi 600 ta ŋakmba kilmba Amalek mbal kupel kupel dubika kinaig ka Besor kule mbol ta pronaig. \v 10 Pronaig sulumba taŋgo 200 nane saŋgri kugamba Besor kule pakarke fugunaig ta taŋge kusrekinaig le minnaig le David nu taŋgo 400 ta ndo kilmba Amalek mbal dubika kinaig. \p \v 11 Nane kinaig ka ndinŋge Isipnu taŋgo mo ande te-silika tumba David tugum kumba nane ndek Isip taŋgo ta bret afu tumba kule turmba tunaig le nyina. \v 12 Taŋana le nane ndek fik kareŋganu soŋ ŋak ande tumba bret foŋfoŋ grep kareŋganumbi pipnaig tuku ta turmba nu tunaig le nyina. Taŋgo ta nu ait keŋmba nyamagaŋ kule kugatok minna tukunu kile nu nyamagaŋ ta kilmba nyumba maŋ saŋgri tina. \p \v 13 Saŋgri tina le David ndek taŋgo mo ta kusnana: Ne anikok? Ne tuku gabat ima ŋgina le nu lafumba sana: Ye Isipnu ta Amaleknu taŋgo andeŋge o buk ye piyayumba tina. Ye ailfu guazeŋgen le nane teŋge ye kusreyinaig. \v 14 Sine kageŋ ka Keret ma tugu Yuda ma tugu Kaleb ma tugu ki prote kumamŋge kame bugeŋ sulumba pro Siklakŋge tumbraŋ piygeŋ ŋga David sana. \p \v 15 Taŋakina le David ndek taŋgo mo ta kusnana: Ne sine kilmba nane minig magot ta tumsiŋgam kumuŋ e ŋgina le nu ndek sakina: Ne Kuate tuku nyu mbolŋge ye bale ndayumba ye tumba yiŋe gabat tuku wai mbol pile nda ŋga pasa saŋgri pilewa le ye tane kilmba nane minig ma ta tumtiŋgamŋgit ŋga David sana le wokina. \p \v 16 Kile taŋgo mo ta ndek nane kilmba ka Amalek mbal mine likinaig ma ta kinaig. Kinaig ka ta pronaig kande nane Filistia kilke mbolŋge Yuda ma tugu mbolŋge gabis agaŋ ndende suŋgomba yomba kilnaig ta tuku nane gare-gareka pagumba nye suŋgo te-ibeŋnaig. \p \v 17 Taŋamba minnaig le ka furirna le David nuŋe kame kuasmbi kilmba sinam ka Amalek mbal ndoŋ kame bumba nane bale farka kinaig ka mafemba maŋ furirna. David tuku kuasmbi taŋge nane ŋakmba bale far sulunaig. Amalek taŋgo 400 ndo kamel poŋga kua kinaig. \v 18 Taŋanaig le David ndek pino kutu gabis agaŋ ndende ŋakmba Amalek mbalŋge kilnaig ta luka kilna sulumba nuŋe pino ar ta turmba kilna. \v 19 Nane tuku agaŋ inum ŋgisi ndakina. Kiŋo kame kulim kame gabis agaŋ ndende ŋakmba Amalek mbalŋge kile likinaig ta kumu-kumumba kile-luka kilnaig. \v 20 Taŋanaig sulumba Amalek mbal tuku makau sipsip agaŋmor ta ŋakmba kilmba David tuku ŋga sisilaniŋmba amboŋga kinaig. \p \v 21 Luka kumba minnaig le kuasmbi 200 matuk ka Besor kule makembiŋge kusrekinaig ta nane kaŋgerka tiŋga nane ndin kinaig ka ndinŋge nane tumaka ulendikinaig. Taŋanaig sulumba David ndek nane tugum kumba tane kumumbi minig e ŋgina le \v 22 nane David ndoŋ kinaig taŋgo afu ŋaigonu mugru sambek ta nane ndek sakinaig: Nane sine ndoŋ kine ndakinaig tukunu sine agaŋ ndende kame bumba kilgeŋ te nane walmba niŋge nda. Nane naŋgine pino kutu ndo niŋgap le kilmba kuwaig ŋginaig kande \v 23 David ndek sakina: Yiŋe tira kame, tane taŋa ndawap. Sine agaŋ ndende te Suŋgoŋge sinzaŋsiŋgina le luka kilgeŋ. Nuŋge sine turkina le kuasmbi sine tuku tumbraŋ piynaig ta kilmba bale farkigeŋ tukunu \v 24 ye tane tuku pasa ta dubiwe nda. Kuga. Agaŋ ndende ta ŋakmba walmba tane kinaig mbal nane agaŋ ndende kulatka minnaig mbal ta kumu kumu kilap ŋga saniŋgina. \p \v 25 David nu taŋaka saka pasa ta saŋgri pilena le Israel ŋgamukŋge pasa ta mara mindek dubimba kile mata taŋamba minig. \s1 David nu Yuda mage mage agaŋ ndende walmba niŋgina \p \v 26 Kile David luka kina ka Siklak prona sulumba kame mbol gabis agaŋ ndende kile-lika pronaig ta walmba nuŋe tira kame Yuda mage mage ta tuku patike lika pasa turmba patikina sulumba sakina: Agaŋ ndende Suŋgo tuku ŋgueu mbal mbolŋge yaika kilgeŋ te ye walmba tane tiŋget ŋgina. \p \v 27 David nu agaŋ ndende walmba tumbraŋ tumbraŋ mage mage niŋgina ta teŋenmba. Betel mage mage. Ramot mage mage ki prote kumamŋge. Yatir mage mage. \v 28 Aroer mage mage. Sifmot mage mage. Estemoa mage mage. \v 29 Rakal mage mage. Yeramel mbal mage mage. Ken mbal mage mage. \v 30 Korma mage mage. Bor-Asan mage mage. Atak mage mage. \v 31 Hebron mage mage. Tumbraŋ afu turmba David nuŋe kuasmbi ndoŋ kupe pilmba likinaig mage mage mata walmba niŋgina. \c 31 \s1 Saul nu kumna \p \v 1 David nu Siklakŋge minna le Filistia mbal nane Israel mbal ndoŋ Gilboa tabe mbolŋge kame bunaig sulumba Israel mbal afu bale farniŋginaig. Afu nane sili-silimba kua kinaig le \v 2 Filistia mbal nane dubika kinaig sulumba Saul tuku kiŋo kat nuŋe keŋmba Yonatan Abinadab Malkisua nane turmba baleniŋginaig. \p \v 3 Saul nu minna ma ta mbolŋge kame saŋgri tiŋgina le ŋgueu mbal afuŋge tui fat parsiŋga Saul tuiŋ tinaig le nu kumam bafumba \v 4 kiŋo mo nu tuku kame agaŋ ndende kugrakina ta sana: Ne ilmba naŋe kame bagi ta gomba tumba ye baleya le kumi. Taŋawa le Filistia mbal ŋgaro nda pikanu si nane ye aza pile-pileyumba bale ndayuwaig ŋgina kande taŋgo mo ta nu balewam kuru-kuruka mbulna le Saul nu nuŋe miroŋ nuŋe kame bagi ta tumba te-timba pateŋga kame bagi ta mbol kumba kumna. \p \v 5 Saul nu kumna le taŋgo mo ta nu kaŋgerna sulumba nu suk nuŋe kame bagi ta tumba te-tina sulumba pateŋga kame bagi ta mbol kumba kumna. \v 6 Ki ait ndui ta mbolŋge ndo Saul nuŋe kiŋo kame keŋmba ta taŋgo mo ta Saul tuku kame mbal nane ŋakmba kume farnaig. \p \v 7 Saul nuŋe kiŋo kat nuŋe ndoŋ kumnaig le Israel kame kuasmbi nane kua ka sili-silinaig ta nane Israel kuasmbi afu ma gutoŋ Yordan kule make simŋge minnaig ta nane kaŋgerka nane mata kua ka tumbraŋ kusreka sili-silinaig le Filistia mbalŋge pro tumbraŋ ta kile-lika taŋge kinynaig. \p \v 8 Nane kinynaig ka mafena le Filistia mbal nane Israel mbal bale farnaig ta tuku kame agaŋ ndende paska kilam kinaig. Kinaig ka Gilboa tabe mbol taŋge Saul nuŋe kiŋo kat nuŋe keŋ nane tuku mindesiŋ naŋgine kaŋgerkinaig. \v 9 Kaŋgerkinaig sulumba nane ndek Saul tuku ŋinfok kat purmba kame tuku agaŋ ndende paska kilmba nane taŋgo afu kukulniŋginaig le pasa tumba Filistia ma tugu ŋakmba mbol kine likinaig sulumba naŋgine zugu wandek sinam kumba taŋge maŋgurka kubeu niŋge likinaig le taŋgo pino ŋakmba ismba gare-garekinaig. \v 10 Taŋanaig sulumba Saul tuku kame agaŋ ndende ta kilmba naŋgine pino mbara Astarte tuku zugu wande sinam taŋge patika Saul kiŋo kat nuŋe keŋ ta tuku mindesiŋ kilmba Bet-San tumbraŋ fonde mbol taŋge taikinaig. \p \v 11 Kile Yabes tumbraŋ mbal Gilead ma tugu mbolŋge nane Filistia mbal Saul tuku mindesiŋ tumba taikinaig pasa ta isnaig sulumba \v 12 nane taŋgo saŋgriknu afu kukulniŋginaig le furir ta mbolŋge ndo nane tiŋga kinaig ka ka Bet-San promba fonde mbol taŋge Saul nuŋe kiŋo kat nuŋe keŋ ta tuku mindesiŋ taikinaig ta kilmba luka pro Yabes tumbraŋŋge mindesiŋ kame ta pasokinaig. \v 13 Pasokinaig sulumba isu kat naŋgine ta ndo kilmba Yabesŋge ail suŋgo ande kumnemŋge ŋgukinaig. Taŋanaig sulumba nane ndek kusem ndindo nyamagaŋ pinka minnaig.