\id HEB - Sirionó NT -Bolivia 1977 (DBL -2013) \h HEBREOS \toc1 Carta a los Hebreos \toc2 Hebreos \toc3 He \mt2 LA CARTA A LOS \mt1 HEBREOS \c 1 \s1 Jesucristo mɨɨ ño Dios cheẽ mbuchecua nguiã \p \v 1 Dios que ucheẽ mbiasa asa tuchɨ quia mbia nandei ñiinda je cose ra. Hue rɨ̃ ji eã ngue eriqui ucheẽ mbiasa asa ee ra. Dios cheẽ mbuchecua checuasa atate que aque mose ra. \v 2 Eɨ̃ eã ño namo nde. Jesucristo mɨɨ ño Dios cheẽ mbuchecua checua nguiã nande je co cote. Dios nguiirĩte mbucheẽ nande je cote. Ae mɨɨ ndese chõ ngue Dios ibi ao nyii ra. Dios que emɨɨ mbae ja rerecuarã nda. \v 3 Dios nininya rã sɨ tuchɨ chõ Jesucristo nininya re. Dios rã sɨ tuchɨ chõ ae re. Ae chõ mbae mingo ja nguiã ucheẽ quirãcuã je co. Ae que mano nandeɨcuã mbutiã sacuã nda. Aquere eñɨ ngoi beɨ ngu rese ibate pe cote. \s1 Jesús quia rei ɨ tuchɨ ángeles sɨ \p \v 4 Jesucristo quia rei ɨ tuchɨ ángeles sɨ. “Seriirĩ tuchɨ” ɨ chõ Dios nguiã ee. \v 5 Ã ngue Dios ñee ãte ángeles mo je ra: \q1 Seriirĩ ño nde re. \q1 Ndereco que amee ndeje ra, \m ɨ ãte que Dios ángeles mo je ra. \q1 Nderu chõ se re. \q1 Seriirĩ ño nde re, \m ɨ ãte que Dios ángeles mo je ra. \v 6 Dios nguiirĩ mbu mose íbii que ñee nda: \q1 Sã ángeles riqui adorar ɨ ja seriirĩ je, \m ɨ que ra. \v 7 Ã ngue Dios ñee ángeles rɨɨ̃ nda: \q1 Quɨrɨrɨã tu asi rã tuchɨ chõ ángeles re. \q1 Serimba chõ ángeles re. \q1 Tata rendi rã tuchɨ, \m ɨ que Dios ñee ángeles rɨɨ̃ nda. \v 8 Nguiirĩ je quiatu que ñee ã nda: \q1 Nde rei Dios. Ererecuarã mbeɨ ra nde. \q1 Ererecua turã tuchɨ ereɨco nde co. \q1 \v 9 Mbae turã eresaã sete quia co. \q1 Mbae ɨcuã nguia erechoseɨ chɨãte nguiã. \q1 Nyebe Dios riqui nguiã nembia tuchɨ nderesenda mo sɨ. \q1 \v 10 Nde que mbae erechao ja tuchɨ ibi jenda nyii ra. \q1 Ndeo je que ibei erechao no nda. \q1 \v 11 Ũquɨ̃ nda ua ja chee. \q1 Nde quia ra ereɨco beɨ. \q1 Tiru ɨma na ja chee ra ũquɨ̃. \q1 \v 12 Sã mbia riqui tiru ɨma mombo no. \q1 Eyasu rerequia erendaque re. \q1 Eɨ̃ sɨ ra ibi cote. Ibei abe no. \q1 Nde quia ra eɨ̃ mbeɨ ereɨco. \q1 Eremanoa mbeɨ ra nde quiatu, \m ɨ que Dios ñee Jesucristo je ra. \v 13 Ã ngue Dios ñee ãte ángeles mo je ra: \q1 Ecoi sejii. Nde abe ra ererecua serese. \q1 Ae ndeucuãyãte quia nae, ũquɨ̃ je ra ndequirãcuã ateacuquia tuchɨ. \q1 Ndequirãcuã tuchɨ chee ra ũquɨ̃ sɨ, \m ɨ ãte que Dios ángeles mo je ra. Jesús mɨɨ je que ñee ũquɨ̃ nda. \v 14 Dios riirĩ eã ño ángeles re. Dios rimba chõ ñene. Ae ra Dios mingo beɨ, ũquɨ̃ ndaarõ sacuã ño ngue Dios ángeles mɨɨ nguiã. \c 2 \s1 Nandeɨchayã sacuã Dios ɨcha sɨ \p \v 1 Ae nandechandu quia Dios cheẽ nae, ũquɨ̃ ndese nandeɨco ndua tuchɨ. Ɨ̃ nda nandeɨchayã mbeɨ Dios ɨcha sɨ. \v 2 Ae rɨɨ̃ ángeles riqui ñee mbia je cose nae, ñee ñooñoa tuchɨ chõ ñene. Ae ũquɨ̃ ñee mumba nae, mbae rasi que esaã cote ra. \v 3 Jesucristo sɨ́ que ñee nda. —Mbia tamingo beɨ, ɨ que ra. Mbia que echeẽ senei senei mbiasa nande je cote ra. Nande echeẽ mumba mose ra mbae rasi nandesaã tuchɨ nande quiatu cote. \v 4 —Jesucristo ñee ñooñoa ño nguia re, ɨ sacuã mbia que Dios mbia mae sayã naa naa nda. Milagros tubɨrɨã. —Jesucristo ñee ñooñoa ño nguia re, ɨ sacuã mbia que Dios Espíritu Turã mondo mbia je no nda. Ae je Dios Espíritu Turã mondo mondo sete nae, ũquɨ̃ je chõ ngue Espíritu Turã mondo ra. \s1 Mbia rã ngue Jesucristo ru nyii ra \p \v 5 Ae ra nandeso emo mose nae, hue jenda rerecua eã nda ángeles. \v 6 Sã embesa ji ñɨ ñee ã no: \q1 ¿Mbaerã ereɨco nduate mbia rese re, Dios? \q1 ¿Mbaerã ereɨco eraarõ tuchɨ re? \q1 \v 7 Angeles que eremingo turã tuchɨ rei mbia sɨ aque mose ra. \q1 Ũquɨnde ereɨco beɨ mbia mingo turã tuchɨ ángeles sɨ co cote. \q1 Mbia que eremɨɨ mbae abe ja rerecuarã cote no nda. \q1 Ndechɨao rerecuarã tuchɨ cote. \q1 \v 8 Mbae que eremɨɨ ja mbia mbaerã nda, \m ɨ embesa ji huɨ̃ ñee a. —Mbae rerecuarã ja ra mbia, ɨ mose Dios, mbae ja rɨɨ̃ ño ñee nguiã. Mbae mbia cheẽ mumbate raque quia ã. \v 9 Jesús mɨɨ ndese chõ nandeɨco nguiã mae ã. Ae je Dios mbae rasi saanguquia tuchɨ nae. Ae que ererecua eã tuchɨ ángeles sɨ aque mose ra. Dios que mbia mingo beɨ sete ra. Nyebe “emano mbia rɨɨ̃” ɨ nguiã Jesús je. Emanonde que Dios emɨɨ mbia rerecuarã tuchɨ cote ra. \v 10 Dios que mbae chao ja tuchɨ umbaerã nda. Nyebe mbae rasi raanguquia tuchɨ nguiã Jesús je cote. Mbia tubɨrɨã mingo beɨ sacuã ño ũquɨ̃ nde. Jesús mbae rasi raã mose, ererecua turã tuchɨ sacuã ño ũquɨ̃ nde. \v 11 Jesús que nandembitirõ uturã na sɨ́ ra. Nyebe eru riqui nguiã nanderu ja co cote. Nyebe Jesús riqui nguiã “senongue” ɨ ɨreɨ̃ ngũíã nande je. \v 12 Sã Jesús cheẽ ñɨ embesa ji rese a no: \q1 Paba ibatenda tasenei senongue je. \q1 Senongue rese taɨraseɨ raseɨ ee, \m ɨ que Jesús cheẽ mbesa ji huɨ̃ nda. \q1 \v 13 Dios taɨcua tuchɨ, \m ɨ abe que Jesús cheẽ huɨ̃ nda. \q1 A aɨco seriirĩ Dios chɨmondo rese a, \m ɨ abe que Jesús cheẽ huɨ̃ nda. \v 14 Mbiate quiatu ngue nande re. Nyebe Jesús abe mbiarã no nde. Mano sacuã nande je. Mano mose nande je que diablo quirãcuã mbutiã cote ra. Diablo quiarei equirãcuã tuchɨ aba ɨquia sacuã. \v 15 Ae siquiche beɨte quia umano sɨ nae, mbae ɨcuã nimba raanguia chõ ũquɨ̃ nde. Ũquɨ̃ siquiche eã sacuã ño ngue Jesús mano nguiã. \v 16 Angel sacuã eã ngue Jesús ru ra. Mbiarã ño ngue eru nguiã. Judiorã ño ngue eru nguiã. Mbia mbitirõ sacuã. \v 17 Nyebe Jesús ru nguiã mbiarã nande rã. Ñee turã sacuã Dios je nande rɨɨ̃. Dios nandembasi eã sacuã nandeɨcuã nɨɨ. Jesús siqui mose mbiarã ngue mano mbia ɨcuã nɨɨ nda. Mbia ɨcuã mbutiã sacuã esɨ. \v 18 Mbae ɨcuã ngue tã ɨ tuchɨ rei Jesús je ra. Nyebe ra eriqui tuchɨ nanderese uquirãcuã mee nande je, mbae ɨcuã tã ɨ mose nande je. \c 3 \s1 Jesús quia rei ɨ tuchɨ Moisés sɨ \p \v 1 Seresenda, Dios que jemɨɨ ɨcúe umbaerã tuchɨ ra. Nyebe aɨco nguiã ñee tuchɨ Jesucristo rɨɨ̃ jẽje co. Secheẽ ndese jenyiisaquia tuchɨ quiatu quia. Jesucristo rei nandererecua tuchɨ cote. Sacerdote rerecua rã tuchɨ nande je cote. \v 2 Jesucristo que Dios cheẽ mumbayã tuchɨ quia mbae raã ja echeẽ nguire ra. Sã Moisés abe mbae raã ja Dios cheẽ nguire no. \v 3 Jesús quia rei ɨ tuchɨ Moisés sɨ. Ae que Moisés chao ra. Sã emo ndiqui tuchua ao no. Tuchua aosa quia rei ɨ tuchɨ tuchua uchɨao sɨ. \v 4 Mbia mo tuchua chao arondete raque. Dios mɨɨ nguia rei mbae ao ja tuchɨ. \v 5 Moisés que Dios cheẽ mumba eãte rei quia ra. Erimbachõ ño ngue ae ra. —Ã nda Dios saã je mbia je, ɨ chõ ngue Moisés quia ra. \v 6 Cristo quia rei ɨ tuchɨ Moisés sɨ. Ae quia rei Dios riirĩ tuchɨ. Dios chuchua rerecua tuchɨ chõ ae re. Nande rei Dios chuchua. Ae quia siqui nguiã nandechɨangui re co. Nandeɨco beɨ mose ndua erese. Nandeya beɨ nandeɨco mose abe erese. \s1 Dios quiato ra uquenea ucua nyoɨ Dios récuaa \p \v 7 Jesús quia ɨ tuchɨ re. Nyebe Espíritu Turã ndiqui nguiã ñee nande je ã: \q1 Dios cheẽ jeñandu rã namo. \q1 \v 8 Jeñɨa ãtãte ra jẽɨngochɨ̃ jẽ. \q1 Sã cose ndare chɨã ãtã mbeɨte riqui Dios cheẽ andu sereã turúquiaa eɨco mose no. \q1 Ũquɨ̃ ɨcuãte que eriqui Dios je ra. \q1 Dios que ñɨmbirãcuã ñote quia ee ra. \q1 \v 9 Dios que siqui minguete quia ũquɨ̃ mbia je ra. \q1 Cuarenta años chee que ra. \q1 Mbia mae sayã ngue esaã saã mbeɨ quia ee ra. \q1 “Ma Dios siqui minguete nande je”, ɨ rei que mbia jenameɨ nguia cose ra. \q1 \v 10 Nyebe Dios paama ɨ nguiã ñee ee. \q1 “Siqui ɨcuã mbeɨte equia uchɨangui re ã. Siqui sereãte equia seɨcha ruɨ ã. \q1 \v 11 Aɨco paama ɨte ee co. \q1 Uquenea nda eucua eã mbeɨ nyoɨ serécuaa”, ɨ tuchɨ que Dios erɨɨ̃ nda, \m ɨ que Espíritu Turã ñee embesa ji huɨ̃ nda. \v 12 Cochee chõ jẽɨngo, Seresenda. Jẽɨcha eã sacuã Dios reco sɨ jeñɨangui re. Dios jẽɨcua beɨ sacuã jeñɨangui re no. \v 13 —Nandeɨco ɨ ɨ tuchɨ quiatu quia Dios rese, jenye jenye beɨ quiatu quia jenyue. Jendeco mose íbii. Ɨ̃ nda mbae ɨcuã jembɨɨrɨ̃ ɨrɨ̃ eã. Ɨ̃ nda jẽteã teã eã Dios cheẽ je no. \v 14 Sã nande Cristo nandeɨcua raque nyii no, eɨ̃ nande beɨ chõ nguia eɨcua ɨ ɨ. Ũquɨ̃ mose ra Cristo resenda tuchɨ nande cote. \v 15 Sã embesa ji riqui ñee ã no: \q1 Dios cheẽ jeñandu rã namo. \q1 Jeñɨa ãtãte ra jẽɨngochɨ̃ jẽ. \q1 Sã cose ndare chɨã ãtã mbeɨte riqui Dios cheẽ andu sereã turúquiaa eɨco mose no, \m ɨ que embesa ji ra. \v 16 ¿Aba chõ Dios cheẽ ñandu sereã eandure cose chã? Ae Moisés querao Egipto sɨ nae, ũquɨ̃ ño ngue resẽ. \v 17 ¿Aba je chõ Dios paama ɨ cuarenta años cose chã? Ae mbae ɨcuã saã saã nae, ũquɨ̃ ño ngue resẽ. Nyebe mano mano nguiã turúquiaa. \v 18 ¿Aba je chõ Dios ñee tuchɨ chã? —Jenguenea nda jẽucuayã mbeɨ oso serécuaa, ɨ chã. Ae echeẽ mumba quia nae, ũquɨ̃ je chõ ngue re. \v 19 Nyebe ngasẽ eã nguiã Dios récuaa. Dios ɨcua eãte quiatu ngue re. \c 4 \p \v 1 —Ae seɨcua quia nae, ũquɨ̃ nda nyoɨ serécuaa, ɨ chõte Dios quia nande je co. Nyebe nandeɨco cochee. Cochee jẽɨngo eã mose, jemo jengasẽ eã arõte Dios récuaa. \v 2 Nande abe je chõ Dios riqui nguiã ñee co. —Ae seɨcua quia nae, ũquɨ̃ nda nyoɨ serécuaa, ɨ. Moisés reco mosenda achõ je eã ño ngue ñee nguiã. Ũquɨ̃ ngue Dios chandu ɨru chooño nda. Dios ɨcua rocoɨ̃. \v 3 Ae Dios ɨcua quia nae, ũquɨ̃ achõ ño nda nyoɨ ngasẽ Dios récuaa. Uquenea ucua sacuã huee. Dios que ñee tuchɨ ucheẽ andu sereãsa je cose ra: \q1 Aɨco paama ɨte ee co. \q1 Uqueneã nda eucua eã mbeɨ nyoɨ serécuaa, \m ɨ que ra. —Ma siqui serese, ɨ beɨ rei que equia eraarõ arõ nda. Ibi ao mosenda beɨ. \v 4 Ã mbesa ji que chɨ̃ nda: \q1 Dios mbae ao jare que uqueneã ucua séptimo día ra, \m ɨ que embesa ji ra. \v 5 Ã abe que chɨ̃ embesa ji rese ra: \q1 Uquenea nda eucua eã mbeɨ nyoɨ serécuaa, ɨ que embesa ji huɨ̃ no nda. \v 6 Emo emo abe ra Dios ɨcua. Siqui sacuã erécuaa. Ae Dios cheẽ ñandu nyii nae, ũquɨ̃ ngue Dios ɨcua eãte ra. Nyebe ngasẽ eãte nguiã Dios récuaa. Dios cheẽ nguiatu ngue emumbate nguiã. \v 7 Nyebe Dios riqui nguiã ñee nande je quiatu co. Nandeɨco sacuã erese namo. Ũquɨ̃ echeẽ mumbare nyii. Sã David Dios cheẽ mbesa no: \q1 Dios cheẽ jeñandu rã namo. \q1 Jeñɨa ãtãte ra jẽɨngochɨ̃, ɨ que Dios ra, \m ɨ que David embesa ra. \v 8 Josué que mbia isrealitas mɨɨ aroneate Dios récuaa ra. Uqueneã ucua sacuã. Ɨ̃ nda Dios ñee ãte rei. —Taemingo serécuaa jenguenea ucua sacuã, ɨ ãte rei. \v 9 Nyebe ra Dios quiato nyoɨ ngasẽ Dios récuaa. Huee ra uqueneã ucua tuchɨ huee cote. \v 10 Ae ra ngasẽ Dios récuaa nae, ũquɨ̃ nda uqueneã ucua tuchɨ. Sã Dios uqueneã ucua tuchɨ mbae ao jare no. \p \v 11 Nandechɨmbirãcuã tuchɨ oso nonde Dios récuaa. Nandequenea ucua sacuã. Ae Dios ɨcuayãte quia cose nae, ũquɨ̃ na nda nandeɨcochɨ̃ nande mo namo jẽ. \v 12 Dios cheẽ nguia rei ereco tuchɨ. Equirãcuã tuchɨ. Ique tuchɨ aba chɨangui re. Sã tiquise rɨmbe riqui ɨque chõte oso no. Eɨ̃ sɨ chõ Dios cheẽ nde. Ɨque tuchɨ aba ndua nduasa rɨ̃. Aba ndua nduasa mbuchecua tuchɨ aba je. Aba chɨoseɨ oseɨ abe mbuchecua tuchɨ aba je no. \v 13 Mbae mo ndese Dios riqui jirandu eã eãte co. Mbae mo nandesaã nyecuayã cuayã aroneate quia esɨ ã. \s1 Jesús ñee turã mbeɨ Dios je nande rɨɨ̃ \p \v 14 Jesús rei Dios riirĩ tuchɨ. Sacerdote rerecua tuchɨ chõ eriqui nguiã nande je co. Oso que ibate Dios rea ñee ñee sacuã nanderɨɨ̃ nda. Eriqui ñee ñee mbeɨ Dios je nanderɨɨ̃ co. Nyebe nandeɨco tuchɨ quiatu quia erese. \v 15 Diablo tã ɨ mose nande je, Jesús riqui ɨco tochɨ tuchɨ nande je co. Ae rane je quiatu ngue diablo tã ɨ tuchɨ nguiã nyii. “Ma Jesús mbae ɨcuã naa” ɨ nguiã. Mbae ɨcuã ngue Jesús saã eã mbeɨ chõ nda. \v 16 Nyebe nandesiquicheã nguiatu quia Dios rɨɨchã. Nyesecuate quiatu nguiã nanderese co. Nandesiquicheã nguiatu quia ñee ñee ee. Eya eã sacuã nanderese. Uquirãcuã mee sacuã nande je, diablo tã ɨ mose nande je. \c 5 \p \v 1 Sacerdote rerecua judío mbae rei mbia chõ. Ae chõ ñee turã mbeɨ nguiã mbia rɨɨ̃ Dios je. Ae chõ mbae quɨshɨ̃ ji mondo mondo nguiã Dios je. Dios mbia chɨsaã saã ɨcuã mbutiã sacuã esɨ. \v 2 Sã sacerdote rerecua abe riqui mbia nande rã sɨ no. Nyebe eriqui nguiã siqui tochɨte mbia quirãcuã nea je. Mbia aquiatuã je abe. Mbia ɨcha ɨcha je abe no. \v 3 Sã sacerdote abe riqui Dios cheẽ mumba no. Sã eriqui mbae quɨshɨ̃ ji mondo mondo Dios je no. Dios eɨcuã mbutiã sacuã esɨ. Mbia chɨsaã ɨcuã abe mbutiã sacuã esɨ no. \v 4 “Sacerdote rerecua se” ɨ aroneate emo, Dios eirabo eã mose. Dios ae que sacerdote mɨɨ mɨɨ nda. Sã Aarón mɨɨ cose no. \v 5 Eɨ̃ sɨ que Cristo ra. “Sacerdote rerecua se” ɨã ngue ae ae ra. Dios quiatu ngue emɨɨ nguiã. Sã Dios cheẽ mbesa ji riqui ñee no: \q1 Seriirĩ ño nde re. \q1 Ndere co que amee ndeje ra, \m sã Dios ɨ ñe e ee no. \v 6 Sã embesa j i mo ndiqui ñee no: \q1 Sacerdote beɨ rei nde. \q1 Melquisedec na tuchɨ ereɨco nde co, \m sã embesa ji riqui ɨ no. \v 7 Jesús siqui mose a íbii, eya eã tuchɨ que emo mose ra. Ñee tuchɨ que Dios je aque mose ra. Nyeseo tuchɨ que equia Dios je ra. Dios emano ndiquisã sacuã esɨ. Dios que echeẽ ñandu ra. Jesús quiatu que Dios cheẽ mumba sereã mbeɨte quia ra. \v 8 Dios riirĩte raque Cristo. Mbae rasi que esaã tuchɨ ra. Ñɨmbaaquiatu chõ ngue equia ũquɨ̃ ndese Dios cheẽ mumbayã nda. \v 9 Jesús que Dios cheẽ mumbayã tuchɨ mbae rasi raã tuchɨ ra. Aquere Jesús riqui mbia mingo beɨ co. Ae echeẽ mumbayã nguia nae, ũquɨ̃ emingo beɨ quia co. \v 10 Dios quiatu ngue emɨɨ nguiã sacerdote rerecuarã. Melquisedec na sɨ no. \s1 Jeñɨmbaaquiatuã mbeɨ chõchɨ̃ equia Cristo rese ã \p \v 11 —Mbae tasenei tuchɨ Jesucristo rɨɨ̃ jẽje, ae rei que se ra. Jẽ nguia secheẽ jeñandu sereãte nguiã. Nyebe aɨco nguiã embiasa asa aroneate jẽje co. \v 12 Cosete que jẽɨngo rei Jesús ɨcua resẽ. ¿Mbaerã jẽɨngo ñɨmbaaquiatuã mbeɨte re? Ɨ̃ nguia nda jẽɨngo nguiã emo mbaaquiatu quiatu chã. Jẽaquiatuã mbeɨ chõchɨ̃. Dios cheẽ aba chɨɨcua jẽɨcuayã mbeɨ chõchɨ̃. Ãquẽ na ño jẽɨngochɨ̃ ã. Sã ãquẽ ndiqui usi quiandi achõ mbei no. Soo quiatu eu aroneate nguiã. \v 13 Ãquẽ na jẽɨngo beɨ mose, jẽaquiatuãte siqui mbae turã ndese. \v 14 Ae ñɨmbaaquiatu quiatu tuchɨ quia Cristo rɨɨ̃ nae, ũquɨ̃ nguia rei mbae turã ɨcua tuchɨ, mbae ɨcuã ɨcua rocoɨ̃. Mbia cuasu rã ño ũquɨ̃ nde. \c 6 \p \v 1-2 Ae rese jeñɨmbaaquiatu nyii nae, aba chɨɨcuate ũquɨ̃. Ũquɨ̃ mɨɨte rese jẽɨngochɨ̃ nguiã. Mbae aba chɨɨcuayã mo abe jẽɨcua jiri Jesús rɨɨ̃ ae. Ã aba chɨɨcua que asenei ja jẽje nyii ra: —Jenyɨsaã mbae ɨcuã sɨ jẽhuɨ, ae que jẽje nyii ra. —Dios jẽɨcua, ae que jẽje nyii no nda. Bautismo abe que asenei jẽje nyii ra. —Jẽo jeñono Jesús quiato arõ, ae que jẽje nyii no nda. —Mbia raque ra quera sɨ, ae que jẽje nyii ra. —Mbia Dios quiatoã nda mbae rasi saã tuchɨ tata cuásuu, ae que jẽje nyii no nda. \v 3 Ũquɨ̃ aba chɨɨcuate riqui ã ndesẽ. Aba chɨɨcuayã tasenei jẽje cote, Dios “eno” ɨ mose. \v 4 Emo emo ngue siqui rei Dios quiatorã nyii ra. Dios chɨmee ɨcua raque nyii. Espíritu Turã abe ɨcua raque nyii no. \v 5 Dios cheẽ turã abe ɨcua raque nyii. Dios quirãcuã abe ɨcua raque nyii no. \v 6 Ũquɨ̃ huɨ mose Dios sɨ, uba sɨ aroneate erese cote. Jesús mbucha sɨ chõ nguiã ira rese ũquɨ̃. Iquia ɨquia chõ nguiã Jesús je mbia résaa ũquɨ̃. \v 7 Sã Dios riqui ama mbuchaaqui ibi ja rese no. Eɨ̃ sɨ chõ ndaque equia ucheẽ mbuchecua raque mbia ja je co no. Sã mbia riqui mbae tiquia ibi ia mose no. Suri turã mose, echa iate ra cote. \v 8 Ñuɨ achõ suri mose huee, eɨcuãte ũquɨ̃. Eɨ̃ sɨ chõ mbia Dios cheẽ andu chooñosa no nde. Eɨcuãte ũquɨ̃. Ũquɨ̃ nda Dios mombo chõ tata cuásuu. \s1 Dios ra ucheẽ mbuchebiã mbeĩ \p \v 9 Jenɨɨ aɨco nguiã ñee eã, Seresenda. Dios cheẽ jeñandu chooño eã nguia jẽ ndeae. Jesús jẽɨcuate quia ũquɨ̃. Nyebe jẽɨngo tuchɨ quia erese ũquɨ̃ ndeae. \v 10 Dios turãte eriqui co. Tesareɨã nda jenyɨsaã turã sɨ. Jendua ndua mose Dios quiato ataque rese. Mbae jemondo mondo mose ee. Mbae jemondo mondo beɨ quia ee ũquɨ̃. \v 11 Eɨ̃ jenye beɨ quiatu equia nyesecua beɨ emo ndese. Ɨ̃ nda Dios mbae mee tuchɨ je jẽje. \v 12 Jeñimbirãtã mbeɨ chõ nguia mbae raã jẽ. Sã Dios quiato cose ndare no. Sã eriqui Dios ɨcua tuchɨ no. Sã siqui mingue tuchɨ ee no. Nyebe Dios ucheẽ mbuchebi jiri jiriã tuchɨ nguiã ee. Eriqui beɨte mbae mee mee ee co. \p \v 13-14 Sã Dios ñee Abraham je cose no: —Taɨco turã mbeɨ ndeje. Nderiirĩ nducucha tubɨrɨã ndae, sã ɨ Dios Abraham je no. Ũquɨ̃ mose que Dios jurar ɨ umbae nombre rɨɨ̃ nda. \v 15 —Dios ra seriirina mee seje ucheẽ nguire, ɨ que Abraham nguia eraarõ arõ mingue ra. Dios que eriirĩ mondo chee ee ucheẽ nguire cote ra. \v 16 Mbia jurar ɨ mose, Dios rɨɨ̃ ño eriqui nguiã jurar ɨ. —Ũquɨ̃ nda asaã eã, ɨ aroneate cote, jurar ɨre nyii. \v 17 —Nderiirĩ nducucha tubɨrɨã nda ambu, ɨ mose Dios Abraham je, jurar ɨ que ee aque mose ra. ¿Mbaerã ño jurar ɨ chã? —Dios ra ucheẽ mbuchebiã, ɨ sacuã mbia chõ ñene. —Dios ra ucheẽ nyabi ɨ eã, nande ɨ sacuã ño ñene. \v 18 Dios “mbae tasaã jẽje” ɨ mose, ñee ñooñoa ño ñene. Dios jurar ɨ mose, jurar ɨ chooñoa ño eno nde. Nyebe eriqui nguiã nanderaarõ turãte nandeso mose erɨɨchã. —Taemingo beɨ, ɨ mose Dios nande je, ucheẽ nda embuchebiã. \v 19 —Dios ra semingo beɨ ibate ucheẽ nguire, nande equia ã. Nande ũquɨ̃ ɨcua mose, nandequirãcuãte ra cote. Dios ra nandemingo tuchɨ uchɨese cote. Sã sacerdote sɨ quia Lugar Santísimo Dios rɨɨchã sacuã no. Eɨ̃ nande chõ nguia nande abe Dios rɨɨchã, nande eɨcua mose. \v 20 Jesús rane ngue oso ibate ñeenda mombe nande je ra. Pe eriqui ñee turã mbeɨ Dios je nanderɨɨ̃ pe. Sã sacerdote riqui ñee turã mbeɨ Dios je mbia rɨɨ̃ no. Sacerdote rerecua tuchɨ chõ Jesús nande je re. Melquisedec na sɨ tuchɨ Jesús riqui co. \c 7 \s1 Jesús ɨ tuchɨ sacerdotes ataque sɨ \p \v 1 Melquisedec ndei Salem jenda rerecua. Dios mbae sacerdote abe que ae ra. Abraham tu mose mbia rerecua ɨquia ɨquiare, Melquisedec que esobeɨshɨ̃ oso ra. Melquisedec que bendecir ɨ ee ra. \v 2 Abraham ngue el décimo mee Melquisedec je ra. “Ererecua Turã” ɨ chõ nguiã “Melquisedec” ɨ mose. “Mbia mingo turãsa nyɨese” ɨ abe chõ nguiã “Melquisedec” ɨ mose no. “Mbia siqui turã nyɨese” ɨ chõ nguiã “Salem” ɨ mose no. \v 3 Melquisedec si eãte que ra. Eru eã abe no. Erameɨ mo eã abe no. Mano eã mbeɨ que ra. Nyebe eriqui nguiã Jesucristo rã mbeɨ co. Sã Jesucristo riqui beɨte sacerdoterã co no. \p \v 4 Melquisedec quia rei ɨ tuchɨ Abraham sɨ. Abraham quiatu ngue el décimo mee nguiã ee. Ae emee ee décimo sacuã nda. \v 5 Abraham ndesenda eã ndaque Melquisedec. Aquere que Dios ñee judíos je ra. —El décimo jemee mee ño nguia sacerdote jendesenda je, ɨ que Dios judíos je ra. Judíos que emee mee sacerdotes je ra. Leví riirĩ ndaque sacerdotes. Judíos sɨ́ raque sacerdotes. Abraham ndiirĩ ja raque judíos no. \v 6 Melquisedec que el décimo isi Abraham sɨ ra. Leví riirĩ eã ndaque Melquisedec. —Judíos i tuchɨ ra nde, ɨ raque Dios Abraham je. Nyebe que Melquisedec bendecir ɨ Abraham je ra. \v 7 Ae bendecir ɨ nae, aque quia rei ɨ tuchɨ bendecir ɨ ji sɨ. \v 8 Ae mbia décimo isi isi quia uataque sɨ ã nae, mbiachõ ño ũquɨ̃ nde. Ũquɨ̃ mano arondete. Melquisedec quiatu que mano eã mbeɨ ra. \v 9 Abraham décimo mee mose Melquisedec je, erucucha riirĩ décimo mee naanguia chõ ngue ee re. Leví décimo mee naanguia chõ ngue ee re. Sacerdotes Leví riirĩ décimo mee naanguia chõ ngue ee re. Ũquɨ̃ décimo isi isi raque nguesenda sɨ. \v 10 Abraham ngue ũquɨ̃ i ja ra. Eriiriã ndaque nyii, décimo mee mose Melquisedec je. \p \v 11 Sacerdotes riqui mose que Dios ucheẽ mondo rei judíos je ra. Sacerdotes mbia mingo turã aroneate Dios rese. Ɨ̃ nda Jesús tu ãte rei. Ae quia ñɨ tu nguiã sacerdote beɨ nonde cote. Melquisedec na sɨ́. Aarón na eã. \v 12 —Sacerdotes ra nyuuru uru eã ngõngue rendaque re cote, ɨ que Dios aque mose cote ra. —Jesús mɨɨ nda siqui sacerdoterã mbeɨ cote, ɨ que Dios cote ra. \v 13-14 Leví riirĩ nducucha eã ndaque Jesús. Judá riirĩ nducucha raque quia ñene. Judá riirĩ nducucha mo siquíã ndaque sacerdoterã cose. —Ũquɨ̃ mo sacerdoterã aroneate, ɨ rei que Moisés nyii ra. \p \v 15 Sacerdotes cose ndare rã eã ño Dios Jesús mɨɨ nguiã sacerdoterã cote. Jesús quia ra siqui beɨ sacerdoterã. Melquisedec na sɨ ra eriqui beɨ. \v 16 Moisés chɨmbesa ruɨ sɨ eã ño Jesús riqui nguiã sacerdoterã co. Leví riirĩ nducucha eã ño ae re. Ae quiatu siqui beɨte nguiã co. Nyebe eriqui nguiã sacerdote beɨte co. \v 17 Sã Dios ñee ee embesa ji rese no: \q1 Nde quiatu ereɨco beɨ nguiã sacerdoterã mbeɨ co. \q1 Melquisedec na sɨ, \m sã Dios ɨ ñee ee no. \v 18 —Sacerdotes ra nyuuru uru eã ngõngue rendaque re cote, ɨ que Dios aque mose cote ra. Ũquɨ̃ nguiatu ngue mbia mingo aroneate nguiã Dios rese. \v 19 Moisés chɨmbesa quia mbia mingo aroneate nguiã Dios rese. Ae rese nandeɨco quia namo co cote, aque quia aba mingo arondete nguiã Dios rese co cote. \v 20-21 —Sacerdoterã nde, ɨ mose emo je nyii, emo ngue jurar ɨ ãte quia ra. Dios Jesús mɨɨ mose sacerdoterã, jurar ɨ que aque mose cote ra. Sã embesa ji riqui no: \q1 Dios que jurar ɨ ra. Ucheẽ nda embuchebiã mbeɨ. \q1 “Nde quiatu ereɨco beɨ nguiã sacerdoterã mbeɨ co. \q1 Melquisedec na sɨ”, \m ɨ que Dios cheẽ huɨ̃ embesa ji rese ra. \v 22 Ae contrato Dios saã mbia je nyii nae, ũquɨ̃ contrato que mbia mingo eã Dios rese ra. Ae contrato Dios saã Jesús rɨɨ̃ namo nae, ũquɨ̃ nguia rei eturã tuchɨ nande je namo cote. \p \v 23 Sacerdote ñiinda atate que eriqui nyii ra. Nyuuru uru que equia ngõngue mano mose ra. \v 24 Jesús quia siqui nguiã sacerdoterã mbeɨ co cote. Emo nda chɨ̃ eã mbeɨ euru erendaque re emo mose cote. \v 25 Ae ra Dios sɨɨchã Jesús rɨɨ̃ nae, ũquɨ̃ nda Jesús mingo beɨ tuchɨ. Jesús quia siqui beɨte nguiã co, ñee turã sacuã Dios je ũquɨ̃ nɨɨ. \p \v 26 Ae chõ sacerdote turã tuchɨ riqui nguiã nande je co cote. Dios rã tuchɨte quia ae re. Eɨcuã jiri jiriãte quia ñene. Mbae turã achõ ndese chõ eriqui nguiã. Mbae ɨcuã ngue embɨɨcuã aronea tuchɨ quia ra. Ae quia ibatenda rerecua tuchɨ riqui nguiã namo co. \v 27 Jesús quia rei sacerdote rerecua ataque rã eã tuchɨ. Ũquɨ̃ nguiatu ticuasu quishɨ̃ quishɨ̃ mbeɨte nguiã sacrificio raã naa. Dios eɨcuã mbutiã sacuã esɨ. Mbia abe ɨcuã mbutiã sacuã esɨ. Jesús quiatu ngue ticuasu mo quishɨ̃ eãte nguiã sacrificio raã emo mose. Ae sɨ́ chõ ngue mano nguiã sacrificio raã sacuã. Mbia ɨcuã mbutiã ja sacuã ño ngue mano nguiã aque mose. \v 28 Mbiachõ ño ngue sacerdote rerecua ja ñiinda ra. Ũquɨ̃ ngue mbae turã saã mbeɨ aroneate quia ra. Dios quiatu que Jesús mɨɨ sacerdoterã mbeɨ cote ra. Ae quia mbae ɨcuã saã jiri jiriã tuchɨ nguiã. \c 8 \s1 Dios contrato yasu saã Jesús rɨɨ̃ \p \v 1 Ababi tuchɨ quia rei Jesús siqui mose sacerdoterã. Sacerdote turã tuchɨ quia rei ae nande je. Hue eñɨ ngoi Dios Ibatenda rɨbɨsho quiti nande je huee. \v 2 Hue eriqui mbae raã naa Dio s chuchua ibaténdaa huee. Dios ae chɨsaã tuchɨ chõ hue tuchua re. Mbia mo nyɨsaã eã ño ñene. Nyebe Dios chuchua tuchɨ chõ hue re. \v 3 Sacerdote rerecua ja chõ sacrificio raã naa sacuã nde. Nyebe Cristo abe sacrificio saã nguiã umano mose. \v 4 Ae sacrificio Cristo saã nae, ũquɨ̃ nguia eturã tuchɨ sacerdote chɨsaã sɨ re. Cristo siqui mose íbii, eɨ̃ nda sacerdote eãte rei ae. Moisés chɨmbesa cheẽ nduɨ achõ ño sacerdotes ibi jenda riqui nguiã sacrificio raã naa ã. \v 5 Ae sacerdotes ibi jenda saã saã nguia mbae nae, ibei jenda rese aba mundua sacuã ño ñene. Sã Dios ñee Moisés je Dios chuchua ao nonde no. —Ndeɨco mose ibi ibátee que sechuchua ibei jenda ateacuquia ndeje, ũquɨ̃ na sɨ chõ sechuchuarã ibi jenda esaã, ɨ que Dios ñee Moisés je ra. \v 6 Ae contrato Dios saã mbia je nyii nae, mbaranquiatuãte que ũquɨ̃ nda. Ae contrato Dios saã nande je namo Jesús rɨɨ̃ nae, eturã tuchɨ chõ ũquɨ̃ cote re. —Ã tasaã jẽje. Ã abe tasaã jẽje no, ɨ tuchɨ Dios quia contrato namonda rɨɨ̃ nande je co. \v 7 Contrato ñiinda mbia mingo beɨ mose Dios rese, ɨ̃ nda contrato yasu raã eãte rei nande je. \v 8 Dios ia eãte que eriqui mbia aque mosenda rese ra. Sã embesa ji riqui no: \q1 Ã ño ngue Dios ñee nguiã: Contrato yasu ra asaã je Israel jenda je. \q1 Judá jenda je abe no. \q1 \v 9 Contrato asaã nguia ũquɨ̃ nameɨ je nyii nae, ũquɨ̃ contrato rã eã nda eyasu asaã cote. \q1 Mbia arao quia Egipto sɨ nae, ũquɨ̃ mosenda rã eã nda contrato asaã je mbia namondo je. \q1 Mbia cose ndare chõ ngue contrato saã ɨru seje resẽ. \q1 Contrato raande que secheẽ mumba mumba chõ nda. \q1 Nyebe ũquɨ̃ asecha chõ nguiã, ɨ que Dios ra. \q1 \v 10 Ae contrato ra asaã je Israel jenda je, ã ndei e ã: \q1 Secheẽ nda amɨɨ tuchɨ eãquĩ ndese. \q1 Secheẽ nda amondo tuchɨ echɨangui re. \q1 Se ra ererecua turã tuchɨ ee. \q1 Serimba tuchɨ ra ũquɨ̃. \q1 \v 11 Seɨcua ja tuchɨ rae. Mbia cuasu ja. \q1 Eñetẽ abe ja chee. \q1 Seɨcua ja mose, ũquɨ̃ mose emo uataque mbaaquiatu quiatu aroneate serɨɨ̃ cote. \q1 Seɨcua ja tuchɨ quiatu ra aque mose. \q1 \v 12 Ũquɨ̃ ɨcuã nda ambutiã ja esɨ. \q1 Atesareɨ beɨ ra eɨcuã sɨ, \m ɨ que Dios cheẽ huɨ̃ embesa ji rese ra. \v 13 —Contrato yasu tasaã, ɨ que Dios cote ra. Contrato ñiinda ɨmate quiatu ngue ee re. Mbae ɨma nda ua ja cote. \c 9 \s1 Cristo rei sacerdote tuchɨ cote; sacerdotes ñiinda rã eã \p \v 1 —Eɨ̃ jenye jenye beɨ chõ nguia mbae raã naa mose sechuchuaa, ɨ que Dios sacerdote je ra. Contrato ñiinda raã mose. Uchuchua ibi jenda rɨɨ̃ ño eriqui nguiã ñee, “sechuchua” ɨ mose. \v 2 Dios chuchua que cuartos nyeremo ñɨ nda. Eɨquesa jii que cuarto nongue ñɨ nda. Lugar Santo, ɨ que hue cuarto je ra. Candelero oro ao ji que chɨ̃ huee ra. Mesa abe que chɨ̃ huee ra. Mbichae Dios chuchua jenda abe que chɨ huee no nda. \v 3 Cortina mbucheseco ji que siqui tuchua ite rɨ̃ nda. Aque quitera quiti que cuarto nongue ñɨ nda. Lugar Santísimo, ɨ que hue cuarto je ra. \v 4 Huee que altar mo ñɨ oro ao ji ra. Mbae shɨmbu turã ndei sacuã. Ira ao ji mbae riru mo abe que chɨ̃ huee ra. Oro quiti ji resebe que ra. Contrato Dios cheẽ mbesa ji que chɨ̃ aque mbae riru ɨmɨ ye ra. Oro ao ji ñio abe que chɨ̃ mbae riru ɨmɨ ye ra. Mbichae resebe que eñɨ nda. Maná ɨ equia ee. Aarón chɨtochoquia ruri abe que chɨ̃ mbae riru ɨmɨ ye no nda. \v 5 Angeles raanguia ao ji que chɨ ibate mbae riru arõ nda. Querubines, ɨ que ũquɨ̃ je ra. Ujeo que embiitee u mbae riru arõ nda. Sacrificio renda rei mbae riru. Ũquɨ̃ cuartos nyeremo jenda asenei ja aroneate jẽje namo. \p \v 6 Aque mose que sacerdotes riqui ɨque ɨque beɨ cuarto eɨquesa ji ra. Mbae raã naa sacuã Dios je. \v 7 Cuarto cortina quitera quitinda quiarei mbia mo ɨque aronea tuchɨ. Sacerdote rerecua mɨɨ ño ngue ɨ que quia huee ra. Ique chɨɨbe ɨbeã ngue equia huee ra. Una vez al año ño ngue eriqui ɨque huee ra. Mbae ruqui que esii sii quia huɨɨque mose huee ra. Dios eɨcuã mbutiã sacuã. Mbia ɨcuã abe mbutiã sacuã. \v 8 Aque mose beɨ que mbia mo ndiqui ɨque aroneate Lugar Santísimo nda. Dios rɨɨchã tuchɨ sacuã. Ũquɨ̃ ndese Espíritu Turã ndiqui urembiirandute ã. \v 9 Sacerdotes que ticuasu ɨquia ɨquia tuchɨ rei quia aque mose ra. Ũquɨ̃ ngue mbia chɨã mbitirõ eã mbeɨ chõ nda. Mbia mundua ndua sacuã Cristo ruqui rese chõ ngue ũquɨ̃ nda. Ũquɨ̃ nandeɨcuate quia ã cote. \v 10 Contrato ñiinda que mbia mingo turã aroneate quia ra. Mbae rɨɨ̃ achõ ño ngue eriqui nguiã ñee. Mbaeɨae rɨɨ̃. Mbia chɨu rɨɨ̃. Mbia chɨmbei rɨɨ̃. Mbia choɨta rɨɨ̃. Ũquɨ̃ nɨɨ ja. Ũquɨ̃ ñee nduɨ sɨ́ chõ ngue mbia riqui rei nguiã nyii. Cristo tu nonde. \p \v 11 Cristo tu mose que contrato ñiinda mbutiã ja cote ra. Contrato yasu que esaã nande je cote ra. Ae mɨɨ ño sacerdote namo cote re. Dios chuchua ibi jenda jie eriqui eã ndaque aa. Ibatenda ye chõ eriqui nguiã mbae raã naa nande je pe. \v 12 Cristo quiatu ngue ticuasu ruqui sii sii eã u nguiã nande je. Chivo ruqui abe. Nguqui ae je chõ ngue nandeɨcuã mbutiã nguiã. Mano mɨɨ ngue mbia ja je ra. Mbia mingo beɨ sacuã cote. \v 13 Ticuasu ruqui que mbia mbitirõ tirõ ndei quia sacerdote je ra. Chivo ruqui abe. Ticuasu riirĩ ndaaque rei ji cusubu abe no. \v 14 Cristo ruqui quia rei equirãcuã tuchɨ ũquɨ̃ mbae ruqui sɨ. Cristo ruqui mɨɨ nguia rei nandendua nduasa mbitirõ tuchɨ. Ae ruqui mɨɨ nguia rei nandemingo turã Dios reco rese. —Se ae tamano mbia ɨcuã mbitirõ sacuã. Mbia mbae turã naa naa sacuã Dios je cote, ɨ que Cristo mano nda. Mbae ɨcuã mo ngue esaã jiri jiriã tuchɨ ra. Espíritu Turã ngue siqui tuchɨ erese emano mose ra. \p \v 15 Cristo que contrato yasu saã nande je cote ra. Dios chiirabo erɨɨchã tuchɨ sacuã cote. Dios chiirabo siqui tuchɨ sacuã erese Dios cheẽ nguire. Sã Dios ñee ee nyii no. —Jẽɨngo beɨ ra serese, ɨ ee no. Ae je Dios contrato saã ndei quia nyii nae, ũquɨ̃ ɨcuã nɨɨ ngue Cristo mano nda. \v 16 Ae contrato Cristo saã nande je nae, testamento chõ ũquɨ̃ nde. Sã emo testamento mbesa no. Testamento raãsa mano mose, aque ramo mose chõ testamento valer ɨ nguiã cote. \v 17 Testamento raãsa manoa mose, testamento chõoño ño aque mose re. \v 18 Dios contrato ñiinda raã namo mose que ticuasu ɨquia uquia mbia je ra. \v 19 Moisés contrato ñiinda raã mose, Dios cheẽ ngue embuchecua ja mbia je ra. Aquere que ticuasu ruqui isi chivo ruqui rese ra. I je que emombara ra. Eruqui je que Dios cheẽ mbesa ji rii rii cote ra. Mbia ja abe rii rii que ra. Mbae rɨbɨchu mbia ji je chõ ngue erii rii nguiã. Ovejara ɨreɨ̃ je. Ira rãquiã ñetẽ je abe no. \v 20 Aquere que Moisés ñee mbia je ra. —Ã mbae ruqui ã ndesẽ. Ticuasu que mano nda. Mbae ruqui rei Dios mbae testamento valer ɨ sacuã jẽje, ɨ que Moisés ñee mbia je erii rii cote ra. \v 21 Aquere que Dios chuchua abe rii rii cote ra. Dios chuchua teiqui renda abe que esii sii no nda. \v 22 Contrato ñiinda mose, mbae ruqui achõ je chõ ngue Dios riqui nguiã mbia ɨcuã mbutiã esɨ. Dios que mbia ɨcuã mbutiã chooño eã nda. Mbae quishɨ̃ mose beɨ quiatu ngue eriqui nguiã mbia ɨcuã mbutiã mbeɨ esɨ. \s1 Cristo mɨɨ aba ɨcuã mbutiã \p \v 23 Dios chuchua ibi jenda quia rei echuchua ibatenda raanguia. Ibatenda quia rei eturã tuchɨ ibi jenda sɨ. Ibi jenda que Moisés sii sii mbae ruqui je embitirõ sacuã nda. Ibatenda quiatu que embitirõ eã mbae ruqui je ra. Cristo ruqui mɨɨ je quiatu que ra. \v 24 Dios chuchua ibi jenda que Cristo ɨqueã oso quera sɨ mose ra. Dios chuchua ibatenda quiatu ngue esɨ nguiã ɨque cote. Hue eriqui ñee turã mbeɨ Dios je nanderɨɨ̃ huee. \v 25 Sacerdote ɨque ɨque beɨte quia Lugar Santísimo co. Una vez al año ño eriqui nguiã ɨque ɨque beɨ huee. Mbae rii rii sacuã mbae ruqui je. Nguqui j e eã ño ñene. Cristo quiatu que mano mɨɨ nda. Nguqui que eichusẽ tuchɨ nande je ra. \v 26 Cristo que tu mɨɨ ibi ra. Mano mɨɨ sacuã nande je. Nandeɨcuã mbutiã sacuã. Mbae ua serɨ̃ mose que eru mano aa ra. Mano nyɨɨbeɨ ɨbeɨ eã equia co. \v 27 Sã mbia riqui mano mɨɨ no. Sã Dios riqui ecuata mee aquere no. \v 28 Eɨ̃ sɨ que Cristo mano aque mɨɨ no nda. Mbia ɨcuã ja mbutiã sacuã esɨ. Cristo ra tu sɨ íbii emo mose. Aque mose ra manoa mbia ɨcuã ndiquicharõ cote. Uquiato mingo beɨ sacuã nguiatu ra eru. Ae esaarõ arõ nguiã nae, ũquɨ̃ mingo beɨ sacuã. \c 10 \p \v 1 Moisés chɨmbesa que mbia mingo turã eã ndaque ra. Mbia mundua ndua sacuã Dios riirĩ mano ndese chõ ngue re. Ticuasu mbia quishɨ̃ nyɨɨbeɨ ɨbeɨ rei quia nae, ũquɨ̃ nduqui que mbia mingo turã eã no nda. \v 2 Ũquɨ̃ mbia chɨã mbitirõ mbeɨ mose, eɨ̃ nda sacerdotes equishɨ̃ nyɨɨbeɨ ɨbeɨ ãte rei. Eɨ̃ nda ticuasu mɨɨ quishɨ̃ ndei mbia mbitirõ ja sacuã. Eɨ̃ nda mbia tesareɨ rei huɨɨcuã sɨ. \v 3 Mbia ticuasu quishɨ̃ nyɨɨbeɨ ɨbeɨ mose, ũquɨ̃ ngue embutesareɨãte huɨɨcuã sɨ ra. Munduate quiatu que huɨɨcuã ndese ra. \v 4 Ticuasu ruqui ra mbia ɨcuã mbutiã eã mbeɨ. Chivo ruqui abe no. \p \v 5 Cristo ruqui mɨɨ nguiatu mbia ɨcuã mbutiã nguiã esɨ co. Sã Cristo ñee Dios je siqui mose íbii no: \q1 Ticuasu ruqui mbia mbitirõ eã mbeɨte quia ndeje co. \q1 Nyebe que serete eremee seje ra. \q1 Se mano sacuã mbia ɨcuã nɨɨ. \q1 \v 6 Mbae raaque rei ji abe ndebiãte. \q1 Ticuasu mbia quishɨ̃ quishɨ̃ nguia huɨɨcuã nɨɨ nae, ũquɨ̃ abe ndebiãte no. \q1 \v 7 Nyebe ngue acheẽ nguiã ndeje: “Ae ndebite nae, ũquɨ̃ ndese seɨco sacuã ño ngue achu nguiã. \q1 Sã embesa ji riqui ñee serɨɨ̃ no, ũquɨ̃ ñee nguire que achu ra”, ae que ndeje ra, \m ɨ que Cristo ngu je ra. \v 8 Nyebe Dios biãte riqui nguiã sacrificios. Mbia ticuasu quishɨ̃ quishɨ̃ mose huɨɨcuã nɨɨ. Mbae raaque rei ji abe ebiãte no. —Ũquɨ̃ jẽsaã saã, ɨ raque Moisés chɨmbesa huɨ̃. \v 9 —Ae ndebite nae, ũquɨ̃ ndese seɨco sacuã ño ngue achu nguiã, sã Cristo ɨ Dios je no. Mbia mbuɨ sacuã sacrificios raã naa sɨ chõ ngue eru nguiã. Sacrificio mɨɨ tuchɨ que esaã u mano mbia ɨcuã nɨɨ nda. Cristo ruqui mɨɨ ño mbia ɨcuã mbitirõ mbeɨ nguiã co cote. Sacrificio raã ɨ ɨ rocoɨ̃. \v 10 Ae Dios bite nae, ũquɨ̃ ngue Jesucristo saã tuchɨ u ra. Mano mose mbia ja ɨcuã nɨɨ. Mano mɨɨ tuchɨ que u ra. Nanderirõ mbeɨ que nandeɨcuã sɨ cote ra. \v 11 Sacerdotes riqui beɨte raque Dios chuchua ã. Ticuasu equishɨ̃ nyɨɨbeɨ ɨbeɨte raque quia mbia ɨcuã mbutiã sacuã ã. Ũquɨ̃ nda mbia ɨcuã mbutiã eã mbeɨ. \v 12 Jesucristo quiatu que mano mɨɨ aque mose beɨ ra. Mbia ɨcuã ndiquicharõ sacuã ño ngue re. Aquere eñɨ ngoi beɨ Dios rɨbɨsho quiti nande je hue. \v 13 Pe eñɨ ngoi beɨte Dios jii pee. Ererecua tuchɨ ra Dios rese cote. Uquirãcuã nda eteacuquia tuchɨ chee uquiatoã je cote. \v 14 Sacrificio mɨɨ ngue esaã nda. Aque mɨɨ sacrificio je que uquiato chɨã mbitirõ ja beɨ ra. \v 15 Sã Espíritu Turã abe riqui ñee ũquɨ̃ no: \q1 \v 16 Ae contrato ra asaã je judíos je nae, ã ndei e ã: \q1 Secheẽ nda amɨɨ tuchɨ echɨangui re. \q1 Secheẽ nda amɨɨ tuchɨ eãquĩ ndese no. \q1 \v 17 Atesareɨ beɨ ra eɨcuã sɨ, \m ɨ que Espíritu Turã nda. \v 18 Dios nandeɨcuã mbutiã mose, mbae mo nandequishɨ̃ aroneate quia nandeɨcuã ndiquicharõ ã cote. \s1 Dios nandesɨɨchã na \p \v 19 Nande abe quiatu Dios nandesɨɨchã tuchɨ quia cote, Seresenda. Sã sacerdote ɨque Lugar Santísimo no. Eɨ̃ nande sɨ quiatu quia siquicheã ɨque Diósaa. Jesucristo ruqui rɨɨ̃ nandeɨque Diósaa. \v 20 Cristo rete rei cortina mbucheseco ji rã. Cristo rete mano mose, cortina abe que embuɨ ra. Nyebe nandeɨco ɨque arõte Dios rea Lugar Santísimo ã cote. Cose ndare rã eã tuchɨ chõ cote re. \v 21 Jesucristo mɨɨ ndei sacerdote tuchɨ nande je cote. Dios quiato ja je cote. \v 22 Diósaa ra nandesiquicheã ɨque oso cote. Nandechɨã turã ño nandeɨco oso Dios rɨɨchã. —Dios ra nandeisi turã, nande chõ nguia nandechɨangui re. Cristo quiatu ngue nanderii rii nguiã nguqui je nyii. Nandeɨcuã mbutiã sacuã nande sɨ. I turã je que nandeɨreɨ ra. \v 23 —Taemingo beɨ, ɨ que Dios nande je ra. Ñeende ũquɨ̃ nda ucheẽ mbuchebiã. Nyebe nandeɨco quiatu quia ñee: —Dios ra nandemingo beɨ ucheẽ nguire, ɨ. \v 24 Sã Cristo mbae raã ja tuchɨ nande je no. Eɨ̃ nande sɨ́ chõ nguia siqui turã nyue. Nandenongue nandembuchesecua turã nguiatu quia nyɨese. Mbae turã nandesaã uquia beɨ quiatu quia nandenongue je. \v 25 Cristo quiato ñumunua nua mose, nandetesareɨã mbeɨ quiatu quia ñumunua nua. Sã emo emo ndiqui ñumunua nua eãte no. Cristo nandechoseɨ uquia uquia beɨ quia nanderesenda je. Achɨte quiatu Cristo ñɨ nguiã tu a. \p \v 26 —Mbae ɨcuã tasaã, nande ɨ ɨ mose Jesucristo ɨcuare, emo nda manoa nandeɨcuã ndiquicharõ cote. \v 27 Ũquɨ̃ mose, mbae ɨcuã nda nandesaã tuchɨ. Ũquɨ̃ mose, nandeso chee ra tata cuásuu no. Huee ra Dios ucuãyãsa nyoɨ ja. \v 28 Sã mbia Moisés cheẽ mumbasa ɨquia ɨquia cose no. —Uremae ngue echeẽ mumbasa rese ra, ɨ mose mbia nyeremo, echeẽ mumbasa que mbia ɨquia cote ra. Mbia que etiisu isu eã tuchɨ eɨquia ra. \v 29 Dios riirĩ ucuãyãsa quia ra mbae rasi saã tuchɨ ũquɨ̃ sɨ. Cristo ruqui ucuãyãsa abe no. Ae Espíritu Turã isiteã teãte quia nae, ũquɨ̃ abe no. Cristo ruqui je quiatu ngue Dios ũquɨ̃ mɨɨ ndei nguiã ɨcúe. \v 30 Sã Dios ñee no: —Se ra mbia ɨcuã asɨbɨshorõ mbae rasi je, sã ɨ no. —Dios sɨ́ ra mbae rasi saanguquia ngũimba je, erimba ɨcuã mose ee, ɨ abe que embesa ji huɨ̃ nda. \v 31 Ae ra Dios mbasi eɨcuã nɨɨ nae, mbasi tochɨ eã ndae. Aba mbusiquiche tuchɨ chõ ũquɨ̃ nde. \p \v 32 Jẽ Jesucristo ɨcua ramo mose que mbia mbae rasi saanguquia tuchɨ rei jẽje ra. Jẽɨngo turã mbeɨ chõ ngue equia Dios rese ra. Jeñɨmbirãcuã mingue que equia aque mose ra. Ũquɨ̃ ndese jendua jiri ae. \v 33 Mbia que ñee ɨcuã ɨcuã tuchɨte quia jemo je ra. Mbia que mbae rasi saanguquia tuchɨ quia jemo je no nda. Mbia tubɨrɨã ndésaa. Jẽataque abe ia eã ndasi tuchɨ que eriqui erese ra. Jẽɨngo tochɨ tuchɨ que equia aque mose ra. \v 34 Jẽya eãte que eriqui mbia tarõ ji rese ra. Mbia jembae rirõ ndirõ mose abe chee que jẽyate riqui Dios rese ra. Jẽirandute quiatu que equia jembae turã ibatenda rese ra. Jembae ibatenda quiatu ra ua eã mbeɨ. \v 35 Dios jẽɨcua beɨ quiatu quia aque mosenda rã mbeɨ. Ũquɨ̃ mose ra Dios mbae turã tuchɨ mee jẽje. \v 36 Ae Dios bite nae, ũquɨ̃ ndese beɨ chõ jẽɨngo. Ae mbae turã nda Dios mee jẽje nae, ũquɨ̃ jẽsaarõ arõ mingue chõ nguia cote. \v 37 Achɨte Jesucristo ñɨ tu a. \v 38 Ae chɨã Dios mbitirõ nae, Dios ɨcuate quiatu que equia ra. Nyebe ra siqui beɨ Dios rese. Ae ra huɨ Dios sɨ nae, Dios ia eã tuchɨ ra erese. \v 39 Nande quia ra nandehuɨ eã mbeɨ esɨ. Ae ra huɨ esɨ nae, ũquɨ̃ nda Dios mbutiã. Nande quiatu Dios nandeɨcua tuchɨte nguiã ã. Nyebe ra nandemingo beɨ. \c 11 \s1 Ae Dios ɨcua \p \v 1 Emo Dios ɨcua mose, ¿mbae chõ ũquɨ̃ ña? Ae Dios ɨcua nae, ũquɨ̃ nda ñee. —Ucheẽ nguire ra Dios mbae mondo seje, ɨ rae. —Ae asaarõ arõ nguia nae, ũquɨ̃ nda emondo seje ucheẽ nguire no, ɨ ra eno. Mae eã ndaque erese. \v 2 Dios quiato cose ndare que Dios ɨcua tuchɨ quia ra. Nyebe mbia riqui nguiã jirandu jate erese. \v 3 Dios que mbae chao ja cose mbae eã mose ra. Mbae mo je eã ngue mbae ao ra. Ucheẽ achõ je chõ ngue mbae ao ra. Nande Dios ɨcua mose, ã abe nandeɨcuate quia ã. Nandemae ãte raque erese. \p \v 4 Abel que Dios ɨcua ra. Nyebe que Dios eisi turã nda. Ofrenda turã ngue emondo Dios je ra. Embae ofrenda que eturã tuchɨ Caín mbae sɨ ra. Nyebe Dios embae ofrenda isi turã nguiã. —Co eturãte riqui seje co, nyebe Dios ɨ nguiã Abel nɨɨ. Nyebe mbia riqui nguiã jirandu jate Abel rese. \v 5 Enoc que Dios ɨcua ra. Nyebe Dios ererao nguiã ibate emano mose rocoɨ̃. Mbia mbuate que eoreã cote ra. Dios equerao quiatu quia ibate reaẽ. —Co eturãte riqui seje co, ɨ quia Dios quia Enoc nɨɨ nyii reaẽ. \v 6 Emo Dios ɨcua eã mose, ũquɨ̃ nda Dios isi turã eã mbeɨ. —Co Dios reco riqui co, sã ɨ quiatu nyii. —Emo Dios rɨɨchã mose, Dios turãte ra ee, sã ɨ quiatu no. Aquere quiatu ra Dios eisi turã cote. \v 7 Noé que Dios ɨcua ra. —Ama nda uchɨ, mbae ati ja chee, ɨ mose Dios, “eno” ɨ que Noé Dios cheẽ mose ra. Mae eã ndaque erese aque mose. Arca que esaã Dios cheẽ nguire ra. Nguiirĩ mingue sacuã eye. Mbia ataque que Dios ɨcua eãte quia ra. Noé mɨɨ ño ngue eɨcua quia ra. Nyebe Dios Noé isi turã nguiã. \p \v 8 Abraham ngue Dios ɨcua ra. Nyebe Dios cheẽ mumbayã nguiã. Dios que ñee ee ra. —Eso rã a sɨ. Ibi mo tamee ndeje mámbɨɨ, ɨ que Dios ee ra. Abraham ngue Dios cheẽ mumbayã oso ra. Ae quiti esɨ nae, jiranuate raque erese nyii. \v 9 —Ibi mo tamondo ndeje, ɨ Dios quia Abraham je nae, huee que eriqui huee cote ra. Ibimo tuchɨ que ee hue ra. Tei ñetẽ quire chõ ngue eriqui riqui beɨ huee ra. Nguiirĩ ndese. Isaac. Jacob abe no. Ũquɨ̃ je abe que Dios ñee nda. —A ibi tamondo jẽ abe je, ɨ. \v 10 Abraham quiatu que Dios ɨcua tuchɨ quia ra. Nyebe ñee nguiã. —Aɨco chee ra sucha tubɨrɨã túraã. Hue ra ua eã mbeɨ, ɨ que Abraham ndua ndua Dios recua rese ra. \v 11 Abraham ninisi abe que Dios ɨcua ra. Sara, ɨ equia ee. Nyebe que nguiirĩ ndea Dios cheẽ nguire ra. Ari tuchɨte rei que ae ra. —Dios ra seriirina mee seje ucheẽ nguire, ɨ quiatu que equia Dios ɨcua ra. \v 12 Ameɨ tuchɨ raque Abraham, Dios eriirina mee mose ee. Mbia tubɨrɨã i tuchɨ chõ ae cote re. Contar ɨ ja aronea tuchɨ chõ erucucha je cote re. Sã nyasitata tubɨrɨãte riqui no. Sã ibi quɨɨshɨ̃ tubɨrɨãte riqui no. \p \v 13 Ũquɨ̃ ngue mano ja Dios mbae mondo ja eã mose ee ra. Ae je “co tamondo jẽje” ɨ Dios ee nae, ũquɨ̃ ndurubi quíã ño ngue mano nda. —Dios ra emondo ure je uremanonde, ɨ que eyate quia ndua ndua ũquɨ̃ ndese ra. Ũquɨ̃ nguiatu que Dios ɨcuate quia ra. —Nandeɨco mbɨrɨ̃ ndaque equia íbii ã. Ibatenda chõ nande re, ɨte que equia eɨcua ra. \v 14 Emo ñee mose ũquɨ̃, siqui sete quiatu nguiã Dios récuaa. \v 15 Ũquɨ̃ ndua ndua mose nguecua rese nda nyoɨ sɨ nyebi re chã ae. \v 16 —Nanderecua turã nguiatu nandetea, ɨte que equia ra. Dios recua je chõ ngue eriqui nguiã ñee. Nyebe Dios ɨreɨ̃ ɨreɨ̃ eã nguiã esɨ. Dios bite “Paba” ɨ mose ee. Dios ũquɨ̃ ndecua turana quereco co. \p \v 17 —Ma Abraham secheẽ mumbayã, ɨ que Dios Abraham nɨɨ nda. —Nderiirĩ eɨquia rã sacrificiorã, ɨ que Dios ee ra. Abraham ngue Dios ɨcua tuchɨ ra. Nyebe ngue “Isaac taɨquia” ɨ rei nguiã nguiirĩ mɨɨ nɨɨ. \v 18 —Isaac nda tiirĩ tuchɨ ndeje, ɨ rei que Dios ee nyii ra. \v 19 Abraham ngue Dios ɨcua tuchɨte quia ra. —Dios seriirĩ mbuquera arondete se eɨquia mose nyii, ɨ que ndua ndua uchɨangui re ra. Abraham nguiirĩ ɨquia serɨ̃ mose que Dios eo isi ra. Abraham Dios cheẽ mumbayã mose, nguiirĩ ɨquia raanguia chõ ngue re. Dios embuquera sɨ raanguia chõ ngue eno nde. \v 20 Isaac que Dios ɨcua ra. Nyebe ñee nguiã nguiirĩ je. —Dios ra mbae turã saã jẽje, ɨ que Jacob je ra. Esaú abe je. \v 21 Jacob que Dios ɨcua ra. Nyebe ñee nguiã José riirĩ ja je umano serɨ̃ mose. —Dios ra mbae turã saã jẽje, ɨ que ee ra. Uchɨtochoquia rese que nyeco rei nyibi ñee turã Dios je ra. \v 22 José que Dios ɨcua ra. Nyebe ñee nguiã israelitas je umano serɨ̃ mose. —Dios ra jenderao a Egipto sɨ. Sequiangue abe jendao a sɨ, ɨ que israelitas je ra. \p \v 23 Moisés ru que Dios ɨcua ra. Esi abe. Moisés ñetẽ mose que esi embuchemɨ tres meses ra. Ererecua eɨquia eã sacuã. Moisés ɨtãquieɨ̃ turãte quia ee re. Nyebe eru riqui nguiã siquicheãte ererecua sɨ. Esi abe. \v 24 Moisé s abe que Dios ɨcua quia aquere cote ra. Nyebe “Egipto jenda rerecua riirĩ nducucha eã se” ɨ nguiã. \v 25 “Dios quiato rese taɨco se. Mbia ɨcuã ɨcuã ndaque ra seje. Dios quiatoã ndese ra aɨcoã”, ɨ que Moisés ucuasu mose cote ra. Mbae ɨcuã ndese aba oote raque. Aba mbia mbɨrɨ̃ ño ñene. \v 26 —Taɨco chõ Dios rimba rese. Mbia ra sembasi mbasi raque Cristo rɨɨ̃, ɨ que Moisés ra. Nyebe eriquíã nguiã Egipto jenda rerecua rese. Mbaecha tuchɨ raque ae. —Dios ra mbae turã mee seje, ɨte quiatu que Moisés ra. \v 27 Moisés que Dios ɨcua ra. Nyebe esɨ nguiã Egipto sɨ. Siquiche ãte ererecua paama ɨ sɨ. Ñɨmbirãcuã turã mbeɨte que equia ra. Dios rese mae naanguia. Emo mae aroneate raque Dios rese. \v 28 Moisés que Dios ɨcua quia ra. Nyebe pascua raã nguiã. Aque ramo ngue pascua ra. —Oveja ruqui je jẽɨquesa ja jẽsii sii. Ɨ̃ nda ángel jendiirĩ i ɨquia eã, ɨ que Moisés ñee mbia je ra. Angel que israelita riirĩ mo ɨquia eã tuchɨ cote ra. \p \v 29 Israelitas que Dios ɨcuate quia ra. Nyebe echoɨ nguiã Ama Ndɨsha Ireɨ̃ ndasa. Ama ɨru raanguia que etasa nyoɨ sobeɨ ra. —Nande abe nandeso iasa emombita, ɨ rei que Egipto jenda abe ra. I que tuchõ eati eɨquia ja ra. \v 30 Israelitas que Dios ɨcua quia Josué reco mose ra. Nyebe echoɨ nguiã sucha cuasu Jericó mama mama siete días. Nyebe Dios etaronda mbucoɨ nguiã ee. Muros ɨ equia ee. \v 31 Rahab abe que Dios ɨcua ra. Ae ngu saã saã jate quia mbia je nyii nae, aque. Dios ɨcua tuchɨ que cote ra. Nyebe manoa nguiã mbia uataque rese. Ae Dios cheẽ mumba mumba quia nae, ũquɨ̃ ndese. Rahab que Dios quiato isi turã nda. Mbuchemɨ ngue ererecua ɨcuã sɨ ra. \p \v 32 ¿Aba rɨɨ̃ abe ra aba ñee jẽje re? Dios quiato tubɨrɨãte quiatu ñene. Ũquɨ̃ asenei ja aroneate jẽje. Gedeón. Barac. Sansón. Jefté. David. Samuel. Dios cheẽ mbuchecuasa ja rɨɨ̃. \v 33 Ũquɨ̃ ngue Dios ɨcuate quia ra. Nyebe eriqui nguiã Dios cheẽ nguire mbia mbuti tuchɨ guerra mose. Siqui turã ngue equia Dios cheẽ nguire ra. Dios que siqui eres e ucheẽ nguire ra. Dios que eteaquiatu quiatu beɨ quia nyacua mbaba mose abe ee ra. \v 34 Ũquɨ̃ ngue Dios ɨcuate quia ra. Nyebe tata rendi erei eã nguiã. Tata sendi cao caote raque. Mbia tiquise rerequia requia mose erese, Dios que eteaquiatu quia ũquɨ̃ mose no nda. Dios que uquirãcuã mee equirãcuã nea je ra. Dios que embuquirãcuã mbeɨ guerra mose abe ra. Ganar ɨ sacuã. \v 35 Cuña abe que Dios ɨcuate quia ra. Nyebe Dios eriirĩ ndaaque mbuquera sɨ́ nguiã ee. Emo emo abe que mbae rasi saãte quia Jesús rɨɨ̃ nda. Huɨ sereãte quiatu que equia esɨ ra. —Sã seɨquia rei. Dios ra sembuquera sɨ nguiã. Serete mbuchiicuabo turã ndae, ɨ que equia ra. \v 36 Emo emo ngue ñɨmbirãcuã nguia mbia ɨquia ɨquia chooño mose ee ra. Mbia eiruã nua mose abe no. O cuaacua mose abe no. Utarõ tarõ mose abe no. Huɨ eã mbeɨ chõ ngue Dios sɨ ra. \v 37 Emo emo ngue mbia ɨquia ɨquia rei sɨta je no nda. Tiquise je abe que eriqui rei eɨquia ɨquia ra. Emo emo ngue echisiamo tuchɨ ra. Mbae rasi je que eriqui ñɨmbiracuã tuchɨ ra. Eɨrao eã ndei que ra. Mbae ɨre achõ ño ngue eɨrao riqui ra. Hue jechõ ngue eriqui aronea tuchɨ ra. Mbaecha reã ndei que ra. Mbia que mbae rasi saanguquia tuchɨ rei quia ee ra. Huɨ eã mbeɨ que equia Dios sɨ ra. \v 38 Ũquɨ̃ ngue eturã tuchɨ mbia ataque sɨ ra. Hue jechõ ngue eriqui aronea tuchɨ ra. Mbaecua re que eriqui uque uque ra. Emo emo mose que eriqui sɨta ibate no nda. Emo emo mose que eriqui turuquia rɨ̃ no nda. \p \v 39 Ũquɨ̃ ngue Dios ɨcua tuchɨte rei quia ra. —Mbae turã tamondo jẽje, ɨ rei Dios quia ee nyii nae, mee jeɨ eã ngue ee ra. Mee je quia ra ee cote. \v 40 Ũquɨ̃ mɨɨ je eã nda Dios mbae turã mee. Nanderese abe chõ eriqui nguiã ndua ndua. Mbae turã nda emondo nande ja je cote, ũquɨ̃ ndese. \c 12 \s1 Jesús mɨɨ ndese nandendua ndua \p \v 1 Sã Dios ɨcuasa tubɨrɨãte cose no. Ũquɨ̃ na ño nandeɨco nande abe Dios ɨcua tuchɨ. Ae nandembuti mbuti quia Dios sɨ nae, ũquɨ̃ sɨ nandehuɨ. Ae mbae ɨcuã aba mbuchɨɨshɨ̃ arõte quia nae, ũquɨ̃ sɨ nandechɨɨcuasẽ ño. Jesús mɨɨ nduɨ chõ nandeɨco ngata. Nandechimbirãcuã ño nguia siqui erese. \v 2 Jesús mɨɨ ndese nandendua ndua. Ae riqui Dios ɨcua uquia nande je co. Ae ra mbae saã ja nande je ucheẽ nguire. Mbae rasi que esaã tuchɨ ira rese ra. Emo mbucha mose ɨ quia ira rese, aba ɨreɨ̃te raque uquɨ̃. —Mbae rasi raande ra seyate cote, ɨ que Jesús quia ra. Mbae rasi raande eñɨ ngoi beɨ Dios jii pe cote. \p \v 3 Jeñɨmondochote chɨ̃ nda siqui mose Dios rese jẽ. Sã Jesús no. Mbia ɨcuã ɨcuã mose ee, ñɨmbirãcuã mbeɨ que equia ra. Ñɨmondocho eã ngue ra. \v 4 Jesús mɨɨ ngue mano mbae ɨcuã ndiquisã quisã sacuã mbia sɨ ra. Jẽɨngo mose mbae ɨcuã ndiquisã quisã, aba mo ngue jẽɨquia eãte jẽ nguiatu ra. \v 5 ¿Embesa ji sɨ jẽtesareɨ chõ nde? —Seriirĩte quia jẽ nde, ɨte Dios quia jẽje co. Sã embesa ji riqui ñee ã no: \q1 Seriirĩ, Dios mbae rasi saanguquia mose ndeɨcuã nɨɨ, ereisiteã teãchɨ̃ nda jẽ. \q1 Dios ñee mose ndeje ndeɨcuã nɨɨ, echeẽ eisi turã ño. \q1 \v 6 Ae rese Dios nyesecua nae, mbae rasi ra esaanguquia ee eɨcuã mose. \q1 Ae Dios isi nguiirina nae, ũquɨ̃ je ra ñee eɨcuã nɨɨ, \m ɨ que embesa ji huɨ̃ ñee nda. \v 7 Dios “seriirĩ” ɨ tuchɨ quia jẽje co. Nyebe eriqui nguiã mbae rasi raanguquia jẽje jẽɨcuã mose co. Sã mbia ja riqui nguiirĩ iruã eɨcuã mose no. \v 8 Dios mbae rasi raanguquia eã mose jẽje, eriiriã nguiatu rei jẽ. \v 9 Sã nanderu ibi jenda riqui nandeiruã nua nandeñetẽ mose no. Nandembaaquiatu sacuã. Sã nandeɨco echeẽ mumbayã cote no. Eɨ̃ nande sɨ́ chõ Paba ibatenda je. Ae cheẽ nguiatu nandemumbayã tuchɨ. Ũquɨ̃ mose ra nandereco siqui turã tuchɨ. \v 10 Sã nanderu ibi jenda riqui nandembaaquiatu jua raque no. Nandeɨco turã sacuã aa íbii. Dios quiatu nandembaaquiatu turã tuchɨ nguiã nanderu ibi jenda sɨ co. Nandechɨã mbitirõ sacuã ae rã sɨ. \v 11 Dios mbae rasi saanguquia mose nande je, nandechoseɨ chɨãte raque. Erasite quia ñene. Aquere quiatu ra nandechɨmbitirõ cote. Aque mose quiatu ra nandeya cote. \s1 Dios cheẽ nda jẽisiteã teãchɨ̃ jẽ \p \v 12 Jẽo tomeɨ jembirãtã jiri ae. Jẽtima abe jembirãtã jiri siqui sacuã Dios rese no ae. Jeñimondochoã jiri quia siqui Dios rese ae. \v 13 Jẽɨngo tuchɨ quiatu quia erese. Ae ndua ata atate quia nae, ɨ̃ nda ũquɨ̃ abe siqui tuchɨ chee erese chã. \v 14 Jẽɨngo turã mbia ja rese. Dios rã sɨ chõ jẽɨngo. Dios rã sɨ nandeɨcoã mose, nandemae eã mbeɨ ra erese. \v 15 Jenyiteaquiatu turã ño nguia. Ɨ̃ nda jemo Dios turã isiteã eã. Emo mbae ɨcuã naa mose jẽje, jẽtesareɨ chõ esɨ. Jendua ɨcuã ɨcuãchɨ̃ nda jenongue rɨɨ̃ jẽ. Ũquɨ̃ mose ra jeñɨmbɨɨcuã jate. \v 16 Jeninisi ae rese chõ jẽɨngo. Jemo nda siquichɨ̃ emo ninisi rese jẽ. Dios mbae ra jẽisiteã teãchɨ̃ jẽ. Sã Esaú no. Aque que umbae herencia mondo ja chõ soo ñetẽ ndɨbɨshorõ nda. \v 17 Aquere que “sembae herencia taisibe” ɨ rei nyeseo tuchɨ ra. “Bendecir ere rã seje”, ɨ rei que ngu je ra. Eru que teã teã ño ee echeẽ mose ra. Nyebe Esaú nyeseo tuchɨ nguiã cote. \p \v 18 Dios turã tuchɨ riqui jẽje namo co. Mbia Moisés mosenda je sɨ. Aque mose que mbia riqui titi titi ɨ tuchɨ siquiche Dios sɨ ra. Aque mose abe que sɨta ibate sendi sendi ee ra. Itondarute que eriqui ee ra. Ama ngue pirirã pirirã ɨ tuchɨ quia ee aque mose ra. \v 19 Trompeta que nyuihuii ee no nda. Dios que ñee ee cote ra. Mbia que Dios cheẽ ñandu sereãte ra. \v 20 Dios quiatu ngue ñee nguiã nyii: —Emo oco mose sɨta ibate rese, ũquɨ̃ jẽɨquia. Mbae quiaa rɨɨnda abe oco mose erese, ũquɨ̃ abe jẽɨquia no. Sɨta je jẽɨquia. Jeñio no ae, ɨ quiatu que Dios ee nyii ra. \v 21 Aba mbusiquiche tuchɨ que mae mose ũquɨ̃ ndese ra. —Aɨco titi titi ɨ tuchɨ esɨ co, ɨ chee que Moisés abe ra. \v 22 Eɨ̃ jenye eã ño jẽ nde. Dios jembusiquiche ãte quia jẽ co. Dios recua jẽsɨɨchã tuchɨ quia jẽ ã. Dios reco chuchua. Jerusalén naanguia ibatenda jẽsɨɨchã tuchɨ quia jẽ ã. Angeles tubɨrɨã abe jẽsɨɨchã tuchɨ quia ã no. \v 23 Dios ɨcuasa ñiinda abe jẽsɨɨchã nguia ã no. Ũquɨ̃ mbae nombres mbesa ji chɨ ibate pe. Dios abe jẽsɨɨchã nguia ã no. Ae ra Jesús quiatoã ɨcuã tea tea ja emo mose. Mbasi ja rae. Jesús quiato mano je abe chõ jẽsɨɨchã ɨchã nguia ã no. Ũquɨ̃ ngue Dios mbuturã tuchɨ cote ra. Eɨcuã jiri jiriã tuchɨ chõ cote re. \v 24 Jesús abe chee jẽsɨɨchãte quia ã no. Ae ruqui rɨɨ̃ ngue Dios contrato yasu raã nande je ra. Ae ruqui rii rii ji jẽsɨɨchã nguia ã. Ae ruqui quia rei eturã tuchɨ Abel ruqui sɨ. \p \v 25 Dios riqui ñee jẽje co. Echeẽ nda jẽisiteã teãchɨ̃ jẽ. Dios que mbae rasi saanguquia mbia je cose ra. Echeẽ nenei neneisa andu sereã mose a íbii. Ibatenda riqui ñee nande je co. Ae cheẽ nandechandu sereã mose, mbae rasi ra esaanguquia tuchɨ nande je cote. \v 26 Dios cheẽ mose que ibi nyere nyere aque mose coose ra. —Namo nda ibi ambuchere sɨ no. Ibi mɨɨ ño eã nda ambuchere. Ibei abe ra ambuchere no. Aque mɨɨ nda ambuchere cote, ɨ Dios quia co. \v 27 —Aque mɨɨ nda mbae ambuchere ja, ɨ Dios quia co. Aque mose ra mbae ua ja Dios chɨao. Ae ra siqui beɨ, ũquɨ̃ achõ nda ua eã. Mbae ataque ra ua ja aque mose. \v 28 Dios rimba rei nande. Nyebe ra nande nandetiã aroneate. Gracias nande tuchɨ quiatu quia Dios je. Nandeɨco mingue chõ nguia ee. Ũquɨ̃ mose ra eya tuchɨ nanderese. \v 29 Mbia Dios cheẽ mumb a mose, Dios ra paama ɨ tuchɨ ee. Tata rã tuchɨ chõ Dios re. \c 13 \s1 Jenyesecua jenyɨese \p \v 1 Jenyesecua quia jenyɨese jẽ. Nyɨesenda chõ jẽ nde. \v 2 Mbia ngaẽ mose jenyuchúaa, jẽisi turã ño nguia. Emo ngue ángeles mo isi turã uchuchúaa ra. Iranua ndaque erese. Mbia mo eriqui reɨ̃ nguiã ee. \v 3 Etarõ ji rese jẽɨngo ndua. Mbae turã jẽsaã saã ño nguia ee. Jẽtarõ ji raanguia chõ jẽ abe erese re. Ae je mbia ɨcuã ɨcuã ndiqui nae, ũquɨ̃ je jẽɨngo turã ño. Sã jẽ abe jendete riqui no. Sã jẽ abe jẽiruã nua arõte no. \v 4 Emo siqui mose ngũinisi rese, ũquɨ̃ Dios bite. Sã emo ngũinisi resechõ ño siqui. Sã eriquíã emo ndese. Emo siqui mose emo ninisi rese, Dios ra paama ɨ tuchɨ ũquɨ̃ je. Ae ninisi ãte riqui nae, siqui mose emo ndese, Dios ra paam a ɨ tuchɨ ee no. \v 5 Mbae isiquia rese ra jendua nduachɨ̃ jẽ. Jembae mɨɨ ndese chõ jẽya. —Jaendechayã mbeɨ ra se, ɨ quiatu Dios nguiã co. \v 6 Ae beɨ jẽ. Dios ra nanderechayã mbeɨ. Nyebe nandeɨco nguiã ñee: \q1 Dios riqui beɨte serese co. \q1 Mbia mo sɨ ra asiquicheã, \m nyebe nandeɨco nguiã ɨ ã. \p \v 7 Jenderecua rese jẽɨngo ndua. Ũquɨ̃ ño ngue Dios cheẽ senei senei jẽje ra. Ũquɨ̃ ndiqui Dios ɨcuate ũquɨ̃. Eɨ̃ jenye Dios ɨcua jẽ abe ũquɨ̃ na sɨ. Ũquɨ̃ nguia siqui turãte nguiã Dios rese ũquɨ̃. \v 8 Eɨ̃ mbeɨ chõ Jesucristo re. Cose mosenda beɨ. Namo abe chee. Eɨ̃ mbeɨ ra ae quia. \v 9 Mbia jembaaquiatu ata ata mose, echeẽ sɨ jẽhuɨ chõ. Mbia jembaaquiatu chooño mose, echeẽ sɨ jẽhuɨ chõ no. Ae je mbia riqui mbaeɨae ɨ nande je nae, ũquɨ̃ sɨ nandehuɨ mose, ũquɨ̃ abe ra nandechɨã mbuquirãcuã eã no. Nandechɨu abe ra nandechɨã mbuquirãcuã eã no. Dios turã ae chõ nandechɨã mbuquirãcuã nguiã. \v 10 Jesús mɨɨ ngue mano nande je ra. Sacrificio rei ae mɨɨ nande je. Cose ndare rã eã namo cote re. Ticuasu ra mano eã nandeɨcuã mbutiã sacuã cote. Jesús ruqui mɨɨ ño nandeɨcuã mbutiã nguiã co cote. \v 11 Sacerdote rerecua riqui ticuasu ruqui rerao rao Lugar Santísimo aque. Dios mbia ɨcuã mbutiã sacuã esɨ. Isho jiri sucha cuasu sɨ echoɨ quia ticuasu roo rei rei aque. \v 12 Jesús abe que mbae rasi saã ɨsho jiri sucha cuasu sɨ ra. Mano tuchɨ que mbia mbitirõ sacuã nguqui je ra. \v 13 Jesús que aba ɨreɨnguia saã tuchɨ ra. Nande abe nandesiquicheã nguiatu quia aba ɨreɨnguia raã erese. \v 14 Nanderecua ibi jenda ra ua chõ. Dios ra nanderecuarã mee nande je ibate. Ũquɨ̃ nguia ra ua eã mbeɨ. \v 15 Jesús que mano nande je ra. Nyebe nandecheẽ turã mbeɨ quia Dios je. Sã nandechuru riqui ñee turã mbeɨ erɨɨ̃. \v 16 Jẽɨngo turã ño nguia mbia je. Jembae jemee mee nguia emo je. Ũquɨ̃ Dios bite. \p \v 17 Jẽɨngo turã jenderecua je. Echeẽ jemumbayã. Jenderecua riqui jendeaquiatu quiatu Dios je ũquɨ̃. —¿Jeteaquiatu turãte equia re? ɨ chee ra Dios ee. Jenderecua cheẽ jemumbayã mose, eyate ra ũquɨ̃ mose. Echeẽ jemumba mose, eya eãte ra jendese. Jẽ abe ra jẽya eãte no. \p \v 18 Jeñee mbeɨ quia Dios je urerɨɨ̃. Ureɨco turã sete equia mbia ja je ã. Ureɨco ndua ɨcuã ɨcuã eãte emo nɨɨ ã no. \v 19 Jeñee tuchɨ quiatu quia serɨɨ̃ Dios je. Ɨ̃ nda Dios semondo jeɨ jendea. \s1 Echeẽ huɨ beɨ \p \v 20 Dios ae aba mombia nguiã. Dios ae que Jesús raaque mbuquera sɨ ra. Jesús ruqui rɨɨ̃ ngue Dios ucheẽ yasu mee nande je ra. Jesús ruqui rɨɨ̃ ngue Dios embuquera no nda. Jesús rei oveja raarõsa rã. Nanderaarõ arõ mbeɨ equia co. \v 21 Sã Dios riqui jembuquirãcuã tuchɨ. Ɨ̃ nda jẽɨngo beɨ ae Dios bite ũquɨ̃ ndese. Sã ae riqui tuchɨ nandechɨangui re. Nandemingo tuchɨ sacuã ae ebite ũquɨ̃ ndese. Jesucristo quiatote quiatu nande re. Sã mbia ñee turã mbeɨ quiatu quia erɨɨ̃. Amén. \p \v 22 Seresenda, aɨco co mbesa juate jembiirandu sacuã a. Secheẽ jemɨɨ tuchɨ rã jẽaquĩ ndese. \v 23 Aɨco jembiirandu Timoteo rese a. Etarõ iriã ndiqui namo co cote. Tu jeɨ mose serea, ae abe ra arao seso mose jendea. \v 24 Saludos amondo quia jenderequiasa je aque. Jesús quiato ja je saludos amondo quia aque. A Italia jenda saludos mondo quia jẽje aque. \v 25 Sã Dios siqui turã jẽ ja je. Amén.