\id 1CO - Sirionó NT -Bolivia 1977 (DBL -2013) \h 1 CORINTIOS \toc1 Primera Carta a los Corintios \toc2 1 Corintios \toc3 1 Co \mt2 PRIMERA CARTA DEL APOSTOL SAN PABLO A LOS \mt1 CORINTIOS \c 1 \s1 Pablo embesa Jesús quiato Corinto jenda je \p \v 1 Pablo, ɨ que seje ra. Dios que seirabo Jesucristo renei nenei sacuã nda. Aɨco ã mbesa jẽje a. Nanderesenda Sóstenes ndese aɨco embesa jẽje a. \v 2 Aɨco ã mbesa jẽje a. Jesús ɨcuasa je. Corinto jenda je. Jẽ ndei Dios quiato jẽɨngo Jesucristo rɨɨ̃ ũquɨ̃. Dios riqui jemingo ɨcúe umbaerã ũquɨ̃. Sã Dios riqui mangue jenda chooñoa mingo ɨcúe umbaerã no, eɨ̃ sɨ. Ñee mose Jesucristo je. Jesucristo rei ũquɨ̃ abe rerecua no. Sã nandererecua nande no. \v 3 Sã Dios nanderu uturã mingo tuchɨ jendese. Sã Dios jembia beɨ mingo. Sã Jesucristo abe siqui jembia beɨ mingo. \s1 Dios turãte riqui jẽje co, ɨ Pablo \p \v 4 Dios turã tuchɨ que eriqui jẽje Jesucristo rɨɨ̃ nda. Nyebe aɨco nguiã gracias ɨ tuchɨ Dios je jenɨɨ co. \v 5 Jesucristo quiato chõ jẽ cote re. Nyebe Dios riqui turã tuchɨ nguia jẽje co cote. Jembaaquiatu tuchɨ ucheẽ nenei nenei sacuã mbia je. Jembaaracua tuchɨ que ucheẽ nɨɨ nda. \v 6 Ure Jesucristo renei nenei mose jẽje que jẽisi turãte ra. Jẽ Jesucristo jẽɨcuate quia ũquɨ̃ cote. \v 7 Nyebe Dios turã ndiqui nguiã huɨ ãte jẽsɨ co. Jembirãcuã mbeɨte equia querabe co. Ũquɨ̃ jẽɨngo Jesucristo raarõ arõ ũquɨ̃. \v 8 Dios ra jembirãcuã mbeɨ mingo mbae ua ja chee. Mbia mo nda ñee ɨcuã eã jẽje Jesucristo tu mose. \v 9 Dios ra jendeaquiatu beɨ. Ucheẽ nda embuchebiã mbeɨ ñeende jẽje. Ae quiatu ngue ñee nguiã jẽje. —Taemingo beɨ seriirĩ ndese Jesucristo rese, ɨ. \s1 Jesús quiato nyao nyao chõchɨ̃ nyesɨ \p \v 10 Seresenda, nandererecua ja chõ Jesucristo resẽ. Jenyao chao mose nyesɨ, eɨcuãte ũquɨ̃. Hue rɨ̃ ja chõ jẽɨngo ndua ndua. Mbae mɨɨ ndese chõ jẽɨngo. \v 11 Mbia quiatu ngue ñee nguiã seje. —Eɨcuã ɨcuãte que nyue ra, ɨ que Cloé chuchua jenda ñee sembiirandu jenɨɨ nda. \v 12 —Pablo mbae chõ se re, ɨ chõchɨ̃ jemo nguiã serɨɨ̃ ũquɨ̃. —Apolos mbae chõ se re, ɨ chõchɨ̃ jemo nguiã ũquɨ̃ no. —Pedro mbae chõ se re, ɨ chõchɨ̃ jemo nguiã no. —Cristo mbae chõ se re, ɨ jemo no. \v 13 ¿Cristo mbuchao chao ji ere no? ¿Pablo mano jendiquicharõ nde no? ¿Pablo rɨɨ̃ bautizar ɨ jẽje re no? \v 14 Se que bautizar ae eã jẽje resẽ. Crispo mɨɨ je que bautizar ae ra. Gayo je abe. \v 15 —Pablo rɨɨ̃ ño ngue bautizar ɨ nguiã seje, ɨ aroneate jemo ñee serɨɨ̃. \v 16 Estéfanas chuchua jenda abe que bautizar ae ra. Aquere que bautizar ae ãte jemo je ra. \v 17 Bautizar ɨ sacuã eã ngue Cristo semondo ra. Ucheẽ turã nenei nenei sacuã ño ngue semondo nguiã. Seaquiatu asaã saã eã ño nguiã Dios cheẽ nenei nenei co. Cristo cheẽ ambiasa mingue turã ño nguiã co. Se seaquiatu raã naa mose, ɨ̃ nda mbia ndua ndua eãte rei Cristo mano ndese. \s1 Dios cheẽ quirãcuã tuchɨ Jesús rɨɨ̃ \p \v 18 Ae ra nyoɨ tata cuásuu, ũquɨ̃ ndei “ɨchõɨñosa” ɨsa Dios cheẽ nenei neneisa rɨɨ̃. —Cristo que mano mbia riquicharõ nda, ɨ mose ee, “ɨchõɨño ñene” ɨ chõ nguiã. Nande quiatu que Dios nanderirõ nandeɨcuã sɨ ra. Nyebe Dios cheẽ turã ndiqui nguiã uquirãcuã ndeacuquia nande je co. \v 19 Ã ndei Dios cheẽ mbesa ji ã: \q1 Ae “seaquiatu tuchɨ” ɨ quia, ũquɨ̃ aquiatu ra ambuquiachã esɨ. \q1 Ae “searacua tuchɨ” ɨ quia, ũquɨ̃ aracua abe ra ambuquiachã esɨ no, \m ɨ que Dios cheẽ mbesa ji ra. \v 20 Ae uaquiatu saã saã nguia, ibi jenda ja chõ ũquɨ̃ nde. Ae ucheẽ aquiatu saã saã nguia, ibi jenda ja chõ ũquɨ̃ no nde. Eaquiatuãte ũquɨ̃, ɨ chõ Dios nguiã ũquɨ̃ je. \v 21 Mbia ae ra Dios ɨcuayã mbeɨ uaquiatu ae je. Dios cheẽ ae je quia nda mbia Dios ɨcua nguiã emo Dios cheẽ nenei nenei mose ee. Ae Dios cheẽ isi nae, ũquɨ̃ nda Dios sirõ eɨcuã sɨ. Ɨchõɨño nguiã, ɨ raque mbia ataque Dios cheẽ nɨɨ. \v 22 —Mbia mae sayã ndese nda uremae na ña, ɨ beɨ que judíos quia ra. —Urechɨmbaaquiatu tuchɨ rã, ɨ beɨ que judíos eã nguia ñee nyue no nda. \v 23 Nande quiatu Cristo nandesenei senei nguia ã. Ae mbia mbucha quia ira rese, aque chõ nandesenei senei nguia nande ã. Ũquɨ̃ sɨ judíos ɨreɨ̃te riqui ã. Cristo renei nenei mose, judíos eã ndua eã tuchɨ chõ nguiã erese ã. \v 24 Nande quiatu nandebite riqui nguiã Cristo renei nenei mose ã. Dios judíos mo irabo chõ nguiã. Judíos eã mo abe irabo chõ nguiã no. Ũquɨ̃ je chõ ngue Cristo Dios quirãcuã mee nguiã. Ũquɨ̃ je chõ Cristo Dios aquiatu mee nguiã. \v 25 Dios aquiatuãte, ɨ raque mbia mo ñee Jesús mano je rɨɨ̃. Dios quia eaquiatu tuchɨ jiri riqui nguiã mbia sɨ co. Dios quirãcuã neate, ɨ raque emo ñee no. Dios quia equirãcuã tuchɨ jiri riqui nguiã mbia sɨ co. \p \v 26 Dios que jẽirabo ja ra. Jẽaquiatu tuchɨ eã ndaque ee. Ererecua eã ndaque jẽ. Mbaecha eã ndaque jẽ. Dios ae chõ ngue jẽirabo nguiã. Ũquɨ̃ ndese jendua jiri. \v 27 Ae je mbia riqui “eaquiatuãte” ɨ nae, ũquɨ̃ ño ngue Dios irabo nguiã. Ae ucuasu saã saã nguia nae, ũquɨ̃ ɨreɨ̃ ɨreɨ̃ sacuã esɨ. \v 28 Ae mbia ataque ucuayãte quia nae, ũquɨ̃ ño ngue Dios irabo nguiã. Ae ucuasu saã saã nguia nae, ũquɨ̃ mbutiã sacuã. \v 29 Nyebe nandeɨco nguiã nandeaquiatu raã naa aroneate Dios je ã. Nande mɨɨ mo jiri jiriã. \v 30 Dios quiatu que nandembucha Jesucristo rese ra. Ae quiatu que nandembiirandu Dios rese ra. Ae chõ ngue nandechɨã mbuturã no nda. Ae chõ ngue nandemingo icúe Dios mbaerã no nda. Ae que mano nanderiquicharõ no nda. \v 31 Sã embesa ji riqui ñee ã no: \q1 Ae Dios saã nande je nae, ũquɨ̃ nɨɨ nandecheẽ turã. \q1 A e nandesaã nande ae nae, ũquɨ̃ nɨɨ nandecheẽ turã eã, \m ɨ que embesa ji ra. \c 2 \s1 Jesucristo mɨɨ Pablo senei senei mbia je \p \v 1 Seresenda, seso mose jendea que Dios cheẽ asenei senei turã jẽje huee resẽ. Seaquiatu asaã saã eã ño nguiã jẽje Dios cheẽ nenei nenei. \v 2 —Jesucristo mɨɨ ño tasenei senei jẽje. Jesucristo mano nguia mbia ɨcuã ndiquicharõ nae, ũquɨ̃ mɨɨ ño tasenei senei jẽje, ae chõ ngue oso nguiã ñee jẽje. \v 3 Seɨreɨ̃te que seso mose ñee jẽje nyii ra. Semburirite que aque mose ra. \v 4 Seaquiatu que asaã saã eãte quia ra. Dios cheẽ ngue ambuchecua tuchɨ quia ñee ñee jẽje ra. Espíritu Turã nguiatu que secheẽ mbirãcuã tuchɨ quia ñee ñee jẽje ra. Nyebe mbia ñee nguiã. —Dios cheẽ ño eriqui re, ɨ nguiã secheẽ mose. \v 5 Dios quirãcuã ae jemingo nguiã Jesucristo rese ũquɨ̃. Mbia mo aquiatu eã ño jemingo nguiã Jesucristo rese ũquɨ̃. \s1 Espíritu Turã ndiqui mbae ɨcua jate nande je co \p \v 6 Ae seaquiatute, ũquɨ̃ ja chõ asenei senei mbeɨ nguiã Jesús quiato je co. Ae seaquiatute nae, ibi jenda rã eã ño seaquiatu riqui nguiã co. Ae seaquiatu nae, ibi jenda rerecua rã eã ño seaquiatu riqui nguiã co. Ũquɨ̃ aquiatu quia ra tiã jeɨ. \v 7 Ae ureɨco ñee ñee nae, ũquɨ̃ nguia mbia mbaaquiatu jiri nguiã. Dios cheẽte quia ñene. —Secheẽ nda ambuchecua je nguiã mbia je. Mbia mingo beɨ sacuã, ɨ que Dios nyii mbae ao nonde ra. Dios que esenei eã nyii ra. Namo ño embuchecua nguiã nande je cote. \v 8 Mbia rerecua que Dios aquiatu ɨcua eãte ra. Ɨ̃ nda eriirĩ mbucha eãte rei ira rese. \v 9 Sã embesa ji riqui ñee ã no: \q1 Dios ra mbae turã saã tuchɨ nande je. Uchesecua je. \q1 Ae ra Dios saã nande je, ũquɨ̃ ndese emo iranuate namo. \q1 Emo mae ãte erese namo, \m ɨ que embesa ji ra. \v 10 Nande quia nandeɨco nguiã irandu erese ã. Espíritu Turã quiatu nandembiirandu nguiã. Espíritu Turã nguia mbae ɨcua jate nguiã co. Dios chɨao abe ɨcua jate equia co. \v 11 Ae rese emo ndiqui ndua, mbia mo ũquɨ̃ ndua ndua ɨcuayãte. Ae rese nandeɨco ndua, nande ae nandeɨcua nguiã. Ae rese Dios riqui ndua, Espíritu Turã mɨɨ ño eɨcua nguiã. Dios sɨ́ chõ Espíritu Turã nde. \v 12 Dios que espíritu mbuae mo monoã nande je ra. Espíritu Turã ño ngue emondo nguiã nande je. Ae Dios saã turã nguia nande je nae, ũquɨ̃ ndese nandembiirandu sacuã ño ngue Espíritu Turã mondo nguiã nande je. \v 13 Ae Dios saã turã nguia ure je nae, ũquɨ̃ uresenei senei nguia ã. Ã ndese chõ ngue Espíritu Turã urembaaquiatu nguiã. Mbia cheeño eã ño ñene. Nyebe aɨco nguiã Dios chɨsaã nenei nenei Dios quiato je co. \p \v 14 Ae Jesucristo ɨcua eãte, ũquɨ̃ sɨ́ Espíritu Turã ñee ɨcuayãte quia ã. Echeẽ mbaranguiatuãte riqui ee ã. Nyebe eriqui nguiã echeẽ isiãte. \v 15 Ae Jesucristo ɨcuate nae, ũquɨ̃ nguia mbae ɨcua jate nguiã ã. Ae eturãte nae, ae eɨcuãte nae, ũquɨ̃ ɨcua ja equia ã. ¿Mañɨ Jesús quiato quia re? ɨ chõ mbia nguiã Jesús quiato cheẽ ɨcuayã ã. \v 16 Tarembaaquiatu, ɨ aroneate mbia mo Dios je. Dios quiato eã mo ndua eãte quia Dios rã sɨ ã. Nande quia nandendua ndua nguiã Cristo ndua rã sɨ ã. Dios resendate quia nandeɨco nguiã ã. \c 3 \s1 Mbae mɨɨ na ño ureɨco nguiã Dios cheẽ nenei nenei \p \v 1 Jesús resenda jẽɨngo raque ũquɨ̃. Jẽɨngo tuchɨãte quiatu nguiã erese ũquɨ̃. Ae jembite riqui nae, ũquɨ̃ mɨɨ ndese chõ jẽɨngochɨ̃ nguiã ũquɨ̃. Ae Cristo bite nae, ũquɨ̃ ndese jẽɨngoã ñochɨ̃ nguiã ũquɨ̃. Nyebe jaembaaquiatu tuchɨ aroneate equia co. \v 2 Mbia riirĩ na ño jẽɨngochɨ̃ nguiã secheẽ andu mbɨrɨ̃ mbɨrɨ̃ cose. Querabe chõ jẽɨngo nguiã secheẽ andu sereã ũquɨ̃. Nyebe jaembaaquiatu quiatu tuchɨã nguiã Jesús cheẽ ndese. Ae jembite riqui nae, ũquɨ̃ ndese jẽɨngo mose ra Dios cheẽ jẽɨcuayã mbeɨ. \v 3 Jẽɨcuã ɨcuãte quia jẽɨngo nguiã jenyue ũquɨ̃. Jendua turã ja eãte equia ũquɨ̃. Jeñee turã turã eãte quiatu nguiã jenyue ũquɨ̃. Nyebe acheẽ nguiã jẽje. —Ae Cristo bite nae, ũquɨ̃ ndese jẽɨngoã ñochɨ̃ nguiã ũquɨ̃, ae chõ ndei nguiã jẽje co. \v 4 —Se rei Pablo mbae, ɨ chõchɨ̃ jemo nguiã ñee ũquɨ̃. —Se rei Apolos mbae, ɨ chõchɨ̃ jemo no. Nyebe jẽɨngo eã nguiã Cristo bi rese ũquɨ̃. \p \v 5 ¿Aba chõ se chã? ¿Aba chõ Apolos no ña? Mbia rerecua eã ño ureɨco nguiã ã. Dios cheẽ nenei neneisa chõ ureɨco nguiã ã. Ure Dios cheẽ nenei nenei mose jẽje que Jesús jẽɨcua resẽ. \v 6 Mbae tiquia ji rã ño jẽ nde. Sã emo mbae eɨ̃ tiquia no. Sã emo i icherẽ cherẽ erese no. Dios ae chõ embusuri nguiã. Anyae chõ ngue Dios cheẽ mingue nguiã jendese. Apolos chõ ngue jembaaquiatu quiatu nguiã cote. Dios quiarei ucheẽ mbusuri raanguia jeñɨangui re. \v 7 Ae echitiquia nae, aque embusuri aroneate. Ae i icherẽ cherẽ erese nae, aque abe embusuri aroneate no. Dios ae embusuri nguiã. \v 8 Ae echitiquia quia, ae i icherẽ cherẽ nguia erese, eɨ̃ sɨ chõ ũquɨ̃ nde. Dios ra mbae turã mee ee, ae esaã ũquɨ̃ ndɨbɨshorõ. \v 9 Ure rei Dios cheẽ naa naasa. Sã chacocha no, eɨ̃ sɨ chõ Dios mbae jẽ nde. Sã tuchuacha no, eɨ̃ sɨ chõ Dios mbae jẽ nde. \p \v 10 Dios turã tuchɨ que seje ra. Seje quiatu ngue ucheẽ mee nguiã. Mbia mbaaquiatu quiatu sacuã. Tuchua ao aquiatu rã ño se re. Tuchua i raanguia chõ asaã nguiã base cote. Aque arõ ño emo ndiqui nguiã tuchua ao hue no. Ae tuchua chao sechɨsaã arõ nae, sã eraã mingue turã. \v 11 Tuchua i raanguia chõ Jesucristo riqui nguiã. Ae mɨɨ tuchɨ chõ tuchua i raanguia re. \v 12-13 Ae arõ tuchua mo nandesaã arondete. Sɨta je eraã mose, siqui turã mbeɨ rae. Oro je eraã mose, siqui turã mbeɨ ra eno. Plata je eraã mose, siqui turã mbeɨ ra eno. Ũquɨ̃ je eraã mose, oqueɨ eã nda Dios tata mbu mose. Ira je eraã mose, oqueɨ chõ ndae. Quiata je eraã mose, oqueɨ chõ nda eno. Nandechɨsaã nda Dios tea ja. \v 14 Nandechɨsaã siqui ɨ ɨ mose, Dios ra mbae turã mee nande je. \v 15 Nandechɨsaã oqueɨ mose, nandembae ra quiachã nandesɨ. Nande quia ra nandequiachãyã ndaque. Nandecuasẽ ndaque ra ibate Dios je. Nandeochɨ quiatu ra nandeɨco cote. \p \v 16 ¿Jẽtesareɨ chõ ere? Dios chuchua chõ nanderete riqui co resẽ. Dios riqui beɨte nandeye co. Espíritu Turã ndiqui beɨte nandeye co. \v 17 Emo Dios chuchua mbɨɨcuã mose, aque ra Dios mbutiã. Nande quia Dios chuchua re. Dios que uchuchua mɨɨ ɨcúe umbaerã nda. Nanderete je sɨchõ nandeɨco nguiã ñee co. Dios chõ nandemingo nguiã ɨcúe umbaerã co. \p \v 18 —Nandeaquiatute, jenyechɨ̃ nguiã jeñɨangui re ũquɨ̃. Ae eaquiatute ibi jenda achõ ndese, sã ũquɨ̃ uaquiatu raã naa eã. Siqui mingue mose ra Dios embaaquiatu turã cote. \v 19 Ae eaquiatute ibi jenda achõ ndese, “eaquiatuã”, ɨ chõ Dios nguiã ũquɨ̃ je co. Sã embesa ji riqui ñee no: \q1 Dios ra ũquɨ̃ aquiatu mbutiã ño cote. \q1 “Seaquiatu tuchɨte aɨco co”, ɨ quiatuchɨ̃ ngue nyii re, \m ɨ que embesa ji ra. \v 20 Sã embesa ji riqui ñee no: \q1 Ae rese eaquiatu riqui ndua nae, ũquɨ̃ Dios ɨcua tuchɨte quia co. \q1 Ndua ndua ɨru chõ nguiã, \m ɨ que embesa ji ra. \v 21 ¡Mbia aquiatu mo ndese ra jeñɨmbucha chooñochɨ̃ jẽ! Dios quiatu que mbae mondo ja jẽje ra. \v 22 Jembae chõ se re. Apolos abe rei jembae no. Pedro abe rei jembae no. Mbae ibi jenda ja rei jembae. Dios mbia mingo mose, jẽje chõ emingo. Dios mbia mingo eã mose, jẽje chõ emingo eã. Ae siqui quia namo, jembae ja chõ ũquɨ̃ nde. Ae ra siqui aquere, jembae ja chõ ũquɨ̃ no nde. Jembae ja chõ ñene. \v 23 Cristo mbae chõ jẽ nde. Dios mbae chõ Cristo no nde. \c 4 \s1 Ureaquiatu tuchɨ Jesús chɨmbaaquiatu sɨ, jenyechɨ̃ nda jẽ \p \v 1 —Cristo rimba ja chõ ũquɨ̃ nde, jenye chõ serɨɨ̃. Apolos rɨɨ̃ abe no. —Ae ambuchecua eã mbia je nyii, ũquɨ̃ jembuchecua checua mbia je serɨɨ̃ cote, ɨ que Dios ure je ra. \v 2 Dios rimba mose nande, Dios cheẽ nandemumbayã mbeɨ chõ nguia. \v 3 —Serimba turã ño nde re, ɨ ra Dios seje reae. Nducuã. Aɨcuayãte se. —¿Ɨ se jẽje re? ae ãte se quia jẽje co. Ae ãte se quia emo je co no. Dios mɨɨ ño seɨcua nguiã. \v 4 Dios rimba turãte aɨco reae. Dios ae chõ seɨcua nguiã. \v 5 —Dios rimba turã ño aque re, ¡jenye jeɨchɨ̃ nda emo nɨɨ jẽ! Jesucristo tu mose, ae quia ra mbae mbuchecua ja. Ae ra nandendua ndua mbuchecua ja. Aque mose quia ra Dios ñee. —Co rei serimba turã tuchɨ co, ɨ ra Dios mbia mbiirandu aque mose cote. \p \v 6 Jembaaquiatu sacuã ño aɨco nguiã ñee jẽje co. Sechue sɨ chõ aɨco nguiã ñee. Apolos rɨɨ̃ abe chõ aɨco nguiã ñee. Dios rimba achõ ño ure re. Ure mɨɨ mo nduɨ jẽɨngo beɨ aroneate. Dios rimba ja ruɨ chõ jẽɨngo. Eɨ̃ jenye mose ra embesa ji jemumbayã. \v 7 ¿Mbaerã nda jẽcuasu jẽsaã saã nde? Ae jendeco jembaerã nae, Dios chɨmondo ja chõ ũquɨ̃ nde. Jẽaquiatu mose, Dios ae jembaaquiatu nguiã. —Se ae que sembae asaã saã nda, ¡jenyechɨ̃ nda jẽcuasu raã naa jẽ! \p \v 8 —Ureaquiatu tuchɨte cote, jenyechɨ̃ ngue ñee nda. —Ureɨco Dios cheẽ ɨcua jate co, jenyechɨ̃ ngue ñee no nda. Ererecua tuchɨ jẽsaã saãchɨ̃ ureririrõ cote. Ererecua jẽsaã ñooño na jẽ no. Se abe ra ererecua asaã saã ndei jẽ na ndeae. \v 9 Dios ucheẽ nenei neneisa quirirõ jiri ure reae. Mbia tarõ ji rã ño ureɨco uremano ndaarõ arõ ndeae. —¿Mañɨ ã nguia re? ɨ tuchɨ mbia quia mae nguiatu urerese co. Angeles abe ñee nyee mae nguiatu urerese. \v 10 Ureɨco tuchɨ mose Cristo rese, “eaquiatuã”, jenye chõchɨ̃ equia ure je ũquɨ̃. “Ureaquiatute ure”, jenye chõchɨ̃ equia jẽ jẽɨngo mose Cristo rese ũquɨ̃. Urequirãcuã neãte ure, jẽ jẽquirãcuã mose. Mbia ureoseɨ chɨãte ure; jẽ nguia mbia jẽoseɨte nguiã. \v 11 Mbae eã mbeɨte urembae namo abe. Ureriãcuã ãcuãte que eriqui emo mose ra. Ureɨseɨte abe que eriqui ra. Ureɨrao eãte abe no. Mbia ɨcuã ɨcuã mbeɨte ure je. Urechuchua eãte abe no. \v 12 Mbae uresaã saã tuchɨte quia ureo je co. Mbia ɨcuã ɨcuã mbeɨte riqui ure je co. Urecheẽ turã turã mbeɨte equia ure ee ã, ũquɨ̃ ñee ɨcuã ɨcuã mose ure je. Urechecua chõte equia ñɨmbirãcuã ee ã. \v 13 Urecheẽ mingue beɨte equia ũquɨ̃ ñee ɨcuã mose ure je ã. Mbae quía rã tuchɨ chõ ureɨco nguiã mbia je ure ã. Mbia ureririrõ mbeɨte quia namo nyee ure ã. \p \v 14 Jẽɨreɨ̃ ɨreɨ̃ sacuã eã ño aɨco nguiã ã mbesa jẽje ã. Jemundua ndua sacuã ño ñene. Seriirĩte quia jẽ nde. \v 15 Jembaaquiatu quiatusa tubɨrɨãte raque Cristo rɨɨ̃. Se mɨɨ tuchɨ chõ jendu re. Se rane nguiatu ngue echeẽ turã asenei senei nguiã jẽje nyii. Se quiatu ngue Cristo aɨcua uquia nguiã jẽje. Nyebe aɨco nguiã “seriirĩ” ɨ beɨte jẽje co. \v 16 Nyebe jẽɨngo se rã sɨ. \v 17 Timoteo amondo quia jẽje aque. Ae rei sechɨmbaaquiatu tuchɨ. Nyebe “seriirĩ” ae tuchɨ nguiã ee. Ae quiarei siqui turã tuchɨ Dios rese. Ae ra jemundua beɨ secheẽ ndese. Sechɨsaã ndese abe no. —Eɨ̃ ngue Pablo quia Jesús quiato mbaaquiatu quiatu sucha mbuchesea sea mose ra, ɨ ra Timoteo jẽje serɨɨ̃. \v 18 Jemo ndiqui uaquiatu raã naa tuchɨchɨ̃ ũquɨ̃. —Pablo ra tu eã mbeɨ urerea, ɨ chõchɨ̃ jemo nguia serɨɨ̃ ũquɨ̃. \v 19 Aso jeɨ ra jendea, Dios eno ɨ mose seje. Ae uaquiatu saã saã tuchɨ quia jemo nae, ũquɨ̃ tatea cote. Mañɨ nda equia mbae raã ndeae. Echeẽ achõ achandu sereã. \v 20 Dios rimba cheẽ achõ aroneate. Siqui eã mose Dios quirãcuã ndese. \v 21 Manyae ra jẽje seso mose jendea reae. Acheẽ asi asi ra jẽje reae. Aɨco mingue chõ nda jẽje renoae. Jẽhuɨ mose jẽɨcuã sɨ, acheẽ asi asi eã nda seso mose jendea. \c 5 \s1 Ae siqui ngu ninisi rese, aque jemombo \p \v 1 Mbae ɨcuã tuchɨ rese que ureirandu jendese ra. Jemo nda siqui siqui ngu ninisi rese ra. ¿Mbaerã jẽataque jẽtea chooño mbae ɨcuã naa mose re? Ae Jesús quiato ãte nae, ũquɨ̃ ño siqui ãte ngu ninisi rese. ¿Mbaerã Jesús quiato quiatu siqui ngu ninisi rese re? \v 2 Jẽturã jẽsaã saã mbeɨ chõchɨ̃ nguiã jẽ ũquɨ̃. Jẽya eã eã ño jẽɨngochɨ̃ ũquɨ̃ ndese ũquɨ̃. Jẽɨreɨ̃ ngũíã tuchɨ chõchɨ̃. Ae siqui ngu ninisi rese, ae jemombo eã ñochɨ̃ jeñumunua nuasa sɨ. \p \v 3 Ɨshote aɨco raque jẽsɨ co. Andua beɨte sequia jendese co. —Ae siqui ngu ninisi rese, aque jemondo Satanás je, ae chõ nguiã sechɨangui re co. Se siqui raanguia jendese. \v 4 Jeñumunua na Jesús quiato hue jenda. Se abe ra andua ndua jendese. Jesucristo quirãcuã abe ra siqui tuchɨ jendese jeñumunua mose. \v 5 Ae siqui ngu ninisi rese nae, aque jemombo chõ jẽsɨ. Jesús quiato sɨ. Jemee ño Satanás je. Ɨ̃ nda Satanás erete mbasi. Ɨ̃ nda eaĩ siqui beɨ Jesucristo tu mose cote. \p \v 6 ¿Mbaerã jeɨngo jẽturã naa naa mbae ɨcuã ndea chooño nde? Levadura rã ño mbae ɨcuã nde. “Levadura ñetẽ nda oso raque mbichae raã namo mose. Mbuchɨmatã ja rae”. ¿Ũquɨ̃ jeñanuãte quia re? \v 7 Ae eɨcuãte nae, aque jemombo jẽsɨ. Ɨ̃ nda jẽ abe mbae ɨcuã jẽsaã eã. Dios que Jesucristo ɨquia nandeɨcuã ndɨbɨshorõ nda. Sã mbia riqui oveja ɨquia ɨquia huɨɨcuã ndɨbɨshorõ no. \v 8 Nyebe nandeɨco turã na Dios rese, mbae ɨcuã naa naa ndocoɨ̃. Cochee nandeɨco. Nandeɨcuã nandesecha ja. \p \v 9 —Ae siqui emo ninisi rese, ũquɨ̃ je ra jeñee ñeechɨ̃, ae que secheẽ mbesa mondo jẽje nyii. \v 10 Ae Jesús quiato ãte, ũquɨ̃ nɨɨ eã ño ngue acheẽ nguiã jẽje. Nandecheẽ eã aroneate Jesús quiatoã je nandeɨco mose íbii. Ae siqui quia emo ninisi rese nae, ae abeɨ chɨãte riqui nae, ae mbae mbuquiachã nguia nae, ae siqui Dios abareã ndese nae, ũquɨ̃ je nandecheẽ eã aroneate. \v 11 Jesús quiato mo ũquɨ̃ ɨcuã naa mose, jemombo chõ jẽsɨ. Jeñee ñeechɨ̃ nda ee. Emo ninisi rese siqui mose. Abeɨ chɨã mose. Dios abareã ndese siqui mose. Uchuru rerequia chooñoã mose. Quiacua mose. Mbae mbuquiachã mose. Jesús quiato ũquɨ̃ naa naa mose, jẽhuɨ chõ esɨ. Jẽquiaru jiri jiriã tuchɨ ũquɨ̃ ndese. \v 12 Jesús quiatoã nandeteaquiatu aroneate. Ae Jesús quiato, ũquɨ̃ nguiatu nandeteaquiatu. \v 13 Dios quia ra Jesús ɨcuasa reã mbasi. Ae siqui ngu ninisi rese nae, “Jesús quiato se”, ɨ rei quia nae, aque jemombo chõ jẽsɨ. \c 6 \s1 Jemo ɨcuã ɨcuã mose nyue, jẽ ae chõ jẽɨngo \p \v 1 Jemo ɨcuã ɨcuã mose nyue, jẽsochɨ̃ nguiã ñee Jesús quiatoã nderecua je. Jẽ ae chõ jemae erese ae. Jẽɨcua ae. Sã Dios quiato achõ ño ñee ũquɨ̃ je. —¡Eɨ̃ jenye jẽ! ɨ ũquɨ̃ je. \v 2 Dios quiato quia ra “¡eɨ̃ jenye jẽ!” ɨ ja Dios quiatoã je emo mose. Jẽ nguia ra “¡eɨ̃ jenye jẽ!” jenye mbia ataque je emo mose. ¿Mbaerã jẽɨngo “¡eɨ̃ je nye jẽ!” ɨse reã mbae ñetẽ naa mose re? \v 3 Angeles je abe chee ra “¡eɨ̃ jenye jẽ!” nande. ¿Ũquɨ̃ ndese jẽiranuãte re? Ã ibi jenda je “¡eɨ̃ jenye jẽ!” nande turã ja rã ae. \v 4 Jesús quiato chõ jẽ nde. Ibi jenda mo nɨɨ jemo ɨcuã ɨcuã mose nyue, jẽ ae chõ jemae ũquɨ̃ ndese. Jẽsochɨ̃ nguiã ñee Jesús quiatoã nderecua je. Dios quiato eãte quia ũquɨ̃ nde. \v 5 Jesús quiato mo ñee ɨcuã ɨcuã mose nyue, ¿jemo jẽaquiatuãte ñee ee re? “¡Eɨ̃ jenye jẽ!” ɨ ee re. Jẽ jẽɨreɨ̃ ɨreɨ̃ sacuã ño aɨco nguiã ñee jẽje ũquɨ̃. \v 6 —¿Mañɨ ure ra re? ɨ aroneate Jesús quiato ñee Jesús quiatoã nderecua je. \p \v 7 Jemo Jesús quiato mo ɨcuã ɨcuã mose nyue, echɨã turã tuchɨ ãte quia ñene. Jeñimbirãcuã ño mbae ɨcuã naa mose jẽje. Jeñimbirãcuã ño jembae mbuquiachã mose no. \v 8 Jẽ abe mbae ɨcuã jẽsaã saã ñochɨ̃, ñimbirãcuã ndocoɨ̃. Jẽ abe jendesenda mbae jembuquiachã ñochɨ̃ Jesús quiato mbae, ñimbirãcuã ndocoɨ̃. \p \v 9-10 Mbia rerecuarã tuchɨ ra Dios cote. Aque mose ra mbia ɨcuã siquíã tuchɨ Dios rese. Ae siqui emo ninisi rese nae. Ae siqui ngũinisíã ndese nae. Ae ndua chooño nguia Dios abareã ndese nae. Ae siqui quia nyɨese ngũinisi raã naa nguesenda je nae. Ae mbae mbuquiachã quiachã nguia nae. Ae abeɨ chɨãte riqui nae. Ae quiacua quiacua quia nae. Ae ucheẽ mondo chooño mbeɨte quia mbia je nae. Ũquɨ̃ nda siquíã tuchɨ Dios rese. —Eɨcuã abe ra siqui beɨ Dios rese, ¡jenyechɨ̃ nda ñɨmbɨɨrɨ̃ ɨrɨ̃ jẽ! \v 11 Eɨ̃ ngue jemo ɨcuã cose ra. Dios ae jembitirõ nguiã cote. Dios chõ jemɨɨ nguiã icúe umbaerã cote. Espíritu Turã ngue jẽisi turã Jesucristo rɨɨ̃ cote ra. \s1 Espíritu Turã nyuchua chõ jendete re \p \v 12 —Co rese ra ereɨcochɨ̃, ɨ ãte raque Dios quia seje mbae mo nɨɨ. Dios biãte nande mbae raã ja chooño mose. Mbae mo sembɨɨcuã serɨ̃ mose, asaã eã mbeɨ ra se. \v 13 Nandechɨurã ndei nanderie ye sacuã. Nanderie rei nandechɨu rirurã. Ũquɨ̃ ja ra Dios mbutiã emo mose cote. Dios mbaerã ño nanderete re. Siqui chooño sacuã eã ño emo ninisi rese chõ nanderete re. Nanderete rerecua chõ Dios re. \v 14 Dios quirãcuã ño ngue Jesucristo raaque mbuquera nguiã. Eɨ̃ ño nda Dios quirãcuã nanderaaque mbuquera nguiã nande abe no. \v 15 ¿Jẽiranuãte quia jendete rese re? Cristo nanderete mbucha quia uchɨese co. Cristo rete chõ nandeɨco nguiã co cote. Cristo rete nandembucha aroneate cuña ɨcuã ndete mo ndese. \v 16 Emo siqui mose cuña ɨcuã mo ndese, erete ucha chõ nguiã nyɨese aque. Erete nyeremo eã ño cote re. Ũquɨ̃ ndete ja ra co mɨɨ cote, ɨ que Dios cose ra. \v 17 Emo siqui mose Cristo rese, nguete mbucha chõ nguiã erese ũquɨ̃ cote. Erete mɨɨ na ño ũquɨ̃ cote re. \v 18 ¡Jeninisiã ndese ra jẽɨngochɨ̃ jẽ! Mbae ɨcuã mo naa mose, ũquɨ̃ nda nanderete mbɨɨcuãyã jiri. Siqui mose ngũinisiã ndese, ũquɨ̃ nguia ra nanderete mbɨɨcuã tuchɨ cote. \v 19 Espíritu Turã siqui chee jeñɨangui re ũquɨ̃. Espíritu Turã nyuchua chõ jendete re. Dios mbae chõ jẽ nde. Jembae ae eã ño jendete re. \v 20 Eɨcuã nimba rei ngue jẽ nyii re. Dios quiatu ngue jẽisi nguiã cote. Nguiirĩ ngue emondo jendɨbɨshorõ nda. Nyebe jẽɨngo jendete mee Dios je. Jẽaĩ abe jemee ee noae. \c 7 \s1 Pablo mbia mbaaquiatu emo ngũinisi rerequia rɨɨ̃ \p \v 1 Jeñee ngue jembesa mondo seje nyii nae, ũquɨ̃ tasɨbɨshorõ jẽje cote. Coche emo siquíã nguiã cuña mo ndese. \v 2 Coche mbia ngũinisi ae rerequia nguiã. Coche cuña ngu mɨɨ nderequia nguiã no. Emo ndese siqui chooño eã sacuã ño ũquɨ̃ nde. \v 3 Sã eru riqui turã ngũinisi rese. Sã eninisi abe riqui turã ngu rese. Nyao aroneate nyesɨ. \v 4 Eninisi rete chõ eru mbae cote re. Eru rete chõ eninisi mbae cote no nde. \v 5 Nya ɨ aroneate eru ngũinisi je nguete rese ngueteã. Nya ɨ aroneate eninisi nguete rese ngueteã ngu je no. —Nandecheẽ mbeɨ Dios je namo, siqui rocoɨ̃ nyɨese, ɨ mose nyue, eturãte ũquɨ̃. Sã eriquibe nyɨese aquere cote. Ñee ñeende Dios je cote. Siquibe eã mose nyɨese, ñimbirãcuã eã arõ ndete. Satanás embɨɨcuã arõte cote. \v 6 —Jeninisirã jendeco, ae ãte quia jẽje co. —Jeninisibi mose, jendeco ae, ae chõ nguiã jẽje co. \v 7 —Sã Jesús quiato ja ninisiã ndiqui se rã sɨ, ae rei que se ra. Dios cheẽ eã ño ũquɨ̃ nde. Nandechɨsaã ae aerã ño Dios mondo nguiã nande je. Emo ninisiã siqui turã arondete. Emo ae ngũinisi quereco sete nguiã no. \p \v 8 Ae eninisiãte nae, ũquɨ̃ je tacheẽ. Eru cheecha je abe tacheẽ no. Coche jẽɨngo nguiã jendu eã. Coche jeninisiã ndiqui nguiã no. Se rã sɨ. \v 9 Jeñimbirãcuãyã mose jendete je, jeninisirã mo jẽtea ae. Jendurã mo jendeco noae. Mbia mo oseɨ oseɨ rocoɨ̃. \p \v 10 Ae ngu quereco nae, sã ũquɨ̃ ngu rechayã mbeɨ. Jesús cheẽ tuchɨ chõ ũquɨ̃ nde. Secheẽ ae eã ño ũquɨ̃ nde. \v 11 Cuña mo ngu recha mose, sã eriquíã mbeɨ emo ndese. Sã ae ae chõ ndiqui beɨ, ñɨmbucha sɨ eã mose ngu rese. Sã eru abe ngũinisi rechayã mbeɨ. \p \v 12 Se ae tacheẽ cote. Jesús cheẽ eã ño ã cote re. Jesús quiato mose emo, sã eriqui beɨ ngũinisi rese. Jesús quiatoã ndaque eninisi. Eninisi siquise mose ngu rese, sã eru siquichõ erese. \v 13 Jesús quiato mose cuña mo, sã eriqui beɨ ngu rese no. Jesús quiatoã ndaque eru. Eru siquise mose ngũinisi rese, sã eninisi siquichõ erese no. \v 14 Jesús quiato mose eru, eru ngũinisi mbucha arõte quia Jesús rese co. Jesús quiato mose eninisi, eninisi ngu mbucha arõte quia Jesús rese co no. Eɨ̃ nda eriirĩ abe Jesús ɨcuayãte rei, ũquɨ̃ ande. \v 15 Jesús quiato mo ninisi siquíã mose Jesús rese, “seru tasecha” ɨ beɨ mose, sã eru eriquisã quisã eã. Cuña mo Jesús quiato mo ndu siquíã mose Jesús rese, “seninisi tasecha” ɨ beɨ mose, sã eninisi ngu riquisã quisã eã no. Ũquɨ̃ naa mose, Jesús quiato mbae ɨcuã saã eãte. —Sã seriirĩ ndiqui turã nyue, ɨ quiatu que Dios nande je ra. \v 16 Ae Jesús quiato nae, ũquɨ̃ ngũinisi mingo arõte Jesús rese. Ae Jesús quiato cuña nae, ũquɨ̃ ngu mingo arõte Jesús rese no. \p \v 17 —Eɨ̃ jenye chõ nguia jẽ ae ae, ɨ que Dios nandechɨaorã mee mee nande je ra. Ũquɨ̃ ndese nandeɨco beɨ quiatu nande ae ae. Dios que ñee nande je nyii, aque mosenda rã sɨ beɨ chõ nandeɨco. Ũquɨ̃ ño asenei senei nguiã Jesús quiato ɨshonda jaje abe. \v 18 —Echu seruɨ, ɨ mose Dios judío mo je, sã judío beɨ chõ ae riqui. —Echu seruɨ, ɨ mose Dios judío eã mo je, sã ae riqui judío raã naa eã. \v 19 Sebite judíos achõ, ɨã nda Dios. Sebite judíos eã achõ, ɨã nda Dios no. Ae Dios cheẽ mumbayãte quia nae, ũquɨ̃ nguia Dios bite re. \v 20 Eɨ̃ nande que equia Dios ñee namo mose nande je nyii, aque mosenda rã mbeɨ chõ nandeɨco. \v 21 Mbia rimba mose nde, Dios “eɨco seruɨ” ɨ mose ndeje, eɨco chõ eruɨ. Mbia mo nimba raque nde. Erechãchɨ̃ nda ndererecua sɨ. Ndererecua huɨse mose ndesɨ, nde ae eɨco cote ae. \v 22 —Eɨco seruɨ, ɨ mose Dios mbia rimba mo je, Dios embuɨ chõ nguiã eɨcuã sɨ cote. —Eɨco seruɨ, ɨ mose Dios emo ae siqui mose, Cristo rimba chõ aque cote re. \v 23 Jesucristo que mano jẽje ra. Nyebe Jesucristo rimba ae chõ jẽɨngo nguiã ũquɨ̃ cote. Mbia rimba ae eã ño jẽɨngo nguiã ũquɨ̃ cote. \v 24 Dios que ñee nande je nyii, aque mosenda raanguia beɨ chõ nandeɨco Dios rese. \p \v 25 Nyucuaaque rɨɨ̃ tacheẽ ndaque jẽje cote. Dios que ñee ãte seje ũquɨ̃ nɨɨ nda. Se ae chõ tacheẽ jẽje. Airandu que Dios ia eã mose serese ra. Nyebe aɨco nguiã ñee ñooño eã tuchɨ jẽje co. \v 26 Sã mbia ngũinisirã mo ndea eã namo. Sã nyucuaaque ae riquichõ ngurã mo ndea rocoɨ̃. Mbia ɨcuãte quiatu eriqui nguiã Jesús quiato je ã cote. \v 27 Neninisi mose, eɨco beɨ chõ erese erechayã mbeɨ. Neninisiã mose, nde ae eɨco beɨ. \v 28 Neninisirã ndea mose, eɨcuã eã ño ũquɨ̃ no nde. Nyucuaaque ngurã mo ndea mose, eɨcuã eã ño ũquɨ̃ no nde. Mbae ɨcuã nda eɨ̃ eɨ̃ ee ngurã ndea mose cote reae. Nyebe aɨco nguiã ñee jẽje. —Jẽ ae jẽɨngo jeninisiã, ɨ jẽje. \v 29 Tacheẽ tuchɨ rã jẽje, Seresenda. Mbae ra ua jeɨ ja nande je cote. Ae ngũinisi quereco quia, sã ũquɨ̃ ndiqui ngũinisi rerequia eã naanguia. \v 30 Ae eya eãte riqui, sã ũquɨ̃ ia tuchɨ raanguia riqui no. Ae eyate riqui, sã ũquɨ̃ ia eãte raanguia riqui no. Ae mbae isi quia, sã ũquɨ̃ ndiqui mbae isiã naanguia no. \v 31 Ã nandeɨco rei nguiã íbii ã. ¡Ibi jenda rese ra nandendua tuchɨchɨ̃ jẽ! ¡Ã ibi jenda ja ra ua ja chõ jẽ! \p \v 32 —Jeninisiã ño jẽɨngo, ae que se ra. Jendua ndua eã jiri nda ibi jenda rese chã. Ae eninisiã, ũquɨ̃ ndua ndua beɨ arõte Dios mɨɨ ndese. Ae Dios bite, ũquɨ̃ esaã saã mbeɨ arõte. \v 33 Ae eninisi nae, ũquɨ̃ ndua ndua beɨ arondete ibi jenda achõ ndese. Ae eninisi bite nae, ũquɨ̃ esaã saã mbeɨ arondete. \v 34 Eɨ̃ sɨ chõ cuña no nde. Eru eã mose, ndua ndua arondete Dios achõ ndese. Ae Dios bite, ũquɨ̃ nda esaã saã mbeɨ ee. Siqui tuchɨ ra Dios rese. Ae ngu quereco nae, ũquɨ̃ ndua ndua beɨ arondete ibi jenda achõ ndese. Ae eru bite nae, ũquɨ̃ esaã saã mbeɨ arõte. Siqui rocoɨ̃ Dios rese. \v 35 Jaendiquisã quisã eãte raque se jeninisirã mo ndea mose. Jemundua sacuã Dios rese chõ aɨco nguiã ñee jẽje co. Jendua eã sacuã mbae mo ndese chõ ñene. Jeninisi mose jendua beɨ aroneate Dios rese. \p \v 36 —Seriirĩ ndu bite chɨ̃ cote. Etiarõte chɨ̃ cote, ɨ mose ameɨ mo, sã eriirĩ ngurã mo nderequia. Eɨcuã eã ño nguiirĩ ndurã mee ee re. \v 37 —Sã seriirĩ ndu eã ae riqui. Erurã nda amee eã ee, ɨ tuchɨ mose ameɨ mo, eturãte ũquɨ̃ abe. \v 38 Ae nguiirĩ ndurã mo mee ee, eturã ño ũquɨ̃ nde. Ae nguiirĩ ndurã mo mee eã ee, eturã tuchɨ chõ ũquɨ̃ cote re. \p \v 39 Eru mbae beɨ chõ eninisi re. Nyao aroneate nyesɨ. Eru mano mose, ngurã mo nderequia arõte Dios quiato mo cote. \v 40 Eru mano mose, siqui turã arondete ngurã mo ndea eã mose cote. Eya tuchɨ ra siqui ngu eã mose reae. Se chõ acheẽ nguia ũquɨ̃ ndeae. Espíritu Turã abe sembucheẽ nguia reae. \c 8 \s1 Ae soo mbia mondo rei dios abareã je nae \p \v 1 —Mbia soo mondo mondo quia dios abareã je nae, ¿ũquɨ̃ soo ra nandeu re? jenye que seje. Ũquɨ̃ tasenei jẽje cote. —Seaquiatute se, nande ja jate raque quia ã. Emo eaquiatu tuchɨ mose, ucuasu raã naa arondete. Emo nyesecua mose mbia rese, Dios abe rese ra nyesecua beɨ. \v 2 Seaquiatute se, ɨ mose emo, eaquiatuã ño ũquɨ̃ nde. \v 3 Emo nyesecua mose Dios rese, Dios ũquɨ̃ ɨcua chõ nguiã ũquɨ̃. \p \v 4 Mbia soo mondo mondo quia dios abareã je, ¿ũquɨ̃ nda nandeu re? ¿Nandeu eã tuchɨ chõ nda re? Dios eã tuchɨ chõ dios abareã nde. Co mɨɨ tuchɨ chõ Dios re. \v 5 Dios abareã nguia etubɨrɨãte re. Ibi jenda. Ibei rɨɨnda abe no. Dios raanguia tubɨrɨãte raque no. \v 6 Dios quia co mɨɨ tuchɨ nande je re. Ae quiarei nanderu tuchɨ. Ae mɨɨ ngue mbae chao ja tuchɨ ra. Ae mɨɨ ngue nandeao umbaerã nda. Nandererecua mɨɨ tuchɨ chõ siqui nguiã co no. Jesucristo, ɨ equia ee. Ae que mbae chao ja tuchɨ Dios rese ra. Ae mɨɨ ño nandemingo nguiã ã. \p \v 7 Dios quiato mo iranuate quia ũquɨ̃ ndese ã. Siquiche beɨte quiatu nguiã dios abareã sɨ ũquɨ̃. Ae soo mbia mondo dios abareã je, ũquɨ̃ mbaeɨae riqui reɨ̃ nguiã ee. —¡Ũquɨ̃ soo jẽu eã jẽ! ɨ reɨ̃ Dios nguiã ee. \v 8 Ae nandeu quia nae, ũquɨ̃ nda nandembuturã eã Dios je. Nandechɨu mo nda nandembuturã eã mingo. Nandechɨurã nandeisi teã teã mose, ũquɨ̃ nda nandembɨɨcuã eã no. \v 9 —¡Ũquɨ̃ soo ra jẽuchɨ̃ jẽ! ɨãte raque Dios nande je. Mbaeɨae eãte raque ũquɨ̃ soo. Mbaeɨae nda eriqui reɨ̃ Jesús quiato namonda je raẽ. Jẽ eu mose, ũquɨ̃ abe ra eu chee. —Mbaeɨae au chõchɨ̃, ɨ ra ñimbɨɨcuã tuchɨ cote. \v 10 Jẽquiaru mose dios abareã chuchua, Jesús quiato namonda ra mae jendese. Ũquɨ̃ abe ra soo u chee, ae mbia mondo Dios abareã je. Maende jendese. Eɨcuã ndaque eriqui reɨ̃ nguiã ee. \v 11 Jẽ ndaque jẽirandu ũquɨ̃ soo rese. Eɨcuã eã ndaque eu mose. Jẽu eã ndei. Jẽ eu mose, Jesús quiato namonda abe ra eu chee. Siquichete raque esɨ. Eɨ̃ jenye chõchɨ̃ ũquɨ̃ mbɨɨcha arõte Dios sɨ. Ũquɨ̃ nɨɨ abe chõ ngue Jesucristo mano nguiã. \v 12 Soo mbaeɨae riqui reɨ̃ mose ee, jẽu eã uquia ee ae. Jẽ euquia mose Cristo quiato namonda je, eɨcuãte ũquɨ̃ Cristo je. \v 13 Jesús quiato mo ambɨɨcuã sereã tuchɨ chõ nguiã se. Se soo u mose, ũquɨ̃ Jesús quiato mo mbɨɨcuã mose, soo ra auã mbeɨ cote. \c 9 \s1 Mbae mo jembu seje Dios cheẽ nenei nenei ndɨbɨshorõ, ɨ ãte Pablo \p \v 1 Jesús cheẽ nenei neneisa tuchɨ chõ se re. Sererecua mo eãte ibi jenda mo. Amae tuchɨ que Jesucristo rese se ra. Secheẽ nguire chõ jẽɨngo nguiã Jesucristo ɨcua ũquɨ̃ cote. \v 2 Jesucristo cheẽ nenei neneisa eã ño co re, ɨ arõte raque emo seje. Jẽ quiatu jeñee aroneate nguiã ũquɨ̃ seje. Ũquɨ̃ jẽɨngo seɨcua tuchɨte ũquɨ̃. Secheẽ nguire quiatu que Jesús jẽɨcua cote resẽ. \p \v 3 Eɨ̃ ae chõ nguiã ñee mbia ñee ɨcuã mose seje. \v 4 Se abe Jesús quiato sembuquiaru quiaru arondete raque. \v 5 Seninisirã Jesús quiato mo arao rao arondete raque mananguiti. Secuata cuata mose mbia mbiirandu randu Jesús rɨɨ̃. Sã Pedro riqui ngũinisi rerao rao no. Jesús nongue abe no. Sã Jesús cheẽ nenei neneisa ja ngũinisi rerao rao no. \v 6 ¿Se mɨɨ ño nda Jesús quiato sembuquiaru aroneate reɨ̃ jẽje re? Bernabé abe rese. Ure Jesús cheẽ nenei nenei mose. \v 7 Sã soldado siqui chooño eã comandante mbae mee eã mose ee. Sã emo ndiqui mbae tiquia chooñoa no. —Sechitiquia nda au chã, ɨ chõ nguiã. Sã emo ndiqui ticuasu raarõ ñooñoa no. —Equiandi nda ambei chã, ɨ chõ nguiã. \p \v 8 Secheẽ ae eã ño ũquɨ̃ nde. Embesa ji chõ asenei nguiã jẽje. \v 9 Co rei Moisés chɨmbesa co: \q1 Jẽ ticuasu mbuquieɨ quieɨ mose, echuru jemumbi eã. \q1 Sã ae ae sɨ quia mbae cua, \m ɨ que embesa ji ra. Ticuasu achõ je eã ngue Dios ñee nguiã. \v 10 Nande abe je chõ ngue ñee nguiã. —Sã Jesús quiato abe riqui mbae mee mee echeẽ nenei neneisa je, ɨ chõ ñene. Ae mbae chitiquia quia nae, “sechitiquia tau”, ɨ chõ nguiã etiquia. Ae mbae a chiqui chiqui quia nae, “sechiiqui tau”, ɨ chõ nguiã eiqui iqui. \v 11 Dios cheẽ ngue uremingue mingue tuchɨ quia jendese resẽ. ¿Jẽ urembuquiaru quiaru aroneate quia cote re? ¿Ureɨraorã jemee aroneate quia ure je cote re? \v 12 Mbae mo jemee mee nguia Jesús cheẽ nenei neneisa mo je ũquɨ̃. ¿Mbaerã jẽɨngo emee eã ure abe je quiatu re? —¡Mbae mo nandeisi teã eo sɨ jẽ! ure que equia oso mose jendea ra. Dios sɨ jembɨɨcha eã sacuã ño ngue mbae mo ureisi teã nguiã jẽsɨ. \v 13 Sã Dios ñee sacerdotes je cose no. —Ae siqui quia sechuchua sacrificio raã naa nae, sã ũquɨ̃ ndiqui ofrenda u u beɨ ae, ɨ que Dios ñee cose ra. \v 14 Eɨ̃ sɨ chõ ngue Jesús ñee nguiã ucheẽ nenei neneisa je. —Ae secheẽ turã senei senei nguia nae, sã sequiato ataque riqui mbae mee mee mbeɨ ũquɨ̃ je, ɨ que Jesús ra. \p \v 15 Dios cheẽ nenei neneisa tuchɨ raque se. Mbae mo ngue aisi chõ ãte jẽsɨ ra. Se ae chõ mbae achao chao nguiã sembaerã co. —Mbae mo jemee seje, ae ãte chõ nguiã co mbesa mbesa jẽje co. Tamano ae, “mbae embu seje”, ɨ rocoɨ̃ jẽje. \v 16 Dios cheẽ nenei neneisa tuchɨ chõ se re. Ũquɨ̃ nɨɨ seturã asaã saã aroneate. —Secheẽ esenei senei mbia je, ɨ quiatu Dios nguiã seje. Se erenei nenei eã mose mbia je, Dios ra paama ɨ seje. \v 17 Se ae que andua eã nda. —Dios cheẽ tasenei senei, aeã ngue se ae ra. Dios chõ ngue ñee nguiã seje. —Secheẽ esenei senei mbia je, ɨ nguiã seje. Se ae andua mose, eɨ̃ nda Dios mbae mo mee ndei seje ucheẽ nenei nenei ndɨbɨshorõ. Dios rimbate quia se re. \v 18 ¿Mbae chõ sebite riqui chã? Mbae mo isiã Dios cheẽ nenei nenei ndɨbɨshorõ, ũquɨ̃ ño sebi re. —Mbae mo embu seje Dios cheẽ nenei nenei ndɨbɨshorõ, ae ãte quia co. Ũquɨ̃ nguia sebi re. \p \v 19 Mbia mo nimba eã ndaque se. Mbia rimba asaã saã ño nguiã Dios cheẽ nenei nenei mbia je co. Mbia Jesucristo ɨcua sacuã. \v 20 Seɨco mose judíos ite re, judío asaã saã ño nguiã. Judíos Jesucristo ɨcua sacuã. Ae siqui tuchɨ quia Moisés chɨmbesa ruɨ nae, ũquɨ̃ ite re seɨco mose, Moisés chɨmbesa asaã saã ño nguiã se abe. Ũquɨ̃ Jesucristo ɨcua sacuã. —Moisés chɨmbesa ruɨ eɨco, ɨ ãte raque Dios seje. \v 21 Ae siquíã nguia Moisés chɨmbesa cheẽ nduɨ nae, ũquɨ̃ ite re seɨco mose, se abe Moisés chɨmbesa asaã saã eã ño nguiã cote. Ũquɨ̃ Jesucristo ɨcua sacuã. Cristo mɨɨ ñee ño amumba mumbayã nguiã co. \v 22 Jesús quiato quirãcuã nea ite re seɨco mose, ũquɨ̃ asaã saã ño nguiã se abe, sequirãcuã nea naa naa. Ũquɨ̃ Jesucristo ɨcua sacuã. Ae ite re aɨco oso oso beɨte nae, ũquɨ̃ na ño aɨco nguiã se abe. Ũquɨ̃ Jesucristo ɨcua sacuã. \v 23 Ũquɨ̃ ja chõ asaã saã nguiã Dios cheẽ turã nɨɨ co. Nandeɨco turã ja sacuã Jesús rese. \p \v 24 Sã mbia carrera raã naa no. Mbia ja chõ uchã ndaque. Co mɨɨ ño nda premio isi. Aque rã tuchɨ chõ jẽɨngo Jesús rese. Premio isi sacuã naanguia. \v 25 Ae ra carrera saã saã nae, ũquɨ̃ mbae ɨcuã secha ja chõ nguiã ũquɨ̃. Premio isi sacuã ño eriqui nguiã mbae ɨcuã naa eã. Premio nda ua jeɨ raque. Ae Jesús mee arõte quia nande je premio nae, ũquɨ̃ nguia ra ua eã mbeɨ nandesɨ. \v 26 Se aɨco chooñoa nguia Jesús rese co. Jesús rese aɨco turã tuchɨ chõ nguiã se co. \v 27 Mbae asaã saã ño nguiã serete mbirãcuã co. Serete secheẽ mumbayã sacuã. Se premio ganar ɨ sacuã ño aɨco nguiã eraã naa co. Premio isiã sebiãte, se Dios cheẽ nenei nenei tuchɨre. Nyebe aɨco nguiã siqui tuchɨ Jesús rese co. \c 10 \s1 Dios raanguia rese ra jẽɨngochɨ̃ jẽ \p \v 1 ¡Jẽtesareɨchɨ̃ nda nandei ñiinda sɨ jẽ! ¡Moisés mosenda sɨ jẽ! ¡Ũquɨ̃ ngue siqui ja rei ibeishĩ nduɨ ra jẽ! ¡Ũquɨ̃ ngue nyoɨ ja rei Ama Ɨreɨ̃ ndasa Dios ñee mose ee ra jẽ! \v 2 —Moisés rese nandeɨco beɨ, ɨ ja rei que mbia siqui ja mose ibeishĩ nduɨ ra. —Moisés rese nandeɨco beɨ, ɨ ja rei que mbia Ama Ɨreɨ̃ ndasa mose ra. \v 3 Ae Dios mee ndei ee echɨurã nae, ũquɨ̃ ngue mbia ja u u rei ra. \v 4 Ae Dios mee ndei ee embei sacuã nae, ũquɨ̃ ngue mbia ja mbei mbei rei ra. I que tuutu quia sɨta sɨ nae, ũquɨ̃ ngue mbia ja mbei mbei rei ra. Aque sɨta rei Cristo rã. Cristo que siqui tuchɨ quia ũquɨ̃ mbia rese ra. \v 5 Ũquɨ̃ ataque rese que Dios ia eã tuchɨ riqui ra. Siqui turã eã tuchɨ que equia Dios ruɨ ra. Nyebe Dios eataque ɨquia ɨquia nguiã turúquiaa. \p \v 6 Nandemundua sacuã ño ũquɨ̃ nde. Mbae ɨcuã oseɨ oseɨ eã sacuã nande chõ ũquɨ̃ nde. Sã ũquɨ̃ mbae ɨcuã oseɨ oseɨ no. \v 7 Jẽɨngochɨ̃ nda dios abareã ndese. Sã ũquɨ̃ ndiqui dios abareã ndese no. Sã embesa ji riqui ñee no: “Mbia que quiaru quiaru ra. Mbae abe que embei mbei ra. Aquere que nyuruqui ruqui ticuasu raanguia je ra”, ɨ que embesa ji ra. Jẽ nguia jẽɨngo eã dios abareã ndese. \v 8 Ũquɨ̃ nandei que siqui siqui ngũinisiã ndese no nda. Nyebe Dios eɨquia ɨquia tuchɨ nguiã. Veintitrés mil que mano aque nyaashɨ̃ mose ra. ¡Mbae ɨcuã nda nandesaã saãchɨ̃ ũquɨ̃ na jẽ! \v 9 —Ma Cristo roseĩte, nandechɨ̃ nda mbae ɨcuã naa jẽ. Sã nandei riqui “ma Dios roseĩte” ɨ nyii no. Sã ñɨ ngue eriqui mbae ɨcuã naa mbeɨ cose no. Sã mbeɨ tásie riqui eɨquia ɨquia no. ¡Ũquɨ̃ nandesaã saã eã tuchɨ chõ nguia nande jẽ! \v 10 ¡Jeñee ɨcuã ɨcuãchɨ̃ nda Dios rɨɨ̃ jẽ! Sã ũquɨ̃ nandei ñee ɨcuã ɨcuã nguia Dios rɨɨ̃ no. Nyebe ángel nandei ñiinda ɨquia ɨquia tuchɨ nguiã. \v 11 Eɨ̃ sɨ tuchɨ que nandei ñiinda quia nyii ra. Dios que embesa mɨɨ nandetesareɨ eã sacuã nda. Mbae ua ja serɨ̃ mose chõ Dios riqui nguiã nandembesareɨ eã co. \v 12 —Sequirãcuã tuchɨ chõ se re, ɨ mose emo, ¡sã aque riqui nyɨɨcua tuchɨ quiatu jẽ! Mbae ɨcuã jeɨ̃ nonde ee. \v 13 —¡Mbae ɨcuã esaã jẽ! ɨ mose diablo jẽje, eɨ̃ sɨ chõ nguiã ñee mbia ataque je. Jẽ mɨɨ je eã. Dios quia ra ucheẽ mbuchebiã mbeɨ. Jendeaquiatu beɨ ra diablo ñee mose jẽje. Jembirãcuã ndae. Jẽ “nya” ɨ sacuã mbae ɨcuã je. \p \v 14 Seresenda, ¡dios raanguia rese ra jẽɨngochɨ̃ jẽ! \v 15 Jẽaracuate rei jẽ ndesẽ. Secheẽ ndese jemae quiatu. ¿Acheẽ ñooño se re? Acheẽ ñooño eã se reae. Jẽtea quiatu. \v 16 Nande Santa Cena naa naa mose, Cristo ruqui mbei raanguia chõ nandeɨco nguiã uva rique mbei mbei. —Cristo ruqui nandembitirõ ja beɨ quia ã, ɨ chõ nguiã uva rique mbei mbei. Mbichae nandesiquio quio quia eu nonde nae, Cristo roo rã ño ũquɨ̃ nde. —Cristo roo nandembitirõ ja beɨ quia ã, ɨ chõ nguiã mbichae u u. \v 17 Nandetubɨrɨãte raque Jesús quiato. Nande ja chõ aque mbichae mɨɨ nandeu ja nguiã. Mbae mɨɨ na nguiatu nandeɨco nguiã nande ja ã. \v 18 Judíos rese chõ jendua. Ũquɨ̃ sacrificio raã naa mose, sacrificio eu chõ nguiã ã. —Dios resete quia nandeɨco nguiã ã, ɨ equia ã. \v 19 —Dios abareã mbae mo saã arondete, ae ãte raque quia co. Ae soo mbia mondo mondo quia dios abareã je, soo chõ ndaque ũquɨ̃. \v 20 Mbia soo mondo mondo mose dios abareã je, Dios tuchɨ je eã ño eriqui nguiã emee mee. Aba checuayã ɨcuã je chõ eriqui nguiã emee mee. ¡Aba checuayã ɨcuã ndese ra jẽɨngo jiri jirichɨ̃ jẽ! \v 21 Jẽ mbae mbei mose aba checuayã ndese, Jesús ruqui mbei raanguia jẽsaã aronea ño nguiã cote. Jẽquiaru quiaru mose aba checuayã nyuchua, Santa Cena jesaã aronea ño nguiã cote. \v 22 ¿Mbaerã jẽɨngo Jesucristo mbupaama ɨte re? ¿Jẽquirãcuã tuchɨ chõ eriqui esɨ jẽ nde? \s1 Jesús quiato ataque rese quia jẽɨngo ndua \p \v 23 —Ae soo mbia mee mee nguia dios abareã je nae, ũquɨ̃ ndese ra jẽocochɨ̃, ɨ ãte raque Dios nande je. Dios biãte nande mbae raã ja chooño mose. Ũquɨ̃ nɨɨ Dios ñee ãte raque nande je. Nande ae chõ nandeɨcua. Mbae mo Jesús quiato mo mundua ɨcuã mose, ũquɨ̃ sɨ nandehuɨ chõ. \v 24 —Nande ae nandeɨco Dios rese, jenyechɨ̃ nda jẽ. —Mbia ja quiatu nandemingo erese, jenye quiatu. \v 25 Soo jẽisichõ ño nguia mbae vender ɨ́saa. —¿Dios abareã je co soo jemondo nyii re? ¡jenye chɨ̃ nda ñee ee jẽ! Jẽiranua mose, mbaeɨae eã ño soo jẽje cote re. Jẽisichõ ño nguia jẽiranua. \v 26 Jesucristo mbae chõ ibi re. Mbae ibi jenda ja abe rei embae no. Ae Jesucristo chao ja nae, ũquɨ̃ ndei nandechɨurã ja. \v 27 —Nyao rã quiaru serese, ɨ mose emo jẽje, jẽso chõ quiaru erese jẽsose mose. Ae ra echara mondo jẽje, jẽuchõ ño. —¿Co mbia mondo dios abareã je nyii re? jenyechɨ̃ nda ee. Jẽiranua mose, mbaeɨae eã ño jẽje cote re. Jẽiranua ño jẽquiaru. \v 28 —Co soo que mbia mondo dios abareã je ra, ɨ mose emo jẽje, jẽu eã ño cote. Ae ñee jẽje nae, aque mbɨɨcuã eã sacuã ño jẽu eã. Aque soo jẽu eã cote, jẽirandu mose erese. Jẽ eu mose, Jesús quiato ra ndua ɨcuã ɨcuã cote. \v 29 Jendua ɨcuã eã ndaque jẽ. Emo nguia ndua ɨcuã arõte nguiã cote, jirandu mose jẽ eu rese. —¿Mbaerã nda aque soo au eã sebi mose re? ɨ arõte jemo seje. —¿Mbaerã nda emo ñee amumbayã nde? ɨ arõte jemo seje. \v 30 —Se “gracias” ɨ mose Dios je aque soo u nonde, eɨcuã eã ño cote reae. ¿Mbaerã nda emo ñee ɨcuã seje re? ɨ arõte jemo seje. —¿Mbaerã nda au eã eɨcuã eã mose re? ɨ arõte jemo seje. \p \v 31 Ã ndese chõ jendua. Ae nandesaã saã nguia nae, Dios je chõ nandesaã. Ae nandeu ndeu quia mbae nae, Dios je chõ nandeu. Ae nandembei mbei quia mbae nae, Dios je chõ nandembei no. Mbia ra ñee turã Dios je, nandeɨco turã mose. \v 32 ¡Mbia ra jemundua ata atate chɨ̃ jẽ! —Ã ɨcuã ereae, ɨ mose emo jẽje, ¡ũquɨ̃ nda jẽsaãchɨ̃ jẽ! Jẽ eraã mose, ũquɨ̃ nda ndua ɨcuã Jesús rese cote. Judíos. Judíos eã abe. Jesús quiato abe. Ũquɨ̃ ndua ɨcuã arõ Dios rese, jẽ eraã mose. \v 33 —Se ae taɨco Dios rese, ae ãte quia co. —Mbia ja quiatu tamingo erese, ae quia co. Dios mbia rirõ sacuã eɨcuã sɨ. Mbia siqui beɨ sacuã Dios rese. \c 11 \p \v 1 Se rã sɨ chõ jẽɨngo. Sã aɨco Cristo rã sɨ se no. \s1 Eɨ̃ jenye chõ nguia u ñumunua nua mose, ɨ Pablo cuña je \p \v 2 Acheẽ turãte quia jenɨɨ co. Jendua beɨte quiatu quia serese. Acheẽ ngue jẽje nyii, ũquɨ̃ jemumbayã mbeɨte quia secheẽ ũquɨ̃. \v 3 Ae ra ambesa jẽje namo, ¡ũquɨ̃ jẽɨcua tuchɨ quiatu jẽ! Cristo rei hombre ja rerecua. Hombre rei ngũinisi rerecua no. Sã Dios Cristo rerecua no. \v 4 Mbia ñumunua mose, sã hombre mo ñee eã Dios je huiite sucha resebe. Sã eãquĩ nyecua chõ siqui Dios cheẽ nenei nenei. Uãquĩ ati mose, aba ɨreɨ̃te ũquɨ̃. \v 5 Mbia ñumunua mose, sã cuña mo ñee eã Dios je huiite suchayã. Sã cuña ãquĩ ati ji chõ siqui Dios cheẽ nenei nenei. Cuña uãquĩ ati eã mose, aba ɨreɨ̃te ũquɨ̃. Uãquĩ huɨ̃ na ño eriqui nguiã uãquĩ ati eã no. \v 6 Cuña mo uãquĩ ati sereã mose, sã uãquĩ huɨ̃ tuchɨ quiatu no. Eɨreɨ̃ mose uãquĩ huɨ̃, sã uãquĩ ati quiatu ua sia rocoɨ̃ no. \v 7 Hombre mo nguia uãquĩ chati aroneate nguiã Dios cheẽ nenei nenei. Dios quiatu ngue hombre chao nguiã umbaerã. Aquere que cuña mo ao hombre mbaerã cote ra. \v 8 Cuña ndoquieĩ je eã ño ngue Dios hombre ao nguiã. Hombre roquieĩ je quiatu ngue Dios cuña mo ao nguiã. \v 9 Cuña chɨrecorã eã ño ngue Dios hombre ao nguiã. Hombre chɨrecorã nguiatu ngue Dios cuña ao nguiã. \v 10 Nyebe ra cuña uãquĩ ati quiatu. —Seru chõ sererecua re, ɨ chõ nguiã uãquĩ ati. Angeles quia maete nguiã erese. \v 11 Jesucristo quiato ja chõ nande re. Hombre achõ nda siqui turã eã cuña eã mose. Cuña achõ nda siqui turã eã hombre eã mose no. \v 12 Hombre roquieĩ je chõ ngue Dios cuña ao rei nguiã nyii. Cuña abe riqui tiirĩ irĩ hombre co cote. Dios chɨao ja chõ ñene. Cuña. Hombre abe. \v 13 Jẽ ae chõ jendua mae erese. Eɨcuãte cuña ãquĩ ati iriã ñee Dios je. \v 14 Hombre a boco mo siqui mose, aba ɨreɨ̃te ũquɨ̃. —Eɨcuãte ũquɨ̃, ɨ ja tuchɨ mbiamo ñooñoa nguia ũquɨ̃ je ã. \v 15 Cuña mo nguiatu ea boco siqui mose, ũquɨ̃ nguia earõte re. Ea boco que Dios mee ee ra. Eãquĩ ati sacuã. \v 16 —Cuña a boco sebiã, ɨ mose jemo, sã ndua chõ Jesús quiato ataque rese. —Sã cuña a boco riquichõ, ɨ ja chõ Jesús quiato nguiã serese ũquɨ̃. \s1 Jenyao chaochɨ̃ nda Santa Cena u mose jẽ \p \v 17 —Santa Cena naa ɨcuã ɨcuã ño ngue equia ñumunua nua nda, ɨ que mbia mo sembiirandu jenɨɨ nda. Nyebe seya eãte riqui nguiã jendese. \v 18 —Hue rɨ̃ ja eã eriqui ndua ndua ñumunua nua mose ũquɨ̃, ɨ que emo sembiirandu jenɨɨ nda. —Ɨchõɨño eã ereae, ae sequia ndua ndua co. \v 19 Jeñɨmbuchao chao chõchɨ̃ equia ũquɨ̃. Mbia Jesús quiato tuchɨ ɨcua sacuã ño jeñɨmbuchao chao nguiã. \v 20 Santa Cena naa naa mose, abeɨ chɨã tuchɨ chõ jẽɨngo nguiã jenyue ũquɨ̃. Eɨ̃ eã tuchɨ que Jesucristo nandembaaquiatu ra. \v 21 —Se rane sembae tau ja, jenye jaaja chõchɨ̃ nguiã Santa Cena naa naa ũquɨ̃. Mbae mee ndocoɨ̃ emo je. Nyebe mbaecha riqui nguiã quiaru tuchɨ. Mbae mbei tuchɨ no. Mbaecha reã niacuã mose. \v 22 Jẽquiaru tuchɨ mose Santa Cena, jẽɨngo ɨcuã ño nguiã Jesús quiato ataque je ũquɨ̃. Mbaecha reã ɨreɨ̃ ɨreɨ̃ ño nguiã jẽsɨ ũquɨ̃. ¿Mañɨ ae ra ñee jẽje re? Eɨcuãte ũquɨ̃ ndesẽ. Jenyuchua ae ae rei jẽquiaru sacuã ndesẽ. \s1 Jesús quiaru mose uchɨmbaaquiatu rese \p \v 23 Jesucristo ae sɨ́ que sembaaquiatu ra. Ã ngue asenei ndei jẽje nyii resẽ: Judas Jesucristo reacuquia nonde mbia ɨcuã je, aque isa sɨ́ que Jesucristo mbichae sirõ nda. \v 24 Gracias, ɨ que ñee Dios je cote ra. Mbichae que esiquio uchɨmbaaquiatu je cote ra. —¡Co jẽ! Jẽu. Serete rã ño mbichae riquio ji co re. Jenɨɨ ño nda serete riquio ji cote. Co jẽu mose, jendua ndua beɨ quia serese, ɨ que Jesús mbichae mondo ee ra. \v 25 Quiaru jare que Jesús eyuquia rirõ cote ra. Ñee ngue uchɨmbaaquiatu je cote ra. —Seruqui rã ño uva rique co re. Mbia ɨcuã mbutiã sacuã tuchɨ chõ seruqui re. Dios cheẽ yasu ruɨ sɨ chõ seruqui riqui nguiã mbia ɨcuã mbutiã co. Co mbei mbei mose, jendua ndua beɨ quia serese, ɨ que Jesús ee ra. \v 26 Jẽ co mbichae u mose, jẽ uva rique mbei mose, Santa Cena, ɨ chõ nguiã ũquɨ̃ je. Jẽ Santa Cena naa naa mose, Jesucristo mano nenei nenei ño nguiã mbia je ũquɨ̃. Santa Cena jẽsaã saã mbeɨ quia Jesucristo tu mose chee. \s1 Jendua tuchɨ Jesús rete rese Santa Cena u mose \p \v 27 Emo Santa Cena naa ɨcuã ɨcuã mose, ũquɨ̃ siqui ɨcuã ɨcuã ño nguiã Jesucristo rete je ũquɨ̃. Ũquɨ̃ siqui ɨcuã ɨcuã ño nguiã Jesucristo ruqui je ũquɨ̃ no. \v 28 Nyebe nandendua ndua tuchɨ quiatu quia Santa Cena naa nonde. \v 29 Emo Santa Cena naa ɨcuã ɨcuã mose, emo ndua eã mose Jesucristo rete rese, ũquɨ̃ nda Dios mbasi. \v 30 Ũquɨ̃ je chõ jendasi rasi beɨ riqui nguiã. Ũquɨ̃ je chõ jẽɨngo nguiã mano mano tuchɨ. \v 31 Nande ae nandereco nandeɨcua jiri ae. Eɨ̃ nda Dios nandembasiã cote. \v 32 Jesucristo nandembasi mose, nandemundua sacuã ño ũquɨ̃ nde. Nandembitirõ sacuã ño cote re. Dios nandemombo eã sacuã tata cuasu chõ ũquɨ̃ nde. Jesús quiatoã mombo mose tata cuasu. \p \v 33 Nyebe aɨco nguiã ñee nyecua jẽje co. Jẽ Santa Cena naa naa mose, jeñumunua nua turã ño. Jẽɨngo turã ño jenyue. Jenyɨsaarõ turã ja chõ Santa Cena u nonde. \v 34 Jemo niacuã siqui mose, sã quiaru uchuchua, Santa Cena naa nonde. Eɨ̃ jenye mose, Dios ra siqui turã jẽje cote, jeñumunua nua mose. Seso mose jendea ra secheẽ ataque asenei jẽje cote. \c 12 \s1 Espíritu Turã ño nandechɨsaã saã sacuã mondo nguiã nande ae ae je \p \v 1 Espíritu Turã ngue mbae mee jaaja nande ae ae je ra. —Co esaã nde, co rese eɨco nde, ɨ jaaja que nande je ra. Ũquɨ̃ ndese taembiirandu cote. \v 2 Dios abareã ndese que jẽɨngo tuchɨ nyii ra. Mbia que jemingo tuchɨ dios abareã tubɨrɨã ndese nyii ra. Dios abareã aba cheẽ andu aroneãte. Ũquɨ̃ jẽɨngo Jesucristo rese ũquɨ̃ cote. \v 3 Ã ndese jendua tuchɨ: —Jesús ɨcuãte riqui Dios je co, ɨ mose emo, echeẽ ae chõ ũquɨ̃ nde. Espíritu Turã embucheẽ eã ño nguiã ũquɨ̃. —Jesús rei Dios tuchɨ, ɨ mose emo, echeẽ ae eã ño ũquɨ̃ nde. Espíritu Turã ño embucheẽ nguiã ũquɨ̃. \p \v 4-6 —Co esaã nde, co rese eɨco nde, ɨ jaaja que Dios nande ae ae je ra. Espíritu Turã mɨɨ ño siqui beɨ nguiã nande ja rese co. Jesucristo mɨɨ ño siqui nguiã nanderese co. Jesucristo mo eãte emo. Dios mɨɨ ño siqui nguiã nandembuquirãcuã co no. Dios mo eãte emo. \v 7 Espíritu Turã uquirãcuã teacuquia chõ nguiã nande ae ae je co. Nandeɨco turã ja tuchɨ sacuã Dios rese. \v 8 Espíritu Turã mɨɨ ño siqui nguiã co. Hue rɨ̃ ja eã ño eriqui nguiã uquirãcuã mee nande je. —Nde ra erecheẽ aracua beɨ quia, ɨ chõ nguiã nandemo je. —Nde ra mbia erembaaquiatu turã mbeɨ quia, ɨ chõ nguiã nandemo je no. \v 9 —Jesucristo ra ereɨcua tuchɨ quia nde, ɨ chõ nguiã nandemo je co no. —Mbia rasi ra erembucherõ cherõ mbeɨ quia nde, ɨ chõ nguiã nandemo je co no. \v 10 —Mbia mae sayã nda eresaã saã mbeɨ quia nde, ɨ chõ nguiã nandemo je co no. —Dios cheẽ nda eresenei senei tuchɨ quia mbia je nde, ɨ chõ nguiã nandemo je co no. —Espíritu eɨcua ɨcua beɨ quia nde. Eturã ɨcua. Eɨcuã abe ɨcua no, ɨ chõ nguiã nandemo je co no. —Mbiamo ñee esaã saã tuchɨ quia nde. Mbia cheẽ chumumbara, ɨ chõ nguiã nandemo je co no. —Mbia cheẽ mo eɨcua ɨcua quia mbia je, ɨ chõ nguiã nandemo je co no. \v 11 Eɨ̃ ño Espíritu Turã mɨɨ nguiã ucheẽ mbuchao chao nande je co. Nandechɨsaã saã sacuã mee mee nande ae ae je co. Eɨ̃ ño Espíritu Turã mɨɨ nguiã uquirãcuã mbuchao chao nande je co no. —Co esaã nde, co esaã nde no, ɨ chõ nguiã nande ae ae je co. \s1 Mbae mɨɨ na ño nandeɨco nguiã nande ja \p \v 12 Jesús rete rã ño nandeɨco nguiã nande ã. Nande tubɨrɨãte raque Jesús quiato. Sã aba rete resenda tubɨrɨãte no. Eresa. Erie. Eo. Erete mɨɨ ndaque. Eɨ̃ ño nande no nde. Jesús rete mɨɨ na. \v 13 Jesús rete rã ja chõ nande re. Erete mɨɨ na ño nande ja re. Judíos mo ño nandeɨco nguiã nande ã. Judíos eã abe mo ño nandeɨco nguiã ã no. Mbia rimba mo abe abe nandeɨco ã no. Mbia rimba eã mo abe abe nandeɨco ã no. Mbae mɨɨ na ño nandeɨco nguiã Jesús quiato ja ã. Erete mɨɨ na. Eɨ̃ ño Espíritu Turã mɨɨ nguiã nandemingo ã. \p \v 14 Nanderete mɨɨ ae siqui ãte. Nanderete resenda tubɨrɨãte riqui ã. \v 15 Nandei achõ ñee aroneate. —Eo eã ñochɨ̃ se. Nyebe erete resenda eã se re, ɨ aroneate nandei ñee. Nanderete resenda beɨ chõ nandei re. \v 16 Nandeisa achõ ñee aroneate. —Eresa eã ñochɨ̃ se. Nyebe erete resenda eã se re, ɨ aroneate nandeisa ñee. Nanderete resenda beɨ chõ nandeisa re. \v 17 Nanderesa achõ mose nanderete resenda, ɨ̃ nda nandeɨco rei mbae anuate co. Nandeisa achõ mose nanderete resenda, ɨ̃ nda nandeɨco rei mbae retõ ãte co. \v 18 Dios ae que nanderete resenda mɨɨ ja ja cose ra. —Co tamɨɨ a, co abe tamɨɨ a no, ɨ jaaja que nanderete resenda mɨɨ mɨɨ nda. \v 19 Nanderete resenda mɨɨ mose, eɨ̃ ndei ra nanderete eãte. \v 20 Nanderete resenda ja que Dios mee nande je ra. Nanderete resenda tubɨrɨãte raque. Nanderete mɨɨ tuchɨ chõ ñene. \v 21 —Arerecoã nda se, ɨ aroneate nanderesa ñee nandeo je. —Arerecoã nda se, ɨ aroneate nandeãquĩ nandei je no. \v 22 Ae nanderete resenda ñetẽ tuchɨ nae, ae nanderete resenda quirãcuã nea tuchɨ nae, ũquɨ̃ nguiarei nandechɨreco tuchɨ. \v 23 Ae nanderete resenda aba ɨreɨ̃te nae, ũquɨ̃ nandetea quiatu chõ nguiã. Nandechati turã ño nguiã. \v 24 Ae nanderete resenda checuate riqui nae, ũquɨ̃ nguiatu nandechatiã nguiã. Dios que nanderete resenda saã turã ja ra. Ae nanderete resenda aba ɨreɨ̃te nae, ũquɨ̃ quiatu aba queteamba re. \v 25 Nyebe nanderete resenda riqui nguiã ñee aroneate nanderete resenda nongue je. —Arerecoã nda se, ɨ aroneate ee. Nyebe nanderete resenda riqui nguiã siqui turã ja nyɨese. \v 26 Nanderete resenda mo ndasi mose, nanderete mbasi ja chõ nguiã. Nande ñee turã mose nanderete resenda mo je, nanderete ia ja tuchɨ ra erese. \p \v 27 Ã ño secheẽ tuchɨ ã nde: Cristo rete rã ño nandeɨco ja nguiã nande ã. Cristo rete resenda rã ja chõ nandeɨco nguiã nande ae ae ã. \v 28 —Co esaã nde, co rese eɨco nde, ɨ jaaja chõ Dios nguiã iglesia jenda uquiato je ã. —Cristo chɨmbaaquiatu tuchɨ chõ nde re, ɨ chõ nguiã emo je. —Secheẽ nenei neneisa chõ nde re, ɨ chõ nguiã emo je no. —Mbia mbaaquiatusa chõ nde re, ɨ chõ nguiã emo je no. —Mbia mae sayã esaã saã nguia nde, ɨ chõ nguiã emo je no. —Mbia rasi embucherõ cherõ nguia nde, ɨ chõ nguiã emo je no. —Ayudante eɨco nde, ɨ chõ nguiã emo je no. —Iglesia rerecuarã nde, ɨ chõ nguiã emo je no. —Mbia cheemo esaã saã nguia nde, ɨ chõ nguiã emo je no. \v 29 Cristo chɨmbaaquiatu ja eã ño nande re. Dios cheẽ nenei neneisa ja eã ño nande no nde. Mbia mbaaquiatusa ja eã ño nande no nde. Mbia mae sayã naa naasa ja eã ño nande no nde. \v 30 Mbia rasi mbucherõ cherõsa ja eã ño nande no nde. Mbia cheemo naa naasa ja eã ño nande no nde. Mbia cheemo mbiasa asasa ja eã ño nande no nde. \v 31 Nandecheẽ ño Dios je. —Ndequirãcuã emee na seje. Ae je erecheẽ ñee ure je, eɨ̃ nda ũquɨ̃ mo asaã saã se abe, nande quia ñee Dios je. Mbae turã tuchɨ mo tasenei na jẽje. \c 13 \s1 Nandechesecua eã mose, Dios chirirõ ño nande re \p \v 1 Se nyesecua eã mose mbia rese, secheẽ ɨru ɨru beɨte ra eriqui. Mbia cheẽ nda aɨcua ja raque. Angeles cheẽ abe ra aɨcua raque no. \v 2 Se nyesecua eã mose mbia rese, mbae turã mo naasa eã ño se re. Dios cheẽ nda ambuchecua checua tuchɨ raque. Se ra mbae aɨcua ja raque. Se ra Dios aɨcua tuchɨ raque. Ibi ibate mo nda arusuri raque Dios quirãcuã je. \v 3 Se nyesecua eã mose mbia rese, aɨco chooño mbeɨ chõ nda se. Sembae ra amee ja raque mbia mbaecha reã je. Mbia ra serei raque, se Dios cheẽ nenei nenei mose. \p \v 4 Ae nyesecuate quia mbia rese nae, ũquɨ̃ nguia siqui minguete nguiã mbia je ã. Ũquɨ̃ nguia eturãte riqui nguiã mbia je co. Ũquɨ̃ nguia mae ɨcuã ɨcuã eãte nguiã emo mbae rese ã. Ũquɨ̃ nguia “seaquiatu tuchɨte se”, ɨãte nguiã co. \v 5 Ae nyesecua quia mbia rese nae, ũquɨ̃ nguia “se quiatu”, ɨãte nguiã mbae mo je. Ae aba ɨreɨ̃te nae, ũquɨ̃ mo esaã saã eãte quia co. Ae nyesecua quia mbia rese nae, ũquɨ̃ nguia paama ɨ jeɨ jeɨ eãte nguiã ã. Ũquɨ̃ nguia ndua ɨcuã ɨcuã eãte nguiã emo ɨcuã mose ee ã. \v 6 Ae nyesecua quia mbia rese nae, ũquɨ̃ nguia eya eãte riqui nguiã, emo mbae ɨcuã naa mose ã. Emo mbae turã naa mose quia eyate riqui nguiã ã. \v 7 Ae nyesecua quia mbia rese nae, ũquɨ̃ ñɨmbirãcuã ño nguiã mbae ja je ã. —IƗchõɨño nguiã, ɨã ño nguiã mbia cheẽ je. Siqui tochɨ chõ nguiã. \p \v 8 Dios quiato ra nyesecua beɨ mbia rese, mbae ua ja chee. Dios cheẽ nda nandesenei senei eã emo mose cote. Mbia cheẽ ata mo nda nandesaã eã emo mose cote. Mbia mbaaquiatusa mo eã nda emo mose cote. Ũquɨ̃ nda ua ja chee. Dios quiato quiatu ra nyesecua beɨ quia. \v 9-10 Mbae mɨɨ mɨɨ ño nandeɨcua ɨcua nguiã namo ã. Jesús tu mose quia ra mbae mɨɨ nandeɨcua eã cote. Dios cheẽ mɨɨte nandesenei senei nguia namo ã. Jesús tu mose quia ra mbae nandeɨcua ja cote. \v 11 Señetẽ mose que aɨco ñee ñee mbia riirĩ na nda. Mbia riirĩ na ño ngue aɨco ndua ndua señetẽ mose ra. Mbae que aɨcua ɨcua chõ nguia mbia riirĩ na no nda. Secuasu mose que señetẽ mosenda asecha ja cote ra. \v 12 Mbae cuu rese mae naanguia chõ nandeɨco nguiã mae namo. Jesús tu mose quiatu ra mbae checua ja nande je cote. Mbae mɨɨ mɨɨ ño aɨcua ɨcua nguiã namo co. Jesús tu mose quia ra mbae aɨcua ja cote. \v 13 Ã nandeɨco Dios ɨcuate ã. Ã nandeɨco Jesucristo ru raarõ arõ ã. Ã nandeɨco nyesecua jate mbia rese ã. Nandechesecua mose quiarei, ũquɨ̃ eturã tuchɨ mbae ja sɨ. \c 14 \s1 Mbiamo cheẽ naa naa mose \p \v 1 ¡Jenyesecuase tuchɨ quiatu quia mbia rese jẽ! Jeñee ño nguia Dios je. —Paba, ndequirãcuã emee na seje. Mbae raã naa sacuã ndeje, jenye beɨ chõ nguia Dios je. —Ndecheẽ asenei senei sete ndequirãcuã je, jenye chõ nguia ee. \v 2 Jesús quiato mo mbiamo cheẽ naa naa mose, mbia ra eɨcuayã jate. Dios mɨɨ ño nda eɨcua nguiã. Dios mɨɨ je chõ eriqui nguiã ñee. Uchue sɨ chõ eriqui nguiã ñee. Mbia quia echeẽ ɨcuayãte nguiã. \v 3 Ae Dios cheẽ senei senei nguia, ũquɨ̃ nguia ñee nyecuate nguiã mbia je. Ũquɨ̃ nguia mbia mbaaracua turãte nguiã Jesucristo rɨɨ̃. Ũquɨ̃ nguia mbia mingo uquia tuchɨ nguiã Jesucristo rese no. Ũquɨ̃ nguia mbia mbia tuchɨ nguiã Jesucristo rese no. \v 4 Ae mbiamo cheẽ saã saã nguia nae, mbia mingo uquia reã ño nguiã Jesucristo rese. Ae ae umingo uquia nguiã erese. Ae Dios cheẽ senei senei nguia nae, ũquɨ̃ nguia Jesús quiato mingo uquiate nguiã Jesús rese. \v 5 Mbiamo cheẽ nda jẽsaã aquiatu ja raquete seje chã. Dios cheẽ nenei nenei aquiatu mose, ũquɨ̃ nguia eturã tuchɨ re. Ũquɨ̃ nguia eturã tuchɨ mbiamo cheẽ naa naa sɨ re. Ae mbiamo cheẽ saã saã nguia nae, aque ucheẽ mbiasa mose Jesús quiato je, eturã ño ũquɨ̃ no nde. Jesús quiato mingo uquia chõ nguiã Jesús rese ũquɨ̃. \p \v 6 Se mbiamo cheẽ naa naa mose jẽje, ũquɨ̃ nda jemingo uquia reãte Dios rese. Se ñee nyecua mose jẽje, ũquɨ̃ nguia eturãte re. Ae rese Dios sembiirandu nae, ũquɨ̃ nenei nenei mose jẽje, ũquɨ̃ nguia eturãte re. Se Dios cheẽ mbuchecua tuchɨ mose jẽje, ũquɨ̃ nguia eturãte no nde. Se Dios cheẽ ɨcua ɨcua tuchɨ mose jẽje, ũquɨ̃ nguia eturãte no nde. Mbiamo cheẽ naa naa sɨ. \v 7 Sã música no. Emo flauta mbucheẽ ɨcuã ɨcuã mose, mbia ra tonada ɨcuayãte. Emo guitarra mbucheẽ ɨcuã ɨcuã mose, mbia ra tonada ɨcuayã no. \v 8 Sã soldados no. Emo corneta mbucheẽ ɨcuã ɨcuã mose, soldados ra ɨcoquiatuã. \v 9 Eɨ̃ sɨ chõ jẽ no nde. Jẽ mbiamo cheẽ naa naa mose, mbia ra jeñee ɨcuayãte. Jẽ mbiamo cheẽ naa naa mose, mbia eãsa ñee ñee na ño ũquɨ̃ nde. \v 10 Mbia cheẽ ñumumbarate eriqui rei. Ucheẽ ae raã naa mose, echecuate ee. \v 11 Emo ucheẽ naa naa mose seje, se eɨcuayã mose, mbiamo ño aɨco nguiã ee. Mbiamo ño ae riqui nguiã seje no. \v 12 Espíritu Turã quirãcuã jenyoseɨ tuchɨ quia reae. Coche tuchɨ chõ ũquɨ̃ nde. Jesús quiato mingo tuchɨ sacuã Jesús rese chõ equirãcuã jenyoseɨ jẽ. \p \v 13 Nde mbiamo cheẽ naa naa mose Jesús quiato je, echeẽ na Dios je. —Paba, ndequirãcuã emee na seje. Secheẽ mbiasa sacuã mbia je, ere chõ Dios je. \v 14 Se mbiamo cheẽ naa mose Dios je, acheẽ ñee ndaque Dios je. Mañɨ ae quiatu ñɨ se quia ñee ee. \v 15 Mbiamo cheẽ abe ra asaã saã ndaque Dios je. Secheẽ abe ra asaã saã ee no. Mbia secheẽ ɨcua ja sacuã. Mbiamo cheẽ abe ra asaã saã se ɨraseɨ raseɨ mose. Secheẽ abe ra asaã saã se ɨraseɨ raseɨ mose no. \v 16 Nde mbiamo cheẽ naa naa mose Dios je, mbia ra ndecheẽ ɨcuayãte. Ae eaquiatuãte, ũquɨ̃ nda ndecheẽ ɨcuayãte. Nyebe eriqui nguiã ñee aroneate Dios je nderese. Nyebe nandecheẽ sɨ́ chõ nandesaã Dios je. \v 17 Coche jẽɨngo nguiã ñee Dios je. Jeñee sɨ́ quia nda aba saã Dios je re. Jẽ mbiamo cheẽ naa naa mose ee, jendesenda quia nda jeñee ɨcuayãte nguiã. Ũquɨ̃ mose ra jendesenda jemingo uquia reãte Jesús rese. \v 18 Mbiamo cheẽ aɨcua tuchɨte raque quia jẽsɨ co. Gracias, aete raque quia Dios je ũquɨ̃ nɨɨ co. \v 19 Dios quiato ñumunua mose, acheẽ nyecuase rete ee. Secheẽ jua chõ ndaque. Cinco palabras. Mbiamo cheẽ nda asaã eã ee. Mbiamo cheẽ ɨcuayãte quia ñene. Emo nda ñee oco raque ee, ɨcuayãte rae. \p \v 20 Mbia riirĩ naate ra jẽɨngochɨ̃, Seresenda. Jendua quiatu secheẽ ndese mbia cuasu rã. Coche jẽɨngo nguiã mbia riirĩ na mbae ɨcuã naa ndocoɨ̃. \v 21 Ã ndei Dios cheẽ mbesa ji ã: \q1 Mbiamo tamondo rei secheẽ nenei nenei sacuã ã serimba je. \q1 Secheẽ nda esenei senei ndei serimba je mbiamo cheẽ je. \q1 Aquere ra serimba secheẽ mumba ɨ ɨ tuchɨ querabe, ɨ que Dios ra, \m ɨ que embesa ji ra. \v 22 Jemo mbiamo cheẽ naa naa mose, Jesús quiatoã mundua sacuã Dios rese chõ ũquɨ̃ nde. Jẽ Dios cheẽ nenei nenei mose, Jesús quiato mundua sacuã ño Dios rese chõ ũquɨ̃ no nde. \v 23 Jesús quiato ñumunua nua mose u, sã mbiamo cheẽ naa naa ja eã u. Jẽ mbiamo cheẽ naa naa ja mose ra Jesús quiatoã ñee jẽje. “Earacuayã” ɨ ra ɨque mose mae jendese. \v 24 Coche jẽɨngo nguiã Dios cheẽ nenei nenei ja jeñumunua mose. Jesús quiatoã mo ɨque mose jendea, ndua ndua tuchɨ ra huɨɨcuã ndese. —Seɨcuã tuchɨ chõ aɨco se re, ɨ ra jeñee andu mose. \v 25 Ae rese ndua ndua uchɨangui renda ɨcuã nae, Espíritu Turã ae ra ũquɨ̃ mbuchecua checua nguiã ee. Nyebe ra ngoi ngũíã ndese ñee turã Dios je. —Dios riqui tuchɨ jendese a, ɨ ra ñee jẽje. \s1 Mbae jẽsaã turã turã ja chõ nguia jeñumunua nua mose \p \v 26 —Eɨ̃ jenye quiatu quia ñumunua Jesús rɨɨ̃, ae ra jẽje cote. Emo ɨraseɨ raseɨ. Emo mbia mbaaquiatu quiatu Jesús rɨɨ̃. Emo Dios cheẽ ɨcua ɨcua mbia je no. Emo mbiamo cheẽ naa naa no. Emo mbiamo cheẽ mbiasa asa ee no. Jenyuuru uru chõ nguia. Mbia mingo ja sacuã Dios rese chõ ũquɨ̃ nde. \v 27 Mbiamo cheẽ jẽsaã saã mose ñumunua mose, jẽ nyeremoño ño jeñee ñee. Jenyuuru uru chõ nguia. Sã emo ndiqui echeẽ mbiasa asa. \v 28 Jemo echeemo mbiasa aquiatuã mose, mbiamo cheẽ nda jẽsaã saãchɨ̃, jeñumunua mose. Jeñumunua eã mose quiatu mbiamo cheẽ jẽsaã saã jẽ ae Dios je. \v 29 Ae ra Dios cheẽ senei senei mbia chumunua mose nae, sã nyeremoño ño ñee. Sã eataque ndua ndua ũquɨ̃ ñee ndese. Eɨ̃ ngue ra, ɨ sacuã. Eɨ̃ eã ngue ra, ɨ sacuã abe echeẽ ɨcuã mose no. \v 30 Emo chɨ̃ mose Jesús quiato ataque mbaa quiatu quiatu, emo nda ñeechɨ̃ echeẽ cúaa. —Nde abe ã embuchecua mbia je, ɨ mose Dios emo je, sã ñiinda ñee ja rã nyii. \v 31 —Nde abe ã embuchecua mbia je, ɨ mose Dios jemo je, jenyuuru uru chõ nguia ñee. Mbia Dios cheẽ ɨcua ja sacuã. Mbia siqui tuchɨ sacuã Dios rese. \v 32 —Nde abe ã embuchecua mbia je, ɨ mose Dios emo je, sã emo ndaarõ mbɨrɨ̃ na huɨ̃, emo chɨ̃ mose Dios cheẽ nenei nenei. \v 33 Jemo ñee mose jenongue cheẽ cúa, Dios biãte ũquɨ̃. Jeñee turã mose nyuuru uru, ũquɨ̃ nguia Dios bite re. Eɨ̃ ja chõ Dios quiato nguiã iglesia jenda ja. \v 34 Jeñumunua nua mose Dios rɨɨ̃, cuña mo nda ñeechɨ̃. Eɨ̃ sɨ que Moisés chɨmbesa no nda. Sã cuña ndiqui mbia cheẽ mumbayã mbeɨ. \v 35 —Ũquɨ̃ embuchecua seje, ɨ aroneate cuña ñee mbia chumunua mose. Uchuchua quia cuña ñee ngu je, ñimbaaquiatuse mose. Cuña mo ñee aroneate Jesús quiato chumunua nua ite re. \v 36 —Ɨchõɨño nguiã ¿jenye quia secheẽ mose re? Jẽ nane je eã ngue Dios ñee ndesẽ. Jẽ mɨɨ je eã ngue Dios ñee ndesẽ. \p \v 37 Secheẽ ae eã ambesa nguiã jẽje co. Dios cheẽ ño ambesa nguiã jẽje. —Dios que uquirãcuã mee seje ra. Ucheẽ nenei nenei sacuã, ɨ mose jemo ñee, sã ũquɨ̃ nane ñee serɨɨ̃. —Dios cheẽ tuchɨ chõ Pablo senei senei nguiã, sã ɨ serɨɨ̃. \v 38 Ũquɨ̃ secheẽ isi sereã mose, jẽhuɨ chõ esɨ. Sã eaquiatuã ae riqui. \v 39 ¡Dios cheẽ jẽsenei seneise tuchɨ quiatu jẽ! Jemo mbiamo cheẽ naa naa mose ¡echeẽ nda jẽsiquisã quisãchɨ̃ jẽ! \v 40 ¡Mbae jẽsaã turã turã ja chõ nguia jeñumunua nua mose jẽ! Jenyuuru uru turã ño nguia. \c 15 \s1 Cristo quera sɨ mose \p \v 1 Dios cheẽ turã ngue asenei senei nguia jẽje Jesucristo rɨɨ̃ nae, ũquɨ̃ sɨ́ rese chõ aɨco nguiã jemundua ndua co. Ũquɨ̃ ngue jẽisi turãte. Jẽɨngo beɨte ũquɨ̃ ndese ũquɨ̃. \v 2 Ũquɨ̃ ndiqui jemingo beɨte ũquɨ̃, jẽtesareɨã mose secheẽ sɨ. Ũquɨ̃ jẽɨngo Jesucristo ɨcua ɨruã ũquɨ̃. \v 3 Ae Dios senei senei seje nae, ũquɨ̃ nane ngue asenei senei jẽje ra: Jesucristo que mano nandeɨcuã ndiquicharõ. Embesa ji cheẽ nguire. \v 4 Mbia que echati rei. Tres días mose que quera sɨ. Embesa ji cheẽ nguire. \v 5 Quera sɨ mose que nyecua Pedro je. Aquere que nyecua uchɨmbaaquiatu doce je cote. \v 6 Quinientos uquiato je que nyecua cote. Hue equiato chɨ ja mose ñumunua. Ũquɨ̃ tubɨrɨãte riqui ã. Emo emo ngue mano nda. \v 7 Nyecua que Jacobo abe je cote no. Aquere que nyecua uchɨmbaaquiatu jaje cote. \v 8 Nyecua nyecua jare mbia je que nyecua chee se abe je cote ra. Sã cuña ndiqui erã mo mbua no, ũquɨ̃ na sɨ chõ aɨco rei nguiã se co. \v 9 Se quia señetẽ jiri riqui nguiã Jesús chɨmbaaquiatu ataque sɨ co. —Jesús chɨmbaaquiatu chõ se re, ae eã jiri quia co. Seɨcuã tuchɨ quiatu ngue Dios quiato je nyii re. \v 10 Dios turã ae semingo turã nguiã co cote. Dios turã ñooño eã ño eriqui nguiã seje co. Se abe que serecoteã jiri riqui nguiã Jesús rese echɨmbaaquiatu ataque sɨ ra. Mbae raã naa Jesús je. Se ae eã ño ngue aɨco nguiã mbae rese. Dios turã ae ngue semingo nguiã mbae rese. \v 11 —Aba Dios cheẽ senei senei tuchɨte quia reae, ure ãte equia co. Ũquɨ́ã ñene. Uresenei senei ja chõ equia ã ndesẽ. Jẽ ngue urechɨsenei senei jẽisi turãte quia resẽ. \s1 Mbia raaque quera sɨ mose \p \v 12 —Cristo que quera sɨ manonde ra, ure que equia erenei nenei jẽje. Urecheẽ ngue jẽisi turã ndei nyii. ¿Mbaerã jemo ndiqui ñee cote re? —Mbia raaque ra querayã mbeɨ, ɨ cote re. \v 13 ¿Cristo raaque beɨ namo nde? —Mbia raaque ra querayã mbeɨ, jenye mose, ¿mañɨ Cristo raaque quera re no? \v 14 Cristo raaque quera sɨ eã mose, eɨ̃ nda ureɨco rei echeẽ nenei nenei ɨru chõ. Eɨ̃ nda Jesucristo jẽɨcua ɨru chõ ndei. \v 15 Cristo raaque quera sɨ eã mose, eɨ̃ nda ureɨco rei ñee ñooño Dios rɨɨ̃ mbia je. —Dios que Cristo mbuquera sɨ ra, ure beɨ equia ã ndesẽ. Mbia raaque quera sɨ eã mose, ɨ̃ nda Dios Jesucristo raaque mbuquera sɨ eã ndei no. \v 16 Mbia raaque querayã mose, eɨ̃ nda Cristo raaque quera eãte rei no. \v 17 Cristo raaque quera eã mose, eɨ̃ nda jẽɨngo rei Cristo ɨcua ɨru no. Eɨ̃ nda jẽɨngo rei jẽɨcuã nderequia beɨte no. \v 18 Eɨ̃ nda Cristo quiato quiachã mbeɨ rei manonde no. \v 19 A mɨɨ eã ño Cristo riqui nguiã nanderese. Nandemanonde abe ra eriqui beɨ nanderese no. A mɨɨ mose, eɨ̃ nda nandeya eã tuchɨte riqui rei mbia mo sɨ no. \v 20 Cristo que quera sɨ ra. Ae beɨ tuchɨ. Ae rane ngue quera nyii ra. Nyebe ra mbia abe quera sɨ eraã sɨ cote no. \v 21 Adán mɨɨ nane ngue mano huɨɨcuã je cose ra. Nyebe nandeɨco nguiã mano mano mbeɨ cote. Eɨ̃ sɨ chõ Cristo mɨɨ quera sɨ nguiã cote. Nyebe ra uquiato mbuquera sɨ ja cote. \v 22 Sã nandeɨco mano mano ja Adán nduɨ ã no, eɨ̃ sɨ ra Cristo nandembuquera quera no. \v 23 Dios que Cristo rane mbuquera nandesɨ ra. Cristo tube mose, uquiato raaque ra embuquera ja cote. \v 24 Cristo tube mose ra mbae ibi jenda ua ja cote. Mbia mo nda siquíã ererecua cote. Cristo ra mbae mee ja Dios je cote. Cristo ra mbia rerecua mbutiã ja cote. \v 25 Ererecuarã tuchɨ ra Cristo cote. Uquiatoã nda embuquiachã ja tuchɨ chee cote, ae siqui mose ererecuarã. \v 26 Mbia mano mano mose, Cristo biãte ũquɨ̃. Ũquɨ̃ abe ra Cristo mbuquiachã tuchɨ mbia sɨ cote. Mbae ɨcuã ataque ra embuquiachã ja rã nyii. \v 27 Dios que mbae mee ja Cristo je ra. Cristo mbae rerecua ja tuchɨ sacuã. —Cristo ra mbae rerecua ja tuchɨ, ɨ ñɨ embesa ji re. Dios rerecua eã ndaque. Mbae ja rerecua chõ nda Cristo. \v 28 Dios mbae mee ja mose Cristo je, Cristo ra ñɨmee Dios je cote no. Eriirĩte quia ñene. Eɨ̃ nda Dios mbia rerecua ja tuchɨ cote. \p \v 29 Emo emo ño bautizar ɨ nguiã eraaque rɨɨ̃ ũquɨ̃. Eraaque quera sɨ eã mose ¿mbaerã ũquɨ̃ ndiqui bautizar ɨ eraaque rɨɨ̃ nde? \v 30 Mbia raaque quera eã mose, eɨ̃ nda ureɨco rei Dios cheẽ nenei nenei ãte mbia je co. Eɨ̃ nda mbia riqui rei ureɨquia serɨ̃ serɨ̃ ãte. \v 31 Mbia “taɨquia” ɨ beɨ beɨte quia seje ã. Acheẽ ñooño eãte jẽje. Sã seyate riqui jendese co no. \v 32 Nyacua rã tuchɨ que Efeso jenda riqui seje ra. Ũquɨ̃ ngue asiquisã tuchɨ rei quia ñee nda. Eɨ̃ nda asiquisã quisã ɨru rei no, mbia raaque quera eã mose. Mbia raaque quera eã mose, eɨ̃ nda nandeɨco rei ñee. —Mbae nandembei chooño. Mbae nandeu chooño. Mano mbeɨ cote, ɨ. \v 33 —Eɨ̃ jenye quiatu ¡ɨchɨ̃ nda mbia jembɨɨrɨ̃ ɨrɨ̃ jẽ! Jeɨngo mose mbia ɨcuã ndese, jembɨɨcuã ɨcuã nda jẽ abe cote. \v 34 Jendua quiatu. Mbae turã nguiatu jẽsaã saã nguia. Mbae ɨcuã jẽsaã eã nguiatu quia. Jemo emo ndiqui Dios ɨcuayãte ũquɨ̃. Aba ɨreɨ̃ tuchɨ quiarei ũquɨ̃. \s1 Jesús quiato rete yasu ja ra cote \p \v 35 Jemo nda ñee ndei. —¿Mañɨ nda eraaque quera sɨ re? ¿Mañɨ nda erete cote re? ɨ ra jemo ñee ndeae. \v 36 Ndua eã ño nguiã ũquɨ̃. Sã nandeɨco mbae eɨ̃ tiquia no. Mbae eɨ̃ nda soõ suri sacuã cote. Eɨ̃ sɨ chõ nda nanderete soõ nandemano mose. Nanderete yasu sacuã cote. \v 37 Sã nandeɨco mbae eɨ̃ tiquia no. Ei ra nandechitiquiayã. Ieɨ̃ achõ ño nandechitiquia nguiã. Quiata a eɨ̃. Mbaemo eɨ̃ abe no. Ei quia nda suri nguiã cote. \v 38 —Ɨ̃ ño nda ndei, ɨ chõ Dios nguiã mbae eɨ̃ jaje. \v 39 Nanderete rã ño mbae eɨ̃ nde. Eɨ̃ ja eã ño mbae rete re. Emo ño mbia rete no nde. Emo ño quiaa rɨɨnda rete no nde. Ae mbebe quia, erete ae chõ ũquɨ̃ no nde. Sɨra ae erete mo no nde. \v 40 Ibatenda ae rei erete mo no. Ibi jenda ae erete mo no. Ibatenda ae rei erete turã mo no. Ibi jenda ae rei erete turã mo no. Eɨ̃ ja eã ño mbae rete re. \v 41 Nyasi rendi rã eã ño tenda rendi re. Nyasi tata rendi rã eã abe no. Nyasi tata rendi chɨabi abi chõ eno nde. Erendi turã ja raque. \p \v 42 Eɨ̃ sɨ chõ mbia raaque quera je re. Ae mbia raaque nandechitiquia quia nae, ũquɨ̃ ndei soõ je ũquɨ̃. Ae ra quera sɨ nae, ũquɨ̃ nda soõ eã mbeɨ cote. Manoa mbeɨ ra eno. \v 43 Ae nandechitiquia quia nae, eraaque tuchɨ chõ ũquɨ̃ nde. Ae ra quera sɨ nae, enininya tuchɨ chõ ũquɨ̃ cote re. Etiquia mose, equirãcuã nea tuchɨ chõ aque mose re. Equera sɨ mose, equirãcuã tuchɨ chõ aque mose cote re. \v 44 Ã nanderete nandereco ã nae, erete achõ ño ũquɨ̃ nde. Quera sɨ mose ra nyiicabo tuchɨ cote. Mbae ibi jenda ra mano ja. Ae ibi jenda eã nae, ũquɨ̃ nda manoa no. \v 45 Ã ndei embesa ji cheẽ ã: “Ae Dios chao Adán nyii nae, aque reco que siqui rei nyii ra”, ɨ que embesa ji ra. Ae tu Adán nduɨ Jesucristo, mbia mingo beɨsa rei aque. \v 46 Ã nanderete nandereco ã nae, mano mano mbeɨ arõte. Ũquɨ̃ nane nandereco nanderete ã. Aquere quiatu ra nanderetemo nandereco cote. Manoa mbeɨ sacuã cote. \v 47 Ae Dios chao Adán nyii nae, ibi je chõ eao nguiã nyii. Nyebe ibi jenda beɨ ae re. Ae tu Adán nduɨ nae, Jesucristo ɨ equia ee nae, ibatenda chõ aque re. \v 48 Ã nanderete nandereco ã nae, Adán ndete rã sɨ chõ nanderete nandereco nguiã ã. Ibi jenda chõ ã nanderete re. Ae nanderete ra quera sɨ nae, ibatenda rete rã ño nda ũquɨ̃ cote. \v 49 Ae Dios chao ibi je nyii nae, Adán ɨ equia ee nae, aque rã sɨ chõ nandeɨco nguiã nande abe namo ã. Aquere ra nandeɨco ibatenda rete rã cote. \v 50 Nanderoo achõ ño nanderete re. Nanderuqui abe no. Ũquɨ̃ oso aroneate ibate Dios récuaa. Ae mano nguia soõ nae, ũquɨ̃ nyoɨ aroneate Dios récuaa. Ae mbia riqui manoa mbeɨte nae, huee nanderoo oso aroneate. \p \v 51 Ae rese mbia riqui jiranuate nae, ũquɨ̃ tasenei na jẽje. Nandemano ja eã ndae. Nandechiicabo ja chõ ndae. \v 52 Corneta pu ɨ mose ra Dios nanderete mbuchiicabo asi cote. Nanderesa pirirã ɨ rã nda Dios nanderete mbuchiicabo asi. Corneta pu ɨ mose ra eraaque abe quera sɨ manoa mbeɨ nonde cote. Aque mose ra nandechiicabo beɨ nande abe cote. \v 53 Ae nanderete nandereco namo ã nae, ã nda nyiicabo tuchɨ cote. Manoa mbeɨ sacuã cote. Soõ eã mbeɨ nonde cote. \v 54 Nanderete nyiicabo mose, ũquɨ̃ mose ra embesa ji cheẽ ɨo cote: “Nandemano ngue ua tuchɨ cote ra”, ɨ ñɨ embesa ji re. \v 55 Nanderasi ra nandeɨquiayã cote. Ibicua ra nanderaaroã cote. \v 56 Nandeɨcuã ño nandemano mbu uquia nguiã nande je co. Moisés chɨmbesa chõ nandeɨcuã mbuchecua nguiã nande je co. \v 57 Dios ra nandemano siquisã mbeɨ nandesɨ cote Jesucristo rɨɨ̃. Nyebe nandeɨco nguiã gracias ɨ tuchɨ Dios je ã cote. \v 58 Seresenda ¡jeñimbirãcuã tuchɨ quiatu quia jẽ! ¡Jesucristo rese jẽɨngo beɨ quiatu quia jẽ! ¡Echeẽ jẽsenei senei mbeɨ tuchɨ quiatu quia jẽ! Ae jẽsaã saã nguia Jesucristo rese nae, jẽsaã ɨru ɨruã ño nguiã ũquɨ̃. \c 16 \s1 Ofrenda jembae jendecoquiatu, ɨ Pablo \p \v 1 Ae ofrenda ra jemondo Jesús ɨcuasa je nae, ũquɨ̃ tasenei jẽje. Acheẽ ngue Jesús quiato je ra. Galacia jenda je ra. Eraã sɨ chõ jẽɨngo ae. \v 2 Domingo mose beɨ jẽɨngo mbae rerecúe cúe ae. Ofrendar ã. Ae mbae isi atate quia, sã aque mbae rerecúe ata jiri ae. Ae mbae isi mɨɨte quia, sã aque co mɨɨ jiri rerecúe ofrendarã ae. Ũquɨ̃ jemunua ɨno seso nonde jendea ae. Eɨ̃ mose ra ofrendarã jẽsaã eã seɨco mose jendese cote. \v 3 Secuasẽ mose huee, jeñɨmondo sacuã mo jẽirabo ɨno, ofrenda rerao sacuã. Cartas nandemondo ũquɨ̃ oo. Ofrenda rese. Ũquɨ̃ nda amondo Jerusalén ña. Ofrenda rerao sacuã hue jenda Jesús quiato je. \v 4 Ofrenda tubɨriã mose ra aso se abe erese. \s1 Aso ra jendea, ɨ Pablo \p \v 5 Macedonia ñɨ nane nda acua. Aquere ra aso ngasẽ jẽje cote. \v 6 Aɨco arete jiri ra jendese huee reae. Ama mose beɨ ra aɨco jendese huee reae. Eɨ̃ jenye nda sembucuata turã mondo cote, seso mose mbaranguiti. \v 7 Amaeño sereãte jendese secua mose. Aɨco arese rete jendese huee, Dios eno ɨ mose seje. \v 8 Efeso taɨco are rã nyii. Fiesta de Pentecostés mose. \v 9 Dios cheẽ asenei senei arõ tuchɨte mbia je a. Mbia seanduse rete. Emo emo ɨcuã ɨcuãte riqui Dios cheẽ nenei nenei mose seje ã no. \p \v 10 Timoteo ngasẽ mose jẽje ¡jẽisi turã ño jẽ! ¡Sã eɨreɨ̃ nguíã tuchɨ jẽsɨ jẽ! Se rã sɨ chõ eriqui beɨ nguiã Dios cheẽ nenei nenei mbia je aque. \v 11 ¡Nyebe jemo Timoteo isiteã eã jẽ! ¡Jembucuata turã ño ɨmbu seje jẽ! Aɨco eraarõ arõ tuchɨ se a. Nanderesenda ataque rese. \p \v 12 Acheẽ ndei que nanderesenda Apolos je ra. —Nde abe eso erea, ae rei que ee jenɨɨ nda. Oso sereã ngue namo nda. Osobi mose quia nda esɨ nguiã jendea cote. \s1 Pablo ñee huɨ beɨ \p \v 13 ¡Jendua tuchɨ quiatu quia jẽ! ¡Jesucristo jẽɨcua tuchɨ quiatu quia jẽ! ¡Jẽsiquicheã tuchɨ quiatu quia jẽ! ¡Jẽquirãcuã tuchɨ quiatu quia jẽ! \v 14 ¡Mbia rese jenyesecua tuchɨ quiatu quia mbae raã naa mose jẽ! \v 15 Seresenda, jẽɨngo Estéfanas chuchua jenda ɨcua jate ũquɨ̃. Ũquɨ̃ nane tuchɨ ngue Jesús ɨcua Acaya jenda nyii nae. Ũquɨ̃ ndiqui mbae mondo mondo beɨ Jesús quiato je ũquɨ̃. Ũquɨ̃ ndiqui mbae raã naa mbeɨ Jesús quiato je ũquɨ̃. \v 16 Ũquɨ̃ na sɨ chõ jẽɨngo. Ũquɨ̃ ñee nda jemumbachɨ̃. Ae Dios cheẽ senei senei nguia nae ¡ũquɨ̃ ñee nda jemumbachɨ̃ jẽ! \v 17 Seya tuchɨ Estéfanas ngaẽ mose serea. Fortunato abe. Acaico abe. Ũquɨ̃ ngue sembia tuchɨ ngaẽ jẽɨngoã mose a ra. Ae jẽsaã aroneate quia seje nae, ũquɨ̃ ño ngue esaã ngaẽ seje a ra. \v 18 Ũquɨ̃ ngue sechɨã mbucoite Dios rese ra. Jeñɨa abe mbucoite ereae. Gracias jenye beɨ ũquɨ̃ je. \p \v 19 Jesús quiato Asia jenda ja chõ saludos mondo quia jẽje aque. Aquila abe saludos mondo quia jẽje aque. Priscila abe. Ae Jesús quiato ñumunua nua nguia ũquɨ̃ nyuchua nae, ũquɨ̃ ja abe saludos mondo quia jẽje Jesucristo rɨɨ̃ aque. \v 20 Jesús quiato a jenda ja saludos mondo quia jẽje aque. Jenyɨquiaama ama ja quiatu quia Jesús rɨɨ̃. \p \v 21 Seo je tuchɨ co saludo ambesa mondo quia jẽje aque. Pablo tuchɨ chõ se re. \v 22 Emo nyesecuayã mose Jesucristo rese, sã Dios embasi. Echu, Jesucristo. \v 23 Jesucristo turã nda siqui jendese chã. \v 24 Achesecua ja chõ nguiã jendese Jesucristo rɨɨ̃ co. Amén.