\id MAT - Sranan Tongo NT -Suriname 2002 (DBL -2013) \h Mateus \toc1 A Bun Nyunsu soleki fa Mateus skrifi en \toc2 Mateus \toc3 Mat \mt2 A Bun Nyunsu soleki fa \mt1 Mateus \mt2 skrifi en \imt1 Wan wortu na fesi \ip Efu wi leisi a buku Mateus bun, dan wi e si tak' a skrifi nanga a Owru Testamenti na ini prakseri. Furu leisi a e sori go na a Owru Testamenti. Tapu sowan fasi a skrifiman wani tak' den Dyusma mus ferstan a boskopu wan krin fasi. A wani sori den tak' sani san Gado ben pramisi ini a Owru Testamenti, kon psa di Masra Yesus kon na grontapu. Mateus e si Yesus leki wan leriman di kon fu leri wi fa Gado wani tiri libisma leki kownu. Dati wi kan si na den bigi preiki fu Yesus, di Mateus e tyari kon na fesi (Mat 5–7). \iot San de ini a buku disi: \io1 Fa Yesus gebore èn fa A bigin En wroko (1:1 – 4:25) \io1 A wroko fu Yesus ini Galilea (5:1 – 18:35) \io1 Yesus e go na Yerusalem (19:1 – 20:34) \io1 A laste wiki (21:1 – 27:66) \io1 Yesus opo baka na dede (28:1-20) \c 1 \s1 Den afo fu Yesus Kristus \r Lukas 3:23-38 \p \v 1 Disi na den afo fu Yesus Kristus. Yesus ben de wan bakapikin fu David, nanga fu Abraham. \q1 \v 2 Abraham ben de a p'pa fu Isak, \q1 Isak ben de a p'pa fu Yakob, \q1 èn Yakob ben de a p'pa fu Yuda \q2 nanga den brada fu en. \q1 \v 3 Nanga Tamar Yuda kisi Peres \q2 nanga Sera. \q1 Peres ben de a p'pa fu Hesron, \q1 èn Hesron ben de a p'pa fu Aram. \q1 \v 4 Aram ben de a p'pa fu Aminadab, \q1 Aminadab ben de a p'pa \q2 fu Nakson, \q1 èn Nakson ben de a p'pa \q2 fu Salmon. \q1 \v 5 Nanga Rakab Salmon kisi Boas. \q1 Nanga Ruth Boas kisi Obed, \q1 èn Obed ben de a p'pa fu Isai. \q1 \v 6 Isai ben de a p'pa \q2 fu kownu David. \b \q1 David kisi Salomo \q2 nanga a frow fu Uria. \q1 \v 7 Salomo ben de a p'pa \q2 fu Rekabeam, \q1 Rekabeam ben de a p'pa fu Abia, \q1 èn Abia ben de a p'pa fu Asa. \q1 \v 8 Asa ben de a p'pa fu Yosafat, \q1 Yosafat ben de a p'pa fu Yoram, \q1 èn Yoram ben de a p'pa fu Usia. \q1 \v 9 Usia ben de a p'pa fu Yotam, \q1 Yotam ben de a p'pa fu Akas, \q1 èn Akas ben de a p'pa fu Hiskia. \q1 \v 10 Hiskia ben de a p'pa fu Manasa, \q1 Manasa ben de a p'pa fu Amon, \q1 èn Amon ben de a p'pa fu Yosia. \q1 \v 11 Yosia ben de a p'pa fu Yekonya \q2 nanga den brada fu en. \x * \xo 1:11 \xt 2Kron 24:14-15; 2Kron 36:10; Jer 27:20\x* \m Ini a ten dati srudati fu Babiloniakondre ben teki a kondre fu den Dyusma abra, dan den tyari den Dyu gwe na Babiloniakondre. \b \p \v 12 Baka di den tyari den gwe, \q1 Yekonya kisi Sealtiyel, \q1 èn Sealtiyel ben kisi Serubabel. \q1 \v 13 Serubabel ben de a p'pa \q2 fu Abihud, \q1 Abihud ben de a p'pa fu Elyakim, \q1 èn Elyakim ben de a p'pa fu Asor. \q1 \v 14 Asor ben de a p'pa fu Sadok, \q1 Sadok ben de a p'pa fu Akim, \q1 èn Akim ben de a p'pa fu Elihud. \q1 \v 15 Elihud ben de a p'pa fu Eleasar, \q1 Eleasar ben de a p'pa fu Matan, \q1 èn Matan ben de a p'pa fu Yakob. \q1 \v 16 Yakob ben de a p'pa fu Yosef, \q1 èn Yosef ben de a masra fu Maria. \q1 Maria ben de a m'ma fu Yesus, \q2 di den sma e kari Kristus. \p \v 17 So wi e teri tin-na-fo afo fu Abraham kon miti David, nanga tin-na-fo afo fu David kon miti a ten di den feyanti fu den Dyusma ben tyari den gwe na Babiloniakondre. Dan fu a ten di den Dyusma ben de ini Babiloniakondre, kon miti a ten di a Mesias gebore, wi e teri tin-na-fo afo tu. \s1 Fa Yesus kon gebore \r Lukas 2:1-7 \p \v 18 Na so Yesus Kristus kon gebore. Maria, a m'ma fu Yesus, ben de fu trow nanga Yosef. Ma fosi den go libi makandra, Maria ben hori bere. Ma na a Santa Yeye ben meki dati psa. \x * \xo 1:18 \xt Luk 1:27\x* \v 19 Dan fu di Yosef ben de wan bun sma, a ben wani kibri Maria fu a syen di a bo kisi te sma bo yere a sani disi. Fu dat'ede a ben wani prati nanga en na wan safri fasi. \v 20 Ma di Yosef prakseri a sani dati, ne wan engel fu Masra sori ensrefi na en ini wan dren. A engel taigi en taki: “Yosef, bakapikin fu David, yu no abi fu frede fu teki Maria leki yu wefi. Bika na a Santa Yeye meki tak' a de nanga bere. \v 21 A sa kisi wan manpikin, di yu mus kari Yesus. Bika na En sa ferlusu En pipel fu den sondu.” \x * \xo 1:21 \xt Luk 1:31\x* \v 22 Ala den sani disi psa, fu meki a sani san Masra ben meki a profeiti taki kon tru. A ben taki: \v 23 “Luku, wan yongu uma di noiti no sribi nanga wan man ete, sa kisi bere. A sa kisi wan manpikin, di den sa kari Emanuel.” (Emanuel wani taki: Gado de nanga wi.) \x * \xo 1:23 \xt Jes 7:14\x* \p \v 24 Di Yosef wiki, a du san a engel fu Masra taigi en, a trow nanga Maria. \v 25 Ma a no sribi nanga en leki man nanga frow te leki Maria kisi a boi. Di A gebore Yosef kari En Yesus. \x * \xo 1:25 \xt Luk 2:21\x* \c 2 \s1 Den koniman di kon luku Yesus \p \v 1 Yesus gebore ini a foto Betlehem na ini a distrikti Yudea. Ini a ten dati kownu Herodes ben e rigeri Israelkondre. Ini a srefi pisten dati koniman\f + \fr 2:1 \ft Den koniman dati ben e ondrosuku stari.\f* di ben libi na a sei pe son e opo, kon na Yerusalem. \v 2 Dan den aksi den sma taki: “Pe a Kownu fu den Dyusma de, di gebore? Bika wi si wan spesrutu stari na a sei pe son e opo di e sori tak' A gebore. Dat' meki wi kon fu anbegi En.” \p \v 3 Kownu Herodes skreki di a yere a sani dati. Ala den sma fu Yerusalem skreki tu. \v 4 Dan Herodes meki ala den prenspari domri nanga den sabiman fu Gado wèt kon makandra. Dan a aksi den pe a Mesias bo gebore. \v 5 Den man taigi en taki: “Ini Betlehem na ini Yudea. Bika a profeiti ben skrifi taki: \q1 \v 6 Betlehem ini Yudeakondre, \q2 yu na wan fu den moro prenspari foto \q2 mindri den foto fu Yuda. \q1 Bika na ini yu \q2 a fesiman sa kmoto, \q1 di sa tiri Mi pipel Israel.” \x * \xo 2:6 \xt Micha 5:1\x* \p \v 7 Dan Herodes seni kari den koniman tapu wan kibri fasi, fu aksi den fin'fini oten den si a stari fu a fosi leisi. \v 8 Baka dati a taigi den taki: “Un go na Betlehem go suku alape pe a pikin de. Te un feni en, un mus kon taigi mi wantron, bika mi wani go fu anbegi En tu.” \p \v 9-10 Di den koniman arki san Herodes taki, den gwe. Ne den si a stari baka di den ben si na a sei pe son e opo. Den man ben prisiri srefsrefi di den si a stari. Ne a stari go na den fesi te kon miti a presi pe a pikin ben de. \v 11 Di den go ini a oso, den si a pikin nanga en m'ma Maria. Ne den fadon tapu den kindi èn den anbegi a pikin. Dan den puru den diri sani di den ben tyari gi a pikin kon na doro: gowtu, wierook, nanga mirre. \v 12 Ma Gado warskow den man ini wan dren fu no drai go moro na Herodes. So den teki wan tra pasi drai go baka na den kondre. \s1 Yosef nanga Maria lowe go na Egipte \p \v 13 Di den koniman gwe, ne wan engel fu Masra, sori ensrefi na Yosef ini wan dren. A engel taki: “Opo, teki a pikin nanga en m'ma, dan un lowe go na Egipte. Un mus tan drape te leki mi sa taigi unu tak' un kan drai kon baka. Bika Herodes sa meki den suku a pikin fu kiri en.” \v 14 So Yosef opo, a teki a pikin nanga en m'ma, dan a srefi neti dati den teki pasi go na Egipte. \v 15 Den tan drape te leki Herodes dede. Dan na so a sani san Masra ben meki a profeiti taki kon tru. A ben taki: \q1 Fu Egipte Mi kari Mi Manpikin. \x * \xo 2:15 \xt Hos 11:1\x* \s1 Herodes kiri den pikin \p \v 16 Ma di Herodes kon ferstan tak' den koniman hori en na spotu, en ati teki faya. Dat' meki a seni srudati fu kiri ala pikin boi te nanga tu yari na ini Betlehem nanga a heri kontren drape. Bika di a aksi den, den koniman ben taigi en tak' na sowan pisten kba di den ben si a stari. \v 17 Di Herodes kiri den pikin, dan a sani san a profeiti Yeremia ben taki kon tru. A ben taki: \q1 \v 18 Furu krei nanga dyeme \q2 de fu yere ini Rama. \q1 Na Rachel e krei \q2 fu en pikin ede. \q1 A no wani fu sma trowstu en, \q2 bika den pikin no de moro. \x * \xo 2:18 \xt Jer 31:15\x* \s1 Den drai go baka na Israel \p \v 19 Baka di Herodes dede, ne wan engel fu Masra kon sori ensrefi na Yosef na ini wan dren di a ben de ini Egipte ete. \v 20 A engel taki: “Opo, teki a pikin nanga en m'ma, dan un drai go baka na Israelkondre. Bika den sma di ben wani kiri a pikin, dede.” \v 21 So Yosef opo, a teki a pikin nanga en m'ma, dan den go na Israel. \v 22 Ma di Yosef yere tak' Arkelaus ben tron kownu fu Yudea na a presi fu en p'pa Herodes, a kon frede fu go drape. Dan fu di Gado warskow en na ini wan dren, a go na a distrikti Galilea. \v 23 Di den doro drape, den go libi ini wan foto di den e kari Nasaret. Na so a sani san den profeiti ben taki kon tru. Den ben taki: \q1 Den o kari En wan Nasaretsma. \x * \xo 2:23 \xt Mrk 1:24; Luk 2:39; Yoh 1:45\x* \c 3 \s1 Yohanes a Dopuman \r Markus 1:2-8; Lukas 3:1-17; Yohanes 1:6,19-34 \p \v 1 Someni yari na baka, Yohanes a Dopuman bigin preiki ini a Dreisabana fu Yudea. \v 2 A taigi den sma taki: “Un drai un libi, bika her'esi Gado o bigin tiri libisma.” \x * \xo 3:2 \xt Mat 4:17; Mrk 1:15\x* \v 3 A profeiti Yesaya ben taki fu Yohanes di a taki: \q1 Wan sma e bari wroko \q2 ini a dreisabana taki: \q1 Meki pasi klari gi Masra, \q2 puru ala boktuboktu gi En. \x * \xo 3:3 \xt Jes 40:3\x* \p \v 4 Yohanes ben e weri krosi di meki fu kameel-wiwiri, èn a ben e tai wan leribuba na en bere. A ben e nyan sprenka nanga bus'oni. \x * \xo 3:4 \xt 2Kron 1:8\x* \v 5 Dan den sma fu Yerusalem, nanga den sma fu a heri distrikti Yudea, sosrefi den sma fu a heri kontren na a Yordanliba, hari go na Yohanes. \v 6 Dan a dopu den ini a Yordanliba te den ben taki sortu sondu den du. \p \v 7 Furu fu den Fariseiman nanga Saduseiman kon na Yohanes fu teki dopu tu. Ma di a si den, a taigi den taki: “Un sneki unu! Suma gi un wan pingi fu lon gi a strafu fu Gado di de fu kon? \x * \xo 3:7 \xt Mat 12:34; 23:33\x* \v 8 Efu trutru un drai un libi, meki a de fu si dan. \v 9 Un no mus prakseri tak' un kan taigi unsrefi taki: ‘Wi na bakapikin fu Abraham.’ Bika mi e taigi un taki: Gado kan meki den ston disi tron bakapikin fu Abraham. \x * \xo 3:9 \xt Yoh 8:33\x* \v 10 A aksi de klar'klari kba na den rutu fu den bon. Ibri bon di no e gi bun froktu, den o kapu puru èn fringi go ini a faya. \x * \xo 3:10 \xt Mat 7:19\x* \p \v 11 Mi e dopu unu nanga watra leki wan marki tak' un drai un libi. Ma a Wan di e kon na mi baka abi makti moro mi. Mi no warti srefi fu tyari En susu gi En fu A weri. Na En o dopu unu nanga a Santa Yeye èn nanga faya. \v 12 A hori En wrokosani na ini En anu fu wai a buba puru ini a aleisi. A aleisi A o poti na ini maksin, ma den buba A o bron na ini faya di no man dede.” \s1 A dopu fu Yesus \r Markus 1:9-11; Lukas 3:21-22; Yohanes 1:32-34 \p \v 13 Yesus kmoto fu a distrikti Galilea go na Yohanes na a Yordanliba, fu Yohanes dopu En. \v 14 Ma Yohanes no ben wani dopu En. A taigi En taki: “Fa Yu kan kon na mi fu mi dopu Yu? Na Yu mus dopu mi!” \p \v 15 Ma Yesus piki en taki: “Yu kan dopu Mi, bika a fiti fu un du ala sani soleki fa Gado wani.” Dan Yohanes dopu Yesus. \p \v 16 Fa Yesus dopu, A kmoto wantron na ini a watra. Ne heimel opo, èn Yohanes si fa a Yeye fu Gado saka leki wan doifi kon tapu Yesus. \v 17 Dan wan sten kmoto fu heimel taki: “Disi na Mi Manpikin di Mi lobi. Mi abi prisiri nanga En.” \x * \xo 3:17 \xt Gen 22:2; Ps 2:7; Jes 42:1; Mat 12:18; 17:5; Mrk 1:11; Luk 9:35\x* \c 4 \s1 Didibri tesi Yesus \r Markus 1:12-13; Lukas 4:1-13 \p \v 1 Baka dati a Santa Yeye tyari Yesus go na ini a dreisabana fu didibri tesi En. \x * \xo 4:1 \xt Heb 2:18; 4:15\x* \v 2 Yesus tan drape fotenti dei nanga fotenti neti sondro fu nyan. Baka dati angri bigin kiri En. \v 3 Dan didibri go tesi Yesus. A taigi En taki: “Efu Yu na a Manpikin fu Gado, taigi den ston disi fu den tron brede.” \p \v 4 Ma Yesus piki en taki: “A skrifi taki: \q1 Wan sma no sa libi \q2 fu brede wawan, \q1 ma fu ala wortu di Gado e taki.” \x * \xo 4:4 \xt Deut 8:3\x* \p \v 5 Baka dati didibri tyari Yesus go na a santa foto Yerusalem, dan a poti En tnapu na a lantyi fu a daki fu a mamakerki fu den Dyu. \v 6 A taigi En taki: “Efu Yu na a Manpikin fu Gado, trowe Yusrefi go na gron. Bika a skrifi taki: \q1 Gado sa seni den engel fu En \q2 fu tyari Yu na tapu den anu, \q1 fu Yu no stotu Yu futu \q2 na wan ston.” \x * \xo 4:6 \xt Ps 91:11-12\x* \p \v 7 Ma Yesus piki en taki: “A skrifi tu taki: Yu no mus tesi Masra yu Gado.” \x * \xo 4:7 \xt Deut 6:16\x* \p \v 8 Te fu kba didibri tyari Yesus go tapu wan bun hei bergi. A sori En ala den kondre fu grontapu, nanga a gudu fu den. \v 9 Dan a taigi En taki: “Mi sa gi Yu ala den sani dati, efu Yu fadon tapu Yu kindi fu anbegi mi.” \p \v 10 Ne Yesus piki en taki: “Kmoto na Mi tapu, Satan! Bika a skrifi taki: \q1 Yu mus anbegi Masra yu Gado, \q2 èn na En wawan yu mus dini.” \x * \xo 4:10 \xt Deut 6:13\x* \m \v 11 So didibri gwe libi Yesus. Ne engel kon sorgu gi En. \s1 Yesus bigin nanga En wroko \p \v 12 Di Yesus yere tak' den poti Yohanes a Dopuman na ini straf'oso, A go na a distrikti Galilea. \x * \xo 4:12 \xt Mat 14:3; Mrk 6:17; Luk 3:19-20\x* \v 13 A no tan ini Nasaret, ma A go libi ini Kafarnaum di ben de sei a Meer fu Galilea, ini a kontren fu den bakapikin fu Sebulon nanga Naftali. \x * \xo 4:13 \xt Yoh 2:12\x* \v 14 Na so a sani san a profeiti Yesaya ben taki kon tru. \v 15 A ben taki: \q1 Un arki, \q1 sma fu Sebulon nanga Naftali, \q2 di e libi na a pasi di e go na se, \q2 ini a kontren di de na a tra sei \q2 fu a Yordanliba, \q1 un sma fu Galilea, \q2 pe furu sma e tan di no de Dyu: \q2 \x * \xo 4:15 \xt Jes 9:1-2\x* \v 16 Unu di e libi na ini dungru, \q2 si wan bigi faya. \q1 Unu di e libi ini a kondre \q2 pe un de fu dede, \q2 wan faya opo kon gi unu. \m \v 17 Bigin fu a ten dati, Yesus bigin taigi den sma taki: “Un drai un libi, bika her'esi Gado o bigin tiri libisma.” \x * \xo 4:17 \xt Mat 3:2\x* \s1 Den fosi man di bigin teki leri fu Yesus \r Markus 1:16-20 \p \v 18 Di Yesus ben e waka na a syoro fu a Meer fu Galilea, A si tu fis'man di ben e fisi nanga den tyasneti. Den tu man disi ben de brada. A wan ben nen Simon, di den sma ben e kari Petrus, èn a trawan ben nen Andreas. \v 19 Yesus taigi den taki: “Un kon waka nanga Mi, dan Mi o meki un tron fis'man fu libisma.” \v 20 Wantron den man poti den tyasneti na wan sei, dan den bigin waka na Yesus baka. \p \v 21 Di den waka pikinso moro fara, Yesus si tu tra brada, Yakobus nanga Yohanes. Den ben de ini wan boto nanga den p'pa Sebedeus e lapu den tyasneti. Dan Yesus kari den. \v 22 Wantron den libi a boto nanga den p'pa, dan den bigin waka na Yesus baka. \s1 Yesus bigin leri den sma \p \v 23 Yesus waka ini heri Galilea, èn A gi den sma leri ini den Dyukerki. A ferteri den sma a Bun Nyunsu tak' Gado o bigin tiri libisma, èn A dresi ala sortu siki di den sma ben abi. \x * \xo 4:23 \xt Mat 9:35; Mrk 1:39\x* \v 24 Dan a nyunsu fu Yesus panya go te na ini heri Siriakondre. So den tyari ala sma di ben siki tranga kon na Yesus: sma nanga ala sortu siki nanga hebi skin-ati, sma nanga takruyeye na den tapu, nanga sma di ben e kisi stoipi. Srefi sma di ben lan den ben tyari kon na Yesus. Dan Yesus meki ala den sma dati kon betre. \v 25 Bun furu sma ben e waka na Yesus baka: sma fu Galilea, sma fu Dekapolis, sma fu Yerusalem, sma fu Yudea, nanga sma fu a tra sei fu a Yordanliba. \c 5 \s1 Yesus gi leri tapu wan bergi \r Lukas 6:20-23 \p \v 1 Di Yesus si ala den sma di ben e waka na En baka, A kren go sidon tapu wan bergi. Dan den sma di ben e teki leri fu En teki presi lontu En. \v 2 Dan Yesus bigin leri den taki: \q1 \v 3 “Blesi de tapu den sma \q2 di kon si \q2 tak' den abi Gado fanowdu, \q1 bika A e tiri den leki Kownu. \q1 \v 4 Blesi de tapu den sma \q2 di e sari, \q1 bika Gado sa trowstu den. \x * \xo 5:4 \xt Jes 61:2-3\x* \q1 \v 5 Blesi de tapu den sma \q2 di abi sakafasi, \q1 bika heri grontapu sa de fu den. \x * \xo 5:5 \xt Ps 37:11\x* \q1 \v 6 Blesi de tapu den sma \q2 di abi wan tranga angri \q2 fu de bun ini Gado ai, \q1 bika A sa gi den san den wani. \x * \xo 5:6 \xt Jes 55:1-2\x* \q1 \v 7 Blesi de tapu den sma \q2 di abi sari-ati nanga trawan, \q1 bika Gado sa abi sari-ati \q2 nanga den. \q1 \v 8 Blesi de tapu den sma \q2 di e dini Gado wawan, \q1 bika den sa si En. \x * \xo 5:8 \xt Ps 24:3-4\x* \q1 \v 9 Blesi de tapu den sma \q2 di e tyari freide kon \q2 na trawan mindri, \q1 bika Gado sa kari den En pikin. \q1 \v 10 Blesi de tapu den sma \q2 di trawan de na den baka \q2 fu du den ogri \q2 fu di den bun ini Gado ai, \q1 bika A e tiri den leki Kownu. \x * \xo 5:10 \xt 1Pe 3:14\x* \m \v 11 Blesi de na yu tapu te sma e broko yu saka, te den de na yu baka fu du yu ogri, èn te den e lei taki ala sortu takru fu yu, fu di yu e waka na Mi baka. \x * \xo 5:11 \xt 1Pe 4:14\x* \v 12 Yu mus prisiri, yu mus breiti, bika wan bigi pai e wakti yu na heimel. Bika na so den ben du nanga den fosten profeiti tu.” \x * \xo 5:12 \xt 2Kron 36:16; Bosk 7:52\x* \s1 Sowtu nanga faya fu grontapu \p \v 13 “Yu de leki sowtu gi den sma na grontapu. Ma efu sowtu lasi en tesi, fa a o kon sowtu baka? Yu no man du noti moro nanga en, dan fu trowe en gwe meki sma waka na en tapu. \x * \xo 5:13 \xt Mrk 9:50; Luk 14:34-35\x* \v 14 Yu de leki wan faya gi den sma na grontapu. Wan foto di de na tapu wan bergi no kan tan kibri. \x * \xo 5:14 \xt Yoh 8:12; 9:5\x* \v 15 Yu no e leti wan kokolampu, dan yu e poti en ondro wan embre. Ma yu e poti en tapu wan tafra fu a gi faya na ala sma ini a oso. \x * \xo 5:15 \xt Mrk 4:21; Luk 8:16; 11:33\x* \v 16 Na so a faya fu yu mus de fu si gi trawan, fu den kan si den bun wroko fu yu. Dan den o gi yu P'pa na heimel bigi nen.” \x * \xo 5:16 \xt 1Pe 2:12\x* \s1 Yesus nanga a wèt fu Moses \p \v 17 “Yu no mus prakseri tak' Mi kon fu poti a wèt nanga den sani di den profeiti skrifi na wan sei. Mi no kon fu poti den na wan sei, ma Mi kon fu du san den e taki. \v 18 Bika fu tru Mi e taigi un taki: Solanga heimel nanga grontapu sa de, no wan pikin pisi fu san skrifi ini a wèt sa puru. Ala san skrifi sa psa. \x * \xo 5:18 \xt Luk 16:17\x* \v 19 Dat' meki a sma di e poti a moro pikin pisi srefi fu den wèt na wan sei, dan a e leri trawan fu du a srefi sani, a sma dati sa kisi a moro lagi presi na mindri den sma di Gado e tiri. Ma a sma di e du san den wèt e taki, èn a e leri trawan fu du a srefi sani, sa kisi wan hei presi na mindri den sma di Gado e tiri. \v 20 Bika Mi e taigi un taki: Efu yu no e libi moro bun ini Gado ai moro den sabiman fu Gado wèt nanga den Fariseiman, dan noiti yu o man tron wan sma di Gado e tiri.” \s1 No hori trawan na ati \p \v 21 “Un yere tak' a wèt fu Moses leri den bigisma fu unu taki: ‘Un no mus kiri wan tra sma,’ èn owktu taki: ‘Krutubakra sa leisi strafu gi a sma di du a sani dati.’ \x * \xo 5:21 \xt Ex 20:13; Deut 5:17\x* \v 22 Ma Mi e taigi un taki: Suma ati e bron nanga en brada, sa fadon ini anu fu krutubakra. A sma di sa kari en brada ‘don kaw,’ o fadon ini anu fu a grankrutu, èn a sma di sa kari en brada ‘lawman,’ o feni ensrefi te ini a faya fu hel. \v 23 Dat' meki efu yu e tnapu fesi a altari fu tyari wan offer gi Gado, ma yu memre tak' yu brada abi wan sani nanga yu, \v 24 libi a offer let' drape dan yu go meki en bun nanga yu brada. Baka dati yu kan drai kon baka fu tyari a offer gi Gado. \p \v 25 Efu wan sma di abi wan sani nanga yu, e tyari yu go na krutu, dan yu mus meki muiti fu meki en es'esi bun nanga en fosi un doro drape. Bika te un doro drape a sa gi yu abra na a krutubakra. Dan a dati sa gi yu abra na skowtu, di sa poti yu na ini straf'oso. \v 26 Fu tru Mi e taigi yu taki: Yu no o kmoto drape solanga yu no pai te nanga a laste koprosensi.” \s1 No huru \p \v 27 “Un yere tak' a skrifi taki: ‘Yu no mus huru.’ \x * \xo 5:27 \xt Ex 20:14; Deut 5:18\x* \v 28 Ma Mi e taigi un taki: A sma di luku wan uma nanga a prakseri tak' a wani en, huru na ini en ati nanga a uma dati kba. \v 29 Dat' meki efu yu let' ai meki yu sondu, diki en puru dan yu trowe en gwe. Bika a moro bun gi yu tak' wan pisi nomo fu yu skin e lasi, dan tak' yu feni yusrefi nanga yu heri skin ini hel. \x * \xo 5:29 \xt Mat 18:9; Mrk 9:47\x* \v 30 Efu na yu let'anu meki yu sondu, kapu en puru dan yu trowe en gwe. Bika a moro bun gi yu tak' wan pisi nomo fu yu skin e lasi, dan tak' yu feni yusrefi nanga yu heri skin ini hel.” \x * \xo 5:30 \xt Mat 18:8; Mrk 9:43\x* \s1 No broko trow \p \v 31 “A skrifi tu taki: ‘Wan man di e prati nanga en frow, mus gi en wan brifi di e sori tak' a trow broko.’ \x * \xo 5:31 \xt Deut 24:1-4; Mat 19:7; Mrk 10:4\x* \v 32 Ma Mi e taigi un taki: Wan man no mus broko trow nanga en frow sondro tak' a frow ben huru gi en. Efu a man du dati, a e meki tak' a frow libi wan huru libi efu a trow baka, èn a e meki a man di trow nanga en libi wan huru libi tu.” \x * \xo 5:32 \xt Mat 19:9; Mrk 10:11-12; Luk 16:18; 1Kor 7:10-11\x* \s1 No meki sweri \p \v 33 “Un yere tu tak' a wèt fu Moses leri den bigisma fu unu taki: ‘Yu no sa broko wan sweri di yu meki, ma yu sa du san yu sweri gi Masra.’ \x * \xo 5:33 \xt Lev 19:12; Num 30:2; Deut 23:21\x* \v 34 Ma Mi e taigi un taki: Yu no mus meki sweri kwet'kweti. No sweri na heimel, bika heimel na a kownusturu fu Gado. \x * \xo 5:34 \xt Yak 5:12; Jes 66:1; Mat 23:22\x* \v 35 Yu no mus sweri na grontapu, bika grontapu na a futubangi fu Gado. Yu no mus sweri na Yerusalem, bika Yerusalem na a foto fu a bigi Kownu. \x * \xo 5:35 \xt Jes 66:1; Ps 48:3\x* \v 36 No sweri tu na yu ede, bika yu no kan meki no wan fu yu edewiwiri kon blaka noso weti. \v 37 So dan, meki te yu e taki ‘iya,’ a tan ‘iya,’ èn meki te yu e taki ‘no,’ a tan ‘no.’ Bika ala san yu e taki moro leki dati, kmoto fu didibri.” \s1 No pai ogri nanga ogri \r Lukas 6:27-36 \p \v 38 “Un yere tak' a skrifi taki: ‘Efu wan sma naki wan trawan broko en ai, den mus broko a ai fu a sma dati baka. Èn efu wan sma naki wan trawan broko en tifi, den mus broko a tifi fu a sma dati baka.’ \x * \xo 5:38 \xt Ex 21:24; Lev 24:20; Deut 19:21\x* \v 39 Ma Mi e taigi un taki: No meki trobi nanga a sma di e du yu ogri. Efu wan sma naki yu na a let'sei fu yu fesi, drai a tra sei gi en tu. \v 40 Efu wan sma tyari yu go na krutu fu yu empi ede, gi en a dyakti fu yu tu. \v 41 Efu wan sma dwengi yu fu tyari a lai fu en wan kilometer,\f + \fr 5:41 \ft Den Romeini srudati di ben tiri Israelkondre a ten dati, ben kisi a makti fu dwengi den Dyusma fu tyari a lai fu den wan kilometer.\f* tyari en tu kilometer gi en. \v 42 Efu wan sma aksi yu wan sani, gi en san a aksi. Èn efu a wani leni wan sani fu yu, leni en.” \s1 Fa fu lobi tra sma \p \v 43 “Un yere tak' a skrifi taki: ‘Yu mus lobi yu mati, èn yu mus hori yu feyanti na ati.’ \x * \xo 5:43 \xt Lev 19:18\x* \v 44 Ma Mi e taigi un taki: Lobi yu feyanti, èn begi gi den sma di de na yu baka fu du yu ogri. \v 45 Dan so yu sa de wan trutru pikin fu yu P'pa di de na heimel. Bika A e meki a son opo gi den sma di e du ogri, nanga gi den sma di e du bun. A e meki alen kon gi den sma di bun ini En ai, nanga den sma di no bun ini En ai. \v 46 Bika efu yu lobi soso den sma di lobi yu, sortu pai yu abi? Bika srefi den man di e piki edemoni e du dati. \v 47 Efu yu e gi odi soso na den sma nanga san yu de bun, dan na wan aladei sani yu e du. Den sma di no sabi Gado e du a srefi sani. \v 48 Ma yu mus bun dorodoro, soleki fa yu P'pa na heimel bun dorodoro.” \x * \xo 5:48 \xt Lev 19:2; Deut 18:13\x* \c 6 \s1 Fa fu gi tra sma wan sani \p \v 1 “Sorgu tak' te yu e du tra sma wan bun, yu no e du en fu sma si. Noso yu no abi pai na yu P'pa di de na heimel. \x * \xo 6:1 \xt Mat 23:5\x* \v 2 Te yu e gi wan pôtisma wan sani, no du en nanga pranpran. Bika na so den hoigriman e du ini den kerki nanga tapu strati, soso fu sma kan gi den grani. Fu tru Mi e taigi un taki: Den kisi den pai kba. \v 3 Ma te yu e gi wan pôtisma wan sani, yu kruktu-anu no mus sabi san yu let'anu e du. \v 4 Na so a e tan wan kibri sani. Dan yu P'pa di si san yu du, sa pai yu.” \s1 A yoisti fasi fu begi \p \v 5 “Te yu e begi, yu no mus de leki den hoigriman. Bika den lobi fu tnapu begi ini den kerki nanga tapu uku fu strati fu sma kan si den. Fu tru Mi e taigi un taki: Den kisi den pai kba. \x * \xo 6:5 \xt Luk 18:10-14\x* \v 6 Ma te yu e begi, go na ini yu kamra èn tapu a doro. Dan yu e taki nanga yu P'pa di no wan sma e si. Ma yu P'pa di e si yu drape, sa pai yu. \v 7 Te yu e begi yu no mus begi langabere begi leki den sma di no sabi Gado. Bika den e prakseri tak' te den begi langa, den o kisi san den e aksi. \v 8 Yu no mus begi leki den, bika yu P'pa sabi san yu abi fanowdu fosi yu aksi En. \v 9 Ma disi na a fasi fa yu mus begi: \q1 Wi P'pa di de na heimel, \q2 Yu nen mus de santa.\f + \fr 6:9 \ft Un kan puru a pisi disi so tu: “sma mus abi bigi lespeki gi Yu nen.”\f* \q1 \v 10 Kon tiri wi, \q2 meki Yu wani psa na grontapu \q2 soleki fa a e psa na heimel. \q1 \v 11 Gi wi tide a nyanyan \q2 di wi abi fanowdu. \q1 \v 12 Gi wi pardon fu wi sondu, \q2 soleki fa wi e gi trawan pardon \q2 di du wi wan sani. \q1 \v 13 No meki tesi kon na wi pasi, \q2 ma kibri wi fu didibri. \q1 Bika na Yu na a Kownu, \q2 èn ala makti nanga ala glori \q2 na fu Yu, fu têgo. Amen.\f + \fr 6:13 \ft Wantu manuscript no abi a laste pisi fu vers 13.\f* \p \v 14 Bika efu yu e gi sma pardon di du yu wan sani, yu P'pa na heimel sa gi yu pardon tu. \x * \xo 6:14 \xt Mrk 11:25-26\x* \v 15 Ma efu yu no e gi sma pardon, yu P'pa no sa gi yu pardon tu.” \s1 Te yu e faste \p \v 16 Yesus taigi den moro fara taki: “Te yu e faste, yu no mus poti wan sari fesi leki den hoigriman. Bika den e masi den fesi soso fu sma kan si tak' den e faste. Fu tru Mi e taigi un taki: Den kisi den pai kba. \v 17 Ma te yu e faste, yu mus wasi yu fesi èn yu mus kan yu wiwiri. \v 18 Sma no abi fu sabi tak' yu e faste, ma soso yu P'pa di no wan sma e si. Dan yu P'pa di e si san yu e du na wan kibri fasi, sa pai yu.” \s1 Grontapu gudu nanga heimel gudu \p \v 19 “Yu no mus suku gudu dya na grontapu, pe kakalaka e nyan den, pe frustu e meki den pori gwe, èn pe fufuruman kan broko kon ini yu oso, fufuru den. \x * \xo 6:19 \xt Yak 5:2-3\x* \v 20 Ma meki yu gudu de na heimel, pe kakalaka no man nyan den, pe frustu no man meki den pori gwe, èn pe fufuruman no man broko kon ini yu oso, fufuru den. \v 21 Bika pe yu gudu de, na drape yu ati o de tu. \p \v 22 Yu ai de leki wan lampu di e tyari leti gi yu skin. Efu yu ai krin, yu heri libi o krin. \v 23 Ma efu yu ai dungru, dan yu heri libi o dungru. Sobun, efu a sani di mus tyari leti kon gi yu, tyari dungru kon, a no spotu dungru yu libi sa dungru. \p \v 24 No wan sma kan wroko gi tu basi. Bika a sa hori a wan na ati, dan a lobi a trawan. Noso a sa lespeki a wan, ma a no teri a trawan. Yu no kan dini Gado makandra nanga den gudu fu grontapu.” \s1 No broko yu ede \r Lukas 12:22-31 \p \v 25 “Fu dat'ede Mi e taigi un taki: No broko yu ede nanga san yu o nyan noso dringi fu tan na libi, noso san yu o weri fu tapu a skin. A libi warti moro leki nyanyan, èn yu skin warti moro leki krosi. \v 26 Luku den fowru di e frei na loktu. Den no e prani, den no e koti, den no e kibri nyanyan ini maksin. Ma toku un P'pa na heimel e gi den nyanyan. Un no warti moro leki den fowru dan? \v 27 Sortu wan fu unu kan meki tak' a e libi pikinso moro langa te a e broko en ede? \v 28 Fu sanede yu e broko yu ede nanga krosi? Luku fa den bromki e gro. Den no e wroko èn den no e meki krosi. \v 29 Ma Mi e taigi un taki: Wan bigi kownu leki Salomo srefi no ben man weri so moi leki den bromki disi. \x * \xo 6:29 \xt 1Kron 10:4-7; 2Kron 9:3-6\x* \v 30 We, efu Gado e weri so moi krosi gi a grasi di e gro tide èn tamara sma e bron en, A no sa weri moro moi wan gi yu dan? Fa yu bribi pikin so? \p \v 31 Dat'ede yu no mus broko yu ede nanga san yu o nyan, san yu o dringi, noso san yu o weri. \v 32 Bika na sma di no sabi Gado e broko den ede nanga den sani disi. Ma yu P'pa na heimel sabi tak' yu abi ala den sani disi fanowdu. \v 33 Ma tapu a fosi presi yu mus suku fu de ondro a tiri fu Gado, èn fu libi bun ini En ai, dan A sa gi yu ala den sani disi tu. \v 34 So, no broko yu ede nanga a dei fu tamara. Tamara sa abi en eigi broko-ede. Den broko-ede fu wan dei sari kba.” \c 7 \s1 No krutu trawan \r Lukas 6:37-38,41-42 \p \v 1 “No krutu trawan, dan trawan no o krutu yu. \v 2 Bika tapu a srefi fasi fa yu e krutu trawan, den o krutu yu baka. Èn a srefi marki san yu e teki fu krutu trawan, den o teki fu krutu yu baka. \x * \xo 7:2 \xt Mrk 4:24\x* \p \v 3 Fa yu kan si a fini pisi udu ini a ai fu yu brada, ma yu no e si tak' wan postu de ini yu eigi ai? \v 4 Fa yu kan taigi yu brada taki: ‘Kon meki mi puru a fini pisi udu ini yu ai,’ aladi yu abi wan postu na ini yu eigi ai? \v 5 Yu hoigriman! Puru a postu ini yu eigi ai fosi, dan yu o man si krin fu kan puru a fini pisi udu ini a ai fu yu brada. \p \v 6 No gi dagu den santa sani fu Gado, bika den o drai kon priti yu. Èn no trowe parelkrara gi agu, bika na trapu nomo den o trapu den nanga den futu.” \s1 Begi, suku, naki \r Lukas 11:9-13 \p \v 7 “Begi, dan yu sa kisi. Suku, dan yu sa feni. Naki, dan doro sa opo gi yu. \v 8 Bika a sma di e begi, e kisi. A sma di e suku, e feni. Èn a sma di e naki, doro e opo gi en. \v 9 Suma sa gi en pikin wan ston, efu a pikin aksi en wan brede? \v 10 Noso wan sneki efu a aksi en wan fisi? \v 11 Efu yu leki sondusma, sabi fa fu gi yu pikin bun sani, fa fu yu P'pa na heimel dan? A sa gi moro bun sani na den sma di e aksi En fu dati. \v 12 Yu mus libi nanga trawan soleki fa yu wani tak' den mus libi nanga yu. Bika na dati Moses nanga den profeiti ben leri unu.” \x * \xo 7:12 \xt Luk 6:31\x* \s1 Den tu pasi \p \v 13 “Yu musu psa ini a smara doro. Bika a doro fu hel bigi èn a pasi fu en bradi. Furu sma e waka na en tapu. \v 14 Ma a doro pikin di e tyari yu go na a têgo libi, èn a pasi fu en smara. Wantu sma nomo e feni a pasi dati.” \s1 Fa fu sabi suma de fu Gado \p \v 15 “Yu mus luku bun nanga den sma di e du leki den na profeiti. Te den e kon na yu den e meki leki skapu, ma na inisei den de leki krasi tigri. \v 16 Ma yu kan sabi den na a fasi fa den e libi. Bika wan prasarabon no e gi droifi, èn wan makabon no e gi figa. \v 17 Wan bon di gesontu e gi bun froktu, ma wan bon di no gesontu no man gi bun froktu. \v 18 Wan bon di gesontu no man gi froktu di no bun, èn wan bon di no gesontu, no man gi bun froktu. \v 19 Ibri bon di no e gi bun froktu, den o kapu puru fringi go ini a faya. \x * \xo 7:19 \xt Mat 3:10; Luk 3:9\x* \v 20 Na so yu sa sabi den sma dati, na a fasi fa den e libi.” \x * \xo 7:20 \xt Mat 12:33\x* \s1 Gado sabi den sma di e du En wani \p \v 21 “A no ala sma di e kari Mi: ‘Masra, Masra,’ sa kon na mindri den sma di Gado e tiri. Ma soso den sma di e du a wani fu Mi P'pa di de na heimel. \v 22 Tapu a dei di Gado o leisi strafu gi libisma, furu sma o taigi Mi taki: ‘Masra, Masra, a no ini Yu nen wi ben gi sma Yu boskopu? A no ini Yu nen wi ben yagi takruyeye puru na tapu sma? A no ini Yu nen, wi ben du furu bigi sani?’ \v 23 Ma Mi sa taigi den na ala sma fesi taki: Kmoto na Mi fesi, un takru-ati sma. Noiti Mi ben sabi unu!” \x * \xo 7:23 \xt Ps 6:9\x* \s1 Den tu fundamenti \r Lukas 6:47-49 \p \v 24 Yesus taigi den sma taki: “Ibri sma di yere san Mi taki, èn di e du so, sa de leki wan koniman di bow en oso tapu tranga gron. \v 25 Alen fadon, frudu kon, winti wai naki na a oso skin, ma a oso no fadon bika a ben bow tapu tranga gron. \v 26 Ma ala sma di yere Mi, ma den no e du san Mi taki, de leki wan donman di bow en oso tapu santi. \v 27 Di alen fadon, frudu kon, èn a winti wai naki na a oso skin, a oso fadon broko pis'pisi, èn noti fu en no tan.” \p \v 28 Di Yesus kba taki ala den sani disi, a bigi grupu sma no ben sabi san fu taki fu a leri fu En. \x * \xo 7:28 \xt Mrk 1:22; Luk 4:32\x* \v 29 Bika A no ben gi leri leki fa den sabiman fu Gado wèt ben e du, ma A ben du en leki a sma di kon nanga a leri. \c 8 \s1 Yesus dresi wan gwasiman \r Markus 1:40-45; Lukas 5:12-16 \p \v 1 Di Yesus saka kmoto fu a bergi, bun furu sma ben e waka na En baka. \v 2 Ne wan gwasiman kon na Yesus, a saka tapu en kindi na En fesi, dan a taigi En taki: “Masra, efu Yu wani, Yu kan meki mi skin kon bun baka.” \p \v 3 Yesus langa En anu fasi a man, dan A taki: “Iya, Mi wani. Kon betre!” A srefi momenti dati a man skin kon bun baka. \v 4 Dan Yesus taigi a man taki: “Sorgu tak' yu no e ferteri no wan sma san psa nanga yu. Ma yu mus go na a Dyudomri, meki a si tak' yu kon betre. Dan fu sori ala sma tak' yu kon betre, yu mus tyari a offer gi Gado leki fa Moses skrifi tak' yu mus du.” \x * \xo 8:4 \xt Lev 14:1-32\x* \s1 A bribi fu wan Romeini ofisiri \r Lukas 7:1-10 \p \v 5 Di Yesus doro na a foto Kafarnaum, wan Romeini ofisiri kon begi En wan sani. \v 6 A taki: “Masra, a knekti fu mi didon na oso. A lan èn a abi hebi skin-ati.” \p \v 7 Yesus piki a man taki: “Mi sa go dresi en.” \p \v 8 Ma a edeman piki en taki: “Masra, mi no warti fu Yu kon ini mi oso. Ma efu Yu taki wan wortu nomo, dan a knekti fu mi o kon betre. \v 9 Bika mi srefi e wroko ondro trawan, èn mi abi srudati di de ondro mi. Efu mi taigi wan fu den taki: ‘Go drape,’ a e go. Efu mi taigi wan trawan taki: ‘Kon dya,’ a e kon. Efu mi taigi mi srafu taki: ‘Du disi,’ a e du en.” \p \v 10 Di Yesus yere san a man taki, A ferwondru. Dan A taigi den sma di ben e waka na en baka taki: “Fu tru Mi e taigi un taki: Na ini heri Israelkondre Mi no feni no wan sma nanga sowan bigi bribi. \v 11 Mi e taigi un taki: Te Gado o bigin tiri libisma, furu sma sa kmoto na ala sei fu grontapu fu sidon nyan makandra nanga Abraham, Isak nanga Yakob. \x * \xo 8:11 \xt Luk 13:29\x* \v 12 Ma den sma di ben mus de ondro a tiri fu Gado, den o fringi den go na dorosei ini a dungru. Drape den sa krei èn kaw den tifi.” \x * \xo 8:12 \xt Mat 22:13; 25:30; Luk 13:28\x* \v 13 Dan Yesus taigi a ofisiri taki: “Yu kan go. A sa psa soleki fa yu e bribi.” A srefi ten dati a knekti kon betre. \s1 Yesus dresi furu sma \r Markus 1:29-34; Lukas 4:38-41 \p \v 14 Baka dati Yesus go na Petrus oso. Drape A si tak' a m'ma fu Petrus en frow ben didon nanga korsu. \v 15 Ne Yesus fasi a uma na en anu, èn a korsu saka. Dan a uma opo go poti nyanyan nanga dringi gi Yesus. \p \v 16 Di neti tapu, den tyari furu sma di ben abi takruyeye na den tapu, kon na Yesus. Na taki wawan A ben taki, dan den takruyeye gwe libi den sma. A dresi ala den sikisma tu. \v 17 Na so a sani san a profeiti Yesaya ben taki kon tru. A ben taki: \q1 A tyari den swakifasi fu wi, \q2 èn a teki wi siki na en tapu. \x * \xo 8:17 \xt Jes 53:4\x* \s1 Den man di ben wani waka na Yesus baka \r Lukas 9:57-60 \p \v 18 Di Yesus si fa wan heri ipi sma ben e lontu En, A taigi den man fu en taki: “Meki un abra go na a tra sei fu a meer.” \v 19 Ma dan wan sabiman fu Gado wèt kon na En. A taigi En taki: “Meister, mi sa go nanga Yu ala sei pe Yu e go.” \p \v 20 Yesus piki en taki: “Krab'dagu abi den olo, èn den pikinfowru abi den nesi. Ma a Manpikin fu Libisma no abi wan presi fu kanti En ede.” \p \v 21 Nomo wan tra man di ben e teki leri fu Yesus taigi En taki: “Masra, gi mi a okasi fu go beri mi p'pa fosi.” \p \v 22 Ma Yesus piki en taki: “Kon nanga Mi, èn meki den dedewan beri den eigi dede.” \s1 Yesus tapu wan bigi sek'watra \r Markus 4:35-41; Lukas 8:22-25 \p \v 23 Dan Yesus go ini a boto èn den man fu En go na En baka. \v 24 Ma di den e koti abra, wantron so wan tranga winti bigin wai tapu a watra, tak' den skwala ben e naki go ini a boto. Ma Yesus ben e sribi. \v 25 Ne den man go wiki En taki: “Masra, yepi wi! Wi e dede!” \p \v 26 Yesus piki den taki: “Fu sanede un e frede so? A bribi fu un pikin!” Dan A opo, A bari a winti nanga a watra, èn wantron ala sani kon tiri. \p \v 27 Den man ferwondru. Den taki: “Suma na a man disi? Winti nanga watra srefi e du san A e taki!” \s1 Yesus puru takruyeye tapu tu man \r Markus 5:1-20; Lukas 8:26-39 \p \v 28 Di Yesus doro na abrasei ini a kontren fu den sma fu Gadara, tu man di ben abi takruyeye na den tapu, waka kon miti En. Den man disi ben kmoto ini a berpe, èn den ben ogri sote tak' no wan sma no ben man psa drape. \v 29 Dan den man bari taki: “Yu Manpikin fu Gado, san Yu wani nanga unu? Na kon Yu kon dyaso fu pina wi fosi a ten doro?” \p \v 30 Krosbei fu drape wan bigi ipi agu ben e nyan. \v 31 Ne den takruyeye begi Yesus taki: “Efu Yu o yagi un puru na tapu den man, dan tangitangi, seni un go na ini den agu.” \p \v 32 Yesus taigi den taki: “Kmopo fu dya!” Dan den takruyeye kmopo na den man tapu, go na ini den agu. Ne ala den agu lon saka fu a bergi go ini a meer, dan den dede ini a watra. \p \v 33 Den man di ben e luku den agu, lon gwe. Den lon go na ini a foto, dan den ferteri ala sani san den si, sosrefi san ben psa nanga den man di ben abi den takruyeye na den tapu. \v 34 Dan ala sma kmopo fu a foto go miti Yesus. Di den si En, den aksi En tangitangi fu A gwe libi a kontren fu den. \c 9 \s1 Yesus dresi wan lanman \r Markus 2:1-12; Lukas 5:17-26 \p \v 1 So Yesus go ini wan boto, dan A koti a Meer fu Galilea abra go na a foto pe A ben e libi. Ne den sma tyari wan lanman na tapu wan bedi kon na En. \v 2 Di Yesus si a bribi fu den, A taigi a lanman taki: “Mi mati, no frede. Yu kisi pardon fu yu sondu.” \p \v 3 Ma wantu fu den sabiman fu Gado wèt taki na ini densrefi taki: “Fa a man disi kan taki so? A e afrontu Gado!” \p \v 4 Ma Yesus ben sabi san den e prakseri, dat' meki A taigi den taki: “Fu sanede un e prakseri takru sani ini un ati? \v 5 Bika san moro makriki? Fu taigi a man tak' a kisi pardon fu en sondu, noso fu taigi en fu a opo waka? \v 6 Ma Mi o sori unu tak' a Manpikin fu Libisma abi makti dya na grontapu fu gi sma pardon fu sondu.” Dan Yesus taigi a lanman taki: “Opo, teki yu bedi, dan yu go na oso.” \p \v 7 Ne a man opo, dan a go na en oso. \v 8 We, di den sma si a sani dati, den kisi bigi lespeki gi Gado. Den gi Gado glori fu di A gi libisma sowan makti. \s1 Yesus kari Mateus \r Markus 2:13-17; Lukas 5:27-32 \p \v 9 Di Yesus kmoto fu drape e gwe moro fara, A si wan man di ben nen Mateus. A ben sidon pe den sma ben mus kon pai edemoni. Yesus taigi en taki: “Kon nanga Mi!” Ne Mateus opo èn a bigin waka na Yesus baka. \p \v 10 Bakaten Yesus go nyan na Mateus oso. Furu fu den man di e piki edemoni, nanga tra sondusma, ben sidon e nyan makandra nanga Yesus nanga den man di ben e teki leri fu En. \x * \xo 9:10 \xt Luk 15:1-2\x* \v 11 Di den Fariseiman si a sani dati, den aksi den man fu Yesus taki: “Fu sanede a Meister fu unu e nyan makandra nanga den man di e piki edemoni, èn nanga den sondusma?” \p \v 12 Ma di Yesus yere san den man aksi, A piki den taki: “Sma di gesontu no abi datra fanowdu, ma na sma di e siki abi datra fanowdu. \v 13 Un go ondrosuku san Gado wani taki nanga a sani disi: \q1 Mi no wani den meti \q2 di un e tyari leki offer gi Mi, \q1 ma Mi wani fu un abi sari-ati \q2 nanga trawan. \m Mi no kon fu kari bun sma, ma Mi kon fu kari sondusma.” \x * \xo 9:13 \xt Hos 6:6; Mat 12:7\x* \s1 A ten fu faste \r Markus 2:18-22; Lukas 5:33-39 \p \v 14 Baka dati wantu fu den man di ben e teki leri fu Yohanes a Dopuman kon na Yesus, dan den aksi En taki: “Wi nanga den Fariseiman gwenti fu faste. Ma fu sanede den man fu Yu no e du dati?” \p \v 15 Yesus piki den taki: “Sma di de na wan trow-oso no e sari solanga a trowmasra de drape nanga den. Ma a ten o kon tak' den o puru a trowmasra na den mindri. Dan den sa faste. \p \v 16 No wan sma e lapu wan owru krosi nanga wan pisi nyun wan. Bika te a nyun wan o krempi, a o hari a owru wan priti èn a olo o kon moro bigi. \v 17 Sosrefi yu no e poti win di no lepi ete na ini winsaka di kon owru kba, noso den saka o priti èn yu o lasi a win nanga den saka. Fu dat'ede yu e poti win di no lepi ete na ini nyun winsaka, fu ala tu kan tan bun.” \fig Wan winsaka di meki fu metibuba|src="LB00145B.TIF" size="col" copy="Louise Bass ©The British & Foreign Bible Society, 1994." ref="Mat 9.17" \fig* \s1 Yesus abi makti abra siki nanga dede \r Markus 5:21-43; Lukas 8:40-56 \p \v 18 Yesus no ben kba taki nanga den man fu Yohanes ete, ne wan edeman fu den Dyu kon na En. A man fadon tapu en kindi fesi Yesus, dan a taigi En taki: “Masra, didyonsro mi umapikin dede. Ma efu Yu kon poti Yu anu na en tapu, a o libi baka.” \p \v 19 So Yesus opo, dan En nanga den man fu En go nanga a man. \v 20 Ma di den ben de na pasi, wan uma waka mindri den sma kon baka Yesus, dan a fasi a lantyi fu En krosi. Twarfu yari langa a uma disi ben e lasi brudu kba. \v 21 A ben prakseri taki: “Efu mi kan fasi En krosi nomo, mi o kon betre.” \p \v 22 Yesus drai luku a uma, dan A taigi en taki: “No frede, Mi pikin, a bribi fu yu meki yu kon betre.” A srefi momenti dati a uma kon betre. \p \v 23 Di Yesus doro na a oso fu a edeman, A si den sma di ben e prei dede-oso singi, nanga wan bigi grupu sma di ben e krei. \v 24 Dan A taigi den sma taki: “Un kan gwe. A pikin no dede, na sribi a e sribi.” Ma den sma bigin lafu Yesus. \v 25 Baka di den poti ala den sma na dorosei, Yesus go inisei pe a pikin ben didon. A hori en na en anu, dan a pikin opo. \v 26 A tori disi panya na ini a heri kontren drape. \s1 Yesus dresi tu breniman \p \v 27 Di Yesus kmoto fu drape e gwe moro fara, tu breniman bigin waka na En baka e bari taki: “Manpikin fu David,\f + \fr 9:27 \ft Den Dyusma ben sabi tak' a Mesias bo gebore leki wan bakapikin fu kownu David. Na dati meki den ben kari Yesus furu leisi: “Manpikin fu David.”\f* abi sari-ati nanga wi!” \p \v 28 Di Yesus go ini wan oso, den breniman kon na En. Dan Yesus aksi den taki: “Un e bribi tak' Mi kan du san un e aksi Mi?” \p Den piki taki: “Iya, Masra.” \p \v 29 Dan Yesus fasi den na den ai, A taki: “A sa psa soleki fa un e bribi.” \v 30 Ne den man ai opo èn den ben man si. Dan Yesus warskow den tranga taki: “Sorgu tak' no wan sma kon sabi a tori disi.” \v 31 Ma den man gwe èn den ferteri san Yesus du gi den na ini a heri kontren drape. \s1 Yesus dresi wan babawman \p \v 32 Di den tu man ben e gwe, den sma tyari wan man kon na Yesus. A man disi no ben man taki fu di a ben abi wan takruyeye na en tapu. \v 33 Baka di Yesus yagi a takruyeye puru na en tapu, a babawman bigin taki. A bigi grupu sma drape ferwondru. Den taki: “Noiti ete sowan sani psa na ini Israel.” \p \v 34 Ma den Fariseiman taki: “Na a edeman fu den takruyeye e gi En makti fu yagi den takruyeye puru.” \x * \xo 9:34 \xt Mat 10:25; 12:24; Mrk 3:22; Luk 11:15\x* \s1 Yesus abi sari-ati nanga libisma \p \v 35 Yesus go na ala den foto nanga dorpu, èn A gi den sma leri ini den Dyukerki. A ferteri den sma a Bun Nyunsu tak' Gado o bigin tiri libisma, èn A dresi ala sortu siki di den sma ben abi. \x * \xo 9:35 \xt Mat 4:23; Mrk 1:39; Luk 4:44\x* \v 36 Di Yesus si den bigi grupu sma na ala sei, A firi wan dipi sari gi den, bika den ben bruya èn den no ben abi wan sma fu luku den, neleki skapu di no abi sma fu tyari den go na wei. \x * \xo 9:36 \xt Num 27:17; 1Kron 22:17; 2Kron 18:16; Ezec 34:5; Mrk 6:34\x* \v 37 Dat' meki Yesus taigi den man di ben e teki leri fu En taki: “A nyanyan ini a gron lepi kba fu koti, èn a furu, ma nofo wrokoman no de. \x * \xo 9:37 \xt Luk 10:2\x* \v 38 Fu dat'ede un mus begi Masra di abi a gron, fu A seni moro wrokoman go ini a gron fu koti a nyanyan.” \c 10 \s1 Den twarfu boskopuman fu Yesus \r Markus 3:13-19; Lukas 6:12-16 \p \v 1 Yesus kari den twarfu man di ben e teki leri fu En kon. Dan A gi den makti fu yagi takruyeye puru na tapu sma, èn fu dresi ala sortu siki. \v 2 Disi na den nen fu den twarfu boskopuman fu Yesus: a fosi wan ben nen Simon, di den sma ben e kari Petrus, nanga en brada Andreas. Moro fara yu ben abi Yakobus a manpikin fu Sebedeus, nanga en brada Yohanes. \v 3 Dan yu ben abi Filipus nanga Bartolomeus, Tomas nanga Mateus, a man di ben piki edemoni, Yakobus a manpikin fu Alfeus, nanga Tadeus. \v 4 Dan yu ben abi ete Simon, fu a grupu fu den Seloten,\f + \fr 10:4 \ft Den Seloten ben e feti nanga den Romeinisma fu puru Israelkondre ondro a makti fu den.\f* nanga Yudas Iskariot, a man di seri Yesus. \s1 Yesus seni den man fu En fu go preiki a Bun Nyunsu \r Markus 6:7-13; Lukas 9:1-6 \p \v 5 Na den twarfu man disi Yesus seni gwe èn A taigi den taki: “Un no mus go na den sma di no de Dyu, sosrefi un no mus go na den foto fu den Samariasma. \v 6 Ma un mus go na den sma fu Israel, bika den de leki skapu di lasi pasi. \v 7 Un go taigi den tak' her'esi Gado o bigin tiri libisma. \x * \xo 10:7 \xt Luk 10:4-12\x* \v 8 Un dresi sikisma, un wiki dedewan, un meki a skin fu den gwasiman kon bun baka, èn un yagi takruyeye puru na tapu sma. Un kisi a makti fu du den sani disi fu soso, un mus du den fu soso tu. \v 9 Un no mus tyari no wan moni te unu e gwe, \v 10 sosrefi un no mus tyari wan saka fu te un de na pasi, noso tra krosi noso susu. Wan wakatiki srefi un no mus tyari. Bika a fiti tak' wan wrokoman kisi san a abi fanowdu.” \x * \xo 10:10 \xt 1Kor 9:14; 1Tim 5:18\x* \p \v 11 Yesus taigi den man moro fara taki: “Te un doro ini wan foto noso wan dorpu, un mus suku wan sma di warti fu un kon ini en oso. Dan un mus tan ini a oso dati te leki un o gwe na wan tra presi. \v 12 Te un go ini a oso dati, un mus winsi den sma tak' Gado sa blesi den. \v 13 Efu a sori tak' den sma fu a oso warti fu kisi a blesi fu unu, a blesi sa tan nanga den. Ma efu a sori tak' den sma no warti fu kisi a blesi fu unu, a sa drai kon baka na unu. \v 14 Èn efu a sori tak' den sma no wani meki un tan na den, noso den no wani arki san un e taki, dan un mus naki a santi puru na un futu te un e gwe libi a oso noso a foto dati. \x * \xo 10:14 \xt Bosk 13:51\x* \v 15 Fu tru Mi e taigi un taki: Tapu a dei di Gado o krutu libisma, a strafu fu a foto disi sa hebi moro a strafu fu den foto Sodom nanga Gomora.” \x * \xo 10:15 \xt Gen 19:24-28; Mat 11:24\x* \s1 Den problema san den sma fu Yesus o miti \r Markus 13:9-13; Lukas 21:12-17 \p \v 16 “Luku, Mi e seni unu leki skapu go na mindri den tigri. Dat' meki un mus de na ai, èn un no mus du no wan sma ogri. \x * \xo 10:16 \xt Luk 10:3\x* \v 17 Un luku bun nanga libisma. Bika den sa tyari un go na krutu, èn den o fon unu na ini den kerki fu den. \x * \xo 10:17 \xt Mrk 13:9-11; Luk 12:11-12; 21:12-15\x* \v 18 Fu Mi ede den o srepi un go na fesi granman nanga kownu. Dan un mus teki den okasi dati fu ferteri den, nanga den folku, fu Mi. \v 19 Te den sma tyari un go na krutu, un no abi fu broko un ede fa un mus taki noso san un mus taki. Bika Gado o gi unu san un mus taki a yuru dati. \v 20 Bika a no unu sa taki fu unsrefi, ma na a Yeye fu Gado un P'pa sa gi un den wortu fu un taki.” \p \v 21 Yesus taigi den boskopuman fu En moro fara taki: “Wan brada sa gi en eigi brada abra fu den kiri en. Wan p'pa sa du a srefi sani nanga en pikin. Pikin sa tron feyanti fu den m'ma nanga den p'pa, èn den o kiri den. \x * \xo 10:21 \xt Mrk 13:12; Luk 21:16\x* \v 22 Fu Mi ede no wan sma no o man si un na ai. Ma Gado sa ferlusu a sma di sa hori doro te na a kba. \x * \xo 10:22 \xt Mat 24:9; Mrk 13:13; Luk 21:17; Mat 24:13; Mrk 13:13\x* \v 23 Te den sma fu a wan foto de na un baka fu du un ogri, un lowe go na wan tra foto. Bika fu tru Mi e taigi un taki: A Manpikin fu Libisma sa drai kon baka fosi un kba du un wroko ini ala den foto fu Israel. \p \v 24 Wan sma di e teki leri, no betre moro en leriman, èn wan knekti no hei moro en masra. \x * \xo 10:24 \xt Luk 6:40; Yoh 13:16; 15:20\x* \v 25 A mus de nofo gi a sma di e teki leri efu a kon de leki en leriman, èn a mus de nofo gi a knekti efu a kon de leki en masra. Efu den sma gi Mi leki a edeman fu a oso a nen fu Beelsebul,\f + \fr 10:25 \ft Beelsebul na wan fu den nen fu didibri.\f* den sa gi un nen di takru moro dati.” \x * \xo 10:25 \xt Mat 9:34; 12:24; Mrk 3:22; Luk 11:15\x* \s1 No frede libisma \r Lukas 12:2-9 \p \v 26 Yesus taigi den boskopuman fu En moro fara taki: “Un no mus frede libisma. Bika ala sani san de na dungru o kon na krin, èn ala sani di kibri o kon na doro. \x * \xo 10:26 \xt Mrk 4:22; Luk 8:17\x* \v 27 Den sani di Mi e taigi unu na dungru, un mus taki den na a krin fu dei. San Mi e taigi unu safri, un mus bari na strati. \v 28 Un no abi fu frede libisma. Den kan kiri soso a skin, ma den no man kiri a sili. Ma un mus frede Gado di kan meki a skin nanga a sili go pori ini hel. \v 29 Un sabi tak' yu kan bai tu gadotyo gi wan sensi. Ma toku no wan fu den e dede sondro tak' Gado un P'pa sabi fu en. \v 30 Gado sabi srefi omeni wiwiri yu abi na tapu yu ede. \v 31 Dat' meki un no mus frede, bika un warti moro leki furu gadotyo. \p \v 32 So dan, a sma di e taigi trawan tak' a sabi Mi, Mi sa taigi Mi P'pa na heimel tak' Mi sabi en. \v 33 Ma a sma di e taigi trawan tak' a no sabi Mi, Mi sa taigi Mi P'pa na heimel tu tak' Mi no sabi en.” \x * \xo 10:33 \xt 2Tim 2:12\x* \s1 Yesus no kon fu tyari freide, ma pratifasi \r Lukas 12:51-53; 14:26-27 \p \v 34 “Un no mus prakseri tak' Mi kon fu tyari freide na grontapu. Mi no kon fu tyari freide, ma na prati Mi kon fu prati. \v 35 Mi kon fu tyari prati na mindri wan man nanga en p'pa, na mindri wan uma nanga en m'ma, èn na mindri wan uma nanga en masra m'ma. \x * \xo 10:35 \xt Micha 7:6\x* \v 36 Den feyanti fu yu sa de yu eigi ososma. \v 37 Suma lobi en m'ma noso en p'pa moro Mi, no warti fu waka na Mi baka. Sosrefi a sma di lobi en manpikin noso en umapikin moro Mi, no warti fu waka na Mi baka. \v 38 A sma di no de klar'klari fu nyan pina te fu dede srefi te a e waka na Mi baka, no warti fu de wan sma fu Mi. \x * \xo 10:38 \xt Mat 16:24; Mrk 8:34; Luk 9:23\x* \v 39 A sma di wani hori en libi, o lasi en. Ma a sma di e poti en libi na wan sei fu Mi ede, o feni en.” \x * \xo 10:39 \xt Mat 16:25; Mrk 8:35; Luk 9:24; 17:33; Yoh 12:25\x* \s1 Den sma di o kisi pai fu Gado \r Markus 9:41 \p \v 40 “Suma opo en doro gi unu, e opo en gi Mi. Èn suma opo en doro gi Mi, e opo en gi a Wan di seni Mi kon. \x * \xo 10:40 \xt Mrk 9:37; Luk 9:48; 10:16; Yoh 13:20\x* \v 41 Suma opo en doro gi wan profeiti, fu di a de wan profeiti, sa kisi a srefi pai di Gado o gi a profeiti fu En. Èn suma opo en doro gi wan sma di bun ini Gado ai, fu di a de wan sma di bun ini Gado ai, sa kisi a srefi pai di Gado o gi a sma di bun ini En ai. \v 42 Fu tru Mi e taigi un taki: Efu yu gi wan sma wan kan kowru watra nomo, fu di a e teki leri fu Mi, dan Gado no sa fergiti fu pai yu, awinsi a sma dati no de wan prenspari sma.” \c 11 \s1 Yesus nanga Yohanes a Dopuman \r Lukas 7:18-35 \p \v 1 Di Yesus kba taigi den twarfu man di ben e teki leri fu En ala den sani disi san den mus fu du, A kmoto drape go na ini den foto fu den Dyu fu preiki èn fu gi den sma leri. \p \v 2 A pisten dati Yohanes a Dopuman ben de na straf'oso. Di a yere fu den wroko san a Mesias ben e du, a seni wantu man di ben e teki leri fu en fu go aksi Yesus taki: \v 3 “Na Yu na a Man di bo kon, noso wi mus ferwakti wan tra sma?” \p \v 4 Yesus piki den taki: “Un go taigi Yohanes san un yere nanga san un si. \v 5 Un taigi en tak' breniman e si baka, lanman e waka, gwasiman skin e kon bun baka, èn dofuman e yere. Owktu dedesma e wiki baka, èn pôtisma e yere a Bun Nyunsu fu Gado. \x * \xo 11:5 \xt Jes 29:18-19; 35:5-6; 61:1\x* \v 6 Blesi de tapu a sma di no lasi bribi ini Mi.” \p \v 7 Di den man fu Yohanes ben e gwe, Yesus bigin ferteri a bigi grupu sma drape fu Yohanes. A taigi den taki: “Di un ben go na ini a dreisabana, san un ben go fu luku? Un no ben go fu luku fa a winti e wai a grasi! \v 8 San un ben go luku dan? Wan man di weri diri krosi? Nono. Sma di e weri diri krosi e tan ini kownu-oso. \v 9 Fu sanede un go dan? Fu si wan profeiti? Iya, Mi e taigi unu: A de wan profeiti, ma a no dati wawan. \v 10 Bika fu Yohanes a skrifi taki: \q1 Yere, Mi e seni Mi boskopuman \q2 go na Yu fesi, \q1 di sa meki a pasi klari gi Yu. \x * \xo 11:10 \xt Mal 3:1\x* \p \v 11 Fu tru Mi e taigi un taki: Fu ala sma di gebore, no wan no prenspari moro Yohanes a Dopuman. Ma toku a moro pikinwan na mindri den sma di Gado e tiri, prenspari moro en. \v 12 Sensi a ten di Yohanes a Dopuman bigin fu preiki, te leki now, moro nanga moro sma e kon ondro a tiri fu Gado. Ma tra sma de di e meki muiti fu puru sma fu a pasi fu Gado. \x * \xo 11:12 \xt Luk 16:16\x* \v 13 Moses nanga den profeiti ben taki fu a fasi fa Gado bo tiri libisma, te leki a ten di Yohanes bigin preiki. \v 14 A de na unu efu un wani bribi en, ma di den taki tak' Elia bo kon baka, na fu Yohanes den ben taki. \x * \xo 11:14 \xt Mal 4:5; Mat 17:10-13; Mrk 9:11-13\x* \v 15 Suma abi yesi, meki a yere!” \p \v 16 Yesus taigi den sma moro fara taki: “Yu sabi fa Mi e si unu fu a ten disi? Unu e du leki pikin di e prei tapu wan pren, dan unu e bari gi den trawan taki: \q1 \v 17 Un prei poku gi unu, \q2 ma un no dansi. \q1 Un singi dede-oso singi gi unu, \q2 ma un no krei. \m \v 18 Bika di Yohanes kon, a ben tan furu leisi sondro fu nyan èn a no ben e dringi win. Dan den taki: ‘Wan takruyeye de na en tapu.’ \v 19 A Manpikin fu Libisma kon, A e nyan èn A e dringi. Ma fu En den e taki: ‘Luku, a man disi na wan akanswari nanga wan sopiman. Na wan mati fu den man di e piki edemoni nanga fu den sondusma.’ Ma den sani san Gado e du, e sori tak' a koni fu En bun.” \s1 Yesus krutu wantu foto \r Lukas 10:13-15 \p \v 20 Dan Yesus bigin sori finga na tapu den sma fu den foto pe A ben du moro furu fu den bigi sani, bika den sma dati no ben drai den libi kon na Gado. \v 21 A taki: “Un sma fu Korasin nanga Betsaida, un mus luku bun! Bika efu den bigi sani di psa na un mindri, ben psa na ini den foto Tirus nanga Sidon, someni langa den sma dati bo drai den libi. Den bo weri rowkrosi èn trowe asisi tapu den ede fu sori tak' den e sari. \x * \xo 11:21 \xt Jes 23:1-18; Ezec 26:1–28:26; Joël 3:4-8; Amos 1:9-10; Zach 9:2-4\x* \v 22 Mi e taigi un taki: Tapu a dei di Gado o krutu libisma, a strafu fu unu o hebi moro di fu den sma fu Tirus nanga Sidon. \v 23 Un sma fu Kafarnaum, un e prakseri tak' un o doro na heimel? Na ini dedekondre un o feni unsrefi! Bika efu den bigi sani di psa ini a foto fu unu ben psa ini a foto Sodom, a foto dati bo de ete te nanga a dei fu tide. \x * \xo 11:23 \xt Jes 14:13-15; Gen 19:24-28\x* \v 24 Ma Mi e taigi un taki: Tapu a dei di Gado o krutu libisma, a strafu fu unu o hebi moro di fu den sma fu Sodom.” \x * \xo 11:24 \xt Mat 10:15; Luk 10:12\x* \s1 Yesus kari sma di weri, fu kon teki bro na En \r Lukas 10:21-22 \p \v 25 Dan Yesus begi taki: “P'pa, Yu di de Masra fu heimel nanga grontapu, Mi e taki Yu tangi tak' Yu kibri den sani disi meki den koniman nanga den leriman no ferstan den, ma dan Yu sori den na den sma di no sabi furu. \v 26 Iya, P'pa, bika na so Yu ben wani en.” \p \v 27 Dan Yesus taigi den sma taki: “Mi P'pa gi Mi makti abra ala sani. Boiti a P'pa, no wan sma no sabi suma na a Manpikin. Èn no wan sma no sabi suma na a P'pa, boiti a Manpikin nanga den sma di a Manpikin wani fu sabi dati.” \x * \xo 11:27 \xt Yoh 3:35; Yoh 1:18; 10:15\x* \v 28 Yesus taigi den sma moro fara taki: “Un kon na Mi, un di weri fu tyari un hebi lai. Na Mi un sa feni rostu. \v 29 Kon meki Mi tiri unu èn un teki leri fu Mi. Bika Mi abi safri nanga sakafasi maniri. Na Mi un sa feni rostu fu un sili. \x * \xo 11:29 \xt Jer 6:16\x* \v 30 Bika Mi no o tiri unu nanga tranga, èn den sani di Mi o aksi fu unu, no hebi.” \c 12 \s1 Yesus na a basi fu a sabadei \r Markus 2:23-28; Lukas 6:1-5 \p \v 1 Wan syatu pisten baka dati Yesus nanga den man fu En ben e waka ini wan aleisigron tapu a sabadei. Dan den man fu En bigin broko wantu ai aleisi e nyan, bika angri ben e kiri den. \x * \xo 12:1 \xt Deut 23:25\x* \v 2 Di den Fariseiman si a sani dati, den taigi Yesus taki: “Luku, den man fu Yu e du wan sani san a wèt no wani fu un du tapu a sabadei.” \p \v 3 Yesus piki den taki: “Un no leisi san David du, di angri ben e kiri en nanga den man di ben de nanga en? \x * \xo 12:3 \xt 1Sam 21:1-6\x* \v 4 A go ini a oso fu Gado, dan a teki den brede san den ben poti aparti gi Gado. Dan en nanga den man fu en nyan den brede disi, di soso den domri ben kan nyan. \x * \xo 12:4 \xt Lev 24:9\x* \v 5 A skrifi tu ini a wèt fu Moses tak' den domri e broko a wèt fu a sabadei te den e wroko ini a mamakerki. Ma Gado no e si dati leki wan sondu. \x * \xo 12:5 \xt Num 28:9-10\x* \v 6 Ma Mi e taigi un taki: Wan sma de dya di bigi moro a mamakerki. \v 7 Gadowortu e taki: \q1 Mi no wani den meti \q2 di un e tyari leki offer gi Mi, \q1 ma Mi wani fu un abi sari-ati \q2 nanga trawan. \m Efu un ben sabi san dati wani taki, dan un no bo krutu sma di Gado no krutu. \x * \xo 12:7 \xt 1Sam 15:22; Hos 6:6; Mat 9:13\x* \v 8 Bika a Manpikin fu Libisma na a basi fu a sabadei.” \s1 Yesus dresi wan man tapu a sabadei \r Markus 3:1-6; Lukas 6:6-11 \p \v 9 Yesus kmoto fu drape, dan A go na ini a kerki fu den. \v 10 Now wan man ben drape di ben abi wan malengri anu. Wantu sma ben e suku wan sani fu kan tyari Yesus go na krutu. Dat' meki den aksi En taki: “Yu kan dresi wan sma tapu a sabadei sondro fu broko a wèt?” \p \v 11 Ma Yesus taigi den taki: “Efu yu ben abi wan enkri skapu nomo, dan a fadon ini wan olo tapu a sabadei, yu no bo grabu en hari puru? \x * \xo 12:11 \xt Luk 14:5\x* \v 12 We, wan libisma warti bari moro wan skapu. Dat' meki a fiti fu du bun tapu a sabadei.” \v 13 Dan Yesus taigi a man di ben abi a malengri anu taki: “Langa yu anu!” Di a man langa en anu, a kon gesontu leki a trawan. \v 14 Ma den Fariseiman kmoto fu drape go kruderi makandra fa den ben kan kiri Yesus. \s1 Gado ben teki Yesus fu du En wroko \p \v 15 Ma fu di Yesus ben sabi san den ben wani du, A kmoto drape. Furu sma ben waka na En baka, èn A dresi ala den sikisma di ben de na den mindri. \v 16 Dan A warskow den tranga tak' den no mus taigi no wan sma san A du. \v 17 Na so den sani san a profeiti Yesaya ben taki kon tru. A ben taki: \q1 \v 18 Luku, disi na Mi knekti \q2 di Mi teki fu wroko gi Mi. \q1 Mi lobi En, \q2 èn Mi abi prisiri nanga En. \q1 Mi sa poti Mi Yeye na En tapu. \q1 A sa ferteri den folku \q2 den sani san Gado feni bun. \x * \xo 12:18 \xt Jes 42:1-4\x* \q1 \v 19 A no sa meki babari, \q2 noso hari taki nanga sma. \q1 No wan sma sa yere En sten \q2 na strati. \q1 \v 20 A no o meki En moro hebi \q2 gi den swaki wan, \q1 èn A no o puru a pikinso howpu \q2 di den abi ete, \q1 te leki A meki \q2 tak' san Gado feni bun \q2 wini a strei. \q1 \v 21 Den folku sa poti den fertrow \q2 na En tapu. \s1 Yesus nanga Beelsebul \r Markus 3:20-30; Lukas 11:14-23 \p \v 22 Baka dati den tyari wan man di ben abi wan takruyeye na en tapu, kon na Yesus. A man disi no ben man si èn a no ben man taki. Dan Yesus dresi a man fu a ben kan si èn fu a ben kan taki baka. \v 23 Ala den sma drape ben ferwondru sote. Den aksi makandra taki: “Na En sa de a Manpikin fu David?” \p \v 24 Ma di den Fariseiman yere fu a sani disi, den taki: “Na Beelsebul, a edeman fu den takruyeye, e gi En makti fu yagi den takruyeye puru.” \x * \xo 12:24 \xt Mat 9:34; 10:25\x* \p \v 25 Ma Yesus ben sabi san den e prakseri, so A taigi den taki: “Ibri kondre pe den sma e feti nanga densrefi, o broko. Prati o de tu ini den foto nanga den oso pe den sma e feti nanga densrefi. \v 26 So, efu Satan e yagi tra didibri, fa a o man tan rigeri dan? Bika prati de ini en kondre. \v 27 Èn efu na Beelsebul e gi Mi a krakti fu yagi takruyeye, suma e gi den sma fu unu a krakti dati dan? Dat' meki na den srefi o sori unu tak' un no abi leti. \v 28 Ma efu na a Yeye fu Gado e gi Mi a krakti fu yagi den takruyeye, dan dati e sori tak' Gado bigin tiri libisma kba. \v 29 Bika wan sma no kan broko go ini a oso fu wan tranga man fu fufuru en sani, efu a no tai en fosi. Baka te a tai en, dan fosi a o man teki en sani tyari gwe. \p \v 30 Suma no de na Mi sei, e suku fu broko Mi. Èn suma no e wroko makandra nanga Mi, e tyari prati. \x * \xo 12:30 \xt Mrk 9:40\x* \v 31 Dat' meki Mi e taigi un taki: Libisma kan kisi pardon fu ala sondu, awinsi den afrontu Gado srefi. Ma a sma di e afrontu a Santa Yeye, no o kisi pardon. \v 32 Efu wan sma taki takru fu a Manpikin fu Libisma, a sa kisi pardon. Ma efu wan sma taki takru fu a Santa Yeye, noiti a sa kisi pardon: no ini a ten disi, no ini a ten di e kon.” \x * \xo 12:32 \xt Luk 12:10\x* \s1 A bon nanga en froktu \r Lukas 6:43-45 \p \v 33 Yesus taigi den Fariseiman moro fara taki: “Efu yu taki wan bon bun, dan den froktu fu en mus bun tu. Ma efu yu taki wan bon no bun, dan en froktu no kan bun tu. Bika yu e sabi fa a bon de te yu si den froktu fu en. \x * \xo 12:33 \xt Mat 7:20; Luk 6:44\x* \v 34 Un sneki unu! Un takru sote tak' un no man taki no wan bun sani. Bika san furu wan sma ati, na dati a e taki. \x * \xo 12:34 \xt Mat 3:7; 23:33; Luk 3:7; Mat 15:18; Luk 6:45\x* \v 35 Wan bun sma e taki bun sani fu di en ati bun. Ma wan takru sma e taki takru sani fu di en ati takru. \p \v 36 Ma Mi e taigi un taki: Tapu a dei di Gado o krutu libisma, den sma sa mus gi frantwortu fu ala wortu di no ben de fanowdu fu taki. \v 37 Bika san un ben taki kan meki tak' Gado no o strafu unu, noso a kan meki tak' Gado strafu unu.” \s1 Den sma aksi fu wan marki \r Markus 8:11-12; Lukas 11:29-32 \p \v 38 Dan wantu sabiman fu Gado wèt, nanga wantu Fariseiman aksi Yesus taki: “Meister, un wani fu Yu sori unu wan marki.” \x * \xo 12:38 \xt Mat 16:1; Mrk 8:11; Luk 11:16\x* \p \v 39 Ma Yesus piki den taki: “Soso takru-ati sma leki unu di no e du san Gado wani, e suku wan marki. Ma a wan enkri marki san un o kisi, na a wan fu a profeiti Yona. \x * \xo 12:39 \xt Mat 16:4; Mrk 8:12\x* \v 40 Bika soleki fa Yona ben de dri dei nanga dri neti ini a bere fu a bigi fisi, na so a Manpikin fu Libisma sa de dri dei nanga dri neti dipi na ondro gron. \x * \xo 12:40 \xt Jona 1:17\x* \v 41 Tapu a bigi krutu dei, den sma fu Nineve sa tnapu makandra nanga unu fu a ten disi èn den o krutu unu. Bika den ben drai den libi di Yona tyari a boskopu gi den. Ma luku, wan sma de dya di bigi moro Yona. \x * \xo 12:41 \xt Jona 3:5\x* \v 42 Tapu a dei dati, a uma di ben tiri a kondre Seba sa tnapu makandra nanga unu fu a ten disi èn a sa krutu unu. Bika a ben kmoto fu wan farawe kondre kon arki a koni fu Salomo. Ma luku, wan sma de dya di bigi moro Salomo.” \x * \xo 12:42 \xt 1Kron 10:1-10; 2Kron 9:1-12\x* \s1 Yesus sori fa takruyeye e wroko \r Lukas 11:24-26 \p \v 43 “Te wan takruyeye kmopo na tapu wan sma, a e go na a dreisabana fu suku wan presi fu rostu, ma a no e feni. \v 44 Dan a e taki: ‘Mi o drai go baka na mi oso pe mi kmopo.’ Te a drai kon, a e si tak' a tanpresi leigi, a krin, èn ala sani de tapu en presi. \v 45 Dan a e gwe go teki seibi tra takruyeye kon di ogri moro en. Den e kon inisei, èn den e tan drape. So, te fu kba a kon moro takru gi a sma leki na a bigin. Na so a sa de nanga den takru-ati sma leki unu fu a ten disi.” \s1 A famiri fu Yesus \r Markus 3:31-35; Lukas 8:19-21 \p \v 46 Di Yesus ben e taki nanga a bigi grupu sma, den brada fu En nanga En m'ma ben de na dorosei. Den ben wani taki nanga En. \v 47 Dan wan sma taigi Yesus taki: “Yere, Yu m'ma nanga den brada fu Yu de na dorosei. Den wani taki nanga Yu.” \p \v 48 Yesus piki a man di tyari a boskopu kon taki: “Suma na Mi m'ma dan, èn suma na den brada fu Mi?” \v 49 Ne Yesus sori go na tapu den man di ben e teki leri fu En, dan A taki: “Den na Mi m'ma nanga den brada fu Mi. \v 50 Bika ala sma di e du a wani fu Mi P'pa di de na heimel, na Mi brada, Mi sisa, nanga Mi m'ma.” \c 13 \s1 A tori fu a siri \r Markus 4:1-9; Lukas 8:4-8 \p \v 1 A srefi dei dati, Yesus kmoto fu oso go sidon na a syoro fu a meer. \v 2 Di wan bigi grupu sma bigin lontu En, A opo go sidon ini wan boto. Ma ala den sma tan tnapu na syoro. \x * \xo 13:2 \xt Luk 5:1-3\x* \v 3 Dan A bigin leri den furu sani nanga agersitori. A taigi den taki: “Arki, wan man ben go sai siri na ini en gron. \v 4 Di a e fringi den siri, wantu fadon tapu a pasi. Dan den pikinfowru kon nyan den. \v 5 Tra siri fadon pe furu ston ben de ondro a doti. Den sproiti es'esi, bika den no ben abi furu doti. \v 6 Ma di a son kon faya, a bron den pransun. Den drei gwe fu di den rutu no ben beri go dipi ini a gron. \v 7 Trawan fu den siri fadon tapu gron pe makamaka grasi e gro. Di a makamaka grasi bigin gro, a no gi den siri okasi fu gro doro. \v 8 Ma tra siri fadon tapu bun doti. Den dati gi nyanyan: sonwan gi wan hondro, trawan siksitenti, trawan dritenti tron moro furu. \v 9 Suma abi yesi, meki a yere!” \s1 Yesus taki fu sanede A e ferteri agersitori \r Markus 4:10-12; Lukas 8:9-10 \p \v 10 Baka dati den man di ben e teki leri fu Yesus kon na En, dan den aksi En taki: “Fu sanede Yu e taki agersitori nanga den sma?” \p \v 11 Yesus piki den taki: “A fasi fa Gado o tiri libisma na wan kibritori. Gado meki un kon ferstan a kibritori disi. Ma A no wani meki den tra sma ferstan en. \v 12 Bika a sma di ferstan a sani disi, Gado o meki a ferstan en moro, èn a sa sabi bun furu. Ma a sma di no ferstan en, Gado o puru a pikinso san a ben ferstan. \x * \xo 13:12 \xt Mat 25:29; Mrk 4:25; Luk 8:18; 19:26\x* \v 13 Na dat' meki Mi e taki agersitori nanga den. Bika den e luku, ma den no e si, èn den e arki, ma den no e yere èn den no e ferstan. \v 14 Den sani san a profeiti Yesaya ben taki, de fu si ini a libi fu den sma disi. A ben taki: \q1 Yere un o yere, \q2 ma un no o ferstan noti, \q1 èn luku un o luku, \q2 ma un no o si noti. \x * \xo 13:14 \xt Jes 6:9-10\x* \q1 \v 15 Bika a pipel disi trangayesi. \q1 Den no wani arki moro, \q2 èn den tapu den ai. \q1 Noso den bo si nanga den ai, \q2 den bo yere nanga den yesi, \q1 èn den bo ferstan nanga den ati \q2 tak' den mus drai den libi \q2 fu Mi kan dresi den. \p \v 16 Ma blesi de na un tapu, bika unu e si èn unu e yere. \x * \xo 13:16 \xt Luk 10:23-24\x* \v 17 Fu tru Mi e taigi un taki: Furu profeiti nanga sma di bun ini Gado ai, ben angri fu si san unu e si, ma den no si en. Den ben angri fu yere san unu e yere, ma den no yere en.” \s1 San a tori fu a siri wani taki \r Markus 4:13-20; Lukas 8:11-15 \p \v 18 Dan Yesus taigi den man fu En taki: “Disi na san a agersitori fu a man di ben go sai siri wani taki. \v 19 Te wan sma arki a boskopu fa Gado e tiri libisma, ma a no ferstan en, dan a de leki a siri di fadon tapu a pasi. Didibri e kon puru a boskopu di sai na ini en ati. \v 20 A siri di fadon pe furu ston de ondro a doti, na den sma di yere a boskopu, dan den teki en wantron nanga prisiri. \v 21 Ma a boskopu no e beri rutu. Dat' meki den e bribi fu wan syatu pisten nomo. Te sma e pina den èn te sma de na den baka fu du den ogri fu di den e bribi a boskopu, dan wantron den e lasi bribi. \v 22 A siri di fadon pe makamaka grasi e gro, na den sma di yere a boskopu, ma den e broko den ede nanga a libi èn grontapu gudu e hari den. Dati e meki tak' a boskopu no man du en wroko ini den ati. \v 23 A siri di fadon na tapu a bun doti, na sma di e ferstan a boskopu te den yere en. Leki fa a siri e gi nyanyan, na so den sma disi e gi nyanyan ini den libi tu, sonwan hondro, trawan siksitenti, nanga trawan dritenti leisi moro furu.” \s1 A agersitori fu a grasi \p \v 24 Dan Yesus gi den ete wan agersitori. A taki: “Un kan si a fasi fa Gado e tiri libisma leki wan man di ben sai bun siri ini en gron. \v 25 Ma di ala sma ben e sribi, a feyanti fu en kon sai grasi mindri a aleisi, dan a gwe. \v 26 Leki fa a aleisi bigin gro èn a bigin gi nyanyan, so a grasi gro tu. \v 27 Dan den knekti fu a man go aksi en taki: ‘Masra, a no bun siri yu ben sai ini yu gron? Pe a grasi kmopo dan?’ \p \v 28 A man piki den taki: ‘Na wan feyanti du a sani dati.’ \p \v 29 Dan den knekti aksi en taki: ‘San un mus du? Un mus hari a grasi puru?’ \p Ma a man taigi den taki: ‘No, bika te unu e hari a grasi, un kan hari a aleisi tu. \v 30 Meki ala tu gro te leki a ten doro fu koti a aleisi. Dan mi o taigi den sma di o koti a aleisi fu puru a grasi fosi, tai en ini bosu, dan den bron en. Ma a aleisi den mus poti ini mi maksin.’ ” \s1 Agersitori fu a tiri fu Gado \r Markus 4:30-34; Lukas 13:18-21 \p \v 31 Yesus gi den a agersitori disi tu. A taki: “Un kan si a fasi fa Gado e tiri libisma, leki wan mosterdsiri di wan sma prani ini en gron. \v 32 A de a moro pikin siri san de, ma te a gro kon, a bigi moro ala den tra spesreibon di sma e prani. A e tron wan bon pe pikinfowru kan frei go meki den nesi.” \p \v 33 A gi den wan tra agersitori taki: “Un kan si a fasi fa Gado e tiri libisma leki dyesi di wan frow teki poti ini bun furu blon. Dan a dyesi e meki ala a blon kon sweri.” \p \v 34 Yesus ferteri a bigi grupu sma ala den sani disi nanga agersitori. Tra fasi A no ben taki nanga den. \v 35 Na so a sani san a profeiti ben taki kon tru. A ben taki: \q1 Mi sa leri den sma \q2 nanga agersitori. \q1 Mi sa tyari den sani kon na krin \q2 san ben kibri \q2 sensi di grontapu meki. \x * \xo 13:35 \xt Ps 78:2\x* \s1 Yesus tyari a agersitori fu a grasi kon na krin \p \v 36 Baka dati Yesus seni a bigi grupu sma gwe, dan A go na oso. Dan den man fu En kon aksi En taki: “Yu kan taigi unu san a agersitori fu a grasi ini a gron wani taki?” \p \v 37 Yesus piki den taki: “A Manpikin fu Libisma na a man di e sai a bun siri. \v 38 A gron na grontapu. Den bun siri na den sma di Gado e tiri. \v 39 A grasi na den sma di e waka na didibri baka. A feyanti di sai a grasi na didibri. A ten fu koti den lepi nyanyan na a kba fu a ten disi. Den sma di o koti den lepi nyanyan na den engel. \v 40 Leki fa den e tyari a grasi kon na wan fu bron ini faya, so a sa de na a kba fu a ten disi. \v 41 A Manpikin fu Libisma sa seni den engel fu En go mindri den sma di Gado e tiri. Den sa puru ala sani san e meki den sma sondu, nanga ala sma di e du kruktu. \v 42 Den engel sa fringi den go ini a faya onfu, pe den sa krei èn kaw den tifi. \v 43 Ma den sma di bun ini Gado ai, sa brenki leki a son te den P'pa na heimel o tiri libisma. Suma abi yesi, meki a yere!” \s1 Moro agersitori \p \v 44 “Un kan si a fasi fa Gado e tiri libisma, leki wan gudu di beri ini wan gron. Wan man feni en, èn a beri en baka. A breiti sote tak' a e go seri ala sani san a abi, èn a e bai a gron. \p \v 45 Un kan si a fasi fa Gado e tiri libisma, leki wan man di e suku moi parelkrara fu bai. \v 46 Di a feni wan san warti furu, a go seri ala sani san a abi, èn a bai en. \p \v 47 Un kan si a fasi fa Gado e tiri libisma, leki wan fis'neti san den fringi go ini se, èn san e fanga ala sortu fisi. \v 48 Te a furu, den e hari en kon na syoro. Dan den sma e sidon puru ala fisi di bun fu nyan, poti ini baskita. Ma den wan san no bun fu nyan, den e trowe. \v 49 Na so a sa de na a kba fu a ten disi. Den engel sa go fu puru den sma di no e du Gado wani na mindri den sma di bun ini En ai. \v 50 Dan den sa fringi den go ini a faya onfu, pe den sa krei èn kaw den tifi.” \p \v 51 Dan Yesus aksi den man fu En taki: “Un ferstan ala den sani disi?” \p Den piki: “Iya, Masra.” \p \v 52 Dan Yesus taigi den taki: “Ibri sabiman fu Gado wèt di e teki leri fu a fasi fa Gado e tiri libisma, de leki wan man di abi wan maksin fu pe a e tyari nyun sani nanga owru sani kon na doro.” \s1 Den sma fu Nasaret no wani bribi ini Yesus \r Markus 6:1-6; Lukas 4:16-30 \p \v 53 Di Yesus kba taki den agersitori disi, A kmoto pe A ben de, \v 54 dan A go na a foto pe A ben kweki. Drape A gi den sma leri ini a kerki fu den. Di den sma yere fa A e gi leri, den tnapu nanga opo mofo. Den taki: “Pe A feni a koni disi? Èn pe A feni a makti fu du den bigi sani? \v 55 A p'pa fu En na a temreman. A m'ma fu En na Maria, èn den brada fu En na Yakobus, Yosef, Simon nanga Yudas. \v 56 Ala den sisa fu En e libi dya. Pe A kmopo nanga ala den sani disi dan?” \v 57 Dat' meki den no ben wani yere noti fu En. \x * \xo 13:57 \xt Yoh 4:44\x* \p Ma Yesus taigi den taki: “Ala sma e lespeki wan profeiti, boiti den sma fu a foto pe a kweki nanga den ososma fu en.” \v 58 So Yesus no du furu bigi sani drape, bika den sma no ben e bribi. \c 14 \s1 A dede fu Yohanes a Dopuman \r Markus 6:14-29 \p \v 1 Ini a srefi pisten dati Herodes, a tiriman fu a distrikti Galilea,\f + \fr 14:1 \ft Den Romeinisma di ben tiri Israelkondre a ten dati, ben prati a kondre fu Israel ini fo bigi pisi. Herodes ben tiri wan fu den fo pisi dati.\f* ben kisi fu yere san den sma e ferteri fu Yesus. \v 2 Dan a taigi den knekti fu en taki: “A mus de Yohanes a Dopuman, di kon na libi baka. Na dat' meki A abi makti fu du den bigi sani.” \p \v 3-4 Herodes taki so bika a ben trow nanga Herodias, a frow fu en brada Filipus. Ma Yohanes ben taigi en taki: “Yu no kan trow nanga en.” Dan Herodes meki den grabu Yohanes, bui en poti na ini straf'oso. \x * \xo 14:3-4 \xt Luk 3:19-20; Lev 18:16; 20:21\x* \v 5 A ben wani kiri en, ma a ben frede a folku, bika den ben e si Yohanes leki wan profeiti. \p \v 6 Ma tapu a friyari dei fu Herodes, a umapikin fu Herodias ben dansi gi Herodes nanga den sma di a ben kari. Herodes ben abi sowan prisiri nanga a pikin, \v 7 tak' a meki wan sweri. A taki: “Awinsi san a pikin sa aksi, mi sa gi en.” \v 8 Dan a m'ma fu a pikin meki a aksi Herodes fu a gi en a ede fu Yohanes a Dopuman na ini wan preti. \v 9 Herodes ben sari fu a sani disi. Ma fu di a ben meki a sweri na fesi ala den sma di ben de na tafra nanga en, a komanderi den srudati fu gi a pikin san a ben aksi. \v 10 So a meki den kapu Yohanes ede puru ini a straf'oso. \v 11 Dan den tyari a ede ini wan preti kon gi a pikin, èn a pikin tyari en go gi en m'ma. \v 12 Baka dati den man di ben e teki leri fu Yohanes, kon teki a dedeskin tyari go beri. Dan den go taigi Yesus san psa. \s1 Moro leki feifi dusun sma e kisi nyanyan \r Markus 6:30-44; Lukas 9:10-17; Yohanes 6:1-14 \p \v 13 Di Yesus yere tak' den kiri Yohanes, A kmoto fu pe A ben de, dan A teki wan boto go na wan presi pe En wawan ben kan de. Ma bun furu sma yere dati. So den libi den foto, dan den waka nanga futu go na En baka. \p \v 14 Di Yesus kmoto ini a boto, A si wan bigi grupu sma. Ne A kisi wan dipi sari gi den, èn A dresi ala den sikisma di ben de na den mindri. \v 15 Di a son bigin saka, den man fu Yesus kon na En, dan den taigi En taki: “Sma no e libi dya pe un de, èn a lati kba. Seni ala den sma gwe, fu den kan go bai nyanyan ini den dorpu.” \p \v 16 Ma Yesus piki den taki: “Den sma no abi fu gwe. Na unu mus gi den wan sani fu nyan.” \p \v 17 Den man fu En piki En taki: “Ala san un abi dya na feifi brede nomo, nanga tu fisi.” \p \v 18 Yesus taki: “Tyari den kon gi Mi.” \v 19 Dan A taigi ala den sma fu go sidon ini a grasi. A teki den feifi brede nanga den tu fisi, A luku go na heimel dan A blesi den. Baka dati A broko den brede, dan A gi den man fu En fu den prati gi den sma. \v 20 Ala den sma nyan te den bere furu. Baka dati den man fu Yesus furu twarfu baskita nanga den pis'pisi di ben tan abra. \v 21 Wan feifi dusun mansma so ben nyan. Umasma nanga pikin no ben teri ete. \s1 Yesus waka tapu a watra \r Markus 6:45-52; Yohanes 6:16-21 \p \v 22 Yesus taigi den man fu En fu den bigin go nanga a boto na a tra sei fu a meer. Dan En bo kon te A seni a bigi grupu sma gwe. \v 23 Baka di Yesus seni den gwe, A kren go tapu a bergi pe En wawan ben kan de fu begi. Di neti tapu na En wawan ben drape. \v 24 A ten dati a boto ben de fara fu a syoro kba, èn wan tranga winti ben e tyari bigi skwala kon na en tapu. \v 25 Ma musudei mamanten Yesus waka tapu a watra go na den. \v 26 Di den man fu En si tak' A e waka tapu a watra, den skreki. Den bari fu frede taki: “Na wan takrusani!” \p \v 27 Ma Yesus taigi den wantron taki: “No lasi ati! Na Mi! Un no abi fu frede!” \p \v 28 Dan Petrus taigi En taki: “Masra, efu na Yu, dan taigi mi meki mi waka tapu a watra kon na Yu.” \p \v 29 Ne Yesus taigi en taki: “Kon!” \p So Petrus kmoto ini a boto, èn a bigin waka tapu a watra go na Yesus. \v 30 Ma di Petrus si den skwala, a kon frede dan a bigin sungu. Ne a bari: “Masra, yepi mi!” \p \v 31 Wantron Yesus langa En anu grabu en. Dan A taigi en taki: “A bribi fu yu pikin! Fu sanede yu no e tan bribi Mi?” \p \v 32 Di den go ini a boto, a winti tapu fu wai. \v 33 Ne den man fu Yesus fadon tapu den kindi na En fesi fu anbegi En. Den taki: “Fu tru, Yu na a Manpikin fu Gado.” \s1 Yesus dresi den sikisma fu Genesaret \r Markus 6:53-56 \p \v 34 Di den doro na a tra sei fu a meer, den go na syoro na a kontren di den e kari Genesaret. \v 35 Fa den sma drape si tak' na Yesus, wantron den panya a boskopu ini a heri birti. Dan den sma tyari ala den sikisma kon na En. \v 36 Den begi En efu den sikisma ben kan fasi a lantyi fu En krosi nomo. Èn ala sma di fasi En ben kon betre. \c 15 \s1 Den gwenti fu den Fariseiman \r Markus 7:1-13 \p \v 1 Baka dati wantu Fariseiman nanga sabiman fu Gado wèt kmoto fu Yerusalem kon na Yesus. Dan den aksi En taki: \v 2 “Fu sanede den man fu Yu no e du san den bigisma fu unu leri unu? \v 3 Bika den no e wasi den anu fosi den nyan.” \p Yesus piki den taki: “Ma fu sanede unu e poti a wèt fu Gado na wan sei fu du san den bigisma fu unu leri unu? \v 4 Bika Gado taki: ‘Un mus lespeki un m'ma nanga un p'pa.’ Moro fara A taki: ‘A sma di fluku en m'ma noso en p'pa, mus dede.’ \x * \xo 15:4 \xt Ex 20:12; Deut 5:16; Ex 21:17; Lev 20:9\x* \v 5 Ma unu e taki tak' efu wan sma taigi en m'ma nanga en p'pa taki: ‘Mi gi Gado ala sani san un ben kan kisi fu mi,’ dan a no abi fu lespeki den moro. \v 6 So unu no e teri a wortu fu Gado moro, fu du san den bigisma fu unu ben leri unu. \v 7 Un hoigriman unu! Yesaya ben abi leti di a taki fu unu taki: \q1 \v 8 A folku disi e gi Mi grani \q2 nanga den mofo, \q2 ma den no lobi Mi srefsrefi. \x * \xo 15:8 \xt Jes 29:13\x* \q1 \v 9 Na fu soso den e anbegi Mi, \q2 bika den e leri den sma sani \q2 san libisma srefi meki.” \s1 A sani di e meki wan sma doti ini Gado ai \r Markus 7:14-23 \p \v 10 Yesus kari ala den sma kon krosbei, dan A taigi den taki: “Arki Mi èn ferstan bun san Mi e taigi unu. \v 11 A no san wan sma e nyan, ma na san a sma e taki, e meki tak' a no krin ini Gado ai.” \p \v 12 Dan den man fu Yesus kon taigi En taki: “Yu sabi tak' den Fariseiman mandi di den yere san Yu taki?” \p \v 13 Yesus piki den taki: “Mi P'pa di de na heimel sa hari ala sani puru di A no ben prani. \v 14 Un libi den. Den de leki breniman di wani tyari tra breniman waka. Ma efu wan breniman e tyari wan tra breniman waka, den ala tu o fadon ini wan olo.” \x * \xo 15:14 \xt Luk 6:39\x* \p \v 15 Ne Petrus aksi Yesus taki: “Taigi unu san a agersitori disi wani taki.” \p \v 16 Dan Yesus piki en taki: “Na ferstan un no man ferstan den sani ete di Mi e taki? \v 17 Un no man ferstan tak' ala sani san wan sma e nyan, e go na ini en bere, dan a e kmoto baka pe a mus kmoto? \v 18 Ma den sani san wan sma e taki, e kmoto ini en ati, èn na dati e meki tak' a no krin ini Gado ai. \x * \xo 15:18 \xt Mat 12:34\x* \v 19 Bika den sani san e kmoto ini a ati fu wan sma na takru prakseri, kiri, huru, takru lostu, fufuru, lei gi trawan, nanga taki takru fu trawan. \v 20 Dati na den sani di e meki tak' wan sma no krin ini Gado ai. Ma fu nyan sondro tak' yu wasi yu anu fosi, no e meki tak' wan sma no krin ini Gado ai.” \s1 Wan uma nanga furu bribi \r Markus 7:24-30 \p \v 21 Yesus kmoto drape, dan A go ini a kontren fu den foto Tirus nanga Sidon. \v 22 Dan luku, wan Kananiti-uma fu a birti dati kon na Yesus. A bari taki: “Masra, Manpikin fu David, abi sari-ati nanga mi! Bika takruyeye e pina mi umapikin.” \v 23 Ma Yesus no piki a uma noti. \p Dan den man fu En kon taigi En taki: “Seni a uma gwe, bika a e waka nomonomo na un baka e meki babari.” \p \v 24 Yesus piki taki: “Gado seni Mi kon soso gi den sma fu Israel, bika den de leki skapu di lasi pasi.” \p \v 25 Ma a uma kon kindi na Yesus fesi, dan a taki: “Masra, yepi mi!” \p \v 26 Ne Yesus piki en taki: “A no bun fu puru a brede na a mofo fu den pikin, trowe gi den dagu.” \p \v 27 Ma a uma piki baka taki: “Masra, Yu abi leti. Ma den dagu srefi e nyan a sakasaka san e fadon fu a tafra fu den basi.” \p \v 28 Ne Yesus piki a uma taki: “Uma, a bribi fu yu bigi fu tru. Yu sa kisi san yu e aksi.” A srefi momenti dati a umapikin fu a frow kon betre. \s1 Yesus dresi bun furu sikisma \p \v 29 Dan Yesus gwe fu drape. A waka na seisei fu a Meer fu Galilea, dan A kren go sidon tapu wan bergi. \v 30 Di A go sidon drape, wan bun bigi grupu sma kon na En. Den tyari sma kon poti na Yesus futusei di ben lan, di ben malengri, di ben breni, di ben babaw, nanga furu tra sikisma moro. Dan A dresi den. \v 31 Ala den sma drape ben ferwondru, bika den si fa babawsma e taki baka, malengrisma e kon betre, lansma e waka baka èn brenisma e si. Dan den sma gi a Gado fu Israel glori. \s1 Moro leki fo dusun sma e kisi nyanyan \r Markus 8:1-10 \p \v 32 Yesus kari den man fu En kon, dan A taigi den taki: “Mi e sari den sma, bika na dri dei langa kba den de dya nanga Mi, èn den no abi noti fu nyan. Mi no wani seni den gwe sondro fu den nyan, bika den kan flaw na pasi.” \p \v 33 Den man fu En piki En taki: “Pe wi o feni nofo brede fu gi sowan bigi grupu sma nyanyan? Bika sma no e libi ini a birti dya.” \p \v 34 Ne Yesus aksi den taki: “Omeni brede un abi?” \p Den taki: “Un abi seibi brede, nanga wantu pikin fisi.” \p \v 35 Dan Yesus taigi ala den sma fu go sidon na gron. \v 36 A teki den seibi brede nanga den fisi. A taki Gado tangi, dan A broko den èn A gi den man fu En fu prati gi den sma. \v 37 Ala den sma nyan te den bere furu. Dan den man fu Yesus furu seibi baskita nanga den pis'pisi di ben tan abra. \v 38 Na fo dusun mansma ben nyan. Umasma nanga pikin no ben teri ete. \v 39 Baka di Yesus seni ala den sma gwe, A go ini a boto dan A go na a kontren fu Magadan. \c 16 \s1 Den aksi Yesus fu sori den wan marki \r Markus 8:11-13; Lukas 11:29-30; 12:54-56 \p \v 1 Den Fariseiman nanga den Saduseiman ben kon na Yesus. Dan fu tesi En, den aksi En fu sori den wan marki di kmopo fu Gado. \x * \xo 16:1 \xt Mat 12:38; Luk 11:16\x* \v 2 Ma Yesus piki den taki: “Efu mofoneti a heimel redi, dan unu sabi tak' tamara un o abi wan moi dei. \v 3 Ma efu mamanten a heimel redi èn a dungrudungru, dan un e sabi tak' alen o kon. Fa unu man luku loktu fu sabi fa a dei o de, ma unu no man ferstan den sani san un e si now? \v 4 Soso takru-ati sma leki unu, di no e du san Gado wani, e suku wan marki. Ma a wan enkri marki san un o kisi, na a marki fu Yona.” Dan Yesus waka gwe libi den. \x * \xo 16:4 \xt Mat 12:39; Luk 11:29\x* \s1 A dyesi fu den Fariseiman nanga den Saduseiman \r Markus 8:14-21 \p \v 5 Di den man fu Yesus koti a meer abra, den ben fergiti fu tyari brede. \v 6 Ne Yesus taigi den taki: “Un mus luku bun nanga a dyesi fu den Fariseiman nanga den Saduseiman.” \x * \xo 16:6 \xt Luk 12:1\x* \p \v 7 Dan den man bigin taki a tori nanga makandra. Den taki: “Na fu di un no tyari brede meki A taki so.” \p \v 8 Ma Yesus ben sabi san den e taki, dat' meki A taigi den taki: “A bribi fu un pikin! Fu sanede un e taigi makandra tak' brede no de? \v 9 Un ai no man opo ete? Un no e memre tak' nanga feifi brede Mi gi moro leki feifi dusun sma fu nyan? Un fergiti tu omeni baskita un ben furu di den sma kba nyan? \x * \xo 16:9 \xt Mat 14:17-21\x* \v 10 Un no e memre tak' nanga seibi brede Mi gi moro leki fo dusun sma fu nyan? Un fergiti tu omeni baskita un ben furu di den sma kba nyan? \x * \xo 16:10 \xt Mat 15:34-38\x* \v 11 Fa un no man ferstan tak' a no fu brede Mi ben taki, ma tak' un mus luku bun nanga a dyesi fu den Fariseiman nanga den Saduseiman!” \v 12 Dan fosi den kon ferstan tak' A no ben taki fu dyesi fu meki brede, ma tak' den mus luku bun nanga a leri fu den Fariseiman nanga den Saduseiman. \s1 Gado sori Petrus suma na Yesus \r Markus 8:27-30; Lukas 9:18-21 \p \v 13 Di Yesus doro ini a birti fu a foto Sesarea Filipi, A aksi den man fu En taki: “Suma den sma e taki tak' a Manpikin fu Libisma de?” \p \v 14 Den taigi En taki: “Son sma e taki: Yu na Yohanes a Dopuman. Tra sma e taki: Yu na Elia. Trawan baka e taki: Yu na Yeremia noso wan fu den tra profeiti.” \x * \xo 16:14 \xt Mat 14:1-2; Mrk 6:14-15; Luk 9:7-8\x* \p \v 15 Dan Yesus aksi den taki: “Ma unu, suma unu e taki tak' Mi de?” \p \v 16 Ne Simon Petrus piki En taki: “Yu na a Mesias, a Manpikin fu a libi Gado.” \x * \xo 16:16 \xt Yoh 6:68-69\x* \p \v 17 Yesus piki en taki: “Simon, manpikin fu Yona, blesi de na yu tapu. Bika a no libisma tyari a sani disi kon na krin gi yu, ma na Mi P'pa di de na heimel. \v 18 Dat' meki Mi o kari yu Petrus. Bika tapu a ston\f + \fr 16:18 \ft A nen Petrus gersi a wortu “ston” ini Grikitongo.\f* disi Mi sa bow Mi gemeente èn dede srefi no sa man wini en. \v 19 Mi sa gi yu a makti fu tyari sma kon ondro a tiri fu Gado. San yu no wani fu psa na grontapu, Gado no o meki psa, èn san yu wani fu psa na grontapu, Gado o meki psa.” \x * \xo 16:19 \xt Mat 18:18; Yoh 20:23\x* \v 20 Dan Yesus warskow den man fu En krin fu den no taigi no wan sma tak' En na a Mesias. \s1 Yesus taki fu a pina di o miti En \r Markus 8:31–9:1; Lukas 9:22-27 \p \v 21 Sensi a ten dati, Yesus bigin sori den man fu En tak' A mus go na Yerusalem. Drape A o nyan furu pina fu den fesiman fu a folku, fu den prenspari domri, nanga den sabiman fu Gado wèt. A sori den tak' sma o kiri En, ma tapu a di fu dri dei Gado o meki A kon na libi baka. \v 22 Ma Petrus kari Yesus go na wan sei, dan a taigi En taki: “Masra, Yu no mus taki so! Gado no o meki den sani dati miti Yu srefsrefi.” \p \v 23 Ma Yesus drai taigi Petrus taki: “Kmoto na Mi tapu, Satan! Yu e tapu pasi gi Mi. Bika yu no e prakseri den sani fu Gado, ma na libisma sani yu e prakseri.” \p \v 24 Dan Yesus taigi den man fu En taki: “Efu wan sma wani waka na Mi baka, a mus poti en eigi wani na wan sei. A mus de klar'klari fu nyan pina, èn a mus kon nanga Mi. \x * \xo 16:24 \xt Mat 10:38; Luk 14:27\x* \v 25 Bika a sma di wani tan libi fa a wani, o lasi en libi. Ma a sma di e poti en libi na wan sei fu Mi ede, o feni en. \x * \xo 16:25 \xt Mat 10:39; Luk 17:33; Yoh 12:25\x* \v 26 Bika san yu e wini efu yu kisi ala sani fu grontapu, ma yu lasi yu libi? Èn san wan sma o man gi fu kisi en libi baka? \v 27 Bika a Manpikin fu Libisma o kon nanga a bigi makti fu En P'pa, makandra nanga den engel fu En, dan A o krutu ibri sma fu den sani san a ben du. \x * \xo 16:27 \xt Mat 25:31; Ps 62:12; Rom 2:6\x* \v 28 Fu tru Mi e taigi un taki: Son sma de dya na un mindri di no sa dede fosi den si a Manpikin fu Libisma kon fu tiri sma.” \c 17 \s1 Moses nanga Elia kon na Yesus tapu a bergi \r Markus 9:2-13; Lukas 9:28-36 \p \v 1 Siksi dei baka dati, Yesus teki Petrus nanga den tu brada Yakobus nanga Yohanes, tyari go na tapu wan hei bergi pe den wawan ben kan de. \x * \xo 17:1 \xt 2Pe 1:17-18\x* \v 2 Dan let' na den fesi a skin fu Yesus kenki. En fesi ben brenki leki a son, èn En krosi ben kon weti tak' a e brenki leki wan krin faya. \v 3 Dan wantron so Moses nanga Elia ben de fu si, e taki nanga Yesus. \v 4 Ne Petrus taigi Yesus taki: “Masra, a bun tak' wi de dyaso. Efu Yu wani, mi kan meki dri tenti dya: wan gi Yu, wan gi Moses nanga wan gi Elia.” \p \v 5 Petrus no ben kba taki ete, di wan brenki wolku saka kon na den tapu. Dan wan sten taki kmopo ini a wolku taki: “Disi na Mi Manpikin di Mi lobi. Mi abi prisiri nanga En. Un mus arki san A e taki.” \x * \xo 17:5 \xt Gen 22:2; Ps 2:7; Jes 42:1; Mat 3:17; 12:18; Mrk 1:11; Luk 3:22; Deut 18:15\x* \p \v 6 Di den man fu Yesus yere a sten, den skreki sote tak' den trowe densrefi langalanga na gron. \v 7 Ma Yesus go na den, A fasi den, dan A taigi den taki: “Opo, un no abi fu frede.” \v 8 Di den opo den ai, den si Yesus wawan. \p \v 9 Di den e saka fu a bergi Yesus warskow den taki: “Un no mus taigi no wan sma san un si, te leki a Manpikin fu Libisma dede èn kon baka na libi.” \p \v 10 Dan den aksi En taki: “Fu sanede den sabiman fu Gado wèt e taki tak' Elia mus kon fosi a Mesias doro?” \x * \xo 17:10 \xt Mal 4:5\x* \p \v 11 Yesus piki den taki: “Elia o kon fu tru, èn a o seti ala sani. \v 12 Ma Mi e taigi un taki: Elia kon kba, ma den no ben sabi tak' na en, dan den du nanga en san den ben wani. Na so a Manpikin fu Libisma o abi fu nyan pina fu den tu.” \x * \xo 17:12 \xt Mat 11:14\x* \v 13 So den man fu Yesus kon ferstan tak' A ben e taki fu Yohanes a Dopuman. \s1 Yesus puru wan takruyeye tapu wan boi \r Markus 9:14-29; Lukas 9:37-43 \p \v 14 Di den doro pe a bigi grupu sma ben de, wan man kon na Yesus, a kindi na En fesi dan a taki: \v 15 “Masra, abi sari-ati nanga a boi fu mi. A abi stoipi-siki èn a e pina srefsrefi. Furu leisi a e fadon ini faya noso watra. \v 16 Mi ben tyari en go na den man di e teki leri fu Yu, ma den no ben man dresi en.” \p \v 17 Yesus piki en taki: “Ai baya! Yu kan si tak' un no e bribi, èn tak' un ati takru. Olanga Mi mus tan nanga unu? Olanga Mi mus teki den sani disi fu unu ete?” Dan A taigi a man taki: “Tyari a boi kon gi Mi!” \v 18 Ne Yesus bari a takruyeye èn a kmoto tapu a boi. A srefi momenti dati a boi kon betre. \p \v 19 Dan den man fu Yesus kon na En. Di den ben de den wawan nanga En, den aksi En taki: “Fu sanede un no ben man yagi a takruyeye puru tapu a boi?” \p \v 20 Yesus piki den taki: “Bika a bribi fu unu no bigi nofo. Fu tru Mi e taigi un taki: Efu a bribi fu unu bigi leki wan mosterdsiri nomo, un kan taigi a bergi disi: ‘Kmopo dya go drape,’ èn a o kmopo go. Un o man du ala sani. \x * \xo 17:20 \xt Mat 21:21; Mrk 11:23; 1Kor 13:2\x* \v 21 Ma den sortu takruyeye disi e kmoto soso te yu e begi èn faste.” \s1 Yesus taki baka fu a pina di o miti En \r Markus 9:30-32; Lukas 9:43-45 \p \v 22 Di den doro baka ini Galilea, Yesus taigi den man fu En taki: “Den o gi a Manpikin fu Libisma abra na ini anu fu sma. \v 23 Den o kiri En. Ma baka dri dei Gado o meki A kon na libi baka.” Di den yere dati, den sari srefsrefi. \s1 Yesus pai a moni fu a mamakerki \p \v 24 Di Yesus nanga den man fu En doro na Kafarnaum, den man di ben piki moni fu a mamakerki go aksi Petrus efu a Meister fu en e pai a moni fu a mamakerki. Petrus piki den taki: “Iya, A e pai en.” \x * \xo 17:24 \xt Ex 30:13; 38:26\x* \p \v 25 Di Petrus doro na oso, Yesus fosi aksi en taki: “Simon, san yu e prakseri fu a sani disi? Suma den kownu fu grontapu e meki pai edemoni? Den sma fu den eigi kondre, noso den sma fu tra kondre?” \p \v 26 Petrus piki taki: “Den sma fu tra kondre.” \p Dan Yesus taigi en taki: “Dati wani taki den sma fu a kondre srefi no abi fu pai. \v 27 Ma fu den ati no bron na wi tapu, wi o pai en. Go na a meer go uku. Te yu opo a mofo fu a fosi fisi di yu kisi, yu o si wan solfrumoni ini en. Teki en, dan yu go pai a moni gi Mi nanga yu.” \c 18 \s1 Suma moro prenspari? \r Markus 9:33-37,42-48; Lukas 9:46-48; 17:1-2 \p \v 1 A srefi momenti dati, den man fu Yesus kon aksi En taki: “Suma na a moro prenspari wan na mindri den sma di Gado e tiri?” \x * \xo 18:1 \xt Luk 22:24\x* \p \v 2 Ne Yesus kari wan pikin kon, A poti en tnapu na den mindri, \v 3 dan A taki: “Fu tru Mi e taigi un taki: Efu un no kenki a fasi fa unu e prakseri èn teki den maniri fu wan pikin, dan un no man tron wan sma di Gado e tiri. \x * \xo 18:3 \xt Mrk 10:15; Luk 18:17\x* \v 4 A sma di abi sakafasi leki a pikin disi, na a moro prenspari wan na mindri den sma di Gado e tiri. \v 5 A sma di opo en doro gi sowan pikin ini Mi nen, e opo en gi Mi. \v 6 Ma a sma di e meki wan fu den pikinwan disi di e bribi ini Mi fadon ini sondu, mus luku bun! A bo moro bun gi en efu a ben sungu nanga wan bigi ston na en neki ini a moro dipi pisi fu a se. \p \v 7 Grontapu de fu sari fu den sani di e meki sma sondu. Sani o kon di wani meki sma sondu, ma a sma di e tyari den kon mus luku bun! \v 8 So efu yu anu noso yu futu e meki yu sondu, kapu en puru dan yu trowe en gwe. A moro betre tak' yu malengri ma yu kisi a libi fu têgo, dan tak' den trowe yu nanga tu anu noso tu futu go ini a faya di noiti e dede. \x * \xo 18:8 \xt Mat 5:30\x* \v 9 Èn efu na yu ai e meki yu sondu, diki en puru dan yu trowe en gwe. A moro betre tak' yu kisi a libi fu têgo nanga wan ai, dan tak' den fringi yu go nanga ala tu ai ini a faya fu hel. \x * \xo 18:9 \xt Mat 5:29\x* \p \v 10 Luku bun tak' un no si no wan fu den pikinwan disi leki noti. Mi e taigi un taki: Den engel fu den de ala ten na fesi fu Mi P'pa di de na heimel. \v 11 Bika a Manpikin fu Libisma kon fu ferlusu den sma di lasi pasi.”\f + \fr 18:11 \ft Wantu manuscript no abi vers 11.\f*\x * \xo 18:11 \xt Luk 19:10\x* \s1 A agersitori fu a lasi skapu \r Lukas 15:3-7 \p \v 12 “San un e prakseri fu a tori disi? Efu wan sma abi wan hondro skapu, dan a lasi wan fu den. San un denki tak' a o du? A sa libi den neigitenti-na-neigi (99) trawan ini den bergi pe den de, dan a e go suku a wan di lasi. \fig Wan skapuman e suku wan skapu di lasi|src="BK00005B.TIF" size="col" copy="Horace Knowles revised by Louise Bass © The British & Foreign Bible Society, 1994." ref="Mat 18.12" \fig* \v 13 Fu tru Mi e taigi un taki: Efu a feni en, a e breiti moro nanga a skapu dati dan nanga den neigitenti-na-neigi trawan di no ben lasi. \v 14 We, na so un P'pa na heimel no wani tak' wan fu den pikinwan disi mus go lasi.” \s1 Te yu brada ini bribi sondu \p \v 15 Yesus taigi den moro fara taki: “Efu yu si tak' yu brada du wan sondu, go na en dan yu e sori en tapu en fowtu te yu nanga en wawan de. Efu a arki yu, yu meki tak' a e tan wan brada. \x * \xo 18:15 \xt Luk 17:3\x* \v 16 Ma efu a no wani arki yu, dan yu mus teki wan noso tu sma leki kotoigi nanga yu. Bika wan sani tru, efu tu noso dri kotoigi taki tak' na so a de. \x * \xo 18:16 \xt Deut 19:15\x* \v 17 Efu baka dati a no wani arki un ete, dan un mus taigi a gemeente. Èn efu a no wani arki srefi san a gemeente e taigi en, dan un mus si en leki wan sma di no sabi Gado, noso leki wan fu den man di e piki edemoni.” \s1 A makti di Yesus gi bribisma \p \v 18 “Fu tru Mi e taigi un taki: San un no wani fu psa na grontapu, Gado no o meki psa, èn san un wani fu psa na grontapu, Gado o meki psa. \x * \xo 18:18 \xt Mat 16:19; Yoh 20:23\x* \v 19 Mi e taigi un ete wan leisi taki: Efu dya na grontapu tu fu unu e agri fu begi gi a srefi sani, awinsi san, dan Mi P'pa na heimel sa gi unu san un aksi En. \v 20 Bika pe tu noso dri sma di e bribi ini Mi kon makandra, drape Mi de na den mindri.” \s1 Omeni leisi wi mus gi trawan pardon \p \v 21 Dan Petrus kon aksi Yesus taki: “Masra, omeni leisi mi mus gi mi brada pardon te a du mi wan sani? \x * \xo 18:21 \xt Luk 17:3-4\x* \v 22 Te nanga seibi leisi?” \x * \xo 18:22 \xt Gen 4:24\x* \p Yesus piki en taki: “Mi e taigi yu taki: A no seibi leisi nomo, ma seibitenti tron seibi leisi. \v 23 Bika a fasi fa Gado e tiri den sma fu En, de leki wan kownu di seni kari ala den knekti fu en di ben mus pai en. \v 24 Di a du dati, den tyari wan man kon di ben mus pai en tin dusun gowtumoni. \v 25 Ma a man no ben man pai a paiman. Dat' meki a kownu teki a besroiti fu seri en nanga en frow, nanga den pikin fu en, nanga ala sani san a ben abi fu a kan kisi en moni baka. \v 26 Ma a knekti fadon tapu en kindi, dan a begi a kownu taki: ‘Abi pasensi nanga mi. Mi o pai yu ala baka.’ \v 27 Ne a kownu kisi sari-ati nanga a man. A meki a gwe èn a no ben abi fu pai a moni moro. \p \v 28 Ma di a man dati e gwe, a miti nanga wan tra knekti di ben mus pai en wan hondro kopromoni. A grabu en na en neki, dan a taigi en taki: ‘Gi mi a moni san yu mus pai mi.’ \v 29 Now a tra knekti fadon tapu en kindi, dan a begi en taki: ‘Abi pasensi nanga mi. Mi sa pai yu baka.’ \v 30 Ma a man di ben mus kisi a moni no ben wani. A tyari en go sroto, te leki a ben man pai a moni baka. \p \v 31 Di den tra knekti si san psa, a hati den. Dan den go ferteri a kownu. \v 32 Ne a kownu seni kari a man, dan a taigi en taki: ‘Yu lagiman yu! Di yu begi mi tangitangi, mi taigi yu tak' yu no abi fu pai mi moro. \v 33 Fu sanede yu no sari a tra man leki fa mi sari yu?’ \v 34 Ne a kownu ati bron nanga a man. A meki den grabu en, tyari gwe go strafu te leki a ben man pai ala a moni.” \p \v 35 Dan Yesus taigi den man fu En taki: “Na so Mi P'pa di de na heimel sa du nanga ibriwan fu unu, efu un no e gi trawan pardon nanga un heri ati.” \c 19 \s1 Yesus e taki fu a trowlibi \r Markus 10:1-12 \p \v 1 Di Yesus kba taki den sani disi, A kmoto ini Galilea, dan A koti a Yordanliba abra go na Yudea. \v 2 Drape bun furu sma ben waka na En baka, èn A dresi ala den sikiwan na den mindri. \v 3 Dan wantu Fariseiman kon na Yesus fu tesi En. Den aksi En taki: “Wan man kan broko trow nanga en frow fu ala sortu sani ede?” \p \v 4 Yesus piki den taki: “Un no leisi san skrifi ini Gadobuku? A skrifi tak' sensi di Gado ben meki libisma, A meki den leki man nanga uma. \x * \xo 19:4 \xt Gen 1:27; 5:2\x* \v 5 A skrifi moro fara taki: ‘Fu dat'ede wan man sa gwe libi en m'ma nanga en p'pa fu go libi nanga en frow. Dan den tu sma disi sa de leki wan enkri sma.’ \x * \xo 19:5 \xt Gen 2:24\x* \v 6 So den no de tu sma moro, ma den de leki wan. Èn san Gado tyari kon na wan, libisma no mus prati.” \p \v 7 Dan den Fariseiman aksi En taki: “Ma fu sanede Moses skrifi tak' efu un e broko trow nanga un frow, dan un mus gi en wan brifi tak' a trow broko?” \x * \xo 19:7 \xt Deut 24:1-4; Mat 5:31\x* \p \v 8 Yesus piki den taki: “A no ben de so ini a bigin. Ma fu di unu no wani du san Gado taki, meki Moses gi un pasi fu broko trow. \v 9 Ma Mi e taigi un taki: A man di broko trow sondro tak' en frow huru gi en, e libi wan huru libi efu a trow baka.” \x * \xo 19:9 \xt Mat 5:32; 1Kor 7:10-11\x* \p \v 10 Dan den man fu Yesus taigi En taki: “Efu na so a trow tori de, dan a moro betre fu no trow.” \p \v 11 Ma Yesus taigi den taki: “A no ala sma kan ferstan a sani disi, ma soso den sma di Gado wani. \v 12 Son sma gebore na sowan fasi tak' den no man trow. Trawan de di na sma meki tak' den no man trow. Trawan de baka di no wani trow fu den kan wroko gi Gado di e tiri den leki Kownu. Suma man ferstan, meki a ferstan a sani disi.” \s1 Yesus blesi den pikin \r Markus 10:13-16; Lukas 18:15-17 \p \v 13 Den sma ben tyari den pikin kon na Yesus fu A poti En anu na den tapu èn begi gi den. Ma den man fu Yesus bari den sma fu no du dati. \v 14 Ne Yesus taigi den taki: “Meki den pikin kon na Mi. No tapu den, bika na sma leki den pikin disi, Gado e tiri.” \v 15 Baka di Yesus poti En anu na den tapu, A gwe fu drape. \s1 Yesus nanga a guduman \r Markus 10:17-31; Lukas 18:18-30 \p \v 16 Wan man kon na Yesus, dan a aksi En taki: “Meister, sortu bun mi mus du fu kan kisi a libi fu têgo?” \p \v 17 Yesus piki en taki: “Fu sanede yu e aksi Mi san bun? Na Gado wawan bun. Ma efu yu wani kisi a libi fu têgo, dan yu mus hori den wèt fu Gado.” \p \v 18 A man aksi Yesus: “Sortu wan fu den?” \x * \xo 19:18 \xt Ex 20:13; Deut 5:17; Ex 20:14; Deut 5:18; Ex 20:15; Deut 5:19; Ex 20:16; Deut 5:20\x* \p Yesus piki en taki: “Yu no mus kiri trawan, yu no mus huru, yu no mus fufuru, yu no mus lei gi trawan, \v 19 yu mus lespeki yu m'ma nanga yu p'pa, èn yu mus lobi tra sma soleki fa yu lobi yusrefi.” \x * \xo 19:19 \xt Ex 20:12; Deut 5:16; Lev 19:18\x* \p \v 20 A yonkuman piki Yesus taki: “Ala den wèt disi mi e hori. San e mankeri mi ete?” \p \v 21 Ne Yesus piki en taki: “Efu yu wani de bun sondro fowtu, go seri san yu abi, dan yu e prati a moni gi den pôtisma. So yu o abi wan gudu na heimel. Baka dati yu e kon waka na Mi baka.” \v 22 Di a yonkuman yere san Yesus taki, a gwe nanga sari, bika a ben abi furu gudu. \p \v 23 Dan Yesus taigi den man fu En taki: “Fu tru Mi e taigi un taki: A sa tranga gi wan guduman fu a poti ensrefi ondro a tiri fu Gado. \v 24 Mi e taigi unu ete wan leisi taki: A moro makriki gi wan asaw fu psa ini wan nanai-olo, dan fu wan guduman poti ensrefi ondro a tiri fu Gado.” \p \v 25 Di den man fu Yesus yere a sani dati, den ferwondru srefsrefi. Den aksi En taki: “Suma Gado o man ferlusu dan?” \p \v 26 Yesus luku den man fu En, dan A taigi den taki: “Libisma no man du en, ma Gado kan du ala sani.” \p \v 27 Dan Petrus taki: “Ma luku, wi libi ala sani san wi ben abi fu waka na Yu baka. Sortu pai Gado o gi wi dan?” \p \v 28 Yesus piki den taki: “Fu tru Mi e taigi un taki: Te a Manpikin fu Libisma o meki ala sani kon nyun baka, dan A sa sidon tapu En kownusturu san e sori tak' A abi ala makti. Dan unu di waka na Mi baka sa sidon tapu twarfu kownusturu fu tiri den twarfu lo fu Israel. \x * \xo 19:28 \xt Mat 25:31; Luk 22:30\x* \v 29 Èn ibri sma di libi en oso, noso en brada nanga en sisa, noso en m'ma nanga en p'pa, noso en pikin nanga en gron fu Mi ede, sa kisi hondro tron so moro leki san a ben libi. Èn a sa kisi a libi fu têgo. \v 30 Ma furu fosiwan o tron lastewan, èn furu lastewan o tron fosiwan.” \x * \xo 19:30 \xt Mat 20:16; Luk 13:30\x* \c 20 \s1 A agersitori fu den wrokoman ini a droifidyari \p \v 1 “Un kan si a fasi fa Gado e tiri libisma, leki wan man di abi wan gron. Fruku mamanten a go suku wrokoman fu kon wroko gi en ini en droifidyari. \v 2 A meki mofo nanga den wrokoman fu pai den wan deimoni, dan a seni den go ini en droifidyari. \p \v 3 Neigi yuru mamanten a man go na strati, dan a si tra wrokoman e tnapu na wowoyo di no ben feni wroko ete. \v 4 Ne a man taigi den taki: ‘Un go wroko na ini mi droifidyari tu. Mi sa pai un san fiti.’ \v 5 So den man go. \p Twarfu yuru nanga dri yuru bakadina a man go na strati baka, dan a du a srefi sani. \v 6 Di a go feifi yuru bakadina na strati, a miti tra wrokoman di ben tnapu drape ete. Dan a aksi den taki: ‘Fu sanede un tnapu heri dei dya sondro fu wroko?’ \p \v 7 Den man piki en taki: ‘Bika no wan sma kon aksi unu fu go wroko gi en.’ \p Ne a man taigi den taki: ‘Un go wroko tu na ini mi droifidyari.’ \p \v 8 Di neti tapu, a basi fu a droifidyari taigi en fesiman taki: ‘Kari den wrokoman, dan yu pai den. Bigin na den lastewan di kon wroko, go na den fosiwan.’ \x * \xo 20:8 \xt Lev 19:13; Deut 24:15\x* \v 9 Di den man kon di ben bigin wroko feifi yuru, den kisi a moni fu wan heri dei. \v 10 So den man di ben bigin wroko fruku mamanten prakseri tak' den bo kisi moro furu. Ma ibriwan fu den kisi soso a moni fu wan dei. \v 11 Di den kisi a moni, den bigin krut'krutu nanga a basi. \v 12 Den taki: ‘Den man di kon leki laste, wroko wan yuru nomo. Ma unu ben wroko tranga heri dei ini a faya son. Dan fa yu kan gi den a srefi moni leki unu?’ \p \v 13 Ma a man piki wan fu den taki: ‘Mi mati, mi no bedrigi yu. Un ben meki mofo tak' mi bo pai yu wan deimoni. \v 14 So yu kan teki yu moni, dan yu gwe. Na mi wani gi den lastewan a srefi leki yu. \v 15 Mi kan du nanga mi moni san mi wani. Na dyarusu yu e dyarusu fu di mi e du trawan bun?’ ” \v 16 Dan Yesus taigi den sma taki: “Den lastewan sa tron den fosiwan, èn den fosiwan sa tron den lastewan.” \x * \xo 20:16 \xt Mat 19:30; Mrk 10:31; Luk 13:30\x* \s1 Yesus e taki a di fu dri leisi fu a pina di o miti En \r Markus 10:32-34; Lukas 18:31-34 \p \v 17 Di Yesus ben de na pasi fu go na Yerusalem, A kari den twarfu man fu En kon na wan sei, dan A taigi den taki: \v 18 “Luku, un de na pasi fu go na Yerusalem. Drape den o gi a Manpikin fu Libisma abra na den prenspari domri nanga den sabiman fu Gado wèt. Den man dati sa teki a besroiti tak' A mus dede. \v 19 Dan den o gi En abra na den sma di no de Dyu fu den teki En leki spot'popki. Den o wipi En èn den o spikri En na wan kroisi. Ma baka dri dei Gado o meki A kon na libi baka.” \s1 No suku fu sma dini yu, ma dini trawan \r Markus 10:35-45 \p \v 20 Dan a frow fu Sebedeus nanga den tu boi fu en kon na Yesus. A kindi na En fesi fu aksi En wan sani. \v 21 Dan Yesus aksi en taki: “San yu wani?” \p A frow piki En taki: “Pramisi Mi tak' den tu boi disi fu mi, sa sidon na Yu let'anu sei nanga Yu kruktu-anu sei te Yu o rigeri leki Kownu.” \p \v 22 Ma Yesus piki den taki: “Un no sabi san un e aksi. Un sa man nyan a pina di Mi o abi fu nyan?” \p Den piki En taki: “Wi o man.” \p \v 23 Dan Yesus taigi den taki: “Fu tru, un sa nyan a pina fu Mi, ma a no Mi e taki suma o sidon na Mi let'anu sei nanga Mi kruktu-anu sei. Mi P'pa libi den presi dati gi den sma di A wani fu sidon drape.” \p \v 24 Di den tra tin man yere a tori disi, den mandi nanga den tu brada. \v 25 Dat' meki Yesus kari den alamala kon, dan A taigi den taki: “Un sabi tak' den tiriman fu den folku e rigeri abra den sma fu den, èn den sma di abi makti e dwengi den fu du san den wani. \x * \xo 20:25 \xt Luk 22:25-26\x* \v 26 Ma unu no mus du leki den. Efu wan fu unu wani de wan prenspari sma, dan a mus dini den trawan. \x * \xo 20:26 \xt Mat 23:11; Mrk 9:35; Luk 22:26\x* \v 27 Èn a sma di wani de a fosiwan na un mindri, mus de leki wan srafu gi den trawan. \v 28 Bika a Manpikin fu Libisma, no kon fu sma dini En. Ma A kon fu dini trawan èn fu gi En libi fu meki furu sma kon fri.” \s1 Yesus dresi tu breniman \r Markus 10:46-52; Lukas 18:35-43 \p \v 29 Di Yesus nanga den man fu En kmopo fu Yeriko, bun furu sma ben waka na En baka. \v 30 Dan luku, tu breniman ben sidon na seipasi. Di den yere tak' Yesus e psa, den bigin bari taki: “Masra, Manpikin fu David, abi sari-ati nanga wi!” \v 31 A heri grupu sma bari den fu den tapu den mofo, ma den man bigin bari moro tranga taki: “Masra, Manpikin fu David, abi sari-ati nanga wi!” \p \v 32 Ne Yesus tan tnapu. A kari den breniman kon na En, dan A aksi den taki: “San un wani tak' Mi mus du gi unu?” \p \v 33 Den piki En taki: “Masra, un wani si.” \v 34 Dan Yesus firi sari gi den breniman. A fasi den na den ai èn wantron den ben man si. Dan den bigin waka na Yesus baka. \c 21 \s1 Yesus go ini a foto Yerusalem \r Markus 11:1-11; Lukas 19:28-40; Yohanes 12:12-19 \p \v 1 Yesus nanga den man fu En ben kon krosbei fu Yerusalem. Di den doro na a dorpu Betfaga ini a birti fu a Oleifbergi, A seni tu man fu En go na fesi. \v 2 A taigi den taki: “Un go na a dorpu san de na un fesi. Leki fa un doro, un o si wan buriki san den sma tai drape. Wan yongu buriki o de nanga en. Lusu den, dan un tyari den kon gi Mi. \v 3 Efu wan sma sa aksi unu wan sani, dan un mus taigi en taki: ‘Masra abi den fanowdu. Te A kba, A sa seni den wantron kon baka.’ ” \v 4 Na so a sani san a profeiti ben taki kon tru. A ben taki: \q1 \v 5 Taigi den sma fu Yerusalem taki: \q1 Luku, un kownu e kon na unu \q2 nanga sakafasi. \q1 A e sidon tapu wan buriki, \q2 tapu wan yongu buriki. \x * \xo 21:5 \xt Zach 9:9\x* \p \v 6 Dan den man fu Yesus go du san A taigi den. \v 7 Den tyari a buriki nanga en pikin kon, dan den bradi den krosi na den tapu, meki Yesus go sidon. \v 8 Wan bun bigi grupu sma bradi den krosi tapu a pasi gi En. Trawan koti taki puru na den bon, dan den poti den tapu a pasi. \v 9 Bun furu sma ben e waka na En fesi nanga na En baka, e bari taki: \q1 Hosana gi a Manpikin fu David! \q1 Blesi de tapu a Wan \q2 di e kon ini a nen fu Masra! \q1 Hosana! \q1 Prijse Gado di de na heimel! \x * \xo 21:9 \xt Ps 118:26\x* \p \v 10 Di Yesus doro na Yerusalem, a heri foto kon dyugudyugu. Den sma aksi taki: “Suma na En?” \p \v 11 Den sma di ben waka na Yesus baka, piki den taki: “Disi na Yesus fu Nasaret, a profeiti di kmopo fu Galilea.” \s1 Gado oso mus de wan presi fu begi \r Markus 11:15-19; Lukas 19:45-48; Yohanes 2:13-22 \p \v 12 Baka dati Yesus go ini a mamakerki fu den Dyu, dan A yagi ala den sma gwe di ben e bai sani noso seri sani drape. A drai den tafra tapu fu den man di ben e broko moni. A du a srefi sani nanga den sturu fu den man di ben e seri doifi. \v 13 Yesus taigi den taki: “A skrifi taki: ‘Mi oso mus de wan presi fu begi.’ Ma unu e meki a tron wan nesi fu fufuruman.” \x * \xo 21:13 \xt Jes 56:7; Jer 7:11\x* \p \v 14 Dan den brenisma nanga sma di ben lan kon na Yesus ini a mamakerki èn A dresi den. \v 15 Ma den prenspari domri nanga den sabiman fu Gado wèt mandi di den si den wondru di Yesus ben e du, nanga a fasi fa den pikin ben e bari ini a mamakerki: “Hosana gi a Manpikin fu David!” \v 16 Dat' meki den aksi Yesus taki: “Yu no e yere san den pikin e taki?” \x * \xo 21:16 \xt Ps 8:3\x* \p Yesus piki den taki: “Iya, Mi e yere den. Ma noiti un no leisi tak' a skrifi taki: Yongu pikin nanga nyunyun pikin sa prijse yu soleki fa a fiti?” \v 17 Dan Yesus gwe libi den. A kmoto ini Yerusalem, dan A go psa a neti na Betania. \s1 Yesus fluku wan figabon \r Markus 11:12-14,20-24 \p \v 18 Fruku mamanten di Yesus ben e drai go baka na Yerusalem, angri bigin kiri En. \v 19 Dan A si wan figabon na sei pasi. A waka go na a bon, ma A no feni noti leki soso wiwiri. Ne Yesus taigi a bon taki: “Noiti moro yu sa gi froktu.” A srefi momenti dati a bon drei gwe. \p \v 20 Di den man fu Yesus si a sani dati, den ferwondru. Den aksi En taki: “Fa a du kon tak' a bon drei gwe so esi?” \p \v 21 Yesus piki den taki: “Fu tru Mi e taigi un taki: Efu un e bribi sondro fu frede tak' a no o psa, un o man du san Mi du nanga a figabon. Ma a no dati wawan. Efu un taigi a bergi disi srefi taki: ‘Opo, go trowe yusrefi ini a se!’ a sa psa. \x * \xo 21:21 \xt Mat 17:20; 1Kor 13:2\x* \v 22 Efu un e bribi, un sa kisi ala sani san un o aksi Gado.” \s1 Den aksi Yesus pe A feni a makti \r Markus 11:27-33; Lukas 20:1-8 \p \v 23 Di Yesus doro na a mamakerki, A bigin gi den sma leri. Dan den prenspari domri nanga den fesiman fu a folku, kon aksi En taki: “Pe Yu feni a leti fu du den sani san Yu e du? Suma gi Yu a makti fu du den sani disi?” \p \v 24 Yesus piki den taki: “Mi wani aksi un wan sani tu. Efu un piki Mi, dan Mi sa taigi unu suma gi Mi a makti fu du den sani san Mi e du.” \v 25 Dan A aksi den taki: “Suma ben gi Yohanes a makti fu dopu sma? Gado noso libisma?” \p Den man taki a tori nanga makandra. Den taki: “Efu un taki: ‘Na Gado,’ dan A o aksi unu: ‘Fu sanede un no ben bribi en dan?’ \v 26 Ma efu un taki: ‘Na libisma,’ dan den sma ati o bron na un tapu, bika den e si Yohanes leki wan profeiti.” \v 27 So den piki Yesus taki: “Un no sabi.” \p Ne Yesus taigi den taki: “We, dan Mi srefi no o taigi unu pe Mi feni a leti fu du den sani disi.” \s1 A agersitori fu den tu manpikin \p \v 28 Dan Yesus taigi den taki: “San un e prakseri fu a tori disi? Wan man ben abi tu boi. A go na a fosiwan, dan a taigi en taki: ‘Mi boi, go wroko tide ini a droifidyari.’ \p \v 29 A boi piki taki: ‘Mi no wani.’ Ma bakaten en konsensi fon en, dan a go. \p \v 30 Dan a p'pa go na a trawan, dan a taigi en a srefi sani. A dati piki en p'pa taki: ‘A bun, p'pa.’ Ma a no go.” \p \v 31 Dan Yesus aksi den man taki: “Sortu wan fu den tu boi du a wani fu den p'pa?” \p Den piki taki: “A fosi wan.” \p Ne Yesus taigi den taki: “Fu tru Mi e taigi un taki: Den man di e piki edemoni nanga den uma di e huru, sa kon fosi unu ondro a tiri fu Gado. \v 32 Bika Yohanes ben sori un fa un kan kon bun ini Gado ai, ma un no bribi en. Ma den man di e piki edemoni nanga den uma di e huru, bribi en. Un si dati, ma toku un no kenki un prakseri bakaten fu bribi en tu.” \x * \xo 21:32 \xt Luk 3:12; 7:29-30\x* \s1 A agersitori fu den man di yuru wan droifidyari \r Markus 12:1-12; Lukas 20:9-19 \p \v 33 Yesus taigi den man moro fara taki: “Un yere wan tra agersitori. Wan man ben prani droifibon ini en gron. A skotu en lontu, dan a mesre wan baki pe den ben kan masi den droifi te den lepi. Dan a meki wan wakti-oso san ben bow go na loktu. Baka dati a yuru a droifidyari gi tra sma, dan a go na wan tra kondre. \fig Wan droifidyari nanga wan wakti-oso|src="LB00103B.TIF" size="col" copy="Louise Bass ©The British & Foreign Bible Society, 1994." ref="Mat 21.33" \fig*\x * \xo 21:33 \xt Jes 5:1-2\x* \v 34 Di a ten doro fu piki den droifi, a seni wantu knekti fu en go teki den droifi san a ben mus kisi na den man di ben yuru a droifidyari. \v 35 Ma den man grabu den knekti. Den fon wan fu den, den kiri wan trawan èn den fringi ston na tapu a di fu dri. \v 36 Baka dati a man seni tra knekti go, moro furu leki a fosi leisi. Ma den man du den srefi sani nanga den tu. \v 37 Te fu kba, a man seni en manpikin go na den. A prakseri taki: ‘Den no sa du den sani dati nanga mi manpikin.’ \p \v 38 Ma di den man di ben yuru a gron si a manpikin, den taigi makandra taki: ‘Na a boi disi o kisi a gron te en p'pa dede. Kon meki un kiri en, dan unu o kisi a gron.’ \v 39 So den grabu a boi, den srepi en go na dorosei fu a droifidyari, dan den kiri en.” \p \v 40 Ne Yesus aksi den man taki: “San un e prakseri tak' a man di abi a droifidyari o du nanga den man te en srefi kon?” \p \v 41 Den man piki Yesus taki: “A o meki den takru-ati man disi dede wan moro hati dede. Dan a o yuru a droifidyari gi tra sma di sa gi en den droifi te a mus kisi den.” \p \v 42 Ne Yesus taigi den taki: “Un srefi leisi ini a Santa Buku taki: \q1 A ston di den mesreman \q2 feni tak' no bun, \q1 na a srefi ston dati \q2 tron a moro prenspari ston \q2 fu a heri oso. \q1 Disi na Masra wroko, \q2 èn un e ferwondru fu si dati. \x * \xo 21:42 \xt Ps 118:22-23\x* \m \v 43 Dat' meki Mi e taigi un taki: Gado no o tiri unu moro, ma A o tiri wan tra folku di e du En wani. \v 44 Suma fadon tapu a ston disi, o broko ala en bonyo. Èn efu a ston disi fadon na tapu wan sma, a o masi en tron wan doni.” \p \v 45 Di den prenspari domri nanga den Fariseiman yere den agersitori fu Yesus, den kon ferstan tak' na den A e taki. \v 46 Dat' meki den ben wani grabu En, ma den ben frede fu ala den sma, bika den ben e si Yesus leki wan profeiti. \c 22 \s1 A agersitori fu wan bigi trow-oso \r Lukas 14:15-24 \p \v 1 Dan Yesus bigin taki baka nanga den sma ini agersitori. A taigi den taki: \v 2 “Un kan si a fasi fa Gado e tiri libisma, leki wan kownu di bo hori wan trow-oso gi en manpikin. \v 3 A seni den knekti fu en go kari den sma di a ben aksi fu kon na a trow-oso, ma den sma no ben wani kon. \v 4 So a seni tra knekti fu go taigi den sma taki: ‘Arki, a nyanyan klari. Mi srakti den kaw nanga den tra fatu meti. Ala sani seti kba. Un kon na a trow-oso!’ \v 5 Ma den sma no ben wani arki, èn den go du den eigi sani: a wan go na en gron, a trawan go na en wenkri. \v 6 Trawan fu den grabu den knekti, den fon den, dan den kiri den. \v 7 Ne a kownu ati bron. A seni srudati fu go kiri den kiriman disi, èn fu bron a foto fu den. \v 8 Dan a taigi den knekti fu en taki: ‘Ala sani seti kba gi a trow-oso, ma den sma di ben mus kon no ben warti fu mi kari den. \v 9 Un go na den uku fu den strati, dan un kari ala sma di un si drape fu kon na a trow-oso.’ \v 10 So den knekti go na den strati, èn den tyari ala sma kon di den miti, bun wan nanga ogri wan. Èn den sma furu a presi pe a trow-oso ben hori. \p \v 11 Ma di a kownu kon inisei fu luku den sma di kon, en ai fadon tapu wan man di no ben weri krosi di fiti fu go na wan trow-oso. \v 12 Dan a kownu aksi en taki: ‘Mi mati, fa yu du kon dya sondro tak' yu weri krosi di fiti fu go na wan trow-oso?’ Ma a man no ben man piki en noti. \v 13 Dan a kownu taigi den man fu en taki: ‘Tai en na en anu nanga en futu, dan un fringi en go na dorosei ini a dungru pe a sa krei èn kaw en tifi.’ ” \x * \xo 22:13 \xt Mat 8:12; 25:30; Luk 13:28\x* \v 14 Dan Yesus taigi den sma taki: “Gado e kari furu sma kon, ma A e teki wantu nomo.” \s1 A tori fu a edemoni \r Markus 12:13-17; Lukas 20:20-26 \p \v 15 Dan den Fariseiman gwe go kruderi fa den bo man kisi Yesus fu A taki wan sani san no bun. \v 16 So den seni wantu man di ben e teki leri fu den go na Yesus, makandra nanga wantu man fu Herodes. Den aksi Yesus taki: “Meister, wi sabi tak' Yu na wan man di no e kori sma, èn Yu e leri unu a pasi fu Gado leki fa a de. Yu no abi bisi nanga san sma e taki fu Yu, èn ala sma na a srefi gi Yu. \v 17 Ma taigi unu: San Yu e prakseri fu a tori disi? A fiti fu pai edemoni na a grankownu fu den Romeinisma, efu no?” \p \v 18 Ma Yesus ben sabi tak' na kori den ben wani kori En. Dat' meki A taigi den taki: “Un hoigriman! Fu sanede un e pruberi fu tesi Mi? \v 19 Sori Mi a moni san un mus pai.” Dan den sori Yesus a moni. \v 20 A aksi den taki: “Suma fesi nanga suma nen de na en tapu?” \p \v 21 Den piki En taki: “A di fu a grankownu.” \p Ne Yesus piki den taki: “Dan un gi a grankownu san na fu en, èn un gi Gado san na fu Gado.” \p \v 22 Di den man yere san Yesus taki, den ferwondru, dan den libi En èn den gwe. \s1 Yesus nanga den Saduseiman \r Markus 12:18-27; Lukas 20:27-40 \p \v 23 A srefi dei dati, wantu Saduseiman kon na Yesus. Den man disi no ben e bribi tak' dedesma o kon na libi baka. \x * \xo 22:23 \xt Bosk 23:8\x* \v 24 Dan den taigi Yesus taki: “Meister, Moses ben leri unu tak' efu wan man dede sondro fu kisi pikin, dan en brada mus trow nanga a frow fu meki pikin gi en brada di dede. \x * \xo 22:24 \xt Deut 25:5-6\x* \v 25 Now seibi brada ben de na un mindri. A fosiwan trow, èn a dede. Fu di a no ben abi pikin, a libi en frow na baka gi en brada. \v 26 Ma dan a srefi sani miti a di fu tu nanga a di fu dri brada te kon miti a di fu seibi. \v 27 Te fu kba, a frow srefi kon dede. \v 28 Te den dedesma o kon na libi baka, sortu wan fu den brada sa abi a frow disi leki en trow-uma? Bika den alamala ben trow nanga en.” \p \v 29 Yesus piki den taki: “Un fowtu srefsrefi! Bika un no sabi san skrifi ini a Santa Buku, èn un no sabi a krakti fu Gado. \v 30 Te den dedesma o kon na libi baka, den no sa trow nanga makandra. Bika den o de leki den engel na heimel. \v 31 Un no leisi dan san Gado taigi unu fu a tori efu libisma o kon na libi baka? \v 32 Gado ben taki: ‘Mi na a Gado fu Abraham, Isak, nanga Yakob.’ So un e si tak' Gado a no Gado fu dedesma, ma fu sma di e libi.” \x * \xo 22:32 \xt Ex 3:6\x* \p \v 33 Ala den sma di yere san Yesus taki ben ferwondru srefsrefi fu a fasi fa A ben e gi leri. \s1 Den tu moro prenspari wèt \r Markus 12:28-34 \p \v 34 Di den Fariseiman yere tak' Yesus tapu a mofo fu den Saduseiman, den kon makandra. \v 35 Dan wan fu den di ben sabi a wèt bun, kon na Yesus fu tesi En. A aksi En taki: \x * \xo 22:35 \xt Luk 10:25-28\x* \v 36 “Meister, sortu wan fu den wèt na a moro prenspari wan?” \p \v 37 Yesus piki en taki: “Yu mus lobi Masra, yu Gado, nanga yu heri ati, nanga yu heri sili, èn nanga yu heri ferstan. \x * \xo 22:37 \xt Deut 6:5\x* \v 38 A dati na a fosi wèt èn na a moro prenspari wan. \v 39 Ma wan trawan de di prenspari leki a fosiwan. A dati e taki: Yu mus lobi tra sma soleki fa yu lobi yusrefi. \x * \xo 22:39 \xt Lev 19:18\x* \v 40 Ala sani san Moses nanga den profeiti leri unu, de ini den tu wèt disi.” \s1 Suma na a Mesias? \r Markus 12:35-37; Lukas 20:41-44 \p \v 41 Di den Fariseiman ben de makandra, Yesus aksi den taki: \v 42 “San un e prakseri fu a Mesias? Suma pikin A de?” \p Den Fariseiman piki taki: “A de wan bakapikin fu David.” \p \v 43 Yesus taigi den taki: “Dan fa a Santa Yeye kan meki David kari En ‘Masra’? \v 44 Bika David ben taki: \q1 Masra Gado taigi mi Masra taki: \q1 Kon sidon na Mi let'anu sei \q1 te leki Mi poti den feyanti fu Yu \q2 ondro Yu futu. \x * \xo 22:44 \xt Ps 110:1\x* \m \v 45 We, efu David kari a Mesias en Masra, dan fa A kan de en bakapikin dan?” \v 46 No wan sma ben man piki En tapu a aksi disi. Èn sensi a dei dati no wan sma ben prefuru fu aksi En wan sani baka. \c 23 \s1 Yesus warskow den sma gi den leriman fu a wèt \r Markus 12:38-39; Lukas 11:43,46; 20:45-46 \p \v 1 Dan Yesus taigi den man fu En, nanga a bigi grupu sma di ben e waka na En baka, taki: \v 2 “Den sabiman fu Gado wèt nanga den Fariseiman abi a wroko fu leri unu a wèt fu Moses. \v 3 Dat' meki un mus du èn un mus hori unsrefi na ala sani san den e taigi unu fu du. Ma un no mus du den sani san den e du. Bika den e leri sma a wèt, ma den srefi no e du san a wèt e taki. \v 4 Den e dwengi sma fu hori den moro hebi pisi fu a wèt, ma den srefi no e broko den ede nanga den. \v 5 Na soso sma ai sani den e du. Luku o bradi den e meki den banti san den e weri nanga den wortu fu Gado na en tapu! Luku o langa den e meki den franya na den krosi! \fig Son Dyusma ben poti Gadowortu ini wan dosu tapu den fesi-ede|src="HK00274B.TIF" size="col" copy="Horace Knowles ©The British & Foreign Bible Society, 1954, 1967, 1972, 1995." ref="Mat 23.5" \fig*\x * \xo 23:5 \xt Mat 6:1; Deut 6:8; Num 15:38-40\x* \v 6 Den lobi fu sidon na den moro prenspari presi te den go nyan na sma oso. So tu den e sidon na den moro bun presi ini den kerki. \v 7 Den lobi te sma e gi den lespeki odi na wowoyo, èn te sma e kari den ‘leriman’. \v 8 Ma un no mus meki sma kari un ‘leriman’, bika un alamala na brada èn un abi wan enkri Leriman nomo. \v 9 Un no mus kari no wan sma dya na grontapu un ‘p'pa’, bika un abi wan enkri P'pa nomo èn dati na Gado di de na heimel. \v 10 Un no mus meki sma kari un ‘fesiman’, bika un abi wan enkri Fesiman nomo èn dati na a Mesias. \v 11 A moro prenspari sma na un mindri, mus dini den trawan. \x * \xo 23:11 \xt Mat 20:26-27; Mrk 9:35; 10:43-44; Luk 22:26\x* \v 12 Bika a sma di e opo ensrefi, Gado o broko en saka. Èn a sma di e saka ensrefi, Gado o opo en.” \x * \xo 23:12 \xt Luk 14:11; 18:14\x* \s1 Yesus krutu den hoigriman \r Markus 12:40; Lukas 11:39-42,44,52; 20:47 \p \v 13 “Un sabiman fu Gado wèt nanga Fariseiman, un mus luku bun! Un hoigriman unu! Un no wani kon ondro a tiri fu Gado, ma dan un e tapu pasi gi den sma di wani kon. \v 14 Un sabiman fu Gado wèt nanga Fariseiman, un mus luku bun! Un hoigriman unu! Unu e puru den oso na a anu fu den uma di masra dede kba, dan un e begi langabere begi fu sma denki tak' un bun. Fu dat'ede unu o kisi moro hebi strafu.\f + \fr 23:14 \ft Wantu manuscript no abi vers 14.\f* \p \v 15 Un sabiman fu Gado wèt nanga Fariseiman, un mus luku bun! Un hoigriman unu! Bika un e waka heri grontapu lontu fu feni wan sma di wani teki a bribi fu unu. Ma te un feni en, un e meki tak' a kon tu tron moro ogri leki unsrefi, fu a kan go na hel pe unsrefi o go. \p \v 16 Un mus luku bun! Un de leki breniman di wani tyari trawan waka! Bika un e leri den sma taki: ‘A no abi trobi efu wan sma sweri tapu a Santa Presi, ma efu a sweri tapu a gowtu di de ini a Santa Presi, dan a mus du san a taki.’ \v 17 Un don èn un breni! San moro prenspari? A gowtu, noso a Santa Presi di e meki a gowtu kon santa? \v 18 Un e leri den sma tu taki: ‘A no abi trobi efu wan sma sweri tapu a altari, ma efu a sweri tapu a offer di de tapu a altari, dan a mus du san a taki.’ \v 19 Un breniman unu! San moro prenspari? A offer, noso a altari di e meki a offer kon santa? \v 20 So efu wan sma e teki a altari sweri, a e sweri tu na a sani san de na en tapu. \v 21 Efu wan sma e teki a Santa Presi sweri, a e sweri tu na a Wan di e libi ini a Santa Presi. \v 22 Sosrefi efu wan sma e teki heimel sweri, a e sweri na a kownusturu fu Gado nanga a Wan di e sidon na en tapu. \x * \xo 23:22 \xt Jes 66:1; Mat 5:34\x* \p \v 23 Un sabiman fu Gado wèt nanga Fariseiman, un mus luku bun! Un hoigriman unu! Bika un e gi Gado tin prosenti fu den moro pikin spesrei di un prani, ma un no e du den moro prenspari sani fu a wèt. Un no e krutu sma tapu wan leti fasi, un no abi sari-ati gi trawan, èn Gado nanga libisma no kan bow na un tapu. A bun fu du a wan sani, ma dan un mus du den tra sani tu. \x * \xo 23:23 \xt Lev 27:30\x* \v 24 Un de leki breniman di wani tyari trawan waka! Un e doro ala sani san un e dringi fu puru a moro pikin freifrei, ma dan un e swari wan heri asaw! \p \v 25 Un sabiman fu Gado wèt nanga Fariseiman, un mus luku bun! Un hoigriman unu! Un e wasi dorosei fu a kan nanga a preti, ma dan un e lai den nanga sani san un fufuru èn san un wani abi nomonomo. \v 26 Un breni Fariseiman! Un krin inisei fu a kan nanga a preti fosi, dan dorosei sa kon krin tu. \p \v 27 Un sabiman fu Gado wèt nanga Fariseiman, un mus luku bun! Un hoigriman unu! Un gersi grebi di krin moi na dorosei, ma fu inisei den lai nanga dedesma bonyo nanga ala sortu pori sani. \x * \xo 23:27 \xt Bosk 23:3\x* \v 28 Na so a de nanga unu tu. Na dorosei un gersi sma di bun ini Gado ai, ma fu inisei un lai nanga hoigrifasi èn un no e lespeki a wèt.” \s1 Gado o strafu den Dyusma \r Lukas 11:47-51 \p \v 29 “Un sabiman fu Gado wèt nanga Fariseiman, un mus luku bun! Un hoigriman unu! Bika un e meki moi grebi fu memre den profeiti nanga den sma di ben libi bun ini Gado ai. \v 30 Dan un e taki: ‘Efu na unu ben libi ini a ten fu den afo fu unu, un no bo yepi den fu kiri den profeiti.’ \v 31 Ma nanga dati unu srefi e kotoigi tak' unu na bakapikin fu den sma di kiri den profeiti. \v 32 Go doro dan fu klari a wroko di den afo fu unu ben bigin. \p \v 33 Un sneki unu! Un takru sneki unu! Fa un kan prakseri tak' Gado no o krutu unu fu go na hel? \x * \xo 23:33 \xt Mat 3:7; 12:34; Luk 3:7\x* \v 34 Un yere. Mi o seni profeiti gi unu, nanga koniman nanga trawan di o leri unu Gadowortu. Un o kiri sonwan fu den, èn trawan un o spikri na wan kroisi. Trawan baka un o wipi ini den kerki fu unu, èn un o go fu a wan foto na a trawan fu du den ogri. \v 35 Dan so Gado o meki unu pai fu a brudu di fadon na gron fu ala den bun sma, bigin fu a bun man Abel, kon te na Sakarias, a manpikin fu Berekya, di den kiri mindri a altari nanga a Santa Presi fu a Oso fu Gado. \x * \xo 23:35 \xt Gen 4:8; 2Kron 24:20-21\x* \v 36 Fu tru Mi e taigi un taki: Den sma fu a ten disi o pai fu ala den sani disi.” \s1 Yesus firi sari gi den sma fu Yerusalem \r Lukas 13:34-35 \p \v 37 Dan Yesus taki: “Ai, Yerusalem, Yerusalem, yu di e kiri den profeiti èn di e ston den sma kiri di Gado seni kon na yu! Mi kari den pikin fu yu someni leisi fu kon na Mi, soleki fa wan mamafowru e kari en pikin kon ondro en frei. Ma un no ben wani. \v 38 Luku, a oso fu unu o tan leigileigi na baka. \x * \xo 23:38 \xt Jer 22:5\x* \v 39 Bika Mi e taigi un taki: Un no o si Mi moro te leki a dei di un taki: Blesi de tapu a Man di e kon ini a nen fu Masra.” \x * \xo 23:39 \xt Ps 118:26\x* \c 24 \s1 Den bigi tesi di o kon na grontapu \r Markus 13:1-13; Lukas 21:5-19 \p \v 1 Baka di Yesus kba taki ala den sani disi, A kmoto ini a mamakerki. Di a gwe, den man fu En bigin sori En tapu den bigi oso di ben de ini a dyari fu a mamakerki. \v 2 Ne Yesus taigi den taki: “Un e si ala den sani disi? Fu tru Mi e taigi un taki: Den alamala o broko te na gron. No wan ston o tan na tapu wan trawan.” \p \v 3 Baka dati Yesus ben sidon tapu a Oleifbergi, dan den man fu En kon den wawan na En. Den aksi En taki: “Masra, taigi unu: Oten a sani dati o psa? San o de a marki di o sori tak' Yu e kon baka, èn tak' a kba fu a ten disi doro?” \p \v 4 Yesus piki den taki: “Un mus luku bun tak' no wan sma no kori unu! \v 5 Bika furu sma o du leki den na Mi. Den o taki tak' den na a Mesias, èn den o kori furu sma. \v 6 Un o yere tak' kondre e feti èn tak' feti de fu broko, ma un no mus skreki, bika den sani disi mus fu psa. Ma dati a no a kba ete. \v 7 Bika a wan folku o feti nanga a tra folku, èn a wan kondre o feti nanga a trawan. Na difrenti presi angriten o de èn a gron o seki hebi tu. \v 8 Ma ala den sani disi na soso a bigin fu a tranga ten di o kon. \p \v 9 Den o grabu unu, dan den o gi un abra na sma di o pina unu, èn di o kiri unu. Fu Mi ede no wan sma fu no wan folku o man si un na ai. \x * \xo 24:9 \xt Mat 10:22\x* \v 10 Ini a ten dati furu sma o lasi bribi ini Mi, a wan sma o tyari a trawan gi lanti èn den no o man si makandra na ai. \v 11 Furu sma o du leki den na profeiti èn den o kori furu sma. \v 12 Libisma o kon takru sote, tak' furu sma no sa lobi trawan moro. \v 13 Ma Gado sa ferlusu a sma di sa hori doro te na a kba. \x * \xo 24:13 \xt Mat 10:22\x* \v 14 A Bun Nyunsu disi tak' Gado bigin tiri libisma, sa panya na heri grontapu fu ala folku kan kisi a okasi fu yere en. Dan fosi grontapu o kba.” \s1 A groskin sani di o pori a mamakerki \r Markus 13:14-23; Lukas 21:20-24 \p \v 15 “A profeiti Daniel ben taki tak' den o poti wan groskin-sani ini a Santa Presi di o pori a heri mamakerki. Suma e leisi a sani disi mus suku fu ferstan en. Te un si a sani disi, \x * \xo 24:15 \xt Dan 9:27; 11:31; 12:11\x* \v 16 dan den sma di de ini Yudea mus lon go na den bergi. \v 17 A sma di de tapu a daki fu en oso, no mus saka go na gron fu go teki sani ini en oso. \x * \xo 24:17 \xt Luk 17:31\x* \v 18 Èn a sma di de ini en gron, no mus drai go baka fu go teki en krosi. \v 19 Den uma di de nanga bere, nanga den di abi pikin na bobi a pisten dati, o de fu sari. \v 20 Un mus begi tak' un no o abi fu lowe ini a kowruten noso tapu wan sabadei. \v 21 Bika wan bigi pinaten o kon. Noiti ete sowan ten ben de sensi grontapu meki te leki now, èn noiti moro sowan ten o kon baka. \x * \xo 24:21 \xt Dan 12:1; Kon na Krin 7:14\x* \v 22 Efu Gado no ben syatu a ten disi, no wan sma bo tan na libi. Ma Gado o syatu a ten fu den sma ede di A ben teki gi Ensrefi. \p \v 23 Efu wan sma sa taigi unu ini a ten dati taki: ‘Luku, a Mesias de dyaso,’ noso: ‘Luku, A de drape,’ no bribi en. \v 24 Bika sma o kon di o du leki den na a Mesias, trawan o du leki den na profeiti. Den o du wondru èn den o meki un si bigi marki. Nanga dati den o suku fu kori den sma di Gado ben teki gi Ensrefi. \v 25 Luku bun! Mi e warskow unu na fesi. \v 26 Efu sma sa taigi unu taki: ‘Luku, a Mesias de ini a dreisabana,’ no go. Efu den sa taigi un taki: ‘Luku, a Mesias de ini wan kamra,’ no bribi den. \x * \xo 24:26 \xt Luk 17:23-24\x* \v 27 Bika leki fa faya e koti na loktu na a wan sei èn a de fu si te na a tra sei, na so a sa de te a Manpikin fu Libisma o drai kon baka na grontapu.” \v 28 Dan Yesus taki: “Pe a dedeskin didon, na drape yu e si tingifowru.” \x * \xo 24:28 \xt Luk 17:37\x* \s1 A fasi fa Yesus o kon baka \r Markus 13:24-31; Lukas 21:25-33 \p \v 29 “Let' na baka a pinaten fu den dei dati, a son o kon dungru èn a munkenki no o gi faya. Den stari o fadon kmoto na loktu, èn ala den makti di de na loktu o seki. \x * \xo 24:29 \xt Jes 13:10; 34:4; Ezec 32:7; Joël 2:10,31; 3:15; Kon na Krin 6:12-13\x* \v 30 Dan a marki di e sori tak' a Manpikin fu Libisma o kon, sa de fu si na heimel. Ala folku na grontapu sa bari krei te den si a Manpikin fu Libisma e kon tapu den wolku nanga krakti nanga bigi glori. \x * \xo 24:30 \xt Dan 7:13; Zach 12:10-14; Kon na Krin 1:7\x* \v 31 Dan nanga a tranga babari fu wan tutu, A o seni den engel fu En go fu tyari den sma kon na wan di A ben teki gi Ensrefi. Den o tyari den kmoto fu den fo sei pe a winti e kmoto, fu a wan sei fu heimel go te na a tra sei. \p \v 32 Un teki wan figabon leki eksempre. Te a bigin sproiti èn a bigin gi nyun wiwiri, dan un sabi tak' a dreiten de fu kon. \v 33 Na so un mus sabi tu tak' te un e si ala den sani disi, dan a ten de krosbei, a de let' na mofodoro. \v 34 Fu tru Mi e taigi un taki: Ala den sani disi o psa te den sma fu a ten disi de na libi ete. \v 35 Wan dei heimel nanga grontapu no o de moro, ma den sani san Mi taki o tan fu têgo.” \s1 No wan sma sabi oten Yesus o kon baka \r Markus 13:32-37; Lukas 17:26-30,34-36 \p \v 36 “No wan sma sabi a dei nanga a yuru te a o psa. Den engel di de na heimel no sabi, èn a Manpikin srefi no sabi. Na a P'pa wawan sabi. \v 37 Soleki fa a ben de ini a ten fu Noa, na so a sa de te a Manpikin fu Libisma o drai kon baka. \x * \xo 24:37 \xt Gen 6:5-8\x* \v 38 Bika ini a ten fosi Gado sungu grontapu, den sma ben e nyan, den ben e dringi, èn trow ben e trow, te leki a dei di Noa go ini a bigi sipi. \v 39 Den no ben sabi ete san e psa te leki a bigi frudu kon wasi den alamala gwe. Na so a o de te a Manpikin fu Libisma o drai kon baka. \x * \xo 24:39 \xt Gen 7:6-24\x* \v 40 A dei dati tu man sa de ini den gron e wroko. A wan den o tyari gwe, èn a trawan o tan na baka. \v 41 Tu frow o mara na den miri. A wan den o tyari gwe, èn a trawan o tan na baka. \p \v 42 Fu dat'ede un mus tan na ai, bika un no sabi sortu dei un Masra o kon. \v 43 Ma un mus sabi disi: Efu a man di abi a oso, ben sabi sortu yuru na neti a fufuruman bo kon, a bo tan na ai èn a no bo meki a fufuruman broko kon ini en oso. \x * \xo 24:43 \xt Luk 12:39-40\x* \v 44 Dat' meki un mus de klari, bika a Manpikin fu Libisma o drai kon baka na wan yuru di un no e ferwakti En.” \s1 A agersitori fu a knekti \r Lukas 12:41-48 \p \v 45 “Suma na a koni knekti tapu san en masra kan bow? A de a wan di a poti fu luku den tra knekti fu en, fu gi den nyanyan tapu a yuru di fiti. \v 46 A o bun gi a knekti dati efu te en masra kon baka, a si tak' a e du en wroko soleki fa a fiti. \v 47 Fu tru Mi e taigi un taki: A masra sa poti en fu luku ala den sani san a abi. \v 48 Ma efu a knekti na wan takru-ati sma, èn a prakseri taki: ‘A masra fu mi no o kon ete,’ \v 49 dan a bigin fon den tra knekti, èn a go nyan, dringi nanga sopiman, \v 50 dan a masra fu en o kon tapu wan dei di a no ferwakti, èn tapu wan yuru di a no sabi. \v 51 A o meki den kapu en pis'pisi èn poti en pe den hoigriman de. Drape den sa krei èn kaw den tifi.” \c 25 \s1 A agersitori fu den tin yongu uma \p \v 1 Yesus taigi den sma taki: “A ten dati yu kan si a fasi fa Gado e tiri libisma leki tin yongu uma di teki den lampu, dan den go fu miti a trowmasra. \fig Wan lampu|src="HK00151B.TIF" size="col" copy="Horace Knowles ©The British & Foreign Bible Society, 1954, 1967, 1972, 1995." ref="Mat 25.1" \fig*\x * \xo 25:1 \xt Luk 12:35\x* \v 2 Feifi fu den ben don, ma den tra feifi ben koni. \v 3 Bika den donwan ben tyari den lampu, ma den no ben teki oli nanga den. \v 4 Ma den koniwan ben tyari den lampu èn den ben abi moro oli ini wan kroiki. \p \v 5 Di a trowmasra tan langa fu kon, dan sribi bigin kiri den uma èn den fadon na sribi. \v 6 Ma mindrineti wan sma bari taki: ‘Luku, a trowmasra e kon. Un waka go miti en!’ \p \v 7 Ne den yongu uma opo, èn den seti den lampu fu den kan bron bun. \v 8 Dan den donwan aksi den koniwan taki: ‘Gi un pikinso oli, bika den lampu fu unu e dede.’ \p \v 9 Ma den koniwan piki den taki: ‘Un no man, bika kande a oli san un abi no o sari gi un alamala. A moro betre un go na den wenkriman go bai gi unsrefi.’ \p \v 10 Ma a pisten di den gwe go bai a oli, a trowmasra doro. Den yongu uma di ben klari gwe nanga en na a trow-oso, dan a doro sroto. \v 11 Pikinso moro lati, den feifi tra yongu uma doro tu. Den bari taki: ‘Masra, masra, opo a doro gi unu!’ \x * \xo 25:11 \xt Luk 13:25\x* \p \v 12 Ma a trowmasra piki den taki: ‘Fu tru Mi e taigi unu, Mi no sabi unu!’ ” \p \v 13 Dan Yesus taki: “Fu dat'ede unu mus tan na ai, bika un no sabi a dei noso a yuru.”\f + \fr 25:13 \ft Wantu manuscript skrifi taki: “bika un no sabi a dei noso a yuru di a Manpikin fu Libisma o drai kon baka.”\f* \s1 A agersitori fu den dri knekti \r Lukas 19:11-27 \p \v 14 “Yu kan si a fasi fa Gado o tiri libisma tu leki wan man di bo go na wan tra kondre. Fosi a man gwe, a kari den knekti fu en, dan a gi den a frantwortu fu ala en sani. \v 15 A man prati en moni gi den knekti na a fasi fa a sabi tak' den ben man wroko nanga en. Wan fu den a gi feifi gowtumoni, wan trawan a gi tu gowtumoni, èn a di fu dri a gi wan enkri gowtumoni. Baka dati a man gwe. \v 16 A wan di kisi den feifi gowtumoni gwe wantron go wroko nanga a moni èn a kisi feifi gowtumoni moro. \v 17 A wan di kisi den tu gowtumoni du a srefi sani èn a kisi tu gowtumoni moro. \v 18 Ma a wan di kisi a wan gowtumoni go diki wan olo, dan a beri a moni di en masra ben gi en. \p \v 19 Baka wan heri pisten, a masra fu den knekti drai kon baka. Dan a kari den knekti fu den taigi en san den du nanga a moni. \v 20 A wan di ben kisi den feifi gowtumoni kon nanga ete feifi. A taki: ‘Masra, yu ben gi mi feifi gowtumoni. Luku, mi wroko feifi moro.’ \p \v 21 A masra taigi en taki: ‘Moi so, yu na wan bun knekti. Mi kan bow na yu tapu. Yu wroko bun nanga a pikinso di mi ben gi yu, now mi o gi yu furu fu wroko nanga en. Kon na a fesa di mi e hori.’ \p \v 22 A wan di ben kisi den tu gowtumoni, kon na en masra tu. A taigi en taki: ‘Masra, yu ben gi mi tu gowtumoni. Luku, mi wroko tu moro.’ \p \v 23 A masra taigi en taki: ‘Moi so, yu na wan bun knekti. Mi kan bow na yu tapu. Yu wroko bun nanga a pikinso di mi ben gi yu, now mi o gi yu furu fu wroko nanga en. Kon na a fesa di mi e hori.’ \p \v 24 Dan a knekti kon di ben kisi a wan gowtumoni. A taki: ‘Masra, mi sabi tak' yu na wan man di no e meki spotu. Yu e koti pe yu no sai, èn yu e piki sani pe yu no prani. \v 25 Dat' meki mi ben frede, so mi beri a moni fu yu. Luku, yu moni dya.’ \p \v 26 Ne a masra piki en taki: ‘Yu takru lesi knekti yu! Yu ben sabi tak' mi e koti pe mi no sai, èn mi e piki sani pe mi no prani. \v 27 So yu ben mus tyari mi moni go poti na bangi. Dan te mi ben drai kon baka, mi ben kan teki en nanga san kon na en tapu.’ \p \v 28 Dan a man taigi den tra knekti fu en taki: ‘Un puru a gowtumoni na en anu, dan un gi a man di abi den tin gowtumoni. \v 29 Bika ala sma di abi, o kisi moro, èn den o abi bun furu. Ma a sma di no abi, awinsi san a abi, den o puru na en anu. \x * \xo 25:29 \xt Mat 13:12; Mrk 4:25; Luk 8:18\x* \v 30 A knekti disi no bun fu noti. Un fringi en go na dorosei ini a dungru. Drape a sa krei èn kaw en tifi.’ ” \x * \xo 25:30 \xt Mat 8:12; 22:13; Luk 13:28\x* \s1 A bigi krutu \p \v 31 Dan Yesus taigi den sma moro fara taki: “A Manpikin fu Libisma sa drai kon baka nanga glori makandra nanga ala den engel fu En. Dan A o go sidon tapu En kownusturu san e sori tak' A abi ala makti. \x * \xo 25:31 \xt Mat 16:27; Mat 19:28\x* \v 32 Ala sma fu grontapu o kon na En fesi. Dan A o prati den ini tu grupu leki fa wan skapuman e prati den skapu fu den bokoboko. \v 33 Den skapu A o poti na En let'anu sei, èn den bokoboko A o poti na En kruktu-anu sei. \v 34 Dan a Kownu sa taigi den sma na En let'anu sei taki: ‘Un kon, unu di Mi P'pa blesi. Kon teki den bun di Gado poti klari gi den sma di A e tiri, den bun di A ben poti klari sensi di A meki grontapu. \v 35 Bika di angri ben kiri Mi, un gi Mi nyanyan. Di watra ben kiri Mi, un gi Mi fu dringi. Di Mi ben kon leki wan doroseisma, un gi Mi wan presi fu tan. \v 36 Di Mi no ben abi krosi, un gi Mi fu weri. Di Mi ben siki, un sorgu gi Mi. Di Mi ben de na straf'oso, un kon luku Mi.’ \p \v 37 Dan den sma di bun ini Gado ai, sa aksi En taki: ‘Masra, oten wi si Yu nanga angri, dan wi gi Yu nyanyan? Oten wi si tak' watra ben kiri Yu, dan wi gi Yu fu dringi? \v 38 Oten Yu kon leki wan doroseisma, dan wi gi Yu wan presi fu tan? Oten wi si tak' Yu no ben abi krosi, dan wi gi Yu fu weri? \v 39 Oten Yu ben siki noso Yu ben de na straf'oso, dan un go luku Yu?’ \p \v 40 Dan a Kownu sa piki den taki: ‘Fu tru Mi e taigi un taki: Di un du en gi wan fu den sma fu Mi, awinsi a no ben de wan prenspari sma, un du en gi Mi.’ \p \v 41 Ma A sa taigi den sma na En kruktu-anu sei taki: ‘Un kmoto na Mi fesi, bika a fluku fu Gado de na un tapu. Un go ini a faya san Gado meki klari gi didibri nanga den takruyeye fu en! A faya di e bron fu têgo! \v 42 Bika di angri ben kiri Mi, un no gi Mi nyanyan. Di watra ben kiri Mi, un no gi Mi fu dringi. \v 43 Di Mi ben kon leki wan doroseisma, un no gi Mi wan presi fu tan. Di Mi no ben abi krosi, un no gi Mi fu weri. Di Mi ben siki, èn di Mi ben de na straf'oso, un no kon luku Mi.’ \p \v 44 Dan den sa piki En taki: ‘Masra, oten wi si Yu nanga angri, noso tak' watra ben kiri Yu? Oten Yu kon leki wan doroseisma? Oten wi si tak' Yu no ben abi krosi? Oten Yu ben siki, noso Yu ben de na straf'oso? Oten wi si Yu ini sowan nowtu dan wi no du noti?’ \p \v 45 Dan A sa piki den taki: ‘Fu tru Mi e taigi un taki: Efu un no du en gi wan sma fu Mi, un no du en gi Mi tu, awinsi a sma dati no ben de wan prenspari sma.’ ” \p \v 46 Dan Yesus taki: “Den sma disi o go pe den o kisi strafu fu têgo. Ma den sma di bun ini Gado ai, o kisi a libi fu têgo.” \x * \xo 25:46 \xt Dan 12:2\x* \c 26 \s1 Den edeman fu den Dyusma kruderi fu kiri Yesus \r Markus 14:1-2; Lukas 22:1-2; Yohanes 11:45-53 \p \v 1 Di Yesus kba taki ala den sani disi, A taigi den man fu En taki: \v 2 “Un sabi tak' tra tamara wi o nyan Paska. Dan den o gi a Manpikin fu Libisma abra na ini anu fu trawan fu den spikri En na wan kroisi.” \x * \xo 26:2 \xt Ex 12:1-27\x* \p \v 3 A srefi yuru dati, den prenspari domri nanga den fesiman fu a folku ben kon makandra ini a oso fu a grandomri Kayafas. \v 4 Drape den kruderi makandra fa den bo man kisi Yesus nanga wan triki fu den kan kiri En. \v 5 Ma den taki: “Un no mus grabu En tapu den dei fu a fesa, noso a folku o meki dyugudyugu.” \s1 Wan frow kanti diri oli tapu Yesus ede \r Markus 14:3-9; Yohanes 12:1-8 \p \v 6 Yesus ben de na Betania, na a oso fu wan man di den ben kari Gwasi Simon. \v 7 Di A ben e nyan, wan frow kon na En nanga wan albast batra di ben furu nanga wan bun diri oli. Dan a kanti a oli tapu a ede fu Yesus. \x * \xo 26:7 \xt Luk 7:37-38\x* \v 8 Di den man fu En si san a frow du, den mandi. Den taki: “Sanede a fermorsu a oli? \v 9 Un ben kan seri en gi furu moni èn prati a moni gi pôtisma.” \p \v 10 Ma Yesus ben sabi san den taki, dat' meki A taigi den taki: “Sanede un e krutu a frow disi? Na wan bun sani a du gi Mi. \v 11 Pôtisma de ala ten nanga unu, ma Mi no o de ala ten nanga unu. \x * \xo 26:11 \xt Deut 15:11\x* \v 12 Di a kanti a oli tapu Mi skin, a meki Mi skin klari fu beri. \v 13 Fu tru Mi e taigi un taki: Ala sei fu grontapu pe sma sa ferteri a Bun Nyunsu disi, den sma o memre a frow fu a sani san a du gi Mi.” \s1 Yudas seri Yesus \r Markus 14:10-11; Lukas 22:3-6 \p \v 14 Dan wan fu den twarfu man fu Yesus, di ben nen Yudas Iskariot, go na den prenspari domri. \v 15 A aksi den taki: “Omeni un o pai mi efu mi gi Yesus abra na ini un anu?” Dan den gi en dritenti solfrumoni. \x * \xo 26:15 \xt Zach 11:12\x* \v 16 Sensi a ten dati, Yudas bigin luru wan bun okasi fu gi Yesus abra na den. \s1 Ala sani seti fu nyan Paska \r Markus 14:12-21; Lukas 22:7-14,21-23; Yohanes 13:21-30 \p \v 17 Tapu a fosi dei fu a fesa pe den e nyan brede san meki sondro dyesi, den man fu Yesus kon aksi En taki: “Pe Yu wani fu wi meki sani klari fu Yu kan nyan a Paska-nyanyan?” \p \v 18 Yesus piki den taki: “Un go na sowan sma ini a foto, dan un taigi en taki: ‘A Meister seni taigi yu tak' a ten fu En de krosbei. Na yu oso A o kon nyan Paska nanga den man fu En.’ ” \v 19 Den man fu Yesus du san A taigi den, èn den meki a Paska-nyanyan klari. \p \v 20 Di neti tapu, Yesus nanga den twarfu man fu En teki presi sei a tafra. \v 21 Dan di den e nyan, Yesus taigi den taki: “Fu tru Mi e taigi un taki: Wan fu unu o seri Mi.” \p \v 22 Den man fu En sari sote, èn wan fru wan den aksi En taki: “Masra, na mi?” \p \v 23 Yesus piki den taki: “A wan di dopu en brede ini a srefi komki nanga Mi, na en o seri Mi. \x * \xo 26:23 \xt Ps 41:10\x* \v 24 Bika a Manpikin fu Libisma sa dede leki fa a ben skrifi fu En kba na fesi. Ma a man di seri En mus luku bun! A bo moro bun gi en efu noiti en m'ma ben meki en.” \p \v 25 Yudas, a man di seri Yesus, aksi En taki: “Meister, na mi?” \p Yesus piki en taki: “Na leki fa yu taki.” \s1 A nyanyan fu memre Yesus \r Markus 14:22-26; Lukas 22:14-20; 1 Korinte 11:23-25 \p \v 26 Di den ben e nyan, Yesus teki wan brede, A blesi en, dan A broko en. Baka dati A gi den man fu En, dan A taki: “Un teki, dan un nyan. Disi na Mi skin.” \p \v 27 Dan Yesus teki wan kan nanga win, A taki Gado tangi fu en, dan A gi den man fu En. A taki: “Un alamala dringi fu a win. \v 28 Bika disi na Mi brudu san o stampu a ferbontu di Gado meki. A o lon fu meki furu sma kisi pardon fu den sondu. \x * \xo 26:28 \xt Ex 24:8; Jer 31:31-34\x* \v 29 Mi e taigi un taki: Mi no o dringi win moro, te leki Mi o dringi nyun win nanga unu na heimel pe Mi P'pa e rigeri.” \p \v 30 Baka di den singi fu gi Gado grani, den go na a Oleifbergi. \s1 Petrus o taki tak' a no sabi Yesus \r Markus 14:27-31; Lukas 22:31-34; Yohanes 13:36-38 \p \v 31 Di den ben de na pasi, Yesus taigi den man fu En taki: “Tide neti un alamala o gwe libi Mi. Bika a skrifi taki: ‘Mi o kiri a skapuman, dan ala den skapu o panya.’ \x * \xo 26:31 \xt Zach 13:7\x* \v 32 Ma te Mi kon baka na libi, Mi o go na un fesi na Galilea.” \x * \xo 26:32 \xt Mat 28:16\x* \p \v 33 Ma Petrus taigi Yesus taki: “Noiti mi o gwe libi Yu, awinsi ala den trawan gwe!” \p \v 34 Yesus piki en taki: “Fu tru Mi e taigi yu taki: Fosi kakafowru bari tide neti, yu o taki dri leisi tak' yu no sabi Mi.” \p \v 35 Ma Petrus taki: “Awinsi mi mus dede nanga Yu, mi no o taki tak' mi no sabi Yu.” Dan ala den tra man fu En taki a srefi sani tu. \s1 Yesus go begi na Getsemane \r Markus 14:32-42; Lukas 22:39-46 \p \v 36 Baka dati Yesus nanga den man fu En go na wan presi di den e kari Getsemane. Drape A taigi den taki: “Un sidon dyaso. Mi o go pikinso moro fara fu go begi.” \v 37 Dan A teki Petrus, nanga Yakobus nanga Yohanes, den tu manpikin fu Sebedeus, fu go nanga En. Ne Yesus bigin firi sari èn A ben frede. \v 38 A taigi den dri man taki: “Mi abi sowan dipi sari tak' Mi no man tyari en. Un tan dya, hori wakti nanga Mi.” \p \v 39 Dan Yesus go pikinso moro fara, A trowe Ensrefi langalanga na gron, dan A begi taki: “Mi P'pa, efu a kan, no meki Mi dringi fu a kan disi, no meki Mi nyan a pina. Ma a no san Mi wani, ma na san Yu wani musu psa!” \p \v 40 Dan A drai kon baka na den man fu En èn A si tak' den e sribi. Ne A aksi Petrus taki: “Yu no ben man tan wan yuru na ai nanga Mi? \v 41 Un mus tan na ai, èn begi fu un no kon na ini tesi. Mi sabi tak' ati wani, ma skin no abi krakti.” \p \v 42 Dan Yesus go begi baka. A taki: “Mi P'pa, efu Mi mus dringi fu a kan disi, efu tra fasi no de, dan meki Yu wani psa!” \p \v 43 Di Yesus drai kon baka den ben e sribi baka, bika sribi ben moro den. \v 44 Yesus libi den safri, dan A go begi den srefi sani fu a di fu dri leisi. \p \v 45 Di A kba begi, A kon na den man fu En dan A taigi den taki: “Now un kan sribi èn rostu fu unu. Luku, a yuru doro kba. Den e gi a Manpikin fu Libisma abra na ini anu fu sondusma. \v 46 Opo, kon meki un gwe. Luku, a sma di seri Mi e kon kba.” \s1 Den grabu Yesus \r Markus 14:43-50; Lukas 22:47-53; Yohanes 18:3-12 \p \v 47 Yesus no ben kba taki ete, di Yudas, wan fu den twarfu man fu En, doro. Den prenspari domri nanga den fesiman fu a folku ben seni en kon nanga wan heri ipi sma di ben e tyari owru nanga tiki. \v 48 Yudas ben meki mofo nanga den man taki: “Na a wan di mi o bosi, na En un mus grabu.” \v 49 Ne a waka kon na Yesus. A taigi En taki: “Meister, fa a e go nanga Yu?” Dan a bosi En. \p \v 50 Ma Yesus taigi en taki: “Mi mati, san yu kon fu du?”\f + \fr 26:50 \ft Un kan puru a pisi disi so tu: “Mi mati, du san yu kon fu du.”\f* \p Den man waka kon na Yesus, dan den grabu En hori. \v 51 Ne wan fu den man di ben de nanga Yesus hari en owru, dan a kapu a yesi puru fu a knekti fu a grandomri. \v 52 Ma Yesus taigi en taki: “Poti yu owru gwe. A sma di e feti nanga owru, den o kiri nanga owru tu. \v 53 Yu no sabi tak' Mi kan aksi Mi P'pa, dan wantron A sa seni moro leki twarfu legre engel kon fu yepi Mi? \v 54 Ma efu Mi du dati, dan fa den sani o kon tru di skrifi ini a Santa Buku, tak' na so a musu psa?” \p \v 55 Dan Yesus taigi den sma taki: “Un kon nanga tiki nanga owru fu grabu Mi, neleki Mi na wan bigi ogriman. Ala dei Mi ben sidon e gi leri ini a mamakerki, ma un no grabu Mi. \x * \xo 26:55 \xt Luk 19:47; 21:37\x* \v 56 Ma a ben musu psa so fu meki den sani di den profeiti ben skrifi kon tru.” Dan ala den man fu Yesus lon gwe libi En. \s1 Yesus go na fesi krutu \r Markus 14:53-65; Lukas 22:54-55,63-71; Yohanes 18:13-14,19-24 \p \v 57 Den man di ben grabu Yesus, tyari En go na a grandomri Kayafas. Drape den sabiman fu Gado wèt nanga den fesiman fu a folku ben kon makandra. \v 58 Ma Petrus ben e waka fara na baka e kon te na a dyari fu a grandomri. Dan a go inisei go sidon mindri den waktiman fu a mamakerki fu si san o psa moro fara. \p \v 59 Den prenspari domri nanga ala den man fu a Grankrutu fu den Dyu, ben suku sma di ben wani lei gi Yesus fu den kan kiri En. \v 60 Ma den no feni noti, aladi furu sma ben go taki sani di no tru. Te fu kba, tu man go na fesi. \v 61 Den taki: “A man disi ben taki tak' A kan broko a Santa Presi fu Gado, dan A meki en baka ini dri dei.” \x * \xo 26:61 \xt Yoh 2:19\x* \p \v 62 Ne a grandomri opo, dan a aksi Yesus taki: “Yu no e piki tapu san den man disi e taki fu Yu?” \v 63 Ma Yesus no piki noti. Dan a grandomri taigi En taki: “Sweri gi mi ini a nen fu a libi Gado: Taigi unu efu Yu na a Mesias, a Manpikin fu Gado?” \p \v 64 Yesus piki en taki: “Na leki fa yu taki. Ma Mi e taigi un taki: Bigin fu now un o si a Manpikin fu Libisma sidon na a let'anu sei fu Gado di abi Makti. Dan un o si En te A e kon baka tapu den wolku.” \x * \xo 26:64 \xt Dan 7:13\x* \p \v 65 Di Yesus taki a sani dati, a grandomri priti en krosi,\f + \fr 26:65 \ft A grandomri priti en krosi fu di a si a sani san Yesus taki leki wan sani di afrontu Gado.\f* dan a taki: “A e meki leki En na Gado! Un no abi kotoigi fanowdu moro. Luku, un srefi yere now fa A afrontu Gado. \x * \xo 26:65 \xt Lev 24:16\x* \v 66 San na un besroiti?” \p Den tra krutubakra piki taki: “A fiti fu A dede!” \p \v 67 Dan den spiti ini En fesi èn den naki En nanga kofu. Trawan baka naki En ini En fesi, \x * \xo 26:67 \xt Jes 50:6\x* \v 68 dan den taki: “Mesias, sori unu tak' yu na wan profeiti. Taigi unu suma naki Yu.” \s1 Petrus taki a no sabi Yesus \r Markus 14:66-72; Lukas 22:54-62; Yohanes 18:15-18,25-27 \p \v 69 A pisten dati Petrus ben e sidon na dorosei ini a dyari. Dan wan frow di ben wroko drape kon taigi en taki: “Yu ben de nanga Yesus fu Galilea tu.” \p \v 70 Ma Petrus lei na ala sma fesi taki: “Mi no sabi san yu e taki!” \p \v 71 Dan Petrus opo waka go na a poort. Ma wan tra frow si en, dan a taigi den sma drape taki: “A man disi ben de nanga Yesus fu Nasaret.” \p \v 72 Ma agen Petrus lei. A taki: “Mi e sweri gi unu. Mi no sabi a man!” \p \v 73 Baka wan syatu pisten, den tra sma di ben e tnapu drape waka go na Petrus, dan den taigi en taki: “A tru. Yu na wan fu den man tu. Wi e yere en na a fasi fa yu e taki.” \p \v 74 Dan Petrus sweri baka èn a bigin fluku ensrefi taki: “Mi no sabi a man!” A srefi momenti dati wan kakafowru bari. \p \v 75 Dan Petrus memre fa Yesus ben taigi en taki: “Fosi kakafowru bari, yu o taki dri leisi tak' yu no sabi Mi.” Dan Petrus go na dorosei, dan a bari wan krei. \c 27 \s1 Den tyari Yesus go na Pilatus \r Markus 15:1; Lukas 23:1-2; Yohanes 18:18-19 \p \v 1 Di dei opo, ala den prenspari domri nanga den fesiman fu a folku teki a besroiti fu kiri Yesus. \v 2 Dan den tai En tyari go gi granman Pilatus.\f + \fr 27:2 \ft Den Romeinisma ben poti Pilatus leki granman fu tiri Yudea.\f* \s1 Yudas kiri ensrefi \r Boskopuman 1:18-19 \p \v 3 Yudas, di ben seri Yesus, si tak' den ben wani kiri En, dan a kisi konsensi fonfon. So a tyari den dritenti solfrumoni go baka gi den prenspari domri nanga den fesiman fu a folku. \x * \xo 27:3 \xt Bosk 1:18-19\x* \v 4 A taigi den taki: “Mi sondu, bika mi seri wan man di no du noti.” \p Ma den piki en taki: “Dati na yu problema. Un kba nanga a tori.” \p \v 5 Ne Yudas fringi a moni go ini a Santa Presi, dan a gwe go anga ensrefi. \v 6 Den prenspari domri piki a moni, dan den taki: “Un no kan poti a moni disi ini a kisi pe sma e poti moni gi a mamakerki, bika na moni di pai fu kiri wan sma.” \v 7 Dan den teki a besroiti fu bai wan pisi gron di ben de fu a man di ben meki prapi. A gron dati den bo teki leki berpe gi doroseisma. \v 8 Fu dat'ede den e kari a gron dati Brudu Gron te leki a dei fu tide. \p \v 9 Na so a sani san a profeiti Yeremia ben taki kon tru. A ben taki: “Den teki den dritenti solfrumoni di den sma fu Israel ben agri fu pai gi en, \x * \xo 27:9 \xt Zach 11:12-13\x* \v 10 dan den bai a gron fu wan man di e meki prapi. Na dati Masra ben taigi mi fu du.” \s1 Yesus fesi Pilatus \r Markus 15:2-5; Lukas 23:3-5; Yohanes 18:33-38 \p \v 11 So den man tyari Yesus go na granman Pilatus. Dan Pilatus aksi En taki: “Na Yu na a Kownu fu den Dyu?” \p Yesus piki en taki: “Na leki fa yu taki.” \p \v 12 Ma di den prenspari domri nanga den fesiman fu a folku ben kragi En, Yesus no piki noti. \v 13 Pilatus aksi Yesus taki: “Yu no e yere ala den sani san den e taki fu Yu?” \v 14 Ma Yesus no piki en tapu no wan sani. A sani dat' meki Pilatus ferwondru srefsrefi. \s1 Yesus mus dede! \r Markus 15:6-15; Lukas 23:13-25; Yohanes 18:39–19:16 \p \v 15 A ben de a gwenti te den ben hori a Paskafesa tak' a granman ben lusu wan straf'man di den Dyusma ben wani. \v 16 A ten dati wan man ben de na straf'oso di furu sma ben sabi. A ben nen Barabas. \v 17 Dan fu di furu Dyusma ben drape, Pilatus aksi den taki: “Suma un wani tak' mi mus lusu gi unu? Barabas noso Yesus, di den e kari a Mesias.” \v 18 Pilatus ben sabi heri bun tak' den ben tyari Yesus kon gi en fu di den ben dyarusu na En tapu. \p \v 19 Di Pilatus ben sidon tapu a krutusturu, en frow seni taigi en taki: “No leisi strafu gi a man disi di no du noti. Bika a neti di psa mi nyan furu pina fu En ede ini wan dren.” \p \v 20 Ma den prenspari domri nanga den fesiman fu a folku sutu faya gi a bigi grupu sma meki den aksi Pilatus fu lusu Barabas, èn fu kiri Yesus. \p \v 21 Pilatus aksi den sma baka taki: “Sortu wan fu den tu man un wani tak' mi mus lusu?” \p Den sma taki: “Barabas.” \p \v 22 Dan Pilatus aksi den taki: “Dan san mi mus du nanga Yesus, di den e kari a Mesias?” \p Ne ala sma bari taki: “Spikri En na wan kroisi!” \p \v 23 Pilatus aksi den baka taki: “Ma sortu ogri a man disi du?” \p Ma den sma bigin bari moro tranga taki: “Spikri En na wan kroisi!” \p \v 24 Dan Pilatus si tak' noti no e yepi moro, ma tak' moro nanga moro den sma e meki opruru. Dat' meki a teki watra, dan a wasi en anu na ala den sma fesi. A taigi den taki: “Mi no abi noti fu du nanga a dede fu a man disi. San o psa na unu problema. Mi kba nanga a tori.” \x * \xo 27:24 \xt Deut 21:6-9\x* \p \v 25 A heri folku piki en taki: “Meki a frantwortu fu En dede kon tapu wi nanga den bakapikin fu wi!” \p \v 26 Baka dati Pilatus lusu Barabas, dan a meki den wipi Yesus èn tyari En go spikri na wan kroisi. \s1 Den srudati teki Yesus leki spot'popki \r Markus 15:16-20; Lukas 23:11; Yohanes 19:2-3 \p \v 27 Den srudati fu Pilatus tyari Yesus go ini a krutu-oso, dan den kari ala den tra srudati kon di ben drape. \v 28 Den puru En krosi, dan den weri wan redi mantel gi En. \v 29 Den brei wan banti fu makataki poti tapu En ede, dan den gi En wan tiki fu A hori ini En let'anu. Dan den fadon tapu den kindi na En fesi, èn den meki spotu nanga En taki: “Odi, Kownu fu den Dyu!” \v 30 Baka dati den spiti na En tapu, dan den teki a tiki na En anu, naki En tapu En ede. \v 31 Di den kba meki spotu nanga En, den puru a mantel, dan den weri En eigi krosi gi En baka. Dan den tyari En gwe fu go spikri na wan kroisi. \s1 Den spikri Yesus na a kroisi \r Markus 15:21-32; Lukas 23:26-43; Yohanes 19:17-27 \p \v 32 Di den ben de na pasi, den miti nanga wan man fu a foto Sirena di ben nen Simon. Dan den dwengi en fu a tyari a kroisi gi Yesus. \v 33 Di den doro na a presi san den e kari Golgota (dati wani taki: Dede-ede Presi), \v 34 den gi Yesus win di ben moksi nanga wan bita sani. Ma di A tesi en, A no ben wani dringi en. \x * \xo 27:34 \xt Ps 69:22\x* \v 35 Baka di den spikri En na a kroisi, den hari a lot fu prati En krosi. \x * \xo 27:35 \xt Ps 22:19\x* \v 36 Di den kba, den saka sidon drape fu hori wakti gi En. \v 37 Tap'sei fu En ede den ben skrifi fu sanede den kiri En. Den skrifi taki: “Disi na Yesus, a Kownu fu den Dyu.” \p \v 38 Den srudati spikri tu fufuruman makandra nanga Yesus, wan na En let'anu sei, èn a trawan na En kruktu-anu sei. \v 39 Den sma di ben e waka psa, afrontu Yesus. Den seki den ede èn den taki: \x * \xo 27:39 \xt Ps 22:8; 109:25\x* \v 40 “A no Yu bo broko a Santa Presi dan Yu meki en baka ini dri dei? We, efu na Yu na a Manpikin fu Gado, dan yepi Yusrefi! Saka kmopo fu a kroisi dan!” \x * \xo 27:40 \xt Mat 26:61; Yoh 2:19\x* \p \v 41 Den prenspari domri nanga den sabiman fu Gado wèt makandra nanga den fesiman fu a folku ben meki spotu nanga En tu. Den taki: \v 42 “A ben yepi trawan, ma A no man yepi Ensrefi! Efu na En na a Kownu fu Israel, meki A kmopo fu a kroisi now. Dan wi sa bribi En! \v 43 A poti En fertrow tapu Gado. We, efu Gado lobi En so, meki A yepi En now, bika A ben taki tak' En na a Manpikin fu Gado!” \x * \xo 27:43 \xt Ps 22:9\x* \v 44 Tapu a srefi fasi den fufuruman di ben spikri makandra nanga En, ben kosi En tu. \s1 A dede fu Yesus \r Markus 15:33-41; Lukas 23:44-49; Yohanes 19:28-30 \p \v 45 Twarfu yuru brekten, a heri kondre kon dungru te leki dri yuru bakadina. \v 46 Dan a yuru dati Yesus bari taki: “Eli, Eli, lama sabaktani?” Dati wani taki: Mi Gado, Mi Gado, fu sanede Yu gwe libi Mi? \x * \xo 27:46 \xt Ps 22:2\x* \p \v 47 Di wantu sma di ben tnapu drape yere a sani disi, den taki: “Na Elia A e kari.” \v 48 Wantron wan fu den lon go teki wan sponsu, dan a nati en nanga swa win. A fasi a sponsu na wan tiki, dan a langa en gi Yesus fu A dringi. \x * \xo 27:48 \xt Ps 69:22\x* \p \v 49 Ma den tra sma taki: “Wakti, meki un luku efu Elia o kon yepi En.” \p \v 50 Yesus bari ete wan leisi nanga tranga sten, dan En bro koti. \v 51 A srefi momenti dati a garden ini a Santa Presi priti langalanga na mindri fu loktu kon te na gron. A gron seki èn den ston priti. \x * \xo 27:51 \xt Ex 26:31-33\x* \v 52 Grebi opo tu, èn furu sma fu Gado di ben dede kba, kon na libi baka. \v 53 Den kmopo ini den grebi, èn baka di Yesus kon na libi baka den go ini a santa foto Yerusalem pe den sori densrefi na furu sma. \p \v 54 Den srudati di ben hori wakti na Yesus, nanga a kapten fu den, firi fa a gron seki. Èn di den si den sani di psa, den bigin frede srefsrefi. Dan den taki: “Trutru, a man disi ben de a Manpikin fu Gado.” \p \v 55 Furu uma fu Galilea, di ben waka nanga Yesus fu sorgu gi En, ben drape tu. Den ben tnapu farawe e luku. \x * \xo 27:55 \xt Luk 8:2-3\x* \v 56 Wantu fu den uma dati ben de Maria fu a foto Magdala, nanga Maria a m'ma fu Yakobus nanga Yosef, nanga a frow fu Sebedeus. \s1 Den beri Yesus \r Markus 15:42-47; Lukas 23:50-56; Yohanes 19:38-42 \p \v 57 Di neti ben de fu tapu, wan guduman kon di ben nen Yosef. A ben de fu a foto Arimatea èn a ben de wan man di ben teki leri fu Yesus tu. \v 58 A go na Pilatus fu aksi en a dedeskin fu Yesus. Dan Pilatus seni taigi den srudati tak' den kan gi en. \v 59 So Yosef teki a dedeskin fu Yesus, èn a domru en ini wan krin linnen krosi. \v 60 Dan a poti a dedeskin ini a nyun grebi fu en di a ben meki den diki ini a bergiskin. Baka dati a lolo wan bigi ston na a mofo fu a grebi fu tapu en, dan a gwe. \v 61 Maria fu Magdala nanga a tra Maria, ben sidon a pisten dati na abrasei fu a grebi. \s1 Srudati hori wakti na a grebi fu Yesus \p \v 62 A tra dei fu en, den prenspari domri nanga den Fariseiman go makandra na Pilatus. A ben de wan sabadei. \v 63 Dan den taigi en taki: “Masra, wi memre tak' di a bedrigiman disi ben de na libi ete, A ben taki tak' baka dri dei A bo kon na libi baka. \x * \xo 27:63 \xt Mat 16:21; 17:23; 20:19; Mrk 8:31; 9:31; 10:33-34; Luk 9:22; 18:31-33\x* \v 64 Dat' meki wi e aksi yu fu meki srudati hori wakti na a grebi dri dei langa. Bika den man fu En kan kon fufuru a dedeskin, dan den go ferteri den sma tak' A kon na libi baka. A lei dati o bigi moro a fosi wan.” \p \v 65 Pilatus taigi den taki: “Un kan teki srudati, ma unu srefi luku fa un o seti a wakti drape.” \p \v 66 So den man go poti wan marki na a ston fu sma no kan puru en èn den poti srudati fu hori wakti. \c 28 \s1 Yesus kon baka na libi \r Markus 16:1-10; Lukas 24:1-12; Yohanes 20:1-10 \p \v 1 Fruku mamanten, baka a sabadei, Maria fu Magdala nanga a tra Maria go luku a grebi fu Yesus. A ben de a fosi dei fu a wiki. \v 2 Ma wantron so, a gron bigin seki hebi fu di wan engel fu Masra saka kmoto na heimel. A engel go na a grebi, a lolo a bigi ston puru, dan a go sidon na en tapu. \v 3 A fesi fu a engel ben gersi a faya di e koti na loktu, èn den krosi fu en ben weti leki katun. \v 4 Den srudati di ben e hori wakti skreki so tranga tak' den tan didon leki dedesma. \p \v 5 Dan a engel taigi den uma taki: “No frede! Mi sabi tak' un e suku Yesus di den ben spikri na a kroisi. \v 6 A no dya, bika A kon baka na libi soleki fa A ben taki. Kon, luku a presi pe A ben didon. \v 7 Dan un go es'esi go taigi den man fu En taki: ‘A kon na libi baka. Arki, A sa go na un fesi na Galilea. Drape un sa si En.’ Na disi mi kon fu taigi unu.” \p \v 8 Den uma gwe wantron fu a grebi. A skreki ben de ini den skin ete, ma den ben breiti srefsrefi. Den lon go es'esi fu go ferteri den man fu Yesus san a engel ben taki. \p \v 9 Di den ben de na pasi, ne Yesus waka miti den èn A taki den odi. Den uma waka go na En, den grabu den futu fu En èn den anbegi En. \v 10 Dan Yesus taigi den taki: “No frede. Un go taigi den man fu Mi fu den go na Galilea. Drape den o si Mi.” \s1 Den srudati ferteri san psa \p \v 11 A srefi pisten di den uma ben e go na den man fu Yesus, wantu fu den srudati ben go na a foto dan den ferteri den prenspari domri ala den sani di psa. \v 12 Den disi hori wan konmakandra nanga den fesiman fu a folku fu taki a tori. Dan den teki a besroiti fu gi den srudati furu moni, \v 13 èn den taigi den taki: “Un mus ferteri den sma taki: ‘Neti yuru den man fu Yesus kon fufuru a dedeskin di un ben e sribi.’ \v 14 Efu Pilatus yere a tori, wi sa taki nanga en fu sorgu tak' a no strafu unu.” \v 15 So den srudati teki a moni, dan den du san den man taigi den fu du. Den Dyusma e taki a tori disi te leki a dei fu tide. \s1 A wroko di Yesus libi gi bribisma \r Markus 16:14-18; Lukas 24:36-49; Yohanes 20:19-23; Boskopuman 1:6-8 \p \v 16 Den erfu man fu Yesus go na Galilea na a bergi pe Yesus ben taigi den fu go. \x * \xo 28:16 \xt Mat 26:32; Mrk 14:28\x* \v 17 Di den si En, den anbegi En, ma sonwan fu den no ben e bribi ete efu na Yesus trutru. \v 18 Ne Yesus kon moro krosbei, dan A taigi den taki: “Gado gi Mi ala makti na ini heimel nanga grontapu. \v 19 Un go na ala folku fu grontapu. Un mus meki den kon tron sma di e teki leri fu Mi. Dopu den ini a nen fu a P'pa, a Manpikin nanga a Santa Yeye. \x * \xo 28:19 \xt Bosk 1:8\x* \v 20 Leri den fu du ala sani di Mi ben taigi unu. Arki, Mi de nanga unu ala dei te na a kba fu grontapu.”