\id ACT - Sranan Tongo NT -Suriname 2002 (DBL -2013) \h Boskopuman \toc1 A wroko fu den Boskopuman \toc2 Boskopuman \toc3 Bosk \mt2 A wroko fu den \mt1 Boskopuman \imt1 Wan wortu na fesi \ip Lukas na a skrifiman fu a buku disi. A e ferteri ini a buku disi fu a wroko fu den boskopuman fu Yesus, baka di den kisi a Santa Yeye. A e ferteri tu fu a fasi fa Masra Yesus opo go na heimel, nanga san psa tapu a Pinksterdei (Bosk 1 nanga 2). Moro fara Lukas e ferteri fu Petrus nanga a gemeente na Yerusalem (Bosk 3-12). Baka dati a wroko fu Paulus e kon moro tranga na fesi. A buku e ferteri wi fa Paulus waka lontu fu panya a Bun Nyunsu. \ip A gronprakseri fu a buku no de ini a fosi presi fu meki wi sabi san den apostel du èn san den ondrofeni, ma fu ferteri fa a wroko fu Masra Yesus Kristus go moro fara. Lukas e bribi tak' a Bun Nyunsu de gi ala sma na heri grontapu. \iot San de ini a buku disi: \io1 A Bun Nyunsu e panya ini Yerusalem (1:1 – 6:7) \io1 A Bun Nyunsu e panya go na Yudea, Galilea nanga Samaria (6:8 – 9:31) \io1 A Bun Nyunsu e panya go te na Antiokia ini Siriakondre (9:32 – 12:25) \io1 A Bun Nyunsu e panya go na westsei te na a distrikti Asia (13:1 – 16:5) \io1 A Bun Nyunsu e panya go na Grikikondre (16:6 – 19:20) \io1 A Bun Nyunsu e panya go te na Roma (19:21 – 28:31) \c 1 \s1 A pramisi fu a Santa Yeye \p \v 1 Teofilus, ini a fosi buku di mi skrifi, mi ben ferteri yu fu ala den sani san Yesus ben du nanga san A ben leri, \x * \xo 1:1 \xt Luk 1:1-4\x* \v 2 te kon miti a dei di Gado teki En go na heimel. Ma fosi dati, A ben komanderi den man di A ben teki leki boskopuman fu En, san den ben mus du. A du dati nanga yepi fu a Santa Yeye. \v 3 Baka di Yesus nyan pina èn dede, A sori Ensrefi na den man disi èn A du furu sani fu meki den kon si krin tak' A kon na libi baka. A du dati ini wan ten fu fotenti dei, èn A ferteri den fu a fasi fa Gado wani tiri libisma. \p \v 4 Wan fu den dei dati, di Yesus ben e nyan makandra nanga den, A taigi den taki: “No gwe libi Yerusalem, ma un mus tan wakti tapu san mi P'pa ben pramisi unu. Mi ben taigi unu fu a pramisi dati kba. \x * \xo 1:4 \xt Luk 24:49\x* \v 5 Yohanes ben e dopu sma nanga watra, ma baka wantu dei un sa dopu nanga a Santa Yeye.” \x * \xo 1:5 \xt Mat 3:11; Mrk 1:8; Luk 3:16; Yoh 1:33\x* \s1 Yesus opo go na heimel \p \v 6 Di den ben de makandra nanga Yesus, den aksi En taki: “Masra, na now Yu o gi Israel en eigi kownu baka leki fa a ben de fosten?” \p \v 7 Yesus piki den taki: “Un no abi fu sabi a ten noso a yuru di a sani dati o psa. Na a P'pa abi makti èn na En o meki a psa oten A wani. \v 8 Ma unu o kisi krakti te a Santa Yeye kon na un tapu. Dan un sa de kotoigi fu Mi na ini Yerusalem, na ini heri Yudea nanga Samaria, èn te na den moro fara presi fu grontapu.” \x * \xo 1:8 \xt Mat 28:19; Mrk 16:15; Luk 24:47-48\x* \p \v 9 Baka di A taki den sani disi, Gado teki En go na heimel let' na den fesi. Dan wan wolku tapu En, èn den no ben kan si En moro. \x * \xo 1:9 \xt Mrk 16:19; Luk 24:50-51\x* \v 10 Di den ben e luku go na loktu ete, fa A e gwe, dan wantron so tu man ini weti krosi ben tnapu na den sei. \v 11 Den man taigi den taki: “Un man fu Galilea, fu sanede un tnapu dyaso e luku go na loktu? A srefi Yesus disi, di Gado teki go na heimel, o drai kon baka tapu a srefi fasi fa un si tak' A go na heimel.” \s1 Wan tra sma mus teki a presi fu Yudas \p \v 12 Dan den man kmopo fu a bergi di den e kari Oleifbergi, go baka na Yerusalem. A bergi disi no ben de fara fu Yerusalem. A no ben doro wan kilometer. \v 13 Di den doro ini a foto, den go na a kamra na sodro pe den ben e tan a ten dati. Den nen fu den man ben de: Petrus, Yohanes, Yakobus, Andreas, Filipus, nanga Tomas. Bartolomeus, Mateus, nanga Yakobus a manpikin fu Alfeus. Dan yu ben abi ete Simon fu a grupu fu den Seloten, nanga Yudas a manpikin fu Yakobus. \x * \xo 1:13 \xt Mat 10:2-4; Mrk 3:16-19; Luk 6:14-16\x* \v 14 Ala den man disi ben tan begi leki wan man makandra nanga Maria a m'ma fu Yesus, den brada fu En, nanga wantu tra umasma. \p \v 15 Wan fu den dei dati, Petrus opo tnapu fu taki nanga den bribisma. A dei dati wan hondro nanga tutenti (120) sma so ben kon makandra. \v 16 Petrus taigi den taki: “Brada, a sani san skrifi ini a Santa Buku abra Yudas Iskariot ben musu fu psa. Langa ten na fesi, a Santa Yeye ben meki kownu David taki fu Yudas, di ben tyari den sma go grabu Yesus. \v 17 Yudas ben de wan fu unu, èn a ben kisi a srefi wroko fu du leki unu.” \p \v 18 Nanga a moni di Yudas ben kisi fu a ogri di a du, a bai wan pisi gron. A fadon langalanga nanga fesi, en bere priti opo, èn en heri inibere kon na doro. \x * \xo 1:18 \xt Mat 27:3-8\x* \v 19 Ala den sma fu Yerusalem kon yere a tori dati. Dat' meki den e kari a pisi gron dati na ini den eigi tongo: Akeldama. Dati wani taki: Brudu gron. \p \v 20 Petrus taki moro fara taki: “A skrifi ini a buku fu den Psalm taki: \q1 Meki a oso fu en tan leigi, \q2 no meki no wan sma \q2 go libi drape. \m A skrifi tu taki: \q1 Meki wan tra sma \q2 du a wroko fu en. \x * \xo 1:20 \xt Ps 69:26; Ps 109:8\x* \m \v 21-22 Fu dat'ede un mus teki wan tra sma di kan ferteri makandra nanga wi, tak' Yesus opo baka na dede. A mus de wan sma di ben waka nanga unu sensi a pisten di Masra Yesus teki dopu na Yohanes, te kon miti a dei di Gado teki En go na heimel.” \x * \xo 1:21-22 \xt Mat 3:16; Mrk 1:9; Luk 3:21; Mrk 16:19; Luk 24:51\x* \p \v 23 So den bribisma tyari tu man kon na fesi: Matias nanga Yosef. Den sma ben sabi Yosef tu leki Barsabas, èn tra sma ben kari en Yustus. \v 24-25 Dan den sma begi taki: “Masra, Yu sabi ala sma ati. Sori wi sortu wan fu den tu man disi Yu ben teki na fesi kba fu wroko leki Yu boskopuman na a presi fu Yudas, di libi a wroko fu go na a presi di fiti en.” \v 26 Baka dati den hari wan lot èn a lot fadon tapu Matias. So a tron wan boskopuman fu Yesus tu neleki den tra erfu man. \c 2 \s1 Gado seni a Santa Yeye gi den bribisma \p \v 1 Tapu a Pinksterdei ala den sma fu Yesus ben kon makandra. \x * \xo 2:1 \xt Lev 23:15-21; Deut 16:9-11\x* \v 2 Dan wantron so den yere wan babari kmopo fu heimel leki te wan tranga winti e wai. A ben furu a heri oso pe den ben de. \v 3 Ne den si fa wan sani leki pikinpikin faya panya go tapu a ede fu ibriwan fu den. \v 4 Dan ala den sma kon furu nanga a Santa Yeye èn den bigin taki ini tra tongo leki fa a Santa Yeye ben wani fu den taki. \p \v 5 A pisten dati yu ben abi Dyusma ini Yerusalem di ben kmopo na ala sei fu grontapu. Den sma disi ben hori densrefi trutru na a Dyubribi. \v 6 Di den yere a babari, wan bigi grupu kon makandra. Den no ben man ferstan fa a kan tak' iniwan fu den ben e yere fa den man ben e taki nanga den ini den eigi tongo. \v 7 Den ben ferwondru sote tak' den aksi taki: “Ala den man di e taki drape, a no sma fu Galilea? \v 8 Fa a du kon dan tak' wi alamala e yere san den e taki ini wi eigi tongo? \v 9 Wi kmopo fu Partia, Media, Elam, Mesopotamia, Yudea, Kapadosia, Pontus nanga Asia. \v 10 Trawan fu wi na fu Frigia, Pamfilia, Egipte, nanga den distrikti fu Libia ini a birti fu a foto Sirena. Sma de dya fu Roma tu, Dyusma nanga sma di kon teki a Dyubribi. \v 11 Sosrefi sma fu Kreta nanga Arabia de dya tu. Èn un alamala e yere fa den e taki na ini un eigi tongo fu den bigi sani san Gado du.” \v 12 Den ben ferwondru sote èn den no ben sabi san den ben mus prakseri. A wan ben e aksi a trawan taki: “San a sani disi wani taki?” \p \v 13 Ma tra sma ben e meki spotu taki: “Na drungu den drungu.” \s1 Petrus taki nanga den sma \p \v 14 Dan Petrus opo tnapu nanga den tra erfu boskopuman fu Yesus. A opo en sten èn a taigi den taki: “Un Dyusma di kmopo fu ala sei, nanga unu di e libi ini Yerusalem, un yere! Arki bun san mi o taigi unu, bika disi na wan sani san un mus sabi. \v 15 Den man disi no drungu soleki fa un denki, bika na neigi yuru mamanten un de. \v 16 Ma san un e si dya, na san a profeiti Yowel ben taki kba. A ben taki: \q1 \v 17 Na so Gado e taki: \q1 Na ini den laste dei \q2 Mi sa meki Mi Yeye \q2 kon tapu ala sma. \q1 Den manpikin \q2 nanga den umapikin fu unu \q2 sa taki leki profeiti. \q1 Den yonguwan fu unu \q2 Mi o sori sani, \q1 èn den owruwan fu unu \q2 Mi o gi dren. \x * \xo 2:17 \xt Joël 2:28-32\x* \q1 \v 18 Ini a ten dati Mi sa meki Mi Yeye \q2 kon tapu den man nanga den uma \q2 di e wroko gi Mi. \q1 Dan den sa taki leki profeiti. \q1 \v 19 Mi o meki wondru de fu si \q2 na loktu, \q1 èn marki o de fu si na grontapu, \q2 soleki brudu, faya \q2 nanga furu smoko. \q1 \v 20 A son o kon dungru \q2 èn a munkenki o kon redi \q2 leki brudu \q2 fosi a bigi prenspari dei \q2 fu Masra doro. \q1 \v 21 Dan Mi sa ferlusu ala sma \q2 di e kari a nen fu Masra.” \p \v 22 Petrus taigi den moro fara taki: “Un sma fu Israel, un arki san mi e taki. Na Gado srefi ben seni Yesus fu Nasaret kon. Dati ben de fu si ini den bigi sani, den wondru, nanga den marki di Gado meki A du na un mindri, leki fa un sabi. \v 23 Ma un tyari a Yesus disi gi sma di no sabi a wèt fu Gado, fu den spikri En kiri na wan kroisi. Bika na Gado srefi ben wani meki a psa so. \x * \xo 2:23 \xt Mat 27:35; Mrk 15:24; Luk 23:33; Yoh 19:18\x* \v 24 Ma dan Gado puru Yesus ini a pina fu dede, èn A meki A kon na libi baka. Bika dede no ben man hori En. \x * \xo 2:24 \xt Mat 28:5-6; Mrk 16:6; Luk 24:5\x* \v 25 David srefi ben taki fu Yesus di a taki: \q1 Mi sabi tak' Masra \q2 de ala ten nanga Mi. \q1 Fu di A e tnapu na Mi sei \q2 meki noti o psa nanga Mi. \x * \xo 2:25 \xt Ps 16:8-11\x* \q1 \v 26 Dat' meki Mi e prisiri \q2 èn Mi e singi. \q1 Te Mi dede srefi, \q2 Mi sa abi howpu. \q1 \v 27 Bika Yu no o libi Mi \q2 na ini dedekondre, \q1 èn Yu no o meki a dedeskin \q2 fu Yu Santa Wan pori. \q1 \v 28 Yu sori Mi pasi fu libi, \q2 èn Mi o prisiri \q2 fu di Yu de nanga Mi.” \p \v 29 Petrus taigi den moro fara taki: “Brada, mi kan taigi unu krinkrin tak' wi afo David dede kba èn den beri en. A grebi fu en de dya te nanga a dei fu tide. \v 30 David ben de wan profeiti, èn a ben sabi tak' Gado ben pramisi en nanga wan sweri tak' A o poti wan bakapikin fu en leki kownu na ini en presi. \x * \xo 2:30 \xt Ps 132:11; 2Sam 7:12\x* \v 31 Bika David ben si na fesi tak' a Mesias bo kon na libi baka di a ben taki tak' Gado no bo libi En na ini dedekondre, èn tak' A no bo meki a dedeskin fu En pori. \v 32 Gado meki a Yesus disi kon baka na libi èn un alamala na kotoigi fu a sani dati. \v 33 Dan Gado teki En na heimel èn A gi En a moro hei presi na En let'anu sei. Gado gi En a Santa Yeye di A ben pramisi. Dan Yesus poti a Santa Yeye na wi tapu. Dati na san un e si èn san un e yere now. \v 34-35 Bika David srefi no ben opo go na heimel, ma a taki: \q1 Masra Gado taigi mi Masra taki: \q1 Kon sidon na Mi let'anu sei, \q1 te leki Mi meki den feyanti fu Yu \q2 tron Yu futubangi. \x * \xo 2:34-35 \xt Ps 110:1\x* \p \v 36 Fu dat'ede ala sma fu Israel mus sabi krin tak' Gado meki a Yesus disi, di unu spikri na wan kroisi, tron Masra nanga Mesias.” \p \v 37 Di den sma yere a sani disi, den firi en srefsrefi. Dan den aksi Petrus nanga den tra boskopuman fu Yesus taki: “Brada, san un mus du dan?” \p \v 38 Petrus piki den taki: “Un mus drai un libi, èn un mus teki dopu ini a nen fu Yesus Kristus, fu un kisi pardon fu un sondu. Dan Gado sa gi unu a Santa Yeye. \v 39 Bika Gado pramisi fu gi a Santa Yeye na unu nanga den pikin fu unu, sosrefi na den sma di de farawe. Masra Gado o gi a Santa Yeye na ala sma di A kari kon na En.” \v 40 Nanga furu tra wortu Petrus taki nanga den fu Yesus èn a warskow den taki: “Un drai un libi kmopo na mindri den sma di no e du Gado wani srefsrefi.” \s1 A fasi fa den fosi bribisma ben e libi \p \v 41 So den sma di bribi san Petrus taki teki dopu. Tapu a dei dati, wan dri dusun sma so kon ini a grupu fu den bribisma. \v 42 Den ben e tan hori na a leri fu den boskopuman fu Yesus èn den ben e libi leki wan nanga makandra. Sosrefi den ben nyan èn begi nanga makandra tu. \v 43 Ala den sma ben kisi bigi lespeki gi Gado, èn den boskopuman fu Yesus ben du furu wondru èn den ben sori den sma furu marki fu Gado. \v 44 Ala den sma di ben teki bribi, ben e kon makandra èn den no ben e hori noti gi densrefi. \x * \xo 2:44 \xt Bosk 4:32-35\x* \v 45 Den ben e seri san den abi dan den prati a moni. Ibri sma ben kisi san a ben abi fanowdu. \v 46 Ala dei den bribisma ben e kon makandra ini a mamakerki. Den ben nyan na makandra oso nanga prisiri èn nanga wan krin ati. \v 47 Den ben e prijse Gado, èn a heri folku ben e lespeki den. Ala dei Masra ben e tyari moro sma di A ferlusu, kon na a grupu. \c 3 \s1 Wan lanman e waka baka \p \v 1 Wan dei Petrus nanga Yohanes go na a mamakerki. A ben de dri yuru bakadina. A yuru dati den Dyusma ben gwenti fu go begi. \v 2 Na wan fu den doro fu a mamakerki, di den e kari A Moi Doro, wan man ben sidon di ben lan sensi a gebore. Ala dei sma ben e opo en tyari kon poti na a doro fu begi moni na den sma di ben e kon na a mamakerki. \v 3 Di a man si Petrus nanga Yohanes e waka go na inisei, a aksi den wan pikin sani. \v 4 Ne Petrus nanga Yohanes luku en bun, dan Petrus taigi en taki: “Opo yu ede, luku unu!” \v 5 Dan a man luku den nanga a prakseri tak' a o kisi wan sani fu den. \v 6 Ma Petrus taigi en taki: “Moni mi no abi, ma san mi abi mi o gi yu. Ini a nen fu Yesus Kristus fu Nasaret: Opo waka!” \v 7 Dan Petrus hori a man na en let'anu. A hari en opo èn a srefi momenti dati den futu fu a man kisi krakti. \v 8 Ne a dyompo opo tnapu, dan a bigin waka lontu. A waka go nanga den ini a mamakerki, èn a ben e dyompo e prijse Gado. \v 9 Ala sma si fa a ben e waka e prijse Gado. \v 10 Dan den kon si tak' na a man di ben e sidon begi moni na A Moi Doro fu a mamakerki, èn den ben tnapu nanga opo mofo di den si san psa nanga en. \s1 A sani san Petrus taigi den sma \p \v 11 A man ben tnapu nomo e anga na Petrus nanga Yohanes. Ala sma ben ferwondru èn den lon go na den ini a Gadri fu Salomo.\f + \fr 3:11 \ft A “Gadri fu Salomo” ben de wan bigi gadri na oostsei fu a mamakerki pe furu sma ben gwenti fu go.\f* \v 12 Di Petrus si san e psa, a taigi den sma taki: “Sma fu Israel, fu sanede un e ferwondru fu a sani disi? Fu sanede un e luku leki na ini un eigi krakti un du a sani disi? Ma a no de so tak' na fu di wi e libi leki fa Gado wani, meki a man disi e waka now. \v 13 A Gado fu wi afo Abraham, Isak nanga Yakob, meki En knekti Yesus kisi glori. Un gi En abra na Pilatus, èn srefi di a ben wani lusu En, un taigi en tak' un no wani En. \v 14 Un no ben wani sabi not'noti fu a Santa Wan di bun ini Gado ai. Ma un aksi Pilatus fu lusu wan kiriman gi unu. \x * \xo 3:14 \xt Mat 27:15-26; Mrk 15:6-15; Luk 23:13-25; Yoh 19:12-15\x* \v 15 So un kiri a Wan di e sori unu a pasi fu libi, ma Gado meki A opo baka na dede. Wi na kotoigi fu a sani disi. \v 16 A man disi, di un e si èn di un sabi, bribi ini a nen fu Yesus, èn a nen fu Yesus gi en krakti fu a kon betre. Na fu di a bribi ini a nen fu Yesus meki a kon betre, leki fa un alamala e si. \p \v 17 We, brada nanga sisa, mi sabi tak' unu nanga den edeman fu unu no ben sabi san un ben du. \v 18 Ma tapu sowan fasi a sani kon tru tak' Gado bo meki En Mesias nyan pina, leki fa A ben meki ala den profeiti taki na fesi kba. \v 19 So, un drai un libi dan èn kon na Gado fu A puru un sondu na un tapu. \v 20 Dan Masra sa meki wan ten kon pe wi kan teki bro, èn A sa seni Yesus a Mesias kon, di A ben pramisi unu na fesi kba. \v 21 Ma Yesus mus tan na heimel te leki a ten doro pe Gado o meki ala sani kon nyun, leki fa A ben meki den santa profeiti taki langa na fesi kba. \v 22 Moses srefi ben taki tu: ‘Masra Gado o seni wan tra profeiti leki mi kon gi unu. A o de wan fu un eigi sma. Un mus du ala sani san A taki. \v 23 A sma di no wani arki san a profeiti dati e taki, den o kiri puru na mindri a folku.’ \x * \xo 3:23 \xt Deut 18:15,18-19\x* \v 24 Na so Samuel nanga ala den tra profeiti di kon na en baka, ben taki fu a ten disi. \v 25 Den sani san Gado ben taigi den profeiti, na fu unu, sosrefi a ferbontu di A ben meki nanga den afo fu unu. Bika Gado ben taigi Abraham taki: ‘Den bakapikin fu yu o de wan blesi gi ala sma na grontapu.’ \x * \xo 3:25 \xt Gen 12:3; 22:18\x* \v 26 Di Gado seni En Knekti, A seni En kon gi unu fosi fu blesi unu, meki ibriwan fu unu tapu nanga den ogri san a e du.” \c 4 \s1 Petrus nanga Yohanes ini straf'oso \p \v 1 Petrus nanga Yohanes ben e taki ete nanga den sma, di den Dyudomri, den Saduseiman, nanga a kapten fu den waktiman fu a mamakerki kon na den. \v 2 Den ben mandi bika Petrus nanga Yohanes ben e leri a folku tak' dedesma o kon na libi baka, fu di Yesus srefi ben kon na libi baka. \v 3 So den grabu den tyari go sroto te leki a tra mamanten, bika a ben de mofoneti kba. \v 4 Ma furu fu den sma di yere a boskopu san Petrus nanga Yohanes taki, teki bribi, èn a grupu gro kon miti feifi dusun sma so. \s1 Petrus nanga Yohanes fesi a Grankrutu fu den Dyu \p \v 5 A tra mamanten den edeman fu den Dyu, den fesiman fu a folku, nanga den sabiman fu Gado wèt kon makandra ini Yerusalem. \v 6 A grandomri Anas ben drape tu, makandra nanga Kayafas, Yohanes, Aleksander nanga tra famiriman fu a grandomri. \v 7 Dan den seni teki Petrus nanga Yohanes. Di den kon, den aksi den taki: “Nanga sortu krakti un dresi a man disi? Suma gi unu a makti fu du sowan sani?” \p \v 8 Dan Petrus, di ben furu nanga a Santa Yeye, piki den taki: “Un edeman nanga fesiman fu a folku, un arki. \v 9 Efu un wani aksi wi tide fu a bun di wi du wan sikisma, èn fa a du kon tak' a kon betre, \v 10 dan unu nanga a heri folku fu Israel mus sabi tak' a man disi kon betre ini a nen fu Yesus Kristus fu Nasaret. Unu ben spikri En na a kroisi, ma Gado meki A kon baka na libi. Na a nen fu Yesus meki tak' a man disi kan tnapu gesontu dya na un fesi. \v 11 Yesus na a ston di un leki wrokoman poti na wan sei, ma a tron a moro prenspari ston fu a heri oso. \x * \xo 4:11 \xt Ps 118:22\x* \v 12 Na En wawan kan ferlusu unu. Bika Gado no gi den sma na grontapu no wan tra nen di sa meki tak' Gado ferlusu den.” \p \v 13 Di den yere fa Petrus nanga Yohanes ben e taki sondro frede, den ferwondru. Bika den kon si tak' den na sma di no go na hei skoro èn di no kisi furu leri. Dan den kon si tak' den na sma di ben e waka nanga Yesus. \v 14 Ma fu di a man di kon betre ben tnapu drape nanga den, den no ben man taki noti. \v 15 So den man fu a Grankrutu seni den go na dorosei, dan den taki nanga makandra. \v 16 Den taki: “San un mus du nanga den man disi? Bika ala sma dya na Yerusalem si tak' den du wan bigi marki, èn wi no kan taki tak' a no tru. \v 17 Ma fu no meki moro furu sma yere fu a sani disi, wi o warskow den man trangatranga fu den no taki nanga no wan sma moro ini a nen disi.” \p \v 18 Dan den kari den kon inisei èn den komanderi den fu no taki nanga sma moro fu Yesus, noso leri den ini a nen fu En. \v 19 Ma Petrus nanga Yohanes piki den man taki: “San un denki moro bun ini Gado ai? Fu du san unu e taki, noso fu du san Gado e taki? \v 20 Bika wi no man kba taki fu den sani di wi ben si nanga san wi ben yere.” \p \v 21 Den krutubakra warskow den ete wan leisi, dan den seni den gwe. Den no ben man feni wan fasi fu strafu den, bika ala sma ben e gi Gado grani fu a sani di psa. \v 22 Bika a man di ben kon betre tapu a ferwondru fasi disi, ben abi moro leki fotenti yari kba. \s1 Den bribisma begi Masra fu gi den dek'ati \p \v 23 Di Petrus nanga Yohanes lusu, den go ferteri den tra bribisma ala san den prenspari domri nanga den fesiman fu a folku taigi den. \v 24 Di den bribisma yere den sani dati, den bigin begi Gado leki wan man taki: “Masra, na Yu meki heimel nanga grontapu, a se nanga ala sani san de na ini den. \x * \xo 4:24 \xt Ex 20:11; Neh 9:6; Ps 146:6\x* \v 25 Na Yu meki a Santa Yeye taigi wi afo David, Yu knekti, fu taki: \q1 San meki den sma \q2 di no sabi Gado \q2 e rigeri so? \q1 Fu sanede den e kruderi \q2 fu du sani di den no o man du? \x * \xo 4:25 \xt Ps 2:1-2\x* \q1 \v 26 Den kownu fu grontapu \q2 e meki densrefi klari fu feti. \q1 Den tiriman fu kondre \q2 span anu makandra \q2 fu feti Masra nanga En Mesias. \p \v 27 Bika a tru tak' ini a foto disi Herodes nanga Pontius Pilatus, sma fu tra kondre nanga a pipel fu Israel ben span anu makandra fu kiri Yu santa knekti Yesus, di Yu poti leki Mesias. \x * \xo 4:27 \xt Mat 27:1-2; Mrk 15:1; Luk 23:1,7-11; Yoh 18:28-29\x* \v 28 Den du ala sani leki fa Yu srefi ben seti en, bika nanga Yu makti Yu ben poti en so na fesi kba. \v 29 Masra, yere fa den e taki tak' den o du sani nanga unu. Yepi den knekti fu Yu fu ferteri sma Yu boskopu sondro frede. \v 30 Sori Yu krakti èn dresi sma, meki wondru nanga marki psa ini a nen fu Yu santa knekti Yesus.” \p \v 31 Di den sma kba begi, a presi pe den ben de seki. Dan ala den sma kon furu nanga a Santa Yeye èn den bigin ferteri a wortu fu Gado sondro frede. \s1 A fasi fa den bribisma ben e libi nanga makandra \p \v 32 A grupu fu den bribisma ben de wan ini ala sani, èn no wan fu den ben prakseri fu hori san a abi gi ensrefi. Ala sma ben prati san a abi nanga tra sma. \x * \xo 4:32 \xt Bosk 2:44-45\x* \v 33 Den boskopuman fu Yesus ben e ferteri den sma tapu wan krakti fasi tak' den sabi tak' Masra Yesus opo baka na dede, èn wan bigi blesi ben de tapu ala sma. \v 34-35 No wan fu den bribisma ben e pina. Bika den sma di ben abi wan pisi gron noso wan oso ben seri en, èn den ben tyari a moni gi den boskopuman fu Yesus. Dan den man dati ben prati a moni gi den sma di ben abi en fanowdu. \p \v 36 So yu ben abi wan Lefitiman di ben kmopo fu Siprus. A man disi ben nen Yosef, ma den boskopuman fu Yesus ben e kari en Barnabas. (A nen Barnabas wani taki: A wan di e gi dek'ati.) \v 37 Yosef seri wan pisi gron di a ben abi, dan a tyari a moni kon gi den boskopuman fu Yesus. \c 5 \s1 Ananias nanga Safira \p \v 1 Wan man Ananias, nanga en frow Safira, seri wan pisi gron fu den tu. \v 2 Ma Ananias hori afu fu a moni na baka, èn en frow ben sabi dati. A tra moni a tyari go gi den boskopuman fu Yesus. \v 3 Dan Petrus taigi en taki: “Ananias, fu sanede yu arki Satan dan yu bedrigi a Santa Yeye? Fu sanede yu hori afu fu a moni na baka di yu kisi fu a gron? \v 4 Fosi yu seri a gron, a ben de fu yu, èn baka di yu seri en, yu ben kan du san yu wani nanga a moni. Fa yu ben kan teki a besroiti dan fu du sowan sani? A no libisma yu bedrigi, ma na Gado.” \p \v 5 Fa Ananias yere den sani dati, a fadon dede. Ala sma di yere san psa kisi bigi lespeki gi Gado. \v 6 Dan den yonkuman opo, den domru a dedeskin, dan den tyari en go beri. \p \v 7 Kande wan dri yuru so na baka, a frow fu Ananias kon inisei. A no ben sabi not'noti fu a sani di psa. \v 8 Ne Petrus aksi en taki: “Taigi mi, na disi na ala a moni di un kisi fu a gron di un seri?” \p A frow piki en taki: “Iya, na disi na ala a moni.” \p \v 9 Dan Petrus taigi en taki: “Fa yu nanga yu masra ben kan meki mofo fu bedrigi a Yeye fu Masra? Luku, den sma di beri yu masra de na mofodoro, èn den o tyari yu go beri tu.” \p \v 10 Fa Petrus kba taki, so a frow fadon dede let' na en fesi. Di den yonkuman kon na inisei, den si tak' a frow dede tu. So den teki en tyari go beri sei en masra. \v 11 A sani disi meki a heri gemeente nanga ala den tra sma di yere fu en, kisi bigi lespeki gi Gado. \s1 Den boskopuman fu Yesus e du bigi sani \p \v 12 Den boskopuman fu Yesus ben du furu wondru na mindri fu a pipel, èn den sori den furu marki fu Gado. Ala den bribisma ben abi a gwenti fu kon makandra ini wan fu den gadri fu a mamakerki di ben nen: a Gadri fu Salomo. \v 13 Tra sma ben frede fu moksi nanga den bribisma, ma a pipel ben e lespeki den. \v 14 A grupu fu den bribisma ben e kon moro bigi, fu di furu man nanga uma ben e teki bribi ini Masra. \v 15 A ben de so tak' den ben tyari den sikisma tapu matrasi nanga papaya kon poti na strati, soso fu a schaduw fu Petrus ben kan fadon na den tapu te a e psa. \v 16 Srefi den sma fu den foto lontu Yerusalem ben tyari sikisma kon, nanga sma di ben abi takruyeye na den tapu. Èn ala den sma dati ben kon betre. \s1 Wan tranga ten miti den boskopuman fu Yesus \p \v 17 Ma a grandomri fu den Dyu nanga ala den Saduseiman di ben de nanga en, kon dyarusu tapu den boskopuman fu Yesus. \v 18 So den grabu den tyari go poti ini straf'oso. \v 19 Ma a neti dati wan engel fu Masra kon opo den doro fu a straf'oso, dan a tyari den go na dorosei. \v 20 A taigi den taki: “Go tnapu ini a mamakerki, dan un ferteri a folku ala den wortu disi di e gi libi.” \v 21 Den man du san a engel taigi den. Di dei opo, den go ini a mamakerki dan den bigin gi den sma leri. \p Di a grandomri nanga den man fu en doro, a kari a Grankrutu kon makandra. Dati na a konmakandra fu ala den fesiman fu den Dyu. Dan den seni waktiman fu a mamakerki fu go teki den boskopuman fu Yesus kon fu straf'oso. \v 22 Ma di den opo a doro fu a straf'oso den no si den man drape. So den drai go baka go taigi den taki: \v 23 “A straf'oso ben sroto bun èn den waktiman ben tnapu tapu den presi, ma di wi opo den doro, no wan sma ben de inisei.” \p \v 24 Di a kapten fu den waktiman nanga den prenspari domri yere a sani dati, den no ben sabi san den ben mus prakseri èn san bo psa moro fara. \v 25 Dan wan sma kon taigi den taki: “Den man di un ben sroto, de ini a mamakerki e gi den sma leri.” \p \v 26 Dan a kapten nanga den waktiman gwe go teki den. Ma den no tyari den kon nanga tranga, bika den ben frede tak' den sma bo fringi ston na den tapu. \v 27 Den tyari den boskopuman fu Yesus kon na fesi a Grankrutu fu den Dyu, dan a grandomri taigi den taki: \v 28 “Wi ben warskow unu trangatranga tak' un no mus gi den sma leri ini a nen fu Yesus. Ma luku, un furu heri Yerusalem nanga a leri fu unu, èn un wani meki wi tyari a nen tak' na wi kiri a man disi.” \x * \xo 5:28 \xt Mat 27:25\x* \p \v 29 Dan Petrus nanga den tra boskopuman fu Yesus taki: “Wi mus arki Gado moro leki libisma. \v 30 Un spikri Yesus na wan kroisi, meki A dede. Ma a Gado fu wi afo meki A kon na libi baka. \v 31 Dan Gado gi En a moro hei presi na En let'anu sei. A meki A tron Fesiman nanga Ferlusuman, so den sma fu Israel kan drai den libi èn feni pardon fu den sondu. \v 32 Wi na kotoigi fu den sani disi. Èn a Santa Yeye di Gado gi den sma di e du En wani, na wan kotoigi tu.” \p \v 33 Di den man fu a Grankrutu yere a sani disi, den kisi sowan atibron tak' den ben wani kiri den boskopuman fu Yesus. \v 34 Ma wan fu den man opo, dan a taigi den fu tyari den boskopuman fu wan pisten go na dorosei. A ben de wan Fariseiman di ben nen Gamaliyel. A ben e leri den sma Gado wèt, èn a heri folku ben e lespeki en. \v 35 Dan Gamaliyel taigi den tra man taki: “Kondreman, un prakseri bun fosi un du den man disi wan sani. \v 36 Bika wan pisten di psa, wan man Tedas ben de di ben si ensrefi leki wan prenspari man. Wan fo hondro sma so ben waka na en baka. Ma den kiri en, èn den sma di ben waka na en baka panya go na ala sei. So a heri sani dede gwe. \v 37 Baka dati ini a ten di lanti ben teri a pipel, wan man Yudas fu Galilea opo. Furu sma ben waka na en baka, ma en srefi dede tu èn den sma di ben waka na en baka panya. \v 38 Dat' meki mi wani gi un a rai fu no du den man disi noti. Libi den. Bika efu san den e leri nanga san den e du kmopo fu libisma, dan wan kba o kon na en. \v 39 Ma efu na wan sani fu Gado, dan un no o man tapu den. Un mus luku bun tak' un no e feti nanga Gado.” \p Den man fu a Grankrutu teki san Gamaliyel taigi den. \v 40 Den seni kari den boskopuman fu Yesus kon na inisei baka, den meki den fon den, dan den warskow den fu no leri den sma moro ini a nen fu Yesus. Baka dati den seni den gwe. \p \v 41 Di den boskopuman fu Yesus gwe libi a Grankrutu, den ben breiti fu di Gado ben feni tak' den fiti fu kisi fonfon fu Yesus ede. \v 42 Èn ala dei, sondro fu kba, den ben e gi den sma leri ini a mamakerki nanga ini den oso, èn den ferteri den a Bun Nyunsu tak' Yesus na a Mesias. \c 6 \s1 Den bribisma poti seibi sma fu yepi a gemeente \p \v 1 Den bribisma ben kon moro furu èn den wan di ben e taki Grikitongo ben e krut'krutu tapu den wan di ben e taki Dyutongo. Den ben feni tak' den uma fu den di masra dede kba, no ben kisi a moni di den ben mus kisi ala dei fu bai den nyanyan. \v 2 So den twarfu boskopuman fu Yesus kari ala den bribisma kon makandra. Dan den taigi den taki: “A no de wan bun sani tak' wi no abi ten fu preiki a wortu fu Gado, fu di wi mus luku nomo tak' tra sani e waka bun. \v 3 Brada nanga sisa, dat' meki un mus suku seibi man na un mindri di den sma sabi leki bun sma. Den mus koni èn den mus furu nanga a Santa Yeye, fu wi kan poti den fu du a wroko disi. \v 4 Dan wi fu wi sei sa go doro fu begi èn fu preiki a wortu fu Gado.” \p \v 5 Ala den bribisma ben agri nanga a sani disi. So den teki seibi man na den mindri. Den man dati ben de Stefanus, di ben abi wan tranga bribi èn di ben furu nanga a Santa Yeye. Moro fara den teki Filipus, Prokorus, Nikanor, Timon, Parmenas nanga Nikolaus fu a foto Antiokia. A man disi no ben de wan Dyu, ma fosi a tron wan bribisma, a ben teki a Dyubribi. \v 6 Dan den tyari den seibi man disi gi den boskopuman fu Yesus, di begi gi den èn poti anu na den tapu. \v 7 So a wortu fu Gado ben panya go moro fara, èn a grupu fu den bribisma ini Yerusalem ben kon moro bigi. Bun furu Dyudomri srefi ben teki bribi ini Masra Yesus. \s1 Den grabu Stefanus \p \v 8 Gado ben sori Stefanus En bun-ati psa marki èn A gi en krakti. So Stefanus bigin du wondru èn a sori a pipel bigi marki. \v 9 Ma wantu sma ben feni tak' a leri fu Stefanus no bun. Den sma dati ben kmopo fu den foto Sirena nanga Aleksandria, èn den ben de fu a Dyukerki di ben nen: A Dyukerki fu den Libertijnsma. Makandra nanga tra Dyusma fu Silisia nanga a distrikti Asia, den man dati go na Stefanus fu hari taki nanga en. \v 10 Ma den no ben man piki noti tapu den koni sani di a Yeye ben meki Stefanus taki. \v 11 So den pai wantu man fu ferteri lei fu Stefanus. Den man dati taki: “Un yere fa a afrontu Moses nanga Gado.” \p \v 12 Na so den tyari dyugudyugu mindri a pipel, den fesiman fu a folku, nanga den sabiman fu Gado wèt. Dan den grabu Stefanus èn den srepi en tyari go fesi a Grankrutu fu den Dyu. \v 13 Dan den tyari tra sma kon di ben lei gi Stefanus. Den taki: “A man disi no e kba fu taki takru fu a Santa Presi disi nanga a wèt fu Moses. \v 14 Bika wi yere fa a taki tak' Yesus fu Nasaret o broko a presi disi puru èn kenki den gwenti di Moses ben leri wi.” \v 15 Dan ala den man fu a Grankrutu di ben sidon fu krutu Stefanus, hori ai na en tapu èn den si fa en fesi ben gersi di fu wan engel. \c 7 \s1 Stefanus na fesi a Grankrutu fu den Dyu \p \v 1 Dan a grandomri aksi Stefanus taki: “A tru tak' yu taki den sani disi?” \p \v 2 Ne Stefanus piki en taki: “P'pa nanga brada, arki san mi o taki. Fosi wi afo Abraham go libi na Haran, a Gado fu glori sori Ensrefi na en di a ben e libi na Mesopotamia ete. \x * \xo 7:2 \xt Gen 12:1\x* \v 3 A taigi en taki: ‘Libi yu kondre nanga yu famiri èn go na a kondre di Mi sa sori yu.’ \v 4 So Abraham gwe libi a kondre fu den Kaldeasma dan a go libi na Haran. Baka di en p'pa dede, Gado puru en fu drape dan A tyari en kon na a kondre pe unu e libi now. \x * \xo 7:4 \xt Gen 11:31; Gen 12:4\x* \v 5 Gado no gi en no wan pisi fu a kondre tak' na fu en, no wan pikin pisi srefi. Ma A pramisi en tak' a heri kondre sa de fu den bakapikin fu en, awinsi a no ben abi pikin ete. \x * \xo 7:5 \xt Gen 12:7; 13:15; 15:18; 17:8\x* \v 6 Gado taigi en taki: ‘Den bakapikin fu yu o go libi leki doroseisma ini wan tra kondre. Drape den sma o teki den leki srafu, èn den o pina den fo hondro yari langa. \x * \xo 7:6 \xt Gen 15:13-14\x* \v 7 Ma Mi sa strafu a kondre di o meki den wroko leki srafu. Baka dati den o kmopo fu a kondre dati èn kon anbegi Mi ini a presi disi.’ \x * \xo 7:7 \xt Ex 3:12\x* \v 8 Dan Gado meki wan ferbontu nanga Abraham, èn A taigi en taki a mus besnei ala den mansma fu en leki marki tak' wan ferbontu meki. Dat' meki di Isak, a boi fu Abraham, kon gebore, a besnei en tapu a di fu aiti dei. Isak tron p'pa fu Yakob èn Yakob tron p'pa fu twarfu boi di tron den afo fu den lo fu Israel. \x * \xo 7:8 \xt Gen 17:10-14; Gen 21:2-4; Gen 25:26; Gen 29:31–30:24; 35:16-18\x* \p \v 9 Ma den afo disi fu unu ben dyarusu tapu Yosef. Dat' meki den seri en gi sma di tyari en go leki srafu na Egipte. Ma Gado ben de nanga en. \x * \xo 7:9 \xt Gen 37:11; Gen 37:28; Gen 39:2,21\x* \v 10 A puru en ini ala en nowtu. A gi en koni èn A meki tak' Farao, a kownu fu Egipte, sori en bun-ati. Dan Farao poti en leki granman fu Egipte, nanga edeman fu ala sani san a ben abi. \x * \xo 7:10 \xt Gen 41:39-41\x* \p \v 11 Baka dati wan angriten broko ini heri Egipte nanga Kanaankondre. Den sma bigin pina èn den afo fu wi no ben man feni noti fu nyan. \x * \xo 7:11 \xt Gen 42:1-2\x* \v 12 Ma di Yakob yere tak' nyanyan ben de ini Egipte, a seni den afo fu unu go drape fu a fosi leisi. \v 13 Di den go a di fu tu leisi, Yosef taigi den brada fu en suma a de, èn Farao kon yere fu a famiri fu Yosef. \x * \xo 7:13 \xt Gen 45:1; Gen 45:16\x* \v 14 Dan Yosef seni teki en p'pa Yakob nanga ala en famiri kon. A famiri fu en ben abi seibitenti-na-feifi (75) sma. \x * \xo 7:14 \xt Gen 45:9-10,17-18; Gen 46:27\x* \v 15 So Yakob go na Egipte èn drape en nanga den afo fu wi tan te leki den dede. \x * \xo 7:15 \xt Gen 46:1-7; Gen 49:33\x* \v 16 Den bakapikin fu den tyari den dedeskin kmoto fu Egipte go na Sikem. Drape den beri den ini a grebi di Abraham ben bai fu den manpikin fu Hemor nanga moni. \x * \xo 7:16 \xt Gen 23:3-20; 33:19; 50:7-13; Joz 24:32\x* \p \v 17 Di a ten kon krosbei fu Gado du san A ben pramisi Abraham, a pipel fu wi ben kon furu ini Egipte. \x * \xo 7:17 \xt Ex 1:7-8\x* \v 18 Dan wan tra Farao di no ben sabi Yosef, bigin tiri Egipte. \v 19 A Farao dati kisi den bigisma fu wi nanga triki, èn a libi takru nanga den. A dwengi den fu poti den watrapikin na dorosei meki den dede. Tapu sowan fasi a pipel bo dede gwe. \x * \xo 7:19 \xt Ex 1:10-11; Ex 1:22\x* \v 20 Ini a ten dati Moses kon gebore èn a ben moi ini Gado ai. Dri mun langa den sorgu en na oso. \v 21 Baka di den ben mus poti en na dorosei, a umapikin fu Farao teki en dan a kweki en leki en eigi pikin. \x * \xo 7:21 \xt Ex 2:2-10\x* \v 22 Moses kisi leri ini ala koni fu den Egiptesma. A tron wan bun takiman èn a ben du bigi sani. \p \v 23 Di a ben abi fotenti yari, a teki a besroiti fu go luku fa a ben e go nanga den brada fu en, den sma fu Israel. \x * \xo 7:23 \xt Ex 2:11-15\x* \v 24 Dan a si fa wan fu den e kisi fonfon fu soso. So a dyompo gi a wan di ben kisi a fonfon fu yepi en, èn a naki a man fu Egipte kiri fu pai en baka. \v 25 Moses ben prakseri tak' den sma fu en bo ferstan tak' Gado seni en fu puru den na ini katibo. Ma den no ben ferstan a sani dati. \v 26 A tra dei di Moses go baka na den sma fu en, a si fa tu fu den e feti. A go na den fu tapu a feti, èn a taigi den taki: ‘Unu na brada, fu sanede un e feti?’ \v 27 Ma a wan di ben meki a trobi, pusu Moses go na wan sei dan a taigi en taki: ‘Suma poti yu leki wi edeman nanga wi krutubakra? \v 28 Na kiri yu wani kiri mi tu, leki fa yu kiri a man fu Egipte esde?’ \v 29 Di a man taki a sani dati, Moses lowe gwe go tan leki wan doroseisma ini Midyankondre. Drape a kisi tu boi. \x * \xo 7:29 \xt Ex 18:3-4\x* \p \v 30 Baka fotenti yari wan engel sori ensrefi na Moses ini a dreisabana krosbei fu a bergi Sinai. A sori ensrefi ini a faya fu wan pikin bon di ben e bron. \x * \xo 7:30 \xt Ex 3:1-10\x* \v 31 Moses ferwondru di a si a sani dati. Ma di a ben e waka go fu luku a sani moro bun, a yere a sten fu Masra taigi en taki: \v 32 ‘Mi na a Gado fu den afo fu yu, a Gado fu Abraham, Isak nanga Yakob.’ Moses skreki tak' a beifi èn a no ben abi dek'ati fu go luku moro. \v 33 Dan Masra taigi Moses moro fara taki: ‘Puru yu susu na yu futu, bika a gron tapu san yu e tnapu na santa gron. \v 34 Mi si bunbun fa den e pina Mi pipel ini Egipte èn Mi yere fa den e dyeme. Dat' meki Mi saka kon fu ferlusu den. So, kon dya, Mi o seni yu go baka na Egipte.’ \p \v 35 A srefi Moses disi, den sma poti na wan sei di den taki: ‘Suma poti yu leki edeman nanga krutubakra?’ Ma Gado poti en leki edeman nanga ferlusuman fu a pipel, nanga a yepi fu a engel di ben sori ensrefi ini a pikin bon di ben e bron. \x * \xo 7:35 \xt Ex 2:14\x* \v 36 Moses du furu wondru nanga marki di a tyari den kmopo fu Egiptekondre, sosrefi di den abra a Redi Se, nanga di den ben de ini a dreisabana fotenti yari langa. \x * \xo 7:36 \xt Ex 7:3; Ex 14:21; Deut 8:2-4\x* \v 37 Na a srefi Moses dati taigi a pipel fu Israel taki: ‘Gado o seni wan profeiti leki mi kon gi unu di sa kmopo na un mindri.’ \x * \xo 7:37 \xt Deut 18:15,18\x* \v 38 Na a Moses disi ben de nanga a pipel di den kon makandra ini a dreisabana. A ben de nanga den bigisma fu wi èn a ben de nanga a engel di ben taki nanga en tapu a bergi Sinai. Na en kisi wortu san e gi libi, fu gi unu. \x * \xo 7:38 \xt Ex 19:1–20:17; Deut 5:1-33\x* \p \v 39 Ma den bigisma fu unu no ben wani du san Moses taigi den. Den poti en na wan sei, èn ini den ati den ben angri fu go baka na Egipte. \v 40 Dan den taigi Aaron taki: ‘Meki popki gi unu fu un anbegi leki gado, dan den sa tyari unu go moro fara. Bika un no sabi san psa nanga a man Moses di tyari unu kmopo fu Egiptekondre.’ \v 41 So den meki wan popki di ben gersi wan yongu kaw fu anbegi leki gado. Den tyari offer gi en èn den ben abi prisiri nanga san den srefi meki. \x * \xo 7:41 \xt Ex 32:1-6\x* \v 42 Ma Gado drai En baka gi den, èn A libi den fu dini den sani di de fu si na loktu. Ala den sani disi skrifi ini a buku fu den profeiti. Drape a skrifi taki: \q1 Sma fu Israel, \q2 na gi Mi un ben kiri meti? \q1 Na gi Mi un ben tyari offer \q2 den fotenti yari ini a dreisabana? \x * \xo 7:42 \xt Amos 5:25-27\x* \q1 \v 43 Nono! Un ben syow a tenti \q2 fu Molok \q2 nanga a stari fu Romfa. \q1 Un srefi meki den sani dati \q2 fu anbegi den. \q1 Fu dat'ede Mi sa tyari un gwe \q2 te psa Babilon. \p \v 44 Di den bigisma fu unu ben de ini a dreisabana, den ben abi a tenti na den di ben kotoigi tak' Gado de nanga den. Gado ben taigi Moses fa a mus meki en, dan Moses meki en leki a eksempre di a si. \x * \xo 7:44 \xt Ex 25:9,40\x* \v 45 Makandra nanga Yosua den bigisma fu unu tyari a tenti disi kon dya, di den ben kisi fu den bigisma fu den. Gado yagi den sma puru di ben libi ini a kondre disi, meki den afo fu unu teki en abra. Èn a tenti tan na den te leki a ten fu kownu David. \x * \xo 7:45 \xt Joz 18:1\x* \v 46 Gado ben sori David bun-ati, dan David aksi En efu a ben kan bow wan oso gi En, a Gado fu Yakob.\f + \fr 7:46 \ft Wantu manuscript skrifi taki: “bow wan oso gi a pipel fu Yakob.”\f*\x * \xo 7:46 \xt 2Sam 7:1-16; 1Kron 17:1-14\x* \v 47 Ma a ben de Salomo di bow wan oso gi En. \x * \xo 7:47 \xt 1Kon 6:1-38; 2Kron 3:1-17\x* \p \v 48 Ma leki fa a profeiti taki, a Moro Hei Gado no e libi ini oso di libisma meki. A skrifi taki: \q1 \v 49 Masra taki: \q2 Heimel na Mi kownusturu, \q2 èn grontapu na Mi futubangi. \q1 Sortu oso un o man bow gi Mi? \q2 Sortu presi un o man gi Mi \q2 fu Mi rostu? \x * \xo 7:49 \xt Jes 66:1-2\x* \q1 \v 50 A no Mi srefi \q2 meki ala den sani disi? \p \v 51 Un trangayesi sma unu! Un besnei, ma ini un ati un de leki sma di no sabi Gado. Un no wani arki Gado èn neleki den bigisma fu unu, un no wani du san a Santa Yeye e taki. \x * \xo 7:51 \xt Jes 63:10\x* \v 52 Den bigisma fu unu ben de na baka ala den profeiti fu du den ogri. Den kiri srefi den man di ben taki na fesi tak' wan Sma o kon di bun ini Gado ai. Dan now un seri En èn un kiri En. \v 53 Den engel ben tyari a wèt kon gi unu, ma un no du san a e taki.” \s1 A dede fu Stefanus \p \v 54 Di den man fu a Grankrutu yere san Stefanus taki, den kisi sowan atibron tak' den bigin kaw den tifi. \v 55 Ma Stefanus, di ben furu nanga a Santa Yeye, luku go na heimel. A si a glori fu Gado èn a si Yesus tnapu na a let'anu sei fu Gado. \v 56 Dan a taki: “Luku, mi e si heimel opo, èn mi e si a Manpikin fu Libisma tnapu na Gado let'anu sei.” \v 57 Ma ala den man bigin bari trangatranga, den tapu den yesi, èn den lon go na Stefanus tapu. \v 58 Den srepi en go na dorosei fu a foto, dan den fringi ston na en tapu fu kiri en. Den kotoigi\f + \fr 7:58 \ft Den kotoigi ben de den sma di kragi Stefanus. Na den ben mus fringi den fosi ston. (Luku Deut 17:7).\f* puru den dyakti poti na den futu fu wan yonkuman di ben nen Saulus. \v 59 Di den e fringi ston na en tapu, Stefanus begi taki: “Masra Yesus, teki mi yeye.” \v 60 Ne a fadon tapu en kindi èn a bari: “Masra, gi den pardon fu a sondu disi.” Di a taki a sani disi, a dede. \c 8 \p \v 1 Saulus ben feni en bun tak' den kiri Stefanus. \s1 Saulus e suku fu broko a gemeente \p Dan bigin fu a dei dati, sma ben de nomonomo baka den sma fu a gemeente na Yerusalem fu du den ogri. Dat' meki ala den bribisma panya go na den distrikti Yudea nanga Samaria. Soso den boskopuman fu Yesus ben tan na baka. \p \v 2 Nanga furu krei wantu man di ben e libi leki fa Gado wani, tyari a dedeskin fu Stefanus go beri. \p \v 3 Saulus ben e suku fu broko a gemeente nanga tranga. A ben go ini ala den oso èn a ben srepi man nanga uma kon na dorosei, dan a ben tyari den go sroto. \x * \xo 8:3 \xt Bosk 22:4-5; 26:9-11\x* \s1 Filipus ini a distrikti Samaria \p \v 4 Den bribisma di lowe ben ferteri a Bun Nyunsu ala presi pe den go. \v 5 So a psa tak' Filipus go na a foto fu Samaria èn a ferteri den fu a Mesias. \v 6 Furu sma ben arki san Filipus taki èn di den si den bigi marki di a du, den poti yesi arki en moro bun. \v 7 Bika takruyeye ben kmopo nanga bigi babari tapu furu sma, èn furu lanman nanga malengrisma ben kon betre. \v 8 Dat' meki wan bigi prisiri kon ini a foto dati. \p \v 9 Ma fosi dati, wan man di ben nen Simon ben e du tofruwroko ini a foto, èn a ben meki ala sma fu Samaria ferwondru. A ben taki fu ensrefi tak' en na wan prenspari sma. \v 10 Ala sma, pikinwan nanga bigiwan, ben e tan arki san Simon e taki, èn den ben e taki fu en taki: “A man disi abi san yu e kari a bigi krakti fu Gado.” \v 11 Den sma ben tan arki en bika a ben meki den ferwondru wan heri pisten kba nanga den tofruwroko fu en. \v 12 Ma di Filipus ferteri den a Bun Nyunsu fu Yesus Kristus nanga a fasi fa Gado wani tiri libisma, den bribi en, èn mansma nanga umasma teki dopu. \v 13 Simon srefi bribi èn a teki dopu tu. Dan a tan waka na Filipus baka èn a ferwondru srefsrefi fu si den marki fu Gado di ben e psa, nanga ala den tra bigi sani. \s1 Petrus nanga Yohanes go na Samaria \p \v 14 Di den boskopuman fu Yesus ini Yerusalem yere tak' den sma fu Samaria bribi a wortu fu Gado, den seni Petrus nanga Yohanes go drape. \v 15 Di den doro, den begi gi den sma fu den kisi a Santa Yeye. \v 16 Bika den ben dopu ini a nen fu Masra Yesus, ma no wan fu den ben kisi a Santa Yeye ete. \v 17 So Petrus nanga Yohanes poti anu na den tapu èn den kisi a Santa Yeye. \p \v 18 Dan Simon langa moni gi den boskopuman fu Yesus di a si tak' den sma ben kisi a Santa Yeye te den ben poti anu na den tapu. \v 19 A taigi den taki: “Un gi mi a makti tu, fu sma kan kisi a Santa Yeye te mi poti anu na den tapu.” \p \v 20 Ma Petrus taigi en taki: “Yu nanga yu moni kan go na hel! Fa yu kan prakseri tak' yu kan bai san Gado e gi fu soso? \v 21 Yu no man teki prati ini a wroko disi, bika yu ati no de tapu a leti presi ini Gado ai. \v 22 Tapu nanga den takru denki disi, dan yu begi Gado efu A wani gi yu pardon fu a prakseri di kon ini yu ede. \v 23 Bika mi e si fa yu lai nanga wan bita dyarusu èn fa sondu tai yu ete.” \p \v 24 Dan Simon aksi taki: “Begi Masra gi mi tak' noti fu den sani san yu taki sa miti mi.” \p \v 25 Baka di Petrus nanga Yohanes ferteri a wortu fu Masra èn kotoigi fu En, den drai go baka na Yerusalem. Di den ben de na pasi, den ferteri a Bun Nyunsu na furu dorpu ini Samaria. \s1 Filipus e miti wan bigiman fu Etiopiakondre \p \v 26 Dan wan engel fu Masra taigi Filipus taki: “Tide bakadina yu mus go na a pasi di e waka fu Yerusalem go na Gasa.” Furu sma no e waka na tapu a pasi dati. \v 27-28 So Filipus go. Di a doro drape a si wan man fu Etiopia. A ben de wan eunuch èn a ben de wan prenspari man di ben luku den moni tori fu Kandaka, a frow di ben rigeri Etiopia. A man disi ben kmopo fu Yerusalem pe a ben go anbegi Gado, èn a ben sidon ini en wagi e leisi a buku fu a profeiti Yesaya. \fig Filipus nanga a man fu Etiopia|src="LB00331B.TIF" size="col" copy="Louise Bass ©The British & Foreign Bible Society, 1994." ref="Bosk 8.27" \fig* \v 29 Dan a Santa Yeye taigi Filipus taki: “Go waka sei a wagi dati.” \v 30 So Filipus lon go na a wagi, èn a yere fa a man e leisi ini a buku fu a profeiti Yesaya. Dan a aksi en taki: “Yu e ferstan san yu e leisi?” \p \v 31 A man piki Filipus taki: “Fa mi kan ferstan en, efu no wan sma no de di kan tyari en kon na krin gi mi?” Dan a man aksi Filipus fu kon sidon na en sei ini a wagi. \v 32 A pisi fu a Santa Buku di a ben leisi ben taki: \q1 Neleki wan skapu, \q2 den tyari En go srakti, \q1 èn soleki fa wan pikin skapu \q2 no e meki babari \q2 te den e puru den wiwiri \q2 na en skin, \q1 na so A no ben opo En mofo tu. \x * \xo 8:32 \xt Jes 53:7-8\x* \q1 \v 33 Den broko En saka, \q2 èn den no gi En no wan leti. \q1 Sma no o man taki \q2 fu bakapikin fu En, \q1 bika den kiri En \q2 puru na grontapu. \m \v 34 Dan a man fu Etiopia aksi Filipus taki: “Taigi mi, fu suma Yesaya e taki? Fu ensrefi, noso fu wan tra sma?” \p \v 35 Dan Filipus bigin nanga a srefi pisi dati fu a Santa Buku fu ferteri en fu Yesus. \v 36 Di den rei moro fara den si wan kriki. Ne a man aksi Filipus taki: “Luku, watra dya. San e hori mi ete fu teki dopu?” \p \v 37 Filipus taigi a man taki: “Efu yu e bribi nanga yu heri ati, yu kan dopu.” \p A man piki Filipus taki: “Mi e bribi tak' Yesus Kristus na a Manpikin fu Gado.”\f + \fr 8:37 \ft Wantu manuscript no abi vers 37.\f* \v 38 So a meki a wagi tan tnapu. Dan en nanga Filipus saka go ini a watra èn Filipus dopu en. \v 39 Di den kmopo fu a watra, a Yeye fu Masra teki Filipus tyari gwe. A man no ben si en moro, ma nanga prisiri a gwe moro fara. \v 40 Filipus ben feni ensrefi te ini a foto Asdod.\f + \fr 8:40 \ft Wan tra nen fu a foto disi na “Asotus.”\f* Drape a ben waka lontu na ala foto e ferteri den sma a Bun Nyunsu te leki a doro na a foto Sesarea. \c 9 \s1 Masra Yesus sori Ensrefi na Saulus \p \v 1 Ma a pisten dati, Saulus ben taki nanga atibron ete tak' a o kiri den sma di e bribi ini Masra. A go na a grandomri, \v 2 dan a teki brifi fu tyari go na den Dyukerki fu a foto Damaskus. Drape a ben wani grabu man nanga uma di de fu a Nyun Pasi fu tyari den go sroto na Yerusalem. \p \v 3 Di a doro krosbei fu Damaskus, wantron so wan krin faya fadon fu heimel lontu en. \v 4 Ne a fadon na gron dan a yere wan sten aksi en taki: “Saul, Saul, fu sanede yu de na Mi baka fu du Mi ogri?” \p \v 5 Saulus aksi taki: “Masra, suma na Yu?” \p A sten piki en taki: “Mi na Yesus di yu e du ogri. \v 6 Ma opo tnapu, dan yu e go ini a foto. Drape yu o yere san yu mus du.” \p \v 7 Den man di ben de nanga Saulus ben tan tnapu nanga opo mofo, bika den ben yere wan sten, ma den no ben si no wan sma. \v 8 Di Saulus opo tnapu, a no ben man si, aladi en ai ben opo. Dan den man di ben de nanga en, hori en na en anu tyari go ini Damaskus. \v 9 Dri dei langa Saulus no ben man si noti. A no nyan èn a no dringi no wan sani tu. \s1 Saulus teki bribi ini Masra Yesus \p \v 10 Ini Damaskus wan bribisma ben de di ben nen Ananias. Masra sori en wan sani. A si fa Masra e taigi en taki: “Ananias.” \p A piki taki: “Iya, Masra, dya mi de.” \p \v 11 Dan Masra taigi en taki: “Opo go na a oso fu Yudas di e libi ini a strati di den e kari: Langa-strati. Drape yu mus aksi fu wan man Saulus fu a foto Tarsus. A e begi nownow. \v 12 Mi sori en wan sani: a si fa wan man di nen Ananias kon inisei, dan a poti anu na en tapu fu a ben kan si baka.” \p \v 13 Ma Ananias taki: “Masra, someni sma ferteri mi kba fu a man disi, fa a du den sma fu Yu na Yerusalem someni ogri. \v 14 Èn a kisi makti fu den prenspari domri fu grabu ala sma dya di e kari Yu nen.” \p \v 15 Ma Masra taigi Ananias taki: “Yu mus go, bika Mi teki a man disi fu wroko gi Mi. A sa meki sma kon yere fu Mi: sma di no de Dyu, den kownu fu den, nanga den sma fu Israel. \v 16 Mi o sori en omeni pina a o abi fu nyan fu Mi nen ede.” \p \v 17 So Ananias go na a oso. A poti en anu tapu Saulus, dan a taigi en taki: “Brada Saul, Masra Yesus di sori Ensrefi na yu na pasi, seni mi kon fu yu kan si baka, èn fu yu kon furu nanga a Santa Yeye.” \v 18 A srefi momenti dati, wan sani leki buba fadon kmopo fu Saulus en ai èn a ben man si baka. Dan a opo èn a teki dopu. \v 19 Baka dati a nyan èn a kisi krakti baka. \s1 Saulus e ferteri sma fu Masra Yesus \p Saulus tan wantu dei nanga den bribisma fu Damaskus, \v 20 dan wantron a bigin ferteri ini den Dyukerki tak' Yesus na a Manpikin fu Gado. \v 21 Ala sma di yere en, ferwondru srefsrefi. Den taki: “A no a man di ben e puru ala sma na pasi ini Yerusalem di ben kari a nen disi? A no kon a kon dya fu grabu den tyari go gi den prenspari domri?” \p \v 22 Ma moro nanga moro Saulus ben e sori den sma tapu wan krakti fasi tak' a tru tak' Yesus na a Mesias. Den Dyu di ben libi ini Damaskus, no ben sabi san den ben mus prakseri fu a sani disi. \p \v 23 Baka wan pisten den Dyu meki mofo fu kiri en. \x * \xo 9:23 \xt 2Kor 11:32-33\x* \v 24 Dei nanga neti den ben hori wakti na den doro fu a foto fu kiri en. Ma Saulus ben kisi a sani disi fu yere. \v 25 So den man di ben e teki leri fu Saulus, teki en na neti dan den saka en ini wan baskita abra a stonskotu fu a foto. \fig Sma e saka Saulus ini wan baskita|src="LB00333B.TIF" size="col" copy="Louise Bass ©The British & Foreign Bible Society, 1994." ref="Bosk 9.25" \fig* \p \v 26 Di a doro na Yerusalem, a meki muiti fu kon mindri den bribisma, ma den ben frede fu en bika den no ben man bribi tak' a tron wan bribisma tu. \v 27 Ma Barnabas go yepi Saulus. A tyari en go na den boskopuman fu Yesus, dan a ferteri den fa Saulus ben si Masra na pasi, èn fa Masra ben taki nanga en. A ferteri den moro fara fa a ben taki sondro frede ini a nen fu Yesus nanga den sma ini Damaskus. \v 28 So Saulus tan na den bribisma ini Yerusalem. A ben e waka fri èn sondro frede a ben taki ini a nen fu Masra. \v 29 A ben hari taki nanga den Dyusma di ben taki Grikitongo, ma den disi ben wani kiri en. \v 30 Di den bribisma kisi a sani disi fu yere, den tyari Saulus go na a foto Sesarea. Fu drape den seni en go na a foto Tarsus. \p \v 31 Dan ala den bribisma fu Yudea, Galilea nanga Samaria ben libi ini freide. A bribi fu den ben kon moro tranga èn den ben abi bigi lespeki gi Gado. A Santa Yeye ben yepi den tu tak' moro nanga moro sma teki bribi. \s1 Petrus ini den foto Lida nanga Yopa \p \v 32 Di Petrus ben e waka lontu na ala presi, a doro tu na den sma fu Gado ini Lida. \v 33 Drape a miti nanga wan lanman di ben nen Eneas. Aiti yari langa a man disi ben didon na bedi kba. \v 34 Petrus taigi en taki: “Eneas, Yesus Kristus e dresi yu. Opo, dan yu srefi meki yu bedi.” Ne Eneas opo wantron. \v 35 Dan ala sma fu Lida nanga a kontren fu Saron si en èn den teki bribi ini Masra. \p \v 36 Ini Yopa wan bribisma ben e libi di ben nen Tabita. Ini Grikitongo a nen dati na Dorkas. A ben e du furu bun sani èn a ben e yepi pôtisma. \v 37 Ini a ten dati, a kon siki èn a dede. Baka di den wasi a dedeskin, den poti en ini wan kamra na sodro. \v 38 Yopa no ben de fara fu Lida. Di den bribisma fu Yopa yere tak' Petrus de ini Lida, den seni tu man go na en. Den ben mus begi en efu a ben kan kon wantewante na den. \p \v 39 So Petrus opo go nanga den. Di a doro, den tyari en go na sodro na a kamra pe a dedeskin ben de. Ala den umasma di masra dede kba, ben kon tnapu lontu Petrus e krei. Den sori en ala den krosi di Dorkas ben meki di a ben de na libi ete. \v 40 Baka di Petrus seni den alamala go na dorosei, a kindi èn a begi. Dan a drai taigi a dedeskin taki: “Tabita, opo!” Ne Tabita opo en ai, èn di a si Petrus, a opo sidon. \v 41 Petrus langa en anu gi en fu yepi en opo tnapu. Dan a kari den uma di masra dede kba, makandra nanga den tra sma fu Gado, fu sori den tak' Dorkas kon na libi baka. \v 42 Heri Yopa yere fu a tori, èn furu sma teki bribi ini Masra Yesus. \v 43 Dan Petrus tan wan heri pisten ini Yopa na wan man Simon di ben e wroko meti buba tron leer. \c 10 \s1 Petrus nanga Kornelius \p \v 1 Ini Sesarea wan man ben e libi di ben nen Kornelius. A ben de wan ofisiri fu a grupu srudati di den ben kari: A Grupu fu Italia. \v 2 A ben e suku fu libi leki fa Gado wani, èn en nanga ala den sma fu en oso ben e anbegi Gado. A ben lobi yepi den pôtisma èn a ben e begi ala yuru. \v 3 A ben de wan dri yuru bakadina so di Gado sori en wan sani. A si krinkrin fa wan engel fu Gado kon inisei dan a taigi en taki: “Kornelius.” \p \v 4 Kornelius tan luku a engel dan a bigin frede srefsrefi. Ne a aksi a engel taki: “Masra, san yu wani?” \p A engel piki taki: “Gado yere den begi fu yu, èn A memre san yu e du gi den pôtisma. \v 5 Dan yu mus seni wantu man now go na Yopa, fu go kari wan man Simon kon, di den e kari Petrus tu. \v 6 A e tan nanga a man Simon di e wroko meti buba tron leer. A oso fu a man dati de na sekanti.” \p \v 7 Fa a engel di ben taki nanga en gwe, so a kari tu knekti fu en kon, nanga wan fu den srudati di ben mus hori wakti gi en èn di ben e suku fu libi leki fa Gado wani. \v 8 Baka di a taigi den san den mus du, a seni den go na Yopa. \s1 Gado sori Petrus wan sani \p \v 9 A tra dei fu en den man ben doro krosbei fu a foto kba. A ben de twarfu yuru ten, èn Petrus ben kren go tap'sei fu a oso fu go begi.\f + \fr 10:9 \ft A ten dati den Dyusma ben meki den oso nanga plata daki.\f*\fig Den oso fu a ten dati ben abi wan plata daki|src="LB00234B.TIF" size="col" copy="Louise Bass ©The British & Foreign Bible Society, 1994." ref="ACT 10.9" \fig* \v 10 Dan angri bigin kiri en èn a ben wani nyan wan sani. Di den e meki a nyanyan klari, Gado sori en wan sani. \v 11 A si fa heimel opo, dan wan sani leki wan bigi sribikrosi di ben tai na den fo uku, e saka kon na gron. \v 12 Ini a krosi yu ben abi ala sortu meti di e waka tapu fo futu, meti di e kroipi, nanga ala sortu fowru di e frei na loktu. \v 13 Dan wan sten taigi en taki: “Petrus, opo. Srakti wan sani, dan yu e nyan.” \p \v 14 Ma Petrus piki taki: “Nono, Masra, kwet'kweti! Noiti ete mi nyan wan sani san un leki Dyu no mus fu nyan, fu di a no bun ini Yu ai fu un nyan en.” \p \v 15 Dan a sten taki a di fu tu tron taki: “Efu Gado taki wan sani bun fu nyan, dan yu no kan taki moro tak' yu no kan nyan en.” \v 16 Disi psa dri leisi, dan a sani opo go baka na heimel. \s1 Petrus nanga den boskopuman fu Kornelius \p \v 17 A srefi pisten di Petrus e broko en ede san a sani wani taki di Gado sori en, den tu man di Kornelius ben seni, ben tnapu na mofodoro. Den ben aksi-aksi te den feni pe Simon e tan, \v 18 èn now den ben e kari aksi efu Simon, di den e kari Petrus tu, ben e tan drape. \v 19 A srefi ten dati Petrus ben sidon e broko en ede ete abra san a si. Dan a Yeye taigi en taki: “Luku, dri man e suku yu. \v 20 Opo go na gron, dan yu go nanga den sondro fu draidrai, bika na Mi seni den.” \p \v 21 So Petrus saka go na gron, dan a taigi den man taki: “Mi na a sma di un e suku. San tyari un kon?” \p \v 22 Den man taigi Petrus taki: “Kornelius, wan ofisiri fu den Romeini srudati, seni un kon. Na wan man di bun ini Gado ai èn di e anbegi En. Ala den Dyusma sabi en leki wan bun man. Wan santa engel ben taigi en tak' a mus aksi yu fu kon na en oso fu a kan arki san yu abi fu taki.” \v 23 So Petrus aksi den fu kon inisei èn fu tan sribi drape. \s1 Petrus e go na Kornelius \p A tra dei fu en Petrus nanga wantu bribisma fu Yopa gwe nanga den. \v 24 A dei na en baka den doro ini Sesarea. Drape Kornelius ben e wakti den kba, makandra nanga en famiri nanga den moro bun mati fu en di a ben kari. \v 25 A waka miti Petrus di a e kon inisei, dan Kornelius kindi na en fesi èn a gi en grani. \v 26 Ma Petrus meki a opo tnapu. A taigi en taki: “Opo, bika mi na wan libisma leki yu srefi.” \v 27 Dan a bigin taki nanga en èn den waka go inisei pe Petrus miti nanga ala den tra sma. \v 28 A taigi den taki: “Un sabi tak' a wèt fu den Dyu e taki tak' den no mus moksi nanga tra sma èn den no mus go ini a oso fu wan sma di no de wan Dyu. Ma Gado meki mi kon ferstan tak' mi no kan taki tak' tra sma no santa noso den no bun ini Gado ai. \v 29 Dat' meki mi no draidrai di yu seni kari mi kon. Ma now mi sa wani sabi fu sanede yu seni kari mi.” \p \v 30 Dan Kornelius taki: “Fo dei di psa mi ben de dya ini mi oso e begi. A ben de a srefi yuru disi, dri yuru bakadina. Ne mi si wan man ini wan brenki weti krosi tnapu na mi fesi. \v 31 A taigi mi taki: ‘Kornelius, Gado yere yu begi èn A memre san yu e du gi den pôtisma. \v 32 Dat' meki yu mus seni wan sma go na Yopa fu go kari Simon kon, di den e kari Petrus tu. A e tan ini a oso fu wan man Simon di e wroko meti buba tron leer, èn a oso fu en de na sekanti.’ \v 33 So mi seni sma kon wantron na yu, èn a bun tak' yu kon. Now wi alamala de dya na Gado fesi fu yere ala sani san Masra taigi yu fu taki.” \s1 Petrus e ferteri den sma fu Masra Yesus \p \v 34 Dan Petrus bigin taki: “Now mi kon ferstan tak' ala sma na a srefi gi Gado, \x * \xo 10:34 \xt Deut 10:17\x* \v 35 èn tak' A e teki ibri sma di e anbegi En èn di e du san bun ini En ai, awinsi fu sortu folku a kmopo. \v 36 Disi na a boskopu san Gado seni gi den sma fu Israel: Yesus Kristus tyari freide kon. Na En na Masra fu ala sma. \p \v 37 Un sabi san psa ini heri Yudea. A bigin ini Galilea baka di Yohanes kari den sma fu teki dopu. \v 38 Un sabi fu Yesus fu Nasaret, tak' Gado ben poti En Santa Yeye nanga En krakti na En tapu. A ben waka na ala sei e du bun èn A puru ala den sma di ben de ini a makti fu didibri, bika Gado ben de nanga En. \v 39 Wi na kotoigi fu ala den sani di A du ini Yerusalem nanga a kondre fu den Dyu. Den spikri En na wan kroisi fu A dede, \v 40 ma baka dri dei, Gado meki A kon na libi baka èn A meki sma si En. \v 41 A no ala sma si En, ma soso den sma di Gado ben teki na fesi kba fu ferteri fu En. Dati na wi di ben nyan èn dringi nanga En baka di A opo baka na dede. \v 42 Dan A komanderi wi fu preiki gi den sma èn fu taigi den tak' na En na a Wan di Gado poti fu krutu den libiwan nanga den dedewan. \v 43 Na fu En ala den profeiti ben taki, tak' ala sma di e bribi ini En e kisi pardon fu den sondu ini En nen.” \s1 Gado gi a Santa Yeye na sma di no de Dyu \p \v 44 Petrus no ben kba taki ete, di a Santa Yeye kon tapu ala sma di ben e arki a boskopu. \v 45 Den Dyu bribisma di ben kon nanga Petrus, ferwondru srefsrefi tak' den sma di no de Dyu kisi a Santa Yeye tu. \v 46 Den yere fa den sma e taki ini tra tongo, èn fa den e prijse Gado. Dan Petrus taki: \v 47 “Suma kan tapu den sma disi fu teki dopu? Bika den kisi a Santa Yeye neleki wi.” \v 48 Dan Petrus taigi den tak' den mus dopu den sma ini a nen fu Yesus Kristus. Dan den sma aksi en fu tan wantu dei nanga den. \c 11 \s1 Petrus gi frantwortu fu san a du \p \v 1 Den boskopuman fu Yesus nanga den bribisma ini Yudea, ben kisi fu yere tak' den sma di no de Dyu bribi a wortu fu Gado tu. \v 2 Di Petrus go na Yerusalem, den Dyusma di ben teki bribi no ben agri nanga san a ben du. \v 3 Den taigi en taki: “Fa yu ben kan go ini a oso fu sma di no de Dyu, dan yu nyan nanga den?” \p \v 4 Dan Petrus bigin ferteri den a heri tori soleki fa a psa. \v 5 A taigi den taki: “Mi ben de ini Yopa e begi, dan Gado sori mi wan sani. Mi si fa wan sani leki wan bigi sribikrosi san ben tai na den fo uku, saka kmopo fu heimel let' na mi fesi. \v 6 Di mi luku moro fini, mi si meti di e waka tapu fo futu, krasi meti, meti di e kroipi, nanga fowru di e frei na loktu. \v 7 Dan mi yere wan sten taigi mi taki: ‘Petrus, opo. Srakti wan sani, dan yu e nyan.’ \v 8 Ma mi taki: ‘Nono, Masra, kwet'kweti! Noiti ete mi poti wan sani na mi mofo san un leki Dyu no mus fu nyan, fu di a no bun ini Yu ai fu un nyan en.’ \v 9 Ma a sten di kmopo fu heimel taigi mi a di fu tu tron taki: ‘Efu Gado taki wan sani bun fu nyan, dan yu no kan taki moro tak' yu no kan nyan en.’ \v 10 Dri leisi a sani disi psa. Baka dati ala sani hari go baka na heimel. \p \v 11 Dan a srefi momenti dati dri man doro na a oso pe un ben e tan. Wan sma fu Sesarea ben seni den kon na mi. \v 12 Dan a Yeye taigi mi tak' mi kan go nanga den man sondro fu draidrai. So mi nanga den siksi brada disi go na a oso fu a man di seni kari mi. \v 13 Dan a man dati ferteri unu tak' a ben si wan engel tnapu ini en oso di taigi en taki: ‘Seni wan sma go na Yopa, fu go kari Simon kon di den e kari Petrus tu. \v 14 A sa ferteri yu wan boskopu di sa meki tak' Gado sa ferlusu yu nanga ala den sma fu yu oso.’ \p \v 15 Di mi bigin taki nanga den, a Santa Yeye kon na den tapu leki fa A ben kon na wi tapu ini a bigin. \v 16 Dan mi memre fa Masra ben taki: ‘Yohanes ben e dopu sma nanga watra, ma unu o kisi dopu nanga a Santa Yeye.’ \x * \xo 11:16 \xt Bosk 1:5\x* \v 17 So efu Gado gi den a srefi Santa Yeye leki unu di den bribi ini Masra Yesus Kristus, fa mi bo man tapu Gado dan?” \p \v 18 Di den yere den sani disi, den ati kon kowru. Dan den gi Gado glori taki: “Gado e gi sma di no de Dyu a okasi tu fu drai den libi, meki den kisi a nyun fasi fu libi.” \s1 A gemeente ini a foto Antiokia \p \v 19 Baka di Stefanus dede, wan tranga ten kon gi den bribisma èn den panya go na ala sei. Den go te na Fenisia, Siprus nanga Antiokia, èn den ferteri soso Dyusma a Bun Nyunsu. \x * \xo 11:19 \xt Bosk 8:1-4\x* \v 20 Ma wantu fu den bribisma fu Siprus nanga Sirena di go na Antiokia, ferteri a Bun Nyunsu fu Masra Yesus owktu na sma di no de Dyu. \v 21 Masra srefi ben yepi den tak' bun furu sma teki bribi, èn drai kon na Masra. \p \v 22 Di a gemeente fu Yerusalem kisi a sani disi fu yere, den seni Barnabas go na Antiokia. \v 23 Di a doro drape èn a si fa Gado sori den sma En bun-ati, a ben prisiri. Dan a gi den alamala dek'ati fu tan dini Masra nanga den heri ati. \v 24 Barnabas ben de wan bun man di ben furu nanga a Santa Yeye, èn a ben abi wan tranga bribi. Dan furu sma teki bribi ini Masra. \p \v 25 Dan Barnabas hari go na Tarsus fu go suku Saulus. Di a feni en, a tyari en go na Antiokia. \v 26 Wan heri yari langa den tan nanga den sma fu a gemeente èn den gi furu sma leri. Ini Antiokia den kari den bribisma fu a fosi leisi Kristensma. \p \v 27 A srefi pisten dati, wantu profeiti ben kmopo fu Yerusalem kon na Antiokia. \v 28 Dan a Santa Yeye meki wan fu den, di ben nen Agabus, opo taigi den sma tak' wan bigi angriten bo kon ini ala den kondre di den Romeinisma e tiri. A sani disi psa di a grankownu Klaudius ben e rigeri.\f + \fr 11:28 \ft Klaudius ben de grankownu ini den yari 41 te leki 54 baka di Kristus gebore.\f*\x * \xo 11:28 \xt Bosk 21:10\x* \v 29 So den bribisma fu Antiokia teki a besroiti tak' ibriwan fu den bo gi san a man gi fu yepi den bribisma ini Yudea. \v 30 Den du dati èn den meki Barnabas nanga Saulus tyari a moni gi den fesiman fu a gemeente. \c 12 \s1 Wan tranga ten broko gi den bribisma \p \v 1 Ini a srefi ten dati, kownu Herodes meki den grabu wantu sma fu a gemeente fu du den ogri. \v 2 A meki den kapu Yakobus, a brada fu Yohanes, kiri. \v 3 Di Herodes si tak' den Dyusma ben feni a sani disi bun, a meki den grabu Petrus tu. A sani disi psa di den Dyusma ben e hori a fesa pe den e nyan brede san meki sondro dyesi. \v 4 Baka di a grabu en, a meki den sroto en nanga a prakseri fu leisi strafu gi en fesi a folku te a Paskafesa psa. A meki fo grupu srudati hori wakti gi en. Ibri grupu ben abi fo srudati. \x * \xo 12:4 \xt Ex 12:1-27\x* \v 5 So Petrus ben tan ini a straf'oso, ma a gemeente ben e tan begi Gado gi en. \p \v 6 A neti fosi Herodes leisi strafu gi en, Petrus ben didon e sribi mindri tu srudati. Den ben bui en nanga tu keti, èn srudati ben e hori wakti fesi a doro fu a straf'oso. \v 7 Ma wantron so wan engel fu Masra ben tnapu na en sei èn wan faya ben krin a heri kamra. A dyuku Petrus na en sei fu a wiki, dan a taigi en taki: “Opo es'esi!” Dan den keti fadon kmopo fu en anu. \v 8 A engel taigi en taki: “Seti yu krosi, dan yu weri yu susu.” Di Petrus du san a taki, a engel taigi en moro fara taki: “Weri yu dyakti, dan yu waka kon na mi baka.” \p \v 9 So Petrus waka na en baka go na dorosei, ma a no ben ferstan ete tak' san a engel e du, e psa trutru. A ben prakseri tak' na sori Gado ben sori en wan sani. \v 10 Di den waka psa den tu presi pe den srudati ben e hori wakti, den kon na a bigi isri doro pe yu e go ini a foto. A doro disi opo fu ensrefi. Di den kon na dorosei a engel waka wan strati fara nanga Petrus dan wantron so a gwe libi en. \v 11 Dan fosi Petrus kon si tak' a no dren a e dren. A taki: “Now mi sabi trutru tak' Masra seni En engel fu puru mi ini anu fu Herodes, nanga san den Dyusma ben wani tak' musu psa nanga mi.” \p \v 12 Di a kon ferstan a sani disi, a go na a oso fu Maria, a m'ma fu Yohanes di den ben e kari Markus tu. Ini a oso furu bribisma ben kon makandra e begi. \v 13 Di Petrus doro drape, a naki na a fesi doro. Dan Roda, a uma di ben wroko drape, kon luku suma na en. \v 14 Di a yere tak' na Petrus en sten, a ben breiti sote tak' a lon go na inisei sondro fu opo a doro, dan a taigi den sma tak' Petrus de na a fesi doro. \v 15 Ma den taigi en taki: “Yu no de bun na yu ede.” Di Roda tan taigi den tak' Petrus de na mofodoro, den taki: “A mus de a engel fu en.” \p \v 16 Ma Petrus ben tan naki tapu a doro. Di den opo a doro èn den si tak' na en, den no ben man bribi den ai. \v 17 Petrus sori den nanga en anu tak' den mus tan tiri. Dan a ferteri den fa Masra puru en ini a straf'oso. Baka dati a taigi den tak' den mus ferteri Yakobus nanga den tra bribisma san psa nanga en. Dan a kmopo fu drape go na wan tra presi. \p \v 18 A tra mamanten fu en wan bigi bruya ben de mindri den srudati. Den ben e aksi densrefi san psa nanga Petrus. \v 19 Herodes meki den suku en na ala sei, ma den no ben man feni en. Baka di a aksi den srudati san psa, a meki den tyari den gwe go kiri. Baka dati a gwe libi a distrikti Yudea, dan a go tan wan pisten ini a foto Sesarea. \s1 A dede fu Herodes \p \v 20 Herodes ati ben e bron srefsrefi nanga den sma fu Tirus nanga Sidon. So den sma dati kon makandra, dan den seni wan grupu sma go na Herodes fu meki en bun nanga en. Bika den ben e kisi den nyanyan fu a kondre di Herodes ben e tiri. Den taki nanga Blastus, wan prenspari man ini a kownu-oso fu Herodes, dan den kisi en so fara fu yepi den. \p \v 21 Dan Herodes meki wan dei fu taki nanga den. A ben weri en kownu krosi èn a ben sidon tapu en kownusturu. \v 22 Den sma ben e bari taki: “Disi na a sten fu wan gado, a no libisma e taki drape.” \v 23 A srefi momenti dati, wan engel fu Masra naki Herodes fu di a no ben gi Gado a grani. Dan woron nyan en èn a dede. \p \v 24 Ma a wortu fu Gado ben panya moro nanga moro. \p \v 25 Baka di Barnabas nanga Saulus tyari a moni go na Yerusalem, den drai go baka na Antiokia. Den teki Yohanes, di den sma ben e kari Markus tu, fu go nanga den. \c 13 \s1 A Santa Yeye seni Barnabas nanga Saulus fu go du wan spesrutu wroko \p \v 1 Ini a gemeente fu Antiokia, yu ben abi profeiti nanga leriman. Den man dati ben de: Barnabas nanga Simeon di den sma ben kari Blaka. Moro fara yu ben abi Lusius fu Sirena, Saulus, nanga Manaen di ben kweki makandra nanga a tiriman Herodes. \v 2 Di den ben e faste èn anbegi Masra, a Santa Yeye taigi den taki: “Un puru Barnabas nanga Saulus na un mindri, fu den du a wroko di Mi kari den fu du.” \v 3 Baka di den faste èn begi, den poti den anu na den tapu dan den meki den go. \s1 Barnabas nanga Saulus tapu a eilanti Siprus \p \v 4 Na so a Santa Yeye seni Barnabas nanga Saulus go du a wroko. Den go na Selesia èn fu drape den teki wan sipi go na Siprus. \v 5 Di den doro na a foto Salamis, den preiki a wortu fu Gado ini den Dyukerki, èn Yohanes ben yepi den nanga a wroko tu. \p \v 6 Den waka tapu a heri eilanti te den doro a foto Pafos. Drape den miti nanga wan bonuman di ben nen Baryesus. A ben de wan Dyu èn a ben du leki en na wan profeiti. \v 7 A ben e tan na a oso fu a granman Sergius Paulus. A man disi ben de wan koni man èn a ben angri fu yere a wortu fu Gado. So a seni kari Barnabas nanga Saulus kon. \v 8 Ma a bonuman disi, di den ben e kari Elimas tu ini wan tra tongo, no ben wani a sani dati èn a ben du ala muiti fu a granman no teki bribi. \v 9 Ma Saulus, di den ben e kari Paulus tu, ben furu nanga a Santa Yeye. A piri ai gi en, dan a taigi en taki: \v 10 “Yu pikin fu didibri yu! Yu feyanti fu ala san bun! Yu lai nanga ala sortu triki nanga bedrigi fasi. Oten yu o tapu fu drai den tru sani fu Masra? \v 11 Luku, Masra o strafu yu. Yu o breni èn fu wan pisten yu no o man si a son.” A srefi momenti dati ala sani kon dungru gi en, dan a bigin fir'firi efu a bo feni wan sma fu hori en na en anu. \v 12 Di a granman si san psa, a teki bribi. A leri fu Masra ben meki a ferwondru srefsrefi. \s1 Paulus ini a foto Antiokia fu a distrikti Pisidia \p \v 13 Baka dati Paulus nanga den man di ben de nanga en, kmopo fu Pafos dan den koti a se abra go na a foto Perga ini a distrikti Pamfilia. Drape Yohanes prati pasi nanga den, dan a drai go baka na Yerusalem. \v 14 Ma den trawan kmopo fu Perga, dan den hari go moro fara na a foto Antiokia ini Pisidia. Dan tapu a sabadei den go sidon ini a Dyukerki. \fig Wan Dyukerki fu a ten dati|src="LB00244B.TIF" size="col" copy="Louise Bass ©The British & Foreign Bible Society, 1994." ref="Bosk 13.14" \fig* \v 15 Baka di den sma leisi kmopo fu a wèt fu Moses nanga den profeiti, den edeman fu a Dyukerki seni aksi Paulus nanga den sma di ben de nanga en taki: “Brada, efu un abi wan boskopu san o gi den sma dek'ati, dan un abi a okasi now.” \p \v 16 So Paulus opo tnapu, a sori den nanga en anu tak' den mus tan tiri, dan a taki: “Kondreman, nanga ala trawan di e anbegi Gado, un arki. \v 17 A Gado di wi leki Dyusma e dini, ben teki den afo fu wi fu tron En eigi pipel. Di den ben libi leki doroseisma ini Egiptekondre, A meki den tron wan bigi pipel. Baka dati A puru den fu drape nanga En bigi krakti. \x * \xo 13:17 \xt Ex 1:7; Ex 12:51\x* \v 18 Fotenti yari langa Gado ben abi furu pasensi nanga den ini a dreisabana. \x * \xo 13:18 \xt Num 14:34; Deut 1:31\x* \v 19 Dan baka di A puru seibi folku na pasi di ben libi ini Kanaan, A gi den a kondre tak' na fu den. \x * \xo 13:19 \xt Deut 7:1; Joz 14:1\x* \v 20 Ala den sani disi ben teki wan fo hondro nanga feifitenti (450) yari. \x * \xo 13:20 \xt Richt 2:16; 1Sam 3:20\x* \p Baka dati Gado gi a pipel tiriman te kon miti a ten fu a profeiti Samuel. \v 21 Dan den aksi fu wan kownu. So Gado gi den Saul, a manpikin fu Kis, di ben de fu a lo fu Benyamin. Saul tiri a pipel fotenti yari langa. \x * \xo 13:21 \xt 1Sam 8:5; 1Sam 10:21\x* \v 22 Baka di Gado puru en, A poti David leki kownu. Na fu en Gado ben taki: ‘Mi lobi fa David, a pikin fu Isai, de. A o du ala sani san Mi wani.’ \x * \xo 13:22 \xt 1Sam 13:14; 16:12; Ps 89:21\x* \v 23 Dan leki fa Gado ben pramisi, A meki Yesus, a Ferlusuman fu Israel, kmopo fu a famiri fu David. \v 24 Ma fosi Yesus bigin nanga en wroko, Yohanes ben e taigi a heri folku fu Israel tak' den mus drai den libi èn teki dopu. \x * \xo 13:24 \xt Mrk 1:4; Luk 3:3\x* \v 25 Di a wroko fu Yohanes ben de fu kba, a taigi den sma taki: ‘Mi a no a Mesias, leki fa unu e prakseri. Ma luku, wan sma e kon na Mi baka. Mi no warti srefi fu puru En susu na En futu.’ \x * \xo 13:25 \xt Yoh 1:20,27\x* \p \v 26 Brada, unu di de bakapikin fu Abraham, nanga un trawan di e anbegi Gado, a boskopu tak' Gado wani meki libisma kon fri, kon gi unu. \v 27 Den sma fu Yerusalem nanga den edeman fu den, no ben si Yesus leki suma A de trutru. Di den leisi strafu gi En, den meki den wortu fu den profeiti kon tru di den e leisi ala sabadei. \v 28 Èn aladi den no feni noti na En di sori tak' a fiti fu A dede, toku den aksi Pilatus fu kiri En. \x * \xo 13:28 \xt Mat 27:22-23; Mrk 15:13-14; Luk 23:21-23; Yoh 19:15\x* \v 29 Dan baka di den du ala sani san ben skrifi fu En na fesi kba, den puru a dedeskin fu En na a kroisi poti na ini wan grebi. \x * \xo 13:29 \xt Mat 27:57-61; Mrk 15:42-47; Luk 23:50-56; Yoh 19:38-42\x* \v 30 Ma Gado meki A opo baka na dede. \v 31 Dan A sori Ensrefi someni dei na den sma di ben kmopo nanga En fu Galilea kon na Yerusalem. Na den sma dati e ferteri a folku now fu En. \x * \xo 13:31 \xt Bosk 1:3\x* \v 32 Èn wi e ferteri unu a Bun Nyunsu tak' san Gado pramisi den afo fu wi, \v 33 na dati A meki kon tru gi wi leki bakapikin fu den, di A meki Yesus kon baka na libi. Dat' meki a di fu tu Psalm e taki: \q1 Yu na mi pikin, \q2 tide Mi tron yu P'pa. \x * \xo 13:33 \xt Ps 2:7\x* \m \v 34 Gado meki Yesus kon na libi baka fu A no dede noiti moro. Na dati A ben taki nanga den wortu disi: \q1 Mi sa gi unu den santa blesi \q2 di de fu fertrow, \q2 san Mi ben pramisi David. \x * \xo 13:34 \xt Jes 55:3\x* \m \v 35 Dat' meki a skrifi ini wan tra Psalm taki: ‘Yu no sa meki a dedeskin fu Yu Santa Wan pori.’ \x * \xo 13:35 \xt Ps 16:10\x* \v 36 Bika baka di David du ala sani gi den sma fu en ten leki fa Gado ben wani, a dede. Den poti a dedeskin fu en pe den afo fu en beri, èn a pori gwe. \v 37 Ma a dedeskin fu a Wan di Gado meki kon na libi baka, no pori. \p \v 38 Brada, disi un mus sabi, tak' a boskopu di wi e tyari gi unu na tak' Yesus meki un kisi pardon fu un sondu. \v 39 A sani san Yesus du meki tak' Gado e si ala sma di e bribi, leki sma di bun ini En ai. A sani dati a wèt fu Moses no ben man du. \v 40 Dat' meki un mus luku bun tak' san den profeiti ben taki, no miti unu. \v 41 Wan fu den ben taki: \q1 Unu di e spotu nanga Mi, luku! \q2 Un ferwondru, \q2 dan un kmopo na Mi fesi. \q1 Bika Mi e du wan sani \q2 ini a ten fu unu, \q1 wan sani di un no o bribi, \q2 awinsi sma ben sa ferteri unu.” \x * \xo 13:41 \xt Hab 1:5\x* \p \v 42 Di Paulus nanga Barnabas bo gwe, den sma begi den fu kon a tra sabadei baka fu ferteri den moro fu den sani disi. \v 43 Baka di a konmakandra kba, furu Dyusma nanga furu sma di ben teki a Dyubribi èn di ben e anbegi Gado, waka na den baka di den e gwe libi a Dyukerki. Dan Paulus nanga Barnabas taigi den fu tan fertrow tapu a bun-ati fu Gado. \p \v 44 Tapu a tra sabadei, pikinso moro dan a heri foto ben kon makandra fu arki a wortu fu Masra. \v 45 Ma di den Dyusma si a bigi grupu sma, den kon dyarusu. Den bigin taki takru fu Paulus èn den taki tak' na lei a e lei. \v 46 Ma sondro frede Paulus nanga Barnabas taigi den taki: “Unu na den fosi sma di ben mus yere a wortu fu Gado. Ma fu di un no wani yere en srefsrefi, èn un feni tak' un no fiti fu kisi a libi fu têgo, meki wi e go now na den sma di no de Dyu. \v 47 Bika Masra ben komanderi wi taki: \q1 Mi poti yu leki wan leti \q2 gi den sma di no de Dyu, \q1 fu tyari ferlusu kon gi ala sma \q2 te na den moro fara uku \q2 fu grontapu.” \x * \xo 13:47 \xt Jes 42:6; 49:6\x* \p \v 48 We, di den sma di no de Dyu yere a sani dati, den prisiri èn den gi Masra grani fu a wortu fu En. Ala sma di Gado ben wani fu kisi a libi fu têgo, teki bribi. \p \v 49 So a wortu fu Masra panya lontu ini a heri kontren drape. \v 50 Ma den Dyusma sutu faya gi den gudu uma di ben anbegi Gado, nanga gi den edeman fu a foto. Den meki den sma de na Paulus nanga Barnabas baka fu du den ogri, èn den yagi den puru fu a kontren drape. \v 51 So Paulus nanga Barnabas seki a santi puru na den futu leki wan marki tak' den no e tyari a frantwortu moro gi den. Dan den go na a foto Ikonium. \x * \xo 13:51 \xt Mat 10:14; Mrk 6:11; Luk 9:5; 10:11\x* \v 52 Ma den bribisma fu a foto Antiokia ben prisiri srefsrefi èn den ben kon furu nanga a Santa Yeye. \c 14 \s1 Paulus nanga Barnabas ini a foto Ikonium \p \v 1 A srefi sani psa ini Ikonium tu. Paulus nanga Barnabas go ini a Dyukerki èn a fasi fa den ben e taki meki tak' furu Dyusma nanga sma di no de Dyu, teki bribi. \v 2 Ma den Dyusma di no ben wani teki bribi, sutu faya gi den sma di no de Dyu èn den meki den prakseri takru fu den bribisma. \v 3 Paulus nanga Barnabas tan wan heri pisten drape. Den ben fertrow Masra èn sondro frede den ben preiki a boskopu fu a bun-ati fu Masra. Dan Masra meki den du wondru èn A meki den sori den sma marki, fu sori tak' den sani san den taki tru. \p \v 4 Ma dan wan prati kon na mindri den sma fu a foto. Sonwan ben de na a sei fu den Dyusma, trawan ben de na a sei fu den boskopuman fu Yesus. \v 5 Te fu kba den Dyusma nanga den sma di no de Dyu, makandra nanga den fesiman fu den, meki mofo fu fon den èn fu ston den kiri. \v 6 Ma di Paulus nanga Barnabas kisi a sani disi fu yere, den lowe go na Listra nanga Derba, tu foto fu a distrikti Likaonia. Drape ini den foto nanga den birti fu den, \v 7 den go doro fu preiki a Bun Nyunsu. \s1 Paulus nanga Barnabas ini a foto Listra \p \v 8 Yu ben abi wan man ini Listra di no ben man waka. Noiti a ben tnapu tapu en futu fu di a ben lan sensi a gebore. \v 9 A man disi ben sidon e arki di Paulus ben e taki. Dan Paulus luku en trangatranga èn a si tak' a man ben abi bribi fu kon betre. \v 10 So a taigi en nanga tranga sten taki: “Opo tnapu tapu yu futu!” A man dyompo opo èn a bigin waka lontu. \p \v 11 Di a bigi grupu sma si san Paulus du, den bari na ini Likaonia-tongo taki: “Den gado saka kon leki libisma na wi.” \v 12 Dan den kari Barnabas Seus, èn fu di na Paulus ben e taki den kari en Hermes.\f + \fr 14:12 \ft Seus ben de a grangado fu den sma èn Hermes ben de a takiman fu en.\f* \v 13 Dan a domri fu a tempel fu Seus, di ben de krosbei fu a foto, tyari kaw nanga bromki kon na den doro fu a foto. Makandra nanga ala den sma, a ben wani tyari offer gi den. \v 14 Ma di Barnabas nanga Paulus, den boskopuman fu Yesus, yere san den ben wani du, den no ben feni en bun srefsrefi. Dat' meki den priti den krosi èn den lon go na mindri den sma. \v 15 Den bari taki: “Sma fu Listra, fu sanede un e du den sani disi? Wi na libisma leki unu! Wi kon fu ferteri unu a Bun Nyunsu tak' un mus drai un baka gi den soso sani disi fu kon na a libilibi Gado di meki heimel nanga grontapu, a se nanga ala den sani san de ini den. \x * \xo 14:15 \xt Ex 20:11; Ps 146:6\x* \v 16 Fosten A ben meki ala folku go den eigi pasi. \v 17 Ma toku Gado meki un si suma A de nanga den bun sani di A e du. A e meki alen kmopo fu heimel, èn A e meki nyanyan gro kon na tapu en ten. A e gi un nofo fu nyan èn A e furu un ati nanga prisiri.” \v 18 Ma aladi den taki so, a ben tranga gi den fu tapu den sma fu no tyari offer gi den. \p \v 19 Ma baka dati wantu Dyusma kmopo fu Antiokia nanga Ikonium kon drai den sma ede. Den fringi ston tapu Paulus èn di den prakseri tak' a dede, den srepi en go na dorosei fu a foto. \v 20 Ma di den bribisma kon tnapu lontu en, a opo tnapu dan a go ini a foto. A tra dei Paulus nanga Barnabas go na a foto Derba. \s1 Paulus nanga Barnabas drai go baka na Antiokia ini Siriakondre \p \v 21 Di den preiki a Bun Nyunsu ini a foto dati èn den gi furu bribisma leri, den drai go baka na Listra, Ikonium, nanga Antiokia. \v 22 Drape den meki den bribisma kon tranga ini bribi èn den gi den dek'ati fu tan ini a bribi. Den taigi den taki: “Wi o abi fu nyan furu pina fu kon ondro a tiri fu Gado.” \v 23 Na ini ibri gemeente den poti sma leki fesiman tu. Den begi èn den faste, dan den poti den ini Masra anu, bika na ini En den ben e bribi. \p \v 24 Dan Paulus nanga Barnabas psa ini Pisidia, go na Pamfilia. \v 25 Baka di den preiki a boskopu ini Perga, den go na Atalia. \v 26 Drape den teki wan sipi go baka na Antiokia, pe a gemeente ben poti den ini Gado anu fu A yepi den du a wroko di den ben kba du now. \v 27 Di den doro, den kari a gemeente kon na wan. Dan den ferteri den sma ala den sani di Gado meki den du, nanga fa A opo pasi gi den sma di no de Dyu, fu den kon na bribi tu. \v 28 Dan den tan wan heri pisten nanga den bribisma drape. \c 15 \s1 A konmakandra ini a foto Yerusalem \p \v 1 Wantu man di kmopo fu Yudea bigin leri den bribisma taki: “Gado no o ferlusu unu efu un no besnei leki fa a wèt fu Moses e taki.” \x * \xo 15:1 \xt Lev 12:3\x* \v 2 Ma Paulus nanga Barnabas no ben agri nanga den srefsrefi. A sani disi tyari sowan dyugudyugu tak' den sma fu a gemeente taigi Paulus nanga Barnabas fu go makandra nanga wantu tra sma na Yerusalem, fu taki a tori disi nanga den boskopuman fu Yesus nanga den fesiman fu a gemeente drape. \v 3 So a gemeente seni den go èn den psa ini den distrikti Fenisia nanga Samaria. Drape den ferteri den bribisma fa den sma di no de Dyu teki bribi na ini Masra Yesus. Di den bribisma yere a sani dati, den ben breiti srefsrefi. \p \v 4 Di den doro ini Yerusalem, den bribisma, den boskopuman fu Yesus nanga den fesiman fu a gemeente, bari den wan odi. Dan Paulus nanga Barnabas ferteri den ala sani san Gado ben meki den du. \v 5 Ma wantu Fariseiman di ben teki bribi, opo tnapu dan den taki: “Den sma di no de Dyu musu besnei, èn sma mus leri den fu hori a wèt fu Moses.” \p \v 6 So den boskopuman fu Yesus nanga den fesiman fu a gemeente kon makandra fu taki a tori disi. \v 7 Ma den no ben man feni densrefi. Ne Petrus opo dan a taki: “Brada, un sabi tak' langa ten kba Gado ben teki mi puru na un mindri, fu go ferteri a Bun Nyunsu na den sma di no de Dyu fu den teki bribi. \x * \xo 15:7 \xt Bosk 10:1-43\x* \v 8 Dan Gado, di sabi ala sma ati, gi den a Santa Yeye leki fa A ben gi unu, fu sori tak' sma di no de Dyu kan tron En sma tu. \x * \xo 15:8 \xt Bosk 10:44; Bosk 2:4\x* \v 9 Gi Gado, Dyusma nanga sma di no de Dyu na a srefi. Bika di den kon na bribi, A krin den ati fu ala sondu tu. \v 10 Dan fu sanede un wani tesi Gado, fu poti wan hebi lai tapu den bribisma san wi nanga den afo fu wi no ben man tyari? \v 11 Ma wi e bribi tak' a bun-ati fu Masra Yesus ferlusu wi tapu a srefi fasi leki fa A ferlusu den.” \p \v 12 Dan ala den sma tan tiri fu arki fa Barnabas nanga Paulus e ferteri fu ala den marki nanga den wondru di Gado meki den du mindri den sma di no de Dyu. \v 13 Di den kba, Yakobus taki: “Brada, un arki mi. \v 14 Simeon sori wi tak' sensi na a bigin Gado ben abi den sma di no de Dyu ini En prakseri, fu A kan puru sma na den mindri meki wan pipel gi Ensrefi. \v 15 A sani disi e akruderi tu nanga san den profeiti skrifi. Den ben skrifi taki: \q1 \v 16 Bakaten Mi sa drai kon baka, \q2 dan Mi sa bow a oso \q2 fu kownu David di ben broko. \q1 San fadon broko, Mi sa meki bun, \q2 èn Mi sa meki a oso \q2 opo tnapu baka. \x * \xo 15:16 \xt Amos 9:11-12\x* \q1 \v 17 Dan ala tra sma sa suku Masra, \q2 sosrefi den sma di no de Dyu \q2 di de Mi eigi pipel. \q1 \v 18 Na so Masra taki, \q2 di e du den sani disi \q2 di A ben taki langa na fesi kba.” \p \v 19 Dan Yakobus taki moro fara taki: “Fu dat'ede mi feni tak' un no mus trobi den sma di no de Dyu te den drai kon na Gado. \v 20 Ma un mus skrifi den tak' den no mus fasi noti san kon doti fu di sma ben gi en na tra gado, den no mus gi densrefi abra na takru lostu, den no mus nyan meti di kiri sondro tak' a brudu ben lon kmopo, èn den no mus nyan brudu. \x * \xo 15:20 \xt Ex 34:15-17; Lev 18:6-23; Lev 17:10-16\x* \v 21 Bika someni langa kba den e leisi èn preiki a wèt fu Moses tapu a sabadei ini den Dyukerki fu ibri foto.” \s1 A brifi gi den bribisma na Antiokia \p \v 22 Dan den boskopuman fu Yesus nanga den fesiman fu a gemeente, makandra nanga ala den bribisma, teki a besroiti fu teki wantu man na den mindri, dan den seni den makandra nanga Paulus nanga Barnabas go na Antiokia. Dan den teki Yudas di den sma ben e kari Barsabas tu, nanga Silas. Den sma fu a gemeente ben abi bigi lespeki gi den tu man disi. \v 23 Den seni a brifi disi go nanga den: \mi Gi den brada di no de Dyu ini Antiokia, Siriakondre nanga Silisia, \mi Disi na wan brifi fu den boskopuman fu Yesus nanga den fesiman fu a gemeente. Leki brada wi e seni taki un odi. \mi \v 24 Wi yere tak' wantu sma fu wi kon taki wantu sani drape. A sani disi tyari wan bruya kon na un mindri èn un no sabi san un mus prakseri now. Ma a no wi ben seni den. \v 25 So wi teki a besroiti leki wan man fu teki wantu man seni kon na unu, makandra nanga Barnabas nanga Paulus, den lobi brada fu wi, \v 26 di no ben abi trobi fu lasi den libi fu a nen fu wi Masra Yesus Kristus. \v 27 Wi e seni Yudas nanga Silas kon. Den sa taigi unu den srefi sani di wi skrifi. \v 28 A Santa Yeye nanga wi ben feni en bun fu no poti wan moro hebi lai na un tapu leki den sani disi di de fanowdu: \v 29 Un no mus nyan noti di ben offer na tra gado, un no mus nyan brudu, un no mus nyan meti di kiri sondro tak' a brudu lon kmopo, èn un no mus gi unsrefi abra na takru lostu. A o bun efu un no du den sani disi. \mi Un tan bun. \p \v 30 Di den kmopo fu drape, den go na Antiokia. Drape den kari ala bribisma kon na wan, dan den gi den a brifi. \v 31 Di den leisi a brifi den alamala ben breiti, bika san skrifi ben de wan trowstu gi den. \v 32 Yudas nanga Silas, di ben de profeiti tu, taigi den sma furu sani di trowstu den èn di gi den dek'ati. \v 33 Baka di den tan wan heri pisten drape, den bribisma ben wani seni Yudas nanga Silas go baka na den sma di ben seni den kon, èn den winsi den tak' ala sani sa go bun nanga den. \v 34 Ma Silas teki a besroiti fu tan drape.\f + \fr 15:34 \ft Wantu manuscript no abi vers 34.\f* \v 35 Paulus nanga Barnabas tan na Antiokia, èn makandra nanga furu trawan den ben e preiki èn leri den sma a wortu fu Masra. \s1 Paulus nanga Barnabas prati pasi \p \v 36 Baka wan pisten Paulus taigi Barnabas taki: “Kon meki un drai go baka na ibri foto pe un ben ferteri a wortu fu Masra, fu si fa a e go nanga den bribisma.” \v 37 Dan Barnabas ben wani teki Yohanes tu, di den sma e kari Markus. \v 38 Ma Paulus no ben feni en bun, bika a ben gwe libi den di den ben de ini Pamfilia èn a no ben yepi den moro fara nanga a wroko. \x * \xo 15:38 \xt Bosk 13:13\x* \v 39 Di den no ben man feni densrefi kwet'kweti, den prati pasi. So Barnabas teki Markus, dan den teki wan sipi go na Siprus. \v 40 Ma Paulus teki Silas fu go nanga en. Dan baka di den bribisma poti den ini Masra anu fu A yepi den, den gwe. \v 41 Dan Paulus go na Siriakondre nanga a distrikti Silisia pe a meki den gemeente kon tranga ini a bribi. \c 16 \s1 Paulus e miti Timoteus \p \v 1 Paulus doro tu na den foto Derba nanga Listra. Drape a miti nanga wan bribisma di ben nen Timoteus. A m'ma fu en ben de wan Dyu di ben teki bribi, èn en p'pa ben de wan Grikisma. \v 2 Den bribisma fu Listra nanga Ikonium ben sabi en leki wan bun man. \v 3 Paulus ben wani fu Timoteus go nanga en. So a teki en dan a besnei en fu den Dyu ede, bika den ben sabi tak' en p'pa ben de wan Grikisma. \p \v 4 Di den psa ini den foto, den taigi den sma fu den besroiti di den boskopuman fu Yesus nanga den fesiman fu a gemeente ben teki na Yerusalem. Dan den aksi den fu hori densrefi na den besroiti disi. \v 5 So den gemeente kon tranga ini a bribi, èn ibri dei moro nanga moro sma ben teki bribi. \s1 Gado seni Paulus go na a distrikti Masedonia \p \v 6 Paulus nanga den trawan psa ini den distrikti Frigia nanga Galasia, ma a Santa Yeye no ben wani tak' den tyari a wortu fu Gado ini a distrikti Asia. \v 7 Di den doro na a distrikti Misia, den ben meki muiti fu go na Bitinia, ma a Yeye fu Yesus no ben wani. \v 8 So den psa ini Misia dan den go na a foto Troas. \v 9 A neti dati Gado sori Paulus wan sani. A si fa wan man fu Masedonia tnapu e begi en taki: “Abra kon na Masedonia fu yepi unu!” \p \v 10 Di Paulus si a sani disi, wi suku okasi wantron fu go na Masedonia, bika un ben kon ferstan tak' na Gado e kari unu fu preiki a Bun Nyunsu gi den. \v 11 So un kmopo nanga wan sipi na Troas, dan un go langalanga na Samotraka. A tra dei fu en un go na a foto Neapolis. \v 12 Fu drape un go na Filipi, a moro prenspari foto fu Masedonia. Den sma di ben libi drape ben de borgu fu Roma. Dan un tan wantu dei drape. \s1 Lidia teki bribi ini Masra Yesus \p \v 13 Tapu a sabadei un kmopo ini a foto go na libakanti, bika un ben ferwakti tak' un bo feni wan presi pe sma ben e kon makandra fu begi. Di un doro, un saka sidon dan un bigin taki nanga den umasma di ben kon makandra drape. \v 14 Wan fu den uma di ben arki unu, ben nen Lidia. A ben de fu a foto Tiatira èn a ben e seri purper krosi. A no ben de wan Dyusma, ma a ben e anbegi Gado. Dan Masra opo en ati fu a bribi san Paulus ben e taki. \v 15 Baka di Lidia nanga ala sma fu en oso teki dopu, a aksi unu fu kon tan na en oso. A taki: “Efu un e si mi leki wan sma di e bribi trutru ini Masra, dan un kon tan ini mi oso.” A aksi unu a sani dati te leki un go. \s1 Paulus nanga Silas na ini straf'oso \p \v 16 Wan tra dei di wi ben e go baka na a presi pe den sma ben e begi, un miti nanga wan uma. A ben de wan srafu èn a ben abi wan yeye na en tapu di ben e meki tak' a si sani na fesi. Tapu sowan fasi a ben e wroko furu moni gi den basi fu en. \v 17 A frow disi ben e waka na wi nanga Paulus baka e bari taki: “Den man disi na knekti fu a Moro Hei Gado. Den e ferteri unu san un mus du fu Gado ferlusu unu.” \v 18 A du a sani disi wan heri pisten te leki a kon ferferi Paulus. So a drai taigi a yeye taki: “Ini a nen fu Yesus Kristus, mi e komanderi yu fu kmopo na en tapu!” A srefi momenti dati a yeye gwe libi a frow. \p \v 19 Di den basi fu a uma si tak' den no man meki moni moro nanga en, den grabu Paulus nanga Silas, dan den srepi den go na wowoyo pe den bigiman fu a foto ben e sidon. \v 20 Den tyari den go na fesi den edeman disi dan den taki: “Den man disi na Dyu, èn den e tyari dyugudyugu ini a foto fu unu. \v 21 Wi leki Romeinisma no man agri nanga den sani san den e leri, èn wi no mag libi a fasi dati.” \v 22 A bigi grupu sma drape bigin fu krutu Paulus nanga Silas tu. Ne den edeman priti a krosi puru na Paulus nanga Silas skin, dan den meki den fon den. \v 23 Baka di den gi den wan bun fonfon, den srepi den go poti na straf'oso. Dan den taigi a man di ben e hori wakti na a straf'oso fu hori ai bun na den tapu. \v 24 Di den taigi en dati, a man tyari Paulus nanga Silas go sroto te na bakasei fu a straf'oso, dan a keti den futu bun. \fig Paulus nanga Silas na ini straf'oso|src="LB00337B.TIF" size="col" copy="Louise Bass ©The British & Foreign Bible Society, 1994." ref="Bosk 16.24" \fig* \p \v 25 Ma kon miti mindrineti, Paulus nanga Silas ben e begi èn den ben e singi fu gi Gado grani. Den tra straf'man ben e arki den. \v 26 Dan wantron so a gron bigin seki so tranga tak' a straf'oso seki tapu en fundamenti. A srefi momenti dati ala den doro opo èn den bui fu ala den straf'man lusu. \v 27 Di a man di e hori wakti na a straf'oso skreki wiki, a si tak' ala den doro fu a straf'oso opo. Ne a hari en owru fu kiri ensrefi, bika a ben prakseri tak' den straf'man lowe. \v 28 Ma Paulus bari nanga tranga sten taki: “No du yusrefi noti! Wi alamala dyaso.” \p \v 29 A man aksi wan sma fu tyari faya kon, dan a lon go ini a kamra fu Paulus nanga Silas. Nanga beifi skin a fadon tapu en kindi na den fesi. \v 30 Dan a tyari den go na dorosei èn a aksi den taki: “Masra, san mi mus du fu Gado ferlusu mi?” \p \v 31 Ne den taigi en taki: “Teki bribi ini Masra Yesus, dan Gado sa ferlusu yu nanga den sma fu yu oso.” \v 32 Dan den ferteri a man nanga ala den sma fu en oso a wortu fu Masra. \v 33 A srefi yuru dati fu a neti, a man tyari den go dresi den soro fu a fonfon. Dan en nanga ala den sma fu en oso teki dopu wantron. \v 34 Baka dati a tyari den go inisei dan a poti nyanyan gi den. A ben breiti srefsrefi tak' en nanga den sma fu en ben e bribi ini Gado now. \p \v 35 Di dei opo, den edeman seni skowtu nanga a boskopu tak' Paulus nanga Silas kan lusu. \v 36 So a man di e hori wakti na a straf'oso taigi Paulus taki: “Den edeman seni a boskopu fu lusu unu. So un kan gwe. Un tan bun.” \p \v 37 Ma Paulus piki taki: “Wi na Romeinisma. Ma toku den fon unu fesi ala sma sondro fu tyari un go fesi krutu fosi, èn den tyari un go sroto. Dan now den wani lusu unu safri, sondro fu wan sma si. Dati no kan! Meki den srefi kon lusu unu.” \p \v 38 Den skowtu drai go taigi den edeman san Paulus taki. Di den yere tak' Paulus nanga Silas na Romeinisma, den kon frede. \v 39 So den edeman go begi Paulus nanga Silas pardon. Dan den tyari den go na dorosei fu a straf'oso, èn den aksi den tangitangi fu kmopo ini a foto. \p \v 40 Di Paulus nanga Silas kmopo fu a straf'oso, den go na a oso fu Lidia, pe den miti nanga den tra bribisma. Den gi den dek'ati, dan den gwe. \c 17 \s1 Paulus ini a foto Tesalonika \p \v 1 Paulus nanga Silas psa ini den foto Amfipolis nanga Apolonia, dan den doro na a foto Tesalonika pe wan Dyukerki ben de. \v 2 Dan soleki fa Paulus ben gwenti, a go ini a kerki èn dri sabadei baka makandra a gi den leri kmopo fu a Santa Buku. \v 3 A sori den krin tak' a Mesias ben mus nyan pina èn tak' a ben mus opo baka na dede. A taigi den taki: “A Yesus di mi e taki, na En na a Mesias.” \v 4 Wantu Dyusma bribi san Paulus nanga Silas taigi den, dan den bigin waka nanga den. Bun furu Grikisma di ben e anbegi Gado, teki bribi tu, nanga furu fu den prenspari umasma. \p \v 5 Ma tra Dyusma kon dyarusu tapu Paulus. Den go teki wantu sakasaka sma fu strati, dan den tyari wan lo sma kon na wan èn den meki dyugudyugu kon ini a foto. Den lon go na a oso fu Yason nanga a prakseri fu tyari Paulus nanga Silas kon na doro gi den sma. \v 6 Ma di den no feni den, den srepi Yason nanga wantu tra bribisma go fesi den edeman fu a foto, dan den bari taki: “Den man di e tyari dyugudyugu na heri grontapu, kon dyaso tu, \v 7 èn Yason meki den tan na en oso. Den alamala e broko den wèt fu a grankownu fu den Romeinisma, bika den e taki tak' wan tra kownu de, di den e kari Yesus.” \v 8 Di den sma nanga den edeman fu a foto yere a sani disi, den bruya srefsrefi. \v 9 Dan den meki Yason nanga den tra bribisma pai moni fu den no koti strafu, dan den meki den go. \s1 Paulus ini a foto Berea \p \v 10 Fa neti tapu, den bribisma seni Paulus nanga Silas go na Berea. Di den doro drape den go na a Dyukerki. \v 11 Den Dyusma fu Berea no tapu den yesi leki fa den sma fu Tesalonika ben du. Ma nanga wan opo ati den ben arki a boskopu san Paulus tyari, èn ala dei den ben e ondrosuku a Santa Buku fu si efu den sani de so trutru. \v 12 Furu fu den Dyusma teki bribi, sosrefi furu prenspari Griki umasma nanga furu Griki mansma tu. \p \v 13 Ma di den Dyusma fu Tesalonika yere tak' Paulus e tyari a wortu fu Gado ini Berea tu, den go sutu faya gi den sma drape tu fu meki dyugudyugu. \v 14 Dan wantron den bribisma meki Paulus go na sekanti, ma Silas nanga Timoteus tan drape. \v 15 Den sma di ben tyari Paulus gwe, go nanga en te na a foto Atena. Dan den drai go baka nanga a boskopu gi Silas nanga Timoteus tak' den mus kon na Paulus so esi leki den kan. \s1 Paulus ini a foto Atena \p \v 16 Di Paulus ben e wakti tapu Silas nanga Timoteus ini Atena, a no ben switi gi en di a si fa a foto lai nanga popki di den sma ben e anbegi leki gado. \v 17 Dat' meki a go na a Dyukerki fu taki nanga den Dyusma nanga den tra sma di ben e anbegi Gado. Ala dei a ben e go na wowoyo tu fu taki nanga den sma di a ben miti drape. \v 18 Dan wantu Epikurian nanga Stoika koniman hari taki nanga Paulus. Sonwan fu den taki: “San a man disi prakseri tak' a e kon leri unu?” \p Trawan fu den taki: “A gersi tak' a e gi leri fu gado di unu no sabi ete.” Bika a ben ferteri den a Bun Nyunsu fu Yesus èn tak' dedesma o kon na libi baka.\f + \fr 17:18 \ft Ini Grikitongo a skrifi taki: “Bika a ben ferteri den a Bun Nyunsu fu Yesus nanga anastasis.” Den sma ben prakseri tak' Paulus ben taki fu tu gado: Yesus nanga Anastasis. “Anastasis” wani taki: “opo baka na dede” ini Grikitongo.\f* \p \v 19 Den tyari Paulus go na a Areopagus, dan den taigi en taki: “Un wani sabi moro fu a nyun leri di yu e tyari kon. \v 20 Bika yu e ferteri wi sani di wi no sabi, èn wi wani sabi san den wani taki.” \v 21 Now a ben de so tak' ala den sma fu Atena nanga den doroseisma di ben libi drape, no ben abi no wan tra sani fu du, leki fu taki fu nyun sani di den kisi fu yere. \p \v 22 Dan Paulus opo tnapu fesi den man fu a Areopagus èn a taki: “Borgu fu Atena, ala sani e sori mi tak' un abi bigi lespeki gi furu gado. \v 23 Bika di mi waka lontu ini a foto e luku den sani san un e anbegi, mi ai fadon tu tapu wan altari pe a skrifi taki: Gi wan Gado di wi no sabi. A Gado di un e anbegi sondro fu un sabi En, na fu a Gado dati mi e ferteri unu. \v 24 A Gado di meki grontapu nanga ala sani di de na en tapu, na En na Masra fu heimel nanga grontapu. A no e libi ini tempel di libisma meki. \x * \xo 17:24 \xt 1Kon 8:27; Jes 42:5; Bosk 7:48\x* \v 25 A no e mankeri noti tu, dat' meki A no abi sma fanowdu fu sorgu gi En. Bika na En srefi meki tak' ala sani e libi. A e gi den bro nanga ala sani san den abi fanowdu. \v 26 Fu wan sma nomo A meki ala den folku fu libi na heri grontapu. A ben seti na fesi tu olanga den bo libi, nanga pe den bo libi. \v 27 Gado du ala den sani disi fu libisma sa suku En èn fir'firi den pasi fu feni En. Bika A no de fara fu wi alamala. \v 28 Na En meki tak' wi e libi èn beweigi, èn tak' wi de na grontapu. Leki fa sonwan fu un eigi powema-man taki: ‘Wi na pikin fu En.’ \p \v 29 Fu di wi na En pikin, dan wi no mus prakseri tak' Gado na wan popki fu gowtu, solfru, noso ston di libisma prakseri èn meki nanga en eigi koni. \v 30 Gado no e luku na den dei di wi no ben sabi En. Ma now A e taigi ala sma na heri grontapu tak' den mus fu drai den libi. \v 31 Bika Gado poti wan dei pe A o meki wan man krutu ala libisma fu grontapu tapu wan leti fasi. Fu sori tak' na En srefi poti a man disi, A meki a kon na libi baka di a dede.” \p \v 32 Sonwan fu den sma bigin meki spotu di Paulus taki fu wan sma di opo baka na dede. Ma trawan taigi en taki: “Un sa taki wan tra leisi fu a tori disi.” \v 33 Dan Paulus gwe libi den. \v 34 Ma wantu fu den sma bribi en èn den bigin waka na en baka. Yu ben abi wan man fu a Areopagus di ben nen Dionisius, wan uma di ben nen Damaris, nanga wantu tra sma moro. \c 18 \s1 Paulus ini a foto Korinte \p \v 1 Dan Paulus kmopo fu Atena go na Korinte. \v 2 Drape a miti nanga wan Dyusma di ben nen Akwila. Akwila ben gebore ini a distrikti Pontus, èn a no langa di en nanga en wefi Prisila ben kmopo fu Italiakondre kon, fu di a grankownu Klaudius ben yagi ala Dyusma puru fu Roma. Dan Paulus go luku den. \v 3 Den sma disi ben e meki tenti, èn fu di Paulus ben e du a srefi wroko, meki a tan na den dan a wroko nanga den. \v 4 Ibri sabadei Paulus ben e go ini a Dyukerki pe a ben pruberi fu meki den Dyusma nanga den Grikisma kon ferstan tak' a abi leti. \p \v 5 Di Silas nanga Timoteus kmopo kon fu Masedonia, Paulus teki ala en ten fu preiki, èn a sori den Dyusma krin tak' Yesus na a Kristus. \v 6 Ma di den no ben wani arki en moro èn den bigin taki takru fu en, Paulus seki a santi puru fu en krosi leki wan marki tak' a kba nanga den. Dan a taigi den taki: “Na un eigi fowtu efu un go lasi, a no mi frantwortu moro. Bigin fu now mi o go na den sma di no de Dyu.” \v 7 Dan Paulus kmopo fu drape go na a oso fu Titius Yustus, di ben de let' na sei a Dyukerki. A man dati no ben de wan Dyu, ma a ben e anbegi Gado. \v 8 Krispus, di ben de a edeman fu a Dyukerki, nanga ala den sma fu en oso, teki bribi ini Masra Yesus. Furu tra sma fu Korinte kon na bribi tu di den yere a boskopu fu Paulus, dan den teki dopu. \p \v 9 Dan wan neti Gado sori Paulus wan sani. A si fa Masra e taigi en taki: “Yu no abi fu frede! Tan taki nanga den sma, yu no mus tan tiri. \v 10 Mi de nanga yu èn no wan sma o man du yu ogri, bika Mi abi furu sma ini a foto disi.” \v 11 So Paulus tan libi wan yari nanga siksi mun drape èn a leri den sma a wortu fu Gado. \p \v 12 Ma di Galio ben de granman fu a distrikti Akaya, den Dyusma opo leki wan man dan den grabu Paulus tyari en go na krutu. \v 13 Den taigi Galio taki: “A man disi e pruberi fu meki den sma dini Gado tapu wan tra fasi leki fa a wèt e taki.” \p \v 14 Dan leki fa Paulus ben wani opo en mofo fu taki, Galio taigi den Dyusma taki: “Un Dyusma, yere. Efu a man disi ben du wan hebi ogri noso wan tra sani di no bun, dan mi bo teki ten fu arki san un abi fu taki. \v 15 Ma fu di un no e agri abra wortu, nen, nanga san a wèt fu unu e taki, dan un srefi mus luku san un e du. Mi no wani koti krutu fu den sani disi.” \v 16 Dan a yagi den puru na fesi en krutusturu. \v 17 Ne den alamala grabu Sostenes, a edeman fu a Dyukerki, èn den fon en let' fesi a krutusturu. Ma Galio no hati en ede nanga den srefsrefi. \s1 Paulus go baka na Antiokia ini Siriakondre \p \v 18 Paulus tan wan heri pisten ini Korinte ete, dan a gwe libi den bribisma. Makandra nanga Prisila nanga Akwila, a go na a foto Kenkrea. Drape a meki den krebi en ede leki wan marki tak' a ben pramisi Gado wan sani. Dan den teki wan sipi fu go na Siriakondre. \x * \xo 18:18 \xt Num 6:13,18\x* \v 19 A sipi go fosi na a foto Efese. Drape Paulus prati pasi nanga Prisila nanga Akwila, dan a go na a Dyukerki fu taki nanga den Dyusma. \v 20 Den sma aksi en fu tan moro langa, ma a no ben wani. \v 21 Ma di a e gwe, a taigi den taki: “Efu Gado wani, mi sa drai kon baka na unu.” Dan a kmopo na Efese nanga sipi. \p \v 22 Di a doro na Sesarea, Paulus go na syoro èn a taki a gemeente odi.\f + \fr 18:22 \ft Un kan puru a pisi disi so tu: “Di a doro na Sesarea, a go na Yerusalem go taki a gemeente odi.”\f* Dan a go na Antiokia ini Siriakondre. \v 23 A tan wan pisten drape, dan a gwe baka. A waka lontu ini den distrikti Galasia nanga Frigia èn a meki den bribisma kon tranga ini a bribi. \s1 Apolos ini a foto Efese \p \v 24 Dan wan Dyu fu a foto Aleksandria di ben nen Apolos kon doro ini Efese. A ben de wan koni man èn a ben sabi a Santa Buku tapu en tin finga. \v 25 A ben kisi leri abra a Nyun Pasi, èn tapu wan krakti fasi a ben e leri sma fin'fini abra Yesus. Ma a ben sabi soso fu a dopu fu Yohanes. \v 26 Sondro frede Apolos bigin taki na ini den Dyukerki. Ma di Prisila nanga Akwila kon yere san a e taki, den teki en tyari go na den oso, dan den leri en den sani fu Gado moro fini. \p \v 27 Di Apolos ben wani go na Akaya, den bribisma fu Efese gi en dek'ati fu go. Den skrifi wan brifi gi den bribisma drape tak' den mus teki en nanga opo anu. Di a doro drape, a ben de wan bigi yepi gi den sma di ben tron bribisma fu di Gado ben sori den En bun-ati. \v 28 Bika tapu wan krakti fasi a ben sori den Dyusma na ala sma fesi tak' den no abi leti. A ben sori den kmopo fu a Santa Buku tak' Yesus na a Mesias. \c 19 \s1 Paulus ini a foto Efese \p \v 1 A srefi ten di Apolos ben de ini Korinte, Paulus psa ini den distrikti te a kon doro na Efese. Drape a miti wantu bribisma. \v 2 A aksi den taki: “Unu kisi a Santa Yeye di un teki bribi?” \p Den piki en taki: “No, un no ben sabi srefi tak' wan Santa Yeye de.” \p \v 3 Dan Paulus aksi den taki: “Sortu dopu un kisi dan?” \p Den piki en taki: “Wi kisi a dopu fu Yohanes.” \p \v 4 Ne Paulus taigi den taki: “Yohanes ben dopu sma te den ben drai den libi, èn a taigi den tak' den mus teki bribi ini a Man di bo kon na en baka. A Man dati na Yesus.” \x * \xo 19:4 \xt Mat 3:11; Mrk 1:4,7-8; Luk 3:3,16; Yoh 1:26-27\x* \p \v 5 Di den yere a sani dati, den teki dopu ini a nen fu Masra Yesus. \v 6 Baka dati Paulus poti en anu na den tapu dan a Santa Yeye kon na den tapu. Den bigin taki ini tra tongo èn den taki san Gado gi den fu taki. \v 7 Den sma dati ben de nanga den twarfu so. \p \v 8 Dri mun langa Paulus tan go na a Dyukerki drape. Sondro frede a ben e taki nanga den sma fu a fasi fa Gado wani tiri libisma, èn a ben e pruberi fu meki den ferstan tak' a abi leti. \v 9 Ma wantu fu den sma no ben wani bribi san Paulus taki. Den no ben wani arki srefsrefi. Na ala sma fesi den ben e taki takru fu a Nyun Pasi. Dat' meki Paulus libi den sma dati, dan a teki den bribisma tyari go ini wan skoro fu wan man di ben nen Tiranus. Drape a ben taki ala dei nanga den. \v 10 Tu yari langa Paulus du a sani dati. Na so ala sma ini a distrikti Asia, Dyusma nanga sma di no de Dyu, kon yere a wortu fu Masra. \s1 Den manpikin fu Skefas \p \v 11 Gado ben meki Paulus du bun bigi sani. \v 12 Dat' meki sma ben tyari anyisa nanga tra krosi fu en skin go gi den sikisma. Te den ben du dati, den sikisma ben kon betre èn takruyeye ben gwe libi den. \p \v 13 Wantu fu den Dyusma di ben waka fu a wan presi go na a trawan e yagi takruyeye puru tapu sma, ben pruberi tu fu yagi takruyeye puru ini a nen fu Masra Yesus. Den ben e taki: “Mi e komanderi yu fu gwe ini a nen fu Yesus, di Paulus e preiki.” \v 14 Den man di ben du dati ben de den seibi manpikin fu Skefas, wan fu den prenspari domri fu den Dyu. \p \v 15 Ma a takruyeye piki den taki: “Yesus mi sabi, èn mi sabi suma na Paulus, ma suma na unu?” \v 16 Dan a man di ben abi a takruyeye na en tapu, dyompo go na den tapu dan a fon den alamala. A man ben tranga moro den, tak' nanga mankeri èn nanga sososkin den ben abi fu lon kmopo fu a oso. \p \v 17 Ala sma fu Efese, den Dyusma nanga den sma di no de Dyu, kon yere a tori disi. Den alamala kon frede èn den gi a nen fu Masra Yesus bigi grani. \v 18 Furu fu den sma di kon na bribi, ben kon taki na ala sma fesi sortu sondu den ben du. \v 19 Furu fu den sma di ben du bonuwroko tyari den buku fu den kon na wan, dan den bron den let' fesi ala sma. Den sma teri gi omeni moni den bo man seri den buku disi èn den teri feifitenti dusun solfrumoni. \p \v 20 So a wortu fu Masra ben panya moro nanga moro èn a ben sori tak' a abi krakti. \s1 A bigi dyugudyugu ini Efese \p \v 21 Baka den sani disi, Paulus teki a besroiti fu psa ini den distrikti Masedonia nanga Akaya te a bo go na Yerusalem. A taki: “Baka te mi go drape, mi mus go na Roma tu.” \v 22 Dan a seni Timoteus nanga Erastus, tu fu den man di ben wroko nanga en, fu bigin go na Masedonia. Ma en srefi tan wan pisten ete ini Asia. \p \v 23 A srefi ten dati wan bigi dyugudyugu broko ini Efese abra a Nyun Pasi. \v 24 A bigin nanga wan solfrusmeti di ben nen Demetrius. A man disi ben e meki pikin solfru tempel fu a gado Artemis. Na so a ben e meki den smeti wroko furu moni nanga a sani disi. \fig A gado Artemis fu den sma fu Efese|src="HK00286B.TIF" size="col" copy="Horace Knowles ©The British & Foreign Bible Society, 1954, 1967, 1972, 1995." ref="Bosk 19.24" \fig* \v 25 Dan Demetrius kari ala den smeti nanga den sma di ben abi fu du nanga a wroko disi, kon na wan. A taigi den taki: “Brada, un alamala sabi tak' wi e meki moi moni nanga a wroko di wi e du. \v 26 Ma un srefi e si èn un yere fa a man Paulus drai bun furu sma prakseri. A no dya ini Efese wawan, ma pikinso moro dan na ini heri Asia tu. Bika a e meki den bribi tak' gado di meki nanga anu, a no trutru gado. \v 27 A sani disi o meki tak' a wroko san wi e du kisi pori nen, èn den sma no o teri Artemis moro, di ala sma fu Asia nanga heri grontapu e anbegi. A tempel fu a bigi gado Artemis no o abi no wan warti moro.” \p \v 28 Di den man yere san Demetrius taki, den ati teki faya dan den bigin bari taki: “Artemis fu Efese bigi!” \v 29 A heri foto kon bruya èn den lon leki wan man go na a stadion. Den ben grabu Gayus nanga Aristarkus srepi go nanga den. Den tu man dati ben waka nanga Paulus èn den ben de fu Masedonia. \v 30 Paulus ben wani go fu taki nanga den sma, ma den bribisma tapu en fu a no go. \v 31 Wantu heihei lantiman fu a distrikti Asia di ben de mati fu Paulus, seni warskow en tu tak' a no mus prefuru fu go drape. \p \v 32 A heri konmakandra ben bruya srefsrefi, bika a wan ben e bari disi èn a trawan ben e bari dati. Moro furu fu den sma no ben sabi fu sanede den ben kon makandra. \v 33 Dan wantu fu den sma bari taigi Aleksander san na a problema. Den Dyusma ben pusu a man disi go na fesi fu taki gi den. Dan Aleksander sori den sma nanga en anu tak' den mus tan tiri, fu a taki san psa. \v 34 Ma di den si tak' en na wan Dyusma, den bari tu yuru langa taki: “Artemis fu Efese bigi!” \p \v 35 Te fu kba a fesiman fu a foto meki den sma tan tiri. A taigi den sma taki: “Sma fu Efese, ala sma na grontapu sabi tak' na den sma fu Efese abi a frantwortu fu sorgu gi a tempel fu a bigi gado Artemis nanga a santa ston fu en di fadon kmopo na heimel. \v 36 No wan sma kan strei tak' a no tru. Dat' meki un mus hori unsrefi èn un no mus du noti sondro fu prakseri bun san un o du. \v 37 Bika un tyari den man kon dya sondro tak' den fufuru sani puru fu a tempel èn sondro tak' den taki takru fu a gado fu unu. \v 38 We, efu Demetrius nanga den tra smeti no man feni en nanga wan sma, meki den tyari en go na krutu. Bika krutu e hori èn granman de di e koti krutu. \v 39 Efu un wani wan sani ete, dan un sa taki fu a sani dati te wi kon makandra soleki fa a wèt e taki. \v 40 Den kan kragi wi fu a dyugudyugu di psa tide. Wi no o man gi frantwortu fu sanede un ben meki opruru, bika noti no de san un kan tyari kon na fesi fu sanede un du en.” \p \v 41 Nanga den wortu dati a man seni den sma go na oso. \c 20 \s1 Paulus ini Masedonia nanga Grikikondre \p \v 1 Di a dyugudyugu ben kba, Paulus seni kari den bribisma dan a taki nanga den fu gi den dek'ati. Baka dati a taki den adyosi, dan a hari go na Masedonia. \v 2 A psa ini a heri kontren drape èn a taki furu nanga den bribisma fu gi den dek'ati. Baka dati a doro na Grikikondre. \v 3 Drape a tan dri mun. Di a meki ensrefi klari fu go nanga sipi na Siriakondre, a kisi fu yere tak' den Dyusma ben e suku wan fasi fu kiri en. So a teki a besroiti fu psa ini Masedonia te a e drai go baka. \v 4 Wantu bribisma go nanga Paulus. Den man dati ben de Sopater a manpikin fu Pirus, di kmopo fu a foto Berea, Aristarkus nanga Sekundus fu a foto Tesalonika, nanga Gayus fu a foto Derba. Moro fara yu ben abi Timoteus, nanga tu man fu a distrikti Asia di ben nen Tikikus nanga Trofimus. \v 5 Den man disi go na un fesi dan den wakti unu na Troas. \v 6 Ma wi srefi wakti te leki a Paskafesa kba, dan fosi wi teki wan sipi kmopo fu Filipi go na Troas. Baka feifi dei wi doro na den tra brada, dan wi tan seibi dei drape. \s1 Paulus e fisiti a foto Troas fu a laste leisi \p \v 7 Tapu a fosi dei fu a wiki, wi ben kon makandra fu broko brede. Dan Paulus bigin taki nanga den bribisma, èn fu di a bo gwe a tra dei, a taki nanga den te mindrineti. \v 8 Wi ben de makandra ini wan bigi kamra na tap'sei fu wan oso. Furu oli lampu ben leti ini a kamra. \v 9 Wan yonkuman di ben nen Etikus ben sidon tapu wan fensre-bangi. Dan fu di Paulus ben taki langa, a go ini wan dipi sribi dan a fadon go te na gron. Di den opo en puru na gron, a ben dede. A boi no tan na libi fu di yu ben mus kren dri trapu fu kon pe wi ben de. \v 10 Ma Paulus go na gron, a didon tapu a dedeskin èn a brasa en. Dan a taki: “Un no abi fu frede, bika a e libi.” \v 11 Di a go baka na tap'sei, a broko brede dan a nyan nanga den. A taki nanga den te leki dei broko, dan a gwe. \v 12 Den sma tyari a boi libilibi gwe èn a sani dati gi den furu dek'ati. \s1 Paulus kmopo fu Troas go na Mileta \p \v 13 Fu di Paulus ben wani en so, meki wi go moro fara nanga sipi na a foto Asus pe en bo kon ini a sipi. A ben wani waka nanga futu kon drape. \v 14 Di a doro na Asus, a kon ini a sipi èn so un go na a foto Mitilena. \v 15 Fu drape wi hari go moro fara, èn a tamara fu en wi doro fesi Kios. A tra dei wi hari go na Samos, èn a dei na en baka wi doro na Mileta. \v 16 Wi ben psa Efese fu di Paulus no ben wani lasi ten ini a distrikti Asia, bika a ben e feti fu doro na Yerusalem. A ben e suku fu doro drape tapu a Pinksterfesa efu a ben man. \s1 Paulus nanga den fesiman fu a gemeente na Efese \p \v 17 Di Paulus ben de na Mileta, a seni kari den fesiman fu a gemeente fu Efese kon. \v 18 Di den man kon, Paulus taigi den taki: “Un sabi fa mi ben libi na un mindri sensi a dei di mi poti futu ini Asia. \v 19 Mi wroko gi Masra nanga ala sakafasi. Mi krei furu èn mi nyan furu pina fu di den Dyusma ben wani kiri mi. \v 20 Ala san ben de fanowdu fu un sabi, mi leri èn ferteri unu. Mi du dati na ini un oso èn na ala sma fesi. Mi no hori noti na baka gi unu. \v 21 Mi leri Dyusma nanga sma di no de Dyu tak' den mus fu drai den libi kon na Gado èn teki bribi ini wi Masra Yesus. \p \v 22 Luku, now a Santa Yeye e meki mi go na Yerusalem èn mi no sabi san o miti mi drape. \v 23 San mi sabi nomo na tak' a Santa Yeye e taigi mi wan krin fasi na ibri foto tak' sma o poti mi na ini straf'oso, èn den o pina mi. \v 24 Ma mi eigi libi no prenspari, a no e teri gi mi. San prenspari gi mi, na tak' mi kan kba a wroko di Masra Yesus gi mi fu du. A wroko dati na fu ferteri libisma a Bun Nyunsu fu a bun-ati fu Gado. \x * \xo 20:24 \xt 2Tim 4:7\x* \p \v 25 Now mi sabi tak' no wan fu unu di mi kon ferteri fu a fasi fa Gado wani tiri libisma, o si mi moro. \v 26 Fu dat'ede mi e taigi un tide tak' a no mi frantwortu moro efu un go lasi. \v 27 Bika mi no hori noti na baka, ma mi ferteri unu ala sani san Gado ben wani fu un sabi. \p \v 28 Sorgu tak' un e luku bun fa un e tyari unsrefi nanga ala den bribisma. A Santa Yeye poti unu leki sma di e tiri a gemeente, èn A gi unu a frantwortu fu sorgu gi a gemeente fu Gado di A bai nanga a brudu fu En Manpikin.\f + \fr 20:28 \ft Wantu manuscript skrifi taki: “di A bai nanga En eigi brudu.”\f* \v 29 Bika mi sabi tak' te mi gwe, sma o kon na unu di gersi krasi tigri èn den o pruberi fu pori a gemeente. \v 30 Sma o opo na un mindri di o taki sani di no tru, fu hari den bribisma kon na den baka. \v 31 Un mus tan na ai, èn un no mus fergiti tak' na dri yari langa mi sori ibriwan fu unu fa fu tyari ensrefi. Mi du dati dei nanga neti èn nanga furu watra ai. \p \v 32 Now mi e libi unu ini a anu fu Gado nanga a wortu di e sori unu a bun-ati fu En. Bika A kan meki un gro ini a bribi èn kisi den blesi di A pramisi den sma fu En. \v 33 Mi no ben abi bigi-ai tapu tra sma solfru, gowtu noso krosi. \v 34 Un srefi sabi fa mi wroko fu sorgu misrefi nanga den sma di ben de nanga mi. \v 35 Tapu a fasi disi mi sori unu tak' un mus wroko tranga, soleki fa mi ben du, fu man yepi pôtisma. Un memre tu den wortu di Masra Yesus ben taki: Wan moro bigi blesi de tapu a sma di e gi, dan tapu a sma di e kisi.” \p \v 36 Di Paulus kba taki, a kindi dan a begi nanga ala den sma. \v 37 Dan den alamala bari krei. Den brasa en èn den bosi en. \v 38 Noti no ben meki den sari so, leki di Paulus taigi den tak' noiti moro den no o si en. Dan den tyari en go na a sipi. \c 21 \s1 Paulus na a foto Tirus \p \v 1 Baka di wi prati nanga furu muiti fu den, wi koti a se abra go langalanga na Kos. A tra dei a sipi go na Rodos, dan fu drape wi go na Patara. \v 2 Drape wi feni wan sipi di bo go na Fenisia. Wi go ini a sipi èn so wi kon gwe. \v 3 Di a eilanti Siprus ben de fu si na wi kruktu-anu sei, wi psa en go moro fara na Siriakondre. Dan wi doro na a foto Tirus, pe den bo puru a lai ini a sipi. \v 4 Drape wi go suku den bribisma, dan wi tan seibi dei nanga den. Den taigi Paulus tak' a Santa Yeye ben taigi den fu a no go na Yerusalem. \v 5 Ma baka den seibi dei dati wi go moro fara. Ala den brada, makandra nanga den wefi nanga den pikin fu den, kon nanga wi te na dorosei fu a foto. Di wi doro na sekanti, wi kindi dan wi begi. \v 6 Baka dati wi taki makandra odi. Dan wi go ini a sipi èn den drai go baka na oso. \s1 Paulus na a foto Sesarea \p \v 7 Di wi kmopo na Tirus wi seiri go na Ptolemais. Drape wi go taki den bribisma odi, dan wi tan wan dei nanga den. \v 8 A tra dei fu en wi go moro fara na Sesarea. Drape wi go tan na a oso fu Filipus di e panya a Bun Nyunsu fu Gado. A ben de wan fu den seibi man di ben yepi ini a gemeente fu Yerusalem. \x * \xo 21:8 \xt Bosk 6:5; 8:5\x* \v 9 A ben abi fo umapikin di no ben abi masra ete. Den uma disi ben de profeiti. \p \v 10 Di wi ben de wan pisten drape, wan profeiti di ben nen Agabus kmopo fu Yudea kon. \x * \xo 21:10 \xt Bosk 11:28\x* \v 11 Di a kon na unu, a teki a banti nanga san Paulus ben lontu en bere, a tai en eigi anu nanga futu, dan a taki: “Yere san a Santa Yeye e taki: Na so den Dyusma fu Yerusalem o tai a man di abi a banti disi. Dan den o gi en abra na den sma di no de Dyu.” \p \v 12 Di wi yere a sani dati, wi nanga den bribisma drape begi Paulus tangitangi fu no go na Yerusalem. \v 13 Ma Paulus piki un taki: “Fu sanede un e krei so? Un e meki mi lasi ati. Mi no klari wawan fu den tai mi na Yerusalem, ma fu dede drape srefi gi a nen fu Masra Yesus.” \p \v 14 Di wi si tak' Paulus no e kenki en prakseri, wi tan tiri. Dan wi taki: “Meki a wani fu Masra psa.” \v 15 Baka dati un meki unsrefi klari dan un hari go na Yerusalem. \v 16 Wantu bribisma fu Sesarea kon nanga wi. Den tyari wi go na a oso fu Mnason pe wi bo tan. Mnason ben de fu Siprus, èn a ben de wan fu den fosi sma di teki bribi ini Masra Yesus. \s1 Paulus na Yerusalem \p \v 17 Di wi doro na Yerusalem, den bribisma teki wi nanga opo anu. \v 18 A tra dei wi nanga Paulus go luku Yakobus. Ala den fesiman fu a gemeente ben drape tu. \v 19 Baka di Paulus taki den odi, a ferteri den finifini fu a wroko di Gado meki a du mindri den sma di no de Dyu. \v 20 Di den yere dati, den gi Gado grani. Dan den taigi Paulus taki: “Brada, yu si omeni dusundusun Dyusma kon teki bribi na ini Masra Yesus, èn den alamala e du ala muiti fu du san a wèt fu Moses e taki. \v 21 Now sma taigi den tak' yu e leri ala den Dyusma di e libi na mindri den tra folku, tak' den no abi fu du moro san a wèt fu Moses e taki. Yu ben sa taigi den tak' den no abi fu besnei den pikin, èn tak' den no abi fu hori den gwenti fu den Dyu moro. \v 22 San musu psa now? Bika den o yere tak' yu doro dyaso. \v 23 Arki now san yu mus du. Wi abi fo man dyaso di pramisi Gado wan sani. \x * \xo 21:23 \xt Num 6:13-21\x* \v 24 Go nanga den man disi, dan yu teki prati nanga den te den o krin densrefi soleki fa a wèt e taki. Pai gi den san de fu pai, dan den kan krebi den ede. So ala sma sa si tak' den sani di den sma e ferteri fu yu no tru, bika yu srefi e libi soleki fa a wèt e taki. \v 25 Gi den bribisma di no de Dyu, wi ben seni wan brifi kba nanga den besroiti di wi teki, tak' den no mus nyan noti di offer na tra gado. Sosrefi den no mus nyan brudu, den no mus nyan meti di kiri sondro tak' a brudu lon kmopo, èn den no mus gi densrefi abra na takru lostu.” \x * \xo 21:25 \xt Bosk 15:29\x* \p \v 26 A tra dei Paulus go nanga den fo man, dan den krin densrefi soleki fa a wèt e taki. Dan a go ini a mamakerki go taigi a Dyudomri oten den bo kba fu krin densrefi, fu den ben kan tyari a offer san den ben mus tyari gi ibriwan fu den. \s1 Den grabu Paulus ini a mamakerki \p \v 27 Di den seibi dei fu krin densrefi ben de fu kba, wantu Dyusma fu a distrikti Asia si Paulus ini a mamakerki. Ne den sutu faya gi den sma, den grabu en, \v 28 dan den bari taki: “Kondreman, kon yepi wi! Disi na a man di e waka leri ala sma na ala sei tak' den sani fu den Dyusma no bun. A e leri den tu tak' den no abi fu teri a wèt fu Moses nanga a presi disi. Boiti dati a pori a Santa Presi fu di a tyari Grikisma go ini a mamakerki.” \v 29 Den man taki so fu di den ben si Trofimus, di ben kmopo fu Efese, e waka nanga Paulus ini a foto, èn den prakseri tak' Paulus ben tyari en go ini a mamakerki tu. \x * \xo 21:29 \xt Bosk 20:4\x* \p \v 30 A sani disi tyari wan bigi dyugudyugu kon ini a foto. Den sma lon kon fu ala sei. Den grabu Paulus èn den srepi en kmopo fu a mamakerki. Dan wantron den tapu den doro fu a mamakerki. \v 31 Di den sma ben e suku fu kiri Paulus, a komandanti fu den Romeini srudati kisi a boskopu tak' heri Yerusalem de ini bigi dyugudyugu. \v 32 Wantron a teki srudati nanga ofisiri lon go na den sma. Di den sma si a komandanti nanga den srudati, den tapu fu naki Paulus. \v 33 Dan a komandanti go na en, a meki den grabu en, dan a taigi den fu keti en nanga tu keti. Dan a aksi den sma taki: “Suma na a man disi èn san a du?” \p \v 34 Den sma ben meki sowan babari tak' a komandanti no ben man kisi fu yere san psa. Bika a wan ben bari disi, a trawan ben bari dati. So a taigi den srudati fu tyari Paulus go na a srudati-oso. \v 35 Di den doro na a trapu fu a oso, den sma meki sowan dyugudyugu tak' den srudati ben abi fu opo Paulus tyari go moro fara. \v 36 Bika a bigi grupu sma di ben e waka na den baka, ben e tan bari taki: “Kiri en, kiri en!” \s1 Paulus e taki nanga den sma \p \v 37 Di den srudati ben de fu tyari Paulus go na ini a srudati-oso, a aksi a komandanti taki: “Mi kan aksi yu wan sani?” \p A komandanti piki en taki: “So, yu sabi taki Grikitongo? \v 38 A no yu na a man fu Egipte di no langa di psa meki opruru ini a kondre èn di lowe go ini a dreisabana nanga fo dusun kiriman?” \p \v 39 Paulus piki a man taki: “Mi na wan Dyu. Mi na wan borgu fu Tarsus, wan prenspari foto na Silisia. Mi e aksi yu primisi fu taki nanga den sma.” \v 40 A komandanti gi en primisi, dan Paulus tan tnapu tap'sei fu a trapu èn a sori den sma nanga en anu tak' den mus tan tiri. Di den alamala tan tiri, Paulus bigin taki nanga den ini Dyutongo. A taki: \c 22 \m \v 1 “Papa nanga brada, un yere. Mi wani sori unu tak' mi no fowtu.” \v 2 Di den sma yere tak' Paulus bigin taki nanga den ini Dyutongo, den kon moro tiri. \p Dan Paulus taigi den taki: \v 3 “Mi na wan Dyusma di gebore na Tarsus ini Silisia. Ma mi kweki ini a foto disi èn mi kisi leri fu Gamaliyel, di leri mi fin'fini fa mi mus hori a wèt fu den afo fu wi. Mi ben du ala muiti fu du san Gado wani, leki fa un alamala e du tide. \x * \xo 22:3 \xt Bosk 5:34-39\x* \v 4 Mi ben de na den sma baka di e bribi ini a Nyun Pasi fu kiri den. Man nanga uma mi tai nanga keti èn mi poti den ini straf'oso. \x * \xo 22:4 \xt Bosk 8:3; 26:9-11\x* \v 5 A grandomri nanga a heri Grankrutu fu unu kan taki tak' na so a de. Bika na den srefi ben gi mi brifi gi den brada fu unu ini Damaskus. Drape mi ben wani grabu den sma èn bui den tyari kon na Yerusalem fu strafu den. \v 6 Ma di mi ben de na pasi krosbei fu Damaskus, wan sani miti mi. Brekten yuru wan krin faya di kmopo fu heimel, lontu mi. \v 7 Mi fadon na gron, dan mi yere wan sten aksi mi taki: ‘Saul, Saul, fu sanede yu de na Mi baka fu du Mi ogri?’ \p \v 8 Mi aksi taki: ‘Masra, suma na Yu?’ \p A sten piki mi taki: ‘Mi na Yesus fu Nasaret di yu e du ogri.’ \p \v 9 Den man di ben de nanga mi si a faya, ma den no yere a sten fu a Wan di ben e taki nanga mi. \v 10 Dan mi aksi taki: ‘Masra, san mi mus du?’ \p Masra taigi mi taki: ‘Opo go na Damaskus. Drape yu sa kisi fu yere ala sani san yu mus du.’ \p \v 11 Den man di ben de nanga mi, ben hori mi na mi anu tyari go na Damaskus, fu di a krin faya ben breni mi. \v 12 Drape wan man kon na mi di ben nen Ananias. A ben e hori ensrefi trutru na a Dyubribi, èn ala den Dyusma drape ben e taki bun fu en. \v 13 A tnapu na mi sei, dan a taki: ‘Brada Saul, Gado e meki yu si baka!’ A srefi momenti dati mi ben kan si a man. \v 14 A taigi mi moro fara taki: ‘A Gado fu den afo fu wi ben teki yu na fesi kba fu yu kon sabi a wani fu En, èn fu yu si a Wan di bun ini Gado ai, èn fu yu yere En sten. \v 15 Bika yu mus ferteri ala sma san yu si èn san yu yere fu En. \v 16 So no draidrai moro. Opo, teki dopu èn kari a nen fu Masra fu A gi yu pardon fu yu sondu.’ \p \v 17 Di mi ben de baka na Yerusalem èn mi ben de ini a mamakerki e begi, Gado sori mi wan sani. \v 18 Mi si fa Masra e taigi mi taki: ‘Du esi fu kmopo na Yerusalem, bika den sma dyaso no sa bribi san yu o ferteri den fu Mi.’ \p \v 19 Dan mi piki taki: ‘Masra, den sma sabi tak' na mi ben e grabu den sma di e bribi ini Yu. Mi ben e poti den na straf'oso èn mi ben e meki den kisi fonfon ini den Dyukerki. \v 20 Èn mi ben tnapu drape di den kiri Stefanus, a man di ben e ferteri tra sma fu Yu. Mi ben feni en heri bun èn mi ben hori wakti na den krosi fu den man di ben e kiri en.’ \x * \xo 22:20 \xt Bosk 7:58\x* \p \v 21 Ma Masra taigi mi taki: ‘Yu mus gwe, bika Mi o seni yu go na fara presi, na sma di no de Dyu.’ ” \s1 Paulus nanga a komandanti fu den Romeini srudati \p \v 22 Den sma arki Paulus te leki a taki a sani disi. Dan den bigin bari taki: “Kiri en! A no fiti fu sowan sma tan na libi!” \v 23 Den sma ben e bari, den ben e wai nanga den krosi èn den ben e fringi santi na loktu.\f + \fr 22:23 \ft Nanga disi den ben wani sori tak' den no ben lobi san a taki srefsrefi.\f* \v 24 Ne a komandanti komanderi den fu tyari Paulus go ini a srudati-oso. A taigi den tak' den mus wipi Paulus fu a taigi en fu sanede den sma ben e rigeri so nanga en. \p \v 25 Ma di den tai Paulus fu fon en, a taigi a ofisiri di ben tnapu drape taki: “San a wèt e taki? Yu kan wipi wan Romeinisma sondro tak' krutubakra leisi strafu gi en?” \p \v 26 Di a ofisiri yere san Paulus taki, a go taigi a komandanti taki: “Sabi san yu o du. A man disi na wan borgu fu Roma.” \p \v 27 A komandanti go na Paulus, dan a aksi en taki: “Yu na wan Romeinisma?” \p Paulus piki taki: “Iya.” \p \v 28 Dan a komandanti taki: “Mi pai furu moni fu tron wan Romeinisma.” \p Ma Paulus taigi en taki: “Ma mi gebore leki wan Romeinisma.” \p \v 29 Den srudati di ben mus fon en fu yere san a du, libi en wantron. A komandanti srefi kon frede di a kon sabi tak' a ben meki den tai wan Romeinisma. \s1 Paulus fesi a Grankrutu fu den Dyu \p \v 30 A tra dei fu en, a komandanti meki den lusu Paulus. Dan a seni kari den prenspari domri nanga den man fu a Grankrutu fu den Dyu kon, fu di a ben wani sabi finifini fu sanede den sma ben suku fu kiri en. Dan a tyari Paulus kon na dorosei, meki a tnapu fesi den man disi. \c 23 \p \v 1 Paulus hori en ai tapu den man fu a Grankrutu dan a taigi den taki: “Brada, mi abi wan krin konsensi fesi Gado fu a fasi fa mi tyari misrefi te nanga a dei fu tide.” \v 2 Ma a grandomri Ananias taigi den man di ben tnapu sei Paulus tak' den mus naki en tapu en mofo. \v 3 Dan Paulus taigi en taki: “Gado srefi sa naki yu, yu hoigriman! Yu teki a wèt fu krutu mi, ma yu srefi e broko a wèt fu meki sma naki mi.” \x * \xo 23:3 \xt Mat 23:27-28\x* \p \v 4 Den man di ben tnapu sei Paulus aksi en taki: “Na kosi yu e kosi a grandomri fu Gado?” \p \v 5 Paulus piki den taki: “Brada, mi no ben sabi tak' na a grandomri. Bika a skrifi taki: Yu no mus taki takru fu wan edeman fu a pipel.” \x * \xo 23:5 \xt Ex 22:28\x* \p \v 6 Ma fu di Paulus ben sabi tak' sonwan fu den man ben de Saduseiman èn tak' trawan ben de Fariseiman, a bari taigi den taki: “Brada, mi na wan Fariseiman èn mi p'pa ben de wan Fariseiman tu. Den wani krutu mi fu di mi e bribi tak' dedesma o kon na libi baka.” \x * \xo 23:6 \xt Bosk 26:5; Fil 3:5\x* \p \v 7 Di Paulus taki a sani dati, wan prati kon na mindri den Fariseiman nanga den Saduseiman èn den sma di ben drape prati na ini tu grupu. \v 8 Bika den Saduseiman e taki tak' dedesma no e kon na libi baka, èn den e taki tu tak' engel noso tra yeye no de. Ma den Fariseiman e taki tak' ala den sani disi de. \x * \xo 23:8 \xt Mat 22:23; Mrk 12:18; Luk 20:27\x* \v 9 Dan den sma bigin meki wan bigi babari. Sonwan fu den sabiman fu Gado wèt di ben de Fariseiman, opo tnapu. Den bigin bari san den feni fu a sani, den taki: “Wi no feni no wan ogri na a man disi! A kan tak' na wan yeye noso wan engel taki nanga en!” \v 10 A trobi mindri den tu grupu kon so hebi tak' a komandanti ben frede tak' den bo priti Paulus na tu. Dat' meki a komanderi den srudati fu go puru Paulus na den mindri, tyari go na a srudati-oso. \p \v 11 A neti dati Masra kon na Paulus èn A taigi en taki: “Hori dek'ati. Bika leki fa yu ferteri den sma dya na Yerusalem fu Mi, na so yu mus go ferteri den sma na Roma fu Mi tu.” \s1 Sma meki mofo fu kiri Paulus \p \v 12 A tra dei fu en den Dyu meki mofo fu kiri Paulus. Den meki wan sweri tak' den no bo nyan noso dringi te leki den kiri en. \v 13 Moro leki fotenti man ben meki a sweri dati. \v 14 Den go na den prenspari domri nanga den fesiman fu a folku dan den taigi den taki: “Wi meki wan sweri tak' wi no o nyan noti te leki wi kiri Paulus. \v 15 So, makandra nanga den man fu a Grankrutu, unu fu un sei mus seni aksi a komandanti now fu a tyari Paulus ete wan leisi kon na krutu. Un mus du leki un wani ondrosuku a tori fu en moro fini. Dan wi sa teki en na wi tapu fu kiri en fosi a doro dyaso.” \p \v 16 Ma a boi fu Paulus sisa yere san den Dyu ben seti fu du. Dan a go na ini a srudati-oso, go ferteri Paulus san a ben yere. \v 17 Ne Paulus seni kari wan fu den ofisiri, dan a taigi en taki: “Tyari a boi disi go na a komandanti. A abi wan sani fu taigi en.” \p \v 18 A ofisiri teki a boi tyari go na a komandanti, dan a taigi en taki: “A straf'man Paulus seni kari mi, dan a aksi mi fu tyari a boi disi kon na yu. A abi wan sani fu taigi yu.” \p \v 19 A komandanti hori a boi na en anu tyari go na wan sei. Dan a aksi en taki: “San yu abi fu taigi mi?” \p \v 20 A boi piki en taki: “Den Dyusma meki mofo tak' den o aksi yu fu tyari Paulus tamara kon fesi a Grankrutu fu den. Den o meki leki den wani aksi en wan sani moro fini. \v 21 Ma yu no mus du san den taki, bika moro leki fotenti fu den seti luru fu kiri Paulus. Den meki wan sweri tak' den no o nyan noso dringi te leki den kiri en. Nownowde den tnapu klar'klari e wakti fu yu seni en kon.” \p \v 22 A komandanti taigi a boi taki: “Yu no mus taigi no wan sma tak' yu gi mi wan pingi fu a sani disi.” Dan a seni en gwe. \s1 Den tyari Paulus go na Sesarea \p \v 23 Baka dati a kari tu ofisiri kon na en dan a taigi den taki: “Tide neti neigi yuru, tu hondro srudati mus tnapu klari fu go na Sesarea. Seibitenti srudati na tapu asi, nanga tu hondro srudati di e feti nanga lansri mus go nanga den. \v 24 Sorgu tak' Paulus abi asi tu, dan un tyari en go na granman Feliks sondro tak' wan sani psa nanga en.” \p \v 25 Dan a komandanti skrifi wan brifi gi granman Feliks. A skrifi: \mi \v 26 Lespeki granman Feliks, \mi Disi na wan brifi fu komandanti Klaudius Lisias. Mi e seni taki yu odi. \mi \v 27 Den Dyusma ben grabu a man disi èn den bo kiri en. Ma di mi yere tak' en na wan Romeinisma, mi nanga mi srudati kon ini a tori èn mi puru a man na den anu. \v 28 Fu di mi ben wani sabi fu sanede den ben kragi en, mi tyari en go na fesi a Grankrutu fu den. \v 29 Drape mi kon si tak' a man no du noti fu a mus dede noso go na strafu. Den ben krutu en soso fu a wèt fu den. \v 30 Di mi yere tak' den meki mofo fu kiri en, mi seni en kon wantron na yu. Dan mi taigi den sma di e krutu en fu kon taigi yu san den abi nanga en. \p \v 31 Den srudati du san a komandanti komanderi den fu du, èn den teki Paulus a neti dati go na a foto Antipatris. \v 32 A tra dei fu en den srudati di ben waka, drai go baka na a srudati-oso ini Yerusalem. Den srudati na tapu den asi tyari Paulus go moro fara. \v 33 Di den dati doro na Sesarea, den tyari Paulus nanga a brifi gi granman Feliks. \p \v 34 A granman leisi a brifi, dan a aksi fu sortu distrikti Paulus kmopo. Di a yere tak' a kmopo fu Silisia, \v 35 a taigi en taki: “Mi sa ondrosuku a tori fu yu te den sma di e kragi yu doro.” Dan a komanderi den fu tyari Paulus go sroto ini a kownu-oso fu Herodes. \c 24 \s1 Paulus na fesi Feliks \p \v 1 Baka feifi dei a grandomri Ananias nanga wantu fesiman fu a folku doro na granman Feliks fu kragi Paulus. Den ben tyari wan afkati kon nanga den di ben nen Tertulus. \v 2 Di den seni teki Paulus, Tertulus bigin kragi en taki: \p “Mi lespeki granman Feliks, wi sabi tak' na a fasi fa yu e tiri a kondre meki tak' wi e libi ini freide èn tak' sani e go moro bun nanga a pipel disi. \v 3 Disi wi e taki ala leisi na ala sei, èn wi e taki yu grantangi fu ala den sani disi. \v 4 Ma mi no wani teki furu ten fu yu. Dat' meki mi e begi yu fu sori wi yu bun-ati èn fu arki san wi o taki wan syatu fasi. \v 5 Bika wi si tak' a man disi de leki wan takru siki. A e tyari dyugudyugu na mindri den Dyusma na ala sei fu grontapu. A de wan fesiman fu a grupu di den e kari Nasaretsma. \v 6 A ben pruberi tu fu pori a mamakerki fu unu, ma un grabu en. Wi ben wani strafu en soleki fa a wèt fu den Dyu e taki, \v 7 ma komandanti Lisias kon ini a tori, èn nanga tranga a puru en na un anu. \v 8 Dan a taigi den sma di e kragi en fu kon na yu.\f + \fr 24:8 \ft Wantu manuscript no abi a laste pisi fu vers 6, vers 7, nanga a fosi pisi fu vers 8.\f* Te yu taki nanga en fu ala den sani disi, dan yu srefi o yere tak' ala den sani di wi taki fu en tru.” \v 9 Den tra Dyusma agri nanga ala san Tertulus ben taki. Den taki tak' a tru. \s1 Paulus e gi frantwortu fu san a ben du \p \v 10 Di granman Feliks sori Paulus tak' a abi a okasi fu taki, Paulus taigi en taki: “Mi sabi tak' someni yari kba yu e koti krutu gi a pipel disi. Dat' meki mi no e frede fu taki na yu fesi tak' mi no fowtu. \v 11 A no moro leki twarfu dei di psa mi go na Yerusalem fu go anbegi Gado. Efu yu aksi, yu srefi sa yere tak' na so a de. \v 12 Den no kan taki tak' den si pe mi hari taki nanga sma ini a mamakerki noso pe mi meki dyugudyugu ini den Dyukerki, noso wan tra presi ini a foto. \v 13 Den no man sori yu tu tak' den sani tru fu san den e kragi mi now. \p \v 14 Mi e bribi ala sani san de ini a wèt èn san den profeiti ben taki. Ma a de tru tak' mi e dini a Gado fu wi afo tapu wan fasi di den e kari a Nyun Pasi. Ma den e si en leki wan falsi leri. \v 15 Mi e ferwakti a srefi sani leki den, tak' Gado o meki ala dedesma kon na libi baka: den sma di bun ini Gado ai, nanga den sma di no bun ini En ai. \v 16 Dat' meki mi e du muiti fu abi wan krin konsensi fesi Gado nanga libisma. \p \v 17 Baka someni yari mi drai go baka na Yerusalem fu tyari moni gi mi pipel èn fu tyari offer gi Gado. \x * \xo 24:17 \xt Bosk 21:17-28\x* \v 18 Di mi ben e du den sani dati, den kon miti mi ini a mamakerki. Mi ben krin misrefi leki fa a wèt fu den Dyu e taki. A no de so tak' furu sma ben drape, noso tak' dyugudyugu ben de. \v 19 Ma wantu Dyusma fu Asia ben drape. Na den dati ben mus kon dya fu kon kragi mi na yu fesi efu den ben abi wan sani nanga mi. \v 20 Noso meki den man disi taki sortu fowtu den feni na mi di mi ben tnapu fesi a Grankrutu fu den. \v 21 Kande na fu a wan sani di mi bari, di mi ben tnapu na den fesi taki: ‘Un tyari mi kon na krutu tide fu di mi e bribi tak' dedesma o kon na libi baka.’ ” \x * \xo 24:21 \xt Bosk 23:6\x* \p \v 22 Dan granman Feliks, di ben sabi heri bun fu a Nyun Pasi, tapu a krutu. A taigi den taki: “Te komandanti Lisias kon, mi sa koti krutu ini a tori disi.” \v 23 Dan a taigi a ofisiri fu a hori Paulus na straf'oso, ma den no ben mus du nanga en leki fa den e du nanga den tra straf'man. Èn den no ben mus tapu den mati fu Paulus fu kon sorgu en. \s1 Paulus na fesi Feliks nanga Drusila \p \v 24 Wantu dei na baka Feliks kon drape nanga en wefi Drusila di ben de wan Dyu. Dan a seni kari Paulus meki a ferteri en fu a bribi na ini Kristus Yesus. \v 25 Ma di Paulus bigin taki fu san bun ini Gado ai, èn tak' un mus hori unsrefi, èn tak' Gado o krutu libisma, Feliks kon frede. Dat' meki a taigi Paulus taki: “A nofo fu tide. Te mi abi ten mi sa seni kari yu baka.” \v 26 Ma a srefi ten Feliks ben e howpu tak' Paulus bo gi en moni. Fu dat'ede a ben e seni kari en ala yuru fu taki nanga en. \p \v 27 Baka tu yari, Porsius Festus tron granman na Feliks presi. Ma fu di Feliks ben wani du den Dyusma wan bun, meki a libi Paulus ini a straf'oso na baka. \c 25 \s1 Granman Festus go na Yerusalem \p \v 1 Dri dei baka di granman Festus doro ini a distrikti, a kmopo fu Sesarea go na Yerusalem. \v 2 Di a doro drape den prenspari domri nanga den fesiman fu den Dyu, go kragi Paulus na en. \v 3 Dan den aksi Festus fu du den wan bun, fu meki Paulus kon na Yerusalem. Den ben aksi a sani disi fu di den ben meki mofo fu kiri Paulus na pasi. \v 4 Ma Festus piki den tak' Paulus bo tan ini a straf'oso na Sesarea, èn tak' baka wantu dei en srefi bo go drape. \v 5 A taigi den tu fu meki wantu edeman go nanga en fu kragi Paulus efu den feni tak' a du wan sani san no fiti. \s1 Paulus aksi fu go na a grankownu na Roma \p \v 6 Baka aiti kon miti tin dei, Festus libi den dan a drai go baka na Sesarea. A tra dei fu en a hori krutu èn a meki den tyari Paulus kon. \v 7 Di Paulus doro, den Dyu di ben kmopo fu Yerusalem lontu en èn den tyari wan lo hebi kragi kon na fesi. Ma den no ben kan sori tak' den sani tru. \v 8 Paulus fu en sei taki: “Mi no broko a wèt fu den Dyu, mi no pori a mamakerki, èn mi no broko no wan wèt fu a grankownu.” \p \v 9 Ma Festus ben wani du den Dyusma wan bun. So a aksi en taki: “Yu wani go baka na Yerusalem fu mi krutu a tori fu yu drape?” \p \v 10 Paulus piki en taki: “Mi tnapu fesi a krutusturu fu a grankownu èn dati na a presi pe den mus krutu mi. Mi no du den Dyusma noti. Yu srefi sabi dati heri bun. \v 11 Efu mi du wan sani di fiti tak' mi mus dede, dan mi de klari fu den kiri mi. Ma efu noti no tru fu san den e kragi mi, dan no wan sma kan gi mi abra na den, soso fu du den wan bun. Mi wani fu a grankownu krutu a tori fu mi.” \p \v 12 Baka di Festus kenki prakseri nanga den raiman fu en, a piki Paulus taki: “Yu aksi fu a grankownu krutu yu, dan un sa tyari yu go na a grankownu.” \s1 Paulus na fesi kownu Agripa nanga Bernisa \p \v 13 Wantu dei na baka kownu Agripa nanga Bernisa kon na Sesarea fu taki granman Festus odi. \v 14 Fu di den tan drape wan heri pisten, Festus taki a tori fu Paulus nanga a kownu. A taigi en taki: “Di Feliks gwe, a libi wan man ini a straf'oso na baka. \v 15 Di mi go na Yerusalem, den prenspari domri nanga den fesiman fu den Dyu kon kragi a man dati na mi èn den aksi mi fu leisi strafu gi en. \v 16 Ma mi piki den tak' Romeinisma no abi a gwenti fu gi wan sma abra na trawan soso fu du den wan bun. A sma mus tnapu fosi fesi den wan di e kragi en fu kisi a okasi fu sori den tak' a no du a sani. \v 17 Di den man di ben kragi en kon dyaso nanga mi, mi no lasi ten. A tra dei fu en mi hori krutu èn mi komanderi den fu tyari a man kon. \v 18 Ma den man di ben opo fu kragi en, no tyari no wan fu den ogri sani kon na fesi di mi ben ferwakti. \v 19 Ma na agri den no ben e agri nanga son sani fu a bribi fu den, nanga fu wan man Yesus di dede. Ma Paulus feni tak' A e libi. \v 20 Fu di mi no ben sabi san mi mus du nanga a tori disi, meki mi aksi en efu a wani go na Yerusalem fu a krutu hori drape. \v 21 Ma Paulus teki a besroiti fu tan na straf'oso te leki a grankownu koti a krutu. So mi komanderi den fu hori en na straf'oso te leki mi feni a okasi fu seni en go na a grankownu.” \p \v 22 Dan kownu Agripa taigi Festus taki: “Mi srefi sa wani yere san a abi fu taki.” \p Festus piki en taki: “Tamara yu sa yere.” \p \v 23 A tamara fu en Agripa nanga Bernisa kon nanga bigi prodo ini a presi pe den e hori krutu. Den srudati edeman nanga den moro prenspari man fu a foto ben de nanga den. Dan Festus taigi den fu tyari Paulus kon. \v 24 Di Paulus doro, Festus taki: “Kownu Agripa nanga ala tra sma dyaso, disi na a man di ala den Dyusma fu Yerusalem nanga fu a foto dyaso kon kragi na mi. Den bari tak' a man disi no mus tan na libi. \v 25 Ma mi kon si tak' a no du no wan sani fu wi kiri en. Èn fu di a aksi fu a grankownu koti krutu gi en, meki mi teki a besroiti fu seni en go. \v 26 Ma mi no abi no wan spesrutu sani fu skrifi a grankownu abra en. Fu dat'ede mi tyari en kon na un fesi, èn spesrutu na yu fesi, kownu Agripa. Te yu kba ondrosuku a tori, dan mi sa abi wan sani fu skrifi. \v 27 Bika mi feni tak' a no fiti fu seni wan straf'man gwe, sondro fu skrifi san nanga san a du.” \c 26 \s1 Paulus e gi frantwortu na kownu Agripa \p \v 1 Agripa taigi Paulus taki: “Yu abi a okasi now fu sori tak' yu no fowtu.” \p Ne Paulus opo en anu dan a taki: \v 2 “Kownu Agripa, mi breiti tak' mi kan tnapu tide na yu fesi fu sori tak' ala den sani fu san den Dyusma e kragi mi, no tru. \v 3 Bika yu sabi ala den gwenti fu den Dyusma nanga den sani pe den no man feni densrefi. Fu dat'ede mi e begi yu fu arki mi nanga pasensi. \p \v 4 Ala den Dyusma sabi fa mi ben libi na mindri fu mi eigi pipel di mi ben yongu, nanga fa mi ben libi ini Yerusalem. \v 5 Den sabi mi bun langa kba. Efu den wani, den srefi kan taki tak' mi ben de fu a grupu fu den Fariseiman. Fu ala den Dyu, den man dati e hori a wèt tapu a moro tranga fasi. \x * \xo 26:5 \xt Bosk 23:6; Fil 3:5\x* \v 6 Now mi e tnapu dya na fesi krutu fu di mi abi a howpu tak' Gado o du san a pramisi den afo fu wi. \v 7 Den twarfu lo fu wi pipel e tan dini Gado dei nanga neti fu di den e howpu a srefi sani tu. Mi kownu, na fu a howpu disi den Dyusma tyari mi kon kragi. \v 8 Fu sanede un no man bribi tak' Gado kan meki dedesma kon na libi baka? \p \v 9 Mi fu mi sei ben prakseri tak' mi mus meki ala muiti fu feti Yesus fu Nasaret. \x * \xo 26:9 \xt Bosk 8:3; 22:4-5\x* \v 10 Na dati mi ben du tu ini Yerusalem. Nanga a makti di mi ben kisi fu den prenspari domri, mi poti furu fu den sma fu Gado na straf'oso. Èn te den ben kiri den, mi ben taki tak' a bun. \v 11 Ini ala den Dyukerki mi ben e fon den bribisma. Tapu sowan fasi mi ben e pruberi fu meki den drai den baka gi Yesus. Nanga bigi atibron mi ben de na den baka fu du den ogri te na den dorosei foto srefi. \v 12 Na dati mi ben e du tu a leisi di mi go na Damaskus. Den prenspari domri ben seni mi go èn den ben gi mi a makti fu grabu den bribisma. \v 13 Mi kownu, di mi ben de na pasi, bigibigi brekten, mi si wan faya di ben krin moro a son. A fadon fu heimel kon na tapu mi nanga den sma di ben de nanga mi. \v 14 Wi alamala fadon na gron. Dan mi yere wan sten aksi mi na ini Dyutongo taki: ‘Saul, Saul, fu sanede yu de na Mi baka fu du Mi ogri? Yu e du yusrefi, leki te wan kaw e skopu a tiki fu en masra nanga en baka futu.’ \p \v 15 Dan mi aksi taki: ‘Masra, suma na Yu?’ \p Masra piki mi taki: ‘Mi na Yesus, di yu e du ogri. \v 16 Ma opo tnapu na tapu yu futu, bika Mi sori Misrefi na yu fu di Mi teki yu leki Mi wrokoman. Yu mus ferteri sma den sani san yu si tide èn san Mi o sori yu ete. \v 17 Mi sa puru yu na anu fu den Dyusma nanga den sma di no de Dyu, pe Mi o seni yu go. \v 18 Yu sa opo den ai, fu den drai den libi kmopo fu a dungru kon ini a leti, èn fu kmopo ondro a makti fu Satan kon na Gado. Dan den sa kisi pardon fu den sondu, èn den o kon mindri den sma fu Gado fu di den bribi ini Mi.’ \p \v 19 Kownu Agripa, fu dat'ede mi no tranga mi yesi gi san Masra ben sori mi kmopo fu heimel. \v 20 Mi go fosi na Damaskus. Dan mi go na Yerusalem nanga heri Yudea, èn na den sma di no de Dyu. Mi taigi den tak' den mus drai den libi kon na Gado, èn tak' den mus du sani san e sori tak' den drai den libi trutru. \x * \xo 26:20 \xt Bosk 9:20,28-29\x* \v 21 Na fu den sani disi den Dyusma grabu mi ini a mamakerki, èn den suku fu kiri mi. \v 22 Ma Gado yepi mi te leki a dei fu tide. So mi tnapu dyaso e ferteri bigiwan nanga pikinwan noti moro leki san Moses nanga den profeiti ben taki tak' o psa. \v 23 Den ben taki tak' a Mesias o nyan pina, èn tak' A o de a fosi sma di o opo baka na dede, fu tyari leti kon gi en eigi pipel nanga den sma di no de Dyu.” \x * \xo 26:23 \xt 1Kor 15:20; Jes 42:6; 49:6\x* \p \v 24 Ma ini a taki di Paulus e taki fu sori tak' a no fowtu, Festus bari taki: “Paulus, na lawlaw sani yu e taki! Yu leri so furu tak' yu lasi yu ferstan.” \p \v 25 Ma Paulus taigi en taki: “Mi lespeki Festus, a no lawlaw sani mi e taki. Mi de bun na mi ferstan. Mi e taki sani di tru. \v 26 Fu di kownu sabi fu san mi e taki, meki mi e taki sondro frede nanga en. Mi sabi tak' a sabi den sani disi heri bun, bika den no psa na wan bakabini.” \v 27 Dan Paulus aksi kownu Agripa taki: “Kownu Agripa, yu e bribi san den profeiti taki? Mi sabi tak' yu e bribi den!” \p \v 28 Ma kownu Agripa piki en taki: “Yu prakseri tak' na so esi yu kan meki mi tron wan Kristensma?” \p \v 29 Paulus piki en taki: “Mi kownu, mi no sabi efu na her'esi noso baka wan pisten, ma mi e begi Gado tak' yu nanga ala den trawan di yere mi tide sa kon leki mi, ma sondro den bui disi.” \p \v 30 Dan kownu Agripa, granman Festus nanga Bernisa opo tnapu. Ala den tra sma di kon nanga den opo tu. \v 31 Di den kmopo drape, den taigi makandra taki: “A man disi no du noti fu a dede noso fu a kisi strafu.” \v 32 Dan kownu Agripa taigi Festus taki: “Un ben kan lusu a man disi efu a no ben aksi fu a grankownu krutu a tori fu en.” \c 27 \s1 Paulus e go na a foto Roma \p \v 1 Di den teki a besroiti fu seni un go nanga sipi na Italiakondre, den gi wan ofisiri di ben nen Yulius a frantwortu abra Paulus nanga wantu tra straf'man. Yulius ben de wan ofisiri ini a grupu srudati di den ben kari: A Grupu fu a Grankownu. \v 2 Dan so wi go ini wan sipi fu Adramitium di bo go na den lanpresi ini a distrikti Asia. Di wi e gwe, Aristarkus kon nanga wi. A ben de wan man fu a foto Tesalonika ini Masedonia. \v 3 A tra dei wi doro na a foto Sidon èn Yulius ben de so bun fu gi Paulus okasi fu a go luku den mati fu en fu den sorgu gi en. \p \v 4 Di wi kmopo fu drape, a winti ben wai kon na a sipi tapu. Fu dat'ede wi seiri psa krosbei fu a eilanti Siprus. \v 5 Na ini a birti fu Silisia nanga Pamfilia, wi koti a se abra go na a foto Mira ini Lisia. \v 6 Drape a ofisiri feni wan sipi fu Aleksandria di bo go na Italiakondre. So a meki un go ini a sipi dati. \p \v 7 Wan heri pisten un ben e go safrisafri nomo èn nanga furu muiti un ben man doro ini a birti fu Knidus. Èn fu di a winti ben e wai tranga kon na wi tapu, un seiri go na a zuidsei fu a eilanti Kreta, dan un psa a presi di den e kari Salmone. \v 8 Di un psa Salmone nanga furu muiti, un doro wan presi di den e kari Bun Ankra Presi, krosbei fu a foto Lasea. \p \v 9 Un ben lasi furu ten kba èn a no ben de wan bun ten moro fu de nanga sipi tapu se, bika a ten pe den Dyu e faste ben psa kba. Fu dat'ede Paulus warskow den taki: \v 10 “Brada, mi e si tak' un kan kisi bigi problema efu un kmopo dyaso fu go moro fara. A kan tak' un lasi a sipi nanga den lai, ma a kan tu tak' un lasi un libi srefi.” \v 11 Ma a ofisiri ben fertrow a kapten nanga a man di ben tyari a sipi moro leki Paulus. \v 12 Fu di a lanpresi pe den ben de no ben bun fu psa a kowruten, meki moro furu fu den man gi a rai fu kmopo drape go moro fara. Den ben wani meki muiti fu doro na Feniks fu psa a kowruten drape. Feniks ben de wan lanpresi na Kreta èn wan sipi ben kan doro drape fu zuidwest nanga fu noordwest sei. \p \v 13 Di a winti bigin wai safri kmopo fu zuidsei, den man prakseri tak' den bo man kisi san den ben wani. So den lusu a ankra èn den seiri krosbei fu a syoro fu Kreta. \v 14 Ma no langa baka di den lusu, wan bun hebi winti bigin wai di den ben kari a Noordoost Winti. \v 15 A winti dati bigin hari a sipi e tyari gwe, èn fu di un no ben man drai a sipi, meki un libi en gi a winti. \v 16 Di un doro na a pikin eilanti Klauda\f + \fr 27:16 \ft Wan tra nen fu a eilanti disi na “Kauda.”\f* na a sei pe a winti no ben wai so tranga, un ben abi furu muiti ete fu un no lasi a pikin boto. \v 17 So den hari en kon ini a sipi. Dan den meki titei waka ondro a sipi kon na loktu fu tai den planga fu en hori na wan. Baka dati den saka den seiri fu a watra tyari a sipi, bika den ben frede tak' a sipi ben kan fasi tapu den santi-bangi fu Sirta. \v 18 A winti ben e rigeri srefsrefi. Dat' meki a tamara fu en den bigin trowe den lai go ini a se. \v 19 A di fu dri dei den srefi trowe sani fu a sipi, soleki seiri nanga titei. \v 20 Wan lo dei son noso stari no ben de fu si èn a winti ben tan wai tranga. Te fu kba un no ben abi howpu moro tak' un bo feni yepi. \s1 Paulus gi den man dek'ati \p \v 21 Someni dei langa den man no ben nyan. Dan Paulus go tnapu na den mindri èn a taigi den taki: “Brada, efu un ben arki mi fu no seiri kmopo fu Kreta, dan den problema disi no ben miti unu èn un no ben lasi den sani. \v 22 Ma mi e begi unu now fu no lasi ati, bika no wan fu unu o lasi un libi. A sipi wawan o lasi. \v 23 Mi na fu Gado èn mi e dini En. A neti di psa wan engel fu En kon na mi, \v 24 dan a taigi mi taki: ‘Paulus, yu no abi fu frede, bika yu mus tnapu fesi a grankownu. Luku, fu yu ede Gado sa kibri a libi fu ala den sma di de ini a sipi nanga yu.’ \v 25 Brada, dat' meki un no mus lasi ati, bika mi e bribi Gado. Ala sani sa waka leki fa A seni taigi mi. \v 26 Ma a sipi o go fasi na tapu wan eilanti.” \p \v 27 A ben de tin-na-fo dei kba di un ben lasi pasi tapu a se fu Adria. Dan mindrineti so den sipiman ben kisi a firi tak' un de krosbei fu wan syoro. \v 28 Dat' meki den saka wan pisi loto na wan titei go ini a watra fu marki o dipi a se ben de drape. Den marki tak' a watra ben dipi dritenti-na-siksi (36) meter. Pikinso moro fara den marki tutenti-na-seibi (27) meter. \v 29 Dan den bigin frede tak' a sipi o naki panya na den bigi ston ini a watra. Fu dat'ede den saka fo ankra na bakasei fu a sipi go ini a watra. Dan den bigin begi fu dei broko. \v 30 Ma den sipiman ben wani lowe kmopo fu a sipi. Den saka a pikin boto ini se dan den du leki den bo go saka ankra na fes'sei fu a sipi. \v 31 Ne Paulus taigi a ofisiri nanga den srudati taki: “Efu den man disi no tan ini a sipi, un no o tan na libi.” \v 32 So den srudati kapu den titei fu a pikin boto, meki a fadon go ini se. \p \v 33 Pikinso fosi dei broko Paulus taigi den alamala tak' den mus nyan. A taigi den taki: “Na tin-na-fo dei kba di un e sidon e wakti nomo sondro fu un nyan wan sani. \v 34 Ma mi e taigi unu fu un nyan, bika un abi en fanowdu fu tan na libi. Not'noti sa psa nanga no wan fu unu.” \v 35 Di Paulus taki so, en srefi teki brede èn a taki Gado tangi let' fesi den alamala. Dan a broko en èn a bigin nyan. \v 36 Ala den man kisi dek'ati èn den bigin nyan tu. \v 37 Wi ben de nanga tu hondro nanga seibitenti-na-siksi (276) sma tapu a sipi. \v 38 Baka di den nyan te den bere furu, den trowe a aleisi go ini se fu a sipi kon moro lekti. \p \v 39 Di dei broko den si a syoro, ma den no ben sabi na sortu kondre den de. Dan den si wan presi pe santi ben de. So den teki a besroiti fu tyari a sipi go na syoro drape efu a ben man. \v 40 Den kapu den titei, libi den ankra ini a watra. Den lusu den titei nanga san den ben tai a stuur, dan den opo a fes'sei seiri baka fu a winti tyari a sipi go na a syoro. \v 41 Ma a sipi kon fasi tapu wan santi-bangi. A fesi pisi no ben man beweigi srefsrefi moro, èn den tranga skwala naki a bakasei pisi broko. \v 42 Den srudati ben wani kiri ala den straf'man fu no wan fu den swen gwe. \v 43 Ma a ofisiri no meki den du dati fu di a ben wani tak' Paulus mus tan na libi. Dan a komanderi den tak' den sma di sabi swen ben mus dyompo fosi fu swen go na syoro. \v 44 Den tra sma ben mus teki planga noso tra pis'pisi fu a sipi fu doro syoro. Na so den alamala doro bun na syoro. \fig Tranga skwala broko a sipi|src="LB00219B.TIF" size="col" copy="Louise Bass ©The British & Foreign Bible Society, 1994." ref="Bosk 27.44" \fig* \c 28 \s1 Paulus tapu Malta \p \v 1 Baka di un doro bun na syoro, un kisi fu yere tak' a eilanti nen Malta.\f + \fr 28:1 \ft Wan tra nen fu a eilanti disi na “Melita.”\f* \v 2 Den sma fu drape ben bun srefsrefi gi unu. Den meki wan bigi faya dan den kari un alamala kon sidon lontu en, fu di alen ben fadon èn a ben kowru. \v 3 Paulus piki wan bosu drei taki. Di a poti en ini a faya, wan takru sneki kmopo mindri den taki di a firi a faya, dan a beti Paulus na en anu. \v 4 Di den sma fu drape si a sneki fasi na Paulus anu, den taigi makandra taki: “A man disi mus de wan kiriman. A no dede ini a watra, ma a gado di e sorgu tak' ala sma kisi den paiman, no wani fu a tan na libi.” \v 5 Ma Paulus seki a sneki trowe ini a faya sondro tak' wan sani psa nanga en. \v 6 Den sma ben ferwakti tak' Paulus skin bo sweri, noso tak' iniwan momenti a bo fadon dede. Ma di den wakti wan heri pisten èn den si tak' noti no psa nanga en, den kenki prakseri. Dan den taki tak' Paulus mus de wan gado. \p \v 7 A granman fu a eilanti, di ben nen Publius, ben abi wan pisi gron ini a kontren drape. A teki unu nanga opo anu ini en oso èn a sorgu dri dei langa gi unu. \v 8 A srefi ten dati a p'pa fu Publius ben didon na bedi nanga hebi korsu nanga wan takru wrokobere. Paulus go na a man disi. A begi gi en, a poti en anu na en tapu, dan a man kon betre. \v 9 Di a sani disi psa, den tra sikisma fu a eilanti kon na Paulus èn a dresi den alamala. \v 10 Den sma gi un furu grani nanga lespeki, èn di wi bo seiri gwe baka, den gi un ala sani san un ben abi fanowdu. \s1 Paulus doro na Roma \p \v 11 Baka dri mun wi gwe moro fara nanga wan sipi di ben psa a kowruten drape. A sipi dati ben de fu Aleksandria èn a ben tyari a popki fu a twelengi gado leki marki na a ede fu a sipi. \v 12 Di wi doro na Sirakusa, wi tan dri dei drape. \v 13 Fu drape wi seiri go moro fara, dan wi doro na Regium. A tamara fu en wan winti bigin wai kmopo fu zuidsei, èn a tra dei fu en wi doro na Puteoli. \v 14 Drape wi miti wantu bribisma èn den aksi wi fu tan seibi dei nanga den. Baka dati wi go moro fara na Roma. \v 15 Den bribisma fu Roma yere tak' wi e kon, so den waka kon miti unu te na a Wowoyo fu Api nanga a presi di den e kari Dri Oso. Di Paulus si den, a kisi dek'ati èn a taki Gado tangi. \s1 Paulus ini a foto Roma \p \v 16 Di wi doro na Roma, Paulus kisi a primisi fu libi en wawan ini wan oso. Ma wan srudati ben e hori wakti gi en. \p \v 17 Baka dri dei Paulus kari den fesiman fu den Dyusma drape kon makandra. Di den kon, a taigi den taki: “Brada, mi no du wi pipel no wan ogri, èn mi no broko den gwenti fu den afo fu wi tu. Ma den kondreman fu wi na Yerusalem grabu mi èn den gi mi abra ini anu fu den Romeinisma. \v 18 Den sma dati aksi mi fin'fini san mi du, èn di den si tak' mi no du noti fu den kiri mi, den ben wani lusu mi. \v 19 Ma den Dyusma no ben wani a sani dati. So mi ben abi fu aksi meki a grankownu krutu a tori fu mi. Ma a no de so tak' na kragi mi kon kragi mi pipel. \x * \xo 28:19 \xt Bosk 25:11\x* \v 20 Fu dat'ede mi aksi fu miti nanga unu èn fu taki nanga unu. Bika den bui mi fu di mi abi a srefi howpu leki a pipel fu Israel.” \p \v 21 Dan den taigi en taki: “Den brada fu Yudea no seni no wan brifi abra yu kon gi wi. No wan sma tyari wan boskopu kon dya fu yu èn no wan sma kon taki takru fu yu. \v 22 Ma un ben sa wani sabi san yu e bribi, bika ala presi sma e taki takru fu a grupu disi.” \p \v 23 Dan den meki mofo fu miti wan tra dei. A dei dati moro sma ete kon na en oso. Dan Paulus taki nanga den fu mamanten te leki mofoneti fu a fasi fa Gado wani tiri libisma. A du muiti fu sori den kmopo fu a wèt fu Moses nanga den buku fu den profeiti, tak' san a taki fu Yesus tru. \p \v 24 Sonwan fu den bribi san Paulus taki, ma trawan fu den no ben wani bribi. \v 25 Di den no ben man feni densrefi, den opo gwe. Ma fosi den gwe Paulus taigi den taki: “A Santa Yeye ben abi leti di A meki a profeiti Yesaya taigi den afo fu unu taki: \q1 \v 26 Go na a pipel disi \q2 èn taigi den taki: \q1 Yere un o yere, \q2 ma un no o ferstan noti, \q1 èn luku un o luku, \q2 ma un no o si noti. \x * \xo 28:26 \xt Jes 6:9-10\x* \q1 \v 27 Bika a pipel disi trangayesi. \q2 Den no wani arki moro, \q2 èn den tapu den ai. \q1 Noso den bo si nanga den ai, \q2 den bo yere nanga den yesi, \q1 èn den bo ferstan nanga den ati \q2 tak' den mus drai den libi \q2 fu Mi kan dresi den. \p \v 28 Fu dat'ede mi wani fu un sabi disi: Gado seni a boskopu disi gi den sma di no de Dyu, tak' A wani ferlusu libisma. Den dati o arki.” \v 29 Di Paulus taki den sani dati, den Dyusma gwe, ma den ben e hari taki nanga makandra.\f + \fr 28:29 \ft Wantu manuscript no abi vers 29.\f* \p \v 30 Paulus tan tu yari langa ini a oso di a ben yuru èn a opo en gi ala sma di ben wani kon na en. \v 31 Sondro frede èn sondro fu wan sma ben tapu en, a ben e ferteri sma fu a fasi fa Gado wani tiri libisma, èn a ben e leri den fu Masra Yesus Kristus.