\id ROM \h Loomë \toc1 Di biifi Paulosu manda da dee biibima u Loomë \toc2 Loomë \toc3 Lo. \mt1 Di biifi Paulosu manda da dee biibima u Loomë \is1 Wan wöutu a fesi. \ip Söö. Wë di pisi u Gadu Buku aki sö, nöö di tjabukama u Masa Jesosi de kai Paulosu hën sikifi ën manda da wanlö biibima u Masa Jesosi a di köndë de kai Loomë. Nöö fa a sikifi ën da de dë, nëën bi tja de ko a biibi e. Ma a buta taa a kë mbei wan lëisi faa go haika dee sëmbë u Loomë naandë. Nöö hën mbei a sikifi di biifi aki da de u de sabi ambë dëën, ku andi da di buka di a ta konda. \ip Nöö a di biifi aki, Paulosu ta lei gbegedee seei dee soni ku dee soni dee dë a di Buka u Masa Jesosi dendu. Nöö di mama sondi a taki a di biifi dë taa: Libi u teego fii fendi, nöö an dë sondi di wan sëmbë sa kisi ku ën seei kaakiti möönsö. Ma Gadu hën ta da u ën ku ën bunuhati te u nama ku Masa Jesosi. \ip Nöö Paulosu ta taki a sömëni oto soni liba tu, a di biifi aki dendu. A ta lei fa hii sëmbë dë a wogi du basu, nöö de tuu o kisi sitaafu a Gadu ee na de biibi a Masa Jesosi liba. Hën tö sa mbei i ko limbo a Gadu wojo. Hën a toona ta lei fa di Akaa u Gadu tö nöö sa puu wan sëmbë fu an musu libi hogilibi möön. \ip Nöö a ta lei andi dee wëti u Gadu kë taki, ku fa dee Dju sëmbë ku dee sëmbë an dë Dju tuu dë a dendu u dee sondi Gadu buta faa du. Sömëni oto soni a lei dee sëmbë u Loomë u de fusutan di Buka möön bunu. \ip Nöö di a o tapa di biifi, nöö hën a lei fa biibima ku biibima musu ta libi ku deseei makandi, ku fa de musu ta libi ku lanti. Nöö hën a tapa di biifi ku odi apaiti. \ip Nöö te joo lesi di biifi aki, nöö joo si fa Paulosu bi abi fusutan tjika fu dee soni Gadu du da u a Masa Jesosi. Nöö i seei o ko abi möön bunu fusutan u de tu. \c 1 \s1 Aki di pampia seti. \p \v 1 ˻Wë dee sëmbë u Loomë dë,˼ mi ta manda gaan odi da unu. Nöö di sëmbë di ta mbei di biifi aki, nöö mi da Paulosu, wan futuboi u Jesosi Keesitu di hënseei kai buta apaiti fasi taa mi musu dë wan tjabukama fëën ta konda di Bunu Buka u Gadu da sëmbë. \p \v 2 Nöö di Buka mi ta konda aki sö, nöö Gadu bi paamusi ën gaanduwe a fesi e. Biga a bi taki ën da dee fesiten tjabukama fëën, nöö hën de sikifi ën buta a di Buku fëën. \v 3 Nöö di Buka aki, a nama a di Mii fëën de kai Jesosi Keesitu, di dë di Masa fuu. \p Fa Jesosi sai dë, dee sëmbë, a libisëmbë fasi nöö a bi dë di bakamii fu Könu Dafiti, \v 4 ma nöö te i luku ën te i kaba, nöö i ta si gbegedee taa Gaangadu Mii seei di dë. Biga libi fëën bi dë limbolimbo söndö föutu, ufö a weki baka a dëdë a wan kaakiti fasi. Sö di Akaa u Gadu bi dë nëën tjika. \p \v 5 Nöö di Mii u Gadu di u ta taki aki, hën wë libi ku u ku ën bunuhati. Hën a da u di wooko fuu sa ta tja di Buka fëën ta paaja da dee peipei sëmbë u goonliba, be de sa biibi ën nöö de o sa piki ën buka. \v 6 Nöö un dee biibima u Loomë seei dë a dendu tu e, u dee sëmbë dee Gadu kai fuun ko dë sëmbë u Jesosi Keesitu. \v 7 Nöö hën i si mi ta mbei di biifi aki da unu. \p Masa Gadu lobi unu e, dee sëmbë. A kai unu fuun ko dë apaiti sëmbë dëën. Nöö mi ta manda gaan odi da unu taa u Tata Masa Gaangadu ku Masa Jesosi Keesitu tuu musu ta tja unu ku de bunuhati. De musu da unu böö. \s1 Aki Paulosu taki di fa a kë go haika dee biibima u Loomë tjika. \p \v 8 Wë nöö a di fosu kamian nöö mi ta da di Gadu fuu di mi ta dini aki tangi da unu tuu a Jesosi Keesitu në. Biga de tei di fa un ta biibi ën naandë tja go paaja a hii kamian. \v 9 Nöö fa mi ta dini ën ku hii mi hati ta konda di Bunu Buka fëën Mii aki, nöö hënseei dë kotoigima u mi e. A sabi taa ma ta fëëkëtë unu a di begi u mi möönsö. Hiniwanten mi ta mëni unu. \v 10 Nöö mi ta begi ën nöömö, a kandë mi sa feni pasi fu mi dou a unu ala awaa, ee Gadu kë. \v 11 Biga wë mi hangi u si unu gaanfa seei, dee sëmbë, u mi musu tja wan soni u di Akaa u Gadu ko paati ku unu, be di biibi fuunu ko möön taanga. \p \v 12 Boo taki ën sö taa mi kë fu mi ku unu tuu musu miti fuu da u seei taanga, fa u ta biibi Gadu makandi aki. \v 13 Tuu e, dee sëmbë, mi kë mbei un ko sabi taa sömëni pasi mi buta kaa fu mi sa ko a unu. Mi kë ko wini sëmbë a unu mindi naandë da Gadu, leti kumafa mi bi wini sëmbë a sömëni u dee köndë ka dee sëmbë na Dju ta libi, ka mi bi ta waka. Ma nöö hën mi ta biinga te tide, soni ta tapa mi nöömö. \p \v 14 Fa mi ta konda di Buka u Masa Jesosi aki, dee sëmbë, nöö mi musu u kondëën da hii sëmbë e, dee sëmbë dee kisi lei ku dee an kisi lei wan bëtë, dee sëmbë dee ta fusutan soni bunu ku dee sëmbë dee an ta fusutan soni wan bëtë, de tuu mi musu ta konda di Buka da. \v 15 Hën mbei mi kë ko a unu a Loomë ala, be mi kondëën ala tu. \p \v 16 Nöö fa mi ta konda di Bunu Buka u ˻Masa Jesosi˼ Keesitu aki, nöö sen an ta kisi mi dëën wan pikiwan seei. Kwetikweti. Biga mi sabi taa hën ta tja di kaakiti u Gadu ko da hii dee sëmbë dee ta biibi ën fu de feni di heepi u Gadu, u de an lasi go kaba a sösö. \p Nöö di Buka aki sö, fosufosu a bi dë fuu dee Dju sëmbë, ma fa u dë aki a ko dë da hii sëmbë tuu. \v 17 Hën ta lei u di fasi fuu sa ko bumbuu a Gadu wojo. Nöö di fasi u ta taki aki, a Gadu a kumutu. Nöö ku biibi a ta seti, nöö ku biibi nöö a nango dou tu, leti kumafa de sikifi a di Buku u Gadu taa: \q1 Di sëmbë di dë bumbuu a Gadu wojo, \q1 hën ta libi ku biibi nöömö nango. \s1 Aki ta lei fa Gadu hati boonu ku dee sëmbë dee na a’ bisi ku ën. \p \v 18 Dee sëmbë o, di hatiboonu u Masa Gaangadu a liba ala ta kai a so sëmbë liba kaa e, biga de an ta mëni Gadu seei. Fa de sai u de dë, nöö de ta biinga u tapa dee soni dee dë leti, fu di de kë libi di takuhatilibi u de go dou. \v 19 Wë biga ee fu de sabi soni u Gadu nöö de sa sabi ën o. Gadu seei wë mbei de sa sabi ën limbolimbo. \v 20 Biga fa Gadu sai dë, ja sa si ën ku wojo e. Ma te i luku dee wooko fëën te i kaba, nöö i sa si di kaakiti fëën di dë u teego, ku di Gadu fasi fëën di a abi. Biga fu sensi di a mbei goonliba, dee soni dee a bi mbei dë limbolimbo u hii sëmbë sa si, hën mbei na wan sëmbë sa puu ën seei taa an bi sa sabi ën. \p \v 21 Ma hii fa dee lö sëmbë dee u bi taki dë sabi Gadu seei, ma nöö de an ta lesipeki ën ta dëën di hei di a abi taa a dë Gadu. Na tangi seei de ta dëën. Nöö fëën mbei de ko ta pakisei sösö soni, hati u de ta mëni wisiwasi te de an abi bumbuu fusutan möön. \v 22 Hii fa de ta mbei taa de köni seei, ma di soni dë mbei de toon gaan wisiwasima. \v 23 Biga de tei di waiti u di Gadu fuu di an ta dëdë möönsö hën de tuwë go a kapëë. Nöö hën de bia mbei pindi u dee soni dee sa poi kaba a sösö buta nëën kamian, kuma libisëmbë, kuma fou, mbeti, ku dee soni dee ta hai ku bëë a goon. Dee lö soni dë de go pii tja ko ta dini a Masa Gadu kamian. \p \v 24 Nöö fa de du ën tjika dë, nöö hën mbei Gadu disa de be de go du andi de kë ku dee hogihatilibi u de, tee nöö fa u dë aki de ko ta du dee soni dee na fiti libisëmbë u de du ku deseei a di së u manu ku mujëë soni. De ta poi deseei sinkii ta kaba a sösö. \v 25 De tuwë dee leti soni u Gadu tuu fiaa a kapëë go tei ganjanganjan soni. Ka u de ta dini Masa Gaangadu di mbei hii soni u mundu, nöö hën de tei dee soni dee a mbei buta ta begi nëën kamian. De disa di bumbuu Gadu dë di u musu ta begi ta gafa nango nöömö söndö kaba. A tan sö. \p \v 26 Nöö hën mbei Gadu disa de tu, be de libi söndö sen kumafa de ta hangi a de hati, tee nöö dee mujëë seei an ta libi a di fa Gadu buta u de ta libi ku womi möön. De bia ko ta du soni dee na fiti fu libisëmbë musu du. \v 27 Söseei dee womi tu, de disa fa Gadu buta de u de libi ku mujëë, nöö hën de ko ta kë de na de. Hën dee lö giii dë ko dë kendikendi a de hati tee de go ta libi fanafiti ku de seepi kuma manu ku mujëë. Nöö hën wë i si taa de ko feni di sitaafu ta tja di fiti di lö takulibi di de ta libi naandë. \p \v 28 Fa dee sëmbë sai u de dë, dee soni u Gadu de bi sabi naandë, hën de feni taa an dë fanöudu u de hoi de a de pakisei möön. Nöö fëën mbei Gadu disa de, be de du dee poipoi soni de ta pakisei dë go dou, be de ta du dee soni möönmöön dee na fiti fu libisëmbë du. \v 29 Nöö hën hati u de ko fuu ku hii sootu pei hogifasi. Fa de sai u de dë, sösö hogihati ku langahati de ta abi. De aan toobi ku na wan wëti a dee hogi de ta du. De ta haun, de ta kii sëmbë, de lo’ feti, de ta ganjan sëmbë, de a’ hogihati u otowan, de ta tja sëmbë go sei, \v 30 de ta guunjan sëmbë a baka. Fa de sai dë, de ta buuse Gadu seei, de ta saanti sëmbë ta wisiwasi otowan, de abi gaan fasi ta njan buka. De ta boi köni seei unfa de sa du hogi nango nöömö. De an ta piki mama ku tata buka möönsö. \v 31 Fa dee lö sëmbë sai u de dë, de aan bumbuu fusutan möön e. Ja sa futoou de a na wan soni. De aan tjalihati möön, nöö de an ta saa sëmbë möön tu. \p \v 32 Nöö hii fa de sabi taa Gadu a’ leti di a buta taa dee sëmbë dee ta du dee lö soni naandë musu dëdë paati ku ën fu nöömö, ma nöö de aan toobi. De ta du sö nango nöömö. Nöö na di dë nöö, ma de ta da oto sëmbë taanga u de du sö tu. Sö dee sëmbë dë hogi tjika e. \c 2 \s1 Aki ta lei fa Gadu o kuutu \s2 a wan leti fasi. \p \v 1 Wë nöö a kandë kumafa un jei dee soni u taki dë, nöö un ta kuutu a dee sëmbë liba dee ta libi sö. Ma mi kë un sabi taa fa un ta kuutu dee oto sëmbë dë, ma nöö unu seei un ta kuutu tu e, dee sëmbë. Na wan fuunu sa puu hënseei a dendu, biga hii unu tuu ta du dee lö wogi naandë tu. \v 2 Nöö u sabi taa Gadu abi leti te a ta kuutu a dee sëmbë liba dee ta libi a dee lö fasi dë. Na sö nö? \v 3 Ma nöö fa i ta suku u kuutu dee oto sëmbë dë, nöö i seei ja dë wan libisëmbë ta du dee soni dë tu nö? Nöö unfa i pakisei? I mëni taa di kuutu u Gadu an o kai a i liba tu nö? A o kai a i liba e! \v 4 Fëën mbei ja musu hei i seei fu di Gadu ta libi bunu ku i sö. Biga fa a abi gaan pasensi ku taihati da i dë, nöö a kë fu hati fii musu bia, fëën mbei a ta libi bunu ku i sö te kisi fa u dë aki. \p \v 5 Ma nöö fa i si i ta mbei taangajesi da Gadu naandë, hati fii an kë bia, ma i saandi i ta du ö? I ta pii di hatiboonu u Gadu buta dë faa musu kai a i liba a di daka di Gadu buta faa kuutu libisëmbë. Nöö a di daka dë, a o ko a limbo gbegedee fa Gadu ta kuutu leti tjika. \v 6 Biga a di juu dë, nöö a o paka hiniwan sëmbë a di sondi di a bi du. \v 7 Dee sëmbë dee bi ta libi bunu nöömö fu de feni gafa a Gadu ku di hei di a abi u da de, dee an bi kë dëdë, nöö dee lö sëmbë dë Gadu o da de libi fu teego. \v 8 Ma nöö dee sëmbë dee ta suku soni da deseei nöö, de aan bisi ku dee leti soni u Gadu möönsö, de ta waka a hogilibi baka nöömö, nöö a dee sëmbë naandë liba di hatiboonu u Gadu o ko e. \v 9 Nöö fa i si dee sëmbë sai dë, nöö toobi ku fuka o miti hiniwan u de, ee i dë Dju sëmbë, ee ja dë Dju sëmbë. \p \v 10 Ma ee wan sëmbë i ta libi bunu a Gadu wojo, nöö joo feni gafa a Gadu e, ku nëbai, ku kötöhati, ee i dë Dju, ee ja dë Dju. \v 11 Biga fa Masa Gadu sai dë, an ta luku ambë da i. \p \v 12 Ma haika e, dee sëmbë. Ee wan sëmbë i ta du hogi ma ja sabi dee wëti u Gadu dee a bi da u dee Dju, nöö Gadu an o kuutu i ku dee lö wëti dë e. Ma seei joo kisi sitaafu, biga hogi i du. Ma ee wan sëmbë i sabi dee wëti ma jetiseei i ta du hogi, nöö ku dee wëti dë seei a o kuutu i da sitaafu. \v 13 Biga an dë taa te i jei dee wëti nöö Gadu o luku i u bumbuu sëmbë nëën wojo e, ma te i piki de ufö. \p \v 14 Dee sëmbë o, fa i si dee oto sëmbë dee na dë Dju sai dë, de an sabi dee wëti dee Gadu da u Dju sëmbë e. Ma te i luku de te i kaba, nöö so juu i ta si kuma de ta libi leti kuma de sabi dee wëti. Hii fa de an abi dee wëti dë seei, ma a dë kuma de ta buta deseei a de basu. \v 15 Nöö hën mbei i ta si taa dee soni dee wëti ta taki, nöö de tuu dë sikifisikifi a libisëmbë hati kaa. Biga te de ta poi de, nöö hati u de ta fon de. Fa de sai dë, hiniwan u de ta kuutu ku ën seei ta dëën seei leti ee nasö adjabëë, leti kuma a bi sabi dee wëti u Gadu kaa. \v 16 ˻Nöö fëën mbei na wan sëmbë o fika söndö Gadu kuutu ën e.˼ Biga wan daka o ko, nöö Gadu o buta Jesosi Keesitu faa kuutu hii dee tjubitjubi soni tuu dee dë a libisëmbë hati, leti kumafa di Buka di mi ta konda aki ta taki. \s1 Aki ta lei taa aan heepi ee i dë Dju sëmbë ma ja ta hoi dee wëti. \p \v 17 Söö. Wë awaa mi o fan ku un dee sëmbë dee ta hopo unu seei naandë fu di un dë Dju hedi. Fa un sai dë, un ta langi a dee wëti dee Masa Gaangadu bi da dee fesiten sëmbë fuu taa de o tja unu go a Gadu. Un taa un dë wan apaiti sëmbë di Gadu ta luku fëën seei. Sö un sai dë ta njan buka ta taki. \p \v 18 Un taa un sabi hii soni Gadu kë kaa, un lei dee wëti fëën tee sabi andi da dee möön bumbuu soni u goonliba. Sö un ta taki. \p \v 19 Un taa un sa leti dee sëmbë seei dee an bi sabi soni u Gadu wan daka, be wojo u de ko limbo. Un ta taki taa un sa heepi de, be de kumutu a dungu ko a limbo. \p \v 20 Un taa ee wan sëmbë aan fusutan, nöö un sa heepi ën be a ko sabi unfa faa musu libi. Un ta lei sëmbë seei kuma unu da mësitë nöö de da miii. Biga unu abi dee wëti dee ta mbei sëmbë ko sabi andi da tuu ku andi da ganjan. Na sö un ta taki nö? \p \v 21 Ma nöö mi hakisi unu e, taa fa un ta lei oto sëmbë dë, un ta lei unu seei tu ö? Fa un ta konda taa sëmbë an musu fufuu, wë nöö unu seepi wë? Wan ta fufuu ö? \v 22 Un sai dë ta bai sëmbë taa ja musu tei wan mujëë di an dë mujëë fii. Wë nöö unu wë, wan ta du ën nö? Un taa un ta buuse dee pindigadu u dee oto sëmbë, ma nöö mi hakisi unu taa wan ta feni njan a dee pindigadu wosu u de nö? \v 23 Un si? Fa un ta njan buka naandë ta mbei unu seei hei taa unu abi dee wëti u Gadu, ma nöö wan ta poi de ta sösö Gadu nö, dee sëmbë? \p \v 24 Wan sabi fa di Buku bi taki nö? A taa: “Fu un dee Dju sëmbë i si aki hedi mbei dee oto köndë sëmbë ta kosi Gadu në e.” \p \v 25 ˻Dee sëmbë o, fa un dë Dju sëmbë tjika aki, nöö un abi di maaka a unu sinkii kaa taa un dë apaiti sëmbë da Gadu. Na sö nö?˼ Wë nöö ee un ta hoi dee wëti dee Gadu bi da, nöö di maaka dë abi waiti. Ma nöö ee un ta booko dee wëti fëën nöö di maaka dë an abi wan wojo heepi. Biga di maaka nëën da di gaan soni. Nöö fa i ta booko Gadu wëti dë, nöö i ko dë leti kuma dee sëmbë dee na abi di maaka. \p \v 26 Haika e, ee wan sëmbë an abi di maaka u Dju nëën sinkii, ma nöö libi fëën ta kai ku dee wëti u Gadu, nöö na Gadu o luku ën apaiti leti kuma a abi di maaka nëën sinkii, na sö nö? \v 27 Nöö di lö sëmbë dë sa kuutu i o. Biga hii fa i abi dee wëti u Gadu sikifisikifi ku di maaka a i sinkii dë tuu seei, ma töku i ta booko dee wëti. \v 28 Nöö sö wan Dju, an dë wan leti Dju a Gadu wojo e. Nöö sö seei tu di maaka a i sinkii dë, nëën da di tuutuu maaka di a ta si. Kwetikweti. \v 29 Biga di sëmbë di dë wan leti Dju a Gadu wojo, nöö hati fëën hën tooka, na sinkii fëën. Nöö fa di hati fëën tooka dë, an dë fu di a abi dee wëti u Gadu sikifisikifi a pampia e, ma fu di di Akaa u Gadu hën du ën wooko nëën hati. Nöö sö wan sëmbë an ta feni gafa fëën a libisëmbë e, ma a ta feni ën a Gadu. \c 3 \s1 Aki ta lei fa Gadu dë u futoou \s2 u nöömö. \p \v 1 Wë a kandë fa mi taki dë, nöö so fuunu dee Dju sëmbë o hakisi taa: “Wë ee a dë sö, nöö un heepi seei a abi ee u dë Dju? Un heepi a abi fa u abi di maaka a u sinkii aki?” \v 2 Aai, wë a abi heepi seei te a hila e. Nöö di fosu wan, hën da a u dee Dju sëmbë maun wë Gadu bi futoou dee wöutu fëën. \p \v 3 Ma nöö i abi so Dju sëmbë de an kë biibi Gadu, nöö unfa un pakisei? Fu di de an kë biibi, nöö hën da Gadu disa dee soni a bi taki ö? Sö un pakisei nö? \v 4 Nönö, kwetikweti! Gadu hën a o dë u futoou nöömö. Fa u dë aki, hii sëmbë u goonliba tuu sa ta lëgëdë ta mindi soni u de, ma Gadu hën an o du sö. A o du dee soni dee a taki nöömö. \p Wan bi jei fa Dafiti bi taki a di Buku di a fan ku Masa nö? A taa: \q1 Joo feni leti a dee fan fii dee i ta fan. \q1 Fa de ta kuutu i dë, a bakaten i o wini de nöömö. \m Sö a sikifi a di Buku. \p \v 5 Nöö a kandë wan sëmbë sa taa: “Wë ee di hogilibi fuu ta tja di bunulibi u Gadu ko a döö, nöö unfa a sa kuutu u te u ta du hogi? Naa fuu ta du wogi nango möönmöön nö, be në fëën bai.” Sö wan libisëmbë o fan. \v 6 Ma di lö fan dë, an bunu e. Biga ee sö a dë, nöö hën da Gadu an o sa kuutu a libisëmbë liba möönsö fu dee hogi de ta du. \p \v 7 A kandë tu wan sëmbë o taa: “Wë mi o ta mindi soni ta lëgëdë, biga hën o ta mbei di fa Gadu an dë mindisonima o ko möön limbo u sëmbë si. Nöö Gadu an o sa kuutu mi tu, biga mi ta heepi ën fu sëmbë sa si fa a bumbuu tjika. \v 8 Un boo ta du hogi nango nöömö, biga a ta tja bunu ko.” Sö wan soni so sëmbë ta mindi da u e, taa sö u ta lei sëmbë. Ma dee sëmbë dee ta fan dee lö soni dë, a fiti u de feni wan gaan sitaafu seei a Gadu e. \s1 Aki ta lei taa hii sëmbë dë \s2 a hogidu basu. \p \v 9 Wë nöö fa u taki dë taa Gadu bi hei u dee Dju sëmbë, nöö andi u lei a di dë? U dë bumbuu sëmbë möön dee sëmbë an dë Dju nö? Kwetikweti. Biga wë u bi taki kaa taa ee i dë Dju, ee ja dë Dju, ma hii u tuu ta dë a hogidu basu makandi a Gadu wojo. \v 10 Hën di soni dë wë de sikifi buta a di Buku u Gadu taa: \q1 Na wan sëmbë dë di ta libi bunu a Gadu wojo e. \q1 Na wan kodo seepi. \q1 \v 11 Na wan sëmbë dë tu di abi fusutan. \q1 Na wan dë di ta suku Gadu. \q1 \v 12 Hii de tuu fia bia disa Gadu, \q1 de ko dë kaba-a-sösöma u mundu. \q1 Na wan sëmbë ta suku u du wan bunu soni möönsö. \q1 Na wan kodo seei. \q1 \v 13 Ee i haika di fan u de te i kaba \q1 nöö a dë gaan poipoi soni, \q1 leti kuma te i jabi wan baaku ka de bei sëmbë. \q1 Nöö a de töngö, sösö ganjan tö nöö dë nëën. \q1 \v 14 Dee soni de ta puu a de buka ta taki, \q1 de dë hogi kuma te sindeki njaan i. \q1 Fa i si de sai dë, \q1 buka dendu u de fuu ku siba ku bita fasi. \q1 \v 15 Hiniwanten de ta dë setiseti u de kule go kii sëmbë. \q1 \v 16 Hii ka de ta waka, \q1 soni nöö de ta poi ta tja fuka ko da sëmbë. \q1 \v 17 Nöö di soni de kai fii ku sëmbë, \q1 de an sabi ën seei. \q1 \v 18 Di fa libisëmbë musu fëëë Gadu, \q1 de an saandi de kai sö. \m Sö di Buku taki e, dee sëmbë. \p \v 19 Ma nöö fa di Buku u Gadu ta taki dë, nöö ambë a ta taki tuwë da? Na u dee Dju sëmbë nö? U wë a ta taki e. Biga u sabi taa u dee sëmbë dee dë a dee wëti u Dju basu, nöö u di Buku sikifi da. Wa sa puu u seei a dendu. \p Ma na u dee Dju sëmbë nöö Gadu o kuutu e. Ma hii sëmbë u goonliba tuu o hai ko a Gadu makandi faa kuutu de. Nöö fa woo dë a di kuutu dë, na wan sëmbë seei o feni soni u piki. U tuu o kabuka pii. \v 20 Biga na wan sëmbë sa hoi wëti te nöö a ko bumbuu sëmbë a Gadu wojo möönsö e. Nöö boiti u di dë, na u di soni dë hedi tu mbei Gadu da u dee wëti, ma a da u de faa lei u fa u dë hogi tjika. Nöö sö e. \s1 Aki ta lei fa i sa ko bunu \s2 a Gadu wojo. \p \v 21 Ma nöö fa u dë aki, dee sëmbë, awaa ufö a ko a döö di fa Gadu bi buta fu libisëmbë sa ko bunu nëën wojo. Nöö ee i bi lesi dee buku u Mosesi ka a sikifi dee wëti buta, ku dee soni dee oto tjabukama u Gadu bi sikifi tu, nöö i bi o si taa de bi taki soni u di fasi aki gaanduwe kaa. \v 22 Nöö di fasi fa i sa ko bunu a Gadu wojo di u ta taki aki, na a wëti a nama e, ma a nama a biibi. Biga Gadu buta taa hiniwan sëmbë di ta biibi a Jesosi Keesitu liba, nöö a ko bumbuu sëmbë a Gadu wojo kaa, ˻ee i dë Dju, ee ja dë Dju˼. Aan toobi un pei sëmbë i dë. \p \v 23 Haika e, dee sëmbë. Hii libisëmbë tuu du hogi a Gadu wojo. Na wan kodo seei kumutu a dendu. Di fa a mbei u fuu dë waiti kuma hën, nöö u tuu misi ën. \v 24 Ma nöö fa u dë aki, u tuu Gadu du wan gaan soni da, kuma wan kado di a da u waiwai ku ën bunuhati. Biga a mbei u tuu sa ko bunu nëën wojo fu di Jesosi Keesitu dëdë paka faa puu u a hogi basu. \v 25 Masa Jesosi hën wë Gadu bi da e, kuma wan paima a paka fu tja u ko bunu ku ën. Nöö ee wan sëmbë i ta buta biibi a di fa a dëdë tuwëën buuu da u dë, nöö ii ko bunu a Gadu wojo e. \p Nöö fa u ta taki ën aki, dee sëmbë, nöö di soni mbei Gadu buta Masa Jesosi faa paka paima da u, faa lei u taa a dë wan leti kuutuma. Biga a bi dë sö kuma Gadu an bi a’ leti, biga an bi ta sitaafu sëmbë u dee hogi de bi ta du. A bi ta hoi pasensi ku de ta tai hati ku de te kisi fa u dë aki. \v 26 Ma nöö a di ten aki nöö a ko lei u taa a dë wan leti kuutuma. Biga a mbei Masa Jesosi dëdë da u. Nöö a di fasi dë a lei u taa sö a ta du soni ku leti tjika, nöö sö a sa mbei sëmbë ko bumbuu nëën wojo tu, ee i ko biibi a Masa Jesosi. \p \v 27 Wë nöö fa u jei dee soni te u kaba aki, dee sëmbë, nöö u sa njan buka möön nö? Kwetikweti! Faandi mbei? Wë biga u si gbelin taa di ko bunu ku Gadu an nama seei a di fa i ta hoi wëti. Nönö. Ma a biibi nöö a nama. \v 28 Mi taki e, dee sëmbë, ee wan sëmbë i kë ko bunu a Gadu wojo, nöö be i biibi nöö. A di fa dë nöö Gadu o luku i u bumbuu sëmbë, na te i ta hoi wëti ufö. \p \v 29 Wë nöö mi hakisi e, taa Masa Gadu dë fuu Dju sëmbë wanwan nöö nö? An dë Gadu u dee oto föluku tu ö? Wë aai, a dë Gadu u de tu, \v 30 biga hën wanwan tö nöö da Gadu u mundu. Nöö hën ta mbei u dee sëmbë dee abi di maaka u Dju a u sinkii, ku dee sëmbë dee na abi di maaka tuu, sa ko bumbuu sëmbë nëën wojo. Ma nöö a o luku ee i ta biibi ufö, biga ku di wan seei biibi nöö a ta tei u tuu. \p \v 31 Wë nöö a kandë i sa taki taa: “Wë nöö di a dë sö kaa, nöö nëën da u tuwë dee wëti a kapëë nö?” Na mëni sö e, dee sëmbë. Biga fa i si u ko ta biibi aki, nöö awaa ufö u ta hoi dee wëti u Gadu awaa. \c 4 \s1 Aki ta lei fa Abahamu ko bunu \s2 a Gadu wojo. \p \v 1 Wë dee sëmbë, fa u ta taki di soni aki, nöö un boo luku andi pasa ku di gaan sëmbë fuu dee Dju de kai Abahamu. \v 2 Abahamu bi ko wan bumbuu sëmbë a Gadu wojo e. Nöö ee soni a bi du mbei a ko sö, nöö a bi sa njan buka, na sö nö? Ma nöö u sabi taa na wan sëmbë sa njan buka a Gadu fesi e. \p \v 3 Ma nöö unfa di Buku u Gadu taki? A taa: \q1 Abahamu bi biibi Gadu. \q1 Hën mbei Gadu luku ën kuma wan bumbuu sëmbë nëën wojo. \m I si? \p \v 4 Wë nöö sö a dë e. Ee wan sëmbë du wan soni te a kaba, nöö an dë gaan soni te de pakëën. Biga wooko nöö a wooko ën. \v 5 Ma ee wan sëmbë na soni a du, ma biibi nöö a biibi Gadu taa a ta kai dee takulibima fu de ko bumbuu sëmbë nëën wojo, nöö di sëmbë dë hën Gadu ta tei u bumbuu sëmbë e, fu di biibi fëën hedi. \v 6 Nöö Dafiti seei bi taki u dee lö sëmbë dë, dee Gadu ta luku u bumbuu sëmbë ma na u dee du u de hedi. A taki u di kölöku di de kisi. Biga a taa: \q1 \v 7 Kölöku u dee sëmbë dee Gadu puu a bëë \q1 u di fa de bi poi ën wëti. \q1 Kölöku u de di Gadu an ta si dee hogi \q1 de bi du möön e. \m \v 8 Hën a toona taki möön taa: \q1 Kölöku u di sëmbë di Gadu an o mbei a paka u dee hogi dee a du möön. \m Sö Dafiti bi taki e. \p \v 9 Wë nöö di kölöku dee sëmbë naki naandë, nöö unfa i mëni? A dë u dee sëmbë wanwan dee abi di Dju maaka a de sinkii ö? An dë u dee oto föluku tu nö? Aai e, a dë u de tuu. Biga wë u bi taki kaa taa fu di Abahamu biibi hën mbei Gadu tei ën fu wan bumbuu sëmbë nëën wojo. \v 10 Ma nöö na un ten Gadu bi tei ën sö? A baka u di a kisi di maaka, naa bifö a kisi ën? Wë bifö a kisi ën e! \v 11 Nöö hën a kisi di maaka, nöö di maaka hën ta lei taa ufö a kisi ën seei Gadu bi tei ën kaa fu di a biibi ën hedi. \p Nöö sö i si taa Abahamu ko dë gaan sëmbë fuu na akaa fasi, biga u ko ta waka nëën baka a di fa a bi ta biibi. Ee ja abi di maaka u Dju a i sinkii seei ma i ta waka a Abahamu baka ta biibi Gadu, nöö Abahamu ko gaan sëmbë fii kaa. Nöö Gadu ta tei i u bumbuu sëmbë nëën wojo. \v 12 Nöö fa u taki dë, Abahamu dë gaan avo tuu u dee sëmbë dee abi di maaka, ma töku na de tuu e, ma dee ta waka nëën baka ta biibi Gadu leti kumafa hënseei bi ta biibi bifö a kisi di maaka naandë. \p \v 13 Wë u sabi taa Gadu bi paamusi Abahamu ku dee böngö fëën wan soni taa de o feni di goonliba a de maun a bakaten. Nöö di paamusi naandë, Abahamu an kisi ën fu di a bi hoi wëti e, ma a kisi ën fu di a biibi Gadu hën Gadu tei ën u bumbuu sëmbë. Hën mbei a paamusi ën sö wan gaan soni. \p \v 14 Wë nöö ee a bi dë sö taa di gaan bunu dë sëmbë sa feni ën fu di de ta hoi wëti hedi, nöö hën da biibi aan heepi e. Nöö söseei di paamusi Abahamu bi kisi a Gadu dë an bi sa dë wan wojo soni tu, ee wëti i bi musu hoi ufö i feni ën. Ma na sö a dë e, dee sëmbë. Wëti an sa tja di lö bunu dë ko. \v 15 Ma i saandi wëti ta tja ko nö? Sitaafu wë a ta tja e. Biga ka wëti an dë nöö sëmbë an ta feni ën poi faa tja sitaafu ko da de. Ma ka a dë, nöö naandë sëmbë ta poi ën nöö i kisi sitaafu. \p \v 16 Nöö fëën mbei ee Gadu paamusi i wan soni, nöö an o da i ën fu di i ta hoi wëti e. Ma fu di i ta biibi, hën mbei joo feni ën. Di bunuhati u Gadu hën nöö sa mbei di paamusi fëën ko tuu. Nöö di paamusi u Gadu di u taki dë, a dë sitampusitampu da hii u dee böngö u Abahamu tuu fu di u ta biibi Gadu, ee i dë Dju ee ja dë Dju. Biga Abahamu da di gaan sëmbë fuu tuu. \p \v 17 A dë leti kumafa Gadu bi taki da Abahamu a di Buku. A taa: \q1 Mi tei i buta fii ko dë di gaan sëmbë fu hia föluku. \m Sö wë Gadu bi taki da Abahamu. Nöö sö wan fasi i si taa Gadu ta luku u kuma böngö u Abahamu. Fa Abahamu bi biibi tjika dë, a bi sabi taa Gadu hën ta weki dëdë sëmbë seei toona da de libi baka, hën ta si dee soni dee an dë u si leti kuma de dë kaa. \p \v 18 Nöö fa Abahamu bi ta biibi Gadu dë, a bi ta pakisei di soni di Gadu bi paamusi ën taa a o ko di gaan sëmbë u hia föluku. Ma an bi dë faa mëni sö wan soni seei, biga di ten faa pai miii bi pasa gaanduwe kaa. Ma fu di Gadu hën bi paamusi ën taa dee böngö fëën o ko hia kuma dee teeja dë a liba, hën mbei a fika dë ta mëni ën nöömö. \p \v 19 Nöö di juu di Gadu bi paamusi ën di soni dë, nöö Abahamu bi ko gaandi seei kaa tee a fika piki a tapa höndö jaa, nöö hën mujëë Sala tu ko gaandi tee bëë fëën bi tapa. Na wan u de bi dë a di fa u pai miii möön e. \v 20 Ma nöö Abahamu an luku di dë. An bi pakisei seei taa dee soni dee Gadu paamusi ën dë an sa pasa. Ma a ta biibi Gadu nöö. Nöö fa a ta biibi nango dë, nöö di biibi fëën ko gingin te a ta wai ku Gadu seei, \v 21 taa a abi kaakiti tjika faa du leti kumafa a bi paamusi ën dë. Biibi nöö a biibi sö. \v 22 Nöö hën di soni dë wë mbei de sikifi fëën a di Buku u Gadu taa Gadu bi tei ën u bumbuu sëmbë nëën wojo. \p \v 23 Ma nöö fa de sikifi ën dë, na u Abahamu wanwan hedi mbei de sikifi ën e, dee sëmbë, \v 24 ma fuu hedi tu. Biga u ta biibi Masa Gadu taa a bi weki Jesosi u Masa a dëdë tuu, nöö fëën mbei u seei ko dë bumbuu sëmbë nëën wojo tu. \v 25 Fa Gadu buta Masa Jesosi a dee sëmbë maun de kii ën dë, nöö hën da di paima a paka fu dee hogi du fuu. Nöö di i si taa Gadu toona weki ën baka, nöö hën da a tei di paima, nöö a ta luku u kuma u dë söndö föutu awaa e, dee sëmbë. \c 5 \s1 Aki ta lei andi u kisi \s2 a Masa Jesosi. \p \v 1 Wë kumafa u taki dë, dee sëmbë, u ku Gadu ko fii awaa e. Nöö di soni mbei, fu di u biibi ën hedi hën u ko bumbuu sëmbë nëën wojo. Jesosi Keesitu u Masa, hën wë i si heepi u sö e. \v 2 Hën jabi di pasi da u fuu dë a di kamian ka i si u dë aki. Biga fa u ta biibi ën aki, hën mbei i si Gadu ta libi ku u ku ën bunuhati. Nöö u ko ta wai seei fu di u sabi taa woo feni di waiti u Gadu nöömö di Gadu bi kë fuu feni. \p \v 3 Ma nöö na di dë nöö u ta wai da e, ma u ta wai tu da dee sitaafu dee u ta tja. Biga u sabi taa sitaafu ta heepi u fuu abi degihati. \v 4 Nöö te u abi degihati, nöö woo ko möön bumbuu sëmbë. Nöö te u dë bumbuu sëmbë kaa, nöö wa o dë pantapanta, biga woo ta biibi nöömö taa Gadu o du kumafa a bi taki. \p \v 5 Nöö an o dë fuu panta möönsö e, dee sëmbë, taa di fa u ta biibi ën o dë u sösö. Biga u sabi fa Gadu lobi u tjika. Di Akaa fëën di i si a manda ko da u aki, hën ta mbei u ta fii di gaan lobi fëën taanga seei a u hati. Wan si nö? \p \v 6 Un kë sabi fa Masa Gaangadu lobi u tjika nö, dee sëmbë? Wë haika e. A di leti juu di a buta, nöö hën a mbei ˻Masa Jesosi˼ Keesitu dëdë da u. A di ten dë wa bi a’ kaakiti u du na wan kodo soni di bunu nëën wojo. Gaan takulibima u bi dë, ma tökuseei Masa Jesosi dëdë da u e. \p \v 7 Wë nöö un pakisei ën bunu. Ee wan sëmbë i ta libi leti seei, ma a sa taanga fu wan oto sëmbë musu mëni faa dëdë da i. Na sö nö? Ee i abi bunuhati, nöö a kandë de sa kë dëdë da i fu di i abi bunuhati hedi. \v 8 Ma nöö Gadu lei u taa di lobi fëën pasa di dë gaanduwe. Biga na bumbuu sëmbë a manda ˻Masa Jesosi˼ Keesitu ko dëdë da e, ma u dee takulibima aki wë. ˻Dee sëmbë, a bigi o!˼ \p \v 9 Wë nöö un luku di soni di Masa Jesosi du dë. A dëdë tuwëën buuu paka da u fuu sa ko bunu a Gadu wojo. Wë nöö ee sö wan gaan soni a du da u kaa, nöö an dë fuu mëni seei taa di hatiboonu u Gadu o kai a u liba e! \p \v 10 Nöö ee di Mii u Gadu dë dëdë da u a di ten di u ku ën bi dë gaan felantima hën a mbei u ko fii ku Gadu, nöö unfa i mëni? Na awaa a o möön fukë dëën faa heepi u te dou nö, dee sëmbë, fa a dë a libi aki. Biga u ku ën ko bunu kaa. \p \v 11 Fa u dë aki u ta wai seei ku Gadu fu di soni di u Masa Jesosi Keesitu du da u naandë e. Biga a bigi o, dee sëmbë, di fa a tja u ko bunu ku Gadu aki. \s1 Aki ta lei fa di soni Adam tja ko \s2 ku di Masa Jesosi tja ko \s2 tooka tjika. \p \v 12 Söö. Wë un boo luku di soni aki a di sëmbë de kai Adam. Adam hën tja hogi du ko da hii sëmbë a goonliba aki e, nöö di hogi du tja dëdë ko. Hën wë mbei dëdë ko ta kii hii sëmbë te kisi tide, biga hii sëmbë tuu ta du hogi. \p \v 13 Un boo taki ën sö taa bifö Gadu da dee fesiten sëmbë fuu dee wëti, nöö hogi du bi dë kaa e. Ma nöö de an bi kai ën sö, biga dee wëti an bi dë eti. Nöö ka wëti an dë nöö sëmbë an ta sabi taa de pasëën fu de kisi sitaafu fëën. \v 14 Ma nöö hii fa dee wëti an bi dë seei eti, ma hogi du bi dë kaa, biga kumutu a di ten u Adam te kisi di ten u Mosesi nöö hii sëmbë bi ta dëdë. Hii fa de an bi poi wëti a di wan seei fasi fa Adam bi poi ën, ma töku de bi du hogi, biga de tuu dëdë. \p Nöö di soni u Adam dë, nöö a bi dë kuma wan peentje fuu luku nöö woo fusutan soni. ˻A ta lei u u wan Sëmbë bi dë a pasi u ko a bakaten. Nöö di Sëmbë dë, Masa Jesosi wë e. \v 15 Fa a sai dë, hën ku Adam djei a wan soni.˼ Biga Adam, di wan kodo sëmbë dë, nëën wan soni kumutu paaja ko a sëmbë. Nöö söseei Masa Jesosi tu, di wan kodo Sëmbë dë, nëën wan soni kumutu paaja ko a sëmbë. \p Ma di soni di Adam tja ko, ku di Masa Jesosi tja ko, nöö de tooka gaanfa e. De an djei seei. Biga Adam pasa Gadu buka hën a tja dëdë ko ta kii hii sëmbë u goonliba aki. Ma nöö Masa Jesosi hën a piki Gadu buka hën a tja wan kado ko. Hën da a mbei u sa ko fii ku Gadu. Nöö unfa i mëni? Di soni Jesosi Keesitu du da u ku ën bunuhati aki, aan möön hia kaakiti nö? Aai a abi. Hën a tja bunu ko da sömëni sëmbë. Sö wan soni Gadu du da u ku ën bunuhati e. \p \v 16 Nöö un boo luku wan oto soni möön u di fa de tooka gaanfa ku deseei. Di wan kodo pasi naandë Adam du hogi, nöö hën a tja sitaafu ko da hii sëmbë. Ma nöö di wan kodo soni Gadu du da u aki, a du ën a baka u sömëni hia hogi di libisëmbë bi du, ma tökuseei a tjika u puu dee hogi du tuu fiaa a u liba mbei u ko bunu nëën wojo. \p \v 17 Di pasa Adam pasa Gaangadu buka dë, dee sëmbë, hën buta dëdë ko tiima. Nöö unfa i mëni? Di fa Gadu libi ku u ku ën bunuhati tjika aki te a sa mbei u ko bumbuu sëmbë nëën wojo, nöö aan kaakiti gaanfa möön di hogi du u di sëmbë dë nö? Nöö ee u tei ën, nöö a o mbei u ko tiima a dëdë kamian fu di u abi di libi u Gadu di dë u teego kaa. \p Nöö sö wë i si taa di soni di di wan kodo Sëmbë du di ko a baka aki, Jesosi Keesitu, a pasa di hogi du u di oto sëmbë dë gaanduwe e. \p \v 18 Wë dee sëmbë, un boo toona mëni dee soni u bi taki aki möön. Fa i si di wan kodo hogi du fu di wan kodo sëmbë dë bi mbei sitaafu musu ko a hii sëmbë liba, nöö sö nöö di wan kodo leti du u di wan kodo Sëmbë aki sa mbei hii sëmbë ko bunu a Gadu wojo tu, fu de feni di libi u teego. \v 19 Nöö leti kumafa di wan kodo sëmbë dë bi pasa Gadu buka te a mbei hii sëmbë ko takulibima a Gadu wojo, nöö söseei di wan kodo Sëmbë aki piki Gadu buka, te a mbei sömëni sëmbë ko bumbuu sëmbë a Gadu wojo. \p \v 20 Nöö fa dee Dju wëti sai dë, dee sëmbë, de ko a baka e, fu mbei sëmbë si fa dee hogi du u de hia tjika. Ma nöö hii fa hogilibi hia söseei, ma nöö di bunuhati u Gadu dë möön hia gaanfa eti u heepi u. \v 21 Leti kumafa i si di hogi du bi dë ta pëë basi a u liba te fa a bi ta kii u kaba aki, sö nöö di bunuhati u Gadu ko basi a dëdë kamian fa u dë aki. Hën a mbei u ko bunu nëën wojo fuu sa feni di libi u teego. Sö wan soni Gadu du da u e, dee sëmbë, fu di Jesosi Keesitu u Masa dëdë da u. \c 6 \s1 Aki ta lei taa u musu luku u seei kuma u dëdë da hogilibi. \p \v 1 Wë fa u jei soni te u kaba naandë, nöö unfa un fusutan fëën? Un ninga taa u taa fuun du hogi go dou, fu di di bunuhati u Masa bigi gaanfa te pasa dee hogilibi fuu ö? Sö u taki nö, dee sëmbë? \v 2 Kwetikweti, wa taki sö e. ˻Biga fa u nama ku Masa Jesosi aki,˼ nöö hën da u ku hogilibi paati kaa. A dë seei leti kuma u dëdë dëën, biga wa dë nëën soni möön. Nöö unfa u sa du toona go nëën möön? Nönö e, wa sa du sö baa! \p \v 3 Wan sabi andi di dopu di u dopu aki kë taki nö, dee sëmbë? A kë taki taa fa Jesosi Keesitu dëdë dë, nöö u seei dëdë tu da di awoo libi fuu u bi dë. \v 4 Fa de bei ën dë, nöö u ku ën wë de bei makandi e. Nöö fa i si hën Tata weki ën a sö wan foondo fasi ku di gaan kaakiti fëën dë, tja go a wan njunjun libi dendu, nöö sö u seei tu toona ko ta libi wan hii njunjun libi fa u dë aki. \v 5 Biga ee u ku ën bi dëdë makandi tuu, nöö na u ku ën toona weki makandi tu nö ˻fuu libi wan hii njunjun libi˼? \p \v 6 Dee sëmbë o, fa Masa Jesosi dëdë a di lakpa pau dë, nöö a dë kuma di awoo fasi fuu u bi ta libi, hën wë dëdë ku ën makandi e. Nöö di soni mbei a pasa sö, fu dee hogi du di di hati fuu ta kë ta du an musu a’ kaakiti a u liba möön. An dë fuu dë saafu a de basu möön e. \v 7 Biga te wan sëmbë dëdë, nöö a kumutu a hogilibi basu ko fii. \p \v 8 Wë nöö fa u ku Keesitu dëdë makandi dë kaa, dee sëmbë, nöö u a’ di biibi taa u ku ën o ta libi makandi tu. \v 9 Biga u sabi taa Masa Gadu toona weki ën, nöö an o sa toona dëdë möön e. Dëdë an abi kaakiti nëën liba möön seei. \v 10 Fa i si a dëdë di wan pasi dë kaa, nöö dee hogidu u libisëmbë wë a dëdë da. Ma nöö fa a dë ku libi aki, nöö Masa Gadu wanwan nöö a ta libi da. \p \v 11 Wë nöö sö a dë ku unu tu e, dee sëmbë. Un musu si unu seei ˻kuma hogilibi aan na wan kaakiti a unu liba möön e˼. Un dëdë dëën gbegedee kaa. Un musu sabi taa Gadu tö nöö un ta libi da, biga unu ku Masa Jesosi Keesitu nama kaa. \p \v 12 Nöö fu di un dë sö kaa, nöö dee hogi soni dee i hati ta kë du, wan musu da de pasi u de tii unu sinkii möön e. Wan musu haika de seei. \v 13 Biga wan musu da hogilibi pasi faa sa wooko a na wan pisi fuunu sinkii u du fanafiti soni ku ën. Nönö. Ma un musu hopo unu seei ku telu tuwë da Gadu. Un musu buta dee kamiankamian fuunu sinkii tuu nëën maun kuma wooko felu, faa sa du dee leti wooko fëën ku de. Biga un dëdë da di awoo libi fuunu, fuun toona ko a wan hii njunjun libi dendu. \p \v 14 Di ten di un bi dë a dee wëti basu dë, dee sëmbë, nöö wan bi sa hoi de tjika te un ko bumbuu sëmbë a Gadu wojo. Ma fa u dë aki, Gadu naki unu kölöku te a tei unu u bumbuu sëmbë nëën wojo. Hën mbei nöiti hogilibi musu dë basi fuunu möön e. \s1 Aki ta lei ambë saafuma \s2 u musu dë. \p \v 15 Wë dee sëmbë, fa un jei dee soni dë, nöö kandë woon taki taa awa, wë di wa dë a dee wëti basu möön nöö da u sa du hogi, biga Gadu ta luku u ku ën bunuhati kaa. Sö nö? Na sö e. \v 16 Wan sabi taa te i tuwë i seei da wan sëmbë, nöö i dë saafuma u di sëmbë naandë nö? Hën buka nöö joo ta piki a soni. Wë aki i sa tei de tu sondi. Ee i kë dë saafu a hogidu basu, nöö joo dëdë. Ma nöö ee i kë dë saafu a Gadu basu ta piki ën buka, nöö joo ta libi wan leti libi nëën wojo. \p \v 17 Ma fa mi taki dë seei, mi ta da Gadu tangi fuunu hedi e, dee sëmbë. Biga un bi dë saafuma a hogidu basu tuu, ma nöö di un kisi di lei u Gadu hën un piki tuwë unu seei dëën ku hii unu hati. \v 18 Fa u dë aki, un ko fii kumutu a hogilibi basu. Hën un ko saafu seei da Gadu fuun ta libi wan leti libi nëën wojo. \p \v 19 Fa mi ta fan dee soni aki, dee sëmbë, nöö mi ta taki de a libisëmbë fasi fu un musu sa fusutan. Biga wë libisëmbë nöö un dë, hën mbei a taanga da unu fuun fusutan andi Gadu kë. Nöö mi taki e, a fesi dee kamiankamian fuunu sinkii bi ta du fanafiti soni. Hii fan sootu pei hogi un bi ta du ku de nango nöömö. Ma fa un ko sabi Gadu aki, nöö un musu buta de tuu nëën leiki kuma saafu fëën, be de ta du dee letileti soni dee ta kai ku ën. Sösö gbelingbelin soni i musu ta du ku de e, dee soni dee dë limbolimbo a Gadu wojo. \p \v 20 Haika e, dee sëmbë. Di ten un bi dë saafuma a hogidu basu naandë, nöö wan bi a’ toobi seei fuun libi leti a Gadu wojo e. Na seei! \v 21 Wë ma mi hakisi unu, un wini seepi un bi feni u dee lö libi dë? Na dëdë nöö de bi o tja ko da unu nö? Nöö fa u dë aki de ko ta tja sen ko da unu. Un si ö? \p \v 22 Ma fa un ko fii kumutu a hogilibi basu naandë hën un ko dë saafu u Gadu aki, nöö awa ufö un abi wini. Biga un dë a pasi awaa fuun ko gbelingbelin da Gadu söndö föutu, nöö di kaba fëën hën da woon libi ku Gadu fu teego. \v 23 Dee sëmbë o, hogilibi abi hën paka, hën da dëdë. Ma nöö Gadu, na paka a ta paka u. Soni a ta da u fu sösö, hën da di libi u teego di u sa feni a Jesosi Keesitu u Masa. \c 7 \s1 Aki Paulosu ta lei taa biibima kumutu a wëti basu. \p \v 1 Wë fa mi ta fan aki, dee sëmbë, nöö mi ta fan ku un dee sëmbë fuu, dee sabi dee Dju wëti kaa. Wë nöö wan sabi nö, taa wëti ta abi kaakiti a wan sëmbë liba solanga a dë ku libi. Ma tee a dëdë kaa, nöö aambi kaakiti nëën liba möön. \p \v 2-3 Nöö un boo luku ën a wan futu aki i si. Wan mujëë te a tööu nöö a dë a wan wëti basu taa solanga di womi dë ku libi nöö an sa abi oto manu. Na sö a dë nö? Ee a tei oto manu nëën manu wosu, nöö de o kai ën wan puta mujëë. Biga a booko di tööu. Ma te di womi dëdë kaa, nöö di mujëë an dë a di wëti dë basu möön. Ee a ko abi oto manu seei, ma an du wogi. \p \v 4 Wë nöö dee sëmbë, söseei a dë ku unu tu e. A wan juu dë un bi dë a wëti basu. Ma fa i si unu ku ˻Masa Jesosi˼ Keesitu ko nama naandë kaa, nöö wan dë a wëti basu möön e. Un ko abi wan oto masa awaa. Hën da di Sëmbë di bi weki baka a dëdë, faa sa ta wooko a u liba u tja wini ko da Gadu. \p \v 5 A wan ten dë dee hogi pakisei dee bi dë a u hati bi ta wooko a u liba fu de hai u tja go a di së u dëdë. Biga wa sa hoi dee wëti u Gadu. \v 6 Ma nöö fa u dë aki, di awoo fa u bi ta libi dë an dë wan wojo soni da u möön. A dë leti kuma u dëdë kumutu nëën basu ko fii. Biga wa ta dini Gadu a di awoo fasi dë möön, ta biinga u hoi wëti sikifisikifi a pampia e. Nönö. U ko ta dini ën a wan hii njunjun fasi. Nöö di njunjun fasi u ta taki aki, hën da di Akaa u Gadu seei dë a u hati ta tii u. \s1 Aki ta lei fa hogilibi ta fia ku dee wëti u Gadu. \p \v 7 Wë unfa u sa taki u di sondi dë baa? Dee wëti dë, de hogi nö? Nönö, de an hogi e. Biga ma bi o sabi andi da hogilibi ee na dee wëti bi lei mi ën. Mi o taki ën sö, dee sëmbë. Bifö mi ko sabi dee wëti u Gadu, nöö di wëti bi dë kaa taa ma musu abi langahati u na wan soni. Ma nöö di mi ko jei di wëti dë ufö mi ko fusutan taa sö wan libi da hogilibi. \v 8 Ma nöö andi pasa? Fa mi jei di wëti dë, nöö hën mi ko si taa sömëni soni dë a mi hati mi ta kë dee an ta kai ku Gadu. Ee i luku te i kaba, nöö a ta djei taa ka wëti an dë nöö hogilibi dë duumiduumi. \p \v 9 A fesi di ma bi sabi dee wëti u Gadu eti, nöö mi bi dë ta libi u mi seei waiwai. Soni an bi ta toobi mi. Ma di mi ko sabi dee wëti kaa, nöö mi ko si fa dee hogi pakisei dë hia a mi hati tjika. Nöö di lö libi di mi bi ta libi fiifii söndö soni ta toobi mi dë, nöö a ko kaba gbelin. \v 10 Nöö hën mi ko si taa dee wëti dee bi musu heepi mi u mi feni libi a Gadu, nöö de tja gaan paati ko a mi ku Gadu. Biga ma sa hoi de möönsö. \p \v 11 Ee i luku ën te i kaba, nöö a djei taa dee hogifasi dee dë a mi hati tei dee wëti u Gadu ganjan mi. Biga mi bi mëni taa mi sa hoi de fu mi feni libi a Gadu, ma hii u di dë ma sa hoi de. Dëdë nöö mi bi o feni. \v 12 Ma nöö fa mi taki ën dë seei, an dë taa dee wëti an bunu e. De bunu, biga de dë u Gadu. De dë wan leti soni gbelingbelin. \p \v 13 Wë nöö hën wë mi ta hakisi, dee sëmbë, dee bumbuu wëti naandë, de poi mi ku Gadu sö nö? Nönö e, na de. Ma di hogi di dë a mi hati aki kaa, hën wë tja mi ko a di lö sitaafu dë, faa musu ko a limbo taa gaan hogi logologo seei a dë. Biga a tei dee bumbuu wëti u Gadu dë kisi mi ku de, fu tja mi go kaba a sösö. Nöö di soni mbei a pasa sö, fu mi musu ko sabi di fasi di dë a u libisëmbë hati aki, fa a hogi tjika. \s1 Aki ta lei fa di hogilibi fuka Paulosu tjika. \p \v 14 Wë nöö u sabi taa dee wëti dee i si u ta taki aki, de kumutu a di Akaa u Masa Gaangadu. Ma nöö andi da di toobi? Wë di toobi dë a mi aki. Biga ma ta dë a di leiki u di Akaa u Gadu. A dë kuma dee hogi fasi u libisëmbë dee dë a mi hati aki, de bai mi tei ko saafuma u de. \p \v 15 Nöö andi mbei mi taki sö? Wë biga ma ta fusutan seei andi mi ta du. Biga di soni di mi ta kë du, nöö nëën mi ta du e, ma di soni di mi buuse gaan buuse, nöö te u mi mëni nöö mi du ën kaa. Ja si nö? \p \v 16 Wë dee sëmbë, di ma kë du dee hogi soni dee mi ta du naandë, nöö hën da mi ta tei dee wëti u Gadu u gaan bumbuu soni. \v 17 Nöö hën wë mi ko si taa na mi seepi ta du möön e, ma dee hogifasi dee dë a u libisëmbë hati aki, de wë ta buta mi u mi ta libi di lö libi dë. I si nö? \v 18 Nöö mi ko sabi taa fa mi dë aki, ma sa du na wan bumbuu soni möönsö a mundu e. Di lö soni dë an dë a di fasi u mi seei. Fu mi du bumbuu soni mi dë kabakaba, ma di kaakiti an dë a mi u mi du ën. \v 19 Biga di bunu di mi kë du nöö nëën mi ta du, ma di hogi di ma kë du seei nöö hën nöö mi ta du nöömö. \v 20 Hën mbei mi taki taa na mi wë ta du. Ma di hogi pakisei u libisëmbë di dë a mi hati aki, nöö hën wë i si buta mi u mi musu libi a sö wan wisiwasi fasi. \p \v 21 Wë sö a dë e, dee sëmbë. Wan soni ta wooko a mi liba hebi fu te mi go u go du wan bumbuu soni nöö hogi nöö mi ta du. \v 22 Fa mi dë aki, mi sa wai tumisi fu mi ta du kumafa dee wëti u Gadu taki. \v 23 Ma nöö mi ta si taa wan oto soni dë ta wooko a hii dee pisipisi u mi sinkii tuu. A ta feti taanga ku dee wëti u Gadu dee dë a mi pakisei, ta hoi mi gingin a hogidu basu. \v 24 Ee maingë, unfa seei mi o du te mi kumutu a di fuka aki basu? Ambë seei o puu mi a dee fasi u di sinkii u mi aki, fu ma musu paati ku Gadu? \v 25 Wë gaantangi u Gadu di a dë taa a manda heepi ko a Jesosi Keesitu u Masa. \p Wë da sö e, dee sëmbë. Fa mi dë aki, a mi hati mi ta kë dë saafu u Gadu ta piki dee wëti fëën, ma di fasi u mi ta buta mi saafu a hogilibi basu. \c 8 \s1 Aki ta lei fa di Akaa u Gadu sa puu u a hogilibi basu. \p \v 1 ˻Wë dee sëmbë, hii fa i si u këë di pena dë seei, ma an dë fuu panta.˼ Biga fa u ku Masa Jesosi Keesitu nama tjika aki, nöö wa dë a pasi fu Gadu musu kuutu u tuwë go da sitaafu möön e. \v 2 Biga di soni mbei. Di Akaa di u feni a Jesosi Keesitu, nöö hën abi libi. Nöö hën wë i si lusu u puu a hogilibi basu, be an feni u paati ku Gadu. \p \v 3 ˻Fa i si Gadu bi da u dee wëti fëën dë, dee sëmbë, nöö de bi musu heepi u mbei libi fuu kai ku Gadu.˼ Ma nöö de an bi sa heepi u sö e, biga dee fii ku dee kë fuu hati tapa u fu wa sa feni di heepi dë. \p Nöö hën wë i si Gadu manda di Womi Mii fëën ko a goonliba aki. Nöö fa a ko dë, nöö sinkii fëën bi djei di fuu libisëmbë di ta du hogi aki, nöö ku ën a paka paima da u fu dee hogi du fuu. Nöö a sö wan fasi a kuutu di hogi di dë a u hati puu ën a u liba, be aan kaakiti a u liba möön. \v 4 Nöö fëën mbei libi fuu sa kai ku dee wëti u Gadu awaa a hii futu e, ee wa dë a di leiki u dee kë fuu hati möön ma u dë a di leiki u di Akaa u Gadu. \p \v 5 Dee sëmbë, un haika e. Ee di sösö kë fuu hati ta tii u, nöö a dee soni fëën woo ta buta pakisei. Ma ee di Akaa u Gadu ta tii u, nöö a dee fëën soni woo ta buta pakisei. \v 6 Nöö te i dë a di tii u di Akaa kaa nöö i feni libi u teego e, söseei i feni kötöhati tu. \p Ma nöö ee di kë fuu libisëmbë hati ta tii i, nöö i ku Gadu paati kaa e. Ja abi di libi u teego. \v 7-8 Biga sö wan sëmbë i ku Gadu dë felantima. Fa i sai dë, ja kë saka i seei da dee wëti fëën. Nöö boiti di dë, ja o sa saka i seei da de tu, te i dë a sö wan fasi. Nöö ja o du wan bumbuu soni möönsö tu fu Gadu sa wai ku i. \p \v 9 Ma nöö ee di Akaa u Gadu hën ta dë a i naandë, nöö na dee sösö fii ku dee kë fii hati o ta tii i möön e. Di Akaa wë o tii i. Ma nöö ee wan sëmbë ja abi di Akaa u ˻Masa Jesosi˼ Keesitu dë, nöö ja dë sëmbë fëën tu. \v 10 Ma ee Keesitu ta dë a i hati, nöö an dë fii panta e. Biga hii fa hogidu mbei sinkii fii o dëdë nöömö wan daka, ma töku di akaa fii hën abi di libi u Gadu kaa, biga Gadu mbei i ko bumbuu sëmbë nëën wojo. \p \v 11 ˻Fa Gadu sai dë, dee sëmbë, na sösö kaakiti a abi e!˼ Biga hën bi weki ˻Masa Jesosi˼ Keesitu a dëdë toona dëën libi. Nöö ee di Akaa fëën dë a i hati, söseei tu a sa weki di sinkii fuunu naandë ˻di aan kaakiti, mbei a kisi kaakiti faa libi kumafa Gadu kë.˼ \p \v 12 Dee sëmbë fuu dë, un haika e. Soni dë fuu musu du tuu, ma na fuu musu piki dee fii fuu hati möön e. Nönö. \v 13 Biga ee un libi a dee lö fii naandë, nöö woon dëdë paati ku Gadu fu teego. Ma ee un da di Akaa pasi faa tapa dee lö libi naandë, nöö woon feni di libi u Gadu. \v 14 Biga dee sëmbë dee ta libi a di leiki u di Akaa u Gadu, nöö de wë da miii u Gadu e. \p \v 15 Nöö di Akaa di i si un kisi dë, an dë wan akaa di ta toona buta unu a katibo möön e, dee sëmbë, fuun musu ta dë fëëëfëëë hiniwanten kumafa un bi dë a fesi. Nönö. Ma a dë di Akaa u Gadu seei, di buta unu ko miii u Gadu. Nöö hën mbei u ta kai Gadu “Taata”. \v 16 Biga di Akaa fëën ta piki ku di fuu akaa taa u da miii fëën seei gbelin. \v 17 Nöö di u dë miii u Gadu kaa, nöö hën da u dë a pasi fuu feni dee gudu fëën a bakaten. U ku ˻Masa Jesosi˼ Keesitu tuu o feni de makandi e. Biga ee u hoi a dee sitaafu dee u ta tja aki go dou, leti kumafa hën seepi bi hoi a dee fëën sitaafu a bi tja, nöö woo dë a dendu u di waiti fëën di a abi nöömö. \s1 Aki ta taki u di waiti \s2 di woo feni a bakaten. \p \v 18 Dee sëmbë o, fa mi wegi soni luku te mi kaba aki, nöö mi ko sabi gbelin taa dee sitaafu u ta tja aki an sa maaka seei ku di gaan waiti di dë a u aki u booko ko a döö a bakaten. \p \v 19 Un boo taki ën sö taa hii dee soni dee Gadu mbei kaa tuu dë setiseti ta luku di ten di Gadu o tja u dee sëmbë fëën ko a limbo ta lei taa u dë miii fëën. \v 20-21 Biga te di juu dë kisi, nöö woo feni di gaan waiti fuu di u musu abi. Woo kumutu a dëdë basu ko fii, nöö hii dee soni Gadu mbei tuu o feni di fii naandë tu. \p Ma nöö fa u dë aki, dee soni Gadu mbei an sa ko wan wojo soni möönsö, dee sëmbë. Biga di soni mbei. De dë a wan hebi siba basu taa de o dëdë wan daka nöömö. An dë taa ku deseei kë wë de ko sö e. Gadu hën buta de sö, ma nöö a du ën ku wan pakisei taa a bakaten de tuu o toona kumutu a di siba dë basu. \p \v 22 Dee sëmbë, ee i luku soni u mundu te i kaba, nöö a djei kuma hii soni tuu ta dë a gaan fuka ta djëmë seei, leti kuma te bëë ta njan wan mujëë faa pai. Sensi a fesi te kisi tide a dë sö eti. \v 23 Ma an dë taa dee soni dë nöö ta fuka e, ma u seei ta djëmë a u hati te na soni tu. U kë di ten ko poi, di Gadu buta faa tja u ko a lanti ko lei taa u da miii fëën. Biga te di juu dë kisi, nöö Gadu o tooka dee sinkii fuu aki puu u a dëdë basu. Nöö u sabi taa a o du ën tu, biga di Akaa fëën di i si a da u aki hën da di fosuwan fu hii dee bunu dee a abi faa da u a bakaten. \p \v 24 Nöö di soni u ta taki aki, a bi dë a dendu u di heepi di u feni a Gadu, ma tökuseei an pasa sö eti. Hën mbei u fika ta mëni ën nöömö. Biga na wan sëmbë dë di te a si wan soni kaa, nöö a o fika ta mëni ën eti taa a o si ën. Biga a si ën kaa. \v 25 Ma te u sabi taa u abi di soni kaa, hii fa wa si ën eti seei, ma woo dë ku gaan pasensi ta luku di juu faa dou fuu feni ën. \p \v 26 Nöö wan oto gaan heepi dë möön. Hën da di Akaa u Gadu di ta heepi u a dee suwaki fasi fuu libisëmbë aki. Biga so juu wa ta sabi unfa fuu musu begi, ma di Akaa hën ta begi da u ku djëmë seei tee pasa di fan fu wan libisëmbë. \v 27 Nöö Masa Gaangadu di sabi dee hati fuu finifini kaa ta fusutan andi di Akaa ta mëni te a ta begi da u. Biga a ta begi a wan fasi di ta kai gbelin ku dee soni Gadu seei ta kë a u. \s1 Aki ta taki fa u dë winima \s2 a Masa Jesosi tjika. \p \v 28 Dee sëmbë o, u sabi taa Gadu ta wooko hii soni tuu makandi u tja bunu ko da u dee sëmbë dee lobi ën. Biga u wë da dee sëmbë dee a kai fu di a abi wan pakisei ku u. \v 29 Biga gaanduwe a fesi a bi sabi u kaa. Hën a tei u buta fuu ko djei di Mii fëën, be hën Mii musu dë di fosuwan a dendu u sömëni hia oto mii fëën. \v 30 Nöö te Gadu o buta wan sëmbë fii djei di Mii fëën, nöö a o kai i nöömö. Nöö te a kai i kaa, nöö a o mbei i ko bunu nëën wojo. Nöö te a mbei i ko bunu nëën wojo kaa, nöö a o da i di waiti fëën nöömö di i musu abi. \p \v 31 Wë andi seei u sa taki möön fu hii dee soni dee u jei naandë, dee sëmbë? Fa Gadu dë ku u a wan së tjika aki, nöö ambë seei o sa du soni ku u te a wini u? \v 32 Biga Gadu kai u gaan soni te a da u di fëën seei Mii. An hoi ën a baka, ma a mbei a paka di paima fuu hedi. Nöö ee sö wan gaan soni a du da u kaa, nöö na waiwai seei a o da u hii dee oto soni dee u abi fanöudu nö? \p \v 33 Wë nöö mi hakisi möön, ambë tjika u tja u dee sëmbë Gadu tei ko sëmbë fëën go kaagi? Sëmbë an tjika e! Biga Masa Gaangadu seei tei u u bumbuu sëmbë kaa, an si föutu a u möön. \v 34 Nöö ambë seei da di sëmbë sa kë tja u go kuutu da sitaafu? A sa kë Jesosi Keesitu nö? Nönö, an o du sö wan soni e. Biga hën dëdë da u kaa, nöö na di dë nöö ma Gadu toona weki ën baka, nöö fa u dë aki a dë sindosindo a letimaun së u Gadu ta begi da u. \p \v 35 Mi hakisi unu möön, dee sëmbë, ambë sa paati u ku ˻Masa Jesosi˼ Keesitu, puu u a di gaan lobi di u dë aki? A sa kë toobi nö? Na seei. Fuka ö? Na seei. Wë ee sëmbë ta sitaafu u wë? Na seei. Wë ee gaan hangi ko wë? Na seei. Wë pena wë? Kwetikweti. Wë ee i jei taa wan gaan soni sa ko miti i wë? Na seei. Wë ee de ta ko a i ku ufangi wë? Na seei. \v 36 Awa, kumafa i si i jei dë, sö wan soni dë sikifisikifi a Gadu Buku tuu taa: \q1 Fii hedi u dë a dëdë buka hii daka. \q1 De ta luku u seei kuma wanlö sikapu de ta tja go koti gangaa kii. \m Sö u dë a libisëmbë wojo e, dee sëmbë. \v 37 Ma nöö tökuseei a hii dee soni u jei dë tuu, u dë gaanfa möön winima e! Biga di Sëmbë di i si lobi u aki sö hën wë wooko sö da u. \p \v 38 Nöö hën mbei mi ko sabi gbelin taa na wan soni dë di sa paati u ku di fa Gadu lobi u tjika aki e. Na dëdë, na libi, na wan basia u Gadu Köndë ee nasö dee u didibi köndë, na wan soni u di ten u dë aki, na wan soni u bakaten tu, na wan makiti sa paati u puu a di lobi u Gadu aki. \v 39 Na wan soni a liba ala, na wan soni a basu aki tu. Na wan kodo soni seei a hii di mundu di Gadu mbei aki abi di kaakiti u sa paati u ku di lobi di Gadu lobi u aki e, dee sëmbë, fu di u nama ku Jesosi Keesitu di Masa fuu. \c 9 \s1 Aki ta lei fa Gadu hei \s2 dee Dju sëmbë tjika. \p \v 1 Wë dee sëmbë, ka mi ku ˻Masa Jesosi˼ Keesitu nama tjika aki kaa, nöö mi o taki wan soni da unu, nöö na sipootu mi ta mbei e. Tuutuu soni mi o taki. Di Akaa u Gadu seei ta piki ku mi hati taa tuutuu soni mi o taki aki, dee sëmbë. \p \v 2 Nöö mi taki e, fa i si mi dë aki, mi dë ku wan gaan fuka a mi hati ta kusumi seei nöömö te na soni. \v 3 I sabi faandi mbei ö? U dee sëmbë u mi dee dë Isaëli sëmbë kuma miseei. A ta hati mi da de teee, leti kumafa i si mi o fan aki, taa ee a bi sa dë sö, nöö mi bi sa kë u ˻Masa Jesosi˼ Keesitu jaka mi puu nëën fesi tuwë go kaba a sösö, ee dee Isaëli sëmbë u mi bi sa ko feni di libi u teego a mi kamian. \v 4 Biga wë fa i si de sai naandë, nöö de wë bi dë a pasi u de ko miii u Gadu, u de feni dee bunu fëën a bakaten. De wë Gadu bi lei di gaan waiti fëën kaa di a abi kuma Gadu. Ku de wë a bi mbei sömëni buka, nöö söseei de a bi da dee wëti fëën, ku di fa u de musu ta dini ën ta begi a di Wosu fëën. De wë Gadu bi paamusi sömëni gaan soni. \v 5 De abi dee nëbai gaan sëmbë fu goonliba tu, nöö a de wë Keesitu kumutu a libisëmbë fasi, hii fa a dë Gadu seei a hii soni liba, di dë u ta gafa nöömö. A tan sö. \s1 Aki ta lei taa ja sa fia ku Gadu a di soni di a ta du. \p \v 6 ˻Ma hii fa Gadu bi hei u dee Dju sëmbë tjika seei, ma na hii u tuu dë apaiti sëmbë dëën e, dee sëmbë. Wë ma nöö fa mi fan naandë, nöö unfa fëën i mëni?˼ I ninga taa dee paamusi Gadu paamusi dë, de an ko soni möönsö nö? Nönö, na di soni dë mi taki e. Ma mi taki taa na hii dee bakamii u Isaëli dë tuutuu Dju sëmbë a Gadu wojo. \p \v 7 Leti kumafa i si i sabi tu taa na hii sëmbë dee ta kai Abahamu gaan avo dë tuutuu bakamii fëën a Gadu wojo. Biga wë Gadu bi fan ku Abahamu taa: \q1 Fu dee bakamii fii, \q1 nöö dee u Isaki mii nöö mi o tei konda e. \m \v 8 Nöö sö i si taa Gadu ta konda dee bakamii u di mii u Abahamu di a pai ku di paamusi u Gadu. An ta konda dee bakamii u di mii di a pai a libisëmbë fasi nöö. \p \v 9 Wë nöö haika bunu fa de pai Isaki e. Gadu kai Abahamu te a piki, a taa: \q1 Luku, te kuma sö wan ten möön, \q1 nöö mi o toona ko a i, \q1 nöö Sala o dë ku wan womi mii a maun kaa. \m Nöö ku sö wan paamusi u Gadu wë i si Isaki ko e. \p \v 10 Nöö sö a bi waka tu ku de tu mii u Lebeka de kai Esau ku Jakopu, dee de pai tulingi. Fa dee mii sai dë, di wan kodo tata nöö de abi, hën da Isaki, di gaan sëmbë fuu. De an tooka seei a di dë. \v 11-12 Ma nöö bifö Lebeka bi pai de tu mii dë, Gadu bi taki dëën taa: \q1 Di gaan wan o saka a di pikiwan basu. \m De an bi du bunu, de an bi du wogi seei, ufö Gadu taki sö. I si? Nöö di soni mbei a taki sö, fii musu si taa an ta nama seei a di du u wan libisëmbë, ma a ta nama nöö a di fa Gadu kai i. Söseei tu, i sa si taa fa Gadu pakisei faa buta wan soni ko, sö nöö a musu pasa nöömö. \v 13 A ko dë nöö kumafa de sikifi a di Buku taa: \q1 Jakopu hën mi tei, ma Esau hën mi disa. \p \v 14 Wë fa u fan dë, nöö unfa i mëni fëën, dee sëmbë? Kandë joo kë taa wë nöö Gadu an du bunu. Sö nö? Di lö pakisei naandë an musu ko a i seei. \v 15 Ja jei fa Gadu bi fan ku Mosesi ö? A taa: \q1 Mi ta a’ tjalihati a di sëmbë di mi kë e. \q1 Mi ta saa di sëmbë di mi kë. \m \v 16 Nöö da sö i ta si taa an ta hëngi a di kë u wan libisëmbë, nasö a di fa i ta biinga, ma a ta dë a di fa Gadu ta abi tjalihati da i tjika. \p \v 17 Dee sëmbë, wan jei fa Gadu fan ku Könu Falao nö? A taa: \q1 Mi ko buli i fu mi sa lei fa mi a’ makiti tjika, \q1 be në u mi bai a hii goonliba. \m Wan jei nö, dee sëmbë? \v 18 Wë nöö sö u ta si taa Gadu ta abi tjalihati da di sëmbë di a kë, nöö söseei tu te a kë a ta buta wan sëmbë faa abi möön taangajesi. \p \v 19 Nöö a kandë joo hakisi taa: “Wë nöö ee a dë sö, nöö unfa Gadu sa kuutu u ee wa kë piki ën buka? Nëën seei buta u sö nö? Ambë sa bia kumutu a di soni di Gadu kë du?” \p \v 20 Aaa, sö i hakisi nö? Ma fa i sai dë libisëmbë nöö i dë, nöö i sa kai Gadu a kuutu ö? Haika e, ee wan sëmbë ta tëmbë ku doti, nöö unfa fëën i mëni? Ee a mbei wan soni, nöö di soni dë sa hopo hakisi ën taa: “Faandi mbei i mbei mi sö u du?” Nönö, an o sa taki sö e. \v 21 Fa i si di sëmbë ta wooko ku di doti dë, nöö a abi leti faa du ku ën kumafa a kë, na sö nö? Fa a sai dë, a sa tei wan pisi u di doti mbei paabi fu de sa du gaan bumbuu soni ku ën, nöö a sa toona tei wan oto pisi mbei paabi u de du wan möön lagi soni ku ën. Na sö nö? \p \v 22-23 Dee sëmbë o, andi i abi u taki u di fa Gadu ta wooko? Ja si fa a ta hoi pasensi ku dee sëmbë dee di hatiboonu fëën dë a de liba nö? Fa de sai dë, nöö de dë a pasi kaa u Gadu musu da de sitaafu kaba de a sösö. Nöö ee a bi kë lei kumafa hati fëën ta boonu ku de tjika, ku di fa a abi kaakiti tjika faa musu du ku de, nöö a bi sa du sö o. Ma a ta hoi pasensi da de ufö. Nöö di soni mbei, biga a kë lei di Gadu fasi fëën da u dee oto sëmbë dee a abi tjalihati da. Biga u da dee sëmbë dee a seeka buta kaa fuu musu feni di gaan waiti fëën a bakaten. \p \v 24 Nöö di waiti dë, nöö na u Dju sëmbë nöö Gadu kai fuu feni ën e, ma oto köndë sëmbë seei dë a dendu tu. \v 25 Nöö a kai ku di soni Gadu buta di tjabukama fëën de kai Hosea fa a taki, taa: \q1 Dee sëmbë dee an bi dë sëmbë u mi, \q1 nöö de wë mi o kai mi sëmbë. \q1 Di sëmbë di sëmbë an bi lobi seei, \q1 hën mi o kai mi lobima. \m Sö Gadu taki e. \v 26 Hën Hosea taki möön taa: \q1 Ka Gadu bi fan taa dee sëmbë dë \q1 na sëmbë fëën de dë, \q1 nöö leti naandë \q1 de o kai de miii u di libilibi Gadu. \m Sö nöö a ta pasa fa u dë aki ku dee sëmbë dee an dë Dju. \p \v 27 Ma a di së u dee Dju sëmbë, di tjabukama de kai Jesaaja bi bai taa: \q1 Dee Isaëli sëmbë sa hia \q1 tee de dë kuma dee sandu sii u di ze bandja seei, \q1 ma wan biti wan nöö o feni heepi a Gadu e. \q1 \v 28 Biga fa Masa Gadu buta faa du ku di goonliba aki, \q1 nöö te juu fëën kisi, \q1 nöö a o du ën tjua puu wante a wan leti fasi söndö buuja. \m Sö Jesaaja bi taki. \v 29 Hën mbei a bi taki tu taa: \q1 Ee na Masa Gadu di abi hii makiti \q1 bi hoi wantu bakamii fuu a libi, \q1 nöö hii u tuu bi o kaba a sösö gbegedee \q1 leti kumafa a pasa ku dee sëmbë u dee köndë de kai Sodom ku Gomola. \p \v 30 Wë nöö andi u sa taki u dee soni u jei dë, dee sëmbë? Dati wan taki, dee sëmbë na u Dju u bi taki Gadu kai dë, de an bi ta biinga seei u de ko bumbuu sëmbë a Gadu wojo e, ma tökuseei de ko sö o. Nöö unfa a waka? Di biibi de ko biibi, hën mbei. I si? \v 31 Ma dee Isaëli sëmbë u mi wë? De ta biinga u de hoi wëti dëdë ku libi seei fu de sa ko bumbuu sëmbë a Gadu wojo, ma fa i si i jei dë, de an ko sö möönsö e. \v 32 Faandi mbei? Fu di de an ta suku ën ku biibi, ma de ta suku ën ku du. Nöö hën wë i si de naki futu a di sitonu gbolo di di Buku bi taki. \v 33 A taa: \q1 Dee sëmbë, un luku. \q1 Mi tja wan gaan sitonu ko buta \q1 ˻a dee Dju sëmbë u mi dendu.˼ \q1 Leti a Sion seei mi tjëën go buta. \q1 Nöö a dë wan sitonu \q1 sëmbë ta naki futu nëën ta kai. \q1 Hën ta tuwë sëmbë gbolou. \q1 Ma nöö ee wan sëmbë i ta biibi nëën liba, \q1 nöö aan ten di joo kisi sen a bakaten möönsö. \m Da sö e, dee sëmbë. \c 10 \s1 Aki ta lei fa dee Dju sëmbë \s2 a’ taangajesi tjika. \p \v 1 Wë dee sëmbë, kumafa mi taki dë, nöö mi hati ta hangi seei u dee Isaëli sëmbë kuma mi musu feni di heepi u Gadu. Mi ta begi Gadu gaanfa da de fu di soni dë. \v 2 Biga miseei dë kotoigima u de taa de ta biinga taanga seei u de sa dini Gadu e, ma fa i jei dë, na ku fusutan o. \v 3 Biga de aan bisi ku di fa Gadu buta u sëmbë musu ko bumbuu nëën wojo. De an ta saka dëën seei, ma de ta hopo ta biinga nöömö ku dee wëti u de de ta hoi, fu de ko bumbuu nëën wojo. \p \v 4 Ma fa i si Gadu bi da de dee wëti dë, na u mbei de ko bumbuu nëën wojo e, ma fu tja de ko dou a ˻Jesosi˼ Keesitu. Biga hën nöö sa mbei hiniwan sëmbë ko bumbuu a Gadu wojo, ee i ta biibi nëën liba. Nöö sö e. \p \v 5 Un boo toona mëni fa Mosesi bi taki da dee fesiten sëmbë fuu. A taa: \q1 Di sëmbë di ta hoi hii dee wëti aki, nöö i feni di libi u Gadu. \m Sö wë a taki e, kumafa i musu hoi wëti tjika ufö i sa ko bumbuu a Gadu wojo. \v 6-7 Ma haika fa a taki u di fa i sa ko bunu a Gadu wojo ku biibi. A taa: \q1 Wan musu peevu hakisi a unu hati taa: \q1 “Ambë o subi go a liba ala go tei heepi tja ko da u?” \q1 Ee nasö, “Ambë sa saka go a goonbasu go tei heepi ko da u?” \m Nöö a di soni dë i musu si taa an taanga sö fii du fa Gadu kë. An nama seei a soni di woo du ku u kaakiti. Biga na u bi subi go a liba ala go tei ˻Masa Jesosi˼ Keesitu tja ko dëdë da u e. Nöö söseei di a dëdë nöö na u saka go a goonbasu ala go tei ën tja ko baka. Na sö u ta feni di heepi u Gadu. \v 8 Ma nöö a dë leti kumafa i si Mosesi bi toona taki dë möön, a taa: \q1 Di taki, a dë a i seei naandë. \q1 A dë leti a i buka kakisa ku i hati dendu. \m Nöö di Buka di i si u ta tja ta konda da sëmbë aki, nöö hën nöö wë di dë e. An nama a du, ma a nama a biibi. \v 9 Biga ee i jabi i buka piki taa Jesosi hën nöö da Masa u mundu, nöö i biibi a i hati taa Gadu bi weki ën a dëdë toona dëën libi, nöö i feni di heepi u Gadu kaa. \p \v 10 Biga ku i hati i ta biibi, nöö hën ta mbei Gadu ta si i kuma bumbuu sëmbë. Nöö ku i buka i ta piki taa Jesosi da Masa, nöö hën ta mbei i sa feni di heepi u Gadu fu ja lasi go kaba a sösö. \p \v 11 A dë leti kumafa di Buku u Gadu bi taki dë kaa taa: \q1 Di sëmbë di ta biibi nëën liba, \q1 an o kisi sen a bakaten möönsö. \m \v 12 Nöö ee i dë Dju sëmbë, ee ja dë Dju, na wan sëmbë dë a fesi a di soni aki e. Biga u tuu abi di wan Masa a u liba, nöö a abi bunu te a hia ta da hiniwan sëmbë di ta kai ën në ta suku heepi nëën, ee i dë Dju, ee ja dë Dju. \v 13 Biga di Buku taki taa: \q1 Hiniwan sëmbë di ta kai Masa në \q1 o feni di heepi fëën. \p \v 14 Wë ma fa mi fan naandë, mi kë hakisi unu wan soni. Unfa sëmbë o sa kai wan sëmbë në ee de an ta biibi nëën liba? Nöö unfa de sa biibi nëën liba ee de an jei soni fëën wan daka? Nöö unfa de o du jei soni fëën, ee sëmbë an kondëën da de? \v 15 Nöö unfa wan sëmbë sa kondëën da de ee de an mandëën go faa kondëën? Hën mbei de sikifi a di Buku taa: \q1 Di futu u di sëmbë di ta tja wan bunu njunsu ko, \q1 nöö a dë gaan waiti soni seei. \m \v 16 Nöö sö a dë tuu e. Ma hii fa sömëni Dju sëmbë ko jei di buka u Gadu kaa, ma na de tuu piki o. Ja jei fa Jesaaja bi hakisi nö? A taa: \q1 “Masa o, ambë seei ta biibi di buka u ta tja aki baa?” \p \v 17 Wë nöö kumafa u bi taki dë, dee sëmbë, nöö sö a dë e. Biga te i jei di buka u Gadu ufö biibi ta ko a i hati, nöö di buka u Gadu dë hënseei da di u Keesitu di u ta konda aki kaa. \p \v 18 Nöö mi hakisi, dee Dju sëmbë an jei di buka nö? Awa, de jei ën o. Ja jei fa di Buku taki u dee bosikopuma u Masa ö? A taa: \q1 Töngö u de ta piki a hii di mundu. \q1 A hii dee kamiankamian u goonliba tuu seei sëmbë sa jei dee soni de ta taki. \m Sö di Buku taki e. \p \v 19 Wë nöö mi toona hakisi möön, a sa kë taa dee Isaëli sëmbë an bi fusutan di buka nö? Na di soni dë! Ja si fa Gadu buta Mosesi faa sikifi nö? A taa: \q1 Mi o mbei un haun da wanlö pei sëmbë \q1 dee an bi dë wan nasiön. \q1 Fa un ta si de kuma wanlö sösö sëmbë söndö fusutan dë, \q1 ma de o ko dë a unu fesi, \q1 nöö di juu dë hati fuunu o boonu seei. \m \v 20 Nöö söseei Jesaaja konda wan soni limbolimbo, an bi fëëë u taki ën. A taa: \q1 Gadu taki taa, \q1 “Wanlö sëmbë ko feni mi dee an bi ta suku mi seei. \q1 Mi tja miseei ko a limbo da wanlö sëmbë \q1 dee an bi ta hakisi fa u mi möönsö.” \p \v 21 Ma fu dee Isaëli sëmbë a taa: \q1 “Ndeti ku didia mi ta tëndë maun da de, \q1 ma de ta hai baka. \q1 De an kë piki mi buka. \q1 Fa de sai u de dë, \q1 de an kë tan seei a di tii u mi basu möönsö.” \m Sö Gadu taki u dee Dju sëmbë u mi e. \c 11 \s1 Aki ta lei fa dee sëmbë na u Isaëli feni pasi u ko a Gadu. \p \v 1 Wë nöö fa mi taki naandë, dee sëmbë, a sa kë un sa mëni taa Gadu tuwë dee Dju sëmbë fëën nö? Kwetikweti. An tuwë de e. Biga wë miseei da wan Dju sëmbë tu. Böngö u Abahamu seei mi dë. De pali mi a di lö u Benjamin. I si? \v 2 Nöö Gadu an tuwë dee sëmbë fëën dee a bi tei a fesi e. A ta mëni de eti. \p Wan jei fa di Buku u Gadu taki u di tjabukama de kai Elia nö? Elia kaagi dee Dju sëmbë fëën da Gadu. A taa: \q1 \v 3 Masa o, fa u dë aki, hii dee tjabukama fii tuu de kii e, \q1 nöö dee sitonu tafa ka u bi ta tjuma soni da i, de booko de tuu fiaa puu. \q1 Mi wanwan tö nöö da Isaëli sëmbë fika ta begi i eti. \q1 Nöö na di dë nöö, \q1 ma de dë a mi baka seei u kii mi puu nöömö. \m Sö Elia taki. \p \v 4 Ma nöö unfa Gadu piki ën? A taa: \q1 Na di soni dë e. \q1 Mi hoi sëbën dusu sëmbë da miseei \q1 dee an tjökö kini a goon da Baali wan daka. \m ˻Biga Baali hën da di pindigadu sëmbë bi ta begi a di ten dë.˼ \p Nöö sö Gadu fan ku Elia e. \v 5 Nöö söseei a dë fa u dë aki tu e, dee sëmbë. Wanlö Dju sëmbë fika eti, dee Gadu tei fëën seei ku ën bunuhati. \v 6 Ma nöö ee a dë taa ku bunuhati a tei de, nöö an dë taa soni de du mbei e. Biga wë ee sö, nöö nëën da bunuhati möön. \p \v 7 Wë andi u sa taki u di soni aki baa? Fa Isaëli sëmbë ta biinga fu de ko bunu a Gadu wojo tjika dë, ma di gaan së u de an feni ën möönsö. Dee Gadu tei a de dendu, de nöö feni ën, nöö dee otowan ko abi möön taangajesi. \v 8 A ko leti kumafa i si de sikifi a di Buku taa: \q1 Gadu buta de ko dë doon sö. \q1 A da de wan pei wojo fu de an musu ta si soni fëën möönsö, \q1 ku wan jesi u de an musu ta jei soni fëën tu, \q1 te kisi tide eti. \m \v 9 Nöö Dafiti seei bi taki tu u dee lö Dju sëmbë dë. A taa: \q1 Di soni de ta tei hebi kuma soni u njan u de dë, \q1 a musu bia wan taapu da de u kisi de. \q1 A musu dë kuma tatai a pasi da de, \q1 nasö wan sitonu fu de naki futu kai, \q1 u de feni di sitaafu nöömö di de musu feni. \q1 \v 10 Fa de sai u de dë, wojo u de musu ko dungu, \q1 be de an ta si sondi möön. \q1 Hiniwanten de musu dë ku fuka, \q1 kuma wan sëmbë di ta waka bendibendi nöömö. \m Sö Dafiti taki e, u dee lö sëmbë dë. \s1 Aki ta taki fa dee sëmbë an dë Dju ko a dendu u di heepi u Gadu. \p \v 11 Wë mi hakisi möön taa, fa dee Dju sëmbë naki futu dë, nöö de kai fu nöömö nö? De an o hopo möönsö nö? Aai, de o toona hopo e. Ma nöö fa i si de kai fu wan pisiten dë, hën wë mbei un dee oto köndë sëmbë feni di heepi u Gadu. Nöö di soni mbei a ko sö, fu dee Dju sëmbë musu haun ku unu. \v 12 Biga di kai i si de kai dë, hën wë mbei un dee otowan feni dee gudu u Gadu te a hila. Nöö unfa seei a o dë baa te dee Dju sëmbë toona ko a di kamian fu de feni hii dee gudu Gadu bi buta da de baka? Di juu dë, na dee gudu o ko möön hila da hii sëmbë nö? Awa, sö wë a o dë e. \p \v 13 Wë fa mi ta fan aki, dee sëmbë, nöö mi ta fan ku un dee sëmbë na Dju ufö. Nöö fa i si Gadu buta mi tjabukama fëën u ta konda di Buka da unu aki, nöö mi ta kai di wooko gaan soni e. Mi ta hopo ën seei. \v 14 Biga ku ën mi sa buli dee Dju sëmbë u mi be de haun ku unu, nöö a kandë a di fasi dë so u de sa bia ko feni di libi u teego tu. \p \v 15 Kumafa u taki dë kaa, dee sëmbë, Gadu disa dee Dju sëmbë fu wan pisiten e, nöö hën mbei un dee oto köndë sëmbë feni pasi fuun ko dë bunu ku Gadu. Nöö unfa seei soni o waka un mëni te Gadu o tei dee Dju toona tja ko nëën baka? Di soni dë, an o bigi ö, leti kuma te wan sëmbë dëdë toona weki baka? Aai, sö a o bigi tjika e. \p \v 16 Un boo mëni di soni u ta taki aki kuma te wan sëmbë ta dian boon. Ee a da Gadu wan pisi u di boon, nöö nëën da hii di boon tuu dë apaiti dëën ö? Söseei ee wan pau dë nöö di lutu fëën dë apaiti da Gadu, nöö na hii dee maun fëën tuu o dë apaiti dëën tu nö? Wë nöö sö a dë ku u dee Dju sëmbë tu. ˻Fa dee gaan sëmbë fuu bi dë apaiti sëmbë u Gadu tjika dë, nöö söseei u dee bakamii u de dë tu.˼ \p \v 17 Di fa Gadu ta wooko aki, nöö u sa mëni ën tu kuma wan sëmbë di abi di wooko ta tei wanlö oto pau maun tja ko mindi a wan oto pau, faa musu pai möön bunu fuuta. Nöö hën wë de bi abi wan pau ta pai di fuuta de ta kai oleifi. Hën de koti so u dee maun fëën puu. Hën de koti dee maun u wan matu oleifi di de an bi kiija seei, hën de tja de ko mindi a dee kamiankamian u di bumbuu pau di de ta kiija a ganda. Nöö fa de tja dee maun ko mindi dë, fu de feni di fatu u di bumbuu pau di ta kumutu nëën lutu, be de ko bumbuu soni. \p \v 18 Wë nöö dee paumaun i si de tja ko mindi dë, nöö un dee sëmbë na Dju wë e. Nöö di bumbuu pau i si dë, Dju sëmbë wë u kë taki. Nöö fa i si un nama naandë, nöö wan musu sai dë ta njan buka ta wisiwasi dee oto maun u di pau dee de bi koti puu naandë e. Biga wë fa i si un sai dë, nöö dee lutu u di pau ta hoi unu, na unu ta hoi dee lutu. \p \v 19 Wë a kandë i sa taa: “Awa, wë de koti dee di dë puu u de tei u a de kamian, na sö nö?” \v 20 Tuu wë e, ma fa i si de koti dee maun dë, fu di de an kë biibi hën mbei de koti de puu. Nöö fu di uun biibi hën mbei wë un ko nama naandë. Nöö un musu mëni unu seei be wan abi gaan fasi. Un musu fëëë seei. \v 21 Biga ku dee maun u di pau seei wë Gadu wooko sö. Nöö unfa un mëni a o wooko ku unu dee an bi dë maun u di pau seei, ma nama nöö de tja unu ko nama dë? Ee wan biibi, nöö na hesihesi Gadu sa koti unu puu tu nö? \p \v 22 Söö. Wë dee sëmbë, ee i buta pakisei bunu a dee soni u ta taki aki, nöö i o si fa Gadu abi bunuhati tjika, nöö i o si fa Gadu ta gandji da sëmbë tjika tu. Biga a gandji seei da dee sëmbë dee i si kai kumutu a di kamian de bi sai dë. Ma nöö a a’ bunuhati da unu, ee un tan a di kamian nöömö faa sa lei unu di bunuhati fëën. Ma ee na sö, nöö söseei a o koti unu puu tu. \v 23 Fa dee Dju sëmbë dee u taki sai dë, ee de disa di taangajesi fasi u de toona ko biibi, nöö Gadu o toona tja de ko nama baka ka de bi dë. Biga a abi kaakiti tjika faa du di soni dë e. \p \v 24 Un boo pakisei wan oto futu u di nöngö aki, dee sëmbë. Fa i si Gadu koti dee paumaun puu dë, nöö de wë bi dë u di bumbuu pau seei. Nöö hën wë a du wan soni di toobi libisëmbë fusutan. Biga unu dee bi dë a matu a tei tja ko nama a di kiijakiija oleifi pau a ganda dë. Nöö fa a heepi unu tjika dë, nöö na hesihesi a sa toona tei dee maun dee bi dë u di pau seei toona tja ko nama baka nö? \s1 Aki ta lei taa Gadu an disa dee Isaëli sëmbë fëën u kooo. \p \v 25 Dee sëmbë u mi dë, mi o taki wan soni aki awaa di bi dë wan tjubitjubi soni a Gadu hati, ma fa u dë aki an musu dë sö möön. Un musu fusutëën, ee nasö nöö un sa kisi gaan fasi. \p Un haika e. Fa u dë aki, sömëni u dee Isaëli sëmbë mbei taangajesi da Gadu tuu, ma fu wan pisiten nöö. Nöö te hii dee oto köndë sëmbë dee o ko a Gadu ko a biibi kaa, \v 26 nöö baka u di dë nöö dee Isaëli sëmbë seei o bia ko a Gadu awaa u de feni heepi nëën. Nöö di ten dë a o dë leti kumafa Gadu bi taki a di Buku. A taa: \q1 Leti a dee Isaëli sëmbë dendu dë di Heepima o kumutu, \q1 a Sion seei. \q1 Nöö a o puu dee bakamii u Jakopu a di fa de sai dë, \q1 be de bia ko ta mëni mi. \q1 \v 27 Nöö sö wan buka mi o mbei ku de e: \q1 mi o puu dee hogi du u de a de liba. \m Sö Gadu bi taki e, u dee Dju sëmbë. \p \v 28 Te i luku te i kaba a di fa dee Dju sëmbë an kë piki di Buka u Masa Jesosi u ta konda aki, nöö de ku Gadu ko dë gaan felantima fu di soni dë hedi e. Ma fa de ku ën ko felantima seei, ma un feni wini nëën, biga hën wë mbei di Buka ko a unu. Ma tökuseei a lobi dee Dju sëmbë eti o, fu dee gaan sëmbë u de hedi. \v 29 Nöö dee bunu dee a buta da de kaa, ku di fa a kai de ko sëmbë fëën, dee lö soni dë an o sa puu möönsö. \p \v 30 Fa i si un bi sai dë, dee sëmbë, nöö a fesi wan bi ta piki Gadu buka seei. Ma fu di dee Dju sëmbë an piki, hën wë mbei un feni di tjalihati u Gadu. \v 31 Nöö te kuma tide eti dee Dju sëmbë an ta piki Gadu buka möönsö. Nöö di soni mbei, fu Gadu musu a’ tjalihati a de liba leti kumafa a bi abi tjalihati fuunu. \v 32 Nöö hën da te i luku soni te i kaba, nöö joo si taa a di wan fasi dë Gadu ta heepi hii sëmbë tuu. Biga a disa u tuu be wa piki hën buka, fu a bakaten a sa feni pasi lei u di tjalihati fëën, ee i dë Dju, ee ja dë Dju. \s1 Aki Paulosu ta gafa Gadu. \p \v 33 Ke maingë, un luku fa di köni u Gadu fundu tjika! Un luku fa a sabi soni tjika maingë! Un luku fa a gudu tjika. Fa a ta kuutu soni buta, na wan sëmbë seei sa dë u suku fini nëën te a fusutëën möönsö. Na wan sëmbë sa fusutan tu fa Gadu ta buta soni faa waka. \v 34 ˻A dë leti kumafa i si Jesaaja sikifi a di Buku, a hakisi taa:˼ \q1 Ambë seei sa sabi di pakisei u Gadu, andi dë nëën? \q1 Ambë seei dëën lai wan daka taa sö a musu du? \q1 \v 35 Ambë da Gadu soni wan daka faa musu go hakisi ën soni baka? \q1 Un sëmbë seei baa? \q1 \v 36 Biga nëën wë hii soni ta kumutu ko e. \q1 Hën ta hoi hii soni fu de an kaba a sösö, \q1 nöö de tuu o toona ko fëën nöömö tu. \q1 Fa a sai dë, hën nöö musu abi hii nëbai fu teego. \q1 A tan sö. \c 12 \s1 Aki ta lei fa i musu hopo i seei \s2 da Gadu tjika fii libi \s2 kumafa a kë. \p \v 1 Söö. Wë un dee sëmbë u mi o, wan si fa Gadu abi tjalihati da u nö? Wë nöö hën mbei mi begi unu gaantangi baa, be un hopo unu seei ku telu da Gadu e, kuma wan libilibi paima apaiti wan i ta tuwë dëën ˻fu dëën tangi˼. Nöö a o suti dëën seei. Nöö te un du sö kaa, nöö hën da un ta dini ën a wan tuutuu fasi. \p \v 2 Fa i si un sai dë, dee sëmbë, wan musu ta djeesi dee sëmbë u di goonliba aki dee na sabi Gadu a dee soni de ta du. Ma i musu da Gadu pasi faa tooka di pakisei fii, be i ko abi wan hii oto pakisei. Nöö joo sabi u wegi soni luku fii sabi andi Gadu kë. Biga di soni Gadu kë, a dë wan gaan bumbuu soni e. A dë wan gbelingbelin soni da i fii tei ku piizii. \p \v 3 Dee sëmbë o, fa Gadu buta mi a sö wan gaan wooko ku ën bunuhati aki, nöö fëën mbei mi ta fan ku hiniwan fuunu taa ja musu luku i seei hei möön fa i dë e. Ma i musu ta wegi i seei ku bumbuu pakisei ta luku andi Gadu buta da i fii tei wooko ku ën ku biibi. \p \v 4 Ja si fa di sinkii fuu aki dë nö? A abi sömëni pisi, ma de an ta du di wan wooko. \v 5 Wë söseei a dë a u tu kuma biibima. Fa u ku ˻Jesosi˼ Keesitu nama aki, nöö u dë hia seei, ma töku u dë kuma di wan kodo sinkii nöö, nöö hiniwan fuu dë kuma wan kamian fëën. \v 6 Biga fa Gadu paati dee köni fëën da u ku ën bunuhati aki, ma nöö de an dë di wan fasi e. De dë peipei. Nöö fëën mbei ee wan fuunu sai naandë, nöö Gadu da i di köni fii ta kisi fan nëën ta konda da otowan, nöö be i du ën kumafa di biibi fii dou. \v 7 Ee Gadu da i di köni fii ta heepi otowan, nöö be i du di dë. Ee Gadu da i di köni fii ta lei otowan soni, nöö be i ta lei nöö. \v 8 Ee Gadu da i di köni fii ta da otowan hati, nöö be i du di dë. Di sëmbë Gadu da di köni faa ta puu otowan a fuka nöö be a du ën söndö landa e. Ee Gadu da i di köni fii dë fesima ta tii oto sëmbë, nöö be i du ën ku hii i kaakiti. Ee wan sëmbë Gadu da i tjalihati fii ta heepi otowan, nöö be i ta du ën ku piizii söndö konda soni a buka. ˻Nöö a di fasi dë, woo ko dë wan sinkii telutelu.˼ \p \v 9 ˻Söö. Nöö awaa mi o taki peipei soni kumafa fii libi kuma biibima.˼ A di fosu kamian di lobi fuunu musu dë söndö ganjan. Nöö i musu buuse hiniwan soni di i si taa hogi, biga ku bunu soni nöö i musu ta nama. \v 10 Un musu ta fii makandi kuma baaa ku baaa, nöö be i ta hopo di otowan fii möön fa i ta hopo i seei. \p \v 11 Dee sëmbë, wan musu dë malëngëmalëngë e. Ma i musu ta dë gaagaa sabi taa Masa hën i ta dini. \p \v 12 Un musu ta wai nöömö e, fu di un sabi taa woon feni dee bunu u Gadu dee a bi paamusi u. Nöö un musu ta tja sitaafu ku pasensi e. Nöö un musu ta begi nango nöömö tu. Wan musu disa. \p \v 13 Nöö un musu ta heepi dee oto sëmbë u Gadu a dee soni de abi fanöudu. Nöö be un ta tei sëmbë ku wai a unu wosu tu. \p \v 14 Ee wan sëmbë ta toobi i ta du hogihogi ku i, nöö na sibëën e, ma wensi bunu dëën. \v 15 Ee i si wan sëmbë ta wai, nöö wai ku ën e. Ee i si wan sëmbë ta këë, nöö këë ku ën makandi. \v 16 Biga fa un sai dë, un musu ta libi ku wan hati makandi. Ja musu mbei taa i hei te nöö ja sa nama ku lagi sëmbë. Ja musu abi gaan fasi. \p \v 17 Ee wan sëmbë du hogi ku i, nöö ja musu toona du hogi ku ën baka. Ma i musu ta biinga fii libi a wan leti fasi a hii sëmbë fesi. \v 18 Nöö i musu biinga fii libi fiifii ku hii sëmbë, ee i sa. \p \v 19 Un dee lobi mati u mi dë, un haika e. Wan musu paka hogi ku hogi baka, ma un musu disa pasi da di hatiboonu u Gadu. Wan jei fa Gadu taki a di Buku ö? A taa: \q1 Fu tei paima a sëmbë, nöö mi a fika da. \q1 Te wan sëmbë du hogi, nöö mi o pakëën nöömö. \m Sö Masa Gadu taki. \v 20 Ma nöö unu, wan musu du sö e. Biga di Buku taki möön taa: \q1 Ee hangi ta kii di felantima fii, nöö dëën soni u njan. \q1 Ee dëëwata kisi ën, nöö dëën wata a bebe. \q1 Biga te un du sö kaa, \q1 nöö a o hati ën kuma i tuwë zonka ku faja nëën hedi djolou. \m \v 21 Sö wë e, dee sëmbë. Na da hogi pasi faa wini i e, ma i musu wini hogidu ku bunulibi. \c 13 \s1 Aki ta lei fa u musu libi \s2 ku dee tii lanti buta. \p \v 1 Wë awaa woo konda da unu fa fuun musu libi ku lanti. Un haika e, hii sëmbë musu ta saka a dee tii u lanti basu e. Biga fa dee tii sai naandë, nöö na wan kodo u de dë di na Gadu buta. Biga hii dee tii u lanti dee dë kaa, nöö Gadu wë buta de. \v 2 Nöö fëën mbei ee wan sëmbë ja kë saka a di tii u lanti basu, nöö a di sondi di Gadu buta basu wë ja kë saka. Nöö dee sëmbë dee ta libi sö, sitaafu wë de ta hai ko a deseei liba e. \v 3 Biga ee wan sëmbë i ta libi bunu, nöö ja o ta fëëë dee tiima. Ma dee sëmbë ta du hogi nöö de musu dë ku gaan fëëë a hati da de. Hën mbei ee i kë kumutu a di lö fëëë naandë basu, nöö i musu bia ko ta libi bunu, nöö joo feni bunu në a lanti tu. \p \v 4 Biga fa i si dee tiima sai naandë, dee sëmbë, nöö futuboi u Gadu wë de dë e, fu de tja bunu ko da unu. Ma nöö ee i ta du hogi, nöö fëëë nöö fii fëëë. Biga dee sondi de ta tja a de bandja ta lontu ku de naandë, nöö na u sösö de ta tja de. Fa i si de sai dë, futuboi u Gadu de dë e, nöö ee de kisi i u da sitaafu, nöö hën di hatiboonu u Gadu wë i si ko a i liba dë kaa. \v 5 Fëën mbei a fiti fii saka i seei da di tii u lanti e, na fu di i ta fëëë sitaafu wanwan nöö, ma fu di ja musu ta dë ku latjahati taa ja ta libi bunu. \p \v 6 Nöö fu di dee tiima dë futuboi u Gadu kaa, nöö hën mbei u musu ta paka lanti möni tu. Biga di wooko de ta du dë musu nango nöömö. \v 7 Nöö un musu ta paka de kumafa a fiti. Ee möni fuun da de, nöö un da de e. Ee a dë fuun lesipeki de, nöö un lesipeki de. Ee a dë fuun hei de, nöö un hei de. \s1 Aki ta lei fa u musu libi \s2 ku dee otowan fuu. \p \v 8 Dee sëmbë, un haika e. Wan musu abi oto paima a unu liba fuun paka möönsö, boiti di paima di un abi kaa taa un musu ta lobi unu seei makandi. Biga di sëmbë di ta lobi di otowan fëën, nöö hën ta hoi hii dee wëti u Gadu tuu. \v 9 Biga dee soni dee i si Gadu taki naandë sö, kuma ja musu waka ku wan mujëë di na mujëë fii u wosu, ja musu kii sëmbë, ja musu fufuu, ja musu haun, ku hii dee oto wëti tuu dee Gadu buta da u, nöö a di wan kodo wöutu aki nöö de tuu nama taa i musu lobi di otowan fii kumafa i lobi i seei. \v 10 Biga di sëmbë di lobi di otowan fëën kaa, nöö an o du hogi ku ën e. I si? Fëën mbei baa lobi hën wanwan tö sa mbei i ta hoi hii dee wëti u Gadu tuu ku telu. \p \v 11 Fa i si u ta fan ku unu aki, dee sëmbë, nöö sö fuun musu libi e, fu di un ko abi fusutan u di ten u dë aki. Biga wë di ten Gadu buta faa heepi u nöö a ko möön zuntu möön leki di ten un bi ko a biibi dë. Fëën mbei un musu weki a duumi buli seei. \v 12 Fa u dë aki, di ndeti ta kule hesihesi ta pasa, nöö didia ta jabi ta ko. Wë nöö be wa libi kuma dee hogilibima dee ta du soni a ndeti tjubitjubi fu sëmbë an musu si de e. Nönö. Di lö libi dë u musu disa, nöö un mboo libi a wan limbolimbo fasi. Hën o dë kuma u dë ku fetilai bisibisi fu di didibi an sa wini u. \v 13 Biga u musu libi a wan fasi di fiti, kuma a didia nöö u ta libi. \p Wan musu hai ko dë a wan kamian ta bebe ta dööngö ta bai ta kai olo ta du soni e. Wan musu ta booko dee wëti u Gadu a di së u manu ku mujëë tu, ta du peipei soni dee na fiti. Söseei tu wan musu ta kisi toobi ku unu seei ta haun ku unu na unu. \v 14 Ja musu ta suku unfa fii sa da di sinkii fii okasi faa piki dee taku kë fii hati e. Ma be di libi u Masa Jesosi Keesitu dë a unu fu hii sëmbë sa si, kuma wan waiti koosu di un ta bisi hiniwan daka. \p ˻Sö fuun libi e, dee sëmbë, nöö Gadu o abi piizii ku unu.˼ \c 14 \s1 Aki ta lei fa i musu libi ku wan \s2 oto biibima di i ku ën an ta kai \s2 a di soni un ta du. \p \v 1 ˻Söö. Wë awaa woo taki a dee soni liba dee biibima ku biibima an ta kai ku deseei a de.˼ Fa un sai naandë sö, ee wan sëmbë biibi fëën suwaki te a ta dë a wanlö wëti basu di unu ku ën an ta kai a di wan, nöö un tei ën sö nöö e. Ja musu ta kuutu nëën liba u dee lö soni dë hedi. \v 2 Kandë wan sëmbë biibi fëën taanga tjika te a sa njan hii soni. Di otowan biibi fëën suwaki tee hën an sa njan hii soni, guluntu wanwan nöö a ta njan. \v 3 Wë ma nöö di sëmbë di ta njan hii soni dë an musu ta mbei di otowan fa e. Nöö söseei di sëmbë di an ta njan hii soni, guluntu nöö a ta njan, nöö an musu ta kuutu di sëmbë di ta njan hii soni, biga Gadu tei ën kaa. \v 4 Biga ambë da i fii kuutu a wan sëmbë liba di an dë futuboi fii? Na soni fii di dë e. Nöö ee a kai, ee an kai, di dë di Masa fëën hën musu sabi. Nöö an o kai tu, biga Gadu abi kaakiti tjika faa hoi ën fu an kai. \p \v 5 A kandë wan sëmbë ta hoi wan daka apaiti möön dee oto daka. Di otowan ta luku hii daka tuu di wan fasi nöö. Ma fa de ta du ën dë, hiniwan u de musu sabi gbelin nëën hati taa Gadu kë faa du sö e. \v 6 Di sëmbë di ta hei wan daka möön dee oto daka, nöö Gadu hën a ta hei ën da. Di sëmbë di u taki ta njan hii soni dë, a ta du sö fu di a si taa a kai ku Gadu, nöö a ta da Gadu tangi nëën liba. Söseei di oto sëmbë dë tu. Fa hën an ta njan hii soni dë, a dë fu di a si taa Gadu an kë faa njan mën, nöö a ta da Gadu tangi u dee soni dee a sa njan. \p \v 7 Dee sëmbë o, na wan kodo fuu ta libi fuu seei e, nöö na wan kodo fuu ta dëdë fuu seei tu. \v 8 Ee u dë ku libi, u dë u Masa. Ee u dëdë, u dë u Masa. Fëën mbei ee u dë ku libi, ee u dëdë, fu Masa nöö u dë nöömö. \p \v 9 Biga fa Keesitu dëdë toona weki ko libi baka dë, nöö a du ën sö faa musu dë Masa a libisëmbë ku dëdësëmbë tuu liba. \v 10 Nöö di a dë Masa fuu tuu kaa, nöö faandi mbei i ta taanpu ta kuutu a di otowan fii liba möön? Ee nasö, faandi mbei i ta sösö di otowan fii u du? Wë biga te wan daka u tuu seei o hai ko a di kuutu bangi u Gadu, faa kuutu soni fuu. \p \v 11 Wan jei fa a dë a di Buku ö? Gadu taki e, taa: \q1 Fa i si mi ta libi nöömö aki, \q1 nöö mi soi taa hiniwan sëmbë seei kaa o tjökö kini a mi fesi nöömö wan daka. \q1 Nöö söseei hiniwan sëmbë o jabi ën buka piki mi a dee soni dee a bi du. \m Sö Gadu taki e. \p \v 12 Nöö sö i si taa hiniwan fuu o piki Gadu a dee soni dee u seei bi du. \v 13 Nöö fëën mbei u musu disa di kuutu u ta kuutu di otowan fuu. Nöö be un mëni unu seei bunu tu fu wan musu buta wan sitonu a pasi fu di otowan fii naki futu kai. \p \v 14 Dee sëmbë o, ka mi ku Masa Jesosi nama tjika aki, nöö mi sabi gbelin a mi hati taa na wan soni ˻u njan˼ seei abi tjina. Ma töku ee wan sëmbë si taa a abi tjina, nöö nëën dë a abi tjina tuu. \v 15 Nöö ee joo njan wan soni ma i sabi taa ee i njan mën a o buta di otowan fii a fuka, ma i ta njan mën sö nöö, nöö hën da ja ta libi kuma i lobi di sëmbë dë e. Haika e, ja musu mbei di otowan fii kaba a sösö fu di i kë njan wan soni hedi. Biga hënseei tu ˻Masa Jesosi˼ Keesitu bi dëdë da. \p \v 16 A kandë i ta si wan soni taa a bunu fii du ën, ma di otowan fii hën an si ën sö. Wë nöö ja musu du ën a wan fasi faa feni i kosi taa hogi i ta du. Na tja i seei go a dee lö fia dë. \v 17 Biga wë fa Gadu ko dë könu a u liba ta tii u aki, nöö an nama a soni u njan ku soni u bebe. Nönö. Ma a nama a di fa i dë a di Akaa u Gadu leiki ta libi a wan leti fasi ku kötöhati, ku piizii. \v 18 Nöö hiniwan sëmbë di ta dini ˻Jesosi˼ Keesitu a di fasi dë, nöö ku i Gadu ta wai. Nöö dee oto sëmbë o si taa i ta libi bunu tu. \p \v 19 Söö. Dee sëmbë o, un boo biinga ku dee soni dee sa mbei u dë fiifii ku u seei, ku dee soni dee sa heepi u fuu ko a fesi a di biibi. \v 20 Gaantangi baa, na poi di wooko u Gadu u soni u njan hedi e. Kumafa u taki dë kaa, Gadu an buta tjina a soni u njan. Ma nöö töku seei ee wan sëmbë i ta njan wan soni di sa mbei di otowan fii naki futu kai, nöö hën da hogi i ta du. \v 21 Nöö hën wë mbei, ee a nama a wan soni u njan, nöö i disëën. Ee soni u bebe, nöö na bebëën möön. Biga ja musu du na wan soni di sa kaba di otowan fii a sösö ˻fu di di biibi fëën an taanga tjika eti˼. \p \v 22 Söö. Nöö fa di biibi fii taanga tjika a dee lö soni u ta taki aki, dee sëmbë, nöö be i hoi ën fii ku Gadu nöö. An dë fii tjëën go a oto sëmbë. Nöö i dë bunu e, ee hati fii an ta foo i a dee soni i ta du taa hogi. \v 23 Ma nöö ee wan sëmbë i ta panta u njan wan soni fu di ja sabi ee a bunu ee an bunu a Gadu wojo, ma töku hën i njan mën nöö, hogi i du dë kaa e. Biga ja du ën ku biibi. Nöö hiniwan soni di ja du ku biibi, nöö hën da hogi i du kaa. \c 15 \s1 Aki ta lei u möön fa di libi makandi musu dë. \p \v 1 Söö. Wë dee sëmbë, kumafa u taki dë kaa, u dee sëmbë dee dë taanga a di biibi musu hoi pasensi da dee otowan e, dee an dë sö taanga eti. Wa musu ta du di soni di ta kai ku u seei nöö a kaba, \v 2 ma un boo du di soni di sa kai ku di otowan fuu, be a tja bunu ko dëën faa ko möön taanga a di biibi. \v 3 Biga ˻Jesosi˼ Keesitu seei an bi ta biinga dëën seei wanwan e. Ma leti kumafa de sikifi a di Buku, nöö sö nöö a bi pasa ku ën taa: \q1 Dee kosi de kosi i dë, Gadu, de tuu kai a mi liba. \m \v 4 Nöö fa de sikifi dee soni a di Buku u Gadu dë, nöö de sikifi de tuu fu de lei u soni e. Biga te u lesi fa dee sëmbë u fesiten bi abi degihati ta hoi pasensi, nöö a ta da u degihati tu fuu hoi dou ta luku dee soni dee Gadu bi paamusi u taa de o pasa nöömö. \p \v 5 Fa Masa Gadu sai dë, dee sëmbë, nöö hën wë abi pasensi ku taihati e. Nöö hënseei musu heepi unu fuun libi ku wan hati makandi kumafa Keesitu Jesosi bi lei u fuu libi. \v 6 Nöö te un dë sö kaa, nöö un sa fiti buka ku wan kodo hati ta gafa Gadu makandi, di dë di Gadu fu u Masa Jesosi Keesitu, bifö a dë hën Tata tu. \p \v 7 Söö. Wë dee sëmbë, be un tei unu na unu kumafa un dë e, leti kumafa ˻Jesosi˼ Keesitu bi tei unu kumafa un dë, nöö Gadu o feni nëbai a unu. \p \v 8 Fa i si Jesosi Keesitu bi ko a goonliba dë, dee sëmbë, nöö a ko kuma wan futuboi u Gadu faa lei u dee Dju sëmbë taa Gadu dë u futoou. Biga a mbei u ko si taa hii dee soni Gadu bi paamusi dee gaan sëmbë fuu dë, nöö de tuu o pasa. \v 9 Nöö a ko a goonliba fu dee oto köndë sëmbë na u Isaëli tu, fu de sa si di gaan tjalihati u Gadu di a abi, be në fëën bai. \p Ja sabi fa wan sëmbë sikifi a di Buku ö, u dee sëmbë na Dju. A fan ku Gadu taa: \q1 Fëën mbei mi o gafa i në a dee oto köndë sëmbë dendu dee na Dju. \q1 Mi o ta kanda ta bai di në fii. \m Sö a sikifi a di Buku e. \p \v 10 Nöö de sikifi tu taa: \q1 Un musu ta wai seei, un dee sëmbë na Dju. \q1 Un mökisi ku dee sëmbë u Gadu ta wai. \m \v 11 Nöö hën de toona taki möön taa: \q1 Hii un dee sëmbë na Dju, un hopo Masa në e. \q1 Hii un dee föluku tuu, un musu ta kanda dëën. \m \v 12 Nöö söseei Jesaaja taki wan soni u dee sëmbë na Dju tu. A taa: \q1 Dee böngö u Isai, \q1 ee i si de joo taa de kaba a goonliba. \q1 Biga de ko dë kuma wan pau de koti tee fika lutu wanwan. \q1 Ma te wan pisi di lutu dë o booko wojo toona nasi ko. \q1 Nöö fa a o nasi dë, \q1 nöö hën o ko dë Tiima a hii pei föluku liba. \q1 Nëën liba hii dee oto köndë sëmbë na Dju o buta de futoou fu de feni heepi. \m Sö Jesaaja bi taki e. \p \v 13 Nöö da sö e, dee sëmbë. Di Gadu di ta buta sö wan gaan biibi a u hati aki taa a o heepi u nöömö, hën musu fuu unu hati ku piizii e, ku kötöhati, fa i si un ta futoou ën naandë. Fa di Akaa fëën abi kaakiti tjika dë, hën musu ta wooko a unu liba mbei un fika ta mëni nöömö taa Gadu o du dee soni dee a bi paamusi. \s1 Aki Paulosu ta taki u di fa Gadu wooko nëën liba. \p \v 14 Dee sëmbë o, fa mi dë aki mi sabi gbelingbelin a mi hati taa un ta du sömëni bumbuu soni kaa. Mi sabi taa un sabi soni te tjika, nöö un abi di köni tu fuun sa lei unu na unu. \v 15 Ma tökuseei mi mbei di pampia aki da unu nöö. Dee soni mi sikifi aki, mi fan so u de gbelin seei. Ma fëëë u taki de, fu di mi bi kë toona mëni unu de a bakafutu. Nöö di soni mbei mi du sö, fu di Gadu tei mi buta a sö wan gaan wooko ku ën bunuhati. \v 16 A buta mi u mi ko wan futuboi u Keesitu Jesosi ta tja di bunu buka fëën ta konda da un dee oto sëmbë na Dju. Mi dë kuma wan mindima fuunu ku Gadu, fu mi sa hopo unu kuma wan suti paima tja go dëën. Nöö di paima aki, a dë wan paima di di Akaa fëën seei seeka buta dëën apaiti. \p \v 17 Nöö fa i si mi ku Jesosi Keesitu nama aki, nöö mi ta hopo di wooko Gadu da mi u mi du dëën e. Mi ta kai ën gaan soni seei. \v 18 Nöö te mi ta konda soni, ma ta tei na wan soni u miseei ta konda. Ma mi ta konda dee soni dee ˻Jesosi˼ Keesitu bi du a mi liba. Biga a tei dee fan dee mi fan ku dee soni dee mi du hën a du gaan soni ku de, tee sömëni u dee sëmbë na Dju ko piki Gadu buka seei. \v 19 Ka di Akaa fëën abi kaakiti tjika dë, a mbei sömëni gaan foombo soni pasa, u lei taa hën abi di wooko. \p Nöö sö mi bi dë ta konda di bunu buka u ˻Jesosi˼ Keesitu ku telu a hii kamian ka mi bi waka. A Jelusalen naandë mi seti, nöö hën mi ta kondëën ta lontu a dee kamiankamian tee go dou a di pisiwata de kai Iliikum. \v 20 Hii fa mi du ën dë, mi ta biinga u konda di buka nöömö a dee kamian ka de an bi jei di në u ˻Masa Jesosi˼ Keesitu wan daka eti, fu an musu dë kuma mi tei wan wosu ta mbei di wan oto sëmbë bi seti kaa. \v 21 A dë leti kumafa di Buku taki taa: \q1 Te ka sëmbë an konda di buka wan daka \q1 nöö na ala de o ko jei ën. \q1 Dee sëmbë dee an bi jei ën wan daka o ko fusutëën. \m Wan si ö? \s1 Aki Paulosu toona taki möön \s2 fa a kë ko a Loomë. \p \v 22 Nöö di wooko di i si mi taki dë, hën wë tapa mi sömëni pasi mbei ma bi sa ko a unu ala eti. \v 23 Ma nöö fa u dë aki, nöö ma a’ kamian a dee köndë aki möön fu mi konda di buka. Mi kaba di wooko u mi aki kaa. Nöö fu di mi bi hangi sömëni jaa longi kaa u mi musu ko luku unu ala, \v 24 hën mbei pakisei u mi toona kai a di soni dë liba möön. Mi ta mëni fu mi go a Sipanjan köndë, nöö te mi o go nöö mi o pasa a unu ala ko tan wantu daka ku unu. Nöö a baka u di suti ten di mi ku unu o abi dë, nöö mi o kë fuun sa heepi mi fu mi go a Sipanjan awaa. \p \v 25 Ma nöö fa u dë aki, nöö mi dë a pasi nango a Jelusalen ufö. Mi ta heepi dee biibima ala ku wan soni. \v 26 Biga a dë sö taa dee biibima u Masa Jesosi a Masadonia ku Akaja pii möni fu de manda go da dee pooti biibima fuu, dee Dju wan, a Jelusalen ala. Nöö hën di möni dë wë mi ta tja go da de. \v 27 Nöö fa dee biibima na Dju du di soni aki, nöö waiwai seei de du ën o. Biga ee i luku ën te i kaba a dë sö kuma dee sëmbë na u Dju, de a’ paima seei a u dee Dju sëmbë. Biga a u de feni di bunu u Gadu a de akaa. Nöö hën mbei a fiti u de toona heepi dee Dju sëmbë fuu baka ku dee soni de abi fanöudu u de sinkii. \p \v 28 Wë nöö te mi tja di möni aki go da dee sëmbë kaa, nöö mi o ko haika unu ufö mi pasa go a Sipanjan. \v 29 Nöö mi sabi taa fa mi o ko a unu dë, nöö mi o ko ku hii dee bunu tuu dee u ta kisi a ˻Jesosi˼ Keesitu. \p \v 30 Söö. Wë nöö dee sëmbë, fa mi ku unu nama ku Masa Jesosi Keesitu makandi aki, mi kë begi unu a wan soni. Biga di Akaa u Masa Gadu seei hën buta di lobi fëën a u hati mbei u ta lobi u seei sö. Hën mbei mi kë hakisi unu fuun heepi mi begi fajafaja a tu soni liba. \p \v 31 Di fosuwan, hën da mi kë fuun heepi mi begi fu Gadu musu puu mi a dee Dju sëmbë u Judea pisiwata maun dee an ta biibi. \p Nöö di otowan, hën da fu di wooko i si mi nango du a Jelusalen aki, dee Dju biibima musu tei ën u bumbuu soni. ˻Biga a kandë de an o kë tei soni di kumutu a oto köndë sëmbë maun.˼ \v 32 Ma nöö te mi si taa hii soni waka bunu, nöö mi o ko a unu ala ku wai seei, ee Gadu kë, nöö woo ta da u seei hati makandi. Nöö da sö e, dee sëmbë. \p \v 33 Nöö di Gadu fuu di nëën wanwan tö sëmbë ta feni kötöhati, hën musu dë ku unu. A tan sö. \c 16 \s1 Aki Paulosu ta manda odi apaiti da sëmbësëmbë. \p \v 1 Fa i si di mujëë de kai Fiibi ko a unu naandë, dee sëmbë, mi butëën a unu maun e. Di mujëë i si aki sö, a dë wan sëmbë fuu di ta wooko a di keiki a Kenkelea. \v 2 Nöö mi ta begi unu gaantangi be un kisi ën a wan fasi di fiti dee sëmbë dee dë apaiti da Masa Jesosi. Fa i si unu ku ën tuu nama ku Masa Jesosi dë, nöö un musu heepi ën a dee soni a abi fanöudu. Biga fa a sai dë, a heepi sömëni sëmbë gaanfa seei te kisi ku mi seei tu. \p \v 3 Nöö mi ta manda gaan odi da Pesila ku Akila taa mi dë bumbuu. Dee sëmbë dë, mi ku de bi ta du di wooko u Jesosi Keesitu makandi, \v 4 nöö a fika piki de bi dëdë fu mi hedi. Hën mbei na mi wanwan nöö ta da de tangi, ma hii dee oto biibima u Masa Jesosi dee na Dju, dee ta miti makandi a dee köndëköndë tuu, ta da de tangi tu. \v 5 Nöö un da dee biibima odi tu, dee ta hoi keiki a de wosu. \p Nöö mi ta manda gaan odi da mi lobi mati Epënëtusi. Hën wë da di fosu sëmbë di ko biibi ˻Masa Jesosi˼ Keesitu na Asia köndë. \p \v 6 Nöö un da Malia odi tu. Di mujëë dë bi wooko taanga seei da unu e, dee sëmbë. \p \v 7 Nöö un da Andoonikusi ku Juniasi odi, di mi ku de dë di wan famii. Mi ku de de bi söötö a dunguwosu makandi e, nöö de abi bunu në seei a dee oto tjabukama u Masa Jesosi. Fa i si de sai dë, de bi ta biibi a ˻Jesosi˼ Keesitu kaa bifö miseei ko ta biibi nëën. \p \v 8 Nöö un da Ampiliatusi odi, di mi lobi fu di mi ku ën nama ku Masa makandi. \p \v 9 Nöö un da Ubanisi gaan odi. Hën bi heepi u a di wooko u ˻Jesosi˼ Keesitu tu. \p Nöö mi ta manda odi da mi lobi mati Sitaki tu. \p \v 10 Nöö be un da Apëlësi odi. Di womi dë, de bi poobëën te de wei, nöö hën de ko si taa aai, a dë wan bumbuu sëmbë u ˻Jesosi˼ Keesitu tuutuu. \p Nöö un da dee sëmbë u Alisitobu wosu tuu gaan odi da mi e. \p \v 11 Nöö un da di oto sëmbë u mi de kai Helodion odi, ku dee sëmbë u Naasisusi wosu dee ta biibi a Masa. \p \v 12 Nöö un da Teefena ku Teefosa odi da mi tu. De tu mujëë dë ta wooko taanga da Masa e. \p Nöö un da mi lobi mati Pëësisi odi da mi tu. Di mujëë dë seei bi ta wooko taanga da Masa tu. \p \v 13 Nöö un da Lufusi odi da mi, di Masa bi tei apaiti. Nöö un da hën mama gaan odi da mi e, biga a dë mi mama tu. \p \v 14 Nöö un da Asinkitusi odi da mi tu, ku Filegon, ku Hëlimësi, ku Patobasi, ku Hëlimasi, ku dee oto biibima sai ku de naandë tuu. \p \v 15 Nöö un da Filologusi odi, ku Julia, ku Neluisi ku ën sisa, ku Olimpasi, boo taa hii dee biibima u Masa Jesosi tuu dee sai ku de naandë. \p \v 16 Nöö un baasa unu seei e, dee sëmbë, kuma apaiti sëmbë u Gadu. \p Hii dee sëmbë u ˻Jesosi˼ Keesitu dee ta ko a keiki makandi a dee kamiankamian tuu manda gaan odi da unu. \s1 Aki Paulosu toona da de lai a wantu soni möön. \p \v 17 Söö. Wë dee sëmbë, mi begi unu gaantangi taa be un mëni unu seei ku dee sëmbë ta suku u poi unu na unu naandë e. Dee sëmbë i si naandë, taapu wë de ta buta a pasi fu kisi unu puu a di lei di un bi kisi kaa. Nöö wan musu hulu de möönsö. \v 18 Biga fa dee lö sëmbë sai dë, na ˻Jesosi˼ Keesitu u Masa de ta dini e, ma dee soni deseei hati kë, de de ta dini. Fa i si de ta waka ta lontu ta fan suti ta naki sëmbë tëtë naandë, ganjan nöö de ta ganjan dee sëmbë dee an sabi soni möön bëtë e, fu de musu poi pakisei u de. \p \v 19 Ma töku fa i jei mi fan dë seei, ma hii sëmbë sabi unu kaa taa un ta piki Gadu buka, nöö fëën mbei baa mi ta wai seei ku unu. Nöö mi kë fuun abi fusutan te tjika fuun sabi bumbuu soni, ma nöö a di së u sabi hogi, un musu ta dë kuma miii. \p \v 20 Dee sëmbë o, abiti möön nöö di Gadu fuu di ta da sëmbë kötöhati o makisa di didibi Saatan buta a unu basufutu e. \p Jesosi Keesitu, di dë di Masa fuu, hën musu dë ku unu ku ën bunuhati, dee sëmbë. \p \v 21 Nöö Timoteo, di mi ku ën ta wooko makandi aki, ta manda gaan odi da unu tu, hën ku Lusiusi ku Jason, ku Sosipata. Boo taa, hii dee sëmbë u mi aki tuu ta manda gaan odi da unu. \p \v 22 Söö. Nöö mi, Teetusi, fa mi ta sikifi di biifi da Paulosu aki, nöö miseei ta manda gaan odi da unu tu a di në u Masa Jesosi. \p \v 23 Nöö mi Paulosu toona ta manda odi u Gajusi da unu tu. Fa di womi dë aki, hën wë ta hoi mi nëën wosu, nöö hii dee oto biibima dee ta ko a keiki makandi aki tuu seei a ta kisi ku wai. Söseei Elatusi, di dë wan lantima ta seeka möni soni u di köndë aki, ta manda gaan odi da unu, hën ku di oto sëmbë fuu de kai Kwatusi ta manda gaan odi da unu tu e, dee sëmbë. \p [ \v 24 Masa Jesosi Keesitu musu dë ku unu ta tja unu ku ën bunuhati. A tan sö.] \s1 Aki Paulosu tapa di biifi ku tangi a Gadu. \p \v 25 Söö. Wë dee sëmbë, mi ta buta unu a Masa Gaangadu maun. Hën abi kaakiti faa hoi unu gingin fu di un ta piki di Buka fëën di mi ta konda aki. Biga soni u Jesosi Keesitu wë mi ta konda, nöö hën ta mbei di soni ko a limbo di bi dë tjubitjubi a di pakisei u Gadu sömëni jaa longi kaa. \v 26 Ma fa a bi dë tjubitjubi seei, ma töku dee fesiten tjabukama bi mbei sëmbë ko sabi soni fëën. Biga Masa Gadu di ta libi u teego, hën wë bi manda de u de sikifi soni fëën, be hii föluku u goonliba sa ko biibi Masa Jesosi u de piki ën buka. \p \v 27 Nöö di Gadu fuu i si dë, nöö nëën maun wë i si mi ta buta unu e, dee sëmbë. Hën wanwan abi hii köni, nöö hën musu feni nëbai fu nöömö u di soni di a du da u a Jesosi Keesitu. A tan sö.