\id COL \h Kolosaayeek \toc1 Barweet nyēē kisirchi ꞉Bāwulō Kolosaayeek \toc2 Kolosaayeek \toc3 Kolos. \mt2 Barweet nyēē kisirchi ꞉Bāwulō \mt1 Kolosaayeek \is1 Taayta \im \bd Siriintēēt, kēnyiit nyēē /kikēēsirē āk wōlēē /kikēēsirēē\bd*: Kisirē ꞉Bāwulō barwaani kurataat ām Rooma ām kēnyiit nyēē /kiisōōtyinē ki nyēbo 60 KK (kasee Yēyuutēk 28:16 kutas taay). Wuu nyēē /kikēēsirē kēnyiit akeenke āk nyēbo Ēfēēsō nteenee kisimkoonto ām nyoo bo Filibiik. Toorētiintēēnyii Tukiikō ꞉nyēē kiyibē barweetaab Ēfēēsō āk nyēbo Kolosaay. Kimānāāwo ꞉Bāwulō Kolosaay. Kiyyēē ꞉yiisyēētaab Bāwulō ām kiriinkēētaab Ēfēēsō, kaniseetaab Kolosaay. Āybēēryoontēēt Ebaafura nyoo kireeny keey kubuntēē yiisyēētaab Bāwulō ām kaniseetaab Ēfēēsō ꞉nyēē kiyibē lōkōōywēkaab Yēēsu Kiriistō kuba Kolosaay nyoo /kiisōōtyinē kule ki kiriinkēēnyii. \ip \bd Kiyēē mii āriit āk nyēē āmu\bd*: Kiiyiim mēt Ebaafura ꞉ng'aleek chēē kimiitē Kolosaay. Yooto kuruutoochi Bāwulō ām Rooma. Kunyoo, iboorchinē ꞉barwaani biikaab Kiriistō wōlēē māchē kōōbuurtooy. Ryoochē ntāsimuutēk, kāānēētuut chēbo biich chēē mātinyē kāāyēnēēt āk wōlēē sooytooy ꞉Yuutayeek. Ng'al ꞉choo chēē kimii kung'ēēnyootē biikaab Kiriistō kut koolebleeb kāāyēnēēng'waa ām wōlēē mii ꞉Yēēsu kule inee ku lakwataab Yēyiin. Ibooru ꞉Kiriistō wōlēē wuu ꞉Yēyiin. Inee ꞉nyēē iyyoong'unēē ꞉tukuuk tukul, inee ꞉mokoryoontēētaab biikaab Kiriistō ānku Kāārārookiintēēt nyoo kiichoomnyo chiito āk Yēyiin. Chōōnēē ꞉kaararaacheet wōlēē mii ꞉inee nkit. Mātiinyē keey āk kāānēētuut alak tukul āk mbo ātēbuut alak. Ibooru ꞉Bāwulō wōlēē ibooruntooy keey ꞉kāāyēnchinooyēēt ām soboontaab chiito nyoo kiikutaach Kiriistō. \c 1 \s1 Kyoorōōrchi keey ꞉Bāwulō Kolosaayeek ānkumākyi bērur \p \v 1 Anii ku Bāwulō nyoo kitōōloo ꞉Yēyiin āyēku lēbkēēyiintēētaab Kāārārookiintēēt Yēēsu. Āboontē keey ng'eetaabiya Tēmētēēwō. \v 2 Āsubooyook akweek biikaab Kiriistō ām Kolosaay choo ōtiliilēch ānkōōkoosēē keey Kiriistō ānkēētuubchē ꞉tukul ām inee. Kōōbēruurook ꞉Baaba Yēyiin ānkukōōnook kaalyeet. \s1 Kisoochi ꞉Bāwulō biikaab Kolosaay \p \v 3 Kēēbirchinē Yēyiin kōōnkōy kwaak nyoo kwaaniitaab Mokoryoontēēnyoo Yēēsu Kiriistō yoo kēēsoowook. \v 4 Kēēng'ērēkootiin kuuyu kookeekas kule ōkoosēē keey miisin Kāārārookiintēēt Yēēsu ānkōōchāmē biikaab Kiriistō tukul,\x - \xo 1:4 \xt Ēfēēs. 1:15\x* \v 5 kuu yoo mii ꞉kiy nyēē ōkēnēē keey nyēē /kiikēēkōnōrwook ām Kaab Yēyiin. Kisimokasee ng'ālyoontooni lōkōōywēkaab manta chēē kāroomēch\x - \xo 1:5 \xt Ēfēēs. 1:13; 1Bēt. 1:3-4\x* \v 6 choo /kikyoomwook. Kuu yoo kōōkuyēstoochi ꞉lōkōōywēchu kāroomēch kōōrēēt tukul ānkōōkuyibchi biiko bērur, kyōōbēruurāksē ꞉nkakweek kung'eetee bēsyoonoo kyōōkāsē ānkōōnkēt kule chāmook man ꞉Yēyiin. \v 7 Kyōōkāsēē lōkōōywēchu Ebaafura nyoo kēēyēyiisyē ꞉tukul ānku chiinyoo nyoo kēēchāmē. Iyyoong'oot ꞉inee kuyēyē yiisyēētaab Kiriistō kubo akweek.\x - \xo 1:7 \xt Kolos. 4:12; Filēm. 23\x* \v 8 Inee mbo subak ꞉nyēē kyoomwēēch acheek choomnyēēt nyēē ōboontēē keey ām Tāmirmiryēētaab Yēyiin. \p \v 9 Kunyi, kiikēēsoowunoonwook kung'eetee kikeekas ng'aleechaa ākoy kura, kule okas kuchurta kiyēē mākwook ꞉Yēyiin ānkōōnyōōru kiirnātēēt nyēē wōō nyēē kōōnu ꞉Tāmirmiryēēnyii. \v 10 Yooto nanyuun, +moong'ereech Mokoryoontēēt ām ātēbuutēkwook, ōyēyē ng'aleek chēē kāroomēch ānkōōtāsē taay ōnkētē Yēyiin miisin.\x - \xo 1:10 \xt Filib. 1:9\x*\x - \xo 1:10 \xt Filib. 1:27\x* \v 11 Kēēsooyē kule ōkiilchē ām kāāmuukēywēēkyii tukul sōōmuytooy ānkōōlukuyē ng'al ām ng'erekweek \v 12 ōbirchinē Baaba kōōnkōy nyoo kiyēyook ōnoomnyē āk biikaab Kiriistō alak oyemte ꞉tukul lēbkēēyyēētaab Kaab Yēyiin.\x - \xo 1:12 \xt Ēfēēs. 1:18\x* \s1 Wōōyintaab Kāārārookiintēēt \p \v 13 Kiikōōnēmunēēnēēch ꞉Yēyiin wōlēē mii ꞉kāāmuukēywēēkaab mēēnānēēt ānkōōwuuchēēch bāytooyiisyēētaab lakwanyii nyoo chāmē.\x - \xo 1:13 \xt Yēyuut. 26:18; Ēfēēs. 2:2; 1:21\x* \v 14 Lakwanyii nyiitēnyi ꞉nyoo yēyē /kiityaakteech /ānkēēnyōōwēēch kaat ām ng'ōōkiswookikyoo.\x - \xo 1:14 \xt Ēfēēs. 1:7\x* \v 15 Inee ꞉nyēē kiiboorunēē keey ꞉Yēyiin nyoo ‑/mākēēkāsē. Kisimkutook ꞉inee /kumanaakeeyey kōōrēēt,\x - \xo 1:15 \xt 2Kōōr. 4:4; 1Tēm. 6:16; Ibu. 1:3\x* \v 16 kuuyu kibununēē inee ꞉kiy ake tukul nyoo miitē barak āk nyoo miitē ng'wēny, choo /kēēkāsē āk choo ‑/mākēēkāsē, bāytooyik āk mokorēēnik, choo bāytooyiisyē ām kōōrēēt barak āk choo bo kāāmuukēywēēk. /Kikēēyēyē kiy ake tukul kubo inee.\x - \xo 1:16 \xt Yoowa. 1:3\x* \v 17 Kimii ꞉inee /kumanaakeeyey kiy ake tukul ānkutāsē taay ꞉tukuuchooto tukul ām kāāmuukēywēēkyii. \p \v 18 Kunyi, biikaab Kiriistō tukul ku bōōrnyii ānku inee ꞉mētit. Inee ꞉nyēē kitoowunēē keey ꞉kiy ake tukul ānku kaabooreet kung'eetee meet sukubāwu kiy ake tukul.\x - \xo 1:18 \xt Yēyuut. 4:2; 1Kōōr. 6:14; Ēfēēs. 1:22-23; Ng'oong'. 1:5\x* \v 19 Kicham ꞉Yēyiin kukerkeyiit ꞉Kiriistō āk inee ām keel ake tukul.\x - \xo 1:19 \xt Ēfēēs. 1:23; Kolos. 2:9\x* \v 20 Kimāchē ꞉Yēyiin kōōchoomnyo kiy ake tukul āk inee kubununēē Kiriistō ānku tukuuk chēē miitē ng'wēny nto chēē miitē barak. Kiyib kaalyeet kubununēē korotiikaab Kiriistō choo kiwāstooy keey ām murtooywoontēēt.\x - \xo 1:20 \xt 2Kōōr. 5:19; Ēfēēs. 1:7, 22; 2:14\x* \p \v 21 Kyōōlōōyēch ām wōlēē miitē ꞉Yēyiin ānkyōōyēku buunikyii, kuuyu kyōōyēyē ng'aleek chēē miyootēch. \v 22 Nteenee kwōōchoomnyē ra āk inee kubununēē meetaab Kāārārookiintēēt sukung'eet obe wōlēē miitē ōtiliilēch nyēē ‑mōōtinyē tisya āmāmii ꞉chii nyēē mwooyē kule ōtinyē miyootyo.\x - \xo 1:22 \xt Ēfēēs. 2:12-13\x*\x - \xo 1:22 \xt Room. 5:10; Ēfēēs. 5:27\x* \v 23 Yoo sōōyityi yooto, ōkiimiitu ōkoosēē keey Kiriistō amamaasaak ꞉chii osatee keey kiyoo ōkēnēē keey kubununēē lōkōōywēk chēē kāroomēch choo /kikyoomwook choo /kiikyoomchinē biiko tukul ām kōōrēēt ānku chooto ꞉chēē kwāāyēkunēē ꞉anii Bāwulō motwooriin.\x - \xo 1:23 \xt Kala. 1:16\x* \s1 Yiisyēētaab Bāwulō \p \v 24 Ang'erechaat anyalil kubo akweek. Abaybay akas kule ākālābē nyāliluutēk choo kiituuchē ꞉Kāārārookiintēēt kubo biikaab Kiriistō choo icheek ku bōōrnyii.\x - \xo 1:24 \xt 2Kōōr. 4:10-12; Ēfēēs. 3:13; 2Tēm. 2:10\x* \v 25 Āyēchinē ꞉anii biikyii yiisyēēt, kuuyu kitoola ꞉Yēyiin ā-āmwook kuyityiin ꞉ng'ālyoontēēnyii nyoo \v 26 /kikiiyeelaan kung'eetee kēny, nteenee /kōōkiiboorchi ra biikyii. \v 27 Kichōb ꞉Yēyiin kule kōōboorchi biiko tukul wōōyintaab ng'ālyoontoonoo kiiyeelaat. Ng'ālyoontoonooto ku kule: Miitē ꞉Kiriistō āriinyoo ānkiikēnēē keey bērurtaab Kaab Yēyiin kubununēē inee.\x - \xo 1:27 \xt Ēfēēs. 3:6; Kolos. 2:2; 4:4\x* \v 28 Kiriistō nyooto ꞉nyiitēnyi kyoomtooy ꞉acheek kiisōōwu ānkiinēētē chii ake tukul ām kiirnātēēt tukul sukukiimiit ankuchurtaat ām Kiriistō yoo yitu taayeetaab Yēyiin.\x - \xo 1:28 \xt Ēfēēs. 4:13\x* \v 29 Kiyiitēnyi ꞉nyēē āmiitē ā-āmchinē booryēēt ānkāābirtoochinē nkuruuk kuyēētyēēchoo ꞉Yēyiin.\x - \xo 1:29 \xt Yēyuut. 19:11; Ēfēēs. 3:7\x* \c 2 \p \v 1 Āmāchē ōnkēt kule āmiitē ā-āmē booryēēt kubo akweek Kolosaayeek, biikaab Kiriistō ām Laawotikeeya āk alak choo manaakasa.\x - \xo 2:1 \xt Kolos. 4:13, 15-16\x* \v 2 Āmāchē ātitiir biiko kunoomnyo ām chamateet sukukich miisin ānkōōnkēt kāroomin kiyēē kikiiyeel ꞉Yēyiin nto nyooto ku Kiriistō.\x - \xo 2:2 \xt Kolos. 1:26-27\x* \v 3 Kiriistō ꞉nyēē ng'oong'u tukuuk tukul chēbo kiirnātēētaab Yēyiin choo kāroomēch ānkiiyēēlootiin.\x - \xo 2:3 \xt 1Kōōr. 1:24, 30\x* \v 4 Āmwoowook ng'aleechu simeeberbeereenaak ꞉chii ng'aleekaab kwiilat chēē bērē ꞉chii kāroomēch ākoo buryo.\x - \xo 2:4 \xt Room. 16:18\x* \v 5 Ānkoo ‑mākēēboontē keey akweek ām wōloo ōmiitē, kēēboontē keey ām Tāmirmiryēēt ankaang'erechaat akas kule ōbuurē ām kēēlto nyēē karaam ōyēnchinē Kiriistō nyēē māmoosook ꞉kiy.\x - \xo 2:5 \xt 1Kōōr. 5:3\x* \s1 Kiikootyaakteeneech ꞉Kiriistō kiruutēkaab biiko \p \v 6 Kuu yoo kyōōyēnchi Kāārārookiintēēt Yēēsu nyoo Mokoryoontēēng'woong', otas taay ōbuurtooy inee. \v 7 Ōkwērtoochi inee tiikiitēk sōōkich kāroomin ām soboonwēkwook. Ōkoosēē keey inee nkit kuu wōloo /kiikiinēētitook ānkōōbirchinē Yēyiin kōōnkōy kibtaman.\x - \xo 2:7 \xt Ēfēēs. 3:17\x* \p \v 8 ‑Moo-aste keey kwaasantaak ꞉alake ōrātākiisyē kubununēē kāānēētuut alak chēē māyēētyēēchinē kiy. Kāābērbēēriisyō ꞉nyoo nyēē rubtooy keey āk ātēbuut chēbo biiko buch nyēē iyyoong'unēē wōlēē wuu ꞉ātēbuutēkaab kōōrooni, kusiir chēbo soboontaab Kiriistō. \v 9 Kiiboorunēē keey ꞉Yēyiin Kiriistō kutukul\x - \xo 2:9 \xt Ēfēēs. 1:21; Kolos. 1:19\x* \v 10 ankiikooluumaak akweek ꞉Yēyiin kutukul ām Kiriistō nyoo inee ꞉nyēē bāwu kiy ake tukul. \v 11 Yoo kyōōwēēksēē ng'ōōkiswookikwook */kikiimuraatanaak ōbooyiitu Kiriistō. *Kāāmurootāniisyō ꞉nyoo nyēē makerkeey āk nyoo yēyē ꞉biiko nteenee /kikiimuraatanaak ām Kiriistō,\x - \xo 2:11 \xt Room. 2:28-29; Ēfēēs. 2:11\x* \v 12 yoo /kikēēbātisānook. /Kikeemuyaak āk Kiriistō /ankiing'eeteenaak meet āk inee, kuuyu kyookaasee keey kāāmuukēywēēkaab Yēyiin nyoo kiing'ēētēē inee meet.\x - \xo 2:12 \xt Room. 6:3-4; Ēfēēs. 2:6; Kolos. 3:1\x* \v 13 Yoo kikiikubaraak ꞉ng'ōōkisoo kyōōboontē, kyōōminyēē soboonooto. Nteenee kukōōnook ꞉Yēyiin soboonto nyēē lēēl kuu yoo kiikoochinē Kiriistō. Kinyōōwēēch ꞉Yēyiin kaat acheek tukul ām ng'ōōkiswookikyoo\x - \xo 2:13 \xt Ēfēēs. 2:1, 5\x* \v 14 yu kiibuuktoowēēch kiyēē kikiikōōtiilwēēch ꞉kiruutēk ānkōōnēmtoowēēch ng'aleechaa ānkukwērtoochi murtooywoontoonoo.\x - \xo 2:14 \xt Ēfēēs. 2:15-16; 1Bēt. 2:24\x* \v 15 Kiikubut kāāmuukēywēēkaab tāmirmirook chēē miyootēch choo bāytooyiisyē ankoobaartaat icheek kuu kibratiis nto yityo kōōrōōktoochi murtooywoontēēt.\x - \xo 2:15 \xt Ēfēēs. 1:21\x* \p \v 16 Kunyi, ‑mēētiilchook ꞉chii ng'al kukōōnook kiruut kubo āmit, kiyēē ōyyēē, ntāsimuut bo saayeet kuu chēbo yoo kālēēl ꞉araawa nto ku bēsyēētaab *Sabaato.\x - \xo 2:16 \xt Room. 14:1-6; Kala. 4:10; 1Tēm. 4:3\x* \v 17 Kiimutyoonu ꞉kiruutēchoo ng'al chēē kimii kukwoonii. Nto ng'ālyoontēēt nyēbo man ku Kiriistō.\x - \xo 2:17 \xt Ibu. 8:5\x* \p \v 18 Kicham ꞉biiko alake kuyēyē keey kule kāyib keey ng'wēny ānkukutunkyinē malayikaanik. ‑Mookany kukerektaak ꞉bichooto ‑/mākēētuwēnook. Ng'āsē keey ꞉bichoo kule nyōōru ng'oong'uutēk, nteenee kubooyiit man, itoomootē ng'al. Kerkeey ꞉ng'aleekwaa āk wōlēē wuu ꞉kāāsōōtēywēēkaab biiko choo māyēētyēēchinē chii kiy.\x - \xo 2:18 \xt Ēfēēs. 1:21; Kolos. 1:16\x* \v 19 Kiikoobetyeenyee keey ꞉chii nyēē wuu nyoo wōlēē miitē ꞉Kiriistō nyoo inee ku mētit nto acheek ku bōōrnyii nyēē tākēēnoomtōōsii āk inee kuu yoo inoomtōōs ꞉yiinook āk mēliilook bōōrto, kēēnēērtōōsii ānkēēnyōōru nkuruuk kukwaanee wōlēē miitē ꞉Yēyiin.\x - \xo 2:19 \xt Ēfēēs. 1:22-23\x* \p \v 20 Kyōōbēku /ankiikiityaakteenaak ātēbuutēkaab kōōrooni kuu yoo kimēē ꞉Kiriistō. Ām nee yu tōōrubē kiruutēkaab kōōrooni\x - \xo 2:20 \xt Kala. 4:3-5, 9\x* \v 21 chēē mwooyē kule: ‑moonam nyi, ‑moo-am nyi nto ‑mōōtiiny nyi? \v 22 Kāānēētuutēkaab biiko buch ꞉kiruutēchoo tukul. /Kikēēyēyē āmiik kule /sikyoomē ānkuyēyiisyēē ꞉bōōrto.\x - \xo 2:22 \xt Māārkō 7:7; Ibu. 13:9\x* \v 23 Tooku ꞉kiruutēchu sinee wuu nyēē bo ng'oomnān ānkumāchāksē /kiinēmchinē keey miisin /ānkēēyēyē keey wuu nyēē /kēēyibē keey ng'wēny ānkuwuuyiityinē bōōrto, nteenee māyēētyēēchinē ꞉kiruutēchu chiito kuriibēē keey muchastaab bōōrto. \c 3 \s1 Kēēlto nyēbo soboonto nyēē tiliil \p \v 1 Kunyi, kuuyu kyōōwut soboonto nyēē lēēl kuu yoo king'ēētē ꞉Kiriistō, ōchēēng'ē kiyēē miitē Kaab Yēyiin wōloo miitē ꞉inee kukēēbuurunēē āwutaab taay nyēbo Yēyiin.\x - \xo 3:1 \xt Yēyuut. 2:33; Kolos. 2:12\x* \v 2 Māchāktōōs ōsōōtē tukuukaab Kaab Yēyiin ‑āmōōwoonkyi kāāsōōtēywēēkwook tukuuk choo rubtooy keey āk soboontaab kōōrooni.\x - \xo 3:2 \xt Mat. 6:33\x* \v 3 Kiikubēk ꞉soboonwēkwook choo kibo kēny ānkumii ꞉soboonwēkwook choo leelach wōlēē mii ꞉Kiriistō kubo kiyēē kiikuyey ꞉Yēyiin. \v 4 Yoo kēēyēēw ꞉Kiriistō ām lēbkēēyyēētaab Yēyiin makeekerkeyiitu inee.\x - \xo 3:4 \xt Filib. 3:21; Kolos. 1:27; 1Yoowa. 3:2\x* \p \v 5 Kunyi, māchāktōōs ōtub kiy ake tukul nyoo rubtooy keey āk soboontaab kōōrooni kuu: Martaayeet, soboonto nyēē mā tiliil, muchas nyēbo bōōrwoon, āk kāāsōōtēy chēē miyootēch. Otayee keey mooroong'nyaantiit, kuuyu tōōrchinē chii kutiiyēē mēt tukuuk chēē boonto yoo kātēēkoosēē keey Yēyiin.\x - \xo 3:5 \xt Room. 6:6, 11; 8:13; Kala. 5:24\x* \v 6 Mākōōng'woonchi ꞉Yēyiin biiko choo yēyē ng'aleechaa.\x - \xo 3:6 \xt Ēfēēs. 5:6\x* \p \v 7 Kyookerkeeye ꞉nkakweek nyooto yoo kitōōrubē ng'aleekaab soboontaab kōōrooni.\x - \xo 3:7 \xt 1Kōōr. 6:11; Ēfēēs. 2:3, 11-12; 4:22; 5:8; Tiitō 3:3\x* \v 8 Nto raat, osatee keey tukuuchoo. ‑Mōōnyēērchinē keey āmōō-āwēsyinē keey. ‑Mōōkāwōōtēnchinē keey, āmōōng'āloolēē keey nyēē miyaat, āmōōwiirunootē ng'al chēbo rōkōs.\x - \xo 3:8 \xt Kala. 5:19-21\x* \v 9 ‑Mōōbērbēērē keey, kuuyu kyōōmētē kāāburng'woong' nyoo kibo taay āk ātēbuutēkyii \v 10 ankoonam soboonto nyēē lēēl. Miitē ꞉Yēyiin kōōlēēliitē kāāsōōtēywēēkwook okerkeyiitu inee.\x - \xo 3:10 \xt Ēfēēs. 4:22-24\x* \v 11 Yoo nyēē mā Yuutāyiin nto Yuutāyiin, nyēē imuraatanaat nto nyēē meemuraatanaat, soboyiin, boontāyiin, motwooriin nto nyēē bāwu keey. Nteenee Kiriistō ꞉nyēē kiy ake tukul ānkuminyē āriitaab chii ake tukul nyēē mēēkutiny kule ng'oo ꞉ng'oo.\x - \xo 3:11 \xt Kala. 3:27-28; Kolos. 2:11\x* \p \v 12 Kunyoo, kuuyu chāmook ꞉Yēyiin ankookukweyaak ōyēku cheechii chēē ōtiliilēch, māchāktōōs ōriirēē alak, ōlēēliityinē keey moon, ōyibē keey ng'wēny, ōtālāyiitu, ānkōōlukuyē ng'al. \v 13 Ōmuytoochinē keey ānkōōnyōōchinē keey kaat ām ng'ālyoo ake tukul nyēē kōōkuyēchi chiito ꞉ake ake. Ōnyōōchinē keey kaat, kuu yoo kinyōōwook kaat nkakweek ꞉Mokoryoontēēt.\x - \xo 3:13 \xt Ēfēēs. 4:32\x* \v 14 Nto ng'ālyoontēēt nyēbo koomānuut miisin ku chamateet. Inoomtōōs ꞉chamataani biiko kuyēk akeenke kuchurta.\x - \xo 3:14 \xt Ēfēēs. 5:2\x* \p \v 15 Okany kubāw ꞉kaalyeetaab Kiriistō kāāsōōtēywēēkwook, kuuyu /kikēēkuurook ōyēku kiito akeenke ām kaalyaanaa ōbirchinē Yēyiin kōōnkōy ākookoy.\x - \xo 3:15 \xt Ēfēēs. 4:2-4\x*\x - \xo 3:15 \xt 1Kōōr. 7:15; Ēfēēs. 1:23; 4:3; Filib. 4:7, 9\x* \v 16 Kooluumaak ꞉ng'ālyoontēētaab Yēyiin. Ōnēētiisyē, ānkōōyisu keey ām kiirnātēēt tukul. Ōsiltooy Yēyiin ōbirchinē kōōnkōy ām tyēēnwookik chēē makerkeey ākoo tyēēnwookik chēē iboorwook ꞉Tāmirmiryēēt. \v 17 Nto yoo ōmwooyē ng'ālyoo nto yoo ōyēyē kiy, māchāktōōs ōmwooyē ānkōōyēyē ām kaayneetaab Mokoryoontēēt Yēēsu ānkōōbirchinē Baaba Yēyiin kōōnkōy kubununēē inee.\x - \xo 3:17 \xt Ēfēēs. 5:19-20; Ibu. 13:15\x* \s1 Wōlēē māchāksē kōōbuurtooy ꞉biikaab Kiriistō \r (Ēfēēsēēk 5:22—6:9) \p \v 18 Māchāktōōs kōōywēyē ꞉koorko ake tukul saanteenyii. Kēēlto ꞉nyooto nyēē mākwook ꞉Mokoryoontēēt.\x - \xo 3:18 \xt Ēfēēs. 5:22-24\x* \v 19 Nto akweek murēnik, mākwook kuchāmē ꞉chii koorkēēnyii nyēē māwusē.\x - \xo 3:19 \xt Ēfēēs. 5:25-33\x* \v 20 Māchāktōōs akweek lēēkōōk ōywēyē sikiikwook ām keel ake tukul. Yoo ōyēyē kuu nyooto, ōng'ērēēchē Mokoryoontēēt.\x - \xo 3:20 \xt Ēfēēs. 6:1-3\x* \v 21 Māmāchāksē akweek sikiik ōwusē lōkōkwook. Yoo kōōwus, kōōbānoonē keey ꞉lōkōchoo.\x - \xo 3:21 \xt Ēfēēs. 6:4\x* \p \v 22 Nto akweek motwoorik, māchāktōōs ōkāsyinē mokorēēnikwook ām kōōrooni ām keel ake tukul. ‑Mōōyēyē kuu nyooto baateey yoo kāsook soong'ereech icheek, nteenee ōyēyē ām mooyēēt akeenke, kuu yoo ōkoonyitē Mokoryoontēēt. \v 23 Yoo ōyēyē kiito ake, ōyēyē ām mooyēēt akeenke, kuuyu nyēē ōmiitē ōyēchinē yiisyoonoo ku Mokoryoontēēt mēēbērē biiko. \v 24 Māchāktōōs ōnkēt kule mākutuwēnook ꞉Mokoryoontēēt Kiriistō nyiitēnyi ōmiitē ōyēchinē yiisyooni. \v 25 Chii ake tukul nyoo yēyē kiy nyēē miyaat, +/mākēēyēchi nyēē wuu nyooto. Māchāmē ꞉Yēyiin chiito ake kusiir ake.\x - \xo 3:25 \xt Ēfēēs. 6:5-8\x*\x - \xo 3:25 \xt Room. 2:11\x* \c 4 \p \v 1 Āmwoowook nkakweek mokorēēnik kule ōyēchinē motwoorikwook manta ām kēēlto nyēē yemaat ānkumāchāktōōs ōnkētē kule ōboontē ꞉nkakweek Mokoryoontēēt nyēēng'woong' ām kibkōōnkōy.\x - \xo 4:1 \xt Ēfēēs. 6:9\x* \s1 Ōsooyē ānkōō-āmtooy lōkōōywēk chēē kāroomēch \p \v 2 Ōnēmchi keey soowuutēk, ōriibē keey ākookoy ānkōōbirchinē Yēyiin kōōnkōy.\x - \xo 4:2 \xt Luuka 18:1\x* \v 3 Ōsoowēēch nkacheek kuyootwēēch ꞉Yēyiin kēēlto sikyaamte lōkōōywēkaab Kiriistō choo /kiikēēng'oong'wēēch. Kiyooto ꞉nyi kiyey /keerata anii.\x - \xo 4:3 \xt Room. 15:30\x* \v 4 Osaay kule a-amte lōkōōywēchu kukas ꞉biiko nyēē karaam.\x - \xo 4:4 \xt Kolos. 1:26-27\x* \p \v 5 Ōkāsu yoo ōboontē keey biiko choo ‑mēēnkētē Yēyiin. Ōyēyiisyēē nyēē karaam bārooyin ake tukul nyoo kōōnyōōru.\x - \xo 4:5 \xt Ēfēēs. 5:16; 1Tēēs. 4:12\x* \v 6 Ōng'āloolchinē bichoo ām kēēlto nyēē karaam nyēē ibāybooyē ānkōōwālchinē tēēbuutēkwaa nyēē karaam.\x - \xo 4:6 \xt Ēfēēs. 4:29; 1Bēt. 3:15\x* \s1 Kāā-āmiisēēt \p \v 7-8 Ng'eetaabiya ꞉Tukiikō nyēē chamaat. Yēyē ꞉inee yiisyēēnyii ām mooyēēt akeenke ānkēēyēchiintōōs ꞉tukwaay yiisyēēt ām Kiriistō. Āmiitē āyooku chokōōboorwook wōlēē wuu ꞉ng'aleek ām wōlēē kēēmiitē ꞉acheek ānkōōkiimook. Māchokwoomwook ng'ālyoo ake tukul kurubta keey āk anii.\x - \xo 4:7-8 \xt Ēfēēs. 6:21-22\x* \v 9 Mākuchōōnto keey ng'eetaabiya Ōnēēsimō nyoo akeenke ām akweek. Kiikoosēē keey murooniitēnyi ānkēēchāmē. +Mābokumwoowook ꞉murēchooto kiy ake tukul nyēē miitē kuyēyāksē ām wōli.\x - \xo 4:9 \xt Filēm. 10\x* \p \v 10 Isubooyook ꞉Aristaarko nyoo kēērātootiin ꞉tukwaay ānkōōsubooyook ꞉nkinee Māārkō nyoo tilyeetaab Barnaaba. Ābērē kyōōnyōōru kuut kule yoo kāchō ꞉Māārkō otorooch.\x - \xo 4:10 \xt Yēyuut. 19:29; 12:12\x* \v 11 Isubooyook mbo ꞉nkinee muroonoo /kēēkuurēē Yēēsu nto kule Yuustō ām kaayneet ake. Icheek ꞉Yuutayeek baateey chēē kēēboontootē keey kēēyēyē yiisyēētaab Yēyiin ānkōōkōōwoong'woo ng'ēēlātēēt. \v 12 Isubooyook ꞉nkinee Ebaafura nyoo nyēēng'woong' ānku motwooriintēētaab Kiriistō. Āmē booryēēt kwaak kusoowook nto anyuun ōkiilchē ām kiyēē mākwook ꞉Yēyiin ānkōōkich.\x - \xo 4:12 \xt Kolos. 1:7\x* \v 13 Āyēnchiintōōsii āk booryēēt nyēē miitē kwoomē ꞉inee kubo akweek, biikaab *kiriinkēētaab Laawotikeeya āk nyēbo Iyerabooli.\x - \xo 4:13 \xt Kolos. 2:1\x* \v 14 Isubooyook mbo ꞉nkinee kāānyooyiintēēt Luuka nyoo kēēchāmē āk nkinee Teema.\x - \xo 4:14 \xt 2Tēm. 4:10-11; Filēm. 24\x* \p \v 15 Ōsuboowoo mbo ng'eetaabiya choo bo Laawotikeeya ānkōōsuboowoo nkinee cheebiya Niimfa āk biikaab Kiriistō choo sooyēē kōōnyii.\x - \xo 4:15 \xt Room. 16:5\x* \v 16 Yoo /kāākēēsumānwook lōkōōywēchu, māchāktōōs okas kule /kākēēsumānchi nkicheek kaniseet ām Laawotikeeya ankoosuman ꞉nkakweek barweet ake nyēē kyāāsirchinē bichooto.\x - \xo 4:16 \xt Ēfēēs. 3:4; 1Tēēs. 5:27\x* \p \v 17 Ōmwoochi Ārkiibō kule māchāktōōs kooteryeech yiisyēētaab Mokoryoontēēt nyoo /kikiitōōrchi.\x - \xo 4:17 \xt Filēm. 2\x* \p \v 18 Ng'ālyoontēēt nyēē āmiitē wāā-āmiisēēnook, ku nyēē āsirē ꞉anii Bāwulō nkityō ām āwunyuu. Lēyyē, ‑mōōwuutyēē kule arataat. Kōōbēruurook ꞉Yēyiin.\x - \xo 4:18 \xt 1Kōōr. 16:21; Ēfēēs. 3:1\x*