\id 2CO \h 2 Kōōriintēēk \toc1 Barweetaab Āyēēng' nyēē kisirchi ꞉Bāwulō Kōōriintēēk \toc2 2 Kōōriintēēk \toc3 2Kōōr. \mt2 Barweetaab Āyēēng' nyēē kisirchi ꞉Bāwulō \mt1 Kōōriintēēk \is1 Taayta \im \bd Siriintēēt, yēē /kikēēsirē āk wōlēē /kikēēsirēē\bd*: Kisirē ꞉lēbkēēyiintēēt Bāwulō barwaani ām ārook chēē ng'ēri kung'eetee kasir Kōōriintēēk nyēbo Taayta ām kēnyiitaab 55 KK (kasee kāāboorunēētaab Kōōriintēēk nyēbo Taayta). Yoo /kakeekas wōlēē wuu ꞉ng'aleek chēē miitē, /kiisōōtyinē kule kisirē ꞉Bāwulō barwaani kumiitē Maketoonnya ām komostaab tō nyēbo kōōrēētaab Kirikiik, kumiitē kuruutoochinē kaniseetaab Filiibi. Ki kiriinkēēt nyēē wōō ꞉Kōōriintō ām Akaaya ām komosaata bo cheeronko nyēbo kōōroonoo. Ibooru ꞉Bāwulō ām barweenyii kule kimiitē wokuruutoochinē Kōōriintō subak ānku nyooto ku ruutooynyii nyēbo sōmōk (kur. 13:1). Matwekaat ꞉ruutooynyii nyēbo āyēēng' ām Kitaabuutaab Yēyuutēk nteenee /kiisōōtyinē kule imuuchē kiyeyakay yoo kimiitē ꞉inee kutēbunēē Ēfēēsō (Yēyuutēk 19). Twēchē ām kurkeetaab 2 kule ki ng'waa ꞉ruutooyooto kuuyu kiiburyoong'to kaniseet ām kēēlto nyēē kōrōōm. Kimiitē ꞉mwēēnkōōsyēk chēē kibēētii ānkukwoonii ām kwēēnuutaab kiriinkōōsyēchoo ki wōōyēch tukwaay (Ēfēēsō āk Kōōriintō). Kunyoo, kimā wuuy kuwēētēē ꞉chii komosta ake ākoy ake. Kikiikumach ꞉Bāwulō kule nto wo Kōōriintō kurook nto yityo kuyit Maketoonnya, nto mii yoo wokōōyēēw Kōōriintō, nteenee kikwey kuwo Maketoonnya kurook nto yityo kuwo Kōōriintō. Nto yityo, kung'eetee Kōōriintō ānkumur Maketoonnya ankooyeey ākoy Yēērusālēēm. \ip \bd Kiyēē mii āriit āk nyēē āmu\bd*: Mānēēwoong' ꞉barweenyii nyoo kibo taay āk ruutooynyii ng'aleek chēē kiiyiimē biikaab Kiriistō. Kimiitē ꞉biiko kereeryaanto chēē kitay ng'aleekyii koobeek kut koomuuch mbo kukwiil kāāmuukēywēēkyii kuu lēbkēēyiin. Kimwooy ꞉bichooto kule ki lēēbiin ꞉Bāwulō nyēbo beesaan. Kunyoo, sirē ꞉Bāwulō barwaani kuyēētē keey kule bēērē keey kōōbooru kule chuulaat ꞉soboonnyii. Ikiimchinē ām barwaani biikaab Kiriistō koowaany kāāruruukiisyēētaab beesaanik nyoo kikiikutoow ꞉icheek kēnyiit nyoo kikiikusiirto sibokēētoorētēē mbo ng'eetaabiya chuut ām Yēērusālēēm. Nto mii yoo, kōōkomkoom kāāntōōyikaab biikaab Kiriistō kootabaan biiko choo yibu wōōrōōr ankuchuul kiy ake tukul simāchokukōrōmchi icheek yoo chōōnii nto kōōbootyi kāāmuukēywēēk choo kiikōōkoochi ꞉Yēyiin, kuwuulyēē ng'al chēbo wōōrōōr. Nteenee māchāktōōs kōōkomkoomunēē kāāmuukēywēēchoo biiko choo kiikōōyēnchi Kiriistō. Ikiimē ꞉barwaani kule māchāktōōs /kiichoomnyo biiko āk Yēyiin. Ibooru ꞉Bāwulō ām kurkeetaab 3 kule wōō ꞉kiirootyeet nyoo lēēl nyēbo soboontaab Tāmirmiryēēt kusiir nyoo bo kēny nyoo iyyoong'unēē kiruutēk. \c 1 \s1 Kyoorōōrchi keey ꞉Bāwulō Kōōriintēēk ānkumākyi bērur \p \v 1 Anii ku Bāwulō nyoo kitoola ꞉Yēyiin āyēku *lēbkēēyiintēētaab Kāārārookiintēēt Yēēsu ānkāāboontē keey ng'eetaabiya Tēmētēēwō. Kiisubooyook akweek biikaab Kiriistō ām *kiriinkēētaab Kōōriintō kunam wōlēē mii ꞉kanisoosyek tukul chēbo yēēmēētaab Akaaya.\x - \xo 1:1 \xt 1Kōōr. 4:17\x* \v 2 Lēyyē, kōōbēruurook ꞉Baaba Yēyiin āk Mokoryoontēēt Yēēsu Kiriistō ānkukōōnook kaalyeet. \s1 Sooysooyēēch ꞉Yēyiin ām nyāliluutēkyoo \p \v 3 Kusilākoy ꞉Yēyiin nyoo kwaaniitaab Mokoryoontēēt Yēēsu Kiriistō. Yēyiin ku Baaba nyēē riirēē biich ānkusooysooyē biich ām kēēlwookik tukul.\x - \xo 1:3 \xt Ēfēēs. 1:3; 1Bēt. 1:3\x* \v 4 Sooysooyēēch ꞉Yēyiin ām nyāliluutēk alak tukul sikeesaaysaay ꞉nkacheek choo boonto nyalil ake tukul kuu wōloo kisooysooytēēch ꞉inee. \v 5 Kuu yoo kēēnyāliiltōōsii ꞉acheek miisin ām nyāliluutēkaab Kiriistō, /kēēsooysooyēēch miisin kubununēē Kiriistō.\x - \xo 1:5 \xt Tyēēn. 34:19; 2Kōōr. 4:10\x* \v 6 Yoo kākēēnyāliilchē ꞉acheek, kukākēēnyāliilchē kule /sikeesaaysaayaak ānkōōriib kiyēē kyōōyēnchi. Yoo /kakeesaaysaayeech acheek ku kubo kule +/mākēēyēētyēēchook sōōmuytoochi nyāliluutēchooto kikēēnyōōru ꞉nkacheek. \v 7 Kiimoong'tēēnook keey miisin kuuyu kiinkētē kule kuu yoo ōnyāliltōōsii ꞉akweek kuu acheek, kusooysooyook ꞉Yēyiin kuu wōloo sooysooytēēch acheek.\x - \xo 1:7 \xt 2Kōōr. 4:15, 17\x* \p \v 8 Mbo ng'eetaabiya, ābērē karaam ōnkēt ꞉nkakweek wusiisyēēt nyēē kiikēēnyōōru ām yēēmēētaab Eesya. /Kikiikiicheech miisin wuu nyēē /kaakiimuukteech nyēē kikiisōōtē kule kimēētābokēēsobtōōsii.\x - \xo 1:8 \xt Yēyuut. 19:23; 1Kōōr. 15:32; 2Kōōr. 4:8\x* \v 9 Kubooyiit man, kikiikwaameech ꞉ng'uusng'uus wuu nyēē /kikiikiitiilchēēch meet. Kiyēyākiis ꞉ng'aleechu simātākēētiiyēē keey ꞉acheek kāāmuukēywēēkyoo, nteenee kiikēnēē keey Yēyiin nyoo ing'ēētēē biich meet.\x - \xo 1:9 \xt Room. 4:17\x* \v 10 Nyoo kiirāroochēēnēēch meet, makooraraacheech subak. Kiikēnēē keey inee kule tāsē taay kōōrāroochēēch,\x - \xo 1:10 \xt 2Tēm. 4:18\x* \v 11 nto yooto tukul ōmiitē ꞉akweek ōsoowēēch. Mākubirchi yooto ꞉biiko wōlēē wōō Yēyiin kōōnkōy kubo acheek ām bērurto nyēē kōōkēēnyōōru /kēēwālunēē soowuutēkwaa.\x - \xo 1:11 \xt Room. 15:30\x* \s1 Kiikiim ꞉Bāwulō kule chii ꞉inee nyēē /kiikoosēē keey \p \v 12 Ng'ālyoontēēt ꞉nyi nyēē kēēng'ērēchēē. Mwoowēēch ꞉kāāsōōtēywēēkyoo kule kikiibuur kāāburto nyēē tiliil ānkubo man. Kimēēntōōwēēch ꞉kiirnātēētaab kōōrooni, nteenee kiintōōwēēch ꞉chamateetaab Yēyiin, nto miisin, yoo kikiibuurtooy keey akweek.\x - \xo 1:12 \xt Yēyuut. 24:16; 1Kōōr. 1:17, 19, 31; 2:13; 2Kōōr. 2:17; Ibu. 13:18\x* \v 13-14 Kēēsirwook ng'aleek chēē rōōtootiin ānkukāsāktōōs yoo koosuman. Kunyi, āboontēē mooyēēt kule ānkoo ‑mōōmuuchē raat ōnkēt kiyēē kābur nteenee +mōōnkēt kuchurta ām bēsyōōsyēk choo kwoonii. +Moong'erecheeneech acheek kuu yoo +makeeng'erecheenaak ꞉nkacheek bēsyoonoo itiilēē ꞉Mokoryoontēēt Yēēsu ng'aleek.\x - \xo 1:13-14 \xt Filib. 2:16\x* \p \v 15-16 Nto kuuyu kwāātinyēē man ng'ālyoontooni, kōkwāāchōb kule āruutoochook akweek yoo āwēētii Maketoonnya nto yoo āyēēwu, atyikaanwaak subak sukuyēētyēēchook ꞉ruutooynyuu kunyil āyēēng' nto yityo, ō-āmiisoo yoo āwēētii Yuuteeya.\x - \xo 1:15-16 \xt 1Kōōr. 16:5-6\x* \v 17 Ara, ibooru keey kule āyēku chii nyēē ‑/mākiikoosēē keey yu kyaaweech kāāsōōtēywēēkyuu? Ara āchōbē ꞉anii ng'aleekyuu sāāruumē kule, “Ēē, wuu nyooto,” ānkāāmiitē āmwooyē subak kule, “Acha, māwuu nyoo,” kuu wōloo yēytooy ꞉biikaab kōōrooni?\x - \xo 1:17 \xt 1Kōōr. 4:18-19\x* \v 18 Māwēēchwēēchē keey ꞉Yēyiin sukung'eet ‑mākēēmwoowook kule, “Ēē, kēēyēyē kiyi,” nto kule, “Acha, ‑mākēēyēyē.” \v 19 Nto kurubta keey āk Lakwataab Yēyiin Yēēsu Kiriistō nyoo kyāā-āmu ꞉anii lōkōōywēkyii kēēboontē keey Siila āk Tēmētēēwō, mēēbērē iruumē ꞉inee kule, “Ēē” nto ku, “Acha” nteenee inee nyoo mwooyē kule, “Ēē” ankoochuurta kuu nyooto.\x - \xo 1:19 \xt Yēyuut. 18:5\x* \v 20 Ānkoo ku chaang' ꞉tukuuk chēē kākuurto ꞉Yēyiin, kuyityiintōōs ꞉tukul kubununēē Kiriistō. Kunyoo, kiikoostooy ꞉acheek Yēyiin kubo Kiriistō kēēmwooyē kule, “Kuwuuyiit nyooto.”\x - \xo 1:20 \xt 1Kōōr. 14:16; Ng'oong'. 3:14\x* \v 21 Yēyiin nkit ꞉nyēē king'oobēēch ānkuyēyēēch acheek āk akweek kēēkich ām Kiriistō. \v 22 Kiikung'oocheeneech ꞉Yēyiin Tāmirmiryēēt /sikiinkētēēnēēch kule kēēyēku cheechii ānkōōboorwēēch ꞉Tāmirmiryoonoo tukuuk chēē mākukōōnēēch.\x - \xo 1:22 \xt Room. 8:11, 23; 2Kōōr. 5:5; Ēfēēs. 1:13-14; 4:30\x* \s1 Kiyēē kikerekta Bāwulō simāruutoochi Kōōriintō \p \v 23 Inkētē mbo ꞉Yēyiin kule yu simāāchōō wōloo bo Kōōriintō, ku kule kimāāmāchē akubeenaak ng'aleek.\x - \xo 1:23 \xt 2Kōōr. 13:2\x* \v 24 ‑Mākēēmāchē kēēbāwook kutukul ām wōlēē ōyēnchintooy Kiriistō. Nteenee kēēyēyiisyē ꞉tukul kubo ng'erekweekwook, kukyōōkiilchē ām kāāyēnchinooyēēt.\x - \xo 1:24 \xt 2Kōōr. 4:5; 1Bēt. 5:3\x* \c 2 \p \v 1 Kunyoo kwaasoot kule māmāchāktōōs tāāruutoochook sitākung'woonchook.\x - \xo 2:1 \xt 1Kōōr. 4:21; 2Kōōr. 12:21\x* \v 2 Yoo kāāng'woonchook ku ng'oo subak ꞉nyēē makoong'ereechaa yoo mā akweek? \v 3 Kyaasirwaak kuu nyooto si yoo kāāchōō, mayeya ꞉biiko choo kātēēng'ērēēchoo ānyēēru. Ānkētē man kule yoo ang'erechaat ꞉anii, ōng'ērēkootiin ꞉nkakweek.\x - \xo 2:3 \xt 2Kōōr. 13:10\x* \v 4 Kyāāsirwook āriirē kukāng'woonchoo. Mēēbērē kyāāyēyē kuu nyooto saayeyaak ōnērēēkiisyē, nteenee kyāāmāchē ōnkēt chamateenyuu nyēē nyikiis nyēē āboontēēnook.\x - \xo 2:4 \xt 2Kōōr. 7:8\x* \s1 Nyooyeetaab kaat \p \v 5 Yoo kiikuyib ꞉chii ng'woonin kumēēbērē anii ꞉nyēē kiing'woonchoo miisin, nteenee kiing'woonchook nkakweek sinee. ‑Māāmāchē ānyikiisyook ng'aleechu. \v 6 Kiikuyem chiichooto ꞉ng'aleek choo kiing'woonchinēē ꞉biiko chēē chaang'.\x - \xo 2:6 \xt 2Kōōr. 7:11\x* \v 7 Kunyi, māchāktōōs ra ōnyōōchi kaat ānkōōkiim simabar ꞉nereekikyii.\x - \xo 2:7 \xt Kolos. 3:13\x* \v 8 Āsoomook kule ōboorchinē chiichooto chamateet. \v 9 Kyāāsirwook āmāchē ānkēt kule ara ōmuuchē ōmuytoochi tyēmiisyēēt ānkōōrubē kiy ake tukul nyēē kyāāmwooyē nto acha.\x - \xo 2:9 \xt 2Kōōr. 7:12, 15\x* \v 10 Yoo kōōnyōōchi chiichoo kaat, ānyōōchinē ꞉nkanii kaat yoo ākoo mii ꞉kiy nyēē āmāchē ānyōōchinēē kaat. Ānyōōchinē kaat kubo akweek ākoonyitē Kiriistō, \v 11 simeeberbeereech ꞉Kibrōkōsyoontēēt kuuyu kiinkētē chōbuutēkyii.\x - \xo 2:11 \xt 1Bēt. 5:8\x* \s1 Kiinēmchi keey ꞉Bāwulō yiisyēētaab Yēyiin ām mooyēēt akeenke \p \v 12 Nto mii yu kawaayit Turoowa kule saa-amte lōkōōywēk chēē kāroomēch kurubta keey āk *Kāārārookiintēēt, akas kule kikiikuyootwoo ꞉Mokoryoontēēt kēēlto. \v 13 Kimaakaalyanaat kuuyu manaanyoorte ng'eetaabiya Tiitō wōlooto. Kunyi, kyāābirchi biiko chameetaab keey ānkāāwē Maketoonnya.\x - \xo 2:13 \xt 2Kōōr. 7:6, 13-14; 8:6, 16-18, 22-23; 12:18; Kala. 2:1, 3; 2Tēm. 4:10; Tiitō 1:4\x* \p \v 14 Nteenee, kusilākoy ꞉Yēyiin nyoo kiikubiirtoowēēch Kibrōkōsyoontēēt kubununēē Kāārārookiintēēt. Yēyiisyēēnēēch ꞉Yēyiin sikiibāroostoochi biiko lōkōōywēk chēē kāroomēch. \v 15 Kēēboonkyinē Yēyiin nyēē anyiny yoo kēēmiitē kyoomchinē biiko ng'aleekaab Kiriistō. Boonkyinē ꞉lōkōōywēchoo biiko choo /kēēmii /kiirāroochē āk choo mii bokubootōōs ām kēēlto nyēē teer.\x - \xo 2:15 \xt 1Kōōr. 1:18\x* \v 16 Āsu meet ām wōlēē mii ꞉choo mii bokubootōōs, nteenee boong'u soboon ām wōlēē mii ꞉choo /kēēmii /kiirāroochē. \p Ara, ng'oo nyēē yemaat kwaamtaat lōkōōywēchu kāroomēch? \v 17 ‑Mākēēyēyēē ꞉acheek mung'aareet ng'ālyoontēētaab Yēyiin kuu wōloo yēytooy biiko chēē chaang'. Nteenee kuuyu Yēyiin ꞉nyēē kiiyookwēēch, kēēmwooyē ām mooyēēt akeenke ng'aleekaab manta chēē kwoonēē wōlēē mii ꞉Kiriistō.\x - \xo 2:17 \xt 2Kōōr. 4:2; Filib. 1:15-17; 1Tēēs. 2:3, 5, 10\x* \c 3 \s1 Kiyey ꞉yiisyēētaab Bāwulō biiko kuyēk barweetaab Kiriistō \p \v 1 Ara kēēmiitē ꞉acheek kēēsilē keey yoo /kēēmwooyē kuu nyooto? Ara kookeeteebeenaak barwa ake tukul nyēē ibooru wōlēē kēēwuuyē ꞉acheek kuchōōnēē wōlēē ōmiitē nto nyēē /kikēēsirwook akweek, kuu wōloo māktooy ꞉biiko alake?\x - \xo 3:1 \xt Yēyuut. 18:27; 2Kōōr. 5:12; 10:12\x* \v 2 Nteenee barweenyoo ku nyēē /kikēēsirchi soboonwēkwook\f + \fr 3:2 \ft Mwooyē ꞉siruutēk alake kule ‘soboonwēkyoo’.\f* ānkusumānē ꞉chii ake tukul ānkōōnkēt.\x - \xo 3:2 \xt 1Kōōr. 9:1-2\x* \v 3 Kiyeyaak ꞉yiisyēēnyoo ōyēku barweetaab Kiriistō, āmēēbērē nyēē /kikeesiree kalaamu, nteenee /kikeesiree Tāmirmiryēētaab Yēyiin. Mēēbērē /kikēēsirchi rwoontōōy chēē tēbēlyēl, nteenee /kikēēsirchi soboonwēkwook āriit.\x - \xo 3:3 \xt Cherem. 31:33\x* \s1 Wōō ꞉lēbkēēyyēētaab kiirootyeet nyēē lēēl \p \v 4 Kēētinyēē mooyēēt keeyey yiisyooni bo Yēyiin kubununēē Kiriistō. \v 5 Mā chēēchoo ꞉kāāmuukēywēēk chēē kēēyēyēē yiisyooni nteenee Yēyiin ꞉nyēē kōōnēēch.\x - \xo 3:5 \xt Room. 15:18\x* \v 6 Nto subak, inee ꞉nyēē kiikuyeyeech kēēyēchinē yiisyooni bo kiirootyeet nyēē lēēl. Mārubtooy keey ꞉kiirootyaani lēēl āk kiruutēk choo /kikēēsirchi kiy barak, nteenee rubtooy keey āk tāmirmiryēēt. Yibu ꞉kiruutēchoo sirootiin meet, nteenee kōōnu ꞉Tāmirmiryēēt soboonto.\x - \xo 3:6 \xt Luuka 22:20; Yoowa. 6:63; Room. 7:6\x* \p \v 7 Kirubtooy keey ꞉yiisyēētaab kiirootyeet nyoo kibo kēny āk kiruutēk choo /kikēēng'ōōtyi rwaa. Kuchōōnēē ꞉Muusa lekem, kiilēkēchēēchē ꞉tokochnyii miisin nyēē kitōōrē koonyekaab biikaab Isrāyēēl kut kimēēmuuchē kukas. Nteenee kimeeymeeyaat ꞉lēbkēēyyoonoo muut kut wokubēk. Kunyi, yēē ākoo kiimuuchē ꞉yiisyēētaab kiruutēk nyoo kiyibu meet kuchōōnto lēbkēēyyēēt ii,\x - \xo 3:7 \xt Chuy. 34:29-30; Room. 5:21; 6:16, 21, 23; 7:24\x* \v 8 ku tyaa ꞉lēbkēēyyēēt nyēē chōōntooy ꞉yiisyēētaab Tāmirmiryēēt nyoo kōōnu soboon! \v 9 Yoo ākoo boonto ꞉yiisyēēt nyoo iruustooy biiko lēbkēēyyēēt ii, ku tyaa sōō ꞉lēbkēēyyēēt nyēbo yiisyēēt nyoo yēyē biiko kuchurta!\x - \xo 3:9 \xt Room. 8:1-2; Kala. 3:10\x* \v 10 Kiyēē /kikēēbērē kēny boonto lēbkēēyyēēt, kumēēkutinyē raat lēbkēēyyo, yoo /kakiikerkeeyee lēbkēēyyēēt nyoo lēēl. \v 11 Nto yoo ākoo kichōōnto ꞉kiirootyaani kimii kukēēytooy lēbkēēyyēēt ii, /bokeemwa nee nanyuun wōlēē tēē ꞉lēbkēēyyēēt nyēbo nyoo wēētii ākookoy? \p \v 12 Kunyi, kuuyu kiikēnēē keey lēbkēēyyooni bo kibchuulyo, māmii ꞉kiyēē kēēwunyē. \v 13 ‑Makeekerkeeye Muusa nyoo kiwunyē koonyekyii simakas ꞉Isrāyēēliik inee yu kimii kumēēymēēyootē ꞉lēbkēēyyēēt.\x - \xo 3:13 \xt Chuy. 34:33-35\x* \v 14 Nteenee kiyaam ꞉biikaab Isrāyēēl mētēwoy ākoy kura. Tākumii ꞉kiy nyēē iyēēnē koonyekwaa yoo /kēēmiitē /kēēsumānē kiirootyeet nyoo bo kēny. ‑Mēēnēmtooy keey ꞉kiyoo nteenee inēmtooy ꞉kāāmuukēywēēkaab Kiriistō.\x - \xo 3:14 \xt Isa. 6:10; Room. 11:25\x* \v 15 Ānkoo mbo kura yoo /kēēmiitē /kēēsumānē kitaabuutaab siruutēkaab *Muusa, kutākukērootiin ꞉koonyekaab biiko.\x - \xo 3:15 \xt Room. 10:4; 11:7-8; Ēfēēs. 2:15\x* \v 16 Nteenee, yoo kātēbi ꞉chii kut kuweech kāāsōōtēywēēkyii ankucham Mokoryoontēēt, +/mākiinēm kiyooto kiker koonyekyii. \p \v 17 Kunyi, kōōnu ꞉Mokoryoontēēt Tāmirmiryēēt. Nto wōloo miitē ꞉Tāmirmiryēēt kootyaaktaat ꞉chii.\x - \xo 3:17 \xt Yoowa. 8:32, 36; Room. 8:2; Kala. 5:1, 13, 18\x* \v 18 Kēēkāsē ꞉acheek tukul choo mākērootiin ꞉koonyekyoo lēbkēēyyēētaab Mokoryoontēēt, ānkoo kēēkāsē kumeeymeeyaat. /Kēēmii /kēēwēēchwēēchēēch keekerkeyiitu Mokoryoontēēt kēētāsē taay kēēnyōōru lēbkēēyyēēt kuchōōnēē wōlēē miitē ꞉Tāmirmiryēēt.\x - \xo 3:18 \xt 1Kōōr. 13:12; 2Kōōr. 4:6; Room. 8:29\x* \c 4 \s1 Kiibooru ng'ālyoontēētaab manta kutook \p \v 1 Kikōōnēēch ꞉Yēyiin yiisyooni kuuyu kiriireeneech. Kunyoo, mākoy /kēēnyēbēt.\x - \xo 4:1 \xt 2Kōōr. 3:4, 6\x* \v 2 Kookeesatee keey ng'aleekaab kāāntosuurāt choo iyēēlē ꞉biiko. Kookeetay kāābērbēēriisyēēt āmākēēkwoonykwoonyē ng'ālyoontēētaab Yēyiin. Nteenee kiibooru ng'ālyoontēētaab manta kutook ānkēēchāmē koolyeb ꞉chii ake tukul soboonwēkyoo ām taayeetaab Yēyiin.\x - \xo 4:2 \xt 2Kōōr. 2:17; 3:1; 6:4\x* \v 3 Nto yoo iyēēnootiin ꞉lōkōōywēchuchoo chu kāroomēch, kōōyēēnootiin ām wōlēē mii ꞉biiko choo mii bokubootōōs.\x - \xo 4:3 \xt 1Kōōr. 1:18\x* \v 4 Kiikookoor *꞉Kēniintēēt nyoo bāwu kōōrooni bichoo mānēēyēnchi ng'ālyoontēēt simakas lēbkēēyyēētaab lōkōōywēchooto kāroomēch choo ibooru lēbkēēyyēētaab Kiriistō. Inee ꞉nyooto iboorunēē keey ꞉Yēyiin.\x - \xo 4:4 \xt Yoowa. 12:31; 1Kōōr. 2:6; Ēfēēs. 2:2; Kolos. 1:15; Ibu. 1:3\x* \p \v 5 ‑Mākēēmiitē kēēng'āloolēē keey ꞉acheek, nteenee kēēmiitē kyoomtooy kule Mokoryoontēēt ꞉Kāārārookiintēēt ānkēēyēchinē ꞉acheek yiisyēēt.\x - \xo 4:5 \xt 2Kōōr. 1:24\x* \v 6 Yēyiin nyooto kimwooyē kule, “Kubot ꞉mēēnānēēt, ānkuchō ꞉lēbkēēyyēēt”\x † \xo 4:6 \xt Toowu. 1:3\x* ku nyooto ꞉nyēē kiilebkeey kāāsōōtēywēkyoo kēēnyōōru lēbkēēyyēēt yu kakeekas Kiriistō kōōbooru wōōyintaab Yēyiin.\x - \xo 4:6 \xt 2Kōōr. 3:18; 1Bēt. 2:9\x* \s1 Yibwēēch ꞉nyāliluutēchuchoo bērurtaab kibchuulyo \p \v 7 Keekerkeeye tērēēn chēē ng'āsng'ās chēē kēēkoochi ꞉Yēyiin kiyoo bo kwōng'uut sukōōboor kule kikwoonēē kāāmuukēywēēk wōlēē mii ꞉Yēyiin, mēēbērē wōlēē kēēmiitē ꞉acheek. \v 8 /Kokiikiicheeneech komoswookik tukul, nteenee /manaakeeruurumeech. Ānkoo kubotwēēch tonkoy, mābēku ꞉moonikyoo.\x - \xo 4:8 \xt 2Kōōr. 1:8; 7:5; 11:23-29\x* \v 9 /Kōōkēēwusēēch, nteenee /manaakeebakaakteech. /Kēēbirēēch /keemilteech, nteenee /manaakiiwaang'teech. \v 10 /Kiinyāliilēēch ām wōlēē kakeebe kuu wōloo /kikiinyāliiltooy Yēēsu sukung'eet kōōboorunēē keey ꞉soboonnyii soboonwēkyoo.\x - \xo 4:10 \xt Room. 6:8; 2Kōōr. 1:5; Kala. 6:17; Filib. 3:10-11; Kolos. 1:24; 1Bēt. 4:13\x* \v 11 /Kēēmii /kiirēkēērchēēch acheek chu kēēsobchootiin wōlēē mii ꞉meet kubo Yēēsu, sukung'eet kōōboorunēē keey yooto ꞉soboonnyii bōōrwoonikyoo chu bēku.\x - \xo 4:11 \xt Room. 8:36\x* \v 12 Kunyoo, kānyoonwēēch acheek ꞉meet nteenee +mōōnyōōru ꞉akweek soboonto.\x - \xo 4:12 \xt Kolos. 1:24\x* \p \v 13 /Kikeesir kule, “Yu kāāyēnchi Yēyiin, ang'alaal.”\x † \xo 4:13 \xt Tyēēn. 116:10\x* Ām mooyēēt nyēē wuu nyooto, kiiyēnchinē ꞉nkacheek Yēyiin ānkyoomtooy lōkōōywēkyii. \v 14 Kuu yoo kiinkētē kule nyooto kiing'ēētēē Mokoryoontēēt Yēēsu meet ku nyooto ꞉nyēē makoong'eeteeneech nkacheek meet ankoomuteech āk akweek keebe taayeenyii.\x - \xo 4:14 \xt 1Kōōr. 6:14\x* \v 15 Bo ꞉ng'aleechu tukul karaamateeng'woong'. Yoo tāsē taay kuchoong'iitu ꞉biiko chēē iyēnchinē Yēyiin, +/mākēēbirchinē Yēyiin kōōnkōy miisin /ānkiitōrōōr. \p \v 16 Kunyoo, mābēku ꞉moonikyoo. Ānkoo sinee /kēēmii /kēēsuusurē bōōrwēk, /kēēmii /kiilēēliitēēnēēch kisich, kisich bēsyō ake tukul. \v 17 Miitē kuyibwēēch ꞉nyāliluutēkyoo chu mābo laat bērurtaab kibchuulyo kukeeytee nyāliluutēchoo tukul.\x - \xo 4:17 \xt Room. 5:2\x* \v 18 Kunyi, mēēbērē kēēmiitē kiimoong'tēē keey kiyēē /kēēkāsē, nteenee kiimoong'tēē keey kiyēē ‑/mākēēkāsē. Kiyēē /kēēkāsē kumābo kibchuulyo, nto nyoo ‑/mākēēkāsē kubo ꞉nyoo kibchuulyo.\x - \xo 4:18 \xt Ibu. 11:1\x* \c 5 \s1 Āmchēēch ꞉yēēmootēēt bōōrto nyēē lēēl \p \v 1 Kiinkētē kule yoo /kakiiburyeet kēryōōsyēkyoo ām kōōrooni, mākukōōnēēch ꞉Yēyiin kooriik chēē leelach ānkubo kibchuulyo ām wōliin bo kibkōōnkōy, chēē kimātēēchē ꞉chii.\x - \xo 5:1 \xt 2Bēt. 1:14\x* \v 2 Kutākēētinyē bōōrwoonichuchoo kēēmiitē kiisiilē ānkwoomchēēch ꞉yēēmootēēt /kiiluumeeneech bōōrto nyēē lēēl nyoo bo wōliin bo kibkōōnkōy.\x - \xo 5:2 \xt Room. 8:22-23, 26\x* \v 3 Yoo /kaakiiluumeech, ‑/mākēēnyōōrwēēch kibchuraat. \v 4 Yoo tākēēminyē kēryōōsyēkyoo, kiisiilē ānkunyikisyēēch ꞉ng'ala kuuyu ‑mākēēmāchē /kēēbuutēēch, nteenee kēēmāchē /kiiluumeeneech bōōrwoonik choo bo kibkōōnkōy sukōōyēēn *꞉soboontaab kibchuulyo bōōrwoonichu bēku.\x - \xo 5:4 \xt 1Kōōr. 15:53-54\x* \v 5 Kunyoo, Yēyiin ꞉nyēē kiyēyēēch kubo soboonoo bo kibchuulyo ānkisimkukōōnēēch Tāmirmiryēēt kuyēk kiy nyēē kēēboorunēē kiyēē +mākēēnyōōru.\x - \xo 5:5 \xt 2Kōōr. 1:22\x* \p \v 6 Kunyi, kēētitirootiin ākookoy ānkiinkētē kule kēēmiitē kēēbēētii kanyoo wōlēē miitē ꞉Mokoryoontēēt ānkoo tākēēboontootē bōōrwoonichuchoo. \v 7 Kēēminyē kiimoong'tēē keey Yēyiin āmēēbērē kiyēē kēēkāsē.\x - \xo 5:7 \xt 1Kōōr. 13:12\x* \v 8 Kēētitirootiin ānkiikāykooyē keesatee keey bōōri ānkubokiibuurtē keey Mokoryoontēēt.\x - \xo 5:8 \xt Filib. 1:23\x* \v 9 Kunyi, kēēsyēēmē miisin kiing'ereech Mokoryoontēēt, ānku yoo tākēēboontē bōōrwoonikyoo ām kōōrooni nto yoo kakeebe kibkōōnkōy. \v 10 Tookunoot kule ākoy /kēēkwēryootēēch tukul taayeetaab Kiriistō /ānkiikuumwēēch sukunyōōr ꞉chii ake tukul kiyēē misyinē kubo kiyēē kiyēyē ām kōōrooni, anku miyaat ꞉kiyooto nto ku karaam.\x - \xo 5:10 \xt Yēyuut. 10:42; Room. 2:6; 1Kōōr. 3:13-15; 4:5; 2Kōōr. 11:15; 2Tēēs. 1:7-10\x* \s1 Māchāktōōs /kiichoomnyo biiko āk Yēyiin \p \v 11 Kuu yoo kiinkēt kule māchāktōōs kiiywēyē ꞉Yēyiin, kēēchēēng'ē miisin kēēyisu biiko. Inkētē ꞉Yēyiin ānkāābērē ōnkētē ꞉nkakweek wōlēē kēēwuuyē ꞉acheek.\x - \xo 5:11 \xt Room. 1:13; 1Kōōr. 4:1-5; 9:22; 2Kōōr. 4:2; 6:4\x* \v 12 ‑Mākēēmiitē kiikoostoochook keey, nteenee kēēmiitē kēēkōōnook bārooyinto ong'erecheeneech sōōmwoochinē biiko choo tākung'āsēē keey kiyēē mii saang' kusiir yēē kātāng'āsēē keey kiyēē miitē āriit.\x - \xo 5:12 \xt 2Kōōr. 3:1; Filib. 2:16\x* \v 13 Yoo isōōtē ꞉alake kule kābunwēēch ꞉mētēwoy, ku kubo yiisyēētaab Yēyiin. Nto yoo kēēng'āloolē ām kēēlto nyēbo kiirnān, kēēyēyē kuu nyooto kubo akweek.\x - \xo 5:13 \xt 1Kōōr. 14:18-19\x* \v 14 Kērchēēch koong' ꞉chamateetaab Kiriistō kēēyēyē yiisyēētaab Yēyiin, kuuyu kēēchāmchiintōōsii kule kime ꞉chiito akeenke kubo biiko tukul, kunyoo kerkeey nyēē kikēēbēku ꞉acheek tukul.\x - \xo 5:14 \xt Ēfēēs. 3:19\x* \v 15 Kime kubo biiko tukul si nto yityo, mēēbērē mākuminyē ꞉choo sobchootiin kubo icheek keey, nteenee māchāksē kuminyē kubo nyoo kimēē kubo icheek /ankiing'eetee meet.\x - \xo 5:15 \xt Room. 6:3-4; 7:4; 14:7-9\x* \v 16 Kunyi, kuchakee raat kuwo taay, ‑mēēkēēkāsunēē chii komosta nyoo bo kōōrēēt. Ānkoo kikēēkāsunēē sinee Yēēsu yoo kibo taay kēēlooto, mēētākēēkāsunēē kēēlooto subak. \v 17 Kunyoo, yoo bo ꞉chii Kiriistō /kukiikiiluluut kuyēk chii nyēē lēēl. Kiikukeeyta ꞉ng'aleek chēē yōōsēch ānkutoow ꞉chēē leelach.\x - \xo 5:17 \xt Room. 6:4; Ēfēēs. 4:24\x* \p \v 18 Kwoonēē ꞉ng'aleechu tukul wōlēē miitē ꞉Yēyiin nyoo kiichoomnyēēch āk inee keey kubununēē Kiriistō. Kiikukōōnēēch yiisyēēt kiichoomtōōsii biiko āk inee\x - \xo 5:18 \xt Room. 5:10; Ēfēēs. 2:16\x* \v 19 kyoomtooy kule, kiikuchoomnyo ꞉Yēyiin āk kōōrēēt kubununēē Kiriistō simēēyiit ng'ōōkiswookik chēē kiikuyey ꞉biiko. Kunyoo, kōōkukōōnēēch kuut kule kiichoomtōōsii biiko āk inee.\x - \xo 5:19 \xt Room. 3:24-26; Kolos. 1:20\x* \v 20 Kiiyooktēēch ꞉Yēyiin bokeemwaayte ng'aleekaab Kiriistō. Kunyoo, kēēmwooyē kubo Kiriistō kule māchāktōōs /kiichoomnyo biiko āk Yēyiin. \v 21 Kiyey ꞉Yēyiin Kiriistō nyēē kimātinyē ng'ōōki ake tukul, kōōwut wōlēē mii ng'ōōkiswookikyoo, si nto yityo keechurte kutukul kubununēē Kiriistō.\x - \xo 5:21 \xt Yoowa. 8:46; Room. 8:3; Ibu. 4:15\x* \c 6 \s1 Ng'ērēchēē ꞉Bāwulō yiisyēēnyii \p \v 1 Kuu yoo kēēyēyiisyē āk Yēyiin, kēēmwoowook kule ‑mookany kuwo buch ꞉chamateetaab Yēyiin nyoo kyōōnyōōru. \v 2 Mwooyē ꞉Yēyiin kule, “Kyāākāsuung' ām bēsyēētaab chamtaayeet, ānkāāsāruung' ām bēsyēētaab kaararaacheet.”\x † \xo 6:2 \xt Isaaya 49:8\x* Āmwoowook kule raat ꞉bēsyoonooto chāmtooy ꞉Yēyiin biiko ānku raat ꞉yēē /kiirāroochē biiko.\x - \xo 6:2 \xt Luuka 4:19-21\x* \p \v 3 ‑Mākēēmāchē kēēyēku kāānākuut ām wōlēē mii ꞉biiko simēēntosuurākoy ꞉yiisyēēnyoo. \v 4 Nteenee, kiibooru ām keel ake tukul kule kēēyēchinē Yēyiin yiisyēēt. Kēēmuytooy miisin, kēēnyāliiltōōsii, nyikisyēēch ꞉ng'aleek /ānkiikiichēēch.\x - \xo 6:4 \xt 2Kōōr. 4:2\x* \v 5 /Kēēbirēēch /ānkēērātēēch, /kēēyēchēēch wōōrōōryēēt ānkēēbirtēēch. Kēēchooyēntōōsii ānkēēbēētēē kuut. \v 6 Kēēyēyē yiisyēēt ām kēēlto nyēē tiliil, kēēsēwunootiin, kēēmuytooy ng'al ānkēēboontē moon chēē leelach. Intōōwēēch ꞉Tāmirmiryēēt ānkēētinyē chamateet nyēbo man.\x - \xo 6:6 \xt Room. 12:9\x* \v 7 Kēēyēyē yiisyoonoo subak ām ng'aleek chēbo man, ām kāāmuukēywēēkaab Yēyiin ānkēēchōbootiin āk kariik chēbo booryēētaab churtaayeet.\x - \xo 6:7 \xt 2Kōōr. 10:4-5\x* \v 8 Kēēyēyē yiisyooni /ankakiikaasteech nto /kamakiikaasteech, yoo /kākēēmwooy ng'aleek chēē miyootēch nto chēē kāroomēch. Kēēyēyiisyē ām kēēlto nyēē churtaat nteenee /kēēmwooyē kule kēēyēku kiblembechiis. \v 9 Kēētookunootiin, nteenee /kēēmōōntēēch. Kēēmiitē meet, nteenee kēēsobchootiin. /Kiityōōlēēch, nteenee ‑/mākēēbākāchēēch.\x - \xo 6:9 \xt 2Kōōr. 4:10-11\x* \v 10 Kēēnērēēkootiin, nteenee kēēng'ērēkootiin ākookoy. Kēēyēku bānoon nteenee kēēyēyē /kiibēruur biiko chēē chaang'. ‑/Mākēētinyē kiy, nteenee kēētinyē kiy ake tukul.\x - \xo 6:10 \xt 2Kōōr. 11:23-29\x*\x - \xo 6:10 \xt Filib. 4:12-13\x* \p \v 11 Lēyyē, biikaab Kōōriintō, kāākēēng'āloolwook ām mooyēēt akeenke ānkāākēēng'oong'wook wōlēē wuu ꞉kāāsōōtēywēēkyoo. \v 12 ‑Mākēēmāchē keewunyeenaak ꞉chamateenyoo, nteenee ōwunyēēnēēch ꞉akweek nyēēng'woong'. \v 13 Āng'āloolwook kuu lōkōkyuu, kunyi okany kiikoor tukul, ochameech ꞉nkakweek kuu yoo kēēchāmook ꞉acheek.\x - \xo 6:13 \xt 1Kōōr. 4:14\x* \s1 ‑Mānoomtōōs ꞉churtaayeet āk rōkōsto \p \v 14 Biikyoo, ‑mookany /kiinoomnyook āk biiko choo mānēēyēnchi ng'ālyoontēētaab Yēyiin. Mānoomtōōs ꞉churtaayeet āk rōkōsto āmānoomtōōs ꞉lēbkēēyyēēt āk mēēnānēēt. \v 15 Māchoomtōōs ꞉Kiriistō āk Kibrōkōsyoontēēt, āmānoomtōōs ꞉chii nyēē kiikōōyēnchi ng'ālyoontēēt āk nyoo mānēēyēnchi. \v 16 Mākāsyiintōōs ꞉Kōōtaab Yēyiin āk āynātōōs. Acheek ku Kōōtaab Yēyiin kuu yoo mwooyē ꞉Yēyiin kule, \q1 “+Māāming'tē keey bichoo \q2 ānkēēbēēsyētootē ꞉tukul. \q1 +Māāyēku Yēyiintēēng'waa \q2 ānkuyēk ꞉icheek biikyuu.”\x † \xo 6:16 \xt Laawi. 26:12; Cherem. 32:38; Ēsēk. 37:27\x*\x - \xo 6:16 \xt 1Kōōr. 3:16\x* \p \v 17 Kunyi, mwooyē ꞉Yēyiin subak kule, \q1 “Osatee keey bichoo \q2 āmōōtiiny kiy ake tukul nyēē mā tiliil.”\x † \xo 6:17 \xt Isa. 52:11\x* \p Tāsē taay ꞉Yēyiin nyoo bāwu kiy ake tukul kumwooyē kule, \q1 \v 18 “+Maataachaak, māāyēku kōōn \q2 ānku +mōōyēku ꞉akweek lōkōkyuu.”\x † \xo 6:18 \xt 2Sām. 7:14\x* \c 7 \p \v 1 Chōōrōōnuutēkyuu, kuu yoo /kōkēēkuurtoowēēch tukuuchu kumāchāktōōs kiitiliil keey ām wōlēē mii ꞉kiy ake tukul nyoo nyēērēē bōōrto āk tāmirmiryēētaab chii. Nto yooto, okany kyaam booryēēt keechurte kutukul ānkiiywēyē Yēyiin. \s1 Kibāybāchi ꞉Bāwulō Kōōriintēēk \p \v 2 Lēyyē, ochameech subak. Mānāākēēyēchi chii ake tukul ng'ālyoo nyēē miyaat amanaakeenyeeree ātēbuutēkaab chii ake tukul āmānāākēēsāsunēē chii ake tukul ām akweek kiy.\x - \xo 7:2 \xt 2Kōōr. 6:13; 12:17\x* \v 3 ‑Māāmiitē āwēchook. Kisimāmwoowook ꞉anii kule āchāmook miisin nyēē yoo kābo meet kēēbēku ꞉tukul, nto yoo kābo soboon, kēēsobchē ꞉tukul.\x - \xo 7:3 \xt 2Kōōr. 6:11; Filib. 1:7\x* \v 4 Atyaakaat yoo āng'āloolwook ānkāāng'ērēkēēnook. Kōōkōōtitiiroo ꞉wōlēē ōmiitē ōbuurtooy nyēē ānkoo āmiitē nyalil, kukōōnoo ng'erekweek. \v 5 Yoo kikēēyitu Maketoonnya, mānāākēēnyōōru mbo bārooyin nyēē kākiimuunyēē. /Kikiinyāliilēēch kibtaman /kikēēwusēēch ānkyoomēēch ꞉ng'ala mēt.\x - \xo 7:5 \xt 2Kōōr. 2:13; 4:8\x* \v 6 Nteenee yu kāwokuchō ꞉Tiitō, kēēnyōōru saaysaayeetaab Yēyiin nyoo sooysooyē choo kiikubēk ꞉moonik.\x - \xo 7:6 \xt 2Kōōr. 1:3-4; 2:13\x* \v 7 Mēēbērē /kikeesaaysaayeech sōō baateey kuuyu kichō ꞉Tiitō, nteenee kuuyu kyooyey ꞉akweek kusaaysaayakay ꞉inee. Kimwoowēēch ꞉Tiitō kule kyōōchusyē ānkōōmāchē miisin kule nto okasaa. Kimwoowēēch subak wōlēē ōmāktooy kule nto kēēnoomnyē āk anii. Kunyoo ang'erechaat miisin. \p \v 8 Ānkoo kiyeyaak ꞉barweenyuu ōchusyē, ābērē manaayey kiy nyēē miyaat. Nteenee kuu yoo kyaakas kule king'woonchook ꞉barwaanaa ām āsiiswēk chēē ng'ēri, asoot kule kyaayey kiy nyēē miyaat sinee.\x - \xo 7:8 \xt 2Kōōr. 2:4\x* \v 9 Ang'erechaat raat āmēēbērē kuuyu kyōōchusyē, nteenee kule kyooweekse. Kunyi, kyōōchusyē kuu wōloo kimāktooy ꞉Yēyiin, āmāmii ꞉kiyēē miyaat nyēē kikēēyēwook. \v 10 Yoo kāchus ꞉chii kukeeywey Yēyiin, kuyēyē ꞉yooto kuweek ꞉chiito, nto yooto +/makiiraraach chiichooto āmāmii ꞉kiy nyēē miyaat nyēē kookuyeyakay. Nto yoo kāmuy kubo kule karub ātēbuutēkaab kōōrooni, kuyibu ꞉yooto meet. \v 11 Okas baa mbo kiyēē kōōkuyibwook ꞉chusātoonoo: Kookuyeyaak ōsēwu ānkōōtiliil keey. Kookuyeyaak ōburyoong'tē nyoo kiikuyey rōkōs ānkōōmuuyē kubo kiyēē kiikuyeyakay. Kookuyeyaak ōbuur ōmāchē kiyēē bo manta ānkōōmāchē miisin ochuul ng'ālyoontooni ānkōōng'woonchi chiito nyoo kiikuyey rōkōs. Kuu yoo kwooyey ng'aleechu churtootiin tukul, kōōbooru kule kyoochuurte. \v 12 Kunyi, yoo kyāāsirwook, mēēbērē baateey kyāāsirē kubo chiichēē kiikuyey ng'al chēē miyootēch nto mbo kubo nyoo /kiikēēyēchi ng'al chēē miyootēch, nteenee kyāāsirē sukung'eet ōnkēt ām kāāmuukēywēēkaab Yēyiin kule kyōōnēmchēēch keey kuyem.\x - \xo 7:12 \xt 2Kōōr. 2:9\x* \v 13 Ititiirēēch acheek ꞉ng'aleechaa tukul. \p Kēēng'ērēkootiin subak miisin keekas kule kobaybay ꞉Tiitō kuuyu kyooyey mētinyii kukaalyan. \v 14 Kikyaakaastaak āyooku Tiitō wōloo ōmiitē ꞉akweek, nteenee mānōōntosuuroo. Kōōkēēmwoowunoonwook kwaak manta kunyoo ang'erechaat kule kōyēk man ꞉kiyēē kwāāmwoochi Tiitō kurubta keey āk akweek.\x - \xo 7:14 \xt 2Kōōr. 8:24\x* \v 15 Kunyi, chāmook ꞉Tiitō miisin yoo keesoot kule kyōōkāsyi ꞉tukul ng'aleechaa ankootaach inee ām muyātēēt āk bōōtoonik.\x - \xo 7:15 \xt 2Kōōr. 2:9\x* \v 16 Ang'erechaat akas kule āmuuchē amaang'teenaak keey kuchurta. \c 8 \s1 Māchāktōōs kuyēētyēēchinē keey ꞉biikaab Kiriistō \p \v 1 Kunyoo ii, mbo ng'eetaabiya, āmāchē ōnkēt wōlēē tēē ꞉bērurto nyēē kinyōōr ꞉biikaab Kiriistō ām yēēmēētaab Maketoonnya. \v 2 Ānkoo kimii ꞉bichoo kubuntēē nyāliluutēk, king'ērēkootiin. Ānkoo ki bānoon ꞉bichoo, kileelach ꞉moonikwaa nyēē kiinēmu keey kōōkooytooy beesaanik chēē chaang'. \v 3 Kiinēmu ꞉bichoo beesaanik chēē chaang' kut wuu nyēē makoorukuut keey nteenee māmii ꞉chii nyēē kikērchinē koong'. \v 4 Kisaayeech kule kōōkoochinē ꞉nkicheek biikaab Kiriistō ām Yēērusālēēm beesaanik. \v 5 Kiyey ꞉bichoo kiy nyēē wōō nyēē kimākiisōōtyinē ꞉acheek. Kuu yoo kiinēmchi keey ꞉bichoo Mokoryoontēēt, kutoorētēēch acheek kootyiich kiyēē māchē ꞉Yēyiin.\x - \xo 8:5 \xt Room. 15:26\x* \p \v 6 Kunyi, kēēmwoochinē Tiitō chokōōtitiirook owaang'te yiisyooni karaam bo kāāruruukiisyēēt nyoo kisimkutoowu ꞉inee.\x - \xo 8:6 \xt 2Kōōr. 2:13\x* \v 7 Ōmiitē nyēē karaam kurubta keey āk kāāyēnchinooyēēt, wōlēē ōng'ālooltooy, kiirnātēēt, wōlēē ōnēmchintooy keey Yēyiin āk chamateet. Kunyoo māchāksē ōnēmchinē keey kāāruruukiisyooni.\x - \xo 8:7 \xt 1Kōōr. 1:5; 2Kōōr. 9:11\x* \p \v 8 ‑Māāmiitē ākērchook koong', nteenee āmāchē akas wōlēē wuu ꞉chamateeng'woong' yoo /kākiikuykuuchiin āk nyēbo alak. \v 9 Ōnkētē wōlēē wuu ꞉chamateetaab Mokoryoontēēnyoo Yēēsu Kiriistō. Ānkoo kitinyē ꞉inee tukuuk kuyem, kucham kuyēk banan kubo akweek sukuyeyaak ōnyōōru tukuuk kuyem.\x - \xo 8:9 \xt Mat. 8:20; Filib. 2:6-7\x* \v 10 Wōlēē ākāstooy ng'ālyoontooni ām wōlēē ōmiitē ꞉akweek kumiitē kule: Kaykay owaang'te yiisyēēt nyoo kwōōtoowu kēnyiitkoonye, kuuyu akweek ꞉chēbo taay osoot kule ōkooytē tukuuchoo ankooyey man kuu nyooto.\x - \xo 8:10 \xt 1Kōōr. 7:25\x* \v 11 Kunyi, otas taay ām yiisyoonoo kut owaang'te sukuyitita ꞉wōlēē kyōōmāktooy. \v 12 Yoo chāmē ꞉chii kōōkoochi Yēyiin tukuukyii, kukāsē ꞉Yēyiin kiyēē kēēkooyto kurubta keey āk kiyēē boonto ꞉chiichooto mēēbērē kiyēē māboonto.\x - \xo 8:12 \xt Māārkō 12:43\x* \p \v 13 Wōlēē kēēmāktooy ꞉acheek mēēbērē kule ōsāru alak kut bōōnyāliilchē ꞉akweek, nteenee kēēmāchē kule kwooyēēch ꞉biiko tukul. \v 14 Ōtinyē akweek raat chēē yēmook nteenee mātinyē ꞉icheek. Mii ꞉yēē mākuboonto icheek ku ‑mōōtinyē ꞉akweek. Kunyi, mākwooyēēch ꞉kiy ake tukul \v 15 kuu yoo /kikeesir kule, “Biiko choo kiiruruuch chēē chaang' mēēbērē kikēēytēē chēē kimāchē, nto choo kiiruruuch chēē ng'ēri mēēbērē kirārchi.”\x † \xo 8:15 \xt Chuy. 16:18\x* \s1 Tiitō āk biiko choo kibēētooy keey \p \v 16 Ābirchinē Yēyiin kōōnkōy nyoo kiikoochi Tiitō mooyēēt nyēē wuu nyeenyuu ām wōlēē ōmiitē ꞉akweek. \v 17 Kicham ꞉Tiitō ām ng'erekweek yu kākēēmwoochi kuchō wōloo ōmiitē kuuyu kikiikwoomchi ꞉yēēmootēēt miisin kule nto kasaak. \v 18 Kēēmiitē kiiyooku kuchōōnto keey ng'eetaabiya ake nyēē siltooy ꞉kanisoosyek tukul kubo wōlēē yēytooy yiisyēēnyii bo amtaayeetaab lōkōōywēk chēē kāroomēch. \v 19 Nto miisin kikwey inee ꞉kanisoosyek kule sikeebeete keey bokēēriib tukuuk chēē /kiiruruuchē. Kēēyēyē yiisyooni sikēēkoonyitēē Mokoryoontēēt ānkiiboorunēē wōlēē kiinēmchintooy keey kēēyēētyēēchi biiko. \v 20 Kēēmāchē keetayee keey kēēyēyē kiyēē imuuchē kuyey biiko kōōng'unyng'uunyiis ām wōlēē kēēriibtooy kiyi /kēērōōbu. \v 21 Kēēriibē keey keekas kule kakeeyey kiyēē bo man ām taayeetaab Mokoryoontēēt āk nyēbo biiko. \p \v 22 Kēēmiitē kiiyooku ng'eetaabiya ake kuchōōnto keey mbo Tiitō. Kiikōōboorwēēch keey ꞉ng'eetaabiya nyiitēnyi ām kēēlwookik chēē chaang' kule boontēē mooyēēt yiisyooni ānku raat miisin, kuuyu imoong'tēēnook keey ꞉inee kuyem. \v 23 Kēēyēchiintōōsii yiisyēēt āk Tiitō ām wōlēē ōmiitē ꞉akweek. Nto mbo ng'eetaabiya alak choo kiikukwey ꞉kanisoosyek kukwa, ku biich chēē yēyē /kēēkoonyit Kiriistō.\x - \xo 8:23 \xt 2Kōōr. 2:13\x* \v 24 Kunyoo, ōng'ērēkyi icheek sukukas ꞉kanisoosyek tukul chamateeng'woong' ānkōōnkēt kule kikēētinyē ꞉acheek man yoo kikēēsilook.\x - \xo 8:24 \xt Room. 12:9; 2Kōōr. 7:14\x* \c 9 \s1 Ōkooytooy kiy ām moo nyēē lēēl \p \v 1 Ābērē māmāchāktōōs mbo asirwaak kurubta keey āk kāāruruukiisyēētaab tukuuk choo bo biikaab Kiriistō ām Yēērusālēēm.\x - \xo 9:1 \xt 2Kōōr. 8:4\x* \v 2 Ānkētē sinee kule ōboontēē mooyēēt miisin ōyēētyēēchi biiko alak. Ng'ālyoo ꞉nyoo nyēē kwāākoostooy biikaab yēēmēētaab Maketoonnya āmwoochinē kule kuchakee kēnyiitkoonye, ōchōbootiin ꞉akweek ām yēēmēētaab Akaaya ōnēmu tukuuk ānkōōkooytooy. Kuuyu ōchēbchēbēch, kōōkuchēbchēbiitu ꞉nkicheek biiko wōlēē wōō. \v 3 Nteenee, āmiitē āyooku mbo ng'eetaabiya simāwo buch ꞉kiyēē ing'ērēēchoo kubo akweek kurubta keey āk yiisyooni āk kule, ōchōbāksē kuu yoo kyāāmwoochinē biikaab Maketoonnya.\x - \xo 9:3 \xt 2Kōōr. 8:22, 24\x* \v 4 Yoo kāāchōōntē keey chiito ake tukul nyēbo Maketoonnya ānkēēnyōōrwook kumānōōchōbāksē, +māāchus, nteenee akweek ꞉chēē +mōōchusyē miisin. \p \v 5 Kunyoo, kwaakas kule kaykay asaaysaay mbo ng'eetaabiya bokoowaang'ta chōbiisyēēt kurubta keey āk tukuuk choo kikyōōkuurtē ām mooyēēt nyēē lēēl. Yoo kooyey kuu nyooto, mākuyēk kiy nyēē /kēērōōbtooy ām mooyēēt nyēē lēēl āmēēbērē kiy nyēē /kākēēkēr koong'. \s1 Bērurto nyēbo tukuuk choo /kiikooytooy \p \v 6 Māchāktōōs ōrōōtootē ng'ālyoontooni: Chii nyoo kachaan kēbuswēēk chēē ng'ēri kunyōōru āmiik chēē ng'ērinēch. Nto nyoo kachaan kēbuswēēk chēē chaang', kunyōōru āmiik chēē chaang'.\x - \xo 9:6 \xt Kāālēw. 11:24-25; 22:9; 28:27\x* \v 7 Māchāksē ꞉chii ake tukul kōōnēmu kiy kukāākōōwoonkyi kule kōōnēm. Māmāchāktōōs kukōōnu kukāmēēchi ꞉moo nto /kukākēēkērchi koong' kuuyu chāmē ꞉Yēyiin chii nyoo kōōnu kiy ām ng'erekweek. \v 8 Imuuchē ꞉Yēyiin kōōbēruurook miisin sōōtinyē tukuuk kuyem. Mākukōōnook kiy ake tukul nyēē ōmāchē sōōtoorētiisyēē ām kāroomnyo ake tukul, \v 9 kuu yoo /kikeesir kurubta keey kiyēē bo man kule, “Kiikooytoot tukuukyii kōōkoochinoot choo kuskusēch. Mākoy /kēēwuutyēē karaamateenyii.”\x † \xo 9:9 \xt Tyēēn. 112:9\x* \p \v 10 Yēyiin nyoo ikoochinē biiko kēbuswēēk kuchaanta ānkōōkoochi mbo subak kiyēē āmē, ku nyooto ꞉nyēē mākukōōnook nkakweek kēbuswēēk sōōnyōōru chēē chaang' kubununēē churtaayeeng'woong'. \v 11 Makuyeyaak ꞉Yēyiin ōboor ām keel ake tukul sōōnēmu chēē chaang' ām mooyēēt nyēē lēēl. Yoo kākēēyibchi ꞉acheek biiko choo māchē /kēēyēētyēēchi tukuuk choo kōōrōōbu, mākubirchi ꞉bichoo Yēyiin kōōnkōy.\x - \xo 9:11 \xt 2Kōōr. 8:7\x* \v 12 Mēēbērē ōmiitē ōyēētyēēchinē biikaab Kiriistō choo māboonto kiy baateey, nteenee kōōnu mbo subak /kēēbirchi Yēyiin kōōnkōy kunyil chēē chaang'. \v 13 Makookaasta ꞉biiko Yēyiin, kuuyu kōōkōōboor ꞉yiisyēēng'woong' kule ōyēnchinē lōkōōywēk chēē kāroomēch chēbo Kiriistō. Makookaasta Yēyiin subak ām wōlēē ōnēmuntooy tukuukwook ām mooyēēt nyēē lēēl ānkōōbchēchiintōōsii āk icheek āk mbo chii ake tukul. \v 14 Mākusoowook kwaak ām mooyēēt akeenke kubo bērurtaab Yēyiin nyēē wōō miisin nyēē kyōōnyōōru. \v 15 Kunyoo, okany kēēbirchi Yēyiin kōōnkōy kubo Kiriistō nyoo rōōbēywoontēēnyii nyēbo kwōng'uut. \c 10 \s1 Kiyeet keey ꞉Bāwulō kubo yiisyēēnyii \p \v 1 Mwooyē ꞉biiko alake kule ‑māākōrōmchook yoo kēēboontē keey akweek, nto yoo ‑mākēēboontē keey, ākōrōōmchook. Nteenee yoo āyēyē kuu nyooto āyiswook ām ntusātēēt āk sikēnātēēt kuu wōloo kiyēytooy ꞉Kiriistō. \v 2 Āsoomook kule yoo kāāchōō, mēēbērē bōōyēyoo ākōrōōmchook kuu wōloo ākōrōōmchintooy biiko choo bērē kēērubē ꞉acheek ātēbuutēkaab kōōrooni.\x - \xo 10:2 \xt 2Kōōr. 13:10\x* \v 3 Ānkoo kēēminyē kōōrooni, makerkeey ꞉booryēēnyoo āk nyoo bo biikaab kōōrooni. \v 4 Makerkeey ꞉kariikyoo bo booryēēt āk chēbo biikaab kōōrooni. Kwoonēē ꞉kariikyoo acheek wōlēē mii ꞉Yēyiin. Tinyē ꞉kariichaa kāāmuukēywēēk kooserweet tukuuk chēē imēērtooy ꞉Buunyoontēēt. Kiisērwēētē kwiilat ake tukul\x - \xo 10:4 \xt Room. 13:12; 2Kōōr. 6:7; Ēfēēs. 6:13-17; 1Tēēs. 5:8\x* \v 5 āk ng'aseetaab keey ake tukul nyēē māchē kule kukwiilē kiirnātēētaab Yēyiin ānkēēbunyē kāāsōōtēywēēk tukul sukubayta ꞉Kiriistō.\x - \xo 10:5 \xt Isa. 2:11-12\x* \v 6 Yoo koochamte Yēyiin kuchurta, +mākēēchōb keey kiing'woonchi choolwookiin ake tukul.\x - \xo 10:6 \xt 2Kōōr. 2:9\x* \p \v 7 Māchē ōkāsē ng'aleek kuu wōlēē wuu. Yoo inkētē ꞉chii kubooyiit man kule bo Kiriistō, kumāchāktōōs kōōnkēt kule kēēbooyē ꞉nkacheek Kiriistō kuu wōloo wuunto ꞉inee. \v 8 ‑Māākāsē muyāt ake tukul yoo kaantumeeree kāāmuukēywēēkyuu kuu lēbkēēyiin nteenee mākoy ayey kuu nyooto. /Kimākēēkōōnoo kāāmuukēywēēchu aserweeteenaak nteenee ātitiirēēnook\x - \xo 10:8 \xt 2Kōōr. 13:10\x* \v 9 simaanyokoortaak ām bārōōnōōkyuu. \v 10 Mwooyē ꞉biiko alake kule, “Siru ꞉chiichoo ng'al chēē nyikiisēch ānku kōrōōmēch, nteenee yoo inee nkit ꞉nyēē ng'āloolē, ku chii nyēē mābo laat āmāyisē biich ꞉ng'aleekyii.” \v 11 Māchāktōōs kōōnkēt ꞉chiito nyoo isōōtē kuu nyooto kule ng'aleek choo āmwooyē ām bārōōnōōkyuu yoo ‑māālēēkit, ku chooto ꞉chēē chāāyēyē yoo kāāchōō.\x - \xo 10:11 \xt 2Kōōr. 13:1-2\x* \p \v 12 ‑Māāmāchē okerkeeyeenaa biiko choo ng'āsē keey. I-āyēēchēē keey ꞉ake ām bichoo ake, nto nyoo yēyē kuu nyooto ku sōōriin.\x - \xo 10:12 \xt 2Kōōr. 3:1\x* \v 13 ‑Mākēēmāchē ꞉acheek keeng'as keey kukeeyta, nteenee kiikuchōbwēēch ꞉Yēyiin kule keeyey yiisyēēt nyēē yityook akweek.\x - \xo 10:13 \xt Room. 12:3; Kala. 2:7\x* \v 14 Kuuyu ki acheek ꞉chēbo taay kēēyibwook lōkōōywēk chēē kāroomēch chēbo Kiriistō, mēēbērē kēēmiitē kiiwutēē keey ng'aleechu buch. \v 15 Nto subak ‑mākēēng'āsē keey kukeeyta kubo yiisyēēt nyēē yēyē ꞉biiko alake. Kiyēē kēēmāchē keekas ku kule yoo ōtāsē taay miisin ōkichē ōyēnchinē Kiriistō, kubārāyiitu ꞉yiisyēēnyoo. \v 16 +Makyaamtaate yooto lōkōōywēk chēē kāroomēch kyoochi yēēmōōsyēk chuut alak, simakeeng'asee keey yiisyō nyēē kiikuyey ꞉chiito ake.\x - \xo 10:16 \xt Room. 15:20\x* \v 17 Nteenee ii, lēyyē, chiito nyoo ng'āsē keey, kumāchāksē kung'āsēē keey kiyēē koyey ꞉Mokoryoontēēt.\x - \xo 10:17 \xt 1Kōōr. 1:31\x* \v 18 ‑/Mākēēchāmtooy chii nyoo silē keey nkityō kule karaam. Nteenee /kēēchāmtooy nyoo silē ꞉Mokoryoontēēt kule karaam.\x - \xo 10:18 \xt 1Kōōr. 4:4-5\x* \c 11 \s1 Bāwulō āk lēbkēēyik chēē mābo man \p \v 1 Ābērē nto ōmuytoochoo ānkoo mbo yoo wuu nyēē kaaberberiitu. Nteenee ānkētē kule ōmiitē ōyēyē kuu nyooto mbo raat.\x - \xo 11:1 \xt 2Kōōr. 11:19\x* \v 2 Okerkeeye tyēē *ārung'oonyoo nyēē kiikēēkuurtoochi saannyaa nto saantaanaa ku Kiriistō. Kunyoo, māāmāchē chokooberbeeraak ꞉chiito ake kuuyu kookuyeya ꞉Yēyiin āriibook ‑mōōlumootē.\x - \xo 11:2 \xt Ēfēēs. 5:25-27\x* \v 3 Āmoo mēt kule kuu yoo kiimuuchē ꞉eereeneet kukenta Aawa, kōōmuuchē /kēētēwēchook nkakweek ōchuunnyēē soboonng'woong' nyoo kyōōnēmchi keey Kiriistō.\x - \xo 11:3 \xt Toowu. 3:1-5, 13\x* \v 4 Ō-āsyinē keey kāānēētuut alak tukul. Chōōnii ꞉chiito ake ānkwoomwook kiyēē mānāmē keey āk kiyēē kikyoomwook kurubta keey Yēēsu, i-ārōōrwook kēēltaab kaararaacheet nyēē mānoomtōōs āk nyoo kikyoomwook ꞉acheek ānkwoomwook kurubta keey āk tāmirmiryēēt ake nyēē mā nyoo bo Yēyiin ānkōōyēbchinē yiit.\x - \xo 11:4 \xt Kala. 1:6-9\x* \v 5 Māmii ꞉kiyēē biirēēnoo ꞉alake choo ng'āsē keey kule icheek ku *lēbkēēyik chēē wōōyēch.\x - \xo 11:5 \xt 1Kōōr. 15:10; 2Kōōr. 12:11; Kala. 2:6, 9\x* \v 6 ‑Māāyēku sinee ng'ālooliin tēērērēēwo, nteenee ātinyē kiirnātēēt. Ābērē kwookas ꞉akweek kiirnātoonoo kuchurta ām kiy ake tukul nyoo kookeeyey ꞉acheek.\x - \xo 11:6 \xt 1Kōōr. 2:6-16\x* \p \v 7 Ara, ki miyaat ā-āmwook lōkōōywēk chēē kāroomēch /āmākēēkwēwoo kiy? Ki miyaat āyib keey ng'wēny sāātōrōōrook?\x - \xo 11:7 \xt 1Kōōr. 9:12-18; 2Kōōr. 12:13\x* \v 8 Kyaacham kōōruruukwoo ꞉kanisoosyek alake beesaanik sichāā-āmwook lōkōōywēk. \v 9 Nteenee yoo kikēēboontē keey āk akweek ānkubotwoo ꞉kiy, manaanyalaak kuuyu kikōōnoo ꞉mbo ng'eetaabiya choo kikwoonēē Maketoonnya kiyēē kyāāmāchē. Kwāāriiboonu keey kule nto ‑māākoochi chii ake tukul ām akweek nyikiisinto ānkāātāsē taay āyēyē kuu nyooto.\x - \xo 11:9 \xt Filib. 4:15-18\x* \v 10 Kubooyiit man, kuu yoo kyaalaach mantaab Kiriistō, māmii ꞉chii mbo akeenke ām yēēmēētaab Akaaya nyēē imuuchē kukerektaa amwaay kuu nyooto.\x - \xo 11:10 \xt 1Kōōr. 9:15-18\x* \v 11 Ām nee simaacham toorētēēng'woong'? Ara, kuuyu ‑māāchāmook? Inkētē ꞉Yēyiin kule āchāmook. \p \v 12 +Maatas taay ayey kiyēē āmiitē āyēyē sāāchoolchi bēy biiko choo māchē kule nto nyōōr bārooyinto nyēē kēē-āyēēchēēnēēch keey ām tukuuk choo intumēērēē ꞉icheek.\x - \xo 11:12 \xt 2Kōōr. 11:5; 12:11\x* \v 13 Mā *lēbkēēyik ꞉bichoo chēbo man. Tinyē ng'wiiynaneet ānkuyēyē keey wuu nyēē icheek lēbkēēyikaab Kiriistō.\x - \xo 11:13 \xt Filib. 3:2; Ng'oong'. 2:2\x* \v 14 Māmii ꞉tōsōōsyo ām ng'ālyoontoonoo kuuyu yēyē keey ꞉nkinee Kibrōkōsyoontēēt wuu nyēē inee ꞉nyēē yibu lēbkēēyyēēt. \v 15 Kunyi, mēēbērē ng'ālyoo nyēbo kwōng'uut yoo kayey keey ꞉biiko choo yēchinē Kibrōkōsyoontēēt yiisyēēt kuyēk chēē yēyē yiisyēēt nyēbo churtaayeet. +/Mabokiiruusta bichoo kurubta keey āk wōlēē wuu ꞉ātēbuutēkwaa.\x - \xo 11:15 \xt Room. 2:6\x* \s1 Nyāliluutēk chēē kibuntēē ꞉Bāwulō \p \v 16 Āmwoowook subak kule māyibo ꞉chii kule aberber. Nto yoo mii ꞉chii nyēē isōōtē kule aberber ꞉anii, kumāchāksē kutaacha kuu wōloo /kēētooktooy nyoo berber nto anyuun ang'as keey mbo kisich. \v 17 Yoo āng'āloolē āng'āsē keey, ‑māāng'āloolē kuu wōloo kātāng'ālooltooy ꞉Mokoryoontēēt nteenee, āng'āloolē kuu chii nyēē berber. \v 18 Kuu wōloo ng'āstooy keey ꞉biiko chēē chaang' ām kōōrooni, kany ang'as keey ꞉nkanii kuu nyooto. \v 19 Kyoocham ōkāsyinē choo bērbērēch kuuyu ōng'oomēch miisin. \v 20 Nto kubooyiit man, ōkāsyinē mbo choo yēyook ōyēku motwoor, choo sāsunēēnook tukuukwook, choo lātwook, choo yibē keey barak nto mbo choo chuurook. \v 21 Āmuyoot amwaay kule ākoo kikēēkuskusēch kēēyēwook kuu nyooto. \p Nto kiyēē ng'āsēē keey ꞉bichoo, ānkoo āng'āloolē ꞉anii wuu nyēē aberber, kany ang'asee keey ꞉nkanii nyooto. \v 22 Yuutayeek ꞉icheek? Ntēē āyēku ꞉nkanii Yuutāyiin. Isrāyēēliik ꞉icheek? Ntēē āyēku ꞉nkanii Isrāyēēliin. Bo kōōtaab Abraam? Ntēē ābooyē ꞉nkanii kōyooto.\x - \xo 11:22 \xt Room. 11:1\x* \v 23 Yēchinē ꞉icheek Kiriistō yiisyēēt? Ntēē āyēchinē ꞉nkanii kusiir icheek. (Āng'āloolē wuu nyēē kāākubunwoo keey ꞉mēt.) Kwaa-am ꞉anii booryēēt kusiir icheek. /Kiikeerataanwaa kibtaman kusiir icheek, /kikēēbiroonwoo kusiir icheek ankyaanamaanunee meet āwut kibtaman.\x - \xo 11:23 \xt Yēyuut. 16:23; 1Kōōr. 15:10; 2Kōōr. 6:5; Ēfēēs. 3:1\x* \v 24 Kiikōōtyōōlēēnoo ꞉Yuutayeek musyāritiitaab anweet kunyil muut. /Kikiityōōloo areet sosom āk sokool ām bārooyin ake tukul.\x - \xo 11:24 \xt Kiruu. 25:3; Mat. 10:17\x* \v 25 /Kiikēēmōōrēēnoo syaariit kunyil sōmōk /ankeewiireenaa mbo bēsyēēt ake rwoontōōk. Kyāāwēētēē mwēēnkōōsyēk sōmōk kunyēērāktōōs ām araarayta, kyāābuurēē bēsyēēt ake araaray kuyyeech kut wokwiimēn.\x - \xo 11:25 \xt Yēyuut. 16:22; 14:19\x* \v 26 Kyāāwēēsyētootēē kōōrōōsyēk chēē chaang'. Yooto tukul, kyāāmiitē yēē mii ꞉chii kubo āynōōsyēk, sāsiik, biikaab kōōrēēnyuu āk choo mā Yuutayeek. Kyāāmiitē subak nyēē miyaat ām kiriinkōōsyēk, suurkwēēnēēt, araarayta āk mbo biiko choo yēyē keey kule biikaab Kiriistō.\x - \xo 11:26 \xt Yēyuut. 9:23-25; 14:5\x* \v 27 Kyāāyēyiisyē miisin ā-āmē booryēēt ānkyāāchooyēnē bēsyōōsyēk alak. Kyaakas ng'woonintaab kēmēwuut āk melelta ānkyāārukuutē keey kibtaman. Kimāāboontē sirook chēē yēmoo ānkyoomoo ꞉yoomat.\x - \xo 11:27 \xt 2Kōōr. 6:5\x* \v 28 Mā choo baateey, āsōōtē miisin wōlēē wuunto ꞉kanisoosyek ām kiriinkōōsyēk tukul. \v 29 Yoo miitē ꞉chiito nyēē kinyēbēt, kitāānyēbēt ꞉nkanii, nto yoo mii ꞉chii nyēē kimii wokōōbootē kāāyēnchinooyēēnyii, kikiikuriikyoo nkanii āboot nyeenyuu.\x - \xo 11:29 \xt 1Kōōr. 4:11-13; 2Kōōr. 4:8-12; 6:5-10; 2Tēm. 3:11\x*\x - \xo 11:29 \xt 1Kōōr. 2:3\x* \v 30 Nto yēē ākoo yēmāksē ang'as keey, ang'asee keey tukuuk choo ibooru kuskuusyēēnyuu.\x - \xo 11:30 \xt 1Kōōr. 1:31\x* \v 31 Inkētē ꞉Yēyiin nyoo kwaaniitaab Mokoryoontēēt Yēēsu Kiriistō nyoo tōrōōr ākookoy kule ‑māāng'wiiynānē.\x - \xo 11:31 \xt 2Kōōr. 1:23\x* \v 32 Kimii ꞉chiito ake ng'wēnyuutaab bāytooyiintēēt Areeta nyēē kiiyyoonkyinē *kiriinkēētaab Tamaasko. Kimwooy ꞉chiichoo kule /kēēriib kiriinkoonoo /sikeenama, \v 33 nteenee /kikiiyokooytēēnoo tiriisyeetaab tōōtēētaab kiriinkoonoo āmiitē mōōntiit. Yooto achililee āwunnyēkyii.\x - \xo 11:33 \xt Yēyuut. 9:24-25\x* \c 12 \s1 Yēyiisyē ꞉kāāmuukēywēēkaab Kiriistō ām wōlēē mii ꞉kuskuusyēēt \p \v 1 Māchāksē atas taay ang'as keey ānkoo mākōōnu kiy. Nteenee, kany ang'alaalee ng'oong'uutēk āk tukuuk chēē kiikōōboorwoo ꞉Mokoryoontēēt. \v 2-3 Ānkētē chiitaab Kiriistō nyēē ām kēnyiisyēk taman āk ang'wan choo kiikukeeyta, /kikeesar ām bārooyinto nyēē kisich kuwo barak ānkurēk. Yoo kitākumii bōōrnyii nto kimāmii kumāānkētē, nteenee inkētē ꞉Yēyiin. \v 4 Kikas ām wōlooto ng'al chēē ‑/mākyoomu chēē ‑/mākēēchāmchinē chii kutwech. \v 5 Āmāchē āng'āsēē keey kiy nyēē wuu nyoo. ‑Māāmāchē āng'āsēē kiyēē kyaayey nteenee, āng'ērēchēē kuskuusyēēnyuu. \v 6 Ānkoo kāālē ang'as keey kubo ng'oong'uutēchoo bo kwōng'uut, ‑maaberber, kuuyu āmiitē yooto āmwooyē manta. Nteenee ātāyēē keey sukung'eet ‑meesoot ꞉chii kule akaraam ꞉anii kusiir wōlēē wuu ꞉kiyēē āyēyē āk nyēē āmwooyē.\x - \xo 12:6 \xt 2Kōōr. 11:16, 30\x* \v 7 Kiikoochi ꞉Kibrōkōsyoontēēt kateet bōōrnyuu nyēē ikōrē simāātōrōōr keey.\x - \xo 12:7 \xt Kāāyiit. 33:55; Āyub 2:6-7; Kala. 4:13-15\x* \v 8 Kyaasaaysaay Mokoryoontēēt kunyil sōmōk kule kōōnēmtoowoo \v 9 nteenee kumwoowoo kule, “Yēmiing' ꞉chamateenyuu kuuyu churtooy ꞉kāāmuukēywēēkyuu ām wōlēē mii ꞉kuskuusyēēt.” Kunyoo, +maang'as keey miisin ām ng'erekweek kubo kuskuusyēēnyuu sukooluumaa ꞉kāāmuukēywēēkaab Kiriistō.\x - \xo 12:9 \xt Isa. 40:29-31; Room. 5:2; Filib. 4:13\x* \v 10 Kiyooto ꞉nyēē yēyoo ang'erech ām kuskuusyēēt, yoo ābuntēē ng'al chēē ng'woonēch, wuuyinwēēk, wusiisyēēt āk nyalil ake tukul kubo Kiriistō. Kunyi, yoo ākāsē keey kule akuskus, ākichoot. \s1 Kyaam mēt Bāwulō ꞉ng'aleekaab Kōōriintēēk \p \v 11 Aberber yoo āsilē keey, nteenee akweek ꞉chēē kyōōtōōrchoo, kuuyu akweek ꞉chēē kātōōsiloo. ‑Māābooyē ꞉anii ng'wēny ām *lēbkēēyichu wōōyēch, ānkoo māāwōō.\x - \xo 12:11 \xt 2Kōōr. 11:5\x* \v 12 Kyāāyēwook ām muytaayeet nyēē nyikiis miisin tukuuk chēē ibooru kule anii ꞉lēbkēēyiintēēt nyēbo man. Kiyēyākiis ꞉tukuuk chēbo kwōng'uut ām kāāmuukēywēēkaab Yēyiin.\x - \xo 12:12 \xt Yēyuut. 13:6-12; 14:8-10; 16:16-18; 19:11-16; 20:7-12; 28:3-6; Room. 15:19\x* \v 13 Kiyēē mānāāyibwook akweek ku nyikiisinto, kuu wōloo kyāāyibchintooy kanisoosyek chuut alak. Yēē ākoo ng'ālyoo kis, ōnyōōwoo kaat ām lēēluutyoonoo.\x - \xo 12:13 \xt 2Kōōr. 11:7-9\x* \p \v 14 Nto raat kuunyi, āchōboot āruutoochook nyēbo sōmōk āmēēbērē āyibchook nyikiisinto kuuyu ‑māāmāchē tukuukwook nteenee āmāchook akweek nkit. Mākōnōrchinē ꞉lēēkōōy sikiikwaa kiy, nteenee sikiik ꞉chēē kōnōrchinē lēēkōōk. \v 15 Kunyi ang'erechaat miisin āyēyiisyēē tukuukyuu tukul chēē āboontē kubo akweek. Ām nee sōōchāmoo kisich ānkāāchāmook ꞉anii miisin?\x - \xo 12:15 \xt Filib. 2:17\x* \v 16 Ōmuuchē ocham kule manaayey kunyikisyook ꞉kiy, nteenee imuuchē kumwooy ꞉chii kule kyaaberbeeraak. \v 17 Ātēēbē kule ii, kilātu ng'oo ꞉bichoo kyāāyooku kukwa wōloo ōmiitē?\x - \xo 12:17 \xt 2Kōōr. 7:2\x* \v 18 Kyaasaaysaay Tiitō kuchō wōloo ōmiitē kuchōōnto keey ng'eetaabiya ake. Ara kilātwook ꞉Tiitō? Ara ‑mēēntōōwēēch ꞉Tāmirmiryēēt akeenke āk inee? Nto ‑mākiirābchinē kēēlto akeenke āk inee ōō?\x - \xo 12:18 \xt 2Kōōr. 2:13\x* \p \v 19 Ābērē kwōōsōōtē kutēē yooto tukul kule yoo kēēmwooyē kuu nyooto, kēēmiitē kēēyēētē keey. Lēyyē, kōkēēng'āloolē ām kāāmuukēywēēkaab Yēyiin kuu biich chēē kiikunam Kiriistō. Mbo ng'eetaabiya, kēēyēyē kiy ake tukul kēēmāchē kiititiirook. \v 20 Āmuyoot akas kule yoo āchōōnii āmuuchē ānyōōrwook ‑mōōmiitē ōbuurē kuu wōlēē āmāktooy, āmēēbērē +mōōng'ērēkyi ng'aleek chēē +maamwaay. Iyiimoo mēt kule wuu nyēē tōōwookuutōōsii, ōtuuyiityinē keey moon, ōnyēērchinē keey, ōsooynēnē, ōnchuruurē keey, ōyēyootē seemseemnyeet, ō-āwēsyinē keey ānkōōchuunchuuntōōsii.\x - \xo 12:20 \xt 1Kōōr. 1:10-11; 2Kōōr. 1:23; 10:2\x* \v 21 Āmuyoot mbo kule yoo kāāchōō +mooyeyaa āchus ām taayeetaab Yēyiin nyēē ākoy ānērēēkyi biiko chēē chaang' choo kichoolwookēnootiin amanaaweek kutayee keey martaayeet āk sikornateet sukutililiitu.\x - \xo 12:21 \xt 2Kōōr. 13:2\x* \c 13 \s1 Ōrōōtootē soboonwēkwook ankoosatee keey miyootyēēt \p \v 1 Ruutooynyuu ꞉nyiitēnyi nyēbo sōmōk āchōō wōloo ōmiitē. Kubo kwaak yoo kātook ꞉lēēlis, ānkumwooy ꞉biiko āyēēnku nto ku sōmōk kule kōkāsē kuyēyāktōōs, /kiitiil kule wuu nyooto.\x - \xo 13:1 \xt Kiruu. 19:15; Mat. 18:16\x* \v 2 Miitē ꞉ng'ālyoo nyēē kisimataayeenaak yoo kyāāruutoochook ām baannyuu bo āyēēng'. Kunyoo, tāākētyinē keey ng'ālyoontoonooto ālōō. Āmwoowook kule yoo kāāyēēwu, ‑māāsooyēē chii ake tukul ānku nyoo kichoolwookēnoot, nto nyoo kōtākuchoolwookēnē.\x - \xo 13:2 \xt 1Kōōr. 4:21; 2Kōōr. 1:23; 10:11; 12:20; 13:10\x* \v 3 Yooto yēē +mookas kule āyēyiisyēē kāāmuukēywēēkaab Kiriistō. ‑Mēēkuskuusyook keey ꞉inee, nteenee yēyiisyē kāāmuukēywēēkyii. \v 4 Imuuchē /kiisoot kule kimātinyē kāāmuukēy yoo /kikēēkwērtoochinē murtooywoontēēt, nteenee minyēē raat kāāmuukēywēēkaab Yēyiin. Ām kēēlto nyēē wuu nyooto, kēēkuskusēch ꞉nkacheek, nteenee +mābokēēyēyiisyēē kāāmuukēywēēkaab Yēyiin ām wōlēē ōmiitē.\x - \xo 13:4 \xt 1Kōōr. 1:25; 2Kōōr. 12:9-10\x* \p \v 5 Kunyoo, ōrōōtootē keey ankootyemte keey sookas yoo ōtinyē manta. Nto yoo kookas kule ‑mōōtinyē Yēēsu Kiriistō, kukōōsuuytē ām kiyēē kōōtyēmchinē keey.\x - \xo 13:5 \xt Room. 8:9-13\x* \v 6 Ātinyē mooyēēt kule +mookas kule mānāākiisuuytē ꞉acheek ām tyēmiisyēēnyoo. \v 7 Kēēsooyē Yēyiin kule osatee keey kiy nyēē miyaat. Kiyēē bo koomānuut ku kule oyey ꞉akweek kiyēē bo man āmēēbērē kule /kēēsilēēch acheek. \v 8 Mēēmuuchāksē keekwiil keey āk manta, nteenee māchāksē kēērubē manta. \v 9 Kēēng'ērēkootiin ām kuskuusyēēnyoo kātikoo baateey yoo ōkichootiin ꞉akweek. Kēēsooyē ꞉acheek kule ochurte.\x - \xo 13:9 \xt 2Kōōr. 4:5\x* \v 10 Ng'ālyoontoonooto ꞉nyēē yēyoo asir ng'aleechu yoo tāālōō ām wōlēē ōmiitē, si nto yoo āyitu mēēbērē chāākōrōmchook ām kāāmuukēywēēk choo kikōōnoo ꞉Mokoryoontēēt. /Kiikēēkōōno kāāmuukēywēēchoo ātitiirēēnook, āmēēbērē aserweeteenaak.\x - \xo 13:10 \xt 2Kōōr. 13:2; 10:8\x* \s1 Kāā-āmiisēēt \p \v 11 Ng'ālyoo nyēbo lētuut ii, mbo ng'eetaabiya, ong'erech. Okas kule koochurte, ōkimkimiitu, okany kunoomnyo ꞉mētēwookwook ānkōōkoolyoontōōsii. Yoo kooyey kuu nyooto, +mōōbuurtē keey Yēyiintēētaab chamateet āk kaalyeet.\x - \xo 13:11 \xt Yoowa. 14:27; 1Kōōr. 7:15\x* \p \v 12-14 Ōtōrōōchē keey nyēē ōng'ērēkyinē keey. Lēyyē, ōnyōōru ꞉akweek tukul bērurtaab Mokoryoontēēt Yēēsu Kiriistō, chamateetaab Yēyiin āk sinēntaab Tāmirmiryēēnyii. Isubooyook ꞉biikaab Kiriistō tukul ām wōli. Chameetaab keey.\x - \xo 13:12-14 \xt Room. 16:16\x*