\id 1JN \h 1 Yoowaana \toc1 Barweetaab Taayta nyēbo Yoowaana \toc2 1 Yoowaana \toc3 1Yoowa. \mt2 Barweetaab Taayta nyēbo \mt1 Yoowaana \is1 Taayta \im \bd Siriintēēt, yēē /kikēēsirē āk wōlēē /kikēēsirēē\bd*: /Kikēēkuurē kaametiitaab lēbkēēyiintēēt Yoowaana kule Sālōōmē ānki cheebkaametiitaab Maaryaa nyoo ki kaametiitaab Yēēsu (kas Mataayo 27:56; Māārkō 16:1; Yoowaana 19:25). Ki inee, Yāākōbō nyoo ki ng'eetaabkaametiitaab Yēēsu āk Bētērō, ām rubiik chuut, ꞉chēē ki lēēkitēē Yēēsu. Kisir ꞉Yoowaana barwaani ankusir subak kitaabuutaab lōkōōywēk chēē kāroomēch āk nyēbo Ng'oong'uutyēēt. Ānkoo manaatwech ꞉bārōōnōōchu kule siriintēēt ꞉ng'oo, tookunoot ꞉wōlēē bēētooy ꞉ng'aleekaab bārōōnōōchuutēchu kule kerkeey āk choo bo kitaabuutaab lōkōōywēk chēē kāroomēch kuu wōloo kisirta ꞉Yoowaana kule siriintēēt akeenke ꞉nyēē kisirē tukul. Chāmchiintōōs mbo ꞉booyik choo kisimkunam ng'ālyoontēētaab Yēyiin kule kisirē ꞉Yoowaana tukul. /Kikēēsirē bārōōnōōchu tukul ku sōmōk ām bārooyinto akeenke nto yooto ku yoo kikiikuriik kumēēchi keey ꞉Yoowaana ām kwēēnuutaab kēnyiitaab 85 āk 95 KK. Imuuchē kukisirē ꞉Yoowaana bārōōnōōk āk kitaabuut nyēbo lōkōōywēk chēē kāroomēch kumiitē kiriinkēētaab Ēfēēsō ām Eesya nyoo Mining' (Uturuki) wōlēē kichokōōtēryēēkyi ꞉inee bēsyōōsyēkaab soboonnyii ku kāāntōōyiin nyēē koonyitoot miisin ām biikaab Kiriistō. \ip \bd Kiyēē mii āriit āk nyēē āmu\bd*: Kimāchē ꞉Yoowaana ām barwaaninyii kōōkomkoom biiko choo kāsē lōkōōywēkyii, kulēēkitiit ꞉tilyaanateeng'waa āk Yēyiin ānkuchoomnyo ꞉icheek nkit. Mwoochinē mbo subak kule kuriibēē keey wōlēē mii ꞉kāānēētuutēk chēbo lembech choo māchāmchiintōōs kule /kikēēsich Yēēsu kuu chii ankume ku chii. /Kēēmwooyē mbo subak kule kiwuu nyēē ki chii ꞉Yēēsu nteenee ki tāmirmiryēēt kubooyiit man. Nto subak, /kēēmwooyē mbo kule king'eetee bōōrnyii nyoo chii /kumānāābokēēkwērtoochi murtooywoontēēt. Tooku mbo subak kule mii ꞉Yoowaana kōōboorchinē biiko kule kuriibēē keey ng'oomng'ookik, nto chooto ku kāānēētikaab lembech choo kimwooyootē kule ng'ālyoo nyēbo kwōng'uut yoo tinyē ꞉chiitaab Kiriistō ng'oomnānēēt nyēbo man. Kunyoo kimwooyē ꞉bichoo kule kābo kiyēē kayeyee ꞉chii bōōrto. Kimā ng'ālyoo nyēbo koomānuut yoo kāminy ꞉chii ām soboon nyēē mā chuulaat ānkoo ku chiitaab Kiriistō. Mwooyē ꞉Yoowaana kutook kule ng'wiiynan ꞉ng'aleekaab ng'oomnānēēt choo inēētē ꞉kāānēētikaab lembech. Nteenee chōōnēē ꞉ng'oomnānēēt nyēbo man wōlēē miitē ꞉Tāmirmiryēētaab Yēyiin. Ibooru ꞉Yoowaana kule ki chii kubooyiit man ꞉lakwataab Yēyiin nyoo wēētii kibchuulyo. Ikiimē mbo subak ng'aleekaab chamateet, nyooyeetaab kaat, /kyoomchiin āmit, /kiibēl ng'ōōkisto, kutinyē ꞉chiito manta kule /kiirāroochē, tiliilinto āk soboontaab kibchuulyo. \c 1 \s1 Ng'ālyoontēētaab soboonto \p \v 1 Ng'ālyoontooni kyoomwook ꞉acheek ku nyēē kimii /kumānāākēētoow kōōrēēt. Kikeekasaanu Ng'ālyoontooni ām yiitiikyoo ankeekasee mbo koonyekyoo, kiirōōtootē ānkēētiinyēē āwunnyēkyoo. Ng'ālyoontooni ku ng'ālyoontēētaab soboonto. \v 2 Kichō ꞉Soboonto. Kiboonto keey ꞉Soboonoo āk Baaba Yēyiin. Kōōkōōyookwēēch ꞉Baaba Soboonoo. Kikeekas Soboonooto ānkēēng'āloolēē. Sobooniitēnyi ku soboontaab kibchuulyo nyēē kyoomwook.\x - \xo 1:2 \xt Yoowa. 1:1-2, 14; 4:14; 6:35; 8:12; 11:25; 15:27\x* \v 3 Kyoomwook nkakweek kiyēē kookeekas sōōyēku akweek akeenke āk acheek kuu yoo kēēyēku ꞉acheek akeenke āk Baaba ākoo Lakwanyii, Yēēsu Kiriistō. \v 4 Kēēsirwook si yoo koorub ng'aleechu, kuyitita ꞉ng'erekweekwook.\x - \xo 1:4 \xt Yoowa. 15:11\x* \s1 Māchāktōōs kēēbēēsyētootēē lēbkēēyyēēt \p \v 5 Lōkōōywēk chēē kookeekas kukwaanee wōlēē mii ꞉Yēēsu chu kēēmiitē kēēmwoowook ku kule, lēbkēēyyēēt ꞉Yēyiin. Māmii ꞉mēēnān wōlēē mii ꞉Yēyiin.\x - \xo 1:5 \xt 1Tēm. 6:16\x* \v 6 Yoo kēēyēyē keey kule kēēyēku akeenke āk Yēyiin ānkutākēēbēēsyētootēē mēēnān, kēēmiitē kiibērbēēriisyē āmākēērubē ng'aleekaab manta.\x - \xo 1:6 \xt 1Yoowa. 2:4\x* \v 7 Nteenee yoo kēēbēēsyētootēē lēbkēēyyēēt, kuu yoo mii ꞉Yēyiin lēbkēēyyēēt, kēēyēku kiito akeenke ānkōōwuuntoowēēch ꞉korotiikaab Yēēsu ng'ōōki ake tukul.\x - \xo 1:7 \xt Isa. 2:5; Yoowa. 12:35; Ēfēēs. 5:8; Ibu. 9:12; Ng'oong'. 1:5; 7:14\x* \p \v 8 Yoo yibē keey ꞉chii kule māyēyē ng'ōōki ake tukul, kōōbērbēērē keey ꞉nyoo anku manaanam ng'ālyoontēētaab manta. \v 9 Nto yoo kāchāmchiin ꞉chii kule kiikuyey ng'ōōki, kunyōōchinē ꞉Yēyiin kaat ānkōōtiliilē ām tukuuk tukul choo māchurtootiin, kuuyu churtaat ꞉Yēyiin /ānkiikoosēē keey.\x - \xo 1:9 \xt Tyēēn. 32:3-5; Ibu. 10:22\x* \v 10 Nto yoo yibē keey ꞉chii kule manaayey ng'ōōki ake tukul, kumiitē kumwooyē kule ng'wiin ꞉Yēyiin amanaanam ng'ālyoontēēnyii. \c 2 \p \v 1 Biikyuu choo āchāmē, āsirwook ng'aleechu simōōchoolwookēn. Nto yoo kāchoolwookēn ꞉chii, kung'ālooltoowēēch ꞉chiito ake nyēē ming'tooy keey Baaba. Nyooto ku Yēēsu Kiriistō nyoo churtaat.\x - \xo 2:1 \xt Room. 8:34; Ibu. 7:25\x* \v 2 Kiikooyto ꞉Yēēsu soboonnyii sukoomuuch ꞉Yēyiin kunyōōwēēch kaat ām choolwookātēēnyoo. Mēēbērē choolwookātēēnyoo acheek baateey, nteenee choolwookātēētaab chii ake tukul.\x - \xo 2:2 \xt Yoowa. 1:29; 1Yoowa. 4:10\x* \s1 Māchāktōōs kēērubē kiyēē mwooyē ꞉Yēyiin \p \v 3 Yoo sikiinkēt man kule kēēbooyē Yēyiin, ku yoo kēērubē kiyēē mwooyē. \v 4 Chii nyoo mwooyē kule, “Ābooyē ꞉anii Yēyiin,” āmēēbērē yēyē kiyēē mākyinē ꞉Yēyiin ku ng'wiin ꞉chiichoo āmāboonto manta.\x - \xo 2:4 \xt Yoowa. 8:44; 1Yoowa. 1:6; 4:6\x* \v 5 Nteenee chii nyoo karub ng'ālyoontēētaab Yēyiin kukaakucham ꞉chiichoo Yēyiin kuchurta. Kēēliitēnyi ꞉nyēē iboorwēēch kule kēēyēku akeenke āk Yēyiin.\x - \xo 2:5 \xt Yoowa. 14:15; 1Yoowa. 2:17; 5:3; 2Yoowa. 6\x* \v 6 Chii ake tukul nyoo mwooyē kule kiikunoomnyo āk Yēyiin kumāchāktōōs kōōbuurē kuu wōloo kiibuurtooy ꞉Yēēsu.\x - \xo 2:6 \xt Yoowa. 13:15; 15:4-5\x* \s1 Māchāktōōs kēēchoomtōōsii \p \v 7 Chōōrōōnuutēkyuu choo āchāmē, mākuutyēēt nyēē āmiitē āsirwook kumēēbērē nyēē lēēl, nteenee bo ꞉mākuutyooni kēny ānku nyoo kyookasaanu.\x - \xo 2:7 \xt 1Yoowa. 2:24; 3:11\x* \v 8 Nteenee, mii ꞉kiy nyēē lēēl mākuutyooni nyēē āmiitē wāāsirwook. Imuuchē keekaaman mākuutyooni kuu wōloo kiyēytooy ꞉Yēēsu, kuuyu mii kubotē ꞉mēēnānēēt ānkumii kutooku ꞉lēbkēēyyēēt nyēbo man.\x - \xo 2:8 \xt Yoowa. 13:34\x*\x - \xo 2:8 \xt Yoowa. 8:12; Room. 13:12\x* \v 9 Chii ake tukul nyoo yibē keey kule mii lēbkēēyyēēt, ānkuwēchē ng'eetaabkaamet, tākumii ꞉nyoo mēēnān.\x - \xo 2:9 \xt 1Yoowa. 3:10, 15; 4:20\x* \v 10 Nto nyoo chāmē ng'eetaabkaamet, kumii ꞉nyoo lēbkēēyyēēt āmāyēyē biiko kuchuunnyēē Yēyiin. \v 11 Nteenee, nyoo wēchē ng'eetaabkaamet, kumii ꞉nyoo mēēnān ānkuwēēsyētootē kibtuuy ma. ‑Mēēnkētē wōlēē wēētii, kuuyu kaker ꞉mēēnānēēt koonyekyii. \s1 ‑Mōōchāmē tukuukaab kōōrooni \p \v 12 Āsirwook akweek lēēkōōk kuuyu kōōkunyōōwook ꞉Yēyiin kaat ām ng'ōōkiswookikwook, kubununēē kaayneetaab Yēēsu.\x - \xo 2:12 \xt Yēyuut. 4:12; 1Yoowa. 3:5\x* \p \v 13 Āsirwook akweek booyik kuuyu ōnkētē Yēēsu nyoo kimii /kumānāākēētoow kōōrēēt. \p Āsirwook akweek āybēēriik kuuyu kyōōsyēēntē Kibrōkōsyoontēēt. \p Kāāsirwook akweek, lēēkōōk, kuuyu ōnkētē Baaba. \p \v 14 Kāāsirwook akweek, booyik kuuyu ōnkētē Yēēsu nyoo kimii /kumānāākēētoow kōōrēēt. \p Kāāsirwook akweek āybēēriik kuuyu ōkichootiin ankyoonam ng'ālyoontēētaab Yēyiin ānkyōōsyēēntē Kibrōkōsyoontēēt. \p \v 15 Biikyuu, ‑moocham tukuukaab kōōrooni. Chii ake tukul nyoo yēētyinē keey tukuuchu, kumāchāmē ꞉nyoo Baaba.\x - \xo 2:15 \xt Yāāk. 4:4\x* \v 16 Mākwoonēē ꞉tukuuchoo wōlēē mii ꞉Baaba, nteenee bo kōōrooni. Tukuuchoo ku muchastaab bōōrto, kiyēē chōrōkyinē ꞉koonyekuuk ākoo mēēnātēēt.\x - \xo 2:16 \xt Room. 13:14; Ēfēēs. 2:3\x* \v 17 Bēku ꞉kōōrooni āk muchas nyēbo keel ake tukul, nteenee, chii nyoo yēyē kuu wōloo māktooy ꞉Yēyiin, kuboonto ꞉nyoo *soboontaab kibchuulyo ākookoy.\x - \xo 2:17 \xt 1Kōōr. 7:31; 1Yoowa. 2:5\x* \s1 Ōriibēē keey biiko choo kwiilē Kiriistō \p \v 18 Biikyuu, bēsyōōsyēk ꞉chu chēbo tiing'āt. Ābērē kyookas kule mākuchō ꞉Kwiiliintēētaab *Kiriistō nyēē wōō. Mii ꞉biiko wōlēē wōō mbo kuunyiitēnyi kukwiilē Kiriistō. Ng'ālyoontooniitēnyi ꞉nyēē kiinkētēē kule bēsyōōsyēk ꞉chuutēchu chēbo tiing'āt.\x - \xo 2:18 \xt 2Tēēs. 2:3-4; 1Yoowa. 4:3; 2Yoowa. 7\x* \v 19 Kiibetyeenyee keey ꞉bichoo wōlēē kēēmiitē ānkubēēchi keey. Nteenee ākoo kimā chēēchoo man ꞉bichoo kuuyu nto ki chēēchoo, nto mēēbērē kibākooktēēch. Nteenee, kiiboorwēēch ꞉wōlēē kibeeta kule kimāmii mbo ꞉akeenke ām bichooto nyēē ki nyēēnyoo.\x - \xo 2:19 \xt Yēyuut. 20:30\x* \p \v 20 Nteenee kiikung'aabeenaak akweek ꞉Yēēsu Tāmirmiryēēt ānkōōsēwunootiin ꞉tukul.\x - \xo 2:20 \xt 1Yoowa. 2:27\x* \v 21 Mēēbērē āmiitē āsirwook kuuyu ‑mōōnkētē manta, nteenee āsirwook kuuyu ōnkētē. Nto subak ōnkētē kule māmii ꞉ng'ālyoo nyēbo ng'wiiynan nyēē chōōnēē manta. \v 22 Ng'wiintēēt ku ng'oo? Ng'wiintēēt ku nyoo mwooyē kule mā Kāārārookiintēēt ꞉Yēēsu nyoo kiiyooku ꞉Yēyiin. Kwiiliintēētaab Kiriistō ꞉nyoo nyēē tāyē Baaba āk Lakwanyii.\x - \xo 2:22 \xt 1Yoowa. 4:2-3; 2Yoowa. 7\x* \v 23 Chiito ꞉nyēē tāyē Leekweet kukaakutay nkinee Kwaan. Nto nyoo chāmē Leekweet kuchāmē nkinee Kwaan.\x - \xo 2:23 \xt 1Yoowa. 4:15; 2Yoowa. 9\x* \p \v 24 Māchāktōōs okas kule koonamte mēt kiyēē kyookasaanu kuchakee kēny. Yoo koonamte mēt, +mōōtēbunēē komostaab Leekweet āk Baaba.\x - \xo 2:24 \xt 1Yoowa. 2:7\x* \v 25 *Soboontaab kibchuulyo ꞉nyiitēnyi nyoo /kikēēkuurtoowēēch.\x - \xo 2:25 \xt Yoowa. 5:24\x* \p \v 26 Āmiitē āsirwook ng'aleechu kurubta keey biiko choo syēēmē kule kukentaak. \v 27 Nteenee kyōōnyōōru ꞉akweek Tāmirmiryoonoo king'oobēēnook ꞉Yēēsu. Yoo miitē ꞉Tāmirmiryēēt āriing'woong', mēēbērē ōtiiyēē keey kāānēētēywēēkaab biich buch. Nteenee nyēē inēētook kurubta keey āk kiy ake tukul nyēē yēmāktōōs, ku Tāmirmiryēēt. Inee ꞉nyoo manta āmāng'wiiynānē. Kunyoo, orub kāānēētēywēēkaab Tāmirmiryēēt ānkōōkiilchi Yēēsu.\x - \xo 2:27 \xt Yoowa. 14:16, 26\x* \p \v 28 Kunyoo ii, biikyuu, ōkiilchi Yēēsu, sukung'eet kēētinyē man nyēē ‑mākēēmuuytōōsii ām taayeenyii ām bēsyēēt nyoo chōōnēē.\x - \xo 2:28 \xt Yoowa. 15:4-5; 1Yoowa. 3:21\x* \v 29 Kuu yoo ōnkētē kule churtaat ꞉Yēēsu, ōnkēt naas kule chii ake tukul nyoo yēyē kiyēē churtaat kubo ꞉nyoo Yēyiin.\x - \xo 2:29 \xt 1Yoowa. 3:7, 10\x* \c 3 \s1 Ōbuur kuu wōloo ibuurtooy ꞉lōkōkaab Yēyiin \p \v 1 Chāmēēch sōō, ꞉Yēyiin nyēē tyaa kut /kēēkuurēēch kule lōkōkaab Yēyiin. Ānku man, kēēyēku cheechii. Kiito nyēē yēyē biiko alak simēēnkētēēch ku kule ‑mēēnkētē ꞉icheek Yēēsu.\x - \xo 3:1 \xt Yoowa. 1:12; Room. 8:14-17; 1Yoowa. 3:10; 4:6\x* \v 2 Chōōrōōnuutēkyuu choo āchāmē, kāākēēyēku lōkōkaab Yēyiin ānkoo toombo kutook mbo kule +mākēēyēku nee lētuunoo. Nteenee, kiinkētē kule yoo kēēyēēw ꞉Yēēsu, +makeekerkeyiitu āk inee kuuyu +makeekas inee kuu wōloo wuunto.\x - \xo 3:2 \xt 1Kōōr. 13:12; 2Kōōr. 3:18; Filib. 3:21; Kolos. 3:4\x* \v 3 Chii ake tukul nyoo boontēē ng'ālyoontooni mooyēēt, kōōbuurē ām soboonto nyēē tiliil kuu wōloo wuunto ꞉Yēēsu. \p \v 4 Chii ake tukul nyoo yēyē ng'ōōki, kāākwiiri ꞉nyoo kiruutēkaab Yēyiin. Kubooyiit man ng'ōōki /kyiiri kiruutēkaab Yēyiin. \v 5 Nteenee, ōnkētē kule kichō ꞉Yēēsu sichokōōbuuktoowēēch ng'ōōkiswookikyoo, ānkōōnkētē ꞉akweek mbo kule mātinyē ꞉Yēēsu ng'ōōki ake tukul.\x - \xo 3:5 \xt Yoowa. 1:29; 2Kōōr. 5:21; 1Bēt. 2:24; 1Yoowa. 1:7, 9; 2:2, 12, 22; 3:18; 4:10\x* \v 6 Chii ake tukul nyoo kiilchinē Yēēsu māyēyē ng'ōōki. Nto nyoo yēyē ng'ōōki ‑mēēnkētē ꞉chiichoo wōlēē wuu ꞉Yēēsu.\x - \xo 3:6 \xt Yoowa. 15:4-5; 1Yoowa. 3:9; 5:18\x* \p \v 7 Biikyuu, ‑mookany /kiiberbeeraak. Chii nyoo yēyē kiyēē māchē ꞉Yēyiin ku churtaat ꞉nyoo kuu yoo churtaat ꞉Yēēsu. \v 8 Nto nyoo yēyē ng'ōōki, kubo ꞉nyoo Kibrōkōsyoontēēt, kuuyu chōōnēē ꞉ng'ōōki Kibrōkōsyoontoonoo nyoo kiikuyeyaan ng'ōōki kung'eetee kēny. Nteenee kichōōnii ꞉Lakwataab Yēyiin chokooburyeet yiisyēētaab Kibrōkōsyoontēēt.\x - \xo 3:8 \xt Mat. 12:26-29; Yoowa. 8:44\x* \v 9 Māmii ꞉chii nyēbo Yēyiin nyēē tāsē taay kuyēyē ng'ōōki yoo miitē ꞉Yēyiin āriinyii. ‑Mēēmuuchē kuyey ꞉chii nyēbo Yēyiin ng'ōōki. \v 10 Mii ꞉ng'ālyoo yu nyēē /kiinkētēē kule lōkōkaab Yēyiin ꞉chu, nto choo kubo Kibrōkōsyoontēēt. Chii ake tukul nyoo māyēyē kiyēē churtaat, kumābo ꞉nyoo Yēyiin. Wuu nyooto mbo ām wōlēē mii ꞉chii nyoo māchāmē ng'eetaabkaamet.\x - \xo 3:10 \xt 1Yoowa. 2:9, 29\x* \s1 Māchē kēēchoomtōōsii kuu wōloo chāmtēēch ꞉Yēēsu \p \v 11 Ng'ālyoo nyēē kyookasaanu ku kule, māchē kēēchoomtōōsii.\x - \xo 3:11 \xt Yoowa. 13:34; 1Yoowa. 4:11\x* \v 12 ‑Mookany keekerkeyiitu ākoo Kaayin nyoo kibo Kibrōkōsyoontēēt, nyoo kibārē ng'eetaabkaamet. Kibārchi nee ng'eetaabkaamet? Kibar kuuyu kimiyootēch ꞉ātēbuutēkyii nteenee ki kāroomēch chēbo nyiin.\x - \xo 3:12 \xt Toowu. 4:8; Yuuta 11\x* \p \v 13 Kunyi ii, mbo ng'eetaabiya, ‑mōōlātē yoo kāwēchook ꞉biiko ām kōōrooni.\x - \xo 3:13 \xt Yoowa. 15:18-19\x* \v 14 Kiinkētē kule kookeekwaanee wōlēē mii ꞉meet ankookeeyitu wōlēē mii ꞉soboonto. Kiito nyēē kiinkētēē ku kule kēēchāmē mbo ng'eetaabiya. Chii ake tukul nyoo wēchē ng'eetaabkaam, tākumii ꞉nyoo wōloo mii ꞉meet.\x - \xo 3:14 \xt Yoowa. 5:24\x* \v 15 Chii ake tukul nyoo wēchē ng'eetaabkaamet, ku miyaat ꞉nyoo kuu rumiin. Ābērē ōnkētē kubooyiit man kule mātinyē ꞉rumiintō *soboontaab kibchuulyo.\x - \xo 3:15 \xt Mat. 5:21-22; Ng'oong'. 21:8\x* \p \v 16 Kiyēē kōōnēēch kiinkēt wōlēē wuu ꞉chamateet ku kule kiikooyto ꞉Yēēsu soboonnyii kubo acheek. Kunyoo, mākwēēch nkacheek kiikooytooy soboonwēkyoo kubo mbo ng'eetaabiya.\x - \xo 3:16 \xt Yoowa. 15:13; Kala. 1:4\x* \v 17 Yoo boonto ꞉chii tukuukyii ānkukāsē kunyālilē ꞉ng'eetaabkaamet āmāriirēē nyiin ii, kōōmuuchē kule nee kuboonto ꞉chiichoo chamateetaab Yēyiin?\x - \xo 3:17 \xt Kiruu. 15:7\x* \v 18 Biikyuu, ‑mookany kiiyiilē kuutuweek buch kule kēēchoomtōōsii, nteenee māchāktōōs kiiboorunēē chamataanaa yēyuutēkaab manta.\x - \xo 3:18 \xt Yāāk. 2:15-17\x* \v 19-20 Yoo kēēyēyē kuu nyooto, kiinkētēē yooto kule kēēbooyē manta. Yoo kāmwooy ꞉kāāsōōtēywēēkyoo kule ‑mākēēboontē manta, okany kēēyisu kāāsōōtēywēēchoo yoo mēēmiitē taayeetaab Yēyiin. Māchāktōōs kēēmwooyē kule wōō ꞉Yēyiin kusiir kāāsōōtēywēēkyoo ānkōōnkētē ꞉inee kiy ake tukul nyēē kēēyēyē. \p \v 21 Chōōrōōnuutēkyuu, yoo kāmwooy ꞉kāāsōōtēywēēkyoo kule kēēboontē man, +mākiiyyoong'iisyē taayeetaab Yēyiin nyēē māmii ꞉muyātēēt\x - \xo 3:21 \xt 1Yoowa. 2:28; 4:17\x* \v 22 ānkēēnyōōru kiy ake tukul nyoo kēēsoomē, kuuyu kēērubē mākuutēkyii ānkēēyēyē kiyēē ing'ērēēchē inee.\x - \xo 3:22 \xt Yoowa. 15:16\x* \v 23 Mākuutyēētaab Yēyiin ku kule, māchāktōōs kiiyēnchinē kule Lakwataab Yēyiin ꞉Yēēsu ānku Kāārārookiintēēt. Māchāktōōs kēēchoomtōōsii kuu yoo /kēēmwooytoowēēch.\x - \xo 3:23 \xt Yoowa. 6:29; 13:34\x* \v 24 Biiko choo rubē mākuutēkaab Yēyiin ꞉chēē kiikunoomnyo āk Yēyiin. Kiyēē kiinkētēē kule kēēyēku akeenke āk Yēyiin ku Tāmirmiryēēt nyoo kiikurōōbwēēch.\x - \xo 3:24 \xt Yoowa. 15:4-5; 1Yoowa. 4:13\x* \c 4 \s1 Ōriibēē keey biiko choo mātinyē manta \p \v 1 Chōōrōōnuutēkyuu, kookukwaanaat ꞉biich chēē chaang' chēē yibē keey kule *wōōrkooyikaab Yēyiin. Kunyoo, ‑mōōyēnchi ng'al alak tukul choo kookas. Nteenee, ōrōōtootē nyēē karaam sōōnkēt yoo kwoonēē man wōlēē mii ꞉Yēyiin.\x - \xo 4:1 \xt Mat. 7:15; 1Tēēs. 5:21; 1Yoowa. 2:18\x* \v 2 Okany āboorwook wōlēē sōōnkētitooy biiko chēē boonto Tāmirmiryēētaab Yēyiin. Chii ake tukul nyoo chāmtooy kule kichō ꞉Yēēsu Kiriistō kōōrēēt kuu chii, kuboonto ꞉chiichoo Tāmirmiryēētaab Yēyiin.\x - \xo 4:2 \xt Yoowa. 1:14; 1Kōōr. 12:3\x* \v 3 Nto chii ake tukul nyoo māchāmtooy kule wuu nyooto, mābo ꞉nyoo Yēyiin nteenee kwiiliintēētaab Kiriistō. Ābērē kyookas kule mākuchō ꞉Kwiiliintēētaab Kiriistō, nteenee kookukwaanaat mbo ꞉alake kēny.\x - \xo 4:3 \xt 1Yoowa. 2:18, 22\x* \p \v 4 Biikyuu, ōbooyē ꞉akweek Yēyiin. Kyoobiirte choo kwiilē Kāārārookiintēēt kuuyu Tāmirmiryēētaab Yēyiin nyoo ōboontē ꞉akweek ku wōō kusiir nyoo bāwu tāmirmirook choo miyootēch choo iwārē biiko ām kōōrooni.\x - \xo 4:4 \xt 1Yoowa. 5:5\x* \v 5 Bo ꞉kwiilōōtichoo kōōrooni. Kunyoo, ng'āloolootē ng'al chēē rubtooy keey āk soboontaab kōōrooni ānkukāsyinē ꞉biikaab kōōrooni. \v 6 Nteenee kēēbooyē ꞉acheek Yēyiin, nto nyoo chāmē Yēyiin kukāswēēch. Nto nyoo mābo Yēyiin, kumākāswēēch. Kēēlooto ꞉nyēē kiinkētēē tāmirmiryēēt nyēbo manta ākoo nyēbo ng'wiiynan.\x - \xo 4:6 \xt 1Yoowa. 3:1; 2:4\x* \s1 Chamateetaab Yēyiin \p \v 7 Chōōrōōnuutēkyuu, okany kēēchoomtōōsii kuuyu toowunēē ꞉chamateet wōlēē mii ꞉Yēyiin. Chii ake tukul nyoo chāmē ake, kubo ꞉nyoo Yēyiin ānkōōnkētē Yēyiin. \v 8 Nto nyoo māchāmē ake, kumēēnkētē wōlēē wuu ꞉Yēyiin kuuyu Yēyiin ku chamateet. \v 9 Kiiboorwēēch ꞉Yēyiin chamateenyii yu kikōōnu Lakwanyii akeenke baateey kuchō kōōrēēt sukung'eet kēēsobchē kubununēē Lakwanaa. \v 10 Chamataanaa kumēēbērē acheek ꞉chēē kikeecham Yēyiin, nteenee kichameech ꞉Yēyiin kut kukōōn Lakwanyii kuyēk kōrōsyoo /sikēēnyōōwēēch kaat ām choolwookātēēnyoo.\x - \xo 4:10 \xt Room. 5:8; Yoowa. 3:16\x*\x - \xo 4:10 \xt 1Yoowa. 2:2; 3:5\x* \v 11 Chōōrōōnuutēkyuu, kuuyu chāmēēch ꞉Yēyiin miisin kuu nyooto, kumākwēēch nkacheek kēēchoomtōōsii.\x - \xo 4:11 \xt Yoowa. 13:34; 1Yoowa. 3:11; 4:21; 2Yoowa. 5\x* \v 12 Ānkoo māmii ꞉chii nyēē kiikukas Yēyiin, nteenee yoo kēēchoomtōōsii kēēboontē keey Yēyiin ankumakuchurta ꞉chamateenyii ām wōlēē kēēmiitē.\x - \xo 4:12 \xt Yoowa. 1:18; 1Yoowa. 2:5; 4:17\x* \p \v 13 Kiyēē kiinkētēē kule kēēyēku akeenke āk Yēyiin ku Tāmirmiryēēnyii nyoo kiikukōōnēēch.\x - \xo 4:13 \xt Yoowa. 14:16; Room. 8:4-6, 9, 14\x* \v 14 Kookeekasee ꞉acheek koonyekyoo ānkiibooru kubooyiit man kule kōōkukōōn ꞉Baaba Lakwanyii chokooraraach kōōrēēt.\x - \xo 4:14 \xt Yoowa. 15:27; 4:25\x* \v 15 Yoo kachamta ꞉chii kule Lakwataab Yēyiin ꞉Yēēsu, ku akeenke ꞉chiichoo āk Yēyiin.\x - \xo 4:15 \xt 1Yoowa. 2:23\x* \v 16 Kiinkētē ꞉acheek chamateet nyēē boontēēnēēch ꞉Yēyiin ānkiikoosēē keey chamataanaa. \p Chamateet ꞉Yēyiin. Chii ake tukul nyoo kiilchinē chamateet, kiikunoomnyo ꞉nyoo āk Yēyiin.\x - \xo 4:16 \xt Yoowa. 15:4-5\x* \v 17 Yoo kēēboontē chamateet ānkiibuurē kuu wōloo kiibuurtooy ꞉Yēēsu ām kōōrēēt, kēēmiitē kiibooru chamateet nyēē churtaat. Yooto nanyuun, ‑mākēētinyē muyāt ām bēsyēēt nyoo /kiitiilchinē biiko ng'aleek.\x - \xo 4:17 \xt Yoowa. 3:18; 5:24-25; 1Yoowa. 4:12; 3:21\x* \v 18 Māmuyē ꞉chii nyoo tinyē chamateetaab Yēyiin kuuyu kwētē ꞉chamateet nyēē churtaat muyātēēt. Yoo kāmuyēē ꞉chii /kiing'woonchi, kōōbooru ꞉yooto kule mānāākich ꞉chamateetaab Yēyiin nyēē boonto. \p \v 19 Kēēchoomtōōsii kuuyu kisimkuchameech ꞉Yēyiin. \v 20 Yoo kāmwooy ꞉chii kule chāmē Yēyiin āmāchāmē ng'eetaabkaamet, ku ng'wiin ꞉chiichoo. Yoo māchāmē ꞉chii ng'eetaabkaamet nyoo kāsē ii, makucham kule nee Yēyiin nyoo manaakas?\x - \xo 4:20 \xt 1Yoowa. 2:9\x* \v 21 Mākuutyēēt nyēē kikōōnēēch ꞉Yēyiin ku nyi: Māchāktōōs ꞉chii nyoo chāmē Yēyiin kuchāmē nkinee ng'eetaabkaamet.\x - \xo 4:21 \xt 1Yoowa. 4:11\x* \c 5 \s1 Tinyē soboonto ꞉chiito nyēē kiikuchamta Lakwataab Yēyiin \p \v 1 Chii ake tukul nyoo chāmtooy kule Kāārārookiintēēt ꞉Yēēsu, kubo ꞉chiichoo Yēyiin. Nto nyoo chāmē kwaaniitaab leekweet, kuchāmē mbo nkinee leekweet.\x - \xo 5:1 \xt Yoowa. 4:25\x* \v 2 Kiinkētē kule kēēchāmē lōkōkaab Yēyiin yoo kēēchāmē Yēyiin ānkēērubē mākuutēkyii. \v 3 Kiyēē ibooru kule kēēchāmē Yēyiin ku kēēriib mākuutēkyii, āmānyikisyēēch ꞉mākuutēchoo.\x - \xo 5:3 \xt Mat. 11:30\x* \v 4 Chii ake tukul nyoo bo Yēyiin, kubiirtooy miyootyēēt nyēē mii kōōrooni. Yoo kakiikaasee keey Yēyiin, +mākiibēl kōōrēēt.\x - \xo 5:4 \xt Yoowa. 16:33\x* \v 5 Ng'oo ꞉nyēē isyēēntooy kōōrēēt ēē? Nyēē isyēēntooy ku nyoo chāmtooy kule Lakwataab Yēyiin ꞉Yēēsu.\x - \xo 5:5 \xt Room. 8:37-39; 1Yoowa. 4:4\x* \p \v 6 Yu kichōōnii ꞉Yēēsu Kiriistō kōōrēēt, kibununēē bēēko āk korotiik.\f + \fr 5:6 \ft Ibooru ꞉ng'ālyoontēēt ‘korotiik’ ām yu kule ‘meet’. Isōōtē ꞉biiko alake kule ibooru ꞉ng'ālyoontēēt ‘bēēko’ ‘kwootēēk’ kuu yoo iboorunoot ām Yoowaana 3:5, nto alak, kōōsōōtē kule ibooru ‘bēēkaab bātisāniisyēēt’.\f* Mēēbērē kibununēē bēēko baateey, nteenee kibununēē bēēko ākoo korotiik. Mwooyē ꞉Tāmirmiryēēt ng'aleechu, ānkumwooyē ꞉Tāmirmiryēēt kiyēē bo man.\x - \xo 5:6 \xt Yoowa. 19:34; 16:13\x* \v 7 Miitē ꞉tukuuk sōmōku chēē iboorwēēch kule kichō ꞉Yēēsu kuu chii. \v 8 Tukuuchooto ku: Tāmirmiryēētaab Yēyiin, bēēko āk korotiik. Ibooru ꞉tukuuchu sōmōku kiito akeenke. \v 9 Yoo kēēchāmē kiyēē mwoowēēch ꞉biiko ii, +makeecham sōō, nyēē tyaa kiyēē mwooyē ꞉Yēyiin kurubta keey ākoo Lakwanyii! \v 10 Chii ake tukul nyoo chāmtooy Lakwataab Yēyiin kōōnkētē man kule inee ꞉nyooto. Nto chii nyoo māchāmtooy ng'aleechu, kumwooyē ꞉nyoo kule ng'wiin ꞉Yēyiin kuuyu manaachamta kiyēē mwooyē ꞉Yēyiin kurubta keey ākoo Lakwanyii.\x - \xo 5:10 \xt Room. 8:16; Kala. 4:6\x* \p \v 11 Kimwoowēēch ꞉Yēyiin kule kiikukōōnēēch *soboontaab kibchuulyo. Kēēnyōōru soboonooto kubununēē Lakwanyii. \v 12 Chii nyoo boonto Lakwataab Yēyiin kutinyē soboontaab kibchuulyo. Nto nyoo māboonto kumātinyē soboonooto.\x - \xo 5:12 \xt Yoowa. 5:24\x* \v 13 Āsirwook akweek choo ōkoosēē keey Lakwataab Yēyiin ng'aleechu sōōnkēt kule ōboontē soboontaab kibchuulyo.\x - \xo 5:13 \xt Yoowa. 20:31\x* \s1 Ng'ālyoo nyēē /kiiwoong'tēē \p \v 14 Kēēboontēē mooyēēt kule yoo kēētēēbē kiyēē chāmwēēch ꞉Yēyiin, mākukāswēēch. \v 15 Yoo ākoo kiinkētē kule kāswēēch ām kiy ake tukul nyoo kakeesaay, kiinkētē ām yooto kule kēēnyōōru kiyēē kēētēēbēē.\x - \xo 5:15 \xt Yoowa. 15:16\x*\x - \xo 5:15 \xt Māārkō 11:24\x* \p \v 16 Yoo ikāsē kuyēyē ꞉ng'eetaabkoomēt ng'ōōkisto nyēē ‑mēēsākyinē kōōboot soboontaab kibchuulyo, isaay Yēyiin kunyōōchi kaat. Yooto, mākōōkoochi ꞉Yēyiin chiichoo ꞉soboontaab kibchuulyo. Mii ꞉ng'ōōkisto nyēē yēyē chiito kōōboot soboontaab kibchuulyo. Mēēbērē kāāmwoowu kule isaay ām ng'ōōkisto nyēē wuu nyoo.\x - \xo 5:16 \xt Māārkō 3:28-29\x* \v 17 Miyaat ꞉ng'ōōki ake tukul. Nteenee, mii ꞉alake chēē māyēyē chii kōōboot soboontaab kibchuulyo. \p \v 18 Kiinkētē kule mēēbērē tāsē taay ꞉chii nyēbo Yēyiin kuyēyē ng'ōōki. Riibē ꞉Lakwataab Yēyiin chiichoo nyēē mākoy kutiiny ꞉Kibrōkōsyoontēēt.\x - \xo 5:18 \xt Yoowa. 17:15; 1Yoowa. 3:6\x* \v 19 Kiinkētē kule kēēbooyē ꞉acheek Yēyiin. Nteenee bāwu ꞉Kibrōkōsyoontēēt kōōrēēt.\x - \xo 5:19 \xt Yoowa. 12:31; Kala. 1:4\x* \v 20 Kiinkētē mbo subak kule kiikuchō ꞉Lakwataab Yēyiin ankiikuyeyeech kiinkēt Yēyiin nyoo manta. Kēēyēku cheechii kuuyu kēēbooyē Lakwanyii. Kubooyiit man ꞉inee ku Yēyiin anku soboontaab kibchuulyo.\x - \xo 5:20 \xt Yoowa. 1:14, 18; 17:3; 20:28\x* \p \v 21 Biikyuu, kāāmwoowook, osaanee keey kiy ake tukul nyēē imuuchē kootabaaneenaak wōlēē mii ꞉Yēyiin.\x - \xo 5:21 \xt 1Kōōr. 10:14; 1Tēēs. 1:9\x*