\id LUK NT2195 Saposa - Luke Sauvia 9-11-00 \h LUKE \toc1 Vurungan Rof Nane Jisas Krais Te Kirkir Iny E Luke \toc2 Luke \toc3 Lk \mt1 LUKE \mt2 Vurungan Rof Nane Jisas Krais Te Kirkir Iny E Luke \imt1 Tsue Famumua \ip Luke a sikia ma tsoiny Jiu, ayei na tsoiny Grik. Ayei na Tsoiny Tsipaar. Ayei kirkir Vurungan Rof nane Krais voun gonom safunuu na ingainy te naa fi naa Jisas unya Gormirmir ma natiny ari na taa Grik e Jisas. Taa Grik pon iny kat fatavaroiny a tsivor a ka na karap, to sen Luke kirkir iny e Jisas sa pokei faruak iny Ya, Ayei na Guei Tsoiny te Bobot e Gov sa ruak iny Mes me ana Ayei kaa iny tavaron ovei tsun nato patsun puputaa tovei. \c 1 \p \v 1 Te naa non tsumanyi, Tsunaun Tiofilas, vainy kinai te kirkir a fo siisio na fo rof tana foka te ruak fapoopoan narara tana tou kaakaa ten Jisas. \v 2 Ri kirkir iny a ka na kinai te tsue of rara ri, ito na mes a vainy te tagaa tana foka to aya tan tatanik ser favaanan fatatabin iny vegiau. \v 3 Tana ka tsun to aya, nyo tagaa fanatnat bus iny a fo siisio tan fo nainy te naa en to tsonyo faarof iny rou ya tan fakats tsonyo ma kirkir of tsun manyi to na fo mamatsiny ka na fo rof te kat e Jisas muan. \v 4 Tana ka to aya, ma nat faarof iny anyi na fo mamatsiny ka te nongoiny bus anyi na fo man. \s1 Morena Pokei A Tou Agiir Ten Jon A Tsoiny Fapeenan \p \v 5 Tan nainy te Aatouf e Herot tana gum fan iny Judia, ai Sakaraia na tsoiny faakor kaa non tana gum tan tsoiny faakor ten Abija. Ana moun tsunia Elisabet ayei na tsubnaain ten Eron, a tsoiny faakor iny muan. \v 6 Ri ina fuan toobing tan kat tsuri matan e Gov. Ri natiny vovou faarof iny ror fo Faun tana Tsunaun ana fo mamatsiny ka te tsue iny Ya ma kat. \v 7 Ana ri kan a sikia ta guei, tana saa, e Elisabet a visiir to tsunia tobo'an babainy en, ai Sakaraia tsokanei babainy kan enato. \p \v 8 Tan sen nainy ai Sakaraia katkat to na binun tsunia faarei na tsoiny faakor matan e Gov faarei non nainy tsunia iny binun koman a saape. \v 9 Te vovou iny non kat tan tsoiny faakor, to te nom finy ari ya iny kat faakor jiaf tauf tsuraf tan fatsung nan katkat faakor tauf tsuraf koman a saape. \v 10 To tsunia naa koman a saape tana Tsunaun, ana fokinai faakats er jiarasan tan nainy faakor ma ruak um nan jiaf tauf tsuraf. \p \v 11 Ana morena tana Tsunaun ruak towa, sa tsutsun tan panaainy matou tan fatsung nan katkat faakor tauf tsuraf. \v 12 Tan nainy te tagei e Sakaraia na morena ya karian to, ana ya oraav fiisok kan nato. \v 13 Sana morena tsue tsunia, “Oraav vaare, Sakaraia, Gov nongoiny faakats tsumanyi ai natsumanyi Elisabet nai kuraa nats non ana ayei te faagiir a guei tsoiny. Te nai koo romi Jon. \v 14 Mi nai paparaa ana mamagat mirom ya, ana fokinai kan nai mamagat miror a tou agiir tsunia, \v 15 tana saa, ayei nai karap nats non matan a Tsunaun. Ayei sikia non ma jiu tu wain ge tu mes tu viir jiu te natiny famafuu non. Tabuiny agiir non ya, ayei nai via minon Aaven Taabos. \v 16 Ayei nai kopis fatabiny non a vainy Isrel tana Tsunaun e Gov tsuri. \v 17 Ayei nai mumua iny non a Tsunaun ana fo kat, ana parits nai kaa minon ya faarei non e Ilaija. Ayei nai kopis non komar taman ana rin guei te nai kaa faavot fatabin ana ayei te nai kat ir vainy fanaginy tsue ma nai kaa fatabin mi rin fakats tu rof tan vainy tavaron. Ayei te kat ir a vainy ma kakoun onot of ari na tou tabin me tana Tsunaun.” \p \v 18 Sakaraia tsue to tana morena, “Fei te nat fi ronyo na ka to ei? Anyo na tsokanei ana moun tsonyo kan a tobo'an.” \v 19 Ana morena biny towa, “Anyo Gebriel. Anyo natiny tsutsun rou matan e Gov, to Tsunia jiat vaminyo ma nai vegiau me tsumanyi, nyo te tsue of manyin vaanan rof to. \v 20 Sana nyi sikia ma faamainy vaanan te faan im to te nai ruak iny man nats non vegiau tan nainy fatoobing tsunia. To sana ngue manyi nai tomani non ana nyi te gima nai vegiau nats onots non nainy te agiir non a guei tana saa nyi sikia ma faaman.” \p \v 21 Tan nainy na to aya vainy a kinai te anaanos e Sakaraia, sana ri fapinpin ser tsue, kat fei sa kaa fapotsian en ei koman a saape. \v 22 Nainy te tafuts mi ya, ya sikia to ma vegiau tsuri ana vainy nat erato ayei tagei na ka te faarein taraa koman a saape. Ya sikia to ma tsue ta isen ta painy vegiau, ayei te vegiau tsun me na niman tsuri na vainy. \p \v 23 Sakaraia tabin to fan te kap nainy tsunia iny binun tana saape. \v 24 Voun a fo nainy, ai Elisabet natsun Sakaraia kuraa bus enato sa gima naus osing a numaa tana ngim a iifaa. \v 25 Ai Elisabet tsue to na ka, “Tan fafakap ana Tsunaun faakouts vatuanyo tana sanaan to aya. Ayei nom ravainy a tou rejiaf te visiir fi nyo.” \s1 Morena Pokei A Tou Agiir Ten Jisas \p \v 26 Elisabet kuraa sa onots a aunom a iifaa, ai Gov faan iny mito na morena e Gebriel tana gum fan iny Galili tana ngats fan te koo ri Nasaret. \v 27 Ayei kaa men vegiau tana kooviou na 'aun te us of ari Josep a tsubnaain ten Devit a Aatouf. Ana asangan a kooviou e Meri. \v 28 Morena naa me tsunia sa tsue, “A Tsunaun kaa fiisen mamirom anyi, fiisen men koma rof ana Ayei faparits fiisok en tsumanyi.” \p \v 29 Meri nongoiny a ka to tana morena ana koman ya nun enato sa fapinpin en fei te kat fi non a ka to aya nan ei. \v 30 Ana morena tsue to tsunia, “Oraav vaare, Meri, tana saa Gov faarof fiisok tsun marom anyi. \v 31 Nyi kuraa nats rom, ana nyi te faagiir a guei tsoiny, nyi te nai koo ya Jisas. \v 32 Ayei nai karap non, ri te nai koo ya na Guei Tsoiny tana Gov a Tsigtsig Fiisok. E Gov a Tsunaun nai fa'atouf non Ya a faarei to Devit a tsuvun Ya. \v 33 Ai te nai aatouf kan ir tsubnaain ten Jekop a kaa suu, ana Waan Ya na sikia ta fafakap.” \p \v 34 Meri tsue to tana morena, “I fei te kat fi non a ka to aya ei, anyo na 'aun!” \v 35 Ana morena tsue to ten Meri, “U Aaven Taabos naa minon tsumanyi, ana parits ten Gov te nai kaa me tsumanyi. Tana ka tsun to aya a Guei a Taabos nai koo rori na Guei Tsoiny ten Gov. \v 36 Nongon, e nuatsi manyi Elisabet nai kaa minon a guei to te tsue ri ayei na visiir sa tobo'an kanen, san kuraa tsunia te nom bus a aunom a iifaa, \v 37 tana saa, e Gov te onot non ma kat a fo mamatsiny ka.” \p \v 38 Ai Meri tsue to tana morena, “Anyo na muiny binun tana Tsunaun. Kat ma ruak ya tan tsue tsumanyi,” te tsue fi Meri. Ana morena naus osing towa. \s1 E Meri Te Nai Nak E Elisabet \p \v 39 Tan nainy na to aya, Meri kakoun to sa veesau tsun nanaa tana ngats fan tan tet tana gum fan iny Judia. \v 40 Ya naa to sa sof koman a numaa ten Sakaraia, sa tsue iny paparaa tsunia ten Elisabet. \v 41 Nainy te nongoiny e Elisabet tsue iny paparaa ten Meri ana guei koman e Elisabet kunik nato, ai Elisabet via miton Aaven Taabos. \v 42 Elisabet vaputs sa tsue, “Gov faparits marom anyi fis non moun faavot, ana guei kan te nai faagiir rom anyi Gov faparits non Ya! \v 43 Anyo na saa, sana ka na karap to ruak tsonyo, to tana tsinan a Tsunaun tsonyo nai nak vaminyo? \v 44 Tagaa! Tan nainy te nongoiny anyon tsue iny paparaa tsumanyi tsonyo ana guei koma vanyo kunik miton mamagat. \v 45 Gov faparits bus manyi te faamainy fi nyi na ka te tsue na Tsunaun te nai ruak iny man nats non tsumanyi.” \s1 Kooma Iny Faatouf Ten Meri \p \v 46-47 Ai Meri tsue to: \q1 “Koma vanyo te variri non a Tsunaun; ana aave vanyo mamagat minon e Gov a Tsoiny Fiisaup tsonyo, \q1 \v 48 tana saa Ayei te fakats vanyo na muiny binun babainy Tsunia. Te onot non roman a vainy tana fo aatai, nai koo varonyo na muiny paparaa, \q1 \v 49 tana saa, a Gov a Reits kat a ka na karap fiisok tsonyo. A asangan Ya na taabos. \q1 \v 50 Te faatok iny a tagtag tsuri te natiny oraav ror Ya, tanik me tan tatanik nan aatai ai te naa kan naa tan mes aatai. \q1 \v 51 Ayei faatok iny a parits Tsunia fiisen me na niman a reits Tsuan, sa vavakas ir a vainy sarakouts a tsivor tana fo fakats tsuri. \q1 \v 52 Ayei te fauf ir gotouf siireits tana fo tagan tsuri, Ya fapaas ratuari te fauf a tsivor. \q1 \v 53 Ya faasom ratuari te kainy ves ror tana foka na fo rof, Ya jiat ravaa raton vainy masun fiisen men na nimar babainy. \q1 \v 54 Jesan tsun non tan tsuen man Tsunia tan tsuvurara, Ayei te faakouts ir a taa Isrel, vainy binun Tsunia. \v 55 Ayei gima anofe ma faatok iny a tagtag Tsunia ten Abraham an fo tsubnaain tsunia tan mamatsiny nainy a sikia ta fafakap nan.” \m \v 56 Meri kaa fiisen me Elisabet tana fopis a iifaa toroman, vou ya tabin to fan tsunia. \s1 A Tou Agiir Ten Jon A Tsoiny Fapeenan \p \v 57 Te ruak bus nainy iny faagiir ten Elisabet a kukurik ya faagiir to na guei tsoiny. \v 58 U fifakokoro tsunia an nuatsin ya nongon to tana ka na rof fiisok te faatok a Tsunaun e Elisabet, ana ri na fokinai mamagat fiisen mi towa. \p \v 59 Nainy te karap a guei, sa onots jian nainy ri mei to na guei ma kat vaapee ri ya tana Faun te kirkir iny e Moses ana ri te koo ya Sakaraia a asangan e taman ya. \v 60 Sen tsinan ya tsue, “Sikia! A asangan te koo romi ya e Jon.” \v 61 Ana ri tsue to ten Elisabet, “A sikia koraa ta nuatsi manyi ma fikoo iny a asangan to aya.” \p \v 62 Ana ri vegiau of to taman ya tana nimar rangats ari tan ta saf ta asangan te komainy non ya na ma kaa me na guei. \v 63 Sakaraia rangat iny to ta painy pepa, sa kirkir, “A asangan ya Jon.” Ana fokinai karian faavot erato. \v 64 Sen tsun ai Sakaraia vegiau fatabin bus enato sa tanik iny variri Gov. \v 65 An fifakokoro tsunia saar fiisok towa, an vaanan saats faavots ton tet tana gum fan iny Judia. \v 66 Ana fokinai to te nongon, fakats to komar, ser rangat iny ya, “Te nai kat fi nats non a guei to ei?” Te nat fi ror nei, a parits ten Gov kaa non tsunia. \s1 E Sakaraia Kat Vegiau Tan Kuigin \p \v 67 Sakaraia, taman a guei via men Aaven Taabos, sa pokei iny vegiau ten Gov, sa tsue, \q1 \v 68 “Ara ma variri na Tsunaun, a Gov tana taa Isrel! Ayei te naa me ma pats Ya na tou tapuruur nar vainy Tsunia. \q1 \v 69 Ayei te faan iny me na Tsoiny Fiisaup a reits tsura, ana Ayei na tsubnaain ten Devit a tsoiny binun tana Tsunaun, \v 70 ito te tsue fi Ya nguer kuigin taabos muan: \q1 \v 71 Ayei kat tsuen man iny saup rara nimar vainy te koma iring rarora ana Ayei te nom rara osing parits tan vainy te tsugei rarora, \q1 \v 72 faatok iny non a tagtag tan tsuvurara, ana Ayei te sikia ma soropaar vegiaun man tan tsue faunot taabos Tsunia. \q1 \v 73-74 Gov kat tsuen man men tsue man non jias tana tsuvurara Abraham, tan fious rara nimar vainy te koma iring rarora ma tanyi rara ma binun ara Tsunia gima fiisen me na oraav, \q1 \v 75 tan kaa faarei a mes a tavaron ana taabos matan Ya tan mamatsiny nainy tana toto tsura. \q1 \v 76-77 Ana nyi, guei tsiau, ri nai asang marom anyi na kuigin tana Gov a Tsigtsig Fiisok, tana saa, nyi nai mumua iny rom a Tsunaun, ma kakoun onots of Ya na sanaan Tsunia, iny fanat of rari na vainy Tsunia, Ya te saup fatabin rara, tan anofe ravainy fo aveto tsura, \q1 \v 78 tana saa, a Gov tsura na fifaakouts ana fifatagtag, sa faan iny me naa Tsunaun poo fi me Gormirmir ma nang me tsura faarei na nuaf, \v 79 a arasan nan ya nai nang naa non tsuri te kaa ror tana uurup ito na vainy te kainy mat ror tan aaven, Ya te ras fatoobing fi ra naa ra tana sanaan a aaverof.” \m \v 80 A guei to aya, karap non puan ya ana aaven ya kan kaa minon a parits. Ya te kaakaa tana pan a uur, onots non nainy te ruak non ya matar a vainy faavot iny Isrel. \c 2 \s1 A Tou Agiir Ten Jisas \r (Mt 1.18-25) \p \v 1 Tan nainy to aya Sisa Ogastas fakei na faun ma fagum asangan a fokinai tana tou gumgum tana Roum. \v 2 Ayein vaamuan nan nainy iny fagum asangan te gavana Sairinias tana gum fan iny Siria. \v 3 A fokinai te naa fatabin fi naa tana fo ngats fan tan fo tsuvurari iny fagum asangan. \p \v 4 Josep te naa, poo tana ngats fan iny Nasaret tana gum fan iny Galili sa naa fi naa tana gum fan iny Judia to te agiir e Devit a Aatouf tana ngats fan te koo ri Betlehem, tana saa, ayei na tsubnaain e Devit. \v 5 Ayei te naa na aya, a tou fagum asangan fiisen me Meri to te kat arin tsuen man ma fanging ya Josep ana ayei kaa men kuraa. \v 6 Ari kaa raror na aya, an nainy faagiir tsunia kakoun en. \v 7 Ana ayei faagiir to na vaamuan tsunia, a guei tsoiny. Ya paapau Towan raarav sa fasooiny Ya tana gen iny ainyainy tan bulumakau, tana saa, a sikia ta pan iny kaa tsuri, a fo numaa te via tsup en. \s1 U Tsoiny Veis An Morena \p \v 8 Tana voiny tsoiny veis te tatagaa ot ir siip tana aufing a wuwiir gima veevian tana ngats fan. \v 9 Ana morena tana Tsunaun ruak ratuari an siinaiv tana Tsunaun kanaf faafis ratuari ri oraav erato. \v 10 Sana morena tana Tsunaun tsue of rari, “Oraav vaare yam, nyo mei men vurungan rof te kat famamagat fatsian raror a vainy a kinai. \v 11 Roman, tana ngats fan ten Devit a Aatouf, a Tsoiny Fiisaup tsumi te agiir en, Ayei na Krais, a Tsunaun, \v 12 A ka te nai faatok maromi tovei, ami nai sab rom a kukurik te paapau arin raarav sa soon non tana gen iny ainyainy tan bulumakau.” \p \v 13 Sen tsun an vavarioiny morena iny Gormirmir ruak fiisen mito na morena, variri me Gov ser tsue, \q1 \v 14 “Vamarits ror a asangan e Gov a tsigtsig jias ovei, ai nei petoo tana vainy Gov rof rarori, ri kaa miror a aaverof.” \p \v 15 Nainy te naus osing rarin morena ser tabin fi naa Gormirmir, an tsoiny veis favevegiau to fapoopoan narari, “Jio, tanats yam naa ra Betlehem ma tagaa ra tana ka tovei te ruak ito te tsue of rara na Tsunaun.” \p \v 16 Ri kat veveesau ri naa to ser sab e Meri me Josep, ana kukurik soon non tana gen iny ainyainy tan bulumakau. \v 17 Nainy te tagei ari Ya, ri siisio iny ton vurungan tana kukurik te tsue of rari na morena. \v 18 A fokinai to te nongon tana saa te tsuen tsoiny veis tsuri na, ana koma rari saar fiisok rato. \v 19 Meri makuts a foka to sa fafakats patsukainy ya. \v 20 Tsoiny veis tabin fatabin naa, ri vamarits ana ri variri to Gov tana saa te nongoiny ari, ana foka te tagei ari te faarei tsuiny te tsue of fi rari na morena. \p \v 21 Tan fajian nan nainy, nainy te vaapee ri Ya, ri koo Towa Jisas, a asangan te faan iny a morena ana Ya tabuiny ma ruak iny guari koman e tsinan. \s1 Jisas Faan Iny Naa Ri Tana Saape \p \v 22 Te ruak nainy tsuri iny kat faakor iny fataabos e Meri te tsue fi ya tana Faun te kirkir iny e Moses, ai Josep me Meri mei naa to na guei tsoiny unya tana ngats fan tsian iny Jerusalem ser faan iny Ya tana Tsunaun, \v 23 te vovou iny ror te kirkir fi non ya tana Faun tana Tsunaun: \q1 “Muinymataa ma faan iny a vaamuan nan a guei tsoiny tsuri tana Tsunaun.” \rq (Naus Osing 13.2) \rq* \m \v 24 An tan faan iny fifaan tan kat faakor tana guei tan kat iny makuts a ka te tsue iny a Faun tana Tsunaun, \q1 “a fuan a Baanus ge na fuan a tsunei Kuusia.” \rq (Taa Livai 12.8) \rq* \p \v 25 Tan nainy to aya, a mes te kaa tana ngats fan tsian iny Jerusalem te koo ri Simion, ayei na mes a tavaron ana man matan e Gov. Ayei te anaanos a mes iny saup a taa Isrel a kat famaun to na koma rari. U Aaven Taabos te tutuei Ya. \v 26 Aaven Taabos faatok Ya, ayei gim non ma mat, onot non te tagei finy non ya na Krais a Tsunaun. \v 27 An Aaven Taabos mei finy to Simion koman a saape. Muinymataa mei naa na kukurik e Jisas ma faan iny ari Ya tana Tsunaun vovou iny ror Faun, \v 28 te tagei ya na guei, Simion govets Towa sa fijapou mi Ya niman sa tsue faonot to iny faparits e Gov, ya tsue to: \q1 \v 29 “Fafaonot nan, Tsunaun, Nyi makuts tsuen man Tsuam, tanyiny sa Nyi na tsoiny binun Tsuam ma mat fiisen mi Ya na aaverof. \q1 \v 30 Nyo tagaa fatoobing iny a matau tana Tsoiny Fiisaup, \v 31 te kakouiny Anyi ma ruak matar a vainy faavot. \q1 \v 32 Ayein sen kurun iny faan iny a arasan tana vainy sikia ma taa Jiu, Ya te faan iny siinaiv man tana vainy Tsumanyi na taa Isrel.” \p \v 33 E taman Ya me tsinan Ya te saar tana foka te tsue iny e Simion tana guei. \v 34 Ai Simion tsue faonot to iny faparits rari, ya tsue to ten Meri, tsinan Ya, “A guei to te bobot e Gov nai rurei non a fokinai vainy iny Isrel, ge saup non fokinai vainy iny Isrel. Ana Ayei nai faatok rarori Gov, sana fokinai te nai tsugei pakaa ror Ya, \v 35 san fakats iring tana fokinai nai kaa non tana arasan. An reesik faarei non kirat iny puaan nai ots non a aave manyi tsivom.” \p \v 36 Anna, na muiny kuigin, a guei moun ten Panuel tana vun ten Asa, a tobo'an, a fanging sa kaa fiisen me natsioiny tana fits a ingainy. \v 37 Ayei na amov, an ingainy tsunia onots jian safunuu ana fats a ingainy, gima naus osing a saape, te kaa iny faatouf e Gov, an tavtaav fiisen men faakats tan voiny min nuaf. \v 38 Ayei naa me tsuri tan nainy to aya, ya faarof iny to Gov, ana ayei tsue of ratuari na fokinai siisio nana guei te anaanos rori, ma saup fatabin Ya na tou tapuruur nar taa Jerusalem. \s1 Ri Tabin To Nasaret \p \v 39 Nainy te fakap ari na fo mamatsiny ka te tsue fi na Faun tana Tsunaun, ana ri tabin to tana gum fan iny Galili tana ngats fan tsuri iny Nasaret. \v 40 A guei te karap, Ya via mito na nat a rof an koma ree'un ten Gov kaa to Tsunia. \s1 E Jisas Koman A Saape \p \v 41 Mamatsiny ingainy taman Jisas me tsinan Ya natiny naa ror tana ngats fan tsian iny Jerusalem tan Guainy iny Fakats Fatabin nainy te faakouts e Gov fo tsuvurari ser naus osing me na Ijip. \v 42 Nainy te safunuu ana fuan a ingainy Ya, ri fiisen me Jisas naa to tan guainy te natiny kat fi rori. \v 43 Te kap nainy tana kainy ainy ri tabin to fan tsuar sana vurots, e Jisas kaakaa fatabin en Jerusalem. Taman Ya me tsinan Ya gima natiny a ka to. \v 44 Ri pon iny Ya te kaa non tana gum, to ser naa patsukaner ra naa tan nainy to aya, ri kat to ser tanik iny tsikoo Ya fapoopoan nar nuatsi rari an vaatau tsuri. \v 45 Nainy te gima sab ari Ya, ri kat to ser tabin Jerusalem a tou tsikoo Ya. \v 46 Tan fafofopis nan nainy, ri sab Towa koman a saape gum fiisen ramirorin tsoiny fifaatsuts tana taa Jiu, vanongon non tsuri, Ya rangat en. \v 47 Ri na vavainy te nongon Tsunia te biny fi Ya na fo rangat fiisen me na nat Tsunia, ri saar Towa. \v 48 Nainy te tagei ari Ya ere taman Ya me tsinan Ya ri ngian iny Towa sen tsinan Ya tsue of Ya, “Guei tsiau, kat fei Tsumanyi kat kat to tsumam ei? E tamamanyi ana nyo reesik fiisok tan tsikoo manyi.” \p \v 49 Ya biny ratuari, “Kat fei to tsumi tsikoo vanyo ei? Mi gim rom ma nat, Anyo ma kaa koman a numaa ten Tamanyo?” \v 50 Sana ri gima arasan fanatnat iny a ka te tsue of rari Ya. \p \v 51 Kat to, ai Jisas tabin fiisen ramituari Nasaret te nongoiny tsue tsuri Ya manaats ratuari. Tsinan Ya nom a fo vegiau to sa makuts ya koman. \v 52 Jisas karap iny mes me an nat a rof kaatsian mito, ai Gov paparaa mi Towa ana vainy kan. \c 3 \s1 Tou Favaanan Ten Jon A Tsoiny Fapeenan \r (Mt 3.1-12; Mk 1.1-8; Jn 1.19-28) \p \v 1 E Sisa Taibirias te gum iny aatouf sa onots safunuu ana ngim a ingainy tan nainy te gavana Pontias Pailat tana gum fan iny Judia; ai Herot a gavana tana gum fan iny Galili; ai famuinyasiny tsunia Pilip a gavana tana fuan a gum fan Ituria ai Tarakonis; ai Laisanias a gavana tana gum fan iny Abilene. \v 2 An tan nainy to aya, Anas me Kaiafas arin Tsoiny Mumua tan Tsoiny Faakor, an vegiau ten Gov ruak to ten Jon, a guei ten Sakaraia tana pan a uur. \v 3 Ya taainy to na fo pan tana aurom iny Jodan, sa favaanan, ya tsue to, “Faonot yam, mi reesik to am takopis osing to na fo aveto tsuam, ana mi te tap naa ten Gov, tana ka to aya Gov nai anofe ravainy non a fo aveto tsumi, anyo te nai peenainy mami.” \v 4 Faarei kainy non to te kirkir bus iny Aisaia na kuigin muan sa tsue na ka, \q1 “A isen te vegiau fabaasuan me koman a pan a uur, ‘Kakoun onots of yam a Tsunaun a aavem, mi te vatsvats of Yan kat tsuam ma faarei ya na sanaan iny naa me Tsunia. \q1 \v 5 A fo govee ma tafun, ana fo tet an tobeer ma fatoobing, a fifaanauti to. An sanaan geegio vavis ma fatoobing. \v 6 Ana fokinai nai tagei ror a binun iny fiisaup ten Gov.’” \rq (Aisaia 40.3-5) \rq* \m \v 7 Ana fokinai ruak mito, a tou peenan ten Jon, sana ri tabuiny ma pokein na fo aveto tsuar, ya tsue to tsuri, “Amin guei tan koraa! Tana tou peenan, mi pon fi rom nei, mi onot rom ma fataanis osing koma seeve ten Gov to te naanaa minon? \v 8 Kat yam kat to te onot iny faatok maromi mi te takopis osing bus fo aveto tsuam, ana nyo te see fapeenainy mami. Am tanik iny tsue fi vaare to nei fapoopoan namami, ‘Gov gim non ma fasaraa mamam, tana saa Abraham ayei na tsuvumamam.’ Nyo tsue of maromi, Gov onot non ma nom marats to, Ya te kopis rari er faarei miton tsubnaainy ten Abraham! \v 9 Ami faarei rom nau, ana fo nau gim ror ma fua tu fua tu rof nai rop ravaa ror er faakor ravaa to tan guaf. Gov kakoun en tan kat, kat to tsumi” \p \v 10 Ana vainy rangats towa, “Ana mam te nai kat fei?” \v 11 Ana ayei biny ratuari, “E sei te kaa minon fuan vau ee, ayei ma faan iny sen tana mes a sikia, ai sei te kaa minon a kainy ainy ee, ayei ma tatafas iny ya.” \p \v 12 Mesapan tsurin tsoiny nonom takis nai peenan me, ser rangats ya, “Tsoiny fifaatsuts a saa te kat romam na?” \v 13 Ya tsue of ratuari, “Ami ma nom takis, sana mi ma nom fapaas pis vaare.” \p \v 14 Mesapan tsurin tsoiny puaan rangats towa, “Amam paas? Sa kat romam na?” Ya tsue to tsuri, “Kat fiiring vaare ir yam a mes a vainy, am kabuts vaare to na moni ana mes a foka tsuri, am kat vaare ton vaatsuk gam. Sana ami ma nom faonot tsun te nonom fi romi am paparaa mito na foiny tsumi.” \p \v 15 A vainy te tagaa fi nei an fakats iny naano tsun to, ser fakats vavis iny e Jon, ser pon fi nei, ayei toroman na Krais, a Tsoiny Fiisaup. \v 16 Jon biny ratuari na fokinai, “Anyo peenainy maromi tana aurom, sana Ayei te karap fafisfis varonyo te naa minon, nyo gima onot faarof iny puruur a patom nan su Tsunia, Ayei nai peenainy maromi tan Aaven Taabos an guaf. \v 17 Ayei faarei non a taman tan tanun wit nom iny non a fok niman ka iny kat ravainy nungan nan wit ana ayei te nai guam wit ya te fakei naa ya tana numaa iny fatamaar ana ya te nom nungan ya te nai ravainy ya tan guaf to te gim non ma natiny mote.” \p \v 18 Jon kat a fo vegiau parits iny kopis a komar a vainy, ai tan kat to aya, ayei dadaav iny Vurungan Rof tsuri. \v 19 Ai Jon tsue ets'ets of to Gavana Herot matan ya, tana saa, ayei te fipisui me Herodias a moun ten famuinyasiny tsunia ana fo mes a fo kat iring te kat ya. \v 20 Tan kat to aya Herot kat pis mes kat iring tsian tan fasof e Jon a Tsoiny Fapeenan tana numaa iny kotskots. \s1 A Tou Peenan Ten Jisas \r (Mt 3.13-17; Mk 1.9-11) \p \v 21 Nainy te peenan a fokinai ai Jisas peenan kan to. Ayei faakats enanon ana korosuu tapue to, \v 22 an Aaven Taabos of mito Tsunia faarei na kurume. An sen vegiau poo mito Gormirmir, “Anyi na Guei Tsoiny Tsonyo, te kaa non koman Tsonyo, Nyo koma rof marom Anyi.” \s1 Asangar Tsuvun E Jisas \r (Mt 1.1-17) \p \v 23 Jisas te karap sa onots toromainy fopis safunuu na ingainy vou Ya tanik to na binun, Ayei na guei tsoiny faarei te fakats fi na vainy Ayei na guei ten Josep, ai Josep a guei ten Eli, \v 24 ai Eli na guei ten Matat, ana ayei na guei ten Livai. Livai na guei ten Melki, ai Melki na guei ten Janai, ai Janai na guei ten Josep. \v 25 Ai Josep a guei ten Matatias, ai Matatias a guei ten Amos. Amos a guei ten Neiam, ai Neiam a guei ten Esli. Esli na guei ten Nagai. \v 26 Ai Nagai na guei ten Maat, ai Maat a guei ten Matatias. Matatias a guei ten Semein ana ayei na guei ten Josek, ai Josek a guei ten Joda. \v 27 Joda na guei ten Joanan, ai Joanan a guei ten Resa. Resa na guei ten Serababel, ai Serababel a guei ten Silatiel. Silatiel a guei ten Neri, \v 28 ai Neri na guei ten Melki, e Melki na guei ten Adi, ai Adi na guei ten Kosam. Kosam a guei ten Elmadam. Ai Elmadam, ayei na guei ten Er. \v 29 Er a guei ten Josua, ai Josua na guei ten Eliesa. Ai Eliesa na guei ten Jorim. Jorim a guei ten Matat, ai Matat a guei ten Livai. \v 30 Livai na guei ten Simion, ai Simion a guei ten Juda. Juda na guei ten Josep, ai Josep a guei ten Jonam. \v 31 Jonam a guei ten Eliakim ana ayei na guei ten Melea, ai Melea na guei ten Mena. E Mena na guei ten Matata, ai Matata na guei ten Natan, ai Natan a guei ten Devit. \v 32 Devit a guei ten Jesi, ai Jesi na guei ten Obet. Obet a guei ten Boas, ai Boas a guei ten Salmon. Salmon a guei ten Nason. \v 33 Nason a guei ten Aminadap, ai Aminadap a guei ten Atmin. Atmin a guei ten Arni, ai Arni na guei ten Esron, ai Esron a guei ten Peres, ai Peres a guei ten Juda. Juda na guei ten Jekop, \v 34 ai Jekop a guei ten Aisak. Aisak a guei ten Abraham ai Abraham a guei ten Tera. Tera na guei ten Neior, ai Neior a guei ten Seruk. \v 35 Seruk a guei ten Reu, ai Reu na guei ten Pelek. Pelek a guei ten Eber, ai Eber a guei ten Sela. \v 36 Sela na guei ten Kainan, ai Kainan a guei ten Afaksat. Afaksat a guei ten Siem, ai Siem a guei ten Noa. Noa na guei ten Lemek. \v 37 Lemek a guei ten Metusela, ai Metusela na guei ten Inok. Inok a guei ten Jeret, ai Jeret a guei ten Mayalali, ai Mayalali na guei ten Kainan. \v 38 Kainan, ayei na guei ten Enos, ai Enos a guei ten Set, ai Set a guei ten Adam, Adam a guei ten Gov. \c 4 \s1 Satan Amus E Jisas \r (Mt 4.1-11; Mk 1.12-13) \p \v 1 Jisas via men Aaven Taabos te tabin mi Ya tana aurom iny Jodan an Aaven Taabos mei naa Towa tana pan a uur ana nang iny nuaf. \v 2 Ya kaa to onots fats safunuu nainy te amus Ya na Vinasaar. Ya gim to ma ainy, voun a fo nainy to aya, Ayei ves to. \p \v 3 Ana Vinasaar tsue to Tsunia, “Ayei na Guei Tsoiny ten Gov, tsue of a fats to ma ruak iny koinykoiny mi ya.” \v 4 Jisas biny towa, “Te kirkir en tan Vegiau Ten Gov, \q1 ‘Mes te gim non ma toto ising tan koinykoiny tsun.’” \rq (Faun 8.3) \rq* \m \v 5 Ana Vinasaar mei fi naa Towa tana pan a nai tsig, sen tsun ana Vinasaar faatok Towa na fo mamatsiny waan nana monaagits to. \v 6 Ana ayei tsue to Tsunia, “Nyo nai faan marom Anyin fo mamatsiny parits tsuri ana masun, tana saa fo mamatsiny ka faavot te faan vanyo Gov to tsonyo onot rou ma faan rari tan ta mes tan mangiir tsonyo. \v 7 Sana Anyi ma fatukun Nyi te tsunguruu iny faatouf vanyo, ana fo mamatsiny ka tovei nai fasito iny rom Anyi.” \p \v 8 Jisas biny towa, “Te kirkir en tan Vegiau Ten Gov, \q1 ‘Faatouf a Tsunaun a Gov tsuam ana nyi te vovou tsun iny mangiir Tsunia!’” \rq (Faun 6.13) \rq* \m \v 9 Ai Vinasaar mei fi naa Towa tana ngats fan tsian Jerusalem sa fatsutsuiny Ya tana pan a nai jias fiisok tana saape, ya tsue to Tsunia, “Anyi na Guei Tsoiny ten Gov, tsiak fi naa putaa osing a pan to, \v 10 tana saa, te kirkir en tan Vegiau Ten Gov, \q1 ‘Gov nai tsue of non morena Tsuan ma koup Manyi ri, ri te tagaa ot faarof Manyi.’ \m \v 11 Ana, \q1 ‘Ri kan nai nom tap marom Anyi nimar ma tageev on vaare na moum Manyi tan ta fats.’” \rq (Vadou 91.11,12) \rq* \m \v 12 Jisas biny towa, “San Vegiau Ten Gov tsue kainy a ka, \q1 ‘Nyi ma tanaf vaare na Tsunaun a Gov tsuam.’” \rq (Faun 6.16) \rq* \m \v 13 Nainy te faonot a Vinasaar tan amus e Jisas, ya naus osing tsom Towa onot te sab non ya tu mes tu nainy. \s1 Jisas Tanik A Binun Tsuan Galili \r (Mt 4.12-17; Mk 1.14-15) \p \v 14 Ai Jisas fatabin fi to tana gum fan iny Galili ana parits tan Aaven Taabos kaa fiisen mi Towa an vaanan nan Ya saats faafis to na gum fan. \v 15 Ya fifaatsuts to tana numaa iny fafaatouf tana taa Jiu ana fokinai fapaas to na asangan Ya. \s1 A Taa Nasaret Fataivou E Jisas \r (Mt 13.53-58; Mk 6.1-6) \p \v 16 Ya naa fi to tana ngats fan iny Nasaret tana pan te karap Ya, ai tan Nainy Fafaatouf tana taa Jiu, Ya naa to tana numaa iny fafaatouf tsuri faarei te natiny kat fi non Ya. Ya tsun to sa gogosias vegiau tan Vegiau Ten Gov. \v 17 U kots noun tana kuigin e Aisaia te fanom ari Ya. Ya karats towa, sa sab a pan te kaa non kirkir te tsue na ka, \q1 \v 18 “U Aaven tana Tsunaun te kaa non Tsonyo, tana saa, Ayei te pisainy Vanyo ma favaanan iny Vurungan Rof tsuri te aaruts ror. \q1 Ya jiat Vamituanyo ma pokei a tou tapuruur tsuri te kaa iny kotskots ror; ai tsurin matar kio ma matoong fatabin ari ai tan nom fatafuts ir vainy te kaa ror fain nimar vainy te kat fifiiring rari. \q1 \v 19 Ai tan favaanan iny a ingainy te kat non a Tsunaun, a rof Tsunia tana vainy te fasito iny non Ya.” \rq (Aisaia 61.1,2) \rq* \m \v 20 Ai Jisas tap ton kots noun ya faan fatabin iny towa tana mes te natiny kat non a binun tan fafaan iny kots noun Ya gum fatabin to. Ana fokinai koman a numaa iny fafaatouf tana taa Jiu suu iny to na matar Tsunia. \v 21 Ana Ya tsue to tsuri, “Roman u vegiau tan Vegiau Ten Gov te nongoiny ami te ruak iny man ovei en.” \p \v 22 A fokinai saar iny men vegiaun saavits fiisok te pokei Ya. Ana ri fararangat to, “Ayei koraa na guei tsoiny ten Josep?” \v 23 Ai Jisas tsue to tsuri, “U man, mi nonom naa rom vegiau te kat a vainy Tsonyo: ‘Sana nyi na Tsoiny Tsipaar, anyi ma tsipaar a tsivom.’ Ami nai tsue Vanyo, ‘Anyi ma kat ya nei tana ngats fan tsuam to na foka te kat Anyi tana ngats fan Kapeniam te nongon fi mam.’ \v 24 Nyo tsue faman of maromi,” Ya farong pis towa, “a vainy tana ngats fan fatoobing tana kuigin te sikia ror ma nat faarof iny Ya ge nongoiny Ya. \p \v 25 “Nyo tsue faman rou tsumi te man non u amov kinai iny Isrel tan nainy ten Ilaija na kuigin muan te sariof a ruat sa onots a fopis a ingainy ana aunom a iifaa. Nainy ves tsian sa nom faavots a fan a kinai. \v 26 Gov faan iny naa Ilaija sai te gima naa of naan vainy fatoobing tsunia, san tana amov a sikia ma taa Jiu tana ngats fan iny Serefat tana gum fan iny Saidon. \p \v 27 “A vainy a kinai iny Isrel kaa men tatauba tan nainy ten Ilaisa na mes a kuigin iny muan. Gov faan iny naa Ilaisa, sana sikia ta isen tsuri ma taabos Neaman tsun a isen a sikia ma taa Jiu a mes tana gum fan iny Siria.” \p \v 28 A vainy koman a numaa iny fafaatouf tana taa Jiu kaa men koma peits te nongoiny arin tsue to. \v 29 Ri tsun faavot ri ras tsitsikap to Jisas ser fatafuts osing Ya na fan tsian ser mei finy naa Ya patsun tet tana pan te fatsuiny arin fan tsian ma tsug fajiak iny naa ri Ya tana varian \v 30 sana Ayei taan patsukan nanaa fapoopoan nara fokinai sa nai nanaa. \s1 A Mes A Tutuei Iny Masarau \r (Mk 1.21-28) \p \v 31 Ai Jisas taan fi naa to tana ngats fan iny Kapeniam tana gum fan iny Galili, Ayei faatsuts rato na vainy tan Nainy Fafaatouf tana taa Jiu. \v 32 Ri saar tana sanaan to te fafaatsuts fi Ya tana saa, u vegiau Tsunia te kaa me na parits faarei non a mes te fa'asangan non tan gumgum. \v 33 Koman a numaa iny fafaatouf tana taa Jiu na aya, te kaa me na mes a tutuei iny masarau rorojiainy iny men kuu tsian, \v 34 “Poo! A saa te komainy kat rom Anyi tsumam na, O Jisas iny Nasaret? Nyi of me naa tou ruraa mamam? Anyo nat marom Anyi, Anyi na Mes a Taabos poo fi me ten Gov!” \p \v 35 Jisas tsue ets'ets ton masarau, “Tomani, nyi te tafuts osing a mes tovei!” An masarau fagotsiny to na mes peto matar a fokinai ya tafuts osing towa sa gima kat fiiring ya. \p \v 36 Ana ri na fokinai saar fiisok Towa ser favevegiau patsukaner, “Saf a fo vegiau to aya nan na? Te faarei non a mes te fa'asangan non tan gumgum ana parits to Tsunia tsue faparits iny fataanis tan masarau to ser tafuts!” \v 37 An vaanan nan Ya saats vavis to na ngats fan faavot tana gum fan iny Galili. \s1 Jisas Tsipaar A Vainy A Kinai \r (Mt 8.14-17; Mk 1.29-34) \p \v 38 Jisas naus osing a numaa iny fafaatouf tana taa Jiu sa naa fi naa numaa ten Saimon. E nuan e Saimon a faadis, faadis minon a puan a fisikii tsian, ser sing e Jisas ma faakouts ya. \v 39 Ya naa to sa tsutsun panan a fetan tsunia, Ya tsue ets'ets of to na faadis naus osing a moun to. Sen tsun ana fisikii naus osing towa, ya tsun to sa kakoun of ratuari na kainy ainy. \p \v 40 Te ananerof bus en te ruk nana nuaf ana vainy te kaa men nuatsir te kaa men fo viir faadis vavis atoiny ramituari ten Jisas sa fasaur a niman tan isiseiny mes ana ri na fokinai tsipaar faavot rato. \v 41 Ai Jisas buur ravainy raton masarau tana vainy a kinai ai te kat iny tafuts ari ri rorojiainy men kuu tsian, “Anyi na Guei Tsoiny ten Gov!” Jisas tsue ets'ets ratuari, sa gima famanat rari ma tsue ri ta ka, tana saa, ri nat er Ayei na Krais, a Tsoiny Fiisaup. \s1 Jisas Te Favaanan Judia \r (Mk 1.35-39) \p \v 42 Te takiir me na nainy, ai Jisas naus osing to na ngats fan, sa naa naa tana pan a tomani Ayei Tsivon. Ana vainy tanik i tsikoo Towa ai te sab ari na pan te kaakaa Ya ri tanaf iny kat Towa ma naus osing vaare rari. \v 43 Sana Ayei tsue na ka tsuri, “Anyo ma favaanan iny Vurungan Rof nana Waan e Gov tana fo mes a fo ngats fan kan tana saa, ayei na ka te jiats of Vaminyo Gov ma kat Anyo.” \v 44 Ana Ayei favaanan to koman a fo numaa iny fafaatouf tana taa Jiu sa pot faafis a gum fan iny Judia. \c 5 \s1 A Vaamuan Nana Matisian Jisas Fikoo Ya \r (Mt 4.18-22; Mk 1.16-20) \p \v 1 Tan sen nainy Jisas tsutsun to moun poporos nana naaman iny Genesaret fiisen me na vainy a kinai, u tagin fasoksok nai vanongon Tsunia tan vegiau ten Gov. \v 2 Ayei tagein fuan puak te fasung tsoiny nawaan moun poporos ser naus osing ya ri gainygainy ton muav. \v 3 Jisas jias to tan puak u puak ten Saimon Ya rangats towa ma tsug fakovoo vaarik na ya. Jisas gum tan puak Ya faatsuts raton tagin. \p \v 4 Nainy te fakap yan vegiau, Ya tsue to ten Saimon “Sua fakovoo nan puak tana pan a fakakeits ana mi min faakouts nam te fauf a muav ma sauf ami ta jian.” \v 5 Saimon biny Towa, “Tsunaun, mam vaanainy babainy em tana voiny, sana mam gima sauf vaarik ta jian. San tan tsue Tsumanyi nyo onot rou ma faatua pis iny a muav.” \p \v 6 Ri faatua iny to na muav, ser sauf jian kinai sana muav kat iny tata'ots en. \v 7 Ri kat to ser faap ir vaatau tsuri tan mes puak ma naa mi ri er faakouts ratuari. Ri naa me, ri nusainy ton fuan puak faavot tana jian san fuan puak namnam iny gagon en. \v 8 Nainy te tagei e Saimon Pita na ka te ruak fi nei ya fatukun to sa tsunguruu matan e Jisas sa tsue, “Tsunaun, naus osing you! Anyo na mes a aveto.” \p \v 9 Pita an mes panan to te faakouts mi ya, ri ngian iny a garejiaf a kinai te sauf ari. \v 10 Ina fuan a vaatau tsunia ere Jemis me Jon arin guei ten Sebedi ngian kan to. Ai Jisas tsue to ten Saimon, “Oraav bus vaare, muan nyi natiny kat iny nonom jian, sai te tanik non roman Nyo faatsuts marom anyi tan kat iny nonom mes iny kopis rari ma naa mi ri Tsonyo.” \v 11 Ri ras fasung ton fuan puak moun poporos, ri naus osing to na fo mamatsiny ka ser vovou naa Jisas. \s1 A Mes te Kaa Men Tatauba \r (Mt 8.1-4; Mk 1.40-45) \p \v 12 Tan nainy te kaa Jisas tana isen a ngats fan to te kaa na mes a tatauba te pau faavots ya. Nainy te tagei ya Jisas ya fauf to na tsivon sa tsunguruu, ya sing to Jisas, “Tsunaun, to te koman fi rom Anyi, Nyi onot rom ma fataabos vanyo.” \p \v 13 Jisas faarua iny naa na niman sa saras ya, sa tsue tsunia, “Nyo koman rou, taabos sanyi!” Sen tsun an tatauba naus osing towa. \v 14 Jisas tsue faparits of towa, “Tsue vaare na ka to tan ta mes, sana nyi ma naa fatoobing tsun naa tana tsoiny faakor ma tagaa faarof ya tsumanyi; ana nyi te kat a faakor to te tsue iny Faun te kirkir iny e Moses muan, tan kat to aya, ma nat ari fokinai nyi taabos em.” \p \v 15 San vaanan nane Jisas saats faafis pis a fo pan, an tagin tana vainy naa mito Tsunia a tou nongon, ana ri te fatsipaar kan iny a fo faadis tsuri. \v 16 Sen Jisas natiny naus osing non a vainy ai te naa tana pan a tomani, a tou faakats. \s1 Jisas Tsipaar A Mes Nima Mat Ana Mou Mat \r (Mt 9.1-8; Mk 2.1-12) \p \v 17 Tan sen nainy Jisas faatsuts enanon tana vainy, mesapan tsuri na Farasi (a gum tana taa Jiu to te vovovou faarof ror Fuan te kirkir iny e Moses fiisen men kat tan tsuvurara) an tsoiny fifaatsuts tan Faun vaagum er naa, to te poo fi me tana fo ngats fan tana gum fan iny Galili, ai tana gum fan iny Judia, ai tana ngats fan tsian iny Jerusalem. Ana parits tana Tsunaun iny tsipaar kaa to ten Jisas Ya fatoto raton vainy faadis. \v 18 Mesapan tsuri govets mito na mes a nima mat ana mou mat soon non tan nenengan ana ri tanaf iny nom naa towa gagon numaa ma fasooiny ari ya matan e Jisas. \v 19 San a vainy te fasoksok ser gima onot ma sab ta sanaan ma nom naa ri ya gagon. Ri kat to ser govets finy naa ya tana kofuak nana numaa, ri kap to na isen a pan tana kofuak, ri fauf fiisen mi naa towan nenengan fapoopoan nar a fokinai matuen e Jisas. \v 20 Nainy te tagei e Jisas a faason, Ya tsue to tana mes a faadis, “Vaatau Tsiau, u aveto tsumanyi te anofe ravaa en.” \p \v 21 Tsoiny fifaatsuts tan Faun te kirkir iny e Moses, an Farasi, tanik iny favevegiau fapoopoan narari ser tsue, “E sei na mes to ee, tan kat tsue to, Ayei fifanauti minon e Gov! Sikia ta mes te onot non tan anofe ravainy aveto, e Gov tsun Tsivon.” \p \v 22 Jisas natiny fakats tsuri Ya tsue to, “Kat fei tsumi kaa men fakats fi nei koma mami ei? \v 23 Saf vegiau te opaar non tsonyo ma kat na? Te tamee non Tsonyo ma tsue, ‘Nyo anofe ravainy fo aveto tsumanyi,’ ge te tamee fafis non tan tsue fi nei, ‘Tsun, nyi te taan?’ \v 24 Sai tovei Nyo faatok maromi ma nat fi nei, A Guei Tsoiny te Bobot e Gov sa ruak iny Mes me kaa minon gumgum tana monaagits to tan anofe ravainy aveto.” Ai Jisas tsue to tana mes a nima mat ana mou mat, “Nyo tsue rou tsumanyi, tsun, nom nenengan tsuam, nyi te naa numaa tsuam.” \p \v 25 Sen tsun ana mes tsun to mata rari na fokinai govets ton nenengan te sosoon ya ya naa to numaa tsunia fiisen men vamarits naa ten Gov. \v 26 Ana ri na fokinai saar faavots Towa. Ri kaa mito na oraav ser vamarits to Gov ser tsue, “Saf a ka na kaatsian to na te tagei ara roman!” \s1 Jisas Fikoo Livai \r (Mt 9.9-13; Mk 2.13-17) \p \v 27 Voun a ka to, ai Jisas taan naa to Ya tagei to na tsoiny nonom takis te koo rori Livai vaagum non numaa tana pan iny nonom takis. Jisas tsue to tsunia, “Vovou you.” \v 28 Livai tsun to sa naus osing a fo mamatsiny ka, ya vovou iny to e Jisas. \p \v 29 Ai Livai kat to na kainy ainy guainy numaa tsunia nane Jisas, ya faan iny ton vebus tan vainy nonom takis kinai ana mes a vainy kan, tana taran te ainy fiisen ramiri. \v 30 Mesapan tana Farasi an tsoiny fifaatsuts tan Faun tagei a ka to ser tsue tsuk matisian ten Jisas. “Kat fei tsumi ainy ana mi jiu fiisen ramirorin vainy nonom takis an mes vainy pisiin ei?” \p \v 31 Jisas biny ratuari, “Vainy toto faarof gim ror ma komainy a tsoiny tsipaar, a sikia a vainy tsun ton faadis. \v 32 Nyo gima naa me ma fikoo Nyon vainy tavaron sana Nyo te naa me ma fikoo Nyon vainy pisiin ma reesik ari er takopis osing ton kat iny aveto.” \s1 Rangat Nan Kat Iny Tavtaav \r (Mt 9.14-17; Mk 2.18-22) \p \v 33 Ana ri na vainy tsue to ten Jisas, “U matisian ten Jon a Tsoiny Fapeenan natiny tavtaav vaurep ror, ri faakats er, an matisian tan Farasi kat ror senviir kat, san matisian Tsumanyi ainy ror ri jiu er, ri gim ror ma natiny tavtaav.” \p \v 34 Jisas tsue fatabin to tsuri, “A vainy te naa miror tan guainy tana fanging ser vaagum fiisen men tsoiny fanging gim ror ma natiny tavtaav iny a kainy ainy teeva? Sikia. \v 35 Nainy te faarei Anyo na tsoiny fanging, Nyo kaa fiisen ramituari rin fuainy matisian Tsonyo, mam ainy sai vou, vainy nai nots Varonyo Nyo te kaa osing ir matisian Tsonyo tan nainy to aya, matisian nai tavtaav ror.” \p \v 36 Jisas tsue of ratuarin tsue fapapaar to, “Sikia ta mes te onot non ma keres ta painy vau foun a kuiny towa na takakaar tan vau tamuan. Te kat fi non ya nei, ayei kat kakaar non vau foun ana painy raarav a foun sikia non ma tamainy a painy raarav a tamuan. \v 37 Ana sikia ta mes te onot non ma itsuf u wain foun tana iikan a tamuan. Te kat fi non nei, an wain foun te kat pung a iikan a tamuan, an wain te tatsiiu ravaa ana iikan te nai kajiaan en. \v 38 Sikia, u wain foun ma itsuf tana iikan a foun. \v 39 E sei na mes te jiu non wain tamuan te sikia non ma komainy tu wain foun. Ayei te tsue, ‘A ka na tamuan a rof fafis.’” \c 6 \s1 U Fatsutsue Nan Nainy Fafaatouf Tana Taa Jiu \r (Mt 12.1-8; Mk 2.23-28) \p \v 1 Tan sen Nainy Fafaatouf tana taa Jiu, Jisas taan naa koman tanun wit. An matisian Tsunia kat to ser ngats wit ri nom ton fua nan wit ser wusas ya na nimar an pem rus ravaa to ri ainy ton fua. \v 2 Mesapan tsurin Farasi naa me ser tsue, “Kat fei tsumi kat a ka to ei to te sikia non ma toobing tana Faun tsura ma binun vaare ra tan Nainy Fafaatouf?” \p \v 3 Jisas biny ratuari, “Ami te gogosias a ka te kat e Devit a Aatouf a tsuvurara fiisen men vainy tsuan te ves ari muan! \v 4 Ayei te naa sa sof a saape ten Gov ana tsoiny faakor famanat iny towa ma nom koinykoiny te faan iny ari matan e Gov sa ainy ya, ya fafaan ratuarin vainy tsuan. Sai tan Faun tsoiny faakor tsun onot ror ma ainy ya.” \p \v 5 Ai Jisas tsue to tsuri, “Devit gima kat aveto. An matisian Tsonyo kan gima kat aveto tana saa, Nyo na Guei Tsoiny te Bobot e Gov sa ruak iny Mes me Tsunaun iny non Nainy Fafaatouf.” \s1 A Mes A Nima Pengong \r (Mt 12.9-14; Mk 3.1-6) \p \v 6 Tan mes Nainy Fafaatouf tana taa Jiu, Jisas naa to tana numaa iny fafaatouf sa faatsuts. Isen a mes te kaa kan, nimainy matou tsunian pengong. \v 7 Mesapan Farasi an tsoiny fifaatsuts tan Faun te kirkir iny e Moses te komainy ma tsikoo ta sanaan ma fakei ari Jisas tan vaatsuk tan ta iring te kat non Ya to ser vavaatok iny Ya to te tsipaar finy non Ya ta mes to aya. Tan kat to Ayei te ngats non Faun te tsue fi non nei, “Binun vaare tan Nainy Fafaatouf.” \v 8 Sen Jisas natiny fakats tsuri sa tsue tana mes a nima pengong, “Tsun, taame nei matan.” Ana mes tsun to sa taan naa. \v 9 Ai Jisas tsue to tsuri, “Nyo rangat maromi, fei te famanat fi roran Faun ei tan ta ka ta rof ma faakouts ara na mes tan Nainy Fafaatouf ge kat fifiiring ror ya? Iny saup a toto tana mes ge kat famat ya?” \v 10 Ya matoong fagoguas ratuari na fokinai kat to sa tsue tana mes to aya, “Paroor a nimam.” Ana mes paroor to na niman ana niman ya rof enato. \v 11 Farasi an tsoiny fifaatsuts tan Faun koma rari te iring ser seeve er, ri favevegiau to fapoopoan narari tan ta saa te kat rori na ten Jisas. \s1 A Safunuu Ana Ina Fuan A Amaraav \r (Mt 10.1-4; Mk 3.13-19) \p \v 12 “Tan sen nainy, Jisas naa to patsun a painy tet a tou faakats sa kaa na isen a voiny a urung na aya sa faakats ten Gov. \v 13 Tana voinyvoiny Ya fikoo raton matisian Tsunia ma naa ri Tsunia. Ya pisainy to na safunuu ana ina fuan a matisian sa koo rarin Amaraav. \v 14 Saimon, ito te koo kainy Ya Pita, ai famuinyasiny tsunia Anduru, ai Jemis, ai Jon, ai Pilip, ai Batolomiu, \v 15 ai Matiu, ai Tomas, ai Jemis a guei tsoiny ten Alfias, ai Saimon, ayei na isen tsurin a gum iny tsoiny te koo ri Selot te kat iny nom ravainy ror gumgum iny Roum, \v 16 ai Judas Tadias, a guei tsoiny ten Jemis, ai Judas Iskariot, ayei na mes te nai faan iny e Jisas tan vainy ma atsuiny famat ari Ya. \s1 Jisas Faatsuts, Ya Tsipaar Kan To \r (Mt 4.23–5.12) \p \v 17 Jisas kat to sa of osing men tet fiisen ramiri ser nai tsutsun me tana pan a toobing fiisen ramirin tagin tsian an matisian Tsunia ana vainy kinai poo me tana ngats fan tsian iny Jerusalem, ai ri poo me tana fo mes fan tana gum fan iny Judia, ai te poo me tan teis tana fuan a ngats fan iny Taia ai Saidon. \v 18 Ri na tou nongoiny vaanan Tsunia ana ri te fatsipaar iny a fo faadis tsuar. Ari to te tutuaa iny masarau naa me ser rof fatabin er. \v 19 A vainy a kinai te tanaf ma saras Ya, tana saa a parits to te poo non Tsunia, ai te guas rari ana fokinai te rof fatabin er. \v 20 Jisas matoong ton matisian Tsunia sa tsue, \q1 “Paparaa tsumin vainy te aaruts rom tan aavem; a Waan e Gov a ka tsumi. \q1 \v 21 “Paparaa tsumin vainy te kainy ves rom ten Gov, Ayei nai faonots non koman tsumi. \q1 “Paparaa tsumin vainy te tangis rom tan aveto tsumi, mi nai vavakaar nats rom. \m \v 22 “Paparaa tsumin vainy te koma iring maromi na vainy ana ri te tsugaa mami, ri te tsue fifiiring mami ana ri te fa'avesaat mami, tana saa, amin vainy Tsonyo na Guei Tsoiny te Bobot e Gov sa ruak iny Mes me. \v 23 Te ruak non a foka to, ami ma paparaa fatsian tsun, tana saa, tsuvurari te kat kainy senviir kat tan fuainy kuigin. Mi te tajiat men mamagat, tana saa, a tafan tsian tsumi te kaa en Gormirmir. \q1 \v 24 “Ma sekee, mi kaa mirom masun tovei, mi nom bus a paparaa tsumi, mi sikia pis rom ma paparaa nats vou. \q1 \v 25 “Ma sekee, mi viits rom tovei, mi nai ves rom vou. \q1 “Ma sekee, mi oor rom tovei, mi nai ugun rom am tangis to vou unya Hel. \q1 \v 26 “Ma sekee, nainy te nai siisio faarof marom anyi ri, tana saa, senviir tsue to aya nan te tsue ri tan tsuvumami tan kuigin gamgam. \s1 Mangiir Ir Vainy Te Koma Iring Maromi \r (Mt 5.38-48, 7.12a) \p \v 27 “Sana Nyo tsue of maromi te natiny nongoiny Varonyo; mangiir yam vainy te koma iring maromi, ana mi te kat, kat rof tsuri te tsugei maromi, \v 28 faparits ir te ramos maromi, am faakats to ten Gov ma kat faarof rari Ya te kat fijior maromi. \v 29 Ta isen te sapan marom anyi tan panainy asase manyi, faan iny mes panan ma sapainy kainy ya, ta mes te nom non vau iny jiarasan, tanyiny ma nom kainy yan vau iny gagon tsumanyi. \v 30 Sei ta mes te sing marom anyi ta ka ee fainy ai to te nom babainy non a mes ta ka tsumanyi, rangat fatabin iny vaare. \v 31 To te koman fi rom anyi ri ma kat of manyi, kat to aya nyi ma kat of rari. \p \v 32 “Te mangiir tsuiny rom anyi na vainy to te mangiir marom anyi, nyi gim rom ma nai nom a tafan a rof ten Gov. U vainy aveto kan te natiny mangiir ror a vainy te mangiir rarori. \v 33 Ai te kat rom anyin kat rof tsuri tsun te kat kat rof tsumanyi nyi gim rom ma nai nom a tafan a rof ten Gov. Vainy aveto kan te kat ror senviir kat. \v 34 Ai te fafaan rom anyi na vainy te naano fi rom anyi nei ri biny fatabiny ror ya, nyi gim rom ma nai nom a tafan a rof ten Gov. Senviir kan non tsurin vainy aveto famanat rarorin vainy aveto pon kan ror te nai nom ror senviir as'as. \v 35 Sikia, mangiir ir yam te koma iring maromi ana mi te kat, kat rof tsuri, famanat iny mi te fakats vaare ma nom fatabiny ya, sana mi ma fakats faarof ai Gov te nai faan mami na tafan tsian. Sai te kat fi romi na foka to aya, mi kat faarei rom guei ten Gov a Tsigtsig Fiisok, tana saa, Ayei te kat non a sanaan to aya, Ayei te rof rarori te gim ror ma natiny tsue faarof, ai tsuri kan vainy ngi'arapaar fiisok. \v 36 Ami ma kaa men koma tagtag am faarei to Tamamami na koma tagtag.” \s1 Faaroiny Vaare Ta Mes \r (Mt 7.1-5) \p \v 37 Ai Jisas tsue pis to, “Mi ma faaroiny vaaren kat tana mesapan ai Gov gim kainy non ma nai faaron mami. Ami ma sigan vaare na mesapan ai Gov gim kainy non ma nai sigan mami. Ami ma anofe ravainy aveto tsuri, ai Gov te nai anofe ravainy aveto tsumi. \v 38 Ami ma faan tana mesapan, ai Gov te nai faan kan maromi ana mi te nom fapaas tan as'as a fifaakouts a kinai ai te tsiiu me nima mami ai mi te nom fatsitapuu iny ya. A as'as te faan iny romi tan mesapan, Gov nai faan fatabin fasenviir kan iny non Ya tsumi.” \p \v 39 Ai Jisas tsue of ratuarin tsue fapapaar to, “A mes a mata kio gim non ma mumua iny a mesmes tsunia na kio kat fi non nei ri nai gotsiny faavot eraror tana gaguur. \v 40 Sikia ta guei tan fifaatsuts te karap fafis iny non nan a tsoiny fifaatsuts tsuan te fakap non yan fifaatsuts tsunia, ana ayei te faarei na tsoiny fifaatsuts tsunia. \p \v 41 “Kat fei to tsumi mamatoong tsuiny rom a painy kikipoo na kakaii te kaa non matan e vamuinyasiny tsumi, sana mi gim rom ma fakats a buiny kikipoo te kaa non mata mami ei? \v 42 Fiisia, nyi onot rom ma tsue of e vamuinyasiny tsuam, ‘Vamuinyasiny, tanyiny you ma nom ravainy tsom anyon kikipoo kakaii te kaa non matan ya,’ sana nyi gima nom ravainy faamuainy tsom a buiny kikipoo mata manyi, Anyi na mes a kat mapam, nom ravainy faamuainy tsom a buiny kikipoo matam, nyi te onot ma tagaa fa'arasan ma nom ravainy anyin kikipoon kakaii matan e vamuinyasiny tsuam. \s1 U Nau An Fua Tsunia \r (Mt 7.16-20, 12.33-35) \p \v 43 “Nau rof sikia non ma natiny fua fiiring, ge nau iring sikia non ma natiny fua faarof. \v 44 A nau faavot ra nat fi rarori tan fua nar, nyi onot rom ma patsik tu fua nan vei tan kakarits? Ge te onot rom ma avet tu fua nan ngainy tana aufing a ngarian. \v 45 A mes a rof faruak minon a rof tan kat rof tsunia koman, ana mes a iring faruak minon kat iring tsunia tan kat iring te kaa non koman ya. A ngue na mes te faruak minon a saa te via non koman ya. \s1 Fuan A Tsoiny Fatsun Numaa \r (Mt 7.24-27) \p \v 46 “Kat fei tsumi koo Varonyo na Tsunaun, Tsunaun, ana mi gim rom ma kat a ka te tsue of im yam? \v 47 E sei na mes te naa minon Tsonyo ee, ana ayei te nongon tan vegiau Tsonyo ee, ana ayei te manaats ya, Nyo faatok maromi te faarei fi non ya. \v 48 Ayei te faarei non a tsoiny fatsun numaa te kats a matan a gaguur ya fatsuiny to na poon nana numaa patsun fats. Te koor me naa urungat sa ong a numaa sana ayei gima fagunainy ya, tana saa te fatsun tan poon rof. \v 49 San tana mes te nongoiny non vegiau Tsonyo sa gima manaats ya faarei non a mes te fatsuiny a numaa tan puputaa babainy tsun tana poon nana numaa, te naa me na urungat sa ong a numaa ya tarop faavot enato sa taruraa faavot en.” \c 7 \s1 Jisas Tsipaar A Tsoiny Binun \r (Mt 8.5-13) \p \v 1 Tan nainy te favaanan fakap iny e Jisas a fo mamatsiny ka to tana vainy Ya naa fi naa to tana ngats fan iny Kapeniam. \v 2 Isen a tsoiny mumua tan natus vainy puaan tana taa Roum te kaa naa ya. Ayei te kaa me na isen a tsoiny binun te kaa non koman tsunia sana ayei kaa me na faadis sa kaa tana pan iny mat. \v 3 Nainy te nongoiny ya na tsoiny mumua tan vainy puaan siisio nane Jisas ya jiats ton tsunaun tana taa Jiu. \v 4 Ri naa ten Jisas ri su'eets Towa, “A mes to aya te onot famainy non ma nom a fifaakouts Tsuam, \v 5 tana saa ayei te kaa me na tagtag tsura na taa Jiu, ana ayei patsukanen fatsuiny of ratuara na numaa iny fafaatouf.” \p \v 6 Kat to ai Jisas naa fiisen ramituari. Jisas gima veevian tana numaa ana tsoiny mumua tan vainy puaan jiats miton vaatau ma tsue of ari Ya, “Tsunaun, fanag vaare na puam. Nyo gima onot faarof ma famanat Manyi ma naa me numaa tsonyo, \v 7 ge nyo gima onot faarof ma naa me Tsuam, sai nyi ma tsue tsun ana tsoiny binun tsonyo te rof fatabin en. \v 8 Anyo kan a mes te kaa rou fain gumgum tan tsoiny mumua tan vainy puaan te karap varonyo, ana nyo kan kaa mirou vainy puaan te kaa ror faiv vanyo. Te tsue ronyo tana mes to, ‘Kua!’ ana ayei te naa naa. Nyo te tsue of a mesmes, ‘Taame!’ ana ayei te naa me. Ana Nyo te tsue of a tsoiny binun babainy tsonyo, ‘Kat a ka to!’ ana ayei te kat ya.” \p \v 9 Nainy te nongoiny e Jisas a ka to Ya ngian enato ana Ya takopis faavou of to na vainy sa tsue tsurin tagin te vovou iny Ya, “Nyo tsue of maromi, Nyo gima sab vaarik ta mes te kaa fi minon ya na faason tsian to ayei, a sikia kan tana taa Isrel!” \p \v 10 U tsoiny govet vurungan tabin to numaa tana tsoiny mumua tan vainy puaan ser sab a tsoiny binun te rof fatabin en. \s1 Jisas Fatsuiny Fatabiny A Guei Tsoiny A Mat Tana Amov \p \v 11 Gima potsian, vou ai Jisas naa to tana ngats fan te koo rori Nen fiisen kan mi yan matisian an tagin tsian te naa fiisen mi naa Ya. \v 12 Te ruak Ya tan matainy sobaa nana ngats fan Ya tainytainy rato na vainy te govets faruak miror a mes a mat. A mes a mat to aya, ayei na isen tsun a guei tsoiny tana amov to aya, an tagin te poo me tana ngats fan to aya kaa fiisen mi towa. \v 13 Nainy te tagei e Jisas a moun ana koman Ya via miton tagtag tana moun Ya tsue to tsunia, “Tangis vaare.” \v 14 Kat to, Ya taan fasiruu naa to sa saras a gen, ana vainy to te govets a gen tsutsun faavot rato. Jisas tsue to, “Tsoiny vurots! Nyo tsue of marom anyi, tsun!” \v 15 Ana mes a mat tsun to ya tanik iny vegiau to, ai Jisas faan fatabin iny towa ten tsinan ya. \p \v 16 Ana fokinai via mito na oraav ri vamarits to Gov. Ri tsue to, “A karap nar kuigin te ruak fapoopoan narara!” Ana ri tsue pis to, “A Gov te ruak en a tou saup ir a vainy Tsunia!” \v 17 U vaanan nane Jisas to aya, saats faafis to na fo gum fan iny Judia ai tana fafakap nana fo fan vavis. \s1 Jon A Tsoiny Fapeenan Jiats Ra Naan Matisian Ten Jisas \r (Mt 11.2-19) \p \v 18 U matisian ten Jon a Tsoiny Fapeenan te tsue of ya na fo mamatsiny ka te kat e Jisas. Ai Jon fikoo rato na ina fuan tsuri ma naa mi ri tsunia, \v 19 ana ayei jiat fi ranaatuari tana Tsunaun ser rangats Ya, “Anyi koraa Ya na mes to te tsue iny e Jon to te naa minon ge mam ma anaanos farokots ta mesmes?” \p \v 20 Nainy te ruak ari ten Jisas ri tsue to, “Jon a Tsoiny Fapeenan jiat mamimam ma rangat manyi, ‘Anyi koraa Ya na mes to te tsue iny e Jon te naa minon ge mam ma anaanos farokots na ta mesmes?’” \p \v 21 Tan nainy patsukan to aya Jisas tsipaar vainy a kinai te kaa men fo viir faadis an fo viir kamits, an masarau, an matar kio tagaa fatabin er. \v 22 Ayei faonots vegiau ten Jon to sa tsue, “Kuar fatabin yam, am tsue of to Jon tana foka te tagei ami ana foka te nongoiny ami: arin matar kio tagaa fatabin er, rin pengong taataan fatabin er, rin vainy tatauba tsipaar fatabin er, rin teinar kuupio nongon fatabin er, rin vainy mat toto fatabin er, an Vurungan Rof favaanan en tan vainy aaruts. \v 23 Gov faparits non a mes te faamainy Varonyo to na mes te pokei iny e Jon sai te gima vaa'ets Vanyo!” \p \v 24 Te tabin naa rin matisian ten Jon, Jisas tanik iny vegiau tsuk to Jon tan tagin, “Nainy te naa fi mi ten Jon tana pan a uur, a saa te pon iny ami ma tagei na? Ami pon ma tagei a mes a sikia ta faaman te faarein ngaar te tagugut non tana ainysat? A sikia. \v 25 A saa te nai tagei ami na? A mes te vaun vau tsunian mamarof ge? Vainy te vau fi ror nei kaa miror a masun ai ri kaa ror tana numaa tana fo gotouf. \v 26 Tsue of Vaminyo yam, a saa te nai tagei ami na? A kuigin? Eye, Nyo tsue of maromi mi tagei bus a kuigin to te karap fafis pis a fo kuigin, \v 27 tana saa, e Jon ayei na mes to te tsue tsuk men Vegiau Ten Gov sa tsue, \q1 ‘Tovei na tsoiny favaanan Tsonyo’ te tsue fi Gov, ‘Nyo nai jiats famumuei nats rou ya Tsumanyi ma kakouiny onots ya na sanaan Tsumanyi.’ \rq (Malakai 3.1) \rq* \m \v 28 Nyo tsue of maromi, Jon a Tsoiny Fapeenan karap fafis iny non a vainy to te agiir tana monaagits to, sana mes tana Waan e Gov to te fauf non a tsivon a faarei to na mes babainy ayei karap fafis pis iny non e Jon.” \p \v 29 Nainy te nongon arin vainy faavot an tsoiny nonom takis e Jisas ana ri tsue to, “Mangiir ten Gov tavaron ovei.” tana saa, arin vainy te vovou iny ror a tou tavaron ten Gov, ri peenan to ten Jon. \v 30 Sana ri na Farasi an tsoiny fifaatsuts tan Faun te kirkir iny e Moses tsugei mangiir ten Gov to ser baainy ma peenan ten Jon. \p \v 31 Jisas tsue pis to, “Fei te fapapaar finy Ronyo ya tsumin vainy iny roman ei? Mi faarei rom a saa? \v 32 Mi faarei rom guein kakaiin pisiin te goonen ror koman a fan. Isen a gum kuu fi naa ror tana mes a gum, ‘Mam kat of maromin babaato nan fanging, sana mi baainy rom a tajiat! Mam koomein fo vaa'ur sana mi gima tangis.’ \v 33 Jon a Tsoiny Fapeenan naa me sa tavtaav ya gim to ma ainy tu koinykoiny ana ya gim kainy to ma jiu tu wain, ana mi tsue towa na tutuei iny masarau! \v 34 Ana Anyo na Guei Tsoiny te Bobot e Gov sa ruak iny Mes me naa me, Ya ainy to, ana Ya jiu to, ana mi tsue, ‘Tagaa yam tana mes tovei! Ayei na mes a kokorom ana jijiu wain fiisok, a vaatau kan tana vavainy nonom takis an mes vainy aveto.’ \v 35 Mi tsugei vegiau te kat amam me Jon, sana vainy faarof vegiau Tsonyo faatok maromi na nat ten Gov a tavaron tan kat tana toto tsuri.” \s1 Jisas Ainy Fiisen Me Saimon A Tsoiny Farasi \p \v 36 A Tsoiny Farasi faan iny vebus ten Jisas ma nainy ainy fiisen mi ya Ya. Jisas naa tana numaa tana tsoiny Farasi sa gum iny ainy en. \v 37 Te kaa me na moun te kaa koman a ngats fan to aya natiny kat non kat aveto. Te nongon finy ya Jisas te ainy fiisen minon a tsoiny Farasi koman a numaa tsuan, ya sof mito fiisen me na kepaa viainy minon tapui na tsuraf. \v 38 Sa tsutsun voun e Jisas panaan a moun Ya fiisen men tangis, san susuiny matan tsinik fabub naa na moun Ya. Kat to ana moun faparak to na moun e Jisas a funuu nan ya umei to na moun Ya, sa tsiiu iny a tapui na tsuraf moun Ya. \v 39 A tsoiny Farasi faan iny vebus ten Jisas tagei a ka to ya tsue to tsivon, “A mes tovei tabuiny kuigin faman ya Ayei onot non ma natiny e sei to aya na moun te saras Ya ee, ana Ayei onot kan non ma natiny saf a toto iny aveto te kaa non ya na!” \p \v 40 Jisas tsue to tsunia, “Saimon Nyo kaa mirou a ka iny tsue of manyi.” Saimon tsue to Tsunia, “Rof non Tsoiny Fifaatsuts tsue of you.” \p \v 41 Jisas tsue to, “A ina fuan a mes te tavan tana isen a mes te kaa me na moni. Isen te tavainy ngim ma natus moni ana mesmes a ngim safunuu na moni. \v 42 Sikia ta isen tsuri ma famatainy a tavan, ya kat to sa anofe ravainy a tavan tana ina fuan a mes. E sei tsuri ee, tana ina fuan te mangiir fafis pis ror ya?” \p \v 43 Saimon biny Towa, “Nyo pon fi rou nei, to na mes te kaa minon a tavan tsian tsunia ayei te anofe ya.” Jisas tsue of towa, “U fakats tsumanyi te toobing non.” \p \v 44 Ya kat to sa takopis of a moun ya tsue to ten Saimon, “Nyi tagei kainy rom a moun tovei? Nyo naa me numaa tsumanyi, nyi gim to ma fakei ta aurom ka iny garus a mou vanyo, sana ayei te garus a mou Vanyon susuiny matan tsunia ya sap faparak towa na funuu nan. \v 45 Anyi gima fafasof Vanyo tan umei Vanyo, sana ayei gima faonot tan umei a mou Vanyo onot non te naa mi Nyo. \v 46 Anyi gima tsiiu iny ta tapui patsuu Vanyo, sana ayei kookop faavots tsuiny a mou Vanyo na tapui na tsuraf. \v 47 To sana Nyo tsue of marom anyin mangiir tsian te faatok iny ya, te pokei non a fokinai aveto tsunia te anofe ravaa en, sen sei na mes e Gov te anofe ravainy a tee aveto tsunia ee, ayei faatok kan iny non mangiir a kakaii.” \p \v 48 Kat to ai Jisas tsue to tana moun, “A fo aveto tsumanyi te anofe ravaa en.” \v 49 A mesapan tsuri te gumgum tanik iny favevegiau rato fapoopoan narari, “E sei to aya te onots non ma anofe ravainy aveto ee?” \v 50 Sen Jisas tsue tana moun, “A faason tsumanyi te saup manyi tana parits tan aveto, kua min naan aaverof.” \c 8 \s1 U Moun Te Vovovou Iny E Jisas \p \v 1 Voun mes a fo nainy Jisas taainy to na fo ngats fan ana Ya favaanan iny ton Vurungan Rof nana Waan e Gov. Safunuu ana ina fuan a matisian naa fiisen mi Ya, \v 2 an mesapan iton moun kan Jisas te buur ravainy masarau ana Ya tsipaar ton fo faadis tsuri, ere Meri na moun to te koo ri Meri na muiny Magdala, ayei to Jisas te buur ravainy osing ya na fits a masarau, \v 3 ai Joana, natsun Tsusa, ayei na tsoiny tatagaa ot tana numaa tsian ten Herot, ai Susana min mes moun kinai, ri fafaakouts e Jisas an matisian Tsuan tana fo mar ka tsuri fatoobing. \s1 Tsue Fapapaar Tana Mes Te Saats Fua Tanun \r (Mt 13.1-9; Mk 4.1-9) \p \v 4 Vainy a kinai gima faonot tan naa me ten Jisas tan fo ngats fan fifatsuktsuk tsun me ai te ovot bus ari, Jisas tsue of ratuarin tsue fapapaar, \p \v 5 “A mes iny rereev tanun te nai saats iny fua te piat iny yan fua koman a tanun an mes fua gotsiny to sanaan to ser pitei ya an marei naa mito ser ainy ya. \v 6 Mes a fo fua gotsiny to tan puputaan fatsfats te gian ya, ri maas rato tana saa u puputaan gima bub. \v 7 An Mes fua gotsiny to tan puputaa te kaa men fua nan kakarits gagon tan puputaa fapoopoan narari an kakarits gian to ser pis ya sa sikia ma kaa me tu fua. \v 8 San mes a fo fua gotsiny tana pan te kaa men puputaan rof, koo ser gian ri karap to ser kaa men fokinai fua onots natus tan isisen fua.” \p Jisas tsue pis to na ka, “Mes kaa minon teinan iny nongon ma nongon faarof.” \s1 Man Nan Tsue Fapapaar \r (Mt 13.10-17; Mk 4.10-12) \p \v 9 An matisian Tsunia rangats Towa, saf a man nan tsue fapapaar to naa, \v 10 Jisas tsue fatabin to, “A nat nana ka na takop nana Waan e Gov te faan fakap en tsumi san tana mesapan Nyo vegiau tan kat tan tsue fapapaar to ma matoong ari sana ri sikia ror ma tagaa fanatnat iny ya, ana ri nongon ror sana ri sikia ror ma nongon fanatnat iny ya.” \s1 Jisas Fa'arasainy Tsue Fapapaar Nan Fua \r (Mt 13.18-23; Mk 4.13-20) \p \v 11 “Tovei na man nan tsue fapapaar, u fua ayein vegiau ten Gov. \v 12 U fua te gotsiny tana sanaan te faarei non a vainy te nongon, sana Vinasaar naa me ya nom ravainy ton vegiau aave rari iny kat rari ma faaman vaare ri ten Gov te saup fatabin rarori. \v 13 U fua te gotsiny tan puputaan fatsfats faarei raror vainy te nongoiny vegiau ser paparaa tan nom ya sai te gima kaa fagagon naa aave rari ri te faaman sai te gima potsian, ana ri gotsiny rato te naa men fo nainy iny fiamus. \v 14 U fua te gotsiny koman puputaa te kaa men fua nan kakarits gagon faarei raror vainy te nongon san reesik iny kaa me ta ka ana fo koman iny ma kaa me na masun, an paparaa iny a toto roman ovot non koma rari sa nom ravainy vegiau, an fua tsuri gim to ma fuur. \v 15 U fua te rus tan puputaan rof faarei raror vainy te nongoiny vegiau ten Gov ser nom tap iny ya tan aaven rof iny manaats iny vovou iny ya, sa gima faonot tan fua. \s1 U Kurun Fain Kobuu \r (Mk 4.21-25) \p \v 16 “Sikia ta isen te fakuruiny non kurun ana ayei te kookop yan kobuu ge ma fakei ya fain a fetan sai te fagum non tana pan iny fafagum kurun ma tagei a vainy a arasan ri te sof me gagon. \p \v 17 “Saf a fokan takop na nai kat faruak non ana saf a foka na famun nai sab non ri te fakei ya tana arasan. \p \v 18 “Mi ma fakats faarof tana tou nongon tsuam tana saa, e sei na mes te kaa minon a nat a man nana Waan e Gov ee, Gov nai faan pis iny non ya na nat nana Waan Yan. Ai sei na mes a sikia ee, e Gov nai nom ravainy non a ar nat tana Waan Ya to te pon iny non ya ma fasito iny.” \s1 Tsinan Jisas An Fo Famuinyasiny Tsunia \r (Mt 12.46-50; Mk 3.31-35) \p \v 19 Tsinan Jisas an famuinyasiny Tsunia a tou tagei Ya sana ri gima onot ma naa na panan Ya, tana saa u tagin. \v 20 Mesapan tsuri tsue to ten Jisas, “E tsinamanyi an famuinyasiny Tsumanyi te tsutsun ror jiarasan te komainy tagei marom Anyi.” \p \v 21 Ai Jisas tsue to tsuri na fokinai, “E sei tsun te nongoiny non vegiau ten Gov ee ana ayei te manaats ya, te faarei non e tsinanyo an fuainy famuinyasiny Tsonyo.” \s1 Jisas Fasariof A Keits \r (Mt 8.23-27; Mk 4.35-41) \p \v 22 Tan sen nainy Jisas jias tan puak fiisen ramirin matisian Tsunia sa tsue tsuri, “Tanats yam ma guas naa ra tan mes panaan nana naaman.” Ana ri tanik iny sua faguas bus rato. \v 23 Te sepuu naa ri ai Jisas goros bus nato. An sekeiny ratsuu tapoor mito naaman an puak tanik iny fabuu nato sa fakaa rari tana iring tsian. \v 24 An matisian naa to Tsunia ser guinyguiny Ya ri tsue to, “Tsunaun, Tsunaun, ara kat iny mat osto!” Jisas tsun to sa tsue ets'ets a ainysat an rau sariof ovei nato ana madaav ras to. \v 25 Ya kat to sa tsue tan matisian, “Aya na faason tsumi ei?” Sana ri saar ri oraav rato ser favevegiau patsukaner, “E sei na mes to aya ee, to Tsunia faan iny tsuen parits tana ainysat an rau, ser manaats Ya!” \s1 Jisas Tsipaar A Mes Tutuei Ir Masarau \r (Mt 8.28-34; Mk 5.1-20) \p \v 26 Ana ri sepuu faguas fakap naa to tan mes panaan nana naaman iny Galili, tana pan iny Gerasa. \v 27 Te of naa Jisas mats, Ya tainytainy to na mes te poo me tana ngats fan a tutuei iny masarau. Ayei te naa en naangis to sa beerbeer en ya gim to ma kaa fan sana ayei kaa vavis patsukanen tana fo puts tan katskats. \v 28 Nainy te tagei ya Jisas, sa kuu fiisok ya gotsiny to matan Ya, ya kuu to sa tsue, “Jisas, Guei Tsoiny tana Gov a Tsigtsig Fiisok! A saa te komainy kat rom Anyi tsonyo na? Nyo sing marom Anyi fakamits vaare you!” \v 29 Ayei te tsue fi nei tana saa Jisas tsue faparits bus a masarau ngi'arapaar ma tafuts osing ya na mes. Tan nainy kinai masarau tutuei non ya ana vainy kotskots kainy ya na tseen niman ana moun ya sana ayei natiny ots non ya an masarau te mei finy ya tana pan a uur. \p \v 30 Jisas rangats towa, “E sei na asanga manyi ee?” Ya tsue to, “A asanga vanyo, Tagin Tsian,” tana saa, u masarau kinai te sof ya. \v 31 Masarau sing to Jisas, jiat fi vaare mamam tana matan a gaguur fiisok a sikia ta faatain nan koo rori Abiis. \p \v 32 U veis voon kinai fiisok siruu te ainyainy tan panaan tet. An masarau sing to Jisas ma famanat rari er nai sof ton voo, ana Ya famanat ratuari. \v 33 To ser tafuts osing a mes ri sof ton voo. An veis voo faavot kuar to ser tsiak naa tana varian tsidup na naaman ser ruk faavot er ri mat rato. \p \v 34 Vainy te tatagaa ot ir voo tagei to na ka te ruak fi nei ri fakookuar naa to ser saats a pan tan vaanan tana ngats fan ai tana fo mes a fo fan. \v 35 Ana vainy naa faavot naa to a tou tagaa tana saa te ruak na. Ri naa me ten Jisas ri sab to na mes ton masarau te tafuts osing ya gum non petoo moun e Jisas kaa men vau, an fakats arasan ana ri na fokinai oraav to. \v 36 A vainy te tagei a foka te ruak tsunia tsue of rato na vainy faavot to te rof fatabin fi ya. \v 37 Kat to ana vainy faavot tana gum fan iny Gerasa rangats to Jisas ma naus osing rari tana saa, ri te oraav fiisok ovei tsun er. Jisas kat to sa jias tan puak ya naus ratuari. \p \v 38 Ana mes ton masarau te tafuts osing ya sing to Jisas, “Nyo komainy naa fiisen ma mirom anyi.” Sen Jisas tsue of ya, \v 39 “Tabin fan ana nyi te tsue of ir a vainy tana ka te kat e Gov tsuam.” Ana mes taan naa to koman a ngats fan sa tsue of rari na foka te kat e Jisas tsunia. \s1 A Guei Moun Ten Jairus, Ana Moun Te Saras Raarav Ten Jisas \r (Mt 9.18-26; Mk 5.21-43) \p \v 40 Nainy te tabin fi naa Jisas tan mes panaan nana naaman an tagin fafasung faarof Towa tana saa, ri na fokinai te anaanos Ya. \v 41 Kat to ana mes ruak mito koo rori Jairus ayei na tsoiny mumua tana numaa iny fafaatouf tana taa Jiu naa mito Tsunia fatukun to sa tsunguruu moun e Jisas ya sing Towa ma naa ya numaa tsunia, \v 42 tana saa, a guei moun tsunia na isen tsun ana ingainy te karap ya onots safunuu ana fuan sa kat iny mat osto. \p Te naa na Jisas fiisen kan ramiri na fokinai ser fasoksok fiisen mi naa Ya. \v 43 A moun te kaa kan na aya a gum iny tataa'in onots a safunuu ana fuan na ingainy, ayei foiny fakap kan iny a te moni tsunia tan tsoiny tsipaar sana sikia ta mes ma onot tan tsipaar ya. \v 44 Ya sokiir mito tana fokinai sa ising me voun e Jisas sa saras nguen raarav Tsunia sen tsun, tataa'in parak enato. \v 45 Jisas rangat to, “Sei te saras Vanyo ee?” Vainy faavot te faungis sen Pita tsue na ka, “Tsunaun, u kinai te bau Manyi ser sok Manyi.” \p \v 46 Sen Jisas tsue, “A isen te saras Vanyo, tana saa, Anyo sarei a parits te naus Vanyo.” \v 47 A moun te nat fi nei Jisas te nat en ya naa mito na babasas sa fatukun Ya tsunguruu to moun e Jisas ya tsue of to Jisas matar a fokinai a saa te saras of yan raarav Tsunia na ai to te tsipaar fatabin veesau fi ya. \v 48 Jisas tsue to tsunia, “Guei Tsiau, a faason tsumanyi tsipaar manyi. Kua mi naa na aaverof.” \p \v 49 Jisas vegiau kanen nanon ana tsoiny toukuar poo mito numaa ten Jairus sa tsue ten Jairus, “A guei moun tsumanyi te mat en. Fanag pis vaare na Tsoiny Fifaatsuts.” \v 50 Sen Jisas nongon en sa tsue of e Jairus, “Vaa'ets vaare, faason tsun ana guei moun tsumanyi te toto fatabin en.” \p \v 51 Nainy te ruak Ya numaa ten Jairus Ya gim to ma famanat iny ta mes ma sof fiisen mi naa Ya sana Ayei nom ere Pita me Jon ai Jemis ana taman ya ai tsinan a kooviou ser sof naa. \v 52 A fokinai na aya kaa iny ugun er ana ri tangis er tana kooviou. Ai Jisas tsue to tsuri “Maangon yam, a kooviou to na gima mat ayei goros tsun non!” \v 53 Ri na fokinai oor Towa tana saa, ri nat fi ror nei a kooviou na mat. \v 54 Ai Jisas nom to niman ya sa tsue, “Guei Tsiau, tsun!” \v 55 Ana aaven ya tabin mito ya tsun fatabin nato ai Jisas tsue of ratuari ma fainy ari ya ta ka ma ainy ya. \v 56 E taman ya me tsinan ya ngian fiisok er sen Jisas vusvus ratuari ma siisio vavis vaare ri na ka te ruak te kat e Jisas. \c 9 \s1 Jisas Te Jiats Ir Matisian Tsunia \r (Mt 10.5-15; Mk 6.7-13) \p \v 1 Jisas fikoo vaaguam ir a safunuu ana ina fuan a matisian, ana Ya faan ratuari na parits an gumgum iny buur ravainy masarau an tsipaar a fo viir faadis. \v 2 Ya jiat ratuari ma nai favaanan iny ari na Waan e Gov ai tan tsipaar ir vainy faadis. \v 3 Ya tsue to tsuri, “Govets vaare yam ta ka fiisen mamimi tana tou tavet: tu tsukan iny taataan tavet, ge ta poraa, ge koinykoiny, ge ta painy moni ge tu fuan tu vau. \v 4 Saf a numaa te fasof maromi ri na, kaa yam tana numaa to aya onot non te naus romi na ngats fan to aya. \v 5 Ana saf a vainy te gim ror ma fafasung mami na naus osing yam a ngats fan ana mi te tsue of rari, ‘Kaakaa na yam,’ tafoor yam kuaf mou mami faatok iny non e Gov te nai faan rarorin fasaraa.” \v 6 U matisian te taainy fo fan vavis ser favaanan iny nan Vurungan Rof ri tsipaar kan raton vainy faadis a kinai tana fo pan te naa naa ri. \s1 Herot Fapinpin Iny E Jisas \r (Mt 14.1-12; Mk 6.14-29) \p \v 7 Herot a gavana tana gum fan iny Galili te nongoiny a foka te ruak te kat e Jisas ya fapinpin iny Towa tana saa, mesapan te tsue e Jon a Tsoiny Fapeenan te tsun fatabin me tana mat! \v 8 Mesapan tsue to e Ilaija te ruak fatabin sana mesapan tsue, a kuigin iny muan te tsun fatabin me tana mat. \v 9 Ai Herot tsue to, “Nyo tek govaar a patsuun e Jon, san e sei na mes to aya nan ee to te nonongoiny Ronyo na foka te roruak non?” Ayei te kaa men koman iny tagei fiisok e Jisas. \s1 Jisas Fa'ainy Ir A Ngim Tapan Mes \r (Mt 14.13-21; Mk 6.30-44; Jn 6.1-14) \p \v 10 An amaraav tabin mito ser tsue of e Jisas a foka te kat ari. Ya nom ratuari ser naa fiisen mi naa Ya ari patsukaner tana ngats fan te koo ri Betsaida. \v 11 Nainy te nongoiny u tagin Ayei te naa en ana ri vovou iny Towa Ya paparaa ramituari Ya tsue of ratuarin a Waan e Gov, Ya tsipaar rato na vainy te komainy ta fifaakouts \p \v 12 Te tanik iny ruk nana nuaf ana safunuu ana ina fuan a matisian naa mito Tsunia ser tsue, “Jiat ir a vainy ma naa ri tana fo mar fan an tana fo tanun er tsikoo to ta kainy ainy an ta numaa, tana saa a pan to na uur.” \p \v 13 Sen Jisas te tsue tsuri, “Mi patsukanem yam ma faan rari ta kainy ainy.” Ri biny Towa, “Mam kaa tsun mirom a ngim ma koinykoiny ana fuan a jian. Nyi koman maromam ma nai foiny ta kainy ainy nar tagin tovei?” \v 14 Te onots toromainy a ngim a tapan tsoiny te kaa na aya. Jisas tsue to tan matisian Tsunia, “Tsue of ir yam a vainy ma vaagum ari, ngim safunuu tan isisen a gum.” \p \v 15 An matisian kat fi to te tsue fi Ya ser fagum rari petoo. \v 16 Jisas nom to na ngim a koinykoiny ana fuan a jian, Ya matoong fi naa to Gormirmir, sa faarof naa to Gov. Ya ivoo ton koinykoiny sa fafaan iny ya tan matisian ma tatafas rari ri na vainy. \v 17 Fokinai ainy ser viits. An matisian fau to na ainy osing sa onots a safunuu ana fuan a koverok. \s1 Pita Pokei E Jisas, Ayei Na Krais \r (Mt 16.13-19; Mk 8.27-29) \p \v 18 Tan sen nainy Jisas faakats to Tsivon an matisian Tsunia naa mito Tsunia, Ya rangats ratuari, “A vainy tsue Varonyo e sei ee?” \v 19 Ana ri biny Towa, “Mesapan tsue ror, Anyi Jon a Tsoiny Fapeenan ana mesapan te tsue ror, Anyi Ilaija, ana mes panan tsue ror a isen a kuigin iny muan ovei to te toto fatabin me.” \p \v 20 “Ana mi pas?” rangat fi rari Ya, “Mi tsue Varonyo sei?” Ai Pita biny Towa, “Anyi na Krais ten Gov, a Mes to te pisainy e Gov ma Tsoiny Fiisaup Ya tana vainy.” \s1 Jisas Tsue Tsuk A Kamits Ana Mat Tsuan \r (Mt 16.20-28; Mk 8.30–9.1) \p \v 21 Ai Jisas vusvus faparits ratuari ma tsue of vaare ta mes tana ka te tsue iny non Ya, \v 22 sa tsue pis a ka, “A Guei Tsoiny te Bobot e Gov sa ruak iny Mes me ma saraa kamits fatsian nimar tsunaun tana taa Jiu, an tsunaun tan tsoiny faakor, ana rin tsoiny fifaatsuts tan Faun te kirkir iny e Moses, ana ri nai tsugei ror Ya. Ri nai atsuiny famat ror Ya, ai tan fafofopis nan nainy Ayei nai tsun fatabin non.” \p \v 23 Ya tsue to na ka tsuri na fokinai, “Sei na mes te komainy vovou Varonyo ee, ayei ma anofe na tsivon, ayei ma fa'orovus iny a tsivon tan mamatsiny nainy, ana ya te vovou Vanyo, \v 24 tana saa sei na mes te komainy makok faarof non a toto tsuan ee, nai nun enanon, san e sei te fa'orovus non a toto tsuan ee tan vovou Vanyo nai nom non a toto na suu. \v 25 Ta isen ta mes te mauts non a fo masun tana ratsuu iny peto ana toto tsunia te iring a nun enato, fo masun to aya te faakouts fi non ya ma nom a toto na suu? A sikia ovei \v 26 E sei na mes te rejiaf Varonyo an vegiau Tsonyo ee, vou tana Guei Tsoiny te Bobot e Gov sa ruak iny Mes me nai rejiaf kan iny non Ya tan nainy te naa minon Ya koman siinaiv Tsunia, an siinaiv ten Taman, an siinaiv tana morena na taabos. \v 27 Nyo tsue faman of maromi te kaa miror mesapan te tsutsun ror tovei tabuiny mat ror nai tagei nats ror a Waan e Gov.” \s1 A Puan E Jisas Te Pangis \r (Mt 17.1-8; Mk 9.2-8) \p \v 28 Voun jian nainy te tsue fakap iny Yan foka to aya, Jisas mei rato ere Pita, ai Jon me Jemis tana tobeer a tou faakats. \v 29 Jisas faakats enanon ana nain ya pangis enato, an vau Tsunian faarei ton goseen kafof kakanaf. \v 30 Sen tsun ana ina fuan a mes ruak to ser favevegiau fiisen me Jisas, ere Moses ai Ilaija. \v 31 Ari te ruak men puan iny Gormirmir kakanaf ser favevegiau tsuk iny mangiir ten Gov te kat iny ruak non ten Jisas te nai mat fi non Ya Jerusalem. \v 32 Pita an vaatau tsuan mata rari te patang ser kat iny goros er sai te tagun ari, ri tagei ton siinaiv ten Jisas ana ina fuan a mes tsutsun fiisen miror Ya. \v 33 Nainy te naus osing a ina fuan a mes e Jisas, ai Pita tsue to Tsunia, “Tsunaun, rof non te kaa fi rora nei, mam ma kat ta fopis ta tovaar, isen Tsumanyi, ana isen ten Moses, ana isen ten Ilaija.” (Ayei gima nat vaarik iny a ka te tsue non ya.) \p \v 34 Ayei vegiau kanen nanon ana koroo ruak to sa pau rari an matisian oraav rato te kookop fi rari na koroo. \v 35 An vegiau poo mito koroo sa tsue, “Tovei na Guei Tsoiny Tsonyo, a Mes te pisainy Anyo, nongon yam Tsunia.” \p \v 36 Nainy te faonot vegiau, ai Jisas Tsivon kaa kaa to. An matisian kaa faamo mito na ka te tagei ari ser gima tsue of ya ta mes. \s1 Jisas Tsipaar A Vurots A Tutuei Masarau \r (Mt 17.14-23; Mk 9.14-32) \p \v 37 Ai tan mes nainy te poo mi ri tan tet ser of me, an tagin kaatsian naa mito ser tainytainy Ya. \v 38 Ana mes kuu to fapoopoan nar tagin, “Tsunaun, tagaa, nyo sing marom anyi ma tagaa tana isen tsun a guei tsoiny tsonyo. \v 39 A masarau natiny tutuei non ya, ana ayei te kuu men rorojiainy, ai te gotsiny veesau tsun nanaa petoo sa kat totoroor, an popojiainy te ruak nguen ya natiny fakamits non ya, ana masarau te tsugainy ma naus osing veesau ya. \v 40 Nyo sing ir matisian Tsumanyi ma buur ravainy ari ya, sana ri gima onot.” \p \v 41 Jisas biny ratuari fiisen men seeve, “Amin aatai iny roman min vainy vavaajets an iring! Fis nainy ma kaa fiisen Vanyo mi? An fis nainy ma govets patang fiisen Vanyo mi?” Kat to sa tsue na mes, “Mei me na guei tsuam nei.” \p \v 42 Ai te naa me na guei, ana masarau fagotsiny towa petoo sa kat fatotoroor ya. Jisas tsue ets'ets ton masarau, Ya tsipaar to na guei, Ya faan fatabin iny towa ten taman. \v 43 A vainy a kinai saar fiisok an siinaiv iny Gormirmir ten Gov tagei ari. Fakats tana vainy te atsun fiisok tana fo mamatsiny ka te kat e Jisas Ya tsue to matisian Tsunia, \v 44 “Anofe vaare yam a ka te kat iny tsue of maromi yam, tana saa a Guei Tsoiny te Bobot e Gov sa ruak iny Mes me nai faan iny naa rori nimar vainy te kaa miror a parits.” \v 45 Sana ri gima arasan iny a man nan tsue to. Te kainy takop patsukanen tsuri, to ser gima natiny ya, ri oraav to ma rangats Ya ma nat iny arin kifon vegiau to. \s1 E Sei Te Karap Fafis Non Ee? \r (Mt 18.1-5; Mk 9.33-37) \p \v 46 Fapoopoan nar matisian ri kaa men fatsutsue tsian, ri fa'ararat iny e sei tsuri te karap fafis non ee. \v 47 Sen Jisas natiny fakats tsuri, sa nom a guei sa fatsutsuiny ya panaan, \v 48 Ya tsue to tsuri, “Sei te faakouts non a guei to tana asanga Vanyo ee ayei faakouts Varonyo. Ai sei te faakouts Varonyo ee, te faakouts non e Tamanyo to te jiat Vaminyo. Ai sei te fauf non a tsivon ee fapoopoan namami, ayei te karap fafis non tsumi.” \p \v 49 Jon tsue to Jisas, “Tsunaun, mam tagei na mes te buur ravainy masarau tana vainy tana asanga Manyi ana mam tsue tap iny towa tana saa, ayei na sikia ma mes tana gum tsura.” \v 50 Sen Jisas te tsue of finy ya nei, “Kat tap iny vaare yam, tana saa a mes te gim non ma veer mami, ayei na vaatau tsumi.” \s1 Mesapan Tana Vainy Samaria Baainy Ma Nom E Jisas \p \v 51 Nainy tabin ten Jisas unya Gormirmir te sisiruu ename, to sa kaa men fakats parits ma naa Ya Jerusalem, \v 52 to sa jiat famumuei, a tee tsoiny Tsunia ma mumua naa ri. Ri naus osing to na pan ser naa naa fan tana gum fan iny Samaria ma kakoiny of ari na tou naa me Tsunia. \v 53 Sana vainy na aya baainy ma nom Ya, tana saa, Ayei taan fatoobing naa non Jerusalem. \v 54 U matisian, ere Jemis, me Jon, tagei a ka to ana ri tsue to, “Tsunaun, Nyi koman rarora ma sing guaf iny Gormirmir ma popoon rari?” \v 55 Jisas takopis to tsuri sa tsue ets'ets rari, \v 56 ana ri naa naa to tana mes a fan. \s1 Koman Iny Vovou E Jisas \r (Mt 8.19-22) \p \v 57 Te taataan naa ri sanaan, ana mes tsue to ten Jisas, “Nyo komainy vovou marom Anyi tana fo pan te naa rom Anyi.” \v 58 Jisas biny towa, “U kas vouts kaa miror matan tsuar tan puputaa, an marei kaa miror sai tsuar, sana Guei Tsoiny te Bobot e Gov sa ruak iny Mes me na sikia ta pan iny fasooiny a patsuun.” \p \v 59 Ya tsue to tana mesmes a mes, “Vovou you.” Sana mes tsue, “Tsunaun, famanat you ma mat tsom e tamanyo ana nyo te kats tsom iny ya, vou nyo te vovou Manyi.” \v 60 Jisas biny towa, “Tanyir mat ma kats iny arin vainy mat. Sana nyi ma naa, kua favaanan iny a Waan e Gov.” \p \v 61 Ana mesmes tsue to, “Nyo kat iny vovou marom Anyi Tsunaun, san Anyi ma famanat tsom vanyo ma nai tsue nyo na ka, ‘Kaakaa bus yam,’ tana numaa tsonyo.” \v 62 Ai Jisas biny towa, “Sikia, ta mes te tanik iny kat non a binun Tsonyo, ai te matoong fatabin fi naa vou tana foka te faravaa iny ya, ayei gim non ma onot faarof ma kat a binun tana Waan e Gov.” \c 10 \s1 Jisas Jiat Ir Fits Safunuu Ana Ina Fuan \p \v 1 Kat to, ana Tsunaun pisan pis ton mes fits safunuu ana ina fuan a mes, sa jiat na naa ri ina fuan ina fuan er mumua iny naa towa tana fo ngats fan an tana fo fan te kat iny nai taainy non Ya. \v 2 Ya tsue to tsuri, “A kainy ainy a kinai tan tanun te matsua raravaa er, san sikia ta vainy binun ta kinai ma agion tanun. Faakats of yam a Tsunaun tana tanun to ma jiats men vainy binun, er agio ton tanun Tsunia. \v 3 Amin tsoiny agio. Kuar bus yam! Nyo jiat ma naa romi tovei tsun faarei rarom tsunei siip fapoopoan nar vainy iring to te faarei raror kas vouts. \v 4 Govets vaare naa yam ta poraa moni, ge tu vio, ge tu suu, ana mi te nak vaare ta mes naa sanaan. \v 5 An nainy te sof romi ta numaa, mi tsue tsom rom, ‘Aaverof kaa non tsumi te kaa rom numaa to.’ \v 6 To te koman fi non ta mes a aaverof gagon numaa, rof non tanyi nan tsue tsuam aaverof tsunia, sai te gim non ta mes ma nom tu tsue aaverof, aaverof tabin non tsumi. \v 7 Nainy te fasof maromi ri gagon numaa, goros yam numaa to aya onot non te naus osing romi na fan na to aya, sa mi ma goros vavis vaare, tana fo isiseiny numaa vavis, ainy yam ana mi te jiu na ka te faan maromi ri, tana saa a tsoiny binun ma nom tu fifaakouts tan vainy te faakouts ror ya. \p \v 8 Nainy te sof romi gagon tana ngats fan ana ri te fafasof mami, ainy yam a kainy ainy te faan maromi ri. \v 9 Ana mi te tsipaar kan ir vainy faadis tana fan na to aya mi te tsue of rari, ‘A Waan e Gov te siruu en pana mami!’ \v 10 Sai te sof naa romi gagon koman a ngats fan, ana ri te gima fafasung mami, kua naa yam tana sanaan, ana mi te tsue, \v 11 ‘Kaakaa na yam! Kuaf nana ngats fan tsumi te paut mou mamam, mam tegteg ravainy rom ya faatok iny non ami te kat a iring. Sana mi ma fakats faarof, a Waan e Gov te siruu en!’ \v 12 Fakats yam a ka to, tan nainy vaatsuk, Gov nai faan iny nats non a fasaraa na iring tana vainy tana ngats fan to aya, fis nats non a fasaraa te nai faan iny non ya tan vainy pisiin tana fan Sodom. \s1 Vainy Tan Ngats Fan Vavaajets \r (Mt 11.20-24) \p \v 13 “Reesik tsian fiisok tsumi na taa Korasin! Reesik tsian fiisok tsumi na taa Betsaida! Mi tagei na fo binun iny faatok te kat Anyo, sai mi gim to ma reesik, mi takopis osing to na fo aveto tsumi. Tabuiny tagei arin vainy vavaajets tana taa Taia ai Saidon a fo binun iny faatok to te kat Anyo tsumi, ri tabuiny vau veesau vau iny ugun tsuar, ai to tan taf a tsivor kuaf, ri gum iny tangis ror faatok raror ri te reesik fiisok ror, ri te takopis osing aveto tsuri. \v 14 Tan nainy vaatsuk Gov fasaraa maromi na taa Korasin ai Betsaida fis non a fasaraa te nom ror a taa Taia ana taa Saidon. \v 15 Ana mi na taa Kapeniam, mi pon iny rom ma fapaas a tsivom jias Gormirmir? A sikia. Gov nai fakaa maromi petoo unya Hel.” \p \v 16 Jisas tsue to tan matisian Tsuan, “Sei na mes te nongon maromi ee, ayei te nongon Varonyo. Ai sei te tsugaa maromi ee, te tsugaa kan Varonyo, ai sei te tsugaa Varonyo ee te tsugei non a Mes to te jiat Vaminyo.” \s1 Fits Safunuu Ana Ina Fuan Mes Te Tabin Me \p \v 17 Fits safunuu ana ina fuan a mes Jisas te jiats rari te tabin fiisen me na mamagat tsian, ser tsue, “Tsunaun mam buur ravainy ir masarau tana asanga Manyi, ri manaats matuamam!” \p \v 18 Jisas biny ratuari, “Nyo tagei e Satan te gotsiny me Gormirmir faarei men ubaar. \v 19 Nongon yam, Nyo faan maromin gumgum ma tutua mi patsun koraa an aifang, ai mi te fabiu na fo mamatsiny parits vavis tan Vinasaar, an ta ka te gima onot ma kat fifiiring mami. \v 20 Sana mi ma mamagat fi vaare nei, u masarau te manaats mami, sana mi ma mamagat tana saa, a asanga mami te kirkir en Gormirmir.” \s1 Jisas Mamagat \r (Mt 11.25-27, 13.16-17) \p \v 21 Tan nainy to aya u Aaven Taabos te famamagat e Jisas, sa tsue, “Tamau, Tsunaun iny Gormirmir ai nei petoo, Nyo faarof marom Anyi, tana saa, Nyi famuiny vegiau man tan vainy nat an rin vainy te nom nat, sai Nyi faatok iny towa tan vainy babainy te faaman tsun faarei ror guein kakaii. Eye, Tamau, Nyi vovou bus iny mangiir Tsumanyi te paparaa mirom Anyi. \p \v 22 “Tamanyo faan bus Vanyon fo mamatsiny ka. Sikia ta mes te natiny non a Guei Tsoiny, san e Taman tsun, ana sikia ta mes te natiny non a Taman, sana Guei Tsoiny tsun ana ri kan ton vainy te pisainy a Guei Tsoiny ma faatok rari Ya Taman.” \p \v 23 Kat to, ai Jisas takopis of ratuarin matisian sa tsue of tsun rari, “Gov faparits maromi, tana saa, mi tagei rom a foka to te natiny tagei romi. \v 24 Nyo tsue of maromi, u kuigin kinai an aatouf te komainy ma tagei na foka te kat Anyo, sana ri gima tagei ya, ana ri nongoiny to na foka te tsue Nyo tsumi, sana ri gima nongoiny ya.” \s1 Tsue Fapapaar Nana Tsoiny Samaria Te Faakouts a Tsoiny Juda \p \v 25 Tan sen nainy ana tsoiny fifaatsuts tan Faun te kirkir iny e Moses naa mito a tou tanaf e Jisas sa tsue, “Tsoiny Fifaatsuts, a saa te kat ronyo na nyo te nom a toto na suu?” \v 26 Ai Jisas rangats towa, “A saa te tsuen Faun te kirkir iny e Moses na? Ai fei te gogosias finy anyi ya ei?” \p \v 27 Ana mes biny Towa, “Anyi ma mangiir a Tsunaun a Gov tsumanyi, fiisen men komam faavot, fiisen men aavem faavot, fiisen men a fo parits faavot tsumanyi, ai fiisen men fakats faavot tsumanyi, ana nyi te mangiir fifakokoro tsuam te mangiir finy rom anyi na tsivom.” \v 28 “U tsue tsumanyin toobing,” te biny finy ya Jisas, “Nyi kat fi rom nei aya, ana nyi te nom a toto na suu.” \v 29 A tsoiny fifaatsuts tan Faun komainy ma fakei a tsivon tana toobing, to sa rangats finy e Jisas nei, “Ai sei na fifakokoro tsonyo ee?” \p \v 30 Jisas biny towa, “Tan sen nainy a tsoiny Jiu poo fi me tana ngats fan tsian Jerusalem sa ofof fi naa tana ngats fan Jeriko, kat to an vainy kakabuts noov towa ser fious osing ya na foka, ri rapits towa, ser bainy iny ya na matauts. \v 31 Tan nainy to aya a tsoiny faakor tana taa Jiu ofof naa sanaan ya tagei to na mes te soon non sanaan, ya fis naa towa sa naa enanaa tan mes panaainy sanaan. \v 32 Kat to, ana tsoiny binun ten Gov, a tsoiny Livai, vovou kan iny me naa sanaan to aya, sa tagei na mes, kat to sa fis naa ya, tan mes panaainy sanaan. \v 33 San a mes, iny Samaria sikia ma tsoiny Jiu, ayei kan te taan me tana sanaan to aya, sa ruak tana mes to aya. Ya tagei to na mes to aya, ana koman ya reesik fiisok towa. \v 34 Ya taan fasiruu naa to tsunia, ya tsiiu to na fo tageev a tapui an wain, ya pau towa, ya kat to sa govets a mes sa fagum ya tana dongki tsunia, ya mei naa towa tana isen a numaa tana vainy ruak, sa tagaa ot iny ya. \v 35 Tan mes nainy ya nom to na fuan a silva moni sa faan iny ya tana mes te tatagaa ot iny a numaa iny ruak, ya tsue to, ‘Tagaa ot iny rom anyi ai te tabin fi mironyo nei, nyo biny rou a fis te faan of anyi ya.’” \p \v 36 Ai Jisas fakap to sa tsue tana tsoiny fifaatsuts tan Faun, “Saf fakats tsumanyi na, ai sei ta isen tsuri tana ina pis to ee, te mangiir famainy a fifakokoro te tafisuan tan vainy kakabuts ee?” \v 37 Ana tsoiny fifaatsuts tan Faun biny Towa sa tsue, “A mes to te koma tagtag iny ya.” Ai Jisas biny towa sa tsue, “Kua ana nyi te kat fi to aya te kat fi na mes to.” \s1 Jisas Nai Nak E Mata Me Meri \p \v 38 Jisas an matisian Tsunia taataan naa tana sanaan te naa naa ri, Ya toobing naa to tana isen a fan te kaa non a moun te koo rori Mata, sen Mata fafasof faarof naa Ya numaa tsunia. \v 39 Ayei kaa me na famuinyasiny tsunia, asangan ya Meri. Meri nai gum mito petoo panan a moun a Tsunaun, sa vanongon tana fo fifaatsuts Tsunia. \v 40 Sai Mata kaa men fakats kinai tana fo binun tsian te kat ya tan kakoun a kainy ainy. To sa naa ten Jisas sa tsue, “Tsunaun, e famuinyasiny tsonyo te naus vaminyo to, tsonyo tsivou tsun kakoun a kainy ainy. Anyi toroman gima tagaa fanatnat iny a ka to ge? Anyi ma tsue of ya ma naa mi ya a faakouts vatuanyo.” \p \v 41 Sana Tsunaun biny ya sa tsue, “Mata, Mata, koma manyi te atsun fiisok sa fareesik manyi tana ka na kinai fiisok, \v 42 sana isen a ka tsun te aaruts iny rom anyi, Meri pisainy a ka na rof pis, sana sikia ta mes te onot non ma nom ravainy a ka to aya tsunia.” \c 11 \s1 Faatsuts Nan Kat Tan Faakats \r (Mt 6.9-13, 7.7-11) \p \v 1 Tan sen nainy Jisas faakats to tana isen a pan. Te faakats fakap Ya, ana isen a matisian Tsunia tsue to Tsunia, “Tsunaun, Anyi ma faatsuts mamam tan kat iny faakats to te faatsuts finy e Jon matisian tsuan.” \v 2 Ai Jisas tsue to tsuri, “Nainy te faakats romi, mi ma tsue na ka, \q1 ‘Tamamamam, \q1 Asangam Manyi ma kaa iny taabos, Waam Manyi ma naa me. \q1 \v 3 Faan mamimam a kainy ainy tan fo isiseiny nainy te onot maromam roman. \q1 \v 4 Nyi te anofe ravainy a fo aveto tsumam, faarei mam te anofe ravainy a fo aveto te kat a mesapan tsumam. \q1 Fatamee vaare mamimam tan fiamus.’” \m \v 5 Ai Jisas tsue to tan matisian Tsunia, “Sana isen fapoopoan namami ma kaa me ta vaatau ana ayei te naa numaa tsunia tana rot iny voiny, ana ayei kuu naa to tsunia, ‘Vaatau, faan tsom you tu fopis tu koinykoiny, biny ronyo, \v 6 a mes a vaatau tsonyo te naa me a tou vavis te see ruak tsun non numaa tsonyo, sana nyo na sikia ta kainy ainy iny fa'ainy ya.’ \v 7 sana mes tuwa gagon koman a numaa tsue me, ‘Fasasapam vaare you, u matainy sobaa te sisiots en, an guei tsonyo te goros fakap er. Nyo gim rou ma onot ma tsun nyo te faan manyi ta ka.’ \v 8 Ana saa pis? Anyo tsue of maromi, kainon to te gima tsun fi ya, a faan matuami tu koinykoiny tana saa, ayei a vaatau tsumanyi, sana ayei te tsun me na ree'ats ya faan matuami na foka te komainy romi, tana saa, anyi te gim rom ma rejiaf, a faunots ton sing maamaa Tsunia. \p \v 9 “To Tsonyo tsue rou tsumi tan kat iny faakats, rangat ai Gov te nai faan mami, mi ma sainy Ya ai mi te nai sab Ya, mi ma tegteg tan matainy sobaa ai Gov te nai pue of mami, \v 10 tana saa fokinai te rangat ror ten Gov, ri natiny nom ror ya, ai sei te san non ee, ayei sab non Ya, ai tsunia te tegteg non, Gov nai pue of non ya. \v 11 E sei tsumin fo taman ee to te sing ror guei tsumi ta jian, ana mi te faan rari na koraa? \v 12 Ge to te sing rori ta tag, mi faan rarori ta suu? \v 13 Kainon tsumin taman te natiny kat rom aveto sana mi natiny faan iny rom a foka na fo rof tan guei tsumi mi ma nat faman fi nei, e Tamamami te kaa non Gormirmir te gim non ma natiny kat aveto nai faan iny non Aaven Taabos to tana vainy te sing ror Tsunia!” \s1 Jisas Ai Belsibul \r (Mt 12.22-32; Mk 3.20-27) \p \v 14 Jisas buur ravainy a isen a masarau te tutuei a mes sa baaruu ya gim to ma vevegiau. Te tafuts fakap masarau ana ya tanik iny vegiau fatabin to. A vainy te tagei ya ri saar fiisok rato. \v 15 Sana mesapan tsuri na vainy tsue, “Ayei natiny buur ravainy non masarau, tana saa Belsibul a tsunaun tan masarau te fainy Ya na parits iny kat a foka to.” \v 16 Mesapan tsuri komainy to ma fataraatsua Jisas, ser rangats Ya ma kat Ya ta isen ta ka iny faatok to te kat famainy fi non Ya na binun ten Gov. \v 17 Sen Jisas nat faamuan iny fakats tsuri sa tsue of rari, “A vainy tana isen a gum fan te takibaa ror tana fuan a pan ri te fataatsun, a gum fan to aya nai iring raror, ge na vainy tana isen a numaa nai takibaa ror tana fo gum ri te fataatsun nai taruraa raror. \v 18 Ai te takibaa ror a vainy ten Satan tana fuan a pan er fataatsun to nai taruraa eraror tovei tsun. Ami te tsue na ka, Nyo natiny buur ravainy rou masarau tana parits ten Belsibul a tsunaun tan masarau. \v 19 Te man fi non ya, e Belsibul natiny faakouts Varonyo ana Nyo te buur ravainy masarau, e sei pas te natiny faakouts non panaan tsumi ee, to ser natiny buur ravainy ror masarau? A vainy tsumi patsukan te faatok iny ror a fo iring tsumi. \v 20 San e Gov patsukan te faparits Varonyo to Tsonyo buur ravainy rou masarau, to aya na ka te faatok maromi na Waan e Gov te naa bus name tsumi. \p \v 21 “Nainy te kaa minon a mes a parits a foka iny puaan tsuan a kakoun onot, a bei ot iny to na numaa tsuan fo mamatsiny ka tsunia kaa faarof ror. \v 22 Sana mes a parits fafis te ruak non ai te fataatsun me na mes a parits to, ai te faduen ya, ayei nai nom fakap non a fo mamatsiny tek ana fo kirat iny puaan to te saasaar mi ya. Ayei nai tatafas iny non a fo mamatsiny ka tana fo vaatau tsunia. \v 23 A mes a gima vaatau Tsonyo ayei te iring Varonyo, ai sei na mes te gim non ma faakouts Vanyo ma favaaguam ir a vainy ee ayei kat raror a vainy ma bus vavakas ari.” \s1 Tou Tabin Me Tan Masarau \r (Mt 12.43-45) \p \v 24 Jisas tsue pis to na ka, “Nainy te tafuts osing non a masarau a mes, masarau to ayei naa vavis non tana pan a parak a uur a tsikoo vavis to ta pan ma favusuan ya. Te gim fi non ya ma sab ta pan, ya te tsue na ka, ‘Kainon, nyo ma tabin you tana numaa te naus osing mi nyo.’ \v 25 Nainy te ruak ya tana numaa, ya tagei to na numaa na fifio vatsvats, ana foka te kaa faarof tsun ror. \v 26 Ya te naa, a nom pis miton a ina fits a masarau ngi'arapaar fafis pis iny ror ya, er kaa to na aya. Ana mes to aya te nai nun fapinpin ovei yen fis non a fo nun te kaa mi ya muan.” \p \v 27 Te tsue fakap iny e Jisas a ka to tana vainy faavot, ana moun fapoopoan nara vainy kuu mito sa tsue, “Gov faparits non a moun to te faagiir Manyi ya fasus Matuanyi.” \v 28 Ai Jisas biny towa, “Te rof pis non tan tsue fi nei, ‘Gov faparits non vainy te nongoiny vegiau Tsunia ser manaats ya.’” \s1 Vainy Rangat Iny Ta Kainy Faatok \r (Mt 12.38-42) \p \v 29 A vainy kinai farokot naa kaner rame ten Jisas, Ya tsue to tsuri, “Amin vainy tan nainy roman, min ngi'arapaar tana saa mi rangat Varonyo ma kat kainy faatok ma nat fi mi nei Nyo kat rou a binun ten Gov, sana sikia ta ka ta foun iny faatok mami sana ka te ruak tsun ten Jona na kuigin muan. \v 30 A ka te ruak ten Jona na kuigin faarei non a kainy faatok tana vainy Ninive, jesan kan a ka te nai ruak non Tsonyo, na Guei Tsoiny te Bobot e Gov sa ruak iny Mes me faarei non a kainy faatok tana vainy tan nainy roman. \v 31 Tan nainy vaatsuk ten Gov Muiny Aatouf tana gum fan iny Siba tana ainysat iny vou nai tsutsun non tan vaatsuk ai te pokei aveto tsumi tana saa a muiny Aatouf to te poo fi me veevian a tou nongon tana fo fifaatsuts rof ten Solomon a Aatouf a mes a nat, sai te kaa minon a mes fapoopoan namami te karap fafisfis pis iny non e Solomon sana mi gima nongoiny Ya am faarof Towa. \p \v 32 Tan nainy vaatsuk ten Gov taa Ninive nai tsutsun ror tan vaatsuk ana ri te pokei aveto tsumi, tana saa, taa Ninive te takopis osing a fo aveto tsuri te nongoiny fi ri te favaanan fi Jona. Sai te kaa minon a mes fapoopoan namami te karap fafisfis pis iny non e Jona ana mi gim to ma nongoiny kainy Ya am takopis to.” \s1 U Arasan Tan Puan \r (Mt 5.15, 6.22-23) \p \v 33 “Sikia ta isen te fakuruiny non kurun ya te famuiny ya ge fakei ya fain kobuu, a sikia, ayei fakei non ya patsun a taran, ma fa'arasainy ya na vainy te naa miror gagon numaa. \v 34 A mata manyi te faarei non arasan tana pua manyi. Nainy te arasan fi non a mata manyi, pua manyi faavot arasan faavot non, san nainy te kio non a mata manyi, a pua manyi uurup ovei nanon. \v 35 Tanamots, u arasan gagon tsumanyi ma ruak iny uurup vaare. \v 36 To te kaa faavot minon a pua manyi na arasan, ana sikia ta pan ma kaa tana uurup, a pua manyi kaa non tana arasan faarei tsuiny non kurun tan lam te nang non tsumanyi.” \s1 U Kat Iring Tan Tsoiny Fifaatsuts Tan Faun Ana Taa Farasi \r (Mt 23.1-36; Mk 12.38-40) \p \v 37 Nainy te fakap e Jisas tana tou favaanan ana tsoiny Farasi faan iny ton vebus Tsunia ma ainy fiisen mi ya, kat to sa sof naa, Ya gum iny ainy to. \v 38 A tsoiny Farasi karian te tagei finy ya Jisas gima garus tsom a niman vou Ya te ainy. \v 39 Kat to ana Tsunaun tsue to tsunia, “Ami na taa Farasi natiny togas faarof tsuiny rom a puan a gotan an kofeer, sana koma mami via minon kat iny nom ka na kinai, ana fo kat iny ngi'arapaar. \v 40 Min vainy piou, Gov gima kat tsuiny a pan jiarasan, sana Ayei kat kainy a pan gagon. \v 41 Sana mi ma faan iny a foka fiisen men fakats kaamos tsuam tsuri te aaruts ror kainy faakouts rari, mi kat fi rom nei, an fo mamatsiny ka tsumi te kaa iny kaamos me. \p \v 42 “Ma sekee, min Farasi, taatag yam! A fo mamatsiny mar moros ana fo viir peroo ana fo mamatsiny fua nan tanun mi natiny kat rom a ar safunuu na pan ana isen a pan of e Gov, kat to ayan rof an toobing sana mi baainy rom kat tavaron iny kat senviir kat tana vainy faavot, an kat iny mangiir e Gov. Faun tan faan iny a isen a pan tan fasafunuu nana pan ten Gov mi gim rom ma natiny anofe ya san tan kat kainy a fo mes a fo faun. \p \v 43 “Ma sekee, ami na Farasi, taatag yam! Mi komainy fiisok rom ma gum tan gumgum matan tana numaa iny fafaatouf, ana mi komainy rom a vainy ma fatsiitsii mami er favoinyvoiny matuami tana pan iny tuan. \p \v 44 “Ma sekee, taatag yam! Mi faarei rom katskats te gima kaa me ta kainy faatok, ana vainy taan tsun ror patsun ya gim ror ma natiny ta ka gagon, jesan vainy gim ror ma natiny a koma mami te via minon ngi'arapaar, ri te tsue, mi rof tsun rom.” \p \v 45 Isen a tsoiny fifaatsuts tan Faun te kirkir iny e Moses te tsue na ka Tsunia, “Tsoiny fifaatsuts, nainy te tsue Nyi na ka to, Nyi tsue fifiiring kan matuamam.” \p \v 46 Jisas pangis towa, “Ma sekee, min tsoiny fifaatsuts tan Faun, taatag yam! Mi natiny fapatang rom a vainy ma vovou fo kat tan tsuvumami faarei non a ong a patang googo rari sana mi sikia vaarik rom ma natiny faan iny a nimam tan faakouts rari. \p \v 47 “Ma sekee, taatag yam! Mi to te natiny kat faarof ovei tsuiny rom a fo katskats tana fo kuigin, ton kuigin te atsuiny tsuvumami muan. \v 48 Ami patsukanem te pokei ya, to tsumi faarof fo kat te kat tsuvumami muan, tana saa, ri atsun ir kuigin ana mi kat to na foka tan katskats tsuri ma mamatainy rof ya. \v 49 Tana ka tsun to aya, a nat a karap ten Gov te tsue iny ya muan, ‘Nyo nai jiats miroun fo kuigin an amaraav ma govet vurungan Tsonyo tana vainy, ana ri te nai atsun famat ir a mesapan, ana ri te nai fakamits ir a mesapan.’ \v 50 Tan kat to aya min aatai iny roman, mi tsun bus nai ong rom a patang nan rafatsiny nar a fo kuigin to te atsun famat muan tana tatanik tana monaagits tovei, \v 51 te tanik me tan rafatsiny te atsun famat ari Ebol sa naa naa, ya onot to tan rafatsiny te atsun famat ami Sakaraia, to te atsuiny ami fapoopoan nana pan iny fatsung fafaatouf ana pan a taabos a pan ten Gov. Eye, Nyo tsue of maromin aatai iny roman, fasaraa nan fo vainy to nai onot enanon tan aatai iny roman. \p \v 52 “Ma sekee, min tsoiny fifaatsuts tan Faun, taatag yam! Mi nom tap fiisok iny rom a popue kainy puen pingping nana numaa iny nom nat ten Gov, to tsumi patsukanem yam gim rom ma onot ma sof naa gagon, ana mi kat tap rarori to te tanaf iny sof ror gagon.” \p \v 53 Nainy te naus osing e Jisas a pan to aya, an tsoiny fifaatsuts tan Faun ana Farasi tanik iny faveerveer mito Jisas, ri rangats Towa na fo tsue iny rangat nana fo mamatsiny ka, \v 54 a tou tanaf iny fataraatsua Ya, ma nom ari ta iring tan vegiau te tsue iny non Ya, to ser fakei Ya tan vaatsuk. \c 12 \s1 A Vainy Ma Oraav E Gov Tsun Tsivon \r (Mt 10.26-31) \p \v 1 Jisas vegiau koraa kanen nanon an kinai tapan vainy tan tsoiny an moun nai vaaguam mito ser fapanpan ir, ri pitei ton mour a mesapan. Jisas vegiau faamuan to tan matisian Tsuan sa tsue, “Tatanamots yam ton yis tana taa Farasi, iton kat mapam tsuri, ai ton vegiau tsuri an kat tsumi gima senviir. \v 2 A fokan takop nai tapokaa eraror ana fo famun nai natiny rori. \v 3 An vegiau te tsue nyi na tana uurup, nai tapokaa non, ri te nongoiny ya tana arasan, ana saa te fasisiraa iny ari tan teinar vainy na, tana pan a sisiot, nai kuu pokei rori jiarasan, ma nongoiny yan vainy.” \p \v 4 “U vaatau Tsiau, oraav vaare ir yam te atsuiny famat fi rorin puainy mes, ai vou ri gim ror ma kat pis ta ka, \v 5 sana nyo tsue of maromi na mes ma oraav ami. Ami ma oraav tsuiny e Gov, te kaa minon a parits iny atsun puan ai te ravainy mami tan guaf Hel. Nyo tsue fatoobing rou tsumi, ami ma oraav tsuiny e Gov! \p \v 6 “Mi onot rom a foiny ta ngim ta tsutsupii tana fuan a takep moni tsun, sai Gov gim non ma onot ma anofe ta isen ta tsutsupii. \v 7 Te faarei non funuu to patsuu mami Gov te kaa bus me na as'as narari. Jio, oraav vaare yam, mi karap fafis pis iny rom fokinai tsutsupii!” \s1 Pokei Na Asangan E Jisas \r (Mt 10.32-33, 12.32, 10.19-20) \p \v 8 “Nyo tsue of maromi, e sei te pokei Varonyo te fasito iny rou ya matar a fokinai ee, Nyo, na Guei Tsoiny te Bobot e Gov sa ruak iny Mes me, nai kat fi kan rou jesan tsunia matar morena ten Gov, \v 9 sen sei te faungis Varonyo matar a fokinai ee, a Guei Tsoiny te Bobot e Gov sa ruak iny Mes me, nai faungis kainy non ya matar morena ten Gov. \p \v 10 “E sei na mes te tsue vaaserere iny non a Guei Tsoiny te Bobot e Gov sa ruak iny Mes me ee, Gov nai anofe ravainy non ya, san e sei te aar'aar fifiiring non Aaven Taabos ee, Gov sikia non ma anofe ravainy oiny ya. \p \v 11 “Nainy te mei marom anyi ri tan vaatsuk tana fo numaa iny fafaatouf ge matar gamaman an tan mes tsoiny mumua, fakats fakinai vaare yam, fei te nai tsue fi rom anyi ei, kainy kat tap manyi, ge a saa te tsue rom anyi na, \v 12 tana saa Aaven Taabos tsun nai faatsuts marom anyi tan nainy to aya tana saa te nai tsue rom anyi na.” \s1 Tsue Fapapaar Tana Mes A Masun A Piou \p \v 13 A mes koman tagin te tsue na ka ten Jisas, “Tsoiny Fifaatsuts, tsue of e famuinyasiny tsonyo ma kibei amam a foka fapoopoan namamam, ito na foka te mat osing e tamamamam sa naus osing ya tsumam.” \p \v 14 Jisas pangis towa, “Tsoiny ka, sei te faan Vanyo tu tsue iny kat vaatsuk ee, ge tan kibei a fo mamatsiny ka fapoopoan namami na ina fuan ee?” \p \v 15 Kat to ai Jisas tsue na to tsuri na fokinai, “Taatag yam, tanamots faarof yam a tsivom tan mataguas iny a fo mamatsiny ka, tana saa a toto tana mes gim non ma kaa tsun tana fo mamatsiny ka te fasito iny non ya, kainon te kaa fi minon ya na masun.” \p \v 16 Kat to ai Jisas tsue of ratuarin tsue fapapaar to, “A mes a masun te kaa me na painy puputaa te kaa minon a fua na rof a kinai. \v 17 Ya kaa miton fakats koman, ‘Anyo na sikia ta pan iny fakei a fo mamatsiny fua tsonyo, a saa te kat ronyo na? \v 18 I tovei na ka te kat ronyo, nyo des rou a fo numaa iny fatamaar nana fo kainy ainy tsonyo ana nyo te fatsuiny fo numaa iny fatamaar buiny tamuk, ana nyo te guam a fo fua, ana fo kainy ainy, ana fo mamatsiny ka tsonyo koman a fo numaa iny fatamaar to aya. \v 19 Ana nyo te tsue na ka tana tsivou, Mananyo patsu, kaa mirou a fo mamatsiny kan rof onots non ma nom a ingainy a kinai. Nyo kainy paapou tsun bus rou. Nyo te kat a kainy ainy an jiu tan mamatsiny nainy iny paparaa tsun me.’ \v 20 Sen Gov tsue fi nei tsunia, ‘Anyi na mes a piou, tana voiny tsun to aya toto tsumanyi naus marom anyi, ai sei nai fasito iny non fo mamatsiny ka te fasito iny anyi ee?’” \p \v 21 Ai Jisas fakap ton vegiau Tsunia, sa tsue, “Te kat fi nats non ya tsuri na vainy te mawats of ror a tsivor a fo mamatsiny ka, san ari te kaa iny aaruts ovei ror matan e Gov.” \s1 Faason Tsun Ten Gov \r (Mt 6.25-34) \p \v 22 Jisas tsue to tan matisian Tsunia, “Sana Nyo tsue of maromi, koma patang vaare, fei nom romi na kainy ainy ma toto mi ei, ge na fo raarav nana pua mami. \v 23 Fiisia! A toto gim non ma fis pis a kainy ainy, ge puainy mes te gim non ma fis pis a fo raarav. \v 24 Tagaa yam tan au'au; ri gim ror ma reev tu fua, ge ma natiny agio, ge farosoo faavots rari tana numaa iny fatamaar ge ta pan iny fakaa masun, sen Gov natiny fa'ainy rarori. Sana mi na vainy faavot, mi rof fafis rarom marei faavot. \v 25 Sei tsumi ito tan koma patang te onot fi rori ma sumainy a toto nar tan ta fo ar nainy ee? A sikia ovei! \v 26 Koma patang gim non ma onot tan faakouts vaarik manyi tan nom ta ka, sa kat fei tsumanyi fakats fiisok rom ei? \v 27 Tagaa yam tan fo sisinaan vouts te gian fi rori, te gim ror ma kat a binun ge kat a fo raarav tsuar. Sin tovei Nyo tsue of maromi, tana Aatouf E Solomon, a mes a masun, te gim kan ma kaa me tu fo vau tsuan saavits faarei non isen tsurin sisinaa tovei. \v 28 E Gov tsun kat fasaavits raror fo sisinaa vouts to, sisinaa gian ror roman, ai tamanainy ri te maas, er kurun ravaa to. Fiisia, Ayei gim non ma makok faarof mami? Amin vainy te kaa mirom a faason a kakaii! \p \v 29 “Fagum vaare yam koman tsumi tana saa te nai ainy romi ge jiu romi na, fakats fakinai vaare yam a fo mamatsiny ka to aya. \v 30 Vainy vavaajets tana monaagits tovei komainy fiisok ror ma kaa me na foka fi nei. San e Tamamami natiny non fo mamatsiny ka te aaruts iny romi. \v 31 Sana mi ma fagum tsom fakats tsumi tana Waan Ya, ana Ya te see fafaan iny a fo mes a foka to tsumi.” \s1 Masun Iny Gormirmir \r (Mt 6.19-21) \p \v 32 “Ami na tee veis siip u kakaii, oraav vaare yam, tana saa, e Tamamami te kaa minon a paparaa, tan fafasof mami tana Waan Ya. \v 33 Ami ma fiifoiny iny a fo mamatsiny ka tsumi, ana fo painy moni faan iny romi tan vainy aaruts, tan kat to aya mi farosoo rom a masun iny Gormirmir to te gim ror ma natiny iring, ai te gim ror ma natiny kap, an vainy kakabuts kan te gim ror ma fasiruu naa, an peesum ma kat fifiiring rari. \v 34 Tana pan te kaa non fo masun tsumanyi, a pan nato aya u koman tsian tsumi te kaa non tsunia. \s1 A Vainy Binun Te Tagun, Ri Kakoun To \p \v 35 “Kakoun onot, farots raarav tsuam, an lam tsumanyi ma kurun onot kan nyi te anaanos, \v 36 te faarei ror u tsoiny binun te anaanos ror a tsunaun tsuri te tabin os mito poo minon tan guainy nan fanging. Nainy te naa minon ya ana ayei te tegteg ana ri te veesau tsun tan pue of yan pingping. \v 37 Paparaa tsian fiisok tan tsoiny binun te tabin fi minon a tsunaun tsuri, ya te sab rarin kakoun an tagun. Nyo tsue faman of maromi ayei patsukan te faraarav non a tsivon, u raarav iny binun ya te root tap iny yan vakiri, ana ya te tsue of rari ma gum ari tana taran iny ainy, ana ayei patsukan te fa'ainy rari. \v 38 Paparaa tsian fiisok tan tsoiny binun to te naa fi minon a tsunaun ai te sab ir vainy binun tagun an kakoun, kainon to te vegits ovei fi minon ya, tana rot iny voiny ge patsuu na nainy. \v 39 Ami gima anofe na ka tovei, tabuiny natiny non a mes tana numaa u nainy te naa minon a kakabuts, ayei onot non ma fasakaa tap iny a mes a kakabuts ya te gima onot, a boree to na numaa ana ya te sof naa gagon. \v 40 Ami kan ma kakoun onot, tana saa, a sikia ta mes te natiny non nainy, an saf nainy to te ruak minon a Guei Tsoiny te Bobot e Gov sa ruak iny Mes me na, tan nainy te gim romi ma naano Ya te tabin fi minon Ya.” \s1 Tsue Fapapaar Tana Ina Fuan A Tsoiny Binun \r (Mt 24.45-51) \p \v 41 Ai Pita tsue to, “Tsunaun, tsue fapapaar to te faan iny Anyi, ka tsumam ge ka tana fokinai?” \p \v 42 Ana Tsunaun biny towa, “Nyo tsue tsuk iny rou viir vainy vavis tana tsoiny binun ge muiny binun a suu ana nat a rof. Ayei faarei non a tsoiny binun to te pisainy a tsunaun tsunia ma tatagaa ot faarof ir yan mes panainy vainy binun ma tatafas rari ya na kainy ainy tana fo nainy fatoobing. \v 43 Paparaa tsian tana tsoiny tatagaa ot to te sab finy non ya na tsunaun tsunia te kat finy non yan kat to te naa fi minon ya fan! \v 44 Man ovei, Nyo tsue of maromi, a tsunaun tsunia nai fagum non ya a faarei to na tsoiny tatagaa ot tana fo mamatsiny ka tsunia. \v 45 Sai to tsunia na tsoiny tatagaa ot a pisiin, ayei tsue non tana tsivon, ‘A tsunaun tsonyo gim non ma veesau fatabin me,’ ana ayei te tanik iny rapits ir mes panair vainy binun tsurin tsoiny min moun ya te ainy ana ya te jiu ya te mafuu en. \v 46 Ana tsunaun tana tsoiny binun to aya te tabin fatabin pis me tan ta fo nainy te gim finy non ya ma naano ai tan nainy kan te gim non ya ma kakoun of. A tsunaun nai tektek mormor non ya, ana ayei te fagum ya tana pan iny fasaraa ma kaa fiisen mi yan vainy vavaajets.” \p \v 47 Jisas fa'arasainy man nan tsue fapapaar, “A tsoiny binun te natiny non a binun te komainy non a tsunaun ayei ma kat ya, sana ayei te gima komainy kat a ka tan koman tana tsunaun tsunia, te nai rapits fatsiainy fiisok rori ma saraa ya, \v 48 sana tsoiny binun te gim non ma natiny a sa te komainy non a tsunaun na, te rapits faonots tsuiny rori, tana iring te kat ya. Jesan Gov faan iny non a nat iny kat a binun ten sei ma kat a binun ee, Ayei naano non a mes ma kat a binun a tavaron. Ge e Gov faan iny non a nat tsian iny kat a binun ten sei ma kat ee, Ayei naano non a mes ma kat a binun a tavaron fiisok ana suu. \s1 Jisas Naa Me, Na Tou Kibei Ir A Vainy \r (Mt 10.34-36) \p \v 49 “Anyo of me nei petoo ma atoiny mi Nyon guaf, ana Nyo komainy rou guaf to aya ma akoor busen. \v 50 Sana Nyo ma nom tsom a kamits tsian tabuiny nom ronyo, to sana koma Vanyo patang fiisok tsun non, onot non te kap non ya. \v 51 Pon fi vaare yam nei, Nyo naa me ma fakap Anyo na fo puaan nei petoo. A sikia ovei, Nyo tsue of maromi, Nyo na tou kat ir a vainy ma takibaa ri. \v 52 Tovei roman an tana fo nainy te naa minon, to te kaa fi ror a ina ngim tana isen a numaa, ri nai takibaa ror tana fuan panaan, ina pis nai koma iring raror a ina fuan, tana saa, ri te faaman Vanyo, ge ina fuan nai koma iring raror a ina pis. \v 53 Ari nai takibaa nats ror, u taman nai koma iring raror u guei tsoiny, tana saa, ri te faaman Vanyo, ge u guei tsoiny nai koma iring raror tamar, an tsinar nai koma iring raror u guei moun, tana saa, ri te faaman Vanyo, ge u guei moun nai koma iring raror tsinar, an muiny nyanabeir nai koma iring raror nyanabeir guei moun, ge nyanabeir guei moun nai koma iring raror muiny nyanabeir, tana saa, ri te faaman Vanyo.” \s1 Tan Natiny Nainy \r (Mt 16.2,3) \p \v 54 Ai Jisas tsue to tan tagin, “Te tagei romi na koroo te paas fi minon ya tan panainy kabas, mi tsue veesau tsun rom, ‘Te kat iny ruat non,’ sa man non te natiny ruak non. \v 55 An nainy te taf non a ainysat iny vou, ami natiny tsue rom, ‘Te nai fisikii non,’ sa man non te nai ruak non. \v 56 Amin kat mapam, mi onot rom ma tsue fa'arasainy tou tatagaa tsumi tan petoo an tana korosuu, sana mi gim rom ma onot ma tsue fa'arasainy a foka te tagei romi te kat Anyo tan nainy roman! \p \v 57 “Kat fei tsumi patsukanem gim rom ma faaroiny faarof tsom a tsivom ei, tana saa te tavaron non na? \v 58 Te komainy fakaa marom anyi ta mes tan vaatsuk, fatoobing yam vegiau te kaa fi minon ya tu nainy, te mataanis fi non nainy iny vaatsuk, kat non sana mes to ayei fakei manyi tana tsoiny vaatsuk, ana tsoiny vaatsuk te faan ma naa nyi nimar kokokof, ana kokokof te fasof manyi tana numaa iny kotskots. \v 59 Nyo tsue of marom anyi te gim fi rom anyi ma biny a fo tavan tsuam, nyi gim rom ma naus osing a numaa iny kotskots.” \c 13 \s1 Reesik Yam, Am Takopis Osing Aveto Tsumi Ge Nom A Mat A Suu \p \v 1 Tan nainy to aya, te kaa men mes vainy te siisio of e Jisas tana vainy Galili te naa tana ngats fan tsian iny Jerusalem a tou kat faakor ten Gov tana saape, ai Pailat, a gavana tana gum fan iny Judia, tsue of ton vainy puaan tsunia ser atsun famat rari. Vainy puaan kat, kat to tan nainy te kat faakor ari ten Gov, ser sovaar men rafatsiny narari fiisen men rafatsiny nar marei sensen. \p \v 2 Ai Jisas biny ratuari, “Mi pon fi rom nei, vainy Galili te mat er, te kat aveton kinai te fis non a mesapan tsuri na taa Galili, ana ka to aya na kifon a fo iring te ruak tsuri? \v 3 Sikia ma ayei, nyo tsue fatoobing of maromi, to te gim fi romi ma reesik am takopis osing to na fo aveto tsumi, ami kan nai nom rom a mat a suu. \p \v 4 Kat fei tana safunuu an ina jian a mes mat te tarop a numaa na viviakoo tana pan iny Siloam ee? Mi pon fi rom nei, aveto tsurin kaatsian fis non aveto tan mes a vainy te kaa ror Jerusalem? \v 5 Nyo tsue faman of maromi, a sikia. To te gim fi romi ma reesik am takopis osing to na fo aveto tsumi, ami kan nai nom rom a mat a suu.” \s1 U Tsue Fapapaar Nan Nau Sikia Tu Fua \p \v 6 Ai Jisas tsue of ratuarin sen tsue fapapaar, “A mes te kaa men sen nau, u Fig te reev ya tan tanun tsunia. Sa naa tan tanun a tou tagei tu fua nan nau. Sai te gima sab tu fua. \v 7 Ya kat to sa tsue of a mes te tatagaa ot iny tanun. ‘Tagaa, fopis a ingainy ovei te naa mi nyo nei, tou tagei tu fua nan nau Fig, tsonyo gima tagei vaarik tu fua patsun nau. Anyi ma tek fagotsiny ya, kat fei sa fakap babainy tsuiny non a kainy ainy tan puputaa ei?’ \v 8 Sana tsoiny tatagaa ot iny tanun biny ya sa tsue Tsunaun, ‘Rof non, ma fakei tsom ya, a kaa tsom to na isen a ingainy. Nyo nom rou a nungan, nyo te kats iny ya gagon kifon nau. \v 9 Te fua fi non ya tana ingainy te naa minon, te rof non. Sai te sikia non ya, nyo tek fagotsiny rou ya.’” \s1 Jisas Tsipaar A Moun Tan Nainy Fafaatouf \p \v 10 Tan sen Nainy Fafaatouf tana taa Jiu ai Jisas faatsuts to tana numaa iny fafaatouf. \v 11 A isen a moun te kaa kan ayei na sofsof iny masarau, sa kat ya sa kaa me na faadis tana safunuu ana jian a ingainy. A faadis te kat ya sa kokoboo ovei en, sa gima tsutsun fatoobing vaarik tan tu nainy. \v 12 Nainy te tagei e Jisas a moun, Ya fikoo towa ma naa mi ya Tsunia, Ya tsue to tsunia, “Muiny ka, nyi tapuruur em tana faadis tsuam!” \v 13 Ya fasaur to na niman tsunia, sen tsun ana moun tsutsun faparoor to na tsivon, ya variri to Gov. \p \v 14 Sana tsoiny tatagaa ot tana numaa iny fafaatouf tana taa Jiu kaa me na seeve te tsipaar finy e Jisas a moun tan Nainy Fafaatouf. To sana tsoiny tatagaa ot tsue of ir a vainy faavot, “Te kaa minon aunom nainy iny binun, sai te komainy romi ta mes ma kat ravainy a faadis tsumi, rof non mi ma naa me tan nainy binun, ana sikia ma tan Nainy Fafaatouf.” \p \v 15 Ana Tsunaun biny towa sa tsue, “Min kat mapam, mi natiny naa rom tan bulumakau ge u dongki, mi te puruur rari ana mi te mei ranaari tana aurom ma jiu ri tan Nainy Fafaatouf tana taa Jiu, taava. \v 16 Sana moun tovei, a tsubnaain ten Abraham sen Vinasaar kotskots ya sa onots safunuu ana jian a ingainy. Sa kat fei, to ma gima puruur Anyo na ka te kat tap iny ya ei, tan Nainy Fafaatouf tana taa Jiu?” \v 17 Te vegiau fi Ya nei, ana vainy koma iring iny Towa, rejiaf erato. Ana rin mes panaan kaa mito na paparaa tana foka na fo rof fiisok te kat Ya. \s1 U Tsue Fapapaar Ten Jisas \r (Mt 13.31,33; Mk 4.30-34) \p \v 18 Jisas rangat to, “A Waan e Gov faarei non a saa? Anyo onot rou ma fapapaar fiisen mi ya na saa? \v 19 Te faarei non fuan kakaii ovei nan Mastat to te nom a mes sa reev ya tan tanun tsunia, sa gian faarein nau an marei kat ton sai tsuar tana fo naan nan ya.” \p \v 20 Ai Jisas rangat pis to, “Anyo onot rou ma fapapaar a Waan e Gov fiisen me na saa? \v 21 Te faarei non ar kakaii iny Yis te nom a moun ya sovaar vavis towa koman kobuu parawa vou an parawa faavot to aya tsub faavot nato.” \s1 Matainy Sobaan Kapoo \r (Mt 7.13,14,21-23) \p \v 22 Jisas taan naa, tana sanaan te toobing naa non Jerusalem. Sana Ayei ruak naa tana fo ngats fan ana fo mar fan sa faatsuts naa tan tsoiny min moun. \v 23 Ana isen a mes rangats Towa, “Tsunaun, a tee vavainy tsun te saup fatabiny non e Gov?” \p Jisas biny ratuari, sa tsue, \v 24 “Ami ma vaputs tan sof naa tan matainy sobaan kapoo, tana saa a vainy a kinai te tanaf iny sof ror, sai ri gim ror ma onot. \v 25 A tsunaun tana numaa tsun nats non, ai te siisiots matainy sobaa, ana mi te vatsutsun jiarasan, mi te tanik iny tegteg naa tan pingping mi te tsue, ‘Pue men pingping tsumam, Tsunaun!’ ana Ayei te nai tsue me tsumi, ‘Nyo sikia rou ma nat mami fei poo mimi ei?’ \v 26 Ana mi te biny naa Ya, ‘Amam te ainy mam jiu fiisen mamitua Nyi ana Nyi faatsuts kan to koman a ngats fan tsumam!’ \v 27 Ana Ayei te nai tsue pis tsumi, ‘Nyo sikia rou ma nat mami, fei te poo mimi ei. Feis osing Vanyo yam, amin vainy katkat tana ngi'arapaar!’ \v 28 Ami nai tagei rom e Abraham me Aisak ai Jekop an fo kuigin faavot koman a Waan e Gov, sana mi nai kaa emarom jiarasan tana pan iny fasaraa, unya aya mi nai tangis rom am kakuts ngiisngiis to na ngiisim. \v 29 A vainy poo fi miror tana pan te roruak minon a nuaf ai tana pan te ruk naa non a nuaf ai tana pan tana matainy sia ai tana pan tana ainysat iny vou nai gum ror tana pan iny ainy tana Waan e Gov. \v 30 Ai tovei bus, a vainy te vovou ror nai mumua ror, ana vainy te mumua ror nai vovou ror.” \s1 Jisas Reesik of A Taa Jerusalem \r (Mt 23.37-39) \p \v 31 Tan nainy to aya a tee Farasi naa mito ten Jisas ser tsue Tsunia, “Naus osing a pan tovei, ai Nyi te naanaa tan ta pan, tana saa, Herot komainy atsun marom anyi.” \p \v 32 Jisas tsue to tsuri, “Ami ma naa mi te tsue of a kas a vouts to, Nyo nai buur ravainy rou masarau, Nyo te tsipaar ir a vainy roman ai tamanainy, ai tan fafofopis nan nainy, Nyo fakap rou a fo mamatsiny binun Tsonyo. \v 33 Sana Nyo ma naa patsukan you Jerusalem roman ai tamanainy, an tan mes nainy, tana saa, te gim non ma rof tan atsuiny famat a kuigin tana mes a pan patsukanen, san i Jerusalem tsun. \p \v 34 “Poo! Taa Jerusalem, taa Jerusalem! Mi atsun famat ir kuigin, ana mi totouruei famat raton tsoiny favaanan te jiats me Gov tsumi! Nainy kinai poiny Anyo ma favaaguam mami pana Vanyo guei iny Jerusalem, faarei te natiny favaaguam fi non a koriou a moun fuainy guei tsuan fain pakpak tsunia, sana mi baainy Vanyo! \v 35 Sai tovei, a fan tsumi nai uur enanon ai te tsubui en. Nyo tsue fatoobing of maromi mi gim rom ma tagaa pis Vanyo, onot non te tsue fi romi nei, ‘Gov faparits non Ya to te naa minon tana asangan a Tsunaun.’” \c 14 \s1 Jisas Fatoto Na Mes A Faadis \p \v 1 Tan sen Nainy Fafaatouf tana taa Jiu, ai Jisas naa to a tou ainy numaa tana isen a tsoiny mumua tan Farasi, ai ri vavaatok faarof ovei iny Towa. \v 2 Ana mes kaa minon faadis a mou pua naa me ten Jisas, \v 3 ai Jisas rangat to sa tsue tan tsoiny fifaatsuts tan Faun te kirkir iny e Moses ana Farasi, “Te toobing kan non tana Faun tsura tan tsipaar a mes tan Nainy Fafaatouf tana taa Jiu ge a sikia?” \p \v 4 Sana ri te gima tsue ta isen ta ka. Jisas saras to na mes, sa tsipaar ya, Ya jiats naa towa. \v 5 Kat to ana Ayei tsue to tsuri, “Ta isen tsumi kaa minon ta isen ta guei tsoiny ge ta bulumakau ana ayei te gotsiny naa koman a matan tan Nainy Fafaatouf, toroman anyi onot rom ma ras fatafuts fatabiny veesau ya tan Nainy Fafaatouf ge?” \v 6 Ana ri gim to ma biny tsue Tsunia. \s1 Jisas Tsue A Mes Ma Fauf A Tsivon \p \v 7 Jisas tagaa fi nei, ari to te vebus rari tana kainy ainy, komainy nai gum ror tana fo gumgum matan, to sa faan iny sen tsue fapapaar tsuri, \v 8 “To te vebus marom anyi ta isen ta mes tan guainy nan fanging, anyi gim rom ma nai mumua iny nom a kainy ainy, a sikia, te kaa bus me naa mes te nom ari, a mes te kaa minon asangan tsian, te karap marom anyi. \v 9 To te naa faamuan rom anyi matan tana kainy ainy tana mes to te vebus manyi, ai te naa me ya te tsue na ka tsumanyi, ‘Nyi ma faan faamuan iny a pan tana mes tovei.’ Anyi nai rejiaf fiisok ovei tsun marom ana nyi te tsun, nyi te nai ainy vou ovei. \v 10 Te nom rom anyin vebus, nyi ma nai tsutsun vou ovei, tana saa, te naa minon a mes te faan iny vebus, ayei onot non ma tsue, ‘Vaatau tsiau, tsun ana nyi te nai tsutsun tana pan a rof.’ Ana vainy te naa me tan guainy nai fapaas marom anyi. \v 11 A mes te fapaas non a tsivon, Gov nai fauf non ya peto, sana mes te fauf non a tsivon, Gov nai fapaas non ya.” \p \v 12 Jisas tsue to tana mes te vebus ya ma naa mi ya tan guainy, “Te kat rom anyi ta pati gen guainy, vebus vaare ir vaatau tsuam an famuinyasiny tsuam, an nuatsim ge fifakokoro te kaa miror a masun, kat ror ser vebus fatabin manyi, ri te biny a fo saa te kat anyi tsuri na. \v 13 Sai te kat rom anyin guainy, faan iny vebus tsurin aaruts, mour a tavenek, an pengong an matar a kio. \v 14 Kainon a vainy to aya gim ror ma onot biny a fo saa te kat anyi tsuri na, Gov nai faparits marom anyi tovei Ya te nai biny a fo saa te kat anyi na, tan fatsun manyi tana mat fiisen ramirorin vainy tavaron.” \s1 Tsue Fapapaar Tan Guainy Tsian \r (Mt 22.1-10) \p \v 15 A isen tsuri na mes te gum fiisen me Jisas tan guainy, nongon sa tsue Tsunia, “Paparaa tsian tsuri te nai gum ror tan guainy tana Waan e Gov!” \p \v 16 Sen Jisas tsue tsunia, “Sen nainy a mes te kakouiny a guainy tsian, sa vebus ir a vainy a kinai ma naa mi ri tan guainy. \v 17 Tan nainy to aya nan guainy, ya jiats raton vainy binun ma nai tsue of rari na vainy te nom vebus, ‘Taami yam a fo mamatsiny ka te kakoun en.’ \v 18 Ana ri na fokinai, kat ton tsue iny ree'ats, sana isen tsuri tsue, ‘Nyo see foiny tsuiny rou a tanun to tsonyo nai tagaa rou, reesik fiisok, nyo gim rou ma naa me.’ \v 19 Ana mesmes tsue to, ‘Anyo te foiny fakap a safunuu na bulumakau iny binun to tsonyo nai tanaf rarori, reesik fiisok, nyo gim rou ma naa me.’ \v 20 Ana mesmes tsue to, ‘Anyo see fanging tsun rou, to tsonyo gim rou ma onot ma naa me.’ \p \v 21 “Kat to ana tsoiny binun, mei fatabiny naa ton fo vegiau tovei tana tsunaun tsuan. Te nongoiny a tsunaun a fo vegiau tovei, ya seeve fiisok ovei tsun nato, sa tsue of a tsoiny binun tsunia, ‘Veesau tsun naa, tana fo sanaan garas, ai tana fo mar sanaan koman a ngats fan, ai nyi te nom ir a men vainy aaruts, mour a tavenek, an vainy matar a kio, an vainy pengong.’ \v 22 Kat to ana tsoiny binun tabin to sa tsue, ‘Tsunaun, a foka te tsue nyi te kat fakap en, sana numaa te kaa farokot minon a fo pan a fo uur.’ \v 23 Ana tsunaun tsue to tana tsoiny binun, ‘Kuar naa, tana fo sanaan garas jiarasan tana ngats fan, ana fo mar sanaan ririkin a fo tanun, ana nyi te kat ir a vainy ma sof mi ri ma tsup a numaa tsonyo. \v 24 Nyo tsue of maromi, a sikia ovei ta isen tsuri na vainy te nom vebus ser faan iny tsue ree'ats to te nai tanaf ror a kainy ainy tsonyo.’” \s1 A Mes Te Komainy Nats Matisian Ten Jisas, Ma Fakats Faarof Tsom \r (Mt 10.37,38) \p \v 25 U tagin tsian te taataan fiisen me Jisas Ya kat to sa takopis of rari, sa tsue, \v 26 “E sei na mes te komainy naa minon Tsonyo ee, sana ayei mangiir fiisok non e taman, tsinan, ai natsun an fo guei tsunia, an famuinyasiny tsunia, an fafinen ya, ana tsivon, fis pis Varonyo, te gim nats non ma faarei a matisian Tsonyo. \v 27 Ana mes te gim non ma famanat iny fa'orovus to na tsivon, ai te vovou Vanyo ee, gim nats non ma faarei a matisian Tsonyo. \p \v 28 “Ta isen tsumi kaa minon komainy fatsuiny a numaa na nai jias, ma gum tsom ai te fakats faarof ta foka te onot non, ai te tagaa tana moni te onot fi non ya tan fakap faarof a numaa na nai jias. \v 29 To te fagum non ya na poon nana numaa ana ayei te gima fakap ya, ana fokinai tagaa ri te tsue vaaserere iny ya, \v 30 ‘A mes to te tanik iny fatsuiny a numaa sa gima onot ma fakap ya.’ \p \v 31 “Te nai fapupuaan non a aatouf me na mes a aatouf fiisen men safunuun a tapan mes iny puaan, sana mes a aatouf naa fiisen minon a tangau a tapan mes iny puaan, to sa komainy nat non, ayei onot non ma fapupuaan fiisen me na mes a aatouf ge sikia? \v 32 Te gim non ya ma onot ana ayei te faan iny naa tu tsoiny govet vegiau a nai tagei to na mes a aatouf, sai te kaa farokot non ya veevian ya te vegiau iny kat a aaverof. \v 33 Jesan a mes ma fakats faparits tsom ten sei te gim non ma faravaa tana fo mamatsiny ka te kaa minon ya, gim nats non ma faarei na matisian Tsonyo.” \s1 Teteisian Nan Teis Te Nun Non \r (Mt 5.13; Mk 9.50) \p \v 34 “U teis kaan rof, sai te kajiaa non teteisian nan teis a binun tsunia te kap en, a sikia pis ta sanaan iny kat fateteisiainy fatabiny pis ya. \v 35 Te gim non ma rof bus tan ta isen ta binun. Te nom ravaa tsun non ai te ravaa. Mes kaa minon teinan iny nongon ma nongon faarof.” \c 15 \s1 Tsue Fapapaar Nana Siip Te Nun \p \v 1 U tsoiny nonom takis an vainy kat kat aveto, nai nongon me ten Jisas. \v 2 San Farasi an tsoiny fifaatsuts tan Faun te kirkir iny e Moses tanik iny ngun'ngun rato, “A mes tovei te rof fiisok raror vainy aveto, ana Ayei ainy fiisen kan ramirori.” \v 3 Kat to ai Jisas tsue of ratuarin, tsue fapapaar to, \p \v 4 “To ta isen tsumi te kaa minon ta natus siip, an ta isen tsurin siip te nun, a saa te kat rom anyi na? Nyi naus osing tsom rarom sian safunuu ana sia na siip er ainy to tana aufing, nyi te nai tsikoo na isen te nun, onot non te sab fatabiny rom anyi ya. \v 5 Te sab rom anyi na siip, nyi te faatua googon iny mi ya, fiisen me na paparaa nyi mei naa towa fan. \v 6 Nyi te fikoo vaaguam ir vaatau tsuam an fifakokoro ana nyi te tsue tsuri, ‘Mi ma mamagat fiisen vaminyo, nyo sab a siip tsonyo te nun.’ \v 7 Nyo tsue of maromi te senviir tsun non, te kaa minon a mamagat tsian Gormirmir, to tana isen a mes a katkat aveto te reesik non ya te takopis osing a fo aveto tsuan, fis pis non to tan sian safunuu ana ina sia te rof er, ana sikia tu koman iny tabin pis tan aveto.” \s1 Tsue Fapapaar Nana Moni Te Nun \p \v 8 “To na moun te kaa me na safunuu na silva moni ya fanuiny to na isen. A saa te kat non ya na? Te fakuruiny non kurun, ya te fifio na numaa tsunia ya te matoong tsikoo vavis faarof a fo mamatsiny pan onot non te sab non ya na moni. \v 9 Nainy te sab non ya na moni, ya te fikoo vaaguam ir vaatau an fifakokoro tsuan, ya te tsue tsuri, ‘Mi ma mamagat fiisen vaminyo, nyo sab fatabiny a silva moni te fanuiny anyo.’ \v 10 Nyo tsue of maromi te senviir tsun non, te kaa minon a mamagat tsian matar morena ten Gov to tana isen a mes te reesik ya takopis osing to na fo aveto tsuan.” \s1 Tsue Fapapaar Nana Guei Tsoiny Te Nun \p \v 11 Jisas kat ton mes siisio, sa tsue, “A mes, kaa me na ina fuan a guei tsoiny. \v 12 Ana fafuan nana guei tsoiny tsue to ten taman ya, ‘Tamau, a foka tsumanyi te komainy faan iny rom anyi tsumam mumuinyasiny, faan bus you a pan tsiau.’ Kat to ai tamarari kibei to na foka tsunia fapoopoan nari ina fuan a guei tsoiny tsunia. \p \v 13 “Gima potsian, ana fafuan nana guei tsoiny guam to na foka te kaa mi ya, kat to ya naa to tana gum fan veevian, ana ayei kat raravainy to na moni tsuan na aya tana fo kat iny aveto sa kap en. \v 14 Te kap bus a fo mamatsiny ka tsunia, kat to an nainy ves tsian ruak to tana gum fan faavot to aya, ana ayei kaa iny aaruts bus nato. \v 15 Ya kat to sa nom binun tana isen a mes, tana gum fan to aya, ya jiats naa towa tana aunon ma nai tatagaa ot iny yan voo. \v 16 Te ainy bus voon pem, ya ves fiisok to sa kaa men koman iny ainy, ya ainy kainy ton pem te ainy voo a faviits to na koman te ves fiisok, tana saa, a sikia ta mes ma fa'ainy ya. \p \v 17 “Kat to an fakats rof ruak to tsunia, sa tsue, ‘U fuainy tsoiny binun ten tamanyo kaa miror a kainy ainy a kinai, ai tovei, nyo mat mirou ves, \v 18 te rof non, nyo ma tsun, nyo te nai tabin naa ten tamau nyo te tsue tsunia, Tamau, nyo kat aveto matan e Gov ai mata manyi. \v 19 Nyo gima onot ma tamainy ma asang vanyo nyi na guei tsumanyi, sana nyi ma kat faarei vanyo na tsoiny binun tsumanyi.’ \v 20 Ya kat to sa tsun, ya tanik iny taan bus fi na naa to ten taman ya. \p “Ayei kaa enanaa non veevian fan, ai taman ya tagei naa towa, ana koman ya via mito na tagtag tsian tsunia, ya kookuar naa to sa nots a guei tsuan, ya tangis mi towa me na mamagat. \v 21 Ana guei tsue to, ‘Tamau, nyo kat aveto matan e Gov ai mata manyi. Nyo gima onot ma tamainy ma asang vanyo nyi na guei tsumanyi.’ \p \v 22 “Sana taman fikoo ir vainy binun tsunia sa tsue tsuri, ‘Veesau yam, mi te mei men vau beberus saavits tsonyo ma favau ara ya. Fakei yam a purei karoor nan ya, an suu tan pipita nan ya. \v 23 Ana mi te nai nots me ta moof mi te atsuiny ya, ma kat aran guainy iny fafaruak fatabiny me na mamagat, \v 24 tana saa a guei tsonyo to te mat, sai tovei te toto fatabin en, te nun, sai tovei te sab fatabin en.’ Kat to ana kainy ainy tanik bus nato. \p \v 25 “Tan nainy to aya, a vaamuan nan a guei tsoiny kaakaa me tanun, ai te tabin mi ya, sa naa fasiruu me numaa, ya nongoiny ton koov ana fokinai te tajiat ror. \v 26 Ya fikoo to na isen tan tsoiny binun sa rangats ya, ‘A saa bus te katkat rori na?’ \v 27 Ana tsoiny binun tsue to, ‘E famuinyasiny tsumanyi te ruak fatabin naa me fan, to ten tamamanyi atsuiny a moof, tana saa, ayei te nom fatabiny ya, na rof, fiisen me na mamagat.’ \p \v 28 “A vaamuan nana guei te kaa me na peits tsian, sa gima sof na gagon koman a numaa, to ten taman ya tafuts sa vegiau faarof fiisen mi ya ma sof ya. \v 29 Ya biny to taman sa tsue, ‘Tagaa, ingainy a kinai to aya, te binun faarei anyo na tsoiny binun babainy tsumanyi, nyo gima fanaginy tsue tsumanyi. Ana saa te faan iny anyi tsonyo na? A sikia ovei, a sikia ta meme ta kakaii ma faan vanyo nyi ma ainy fiisen mi nyon vaatau tsonyo! \v 30 Sana guei tsoiny tsumanyi tovei, te kat raravaa tsuiny a fo mamatsiny ka tsumanyi tan moun tsitsikoor, an nainy te tabin mi ya fan, nyi atsuiny of towa na moof.’ \p \v 31 “Ana taman biny towa sa tsue, ‘Guei tsoiny tsiau, nyi natiny kaa fiisen vamironyo nei tan mamatsiny nainy, ana fo mamatsiny ka tsonyo a foka tsumanyi. \v 32 Sai tovei, ara ma mamagat me na kainy ainy, tana saa, e famuinyasiny tsumanyi te mat, sai tovei te toto fatabin en, te nun, sin tovei te sab fatabin en.’” \c 16 \s1 Tsue Fapapaar Tana Tsoiny Tatagaa Ot A Gamgam \p \v 1 Jisas tsue of raton matisian Tsunia, “A mes a masun te kaa me na tsoiny tatagaa ot tana binun tsunia. Ya nom ton tsue, te kat fi non nei, ‘A tsoiny tatagaa ot tana binun te kat raravaa tsun iny a moni tsumanyi.’ \v 2 Ya fikoo fasof na towa gagon sa rangats ya, ‘Vegiau saa to aya nan na, te nongon anyo te kat anyi? Nyi kirkir rom tu vegiau iny fa'arasan tana binun te kat anyi tana foka tsonyo te tatagaa ot iny anyi, tana saa nyi gim bus rom ma tsoiny tatagaa ot iny a fo mamatsiny ka tsonyo.’ \p \v 3 “Ana tsoiny tatagaa ot fakats to koman, ‘A saa te kat bus ronyo na, tana mes a masun to te fakap bus varonyo tana binun. Anyo gima onot tan guap puputaa faarei na tsoiny binun, ana nyo kan rejiaf rou tan sing maamaa tana vainy. \v 4 Tovei, nyo nat bus you tana saa te kat nats ronyo na, nyo nai faakouts rarori na vainy te kaa miror tavan tana tsunaun tsonyo, ai vou te gargar Varonyo ya tana binun, nyo kaa mirou vaatau nai faakouts varonyo, ri fasof varonyo tana numaa tsuri ana ri te kat faarof vanyo.’ \p \v 5 “Ya kat to, sa fikoo isiseiny rari na vainy te kaa me na fo tavan tana tsunaun tsunia. Ya rangats to na vaamuan, ‘A fis te tavainy anyi tana tsunaun tsonyo?’ \v 6 Ya tsue to, ‘A isen a natus plastik tan suun.’ Ana tsoiny tatagaa ot tsue to tsunia, ‘Neen pepa te kirkir ari na fo tavan tsumanyi tana tsunaun tsonyo, nyi te gum, nyi te kirkir pangis veesau nan natus plastik tan ngim safunuu.’ \p \v 7 “Ana tsoiny tatagaa ot tsue to tana mesmes, ‘Ana nyi, fis te tavainy anyi?’ Ya tsue to, ‘U natus vio rais.’ Ana tsoiny tatagaa ot tsue to tsunia, ‘Neen pepa te kirkir arin tavan tsumanyi, ana nyi te kirkir pangis natus vio rais tan jian safunuun vio.’ \p \v 8 “Ana tsunaun nongon to te kat fi naa tsoiny tatagaa ot nei, kainon to tan kat gam tsunia, tsunaun saar to na tsoiny tatagaa ot te kaa men fakats nan nainy vou. A vainy te natiny vovou iny ror uurup, te binun fafaparits ror tan nainy roman te kavuu ror nainy vou tan patsun puputaa to ri te fakats fapaas fafis raror vainy tana arasan te fakats ror tan nainy vou tana gormirmir.” \p \v 9 Jisas tsue pis to tsuri, “A vainy tana monaagits tovei, onot ror ma kat a masun of a tsivor, sai tovei Nyo tsue rou tsumi, ami ma faan iny a fo masun tsumi tana tou faakouts ir a vainy aaruts ana ri te ruak iny vaatau tsumi. Sai vou, te kap non a fo mamatsiny masun tovei, Gov nai fasof maromi tana fan a gum suu Tsunia. \p \v 10 “A vainy te onot ror ma faason tsumi te tavaron fi romi iny makok a moni na kakaii ana foka, ari kan onot ror ma faason tsumi te tavaron kan fi romi iny makok a moni na kinai ana foka. Sai te gim romi ma kat fatavaron iny makok moni na kakaii, mi kan gim rom ma nai kat fatavaron iny makok a masun tsian. \v 11 To te gim romi ma onot iny makok faarof a masun tana monaagits tovei, Gov gim kainy non ma nai faason tsumi tana masun a man iny Gormirmir. \v 12 Ai to te gim finy romi ma kat fatavaron tan makok a moni ana foka Gov faan iny Ya tsumi nei petoo, Ayei kan gim non ma nai faan mami ta ka na suu iny Gormirmir iny fasito tsumi. \p \v 13 “Sikia ta tsoiny binun te onot non ma binun tana ina fuan a tsoiny tatagaa ot, ayei nai tsugei non a isen ya te mangiir a mesmes, ayei nai manaats non a isen ana ya te fataivou a mesmes. Jesan mi gim rom ma onot ma binun faavot ten Gov ana painy moni.” \p \v 14 A Farasi te nongoiny a ka to, ana ri tsue vaaserere iny to Jisas, tana saa u koman tsuri kaa non tana moni. \v 15 Ai Jisas tsue to tsuri, “Ami na vainy natiny kat fatavaron ovei rom a tsivom matar a fokinai, sen Gov natiny non a koma mami. A saa te fakats non a mes to te kaatsian fiisok non na, faarei non a ka babainy matan e Gov. \v 16 U Faun te kirkir iny e Moses an vegiau te kirkir kuigin te favaanan tsoiny fifaatsuts sa onot ten Jon a Tsoiny Fapeenan. Tan nainy naa to aya, Vurungan Rof nana Waan e Gov te favaanan kanen na naa non. Ana fokinai vaputs to ma sof naa gagon. \v 17 Kainon a korosuu an puputaa nai kajiaa non, sikia ta isen ta karainy vegiau nan Faun te kirkir iny e Moses te naa babainy non. \p \v 18 “A isen a faun to, a faun iny fanging, sei na mes te ots non fanging ten natsun ee, ana ayei te fifanging me na mes a moun, ayei kat, kat iny tsikoor, ana mes te fifanging me na moun to natsioiny ya te ots fanging fiisen mi ya, ayei kan te kat, kat iny tsikoor.” \s1 A Mes A Masun Ai Lasarus \p \v 19 Ai Jisas tsue pis to na ka, “A mes a masun te kaakaa kan, te kaa men vau maato saavits ana tou kaakaa tsunian rof fiisok ovei tan mamatsiny nainy. \v 20 Ana mes a aaruts kaakaa kan, a asangan ya Lasarus te kaa men pipiirots, ser memei naa ya tan matainy sobaa tana mes a masun, \v 21 te pon ma veverok tu momorian nar kainy ainy, to te rurus minon tana taran iny ainyainy tana mes a masun a faviits to na koman. U kas kan te naa me ser damdam pipiirots tsunia. \p \v 22 “Tan nainy te mat bus a mes a aaruts an morena nom na towa ser mei finy naa ya tana pan ten Abraham. Kat to ana mes a masun mat patsu to ser kats iny ya. \v 23 Ya nai tsun to Hel, tana pan te kaa non a kamits tsian, ya matoong fapaas to, sa tagei na Abraham veevian fiisok fiisen me Lasarus panaan ya. \v 24 Ya kat to sa kuu naa, ‘Tamau Abraham, nyi ma reesik vanyo, ana nyi te jiats me Lasarus ma fabub ya na karoor nan tana aurom ma fakour ya na riam na vanyo, tana saa, nyo kaa rou tana pan te kaa non a kamits tsian tan guaf.’ \p \v 25 “Sen Abraham biny ya, ‘Guei tsoiny, fakats fatabin to te toto fi nyi, nyi nom a foka na fo rof, ai Lasarus nom to na foka na fo iring, sai tovei, ayei kaa iny famaun osto, nainy te kaa rom anyi tana kamits tsian. \v 26 Ana mes a ka pis tovei, fapoopoan narara a gaguur tsian te kaa non to tana vainy nei komainy ror ma naa nats, sai te opaar ror, ge ma poo me naa, ri te guas me nei!’ \p \v 27 “Ana mes a masun tsue to, ‘Kainon tamau Abraham, nyo sing marom anyi jiats naa Lasarus ma naa naa ya numaa ten tamanyo, \v 28 te kaa ror a ina ngim a famuinyasiny tsonyo, jiats naa a tsue taatag of ratuari, er naa vaare mito nei tana pan te kaa non a kamits.’ \p \v 29 “Ai Abraham tsue to, ‘Ri kaa miror vegiau te kirkir iny e Moses an fo kuigin, ri ma nongon tsuri.’ \v 30 Ana mes a masun biny towa, ‘Tamau Abraham, gim non ma onot, san a rof nan ya to, isen te mat ma tsun ai te naa tsuri, ari onot ror ma reesik, ana ri te takopis osing a fo aveto tsuar!’ \v 31 Sen Abraham tsue, ‘Te gim finy rori ma nongoiny e Moses an kuigin, ari gim kan ror ma onot ma faaman tan ta isen te tsun fatabin non tana mat.’” \c 17 \s1 Amus Vaare Na Mesmes Ai Te Kat Aveto \r (Mt 18.6,7,21,22; Mk 9.42) \p \v 1 Ai Jisas tsue to tan matisian Tsunia, “A fo amus te kat fa'aveto non a mes nai ruak minon, san e Gov nai fasaraa fiisok non a mes te amus non a mesmes ai te kat aveto. \v 2 Te rof fafis non tan tang iny ta marats tsian googon ya, ai te nai faruk namaan bong, kat non sa kat ta isen tsurin vainy to te kaa miror a faaman a kakaii ser kat aveto. \v 3 Tan kat to aya mi ma vaatok a tsivom. \p Sai te kat non e vamuinyasiny fafaaman tsumanyi tu aveto, nyi ma tsue ets'ets iny ya, ma faonot ya, ai te takopis osing non ya na fo aveto tsuan, ai te tsue iny reesik naa ten Gov, nyi ma anofe ravainy aveto tsunia. \v 4 Ai te kat aveto onots non yan fits nainy tsumanyi tan koman sen nainy, ya fatabin mito tsumanyi tan fits nainy koman sen nainy sa tsue tsumanyi, ‘Nyo reesik, faonot bus you tan kat aveto,’ nyi ma anofe ravainy a fo aveto tsunia.” \p \v 5 An amaraav tsue to tana Tsunaun, “Anyi ma fakorot me na faason tsumam.” \v 6 Ana Tsunaun biny ratuari, “To te kaa fi miromi na faason a kakaii faarei non fuan kakaii nan Mastat, mi onot rom ma tsue tan nau to, ‘Pat a tsivom, ana nyi te nai reev iny a tsivom namaan,’ ayei manaats marom anyi” \s1 A Binun Tana Tsoiny Binun Babainy \p \v 7 “Ai to te kaa minon ta isen fapoopoan namami ta tsoiny binun babainy ana ayei te vaar tan tanun ge te tatagaa ot iny siip. Ai te fakap binun tanun, ya te naa me numaa, nyi onot rom ma tsue tana tsoiny binun babainy, ‘Taa bus me, nyi te gum ana nyi te ainy ta kainy ainy tsuam?’ \v 8 Toroman a sikia! Sai te tsue fi non nei tsunia, ‘Pau a puam raarav ana nyi te kakoun onots a kainy ainy tsonyo, nyi te anaanos vanyo te ainy rou ana nyo te jiu, ivou bus ana nyi te ainy, nyi te jiu.’ \v 9 Nyi toroman te faan kan iny rom tsue iny paparaa tana tsoiny binun to te vovou finy yan tsue tsumanyi? A sikia. \v 10 Te senviir faarei maromi, nainy te kat fakap romi na foka te tsue of mami na tsunaun tsumi tan kat ya, tsue yam, ‘Amam tsoiny binun babainy tsun kan, mam kat fakap tsuiny a binun tsumam.’” \s1 Jisas Tsipaar Safunuu Na Tatauba \p \v 11 Jisas taataan fi naa tana ngats fan tsian iny Jerusalem sa ruak naa fapoopoan nana fuan a gum fan iny Samaria ai Galili. \v 12 Ya ruak naa to tana isen a fan, ana safunuu na mes a tatauba tainytainy Towa. Ri tsutsun me veevian, \v 13 ser kuu naa, “Jisas! Tsunaun tsumam, reesik mamimam!” \p \v 14 Jisas tagaa rari Ya tsue to tsuri, “Kua yam tan tsoiny faakor mi te faatok iny a pua mami, er tsir matuami.” \p Te taataan naa ri, ana pua rari taabos nato. \v 15 Nainy te tagaa fi na isen tsuri to te tsipaar fi ya, ya fatabin to iny vamarits e Gov fiisen men kuu tsian. \v 16 Ya naa to sa fagotsiny a tsivon moun e Jisas, ya faarof iny Towa. A mes to aya a sikia ma tsoiny Jiu, ayei na tsoiny Samaria. \v 17-18 Ai Jisas tsue to tana mes, “Nyo pon fi nei a ina safunuu na mes te tsipaar. Kat fei tana tsoiny sagoor tsun tsivon to nai tsue iny faarof me ten Gov ei? Ari pas a ina sia ei?” \v 19 Kat to ai Jisas tsue to tsunia, “Tsun nyi te taan, a faason tsumanyi te fatoto manyi.” \s1 Tou Naa Me Tana Waan E Gov \r (Mt 24.23-28,37-41) \p \v 20 Mes panan tsuri na Farasi rangats to Jisas, “Farainy te ruak minon a Waan e Gov?” Ya biny ton tsue, “A Waan e Gov te gim non ma naa me faarei non mi onot rom ma tagei ya. \v 21 Sikia ta mes te onot non ma tsue, ‘Tagaa yam, tovei aya nan!’ ge, ‘Tuwa aya nan!’ tana saa, a Waan e Gov te kaa bus en fapoopoan namami.” \p \v 22 Jisas kat to sa tsue tan matisian Tsuan, “U nainy te naa minon, ana mi te komainy ma tagei fiisok tu nainy tana Guei Tsoiny te Bobot e Gov sa ruak iny Mes me, sana mi te gim rom ma onot ma tagei ya. \v 23 Ta vainy te nai tsue nats ror tsumi, ‘Tagaa yam, tuwa Ayei!’ ge ‘I tovei Ayei nan!’ Sana mi ma nai kat tsuktsuk vaare rari, \v 24 tana saa, a Guei Tsoiny te Bobot e Gov sa ruak iny Mes me naa minon faarei non kurun nan kanaf, ya te sak faavot naa jias tan mes panaan ana vainy te tagei faavots Ya. \v 25 Sana Ayei ma saraa kamits fiisok tsom, ana vainy tan nainy roman te tsugei Ya. \p \v 26 Tou tabin me Tsonyo, na Guei Tsoiny te Bobot e Gov sa ruak iny Mes me, nai faarei tsuiny non a ka te ruak muan tan nainy ten Noa. \v 27 Tan nainy ten Noa vainy fakats tsuiny to na tsivor tan ainy, an jiu, an tsoiny min moun fifanging to onot tan nainy te sof naa Noa tan Ak, ana urungat tsian naa mito sa ras faavot ir a fokinai, ri mat fakap rato. \p \v 28 Te faarei tsuiny kainy non a fo nainy ten Lot. A vainy te ainy, jiu, fafiifoiny ri foiny to, ri reev ana ri fatsun numaa to. \v 29 San tan nainy te naus osing e Lot a ngats fan iny Sodom, guaf to te akoor Solfa jiaf fisikii gotsiny faarei mito na ruat Gormirmir sa popoon fakap rari. \v 30 Te senviir minon nainy tana Guei Tsoiny te Bobot e Gov sa ruak iny Mes me ruak non tana arasan. \p \v 31 “Tan nainy to aya, a mes te kaa non jiarasan a numaa tsuan, ma sof fatabin vaare gagon numaa ma nom ya ta foka tsuan, ayei ma bus tsun naa naa. Te senviir minon a mes kaa non tanun tsuan ma tabin vaare fi numaa ma nom ya na ka, ayei ma bus tsun naa naa. \v 32 Fakats e natsun Lot, te tagaa fatabin naa ya mat to! \v 33 Sei na mes te tanaf iny makok non a toto tsuan ee, nai kajiaa enanon, ai sei na mes te fa'orovus non a toto tsuan ee, nai nom non toto na suu. \v 34 Nyo tsue of maromi, tana voiny to aya te goros faavot ror a ina fuan a mes tana isen a numaa, ai Gov te nai nom naa na isen tsuri ana mesmes te kaakaa en vou. \v 35 Ina fuan a moun te koinykoiny ror koinykoiny, ai Gov te nom a isen tsuri ana mesmes te kaakaa en vou. \v 36 [Ina fuan a tsoiny te binun ror tanun, ai Gov te nom naa na isen tsuri, ana mesmes te kaakaa en vou.]” \p \v 37 An matisian Tsunia rangats Towa, “Tsunaun, fei te ruak fi naa rori ei?” Ai Jisas tsue of ratuari, “Tana pan te soon non puainy mes mat manuu nai vaaguam ror tsunia.” \c 18 \s1 U Tsue Fapapaar Tana Amov Te Naa Vaurep \s1 Tana Tsoiny Vaatsuk \p \v 1 Kat to ai Jisas tsue of ratuarin tsue fapapaar to, iny faatsuts rari ma natiny faakats vaurep ari, er ree'ats vaare to! \v 2 Ya tsue to, “Koman a isen a ngats fan te kaa me na isen a tsoiny vaatsuk te gim non ma natiny oraav e Gov ana ayei kan gim non ma natiny famaari ir a vainy. \v 3 Tana ngats fan nato aya te kaa non a amov natiny naa vaurep non tana tsoiny vaatsuk to ai te tsue of ya ma kat ya tu vaatsuk, a faakouts towa tana patang te katkat non a mes tsunia. \v 4-5 Sai te potsian en, ayei baainy ma faakouts ya. Vou te nom yan fakats rof ya tsue to koman, ‘Tana saa a amov tovei te fasasapam vaurep vanyo, kainon nyo gima oraav e Gov, nyo gim kan to ma famaari ir a vainy, sai tovei nyo nai faakouts rou ya ma toobing ya, ge kat non sa naa vaurep me ai te fanag vanyo.’” \p \v 6 Ana Tsunaun tsue pis to, “Fakats yam tsue tana tsoiny vaatsuk to na iring, \v 7 ana mi te fakats kainy naa Gov tan kat te nai kat non Ya ma faakouts Ya na vainy te pisainy Ya. Tsoiny vaatsuk to na iring te fatoobing fo iring te kat a mes tana amov, jio, e Gov, a Tsoiny Vaatsuk a tavaron nai fatoobing famainy non fo iring tan vainy vavaajets te kat ari tana vainy te pisainy Ya, ari to te faakats vaurep naa Tsunia tana nuaf ana voiny, Ayei nai potsian non tan anaanos tan faakouts rari. \v 8 Sikia, Nyo tsue of maromi, Ayei faakouts veesau rarori, sana Nyo rangats maromi, tan nainy te tabin fatabin mironyo na Guei Tsoiny te Bobot e Gov sa ruak iny Mes me tan puputaa tovei, Nyo nai sab rou e sei ta mes ee, te faason sa anaanos patsukanen nanon to, Nyo te tabin me ma fakei fatoobing anyon fo mamatsiny ka ge na sikia?” \s1 U Tsue Fapapaar Tana Tsoiny Farasi Ana Tsoiny Nonom Takis \p \v 9 Ai Jisas tsue pis ton tsue fapapaar tovei tana vainy te faamainy ror a tsivor te tavaron er ana ri te tagaa fafauf ir a mesapan. \v 10 “A ina fuan a mes a tou faakats ser naa tana saape, a isen a Farasi ana mesmes a tsoiny nonom takis. \v 11 Ana tsoiny Farasi tsun to sa faakats of iny a tsivon, ‘Gov, nyo tsue rof non Tsumanyi, tana saa, nyo gim rou ma faarei mes panainy vainy kakabuts, katkat aveto, an tsitsikoor, ge ma faarei na tsoiny nonom takis tovei. \v 12 Nyo natiny tavtaav rou fuan nainy tana isen a wik, ana nyo natiny faan iny rou a isen a pan tan fasafunuu nana pan tana fo mamatsiny ka te sab ronyo Tsumanyi.’ \p \v 13 “Sana tsoiny nonom takis tsutsun fajesa naa, ya gim kan to ma matoong fi naa Gormirmir, tana saa ayei te rejiaf men aveto tsunia, ana ya buts to na buen, tana saa, ayei te reesik tsunia na aveto, ya tsue to, ‘O Gov, reesik vame, nyo na aveto!’” \v 14 Ai Jisas tsue to, “A tsoiny nonom takis, gima tsoiny Farasi, to te tabin naa numaa te kaa fatavaron non matan e Gov. A mes te fapaas non a tsivon, Gov nai fauf non ya peto, ana mes te fauf non a tsivon, Gov nai fapaas non ya.” \s1 Jisas Faparits Ir Guei Kakaii \r (Mt 19.13-15; Mk 10.13-16) \p \v 15 Mes panan tana vainy mei miton guei kakaii an kukurik ten Jisas ma fasaur Ya na niman patsuu rari. Nainy te tagei matisian a ka to, ri tsue ets'ets rato na vainy. \v 16 Sen Jisas fi koo ir guei kakaii ma naa mi ri Tsunia, sa tsue, “Tanyir yam guein kakaii ma naa mi ri Tsonyo, tsue tap vaare ir yam, tana saa a Waan e Gov fasito raror vainy te faarei ror guei to ari. \v 17 Man ovei nyo tsue of maromi, sei te gim non ma faarof a Waan e Gov ee, a faarei to na guei na kakaii te faarof iny non ya ayei gim non ma onot a sof to gagon koman a Waan e Gov.” \s1 A Mes A Masun \r (Mt 19.16-30; Mk 10.17-31) \p \v 18 A isen a tsoiny mumua tana taa Jiu te rangats e Jisas sa tsue, “Tsoiny Fifaatsuts a rof, a saa te kat ronyo, nyo te nom a toto na suu na?” \v 19 Jisas biny towa, “Kat fei tsumanyi koo Varonyo na mes a rof, ei? Sikia ta isen ta mes ta rof, e Gov tsun Tsivon! \v 20 Nyi nat bus iny Faun te kirkir iny e Moses: Bainy tsikoor, bainy atsuiny, bainy kabuts, bainy gamgam iny a mesmes, fatsiitsii tamam me tsinam.” \p \v 21 Ayei biny Towa, “A fo faun to aya te vovou faarof iny anyo ana nyo vurots you onot roman.” \v 22 Nainy te nongoiny e Jisas a ka to, Ya tsue to tsunia, “Isen a ka tabuiny kat rom anyi, fafiifoiny iny a foka te kaa mirom anyi, nyi nom to na moni nyi fafaan ratuarin vainy aaruts, nyi te nai kaa me na masun iny Gormirmir; taame vovou You.” \v 23 San nainy te nongoiny yan vegiau to, ya mataaf fiisok ovei tsun nato, tana saa ayei kaa me na masun a kinai. \p \v 24 Jisas matoong towa sa tsue, “Te opaar fiisok tsun non tana mes te kaa minon a masun a nai sof to na Waan e Gov! \v 25 Te opaar non tana Kamel ma sof a tarobong tana tutusa, sai te opaar fafis fiisok non tana mes a masun ma sof tana Waan e Gov.” \p \v 26 Ana vainy to te nongon Tsunia rangat to, “E sei te onot non ma saup ai te nom a toto na suu ee?” \v 27 Jisas biny ratuari, “A saa te opaar non tana mes ma kat na, Gov onot non tan kat ya.” \p \v 28 Kat to ai Pita tsue to, “Tagaa, mam naus osing me naa fo fan ana fo mamatsiny ka tsumam ana mam atou vovou Manyi.” \v 29 Jisas tsue to tsuri, “Nyo tsue faman of maromi, a vainy te fakats ror a Waan e Gov, ri te naus osing a fan tsuar, ge natsur, ge fuainy famuinyasiny, ge tamar min tsinar, an guei, \v 30 ri nai nom faaboo pis ror tan nainy tovei, ai tana toto na suu tan nainy te naa minon vou.” \s1 Fafofopis Nan Nainy Jisas Tsue Tsuk Iny A Mat Tsunia \r (Mt 20.17-19; Mk 10.32-34) \p \v 31 E Jisas mei rato na ina safunuu ana ina fuan a matisian Tsuan tatangin, Ya tsue of ratuari, “Nongon yam, ra naa fi ror Jerusalem ana fo mamatsiny ka te kirkir iny kuigin nana Guei Tsoiny te Bobot e Gov sa ruak iny Mes me nai ruak iny man non. \v 32 Ayei nai faan iny naa rori tan mes vainy kaner sikia ma taa Jiu er nai tsue taring iny Towa, ri te kat fifiiring iny Ya, kisuf iny Towa. \v 33 Ri te nai rapits Ya, ana ri te atsuiny Ya, ai tan fafofopis nan nainy, Ayei nai tsun fatabin enanon.” \p \v 34 Matisian Tsunia gima fakats fanatnat iny a foka to aya. A man nana fo vegiau gima arasan tsuri ser gima natiny ta ka tana foka te tsotsue tsuk iny e Jisas. \s1 Jisas Tsipaar A Mes A Mata Kio A Sing Maamaa \r (Mt 20.29-34; Mk 10.46-52) \p \v 35 Ai Jisas taan fasiruu mito Jeriko a isen a mes a mata kio gumgum tatangin a sanaan kat non sing maamaa. \v 36 Nainy te nongoiny yan tagin te fis naa, ya rangat to, “A saa to aya naa na?” \v 37 Ana ri tsue of towa, “E Jisas, a tsoiny Nasaret to te naa fi enaanaa.” \v 38 Ana mes a mata kio vaputs to sa kuu, “Jisas, tsubnaain ten Devit, tagtag vame!” \p \v 39 Ana ri te mumua naa tsue ets'ets iny towa, “Vanumui.” Sana ayei kuu fatsian pis to, “Tsubnaain ten Devit, tagtag vame!” \p \v 40 Kat to ai Jisas tsutsun to, sa tsue naa ma mei mi ri ya nei Tsunia. Nainy te naa mi ya siruu, ai Jisas rangats towa, \v 41 “A saa te komainy rom anyi ma kat Anyo tsumanyi na?” “Tsunaun, nyo komainy matoong rou.” \p \v 42 Ai Jisas tsue fatabin to tsunia, “Mata manyi tagaa en, a faason tsumanyi tsipaar manyi.” \v 43 Sen tsun, ana ayei tagaa bus nato, ya vovou iny naa to Jisas, vamarits to Gov. Ana vainy tagei to na ka to aya ri variri kainy to Gov. \c 19 \s1 Jisas Ai Sakias \p \v 1 Ai Jisas sof naa to Jeriko, sa taan fafis enanaa. \v 2 A mes te kaa na aya, a asangan ya Sakias a tsoiny mumua tan tsoiny nonom takis ana ayei a mes a masun. \v 3 Ayei komainy ma tagei e Jisas a saf a mes Ya na, ai Sakias kan a kakat to sa gima onot ma tagaa, tana saa, u tagin. \v 4 To sa kookuar famumua osing nan tagin, ya paas to tan Nau Sikamoo komainy ma tagaa ten Jisas to te ising fi naa non Ya na aya. \v 5 Tan nainy te nom naa Jisas tana pan na to aya Ya tagag to sa tagei naa Sakias, Ya tsue to tsunia, “Sakias, of veesau tsun me. Nyo nai kaa rou numaa tsumanyi roman.” \p \v 6 Sakias of veesau tsun me putaa, sa mei naa Jisas numaa tsuan fiisen me na mamagat tsian. \v 7 Nainy te tagaa fi na fokinai nei, ri fangun'ngun to fapoopoan narari me na seeve ser tsue, “Ayei nai kaa fiisen minon mes a aveto.” \p \v 8 Ai Sakias tsun to, faatok iny a tsivon te reesik ya takopis osing ton aveto tsuan sa tsue, “Tsunaun, nyo faan iny rou panainy ka tsonyo tan vainy aaruts, sai te gam finy ronyo ta mes, tsonyo te nom rou a ka tsunia, nyo nai faan fapaas rou tan biny ya, onots non fats nainy tana fis a ka te nom anyo.” \v 9 Ai Jisas tsue to tsunia, “Te nun guei ten Abraham anyi kan, tovei roman Gov saup fatabiny manyi tan aveto, nyi an numaa iny guei tsuam, \v 10 tana saa Nyo, na Guei Tsoiny te Bobot e Gov sa ruak iny Mes me te naa me a tou tsikoo rari te nun ror, Nyo te saup fatabin rari tan aveto.” \s1 Tsue Fapapaar Nan A Safunuu Na Tsoiny Binun \r (Mt 25.14-30) \p \v 11 A vainy vanongon kaner raror ten Jisas tana ka to, sa farong naa Ya, sa tsue of rarin tsue fapapaar, tana saa Ayei te nom fasiruu en Jerusalem to tana vainy fakats fi nei, nainy ten Gov iny fa'atouf e Jisas te sisiruiny ruak en. \v 12 Ana Ayei tsue to, “A isen a tsunaun te kat iny naa tana gum fan veevian ma nai bobot ari ya a faarei to na aatouf, vou ana ayei te tabin fan tsunia. \v 13 Te kat iny tsun naa ya, ya fikoo raton safunuu na tsoiny binun tsuan, sa fafaan rarin, isiseiny tsoiny binun a gol moni te onots non a foiny tana isen a iifaa, ya tsue to tsuri, ‘Mi naa rom mi te vabinun iny ya, onot non te tabin mironyo.’ \v 14 Sana mesapan tana vainy tana gum fan tsunia koma iring iny ya ser jiat vovou ra naa na vainy tana pan te naa ya, ser tsue of ya, ‘Mam gim rom ma komainy manyi ma aatouf tsumam.’ \p \v 15 “Sai te fa'atouf fakap ari na tsunaun to aya, vou ya tabin to. Sen tsun ya faan iny naa ton tsue tan vainy binun tsunia, to na vainy te faan iny ya na gol moni, a natiny to na fis to te ruak te vabinun iny ari. \v 16 A vaamuan naa me sa tsue, ‘Tsunaun, isen a gol moni tsumanyi te faan vanyo nyi te vabinun iny anyo sa faruak pis a mes a safunuu na gol moni.’ \v 17 Ana aatouf tsue to tsunia, ‘Rof ovei tsun, nyi na tsoiny binun a rof. Anyi kaa fasuu faarof me na taatsuan tana ka na kakaii, nyo nai fakaa marom anyi ma tatagaa ot iny anyi na safunuu na ngats fan tsian.’ \p \v 18 “Ana fafuan nana tsoiny binun naa mito sa tsue, ‘Tsunaun, isen a gol moni tsumanyi te faan vanyo nyi te vabinun iny anyo sa faruak pis a mes a ngim a gol moni.’ \v 19 Ana aatouf tsue to tsunia, ‘Anyi nai tatagaa ot iny rom a ngim a ngats fan tsian.’ \p \v 20 “Mesmes a tsoiny binun naa mito sa tsue, ‘Tsunaun, tovei a isen a gol moni tsumanyi te faan vanyo nyi, nyo paapau yan a painy raarav tsonyo famuiny ya. \v 21 Anyo te oraav manyi tana saa nyi na mes a siireits, tana saa nyi natiny nom rom a ka gima kaa tsumanyi, ana nyi natiny agio rom tan tanun tana fo mes a fo vainy kaner te reev en.’ \v 22 Aatouf tsue to tsunia, ‘Nyi na tsoiny binun a pisiin! A fo vegiau te kat anyi, nyo kat rou ya iny fakaa manyi tan vaatsuk. Nyi nat vanyo na mes a siireits, natiny nom rou a ka tana mesmes ana nyo natiny agio rou a ka te gima anyo ma reev, \v 23 kat fei to tsumanyi gima fasof a moni tana guuv iny fatamaar ei? To ma nom fatabiny anyo na moni tsonyo fiisen me na moni na takorot patsun!’ \p \v 24 “Kat to ya tsue naa to tsuri te vatsutsun ror, ‘Nom osing yam a isen a gol moni naa to tsunia, am fainy towan a tsoiny binun to te kaa minon a safunuu na gol moni.’ \v 25 Ri tsue to tsunia, ‘Tsunaun, ayei kaa bus me na safunuu na gol moni.’ \v 26 Ya biny ratuari, ‘Nongon yam! E sei te kat non ta ka tana tee mar ka te faan iny e Gov ee, Gov nai faan pis iny non a ka na takorot tsunia, sai sei te gim non ma kat ta ka tana foka te faan iny e Gov ee, Ayei nai nom ravaa osing non ya na ka te kaa minon ya. \v 27 Ai tsuri to na vainy te koma iring varonyo, te tsugainy varonyo ma aatouf tsuri, ma mei ramiri nei er atsun famat to mata vanyo.’” \s1 Jisas Sof Jerusalem Faarei Na Aatouf \r (Mt 21.1-11; Mk 11.1-11; Jn 12.12-19) \p \v 28 Te fakap e Jisas tsue fapapaar, vou Ya taan famumua fi naa to tana ngats fan tsian iny Jerusalem. \v 29 Te naa fasiruu naa ri tana fuan a ngats fan iny Betpeits ai Betani tan tobeer te koo rori na Tobeer tan Oliv, ya fakuar ra naa to na ina fuan a matisian Tsunia sa tsue tsuri, \v 30 “Kuar yam tana fan naa to aya mata mami, ai te sof naa romi mi tagei rom a tsunei dongki te tang iny ari na aya a sikia ta mes ma gum voun ya a taataan iny towa, puruur yam mi te mei mi ya nei. \v 31 Ta mes te rangat maromi, ‘A saa, te puruur of romi ya na?’ Tsue of yam, ‘A Tsunaun kaa minon a binun tsunia.’” \p \v 32 Te naa naa ri sanaan, ri nai sab to na fo mamatsiny ka te tsue of rari Jisas te kaa patsukan fi kanen. \v 33 Te pupuruur ari na tsunei dongki, ana vainy te fasito iny ya tsue to tsuri, “A saa te puruur of romi ya na?” \p \v 34 “A Tsunaun kaa minon a binun tsunia,” te tsue fi ri. \v 35 Ana ri mei naa to na tsunei dongki ten Jisas. Ri nom ton vau tsuar ser ban iny ya tounon a tsunei dongki, ri fapaas Towa voun a tsunei dongki. \v 36 Te gum Ya voun a tsunei dongki, Ya taan naa to ana vainy nom ton fo vau tsuar ser ban iny ya sanaan. \p \v 37 Nainy te naa fasiruu na Ya tana sanaan te of ising non tana Tobeer tan Oliv, an tagin iny matisian faavot tanik iny vaposok mito na mamagat iny variri Gov, men kuu tsian tana fo binun tsian iny faatok ana a fo tsipaar te tagei ari, \q1 \v 38 “Gov faparits non a Aatouf te naa minon tana asangan a Tsunaun! \q1 Aaverof jias Gormirmir ana vamarits naa non ten Gov a tsigtsig.” \m \v 39 Ana mesapan tsuri na Farasi tan tagin tsue to ten Jisas, “Tsoiny Fifaatsuts, tsue tap ir matisian Tsuam ma kaa faamo ri.” \p \v 40 Ai Jisas biny ratuari sa tsue, “U fats tovei onot ror ma vaposok men kuu tsian te kaa faamo fi rori.” \s1 Jisas Tangis A Taa Jerusalem \p \v 41 Te naa fasiruu Jisas tana ngats fan tsian, ai tan nainy te tagei Ya na Jerusalem, Ya fakats rato na vainy, Ya tangis to. \v 42 Ana Ayei tsue to, “Jerusalem, Anyo komainy a vainy tsumanyi ma nat roman tana sanaan iny aaverof, sai tovei te takop busen mata rari, \v 43 tana saa, tana fo nainy te naa minon vou vainy koma iring marom anyi naa miror ri te nai aunoiny faafis farosoo ot puputaa na aunon fats tsumanyi, ana ri te kat tap iny a fo mamatsiny pan ana vainy gagon gim ror ma tafuts on me. \v 44 Ri nai kat rurei ovei marom anyi ana ri te atsuiny famat a vainy faavot tsumanyi gagon tana aunon. Ana sikia ta isen ta fats te kaa on nats non a fifatua to tana iinin ya, u fats to te tarop miror nei peto, tana saa, a vainy tsumanyi gim ror ma tagaa fanatnat iny e Gov te jiat Vaminyo ma saup rari, kat to aya ri te tsugei Vanyo.” \s1 Jisas Sof Fi Naa Tana Saape \r (Mt 21.12-17; Mk 11.15-19; Jn 2.13-22) \p \v 45 Jisas kat to sa sof naa gagon tana aunon tana saape ana Ya jiaat vavagen fatafuts rato na vainy te fafiifoiny iny a foka tsuar koman a saape. \v 46 Sa tsue tsuri, “Te kirkir en tan Vegiau Ten Gov, Gov te Tsue, \q1 ‘Numaa Tsonyo koo rori na numaa iny fafaakats,’ \rq (Aisaia 56.7) \rq* \q1 ‘sana mi kat faarei ya na puts iny takop tan vainy kakabuts.’” \rq (Jeremaia 7.11) \rq* \m \v 47 Ya fafaatsuts to tana saape tan mamatsiny nainy. Rin tsunaun tan tsoiny faakor an tsoiny fifaatsuts tan Faun Te kirkir iny e Moses an tsunaun nar vainy kaa men koman iny atsuiny Ya. \v 48 Sana ri gima onot ma kaa me ta sanaan iny kat a ka to aya, tana saa, a fokinai te kaa iny vanongon tsun Tsunia, komainy ma vanongon fiisok tana fo vegiau te kat Ya. \c 20 \s1 Ri Rangats E Jisas Fei Te Nom Yan Gumgum Ei? \r (Mt 21.23-27; Mk 11.27-33) \p \v 1 Tan sen nainy Jisas faatsuts to na vainy gagon tana saape, Ya favaanan kainy ton Vurungan Rof, an tsunaun tan tsoiny faakor an tsoiny fifaatsuts tan Faun te kirkir iny e Moses, an tsunaun tana taa Jiu naa mito Tsunia, \v 2 ser tsue, “Nyi ma tsue of mamam, saf gumgum Tsumanyi to na, to Tsumanyi kat rom fo mamatainy ka to na? Sei faan Manyin gumgum to ee?” \p \v 3 Jisas biny ratuari, “Nyo kan rangat maromin sen rangat. Ami ma tsue of Vanyo, \v 4 a tou fapeenan ten Jon, fei te nom e Jon gumgum iny fapeenan ei, poo fi me ten Gov ge tana mes?” \p \v 5 Ana ri tanik iny fatsitsien bus rato fapoopoan narari, “A saa te tsue rora na? Te tsue fi rora nei, ‘Te poo fi me ten Gov,’ ana Ayei te tsue na ka tsura, ‘Kat pas fei sam gima faamainy e Jon ei?’ \v 6 Sai te tsue fi rora nei, ‘Te poo me tana mes,’ a gum iny vainy tovei nai totouruei rarora, tana saa, ri faamainy e Jon ayei na kuigin faman.” \v 7 Ana ri tsue to Tsunia, “Mam gim rom ma nat fei to te poo fi mi ya ei.” \v 8 Ai Jisas tsue to tsuri, “Nyo kan gim rou ma tsue of mami to ten sei te faan Vanyon gumgum to Tsonyo kat a foka to ei.” \s1 Tsue Fapapaar Tan Vainy Tatagaa Ot Iring \r (Mt 21.33-46; Mk 12.1-12) \p \v 9 Kat to ai Jisas tsue of raton vainy tsue fapapaar sa tsue, “A mes te reev Gereip tanun tsuan, ana ya foiny ton tsoiny tatagaa ot iny tanun tsunia er binun tanun of towa, ana ya naa enato tana mes a fan kanen veevian sa nai kaan nainy viviakoo. \v 10 Ai tan nainy agio ya jiats to naa isen a tsoiny binun tsuan ma naa ya tan tsoiny tatagaa ot iny tanun er fainy towa ta tee fua nan tanun tsuan. San tsoiny tatagaa ot iny tanun nots ya ser rapits ya ri jiats babainy fatabiny naa towa. \v 11 Kat to an taman tanun jiats naa to na mesmes a tsoiny binun, san tsoiny tatagaa ot iny tanun nom ya ri rapits kainy towa, ri kat farejiaf ya, ri jiats babainy fatabiny naa towa. \v 12 Ya jiats pis naa to naa fafofopis nana tsoiny binun, san tsoiny tatagaa ot iny tanun fatafisuainy ya ri nom towa ser faviir iny naa towa jiarasan. \v 13 Kat to ana taman tanun wain tsue to, ‘A saa te kat ronyo na? Nyo jiats rou a guei tsoiny tsonyo te kaa non koman tsonyo, u man ri famaari ror ya.’ \v 14 Sai tan nainy te tagei ari ya, an tatagaa ot iny a tanun, favevegiau to fapoopoan narari ser tsue, ‘Ayei bus a guei tsoiny tan taman tanun to. Tanats yam ma atsuiny famat ara ya, ana fo mamatsiny ka tsunia fasito iny rora.’ \v 15 Ana ri nots towa ser ras tsitsikap iny naa towa jiarasan voun a tanun wain ser atsuiny famat ya. \p “A saa te kat non a taman a tanun tan tsoiny tatagaa ot tan tanun to na?” rangat fi Jisas. \v 16 “Ayei naa minon ana ayei te nai atsuiny famat faavot rari ana ayei faan iny tanun tana mesapan ma tatagaa ot iny ari ya.” Te nongoiny a vainy vegiau to ri tsue to, “Te gim non ma ruak fi nei!” \p \v 17 Jisas matoong rari Ya rangat to, “Saf a man nan a ka to te tsue iny Vegiau Ten Gov na? \q1 ‘A fats a marats to te tsugei fuainy tsoiny fatsun numaa ruak faarei na fats a karap ovei tana numaa.’ \rq (Vadou 118.22) \rq* \m \v 18 A mes te tsukakab non tan fats a marats to aya ana ayei te gotsiny naa nai tatamoor ovei nanon, ana fats a marats te rus of ta mes, ayei nai oiny memedak ovei tsuiny non ya, ya te nai faarei nats kuaf.” \s1 Takis Tan Gamaman \r (Mt 22.15-22; Mk 12.13-17) \p \v 19 U Tsoiny fifaatsuts tan Faun te kirkir iny e Moses an tsunaun tan tsoiny faakor tanaf iny nots e Jisas tan nainy patsukan to aya tana saa, Ayei pokein tsue fapapaar te sak rari sana ri oraav ir a vainy. \v 20 To ser vavaatok Ya ri anaanos to tu nainy tu rof. Ri jiats naa to na tee vainy iny toobo er faarei naa ton vainy tavaron iny nai fataraatsua iny e Jisas me na fo rangat iny nots Ya, ri te faan iny naa Ya tana Roum gavana tana gum fan iny Judia. \v 21 Ana rin tsoiny fataraatsua tsue to ten Jisas, “Tsoiny Fifaatsuts, mam nat rom foka te tsue Nyi ge te fafaatsuts iny Anyin man, ana Nyi gim kan rom ma aspeer ta mes tan fakats tsuri, tana saa, kainon to te kaa fi mirorin asangan gen vainy babainy, sana Nyi fafaatsuts iny rom a man nane Gov tana vainy. \v 22 Nyi ma tsue of mamam te toobing non tan faun tsura ma foiny takis fi naa ten Sisa na aatouf iny Roum ge na sikia?” \p \v 23 Sen Jisas tagei faavots a fo gam tsuri Ya tsue to, \v 24 “Faatok Vanyo yam ta isen ta painy moni kainy foiny takis.” Ri mei mito na isen a painy moni. Ya rangats ratuari, “A nain e sei ana asangan e sei to aya ee, tana moni to?” Ri biny Towa ser tsue na ka, “E Sisa na aatouf.” \v 25 Ai Jisas tsue to tsuri, “Jio, fainy yam e Sisa na foka ten Sisa, am fainy to Gov a foka ten Gov.” \p \v 26 Ri gima onot ma tsue matar a vainy ma kat tu fataraatsua nan Ya tana fo vegiau te tsue Ya to ser kaa faamo er, sana ri ngian tana fo tsue te biny rari Ya. \s1 A Tou Tsun Fatabin Tana Mat \r (Mt 22.23-33; Mk 12.18-27) \p \v 27 Mesapan tana taa Sadusi te natiny tsue ror a sikia ta tou tsun fatabin tana mat naa mito ten Jisas, ri rangats Towa, \v 28 “Tsoiny Fifaatsuts, Moses kirkir of raran faun sa tsue, Te mat osing non a mes, a moun tsuan, sana ayei gima faruak ta guei, ana famuinyasiny tsunia fanging to na amov ma faruak ari tu guei ten famuinyasiny tsunia to te mat a sikia ta guei. \v 29 Eye, te kaa men mumuinyasiny ina fits ana vaamuan fanging to, sa gima potsian ya mat enato a sikia ma faruak ta guei. \v 30 Kat to ana fafuan nana famuinyasiny fanging pis to na moun to aya, \v 31 ana fafofopis nana famuinyasiny fanging pis kainy towa. Sa onot ovei rari na ina fits mumuinyasiny, ser mat faavot er, a sikia ma faruak ta guei. \v 32 Ai voun ya, ana moun mat kan nato. \v 33 Ai to tan nainy tana tou tsun fatabin tana mat, e sei tsuri te nai faarei non a tsoiny tana moun to ee, tana saa, ari na ina fits ovei mumuinyasiny te kaakaa mi ya.” \p \v 34 Ai Jisas biny ratuari, “U tsoiny an moun tan nainy roman te rof ror tan fifanging. \v 35 Sana rin tsoiny min moun to te tamainy ror a tou tsun fatabin tana mat tan nainy vou, gim ror ma nai fifanging pis. \v 36 Ri gim ror ma mat pis, sai te nai faarei ror morena. Arin guei ten Gov, tana saa, Gov fatsun fatabin rari tana mat. \v 37 Ai Moses faatok ratuara tana mes a mat nai tsun fatabin non ya te kaa me na toto, tan nainy te kirkir yan vegiau, Gov a Tsunaun te tsue of ya tan koman guaf te ruak tan nau kakaii sa gima maas sa tsue, \q1 ‘Anyo na Gov ten Abraham, ana Gov ten Aisak, ana Gov ten Jekob.’ \rq (Naus Osing 3.6) \rq* \m \v 38 A man nan tsue to aya, Ayei na Gov tan vainy te toto ror, a sikia ma Gov tan vainy mat, tana saa, i Tsunia tsun te toto ror a vainy.” \p \v 39 Mesapan tsurin tsoiny fifaatsuts tan Faun te kirkir iny e Moses nongon to ser tsue, “Tsoiny Fifaatsuts, Nyi biny faarof tsuiny rangat.” \v 40 Sana sikia ta isen tsuri ma ongoor iny rangat pis. \s1 U Rangat Nane Krais, A Tsoiny Fiisaup \r (Mt 22.41-46; Mk 12.35-37) \p \v 41 Ai Jisas tsue to tsuri, “Kat fei to tsuri tsue ror a Krais a Tsoiny Fiisaup a tsubnaain ten Devit ei, \v 42 tana saa, e Devit patsukan te kat kirkir nane Krais a Tsoiny Fiisaup tan Kooma iny Vadou, \q1 ‘A Tsunaun e Gov te tsue tana Krais a Tsunaun tsonyo, Gum nei tan panaainy matou Tsonyo, \v 43 onot non te fakei finy Ronyon fo vainy te koma iring marom Anyi er kaa to fain a mou Manyi.’ \rq (Vadou 110.1) \rq* \m \v 44 Devit koo Ya, Krais, ‘A Tsunaun tsonyo,’ a tsubnaain tsunia. Fei te kat fi na Krais a Tsoiny Fiisaup sa gima tsubnaain babainy ten Devit ei, Ayei karap fafis iny non e Devit, taava?” \s1 U Tsue Nana Parits Ten Jisas Tan Tsoiny Fifaatsuts Tan Faun \r (Mt 23.1-36; Mk 12.38-40) \p \v 45 A vainy kaa iny vanongon eraror, ai Jisas tsue to tan matisian Tsunia, \v 46 “Tanamots yam tsoiny fifaatsuts tan Faun te kirkir iny e Moses. Te kaa miror koman iny taan vavis men vau beberus iny jiarasan er komainy to ta mes ma favoinyvoiny rari tana pan iny tuan ai tan gum tan gumgum matan tana numaa iny fafaatouf, ai tan tsutsun tana vaamuan nana pan iny guainy. \v 47 Ana ri fagaug raror fo amov er kabuts paser numaa tsuri, ana ri kat faatok er mata rari tan kat a fo faakats viviakoo ma famuiny ari na fo iring tsuri. Tan kat to aya fasaraa tsuri nai karap fafis non.” \c 21 \s1 A Fifaan Tana Amov \r (Mk 12.41-44) \p \v 1 E Jisas matoong, Ya tagei ton vainy masun te fau iny fo fifaan tsuar koman a guuv tana saape. \v 2 Ya tagei kainy to na amov a aaruts te fau na fuan a painy takep moni. \v 3 Ya tsue to, “Nyo tsue faman of maromi, a amov a aaruts tovei te faan fafis pis tana mesapan, \v 4 tana saa, mesapan to ari te faan ravainy a kakaii tsun tana fo masun tsuri ser faan iny ya, sana amov tovei faan seerep iny a pan iny ainy tsunia tana kainy aaruts tsunia.” \s1 Jisas Tsue Iny A Tou Taruraa Tana Saape \r (Mt 24.1,2; Mk 13.1,2) \p \v 5 Mesapan tsurin matisian Tsunia, tsue tsuk iny a saape, tana tou mamatainy saavits tsunia fiisen me na fo fats a fo rof fiisok ana fo fifaan te faan iny a vainy ten Gov ser kat ya na saape. Sen Jisas tsue, \v 6 “To tana foka te onot romi ma tagei roman, tan nainy te naa minon sikia ta isen ta fats te fifatua on nats non a fifatua to tana iinin ya; fo fats to tarop miror nei peto, ri te nai soon er putaa.” \s1 Tou Patang Ana Kamits Naa Minon \r (Mt 24.3-13; Mk 13.3-13) \p \v 7 Ana vainy rangats to Jisas, “Tsoiny Fifaatsuts, farainy te nai ruak nats non a ka to? Ana saf a ka te nai ruak nats non na ana ya te faatok fatoobing iny nainy te sisiruiny ruak ename?” \p \v 8 Ai Jisas tsue to, “Tanamots yam, am famanat vaare to ta mes ma fagaug mami ya, tana saa vainy a kinai naa fiisen miror a asanga Vanyo ri te tsue na ka, ‘Anyo na Krais! Nainy te ruak en.’ Vovou vaare ir yam. \v 9 Nainy te nongoiny romin sagoge nana puaan, gen nainy vapupuaan, a foka to aya ma ruak faamuan tsom, sana mi ma oraav vaare. Te gim non ma faatok iny a fafakap te siruu en.” \p \v 10 Ana Ayei tsue to tsuri, “Fo gum fan te fapupuaan ramiror mes a fo gum fan kaner, ana isen a aatouf an tsoiny puaan tsuan vapupuaan miror a aatouf an tsoiny puaan tsuan; \v 11 fo nuu tsian nai ruak nats ror, an nainy ves nai ruak nats non tana fo viir pan, an nainy faadis nai ruak non, ana foka iny fa'oraav, ana fo ka iny faatok ruak minon jias. \v 12 Sana foka to aya tabuiny ruak ror, ri nai nots maromi er kat fapatang matuami er fakamits matuami. Ana ri te nai kat vaatsuk tsumi tan numaa iny fafaatouf tana taa Jiu ana ri te nai kotskots mami. Ana ri te fatsutsun mami matar gotouf an tsoiny tsian tana gamaman, tana saa, mi govets rom a asanga Vanyo. \v 13 Tan kat tsun to aya, ayei nainy rof tsumi iny favaanan iny Vurungan Rof tsuri. \v 14 Sana mi ma fatsuiny a fo fakats tsumi, mi te fakats pinpin faamuan vaare fei te nai tsue fi romi ei, kainy kat tap tsue tsuri, \v 15 tana saa, Nyo faan maromin vegiau ana nat tsian to te sikia non ta mes te koma iring maromi, te onot non ma aspeer fo vegiau tsumi, ge ma faungis iny ya, to te tsue romi ta ka. \v 16 Fo tamamami an tsinamami an famuinyasiny, an nuatsi mami an vaatau tsumi nai fafaatai faruak maromi ana ri te faan mami, ari to te nai kat fijior mami, ana mesapan tsumi ri nai atsun famat rarori. \v 17 A fokinai nai tsugei maromi, tana saa mi kaa mirom a asanga Vanyo. \v 18 Sana sikia ta ar funuu patsuu mami te nai nun non. \v 19 Suu iny yam a faason tsumi Tsonyo onot non tan fafakap nan puputaa to, mi te nai nom a toto na suu.” \s1 A Tou Taruraa Tana Jerusalem \r (Mt 24.15-21; Mk 13.14-19) \p \v 20 “Nainy te tagei romin tsoiny puaan te bau faafis ror a Jerusalem mi nat bus em, a iring tsian fiisok naa osto mito ana Jerusalem nai taruraa enanon tovei tsun. \v 21 Ana ri te kaa ror tana gum fan iny Judia ma bus naa tana fo tobeer, ana ri te kaa ror koman a ngats fan tsian ma naus osing a ngats fan tsian, ana ri te kaa ror jiarasan tana ngats fan tsian ri ma sof vaare naa tana ngats fan tsian iny Jerusalem, \v 22 tana saa a fo nainy to aya, a fo nainy nan nainy iny fasaraa tsian to te faruak non a man tana foka te tsue iny Vegiau Ten Gov. \v 23 O reesik fiisok, ma sekee fuainy moun kuraa, an fuainy moun see faagiir, ri fasus ror tan guei tsuri, tana saa, te nai kaa minon nainy saraa kamits tsian tana gum fan iny Judia faavot, ana koma seeve ten Gov nai kat fiiring raror a vainy tan puputaa to aya. \v 24 Mesapan tsuri nai atsun rarorin kirat tana puaan ana mesapan ri gog rarori, ri te mei ra naa ri tana mes a fo gum fan. An vainy vavaajets a sikia ma taa Jiu nai pitei miror a Jerusalem onot to tan nainy te fagum e Gov, ito tan fo nainy te faonot fi rorin vainy sikia ma taa Jiu.” \s1 Tou Of Fatabin Me Ten Jisas \r (Mt 24.29-31; Mk 13.24-27) \p \v 25 “Te kaa mi nats non ta ka iny faatok tana nuaf, ana iifaa an fo kootsits. Tan petoo tovei, fakats tan vainy koman a fo gum fan nai onanun eraror, ana fokinai nai oraav ror te tangats fi minon posaa tsian, an ras. \v 26 A vainy a kinai oraav ror ana pua rari te tameruts en tana foka te ruak minon tana monaagits tovei, tana saa fo mamatsiny parits iny korosuu nai tatagut eraror er tasas osing to naa fo iinir, \v 27 ana vainy faavot te see tatagei bus a Guei Tsoiny te Bobot e Gov sa ruak iny Mes me of fiisen minon a koroo fiisen minon a parits a reits an siinaiv karap fiisok. \v 28 Tan nainy te tanik iny ruak non a fo mamatsiny ka, Nyo tsue of bus mami, tsutsun yam am matoong fi naa to jias tana saa, a mes te pats mami, tou puruur mami kat iny naa os mito a tou saup mami.” \s1 Tsue Fapapaar Nan Nau Vei \r (Mt 24.32-35; Mk 13.28-31) \p \v 29 Kat to ai Jisas tsue of ratuarin tsue fapapaar tovei, “Tagaa yam tan nau u vei. \v 30 Tan nainy te tagei romin vei te firaar non mi natiny rom fua nan vei te sisiruu en. \v 31 Jesan kan te tagei finy romi na fo mamatsiny ka te roruak non mi ma nat fi nei, nainy ten Gov te jiats Varonyo Ya na Aatouf te sisiruu ename. \p \v 32 “Fakats faarof yam a ka to! U aatai tovei te toto farokot kan raror tabuiny mat ror ana fo mamatsiny ka te tsue Nyo to nai ruak nats non. \v 33 Korosuu an puputaa nai kajiaa enanon san vegiau Tsonyo gim non ma nai kajiaa on.” \s1 Tanamots Yam \p \v 34 “Tanamots yam, mi ma kat vaare na tsivom tana sanaan iny kat guainy vaurep, jiun mafuu, an fakats fiisok a fo mamatsiny ka tana toto iny roman, kat non san kat nana tou tabin me tana Tsunaun fakarian me faarei non a vavaatsu te fakarian non a voo, te pon fi romi nei, tabuiny nainy non, \v 35 tana saa a ka to aya te ruak nats non tana vainy faavot tana monaagits to. \v 36 Ami ma kaa iny vavaatok tan mamatsiny nainy, am kaa iny faakats to mi te onot ma tsutsun faparits am aruwas osing to na foka te ruak nats non, ana mi te nai tsutsun matan a Guei Tsoiny te Bobot e Gov sa ruak iny Mes me.” \p \v 37 Tana fo isiseiny nainy Jisas natiny fafaatsuts non koman a saape, ai tana fo ananerof, ayei natiny tafuts osing non a ngats fan Ya te nai kaa tana Tobeer iny Oliv, onots ovei non a voiny. \v 38 Ai tana voinyvoiny vainy kinai natiny fasaar miror iny vanongon Tsunia koman a saape. \c 22 \s1 Judas Fatangan Ma Faan Iny Ya Jisas \r (Mt 26.1-5,14-16; Mk 14.1,2,10,11; Jn 11.45-53) \p \v 1 U nainy Guainy te ainy rorin Koinykoiny Sikia ma kaa me tu Yis te siruu en naa me te koo rorin Nainy iny Fakats Fatabin nainy te faakouts e Gov a taa Isrel ser naus osing me na gum fan iny Ijip. \v 2 An tsunaun tan tsoiny faakor ana rin tsoiny fifaatsuts tan Faun te kirkir iny e Moses komainy ma sainy ta sanaan iny nots e Jisas, er atsun famat Towa, sana ri te oraav ma kat ya tana arasan, kat ror sana vainy fatsuiny fitaatsun fiisen ramiri. \p \v 3 Kat to, ai Satan sof to na koman e Judas to te koo ri Iskariot, a isen tsuri na safunuu ana ina fuan a matisian. \v 4 Ai Judas naa fi naa to tan tsunaun tan tsoiny faakor an tsoiny mumua tan fuainy tsoiny bei ot tana saape ma vegiau tsuk iny ari fei te nai faan finy non ya e Jisas nima rari ei. \v 5 Ri paparaa ri fatangan to ma faan iny ta moni tsunia. \v 6 Judas kan te faarof iny ya, kat to ana ayei tanik sainy to tu nainy tu rof ma faan iny ya Jisas tsuri, sana vainy ma nat vaare iny a ka to aya. \s1 Jisas Ainy Fiisen Men Matisian Tsuan Tan Guainy Iny Fakats Fatabin \r (Mt 26.17-25; Mk 14.12-21; Jn 13.21-30) \p \v 7 U nainy nan Guainy te ainy rorin Koinykoiny Sikia ma kaa me tu Yis te ruak en iton nainy te atsuiny kainy rorin fo tsunei siip nan u Guainy iny Fakats Fatabin ton nainy te faakouts e Gov a taa Isrel ser naus osing me na gum fan iny Ijip. \v 8 Ai Jisas jiat rato ere Pita me Jon sa tsue tsuri, “Kua yam mi te kakoun a pan iny ainy tsuran Guainy iny Fakats Fatabin.” \p \v 9 Ana ri rangats Towa, “Fei te komainy rom Anyi mam ma nai kakouiny Guainy iny Fakats Fatabin ei?” \p \v 10 Ya tsue to tsuri, “Nongon yam! Te sof naa romi tana ngats fan tsian ana isen a mes a govet kepaa aurom te sab maromi sanaan, vovou iny naa yam mi te sof naa tana numaa te sof naa non ya, \v 11 ana mi te tsue tana taman a numaa, ‘A Tsoiny Fifaatsuts te rangat mami nyi, Fei te kaa non a pan te nai ainy Ronyon Guainy iny Fakats Fatabin fiisen ramen matisian Tsonyo ei?’ \v 12 Ayei faatok maromi na pan tsian jias te kaa minon a fo mamatsiny ka iny kakoun a kainy ainy tana numaa, ayei na pan te nai kakoun romi na fo mamatsiny ka.” \v 13 Ana ri naa naa to, ser sab a fo mamatsiny ka to te tsue of rari Jisas, ser kakouiny Guainy iny Fakats Fatabin. \s1 Kainy Ainy Taataun Tana Tsunaun \r (Mt 26.26-30; Mk 14.22-26; 1Ko 11.23-25) \p \v 14 Te ruak bus nainy ai Jisas an amaraav Tsunia gum to tana taran iny ainy. \v 15 Ya tsue to tsuri, “Anyo kaa mirou koman tsian iny ainy fiisen mamimi tan Guainy iny Fakats Fatabiny, tabuiny nai sarei Ronyo na kamits, \v 16 tana saa, Nyo tsue of maromi, Nyo gim rou ma nai ainy pis ya fiisen mamimi, onot non a man nan koinykoiny an wain te nai ruak iny man non koman a Waan e Gov.” \p \v 17 Kat to ai Jisas nom to na gotan wain, Ya faarof iny towa ten Gov, sa tsue, “Nom yam a ka tovei, ana min isisen te jiu ya fapoopoan namami. \v 18 Sai tovei Nyo tsue rou tsumi, Nyo gim rou ma jiu pis nats wain tovei onot non te naa minon a Waan e Gov.” \p \v 19 Ya nom to na koinykoiny, sa faakats iny faarof of naa towa ten Gov, Ya ivoo towa, sa fafaan rari ya, Ya tsue to, “A pua Vanyo tovei, te orovus of mami. Kat vaurep yam a ka tovei kainy fakats fatabiny Vanyo.” \p \v 20 Te ainy fakap arin Guainy iny Fakats Fatabiny, jesan, Jisas nom to na gotan wain sa tsue, “U rafatsiny Tsonyo tovei te faparits non tsue faunot foun ten Gov, rafatsiny Tsonyo tatsiiu of maromi. \v 21 Tagaa, a mes te faan iny Varonyo tan vainy ma nai atsuiny Vanyo ri a niman ya te kaa fiisen bus Vamironyo tovei tana taran iny ainy, \v 22 tana saa, A Guei Tsoiny te Bobot e Gov sa ruak iny Mes me nai mat non to te fagum fi Gov, sana sekeiny, mes to te faan iny Ya, Gov nai fainy non ya na fasaraa tsian.” \v 23 Kat to ser fararangat fatabin ir fapoopoan narari, “E sei bus ee te kat non a ka to, ee?” \s1 Matisian Te Arats, E Sei Te Karap Fafis Non Ee? \p \v 24 An matisian fa'ararat iny to e sei tsuri te karap fafis non ee? \v 25 Ai Jisas tsue to tsuri, “U aatouf vavaajets tana monaagits tovei te tsunaun kookop faavot raror a vainy tsuar, ana ri to te gumgum ror ana fo parits te natiny vakek rari to te kaa ror fain nimar tsunaun tsian. \v 26 Sana mi ma kat fi vaare nei. Ami ma kat fi nei, a karap fapoopoan namami nai faarei non a mes a see mes, ana tsoiny mumua nai faarei non a tsoiny binun tsumi. \v 27 Ai sei to te karap fafis non ee? A mes te gum iny ainy non, ge na mes to te kat of non a mesmes a kainy ainy? A mes to te gum iny ainy non, taava? Sana Anyo tsun vaa ei aa, to te kaa rou fapoopoan namami, faarei rou a tsoiny binun tsumi. \p \v 28 “Ami koraa to ari to te tsutsutsun pana Vanyo tan nainy te ruak me na fo tanaf Tsonyo, \v 29 to te faarei tsuiny non e Tamanyo te faan iny tsue faunot ma tagaa ot iny Anyo na Waan Ya, jesan kan non, Anyo te faan iny tsue faunot tsumi \v 30 to, ami nai ainy rom, mi te jiu tana taran tana Waa Vanyo, to ami te nai gum kanem marom tana fo tagan tsuam iny kat vaatsuk tana safunuu ana fuan a vun tana taa Isrel.” \s1 Jisas Tsue Pita Nai Faungis Iny Non Ya \r (Mt 26.31-35; Mk 14.27-31; Jn 13.36-38) \p \v 31 Kat to ai Jisas tsue to, “Saimon, Saimon Satan te nom bus tsue faunot iny tanaf a faaman tsumi faavot faarei non te kat fi ror tsoiny binun tanun, to te tegteg iny rorin wit an pem te rus ravaa naa. \v 32 Sana Nyo te faakats of bus manyi Saimon, ma kap faavot vaare na faaman tsumanyi. Eye, a faaman tsumanyi nai gagaar non, sai te takopis fatabin fi rom anyi Tsonyo, nyi kan ma faparits kan ir fo vamuinyasiny tsumanyi.” \p \v 33 Ai Pita biny Towa sa tsue, “Tsunaun, nyo kakoun iny naa fiisen ma mirom Anyi tana numaa iny kotskots iny mat fiisen ma Minyi!” \v 34 Jisas biny towa, “Nyo tsue of marom anyi Pita, tabuiny kokorooto non a koriou a tsoiny roman, nyi nai faungis Varonyon fopis nainy, nyi gim rom ma nat Vanyo.” \s1 Govets A Poraa, Vio, An Kirat Iny Puaan \p \v 35 Kat to, ai Jisas rangat ratuari, “Farainy te jiat babainy im yam a sikia ta poraa moni, ge vio, ge tu suu, sana mi aaruts iny ta ka?” Ana ri tsue to, “A sikia.” \p \v 36 Ai Jisas tsue to tsuri, “Sai tovei u nainy tana fo patang to te govets romin vegiau Tsonyo, e sei te kaa minon ta poraa moni ee, mei naa fiisen men vio, ai sei te gim non ma kaa me tu kirat iny puaan ee, ma fafiifoiny iny vau tsian tsuan ai te foiny tu kirat iny puaan, \v 37 tana saa, te nai ruak non tsonyo te vovou iny non Vegiau Ten Gov te tsue en, \q1 ‘A vainy tagei ror Ya faarei me na mes a iring.’ \rq (Aisaia 53.12) \rq* \m Nyo tsue of maromi, na ka to aya ma ruak Tsonyo, tana saa, a foka te kirkir of Vanyo ri tan Vegiau Ten Gov te ruak iny man nats non.” \p \v 38 An matisian tsue to Tsunia, “Tagaa Tsunaun, fuan kirat iny puaan tovei.” Ya tsue to tsuri, “Te onot en tan vegiau.” \s1 Jisas Faakats Getsemani \r (Mt 26.36-46; Mk 14.32-42) \p \v 39 Jisas naus osing a ngats fan tsian to te kat kat fi Ya tan nai faakats tana Tobeer iny Oliv, an matisian Tsunia vovou kan iny naa Towa. \v 40 Nainy te ruak Ya tana pan na aya, Ya tsue to tsuri, “Ami ma faakats kat non sana foka iny tanaf naa me a fagotsiny matuami.” \v 41 Ayei taan fajesa naa to, sa onots a veevian to te tats finy naa non a mes a fats, sa fatukun Ya tsunguruu to, sa faakats fi nei, \v 42 “Tamau, tan mangiir tsun Tsumanyi nom ravainy osing You a gotan iny saraa kamits to Tsonyo, san sikia ma tan mangiir Tsonyo, u mangiir tsun Tsumanyi.” \p \v 43 Kat to ana morena iny Gormirmir ruak to Tsunia sa faparits Ya. \v 44 Ai Jisas sarei to na patang tsian, Ya suu faparits iny ton faakats, an siiva ruak to Tsunia sa faarein rafatsiny sa tsinik fi naa tan puputaa. \v 45 Nainy te fakap Yan faakats Tsunia, Ya tsun to sa tabin fi naa tan matisian Tsunia, sa sab rarin goros, tana saa, ri te kaa men koma reesik tsian. \v 46 Ya rangat ratuari, “Kat fei tsumi gogoros rom ei? Tsun yam am faakats to ma gotsiny vaare mi tan fiamus.” \s1 Ri Nots E Jisas \r (Mt 26.47-56; Mk 14.43-50; Jn 18.3-11) \p \v 47 Jisas vegiau kanen nanon an tagin ruak mito ana mes te koo ri Judas, a isen tsuri na safunuu ana ina fuan a matisian, to te mumua ra mi ri naa mito ten Jisas sa umei Ya. \v 48 Sen Jisas rangats ya, “O Judas, nyi na tou umei iny faan Vanyo, na Guei Tsoiny te Bobot e Gov sa ruak iny Mes me, nima rari?” \p \v 49 Tan nainy te tagaa fin matisian Tsunia nei to te kat iny ruak fi na ka to, ana ri tsue to, “Tsunaun, mam onot rom ma tek rarin kirat iny puaan?” \v 50 Kat to ana isen tsurin matisian tek sapee na teinan tan panaainy matou tana tsoiny binun babainy tan Tsoiny Mumua tan Tsoiny Faakor. \v 51 Ai Jisas tsue ratuari, “Kat pis vaaren kat to!” Ya saras to na teinan a mes, ya rof fatabin nato faarei muan. \p \v 52 Kat to ai Jisas tsue to tan tsunaun tan tsoiny faakor an tsoiny mumua tan tsoiny bei ot tana saape an tsunaun tana taa Jiu to na tou nots Ya, “Mi naa me fiisen men kirat an vuts iny nots Vanyo faarei Varonyo na mes a kakabuts. \v 53 Nyo kaa fiisen mamimi gagon tana saape tan mamatsiny nainy, ana mi gim to ma nots Vanyo. Sai tovei u nainy tsumi, a parits tana uurup te kookop mami.” \s1 Pita Faungis Iny E Jisas \r (Mt 26.69-75; Mk 14.53,54,66-72; Jn 18.12-18,25-27) \p \v 54 Ana ri kat to ser nots e Jisas, ri mei naa Towa tana numaa tana Tsoiny Mumua tan Tsoiny Faakor, ai Pita tsuktsuk naa Towa, sana ayei taan faveevian kanen na minon. \v 55 Sai tan nainy te faakor arin guaf fapoopoan nana pan koman a aunon nana numaa ser gum babau iny mangin ror tan guaf, ai Pita gum fiisen kan ramituari. \v 56 Ana kooviou, a muiny binun tana Tsoiny Mumua tan Tsoiny Faakor inainy e Pita te mangin fi ya tan guaf. Ya fasiruu naa to tsunia sa tsue tsuri na mesapan, “A mes to aya te kaa fiisen me Jisas!” \v 57 Sana ayei faungis, sa tsue, “O kaa, nyo gim rou ma natiny a mes to aya!” \p \v 58 Gima potsian, ana mes te tagei ya tsue to, “Anyi koraa na isen tsuri, ge!” Sen Pita biny ya sa tsue na ka, “A poo! Sikia ma nyo!” \v 59 Voun a isen a aua, ana mesmes ruak mito sa tsue faparits, sa tsue, “U man, a mes to aya te kaakaa fiisen mami nyi, tana saa, ayei kan a tsoiny Galili!” \p \v 60 Sen Pita biny ya sa tsue, “Paai! Nyo gim rou ma natiny a ka tsue rom anyi!” Pita vegiau farokot kanen nanon sen tsun ana koriou a tsoiny kokorooto nato. \v 61 Ana Tsunaun takopis to sa matoong fatoobing naa Pita, ai Pita fakats fatabiny pis ton vegiau te tsue iny a Tsunaun tsunia, “Tabuiny kokorooto non a koriou a tsoiny roman, nyi nai faungis Varonyon fopis nainy, nyi te tsue nyi gim rom ma nat Vanyo.” \v 62 Ai Pita tafuts to jiarasan, sa buts iny tangis fa'og'og. \s1 A Vainy Kat Fifiiring Iny E Jisas \r (Mt 26.67,68; Mk 14.65) \p \v 63 A vainy te tatagaa ot iny naa Jisas te taring iny Ya, ri rapits Towa. \v 64 Ana ri kat to ser ping a matan Yan raarav, ana ri rangats Towa, “Jio, Nyi na kuigin ten Gov, pokei of mamimam e sei to aya te sapan Manyi ee?” \v 65 Ser tsue vaaserere iny Ya tan vegiau kinai. \s1 Jisas Tsutsun Matar Kansol Tana Taa Jiu \r (Mt 26.59-66; Mk 14.55-64; Jn 18.19-24) \p \v 66 Te takiir me na nainy, an tsunaun tana taa Jiu, an tsunaun tan tsoiny faakor, an tsoiny fifaatsuts tan Faun te kirkir iny e Moses, vaaguam faavot to, ana tsoiny bei ot tana saape mei naa Jisas matar Kansol tsuri ser tsue, \v 67 “Tsue of mamimam, Anyi koraa na Krais, a mes to te pisainy e Gov ma Tsoiny Fiisaup Ya tana vainy ge na sikia?” San Ayei tsue of rari, “Nyo tsue of maromi, ami gim rom ma faamainy tsue Tsonyo. \v 68 Ana Nyo rangat maromi, ami gim rom ma biny tsue Tsonyo. \v 69 Sai te tanik non roman an tana fo nainy te naa minon a Guei Tsoiny te Bobot e Gov sa ruak iny Mes me nai gum non tan panaainy matou tana Gov a Siireits.” \p \v 70 Ana ri na fokinai rangats faavots Towa, “Nyi na Guei Tsoiny ten Gov a?” Ya biny ratuari, “Te toobing non to te tsue fi romi, Anyo koraa to aya.” \p \v 71 Ana ri kat to ser tsue, “Saa kat fei to tsura komainy pis ror tu mes tu vegiau ei ma poo me tana mes a vainy? Ra nongon fatoobing er nguen Ya fatoobing.” \c 23 \s1 Jisas Tsutsun Matan E Pailat \r (Mt 27.1,2,11-14; Mk 15.1-5; Jn 18.28-38) \p \v 1 An tsoiny tsian vaaguam faavot tsun to ser mei naa Jisas, Ya tsutsun to matan e Pailat a gavana tana gum fan iny Judia. \v 2 Ana ri tanik iny sak Towan vegiau matan e Pailat, “Mam sab a mes to te natiny ras fuainy raror a vainy tsumam natiny tsue of raror a vainy ma foiny vaare rin takis ten Sisa na aatouf iny Roum, ana Ayei kan natiny tsue non Ayei na Krais, a aatouf te nai saup mamiromam.” \p \v 3 Kat to, ai Pailat rangats Towa, “Nyi Ya na Aatouf tana taa Jiu?” Ai Jisas biny towa sa tsue, “Na, toobing non tsue fi rom anyi.” \p \v 4 Kat to, ai Pailat tsue to tan tsunaun tan tsoiny faakor an tagin, “Nyo gima sab ta ka ta iring tana mes tovei te onot ronyo ma pokei Ya a mat to.” \p \v 5 Sana ri te parits patsukaner iny tsue, “Ayei te fatsuiny fakats tana vainy faavot tana gum fan iny Judia tana fo fafaatsuts Tsunia, Ayei tanik me tana gum fan iny Galili sa naa ovei naa me nei.” \s1 Jisas Tsutsun Matan E Herot \p \v 6 Tan nainy te nongoiny e Pailat fo vegiau to, ya rangat to, “A mes to na tsoiny Galili ge?” \v 7 Nainy te nat fi Pailat nei, Ayei kaa non tana gum fan te tagaa ot iny non e Herot, ya kat to sa jiats finy naa Ya ten Herot, tana saa ayei kan te kaa Jerusalem tan nainy na to aya. \v 8 Tan nainy te tagei e Herot e Jisas, ana ayei kaa mito na paparaa tsian, tana saa, ayei te komainy ma tagei fiisok Ya tan nainy viviakoo. Ana ayei kan te kaa men koman iny tagei ta ka iny faatok ma kat e Jisas. \v 9 To sa rangats e Jisas rangat kinai, sen Jisas gima biny ta isen ta karainy vegiau. \v 10 Fuainy tsunaun tan tsoiny faakor an tsoiny fifaatsuts tan Faun te kirkir iny e Moses, tsutsun faruak to ser sak e Jisas fo vegiaun parits. \v 11 Ai Herot min tsoiny puaan tsunia tsue taring iny to Jisas ser tsue vaaserere iny Ya. Ri kat to ser nom vau saavits iny aatouf ser favau Ya. Ri jiats fatabiny naa Towa ten Pailat. \v 12 Ai tan ar nainy farokot to aya, Herot me Pailat ruak iny vaatau bus rato, sai muan ri koma iring iny isisen tsuri patsukaner. \s1 Pailat Famanat Iny E Jisas Ma Atsuiny Ari Ya \r (Mt 27.15-26; Mk 15.6-15; Jn 18.39–19.16) \p \v 13 Ai Pailat fikoo vaaguam raton fuainy tsunaun tan tsoiny faakor, fuainy tsunaun ana vainy faavot, \v 14 sa tsue tsuri, “Mi atoiny me naa mes tovei tsonyo, to tsumi tsue, ‘Ayei te raras fuainy raror a vainy.’ Sai tovei, nyo te kat vegiau iny saaiv Ya mata mami, nyo gima sab ta ka ta iring Tsunia, to tana fo tsue na fo iring te kat ami Tsunia. \v 15 Herot kan to te gima sab ta iring Tsunia, to sa faan fatabin iny mi Ya nei tsura. A mes to aya te gima kat ta iring to te onot non Ya ma mat of ya. \v 16 Sai tovei, vainy puaan tsonyo rapits Ya, nyo jiats fatafuts rou Ya.” \v 17 [Tana fo isiseiny Guainy iny Fakats Fatabiny, Pailat natiny fatafuts non a isen tsurin vainy kotskots.] \p \v 18 An tagin biny towa ser kuu fatsian faavot, “Atsuiny Yam! Ana mi te fatafuts me Barabas nei tsumam!” \v 19 (E Barabas te fasof ari tana numaa iny kotskots, tana saa, ayei te kaa fiisen ramirin vainy te fapupuaan fiisen me na gamaman iny Roum tana ngats fan tsian iny Jerusalem, ana ayei kan a fifitokon.) \p \v 20 Pailat kaa men koman iny fatafuts e Jisas, to sa vegiau pis naa tan tagin. \v 21 Sana vainy kuu fatabiny naa ser tsue, “Fagageits yam, fagageits yam e Jisas tana pagafuan!” \p \v 22 Ai Pailat tsue pis naa to tsuri tan fafofopis nan nainy, “Kat fei? Saf a iring te kat Ya na? Nyo gima sab ta iring te kat a mes to, ai te onot ma mat of Ya. Sai tovei, tsoiny puaan tsonyo te rapits ror Ya, nyo te jiats fatafuts nats Ya.” \p \v 23 Sana ri kuu fatsian faparits patsukaner ra naa ma fagageits ari Jisas tana pagafuan, ana ri kat to ser fabiu Pailat. \v 24 Tan kat to aya, Pailat famanat iny to e Jisas ma mat to te tsue faparits fi ri. \v 25 Ya fatafuts to Barabas to te koman fi ri, tsunia te kaa koman a numaa iny kotskots tana saa ayei fapupuaan fiisen me na gamaman iny Roum, ana ayei a fifitokon, sen Pailat fatafuts ya. Ya nom to Jisas sa faan iny Ya nimar tsoiny puaan vovou iny koman tan tagin. \s1 Tou Gageits Ten Jisas Tana Pagafuan \r (Mt 27.32-44; Mk 15.21-32; Jn 19.17-27) \p \v 26 Te mei naa ri Jisas, ser sab a isen a mes a tsoiny Sairini, koo rori Saimon, ayei te poo fi me tanun sa taataan fi naa tana ngats fan, ser tsue sosos of ya, ri fagovets towa na pagafuan ten Jisas, ri tsue of towa ma vovou iny naa ya Jisas. \p \v 27 U tagin vovou iny naa Ya, ai fapoopoan narari moun kinai iny Jerusalem te kaa kan, ri tatangis na Ya fiisen men vaa'ur. \v 28 Ai Jisas takopis of ratuari sa tsue, “Muiny Jerusalem, mi ma tangis vaare Vanyo, sana mi ma tangis a tsivom an guei kakaii tsumi, \v 29 tana saa, te ruak nats non nainy iring ana vainy te tsue, ‘Rof ovei tsurin moun visiir, an moun gima fafaagiir guei, an tan moun gima natiny fifasus ror tan guei, tana saa, ri onot ror ma bus tana tobeer.’ \v 30 Ana vainy te nai tsue tana tobeer, ‘Tarop of mamimam,’ ana ri te tsue tan tet, ‘Kookop mamimam,’ \v 31 tana saa, vainy te koma iring Varonyo te kat fifiiring Varonyo, to Tsonyo faarei rou nau rof, san vainy koma iring maromi nai kat fifiiring fafis fatsian varomi to tsumi faarei rom nau maas iring ma tek ravaa tsun en.” \p \v 32 An tsoiny puaan nom kainy naa to na ina fuan a mes, u vainy iring, ser nai mat fiisen me Jisas. \v 33 Te ruak naa ri tana pan te koo rori, “A Tonaar,” na aya ri fagageits to Jisas tana pagafuan, ana ina fuan a mes a iring, a isen tan panaainy matou ana mesmes tan panaainy keeruk. \v 34 Ai Jisas tsue to, “Tamau, anofe ravainy kat iring te kat ari, tana saa, ri gim ror ma natiny a sa te kat ror ri na!” An tsoiny puaan kat to ser tats fabiririir iny a saatu, ri tatafas ton vau Tsunia fapoopoan narari. \v 35 A vainy te tsutsutsun, vavaatok iny naa ton tsoiny mumua tana taa Jiu te tsue taring finy ari Ya ser tsue, “Ayei saup fatabiny tsun raror a mesapan, tanyi Yam a saup fatabiny to naa Tsivon to te man fi non Ya Tsunia na Krais ten Gov, Ayei na Tsoiny Fiisaup faman te pisainy e Gov!” \p \v 36 U tsoiny puaan kan te naa Tsunia ser taring iny Ya. Ri naa me Tsunia ser tanaf iny fainy Yan wain maajiin ma jiu Ya. \v 37 ser tsue, “Te Aatouf faman fi rom Anyi tana taa Jiu, saup bus a Tsivom.” \p \v 38 U vegiau to aya te kirkir jias patsuun Ya, “E Jisas to na Aatouf tana taa Jiu.” \v 39 Ana isen tsuri na ina fuan a mes a iring te gageits fiisen me Jisas tana pagafuan tsue vaaserere iny Towa, “Anyi koraa na Krais, a Mes te pisainy e Gov, saup a Tsivom ana Nyi te saup kan mamimam!” \p \v 40 Sana mesmes tsue ets'ets iny ya sa tsue, “Kat fei nyi gima oraav vaarik e Gov? Ara kaa ror tan senviir fasaraa tsun. \v 41 Ara ina fuan te onot ror ma mat of a fo iring tsura, sana mes tovei gima kat ta isen ta iring.” \v 42 Kat to, ana mes to aya tsue to, “Jisas, Anyi fakats varonyo te naa mirom Manyi faarei rom Anyi na Aatouf tana Waam Manyi.” \v 43 Ai Jisas biny towa sa tsue, “Nyo tsue faman of marom anyi, roman anyi nai kaa fiisen Vamironyo Paradais.” \s1 A Mat Ten Jisas \r (Mt 27.45-56; Mk 15.33-41; Jn 19.28-30) \p \v 44 Safunuu ana fuan a kilok osto tana nuaf, monaagits faavot uurup faavot nato onots ovei a fopis a aua, \v 45 te uurup farokot ya an raarav boo an tatabuan te gageits tana saape takakaar to fapoopoan sa kat a fuan a pan. \v 46 Kat to ai Jisas dau iny ton kuu tsian sa tsue, “Tamau, Nyo fakei rou a aavev nima Manyi!” Ai vou, Ya tauts to. \p \v 47 Te tagei a tsoiny mumua tan vainy puaan a fo mamatsiny ka to te ruak fi nei, ana ayei variri to Gov sa tsue, “U man ovei, a mes tovei a tavaron.” \v 48 A vainy te ovot faavot me atou tagaa te gageits fi Jisas, ser tagei a foka to aya te ruak fi nei, ri tabin to fan ri butsbuts naa to na fo buer, tana saa, ri te reesik aveto tsuri. \v 49 A vainy to te nat faarof iny ror e Jisas, fiisen kan rame moun to te vovou iny mi Ya tana gum fan iny Galili tsutsun fajesa naa to ser tagaa tana fo ka to aya. \s1 Tou Kats Tana Puan E Jisas \r (Mt 27.57-61; Mk 15.42-47; Jn 19.38-42) \p \v 50-51 A mes, a asangan ya Josep, ayei na mes tana ngats fan tana taa Jiu te koo rori Arimatia. Ayei na isen a mes a tavaron ana rof, te anaanos te naa fi minon a Waan e Gov. Ayei na isen tsurin tsoiny mumua te vaagum tana Kansol tana taa Jiu, sana ayei gima faarof men fakats te kat ari iny atsuiny e Jisas. \v 52 Ayei ruak fatoobing e Pailat sa rangat iny a puan e Jisas. \v 53 Ya famanat to, sai Josep fauf a puan e Jisas, sa paapau Yan raarav goseen kafof ana ya fasooiny Towa gagon tan puts te kats ya tan fats a sikia ta mes ma soon vaarik na aya. \v 54 A foka to aya te ruak tana Faangim, u nainy kakoun tan Nainy Fafaatouf tana taa Jiu kat iny tanik osto. \p \v 55 U moun te vovou iny me Jisas to te poo fi me tana gum fan iny Galili, ri vovou iny e Josep te komainy ma nai tagaa tan puts tan fats ai te fasooiny finy rori na puan Ya. \v 56 Ana ri kat to ser tabin fan atou kakoiny a tapui na tauf tsuraf ana fungan jiaf tauf tsuraf ma fakaa puan e Jisas. Ai tan Nainy Fafaatouf tana taa Jiu ri favusuan to tana saa ri vovou iny ror Faun te kirkir iny e Moses. \c 24 \s1 Tsun Fatabin Ten Jisas Tana Mat \r (Mt 28.1-10; Mk 16.1-8; Jn 19.1-10) \p \v 1 Tana voinyvoiny tana patsuu na nainy tana Sande tan vaamuan nan nainy tana wik, an moun naa to tan puts, ri mei naa na tapui ana fungan te kakoun onots ari. \v 2 Ri naa ser sab a fats te kukuur osing matainy sobaa tan puts, \v 3 to ser sof naa gagon, ri gima sab a puan a Tsunaun e Jisas. \v 4 Tsutsun ri fapinpin rato, sana ina fuan a mes karainy ruak men vau goseen kafof kakanaf tsutsun er pana rari. \v 5 Kat to ana rin moun tsunguruu fi to petoo fiisen me na oraav, ana ina fuan a mes tsue to tsuri, “Kat fei, a saa te nai tsikoo of mimi na mes a toto na tana pan tan vainy mat? \v 6 Ayei gima kaa bus nei, te tsun fatabin en. Mi ma fakats tsue te kat Ya tsumi ana Ayei kaa en fiisen mamimi tana gum fan iny Galili. \v 7 Ayei te tsue na ka, ‘Vainy aveto te nai nom ror a Guei Tsoiny te Bobot e Gov sa ruak iny Mes me, ana ri te fagageits Ya tana pagafuan, ai tan fafofopis nan nainy, Ayei nai tsun fatabin non.’” \v 8 An moun fakats ton tsue Tsunia te kat Ya muan. \p \v 9 Nainy te poo ri tan puts ser tabin naa, ana ri tsue of rato na safunuu ana isen a matisian an mesapan kan tsuri tana fo mamatsiny ka. \v 10 Iton moun, ere Meri na muiny Magdala, ai Joana, ai Meri tsinan Jemis ana rin mes moun te kaa fiisen ramiri ser tsue of ir amaraav a foka to aya. \v 11 Sana rin amaraav gima faamainy ir moun tana saa, u vegiau tsuri te faarein vegiau babainy. \v 12 Sen Pita tsun, ya kookuar naa to tan puts, ya fakokop naa to sa matoong naa tan puts, ya tagei tsuiny ton raarav te paapau ari Ya, ana sikia pis ta mes ta ka. Ya kat to, sa tabin fan, fapinpin ovei iny a ka to aya te ruak. \s1 Tana Sanaan Iny Emeas \r (Mk 16.12-13) \p \v 13 Tan nainy patsukan to aya ana ina fuan a mes tana gum vainy te vovou iny e Jisas naa fi naa to tana fan te koo ri Emeas, a veevian nan ya na safunuu ana isen kilomita poo fi minon Jerusalem, \v 14 ser favevegiau patsukan iny a foka te ruak. \v 15 Ari favevegiau raror ana ri faraarar er, ai Jisas fasiruu mito tsuri, sa taataan fiisen ramiri, \v 16 ri tagei Ya sana parits ten Gov kat tap iny a mata rari, ser gim ma inainy fanatnat iny Ya. \v 17 Kat to, ai Jisas rangat ratuari, “A saa te faraarar tsuk iny romi na, ana mi taan em?” \p Ana ri kat to, ser tsutsun faamo er, fiisen me na mataaf mata rari. \v 18 Ana isen tsuri asangan ya Kliopas, rangats Towa, “Anyi tsun a isen a mes iny Jerusalem te gim rom ma nat tana foka te ruak na tana tee nainy te naa en?” \p \v 19 Ya rangat to, “A saf a ka ei na?” Ana ri biny Towa, “A ka te ruak ten Jisas a tsoiny Nasaret. Ayei na kuigin, ana parits a siireits tan vegiau ai tan kat a ka matan e Gov ai mata rari na vainy faavot. \v 20 Fuainy tsunaun tan tsoiny faakor an tsunaun tsumam sigainy Ya ser pokei Ya ma nai mat Ya, ri kat to, ser fagageits Ya tana pagafuan. \v 21 Sana mam pon fi nei, Ayei na mes to ma pats Ya na tou tapuruur tsumam a taa Isrel nimar Roum! Sana ri fagageits Ya tana pagafuan, ai tovei bus fafofopis nan nainy te ruak a ka to. \v 22 A tee moun tana gum tsumam te kat mamam tsumam ngian em. Ari te toomat naa tan puts te fasooiny ari Ya, \v 23 ser gima sab a puan Ya. Ri naa me ser tsue of mamam ri tageir morena te tsue na ka, Ayei te toto en. \v 24 Ana mesapan tana gum tsumam naa to tan puts, ser sab tsuiny a ka te tsue fin moun, ri gima tagei Ya.” \p \v 25 Ai Jisas tsue to tsuri, “Amin parainy piou ge? Ana mi kan fanagin faaman tsun em koma mami, to sam gima faamainy a foka te tsuen kuigin! \v 26 Fiisia, u kuigin te tsue na Krais a Tsoiny Fiisaup ma sarei Ya na kamits tana fo mamatsiny ka to, ai vou Ya te sof naa tana pan tan siinaiv Tsunia, taava?” \v 27 Ai Jisas fa'arasainy Towa tsuri, tana ka te tsue tsuk iny ari Ya koman Vegiau Ten Gov, te tanik me tan Buk ten Moses sa naa me tan kirkir tan fuainy kuigin. \v 28 Ana ri nom fasiruu naa to panan a fan to te naa naa ri tsunia, ai Jisas kat faarei to te komainy ma fis naa, \v 29 sana ri te tsue tap iny Ya, ser tsue, “Anyi ma kaa fiisen tsom mamimam, tana saa u nainy te naa en ana ayei kan uurup osto.” kat to Ya naa fiisen ramituari sa nai kaa fiisen ramiri. \v 30 Ana Ayei gum fiisen ramituari tana taran iny ainy, Ya nom ton koinykoiny sa tsue faarof naa ten Gov, Ya ivoo ton koinykoiny Ya faan iny towa tsuri. \v 31 Kat to, an fakats tsuri arasan to, ri inainy Towa, sana Ayei karainy kajiaa en fapoopoan narari. \v 32 Ana ri favevegiau to, “Fiisia, te gima faarein guaf fisikii koma rara to te vegiau fi Ya tsura sanaan to sa fa'arasainy vegiau tan Vegiau Ten Gov to tsura, taava?” \p \v 33 Ana ri kat to, ser taan veesau fatabin ra naa to i Jerusalem, ri sab to na safunuu ana isen a matisian te ovot ror na aya fiisen rame na mesapan, to ser tsue of rari na ina fuan, \v 34 ser tsue, “A Tsunaun te tsun faman fatabin ovei en! Ayei te ruak ten Saimon Pita!” \v 35 Ana ri ina fuan fa'arasainy to na foka te ruak tsuri sanaan, ai to te inainy ari na Tsunaun tan nainy te ivoo Yan koinykoiny. \s1 Jisas Ruak Ir Matisian Tsunia \r (Mt 28.16-20; Mk 16.14-18; Jn 20.19-23; Am 1.6-8) \p \v 36 Arin matisian vegiau farokot kaner raror, sen tsun Jisas tsutsun to fapoopoan narari, Ya tsue to tsuri, “Aaverof kaa fiisen mamiromi.” \p \v 37 Ana ri karian to ser oraav er, ri pon fi nei, ri tagei a amatsuan. \v 38 Ya tsue to tsuri, “Kat fei tsumi koma patang rom ei? Kat fei sana fo vaa'ets tovei paas a nai mami ei? \v 39 Tagaa yam, nima Vanyo ai mou Vanyo ana mi te tagaa, Anyo vaa ei aa. Saras Vanyo yam, ma tagaa mi, tana saa, a amatsuan a sikia tu venoo, an tu tsuan, to te tagaa fi romi Tsonyo.” \p \v 40 Nainy te tsue fakap iny Ya na ka to, Ya faatok ratuari na niman ana moun Ya. \v 41 Ri mamagat ovei sana ri tabuiny ma faaman kan, tana saa, ri onanun ror, Ya rangat ratuari, “Mi te kaa mirom ta ka iny ainy tovei?” \v 42 Ana ri fainy Towa na painy jian a tsufas. \v 43 Ya nom towa sa ainy ya fapoopoan mata rari. \v 44 Kat to, Ya tsue to tsuri, “A foka to aya na foka to te tsue of im tan nainy kaa farokot fiisen mami Nyo mi, a fo mamatsiny ka nai ruak iny man nats non, ito te kirkir tsuk of Vanyo ri tan Faun te kirkir iny e Moses, an kuigin ai tan Kooma iny Vadou.” \p \v 45 Ana Ya kat ratuari ser nom fakats patsu rari ma natiny arin tsue tan Vegiau Ten Gov, \v 46 ana Ayei tsue to tsuri, “A ka to aya te kirkir en tan Vegiau Ten Gov, ‘E Krais a Tsoiny Fiisaup ma saraa kamits tsom ana Ayei te tsun fatabin tana mat, tan fafofopis nan nainy, \v 47 ai tana asangan Ya vegiau nana tou reesik a fo aveto ana tou takopis osing a fo aveto te tap naa ten Gov, ana Ayei te anofe ravainy a fo aveto, ma favaanan tana vainy faavot, sai ma tanik tsom en Jerusalem, ai te naa fi naa tana fo mamatsiny pan faavot tana monaagits.’ \v 48 Ana mi to nai pokei rom a fo mamatsiny ka tovei te tagei ami, ai te nongoiny ami. \v 49 Nongon yam, Nyo nai faan iny mirou Aaven Taabos tan tsuen man ten Tamanyo, sana mi nai kaa tsom rom tana ngats fan tsian iny Jerusalem onot non te kookop maromi na parits iny jias.” \s1 Jisas Tabin Gormirmir \r (Mk 16.19-20; Am 1.9-11) \p \v 50 Ana Ya mei ratuari tana ngats fan iny Jerusalem, ser naa fi naa tana ngats fan iny Betani, na aya, Ayei fapaas a niman jias patsuu rari Ya faparits ratuari, \v 51 Ayei faparits ratuari, ai Gov nom fapaas finy naa Towa Gormirmir. \v 52 Kat to ana ri fafaatouf Towa ri tabin fi naa to Jerusalem fiisen me na mamagat tsian. \v 53 Ai tan mamatsiny nainy ri natiny naa ror tana saape a tou variri e Gov.