\id REV Supyire \ide UTF-8 \h KACYEEŊKII \toc1 Kacyeeŋkii sémɛŋi \toc2 Kacyeeŋkii \toc3 REV \mt1 Kacyeeŋkii sémɛŋi \mt2 Mpe yii à yaa yii cè mà jwo yii jyè sémɛŋi funŋɔ jwumpe e ke \ip Azi kùluni pi maha mpyi numɛ Turiki ke, Yesu tùnntunŋi Yuhana u à ŋge lɛtɛrɛŋi sém'a tun lire dánafeebii kuruɲyi baashuunniŋ'á. Lire tèni i, Ɔrɔmu saanbwɔhe mpyi na dánafeebii kyérege. Lire funŋke e, pi à Yuhana cû mà le kàsuŋi i Patimɔsi i, lwɔh'à kuru cyage kwûulo. Mà Yuhana yaha wani, Kafooŋi Yesu Kirisita à uye cyêe u na maa nìɲyiŋi yaayi ná yaayi nimpayi cyêe u na, maa u pyi na nde u à ɲya ke, na u lire sémɛ. Ŋge sémɛŋi i Yuhana à li cyêe na ɲcyɛ̀rɛ Yesu sí n‑pa si u wuubii shwɔ, si u zàmpɛɛnbii shi bò. Puru jwumpe cye kurugo, u à dánafeebii fɔ̀ɔnŋɔ, maa màban le pi e, bà pi si mpyi si piye pwɔ Kile kuni i yyefuge tèni i mɛ. \ip Kuni niɲcyiini i, pyiŋkanni na Yesu à uye cyêe Yuhana na ke, u à lire jwo. Jwumɔ tatɛɛnyɛ baashuunni yi ɲyɛ ŋge sémɛŋi funŋke e, yire tatɛɛnyi puni niŋkin niŋkinŋi sí n‑jà n‑táa tataaya baashuunni shuunni. \ip Jwumpe tatɛɛnyi nimbwoyi baashuunniŋi u ɲyɛ: \imi Lɛtɛribii baashuunniŋi u à tùugo Azi kùluni dánafeebii kuruɲy'á ke (2--3). \imi Fyèebii baashuunniŋi kani (4.1--8.6). \imi Mpuruyi baashuunniŋi kani (8.7--11.19). \imi Kabwɔhigii kani (12--15). \imi Kile lùyirini ŋkunahigii baashuunniŋi kani (16). \imi Kapyaagii cyi à yyaha tíi ná Babilɔnni kànhe e ke (17.1--19.10). \imi Kacyeeŋkii nizanŋkii mà yyaha tíi ná tèrigii nizanŋkii ná Zheruzalɛmu nivɔnŋi kani i (19.11--22.5). \ip Sémɛŋi takwɔɔre e, Yesu à ɲwɔmɛɛ lwɔ́, u à jwo «Ɲcyɛ̀rɛ, mii sí n‑pa.» \c 1 \s1 Sémɛŋi tasiige \p \v 1 Yesu \w Kirisita\w* à karigii nimpaaŋkii ɲcyiimu ɲya ke, cyire cyi ɲyɛ ŋge sémɛŋi i. Kile u à cyire karigii cyêe u na, u cyêe u báarapyiibii na na ɲcyɛ̀rɛ cyi sí n-pyi. Yesu à u mɛ̀lɛkɛŋi tun u pa cyire karigii cyêe u báarapyiŋi Yuhana na. \v 2 Kile à karigii ɲcyiimu kyaa jwo, ka Yesu Kirisita si cyi sèeŋi cyêe Yuhana na, ka u u cyi puni ɲya ke, Yuhana à cyire puni sémɛ. \v 3 Ŋgemu ká ŋge sémɛŋi kâla sùpyir'á, ka mpiimu si u funŋɔ jwumpe lógo karigii nimpaaŋkii kyaa na, maa pu kurigii ɲáare ke, pirefee wuun'à ɲwɔ, ɲaha na yɛ ŋge sémɛŋi karigii tèepyiin'à byanhara. \p \v 4 Dánafeebii kuruɲyi baashuunniŋi\f + \fr 1:4 \fr*\ft Yahutuubil'á, baashuunniŋi maha jwo a wà yaaga na ŋkemu k'à fûnŋɔ ke. Naha ŋke cyage e, baashuunniŋ'à jwo a wà Azi kùluni dánafeebii kuruɲyi puni na.\ft*\f* yi ɲyɛ Azi kùluni i ke, mii Yuhana u à ŋge sémɛŋi sémɛ si ntun yir'á. Kileŋi u ɲyɛ, ná u mpyi, ná u sí n‑pa ke, uru u ɲwɔ yii na, u u yyeɲiŋke kan yii á. Múnahigii baashuunniŋi cyi ɲyɛ u saanre yatɛɛnŋke yyaha yyére ke, cyire mú cyi ɲwɔ yii na, cyi i yyeɲiŋke kan yii á. \v 5 Yesu Kirisita u à Kile jwumpe jwo ná ɲwɔmɛɛfente e, maa mpyi shincyiiŋi mà ɲɛ̀ a fworo kwùŋi i ná uru u ɲyɛ ɲìŋke saanbii ɲùŋufooŋi ke, uru mú u ɲwɔ yii na, u u yyeɲiŋke kan yii á. \p Uru u à wuu kyaa táan uy'á maa wuu ɲùŋɔ wwû wuu \w kapegigi\w*l'e, u sìshange ŋguŋi cye kurugo, \v 6 maa wuu le u Saanre e, maa wuu pyi sáragawwuu, bà wuu si mpyi s'a báare u Tuŋi Kile á mɛ. Pèente ná fànhe na ɲyɛ u á tèrigii puni i, fo tèekwombaa. Amiina! \p \v 7 Yii li cè, u sí n‑pa ɲahaɲyi i! Sùpyire puni sí u ɲya, ali mpii pi à u fúrugo ke, pire mú sí u ɲya. Ɲìŋke supyishiŋi puni sí mɛɛ sú u kurugo. Amuni li sí n‑pyi. Amiina. \p \v 8 Kafooŋi Kile à jwo: «Mii u ɲyɛ Alifa ná Omega--tasiige ná takwɔge. Mii u ɲyɛ, mii u mpyi, mii sí n‑pa, Siŋi Punifoo.» \s1 Yesu Kirisita à uye cyêe Yuhana na \p \v 9 Mii Yuhana u ɲyɛ yii cìnmpworoŋi ke, mii ná yii pi ɲyɛ \w Kile saanre\w* shiinbii, maa wuye shiile yyefuge e Yesu wwoɲɛɛge kurugo ke, Kile jwumpe ná Yesu kani ɲjwuŋ'à pi pyi pi à mii cû a kàre Patimɔsi i\f + \fr 1:9 \fr*\ft Kìribilere li ɲyɛ li li suumpe lwɔhe niŋke e.\ft*\f*. \v 10 Kafooŋi pèente canŋke, ka \w Kile Munaani\w* si mii yige na lyempe e, ka mii i mɛjwuu nimbwoo lógo naye kàntugo mu à jwo mpurugo mɛɛ. \v 11 L'à jwo: «Nde mu ɲyɛ na ɲaa ke, lire sém'a tùugo dánafeebii kuruɲyi baashuunniŋ'á ɲje kànyi na: Efese ná Simirina ná Pɛrigamu ná Cyatiri ná Saridɛsi ná Filadɛlifi ná Lawodisi.» \p \v 12 Ka mii i yyaha kɛ̂ɛnŋɛ si ɲcè shinŋi u ɲyɛ na yu ná mii i ke. Mii à yyaha kɛ̂ɛnŋɛ ke, ka mii i sɛɛnŋi fùkinahii baashuunni ɲya,\fig Sɛɛnŋi fùkinahii baashuunni|src="BK00154b.tif" size="col" ref="Kacyeeŋkii 1.12"\fig* \v 13 maa yaage kà ɲya fùkinabii shwɔhɔl'e mu à jwo sùpya. Vàanntinmbwɔhɔ mpyi u à le, kuru mpyi na u taa fo u nintakuruyi na, sɛɛn vàanmɛɛgɛ s'à tɛ̀g'a u mâhana u ntùŋke e. \v 14 U ɲùŋke mpyi a fíniŋɛ weewee, ɲyiigii sí i ɲî mu à jwo na. \v 15 U tooyi mpyi na ɲî mu à jwo dàɲyɛ tɔɔnnɔ pi à le a fwɔ̀ nage e, u mɛjwuuni sí ɲyɛ mu à jwo lufoomɔ tùnmɔ. \v 16 Wɔrii baashuunni mpyi u kàniŋɛ cyɛge e. Ɲwɔyɔ shuunni kàshikwɔnŋwɔtanga mpyi na fwore u ɲwɔge e. U yyahe mpyi na ɲî bà canŋke maha mpyi canvwuge na mɛ. \p \v 17 Mii à u ɲya ke, maa ɲcwo u fere e, mu à jwo mii à kwû. Ka u u u kàniŋɛ cyɛge taha mii na, maa jwo: «Mà hà raa fyáge mɛ, mii u ɲyɛ niɲcyiiŋi ná nizanŋi. \v 18 Mii ɲyii wu u ɲyɛ. Mii mpyi a kwû, ŋka numɛ mii ɲyɛ ɲyii na fo tèekwombaa. Kwùŋi ná \w ɲìŋke ɲwɔhɔ shiinbii cyage\w* tirikyaanni na ɲyɛ mii cye e. \v 19 Ɲyɛ karigii cyi ɲyɛ na mpyi numɛ, ná ɲcyii cyi sí n‑pa n‑pyi ke, cyire puni mu à ɲya ke, cyi sémɛ. \v 20 Wɔrigii baashuunniŋi mu à ɲya mii kàniŋɛ cyɛge e, ná sɛɛnŋi fùkinabii baashuunniŋi mu à ɲya ke, cyire karigii ɲwɔhe k'à ŋwɔhɔ ke, kuru ku ɲyɛ ŋke: wɔrigii baashuunniŋi cyi ɲyɛ dánafeebii kuruɲyi baashuunniŋi yyaha yyére shiinbii\f + \fr 1:20 \fr*\ft Pìi maha jwo: «dánafeebii kuruɲyi baashuunniŋi mɛ̀lɛkɛɛbii».\ft*\f*. Fùkinabii pi ɲyɛ yire kuruɲyi baashuunniŋi. \c 2 \s1 Lɛtɛrɛŋi u à tùugo Efese kànhe dánafeebii kuruŋk'á ke \p \v 1 Dánafeebii kuruŋke ku ɲyɛ Efese kànhe e ke, lɛtɛrɛ sém'a kan kuru yyaha yyére shinŋ'á\f + \fr 2:1 \fr*\ft Pìi maha jwo: «mɛ̀lɛkɛŋ'á».\ft*\f*, maa yi jwo u á na: \p “Mii kàniŋɛ cyɛge e wɔrigii baashuunniŋi ɲyɛ, mii i ɲaare sɛɛnŋi fùkinabii baashuunniŋi shwɔhɔl'e ke, mii à jwo: \v 2 mii à yii kapyiiŋkii cè, báaraŋi yii ɲyɛ na mpyi maa yiye shiile shiiliŋkanni ndemu na ke, mii à yire cè. Mii à li cè na yii ɲyɛ na ɲɛɛge shinpiibii karigii na mɛ. Mpii pi à piye pyi \w Yesu tùnntunmii\w* mà ta sèe bà mɛ, yii à pire kàanmucya mà li ta na pi na fini. \v 3 Yii à yiye waha, maa kyaage kwú yiye e mii mɛge kurugo, sàage ɲyɛ a jyè yii e mɛ. \v 4 Cyire mú i, mii à tìgire cyán yii na, ɲaha na yɛ yii mpyi a mii kyaa táan yiy'á pyiŋkanni ndemu na ke, là a fworo lire e. \v 5 Cyage yii à kùuŋ'a cwo ke, yii funŋɔ cwo kuru na, yii i yiye cɛ̂ɛgɛ, yii i núru yii toroŋkanni niɲjyeen'á. Ná yii ɲyɛ a lire pyi mɛ, mii sí n‑pa yii mɛɛ na, si yii fùkinaŋi lwɔ́ u tayahage e. \v 6 Ŋka kyaa niŋkin na ɲyɛ yii e, ndemu l'à táan mii á ke. Nikolayiti shiinbii\f + \fr 2:6 \fr*\ft Nikolayiti shiinbii na mpyi toŋkuro. Lire toŋkuni shiinbii mpyi maha sùpyire leni kumpiini i ná pi kàlaŋi ná pi kapyiiŋkil'e.\ft*\f* kapyiiŋkil'à pɛn yii á, mii fiige. \v 7 Ɲyɛ \w Kile Munaani\w* na ɲjemu yu dánafeebii kuruɲy'á ke, ŋgemu la ku ɲyɛ si yire yyaha cè ke, urufoo u niŋgyigigii pɛrɛ, u raa núru. Ŋgemu ká mpyi javoo ke, shìŋi cige ku ɲyɛ Kile \w Arijinaŋi\w* i ke, mii sí kuru yasɛɛre tà kan urufoo u lyî.” \s1 Lɛtɛrɛŋi u à tùugo Simirina kànhe dánafeebii kuruŋk'á ke \p \v 8 Dánafeebii kuruŋke ku ɲyɛ Simirina kànhe e ke, lɛtɛrɛ sém'a kan kuru yyaha yyére shinŋ'á\f + \fr 2:8 \fr*\ft Pìi maha jwo: «mɛ̀lɛkɛŋ'á».\ft*\f*, maa yi jwo u á na: \p “Mii u ɲyɛ niɲcyiiŋi ná nizanŋi ke, mii u mpyi a kwû maa ɲɛ̀ ke, mii à jwo: \v 9 mii à yii yyefuge ná yii fòŋke cè, ŋka Kile kàmpanŋke na, yii na ɲyɛ yaarafee. Mpii pi maha ŋko na pire pi ɲyɛ Kile shiinbii\f + \fr 2:9 \fr*\ft Pìi maha jwo: «Yahutuubii». Yahutuubii pìi mpyi maha sɔ̂nŋi na pire pi ɲyɛ Kile shiinbii, ali pi mɛ́ɛ ká mpyi pi ɲyɛ na kacɛnŋii pyi mɛ.\ft*\f*, mà ta sèe bà mɛ, pire na yii mɛyi kɛ̀ɛge pyiŋkanni ndemu na ke, mii à lire cè. Sitaanniŋi wwoɲɛɛ pi ɲyɛ pi pi. \v 10 Yyefuge ku sí raa yii taa ke, yii àha vyá kuru yyaha na mɛ. Yii lógo, Sitaanniŋi sí yii pìi le kàsuŋi i, bà pi si mpyi si yii zò shwɔ ŋgíi mɛ. Yii sí canmpyaa kɛ yyefugo pyi, ŋka yii kwôro Kile kuni i, pi mɛ́ɛ ká mpyi na sí yii bò. Lire ká mpyi, mii sí shìŋi niŋkwombaaŋi kan yii pyi yii kajaɲjwooni. \p \v 11 Ɲyɛ \w Kile Munaani\w* na ɲjemu yu dánafeebii kuruɲy'á ke, ŋgemu la ku ɲyɛ si yire yyaha cè ke, urufoo u niŋgyigigii pɛrɛ, u raa núru. Ŋgemu ká mpyi javoo ke, kwùŋi shɔnwuŋi sì nɔ urufoo na mɛ.” \s1 Lɛtɛrɛŋi u à tùugo Pɛrigamu kànhe dánafeebii kuruŋk'á ke \p \v 12 Dánafeebii kuruŋke ku ɲyɛ Pɛrigamu\f + \fr 2:12 \fr*\ft Kacinzunni mpyi a fànha ta kuru kànhe e. Kuru mú k'à pyi kànha niɲcyiige ŋkemu i pi à Ɔrɔmu saanbwɔhe pêe mu à jwo Kile ke.\ft*\f* kànhe e ke, lɛtɛrɛ sém'a kan kuru yyaha yyére shinŋ'á\f + \fr 2:12 \fr*\ft Pìi maha jwo: «mɛ̀lɛkɛŋ'á».\ft*\f*, maa yi jwo u á na: \p “Ɲwɔyɔ shuunni kàshikwɔnŋwɔtange ɲyɛ mii ŋgemu á ke, mii à jwo: \v 13 mii à yii tatɛɛnge cè. Mii à cè na Sitaanniŋi fànhe tatɛɛnge ki. Antipasi u à pyi ɲwɔmɛɛ niŋkinfoo maa mii kyaa jwo ke, pi à uru bò wani yii yyére Sitaanniŋi tatɛɛnge e. Lire ná li wuuni mú i, yii à yiye pwɔ mii na, yii ɲyɛ a ɲɛn'a kàntugo wà mii na mɛ. \v 14 Cyire mú i, mii à tìgire cyán yii na, ɲaha na yɛ pìi na ɲyɛ yii shwɔhɔl'e, pir'à taha Balamu\f + \fr 2:14 \fr*\ft Yɛrɛyi Balamu à kan saanŋi Balaki á ke, yir'à pyi kaɲuŋɔ mà Izirayɛli shiinbii le kumpiini i (Nɔmburu 31.16). Naha ŋke cyage e, cyelentiibii kafinivinibii pi ɲyɛ na sùpyire leni kumpiini i ná pi kàlaŋi i ke, Yuhana à pire tàanna ná Balamu i.\ft*\f* kàlaŋi fye e. Balamu u mpyi a saanŋi Balaki sɔ̀n, ka lire si mpyi kaɲuŋɔ mà Izirayɛli shiinbii yaha yasunɲyi kyaare ŋkyaŋi ná \w jacwɔɔre\w* karigii mpyiŋi na. \v 15 Amuni li mú ɲyɛ, sùpyire tà na ɲyɛ yii shwɔhɔl'e, tir'à taha Nikolayiti shiinbii\f + \fr 2:15 \fr*\ft Nikolayiti shiinbii na mpyi toŋkuro. Lire toŋkuni shiinbii mpyi maha sùpyire leni kumpiini i ná pi kàlaŋi ná pi kapyiiŋkil'e.\ft*\f* kàlaŋi fye e. \v 16 Ɲyɛ yii yii toroŋkanni kɛ̂ɛnŋɛ, lire baare e kàshikwɔnŋwɔɔni li ɲyɛ na fwore mii ɲwɔge e ke, ɲcyɛ̀rɛ mii sí n‑shà yii yyére si sà tire tùn ná l'e. \p \v 17 \w Kile Munaani\w* na ɲjemu yu dánafeebii kuruɲy'á ke, ŋgemu la ku ɲyɛ si yire yyaha cè ke, urufoo u niŋgyigigii pɛrɛ, u raa núru. Ŋgemu ká mpyi javoo ke, ɲjyìŋi mɛge ku ɲyɛ \w mani\w* ná u à ŋwɔhɔ ke, mii sí uru kan urufol'á. Mii sí kafafyinge kan urufol'á mú. Mɛgɛ nivɔnŋ'à sémɛ kuru kafaage ɲuŋ'i, sùpya ɲyɛ a ku cè mɛ, fo ku tafooŋi.” \s1 Lɛtɛrɛŋi u à tùugo Cyatiri kànhe dánafeebii kuruŋk'á ke \p \v 18 Dánafeebii kuruŋke ku ɲyɛ Cyatiri kànhe e ke, lɛtɛrɛ sém'a kan kuru yyaha yyére shinŋ'á\f + \fr 2:18 \fr*\ft Pìi maha jwo: «mɛ̀lɛkɛŋ'á».\ft*\f*, maa yi jwo u á na: \p “Mii \w Kile Jyaŋi\w* ɲyiigii cyi ɲyɛ na ɲî na fiige, mii tooyi sí i ɲî dàɲyɛ tɔɔnnɔ fiige ke, mii à jwo: \v 19 ‘Mii à yii kapyiiŋkii ná yii tàange ná yii dániyaŋi ná yii sùpyire ntɛ̀gɛŋi ná yii yiye zhiiliŋi cè. Yii báaraŋi mú s'à ɲyaha numɛ mà tòro niɲcyiiŋi na. \v 20 Cyire mú i, mii à tìgire cyán yii na, ɲaha na yɛ ceeŋi u ɲyɛ Zhezabɛli\f + \fr 2:20 \fr*\ft Uru ceeŋi Zhezabɛli kurugo, Akabu mpyi a Kile kuni yaha (1 Saanbii 16.29-31; 1 Saanbii 18.4,19; 2 Saanbii 9.22). Lire kurugo, naha ŋke cyage e, ceeŋi u à dánafeebii le kumpiini i ná u kàlaŋi i ke, Yuhana à uru ceeŋi mɛgɛ le Zhezabɛli.\ft*\f* ke, ur'à finɛ na uru na ɲyɛ Kile tùnntunŋɔ, ŋka yii à u yaha u u mii báarapyiibii leni kumpiini i ná u kàlaŋi i, bà pi si mpyi s'a \w jacwɔɔre\w* pyi, s'a yasunɲyi kyaare kyàa mɛ. \v 21 Mii à tère kan u á u u toroŋkanni kɛ̂ɛnŋɛ, ŋka u la ɲyɛ sì láha u jacwɔɔre karigii na mɛ. \v 22 Lire kurugo mii sí yampe pà yaha u na fo si u sínniŋɛ. Mpii pi ɲyɛ na jacwɔɔre pyi ná u e ke, mii sí yyefugo nimbwɔhɔ wà pire na mú, fo pi aha pi toroŋkanni kɛ̂ɛnŋɛ. \v 23 Mii sí u fyèɲwɔhɔshiinbii pyi pi a ŋkwûu. Lire e, dánafeebii kuruɲyi puni sí n‑cè na shinŋi u à sùpyire sɔ̀nŋɔre ná ti funŋɔ karigii cè ke, mii wi. Mii sí yii shin maha shin sâra si ntàanna ná u kapyiiŋkil'e. \p \v 24 Ɲyɛ yii sanmpii pi ɲyɛ Cyatiri i, ná yii ɲyɛ a ɲɛɛ uru ceeŋi kàlaŋi na mɛ, yii pi à pyi yii ɲyɛ a ɲɛn'a Sitaanniŋi kaŋwɔhigii yyaha cya si ɲcè mɛ, mii sí kyaa niŋkin kanna cya yii á, lire li ɲyɛ: \v 25 kàlaŋi yii à ta ke, yii kwôro uru na fo mà sà nɔ mii tèepani na. \v 26 Ŋgemu ká mpyi javoo maa mii ɲyii karigii pyi mà nɔ fo tɛgɛni na ke, mii sí supyishiŋi puni ɲùŋufente kan urufol'á. \v 27 U sí raa pi kɛ̂ɛnŋi ná tɔɔnnɔ kàbil'e, si pi jya jya pworo cwoo fiige. \v 28 Mii sí tire ɲùŋufente kan urufol'á, bà mii Tuŋi Kile à ti kan mii á mɛ. Mii sí ɲyɛ̀mugo woni kan urufol'á mú.’ \p \v 29 \w Kile Munaani\w* na ɲjemu yu dánafeebii kuruɲy'á ke, ŋgemu la ku ɲyɛ si yire yyaha cè ke, urufoo u niŋgyigigii pɛrɛ, u raa núru.” \c 3 \s1 Lɛtɛrɛŋi u à tùugo Saridɛsi kànhe dánafeebii kuruŋk'á ke \p \v 1 Dánafeebii kuruŋke ku ɲyɛ Saridɛsi kànhe e ke, lɛtɛrɛ sém'a kan kuru yyaha yyére shinŋ'á\f + \fr 3:1 \fr*\ft Pìi maha jwo: «mɛ̀lɛkɛŋ'á».\ft*\f* maa yi jwo u á na: \p “Kile múnahigii baashuunniŋi ná wɔrigii baashuunniŋi ɲyɛ mii ŋgemu á ke, mii à jwo mii à yii kapyiiŋkii cè. Sùpyire na sɔ̂nŋi na yii à shìŋi sèe wuŋi ta, mà li ta yii à kwû u kàmpanŋke na. \v 2 Ɲyɛ yii yîri ŋɔɔmpe na, yii fànha le yiye e, ɲaha na yɛ yii fành'à kwɔ̀ a kwɔ̀. Yii li cè na yii ɲyɛ na yii karigii pyi na nɔni cyi tɛgɛni na mii u Kileŋi ɲyii na mɛ. \v 3 Kàlaŋi yii à lógo maa ɲɛɛ u na ke, yii funŋɔ cwo uru na, yii i u cû yii tàanna ná u lógoŋkanni i, yii i yii toroŋkanni kɛ̂ɛnŋɛ. Ná yii ɲyɛ a ɲyiigii múgo mɛ, mii sí n‑pâa yii e nàŋkaawa fiige, yii sì mii tèepani cè mɛ. \v 4 Lire ná li wuuni mú i, sùpyire tà na ɲyɛ wani Saridɛsi kànhe e, tire ɲyɛ a ti vàanɲyi ɲwɔ́hɔ mɛ. Tire ti sí n‑pa vàanvyinɲyi le, s'a ɲáare ná mii i, ɲaha na yɛ ti ná lir'à yaa. \p \v 5 Ŋgemu ká mpyi javoo ke, urufoo mú sí vàanvyinge kà le amuni. Mii sì n‑sìi urufoo mɛge bò shìŋi niŋkwombaaŋi tafeebii mɛyi tasemɛge e mɛ. Mii sí yi jwo mii Tuŋi Kile ná u mɛ̀lɛkɛɛbii ɲyii na, na urufoo na ɲyɛ mii wu. \v 6 \w Kile Munaani\w* na ɲjemu yu dánafeebii kuruɲy'á ke, ŋgemu la ku ɲyɛ si yire cè ke, urufoo u niŋgyigigii pɛrɛ, u raa núru.” \s1 Lɛtɛrɛŋi u à tùugo Filadɛlifi kànhe dánafeebii kuruŋk'á ke \p \v 7 Dánafeebii kuruŋke ku ɲyɛ Filadɛlifi kànhe e ke, lɛtɛrɛ sém'a kan kuru yyaha yyére shinŋ'á\f + \fr 3:7 \fr*\ft Pìi maha jwo: «mɛ̀lɛkɛŋ'á».\ft*\f*, maa yi jwo u á na: \p “Mii u ɲyɛ niɲcɛnŋi, sèeŋifoo, saanŋi Dawuda tirikyaanni foo. Mii aha ɲwɔge ŋkemu múgo ke, wà sì n‑jà kuru tò mɛ, mii aha ŋkemu tò ke, wà sì n‑jà kuru múgo mɛ. \v 8 Mii à yii kapyiiŋkii cè. Mii à li cè na yii fành'à cyɛ́rɛ, lire ná li wuuni mú i, yii à kwôro na mii jwumpe kuni ɲaare, yii ɲyɛ a cyé mii na mɛ. Lire kurugo, mii à ɲwɔge múgo yii á, sùpyaŋi wà tufiige sì n‑jà ku tò mɛ. \v 9 Sitaanniŋi wwoɲɛɛbii pi à piye pyi Kile shiin\f + \fr 3:9 \fr*\ft Pìi maha jwo: «Yahutuubii». Yii 2.9 wíi.\ft*\f* mà ta sèe bà mɛ, mii sí fànha cyán pire na, pi a ma pi a niŋkure sínni yii á, s'a yii pêre. Lire e pi sí n‑cè na yii kyal'à táan mii á. \v 10 Yii à kwôro na mii jwumpe kurigii ɲaare, maa yiye shiile. Lire kurugo, yyefuge ku sí n‑pa diɲyɛŋi sùpyire puni ta si pi zò shwɔ ŋgíi ke, kuru tèni ká nɔ, mii mú sí n-kwôro ná yii e. \v 11 Ɲcyɛ̀rɛ mii sí n‑pa. Kàlaŋi yii à ta ke, yii uru cû ná sèl'e, wà kà ŋkwɔ̀ kajaɲjwooni shwɔ yii na mɛ. \v 12 Ŋgemu ká mpyi javoo ke, mii sí uru pyi cinŋkunŋɔ mii Kileŋi ɲáarebage e, u saha sì n‑fworo wani mɛ. Mii sí na Kileŋi mɛge ná Kile kànhe mɛge sémɛ urufoo na. Kuru ku ɲyɛ Zheruzalɛmu kànhe nivɔnŋke, ŋkemu ku sí n‑yîri nìɲyiŋi i Kile yyére si ntîge ke. Mii sí na yabiliŋi mɛge nivɔnŋke sémɛ urufoo na mú. \p \v 13 Kile Munaani na ɲjemu yu dánafeebii kuruɲy'á ke, ŋgemu la ku ɲyɛ si yire yyaha cè ke, urufoo u niŋgyigigii pɛrɛ u raa núru.” \s1 Lɛtɛrɛŋi u à tùugo Lawodisi kànhe dánafeebii kuruŋk'á ke \p \v 14 Dánafeebii kuruŋke ku ɲyɛ Lawodisi kànhe e ke, lɛtɛrɛ sém'a kan kuru yyaha yyére shinŋ'á\f + \fr 3:14 \fr*\ft Pìi maha jwo: «mɛ̀lɛkɛŋ'á».\ft*\f*, maa yi jwo u à na: \p “Mii u ɲyɛ Amiina\f + \fr 3:14 \fr*\ft Nde jwumbilini ɲwɔhe ku ɲyɛ naha ŋke cyage e: «Sèe wi.» Kirisita mɛge ká mpyi Amiina, lir'à yaa li wuu pyi wuu tɛ̀ɛn ná l'e na ɲwɔmyahigii Kile à lwɔ́ u cye kurugo ke, cyire puni sí n‑fûnŋɔ.\ft*\f*, ŋgemu u ɲyɛ na Kile jwumpe yu ná ɲwɔmɛɛfente ná sèeŋi i ke. Mii cye kurugo Kile à yaayi puni dá. \v 15 Mii à yii kapyiiŋkii cè. Yii ɲyɛ a ɲíŋɛ mɛ, yii mú ɲyɛ a wyɛ̀rɛ mɛ. Yii n'a mpyi a ɲíŋɛ, lire ɲyɛ mɛ mà wyɛ̀rɛ, lire bá mpyi na sí n‑pwɔ́rɔ. \v 16 Ŋka yii na ɲyɛ mu à jwo lùwɔɔgɔ. Yii ɲyɛ a wyɛ̀rɛ mɛ, yii mú ɲyɛ a ɲíŋɛ mɛ, lire kurugo mii sí yii tûgo na ɲwɔge e. \v 17 Yii na yiye sɔ̂nŋi yaarafee, na yaayi puni na ɲyɛ yii á, na yafyin kyaa saha ɲyɛ yii na mɛ, ŋka yii ɲyɛ a cè na yii na ɲyɛ kanhamafee ná ɲùɲaarafee mɛ. Yii cyeŋgaya wuu ná yii cipyire wuu pi ɲyɛ, maa mpyi fyinmii. \v 18 Lire kurugo, mii na yii yɛrɛge: yii a ma, mii sí sɛɛnŋi sèe wuŋi pɛ́rɛ yii á, bà yii si mpyi si mpyi yaarafee mɛ. Yii a ma, mii sí vàanvyinɲyɛ pɛ́rɛ yii á, yii tɛ̀g'a yii cipyire tò, bà silege si mpyi si láha yii na mɛ. Yii a ma, mii sí ɲyiigii wyɛɛre pɛ́rɛ yii á, yii pyi yii ɲyiigii na, bà yii si mpyi s'a ɲaa mɛ. \v 19 Mpii kyaa l'à táan mii á ke, pire wà ká wurugo, mii maha u yɛrɛ, maa u le kuni i. Ɲyɛ yii yiye waha, yii i yii toroŋkanni kɛ̂ɛnŋɛ. \v 20 Mii niɲjyereŋi na ɲyɛ ɲwɔge na, maa ku kúuli. Ŋgemu ká mii mɛjwuuni lógo, maa ɲwɔge múgo ke, mii sí n‑jyè urufoo yyére si lyî ná u e, urufoo mú sí n‑lyî ná mii i. \p \v 21 Ŋgemu ká mpyi javoo ke, mii sí urufoo pyi u tɛ̀ɛn ná mii i na saanre yatɛɛnŋke e, bà mii à pyi javoo maa ntɛ̀ɛn ná na Tuŋi i u saanre yatɛɛnŋke e mɛ. \p \v 22 \w Kile Munaani\w* na ɲjemu yu dánafeebii kuruɲy'á ke, ŋgemu la ku ɲyɛ si yire yyaha cè ke, urufoo u niŋgyigigii pɛrɛ, u raa núru.”» \c 4 \s1 Kile pèente nìɲyiŋi i \p \v 1 Lire kàntugo nde à pyi mii á kacyeele mà ɲwɔgɔ ɲya k'à múgo nìɲyiŋi i. Mɛjwuuni mii mpyi a fyânha a lógo mpurugo mɛɛ fiige ke, lir'à jwo: «Dùgo naha, karigii cyi à yaa cyi pyi nde kàntugo ke, mii sí cyire cyêe mu na.» \v 2 Lire tèenuuni i, ka \w Kile Munaani\w* si mii yige na lyempe e, ka mii i saanra yatɛɛnŋɛ ɲya nìɲyiŋi i, wà s'à tɛ̀ɛn k'e. \v 3 Urufoo mpyi na ɲî zasipe ná sariduwanɛ kakyanhala kafaare loŋgara woore fiige. Zànhaŋwɔɔge mpyi a kuru tatɛɛnge kwûulo, ku mpyi na ɲî mu à jwo kafaani pi maha mpyi ɛmɛrodiŋi ke. \v 4 Saanra yatɛɛnyɛ beɲjaaga ná sicyɛɛre mpyi a saanre yatɛɛnŋke niɲcyiige kwûulo. Kacwɔnrii beɲjaaga ná sicyɛɛre mpyi a tɛ̀ɛn y'e, pi mpyi a vàanvyinre le, maa sɛɛnŋi ɲùntoɲyi tò pi ɲùɲyi na. \v 5 Kileɲini ná tùnmpe ná kiletinni mpyi na fwore kuru saanre yatɛɛnŋke e. Fùkinahii baashuunni mpyi na ɲî ku yyaha yyére, pire pi ɲyɛ Kile múnahigii baashuunniŋi. \v 6 Yatɛɛnŋke yyaha yyére, tafabwɔhɔ mpyi wani mu à jwo lwɔhɔ cyaga. Kuru cyage mpyi na ɲî dùba ná zànhafunɲcɛɛnŋɛ fiige. Ɲyii yaaya sicyɛɛre mpyi saanre yatɛɛnŋke nìŋke e maa ku kwûulo, yire yyaha yyéreŋi ná yi kàntugo yyéreŋi puni mpyi ɲyipyaa. \v 7 Ɲyii yaage niɲcyiige mpyi mu à jwo cànraga, shɔnwoge mpyi mu à jwo nupeyaaga, tanrawoge yyahe sí ɲyɛ mu à jwo sùpya wogo, sicyɛrewoge sí ɲyɛ mu à jwo ɲyɛ u ɲyɛ na mpéeli.\fig Ɲyɛŋi|src="HK012C.tif" size="span" ref="Kacyeeŋkii 4.7"\fig* \v 8 Fukanya baani mpyi yire ɲyii yaayi sicyɛɛreŋi puni niŋkin niŋkinŋi na. Yi cyeere puni mpyi ɲyipyaa. Pìlaga bâra canŋa na, yi maha ŋko: \q1 «Niɲcɛnŋi, niɲcɛnŋi, niɲcɛnŋi, Kafooŋi Kile, Siŋi Punifoo, \q1 ŋgemu u mpyi, ná u ɲyɛ, ná u sí n‑pa ke.» \p \v 9 Ŋge u à tɛ̀ɛn saanre yatɛɛnŋke e, ná u ɲyɛ ɲyii na fo tèekwombaa ke, ɲje ɲyii yaayi ká a uru pêre, maa u báami, maa fwù kaan u á tère o tère e ke, \v 10 kacwɔnribii beɲjaaga ná sicyɛɛreŋi maha niŋkure sín saanre yatɛɛnŋkefoo yyaha yyére, uru ɲyii wuŋi u ɲyɛ tèrigii puni i, maa u pêe, maa pi kajaɲjwooni ɲùntoɲyi kwɔ̀ɔng'a tîrige u taan, maa jwo: \q1 \v 11 «Wuu Kafooŋi Kile, mu à yaa ná pèente ná ŋkèeŋi ná sífente e, \q1 ɲaha na yɛ mu u à yaayi puni dá, \q1 mu à yi dá mà tàanna ná ma ɲyii wuuni i.» \c 5 \s1 Mpabilini ná sémɛweŋke kani \p \v 1 Ɲyɛ ŋge u mpyi a tɛ̀ɛn saanre yatɛɛnŋke e ke, ka mii i sémɛweŋɛ nimbwɔhɔ ɲya k'à myígile uru kàniŋɛ cyɛge e. Sémɛre mpyi ku kàmpanɲyi shuunniŋi na, maa ku ɲwɔ tò ná fyèe baashuunni i. \v 2 Ka mii i Kile mɛ̀lɛkɛ fanhaɲyahaga wu ɲya u u yu fànha na: «Jofoo u à yaa ná fyèebii ndàhaŋi i si sémɛŋi ɲwɔ múgo yɛ?» \p \v 3 Ŋka wà ɲyɛ a ta nìɲyiŋi ná ɲìŋke ná ɲìŋke ɲwɔh'i, ŋgemu u sí n‑jà sémɛŋi ɲwɔ múgo si u funŋke wíi mɛ. \v 4 Ka mii i mɛɛ sú sèl'e, ɲaha na yɛ sùpya ɲyɛ a ta ŋgemu u à yaa ná sémɛŋi mùgoŋi i, si u funŋke wíi mɛ. \v 5 Ka kacwɔnrɔŋi wà niŋkin si mii pyi: «Ma hà raa mɛɛ súu mɛ. \w Zhuda\w* tùluge shinŋi u ɲyɛ mu à jwo cànraga, maa mpyi saanŋi \w Dawuda\w* ɲampyige ke, yii li cè na kur'à pyi javoo. Lire e, ku sí n‑jà fyèebii baashuunniŋi láha, si sémɛŋi ɲwɔ múgo.» \p \v 6 Ɲyɛ ka mii i \w Mpabili\w* ɲya l'à yyére saanre yatɛɛnŋke yyaha yyére, ɲyii yaayi sicyɛɛreŋi ná kacwɔnribii shwɔhɔl'e. Li mpyi mu à jwo l'à bò mà pyi sáraga. Ɲɛ̀ŋii baashuunni mpyi l'á, ná ɲyii baashuunni, cyire cyi ɲyɛ Kile múnahigii baashuunniŋi cyi à tùugo diɲyɛŋi cyeyi puni i ke. \v 7 Ka Mpabilini si file maa sémɛŋi shwɔ saanre yatɛɛnŋke tɛɛnfooŋi kàniŋɛ cyɛge e. \v 8 Lir'à pyi ke, ka ɲyii yaayi sicyɛɛreŋi ná kacwɔnribii beɲjaaga ná sicyɛɛreŋi si piye tîrig'a cyán Mpabilini á. Pi shin maha shin mpyi ná ŋkɔ̀nn'i, mà bâra sɛɛn ŋkunahii, cyire puni mpyi a ɲî wusuna nùguntanga wu na. Ɲareyi Kile wuubii maha mpyi ke, yire yi mpyi uru wusunaŋi. \v 9 Pi mpyi na mɛɛ nivɔnnɔ cêe na: \q1 «Mu u à yaa ná ŋke sémɛweŋke zhwoŋi i, \q1 si ku fyèebii láha, \q1 ɲaha na yɛ mu à bò mà pyi sáraga, \q1 maa sùpyire tà ɲùŋɔ wwû ná ma sìshange e mà pyi Kile wuu, \q1 tùluyi puni ná shɛɛnre puni ná supyishiŋi puni ná kìrigii puni i. \q1 \v 10 Mu à pi pyi saanlii ná sáragawwuu, bà pi si mpyi s'a báare Kile á, \q1 si mpyi ɲùŋufente e ɲìŋke na mɛ.» \p \v 11 Lire kàntugo ka mii i \w Kile mɛ̀lɛkɛɛ\w* miliyoo niɲyahaɲyahamii mɛɛ lógo. Pi mpyi a saanre yatɛɛnŋke ná ɲyii yaayi ná kacwɔnribii kwûulo. \v 12 Pi mpyi na ŋko fànha na: \q1 «Mpabilini l'à bò mà pyi sáraga ke, \q1 lire l'à yaa ná sífente ná yaarafente ná yákilifente ná fànhe \q1 ná pèente ná sìnampe ná ŋkèeŋi i.» \p \v 13 Yaaga maha yaaga k'à dá nìɲyiŋi ná ɲìŋke ná ɲìŋke ɲwɔh'i ná lwɔhe e ná yaaga maha yaaga ku ɲyɛ ke, ka mii i yire puni ɲya yi i mɛɛ cêe na: \q1 «Ŋkèeŋi ná pèente ná sìnampe ná fànhafente ti pyi saanre yatɛɛnŋke tɛɛnfooŋi ná Mpabilini woro, fo tèekwombaa!» \p \v 14 Ɲyii yaayi sicyɛɛreŋi mpyi na ŋko: «Amiina». Ka kacwɔnribii si piye tîrig'a cyán, maa saanre yatɛɛnŋke tɛɛnfooŋi ná Mpabilini pêe. \c 6 \s1 Mpabilini à fyèe baani láha yyecyiige na \p \v 1 Ɲyɛ sémɛweŋke fyèebii baashuunniŋi i, ka mii i \w Mpabilini\w* ɲya l'à niɲcyiiŋi láha. Ɲyii yaayi sicyɛɛreŋi i, ka mii i kuru kà niŋkin ɲya k'à jwo fànha na mu à jwo kileŋi u à tîn, na: «Pa naha!» \v 2 Ka mii i wíl'a shɔnfyinge ɲya, sintaaga mpyi ku fèvooŋi cye e. Kajaɲjwoo nintoŋɔ mpyi a kan u á, ka u kajaŋguŋi si ŋkàre si sà mpyi kajaŋa sahaŋki. \p \v 3 Mpabilini à fyèŋi shɔnwuŋi láha sémɛweŋke na ke, ka ɲyii yaage shɔnwoge si jwo: «Pa naha!» \v 4 Ɲyɛ ka shɔnge kabɛrɛ si fworo. Kuru mpyi a ɲáaŋa. Fànhe mpyi a kan ku fèvooŋ'á u yyeɲiŋke kwɔ̀ ɲìŋke na, bà sùpyire si mpyi s'a tiye bùu mɛ. Kàshikwɔnŋwɔtɔɔngɔ mpyi a kan u á. \p \v 5 Tèni i Mpabilini à fyèŋi tanrewuŋi láha ke, ka ɲyii yaage tanrawoge si jwo: «Pa naha!» Ka mii i shɔngɔ niŋgwɔhɔ ɲya k'à fworo. Ŋge u mpyi ku ɲuŋ'i ke, paanni mpyi uru cye e. \v 6 Ka tùnmɔ si fworo sùpya mɛjwuu fiige ɲyii yaayi sicyɛɛreŋi shwɔhɔl'e na: «Mɔ̀ɔŋi paanni ɲyɛge niŋkinŋi na ɲyɛ shin niŋkin canmpuŋɔ báara sàra. Kàlage paanni ɲyɛyi taanreŋi mú na ɲyɛ amuni. Ŋka ma hà sìnmpe ná ɛrɛzɛn sinmpe kɛ̀ɛge mɛ.» \p \v 7 Ɲyɛ Mpabilini à fyèŋi sicyɛrewuŋi láha ke, ka mii i ɲyii yaage sicyɛrewoge ɲya k'à jwo: «Pa naha!» \v 8 Ɲyɛ ka mii i shɔngɔ nishwushwugo ɲya. Ŋge u mpyi ku ɲuŋ'i ke, uru mɛge ku ɲyɛ Kwùŋi. \w Ɲìŋke ɲwɔhɔ shiinbii cyage\w* mpyi a taha u fye e. Mu aha diɲyɛŋi sùpyire táa tataaya sicyɛɛre, fànhe mpyi a kan pi á, pi taaga niŋkin bò ná kàshikwɔnŋwɔɔni ná katege ná yampimpe ná ɲìŋke sige yapiyi i. \p \v 9 Ɲyɛ Mpabilini à fyèŋi kaŋkuro wuŋi láha ke, mpii pi mpyi a bò Kile jwumpe ná pu ɲjwuŋi kurugo ke, ka mii i pire múnahigii ɲya sárayi tawwuge ɲwɔh'i. \v 10 Pi mpyi na ŋko fànha na: «Wuu Kafooŋi niɲcɛnŋi ná sèe wuŋi, ɲaha tère mu ɲyɛ na sigili si diɲyɛ sùpyire yíbe wuu mbòŋi kyaa na, si li fwooni tò pi na yɛ?» \v 11 Ka vàanntinmbwɔhɔ nivyinge si ŋkan pi shin maha shin á, maa pi pyi pi funɲyi ɲíŋɛ sahaŋki tère nimbilere e fo pi báarapyiɲɛɛbii ná cìnmpyiibii pi sí n-bò pi fiige ke, pire dáŋi ká fûnŋɔ. \p \v 12 Ɲyɛ Mpabilini à fyèŋi baani wuŋi láha ke, ka mii i ɲìŋke ɲya k'à cyɛ̂ɛnnɛ sèl'e. Ka canŋaɲyiini si wwɔ̀ diri, ka yiŋke si ɲáaŋa mu à jwo sìshan. \v 13 Ka wɔrigii si yîri nìɲyiŋi i mà pa ɲcwo ɲcwo ɲìŋke na mu à jwo kafeebwɔhɔ k'à \w fizhiye cige\w* nimpimbaaga ɲâhara a wwû. \v 14 Ka nìɲyiŋi si myígil'a lwɔ́ wani, bà wà maha sémɛweŋɛ myígile mɛ. Ɲaɲyi ná kìripyɛɛre ti ɲyɛ suumpe lwɔhe niŋke e ke, ka yire puni si ɲcúnŋɔ ɲcúnŋ'a lwɔ́ yi tatɛɛny'e. \v 15 Ka ɲìŋke saanbii ná fànhafeebii ná kàshikwɔɔnbii ɲùŋufeebii ná nàfuufeebii ná sifeebii ná diɲyɛ sùpyire sannte puni, bilibii bâra mpii pi ɲyɛ pi ɲyɛ bilii mɛ, ka pire puni si ŋwɔhɔ ɲaŋgyiyi ná kafawyiy'e. \v 16 Pi mpyi na ŋko ɲaɲyi ná kafaay'á: «Yii cwo wuu ɲuŋ'i, yii wuu ŋwɔhɔ saanre yatɛɛnŋke tɛɛnfooŋi yyaha na, ná Mpabilini lùyirini yyaha na. \v 17 Ɲaha na yɛ pi lùyirini canmbwɔhe k'à nɔ niɲjaa, jofoo u si n‑jà n‑shwɔ yɛ?» \c 7 \s1 Fyè à bwɔ̀n Kile báarapyiibii na \p \v 1 Lire kàntugo ka mii i \w Kile mɛ̀lɛkɛɛ\w* sicyɛɛre ɲya pi à yyére diɲyɛŋi ɲùɲyi sicyɛɛreŋi na. Pi mpyi a kafɛɛge kwɔ̀n diɲyɛŋi ɲùɲyi sicyɛɛreŋi na, bà li si mpyi kafɛɛgɛ kà núru vwɔ ɲìŋke ná suumpe lwɔhe ná cige kà tufiige na mɛ. \v 2 Ka mii i Kile mɛ̀lɛkɛŋi wabɛrɛ ɲya u à yîri canŋafyinmpe e. Kileŋi ɲyii wuŋi fyèŋi mpyi u cye e. Kile mɛ̀lɛkɛɛbii sicyɛɛreŋ'á fành'à kan pi ɲìŋke ná suumpe lwɔhe yaayi kɛ̀ɛge ke, u mpyi na yu fànha na pir'á na: \v 3 «Yii àha yaaga pyi ɲìŋke ná suumpe lwɔhe ná cire na mɛ, fo wuu aha fyè bwɔ̀n wuu Kileŋi báarapyiibii byahigii na.» \p \v 4 Sùpyire na fyèŋi mpyi a bwɔ̀n ke, ka pire pɛ̀rɛge si jwo mii á. Pi mpyi shiin kampwɔhii ŋkuu ná beeshuunni ná sicyɛɛre (144.000) mà fworo \w Izirayɛli\w* tùluyi puni i. \q1 \v 5 \w Zhuda\w* shiinbil'e fyèŋi mpyi a bwɔ̀n shiin kampwɔhii kɛ ná shuunni (12.000) na, \q1 Urubɛn shiinbil'e, maa u bwɔ̀n shiin kampwɔhii kɛ ná shuunni na, \q1 Gadi shiinbil'e, maa u bwɔ̀n shiin kampwɔhii kɛ ná shuunni na, \q1 \v 6 Ashɛri shiinbil'e, maa u bwɔ̀n shiin kampwɔhii kɛ ná shuunni na, \q1 Nɛfitali shiinbil'e, maa u bwɔ̀n shiin kampwɔhii kɛ ná shuunni na, \q1 Manase shiinbil'e, maa u bwɔ̀n shiin kampwɔhii kɛ ná shuunni na, \q1 \v 7 Simiyɔn shiinbil'e, maa u bwɔ̀n shiin kampwɔhii kɛ ná shuunni na, \q1 Levi shiinbil'e, maa u bwɔ̀n shiin kampwɔhii kɛ ná shuunni na, \q1 Isakari shiinbil'e, maa u bwɔ̀n shiin kampwɔhii kɛ ná shuunni na, \q1 \v 8 Zabulɔn shiinbil'e, maa u bwɔ̀n shiin kampwɔhii kɛ ná shuunni na, \q1 Yusufu shiinbil'e, maa u bwɔ̀n shiin kampwɔhii kɛ ná shuunni na, \q1 Bɛnzhama shiinbil'e, maa u bwɔ̀n shiin kampwɔhii kɛ ná shuunni na. \s1 Shinɲyahaɲyahara na Kile pêre \p \v 9 Lire kàntugo ka mii i núr'a wíi mà sùpyiɲyahaɲyahara ɲya wà sì n‑jà ntemu tɔ̀rɔ mɛ. Kìrigii puni ná tùluyi puni ná supyishiŋi puni ná shɛɛnre puni sùpyii pi mpyi pi pi. Pi mpyi a yyére Kile saanre yatɛɛnŋke ná \w Mpabilini\w* yyaha yyére. Vàanvyinre mpyi pi na, sháhaŋkenyɛ\f + \fr 7:9 \fr*\ft Yire ŋkéɲyi mpyi na funntange ná kataanni cyêre.\ft*\f* sí ɲyɛ pi cye e. \v 10 Pi mpyi na yu fànha na: «Wuu Kileŋi u à tɛ̀ɛn saanre yatɛɛnŋke e ke, uru ná Mpabilini à wuu shwɔ.» \v 11 \w Kile mɛ̀lɛkɛɛbii\w* puni mpyi a saanre yatɛɛnŋke ná kacwɔnribii ná ɲyii yaayi sicyɛɛreŋi kwûulo, maa piye tîrig'a cyán saanre yatɛɛnŋke taan, maa Kile pêre, \v 12 maa ŋko: \q1 «Amiina! \q1 Ŋkèeŋi ná sìnampe \q1 ná yákilifente ná fwùŋi ná pèente \q1 ná sífente ná fànhe \q1 na ɲyɛ wuu Kileŋi wuyo fo tèekwombaa. \q1 Amiina.» \p \v 13 Ɲyɛ ka kacwɔnrɔŋi wà niŋkin si mii pyi: «Mpire pi à nte vàanvyinre le amɛ yɛ, taa pi à yîri ke?» \v 14 Ka mii i jwo: «Mu à pi cè kàfooŋi.» Ka u u jwo: «Mpii pi à fworo kyaage nimbwɔhe e, maa pi vàanɲyi jyé a \w fíniŋɛ\w* Mpabilini sìshange e ke, pire pi. \v 15 Lire e, pi ɲyɛ Kile saanre yatɛɛnŋke yyaha yyére, maa u pêre u bage e pìlaga bâra canŋa na. Ŋge u à tɛ̀ɛn saanre yatɛɛnŋke e ke, uru sí n‑tɛ̀ɛn pi shwɔhɔl'e, si pi le u fukange ɲwɔh'i. \v 16 Katege ná byage saha sì pi ta mɛ. Canŋke sì pi súugo mɛ, kafuge kà tufiige saha sì pi ta mɛ, \v 17 ɲaha na yɛ Mpabilini li ɲyɛ saanre yatɛɛnŋke nìŋke e ke, lire sí n‑pyi pi nàhafooŋi. Lùbilibii lwɔhe ku maha shìŋi sèe wuŋi kaan ke, li sí n‑kàre ná pi e pire cyage e. Kile yabiliŋi sí pi ɲyilwɔhe puni cwûun.» \c 8 \s1 Mpabilini à fyèŋi baashɔnwuŋi láha \p \v 1 Tèni i \w Mpabilini\w* à fyèŋi baashɔnwuŋi láha ke, ka tùnmpe si fyâha nìɲyiŋi i, mà tère nimbilere pyi. \v 2 \w Kile mɛ̀lɛkɛɛbii\w* baashuunniŋi u à yyére Kile yyaha yyére ke, ka mii i pire ɲya, ka mpuruyo baashuunni si ŋkan pir'á. \p \v 3 Ka Kile mɛ̀lɛkɛŋi wabɛrɛ si mpa yyére sárayi tasogoge taan. Wusunasuugocwoo mpyi u cye e, ndemu l'à yaa ná sɛɛnŋi i ke. Ka wusuna niɲyahawa si ŋkan u á, u pyi sáraga ná Kile wuubii puni ɲarey'e, sárayi tasogoge sɛɛnŋi woge ku ɲyɛ Kile saanre yatɛɛnŋke yyaha yyére ke, kuru ɲuŋ'i. \v 4 Ka wusunaŋi ŋguruge si wá na fwore cwooni i Kile mɛ̀lɛkɛŋi cye e, na dùru ná Kile wuubii ɲarey'e Kile yyahe taan. \v 5 Lire kàntugo ka Kile mɛ̀lɛkɛŋi si wusunaŋi cwooni ɲî sárayi tawwuge naŋkyanhigii na, mà wu ɲìŋke na. Ka kileŋi si wá na ntînni, maa ɲî, tùnmpe s'à ɲyaha, ka ɲìŋke si ɲcyɛ̂ɛnnɛ. \s1 Kile mɛ̀lɛkɛɛbil'à mpuruyo baani wyì yyecyiige na \p \v 6 \w Kile mɛ̀lɛkɛɛbii\w* baashuunniŋi cye e mpuruyi baashuunniŋi mpyi ke, ka pire si bégele s'a yi wyì. \p \v 7 Kile mɛ̀lɛkɛŋi niɲcyiiŋ'à u mpuruge wyì ke, ka zànhafunɲcɛɛnɲyi ná nage ná sìshange si wùrugo yiye e mà yîri nìɲyiŋi na mà wà ɲìŋke na. Ɲìŋke ká ntáa tataaya taanre, taaga niŋkin à sógo ná ku cire ná ku ɲyɛ̀puruge e. \p \v 8 Kile mɛ̀lɛkɛŋi shɔnwuŋ'à u mpuruge wyì ke, ka yaaga nimbwɔhɔ si wà suumpe lwɔhe e mu à jwo ɲaŋa nawogo. Suumpe lwɔhe ká ntáa tataaya taanre, taaga niŋkin à kɛ̂ɛnŋ'a pyi sìshan. \v 9 Ɲyii yaayi yi ɲyɛ suumpe lwɔhe e ke, yire ká ntáa tataaya taanre, taaga niŋkin à kwû, bakwooyi ká ntáa tataaya taanre, taaga niŋkin à murulo. \p \v 10 Kile mɛ̀lɛkɛŋi tanrewuŋ'à u mpuruge wyì ke, ka woro nintabaala si yîri nìɲyiŋi i mà mpa ɲcwo ɲìŋke na. Li mpyi na ɲî na fiige. Baabii ká ntáa tataaya taanre, l'à cwo taaga niŋkin ná ku lùbilibii ɲuŋ'i. \v 11 Lire woni mɛge na ɲyɛ Zoroŋi. Lwɔhe ká ntáa tataaya taanre, l'à taaga niŋkin pyi k'à soro. Mpii pi à ku bya ke, pire niɲyahara à kwû ku zoroŋi kurugo. \p \v 12 Kile mɛ̀lɛkɛŋi sicyɛrewuŋ'à u mpuruge wyì ke, canŋke ná yiŋke ná wɔrigii ká ntáa tataaya taanre taanre, taaya niŋkin niŋkin à kɛ̀ɛge. Lir'à pyi ke, yi saha ɲyɛ a jà a bɛ̀ɛnmpe yige pu yigeŋkanni na mɛ. Canŋke ká ntáa tataaya taanre, taaga niŋkin à kwôro canŋaɲyiini bɛ̀ɛnmpe baa. Numpilage ká ntáa tataaya taanre, yiŋke ɲyɛ a bɛ̀ɛnmɛ yige taage tanrawoge e mɛ. \p \v 13 Ka mii i núr'a ɲyɛ ɲya fo nìɲyiŋi i, u u ŋko fànha na: «Ɲìŋke sùpyire wuun'à kɛ̀ɛge, l'à kɛ̀ɛge, l'à kɛ̀ɛge, ɲaha kurugo yɛ ɲcyɛ̀rɛ mɛ̀lɛkɛɛbii taanreŋi sanŋi sí pi mpuruyi wyì.» \c 9 \p \v 1 Ɲyɛ \w Kile mɛ̀lɛkɛŋi\w* kaŋkuro wuŋ'à u mpuruge wyì ke, ka mii i woni là ɲya l'à yîri nìɲyiŋi i mà mpa ɲcwo ɲìŋke na, ka kacyewyicuguŋke tirikyaanni si ŋkan l'á. \v 2 Ka li i ku múgo, ka ŋguruge si ntíi na dùgudugu na dùru mu à jwo kacɛɛgɛ ku ɲyɛ na sóre, mà canŋaɲyiini ná kafɛɛge pyi k'à wwɔ̀. \v 3 Ka kampɛɛnɲyɛ si fworo kuru ŋguruge e mà caala mà ɲìŋke tò. Fànhe mpyi a kan y'a sùpyire nɔni nɔ́ŋgyahigii fiige. \v 4 Y'à jwo y'á na y'àha yaaga pyi ɲyɛge, lire ɲyɛ mɛ cire, lire ɲyɛ mɛ yaaga maha yaaga k'à sìi na fyîn ɲìŋke na ke, kuru kà na mɛ, fo sùpyire ti ɲyɛ Kile fyèŋi ɲyɛ a bwɔ̀n ti byahigii na mɛ. \v 5 Kuni ɲyɛ a kan y'á, y'a sùpyire bùu mɛ, ŋka yi ti yyahayi fwɔhɔrɔ yiɲyɛ kaŋkuro funŋ'i. Yi tanɔŋke yaŋkanni ná nɔ́ŋgyaani woge na ɲyɛ niŋkin. \v 6 Cyire canmpyaagil'e, sùpyire sí raa kwùŋi caa, ŋka ti sì u ta mɛ. Ti la sí n‑pyi si ŋkwû, ŋka kwùŋi sí raa fî ti yyaha na. \p \v 7 Yire kampɛɛnɲyi mpyi shɔnyɔ fiige, ɲjemu y'à bégele kàshige mɛɛ na ke. Yaaya na mpyi yi ɲùɲyi na sɛɛn ɲùntoyo fiige, yi yyahayi mpyi sùpya wogo fiige. \v 8 Yi ɲùɲjoore mpyi ceewe woro fiige, ŋkyànhigii sí ɲyɛ cànraga wogii fiige. \v 9 Yi ntùŋke mpyi mu à jwo k'à tò ná tɔɔnnɔ vàanntinŋ'i, yi fukanyi tùnmpe mpyi mu à jwo shɔnkuruŋɔ ku ɲyɛ na fî ná yi wòtoribil'e na wá kàshige cyage e. \v 10 Yi nɛɲyi mpyi ná sɛ̀nŋil'e nɔ́ŋgyahii fiige. Yire nɛɲyi cye kurugo, fànhe mpyi y'e, yi jà a yyefuge nɔ sùpyire na yiɲyɛ kaŋkuro funŋ'i. \v 11 Kacyewyicuguŋke mɛ̀lɛkɛŋi u mpyi yi saanŋi. \w Eburubii\w* shɛɛnre e pi maha u mɛge pyi: «Abadɔn» \w Girɛkiibii\w* woore e maa u mɛge pyi: «Apoliyɔn». (Kuru mɛge ɲwɔhe ku ɲyɛ: «kakyampyiŋi».) \p \v 12 Ɲyɛ yyefuge niɲcyiig'à tòro, yii li cè shuunni saha na ma kàntugo. \p \v 13 Ɲyɛ Kile mɛ̀lɛkɛŋi baani wuŋ'à u mpuruge wyì ke, sárayi tawwuge sɛɛnŋi woge ku ɲyɛ Kile yyaha yyére ke, ka mii i mɛjwuu lógo kuru mbìiŋkii sicyɛɛreŋi na. \v 14 Kile mɛ̀lɛkɛŋi baani wuŋi u mpyi ná mpuruge e ke, ka nde mɛjwuuni si uru pyi: «Kile mɛ̀lɛkɛɛbii sicyɛɛreŋi u à pwɔ Efirati baŋi nimbwoŋi cyage e ke, pire sànha.» \v 15 Pire Kile mɛ̀lɛkɛɛbii sicyɛɛreŋi mpyi a bégel'a yaha na nde yyeeni ná ŋke yiŋke ná nde canmbilini ná nde tèni yabiliŋi sigili ke, pi à sànha, bà li si mpyi, diɲyɛ sùpyire ká ntáa tataaya taanre, pi i taaga niŋkin bò mɛ. \v 16 Pi kàshikwɔɔnbii pi mpyi shɔnyi ɲuŋ'i ke, pire pɛ̀rɛg'à jwo mii á. Pi mpyi shiin miliyoo ŋkwuu shuunni (200.000.000). \v 17 Kacyeeni mii à ɲya ke, lire l'à pyi, mii à shɔnyi ná yi feveebii ɲya. Tɔɔnnte vàanntinɲyi yi mpyi pi na ke, yire mpyi a ɲáaŋa na fiige, maa mpyi bula fiige, maa mpyi nɛrɛ fiige. Shɔnyi ɲùɲyi mpyi canraya wuyi fiige. Nage ná ŋguruge ná ŋkìrigiŋi mpyi na fwore yi ɲwɔyi i. \v 18 Diɲyɛŋi sùpyire ká ntáa tataaya taanre, nage ná ŋguruge ná ŋkìrigiŋi u mpyi na fwore shɔnyi ɲwɔyi i ke, yire yyefuyi taanreŋ'à taaga niŋkin bò. \v 19 Shɔnyi fànhe mpyi yi ɲwɔyi ná yi nɛɲyi i. Yi nɛɲyi mpyi wwòo fiige, maa mpyi ná ɲùmbogil'e. Cyire cye kurugo, yi mpyi maha yyefuge wàa sùpyire na. \p \v 20 Ɲyɛ sùpyire t'à pyi ti ɲyɛ a kwû yire yyefuyi cye e mɛ, tire ɲyɛ a láha ti cyeyayaayi mpèeŋi na mɛ. Ka ti i ntòro ná ti jínasunni ná ti kacyinzunni i, ti mpyi a yire ɲjemu yaa ná sɛɛnŋi, lire ɲyɛ mɛ wyɛ́rɛfyinŋi, lire ɲyɛ mɛ dàɲyɛŋi, lire ɲyɛ mɛ kafaayi, lire ɲyɛ mɛ ná cire e ke. Mà li ta, yire yaayi ɲyɛ na ɲaa mɛ, yi ɲyɛ na núru mɛ, yi ɲyɛ na jà a ɲaara mɛ. \v 21 Ti mú ɲyɛ a láha ti supyibuuni ná ti sìŋkanmpe ná ti \w jacwɔɔre\w* ná ti nàŋkaage na mɛ. \c 10 \s1 Sémɛbileni kani \p \v 1 Lire kàntugo ka mii i \w Kile mɛ̀lɛkɛ\w* fanhaɲyahaga wuŋi wabɛrɛ ɲya u à tîge mà yîri nìɲyiŋi i. Ɲahaŋa mpyi u na vàanntinŋɛ fiige, zànhaŋwɔɔge sí ɲyɛ u ɲùŋke e. U yyahe mpyi canŋaɲyiini fiige, u tooyi sí ɲyɛ mu à jwo na ku ɲyɛ cinŋkunyɔ na. \v 2 Sémɛbileni là ɲwɔ mpyi a múgo u cye e. Ka u u u kàniŋɛ tɔɔge yaha suumpe lwɔhe ɲuŋ'i, maa kàmɛnɛ woge yaha ɲìŋke na, \v 3 maa jwo fànha na cànraga fiige. U à jwo amuni ke, ka kileŋi si ntîn tooyo baashuunni. \v 4 Cyire kiletiinŋkii baashuunniŋ'à ɲjemu jwo ke, mii la mpyi si yire sémɛ, ŋka mii à mɛjwuu lógo nìɲyiŋi i na: «Kiletiinŋkii baashuunniŋ'à ɲjemu jwo ke, puru pyi ma kanni funŋɔ kyaa, ma hà pu sémɛ mɛ.» \v 5 Kile mɛ̀lɛkɛŋi mii mpyi a ɲya u à u tɔɔge kà niŋkin yaha suumpe lwɔhe ɲuŋ'i, maa ku sanŋke yaha ɲìŋke na ke, ka uru si u kàniŋɛ cyɛge yîrige nìɲyiŋi i, \v 6 maa jwo: «Kileŋi u ɲyɛ fo tèekwombaa, ná u à nìɲyiŋi ná ɲìŋke ná suumpe lwɔhe ná yi funŋɔ yaayi puni dá ke, mii sí n‑kâa uru mɛge na na tèn'à nɔ, tère saha ɲyɛ mɛ. \v 7 Mɛ̀lɛkɛŋi baashɔnwuŋi ká u mpuruge wyì canŋke ŋkemu i ke, kaŋwɔhɔni Kile à bégel'a yaha ke, u sí lire pyi, bà u à yi jwo u tùnntunmpii, u báarapyiibil'á mɛ.» \p \v 8 Mɛjwuuni mii mpyi a fyânha a lógo mà yîri nìɲyiŋi i ke, ka lire si núr'a mii pyi: «Kile mɛ̀lɛkɛŋi u à yyére suumpe lwɔhe ná ɲìŋke ɲuŋ'i ná sémɛbileni nimugoɲjahani i ke, sà li shwɔ u cye e.» \v 9 Ka mii i file uru Kile mɛ̀lɛkɛŋi na, maa u pyi u sémɛbileni kan, ka u u mii pyi: «Li shwɔ ma a ŋkyàa, li sí n‑soro mu funŋke e, ŋka li sí n‑pôo mu ɲwɔge e sɛrɛ fiige.» \v 10 Ɲyɛ ka mii i sémɛbileni shwɔ Kile mɛ̀lɛkɛŋi cye e mà kyà. Li mpyi a pôo mii ɲwɔge e sɛrɛ fiige, ŋka mii à li jò ke, ka li i mii funŋke pyi ku u mii yà zoroŋi cye e. \p \v 11 Ka pi i yi jwo mii á na Kile saha sí tùnnturo le mii cye e mii u jwo supyishi niɲyahawa ná kìrii niɲyahagii ná shɛnrɛ niɲyahara sùpyii ná saanlii niɲyahamil'á. \c 11 \s1 Kile tùnntunmpii shuunniŋi kani \p \v 1 Ɲyɛ lire kàntugo, ka pi i sumara pyipyi yaaga kan mii á mu à jwo kàbii, maa yi jwo mii á: «Yîr'a \w Kileɲaarebage\w* ná sárayi tawwuge súma, mpii pi ɲyɛ wani na Kile pêre ke, ma a pire tɔ̀rɔ. \v 2 Ŋka ma hà Kileɲaarebage ntàani súma mɛ, ɲaha na yɛ mpii pi ɲyɛ pi ɲyɛ Kile kuni i mɛ, kuru cyag'à kan pir'á. Pire pi sí n‑pa Kile kànhe jya yiɲyɛ beeshuunni ná shuunni funŋ'i. \v 3 Mii sí na jwumpe jwufeebii shuunniŋi tun ná bubaga vàanɲyi i yaciy'e. Pi sí raa mii tùnnture pyi canmpyaa kampwoo ná ŋkwuu shuunni ná beetaanre (1.260) funŋ'i.» \v 4 \w Olivye\w* ciyi shuunniŋi ná fùkinabii shuunniŋi pi ɲyɛ ɲìŋke Kafooŋi taan ke, yire yi ɲyɛ pire tùnntunmpii shuunniŋi. \v 5 Sùpya la ká mpyi si kawaa pyi pi na, nage maha fworo pi ɲwɔyi i, maa uru zàmpɛnŋi bò. Sèeŋi na, sùpya maha sùpya la ká mpyi si kawaa pyi pi na, urufol'à yaa u bò amuni. \v 6 Fànhe na ɲyɛ pi á pi jà a zànhe cû k'àha mpa pi tùnnture canmpyaagii funŋke e mɛ. Pi mú maha jà a lwɔhe kɛ̂ɛnŋ'a pyi sìshan. Tère o tère l'à pi táan ke, yyefuge shiŋi u à pi táan ke, pi maha jà a kuru wà sùpyire na ɲìŋke na. \p \v 7 Pi aha pi tùnnture jwo a kwɔ̀ tèni ndemu i ke, sige yapege kà sí n‑fworo kacyewyicuguŋke e si mpa pi tùn, si jà pi na, si pi bò. \v 8 Pi buwuubii sí n‑yaha kànbwɔhe tafage e. Kuru kànhe ku sí n‑jà n‑tàanna ná Sɔdɔmu\f + \fr 11:8 \fr*\ft Kuru kànhe mpyi a cè ná silege baa karigil'e (Zhenɛzi 19.4-11).\ft*\f* ná \w Misira\w*\f + \fr 11:8 \fr*\ft Lire kìni shiinbii na mpyi Izirayɛli shiinbii zàmpɛnmii. Wani Izirayɛli shiinbii mpyi bilere e.\ft*\f* e, yi \w kapegigii\w* kurugo, kur'e pi à pi Kafooŋi kwòro cige na mú. \v 9 Pìi sí n‑yîri kìrigii puni ná tùluyi puni ná shɛɛnre puni ná supyishiŋi puni i si mpa a pi buwuubii wíi canmpyaa taanre ná paanga funŋ'i, pi sì ɲɛɛ wà u pi tò mɛ. \v 10 Pi ŋkwùŋi funntange kurugo, diɲyɛ sùpyire sí n‑pyi ntàanŋi i, s'a ma yaaya kaan piy'á, ɲaha na yɛ pire \w Kile tùnntunmpii\w* shuunniŋi mpyi a diɲyɛŋi sùpyire yyahayi fwɔhɔrɔ sèl'e. \p \v 11 Ɲyɛ cyire canmpyaa taanre ná paange kàntugo, ka shìŋi ŋɔni si yîri Kile yyére mà jyè pi e, ka pi i yîr'a yyére. Mpii pi à pi ɲya ke, ka pire si fyá sèl'e. \v 12 Ka pire tùnntunmpii shuunniŋi si mɛjwuu lógo fànha na mà yîri nìɲyiŋi i na: «Yii dùgo naha.» Ka pi i dùgo nìɲyiŋi i ɲahaŋke k'e, mà pi zàmpɛɛnbii yaha tayyérege e na pi wíi. \v 13 Ka ɲìŋke si ntíl'a cyɛ̂ɛnnɛ sèl'e. Kànhe ká ntáa tataaya kɛ, taaga niŋkin baya mpyi a cwo, ka shiin kampwɔhii baashuunni (7.000) si ŋkwû kuru ɲìŋke ɲcyɛ̀ɛnniŋi kajyil'e. Mpii pi à kwôro ke, ka pire si fyá sèl'e, Kileŋi u ɲyɛ yaayi puni ɲùŋɔ na ke, maa li ɲwɔ cû na uru pêre. \p \v 14 Ɲyɛ yyefuge shɔnwog'à tòro, ŋka ɲcyɛ̀rɛ tanrawoge sí ɲwɔ cû. \s1 Kile mɛ̀lɛkɛŋi baashɔnwuŋ'à u mpuruge wyì \p \v 15 Ɲyɛ \w Kile mɛ̀lɛkɛŋi\w* baashɔnwuŋ'à u mpuruge wyì ke, ka mɛjwugii si fworo nìɲyiŋi i fànha na: \q1 «Diɲyɛŋi ɲùŋufent'à pyi wuu Kafooŋi Kile ná u Niɲcwɔnrɔŋi woro fo tèekwombaa.» \p \v 16 Kacwɔnribii beɲjaaga ná sicyɛɛreŋi u à tɛ̀ɛn pi saanre yatɛɛnɲyi i Kile yyahe yyére ke, ka pire si piye tîrig'a cyán, maa Kile pêe, \v 17 maa jwo: \q1 «Kafooŋi Kile, Siŋi Punifoo, \q1 mu u ɲyɛ, ná mu mpyi ke, \q1 wuu fwù na ɲyɛ mu na, \q1 ɲaha na yɛ mu à ma fànhe nimbwɔhe tìŋɛ ma Saanre e. \q1 \v 18 Supyishiŋi puni lùgigii mpyi a yîri, \q1 ŋka numɛ mu u lùyirini li ɲyɛ na ɲaa. \q1 Tèni i mu sí kwùubii yíbe ke, lir'à nɔ numɛ, \q1 mu tùnntunmpii pi ɲyɛ mu báarapyiibii ke, pire sàraŋi tèni mú à nɔ, \q1 mà bâra mu shiinbii ná mpii pi ɲyɛ na fyáge mu yyaha na ke, \q1 shinbwo bâra shinbilere na. \q1 Mpii pi ɲyɛ na sùpyire kɛ̀ɛge ɲìŋke na ke, \q1 pire tèekɛgɛni mú à nɔ.» \p \v 19 Lire kàntugo Kileɲaarebage ku ɲyɛ nìɲyiŋi i ke, ka kuru si múgo. Ka \w Kile tunmbyaare mbwùuni\w* si ɲya kuru bage e. Ka kileɲini ná tùnmpe ná kiletinni ná ɲìŋke ɲcyɛ̀ɛnnɛŋi si mpyi mà bâra zànhafunɲcɛɛnɲyi na. \c 12 \s1 Ceeŋi ná wwòlyɛge kani \p \v 1 Lire kàntugo nde à pyi kacyeele nìɲyiŋi i, mii à ceeŋi wà ɲya, canŋaɲyiini mpyi u na mu à jwo vàanntinŋɛ, yiŋke sí ɲyɛ u tooyi ɲwɔh'i, wɔrii kɛ ná shuunni s'à pyi kajaɲjwoo ɲùntoŋɔ u ɲùŋke na. \v 2 U laa wu u mpyi, u mpyi na ŋkwúuli ziŋi cyereyampe cye e. \p \v 3 Lire kàntugo nde à pyi kacyeeni labɛrɛ nìɲyiŋi i, mii à wwòlyɛgɛ nimbwɔhɔ niɲyɛga ɲya. Ku mpyi ná ɲùmbogii baashuunni ná ɲɛŋii kɛ e, saanra ɲùntoŋɔ na mpyi ɲùmbogigii puni niŋkin niŋkinŋi na. \v 4 Wɔrigii ká ntáa tataaya taanre, k'à ku nɛŋke tɛ̀g'a taaga niŋkin pwɔ́ a wu ɲìŋke na. Ku mpyi a yyére ceeŋi taan, u aha si si pyàŋi jò. \v 5 Ka ceeŋi si pùnambile si, ka Kile mɛ̀lɛkɛŋi wà si li lwɔ́ a kàre Kile saanre yatɛɛnŋke taan, Kile yyére. Lire li sí n‑pyi supyishiŋi puni ɲùŋɔ na, s'a ti kɛ̂ɛnŋi ná tɔɔnnɔ kabil'e. \v 6 Ɲyɛ ka ceeŋi si fê a kàre síwage e. Kile mpyi a cyage kà bégel'a yaha u mɛɛ na wani, bà pi si mpyi s'a u kaan u a lyî canmpyaa kampwoo ná ŋkwuu shuunni ná beetaanre (1.260) funŋ'i mɛ. \p \v 7 Lire kàntugo ka kàshige si yîri nìɲyiŋi i. Mishɛli u ɲyɛ \w Kile mɛ̀lɛkɛɛbii\w* ɲùŋufooŋi wà ke, ka uru ná u mɛ̀lɛkɛɛbii sí wwòlyɛge tùn, ka wwòlyɛge ná ku mɛ̀lɛkɛɛbii si pi tùn mú. \v 8 Ŋka ku ɲyɛ a jà kàshige na mɛ, ku ná ku mɛ̀lɛkɛɛbii saha ɲyɛ a tatɛɛngɛ ta nìɲyiŋi i mɛ. \v 9 Kuru wwòlyɛge ku mpyi tèecyiini i. Kuru ku ɲyɛ jínabii ɲùŋufooŋi, maa mpyi Sitaanniŋi ke, ka pi i kuru wà ɲìŋke na ná ku mɛ̀lɛkɛɛbil'e. Kuru ku maha diɲyɛŋi sùpyire wuruge. \p \v 10 Lire kàntugo ka mii i mɛjwuu lógo fànha na nìɲyiŋi i na: \q1 «Tèni i wuu Kileŋi sí sùpyire shwɔ, si u sífente cyêe, si ntɛ̀ɛn u saanre tatɛɛnge e ke, lir'à nɔ numɛ, \q1 ŋge u à cwɔɔnrɔ mà pyi Shwofooŋi ke, uru ɲùŋufente tèepyiin'à nɔ mú. \q1 Ɲaha na yɛ ŋge u maha wuu cìnmpyiibii cɛ̂ɛge Kile yyahe taan pìlaga bâra canŋa na ke, \q1 pi à uru wà ɲìŋke na. \q1 \v 11 Wuu cìnmpyiibil'à pyi javee u na, \q1 \w Mpabilini\w* sìshange ŋguŋi \q1 ná Jwumpe Nintanmpe ɲjwuŋi cye kurugo. \q1 Pi à ɲɛɛ mà pi múnahigii kan sáraga. \q1 \v 12 Lire e ke tatɛɛngɛ na ɲyɛ yii mpiimu á nìɲyiŋi i ke, \q1 yii pyi funntange e, \q1 ŋka ɲìŋke ná suumpe lwɔhe wuun'à kɛ̀ɛge, \q1 ɲaha na yɛ Sitaanniŋi nàvunŋɔ wuŋ'à tîge yii yyére. \q1 U à cè na uru canmpyaagii nɛŋɛ saha ɲyɛ a tɔɔn mɛ.» \p \v 13 Wwòlyɛg'à pi ɲya pi à kuru wà ɲìŋke na ke, ceeŋi u mpyi a pùnambilini si ke, maa ntaha uru fye e na ŋkɔ̀re. \v 14 Ka ɲyɛ nimbwɔhɔ fukanya shuunni si ŋkan ceeŋ'á, u yîri yire na u a sì u tatɛɛnge e síwage e, bà u ɲwɔ si mpyi s'a ɲcaa wani yyee taanre ná paanga funŋ'i, si laaga tɔɔn wwòlyɛge na mɛ. \v 15 Lir'à pyi ke, ka wwòlyɛge si lwɔhɔ yige ku ɲwɔge e mà wà ceeŋi kàntugo ba fiige, bà kuru si mpyi si u lwɔ́ mɛ. \v 16 Ŋka ɲìŋk'à ceeŋi tɛ̀gɛ. Lwɔhe wwòlyɛg'à yige ku ɲwɔge e mà wà ke, ɲìŋk'à múgo, maa kuru bya. \v 17 Lir'à pyi ke, ka wwòlyɛge lùuni si yîri ceeŋi taan, maa kàshige kɛ̂ɛnŋɛ u pyìibii sanmpil'á. Pire pi ɲyɛ, mpii pi ɲyɛ na Kile toŋi kurigii ɲáare, maa Yesu kyaa yu sùpyir'á ke. \p \v 18 Lire kàntugo ka wwòlyɛge si sà yyére suumpe lwɔhe ɲwɔge na. \c 13 \s1 Sige yapiyi shuunniŋi kani \p \v 1 Ɲyɛ lire kàntugo, ka mii i sige yapege kà ɲya ku u fwore suumpe lwɔhe e. Ɲɛŋii kɛ ná ɲùmbogigii baashuunni ɲyɛ k'á. Saanre ɲùntoŋɔ na mpyi cyire ɲɛɛŋkii puni niŋkin niŋkinŋi na, Kile mɛkɛgɛrɛ mɛyi s'à sémɛ ku ɲùmbogigii na. \v 2 Sige yapege mii mpyi a ɲya ke, kuru mpyi cin fiige. Fànhe mpyi ku tooy'e, ku ɲwɔge sí ɲyɛ cànraga wogo fiige. Ka wwòlyɛge si ku fànhe fiige kan k'á, maa ku saanre yatɛɛnŋke kan k'á, maa ɲùŋufente kan k'á sèl'e. \v 3 Sige yapege ɲùmboge kà niŋkin mpyi a bânni mu à jwo ku sí n‑kwû. Ŋka kuru tabannag'à pa ŋkwɔ̀, ka li i mpyi kakyanhala sùpyir'á fo t'à yîr'a taha ku fye e. \v 4 Ka ti i wwòlyɛge pêe, ɲaha na yɛ k'à ɲùŋufente kan sige yapeg'á. Ka ti i sige yapege pêe mú na: «Jofoo u ɲyɛ ŋke sige yapege ɲca yɛ? Jofoo u sí n‑jà ku tùn yɛ?» \p \v 5 Ɲwɔg'à kan k'á, bà ku si mpyi si kuye pêe, s'a Kile mɛkɛgɛrɛ jwumpe yu mɛ. Kun'à pa ŋkan k'á yiɲyɛ beeshuunni ná shuunni funŋ'i, k'a lire pyi. \v 6 Ka ku u ku ɲwɔge múgo maa Kile ná u tatɛɛnge mɛge kɛ̀ɛge, mpii pi à tɛ̀ɛn nìɲyiŋi i ke, maa pire mɛyi kɛ̀ɛge mú. \v 7 Kun'à pa ŋkan k'á, ku Kile wuubii tùn, ku u jà pi na. Fành'à kan k'á, ku pyi tùluyi puni ná kìrigii puni ná shɛɛnre puni jwufeebii ná supyishiŋi puni ɲùŋɔ na. \v 8 Diɲyɛ sùpyire puni sí raa ku pêre, fo mpii mɛyi y'à sémɛ shìŋi niŋkwombaaŋi tafeebii mɛyi tasemɛge e mà lwɔ́ diɲyɛ tasiige e ke. Mpabilini l'à pyi sáraga ke, uru sémɛŋi na ɲyɛ lire wu. \p \v 9 Ŋgemu la ku ɲyɛ si karii yyaha cè ke, urufoo u niŋgyigigii pɛrɛ, u raa núru. \v 10 Ŋgemu ká mpyi na sí n‑le kàsuŋi i ke, urufoo sí n‑le kàsuŋi i. Ŋgemu ká mpyi na sí n‑bò ná kàshikwɔnŋwɔɔni i ke, urufoo sí n‑bò ná l'e. Lire e ke Kile wuubil'à yaa pi kyaage kwú piye e, pi i ŋkwôro Kile kuni i. \p \v 11 Ɲyɛ ka mii i núr'a sige yapege kabɛrɛ ɲya ku u fwore ɲìŋke e. Ɲɛŋii shuunni mpyi ku na mpàbili wogii fiige, ku mpyi na yu wwòlyɛgɛ fiige. \v 12 Ku mpyi na ku karigii pyi sige yapege niɲcyiige ɲyii na, ná kuru u fànhe puni i. Tabannage mpyi na ŋko s'a sige yapege niɲcyiige ŋkemu bùu, ka ku u núr'a yîri ke, ŋke numɛ wog'à diɲyɛŋi ná u sùpyire pyi na t'a kuru pêre. \v 13 Sige yapege shɔnwoge mpyi maha kakyanhala karigii pyi, fo maha nage pyi ku u yîri nìɲyiŋi i na ntîri ɲìŋke na sùpyire ɲyii na. \v 14 Lire pyiŋkanni na, fànhe ku mpyi a kan k'à kakyanhala karigii pyi sige yapege niɲcyiige ɲyii na ke, ku mpyi a diɲyɛŋi sùpyire wurugo ná cyire karigil'e. Kàshikwɔnŋwɔɔni mpyi a sige yapege ŋkemu bânni, ka ku u núr'a cùuŋɔ ke, ku mpyi a diɲyɛŋi sùpyire pyi na ti kuru nàɲjaŋi yaa ti raa ku pêre. \v 15 Ɲyɛ sige yapege niɲcyiige nàɲjaŋi sùpyir'à yaa ke, fành'à kan sige yapege shɔnwog'á, ka ku u múnaa le uru nàɲjaŋi i, bà u si mpyi s'a yu, mpiimu ká ɲcyé si u pêe ke, u u pire bò mɛ. \v 16 Ka ku u fànha cyán sùpyire puni na, bà fyè si mpyi si bwɔ̀n pi shin maha shin kàniŋɛ cyɛge, lire ɲyɛ mɛ u byaani na mɛ, shinbilere bâra shinbwo na, yaarafoo bâra yaara baafoo na, biliwe bâra shinŋi u ɲyɛ u ɲyɛ biliwe mɛ. \v 17 Sùpya mpyi na sì n‑jà zhwo pyi, lire ɲyɛ mɛ mà pɛrɛmɛ pyi, ná ŋke sige yapege fyèŋi ɲyɛ urufoo na mɛ. Uru fyèŋi u ɲyɛ sige yapege mɛge, lire ɲyɛ mɛ tɔrɔmpe pu sí n‑bɛ̂ ná ku mɛge e ke. \p \v 18 Nde na ɲyɛ yákilifee kyaa. Tɔrɔmpe pu sí n‑bɛ̂ na sige yapege mɛge ɲwɔh'i ke, shinŋi u ɲyɛ yákilifoo ke, urufoo u puru ɲwɔhe cya a cè. Sùpya mɛgɛ ku ɲyɛ ku ki. Kuru ku ɲyɛ ŋkwuu baani ná beetaanre ná baani (666). \c 14 \s1 Mpabilini ná l'à mpiimu ɲùŋɔ wwû ke \p \v 1 Lire kàntugo ka mii i wíi mà \w Mpabilini\w* niɲjyereni ɲya \w Siyɔn\w* ɲaŋke ɲuŋ'i. Shiin kampwɔhii ŋkwuu ná beeshuunni ná sicyɛɛre (144.000) mpyi ná l'e. Mpabilini mɛge ná li Tuŋi mɛge mpyi a sémɛ pire shiinbii byahigii na. \v 2 Ka mii i mɛjwuu lógo l'à fworo nìɲyiŋi i mu à jwo lufoomɔ tùnmɔ, maa mpyi mu à jwo kiletinnɛ. Li mú mpyi mu à jwo pìi pi ɲyɛ na ŋkɔ̀nnii bwùun. \v 3 Pi mpyi Kile saanre yatɛɛnŋke ná ɲyii yaayi sicyɛɛreŋi ná kacwɔnribii yyaha yyére na mɛɛ nivɔnnɔ cêe. Pire shiin kampwɔhii ŋkuu ná beeshuunni ná sicyɛɛreŋi ɲùŋɔ Kile à wwû diɲyɛŋi i ke, pire baare e, sùpya mpyi na sì n‑jà lire mɛɛni taanna mɛ. \v 4 Tire sùpyire ɲyɛ a mpyi a ɲɛn'a tiye ɲwɔ́hɔ ná cibahani i mɛ. Ti ɲyɛ a mpyi a ceewe shi cè mɛ. Tire mpyi maha ntaha Mpabilini fye e li tasheyi puni i. Tire ɲùɲyi y'à wwû yyecyiige na sùpyire shwɔhɔl'e, maa ti pyi Kile ná Mpabilini wuu. \v 5 Ti ɲyɛ a sìi na fini mɛ, ɲcɛ̀ɛgɛ cyaga ɲyɛ ti na mɛ. \s1 Kile mɛ̀lɛkɛɛbii taanreŋi kani \p \v 6 Lire kàntugo ka mii i \w Kile mɛ̀lɛkɛŋi\w* wabɛrɛ nintorowo ɲya fo nìɲyiŋi i. Jwumpe Nintanmpe pu ɲyɛ tèrigii puni wumpe ke, puru mpyi u á ɲjwuŋi mɛɛ na sùpyire pun'á. U mpyi a yaa u a pu yu kìrigii puni ná tùluyi puni ná shɛɛnre puni jwufeebii ná supyishiŋi pun'á. \v 7 Ka u u wá na yu fànha na: «Yii a fyáge Kile na, yii raa u kêre, ɲaha na yɛ tèn'à nɔ u diɲyɛ sùpyire yíbe ti kapyiiŋkii na. Uru u à nìɲyiŋi ná ɲìŋke ná suumpe lwɔhe ná lùbilibii dá ke, yii a u pêre.» \p \v 8 Kile mɛ̀lɛkɛ shɔnwu mpyi a pa niɲcyiiŋi kàntugo maa ŋko: «K'à jya! Kànbwɔhe \w Babilɔnni\w* à jya! Kuru k'à ku ɛrɛzɛn sinmpe kan supyishiŋi puni u a bya. Lire ɲwɔhe ku ɲyɛ, k'à supyishiŋi puni pyi u à \w jacwɔɔre\w* pyi ku fiige.» \p \v 9 Ɲyɛ Kile mɛ̀lɛkɛ tanrewu mpyi a pa mpii shuunniŋi kàntugo, maa ŋko fànha na: «Shin maha shin ká ŋke sige yapege ná ku nàɲjaŋi pêe, ka ku fyèŋi si bwɔ̀n u byaani, lire ɲyɛ mɛ u cyɛge na ke, \v 10 urufoo sí ɛrɛzɛnŋi sinmpe nintanhampe bya. Puru pu ɲyɛ Kile lùyirini. Yyefuge sí nɔ u na nage ná ŋkìrigiŋi cye kurugo, Kile mɛ̀lɛkɛɛbii ná \w Mpabilini\w* ɲyii na. \v 11 Nage e u sí n‑pyi ke, kuru sì n‑sìi n-fùgo mɛ. Mpii pi à sige yapege ná ku nàɲjaŋi pêe, ku mɛge fyèŋi sí ɲyɛ pi na ke, pìlaga bâra canŋa na, ŋɔmɔ sì n‑pyi pir'á mɛ.» \p \v 12 Lire e ke mpii pi ɲyɛ Kile wuubii, maa u toŋi kurigii ɲaare maa ntaha Yesu fye e ke, pir'à yaa pi kyaage kwú piye e. \p \v 13 Lire kàntugo ka mii i mɛjwuu lógo nìɲyiŋi i na: «Yi sémɛ na mà lwɔ́ numɛ na, sùpyire ti sí n‑kwû si ti yaha Kafooŋi wwoɲɛɛge e ke, tire wuun'à ɲwɔ.» \w Kile Munaani\w* à jwo: «Sèe wi, tire sí ŋɔ̀ ti báarawage na, ɲaha na yɛ Kile sì funŋɔ wwɔ̀ ti báaraŋi niɲcɛnŋi na mɛ.» \s1 Kile lùyirini l'à tàanna ná sùmakwɔngigil'e ke \p \v 14 Ɲyɛ ka mii i núr'a wíi mà ɲahaŋke kà nivyinge ɲya, wà mpyi a tɛ̀ɛn ku na mu à jwo sùpya. Sɛɛn ɲùntoŋɔ mpyi urufoo ɲùŋke na, kɔ̀ɔnŋa nintan sí ɲyɛ u cyɛge e. \v 15 Ka \w Kile mɛ̀lɛkɛŋi\w* wabɛrɛ si fworo \w Kileɲaarebage\w* e, maa jwo fànha na ná ɲahaŋke ɲùŋi wuŋi i na: «Ɲìŋke sùmaŋi tèekwɔɔnn'à nɔ, sùmaŋi pun'à nɔ, ma kɔ̀ɔnŋaŋi lwɔ́ ma a u kwùun.» \v 16 Ŋge u mpyi a tɛ̀ɛn ɲahaŋke ɲuŋ'i ke, ka uru si u kɔ̀ɔnŋaŋi lwɔ́, maa ɲìŋke sùmaŋi kwɔ̀n. \p \v 17 Lire kàntugo ka Kile mɛ̀lɛkɛŋi wabɛrɛ si fworo Kileɲaarebage e nìɲyiŋi na, kɔ̀ɔnŋa ɲwɔtanga wu na mpyi uru cye e mú. \p \v 18 Ka Kile mɛ̀lɛkɛŋi wabɛrɛ si fworo sárayi tawwuge e, uru u ɲyɛ nage ɲùŋɔ na. Ka u u kɔ̀ɔnŋaŋifoo pyi: «Ɲìŋke ɛrɛzɛnŋ'à nɔ, u kwɔ̀n ná ma kɔ̀ɔnŋaŋi i.» \v 19 Ka Kile mɛ̀lɛkɛŋi si u kɔ̀ɔnŋaŋi lwɔ́, maa ɲìŋke ɛrɛzɛnŋi kwɔ̀n mà wà ɛrɛzɛn lwɔhe tawwuge wyige e. Kuru ku ɲyɛ Kile lùyirini. \v 20 Ka pi i ɛrɛzɛnŋi fwòoŋɔ kuru wyige e kànhe kàntugo. Mà pi yaha pi i u fwòoŋi, sìshang'à fworo wyige e mà dùg'a nɔ shɔnyi ɲwɔyi na, maa fwu a kàre sumare kampwoo ná ŋkwuu baani (1.600\f + \fr 14:20 \fr*\ft Ku laag'à culumɛtirii ŋkwuu taanre (300) kwɔ̀.\ft*\f*) ɲìŋke na. \c 15 \s1 Kile mɛ̀lɛkɛɛbii baashuunniŋi ná yyefuyi nizanɲyi kani \p \v 1 Lire kàntugo mii à núr'a kakyanhala kacyeele nimbwoo ɲya nìɲyiŋi i: \w Kile mɛ̀lɛkɛɛ\w* baashuunni mpyi ná yyefugo kuuyo baashuunni i piye cye e. Yyefuyi nizanɲyi yi mpyi yire, Kile lùyirini sí ɲùŋɔ kuu yire na. \p \v 2 Lire kàntugo ka mii i cyage kà ɲya suumpe lwɔhe fiige, ku mpyi na ɲî dùba fiige, maa mpyi mu à jwo na k'à wùrugo k'e. Mpii pi à pyi javee sige yapege na ke, mii à pire ɲya pi à yyére suumpe lwɔhe cyage e. Pire ɲyɛ a mpyi a sige yapege ná ku nàɲjaŋi pêe mɛ, tɔrɔmpe pu sí n‑bɛ̂ ná ku mɛge ɲwɔhe e ke, pi à cyé uru fyèŋi na piye na. Ŋkɔ̀nnibii Kile mpyi a kan pi á ke, pire mpyi pi cye e. \v 3 Pi mpyi na Kile báarapyiŋi Musa mɛɛni ná Mpabilini mɛɛni cêe na: \q1 «Kafooŋi Kile, Siŋi Punifoo! \q1 Mu kapyiiŋkii na ɲyɛ kabwɔhii ná kakyanhala. \q1 Supyishiŋi puni Saanŋi, \q1 mu kapyiiŋkii pun'à tíi, \q1 maa mpyi sèe! \q1 \v 4 Kafooŋi, jofoo u ɲyɛ u sì n‑fyá mu yyaha na mà yɛ? \q1 Jofoo u ɲyɛ u sì mu pêe mà yɛ? \q1 Mu kanni u ɲyɛ niɲcɛnŋi. \q1 Supyishiŋi puni sí n‑pa niŋkure sín mu á, \q1 ɲaha na yɛ mu katiigii nimpyiiŋkil'à fíniŋ'a cyêe pi na.» \p \v 5 Lire kàntugo ka mii i \w tunmbyaare\w* cyage ɲya k'à múgo nìɲyiŋi i \w Kileɲaarebage\w* e. \v 6 Yyefuyi baashuunniŋi mpyi Kile mɛ̀lɛkɛɛbii baashuunniŋi mpiimu cye e ke, ka pire si fworo Kileɲaarebage e. Vàanvyinweeweere mpyi pi à le. Sɛɛnŋi vàanmɛɛnyɛ mpyi pi à tɛ̀g'a piye bînni ntùɲyi i. \v 7 Ɲyii yaayi sicyɛɛreŋi i, ka kà niŋkin si sɛɛn ŋkunahii baashuunni kan Kile mɛ̀lɛkɛɛbii baashuunniŋ'á. Kileŋi u ɲyɛ ɲyii na fo tèekwombaa ke, cyi mpyi a ɲî uru lùyirini na. \v 8 Lire tèni i, ka Kileɲaarebage si ɲî naŋguruge na, lir'à li cyêe na Kile sìnampe ná u fànhafente na ɲyɛ kuru cyage e. Kile mɛ̀lɛkɛɛbii baashuunniŋi mpyi a pa ná yyefuyi baashuunniŋi ɲjemu i ke, sùpya mpyi na sì n‑jà n‑jyè Kileɲaarebage e ná yire ɲyɛ a tòro mɛ. \c 16 \s1 Ŋkunahigii baashuunniŋi cyi ɲyɛ na Kile lùyirini kyaa yu ke \p \v 1 Lire kàntugo ka mii i mɛjwuu lógo fànha na \w Kileɲaarebage\w* e, li i ŋko \w Kile mɛ̀lɛkɛɛbii\w* baashuunniŋ'á na: «Kile lùyirini na ɲyɛ ŋkunahigii baashuunniŋi ɲcyiimu i ke, yii sà cyi sùguro ɲìŋke na.» \p \v 2 Ɲyɛ ka Kile mɛ̀lɛkɛŋi niɲcyiiŋi si sà u ŋkunaani sùguro ɲìŋke na. Lir'à pyi ke, sige yapege fyèŋi mpyi mpiimu na, pi sí i ku nàɲjaŋi pêre ke, ka nɔwapiye si fworo pire na. \p \v 3 Ka Kile mɛ̀lɛkɛŋi shɔnwuŋi si sà u ŋkunaani sùgoro suumpe lwɔhe e, ka lwɔhe si ŋkɛ̂ɛnŋ'a pyi mu à jwo supyikwugo sìshan. Ɲyii yaayi yi mpyi k'e ke, ka yire puni si ŋkwû. \p \v 4 Ka Kile mɛ̀lɛkɛŋi tanrewuŋi si sà u ŋkunaani sùgoro baŋi lwɔhe ná lùbilibil'e, ka yire puni si ŋkɛ̂ɛnŋ'a pyi sìshan. \v 5 Kile mɛ̀lɛkɛŋi u ɲyɛ lwɔhe ɲùŋɔ na ke, ka mii i uru ɲya u à jwo: «Mu u ɲyɛ niɲcɛnŋi, mu u ɲyɛ, ná mu mpyi ke, mu à tíi, ɲaha na yɛ amuni mu ɲyɛ na yoge kwùun. \v 6 Pi à mu shiinbii ná mu tùnntunmpii sìshange wu, ka mu u sìshange kan pi a byii, pi ná lir'à yaa.» \v 7 Lire kàntugo ka mii i mɛjwuu lógo sárayi tawwuge e na: «Sèeŋi na, Kafooŋi Kile, Siŋi Punifoo, mu yoge kwɔ̀nŋkann'à tíi.» \p \v 8 Ka Kile mɛ̀lɛkɛŋi sicyɛrewuŋi si u ŋkunaani sùgoro canŋaɲyiini ɲuŋ'i, bà li kafuge si mpyi si mpêe s'a sùpyire súuge na fiige mɛ. \v 9 Kuru kafug'à sùpyire súugo sèl'e. Ka pi i wá na Kile mɛge kɛ̀ɛge, uru cye e cyire yyefuge karigii ɲyɛ. Pi ɲyɛ a ɲɛn'a pi toroŋkanni kɛ̂ɛnŋɛ si u pêe mɛ. \p \v 10 Ka Kile mɛ̀lɛkɛŋi kaŋkuro wuŋi si u ŋkunaani sùgoro sige yapege saanre yatɛɛnŋke e. Ku mpyi na ku saanre pyi cyeyi ɲjemu ɲùŋɔ na ke, ka numpini si jyè yire puni i, ka sùpyire si wá na ti ɲjirigii nɔni yyefuge cye e. \v 11 Yyefuge ná nɔwapiyi kurugo, ka pi i wá na nìɲyiŋi Kileŋi mɛge kɛ̀ɛge, ŋka pi ɲyɛ a pi toroŋkanni kɛ̂ɛnŋɛ mɛ. \p \v 12 Ka Kile mɛ̀lɛkɛŋi baani wuŋi si u ŋkunaani sùgoro Efirati baŋi i, ka baŋi lwɔhe si waha maa tatorogo kan saanbil'á, pire mpyi a yîri canŋafyinmpe e. \v 13 Lire kàntugo ka mii i múnapegii taanre ɲya ntàsɛɛn fiige, là à fworo wwòlyɛge ɲwɔge e, ka là si fworo sige yapege ɲwɔge e, ka là sí fworo tùnntunŋi kafiniviniŋi ɲwɔge e. \v 14 Jínahii pi mpyi cyire múnahigii, cyi maha kakyanhala karigii pyi. Cyi sí n‑shà diɲyɛŋi saanbii puni bínni, bà pi si mpyi si kàshige kwɔ̀n Kile Siŋi Punifoo canmbwɔhe e mɛ. \p \v 15 Kafooŋi à jwo: «Lógo, mii sí n‑pa mu à jwo nàŋkaawa. Ŋgemu u à kwôro ɲyii na, maa mpyi u ɲyɛ a u vàanɲyi wwû sùpyire ti kwɔ̀ t'a u silege cyeyi ɲaa mɛ, urufoo wuun'à ɲwɔ.» \p \v 16 Ɲyɛ ka jínabii si sà saanbii bínni cyage k'e, pi maha kuru mɛge pyi \w Eburubii\w* shɛɛnre e: «Arimagedɔn\f + \fr 16:16 \fr*\ft Izirayɛli shiinbil'à kàshibwoyi kwɔ̀n kuru cyage e.\ft*\f*». \p \v 17 Ɲyɛ ka Kile mɛ̀lɛkɛŋi baashɔnwuŋi si u ŋkunaani sùgoro kafɛɛge e. Ka mɛjwuu si fworo Kileɲaarebage e saanre yatɛɛnŋke e na: «Y'à kwɔ̀ numɛ.» \v 18 Ka kileɲini ná tùnmpe ná kiletinni si mpyi, ka ɲìŋke si ɲcyɛ̂ɛnnɛ sèl'e. Mà lwɔ́ sùpyire ɲyɛ ɲìŋke na ke, ku mpyi na saha ɲcyɛ̂ɛnnɛ lire cyɛ̀ɛnnɛŋkanni na mɛ. \v 19 Ka \w Babilɔnni\w* kànbwɔhe si jya mà pyi taanre. Ka kìrigii puni kànyi si ɲcwo. Kile funŋɔ ɲyɛ a wwɔ̀ kuru kànbwɔhe na mɛ, maa u lùyirini tîrige ku shiinbii ɲuŋ'i, lire li ɲyɛ mu à jwo u à ɛrɛzɛn sintanhampe kan pi a bya. \v 20 Kìripyɛɛre ti mpyi suumpe lwɔhe niŋke e ke, ka tire puni si mpînni, wà saha ɲyɛ a ɲaɲyi saha cè mɛ. \v 21 Ka zànhafunɲcɛɛnyɛ nitabaaya si wá na ɲcwo sùpyire ɲuŋ'i. Yi puni niŋkin niŋkinŋi mpyi a dùgo sèe sèl'e. Ka sùpyire si wá na Kile mɛge kɛ̀ɛge kuru yyefuge mpèeŋi kurugo. \c 17 \s1 Fwòrobacwɔge kani \p \v 1 Ŋkunahigii baashuunniŋi mpyi Kile mɛ̀lɛkɛɛbii baashuunniŋi mpiimu cye e ke, ka pire wà si file mii na, maa jwo: «Ta ma, fwòrobacwɔge ku ɲyɛ lùbwoyi ɲwɔge na ke, tunŋkanni na mii sí kuru \w kapegigii\w* tùn ke, mii sí lire cyêe mu na. \v 2 Diɲyɛŋi saanbil'à \w jacwɔɔre\w* pyi ná k'e, ka diɲyɛŋi sùpyire si ku ɛrɛzɛn sinmpe bya a mɛ́ɛ, lire li ɲyɛ pi à jacwɔɔre pyi ku fiige.» \p \v 3 Ka \w Kile Munaani\w* si mii yige na lyempe e, ka Kile mɛ̀lɛkɛŋi si ŋkàre ná mii i síwage e. Wani mii à ceeŋi wà ɲya u à tɛ̀ɛn sige yapege niɲyɛga ɲuŋ'i. Kuru sige yapege mpyi ná ɲùmbogii baashuunni ná ɲɛŋii kɛ e, Kile mɛkɛgɛrɛ jwumpe mpyi a sémɛ ku puni na. \v 4 Vàanya loŋgara wuyo niɲyɛya ceeŋi mpyi a le, maa uye yaa ná sɛɛnŋi ná kafaare loŋgara woore ná kɔ́ɔnŋi loŋgara wuŋi i. Sɛɛnŋi fùnɲcwokwuu na mpyi u cye e, jacwɔɔre karigii cyi à nâar'a pi maa ɲwɔ́hɔ ke, li mpyi a ɲî cyire na. \v 5 Mɛge kà mpyi a sémɛ u byaani na ŋkemu ɲwɔhe k'à cûgo ke, kuru mɛge ku ɲyɛ: «Kànbwɔhe \w Babilɔnni\w*: jacwoobii ná diɲyɛŋi katupwɔhɔyi pyifeebii nuŋi.» \v 6 Mii à li ɲya na ŋge ceeŋi mpyi a bya mà mɛ́ɛ Kile wuubii sìshange ná Yesu kani jwufeebii sìshange e. \p Mii à u ɲya ke, li mpyi a mii kàkyanhala mà tòro. \v 7 Ɲyɛ ka \w Kile mɛ̀lɛkɛŋi\w* si mii pyi: «Ɲaha na l'à mu kàkyanhala yɛ? Ceeŋi u à tɛ̀ɛn sige yapege ɲuŋ'i ná ku ɲyɛ ná ɲùmbogigii baashuunniŋi ná ɲɛɛŋkii kɛŋi i ke, mii sí lire ɲwɔhe jwo mu á. \v 8 Sige yapege mu à ɲya ke, ku mpyi ɲyii na, ŋka ku saha ɲyɛ mɛ, ku sí n‑pa fworo wyicuguŋke e, si ŋkàre tapinnage e. Mà lwɔ́ diɲyɛŋ'à dá ke, sùpyire ti ɲyɛ ti mɛyi ɲyɛ a sémɛ shìŋi niŋkwombaaŋi tafeebii mɛyi tasemɛge e mɛ, sige yapege ɲyaŋi sí n‑pâa tire e. Yii li cè na tèni l'e ku mpyi ɲyii na, ŋka ku saha ɲyɛ mɛ, ku sí núru n‑pa. \p \v 9 Sìɲcyiimpe ná yákiliŋi u à yaa u tɛ̀g'a ŋke cyage yyaha cè. Ɲùmbogigii baashuunniŋi na ɲyɛ ɲaɲya baashuunni yire ɲjemu ɲuŋ'i uru ceeŋ'à tɛ̀ɛn ke. \v 10 Cyire ɲùmbogigii na ɲyɛ saanlii baashuunni mú, kaŋkur'à cwo pire e, niŋkin na ɲyɛ wani, u sanŋi sàha mpa mɛ. Ŋka uru ká mpa, u sí tère nimbilere pyi kanna. \v 11 Sige yapege ku mpyi ɲyii na, ná ku saha ɲyɛ mɛ, kuru mú na ɲyɛ saanŋi wà, kuru ku sí pi fûnŋɔ baataanre, ŋka ku na ntɔ̀re mpii saanbii baashuunniŋi i. Kuru na ŋkɛ̀ɛge tapinnage e. \v 12 Ɲɛɛŋkii kɛŋi mu à ɲya ke, cyire na ɲyɛ saanlii kɛ, pire sàha ŋkwɔ̀ a tɛ̀ɛn fànhe na mɛ. Pire sí n‑pa ɲùŋufente ta si tère nimbilere kanna pyi ná ŋke sige yapege e siɲcyan. \v 13 Sɔ̀nŋɔre ninure ti ɲyɛ pire pun'á, pi sí pi fànhafente ná pi ɲùŋufente kan sige yapeg'á. \v 14 Pi sí \w Mpabilini\w* tùn, ŋka Mpabilini sí n‑jà pi na, ɲaha na yɛ lire li ɲyɛ kàfeebii puni Kafooŋi ná saanbii puni Saanŋi. Mpii pi ɲyɛ ná l'e ke, pire Kile à yyere maa pi cwɔɔnrɔ, ka pi i ŋkwôro u kuni i.» \p \v 15 Ka Kile mɛ̀lɛkɛŋi si núr'a mii pyi: «Lùbwoyi ɲwɔge na mu à fwòrobacwoŋi ɲya u à tɛ̀ɛn ke, yire na ɲyɛ kìrii ná supyikuruyo ná supyishi niɲyahawa ná shɛnrɛ. \v 16 Ɲɛɛŋkii kɛŋi mu à ɲya ke, cyire ná sige yapege sí fwòrobacwoŋi kyaa pɛn yiy'á. Yi sí u cyeŋgaya wuŋi ná u cipyire wuŋi yaha, si ŋkyà u e, si u sanŋi súugo. \p \v 17 Yii li cè, Kile u à sɔ̀nŋɔre le pi e pi i uru ɲyii wuuni pyi, pi i pi sɔ̀nŋɔre pyi niŋkin, pi i pi ɲùŋufente kan sige yapeg'á, fo Kile jwumpe ká fûnŋɔ. \v 18 Kànbwɔhe ku ɲyɛ na ɲìŋke saanbii puni kɛ̂ɛnŋi ke, ceeŋi mu à ɲya ke, uru u ɲyɛ kure.» \c 18 \s1 Babilɔnni kànbwɔh'à jya \p \v 1 Lire kàntugo ka mii i \w Kile mɛ̀lɛkɛŋi\w* wabɛrɛ ɲya u à yîri nìɲyiŋi i na ntîri. Ɲùŋufente mpyi u á sèl'e, u sìnampe mpyi bɛ̀ɛnmɛ ɲìŋke cyeyi puni i. \v 2 Ka u u ŋkwúulo fànha na: «K'à jya! \w Babilɔnni\w* kànbwɔh'à jya! K'à pyi numɛ jínabii tatɛɛngɛ, maa mpyi múnapegigii puni ná màpɛngɛ saɲcyɛnɲwɔhɔyi puni taŋwɔhɔgɔ. \v 3 Lir'à pyi, ɲaha na yɛ k'à supyishiŋi puni pyi pi à \w jacwɔɔre\w* pyi ku fiige, ka lire si mpyi mu à jwo pi à ku ɛrɛzɛn sinmpe bya. Ɲìŋke saanbil'à \w jacwɔɔre\w* pyi ná k'e, ɲìŋke cwɔ̀hɔmpil'à pa mpyi kàmpyaafee ku pùcyage yaare cye kurugo.» \p \v 4 Ɲyɛ ka mii i mɛjwuuni labɛrɛ lógo nìɲyiŋi i na: «Mii shiinbii, yii fworo Babilɔnni kànhe e, lire e \w kapegigii\w* k'à pyi ke, yii nàzhan sì n‑pyi cyire e mɛ. Amuni li mú ɲyɛ, yyefuyi yi sí nɔ ku na ke, yii nàzhan sì n‑pyi yire e mɛ. \v 5 Yii li cè na ku kapegigil'à bínni cyiye e, mà dùg'a nɔ fo nìɲyiŋi na. Kile funŋɔ ɲyɛ a wwɔ̀ ku ntiimbaaŋi karigii na mɛ. \v 6 Nde k'à pyi pi sanmpii na ke, yii lire fiige pyi ku na. Yii ku nimpyiini fiigii shuunni pyi ku na. K'à yaage ŋkemu kan yii à bya ke, ŋkemu fànhe k'à ɲyaha kuru woge na tooyo shuunni ke, yii kuru le ku byabya ceni i. \v 7 Bà k'à yasinayi ná nàfuuŋi tɛ̀g'a kuye pêe mɛ, yii kyaage ná nàvunŋke pyi ku nɔ ku na amuni, ɲaha na yɛ k'à kuye pyi saancwo, na kuru ɲyɛ leŋkwucwo mɛ, na kuru sì n‑sìi yamɛɛ sú mɛ. \v 8 Lire kurugo, yyefuyi yi ɲyɛ ku mɛɛ na ke, yire yi ɲyɛ: kwùŋi ná yamɛɛni ná katege. Yire sí nɔ ku na canŋa niŋkin. Nage sí ku súugo, ɲaha na yɛ Kafooŋi Kile u ɲyɛ na yoge kwùun ku na ke, fànhe na ɲyɛ ur'e.» \p \v 9 Ɲyɛ ɲìŋke saanbii pi à jacwɔɔre pyi ná k'e, maa ku pùcyage loŋgara yaayi ta ke, pire ká ku súugo súugo naŋguruge ɲya, pi sí raa ŋkwúuli s'a yamɛɛni súu sèe sèl'e. \v 10 Pi sí n‑yyére tatɔɔnge e, ɲaha na yɛ pi sí raa fyáge ku yyefuge kà ŋkwɔ̀ nɔ pire na mɛ, s'a ŋko: «Kànbwɔhe Babilɔnni wuun'à kɛ̀ɛge! L'à kɛ̀ɛge! Nàmbaa kànhe! Yoge ku kwɔ̀n mu na, lire ɲyɛ a pyi kamɔnɔ mɛ, tère nimbilere kanna.» \p \v 11 Diɲyɛŋi cwɔ̀hɔmpii mú sí raa ŋkwúuli s'a yamɛɛni súu ku kurugo, mà li ɲùŋke pyi pi yapɛrɛyi saha ɲyɛ na shuu mɛ. Yire yaayi yi ɲyɛ: \v 12 sɛɛnŋi ná wyɛ́rɛfyinŋi ná loŋgara kafaare ná loŋgara kɔ́ɔnŋi ná shire vàanɲyi ná vàanɲyɛyi nisinaɲyi ná vàanntufagare loŋgara woore ná nùguntanga cire ná ntàsuuŋi ŋkyaangil'à tɛ̀g'a yaayi ɲjemu yaa ke, ná loŋgara cir'à tɛ̀g'a yaayi ɲjemu yaa ke, ná dàɲyɛŋi wuyi ná tɔɔnnte wuyi ná kafaayi loŋgara wuy'à te mà pyi yaayi ɲjemu ke, \v 13 ná cyangayaare nùguntanga woore ná làtikoloŋi ná \w miri\w* nùguntanga sìnmpe ná wusunaŋi ná ɛrɛzɛn sinmpe ná sìnmpe ná farini mbyìmpe ná mɔ̀ɔŋi ná nìiyi ná mpàabii ná shɔnyi ná wòtoribii, ali bilibii mú. \v 14 Pi sí raa ŋko: «Yaayi mu mpyi a cya ke, yire pun'à fworo mu cye e. Uru nàfuuŋi ná yire kakyanhala yaayi pun'à pînni mu na, mu saha sì n‑sìi yi ta mɛ.» \v 15 Cwɔ̀hɔmpii pi à nàfuuŋi ta ku cye kurugo ke, pire sí laaga tɔɔn ku na, ku yyefuge kà ŋkwɔ̀ nɔ pire na mɛ. Pi sí raa mɛɛ súu s'a ŋkwúuli, \v 16 s'a ŋko: «Kànbwɔhe wuun'à kɛ̀ɛge! L'à kɛ̀ɛge! Ku sí mpyi a yal'a ɲwɔ ná shire vàanɲyi ná vàanɲyɛyi ná sɛɛnŋi ná kafaare loŋgara woore ná kɔ́ɔnŋi loŋgara wuŋi i. Yire puni y'à kɛ̀ɛge amɛ tère niŋkin!» \p \v 17 Bakwooyi ɲùŋufeebii puni ná yi kùsheebii ná mpii pi ɲyɛ na báare yi e ke, ná shin maha shin u ɲyɛ na u ɲwɔlyiŋi taa suumpe lwɔhe ɲuŋ'i ke, pire pun'à pa yyére tatɔɔnge e, \v 18 maa kànhe wíi tasogoge e, maa jwo fànha na: «Kànha mpyi a sàa pêl'a ŋke kànbwɔhe kwɔ̀ mɛ.» \v 19 Pi à cwɔɔnre wu pi ɲùmbogigil'e, maa yamɛɛni kwuuni wà, maa jwo: «Kànbwɔhe wuun'à kɛ̀ɛge! L'à kɛ̀ɛge! Ku loŋgara yaayi yi mpyi a bakwooyi feebii puni pyi yaarafee ke, tère niŋkin funŋ'i kur'à pînni. \v 20 Nìɲyiŋi, ta múgure ku ɲjyaŋi kurugo! Kile wuubii ná \w Yesu tùnntunmpii\w* ná \w Kile tùnntunmpii\w*, yii a múgure mú, ɲaha na yɛ Kile à yogo kwɔ̀n ku na, maa yii ŋkooŋi wwû ku na.» \p \v 21 Ɲyɛ ka Kile mɛ̀lɛkɛŋi wà si kafaabwɔhɔ lwɔ́ mu à jwo tiraga, maa ku wà suumpe lwɔhe e, maa jwo: «Amɛ Babilɔnni kànbwɔhe sí n‑wà fànha na, wà saha sì ku ɲya mɛ. \v 22 Ŋkɔ̀nnɔ ná mɛceeŋkuruŋɔ ná tìinmpire ná mpurugo mɛɛ saha sì n‑sìi n‑lógo wani mɛ. Cyebaarapyi saha sì ɲya wani mɛ, tiraga mɛɛ saha sì n‑fworo wani mɛ. \v 23 Fùkina bɛ̀ɛnmɛ saha sì n‑fworo wani mɛ, tacwokwɔngɔ ná ku poo jwumɔ saha sì n‑lógo wani mɛ, ɲaha na yɛ mu cwɔ̀hɔmpii pi mpyi diɲyɛ shinbwoobii, mu sìŋkanma karigil'à diɲyɛ sùpyire puni wurugo. \v 24 Mà bâra lire na, \w Kile tùnntunmpii\w* ná Kile wuubii ná sùpyire puni t'à bò ɲìŋke na ke, mu yyére pire puni sìshang'à ɲya.» \c 19 \p \v 1 Lire kàntugo ka mii i tùnmbwɔhɔ lógo nìɲyiŋi i, mu à jwo supyiɲyahara ti ɲyɛ na yu, na: «Aleluya\f + \fr 19:1 \fr*\ft Lire ɲwɔhe ku ɲyɛ: «Wuu Kile kêe!»\ft*\f*! Zhwoŋi ná pèente ná sífente na ɲyɛ wuu Kileŋi á. \v 2 U \w kapegigii\w* tunŋkanni na ɲyɛ sèe, maa ntíi, ɲaha na yɛ fwòrobacwɔge ku mpyi a diɲyɛ sùpyire pyi t'à tiye pwɔ kapegigii na ke, u à kuru tùn. Kile báarapyiibii k'à bò ke, Kile à lire ŋkooŋi wwû ku na.» \v 3 Ka pi i núr'a jwo: «Aleluya! Ku súugosuugo naŋguruge sí raa dùru tèrigii puni i.» \v 4 Ka kacwɔnribii beɲjaaga ná sicyɛɛreŋi ná ɲyii yaayi sicyɛɛreŋi si piye tîrig'a cyán, maa Kile nintɛɛnŋi pêe u saanre yatɛɛnŋke e na: «Amiina, Aleluya!» \s1 Dánafeebii kuruŋk'à bégel'a yaha Mpabilini mɛɛ na mu à jwo tàcwo \p \v 5 Ɲyɛ ka mɛjwuu si fworo saanre yatɛɛnŋke cyage e na: «Yii pi ɲyɛ Kile báarapyiibii maa fyáge u na ke, shinpyɛɛre bâra shinbwoobii na, yii puni, yii a wuu Kileŋi kêre.» \v 6 Ka mii i núr'a tùnmbwɔhɔ lógo mu à jwo shinɲyahara, lire ɲyɛ mɛ lufoomɔ, lire ɲyɛ mɛ mu à jwo kile u à sêe fànha na na: «Wuu wuu Kafooŋi Kile kêe, ɲaha na yɛ wuu Kafooŋi Kile, Siŋi Punifoo na ɲyɛ u saanre e. \v 7 Wuu pyi funntange e, wuu raa múgure, wuu u pèenɛ taha u na, ɲaha na yɛ \w Mpabilini\w* cikwɔɔnr'à nɔ, li tàcwoŋi mú à tɛ̀ɛn li tɛɛnl'e. \v 8 Kun'à kan u á, u vàanvyinweeweere nisinana le. Kile wuubii kapyiiŋkii nintiigii cyi ɲyɛ tire vàanvyinre.» \p \v 9 Ka \w Kile mɛ̀lɛkɛŋi\w* si mii pyi: «Yi sémɛ “mpii pi à yyére Mpabilini cikwɔɔnre ɲjyìŋi na ke, pire wuun'à ɲwɔ.”» Maa núr'a mii pyi: «Kile yabiliŋi jwumpe pu ɲyɛ mpe.» \p \v 10 Ka mii i niŋkure sín u fere e si u pêe, ŋka u à mii pyi: «Ma hà li pyi mɛ, mii mú na ɲyɛ Kile báarapyi mu à jwo mu ná ma cìnmpyiibii pi ɲyɛ na Yesu kyaa yu sùpyir'á ke. Kile mu à yaa mu u a mpêre.» Jwumpe pu ɲyɛ na yu Yesu kyaa na ke, puru pu ɲyɛ \w Kile tùnntunmpii\w* tùnnture ɲùŋke. \s1 Kirisita à pyi javoo sige yapege ná ku fyèɲwɔhɔshiinbii na \p \v 11 Ka mii i nìɲyiŋi ɲya u à múgo, ka shɔngɔ nivyinge si fworo. Sùpyaŋi u mpyi ku ɲuŋ'i ke, uru mɛge ku ɲyɛ: «Ɲwɔmɛɛ niŋkinfooŋi ná sèeŋifooŋi». Ntìiŋi funŋke e, u maha yoge kwùun maa sùpyire tùnni. \v 12 U ɲyiigii na ɲî na fiige, saanra ɲùntoyo niɲyahaya sí ɲyɛ u ɲùŋke na. Mɛge kà mpyi a sémɛ u na, uru kanni baare e wà ɲyɛ a kuru cè mɛ. \v 13 U mpyi a vàanntinmbwɔhɔ le, ku puni mpyi sìshan. U mɛge na ɲyɛ: «Kile Jwumpe». \v 14 Nìɲyiŋi kàshikwɔɔnbii kuruɲyi mpyi a taha u fye e shɔnfyinyi ɲuŋ'i. Pi puni mpyi a shire vàanvyinweeweere le. \v 15 Kàshikwɔnŋwɔtanga mpyi na fwore u ɲwɔge e, si ntɛ̀gɛ sùpyire bò. U sí raa pi kɛ̂ɛnŋi ná tɔɔnmbil'e. U sí Kile Siŋi Punifoo lùyirini nimbwooni cyêe, bà pi maha ɛrɛzɛnpiŋke fwòoŋɔ ɛrɛzɛn lwɔhe tawwuge wyige e mɛ. \v 16 Mɛge kà mpyi a sémɛ u vàanntinŋke ná u cyiini na na: «saanbii Saanŋi, kàfeebii Kafooŋi». \p \v 17 Lire kàntugo ka mii i \w Kile mɛ̀lɛkɛŋi\w* wà ɲya u à yyére canŋaɲyiini ɲuŋ'i, saɲcyɛɛnre ti ɲyɛ na mpéeli fo nìɲyiŋi i ke, maa jwo fànha na tire pun'á: «Yii a ma, yii pa bínni yii a Kile lyìmbwooni sigili. \v 18 Yii pa saanbii ná kàshicyeyi ɲùŋufeebii ná kàshikwɔnmpiyi ná shɔnyi ná shɔnfeempii ná sùpyire puni, bilibii ná mpii pi ɲyɛ pi ɲyɛ bilii mɛ, ná shinpyɛɛre ná shinbwoobii kyaare kyà.» \p \v 19 Ɲyɛ ka mii i sige yapege ná ɲìŋke saanbii ná pi kàshicyeyi ɲya y'à bínni si kàshige kwɔ̀n shɔnfyinge fèvooŋi ná u kàshicyɛge na. \v 20 Ka pi i sige yapege cû mà bâra tùnntunŋi kaviniviniŋi u mpyi maha kakyanhala karigii pyi sige yapege ɲyii na ke. Kuru sige yapege fyèŋi mpyi sùpyire ntemu na, ka ti i ku nàɲjaŋi pêe ke, cyire kakyanhala karigil'à pire wurugo. Ka sige yapege ná tùnntunŋi kafiniviniŋi ɲyii wuubii si ɲcû a wà ŋkìrigiŋi nabwɔhe e. \v 21 Kàshikwɔnŋwɔɔge ku mpyi na fwore shɔnfyinge fèvooŋi ɲwɔge e ke, ka u u pi sanmpii bò ná kur'e. Saɲcyɛɛnre pun'à jò a tìn pi kyaare e. \c 20 \s1 Sitaanniŋi à pwɔ mà yyee kampwoo pyi \p \v 1 Lire kàntugo ka mii i Kile mɛ̀lɛkɛŋi wà ɲya u à yîri nìɲyiŋi i na ntîri, kacyewyicuguŋke tirikyaanni ná yɔ̀rɔyɔ nitabaaya mpyi u cye e. \v 2 Wwòlyɛge ku mpyi tèecyiini i, ná pi maha ku pyi jínabii ɲùŋufooŋi, lire ɲyɛ mɛ Sitaanniŋi ke, ka pi i kuru cû a pwɔ fo yyee kampwoo (1.000) \v 3 maa ku wà kacyewyicuguŋke e, maa ku shwɔ̂hɔ, maa fyè bwɔ̀n ku ɲwɔtoŋke na, bà li si mpyi, k'àha núru s'a sùpyire wuruge ɲcyii yyee kampwooni funŋke e mɛ. Cyire ká ntòro, k'à yaa ku yige ku tère nimbilere pyi. \p \v 4 Ɲyɛ ka mii i saanra yatɛɛnyɛ ɲya. Mpii pi mpyi a tɛ̀ɛn yi ɲuŋ'i ke, fànhe mpyi a kan pir'á, pi a yoge kyáali. Mpii ɲùmbogigii pi mpyi a kwɔ̀n Yesu kani ɲjwuŋi ná Kile jwumpe ɲjwuŋi kurugo ke, mii à pire múnahigii ɲya. Pi mpyi a ɲɛn'a sige yapege, lire ɲyɛ mɛ ku nàɲjaŋi pêe mɛ, pi mú mpyi a ɲɛɛ fyèŋi u bwɔ̀n pire byahigii, lire ɲyɛ mɛ pire cyeyi na mɛ. Pire mpyi a ɲɛ̀, maa ntɛ̀ɛn ná \w Kirisita\w* e saanre e mà yyee kampwoo pyi. \v 5 Shincyiibii pi ɲyɛ pire mà ɲɛ̀ a fworo kwùŋi i. Kwùubii sanmpii ɲyɛ a ɲɛ̀ mà ta yyeegii sàha fûnŋɔ kampwoo na mɛ. \v 6 Mpii pi à pyi niɲcyiibil'e mà ɲɛ̀ ke, pire wuun'à ɲwɔ, pi à pyi Kile wuu. Pi saha sì kwùzhɔnwuu kwû mɛ. Pi sí n‑pyi Kile ná Kirisita sáragawwuu, si ntɛ̀ɛn ná Kirisita e saanre e si yyee kampwoo pyi. \s1 Fànha à ta Sitaanniŋi na \p \v 7 Yyee kampwooni (1.000) ká fûnŋɔ, Sitaanniŋi sí n‑yige u tatoŋke e. \v 8 U sí n‑kàre si sà supyishiŋi puni wurugo diɲyɛŋi yyaha kurugo. Uru supyishiŋi puni mɛge ku ɲyɛ Gɔgi ná Magɔgi\f + \fr 20:8 \fr*\ft Gɔgi u mpyi Magɔgi kìni ɲùŋufooŋi (Ezekiyɛli 38-39). Uru u à pyi Izirayɛli shiinbii zàmpɛnŋi nizanŋi. Naha ŋke cyage e, Sitaanniŋi à mpiimu wurugo supyishiŋi puni i ke, pire pi maha mpyi Gɔgi ná Magɔgi. Pire pi sí n‑pa kàshige kwɔ̀n ná Kile shiinbil'e diɲyɛŋi canŋkwɔge.\ft*\f*. U sí supyishiŋi puni bínni kàshige mɛɛ na. Pir'à ɲyaha bà suumpe lwɔhe ɲwɔge nticyɛnŋi ɲyɛ mɛ. \v 9 Mii mpyi a li ɲya na pi à pa cyage puni shwɔ a ta, maa Kile wuubii cyage kwûulo, kuru ku ɲyɛ kànhe tàange woge. Mà pi yaha puru na, nage kà à yîri nìɲyiŋi na mà pa pi puni súugo. \v 10 Ɲyɛ Sitaanniŋi u mpyi maha sùpyire wuruge ke, ka pi i uru cû, ŋkìrigiŋi na ɲyɛ kacyewyige nage ŋkemu i ke, maa u wà kur'e sige yapege ná tùnntunŋi kafiniviniŋi kurugo. Pi sí raa ŋkyaali wani pìlaga bâra canŋa na fo tèekwombaa. \s1 Kile yoge nizanŋke \p \v 11 Ɲyɛ ka mii i núr'a saanre yatɛɛnŋke kà nimbwɔhɔ nivyinge ɲya, wà u à tɛ̀ɛn k'e. Ka nìɲyiŋi ná ɲìŋke si fê a yîri u yyaha na, wà saha ɲyɛ a yi ɲya mɛ. \v 12 Mpii pi à kwû ke, ka mii i pire ɲya, shinbwo bâra shinbilere na, pi puni mpyi a yyére saanre yatɛɛnŋke yyaha yyére. Ka sémɛbii pìi si múgo. Lire kàntugo ka wà si núr'a múgo, shìŋi niŋkwombaaŋi tafeebii mɛyi tasemɛge ku mpyi ure. Ka Kile si kwùubii sâra a tàanna ná pi kapyiiŋkil'e ɲcyiimu cyi à sémɛ sémɛbil'e ke. \v 13 Suumpe lwɔhe mpyi a sùpyire ntemu lyî ke, k'à tire núruŋ'a yige. Mpii pi à kwû mà kàre \w ɲìŋke ɲwɔhɔ shiinbii cyage\w* e ke, pire mú à fworo, ka shin maha shin si sâra mà tàanna ná u kapyiiŋkil'e. \v 14 Ɲyɛ ka kwùŋi ná ɲìŋke ɲwɔhɔ shiinbii cyage si wà kacyewyige nage e, kuru ku ɲyɛ kwùŋi shɔnwuŋi. \v 15 Shin maha shin u ɲyɛ u mɛge ɲyɛ a ta k'à sémɛ shìŋi niŋkwombaaŋi tafeebii mɛyi tasemɛge e mɛ, pire pun'à wà kacyewyige nage e. \c 21 \s1 Zheruzalɛmu kànhe nivɔnŋke kani \p \v 1 Lire kàntugo ka mii i nìɲyi nivɔnŋɔ ná ɲìŋɛ nivɔnŋɔ ɲya, ɲaha na yɛ nìɲyiŋi niɲjyeŋi ná ɲìŋke niɲjyɛge mpyi a pînni, suumpe lwɔhe mú sàha mpyi mɛ. \v 2 Ka mii i Kile kànhe ɲya, Zheruzalɛmu kànhe nivɔnŋke, k'à yîri Kile yyére nìɲyiŋi i na ntîri ɲìŋke na. Ku mpyi a légel'a ɲwɔ mu à jwo tacwokwɔngɔ ku ɲyɛ na ŋkɛ̀ɛge ku poo yyére. \v 3 Ka mii i mɛjwuu nimbwoo lógo saanre yatɛɛnŋke cyage e na: «Yii lógo! Kile à u tatɛɛnge yaa sùpyire shwɔhɔl'e, u sí n‑tɛ̀ɛn ná t'e, ti sí n‑pyi u shiinbii, Kile yabiliŋi sí n‑pyi ná t'e, si mpyi ti Kileŋi. \v 4 U sí ti ɲyilwɔhe puni cwûun. Kwù saha sì n‑pyi mɛ, yamɛɛsuu mú sì n‑pyi mɛ, mɛɛsuu sì n‑pyi mɛ, kyaaga sì n‑pyi mɛ, ɲaha na yɛ yalyey'à tòro.» \v 5 Ŋge u à tɛ̀ɛn saanre yatɛɛnŋke e ke, ka uru si jwo: «Yii li cè, mii sí yaayi puni kɛ̂ɛnŋɛ n‑pyi nivɔnyɔ numɛ.» Maa núr'a jwo mii á: «Mpe jwumpe sémɛ, ɲaha na yɛ pu na ɲyɛ pyàa jwumɔ sèe wumɔ!» \v 6 Maa núr'a mii pyi: «L'à pyi a kwɔ̀. Mii u ɲyɛ Alifa ná Omega, tasiige ná takwɔge. Byage na ɲyɛ ŋgemu na ke, lùbiliŋi lwɔhe ku ɲyɛ na shìŋi sèe wuŋi kaan ke, mii sí uru lwɔhe kan urufoo u bya mana. \v 7 Ŋgemu ká mpyi javoo ke, mii sí yire kan urufol'á. Mii sí n‑pyi urufoo Kileŋi, urufoo sí n‑pyi mii pyàŋi. \v 8 Ŋka fyagarafeebii ná mpii pi ɲyɛ pi ɲyɛ a dá mii na mɛ, ná kapimpyiibii ná shinbuubii ná jacwoobii ná sìnŋkanfeebii ná kacyinzunmpii ná kafinivinibii puni, pire nàzhanŋi u ɲyɛ ŋkìrigiŋi wyicuguŋke nage. Uru u ɲyɛ kwùŋi shɔnwuŋi.» \p \v 9 Ɲyɛ ŋkunahigii baashuunniŋi cyi mpyi a ɲî kasanrage yyefuyi baashuunniŋi na ke, cyire mpyi Kile mɛ̀lɛkɛɛbii baashuunniŋi ŋgemu cye e ke, ka pire wà niŋkin si mpa mii pyi: «Pa naha, mii sí cifɔnŋi cyêe mu na, \w Mpabilini\w* cwoŋi.» \v 10 Ka \w Kile Munaani\w* si mii yige na lyempe e, ka \w Kile mɛ̀lɛkɛŋi\w* si ŋkàre ná mii i ɲaŋa nintɔɔngɔ ɲuŋ'i, Kile kànhe ku ɲyɛ Zheruzalɛmu ke, maa kuru cyêe mii na. Ku mpyi na ntîri mà yîri nìɲyiŋi i Kile yyére. \v 11 Kile sìnampe mpyi ku na mà ku pyi ku u ɲî loŋgara kafaare pi maha mpyi zasipe ke, tire fiige. Tire maha ɲî dùba fiige. \v 12 Kàsɔɔgɔ nintɔɔngɔ mpyi a kànhe kwûulo. Tajyiɲwɔyɔ kɛ ná shuunni mpyi ku na. Tajyiɲwɔgɔ maha tajyiɲwɔgɔ, Kile mɛ̀lɛkɛ niŋkin mpyi kuru na. \w Izirayɛli\w* tùluyi kɛ ná shuunniŋi mɛyi mpyi a sémɛ yire tajyiɲwɔyi na. \v 13 Tajyiɲwɔyɔ taanre taanre mpyi kàmpanɲyi sicyɛɛreŋi na: canŋafyinmpe ná canŋacwumpe ná suumɔ kùlo ná wòro kùlo. \v 14 Kàsɔɔge mpyi a cyán kafaaya kɛ ná shuunni ɲuŋ'i, Mpabilini tùnntunmpii kɛ ná shuunniŋi mɛyi mpyi a sémɛ yire kafaayi na. \p \v 15 Mɛ̀lɛkɛŋi u mpyi a jwo ná mii i ke, súmasuma sɛɛn kàbii mpyi uru cye e, u tɛ̀g'a kànhe ná tajyiɲwɔyi ná kàsɔɔge súma. \v 16 Kànhe mpyi sìcyeye sicyɛɛre, sìcyeyi puni mpyi a tàanna. U mpyi a kànhe súma ná kàbiini i. Sìcyaga maha sìcyaga mpyi kàbiini sinnagii kampwɔhii kɛ ná shuunni (12.000). Ku yyesanhampe ná ku yyeparampe ná ku yyerempe mpyi a taanna. \v 17 Lire kàntugo ka u u kànhe kàsɔɔge bilimpe súma, ka ku u bɛ̂ kàsimɛɛni sinnagii ŋkuu ná beeshuunni ná sicyɛɛre (144) mà tàanna ná sùpyire sumare pyiŋkanni i. \v 18 Loŋgara kafaare pi maha mpyi zasipe ke, tire ti mpyi a tɛ̀g'a kàsɔɔge faanra, maa sɛɛnŋi yabiliŋi tɛ̀g'a kànhe faanra, ku u ɲî dùba fiige. \v 19 Kàsɔɔge nintaani mpyi a cyán ná loŋgara kafaayi shiŋi puni i. Nintaani kafaage niɲcyiige mɛge mpyi zasipe, shɔnwoge mɛge mpyi safiri, tanrawoge mɛge mpyi agati, sicyɛrewoge mɛge mpyi ɛmɛrodi, \v 20 kaŋkuro woge mɛge mpyi onikisi, baani woge mɛge mpyi sariduwanɛ, baashɔnwoge mɛge mpyi kirizoliti, baatanrewoge mɛge mpyi berili, baacyɛrewoge mɛge mpyi topazi, kɛ woge mɛge mpyi kirizopirasi, kɛ ná niŋkin woge mɛge mpyi iyasɛnti, kɛ ná shɔnwoge mɛge sí mpyi amɛtisiti. \v 21 Kànhe tajyiɲwɔyi kɛ ná shuunniŋi bàrayi mpyi loŋgara kɔ́ɔnŋi pyàa kɛ ná shuunni. Bàraga maha bàraga mpyi kɔ́ɔnbile niŋkin. Kànhe tafabwɔhe mpyi sɛɛnŋi yabiliŋi, maa ɲî mu à jwo dùba. \p \v 22 Mii ɲyɛ a \w Kileɲaarebaga\w* ɲya kànhe e mɛ. Kafooŋi Kile, Siŋi Punifoo ná Mpabilini li mpyi kànhe Kileɲaarebage. \v 23 Bɛ̀ɛnmpe kàmpanŋke na, kànhe kuro ɲyɛ a mpyi canŋaɲyiini, lire ɲyɛ mɛ yiŋke e mɛ. Kile sìnampe mpyi ku bɛ̀ɛnmpe, \w Mpabilini\w* sí ɲyɛ ku fùkinaŋi. \v 24 Ɲìŋke sùpyire sí raa ɲaare ku bɛ̀ɛnmpe e, ɲìŋke saanbii sí n‑jyè k'e ná pi bwompe e. \v 25 Kànhe tajyiɲwɔyi sì n‑tò tèni là tufiige e mɛ, ɲaha na yɛ numpilage saha sì n‑wwɔ̀ wani mɛ. \v 26 Supyishiŋi puni sí raa ma ná u pèente ná u ɲjire yaay'e ku funŋke e. \v 27 Yaɲwɔhɔge kà tufiige sì n‑jyè wani mɛ, shin maha shin u ɲyɛ na \w kapegigii\w* pyi, lire ɲyɛ mɛ na fini ke, pire wà sì n‑jyè wani mɛ. Mpabilini sémɛŋi u ɲyɛ shìŋi niŋkwombaaŋi tafeebii mɛyi tasemɛge ke, mpiimu mɛyi y'à sémɛ ur'e ke, pire kanni pi sí n‑jyè wani. \c 22 \p \v 1 Lire kàntugo ka Kile mɛ̀lɛkɛŋi si baŋi wà cyêe mii na. Uru lwɔhe maha shìŋi kaan. Ku mpyi na ɲî dùba fiige na fwore Kile ná Mpabilini saanre yatɛɛnŋke e, \v 2 na fwu kànhe tafabwɔhe e. Cige ku maha shìŋi kaan ke, kuru mpyi baŋi kàmpanɲyi shuunniŋi na. Yyeeni i, ku maha se tooyo kɛ ná shuunni i. Yiŋɛ maha yiŋɛ, ku maha se, ku weyi maha sùpyire wyɛrɛ pyi. \v 3 Laŋaga sì n‑sìi n‑pyi mɛ. Kile ná Mpabilini saanre yatɛɛnŋke sí n‑pyi kànhe e, Kile báarapyiibii sí raa u pêre, \v 4 s'a u ɲaa pi ɲyiigii na, u mɛge sí n‑sémɛ pi byahigii na. \v 5 Numpilage saha sì n‑wwɔ̀ wani mɛ. Fùkina, lire ɲyɛ mɛ canŋke bɛ̀ɛnmpe kyaa saha sì n-pyi pi na mɛ, ɲaha na yɛ Kafooŋi Kile yabiliŋi sí bɛ̀ɛnmpe yige pi á. Pi sí n‑pyi saanlii fo tèekwombaa. \s1 Yesu tèepan'à byanhara \p \v 6 Lire kàntugo ka \w Kile mɛ̀lɛkɛŋi\w* si mii pyi: «Jwumpe mu à lógo ke, puru puni na ɲyɛ sèe, wà sí n‑jà n‑dá pu na. Kafooŋi Kile u maha u jwumpe leni u tùnntunmpii ɲwɔyi i pi i yu u Munaani cye kurugo ke, ur'à u mɛ̀lɛkɛŋi tun, karigii cyi à yaa cyi pyi ɲcyɛ̀rɛ ke, u pa cyire cyêe u báarapyiibii na.» \p \v 7 Yesu à jwo: «Ɲcyɛ̀rɛ mii sí n‑pa. Jwumpe p'à sémɛ ŋge sémɛŋi i karigii nimpaaŋkii kyaa na ke, ŋgemu u ɲyɛ na pu kuni ɲaare ke, urufoo wuun'à ɲwɔ.» \p \v 8 Mii Yuhana à ɲcyii karigii lógo, maa cyi ɲya. Mii à cyi lógo maa cyi ɲya ke, Kile mɛ̀lɛkɛŋi u à cyi cyêe mii na ke, ka mii i niŋkure sín u fere e si u pêe. \v 9 Ka u u mii pyi: «Ma hà li pyi mɛ! Mii na ɲyɛ báarapyi, mu ná tùnntunmpii sanmpii mu cìnmpyiibii fiige, mà bâra mpii pi ɲyɛ na ŋge sémɛŋi jwumpe kurigii ɲaare ke. Kile mu à yaa mu u a mpêre.» \p \v 10 Maa núr'a mii pyi: «Karigii cyi sí n‑pa n‑pyi ná cyi à sémɛ ŋge sémɛŋi i ke, ma hà cyi ŋwɔhɔ mɛ, ɲaha na yɛ cyi tèepyiin'à byanhara. \v 11 Ŋge u ɲyɛ u ɲyɛ à tíi mɛ, u yyaha le ntiimbaaŋi i, ŋge u ɲyɛ na kaɲwɔhɔyi pyi ke, u yyaha le u a kaɲwɔhɔyi pyi. Ŋge u à tíi ke, u yyaha le u a katiigii pyi, ŋge u à \w fíniŋɛ\w* ke, u yyaha le u a fyìnmɛ karigii pyi.» \p \v 12 Yesu à jwo: «Lógo, li saha sì mɔ mɛ, mii sí n‑pa. Sùpyire sàraŋi na ɲyɛ mii cye e, mii sí n‑pa shin maha shin sâra si ntàanna ná u kapyiiŋkil'e. \v 13 Mii u ɲyɛ Alifa ná Omega, niɲcyiiŋi ná nizanŋi, tasiige ná takwɔge.» \p \v 14 Mpii pi à pi vàanɲyi jyé ke, pire wuun'à ɲwɔ, ɲaha kurugo yɛ kun'à múgo pi á pi jyè kànhe tajyiɲwɔyi i, cige ku ɲyɛ na shìŋi kaan ke, pi i kuru yasɛɛre lyî. \v 15 Ŋka kaɲwɔhɔyi pyifeebii ná sìnŋkanfeebii ná jacwoobii ná shinbuubii ná kacyinzunmpii ná kafinar'à táan mpiimu á pi mú si i fini ke, pire sí n-kwôro kànhe kàntugo. \p \v 16 «Mii Yesu à na mɛ̀lɛkɛŋi tun u pa ɲcyii karigii puni cyêe yii dánafeebii kuruɲyi na. Saanŋi \w Dawuda\w* tùluge shin u ɲyɛ mii. Ɲyɛ̀mugo woni li maha ɲî ke, mii wi.» \p \v 17 Kile Munaani ná cifɔnŋ'à jwo: «Ta ma!» Ŋgemu u à mpe jwumpe lógo ke, urufoo u jwo: «Ta ma!» \p Byage na ɲyɛ ŋgemu na ke, urufoo u a ma. Lwɔhe ku ɲyɛ na shìŋi sèe wuŋi kaan ke, kuru lage na ɲyɛ ŋgemu na ke, urufoo u kà kwó a bya mana. \p \v 18 Shin maha shin u à ŋge sémɛŋi jwumpe lógo mà yyaha tíi ná karigii nimpaŋkil'e ke, mii sí yi jwo n‑waha pir'á, ŋgemu ká pà bâra pu na ke, yyefuyi kyaa l'à jwo ŋge sémɛŋi i ke, Kile sí yire bâra urufoo woge na. \v 19 Sùpya ká là yige ŋge sémɛŋi jwumpe e, shìŋi cige yasɛɛre ná Kile kànhe kyaa l'à jwo u e ke, Kile sí urufoo nàzhan yige yire e. \p \v 20 Ŋgemu u à li cyêe na ɲcyii karigii na ɲyɛ sèe ke, ur'à jwo: «Sèeŋi na, ɲcyɛ̀rɛ mii sí n‑pa.» \p Amiina! Ta ma, Kafooŋi Yesu. \p \v 21 Kafooŋi Yesu u ɲwɔ yii puni na, u u jwó le yii á!