\id LUK Supyire
\ide UTF-8
\h LUKA
\toc1 Luka Jwumpe Nintanmpe Jwuŋkanni
\toc2 Luka
\toc3 LUK
\mt1 Luka Jwumpe Nintanmpe Jwuŋkanni
\mt2 Mpe yii à yaa yii cè mà jwo yii jyè sémɛŋi funŋɔ jwumpe e ke
\ip Luka na mpyi wempyi, Yahutu bà u mpyi u wi mɛ. Mpii pi ɲyɛ pi ɲyɛ Yahutuu mɛ, Luka la mpyi si Kile Jyaŋi Yesu kyaa jwo pir'á. Lire kurugo mpii pi à Yesu ɲya maa lógo u ɲwɔ na ke, u à file pire na maa Yesu karigii yyaha cya pir'á.
\ip Yesu à si fòŋɔfee pyɛngɛ. Mpànahabii pi à sìi mpànahabii ke, pir'á u ziŋ'à fyânha a jwo. Kile ɲyɛ a sùpya pwɔ́ɔŋɔ sùpya na mɛ, u à jwo na shin maha shin u à uye cè kapimpyiŋɛ maa ɲɛɛ Yesu na ke, urufoo sí nùmpanŋa ta. Fòŋɔfeebii ná yampii ná nàŋkopyire ná leŋkwucyeebii ná círimpii ná zàmpɛɛnbii ná supyishiŋi sanŋi u mpyi u ɲyɛ laage e pìl'á mɛ, pire puni kyaa mpyi a táan Yesu á. Tèni i Yesu à kwòro cige na ke, mpii pi à u kwòro ke, u à Kile ɲáare na u yàfa pire na.
\ip Yesu à ɲɛ̀ a fworo kwùŋi i ke, u à uye cyêe u cyelempyiibii na, maa pi pyi na pi tɛ̀ɛn Zheruzalɛmu kànhe e, pi i Kile Munaani sige, Kile mpyi a lire ndemu ɲwɔmɛɛ lwɔ́ pi á ke. Yesu à puru jwo ke, maa dùg'a kàre nìɲyiŋi na, pi ɲyii na.
\ip Karigii cyi à pyi lire kàntugo ke, Luka à cyire sémɛ sémɛŋi wabɛr'e, uru mɛge na ɲyɛ: «Yesu Tunntunmpii Kapyiiŋkii Semɛŋi».
\c 1
\s1 Luka sémɛŋi kasemɛni
\p
\v 1-3 Yyaha yyére shinŋi Tofili, karigii cyi à pyi naha wuu yyére ke, cyire cyìi mii ɲyɛ na sémɛni si ntun mu á. Shinɲyahara mú à cyìi sémɛ cyire karigil'e, mà tàanna ná sùpyire cyi jwuŋkanni i, mpiimu ɲyii na cyi pun'à pyi ke, ná pire pi à pa mpyi Jwumpe Nintanmpe jwufeebii ke. Lire e mii mú à li ta kacɛnnɛ maa cyi yyaha cya fo cyi tasiige e maa cyi yal'a sémɛ si ŋkan mu á, 
\v 4 bà mu si mpyi si li cè na karigii cyi à jwo mu á ke, na cyire na ɲyɛ sèe mɛ.
\s1 Kile mɛ̀lɛkɛŋi wà à Yuhana Batizelipyiŋi ziŋi kyaa jwo
\p
\v 5 Tèni i \w Erɔdi\w* mpyi Zhude kùluni saanŋi ke, \w Kile sáragawwuŋi\w* wà na mpyi Abiya u sáragawwukuruŋke e, u mɛge mpyi Zakari. U cwoŋi mpyi \w Arɔn\w* tùluge shin, u mɛge sí mpyi Elizabɛti. 
\v 6 Pi mú shuunniŋi mpyi a tíi Kafooŋi Kile yyahe taan, pi mpyi a u ɲwɔmɛɛni cû karigii puni i, marii u toŋi kurigii puni ɲaare. 
\v 7 Ŋka pyà mpyi pi á mɛ, ɲaha na yɛ Elizabɛti mpyi cijiriŋɛ. U ná u pooŋi mú sí mpyi a lyɛ a kwɔ̀.
\p
\v 8 Canŋka Zakari mpyi sáragawwubaaraŋi na Kile yyahe taan, ɲaha na yɛ màhani mpyi a nɔ pi sáragawwukuruŋke na. 
\v 9 Mà tàanna ná sáragawwuubii làdaabil'e, pi mpyi maha ŋkyaanlwooni tɛ̀g'a sáragawwuŋi wà cwɔɔnrɔ, ur'a sì jyè \w Kileɲaarebage\w* funŋke e maa wusunaŋi súugo. Ɲyɛ ka kuru canŋke wuŋi si mpa bɛ̂ Zakari na. 
\v 10 Mà u yaha u u wusunaŋi súuge, sùpyire puni mpyi ntàani na na Kile ɲáare. 
\v 11 Ka Kafooŋi Kile mɛ̀lɛkɛŋi wà si mpâl'a fworo Zakari na, maa yyére wusunaŋi tasogoge kàniŋɛ cyage na.\fig Wusunaŋi tasogoge|src="HK00260b.tif" size="col" ref="Luka 1.11"\fig* 
\v 12 Zakari à u ɲya ke, maa fyá sèl'e.
\p
\v 13 Ka mɛ̀lɛkɛŋi si u pyi: «Ma hà vyá mɛ Zakari, Kile à mu ɲarege lógo. Mu cwoŋi Elizabɛti sí mu kan pùnambile na, maa li mɛge le Yuhana. 
\v 14 Uru pyàŋi ziŋi kani sí n‑pyi mu á funntanga ná múguro kyaa. Li mú sí n‑pyi shinɲyahara á funntanga kyaa, 
\v 15 ɲaha na yɛ u sí n‑pyi shinbwo Kafooŋi Kile yyahe taan. U sì raa sinmpe pà tufiige byii mɛ. \w Kile Munaani\w* sí u ɲî tèrigii puni i, ali mà u yaha zimbaa. 
\v 16 U sí \w Izirayɛli\w* shiinbii niɲyahamii yyaha kɛ̂ɛnŋɛ Kafooŋi pi Kileŋi á. 
\v 17 U kapyiiŋkii sí n‑pyi \w Kile tùnntunŋi\w*\w Eli\w* wogigii fiige. Bà Kile Munaani mpyi a fyânha a fànhe kan Eli á mɛ, amuni li sí fànhe kan u á, u u Kafooŋi kuni bégele, u u tiibii ná pyìibii shwɔ̀hɔŋi yaa. Mpii pi à ɲùŋɔ kyán Kile na ke, u sí pire kɛ̂ɛnŋɛ n‑pyi shintiilii, si supyishiŋi wà bégele ɲjaha Kafooŋi yyaha na.»
\p
\v 18 Ka Zakari si jwo mɛ̀lɛkɛŋ'á: «Di mii sí puru sèeŋi cè n‑jwo yɛ? Ɲaha kurugo yɛ mii ná na cwoŋi shìŋ'à tòro zi taan.» 
\v 19 Ka mɛ̀lɛkɛŋi si u pyi: «Mii u ɲyɛ Gabiriyɛli. Mii u ɲyɛ Kile taan u tùnnture laage e. U à mii tun mii u pa mpe jwumpe nintanmpe jwo mu á. 
\v 20 Mu ɲyɛ a ɲɛn'a tɛ̀ɛn mii ɲwɔmugure taan mɛ, mà li ta nde mii à jwo mu á ke, li sí n‑pyi li tèepyil'e. Lire kurugo mu sí n‑pyi búbu, mà lwɔ́ numɛ na fo mà sà yaa ná li tèepyiini i.»
\p
\v 21 Lire tèni mpyi a sùpyire puni ta ti i Zakari sigili na ŋkànre, ɲaha na yɛ u mpyi a mɔ Kileɲaarebage funŋke e. U mɔŋi mpyi a pi puni pâa. 
\v 22 U à jà a pa fworo ke, ka u u mpyi búbu, u ɲyɛ a jà a jwo ná pi e mɛ, ka pi i ɲcè na Kile à kani là cyêe u na Kileɲaarebage funŋke e. Ka u u wá na yu ná cyeyi i. 
\v 23 Ɲyɛ Zakari sáragawwubaaraŋi canmpyaagil'à fûnŋɔ ke, ka u u ŋkàre pyɛngɛ.
\p
\v 24 Canmpyal'à tòro ke, ka u cwoŋi Elizabɛti si laa ta, maa ŋwɔhɔ yiɲyɛ kaŋkuro funŋ'i. Maa jwo uye funŋ'i: 
\v 25 «Kile à ɲwɔ mii na ná nde e dɛ! U à mii pyìtambaani silege láha mii na sùpyire ɲyii na.»
\s1 Kile mɛ̀lɛkɛŋi wà à Yesu ziŋi kyaa jwo
\p
\v 26 Ɲyɛ Elizabɛti laani yiŋke baani woge e, ka Kile si u mɛ̀lɛkɛŋi Gabiriyɛli tun Galile kùluni kànhe kà na, ku mɛge ɲyɛ Nazarɛti. 
\v 27 Pùcwoŋi wà u mpyi wani, u mɛge mpyi Mariyama. Saanŋi \w Dawuda\w* tùluge shinŋi Yusufu tàcwo u mpyi u wi. 
\v 28 Ka mɛ̀lɛkɛŋi si jyè uru pùcwoŋi yyére, maa jwo: «Mii à mu shɛ́ɛre, Kafooŋi Kile à ɲwɔ mu na maa mpyi ná mu i.» 
\v 29 Ka puru jwumpe si Mariyama funŋɔ wwòoŋɔ sèl'e, ka u u wá na uye yíbili uru fwùŋi ɲùŋke na. 
\v 30 Ka mɛ̀lɛkɛŋi si yi jwo u á: «Ma hà vyá mɛ Mariyama, Kile à ɲwɔ mu na. 
\v 31 Mu sí laa ta, li sí n‑si pùnambile, maa li mɛge le Yesu\f + \fr 1:31 \fr*\ft Yesu mɛge ɲwɔhe ku ɲyɛ: «Kafooŋi Kile u ɲyɛ Shwofooŋi.»\ft*\f*. 
\v 32 U sí n‑pyi shinbwo, u mɛge sí n‑le Kileŋi nìɲyi wuŋi Jyaŋi. Kafooŋi Kile sí u tulyage Dawuda saanre fànhe kan u á. 
\v 33 U sí n‑pyi \w Yakuba\w* shiŋi\f + \fr 1:33 \fr*\ft Yakuba shiinbii pi maha mpyi Izirayɛli shiinbii.\ft*\f* ɲùŋɔ na fo tèekwombaa. U fànhe sì n‑kwɔ̀ mɛ.» 
\v 34 Ka Mariyama si yi jwo mɛ̀lɛkɛŋ'á: «Di lire sí n‑pyi n‑jwo yɛ? Ɲaha kurugo yɛ mii sàha ŋkwɔ̀ a nɔ̀ cè mɛ.»
\p
\v 35 Ka mɛ̀lɛkɛŋi si u pyi: «\w Kile Munaani\w* sí n‑pa n‑tɛ̀ɛn mu ɲuŋ'i. Kileŋi nìɲyi wuŋi u síŋi sí n‑pyi mbyìmɛ fiige mu ɲuŋ'i. Lire kurugo pyàŋi mu sí n‑si ke, uru sí n‑pyi Kile wu, u mɛge sí n‑le \w Kile Jyaŋi\w*. 
\v 36 Mu cìnmpworocwoŋi Elizabɛti, uru niɲjyeŋkwoŋi mú à laa ta, u sí pùnambile si. Sùpyire mpyi na uru ŋgemu sɔ̂nŋi cijiriŋɛ ke, u laani yibaani woge ku ɲyɛ ŋke. 
\v 37 Sèeŋi na, kyaa ɲyɛ na Kile jìni mɛ.» 
\v 38 Ka Mariyama si yi jwo u á: «Kafooŋi bilicwo u ɲyɛ mii, Kile u li pyi mii á bà mu à yi jwo mɛ.» Ka mɛ̀lɛkɛŋi si yîri u taan maa ŋkàre.
\s1 Mariyama à sà fworo u cìnmpworocwoŋi Elizabɛti na
\p
\v 39 Cyire canmpyaagil'e, ka Mariyama si yîr'a fyâl'a kàre ɲaɲyi kùluni i, \w Zhude\w* kànhe kà na. 
\v 40 Maa jyè Zakari pyɛnge e, maa Elizabɛti shɛ́ɛre. 
\v 41 Tèni i Elizabɛti à Mariyama fwùŋi lógo ke, ka u pyàŋi si ɲyàha u funŋke e. Ka \w Kile Munaani\w* si Elizabɛti ɲî, 
\v 42 ka u u jwo fànha na Mariyama á: «Kile à jwó le mu á mà tòro cyeebii puni taan! Pyàŋi mu sí n‑si ke, Kile sí jwó le ur'á mú! 
\v 43 Jo u ɲyɛ mii, fo mii Kafooŋi nuŋi yabiliŋi u pa mii yyére yɛ? 
\v 44 Ɲaha kurugo yɛ mii sí yi jwo mu á, tèni i mii à mu fwùŋi lógo ke, funntang'à mii pyàŋi pyi u à ɲyàha mii funŋke e. 
\v 45 Mu wuun'à ɲwɔ, ɲaha na yɛ kani ɲwɔmɛɛni Kafooŋi Kile à lwɔ́ mu á ke, mu à ɲɛn'a dá lire na.»
\s1 Mariyama à Kile kêe
\p
\v 46 Ɲyɛ ka Mariyama si jwo:
\q1 «Mii à Kafooŋi Kile kêe ná na zòmbilini puni i,
\q1
\v 47 mii funŋke naha a táan sèl'e mii Shwofooŋi Kile kurugo.
\q1
\v 48 Ɲaha na yɛ mii u ɲyɛ u bilicwoŋi ke,
\q1 u à ɲɛn'a ɲwɔ mii na, maa kacɛnnɛ pyi mii na,
\q1 mii ná na cyɛrɛmpe puni i.
\q1 Mà lwɔ́ numɛ na,
\q1 tìiŋi nimpaŋi sùpyire puni sí n‑pa raa ŋko na mii wuun'à ɲwɔ.
\q1
\v 49 Ɲaha kurugo yɛ Kile Siŋi Punifol'à kabwɔhii pyi mii á,
\q1 u mɛg'à táan.
\q1
\v 50 Mpii pi maha fyáge u na ke,
\q1 u maha pire ɲùɲaara taa tèrigii puni i, maa kacɛnŋkii pyi pi á.
\q1
\v 51 U maha kakyanhala karigii pyi
\q1 ná u cyɛge fànha ɲyahaga woge e.
\q1 Mpii pi ɲyɛ ná yàmpeente funŋke e ke,
\q1 u maha pire tîn a caala.
\q1
\v 52 U maha fànhafeebii tîrig'a lwɔ́ pi fànhe ɲuŋ'i,
\q1 mpii pi à piye tîrige ke, u maha pire dùrugo.
\q1
\v 53 U maha yacɛnɲyi kaan kategefeebil'á fo maha pi funɲyi ɲíŋɛ.
\q1 U maha nàfuufeebii cyeŋgaya wuubii yare pi i ŋkɛ̀ɛge.
\q1
\v 54-55 Ɲwɔmɛɛni u mpyi a lwɔ́ wuu tulyey'á ke, u à lire fûnŋɔ.
\q1 U à pa u báarapyiibii \w Izirayɛli\w* shiinbii tɛ̀gɛ
\q1 U maha kacɛnŋkii pyi \w Ibirayima\w*
\q1 ná u tùlug'á tèrigii puni i.»
\p
\v 56 Ɲyɛ ka Mariyama si ŋkwôro Elizabɛti yyére fo mà nɔ yiɲyɛ taanre fiige na, lire kàntugo maa núr'a kàre u kànhe na.
\s1 Yuhana Batizelipyiŋi ziŋi kani
\p
\v 57 Ɲyɛ Elizabɛti tèetigen'à pa nɔ ke, ka u u si pùnambile. 
\v 58 Tèni i Elizabɛti tɛɛnɲɛɛbii ná u cìnmpyiibil'à lógo na Kafooŋi Kile na wá à kacɛnnɛ nimbwoo pyi u na ke, ka li i mpyi u ná pi á funntanga nimbwɔhɔ.
\p
\v 59 Pyàŋi ziŋi canmpyibaatanrewuuni na, ka pi i ŋkàre u takwɔnge e. Pi la mpyi si u tuŋi Zakari mɛge le u na, 
\v 60 ka pyàŋi nuŋi si jwo: «Ɔnhɔ, u mɛge sí n‑le Yuhana.» 
\v 61 Ka pi i u pyi: «Ŋka kuru mɛge fiige ɲyɛ mu sùpya na mà dɛ!» 
\v 62 Ka pi i Zakari búbu wuŋi kà, maa u yíbe pyàŋi mɛge na. 
\v 63 Ka u u pi pyi pi kwɔɔgɔ lwɔ́ a kan ur'á. Pi à pa ná k'e ke, ka u u yi sémɛ ku na: «Pyàŋi mɛge sí n‑le Yuhana» ka li i pi puni pâa.
\p
\v 64 Ɲyɛ lire tèenuuni i, ka Zakari ɲjini si sànha, ka u ɲwɔge si múgo, ka u u wá na yu marii Kile pêre. 
\v 65 Ka cyire karigii si u tɛɛnɲɛɛbii ná u kwùumpe shiinbii kàkyanhala, fo mà sà nɔ \w Zhude\w* ɲaɲyi cyeyi kànyi puni na. Pi puni mpyi na cyire karigii shɛɛnre yu pi bàraɲwɔyi i.
\p
\v 66 Ka lire kani lógofeebii puni si li yaha piye funŋ'i, marii sɔ̂nŋi li na. Pi shin maha shin mpyi na uye yíbili: «Ŋge pyàŋi sí n‑pyi ɲaha shi bɛ?» Sèeŋi na, Kafooŋi Kile cyɛge mpyi ná u e.
\s1 Zakari à Yesu mpaŋi kyaa jwo
\p
\v 67 Ɲyɛ ka \w Kile Munaani\w* si pyàŋi tuŋi Zakari ɲî, maa u pyi u à mpe jwumpe jwo:
\q1
\v 68-69 «Wuu Kafooŋi Kile kêe,
\q1 \w Izirayɛli\w* shiinbii u Kileŋi,
\q1 ɲaha na yɛ u à Shwofoo niɲcɛnŋɛ yige
\q1 u báarapyiŋi \w Dawuda\w* tùluge e mà kan wuu á.
\q1 U à pa si mpa u shiinbii tɛ̀gɛ
\q1 si pi ɲùŋɔ wwû bilere e.
\q1
\v 70 Uru shɛɛnre \w Kile tùnntunmpii\w* mpyi a jwo fo tèemɔni i
\q1
\v 71 na u sí wuu yige wuu zàmpɛɛnbii cye e,
\q1 wuu kyal'à pɛn mpiimu á ke, si wuu shwɔ pire na.
\q1
\v 72 Lire cye kurugo, u à kacɛnnɛ pyi wuu tulyeyi na.
\q1 Nde u mpyi a jwo u \w tunmbyaare\w* tooy'e ke, u à lire pyi.
\q1
\v 73-74 U mpyi a ɲwɔmɛɛni ndemu lwɔ́ wuu tulyage \w Ibirayima\w* á,
\q1 na u sí wuu yige wuu zàmpɛɛnbii cye e,
\q1 bà wuu si mpyi s'a uru pêre fyagara baa mɛ,
\q1 u à lire pyi.
\q1
\v 75 Kile à lire pyi bà wuu si mpyi s'a katiigii pyi u yyahe taan,
\q1 si ntaha uru kanni fye e wuu shìŋi puni i mɛ.»
\p
\v 76 Lire kàntugo ka Zakari si jwo u pyàŋ'á:
\q1 «Mii pyàŋi, pi sí n‑pa raa mu pyi Kileŋi nìɲyi wuŋi tùnntunŋi,
\q1 ɲaha na yɛ mu sí n‑pa ɲaara Kafooŋi yyaha na, si u kuni yaa.
\q1
\v 77 Mu sí yi yyaha jwo Kile wuubil'á na
\q1 u sí pi \w kapegigii\w* yàfa pi na, si pi shwɔ.
\q1
\v 78 Wuu Kileŋi ɲùɲaare ná u kacɛnŋkii kurugo,
\q1 u à bɛ̀ɛnmpe yige wuu á mà yîri nìɲyiŋi na, mu à jwo canŋa ɲyiini nivworovɔnni.
\q1
\v 79 Mpii pi mpyi a tɛ̀ɛn kwùŋi numpini i ke, u à bɛ̀ɛnmpe yige pir'á.
\q1 U à yyeɲiŋke kuni le wuu taan.»
\p
\v 80 Ɲyɛ uru pyàŋi mpyi na lyɛge, Kile Munaani sí i fànhe kaan u á. Ka u u ŋkwôro sige funŋke e fo mà sà nɔ u tèecyeeni na Izirayɛli shiinbii na.
\c 2
\s1 Yesu ziŋi kani
\r (Macwo 1.18-25)
\p
\v 1 Ɲyɛ tèni là à pa nɔ, ka saanbwɔhe Ogusiti si tùnnturo tun na sùpyire puni mɛyi yi sémɛ. 
\v 2 Lire l'à pyi mɛsemɛni niɲcyiini, l'à pyi mà Kirinisi ta Siri kìni ɲùŋɔ na. 
\v 3 Sùpyire puni mpyi na sì na pi mɛyi sémɛni pi tukanyi na. 
\v 4 Ka Yusufu si yîri Nazarɛti kànhe e Galile kùluni i mà kàre saanŋi \w Dawuda\w* kànhe na, Bɛtilɛhɛmu i, \w Zhude\w* kùluni i, ɲaha na yɛ Yusufu mpyi Dawuda tùluge sùpya. 
\v 5 U ná u tàcwoŋi Mariyama mpyi a kàre wani mɛyi zèmɛŋi kurugo. Mariyama laa wuŋi u mpyi. 
\v 6 Mà pi yaha Bɛtilɛhɛmu i, ka Mariyama laani tèesini si nɔ. 
\v 7 Ka u u u jyaŋi niɲcyiiŋi si, maa u le vàanɲyi i mà sínniŋɛ yatɔɔre yabyage funŋ'i, ɲaha na yɛ pi mpyi a tatirige ta nàmpwuunbii tashwɔnge e mɛ.
\s1 Kile mɛ̀lɛkɛŋi wà à Yesu ziŋi kyaa jwo mpànahabii pìl'á
\p
\v 8 Ɲyɛ mpànahabii pìi na mpyi puru kwùumpe e. Pi mpyi maha shwùun ɲyii na sige e, marii pi mpàabii saɲcwɔnŋi sigili. 
\v 9 Ka Kafooŋi Kile mɛ̀lɛkɛŋi wà si uye cyêe pi na, ka Kafooŋi Kile sìnampe bɛ̀ɛnmpe si mîni kuru cyage e mà pi kwûulo, ka pi i fyá sèe sèl'e. 
\v 10 Ka mɛ̀lɛkɛŋi si yi jwo pi á: «Yii àha vyá mɛ, mii sí múguro kyaa nimbwoo jwo yii á, lire sí n‑pyi yii shiŋi puni wuu. 
\v 11 Niɲjaa numpilage yabiliŋi i, Shwofol'à si yii á \w Dawuda\w* kànhe na. Uru u ɲyɛ \w Kile Niɲcwɔnrɔŋi\w* ná Kafooŋi. 
\v 12 Amɛ yii sí li cè, yii sí pìnmpinɲyɛga ta pi à le a sínniŋɛ vàanɲyi i yatɔɔre yabyage k'e.»
\p
\v 13 Lire tèni i, ka mɛ̀lɛkɛkuruŋɔ nimbwɔhɔ si mpâl'a pa bínni uru mɛ̀lɛkɛŋi taan, marii Kile pêre na:
\q1
\v 14 «Pèente ti taha Kile na nìɲyiŋi na.
\q1 Mpii kyaa l'à táan Kile á ke, yyeɲiŋke ku pyi ɲìŋke na pire shwɔhɔl'e.»
\p
\v 15 Tèni i mɛ̀lɛkɛɛbil'à yîri mpànahabii taan mà dùgo nìɲyiŋi na ke, ka mpànahabii si yi jwo piy'á: «Yii a wá, wuu u shà Bɛtilɛhɛmu i, Kafooŋi Kile à wuu pyi wuu à kani ndemu cè ke, wuu u sà lire wíi.» 
\v 16 Ka pi i fyâl'a kàr'a sà Mariyama ná Yusufu ta wani, maa pìnmpinɲyɛge nizinnage ɲya yatɔɔre lùbyakwɔɔge funŋ'i. 
\v 17 Pi à pìnmpinɲyɛge ɲya ke, jwumpe Kile mɛ̀lɛkɛŋi mpyi a jwo pi á ku kyaa na ke, ka pi i puru puni jwo, 
\v 18 ka li i mpyi kakyanhala pu lógofeebii pun'á. 
\v 19 Ŋka Mariyama wi ke, ur'à cyire karigii yaha u yákiliŋi na, marii sɔ̂nŋi cyi na. 
\v 20 Lire kàntugo ka mpànahabii si núr'a kàre pi tayirige e, pi mpyi na Kile pêre marii u kêre pi karigii nindogogii ná niɲyagii kurugo. Cyire karigil'à pyi bà Kile mɛ̀lɛkɛŋi mpyi a cyi jwo mɛ.
\s1 Pi à kàre ná Yesu pìnmpinɲyɛ wuŋi i Kileɲaarebage e
\p
\v 21 Pyàŋi canzege canmpyibaatanrewuuni na, ka pi i u \w kwɔ̀n\w*, maa u mɛge le Yesu. Kile mɛ̀lɛkɛŋi mpyi a kuru mɛge le pyàŋi na mà jwo u nuŋi u u laani ta ke.
\p
\v 22 Ɲyɛ mà tàanna ná \w Musa\w*\w Saliyaŋi\w* i, sìiveente canmpyaagil'à kwɔ̀ ke, ka Yusufu ná Mariyama si ŋkàre Zheruzalɛmu kànhe e ná pyàŋi i mà sà ŋkan Kafooŋi Kile á, 
\v 23 bà l'à sémɛ Kafooŋi Kile Saliyaŋi i na: «Pùnampyire niɲcyiire puni sí n‑pyi Kafooŋi Kile woro\f + \fr 2:23 \fr*\ft Ɛkizodi 13.2, 12\ft*\f*.»
\p
\v 24 Sárage kyaa Kafooŋi Kile mpyi a jwo Saliyaŋi i mà yyaha tíi ná sìivooŋi tufeempe kani i ke, pi à kuru wwû mú. Kuru sárage ku mpyi: «Sanmpanra shuunni, lire ɲyɛ mɛ sanmpanmpwɔrɔɲjaara shuunni\f + \fr 2:24 \fr*\ft Levitiki 12.8\ft*\f*.»
\p
\v 25 Nàŋi wà na mpyi wani Zheruzalɛmu i, u mɛge mpyi Simiyɔn. U mpyi a tíi maa fyáge Kile na. U mpyi na Izirayɛli shiinbii Tɛgɛfooŋi mpaŋi sigili. \w Kile Munaani\w* mpyi ná u e. 
\v 26 L'à li cyêe u na na u sì n‑kwû ná u ɲyɛ a Kafooŋi \w Kile Niɲcwɔnrɔŋi\w* ɲya mɛ. 
\v 27 Ɲyɛ tèni i Yesu sifeebil'à sà nɔ ná u e \w Kileɲaarebage\w* e Kile Saliyaŋi karigii mɛɛ na ke, ka Kile Munaani si Simiyɔn yyaha cû a lèŋɛ Kileɲaarebage e. 
\v 28 Ka u u pìnmpinɲyɛge cû u cyeyi i, maa Kile kêe na:\fig Simiyɔn à jwó le Yesu á|src="WA03805b.tif" size="col" ref="Luka 2.28"\fig*
\q1
\v 29 «Kafooŋi Kile, mii u ɲyɛ mu báarapyiŋi ke, numɛ mu sí n‑jà mii yaha mii u kwû yyeɲiŋke e,
\q1 nde mu à jwo ke, mu à lire pyi a kwɔ̀,
\q1
\v 30 ɲaha na yɛ Shwofooŋi mu à tun ke, mii ɲyiin'à uru ɲya niɲjaa.
\q1
\v 31 Ŋge mu à kan diɲyɛŋi sùpyire shiŋi puni kurugo ke,
\q1
\v 32 u sí n‑pyi bɛ̀ɛnmɛ mpemu pu sí mu cyêe supyishiŋi puni na ke,
\q1 Izirayɛli shiinbii pi ɲyɛ mu wuubii ke, si pire mɛge pyi ku táan.»
\p
\v 33 Puru jwumpe Simiyɔn mpyi a jwo Yesu kyaa na ke, puru mpyi a Yesu sifeebii kàkyanhala. 
\v 34 Ka Simiyɔn si jwó le pi á, maa yi jwo Yesu nuŋi Mariyama á: «Ŋge pyàŋi kapani li ɲyɛ Izirayɛli shiinbil'á, mà shinɲyahara cyán si shinɲyahara yîrige. U sí n‑pyi kacyeele, ŋka pìi sí n‑cyé li na. 
\v 35 Lire pyiŋkanni na, supyiɲyahara funzɔnŋɔre sí n‑yige cyíinŋi na. Mu wi ke Mariyama, kani là sí n‑pa mu súugo ma zòŋi na, mu à jwo kàshikwɔnŋwɔɔ l'à mu sú u na.»
\p
\v 36-37 Ciɲjyeŋi wà na mpyi wani, u mpyi a yyee beecyɛɛre ná sicyɛɛre (84) kwɔ̀, uru na mpyi \w Kile tùnntunŋɔ\w*, u mɛge mpyi Ana. U tuŋi mɛge mpyi Fanuwɛli. Ashɛri tùluge sùpya u mpyi u wi. Uru ceeŋi mpyi a yyee baashuunni pyi nàmbage e, ka u pooŋi si ŋkwû. Ka u u ŋkwôro nɔ̀ baa. Pìlaga bâra canŋa na, u mpyi maha mpyi súnleni ná Kileɲarege na Kileɲaarebage e. 
\v 38 Uru ciɲjyeŋi mú à sà Yesu sifeebii ta wani, maa Kile kêe, mpii pi mpyi na Zheruzalɛmu kànhe shiinbii ɲùŋgwuure sigili ke, maa Yesu kyaa jwo pir'á.
\p
\v 39 Ɲyɛ Yusufu ná Mariyama à Kafooŋi Kile Saliyaŋi kurigii puni ɲaara a kwɔ̀ ke, maa núr'a kàre Nazarɛti i, pi kànhe na, Galile kùluni i. 
\v 40 Pyàŋi mpyi na lyɛge ná fànhe e, u yákiliŋi mpyi a pêe sèl'e. Kile mpyi a ɲwɔ u na maa mpyi ná u e.
\s1 Yesu ná u sifeebil'à kàre bilereŋkwoŋi kataanni na
\p
\v 41-42 Yyee maha yyee, Yesu sifeebii mpyi maha ŋkàre ná u e Zheruzalɛmu kànhe e bilereŋkwoŋi kataann'á mà tàanna ná \w Yahutuubii\w* làdaŋi i. Ɲyɛ yyeeni kataann'á pi à kàre mà Yesu shìŋi yaha yyee kɛ ná shuunni na ke, 
\v 43 lire kataann'à pa ŋkwɔ̀, ka pi i núru na ŋkɛ̀ɛge ke, ka Yesu si ntɛ̀ɛn Zheruzalɛmu i u sifeebii pàama.
\p
\v 44 Pi mpyi na sɔ̂nŋi na Yesu ná pire shɛ̀rɛfeebii pi sí n‑ta pi i ma siɲcyan. Pi à ɲaara a canŋke kwɔ̀, pi ɲyɛ a u ɲya mɛ, ka pi i wá na u caa pi cìnmpyiibii ná pi shincempii shwɔhɔl'e. 
\v 45 Pi à u cya a kànha pire shwɔhɔl'e ke, maa núru na u caa na ŋkɛ̀ɛge Zheruzalɛmu i. 
\v 46 Canmpyaa taanre tatoroge e, ka pi i sà u ta u à tɛ̀ɛn \w Kileɲaarebage\w* e \w Kile Saliyaŋi cyelentiibii\w* shwɔhɔl'e, marii pi jwumpe núru, marii pi yíbili. 
\v 47 Mpii pi mpyi na u jwumpe núru ke, u yákilifente ná u ɲwɔshwɔɔre mpyi a pire puni kàkyanhala. 
\v 48 Tèni i u sifeebil'à u ɲya ke, ka li i mpâa pi e, ka u nuŋi si u pyi: «Yesu, ɲaha mu à pyi ná wuu e amɛ yɛ? Mii ná mu tuŋi funmpɛn wuubii mpyi na mu caa.» 
\v 49 Ka u u pi pyi: «Ɲaha na yii ɲyɛ na mii caa yɛ? Yii ɲyɛ a cè na mii à yaa mii u a na Tuŋi karigii cwɔɔnre mà?» 
\v 50 Ŋka u sifeebii mpyi a puru jwumpe ɲwɔhe cè mɛ.
\p
\v 51 Ɲyɛ ka Yesu si núr'a kàre ná u sifeebil'e Nazarɛti kànhe e. U mpyi a pi ɲwɔmɛɛni cû. Ka u nuŋi si cyire karigii puni yaha uye funŋ'i, marii sɔ̂nŋi cyi na.
\p
\v 52 Yesu mpyi na lyɛge, là sí i bârali u yákilifente na. U kyaa mpyi a táan Kile á, maa ntáan sùpyir'á mú.
\c 3
\s1 Yuhana Batizelipyiŋi na kuni bégeli Yesu yyaha na
\r (Macwo 3.1-12; Marika 1.1-8; Yuhana 1.19-28)
\p
\v 1 Mà saanbwɔhe Tibɛri yaha u saanre yyee kɛ ná kaŋkuro wuuni na, lir'à Pɔnse \w Pilati\w* ta \w Zhude\w* kùluni ɲùŋɔ na, \w Erɔdi\w* sí ɲyɛ Galile wuuni ɲùŋɔ na, u yyahafooŋi Filipi sí ɲyɛ Iture ná Tirasoniti kùligii ɲùŋɔ na, Lizaniyasi sí ɲyɛ Abilɛni kùluni ɲùŋɔ na, 
\v 2 Ana\f + \fr 3:2 \fr*\ft Ŋge Anaŋi na mpyi nɔ̀.\ft*\f* ná Kayifu mú sí ɲyɛ sáragawwuubii ɲùŋufente na, lire yyeeni mà Zakari jyaŋi Yuhana yaha síwage e, Kile à u tun u sà a uru jwumpe yu. 
\v 3 Ka u u ŋkàre Zhurudɛn baŋi ɲwɔge kùluni puni i, mà sà a ɲaare na puru jwumpe yu sùpyir'á. U mpyi na yi yu pi á: «Yii yii toroŋkanni kɛ̂ɛnŋɛ, yii \w batize\w*, bà Kile si mpyi si yii \w kapegigii\w* yàfa yii na mɛ.» 
\v 4 Nde Yuhana mpyi na mpyi amuni ke, lire na mpyi a sémɛ tèecyiini Kile tùnntunŋi Ezayi sémɛŋi i na:
\q1 «Sùpya mɛjwuu sí n‑pa raa fwore síwage e fànha na
\q1 “Yii kuni yaa Kafooŋi mɛɛ na,
\q1 yii kumpyɛrɛ nintiire yaa u á,
\q1
\v 5 yii i kacyeyi puni ɲî a tàanna,
\q1 yii i ɲaɲyi ná mpògigii puni cɛɛg'a tàanna,
\q1 kurigii cyi à nahana ke, yii i cyire yal'a tíi,
\q1 kurigii cyi à ɲáhara ke, yii i cyire yal'a ɲwɔ.
\q1
\v 6 Lire ká mpyi, sùpyire puni sí li ɲya na Kile u ɲyɛ Shwofooŋi\f + \fr 3:6 \fr*\ft Ezayi 40.3-5\ft*\f*.”»
\p
\v 7 Ɲyɛ ka shinɲyahara si wá na ma Yuhana yyére si mpa batize, ka u u pi pyi: «Yii màcwɔn fiige sùpyiibii, jofoo u à yii pyi na batizeliŋi kanni sí n‑jà yii shwɔ Kile lùyirini nimpani na yɛ? 
\v 8 Yii a katiigii pyi, lire sí li cyêe na yii zòompil'à kɛ̂ɛnŋɛ. Yii àha zìi raa sɔ̂nŋi kanna na yii tulyage ku ɲyɛ \w Ibirayima\w* mà dɛ! Ɲaha na yɛ mii sí yi jwo yii á, Kile sí n‑jà ɲje kafaayi kɛ̂ɛnŋɛ n‑pyi Ibirayima ɲampyire\f + \fr 3:8 \fr*\ft Yahutuubii mpyi na sɔ̂nŋi na Kile sí pire shwɔ, mà lire ɲùŋke pyi pir'à fworo Ibirayima e. Yuhana 8.33,37,39: yii yire cyeyi kâla.\ft*\f*. 
\v 9 Yii li cè na kaciig'à cél'a yaha cire ndìre taan. Cige maha cige ku ɲyɛ, ku ɲyɛ na yasɛrɛ niɲcɛnnɛ pyi mɛ, kuru sí n‑kwɔ̀n n‑wà nage e.»
\p
\v 10 Ɲyɛ ka sùpyire si Yuhana yíbe: «Lire tèni i ke, ɲaha wuu à yaa wuu pyi bɛ?» 
\v 11 Ka u u pi pyi: «Vàanntinnyɛ shuunni ɲyɛ ŋgemu á ke, urufol'à yaa u kà kan kà baafooŋ'á. Ŋgemu u ɲyɛ ná yalyire e ke, urufol'à yaa u tà kan kategefooŋ'á mú.»
\p
\v 12 Ɲyɛ \w múnalwɔɔre shwofeebii\w* pi mpyi a pa mpa batize ke, ka pire mú si Yuhana yíbe: «Cyelentuŋi, ɲaha wuu à yaa wuu pyi bɛ?» 
\v 13 Ka u u pi pyi: «Múnalwɔɔre ɲwɔge pi à pyi yii a shuu sùpyir'á ke, yii àha wyɛ́rɛ shwɔ wà na si ntòro kuru ɲwɔge taan mɛ.» 
\v 14 Ka sòrolashiibii pìi mú si u yíbe: «Wuu de? Ɲaha wuu à yaa wuu pyi yɛ?» Ka u u pi pyi: «Yii àha sùpyaŋi wà tufiige wyɛ́rɛ cyán zhwɔ u na mɛ, yii àha vini ntaha wà na mú mɛ. Ŋka yii sàraŋi u yii funɲyi ɲíŋɛ.»
\p
\v 15 Ɲyɛ sùpyire puni sɔ̀nŋɔre mpyi a taha \w Kile Niɲcwɔnrɔŋi\w* nimpaŋi kani na, uru ŋgemu u sí n‑pa pi shwɔ ke. Lire e pi mpyi na ŋko piye funŋ'i: «Tá Yuhana bà u à yaa u ta u wi mɛ?» 
\v 16 Mà pi yaha ná tire sɔ̀nŋɔre e piye funŋ'i, ka Yuhana si pi pyi: «Mii wi ke, mii na yii batizeli lwɔhe e kanna. Ŋka wà sí n‑pa mii kàntugo, uru tayyéreg'à fànha tò mii woge na. Ali mà u tanhaɲyi mɛɛre sànha, mii ɲùŋk'à cyɛ́rɛ lire mpyiŋi i. Uru u sí n‑pa raa yii batizeli ná \w Kile Munaani\w* ná nage e. 
\v 17 U ntanhe ɲyɛ u cye e, u u u sùmaŋi nimbwɔnŋi fwu. U sí sùmapyaŋi le u bwùunni i, si sìmwɔhɔŋke súugo nafugombaage e.»
\p
\v 18 Ɲyɛ Yuhana à yɛrɛyɛ niɲyahaya kan sùpyir'á sahaŋki Yesu kyaa na.
\p
\v 19 Saanŋi \w Erɔdi\w* mpyi a u sìɲɛɛŋi cwoŋi Erɔdiyadi kwɔ̀n a lwɔ́. Mà bâra lire na, u mpyi a kapyimbaagii ɲcyiimu pyi sahaŋki ke, ka Yuhana si u cɛ̂ɛgɛ cyire puni na. 
\v 20 Lire ɲyɛ a jà a bɛ̂ Erɔdi á mɛ, ka u u kapiini là bâra là na, maa Yuhana cû a le kàsuŋi i.
\s1 Yuhana à Kile Jyaŋi Yesu batize
\r (Macwo 3.13-17; Marika 1.9-11)
\p
\v 21 Ɲyɛ mà Yuhana Batizelipyiŋi yaha u sàha ŋkwɔ̀ a le kàsuŋi i mɛ, canŋka sùpyire puni mpyi na ma u yyére marii \w batizeli\w*, ka Yesu mú si mpa batize, maa Kile ɲáare. Mà u yaha kuru ɲarege na, ka nìɲyiŋi si múgo. 
\v 22 Ka \w Kile Munaani\w* si liye pyi mpánmpɔrɔgɔ fiige mà tîg'a tɛ̀ɛn Yesu na, ka mɛjwuu si fworo nìɲyiŋi i na: «Mii Jyaŋi u ɲyɛ mu, mu kan'à waha mii na sèl'e. Mu kapyiiŋkil'à táan mii á mú.»
\s1 Yesu à fworo mpiimu i ke
\r (Macwo 1.1-17)
\p
\v 23 Tèni i Yesu à báaraŋi sìi ke, u shìŋi mpyi a yyee beɲjaaga ná kɛ kwɔ̀. Sùpyire mpyi na sɔ̂nŋi na Yusufu jya u ɲyɛ u wi.
\q1 Yusufu yabiliŋ'à fworo Aheli i.
\q1
\v 24 Aheli à fworo Matati i.
\q1 Matati à fworo Levi i.
\q1 Levi à fworo Mɛlɛki i.
\q1 Mɛlɛki à fworo Zhanayi i.
\q1 Zhanayi à fworo Yusufu i.
\q1
\v 25 Yusufu à fworo Maticya i.
\q1 Maticya à fworo Amɔsi i.
\q1 Amɔsi à fworo Nahumu i.
\q1 Nahumu à fworo Ɛsili i.
\q1 Ɛsili à fworo Nagayi i.
\q1
\v 26 Nagayi à fworo Maati i.
\q1 Maati à fworo Maticya i.
\q1 Maticya à fworo Sɛmɛ i.
\q1 Sɛmɛ à fworo Zhosɛki i.
\q1 Zhosɛki à fworo Zhoda i.
\q1
\v 27 Zhoda à fworo Zhwɔnani i.
\q1 Zhwɔnani à fworo Ɛrɛsa i.
\q1 Ɛrɛsa à fworo Zorobabɛli i.
\q1 Zorobabɛli à fworo Salatiyɛli i.
\q1 Salatiyɛli à fworo Nɛri i.
\q1
\v 28 Nɛri à fworo Mɛlɛki i.
\q1 Mɛlɛki à fworo Adi i.
\q1 Adi à fworo Kosamu i.
\q1 Kosamu à fworo Elimadan i.
\q1 Elimadan à fworo Ɛri i.
\q1
\v 29 Ɛri à fworo Zhosuwe e.
\q1 Zhosuwe à fworo Eliyɛzɛri i.
\q1 Eliyɛzɛri à fworo Zhorimu i.
\q1 Zhorimu à fworo Matati i.
\q1 Matati à fworo Levi i.
\q1
\v 30 Levi à fworo Simiyɔn i.
\q1 Simiyɔn à fworo Zhuda i.
\q1 Zhuda à fworo Yusufu i.
\q1 Yusufu à fworo Zhonamu i.
\q1 Zhonamu à fworo Eliyakimu i.
\q1
\v 31 Eliyakimu à fworo Mɛlɛya i.
\q1 Mɛlɛya à fworo Mɛna i.
\q1 Mɛna à fworo Matata i.
\q1 Matata à fworo Natan i.
\q1 Natan à fworo \w Dawuda\w* i.
\q1
\v 32 Dawuda à fworo Zhese e.
\q1 Zhese à fworo Obɛdi i.
\q1 Obɛdi à fworo Bwazi i.
\q1 Bwazi à fworo Salamɔni i.
\q1 Salamɔni à fworo Naasun i.
\q1
\v 33 Naasun à fworo Aminadabu i.
\q1 Aminadabu à fworo Adimi i.
\q1 Adimi à fworo Arini i.
\q1 Arini à fworo Esirɔmu i.
\q1 Esirɔmu à fworo Pɛrɛzi i.
\q1 Pɛrɛzi à fworo \w Zhuda\w* i.
\q1
\v 34 Zhuda à fworo \w Yakuba\w* i.
\q1 Yakuba à fworo Ishaka i.
\q1 Ishaka à fworo \w Ibirayima\w* i.
\q1 Ibirayima à fworo Teraka i.
\q1 Teraka à fworo Nakwɔri i.
\q1
\v 35 Nakwɔri à fworo Serugi i.
\q1 Serugi à fworo Erewu i.
\q1 Erewu à fworo Pɛlɛgi i.
\q1 Pɛlɛgi à fworo Ebɛri i.
\q1 Ebɛri à fworo Shelaki i.
\q1
\v 36 Shelaki à fworo Kayinamu i.
\q1 Kayinamu à fworo Arifasadi i.
\q1 Arifasadi à fworo Shɛmu i.
\q1 Shɛmu à fworo Nuhu i.
\q1 Nuhu à fworo Lemɛki i.
\q1
\v 37 Lemɛki à fworo Mɛtusala i.
\q1 Mɛtusala à fworo Enɔki i.
\q1 Enɔki à fworo Zherɛdi i.
\q1 Zherɛdi à fworo Malalɛli i.
\q1 Malalɛli à fworo Kena i.
\q1
\v 38 Kena à fworo Enɔsi i.
\q1 Enɔsi à fworo Sɛti i.
\q1 Sɛti à fworo Adama i.
\q1 Adama à fworo Kile e.
\c 4
\s1 Sitaanniŋi na ɲcaa si Yesu sɔ̀n u kapii pyi
\r (Macwo 4.1-11; Marika 1.12-13)
\p
\v 1 Ɲyɛ mà Yesu yaha u à ɲî \w Kile Munaani\w* na, u à yîri Zhurudɛn baŋi ɲwɔge na mà kàre síwage e.
\p
\v 2 U à canmpyaa beeshuunni pyi síwage e, u ɲyɛ a yafyin lyî mɛ, ka katege si u ta. Cyire canmpyaagii funŋke e, ka Sitaanniŋi si file u na maa ɲcaa si u sɔ̀n ŋgà \w kapii \w* na.
\p
\v 3 Ɲyɛ ka u u Yesu pyi: «Ná \w Kile Jyaŋi\w* sí u ɲyɛ mu, yi jwo ŋke kafaag'á ku kɛ̂ɛnŋ'a pyi bwúuru.» 
\v 4 Ka Yesu si u pyi: «Y'à sémɛ Kile Jwumpe Semɛŋi i “Yalyire kanni bà ti ɲyɛ na sùpyaŋi ɲwɔ caa mɛ\f + \fr 4:4 \fr*\ft Duterenɔmu 8.3\ft*\f*.”»
\p
\v 5 Lire kàntugo ka Sitaanniŋi si dùgo ná u e nìɲyiŋi na, maa diɲyɛŋi kìrigii puni cyêe u na yyerege niŋkin, 
\v 6 maa u pyi: «Mii sí ɲcyii kìrigii puni ɲùŋufente ná cyi nàfuuŋi kan mu á, ɲaha na yɛ t'à kan mii á. Shinŋi u à táan mii á ke, ur'á mii sí ti kan. 
\v 7 Mu aha ɲɛn'a niŋkure sín maa mii pêe, yire puni sí n‑pyi mu wuyo.» 
\v 8 Ka Yesu si u pyi: «Y'à sémɛ Kile Jwumpe Semɛŋi i:
\q1 “Ta ma niŋkure sínni ma Kafooŋi Kile á, maa uru kanni pêre\f + \fr 4:8 \fr*\ft Duterenɔmu 6.13\ft*\f*.”»
\p
\v 9 Lire kàntugo ka Sitaanniŋi si ŋkàre ná Yesu i Zheruzalɛmu kànhe e, maa sà dùgo ná u e \w Kileɲaarebage\w* ɲùɲcyage e, maa yi jwo u á: «Ná Kile Jyaŋi sí u ɲyɛ mu, kwɔ̀n a cwo ɲìŋke na, 
\v 10 ɲaha na yɛ y'à sémɛ Kile Jwumpe Semɛŋi i:
\q1 “Kile sí u mɛ̀lɛkɛɛbii tun, pi a mu kàanmucaa.
\q1
\v 11 Pi sí mu cwɔhɔ ná pi cyeyi i,
\q1 bà li si mpyi kafaaga kà ŋkwɔ̀ mu tɔɔge kà bânni mɛ\f + \fr 4:11 \fr*\ft Zaburu 91.11,12\ft*\f*.”»
\p
\v 12 Ka Yesu si u pyi: «Y'à sémɛ Kile Jwumpe Semɛŋi i “Ma hà raa ma Kafooŋi Kile ɲwɔ cwôre mɛ\f + \fr 4:12 \fr*\ft Duterenɔmu 6.16\ft*\f*.”»
\p
\v 13 Ɲyɛ Sitaanniŋi à Yesu sɔ̀n a kànha shiŋi puni u kapii pyi ke, maa yîri u taan maa u yaha na tèni labɛrɛ sigili.
\s1 Yesu kànhe shiinbil'à cyé u na
\r (Macwo 13.53-58; Marika 6.1-6)
\p
\v 14 Lire kàntugo ka Yesu si núr'a kàre Galile kùluni i. \w Kile Munaani\w* fànhe mpyi u e sèl'e. Ka u mɛge si fworo lire kùluni puni i. 
\v 15 U mpyi na Jwumpe Nintanmpe yu sùpyir'á Kile Jwumpe kàlambayi i, ka tire puni si wá na u mɛtanga yiri.
\p
\v 16 Ka Yesu si ŋkàr'a sà nɔ Nazarɛti i. Kuru kànhe na u à lyɛ. \w Canŋɔŋke\w* e, ka u u jyè \w Kile Jwumpe kàlambage\w* e bà u mpyi maha ntêe na li pyi mɛ, maa yîr'a yyére si Kile Jwumpe kâla.\fig Kile Jwumpe Semɛŋi|src="HK00150b.tif" size="col" ref="Luka 4.16-21"\fig* 
\v 17 Ka pi i \w Kile tùnntunŋi\w* Ezayi sémɛŋi kan u á, ka u u u ɲwɔ múgo maa cyage kà kâla:
\q1
\v 18 «Kafooŋi Kile Munaani ɲyɛ mii ɲuŋ'i.
\q1 U à mii cwɔɔnrɔ na mii u pa Jwumpe Nintanmpe jwo fòŋɔfeebil'á,
\q1 si kàsujyiibii ɲjahaŋi kyaa jwo pi á,
\q1 si fyinmpii ɲyiigii mùgoŋi kyaa jwo pi á,
\q1 mpii pi ɲyɛ cwɔ̀nrɔmpe e ke, si pire yige pi kyéregefeebii cye e,
\q1
\v 19 tèni i Kafooŋi Kile sí ɲwɔ sùpyire na si kacɛnnɛ pyi ti na ke, si lire kyaa jwo\f + \fr 4:19 \fr*\ft Ezayi 61.1-2\ft*\f*.»
\p
\v 20 Lire kàntugo ka Yesu si Kile Jwumpe Semɛŋi ɲwɔ tò maa u kan Kile Jwumpe kàlambage kacwɔnrɔŋ'á, maa ntɛ̀ɛn. Ka sùpyire puni si ti ɲyiigii le u e. 
\v 21 Ka Yesu si yi jwo pi á: «Kile Jwumpe yii à lógo numɛ ke, pur'à fûnŋɔ yii ɲyii na niɲjaa.» 
\v 22 Pi puni mpyi na u mɛtange yu. Jwumpe u à jwo ke, ka puru si mpyi kakyanhala pi pun'á. Ka pi i wá na yi yu piye shwɔhɔl'e: «Taha Yusufu jyaŋi bà mɛ?»
\p
\v 23 Ka Yesu si pi pyi: «Mii à li cè na yii sí nde tàanlini jwo n‑wà mii na “Wempyiŋi, maye cùuŋɔ ma yabiliŋi” si mii cɛ̂ɛge na kakyanhala karigii yii à lógo na mii à pyi Kapɛrɛnamu kànhe e ke, na ɲaha na mii ɲyɛ a cyire fiige pyi naha na tukanhe na mà yɛ?» 
\v 24 Maa núr'a jwo pi á: «Sèeŋi na mii sí yi jwo yii á, Kile tùnntunŋi wà tufiige maha le ɲjire e u tukanhe e mɛ. 
\v 25 Ŋka sèeŋi na mii sí yi jwo yii á, Kile tùnntunŋi \w Eli\w* tìiŋi i, leŋkwucyeebii mpyi a ɲyaha \w Izirayɛli\w* kìni i. Yyee taanre ná yiɲyɛ baani funŋ'i zànhe ɲyɛ a pa mɛ, ka katibwɔhɔ si ɲcwo kìni puni na. 
\v 26 Ŋka Kile ɲyɛ a Eli tun Izirayɛli leŋkwucwoŋi wà yyére mɛ, fo kìni labɛrɛ wu, uru mpyi Sarɛpita kànhe na, Sidɔn kùluni i.
\p
\v 27 Mà bâra lire na, Kile tùnntunŋi Elize tìiŋi i, \w tògofee\w* niɲyahamii na mpyi Izirayɛli i, ŋka pi wà ɲyɛ a pa Elize yyére si ticuumpe ta mɛ, fo kìni labɛrɛ wu, u mɛge mpyi Nama, Siri kìni shin u mpyi u wi.»
\p
\v 28 Mpii puni pi mpyi Kile Jwumpe kàlambage e ke, tèni i pir'à puru jwumpe lógo ke, ka pi lùgigii si yîri sèl'e. 
\v 29 Ka pi i yîri, maa Yesu kɔ̀r'a yige kànhe e. Pi kànhe mpyi a cyán ɲaŋke kà ɲuŋ'i, ka pi i ŋkàre ná u e ɲaŋke ɲùɲcyage e, si u ŋɔɔŋɔ ɲcyán ɲaŋke kacyage e. 
\v 30 Ka Yesu si pi paha a fworo.
\s1 Yesu à jínaŋi wà kɔ̀r'a yige nàŋi w'e
\r (Marika 1.21-28)
\p
\v 31 Ka Yesu si ŋkàre Galile kùluni kànhe kà na, kuru mɛge ɲyɛ Kapɛrɛnamu, maa wá na sùpyire kâlali \w canŋɔŋke\w* e. 
\v 32 Ka u kàlaŋi si sùpyire kàkyanhala, ɲaha na yɛ u mpyi na pi kâlali ná Kile sífente e.
\p
\v 33 Lire tèni i, jínacyanŋi wà mpyi wani \w Kile Jwumpe kàlambage\w* e, ka uru si jwo fànha na: 
\v 34 «Ei! Nazarɛti kànhe shinŋi Yesu, ɲaha shi ku ɲyɛ wuu ná mu shwɔhɔl'e yɛ? Mu à pa mpa wuu shi bò la? Mii à mu cè, ŋge u à fworo Kile e ke, uru u ɲyɛ mu!» 
\v 35 Ka Yesu si fànha cyán jínaŋi na: «Ma ɲwɔge tò! Maa fworo ŋge nàŋi i!» Ka jínaŋi si nàŋi cyán sùpyire shwɔhɔl'e, maa fworo u e. U ɲyɛ a kapii pyi u na mɛ. 
\v 36 Ka lire si sùpyire puni kàkyanhala fo ti na yu tiy'á: «Mpe ɲyɛ jwumɔ dɛ! U maha fànha cyáan jínabii na ná u sífente e, pi a sì wá na fwore pifeebil'e.» 
\v 37 Ka Yesu mɛge si fworo lire kùluni puni i.
\s1 Yesu à Pyɛri nafeɲcwoŋi cùuŋɔ
\r (Macwo 8.14-17; Marika 1.29-34)
\p
\v 38 Ka Yesu si fworo \w Kile Jwumpe kàlambage\w* e, mà kàre Simɔ pyɛngɛ. U à sà Simɔ nafeɲcwoŋi ta u à sínni cifwuro cye e. Ka pi i li cya Yesu á, u pa ɲwɔ u na. 
\v 39 Ka Yesu si file u na, maa fànha cyán cifwure na, ka ti i láha u na. Ka u u ntíl'a yîri na sore pi á.
\p
\v 40 Canŋaɲyiicwoore na, yama shi maha shi pu mpyi kànhe e ke, ka pi i mpa ná pire puni i Yesu yyére. Ka u u u cyeyi taha pi puni niŋkin niŋkinŋi na, maa pi cùuŋɔ. 
\v 41 U mpyi na jínacyaanbii niɲyahamii jínahii kɔ̀re na yige pi e. Pire jínabii mpyi na yu fànha na: «\w Kile Jyaŋi\w* u ɲyɛ mu!» Ŋka Yesu mpyi maha fànha cyáan pi na, maa jwumpe kwùun pi na, ɲaha na yɛ pi mpyi a cè na uru u ɲyɛ \w Kile Niɲcwɔnrɔŋi\w*.
\s1 Yesu kapani
\r (Marika 1.35-39)
\p
\v 42 Ɲyɛ ɲyɛ̀g'à pa múgo ke, ka u u fwor'a kàre sige funŋke e. Shinɲyahara mpyi a fworo na u caa. Pi à pa u cya a ɲya ke, ka pi la si mpyi u u ŋkwôro ná pire e. 
\v 43 Ka u u yi jwo pi á: «Jwumpe Nintanmpe p'à yyaha tíi ná \w Kile Saanre\w* e ke, mii à yaa mii u puru jwo kànyi sanɲy'á, ɲaha na yɛ lire mɛɛ na mii à tun.»
\p
\v 44 Lire e ka Yesu si wá na ɲaare na mâre na Jwumpe Nintanmpe yu \w Zhude\w* kùluni \w Kile Jwumpe kàlambayi\w* i.
\c 5
\s1 Yesu à fyacumii taanre yyer'a pyi u cyelempyii
\r (Macwo 4.18-22; Marika 1.16-20)
\p
\v 1 Ɲyɛ canŋka mà Yesu niɲjyereŋi yaha Zhenɛzarɛti baŋi ɲwɔge na, sùpyire mpyi a yyér'a u kwûulo Kile jwumpe ndògoŋi kurugo, fo na piye ŋɔɔŋi kàmpanɲyi puni na, na u fɛnre. 
\v 2 Ka u u mpa wíl'a bakwooyo shuunni ɲya baŋi ɲwɔge na. Fyácyaabii mpyi a fworo yire bakwooyi i na pi cwòobii jyìi. 
\v 3 Ka Yesu si sà jyè kuru bakwɔɔge k'e, Simɔ woge ku mpyi ku ki, maa yi jwo Simɔ á: «Bakwɔɔge lwɔ́ baŋi ɲwɔge na mà file yyaha yyére dooni.» Simɔ à lire pyi ke, ka Yesu si ntɛ̀ɛn bakwɔɔge funŋke e, maa Kile jwumpe yu sùpyir'á.
\p
\v 4 Ɲyɛ tèni i u à pa ŋkwɔ̀ Kile jwumpe ɲjwuŋi na ke, maa jwo Simɔ á: «Bakwɔɔge file lwɔhe tacuguŋke e, yii i yii cwòobii wà, yii i fyaabii pìi cya.» 
\v 5 Ka Simɔ si u pyi: «Cyelentuŋi, wuu à numpilage puni pyi fyácyaani na, wuu ɲyɛ a yafyin ta mɛ, ŋka ná mu s'à jwo amuni, mii sí cwòŋi wà sahaŋki.» 
\v 6 Ɲyɛ pi à cwòobii wà ke, ka pi i fyaa niɲyahamii cû fo cwòobii na ŋkwùun. 
\v 7 Ɲyɛ pi shɛ̀rɛfeebii pi mpyi bakwɔɔge sanŋke e ke, ka pi i pire yyere na pi pa pire tɛ̀gɛ. Ka pi i bakwooyi shuunniŋi ɲî fyaabii na, fo bakwooyi mpyi na ŋko raa ntîri lwɔhe ɲwɔh'i.
\p
\v 8 Simɔ Pyɛri à lire ɲya ke, maa niŋkure sín Yesu fere e, maa jwo: «Kafooŋi, laaga tɔɔn na na, ɲaha na yɛ mii ɲyɛ kapimpyiŋɛ.» 
\v 9 Fyaabii pi mpyi a cû ke, Simɔ ná u shɛ̀rɛfeebii mpyi a fyá pi ɲyahaŋkanni na. 
\v 10 Zebede jyaabii pi mpyi ná Pyɛri e, ná pire pi ɲyɛ \w Yakuba\w* ná Yuhana ke, pire mpyi a fyá mú. Ka Yesu si Simɔ pyi: «Ma hà vyá mɛ. Mà lwɔ́ numɛ na, bà mu mpyi na fyaabii caa na ɲcwôre mɛ, amuni mu sí raa sùpyire caa t'a bârali mii na.» 
\v 11 Ɲyɛ ka pi i núr'a pa baŋi ɲwɔge na, maa kàntugo wà bakwooyi ná yi funŋɔ yaayi puni na, maa ntaha Yesu fye e.
\s1 Yesu à tògofoo cùuŋɔ
\r (Macwo 8.1-4; Marika 1.40-45)
\p
\v 12 Mà Yesu yaha lire kùluni kànhe kà na, \w tògofooŋi\w* wà na mpyi wani, tòge mpyi a u tɛgɛlɛ ta sèl'e. Tèni i u à Yesu ɲya ke, ka u u niŋkure sín u fere e, maa yyahe cyígile, maa u ɲáare: «Kafooŋi, mu aha ɲɛɛ, mu sí n‑jà mii tòge láha mii na si mii \w fíniŋɛ\w*.» 
\v 13 Ɲyɛ Yesu à yire lógo ke, maa cyɛge sànha maa bwɔ̀n u na, maa jwo: «Mii à ɲɛɛ, tòge ku láha ma na!» Ka tòge si ntíl'a láha u na.
\p
\v 14 Ka Yesu si u pyi: «Cû ma ɲwɔge na, ma hà yaaga jwo sùpya á mɛ. Ŋka ta sì, maa sà maye cyêe sáragawwuŋi na u u ma kàanmucya, sárage kyaa \w Kile tùnntunŋi\w*\w Musa\w* à jwo tògofeebii ɲcùuŋɔŋi kyaa na ke, maa kuru wwû. Lire li sí li cyêe pi na na mu à cùuŋɔ\f + \fr 5:14 \fr*\ft Tògofooŋi ká ɲcùuŋɔ, sáragawwuŋi mpyi maha yaa u u cyeere kàanmucya sèl'e si ɲcè kampyi u à cùuŋɔ, u u nta a uye cyêe sùpyire na (Levitiki 14.2-32).\ft*\f*.»
\p
\v 15 Ɲyɛ ka Yesu mɛge si li ɲwɔ cû na fwore sèl'e. Shinɲyahara mpyi maha mpa a bínnini u taan, maa u jwumpe núru, u a sì wá na pi cùuŋi. 
\v 16 Ŋka Yesu mpyi maha ŋkwɔ̀ a yîri pi taan, maa sà Kile ɲáare síwage funŋke e.
\s1 Yesu à supyimuruŋɔ cùuŋɔ maa ku kapegigii yàfa ku na
\r (Macwo 9.1-8; Marika 2.1-12)
\p
\v 17 Canŋka mà Yesu yaha Kile jwumpe ɲjwuŋi na, \w Farizhɛɛnbii\w* pìi ná \w Kile Saliyaŋi cyelentiibii\w* pìi mpyi wani. Pire mpyi a yîri Galile kùluni ná \w Zhude\w* kùluni kànyi puni ná Zheruzalɛmu kànhe na. Ka Yesu si wá na yampii cùuŋi ná Kafooŋi Kile sífente e. 
\v 18 Ka sùpyire tà si yaŋi wà tug'a pa u yasinniŋke e, uru nàŋi mpyi a mûruŋɔ. Pi la mpyi si jyè bage e si u file Yesu na. 
\v 19 Ŋka sùpyire ɲyahaŋi kurugo, pi ɲyɛ a jà a tajyige ta ná u e mɛ; ka pi i dùgo bage kàtanŋke na, maa kuru fûru, maa supyimuruŋke ná ku yasinniŋke le a tîrige kuru wyige e Yesu fere e sùpyire shwɔhɔl'e. 
\v 20 Yesu à li ɲya na mpii nàmpil'à dá uru na ke, ka u u jwo supyimuruŋk'á: «Nà wà we, mu \w kapegigi\w*l'à yàfa mu na.» 
\v 21 Kile Saliyaŋi cyelentiibii ná Farizhɛɛnbii pi mpyi wani ke, ka pire si wá na ŋkunni maa jwo: «Ɲaha na ŋge nàŋi ɲyɛ na Kile mɛge kɛ̀ɛge yɛ? Fo Kile kanni bà mɛ, wà sì n‑jà sùpya kapegigii yàfa u na mɛ!»
\p
\v 22 Ɲyɛ Yesu à pa pi kunuŋke ɲùŋke cè ke, maa pi pyi: «Ɲaha na tire nte sɔ̀nŋɔre shiŋi ɲyɛ yii funɲyi i yɛ? 
\v 23 Mà jwo “Mu kapegigil'à yàfa mu na” ná “Yîri, maa ɲaare” yii ɲyii na, cyire kapyaagii mú shuunni i ndire jwumɔ p'à táan yɛ? 
\v 24 Ŋka yii pi li cè na síŋi na ɲyɛ \w Supyaŋi Jyaŋi\w* á naha ɲìŋke na, u wà kapegii yàfa u na.» Lire e u à jwo supyimuruŋk'á: «Ta núru na ɲwɔ na. Yîri maa ma yasinniŋke lwɔ́ maa sì pyɛngɛ.» 
\v 25 Lire tèenuuni i, ka nàŋi si yîri maa u yasinniŋke lwɔ́ a fworo sùpyire ɲyii na, na Kile kêre, na ŋkɛ̀ɛge pyɛngɛ. 
\v 26 Ka li i pi puni bilibili. Pi mpyi na Kile kêre, maa ŋko: «Ei! Wuu à kakyanhala karii ɲya niɲjaa dɛ!»
\s1 Yesu à lyî ná mɛpɛngɛ shiinbil'e
\r (Macwo 9.9-13; Marika 2.13-17)
\p
\v 27 Lire kàntugo ka Yesu si fworo ntàani na, maa wíl'a \w múnalwɔɔre shwofooŋi\w* wà ɲya u à tɛ̀ɛn u báaraŋi tapyige e. U mɛge mpyi \w Levi\w*. Ka Yesu si yi jwo u á: «Yîr'a taha na fye e.»\fig Múnalwɔɔre shwofooŋi|src="LB00309b.tif" size="col" ref="Luka 5.27"\fig* 
\v 28 Ka Levi si báaraŋi puni ɲwɔ yaha maa ntaha Yesu fye e.
\p
\v 29 Lire kàntugo Levi à kataan nimbwoo pyi Yesu mɛɛ na u pyɛnge e. Shinɲyahara mpyi na lyî ná pi e siɲcyan. Pire shwɔhɔl'e, múnalwɔɔre shwofeebii mpyi a ɲyaha. 
\v 30 \w Farizhɛɛnbii\w* ná \w Kile Saliyaŋi cyelentiibii\w* pìl'à lire ɲya ke, maa Yesu \w cyelempyiibii\w* yíbe: «Ɲaha na yii ɲyɛ na lyî marii byii ná múnalwɔɔre shwofeebii ná mɛpɛngɛ shiinbii piibɛril'e yɛ?» 
\v 31 Ka Yesu si pi pyi: «Mpii pi à cùuŋɔ ke, wempyiŋi kyaa ɲyɛ pire na mɛ, mpii pi na yà ke, pire na u kani ɲyɛ. 
\v 32 Mpii pi ɲyɛ na piye sɔ̂nŋi na pir'à tíi ke, mii ɲyɛ a pa ɲìŋke na pire tayyerege e mɛ. Ŋka mpii pi à li cè na pire ɲyɛ a tíi mɛ, pire tayyerege e mii à pa, bà pi si mpyi si pi toroŋkanni kɛ̂ɛnŋɛ mɛ.»
\s1 Jwumpe Nintanmpe fành'à ɲyaha Yahutuubii làdaabii woge na
\r (Macwo 9.14-17; Marika 2.18-22)
\p
\v 33 Ka pi i u pyi: «Tèrii niɲyahagil'e Yuhana Batizelipyiŋi \w cyelempyiibii\w* ná \w Farizhɛɛnbii\w* wuubii maha súnŋi leni marii Kile ɲáare, mu wuubii sí maha lyî marii byii canŋa maha canŋa.» 
\v 34 Ka Yesu si pi pyi: «Yii na sɔ̂nŋi na yii sí n‑jà fànha cyán cifɔnŋi pooŋi ceveebii na, pi i súnŋi le mà cipooŋi yaha ná pi e la? 
\v 35 Ŋka tèni là na ma, cipooŋi sí n‑pa n-yige pi shwɔhɔl'e. Lire tèni i pi sí n‑ta raa súnŋi leni.»
\p
\v 36 Ka Yesu si tàanlini là jwo pi á na: «Wà ɲyɛ na vàanvɔnŋɔ kwùnn'a tɛ̀g'a vàanɲjyɛga tacwɔngɔ jwooli mɛ. Lire ká mpyi, mu maha vàanvɔnŋke kɛ̀ɛge, vàanvɔnŋke kwɔnge ná vàanɲjyɛge sí ɲyɛ na jìn'a yiye lwɔ́ mɛ.
\p
\v 37 Wà mú sí ɲyɛ na sinmpurugo leni seeye boolyɛgil'e\f + \fr 5:37 \fr*\ft Seeyi boni na ɲyɛ boro, Yahutuubii maha ndemu jwoolo ná yatɔɔre seeyi i maa lwɔhe, lire ɲyɛ mɛ nùjirimpe, lire ɲyɛ mɛ ɛrɛzɛn sinmpe leni l'e ke.\ft*\f* mɛ. Lire baare e p'aha mpa ntanha, pu maha pu yaleŋke jya, maa wu, yaleŋk'a sì ŋkɛ̀ɛge. 
\v 38 Sinmpurug'à yaa k'a leni seeyi boofɔnŋkil'e.
\p
\v 39 Lire ná li wuuni mú i, sùpya ɲyɛ a sìi na sinntanhaga byii maa núr'a yyaha yige sinmpurugo kurugo mɛ. Ɲaha kurugo yɛ u maha jwo na nintanhage k'à táan.»
\c 6
\s1 Ɲje Yesu à jwo canŋɔŋke kyaa na ke
\r (Macwo 12.1-8; Marika 2.23-28)
\p
\v 1 Ɲyɛ canŋka, Yesu ná u \w cyelempyiibii\w* mpyi na ntùuli sùma kooyi y'e. Kuru canŋke na mpyi \w canŋɔŋɔ\w*. Ka u cyelempyiibii si sùmaɲcahayi yà kwɔ̀n a cwuugo pi cyeyi i mà kùn\f + \fr 6:1 \fr*\ft Kile Jwumpe Semɛŋi à li cyêe na wà katege wu ká a ntùuli kɛrɛg'e, na u sí n‑jà sùmaŋi wà kwɔ̀n ná cyɛge e, si ɲjyî wani kɛrɛge e (Duterenɔmu 23.25).\ft*\f*. 
\v 2 \w Farizhɛɛnbii\w* pìl'à lire ɲya ke, maa Yesu pyi: «Ɲaha na yii ɲyɛ na canŋɔŋke kafuunŋkii pyi yɛ\f + \fr 6:2 \fr*\ft Mà tàanna ná Farizhɛɛnbii sɔ̀nŋɔŋkanni i, mu aha sùma kwɔ̀n ná cyɛge e, mu à báara pyi. Lire e pi à Yesu cyelempyiibii cɛ̂ɛgɛ na pi à báara pyi canŋɔŋke.\ft*\f*?» 
\v 3 Ka u u pi pyi: «Nde saanŋi \w Dawuda\w* à pyi ke, yii ɲyɛ a lire kâla mà? Canŋka mà u ná u fyèɲwɔhɔshiinbii katege wuubii yaha, 
\v 4 u à jyè Kile bage e, maa sárage bwúuruŋi wà lwɔ́ a kyà, maa wà kan u fyèɲwɔhɔshiinbil'á. Mà li ta sáragawwuubii kanni pi mpyi a yaa pi jà a uru bwúuruŋi kyà.» 
\v 5 Ka Yesu si núr'a jwo pi á: «\w Supyaŋi Jyaŋi\w* ká kyaa maha kyaa jwo mà yyaha tíi ná canŋɔŋke e ke, li sì n‑jà n‑tòro lire na mɛ.»
\s1 Yesu à cyeŋkwugofoo cùuŋɔ canŋɔŋke e
\r (Macwo 12.9-14; Marika 3.1-6)
\p
\v 6 Ɲyɛ \w Yahutuubii\w*\w canŋɔŋke\w* kabɛr'e, Yesu à jyè \w Kile Jwumpe kàlambage\w* k'e, maa li ɲwɔ cû na Kile jwumpe yu. Nàŋi wà na mpyi sùpyire shwɔhɔl'e, uru kàniŋɛ cyɛge mpyi a kwû. 
\v 7 Ka \w Kile Saliyaŋi cyelentiibii\w* ná \w Farizhɛɛnbii\w* si wá na Yesu kàanmucaa kampyi u sí ɲɛɛ sùpya cùuŋɔ canŋɔŋke e, si nta tìgire cyán u na. 
\v 8 Ka Yesu si pi funzɔnŋɔre cè, maa yi jwo cyeŋkwugefooŋ'á na u yîr'a yyére sùpyire shwɔhɔl'e, pi raa u ɲaa, ka nàŋi si yîr'a yyére. 
\v 9 Mà u yaha tayyérege e, ka Yesu si jwo: «Mii sí yii yíbe, mà tàanna ná \w Kile Saliyaŋi\w* i, kacɛnni mpyiŋi l'à ɲwɔ canŋɔŋke e laa, kapiini mpyiŋi? Mà sùpya múnaa shwɔ laa, mà sùpya múnaa wwû?»
\p
\v 10 Yesu à puru jwo ke, maa sùpyire puni wíi wíl'a mâha, maa jwo cyeŋkwugefol'á: «Ma cyɛge sànhana.» U à ku sànhana ke, ka ku u ɲcùuŋɔ.
\p
\v 11 Ɲyɛ Kile Saliyaŋi cyelentiibii ná Farizhɛɛnbil'à lire ɲya ke, ka pi lùgigii si yîri. Ka pi i ŋkàr'a sà piye taanna, nde pi sí n‑jà n‑pyi Yesu na ke, si lire cè.
\s1 Yesu tùnntunmpii kɛ ná shuunniŋi ɲcwɔɔnrɔŋi kani
\r (Macwo 10.1-4; Marika 3.13-19)
\p
\v 12 Canŋka Yesu à dùg'a kàr'a sà Kile ɲáare ɲaŋke kà na. U à numpilage puni pyi Kileɲarege na wani. 
\v 13 Ɲyɛ̀g'à pa múgo ke, ka u u u \w cyelempyiibii\w* yyere, maa shiin kɛ ná shuunni cwɔɔnrɔ pi shwɔhɔl'e, mà pyi u tùnntunmii. 
\v 14 Pire tùnntunmpii kɛ ná shuunniŋi mɛyi yi ɲje: Simɔ, ná Yesu à u mɛge le Pyɛri ke, ná Pyɛri sìɲɛɛŋi Andire ná \w Yakuba\w* ná Yuhana ná Filipi ná Baritelemi 
\v 15 ná Macwo ná Tomasi ná Alife jyaŋi Yakuba ná Simɔ pi maha mpyi Zelɔti\f + \fr 6:15 \fr*\ft Zelɔti: kuru mɛge ɲwɔhe ku ɲyɛ: «kìni kyal'à táan ŋgemu á sèl'e ke».\ft*\f* ke, 
\v 16 ná Yakuba jyaŋi Zhudasi ná Zhudasi Isikariyoti ŋge u sí n‑pa Yesu le cye e ke.
\r (Macwo 4.23-25)
\p
\v 17 Ɲyɛ ka Yesu si ntîge ná u tùnntunmpil'e ɲaŋke ɲuŋ'i, maa mpa yyére tafage k'e. U \w cyelempyiibii\w* niɲyahamii ná supyiɲyahara mpyi wani. Tire sùpyire mpyi a yîri \w Zhude\w* kùluni i, Zheruzalɛmu kànhe ná kùluni cyeyi sanɲyi puni i, mà bâra Tiri ná Sidɔn kànyi na, yire kànyi ɲyɛ suumpe lwɔhe ɲwɔge na. 
\v 18 Tire sùpyire mpyi a pa si mpa a Yesu jwumpe núru, si ticuumpe ta. Jínabii mpyi mpiimu i ke, pire mpyi na ɲcùuŋi mú. 
\v 19 Sùpyire puni mpyi na ɲcaa si bwɔ̀n Yesu na, ɲaha na yɛ shin maha shin n'a mpyi a jà a bwɔ̀n u na ke, fànha mpyi maha fworo u e, maa urufoo cùuŋɔ.
\s1 Jofoo wuu l'à ɲwɔ yɛ?
\r (Macwo 5.1-12)
\p
\v 20 Ɲyɛ ka Yesu si yyahe yîrig'a le u cyelempyiibil'e, maa jwo
\q1 «Yii pi ɲyɛ fòŋke e ke, yii wuun'à ɲwɔ, ɲaha na yɛ \w Kile Saanre\w* ɲyɛ yii woro.
\q1
\v 21 Katege ɲyɛ yii mpiimu na numɛ ke, yii wuun'à ɲwɔ, ɲaha na yɛ yii sí n‑pa n‑tìn.
\q1 Yii pi ɲyɛ na myahigii súu numɛ ke, yii wuun'à ɲwɔ, ɲaha na yɛ yii sí n‑pa raa ɲcyàhali.
\q1
\v 22 Sùpyir'à yii mpiimu kyaa pɛn piy'á, marii yii kɔ̀re na láre piye na, marii yii cyere, marii yii mɛpɛngɛ yu na yii à taha \w Supyaŋi Jyaŋi\w* fye e ke, yii wuun'à ɲwɔ.
\q1
\v 23 Lire ká mpyi yii na tèni ndemu i ke, yii pyi funntange e, yii raa yini, ɲaha na yɛ Kile à sàra nimbwo bégel'a yaha yii mɛɛ na nìɲyiŋi na. Cyire karigii shiŋi pi tulyey'à pyi \w Kile tùnntunmpii\w* na mú.
\q1
\v 24 Ŋka yii pi ɲyɛ ná nàfuuŋi i numɛ ke, yii wuun'à kɛ̀ɛge, ɲaha na yɛ yyeɲiŋke e yii ɲyɛ ke, kuru sí n‑pa n‑kwɔ̀.
\q1
\v 25 Yii pi à tìn numɛ ke, yii wuun'à kɛ̀ɛge, ɲaha na yɛ katege sí n‑pa n‑cwo yii na.
\q1 Yii pi ɲyɛ na ɲcyàhali numɛ ke, yii wuun'à kɛ̀ɛge, ɲaha na yɛ yii yyahayi sí n‑pa n‑tanha, fo yii sí raa myahigii súu.
\q1
\v 26 Sùpyire puni na yii mpiimu kêre kafinare ɲùŋɔ taan ke, yii wuun'à kɛ̀ɛge, ɲaha na yɛ lire pyiŋkanni na, pi tulyey'à kafinivinibii kêe, pire mpiimu pi mpyi a piye pyi Kile tùnntunmii ke.
\s1 Yii yii zàmpɛɛnbii kyaa táan yiy'á
\r (Macwo 5.38-48; 7.12)
\p
\v 27 Ɲyɛ mii lógofeebii, mii sí yi jwo yii á: yii yii zàmpɛɛnbii kyaa táan yiy'á. Mpii pi ɲyɛ ná pege e mà yyaha tíi ná yii e ke, yii a kacɛnŋii pyi pire na. 
\v 28 Mpii pi ɲyɛ na jwumpimpe yu mà yyaha tíi ná yii e ke, yii a jwó leni pir'á. Mpii pi à yii cùmu lemɛ pi ke, yii a Kile ɲáare pir'á. 
\v 29 Wà ha kantawaa bwɔ̀n mu mùmpɛnge k'e, ku sanŋke kɛ̂ɛnŋɛ urufol'á. Sùpya ká mu vàanntinmbwɔhe cyán a shwɔ mu na, ma vàanntinmbileni yaha u cye e mú. 
\v 30 Wà ha mu ɲáare, urufoo kan. Sùpya ká mu yaaga cyán a shwɔ, ma hà ku fwoo jáara u na mɛ.
\p
\v 31 Nde yii la ɲyɛ sùpyire sannte s'a mpyi yii á ke, yii a lire pyi pi á mú. 
\v 32 Yii kyal'à táan mpiimu á ke, yii aha pire kanni kyaa táan yiy'á, tɔ̀ɔnŋi ŋgi yii sí n‑ta lire e yɛ? Mɛpɛngɛ shiinbii mú ɲyɛ na lire pyi mà? 
\v 33 Mpii pi ɲyɛ na kacɛnŋkii pyi yii na ke, yii aha a cyi pyi pire kann'á, tɔ̀ɔnŋi ŋgi yii sí n‑ta lire e yɛ? Mɛpɛngɛ shiinbii mú ɲyɛ na lire pyi mà? 
\v 34 Yii à cè a jwo na yii sí n‑jà yaaga ɲáare n‑ta mpiimu á ke, yii aha a pire kanni kaan, tɔ̀ɔnŋi ŋgi yii sí n‑ta lire e yɛ? Mɛpɛngɛ shiinbii mú na lire pyi. Pi à cè a jwo na mpii pi sí n‑jà pire yaayi cyage núruŋɔ pire na ke, pire na pi maha yi fwɔhigii leni mú. 
\v 35 Ŋka yii pi ke, yii yii zàmpɛɛnbii kyaa táan yiy'á, yii raa kacɛnŋkii pyi pi na. Yii aha fwoo le pi na, yii i yii sɔ̀nŋɔre láha li zàraŋi na. Lire ká mpyi, Kile sí sàra nimbwo kan yii á, lire mú li sí li cyêe na yii na ɲyɛ Kileŋi nìɲyi wuŋi pyìi, ɲaha na yɛ u à ɲwɔ kacɛnnɛcembaabii ná shinpiibii na.
\p
\v 36 Yii pyi ɲùɲaarafee, bà yii Tuŋi Kile ɲyɛ ɲùɲaarafoo mɛ.
\s1 Yii àha raa pi sanmpii cɛ̂ɛge mɛ
\r (Macwo 7.1-5)
\p
\v 37 Yii àha raa pi sanmpii cɛ̂ɛge mɛ, lire ká mpyi Kile mú sì yii cɛ̂ɛge mɛ. Yii àha raa sùpyire sannte la wwû mɛ, lire e Kile mú sì yii la wwû mɛ. Wà ha kyaa pyi yii wà na, urufoo u lire yàfa. Lire ká mpyi, Kile mú sí yii \w kapegigii\w* yàfa yii na. 
\v 38 Yii a sùpyire sannte kaan, lire e Kile mú sí yii kan, yaage e yii à sumare pyi maa pi sanmpii kan ke, Kile sí kuru yaage ɲî si ku cúnŋɔ cúnŋɔ si ku fíi si kà bâra ku na fo yaage si ɲî raa wuni.»
\p
\v 39 Lire kàntugo ka Yesu si tàanlini là jwo pi á na: «Fyinŋi wà sí n‑jà u fyinɲɛɛ kàbii cû la? Lire ká mpyi, pi mú shuunniŋi puni sì n‑tîge wyige k'e mà? 
\v 40 Cyelempyaŋi taceŋke sì n‑jà n‑pêe n‑tòro u cyelentuŋi woge taan mɛ, ŋka cyelempyaŋi cyɛge k'à le a ɲwɔ ke, uru u taceŋke maha mpyi u cyelentuŋi woge fiige.
\p
\v 41 Ɲaha na mu ɲyɛ na ɲyɛ̀sɛnni ɲaa ma cìnmpworoŋi ɲyiini i, mà li ta bànnaŋi u ɲyɛ mu wuuni i ke, mu ɲyɛ na uru ɲaa mà yɛ? 
\v 42 Mà tàanna ná lire e, di mu sí n‑jà n‑jwo ma cìnmpworoŋ'á na u yyére maa ɲyɛ̀sɛnni wwû u ɲyiini i, mà li ta bànnaŋi u ɲyɛ mu wuuni i ke, mu ɲyii ɲyɛ uru na mà yɛ? Mu u à fyìnmɛ tò wwomɔ na ke, bànnaŋi wwû ma ɲyiini i fɔlɔ, lire ká mpyi, mu sí raa ɲaa raa ɲcwúu ɲyɛ̀sɛnni tawwuge e ma cìnmpworoŋi ɲyiini i.
\s1 Cige maha ɲcè ku yasɛɛre e
\r (Macwo 7.16-20; 12.33-35)
\p
\v 43 Cige niɲcɛnŋke ɲyɛ na yasɛrɛ nimpere yaa mɛ, cipege mú ɲyɛ na jìn'a yasɛrɛ niɲcɛnnɛ yaa mɛ. 
\v 44 Cire puni maha ɲcìni ti yasɛɛre cye kurugo, lire ɲwɔhɔ ku ɲyɛ: wà sì n‑jà \w fizhiye cige\w* yasɛrɛ kwɔ̀n ŋguro cige na mɛ, wà mú sì n‑jà \w ɛrɛzɛn\w* cige yasɛrɛ kwɔ̀n kìlege taha na mɛ.\fig Fizhiye cige|src="HK00088b.tif" size="col" ref="Luka 6.44"\fig* 
\v 45 Ŋgemu u zò u à ɲwɔ ke, uru maha jwuɲcɛnmpe yu. Ŋgemu u ɲyɛ ná zòmpi i ke, uru maha jwumpimpe yu. Yii li cè, sùpyaŋi zòmbilin'à ɲî ndemu na ke, lire u ɲwɔge maha yu.»
\s1 Yákilifooŋi ná funŋɔ baa shinŋi kani
\r (Macwo 7.24-27)
\p
\v 46 Ka Yesu si núr'a jwo: «Ɲaha kurugo yii maha mii pyi “Kafooŋi, Kafooŋi” mà li ta yii sí ɲyɛ na mii jwumpe kurigii ɲaare mà yɛ? 
\v 47 Shin maha shin u à pa mii á, maa mii jwumpe lógo, maa pu kurigii ɲaare ke, urufol'à fworo yaage ŋkemu na ke, mii sí kuru cyêe yii na. 
\v 48 Urufoo na ɲyɛ mu à jwo bafaanraŋi u à ɲìŋke tùgo fo mà sà nɔ kafaage na, maa u bage nintaani cyán ku na ke. Bag'à faanra a kwɔ̀ ke, ka zànbwɔhɔ si mpa, ka lwɔhe si wá na fwu na ma na ku kúuli, ŋka bage ɲyɛ a cwo mɛ, ɲaha na yɛ ku nintaan'à cyán a ɲwɔ. 
\v 49 Ŋka shinŋi u ɲyɛ na mii jwumpe núru, maa mpyi u ɲyɛ na pu kurigii ɲaare mɛ, urufoo na ɲyɛ mu à jwo bafaanraŋi u à u bage nintaani cyán ɲìntiige na ke. Zành'à pa, ka lwɔhe si wá na fwu na ma na ku kúuli ke, ka bage si ntíl'a pi a wu.»
\c 7
\s1 Yesu à sòrolashiibii yyaha yyére shinŋi wà bilina cùuŋɔ
\r (Macwo 8.5-13; Yuhana 4.43-54)
\p
\v 1 Yesu à puru jwumpe puni jwo a kwɔ̀ sùpyir'á ke, maa ŋkàre Kapɛrɛnamu kànhe e. 
\v 2 \w Ɔrɔmu\w* sòrolashiibii yyaha yyére shinŋi wà na mpyi wani kuru kànhe e ná biliwe e. Uru bilinaŋi kani mpyi a waha u na. Ka yampimɛ si mpa uru bilinaŋi cû, fo u na ŋko s'a kuro caa.
\p
\v 3 Ɲyɛ uru ɲùŋufooŋ'à Yesu kyaa lógo ke, maa \w Yahutuubii\w* kacwɔnribii pìi tun pi sà Yesu ɲáare u u mpa uru bilinaŋi cùuŋɔ. 
\v 4 Pi à nɔ Yesu yyére ke, maa u ɲáare fànha na, maa jwo: «Ŋge ɲùŋufooŋ'à yaa ná mpwɔh'e, mu à yaa mu u u pwɔhɔ. 
\v 5 Ɲaha kurugo yɛ wuu \w Yahutuubii\w* kyal'à táan u á sèl'e. Uru mú sí u à wuu \w Kile Jwumpe kàlambage\w* faanra.»
\p
\v 6 Ɲyɛ ka Yesu si ɲɛɛ maa ŋkàre ná pi e. Tèni i pi à sà byanhara sòrolashiibii yyaha yyére shinŋi pyɛnge na ke, lir'à sòrolashiibii yyaha yyére shinŋi ta u à u ceveebii pìi tun pi sà yi jwo Yesu á: «Kafooŋi, ma hà maye kànha mpa mii pyɛnge e mɛ, ɲaha na yɛ mii ɲùŋk'à cyɛ́rɛ mu u jyè mii pyɛnge e. 
\v 7 Lire kurugo mii à li kàanmucya mà li ta na mii yabiliŋi ɲyɛ a yaa mii u shà mu fye e mɛ. Ŋka jwuŋkanŋa niŋkin jwo, kuru sí mii bilinaŋi cùuŋɔ. 
\v 8 Mii wi ke, sòrolashiibii pìi na ɲyɛ mii ɲùŋɔ na, mii sí ɲyɛ pìi ɲùŋɔ na. Mii aha wà pyi “Ta sì” u maha ŋkàre. Mii aha wabɛrɛ pyi “Ta ma” u maha mpa. Mii aha na biliŋi pyi “Nde pyi” u maha lire pyi.»
\p
\v 9 Ɲyɛ Yesu à puru jwumpe lógo sòrolashiibii ɲùŋufooŋi ceveebii ɲwɔ na ke, ka uru nàŋi kani si u kàkyanhala. Supyikuruŋke ku mpyi a taha Yesu fye e ke, ka u u yyaha kɛ̂ɛnŋ'a pi wíi wíi, maa jwo: «Mii sí yi jwo yii á, mii sàha ntêl'a sùpya ɲya ná ŋge dániyaŋi fiige e mɛ, ali \w Izirayɛli\w* shiinbii shwɔhɔl'e mii ɲyɛ a u fiige ɲya mɛ.»
\p
\v 10 Mà jwo tùnntunmpii pi núr'a nɔ sòrolashiibii yyaha yyére shinŋi pyɛnge e ke, pi à sà uru bilinaŋi ta u à cùuŋɔ.
\s1 Yesu à nàɲjiibili niŋkwuu ɲɛ̀
\p
\v 11 Lire kàntugo ka Yesu ná u \w cyelempyiibii\w* si yîri na ŋkɛ̀ɛge Nayimu kànhe e, shinɲyahara mpyi a taha pi fye e.
\p
\v 12 Pi à sà byanhara kànhe tajyiɲwɔge na ke, ka pi i ɲcíri ná kànhe shiinbii pìl'e, pi i ŋkɛ̀ɛge ná nàɲjiibilini là niŋkwul'e fanɲyi i. Leŋkwucwoŋi wà u pyìniŋkinge ku mpyi ku ki. Kànha shiinbii niɲyahamii mpyi a taha leŋkwucwoŋi na, pi i ŋkɛ̀ɛge uru buŋi tatoŋke e. 
\v 13 Kafooŋi Yesu à uru ceeŋi mɛɛsuwuŋi ɲya ke, ka u ɲùɲaare si jyè u e, ka u u u pyi: «Fyâha, ma hà raa mɛɛ súu mɛ!»
\p
\v 14 U à yire jwo ke, maa file buŋi lwɔ́feebii na, maa bwɔ̀n kariyi na, ka pi i yyére. Ka u u jwo buŋ'á: «Nàɲjiiwe, yîri!» 
\v 15 Ka nàɲjiiŋi si yîr'a tɛ̀ɛn, maa li ɲwɔ cû na yu, ka Yesu si u kan u nuŋ'á.
\p
\v 16 Shin maha shin u mpyi wani ke, ka li i pi puni bilibili, fo pi na Kile pêre marii ŋko: «\w Kile tùnntunŋi\w* nimbwoŋi wà u à uye cyêe wuu na! Kile à pa u shiinbii tɛ̀gɛ!» 
\v 17 Nde Yesu à pyi ke, ka sùpyire si sà a lire yu \w Zhude\w* kùluni ná li kwùumpe kùligii puni i.
\s1 Yuhana Batizelipyiŋi à tùnntunmii tun Yesu á
\r (Macwo 11.2-19)
\p
\v 18 Ɲyɛ karigii Yesu à pyi ke, ka Yuhana cyelempyiibii si ŋkàr'a sà cyire puni yyaha jwo u á. Yuhana à yire lógo ke, maa u cyelempyiibii pìi shuunni yyér'a 
\v 19 tun pi sà Kafooŋi Yesu yíbe na: «Y'à jwo na ŋge u sí n‑pa ke, uru u ɲyɛ mu laa, wabɛrɛ wuu à yaa wuu a sigili?» 
\v 20 Pire cyelempyiibil'à kàr'a sà nɔ Yesu na ke, maa u pyi: «Yuhana Batizelipyiŋi à wuu tun na wuu pa mu yíbe na “Ŋgemu kyaa l'à jwo na u sí n‑pa ke, mu u ɲyɛ u wi laa, wuu a wabɛrɛ sigili?”»
\p
\v 21 Lire tèni mpyi a Yesu ta u u yamii niɲyahamii ná cwɔ̀hɔmɔfee niɲyahamii cùuŋi, maa jínabii kɔ̀re na yige pifeebil'e, maa fyinmii niɲyahamii ɲyii múru. 
\v 22 Ɲyɛ ka Yesu si tùnntunmpii pyi: «Yii à ndemu lógo maa ndemu ɲya ke, yii a sì, yii i sà lire yyaha jwo Yuhana á na: fyinmpii naha na ɲaa, toŋkɛgɛyifeebii sí i ɲaare, \w tògofeebii\w* sí i ɲcùuŋi, ɲùɲcunnibii sí i núru, kwùubii sí i ɲɛ̀ni, Jwumpe Nintanmpe sí i yu fòŋɔfeebil'á. 
\v 23 Ɲyɛ mii kapyiiŋkii ká mpyi cyi ɲyɛ a ŋgemu pyi u à cye láha mii na mɛ, urufoo wuun'à ɲwɔ.»
\p
\v 24 Yuhana tùnntunmpil'à núr'a kàre ke, ka Yesu si wá na Yuhana kyaa yu sùpyir'á, u à pi pyi: «Canŋke yii ná ŋkàre síwage e ke, taha ɲyɛgɛ yii mpyi a kàr'a sà wíi kafɛɛge sí i ku ɲyàha la? 
\v 25 Ɲaha yii sí mpyi a kàr'a sà wíi yɛ? Vàansinayafoo la? Yii li cè na mpii pi maha vàansinayi leni, maa pi ɲyii karigii pyi, maa pi ɲyii ɲjyìŋi lyî ke, pire maha mpyi saanbii bayi i.
\p
\v 26 Ɲyɛ lire sanni i ke, ɲaha tawiige e yii mpyi a kàre yɛ? Kile tùnntunŋɔ la? Mii sí yi jwo yii á, u bá à fànha tò Kile tùnntunŋɔ na. 
\v 27 Ɲaha kurugo yɛ Kile Jwumpe Semɛŋi à jwo ŋgemu kyaa na na
\q1 “Wíi, mii sí na tùnntunŋi tun
\q1 u sà mu kuni yaa mu yyaha na\f + \fr 7:27 \fr*\ft Malaki 3.1\ft*\f*” ke,
\m uru tùnntunŋi u ɲyɛ Yuhana.
\p
\v 28 Mii sí yi jwo yii á, sùpya sàha ŋkwɔ̀ a si ŋgemu u à fànha tò Yuhana na mɛ, lire ná li wuuni mú i, \w Kile Saanre\w* shiinbii puni nimbilen'à fànha tò Yuhana na.
\p
\v 29 Sùpyire ti mpyi na núru Yuhana ɲwɔ na, mà bâra \w múnalwɔɔre shwofeebii\w* na ke, pire puni mpyi a tɛ̀ɛn ná l'e na Kile à tíi, maa ɲɛɛ ka Yuhana si pi \w batize\w*. 
\v 30 Ŋka Kile mpyi a ndemu yaa mà yyaha tíi ná sùpyire e ke, \w Farizhɛɛnbii\w* ná \w Kile Saliyaŋi cyelentiibii\w* ɲyɛ a ɲɛɛ lire na mɛ, maa ɲcyé pi ɲyɛ a ɲɛn'a batize mɛ.
\p
\v 31 Ná ɲaha shi i, mii sí nte sùpyire shiŋi tàanna yɛ? Ti ná ɲaha shi k'à fworo bɛ? 
\v 32 Ti na ɲyɛ mu à jwo nàŋkopyire, ntemu ti ɲyɛ na bâhare kàfuge na ke, tà na bâhare maa ŋko ti shɛ̀rɛfeebil'á:
\q1 “Wuu à tìinmpini wyì yii á, yii ɲyɛ a ɲɛn'a kwɔ̂hɔ mɛ.
\q1 Wuu à jáhampe myahigii cêe yii á, yii ɲyɛ a ɲɛn'a mɛɛ sú mɛ.”
\p
\v 33 Yii li cè, Yuhana Batizelipyiŋi à pa ke, u mpyi na ɲjyì tɔɔn wu lyî mɛ, u mú mpyi na sinmɛ byii mɛ, ka yii i jwo na jína u ɲyɛ u e. 
\v 34 \w Supyaŋi Jyaŋi\w* à pa, maa lyî maa byii, ka yii i jwo na u sɔ̀nŋɔre ɲyɛ a taha yaage kabɛrɛ na mɛ, fo ɲjyìŋi ná sinmbyaani kanni, maa núr'a pyi mɛpɛngɛ shiinbii cevoo mu à jwo múnalwɔɔre shwofeebii.
\p
\v 35 Ŋka yákilifente Kile maha ŋkaan ke, tire ká mpyi wà á, li maha ɲcè urufoo kapyiiŋkil'e.»
\s1 Yesu à fwòrobacwoŋi wà kapegigii yàfa u na
\p
\v 36 Ɲyɛ Farizhɛnŋi wà na mpyi wani, uru mɛge na mpyi Simɔ. Canŋka uru nàŋ'à Yesu yyere na u sà lyî ná ur'e, ka u u ɲɛɛ maa ŋkàre, ka pi i sà ŋkwûulo na lyî.
\p
\v 37 Mà pi yaha wani, ceeŋi wà na mpyi kuru kànhe e, kànhe sùpyire puni mpyi na uru ceeŋi cyêre kampyahii na, u \w kapegigii\w* kurugo. Uru ceeŋ'à pa ɲcè na Yesu na ɲyɛ uru Farizhɛnŋi bage e ke, ka u u mpa ná loŋgaracwol'e\f + \fr 7:37 \fr*\ft Lire cwooni mpyi a yaa ná yaage k'e, kuru mɛge ɲyɛ: «alibatiri».\ft*\f*, l'à ɲî sìnmɛ nùguntanga wumɔ na. 
\v 38 Maa ntòro Yesu kàntugo yyére mà sà yyére u tooyi taan, maa mɛɛ sú sèe sèl'e, fo ɲyii lwɔh'à wu mà Yesu tooyi ɲíŋɛ, maa u ɲùɲjoore tɛ̀g'a yi cwuugo, maa yi pûr'a cû, maa puru sìnmpe nùguntanga wumpe tɛ̀g'a yi tìri.\fig Ceeŋ'à Yesu tooyi tìri|src="WA03839b.tif" size="col" ref="Luka 7.38"\fig*
\p
\v 39 Ɲyɛ Farizhɛnŋi u mpyi a Yesu yyere ke, ur'à lire ɲya ke, maa jwo uye funŋ'i: «Kampyi sèeŋi na ŋge nàŋi na ɲyɛ \w Kile tùnntunŋɔ\w*, u mpyi na sí li cè na ceeŋi shiŋi u ɲyɛ na bwùun uru na ke, na u ɲyɛ kapimpyiŋɛ.» 
\v 40 Ka Yesu si Farizhɛnŋi funzɔnŋɔre cè, maa u pyi: «Simɔ, jwumɔ na naha mii u jwo mu á.» Ka Simɔ si u pyi: «Ta yu, cyelentuŋi.»
\p
\v 41 Ka Yesu si jwo: «Nàŋi wà fwɔhii na mpyi shiin shuunni na, u kampwɔhii ŋkwuu kaŋkuro (500.000) na mpyi wà na, u sanŋi wuŋi sí ɲyɛ kampwɔhii beeshuunni ná kɛ (50.000). 
\v 42 Ná li síŋi sí ɲyɛ a pyi pi wà na mà jà a u fwooni tò mɛ, ka uru nàŋi si cyire fwɔhigii yàfa pi na. Ɲyɛ pire shiin shuunniŋi i, uru nàŋi kyaa sí n‑táan pi jofol'á mà tòro u sanŋi na yɛ?»
\p
\v 43 Ka Simɔ si u pyi: «Mii na sɔ̂nŋi ŋgemu u fwoo li mpyi a pêe sèl'e ke, nàŋi kyaa sí n‑táan ur'á mà tòro u sanŋi na.» Ka Yesu si u pyi: «Mu à sèe jwo.»
\p
\v 44 Maa yyaha kɛ̂ɛnŋɛ ceeŋi yyére maa jwo Simɔ á: «Mu à ŋge ceeŋi ɲya la? Mii à pa mu yyére, mu bá ɲyɛ a lwɔhɔ kan mii i na tooyi jyé mɛ. Ŋka ŋge ceeŋi wi ke, u à mii tooyi jyé ná u ɲyilwɔhe e, maa yi cwuugo ná u ɲùɲjoore e. 
\v 45 Mu ɲyɛ a mii pûr'a cû maa mii shɛ́ɛre mɛ, ŋka ŋge ceeŋi wi ke, mà lwɔ́ u à jyè bage e ke, u à kwôro na mii tooyi shwɔɔnre ná u ɲwɔge e. 
\v 46 Mu ɲyɛ a mii ɲùŋke tìri ná sìnm'e mɛ, ŋka ŋge ceeŋi wi ke, u à mii tooyi tìri ná sìnmɛ nùguntanga wum'i. 
\v 47 Lire kurugo mii sí yi jwo mu á, kapegigii u à pyi ke, cyi ná cyi ɲyahaŋi mú i, cyi pun'à yàfa u na. Lire e u à mii kyaa táan uy'á sèe sèl'e. Kapegii nimpyigir'à yàfa ŋgemu na ke, urufoo tàange ɲyɛ a pêe mɛ.»
\p
\v 48 Lire kàntugo ka Yesu si ceeŋi pyi: «Mu kapegigil'à yàfa mu na.» 
\v 49 Mpii pi mpyi na lyî siɲcyan ná Yesu i ke, ka pire si wá na ŋko piye funŋ'i: «Ɲaha supyifiiwe u ɲyɛ ŋge nàŋi mà sà nɔ, fo u u sùpyire kapegigii yàfani ti na yɛ?» 
\v 50 Ŋka Yesu ɲyɛ a puru jwumpe lwɔ́ a wíi mɛ, maa jwo ceeŋ'á: «Mu dániyaŋ'à mu shwɔ, ta sì yyeɲiŋke e.»
\c 8
\s1 Cyeebii pi mpyi a taha Yesu ná u cyelempyiibii ɲwɔh'i ke
\p
\v 1 Lire kàntugo ka Yesu si wá na ɲaare na ntùuli kànbwoyi ná kànpyɛɛre na, maa Jwumpe Nintanmpe yu mà yyaha tíi ná \w Kile Saanre\w* e. U \w cyelempyiibii\w* kɛ ná shuunniŋi mpyi ná u e. 
\v 2 Cyeebii u à cùuŋɔ, mà bâra mpiimu jínahii u à kɔ̀r'a yige pi e ke, pire pìi mú na mpyi ná u e. Wà mɛge na mpyi Mariyama, pi mpyi maha uru pyi Magidala Mariyama mú (uru ŋge ceeŋi i Yesu mpyi a jínabii baashuunniŋi kɔ̀r'a yige) 
\v 3 ná Cwuza cwoŋi Zhanɛ (Cwuza u mpyi na saanŋi \w Erɔdi\w* karigii cwɔɔnre) ná Suzani ná cyeebii piibɛrii niɲyahamii. Pire cyeebii mpyi maha pi cyeyaayi yà kaan Yesu ná u cyelempyiibil'á, pi i piye tɛ̀re.
\s1 Ɲɛɛnuguŋi bàtaage
\r (Macwo 13.1-23; Marika 4.1-20)
\p
\v 4 Ɲyɛ canŋka shinɲyahara à pa bínni Yesu taan, tire sùpyire mpyi a yîri kànya niɲyahaya na, ka u u \w bàtaaga\w* jwo pi á. U à jwo: 
\v 5 «Ɲɛɛnuguŋi wà u ná fwor'a kàre ɲɛɛmɛ tanuguge e. Mà u yaha u u sùmapyaŋi wàa fini fiige, wà à cwo kuni ɲwɔge na, ka kuntorobii si uru tánhana, ka saɲcyɛɛnre si mpa u jò. 
\v 6 Ka wà tacwugo si mpa bɛ̂ ná kafaafoge e, maa fyîn. U ɲyɛ a mɔ mɛ, maa waha, ɲaha na yɛ mbyimɛ ɲyɛ a pyi kuru cyage e mɛ. 
\v 7 Ka wà tacwugo si mpa bɛ̂ ŋgurotaha na, maa fyîn, maa wá na lyɛge, ka ŋgure si u cû. 
\v 8 Ŋka wà tacwug'à pa bɛ̂ ná ɲìŋke tacɛnŋke e, maa fyîn, maa lyɛ, maa se. Sùmacige maha sùmacig'à sùmapyaŋi se mà nɔ ŋkuu (100) na.»
\p Yesu à kuru bàtaage jwo ke, maa jwo fànha na: «Ŋgemu la ká mpyi si karii yyaha cè ke, urufoo u u niŋgyigigii cyán sèl'e.»
\p
\v 9 Ka u \w cyelempyiibii\w* si u yíbe: «Kuru bàtaage ɲwɔhe ku ɲyɛ ɲaha shi yɛ?» 
\v 10 Ka Yesu si pi pyi: «Karigii cyi à yyaha tíi ná \w Kile Saanre\w* e ná cyi à ŋwɔhɔ ke, yii á cyire ɲcèŋ'à kan, ŋka sùpyire sannt'á bàtaay'i cyi à jwo:
\q1 “bà pi si mpyi s'a pu wíi, pi àha raa pu ɲaa raa ɲcwúu mɛ,
\q1 s'a pu núru, pi àha raa pu yyaha cìni mɛ\f + \fr 8:10 \fr*\ft Ezayi 6.9\ft*\f*.”
\p
\v 11 Kuru bàtaage ɲwɔhɔ ku ɲyɛ: sùmashiŋi u ɲyɛ Kile jwumpe. 
\v 12 Kuni ɲwɔge na sùmashiŋi tacwug'à pa bɛ̂ ke, kuru ku ɲyɛ mu à jwo sùpyire t'à Kile jwumpe lógo, ka Sitaanniŋi si pu wwû pi funŋ'i, bà pi si mpyi pi àha ndá pu na, si shwɔ mɛ.
\p
\v 13 Kafaafoge ɲuŋ'i sùmashiŋi tacwug'à pa bɛ̂ ke, kuru ku ɲyɛ mu à jwo sùpyire t'à Kile jwumpe lógo maa ɲɛɛ pu na ná funntange e, ŋka pu ɲyɛ a jà a ndìre le t'e mɛ. Pi maha mpyi Kile kuni i tère nimbilere e kanna, kawaa ká pi ta, pi maha fworo l'e.
\p
\v 14 Ŋgure shwɔhɔl'e sùmashiŋi tacwug'à pa bɛ̂ ke, kuru ku ɲyɛ mu à jwo sùpyire t'à Kile jwumpe lógo, ŋka mà jwo tère nimbilere li nɔ ke, funmpɛɛnre karigii ná nàfuuŋi lage ná ŋge diɲyɛŋi múguroŋi karigii maha pu cwɔ̂nrɔ, fo pu yasɛɛre sì n‑jà nɔ mɛ.
\p
\v 15 Ɲìŋke niɲcɛnŋke na sùmashiŋi tacwug'à pa bɛ̂ ke, kuru ku ɲyɛ mu à jwo sùpyire t'à Kile jwumpe lógo maa ɲɛɛ pu na ná funŋɔ niŋkin i, maa ŋkwôro pu ɲuŋ'i ná ɲwɔmɛɛ niŋkin i ke, tire sùpyire ti maha tiye waha tèrigii puni i, marii Kile ɲyii wuuni pyi.
\s1 Kile Jwumpe na ɲyɛ fùkina fiige
\r (Marika 4.21-25)
\p
\v 16 Wà ɲyɛ na fùkina mîni si u le ɲcyígile yaaga ɲwɔh'i mɛ. Ŋka u maha mîni maa u dùrugo yaage kà ɲuŋ'i, bà u si mpyi s'a bɛ̀ɛnmpe yige bage jyifeebil'á mɛ. 
\v 17 Ɲyɛ kyaa maha kyaa li ɲyɛ numpini i ke, cyire puni sí n‑pa n‑yige bɛ̀ɛnmpe na, kyaa maha kyaa l'à ŋwɔhɔ ke, lire là sì n‑kwôro ɲcèmbaa mɛ. 
\v 18 Lire kurugo jwumpe yii ɲyɛ na núru mii ɲwɔ na ke, yii yákili yaha pu na sèl'e, ɲaha na yɛ ŋgemu u à yaaga cè ke, kà sí n‑bâra urufoo u taceŋke na. Ŋka ŋgemu u ɲyɛ u ɲyɛ a yafyin cè mɛ, ali u na sɔ̂nŋi na ur'à nimbileni ndemu cè ke, lire sí n‑shwɔ u na.»
\s1 Mpii pi ɲyɛ Yesu nuŋi ná Yesu cìnmpyiibii ke
\r (Macwo 12.46-50; Marika 3.31-35)
\p
\v 19 Ɲyɛ ka Yesu nuŋi ná u cìnmpyiibii si mpa u yyére. Ŋka sùpyire ɲyahaŋi kurugo, pi ɲyɛ a jà a tabaraga ta u na mɛ. 
\v 20 Ka wà si Yesu pyi: «Mu nuŋi ná mu cìnmpyiibii naha cyíinŋi na, pi naha na mu kyaa pyi.» 
\v 21 Ka Yesu si jwo: «Mpii pi ɲyɛ na Kile jwumpe núru, marii pu kurigii ɲaare ke, pire pi ɲyɛ mii nuŋi ná mii cìnmpyiibii.»
\s1 Yesu à kafeebwɔhe yyéeŋɛ baŋi ɲuŋ'i
\r (Macwo 8.23-27; Marika 4.35-41)
\p
\v 22 Canŋka Yesu à u \w cyelempyiibii\w* pyi: «Yii a wá, wuu u baŋi jyiil'a kɛ̂ɛnŋɛ kùmpoge sanŋke na.» Ka pi i jyé bakwɔɔge e na baŋi jyiili. 
\v 23 Mà pi yaha pi i ŋkɛ̀ɛge lwɔhe ɲuŋ'i, ka Yesu si mpa ŋɔ́ɔ, ka kafeebwɔhɔ si wá na fwu na lwɔhe lwúu na wàa bakwɔɔge funŋke e. Ku mpyi na ŋko si ɲî lwɔhe na, fo na ŋko s'a ntîri lwɔhe ɲwɔh'i. 
\v 24 Ka cyelempyiibii si Yesu ɲɛ̀, maa jwo: «Cyelentuŋi, cyelentuŋi, wuu sí n‑kwû dɛ!» Ka Yesu si yîri maa fànha cyán kafɛɛge na, maa lwɔhe pyi: «Tɛ̀ɛn tanuge e!» Ka kafɛɛge si yyére, ka lwɔhe si ntɛ̀ɛn. 
\v 25 Ka u u u cyelempyiibii yíbe maa jwo: «Taha yii bá ɲyɛ a dá mii na mɛ?» Ŋka cyelempyiibii fyagara wuubii ná pi kakyanhala wuubii pi mpyi, ka pi i wá na piye yíbili: «Jofoo u ɲyɛ ŋge nàŋi fo ka kafɛɛge ná lwɔhe si ntɛ̀ɛn u wuuni taan yɛ?»
\s1 Yesu à jínahii niɲyahamii kɔ̀r'a yige nàŋi w'e
\r (Macwo 8.28-34; Marika 5.1-20)
\p
\v 26 Ɲyɛ ka Yesu ná u \w cyelempyiibii\w* si baŋi jyiil'a sà nɔ Gadara shiinbii kùluni i, lire kùluni na ɲyɛ Galile wuuni yyetiimpe na baŋi kàntugo. 
\v 27 Pi nivworobii bakwɔɔge e, ka kuru kànhe nàŋi wà si Yesu ɲùŋɔ bɛ̂, jínabii mpyi uru nàŋi i. Li mpyi a mɔ, u sàha mpyi na vàanɲyi leni mɛ, u sàha mpyi na shùun kànhe e mɛ, fo fanɲyi i\f + \fr 8:27 \fr*\ft Yahutuubii maha pi fanɲyi wwû kafaayi ɲuŋ'i. Pi maha ku ɲwɔge yal'a yaa fo maha tatɛɛnŋɔŋɔ yaa mú.\ft*\f*. 
\v 28 Tèni i uru nàŋ'à Yesu ɲya ke, ka u u ŋkwúulo, maa ɲcwo Yesu fere e, maa jwo fànha na: «Yesu, Kileŋi nìɲyi wuŋi Jyaŋi, ɲaha mu ɲyɛ na ɲcaa mii á yɛ? Mii na mu ɲáare, ma hà kawaa pyi na na mà dɛ!»
\p
\v 29 Nàŋ'à yire jwo, ɲaha na yɛ Yesu mpyi a jínaŋi pyi na u fworo u e. Uru jínaŋi mpyi maha u cyáan tèrii niɲyahagil'e. Sùpyire mpyi maha uru nàŋi cwôre maa u cyeyi ná u tooyi pwu ná yɔ̀rɔy'e, bà u si mpyi si ntɛ̀ɛn tanuge e mɛ, ŋka u mpyi maha yire yapwoyi puni kwùun. Lire kàntugo jínaŋi mpyi maha sì ná u e síwage e.
\p
\v 30 Ɲyɛ ka Yesu si nàŋi yíbe u mɛge na, ka u u jwo: «Mii mɛge ɲyɛ Shinɲyahara.» U à yire jwo ɲaha na yɛ jínabii pi mpyi u e ke, pire mpyi a ɲyaha. 
\v 31 Ka pire jínabii si Yesu ɲáare na u àha pire kɔ̀rɔ ŋkàre kacyewyicuguŋke e mɛ.
\p
\v 32 Ɲyɛ lir'à caakurumbwɔhɔ ta ku u lyî ɲaŋke kà numpɛngɛ na wani, ka jínabii si Yesu ɲáare sèl'e na u pire yaha pire pi sà jyè kuru caakuruŋke e, ka u u ɲɛɛ. 
\v 33 Ɲyɛ ka jínabii si fworo nàŋi i maa sà jyè caabil'e. Ka kuru caakuruŋke puni si sùrug'a yîri ɲaŋke numpɛnge na mà cwo cwo baŋi i mà kwû.
\p
\v 34 Cáanahabil'à lire ɲya ke, maa fê a kàr'a sà a yi yu kànhe ná sishwɔnbugure puni i. 
\v 35 Ka sùpyire si fwor'a kàre si sà cyire karigii ɲya. Nàŋi i jínabii mpyi ke, ka pi i sà u ta u à tɛ̀ɛn Yesu fere e ná vàanɲyi i tanuge e, ka pi i fyá. 
\v 36 L'à pyi mpiimu ɲyii na ke, ka pire si nàŋi cuuŋɔŋkanni jwo pi sanmpil'á. 
\v 37 Ɲyɛ ka Gadara kùluni shiinbii puni si Yesu ɲáare na u fworo pire kùluni i, ɲaha na yɛ pi mpyi a fyá u yyaha na sèl'e. Ka Yesu si jyè bakwɔɔge e s'a ŋkɛ̀ɛge.
\p
\v 38 Nàŋi i jínabil'à fworo ke, ka uru si Yesu ɲáare sèl'e, na uru na ŋkɛ̀ɛge ná u e. Ka Yesu si u núruŋɔ maa jwo: 
\v 39 «Núru, ma a sì pyɛngɛ, kabwooni Kile à pyi mu á ke, ma a sà lire yyaha jwo ma pyɛngɛ shiinbil'á.» Ka nàŋi si ŋkàre kànhe funŋke e, nde Yesu à pyi u á ke, maa sà a lire yu na ntùuli cyeyi puni i.
\s1 Yesu à ceeŋi wà cùuŋɔ, maa Zharusi pworoŋi buwuŋi ɲɛ̀
\r (Macwo 9.18-26; Marika 5.21-43)
\p
\v 40 Ɲyɛ tèni i Yesu à núr'a baŋi jyiil'a kɛ̂ɛnŋɛ kùŋke sanŋke na ke, ka shinɲyahara si u ɲùŋɔ bɛ̂, ɲaha na yɛ pi puni mpyi na u sigili. 
\v 41 \w Kile Jwumpe kàlambage\w* kà ɲùŋufoo na mpyi wani, uru mɛge mpyi Zharusi, ka uru nàŋi si mpa niŋkure sín Yesu fere e maa u ɲáare fànha na na u shà uru pyɛnge e, 
\v 42 ɲaha na yɛ pworoŋi niŋkinŋi u mpyi u á, ná u mpyi a yyee kɛ ná shuunni kwɔ̀ ke, uru mpyi na yà, fo u mpyi na ŋko raa ŋkwûu.
\p Ɲyɛ Yesu niŋkareŋi Zharusi pyɛnge e, sùpyire mpyi a u kwûulo kàmpanɲyi puni na, fo na u fɛnre piye shwɔhɔl'e.
\p
\v 43 Ceeŋi wà na mpyi tire sùpyire shwɔhɔl'e, lùwuliŋkwombaayi mpyi u na yyee kɛ ná shuunni funŋ'i. Wempyiibii mpyi a kwɔ̀ u cyeyaare puni na, ŋka wà ɲyɛ a jà a u cùuŋɔ mɛ.
\p
\v 44 Ɲyɛ ka u u mpa Yesu kàntugo yyére maa bwɔ̀n u vàanɲyi zhwɔ̀ɔre na, ka yampe si ntíl'a kwɔ̀. 
\v 45 Ka Yesu si sùpyire yíbe: «Jofoo u à bwɔ̀n mii na yɛ?» Ka sùpyire puni si wá na ŋko: «Mii bà mɛ.» Ka Pyɛri si jwo: «Cyelentuŋi, mu ɲyii ɲyɛ sùpyire na t'à mu fɛnrɛ kàmpanɲyi puni na mà?» 
\v 46 Ka Yesu si jwo: «Wà kɔn'à bwɔ̀n mii na, ɲaha na yɛ mii à li kàanmucya mà li ɲya na fànhe kà a fworo mii i.»
\p
\v 47 Ɲyɛ ceeŋ'à li ɲya na nde ur'à pyi ke, na Yesu à li cè ke, ka u u fyá fo na ɲcyɛ̂ɛnni, maa mpa niŋkure sín Yesu fere e, nde l'à u pyi u à bwɔ̀n Yesu na ke, ná pyiŋkanni na u à uye ɲya u à cùuŋɔ tèenuuni mujye e ke, u à yire yyaha jwo Yesu á sùpyire puni ɲyii na. 
\v 48 Ka Yesu si u pyi: «Na pworo, mu dániyaŋ'à mu cùuŋɔ. Kile u yyeɲiŋke kan ma á.»
\p
\v 49 Mà Yesu yaha puru jwumpe na, tùnntunŋ'à yîri ɲùŋufooŋi Zharusi pyɛnge e mà pa yi jwo Zharusi á: «Kile wuuni na wá à nɔ mu pworoŋi na. Ma hà núru cyelentuŋi yaha u uye kànha u a ma mɛ.» 
\v 50 Yesu à yire lógo ke, maa jwo Zharusi á: «Ma hà raa fyáge mɛ, dá mii na kanna, mu pworoŋi sí n‑yîri.»
\p
\v 51 Ɲyɛ pi à sà nɔ Zharusi pyɛnge ɲwɔge na ke, Yesu ɲyɛ a ɲɛɛ sùpyaŋi wabɛrɛ u jyè ná ur'e mɛ, fo Pyɛri ná Yuhana ná \w Yakuba\w* ná pyàŋi tuŋi ná pyàŋi nuŋi. 
\v 52 Sùpyire puni ti mpyi pyɛnge e ke, pire puni mpyi na myahigii súu marii ŋkwúuli pyàŋi ŋkwùŋi na. Ka Yesu si pi pyi: «Yii àha raa mɛɛ súu mɛ, pyàŋi ɲyɛ a kwû mɛ, u na ŋwúuni!» 
\v 53 Ka pi i wá na ɲcyàhali u na, ɲaha na yɛ pi à li cè na pyàŋ'à kwû.
\p
\v 54 Ɲyɛ ka Yesu si pyàŋi buwuŋi cû u cyɛge na, maa jwo fànha na: «Pyà, yîri!» 
\v 55 U à yire jwo ke, ka pyàŋi múnaani si núr'a jyè u e, lire tèenuuni mujye e, ka u u yîri, ka Yesu si pi pyi pi ɲjyì kan u á. 
\v 56 Ka lire kani si pyàŋi sifeebii bilibili. Ka Yesu si yi jwo pi á na pi àha nde kani jwo sùpyaŋi wà tufiig'á mɛ.
\c 9
\s1 Yesu à u cyelempyiibii tun pi sà a Jwumpe Nintanmpe yu
\r (Macwo 10.5-15; Marika 6.7-13)
\p
\v 1 Lire kàntugo ka Yesu si u \w cyelempyiibii\w* kɛ ná shuunniŋi pyi pi à bínni u taan, maa síŋi ná fànhe kan pi á, bà pi si mpyi s'a jínabii puni kɔ̀re s'a yige pifeebil'e, s'a yampii cùuŋi mɛ. 
\v 2 Lire ɲwɔhɔ na, u à pi tun pi sà a \w Kile Saanre\w* kyaa yu sùpyir'á, pi raa yampii cùuŋi. 
\v 3 U à pi pyi: «Yii àha ŋkwɔ̀ yaaga lwɔ́ yiye cye e lire kùsheeni na mɛ, mu à jwo kàbii, lire ɲyɛ mɛ boro ná bwúuru ná wyɛ́rɛ. Yii wà hà ŋkwɔ̀ vàanntinŋke kabɛrɛ lwɔ́ mbâra u yacige woge na mɛ. 
\v 4 Yii aha ŋkàre kànha maha kànha na, ka wà si ɲɛɛ yii sunmbage na, yii tɛ̀ɛn wani fo mà sà yaa ná yii tèekani i. 
\v 5 Ŋka kànhe ŋkemu shiin kampyi pi ɲyɛ a ɲɛɛ yii i yii sunmbage tîrige pire yyére mɛ, yii nivworobii kuru kànhe e, yii yii tooyi bambaŋi kwòro kwòr'a wu wani, lir'à kajwuu kwɔ̀ kuru kànhe shiin na.»
\p
\v 6 Ɲyɛ ka pi i yîr'a kàr'a sà a Jwumpe Nintanmpe yu na mâre kànyi puni i, maa yampii cùuŋi.
\s1 Saanŋi Erɔdi na uye yíbili na Yesu ɲyɛ jofoo yɛ
\r (Macwo 14.1-12; Marika 6.14-29)
\p
\v 7 Ɲyɛ Yuhana boŋkwooni kàntugo, saanŋi \w Erɔdi\w* à pa Yesu kapyiiŋkii lógo, ka li i u yákiliŋi wùrugo sèl'e, ɲaha na yɛ pìi mpyi na ŋko na Yuhana Batizelipyiŋi u à ɲɛ̀ a fworo kwùŋi i. 
\v 8 Pìi sí i ŋko na Kile tùnntunŋi \w Eli\w* u à núr'a pa, pìi mú sí i ŋko na tèecyiini Kile tùnntunŋi wà u à ɲɛ̀ a fworo kwùŋi i. 
\v 9 Ka Erɔdi si jwo: «Mii à pi pyi pi à Yuhana ɲùŋke kwɔ̀n, jofoo shɛnrɛ mii saha sí ɲyɛ na núru amɛ yɛ?» Ka u u wá na Yesu caa si u ɲya.
\s1 Yesu à shiin kampwɔhii kaŋkuro ɲwɔ cya
\r (Macwo 14.13-21; Marika 6.30-44; Yuhana 6.1-14)
\p
\v 10 Ɲyɛ \w Yesu tùnntunmpi\w*l'à núr'a pa ke, maa pi kapyiiŋkii puni jwo u á, ka u u yîri ná pi e sùpyire sannte taan mà kàre pi mɛge cyage e Bɛtisayida kànhe kàmpanŋke na. 
\v 11 Sùpyir'à pa pi saha cè ke, maa ŋkàre wani pi fye e. Ka u u pi cùmu lemɛ ɲwɔ, maa \w Kile Saanre\w* kyaa jwo pi á. Mpii pi mpyi na yà pi e ke, maa pire cùuŋɔ.
\p
\v 12 Tèni i canŋk'à pa a ntîri ke, ka Yesu \w cyelempyiibii\w* kɛ ná shuunniŋi si file u na maa yi jwo u á na u sùpyire cye yaha, bà pi si mpyi si sà ɲjyì ná tashwɔnyɔ cya kànyi ná sishwɔnbugure e mɛ, ɲaha na yɛ sige funŋke e pire ɲyɛ. 
\v 13 Ka Yesu si pi pyi: «Yii yabilimpii pi pi kan pi lyî.» Ka pi i u pyi: «Bwúuru ɲùnyɔ kaŋkuro ná fyapyaa shuunni cyi naha wuu á kanna, fo l'aha nta wuu yabilimpii sí n‑sà ɲjyì cya mpa ŋkan nte supyiɲyahare pun'á.»
\p
\v 14 Tire sùpyire e, nàmbaabii kanni mpyi a shiin kampwɔhii kaŋkuro (5.000) kwɔ̀, ka Yesu si u cyelempyiibii pyi pi à sùpyire tìŋɛ tìŋɛ kuruyo kuruyo, yire kuruɲyi niŋkin niŋkinŋi puni mpyi a shiin beeshuunni ná kɛ kɛ kwɔ̀.
\p
\v 15 Ɲyɛ ka pi i sùpyire puni tìŋɛ tìŋɛ, bà Yesu mpyi a yi jwo mɛ. 
\v 16 Ka Yesu si yire bwúuru ɲùɲyi kaŋkuruŋi ná cyire fyapyaagii shuunniŋi lwɔ́, maa yyahe yîrige nìɲyiŋi i, maa fwù kan Kile á yi kyaa na, maa yi kwɔ̀n kwɔ̀n a kan u cyelempyiibil'á, pi kan sùpyir'á. 
\v 17 Sùpyire puni ti mpyi wani ke, tire pun'à lyî a tìn. Ka pi i shàhii kɛ ná shuunni ɲî ɲjyìpaanyi na.
\s1 Pyɛri à jwo na Kile Niɲcwɔnrɔŋi u ɲyɛ Yesu
\r (Macwo 16.13-21; Marika 8.27-31)
\p
\v 18 Ɲyɛ lire kàntugo, mà Yesu ná u \w cyelempyiibii\w* yaha, u à yîri pi taan, maa sà Kile ɲáare. U à kwɔ̀ ke, maa núr'a pa, maa pi yíbe: «Sùpyire na mii sɔ̂nŋi jofoo yɛ?» 
\v 19 Ka pi i u pyi: «Pìi wá na ŋko na Yuhana Batizelipyiŋi u ɲyɛ mu, pìi sí i ŋko na \w Kile tùnntunŋi\w*\w Eli\w* u ɲyɛ mu, pìi mú sí i ŋko na \w Kile tùnntunmpii\w* pi à tòro ke, na uru wà u à ɲɛ̀ a fworo kwùŋi i.» 
\v 20 Ka Yesu si pi pyi: «Yii de? Jofoo yii ɲyɛ na mii sɔ̂nŋi yɛ?» Ka Pyɛri si u pyi: «\w Kile Niɲcwɔnrɔŋi\w* u ɲyɛ mu.» 
\v 21 Ka Yesu si yi jwo a waha pi á na pi àha ŋkwɔ̀ yire jwo sùpya á mɛ.
\p
\v 22 Maa núr'a jwo: «L'à pyi fànha kyaa \w Supyaŋi Jyaŋi\w* u kyaala sèl'e. \w Yahutuubii\w* kacwɔnribii ná \w Kile sáragawwuubii ɲùŋufeebii\w* ná \w Kile Saliyaŋi cyelentiibii\w* sí n‑cyé u na, si u bò. Ŋka u kwùŋi canmpyitanrewuuni, u sí ɲɛ̀.»
\s1 Pyiŋkanni na wuu à yaa wuu taha Supyaŋi Jyaŋi Yesu fye e ke
\r (Macwo 16.24-28; Marika 8.34--9.1)
\p
\v 23 Lire kàntugo ka Yesu si yi jwo u lógofeebii pun'á: «Ŋgemu la ká mpyi si ntaha mii fye e ke, urufol'à yaa u cyé u yabiliŋi ɲyii karigii na, u u ntɛ̀ɛn kyaage taan u u ntaha mii fye e canŋa maha canŋa, pi mɛ́ɛ ká mpyi na sí urufoo bò kworokworocige na. 
\v 24 Ɲaha na yɛ ŋgemu la ká mpyi si u niɲjaaŋi yaa ɲwɔ ke, urufoo sì nùmpanŋa ta mɛ, ŋka ŋgemu ká kàntugo wà u niɲjaaŋ'á mii kurugo ke, urufoo sí nùmpanŋa ta. 
\v 25 Ɲaha li sí ɲwɔ sùpyaŋ'á mà ma ɲyii yaayi puni ta ŋge diɲyɛŋi i niɲjaa, mu nùmpanŋke si sà ŋkɛ̀ɛge yɛ?
\p
\v 26 Lire kurugo ŋgemu u na ɲcyíge \w Supyaŋi Jyaŋi\w* ná u jwumpe na ke, u aha bú mpa ná u sìnampe ná u Tuŋi wumpe ná \w Kile mɛ̀lɛkɛɛbii\w* wumpe e canŋke ŋkemu i ke, u sí n‑cyé urufoo na. 
\v 27 Sèeŋi na mii sí yi jwo yii á, pìi na ɲyɛ yii e, pi sì n‑kwû ná pi ɲyɛ a \w Kile Saanre\w* ɲya mà yɛ!»
\s1 Yesu yyahe pyiŋkann'à kɛ̂ɛnŋɛ
\r (Macwo 17.1-8; Marika 9.2-8)
\p
\v 28 Ɲyɛ canmpyaa baataanre fiig'à tòro puru jwumpe jwuŋkwooni kàntugo ke, ka Yesu si ŋkàre ná Pyɛri ná Yuhana ná \w Yakuba\w* e ɲaŋke kà na, si sà Kile ɲáare. 
\v 29 Mà Yesu yaha Kileɲarege na, u yyahe pyiŋkann'à kɛ̂ɛnŋɛ, ka u vàanɲyi si fíniŋɛ weewee fo na ɲî. 
\v 30 Lire tèenuuni i, ka nàmbaa shuunni si mpa jwo ná u e. Pire pi mpyi tèecyiini \w Kile tùnntunmpii\w*\w Musa\w* ná \w Eli\w*. 
\v 31 Pi mpyi a pa ná sìnampe e. Pyiŋkanni na Yesu mpyi na sí n‑kàre n‑sà u báaraŋi fûnŋɔ si ŋkwû Zheruzalɛmu kànhe e ke, maa lire jwo u á.
\p
\v 32 Lire tèni mpyi a ŋɔɔmpe ta Pyɛri ná u shɛ̀rɛfeebii na sèl'e. Ŋɔɔmp'à pa láha pi na ke, ka pi i pire nàmbaabii shuunniŋi niɲjyerebii ɲya ná Yesu i u sìnampe e. 
\v 33 Tèni i pire nàmbaabii mpyi na yîri Yesu taan ke, ka Pyɛri si jwo u á: «Wuu cyelentuŋi, wuu à pa naha ke, lir'à ɲwɔ sèl'e. Wuu vùnyɔ taanre kwòro, niŋkin sí n‑pyi mu wogo, niŋkin sí n‑pyi Musa wogo, niŋkin sí n‑pyi Eli wogo.» Pyɛri mpyi a puru jwumpe jwo uye ɲùŋɔ kurugo.
\p
\v 34 Mà Pyɛri yaha puru jwumpe na, ka ɲahaŋa si mpa pi tò. Mà ɲahaŋke yaha ku u pi tùni, ka pi i fyá. 
\v 35 Ka mɛjwuu si fworo kuru ɲahaŋke e na: «Mii Jyaŋi u ɲyɛ ŋge, mii à u cwɔɔnrɔ. Yii a núru u ɲwɔ na.» 
\v 36 Lire mɛjwuuni fworoŋkwooni kàntugo, Yesu baare e, \w cyelempyiibii\w* saha ɲyɛ a wà ɲya mɛ. Nde pi à ɲya ke, ka pi i lire yaha piye funŋ'i, pi ɲyɛ a yaaga jwo wà á lire tèni i mɛ.
\s1 Yesu à pyàŋi wà jína kɔ̀r'a yige u e
\r (Macwo 17.14-18; Marika 9.14-27)
\p
\v 37 Kuru canŋa nùmpanŋa, Yesu ná u \w cyelempyiibii\w* nintigibii ɲaŋke na, ka supyikurumbwɔhɔ sí sà u ɲùŋɔ bɛ̂. 
\v 38 Tire sùpyire shwɔhɔl'e, ka nàŋi wà si jwo fànha na: «Cyelentuŋi, mii na mu ɲáare, maa na jyaŋi kàanmucya. Uru niŋkinŋi u ɲyɛ mii á. 
\v 39 Jínaŋi wà u ɲyɛ u e, u aha yîri u kurugo, u maha ŋkwúuli, jínaŋi maha u cúnŋɔ cúnŋɔ fànha na, u ɲwɔge maha bàafwɔhe yige, u maha u kànha sèl'e, maa nta a fworo u e. 
\v 40 Mii à mu cyelempyiibii ɲáare pi jínaŋi kɔ̀r'a yige u e, ŋka pi ɲyɛ a jà mɛ.»
\p
\v 41 Ka Yesu si jwumpe lwɔ́ maa jwo: «Ei! Yii dánabaa sùpyiibii nimpiibii, fo ɲaha tère e mii sí n‑kwôro ná yii e yɛ? Mii sí yii kapyiiŋkii kwú naye e sà nɔ fo ɲaha tère na yɛ? Ta ma ná ma jyaŋi i naha.»
\p
\v 42 Ɲyɛ mà pi yaha pi i filili ná pyàŋi i Yesu na, ka jínaŋi si pyàŋi cúnŋɔ cúnŋɔ fànha na maa u cyán ɲìŋke na. Ɲyɛ ka Yesu si fànha cyán jínaŋi na, maa u pyi u à fworo pyàŋi i, maa u kan u tuŋ'á. 
\v 43 Sùpyire ti mpyi wani ke, Kile sífente mpyi a pire puni kàkyanhala.
\s1 Yesu à jwo u kwùŋi kyaa na sahaŋki
\r (Macwo 17.22-23; Marika 9.30-32)
\p Karigii Yesu mpyi a pyi ke, cyire mpyi a sùpyire puni kàkyanhala. Mà pi yaha pur'e, ka u u yi jwo u \w cyelempyiibi\w*l'á: 
\v 44 «Yii mpe jwumpe lóg'a tàra, li saha sì mɔ mɛ, pi sí \w Supyaŋi Jyaŋi\w* le cye e, pi i pi ɲyii wuuni pyi u na.» 
\v 45 Ŋka cyelempyiibii ɲyɛ a mpyi a puru jwumpe yyaha cè mɛ, ɲaha na yɛ pu ɲwɔhe mpyi a ŋwɔhɔ pi na, pi mú sí mpyi na fyáge si u yíbe pu ɲwɔhe na.
\s1 Sùpyaŋi u ɲyɛ ɲùŋufoo Kile yyére ke
\r (Macwo 18.1-5; Marika 9.33-37)
\p
\v 46 Ɲyɛ ka nàkaana si mpa yîri \w cyelempyiibii\w* ná piye shwɔhɔl'e, tire ɲùŋke ku mpyi na pire puni i jofoo u ɲyɛ ɲùŋufooŋi yɛ. 
\v 47 Yesu à pa tire nàkaante ɲùŋke cè ke, maa pyàŋi wà lwɔ́ a yaha uye taan, 
\v 48 maa jwo cyelempyiibil'á: «Shin maha shin u à ŋge pyàŋi cùmu lemɛ ɲwɔ mii kurugo ke, urufoo mú à mii cùmu lemɛ ɲwɔ. Ŋgemu ká mii cùmu lemɛ ɲwɔ ke, urufoo mú à mii tunvooŋi cùmu lemɛ ɲwɔ. Ɲyɛ ŋgemu u à uye pyi yii puni kàntugo yyére wuŋi ke, uru u ɲyɛ yii puni ɲùŋufooŋi.»
\s1 Ŋgemu ká mpyi u ɲyɛ wuu zàmpɛn mɛ, uru na ɲyɛ ná wuu e
\r (Marika 9.38-40)
\p
\v 49 Ɲyɛ ka Yuhana si jwo Yesu á: «Cyelentuŋi, wuu à nàŋi wà ɲya u u jínabii kɔ̀re na yige sùpyire e ná mu mɛge e, ka wuu u u sige li na, ɲaha na yɛ wuu wà bà mɛ.» 
\v 50 Ka Yesu si u pyi: «Yii àha u sige li na mɛ, ɲaha na yɛ ŋgemu u ɲyɛ u ɲyɛ wuu zàmpɛn mɛ, urufoo na ɲyɛ ná wuu e.»
\p
\v 51 Ɲyɛ tèni i Yesu tèefworon'à pa byanhara ŋge diɲyɛŋi i, s'a ŋkɛ̀ɛge nìɲyiŋi na ke, ka u u sàa li lwɔ́ uye funŋ'i si ŋkàre Zheruzalɛmu kànhe e, 
\v 52 maa tùnntunmii tùugo uye yyaha na, ka pire si ŋkàr'a sà nɔ \w Samari\w* kànhe kà na, maa sunmbage tatirige cya Yesu mɛɛ na kuru kànhe shiinbil'á. 
\v 53 Ŋka kuru kànhe shiinbii ɲyɛ a ɲɛɛ mɛ, ɲaha na yɛ Zheruzalɛmu i u mpyi na ŋkɛ̀ɛge.
\p
\v 54 Tèni i u \w cyelempyiibii\w* pìi shuunni \w Yakuba\w* ná Yuhana à pa yire lógo ke, maa jwo: «Kafooŋi, mu sí wuu yaha wuu nage yige nìɲyiŋi na wuu tîrige pi ɲuŋ'i wuu u pi shi bò mà?» 
\v 55 Ka Yesu si yyaha kɛ̂ɛnŋ'a le pi e maa pi faha sèl'e\f + \fr 9:55 \fr*\ft Sémɛbii pìi maha jwo: «Ka Yesu si yyaha kɛ̂ɛnŋ'a le pi e maa pi faha sèl'e. Sɔ̀nŋɔpeere ti ɲyɛ yii e amɛ ke, yii ɲyɛ a ti shi cè mɛ. Supyaŋi Jyaŋi ɲyɛ a pa si sùpyire shi bò mɛ, ŋka u à pa si pi múnahigii shwɔ.\ft*\f*. 
\v 56 Lire kàntugo ka pi i ntòr'a kàre kànhe kabɛrɛ na.
\s1 Mpii la ku ɲyɛ si ntaha Yesu fye e ke
\r (Macwo 8.19-22)
\p
\v 57 Mà pi niŋkaribii yaha, ka nàŋi wà si Yesu pyi: «Kafooŋi, mii sí n‑taha mu fye e ma tasheyi puni i.» 
\v 58 Ka u u u pyi: «Wyigii na ɲyɛ sigepwuunbil'á, shèere mú sí ɲyɛ saɲcyɛɛnr'á. Ŋka tashwɔngɔ ɲyɛ \w Supyaŋi Jyaŋi\w* á mɛ.» 
\v 59 Maa wabɛrɛ pyi: «Taha na fye e.» Ka uru si jwo: «Kafooŋi, yyére, mii aha na tuŋi tò, mii sí n‑ta n‑pa n‑taha mu fye e.» 
\v 60 Ka Yesu si u pyi: «Kwùubii yaha pi a piye tùni, ŋka mu wi ke, ta sì maa sà a \w Kile Saanre\w* kyaa yu.» 
\v 61 Ka wabɛrɛ si jwo: «Kafooŋi, mii la ɲyɛ si ntaha mu fye e, ŋka na yaha si sà yi jwo na pyɛngɛ shiinbil'á fɔlɔ.» 
\v 62 Ka Yesu si u pyi: «Shin maha shin u à nùtuuge cû nùfaaŋi na, maa wíi kàntugo ke, urufoo ɲyɛ a yaa ná Kile Saanre e mɛ.»\fig Nùfaapyiŋi|src="LB00018b.tif" size="span" ref="Luka 9.62"\fig*
\c 10
\s1 Yesu à tùnntunmii beetaanre ná kɛ ná shuunni tun pi sà a Jwumpe Nintanmpe yu
\p
\v 1 Lire kàntugo Kafooŋi Yesu à núr'a shiin beetaanre ná kɛ ná shuunni cwɔɔnrɔ u fyèɲwɔhɔshiinbil'e, mà tun shiin shuunni shuunni uye yyaha na, kànyi puni ná cyeyi puni i u mpyi a yaa u tòro ke.
\p
\v 2 Maa yi jwo pi á: «Sùmakɔɔg'à pêe, ŋka sùmakwɔɔnbil'à cyɛ́rɛ. Lire e ke yii kɛrɛge foo ɲáare, u u pìi bâra sùmakwɔɔnbii na. 
\v 3 Mii à yii tun, yii a sì. Yii sí n‑pyi sùpyire shwɔhɔl'e, mu à jwo mpàa pi ɲyɛ sige yaaya shwɔhɔl'e.
\p
\v 4 Yii àha wyɛ́rɛ lwɔ́ nde yiye ɲuŋ'i mɛ, yii àha boro lwɔ́ mɛ, yii àha tanhaɲyi yabɛrɛ lwɔ́ mbâra yii tooyi wuyi na mɛ. Mà yii niŋkaribii yaha, yii àha raa yyéreli kuni na s'a fwù pyi mɛ.
\p
\v 5 Yii aha jyè pyɛngɛ maha pyɛng'e ke, yii jwumpe niɲcyiimpe pu pyi “Kile u yyeɲiŋke kan yii á.” 
\v 6 Ɲyɛ sùpya ká nta kuru pyɛnge e, ŋgemu u ɲyɛ na ɲcáa yyeɲiŋke na ke, urufoo sí kuru yyeɲiŋke dùbabii ta. Ŋka l'aha nta uru sùpya ɲyɛ kuru pyɛnge e mɛ, pire dùbabii sí n‑kwôro yii á. 
\v 7 Pyɛnge ŋkemu ká ɲɛɛ yii sunmbage na ke, yii tɛ̀ɛn wani. Pi aha yalyire ná yabyɛɛre ntemu kan yii á ke, yii raa tire lyî, ɲaha na yɛ báarapyiŋi sàraŋ'à yaa u kan u á. Yii àha raa sunmbage kɛ̂ɛnŋi raa mâre mɛ.
\p
\v 8 Yii aha ŋkàre kànha maha kànha na, ka pi i ɲɛɛ yii na, maa yalyire ntemu kan yii á ke, yii i tire lyî. 
\v 9 Yii i kuru kànhe yampii cùuŋɔ, yii i yi jwo kànhe shiinbil'á na \w Kile Saanre\w* à byanhara pi na.
\p
\v 10 Ŋka yii aha ŋkàre kànha maha kànha na, ka pi i yii sunmbage cyé ke, yii jyè kuru kànhe pyɛnkuuŋi i, yii i yi jwo pi á 
\v 11 “Ali yii kànhe bambaŋi u à ta wuu tooyi na ke, wuu sí uru kwòro kwòro n‑yaha yii na\f + \fr 10:11 \fr*\ft Mà ma tooyi bambaŋi kwòro kwòr'a yaha kànha na»: lire ɲwɔhe ku ɲyɛ, wuu nàzhan à fworo yii karigil'e, yii ɲùŋɔ tuguro ti.\ft*\f*. Ŋka lire ná li wuuni mú i, yii li cè na Kile Saanre à byanhara yii na.”
\p
\v 12 Mii sí yi jwo yii á, diɲyɛŋi canŋkwɔge, nde li sí kuru kànhe shiinbii ta ke, lire sí n‑waha mà tòro nde li sí n‑pyi Sɔdɔmu kànhe shiinbii na ke.»
\s1 Yesu à kànyi yà faha
\r (Macwo 11.20-24)
\p
\v 13 Ka Yesu si núr'a jwo: «Yii Korazɛn kànhe shiinbii, yii wuun'à kɛ̀ɛge! Yii Bɛtisayida kànhe shiinbii, yii wuun'à kɛ̀ɛge! Ɲaha na yɛ kakyanhala karigii cyi à pyi wani yii yyére ke, kampyi Tiri kànhe ná Sidɔn kànhe e cyire mpyi a pyi, numɛ mpyi na sí pi ta pi à pi toroŋkanni kɛ̂ɛnŋɛ maa láha \w kapegigii\w* na fo tèemɔni i, maa cafubɔrigii le mà pyi pi vàanɲyi, maa cwɔɔnre wu piye na\f + \fr 10:13 \fr*\ft Nde mpyi kyaa ndemu l'à li cyêe na pi a piye cɛ̂ɛgɛ pi kapegigii na ke.\ft*\f*. 
\v 14 Lire l'à li ta, canŋke Kile sí sùpyire puni sâra si ntàanna ná ti kapyiiŋkil'e ke, nde li sí yii ta ke, lire sí n‑waha mà tòro Tiri ná Sidɔn kànyi\f + \fr 10:14 \fr*\ft Tiri ná Sidɔn na mpyi kànbwoyo shuunni ɲjemu y'à cè ná kapegigii mpyiŋi i ke (Ezayi 23.1-18; Ezekiyɛli 26; Zhowɛli 3.4-8; Amɔsi 1.9-10).\ft*\f* wuuni na.
\p
\v 15 Yii Kapɛrɛnamu kànhe shiinbii pi ke, yii na sɔ̂nŋi na yii sí n‑kàre Kile yyére nìɲyiŋi na bɛ? Lire mpyi ɲyɛ mɛ, yii sí n‑sìi n‑tîrige fo \w ɲìŋke ɲwɔhɔ shiinbii cyage\w* e.»
\p
\v 16 Lire kàntugo ka Yesu si núr'a jwo u tùnntunmpil'á: «Ŋgemu ká ɲɛn'a lógo yii ɲwɔ na ke, l'à pyi mu à jwo mii ɲwɔ na urufol'à lógo. Ŋgemu ká yii cyé ke, l'à pyi mu à jwo mii urufol'à cyé mú. Ŋgemu sí u à mii cyé ke, l'à pyi mu à jwo mii tunvooŋi urufol'à cyé mú.»
\p
\v 17 Ɲyɛ ka pire tùnntunmpii beetaanre ná kɛ ná shuunniŋi si ŋkàre mà sà tère pyi, ka pi funntanga wuubii si núr'a pa, maa jwo: «Kafooŋi, mu mɛge cye kurugo, ali jínabil'à kúu wuu á.» 
\v 18 Ka Yesu si pi pyi: «Mii à Sitaanniŋi ɲya, u à yîri nìɲyiŋi na ɲyaa niŋkin, kileɲini fiige, mà pa ɲcwo ɲìŋke na. 
\v 19 Ɲyɛ mii à li síŋi kan yii á, yii a ɲaare wwòobii ná nɔ́ŋgyahigii ɲuŋ'i, yii i wuu zàmpɛnŋi fànhe fwòoŋɔ yiye tooy'e, yafyin sì n‑jà kapii pyi yii na mɛ. 
\v 20 Lire ná li wuuni mú i, yii àha funɲyi táan na jínabil'à kúu yii á mɛ, ŋka yii pyi funntange e, ɲaha kurugo yɛ yii mɛy'à sémɛ \w Arijinaŋi\w* i.»
\s1 Sùpya ɲyɛ a Kile cè Jyafooŋi Yesu baare e mɛ
\r (Macwo 11.25-27; 13.16-17)
\p
\v 21 Lire tèenuuni i, ka \w Kile Munaani\w* si Yesu funŋke pyi k'à táan sèl'e, ka u u Kile kêe maa jwo: «Tufooŋi Kile, nìɲyiŋi ná ɲìŋke Kafooŋi, mii fwù ɲyɛ mu na, ɲaha na yɛ kani mu à ŋwɔhɔ yákilifeebii ná kaceempii na ke, mu à lire cyêe nàŋkopyire na. Sèe wi, Tufooŋi, mu à lire pyi mà tàanna ná ma ɲyii wuuni i.» 
\v 22 Lire kàntugo ka u u jwo sùpyir'á: «Mii Tuŋi à karigii puni le mii cye e. Sùpya ɲyɛ a Jyafooŋi cè Tufooŋi baare e mɛ. Sùpya mú ɲyɛ a Tufooŋi cè Jyafooŋi baare e mɛ, fo Jyafooŋi la ká mpyi si u cyêe ŋgemu na ke.»
\p
\v 23 Lire kàntugo ka Yesu si yyaha kɛ̂ɛnŋɛ u \w cyelempyiibii\w* kann'á maa yi jwo pi á: «Karigii yii na ɲaa ke, mpii pi na cyire ɲaa ke, pire wuun'à ɲwɔ. 
\v 24 Mii sí yi jwo yii á, nde yii à ɲya maa ndemu lógo ke, Kile tùnntunmii niɲyahamii ná saanlii niɲyahamii la mpyi si lire ɲya, si li lógo. Ŋka pi ɲyɛ a jà a li ɲya maa li lógo mɛ.»
\s1 Bàtaage Yesu à jwo mà yyaha tíi ná Samari shinŋi niɲcɛnŋi i ke
\p
\v 25 Canŋka \w Kile Saliyaŋi cyelentuŋi\w* wà à yîr'a yyére si Yesu pɛrɛ ɲcû maa jwo: «Wuu cyelentuŋi, ɲaha mii à yaa mii u pyi si shìŋi niŋkwombaaŋi ta yɛ?» 
\v 26 Ka Yesu si u pyi: «Nde l'à sémɛ Kile Saliyaŋi Semɛŋi i ke, ɲaha mu à cè lire e yɛ?» 
\v 27 Ka u u Yesu pyi: «Y'à sémɛ Saliyaŋi Semɛŋi i na “Ma Kafooŋi Kile kyaa táan may'á ná ma zòmbilini puni ná ma múnaani puni ná ma fànhe puni ná ma sɔ̀nŋɔre puni i. Mà bâra lire na, ma supyiɲɛɛŋi kyaa táan may'á bà mu kyal'à táan may'á mɛ\f + \fr 10:27 \fr*\ft Duterenɔmu 6.5, Levitiki 19.18\ft*\f*.”» 
\v 28 Ka Yesu si u pyi: «Mu ɲwɔshwɔɔr'à ɲwɔ. Mu aha jà na lire pyi, mu sí shìŋi niŋkwombaaŋi ta.»
\p
\v 29 Ŋka nàŋi la mpyi si tànga kan uy'á maa jwo: «Jofoo u ɲyɛ mii supyiɲɛɛŋi yɛ?» 
\v 30 Ka Yesu si u ɲwɔ shwɔ ná \w bàtaag\w*'e na:
\p «Nàŋi wà u ná yîri Zheruzalɛmu kànhe e na ŋkɛ̀ɛge Zheriko kànhe e. Mà u yaha kuni na, ka kakuumpyiibii pìi si ɲcwo u na, maa u cyeyaayi puni cyán a shwɔ u na, maa u bwɔ̀n fo mà u bânnaga a yaha kwùubii ná ɲyii wuubii shwɔhɔl'e, maa yîri u taan.
\p
\v 31 Lir'à bɛ̂ ná \w Kile sáragawwuŋi\w* w'e u u ma lire kuni i, ur'à pa nɔ nàŋi niɲcwuŋi na ke, maa fɛ̂nn'a tòro u taan. 
\v 32 Ɲyɛ ka \w Kileɲaarebage\w* báarapyiŋi wà si mpa a ntùuli lire kuni ninuuni i, uru na mpyi \w Levi\w* tùluge shin, uru mú à pa nɔ nàŋi niɲcwuŋi na ke, maa fɛ̂nn'a tòro u taan.
\p
\v 33 Lire kàntugo ka \w Samari\w* shinŋi wà kùshe wu si wá na ma lire kuni i mú. Ur'à pa nɔ nàŋi niɲcwuŋi na ke, ka u ɲùɲaare si u ta.\fig Samari shinŋ'à nàŋi niɲcwuŋi ɲùɲaara ta|src="CN01749b.tif" size="span" ref="Luka 10.33"\fig* 
\v 34 Ka u u file u na, maa u nɔɔyi wyɛrɛ yal'a pyi, maa u lwɔ́ a dùrugo u dùfaanŋke ɲuŋ'i, maa ŋkàre ná u e nàmpwuunbii tatirige bage k'e, maa yaha u na. 
\v 35 Kuru canŋa nùmpanŋa, maa bage sàraŋi wwû uye ɲuŋ'i mà kan bage fooŋ'á, maa yi jwo u á “Yaha ŋge nàŋi na, mu aha wyɛ́rɛ maha wyɛ́rɛ wwû u ɲùŋɔ taan ke, mii aha núr'a pa, mii sí uru puni núruŋɔ mu na.”» 
\v 36 Ɲyɛ Yesu à puru jwo ke, maa uru Saliyaŋi cyelentuŋi pyi: «Mpii shiin taanreŋi i, mu á, ŋgi u à ŋge nàŋi nimbannaŋi pyi u supyiɲɛɛŋi yɛ?» 
\v 37 Ka u u Yesu pyi: «Nàŋi u à u ɲùɲaara ta ke, uru u ɲyɛ u supyiɲɛɛŋi.» Ka Yesu si u pyi: «Ta sì, maa sà lire fiige pyi.»
\s1 Karigii cyi à Marita yyaha ɲî ke, cyire ná Mariyama wuuni ɲyɛ niŋkin mɛ
\p
\v 38 Mà Yesu ná u \w cyelempyiibii\w* yaha ɲani na na ŋkɛ̀ɛge Zheruzalɛmu kànhe e, pi à sà nɔ kànhe kà na, maa sunmbage lèŋɛ ceeŋi wà yyére. Uru ceeŋi mɛge na mpyi Marita. 
\v 39 Marita kàntugo wuŋi wà na mpyi wani, uru mɛge mpyi Mariyama, ka uru si ntɛ̀ɛn Kafooŋi Yesu taan marii u jwumpe núru. 
\v 40 Lir'à Marita cyɛge ta k'à cwɔ̂nrɔ sushwɔhɔbaaraŋi na, ka u u file Yesu na maa jwo: «Kafooŋi, taha mu bá u à mii cɔɔnŋi ɲya u à tɛ̀ɛn, maa mii kanni yaha mii i báaraŋi pyi mɛ? U pyi u yîr'a na tɛ̀gɛ kɛ!» 
\v 41 Ka Kafooŋi si u pyi: «Marita, Marita, mu yyah'à wyɛ̀rɛ ná karii niɲyahagil'e maa cyi tɛ̀g'a maye funŋɔ pɛn. 
\v 42 Ŋka kyaa niŋkin kanna li ɲyɛ tɔ̀ɔn wuuni mà tòro cyi sanŋkii puni taan, lire Mariyama à pyi. Sùpya sì n‑jà u láha lire mpyiŋi na mɛ.»
\c 11
\s1 Yesu à u cyelempyiibii taanna Kileɲarege pyiŋkanni na
\r (Macwo 6.9-13; 7.7-11)
\p
\v 1 Canŋka Yesu mpyi na Kile ɲáare cyage k'e. U à kwɔ̀ Kileɲarege na ke, ka u cyelempyaŋi wà si u pyi: «Kafooŋi, wuu taanna Kileɲarege pyiŋkanni na, bà Yuhana a u \w cyelempyiibii\w* taanna ku na mɛ.» 
\v 2 Ka Yesu si u pyi: «Yii aha a si raa Kile ɲáare, yii jwo:
\q1 “Tufooŋi,
\q1 mu mɛge ku táan.
\q1 Ma pyi saanwa sùpyire puni ɲùŋɔ na.
\q1
\v 3 Wuu canŋa maha canŋa ɲjyìŋi kan wuu á.
\q1
\v 4 Wuu \w kapegigii\w* yàfa wuu na,
\q1 ɲaha na yɛ wuu maha wuu shinɲɛɛbii wogigii puni yàfani pi na.
\q1 Ma hà yaaga yaha ku wuu yyaha kɛ̂ɛnŋɛ kapegigil'á mɛ.”»
\p
\v 5 Ɲyɛ maa núr'a pi pyi: «L'aha mpyi mu à jwo cevoo na ɲyɛ yii wà á, ka urufoo si yîr'a kàre ɲìɲiŋke na uru cevooŋi yyére, maa sà u bage kúu mà jwo “Na cevoo, bwúuru ɲùɲyi taanre kan na á, 
\v 6 ɲaha na yɛ mii à nàmpɔnŋɔ ta, yalyire sí naha mii u kan u á mɛ.” 
\v 7 Yii na sɔ̂nŋi na uru cevooŋi sí n‑tɛ̀ɛn bage funŋke e si jwo “Ma hà zìi mpa na yyaha fwɔ́hɔrɔ mɛ. Mii à bage tò a kwɔ̀, mii ná na pyìibii naha a sínn'a kwɔ̀, mii saha naha na sì n-jà n-yîri bwúuru kan mu á mɛ” la? 
\v 8 Mii sí yi jwo yii á, u mɛ́ɛ ká mpyi u ɲyɛ a yîr'a bwúuruŋi kan mu á yii cempe kurugo mɛ, u mɛkɛgere\f + \fr 11:8 \fr*\ft Pìi maha jwo: «mu ɲyàhavyɛɛnre».\ft*\f* yyaha na, yaaga maha yaaga mu ɲyɛ na ɲcaa ke, u sí n‑yîri kuru kan mu á.
\p
\v 9 Mii sí yi jwo yii á, yii a Kile ɲáare, u sí yii kan, yii a ɲcaa, yii sí n‑ta, yii a bàrage kúuli, ku sí múgo yii á.
\q1
\v 10 Ɲaha kurugo yɛ shin maha shin u ɲyɛ na Kile ɲáare ke, Kile sí urufoo kan.
\q1 Ŋgemu u ɲyɛ na ɲcaa ke, urufoo sí n-ta.
\q1 Ŋgemu ká a bàrage kúuli ke, ku sí múgo urufol'á.
\p
\v 11 Jofoo u ɲyɛ yii shwɔhɔl'e, ŋgemu u sí ɲɛɛ wwò kan u pyàŋ'á mà li ta fya u à ɲáare u á yɛ? 
\v 12 Lire ɲyɛ mɛ, mà nɔ́ŋgyaa lwɔ́ a kan u á, mà li ta ŋkùcere u à ɲáare yɛ?
\p
\v 13 Ɲyɛ yii sùpyiibii pi à pi ke, cyage e yii maha jà a yacɛnɲyɛ kan yii pyìibil'á ke, yii ɲyɛ a cè a jwo na yii Tuŋi u ɲyɛ nìɲyiŋi na ke, na ur'à bégel'a tòro yii taan si u Munaani le u ɲáarafeebil'e mà?»
\s1 Pyiŋkanni na Yesu maha jínabii kɔ̀re ke
\r (Macwo 12.22-30; Marika 3.22-27)
\p
\v 14 Canŋka Yesu mpyi na jínaŋi wà kɔ̀re na yige nàŋi w'e, uru jínaŋi mpyi a nàŋi pyi búbu. Tèni i jínaŋ'à pa fworo u e ke, ka uru nàŋi si li ɲwɔ cû na yu. Sùpyire ti mpyi wani ke, ka li i pi puni kàkyanhala.
\p
\v 15 Ŋka pìl'à jwo sùpyire shwɔhɔl'e, na jínabii ɲùŋufooŋi Bɛlizebuli\f + \fr 11:15 \fr*\ft Bɛlizebuli: Sitaanniŋi mɛge kà ku ɲyɛ ku ki.\ft*\f* u à síŋi kan Yesu á, u u jínabii kɔ̀re na yige pifeebil'e. 
\v 16 Pìi la na mpyi si Yesu pɛrɛ ɲcû, maa jwo na u kani là pyi ndemu li sí li cyêe pire na na u à fworo Kile e ke.
\p
\v 17 Ŋka Yesu mpyi a pi funzɔnŋɔre cè maa yi jwo pi á: «Kìre maha kìre li ɲyɛ na liye tùnni ke, lire maha mpa jya. Pyɛngɛ maha pyɛngɛ shiin ká yîri piye kurugo ke, kuru maha mpa jya mú.
\p
\v 18 Ná yii na sɔ̂nŋi na jínabii ɲùŋufooŋi Bɛlizebuli fànhe cye kurugo mii ɲyɛ na jínabii kɔ̀re na yige sùpyire e, ɲyɛ Sitaanniŋi báarapyiibii ká ntáa maa piye tùnni, pi saanre sì n‑kwɔ̀ mà? 
\v 19 Yii aha jwo na mii na jínabii kɔ̀re na yige pifeebil'e ná Bɛlizebuli fànhe e, lire sanni i ke, yii shiinbii pi ɲyɛ na pi kɔ̀re ke, ná jofoo u fànhe e pire maha pi kɔ̀re yɛ? Yii shiinbii yabilimpii pi sí jwumpe pyi pu cwo yii ɲuŋ'i. 
\v 20 Ŋka mii aha a jínabii kɔ̀re na yige pifeebil'e ná Kile fànhe e, lir'à li cyêe na \w Kile Saanre\w* à nɔ yii na mà kwɔ̀.
\p
\v 21 Yii li cè na fànhaɲyahagafoo ká kàshikwɔnyaaya lwɔ́ a tɛ̀ɛn u pyɛnge ɲwɔge na marii ku saɲcwɔnŋi sigili, sùpya sì n‑jà u yaage kà lwɔ́ mɛ. 
\v 22 Ŋka wabɛrɛ ká mpa ɲcwo pyɛngefoo na, ŋgemu u à fànha tò u na, maa jà u na ke, pyɛngefoo cyɛge mpyi a taha kàshikwɔnyaayi ɲjemu na ke, urufoo sí yire shwɔ u na, si u cyeyaayi cyán zhwɔ u na, si ntáa.
\p
\v 23 Shinŋi u ɲyɛ u ɲyɛ ná mii i mɛ, urufoo ɲyɛ mii zàmpɛn, ŋgemu u ɲyɛ u ɲyɛ na mii tɛ̀re na sùpyire wàa tiye na mɛ, urufoo na ti ɲùŋɔ kyánge.
\r (Macwo 12.43-45)
\p
\v 24 Jína ká fworo sùpya e, u maha sà ɲaara síwage yyaha kurugo, maa tatɛɛngɛ cya. U aha mpyi u ɲyɛ a kà ta mɛ, u maha jwo “Mii sí núru raa wà na tayirige e.” 
\v 25 Ɲyɛ u aha núr'a pa urufoo ta baga fiige ŋkemu k'à pwɔ́ maa ku funŋke bégel'a ɲwɔ ke, 
\v 26 u maha núr'a kàr'a sà jínahii baashuunni lwɔ́ a bâra uye na, mpii pi à pi mà tòro u yabiliŋi na ke, maha mpa jyè urufol'e. Lire ká mpyi, urufoo pyiŋkanni nivɔnn'a sì nâara a pi mà tòro niɲjyeeni na.»
\s1 Shinŋi wuuni l'à ɲwɔ ke
\p
\v 27 Ɲyɛ mà Yesu yaha puru jwumpe na, ka ceeŋi wà si jwumpe lwɔ́ sùpyire shwɔhɔl'e maa jwo u á: «Ceeŋi u à mu si maa mu byé ke, uru wuun'à ɲwɔ dɛ!» 
\v 28 Ka Yesu si ceeŋi pyi: «Ŋgemu u ɲyɛ na Kile jwumpe núru, marii pu kurigii ɲaare ke, urufoo wuun'à sàa ɲwɔ.»
\s1 Yesu tayyéreg'à fànha tò Zhonasi woge na, ŋka sùpyire ɲyɛ a u ɲwɔmɛɛni cû mɛ
\r (Macwo 12.38-42)
\p
\v 29 Sùpyir'à pa bínni mà Yesu kwûulo ke, ka u u jwo: «Nte sùpyir'à pi. Ti la na ɲyɛ mii u kakyanhala kani là pyi si ɲcyêe ti na ndemu l'à li cyêe na mii à fworo Kile e ke. Ŋka nde l'à pyi Kile tùnntunŋi Zhonasi na ke, lire baare e kakyanhala kyaa saha sì n‑pyi n‑cyêe ti na mɛ. 
\v 30 Nde l'à pyi Zhonasi na ke, lir'à li cyêe Ninive kànhe shiinbii na na Kile u mpyi a u tun. Lire pyiŋkanni na, nde li sí n‑pa \w Supyaŋi Jyaŋi\w* ta ke, lire li sí li cyêe nte sùpyire na na Kile u à u tun.
\p
\v 31 Canŋke Kile sí sùpyire puni sâra si ntàanna ná ti kapyiiŋkil'e ke, saancwoŋi u mpyi Sheba kìni ɲùŋɔ na ke, uru sí n‑pa n‑yîri n‑yyére, si nte sùpyire cɛ̂ɛgɛ, ɲaha na yɛ uru saancwoŋi mpyi a yîri diɲyɛŋi ɲùŋke kà na, mà sà saanŋi Solomani yákilifente jwumpe lógo. Mà li ta wà na ɲyɛ naha, ŋgemu u yákili u à pêe Solomani wuŋi na ke, ti sí ɲyɛ a ɲɛn'a lógo uru ɲwɔ na mɛ.
\p
\v 32 Kuru canŋke, Ninive shiinbii mú sí n‑pa n‑yîri n‑yyére, si nte sùpyire cɛ̂ɛgɛ, ɲaha na yɛ Zhonasi mpyi a sà Kile jwumpe jwo Ninive shiinbil'á ke, pi à pi toroŋkanni kɛ̂ɛnŋɛ. Mà li ta wà na ɲyɛ naha, ŋgemu u tayyérege k'à fànha tò Zhonasi woge na ke, nte sùpyire sí ɲyɛ a ɲɛn'a ti toroŋkanni kɛ̂ɛnŋɛ mɛ.»
\s1 Bɛ̀ɛnmpe sèe wumpe kani
\r (Macwo 5.15; 6.22-23)
\p
\v 33 Ka Yesu si núr'a jwo: «Wà ɲyɛ na fùkina mîni si u le ɲcyígile cere ɲwɔh'i mɛ. Ŋka u maha dùrugo yaage kà ɲuŋ'i, bà u si mpyi s'a bɛ̀ɛnmpe yige bage jyifeebil'á mɛ. 
\v 34 Sùpyaŋi ɲyiigii cyi ɲyɛ u bɛ̀ɛnmpe. Ŋgemu u ɲyii cyi à ɲwɔ ke, urufoo puni maha mpyi bɛ̀ɛnmpe e mú. Ŋgemu wogigii sí cyi à kɛ̀ɛge ke, urufoo puni mú maha mpyi numpini i. 
\v 35 Lire e ke yii yiye kàanmucya a wíi, yii bɛ̀ɛnmpe kà bú ŋkwɔ̀ nta numpire mɛ. 
\v 36 Yii ɲyiigii ká ɲwɔ sèe sèl'e, làmpaŋi bɛ̀ɛnmpe sí yii pyi yii a ɲaa yii a ɲcwúu kuni i.»
\s1 Yesu à Farizhɛɛnbii ná Saliyaŋi cyelentiibii cɛ̂ɛgɛ
\r (Macwo 23.1-36; Marika 12.38-40)
\p
\v 37 Mà Yesu yaha puru jwumpe na, ka Farizhɛnŋi wà si sà u yyere na u pa lyî uru yyére, ka u u ɲɛɛ. Tèni i pi à ɲjyìŋi kwûulo si raa lyî ke, 
\v 38 ka li i Farizhɛnŋi kàkyanhala, ɲaha na yɛ u à li kàanmucya mà li ɲya na Yesu ɲyɛ a u cyeyi jyè mà tàanna ná \w Yahutuubii\w* làdaabil'e, maa nta na lyî mɛ.
\p
\v 39 Kafooŋi Yesu à li ɲya l'à Farizhɛnŋi kàkyanhala ke, maa pi pyi: «Yii \w Farizhɛɛnbii\w* pi ke, yii maha yii yajigiyi kàntuyi jyíi na \w fíniŋi\w*, mà li ta yii funɲy'à ɲî nàŋkaage ná pege karigii na. 
\v 40 Yii na ɲyɛ sìɲconyɔ! Kileŋi u à yaage kàntuge yaa ke, uru mú bà u à ku funŋke yaa mà? 
\v 41 Yii nàŋkaage ná pege yaha, yii raa yii cyeyaayi kaan fòŋɔfeebil'á. Lire ká mpyi, yii sí n‑pyi fyìnmɛ sùpyii.
\p
\v 42 Yii Farizhɛɛnbii pi ke, yii wuun'à kɛ̀ɛge! Ɲaha na yɛ yii maha yii nànayeŋi ná kaɲyɛyi yafwɔhɔfwɔhɔre sannte puni yáhaŋi wwû, yii sí ɲyɛ na katiigii pyi, maa Kile kyaa táan yiy'á mɛ. Mà li ta lire l'à yaa li pyi yii kapyiini niɲcyiini, yii i nta a cyi sanŋkii bâra lire na. 
\v 43 Yii Farizhɛɛnbii pi ke, yii wuun'à kɛ̀ɛge! Ɲaha na yɛ yii aha ŋkàre Kile Jwumpe kàlambayi i, bwompe tatɛɛnyi yii maha ɲcaa. Sùpyire tabinniyi i yii la maha mpyi sùpyire s'a yii pêre s'a yii shɛ́ɛre. 
\v 44 Yii wuun'à kɛ̀ɛge! Yii na ɲyɛ mu à jwo fanɲjyeye, sùpyire maha ɲaare na ntùuli ɲjemu ɲuŋ'i piye pàama ke.»
\p
\v 45 Mà Yesu yaha puru jwumpe na, ka \w Kile Saliyaŋi cyelentuŋi\w* wà si jwo: «Cyelentuŋi, mpe jwumpe saha ɲyɛ Farizhɛɛnbii kanni wumɔ mà dɛ! Mu na wuu cyere mú dɛ!» 
\v 46 Ka Yesu si u pyi: «Yii Kile Saliyaŋi cyelentiibii wuun'à kɛ̀ɛge mú, ɲaha na yɛ yii à Kile Saliyaŋi pyi tuguro sùpyire ɲuŋ'i, pi sì n‑jà ntemu lwɔ́ mɛ. Yii yabilimpii mú sí ɲyɛ na ɲɛɛg'a pi tɛ̀gɛ ti ɲjwòŋi na, ali nimbilere mɛ. 
\v 47 Yii wuun'à kɛ̀ɛge! Ɲaha na yɛ yii tulyey'à \w Kile tùnntunmpii\w* mpiimu bò tèecyiini i ke, yii à pire kwɔ̀nhigii yaa na faanre. 
\v 48 Lire l'à li cyêe na \w kapegigii\w* yii tulyey'à pyi ke, na cyir'à bɛ̂ yii á, ɲaha na yɛ pir'à Kile tùnntunmpii bò. Ŋka yii pi ke, yii na pi kwɔ̀nhigii faanre. 
\v 49 Kile à tɛ̀ɛn u yákilifente e maa jwo “Mii sí raa na tùnntunmpii pìi tunni pi á, pi sí pìi bò si pi sanmpii kyérege.” 
\v 50 Lire kurugo Kile tùnntunmpii pi à bò mà lwɔ́ fo tèecyiini i ke, Kile sí n‑pa yii ná yii tulyeyi cɛ̂ɛgɛ pire kyaa na, 
\v 51 mà lwɔ́ Abɛli mbòŋi na, fo mà sà nɔ Kile tùnntunŋi Zakari mbòŋi na, Zakari pi à bò \w Kileɲaarebage\w* sèecyage ná sárayi tawwuge shwɔhɔl'e ke. Sèeŋi na mii sí yi jwo yii á, Kile sí yii ná yii tulyeyi cɛ̂ɛgɛ tire boore puni kurugo.
\p
\v 52 Yii Kile Saliyaŋi cyelentiibii, yii wuun'à kɛ̀ɛge! Ɲaha kurugo yɛ kuni li maha sùpyire pyi t'à Kile jwumpe cè ke, yii à para pi yaha lire kuni i. Yii yabilimpii ɲyɛ na lire kuni ɲaare mɛ, mpii la ku ɲyɛ s'a li ɲaare ke, maa pire tɛgɛlɛ kwɔ̀n.»
\p
\v 53 Ɲyɛ puru jwumpe puni kàntugo, ka Yesu si fworo uru Farizhɛnŋi bage e na ŋkɛ̀ɛge. Ka Saliyaŋi cyelentiibii ná Farizhɛɛnbii lùyiri wuubii si yibiyi shiŋi puni taha u na. 
\v 54 Pi mpyi na lire pyi si nta u pɛrɛ ɲcû u ɲwɔshwɔɔre cye kurugo.
\c 12
\s1 Yesu à u cyelempyiibii yɛrɛ na pi àha fyìnmɛ tò wwomɔ na mɛ
\r (Macwo 10.26-27)
\p
\v 1 Lire tèni i, ka supyikuruŋɔ nimbwɔhɔ si mpa bínni Yesu taan fo na piye fwòoŋi. Pi mpyi a shiin kampwɔhii lada kwɔ̀. Ka Yesu si jwumpe sìi u \w cyelempyiibii\w* na maa jwo: «Yii a yiye kàanmucaa, yii àha fyìnmɛ tò wwomɔ na \w Farizhɛɛnbii\w* fiige mɛ. Pi na ɲyɛ bwúuruŋi yîrigeyirige yaani fiige lire ndemu li maha mbyìmpe niɲcwɔnhɔmpe yîrige sùpyaŋi pàama ke. 
\v 2 Yii li cè, kyaa maha kyaa l'à ŋwɔhɔ ke, cyire puni sí n‑pa raa ɲaa. Kyaa maha kyaa li ɲyɛ numpini i ke, lire là mú sì n‑kwôro ɲcèmbaa mɛ. 
\v 3 Lire l'à li ta, yii aha jwumɔ maha jwumɔ ŋwɔh'a jwo numpini i ke, puru sí n‑lógo canŋke e, yii aha jwumɔ maha jwumɔ jwo katilwɔhɔre e yii bayi kùruɲcwɔngil'e ke, puru sí n‑pa raa jáare katanɲyi ɲuŋ'i.»
\s1 Wuu a fyáge Kile na, wuu ɲyɛ a yaa wuu kyaa tɛ̀g'a wuye funŋɔ pɛn mɛ
\r (Macwo 10.28-31)
\p
\v 4 Ka Yesu si núr'a jwo: «Yii pi ɲyɛ mii ceveebii ke, mii sí yi jwo yii á, ŋgemu u ɲyɛ u sì n‑jà yaage kabɛrɛ pyi sùpyaŋi na u mbòŋi kàntugo mɛ, yii àha raa fyáge uru yyaha na mɛ. 
\v 5 Yii à yaa yii a fyáge ŋgemu yyaha na ke, uru u ɲyɛ Kile, ɲaha na yɛ uru u maha jà a sùpyaŋi wà nafugombaage e u boŋkwooni kàntugo. Sèeŋi na mii sí yi jwo yii á, yii a fyáge Kile na.
\p
\v 6 Tá zíiziinɛ kaŋkuro maha mpɛ́rɛ daashii shuunni kanna mɛ? Ŋka Kile à yaha ti puni niŋkin niŋkinŋi na, marii ti saɲcwɔnŋi sigili. 
\v 7 Yii pi ke, yii li cè na yii kan'à waha Kile na mà tòro tire zíiziinɛ niɲyahara na. Ali ɲùɲjoore ti ɲyɛ yii ɲùɲyi i ke, Kile à tire puni pɛ̀rɛgɛ cè. Lire kurugo yii àha núru kyaa tɛ̀gɛ yiye funŋɔ pɛn mɛ.»
\s1 Mà ɲɛɛ Supyaŋi Jyaŋi Yesu na, lire ɲyɛ mɛ mà cyé u na
\r (Macwo 10.32-33, 12.32, 10.19-20)
\p
\v 8 Ka Yesu si núr'a jwo: «Mii sí yi jwo yii á, shin maha shin ká yyére li na sùpyire ɲyii na na uru na ɲyɛ \w Supyaŋi Jyaŋi\w* wu ke, Supyaŋi Jyaŋi mú sí n‑yyére li na Kile mɛ̀lɛkɛɛbii ɲyii na na urufoo na ɲyɛ uru wu. 
\v 9 Ŋka ŋgemu ká mii cyé sùpyire ɲyii na ke, mii mú sí urufoo cyé Kile mɛ̀lɛkɛɛbii ɲyii na. 
\v 10 Sùpya ká ɲcyé Supyaŋi Jyaŋi jwumpe na, lire \w kapiini\w* sí n‑jà yàfa urufoo na. Ŋka ŋgemu ká Kile Munaani mɛge kɛ̀ɛge ke, lire kapiini sì yàfa urufoo na mɛ.
\p
\v 11 Pi aha mpa a yii cyáan na ɲcwôre na ŋkɛ̀ɛge \w Kile Jwumpe kàlambayi\w* ɲùŋufeebii, lire ɲyɛ mɛ kìni yyaha yyére shiinbii ná yukyaabii yyére tèni ndemu i ke, jwumpe yii sí n‑jwo pi i ɲcè na yii na ɲyɛ sèeŋi ɲuŋ'i ke, yii àha puru kani tɛ̀gɛ yiye funŋɔ pɛn mɛ, 
\v 12 ɲaha na yɛ lire tèni yabiliŋi i, jwumpe yii à yaa yii jwo ke, Kile Munaani sí puru tîrige yii funŋ'i.»
\s1 Nàfuuŋi sèe wuŋi kani ná karigii cyi ɲyɛ cyi ɲyɛ a yaa cyi sùpyaŋi funŋɔ pɛn mɛ
\r (Macwo 6.19-34)
\p
\v 13 Mà Yesu yaha puru jwumpe na, ka nàŋi wà si jwo u á sùpyire shwɔhɔl'e: «Wuu cyelentuŋi, mii la ɲyɛ maa yi jwo mii yyahafooŋ'á na u wuu tuŋi kɔɔge táa, u u na nàzhan woge kan na á.» 
\v 14 Ka Yesu si u pyi: «Ei! Nà wà we! Jofoo u à mii tìŋɛ mà pyi yii kacwɔnrɔŋi, lire ɲyɛ mɛ yii tuŋi kɔɔge táafooŋi yɛ?»
\p
\v 15 Ɲyɛ Yesu à uru nàŋi ɲwɔ shwɔ amuni ke, maa yi jwo u lógofeebii pun'á: «Yii a yiye kàanmucaa, yii àha nàfuuŋi lage yaha ku tatɛɛngɛ fô yii na mɛ. Ɲaha kurugo yɛ sùpyaŋi nàfuuŋi mɛ́ɛ ká ɲyaha fo mà sà mpyi u tayahaga na ɲcaa na ŋkànre, yii li cè na uru nàfuuŋi sì n‑jà urufoo sige kwùŋi na mɛ.»
\p
\v 16 Mà tàanna ná puru jwumpe e, ka Yesu sí \w bàtaaga\w* jwo pi á na: «Nàfuufooŋi wà u ná mpyi ná kɛrɛge e, kuru kɛrɛge yafaayi mpyi na ɲwɔge u á sèl'e. 
\v 17 Canŋka ka u u ntɛ̀ɛn maa funŋke cya maa jwo uye funŋ'i “Mii sàha naha na kapyii cè mɛ, ɲaha na yɛ tayahaga ɲyɛ mii niɲjyee sùmaŋi na mɛ.” 
\v 18 U à funŋke kyáala a kwɔ̀ ke, maa jwo “Nde mii sí n‑pyi ke, lire li ɲyɛ, mii sí na bwɔ̀nhigii jya, si núru nimbwɔhii faanra, si na sùmaŋi ná na yaayi sanɲyi puni le cyire e. 
\v 19 Lire ká mpyi, mii sí n‑jwo naye funŋ'i, na mii à yyee niɲyahagii ɲjyì bégel'a yaha naye mɛɛ na. Mii saha sì raa naye kànre mɛ, s'a lyî s'a byii si mpyi funntange e kanna.” 
\v 20 Ɲyɛ uru nàfuufooŋ'à puru jwo uye funŋ'i mà kwɔ̀ ke, ka Kile si jwo u á “Mu funŋɔ baa shinŋi! Ŋke numpilage yabiliŋi i, mu sí n‑kwû. Yaayi mu à bégel'a yaha maye mɛɛ na ke, jofoo u sí n‑pyi ná yire e yɛ?”
\p
\v 21 Ɲyɛ amuni li mú ɲyɛ, shin maha shin u ɲyɛ na nàfuuŋi caa na bínnini ŋge diɲyɛŋi i uye mɛɛ na, mà li ta nàfuu ɲyɛ urufol'á Kile yyére mɛ, urufoo sí n‑pa n‑kwû n‑yîri u taan ŋge nàfuufooŋi fiige.»
\p
\v 22 Ɲyɛ ka Yesu si jwo u \w cyelempyiibi\w*l'á: «Lire e mii sí yi jwo yii á, yalyire yii sí raa lyî ná vàanɲyi yii sí raa leni ke, yire taŋkanni kà yii funŋɔ pɛn mɛ. 
\v 23 Ɲaha kurugo yɛ sùpyaŋi múnaani tayyéreg'à fànha tò yalyire na, ka u cyeere tayyérege mú si fànha tò vàanɲyi na. 
\v 24 Yii saɲcyɛɛnre kàanmucya kɛ! Ti ɲyɛ na faa pyi mɛ, ti ɲyɛ na sùma kwùun mɛ, sùma tabegege mú ɲyɛ t'á mɛ. Ŋka Kile maha ti ɲwɔ caa. Tá yii ɲyɛ a pwɔ́rɔ saɲcyɛɛnre na sèl'e mɛ? 
\v 25 Funmpɛɛnre sí n‑jà yii jofoo pyi u jà a nimbilere bâra u shìŋi canmpyaagii na yɛ?
\p
\v 26 Ɲyɛ kampyi funmpɛɛnre sì n‑jà yafyin bâra yii shìŋi canmpyaagii na mɛ, ɲaha na yii à yaayi sanɲyi kani tɛ̀g'a yiye funŋɔ pɛn yɛ? 
\v 27 Yafwɔhɔfwɔhɔyi yi maha fyîn sige e maa yafyɛɛnre nisinante yaa ke, yii sɔ̂nŋɔ yire kyaa na kɛ! Yi ɲyɛ na báara pyi mɛ, yi mú ɲyɛ na kòonɔ pînni mɛ. Ŋka saanŋi Solomani ná u nàfuufente puni i, u vàanndeŋke kà lemɛ ɲyɛ a jà a ɲwɔ mà ŋke yafwɔhɔfwɔhɔge kà niŋkin yafyɛnrɛ kwɔ̀ mɛ. 
\v 28 Yafwɔhɔfwɔhɔyi yi ɲyɛ sige e niɲjaa, ná nùmpanŋa yi sí n‑le nage e ke, Kile ká yire lemɛ pyi p'à ɲwɔ amuni, yii ɲyɛ a li cè na nàkaana baa Kile sí vàanɲyi kan yii á mà? Yii dániyaŋ'à cyɛ́rɛ dɛ!
\p
\v 29 Yii yalyire ná yii yabyɛɛre taŋkanni ɲyɛ a yaa li tatɛɛnge fô yii na mɛ. 
\v 30 Mpii pi ɲyɛ pi ɲyɛ a dá Kile na mɛ, pire pi maha funɲyi pɛn ná yire yaayi kani i tèrigii puni i. Yii sí pi ke, yaaga maha yaaga kyaa li ɲyɛ yii na ke, yii Tuŋi Kile à yire puni cè. 
\v 31 Mà jwo yii kwôro yii a yire yaayi caa ke, yii yacyage niɲcyiig'à yaa ku pyi \w Kile Saanre\w*. Lire ká mpyi, u sí yire yaayi sanɲyi kan yii á.»
\p
\v 32 Ka Yesu si núr'a jwo u cyelempyiibil'á: «Yii na ɲyɛ mu à jwo mpàkuruŋɔ nimbilere, ŋka yii àha raa fyáge mɛ, ɲaha na yɛ l'à táan yii Tuŋi Kile e mà yii le u Saanre e. 
\v 33 Yii yii cyeyaayi pɛ́rɛ, yii i uru wyɛ́rɛŋi tɛ̀g'a fòŋɔfeebii tɛ̀gɛ. Yii nàfuu tabegege niɲcɛnŋɛ yaa yiye mɛɛ na nìɲyiŋi na, ŋkemu ku ɲyɛ ku nàfuuŋi sì n‑kwɔ̀ mɛ. Nàŋkaalii ná ntɔɔn ɲyɛ kuru cyage e si ŋkwɔ̀ u kɛ̀ɛge mɛ. 
\v 34 Yii li cè, cyage e sùpyaŋi nàfuuŋi ɲyɛ ke, wani u sɔ̀nŋɔre maha mpyi.»
\s1 Báarapyiŋi niɲcɛnŋi ná báarapyiŋi nimpiŋi kani
\r (Macwo 24.36-51)
\p
\v 35 Ka Yesu sí núr'a jwo u lógofeebil'á: «Yii yii báarapyi vàanɲyi le yii i bégele tèrigii puni i. Yii i yii làmpaabii mîn'a yaha tèrigii puni i. 
\v 36 Yii pyi mu à jwo báarapyii mpiimu pi à bégel'a tɛ̀ɛn pyɛnge e, na pi ɲùŋufooŋi tèepani sigili, u aha yîri cikwɔɔnre cyage e, mà pa tère o tère e, maa mpa pyɛnge ɲwɔge kúu ke, pi i yîr'a ku múgo u á. 
\v 37 Ɲyɛ ɲùŋufooŋi ká mpa báarapyiibii mpiimu ta ŋɔ́ɔmbaa ke, pire wuuni sí ɲwɔ. Sèeŋi na mii sí yi jwo yii á, lire ká mpyi, ɲùŋufooŋi sí uye pwɔ si ɲjyì yaa ŋkan báarapyiibii puni niŋkin niŋkinŋ'á, pi lyî. 
\v 38 Lire e ke ɲùŋufooŋ'à pa ɲìɲiŋke na yo, u à pa ŋkùpecyiini na yo, u aha mpa báarapyiibii mpiimu ta ŋɔ́ɔmbaa ke, pire wuuni kɔni sí ɲwɔ.
\p
\v 39 Yii li cè na kàmpyi bage fooŋi mpyi maha nàŋkaaŋi tèepani cè, u mpyi maha sí ɲɛɛ u yaha u kakyaare pyi mɛ. 
\v 40 Lire e ke yii mú à yaa yii bégel'a kwôro, ɲaha na yɛ tèni i \w Supyaŋi Jyaŋi\w* sí núru n‑pa ke, yii ɲyɛ a lire cè mɛ.»
\p
\v 41 Yesu à puru jwo ke, ka Pyɛri si u pyi: «Kafooŋi, mu à ŋke \w bàtaage\w* jwo mà yyaha tíi ná wuu kanni i laa, sùpyire puni kyaa li?»
\p
\v 42 Ka Yesu si u pyi: «Báarapyiŋi na, ɲùŋufooŋ'à dá pi sanmpii shwɔhɔl'e, u yákiliŋi mú s'à pêe ke, uru báarapyiŋi shiŋi ɲùŋufooŋi maha yaha u u pyɛnge karigii cwɔɔnre, maa ɲjyìŋi kaan báarapyiibii sanmpil'á u tèekanl'e. 
\v 43 Ɲyɛ báarapyi maha báarapyi ɲùŋufoo, u à pa u ta u u báaraŋi niɲcɛnŋi pyi amuni ke, uru wuuni sí ɲwɔ. 
\v 44 Sèeŋi na mii sí yi jwo yii á, uru báarapyiŋi ɲùŋufooŋi sí u pyɛnge karigii puni ɲùŋufente le u cye e.
\p
\v 45 Ŋka báarapyiibii kacwɔnrɔŋi ŋgemu ká a sɔ̂nŋi uye funŋ'i na uru ɲùŋufooŋi sí mɔ lire kùluni i, maa wá na u báarapyiɲɛɛbii bwùun, maa uye yaha ɲjyìŋi ná mbyaŋi laage e, maa sinmpe byii na ɲcwo ke, 
\v 46 canŋke ku ɲyɛ uru báarapyiŋi ɲyɛ a tɛ̀ɛn ná k'e ná tèni li ɲyɛ u ɲyɛ a sɔ̂nŋɔ ná l'e mɛ, u ɲùŋufooŋi sí n‑pâa n‑pa. Kapii maha kapii u à pyi ke, ɲùŋufooŋi sí u kyérege cyire puni na, mpii pi ɲyɛ pi ɲyɛ Kile kuni i mɛ, si u ná pire sàraŋi pyi niŋkin.
\p
\v 47 Báarapyiŋi u à ɲùŋufooŋi ɲyii wuuni cè maa mpyi u ɲyɛ na li pyi mɛ, uru báarapyiŋi bwɔɔnre nizhwɔɔre sí ɲyaha dɛ! 
\v 48 Ŋka báarapyiŋi u ɲyɛ u ɲyɛ a u ɲùŋufooŋi ɲyii karigii cè mɛ, maa ntòr'a wurug'a kapyimbaala pyi ndemu l'à yaa ná bwɔnr'e ke, urufoo sì bwɔnrɔ niɲyahara shwɔ mɛ.
\p Amuni li mú ɲyɛ, Kile à yaaya niɲyahaya kan ŋgemu á ke, u maha yaaya niɲyahaya cya urufol'á. U aha karii niɲyahaɲyahagii le ŋgemu cye e ke, u sí urufoo yíbe karii niɲyahaɲyahagii kyaa na mú.»
\s1 Sùpyire sí n‑láhala tiye na Yesu kurugo
\r (Macwo 10.34-36)
\p
\v 49 Ka Yesu sí núr'a jwo: «Mii à pa mpa nage le ɲìŋke na. Mii la mpyi numɛ si ku ta k'à mîn'a kwɔ̀. 
\v 50 Ŋka mii à yaa mii u mbyîgimɛ yyefuge e fɔlɔ, mu à jwo bà sùpyaŋi ká a ŋko si \w batize\w* pi maha u mbyîgimɛ lwɔhe e pyiŋkanni ndemu na mɛ. Mii funvwugo wuŋi u ɲyɛ na cyire karigii canmpyige sigili.
\p
\v 51 Yii àha raa sɔ̂nŋi na mii à pa si mpa jwumabeŋke le sùpyire ná tiye shwɔhɔl'e ɲìŋke na mà dɛ! Mii sí yi jwo yii á, mii à pa mpa mbèmbaaŋi le sùpyire ná tiye shwɔhɔl'e. 
\v 52 Lire kurugo mà lwɔ́ numɛ na, shiin kaŋkuro sí n‑pyi pyɛnyi y'e, pi sì n‑bɛ̂ mɛ. Shiin taanre sí n‑wwɔ̀ s'a shiin shuunni tùnni, shiin shuunni sí n‑wwɔ̀ s'a shiin taanre tùnni. 
\v 53 Pyɛnyi y'e, tufooŋi sí n‑yîri jyafooŋi kurugo, jyafooŋi mú sí n‑yîri tufooŋi kurugo. Nufooŋi sí n‑yîri pworofooŋi kurugo, pworofooŋi mú sí n‑yîri nufooŋi kurugo. Nacwoŋi sí n‑yîri napworoŋi kurugo, napworoŋi mú sí n‑yîri nacwoŋi kurugo.»
\s1 Kacyeeŋkii ɲcèŋi
\r (Macwo 16.2-3)
\p
\v 54 Supyikuruŋke ku mpyi wani ke, ka Yesu si núr'a jwo kur'á: «Yii aha kileŋi ɲya u à wwɔ̀ canŋacwumpe\f + \fr 12:54 \fr*\ft Izirayɛli kìni i, canŋacwumpe e zànhe niɲyahaga maha yîri.\ft*\f* e, yii maha jwo na zànha sí n‑pa, nàkaana baa ku mú maha mpa. 
\v 55 Kafɛɛge ká a fwu na yîri wòro kùl'e, yii maha jwo na kafuge sí n‑pêe niɲjaa dɛ! Amuni li mú maha mpyi. 
\v 56 Yii pi à fyìnmɛ tò wwomɔ na ke, yii à jà a cyire karigii puni tèepyiiŋkii cè, ka ɲaha si li ta ɲcyii cyi ɲyɛ na mpyi yii shwɔhɔl'e numɛ ke, yii ɲyɛ a jà a cyire cè mà yɛ?
\r (Macwo 5.25-26)
\p
\v 57 Ɲaha na kani yii à yaa yii pyi ke, yii ɲyɛ a jà a lire cè yiy'á si li pyi pyiŋkanna niɲcɛnnɛ na mà yɛ?
\p
\v 58 Wà ha mu yyere fànhe e, ka yii i wá na ŋkɛ̀ɛge wani, mu à yaa mu u jwumabeŋɛ cya fwɔfwɔ ná urufol'e kuni na, bà u si mpyi u àha ma le yukyaaŋi cye e, uru si ma le u báarapyiŋi cye e, pi i ma le kàsuŋi i mɛ. 
\v 59 Mii sí yi jwo mu á, mu aha mpyi mu ɲyɛ a lire pyi mɛ, mu sì n‑sìi n‑fworo wani ná mu ɲyɛ a urufoo fwooni tò feefee mà yɛ!»
\c 13
\s1 Yii à yaa yii toroŋkanni kɛ̂ɛnŋɛ
\p
\v 1 Ɲyɛ mà Yesu yaha puru jwumpe na, ka sùpyire tà si mpa Galile kùluni shiinbii pìi mbò jwo u á. Fànhafooŋi \w Pilati\w* u mpyi a pìi tun pi à sà pire bò \w Kileɲaarebage\w* e mà pi yaha pi i \w sárayi\w* wwû. 
\v 2 Ka Yesu si pi pyi: «Nte sùpyire ti nte pi à bò amɛ ke, yii na sɔ̂nŋi na pire \w kapegigii\w* nimpyiiŋkii cyi mpyi a ɲyaha mà tòro Galile kùluni shiinbii sanmpii wogigii na bɛ? 
\v 3 Lire bà mɛ, ŋka mii sí yi jwo yii á, ná yii ɲyɛ a yii toroŋkanni kɛ̂ɛnŋɛ mɛ, yii puni mú sí n‑kwû. 
\v 4 Silowe batɔɔnge k'à keb'a cwo Zheruzalɛmu kànhe shiinbii kɛ ná baataanreŋi mpiimu ɲuŋ'i mà bò ke, yii na sɔ̂nŋi na pire kapegigii nimpyiiŋkii cyi à ɲyaha mà tòro Zheruzalɛmu kànhe shiinbii sanmpii wogigii na bɛ? 
\v 5 Lire bà mɛ, ŋka mii sí yi jwo yii á, ná yii ɲyɛ a yii toroŋkanni kɛ̂ɛnŋɛ mɛ, yii puni mú sí n-kwû.»
\p
\v 6 Ɲyɛ ka Yesu si \w bàtaaga\w* jwo pi á na: «Nàŋi wà na mpyi ná \w ɛrɛzɛn\w* cikɔɔge e. Ɛrɛzɛn cire shwɔhɔl'e \w fizhiye cige\w* na mpyi wani. Cikɔɔge foo mpyi maha sì na kuru cige kàanmucaa u aha ŋkwɔ̀ a yasɛrɛ ta ku na. Ŋka u shèe maha shèe, u mpyi maha sà yafyin ta ku na mɛ. 
\v 7 Ka u u yi jwo u báarapyiŋ'á “Wíi, cyi yyee taanre cyi ɲyɛ ɲcyii, mii na ma na ŋke cige kàanmucaa kampyi k'à yasɛrɛ yaa, mii sí sì tà ta ku na mɛ. Ku kwɔ̀n à wà, ɲaha na yɛ ku ɲyɛ cikɔɔge cire sannte shwɔhɔl'e kaɲwɔɔ baa.” 
\v 8 Ka báarapyiŋi si u pyi “Mii ɲùŋufooŋi, mii na li caa mu á, maa ku yaha ku niɲjyee pyi, mii sí ku ɲùŋke tùgo n‑kwûulo si ŋkyàra le ku taan. 
\v 9 Lire ká mpyi, ka ku u yasɛrɛ pyi yyeela, ku sí n‑yaha wani. Ŋka k'aha mpyi ku ɲyɛ a yasɛrɛ pyi mɛ, maa nta a ku kwɔ̀n.”»
\s1 Yesu à dàfoo cùuŋɔ canŋɔŋke e
\p
\v 10 Ɲyɛ \w Yahutuubii\w*\w canŋɔŋke\w* k'e, Yesu mpyi na sùpyire kâlali \w Kile Jwumpe kàlambage\w* k'e. 
\v 11 Sùpyire shwɔhɔl'e ceeŋi wà na mpyi wani, jínaŋi wà mpyi u e, uru jínaŋi mpyi a yyee kɛ ná baataanre pyi u e, maa dàŋi yampe yaha u na, fo mà u pyi u saha ɲyɛ na jà a tíl'a yyére mɛ.\fig Dàfoo|src="AB02876b.tif" size="col" ref="Luka 13.11"\fig* 
\v 12 Ɲyɛ Yesu à u ɲya ke, maa u yyere maa jwo u á: «Ceewe, mu yamp'à láha mu na niɲjaa.» 
\v 13 U à puru jwo ke, maa u cyeyi taha u na, lire tèenuuni i, ka ceeŋi tùbuŋi si ntíl'a sànhana, ka u u Kile kêe.
\p
\v 14 Ɲyɛ tèni i \w Kile Jwumpe kàlambage\w* ɲùŋufooŋ'à Yesu ɲya u à ceeŋi cùuŋɔ canŋɔŋke e ke, ka li i u lùuni yîrige sèl'e, ka u u jwumpe lwɔ́ maa jwo sùpyir'á: «Cibilaage e, yii à yaa yii a báaraŋi pyi canmpyaa baani funŋ'i, lire e ke yii a ma, yii a cicuumpe caa cyire canmpyaagil'e, ŋka canŋɔŋke e bà mɛ!» 
\v 15 Ka Kafooŋi Yesu si u pyi: «Yii pi à fyìnmɛ tò wwomɔ na ke, jofoo u ɲyɛ yii shwɔhɔl'e ŋgemu u ɲyɛ u ɲyɛ na u nìiyi, lire ɲyɛ mɛ u dùfaanɲyi sànre canŋɔŋke e maa yi kan y'à bya mà yɛ? 
\v 16 Ná yii maha jà a lire pyi, ŋge ceeŋi sí u ɲyɛ \w Ibirayima\w* tùluge shin ke, ka Sitaanniŋi si u cû a pwɔ, fo yyee kɛ ná baataanre e, ka ɲaha si li ta tire pwɔɔre kà ɲjà zànha ndáha uru ceeŋi na canŋɔŋke e mà yɛ?» 
\v 17 Ɲyɛ Yesu à puru jwo ke, ka u zàmpɛɛnbii puni si silege. Ŋka sùpyire sannte puni mpyi funntange e Yesu kabwɔhigii nimpyiiŋkii puni kurugo.
\s1 Kile Saanre maha sìi nimbilere maa mpêre
\r (Macwo 13.31-33; Marika 4.30-32)
\p
\v 18 Ɲyɛ ka Yesu si núr'a kàlaŋi sogo maa jwo: «\w Kile Saanre\w* ɲyɛ mu à jwo ɲaha bɛ? Ná ɲaha shi i mii sí ti tàanna bɛ? 
\v 19 Ti na ɲyɛ mu à jwo mutaridi cige yasɛrɛ, nàŋi wà a sà ntemu nûgo u cikɔɔge e ke. Kuru cige pyàŋi maha yîlege, ŋka u aha fyîn, cige maha lyɛge fo maha mpa mpyi cibwɔhɔ, saɲcyɛɛnr'a sì wá na ti shèere yaa ku ŋkéɲyi i.»
\p
\v 20 «Ná ɲaha shi i mii sí Kile Saanre tàanna sahaŋki yɛ? 
\v 21 Ti na ɲyɛ bwúuruŋi yîrigeyirige yaani fiige. Ceewe ká li nimbilere le farini mbyìmɛ niɲyaham'i mà cwɔ̀nhɔ, li maha puru mbyìmpe niɲcwɔnhɔmpe puni yîrige.»
\s1 Nùmpanŋke tata kuni na ɲyɛ mu à jwo tajyiɲwɔ nimbilere
\r (Macwo 7.13-14, 21-23)
\p
\v 22 Ɲyɛ lire kàntugo ka Yesu si ntòro ná ɲani i, na ŋkɛ̀ɛge Zheruzalɛmu kànhe kàmpanŋke na. U niŋkareŋi mpyi na Kile jwumpe yu sùpyir'á kànbwoyi ná kànpyɛɛre na. 
\v 23 Ka nàŋi wà si u pyi: «Kafooŋi, tá nùmpanŋa tafeebii sí ɲyaha bɛ?» Ka Yesu si pi pyi: 
\v 24 «Yii fànha le yii i jyè tajyiɲwɔge nimbileni i, ɲaha na yɛ mii sí yi jwo yii á, tèni là na ma shinɲyahara la sí n‑pa n‑pyi si jyè kuru tajyiɲwɔge e, ŋka pi sì n‑pa jà mɛ. 
\v 25 Tèni i bage foo sí n‑pa n-yîri si bage tò si ku shwɔ̂hɔ ke, lire ká yii ta cyíinŋi na, yii sí raa bage kúuli s'a ŋko “Kafooŋi! Ɲwɔge múgo wuu á.” Lire ká mpyi, Kafooŋi sí n‑jwo yii á na uru ɲyɛ a yii cè mɛ. 
\v 26 Lire tèni i, yii sí raa ŋko “Ko wuu ná mu à têl'a lyî maa bya siɲcyan kɛ! Mu mú s'à Kile jwumpe jwo wuu á wuu kànhe pyɛnkuuŋi i, ka mu u núr'a jwo na mu ɲyɛ a wuu cè mà?” 
\v 27 Yii aha puru jwo, u sí núru yi taha yii á na uru ɲyɛ a yii cè mɛ, na yii yîri uru taan, yii kapimpyiibii.
\p
\v 28 Ɲyɛ mà yii yaha cyíinŋi na, yii aha mpa yii tulyeyi \w Ibirayima\w* ná Ishaka ná \w Yakuba\w* ná \w Kile tùnntunmpii\w* puni ɲya \w Kile Saanre\w* e tèni ndemu i ke, yii nàvunŋɔ wuubii sí raa myahigii súu s'a ŋkyànhigii kùru. 
\v 29 Sùpyire tà mú sí raa yîri diɲyɛŋi ɲùɲyi sicyɛɛreŋi na, si mpa jyè Kile Saanre e, si lyî. 
\v 30 Lire tèni i, sùpyire ti ɲyɛ numɛ kàntugo yyére ke, tire tà sí n‑pa n‑pyi yyaha yyére. Mpii pi ɲyɛ numɛ yyaha yyére ke, pire pìi mú sí n‑pa n‑pyi kàntugo yyére.»
\s1 Yesu à jwo Zheruzalɛmu kànhe kyaa na
\r (Macwo 23.37-39)
\p
\v 31 Ɲyɛ lire tèni yabiliŋi i, ka \w Farizhɛɛnbii\w* pìi si file Yesu na, maa yi jwo u á: «Mu à yaa mu u fworo nde kùluni i feefee, ma a sì cyage kabɛr'e, ɲaha na yɛ saanŋi \w Erɔdi\w* wá na mu caa raa bùu.» 
\v 32 Ka Yesu si pi pyi: «Yii a sì, yii i sà yi jwo Erɔdi cwofooŋ'á, na mii naha na jínabii kɔ̀re na yige pifeebil'e marii yampii cùuŋi ɲcyii canmpyaagii shuunniŋi i, cyire ká ntòro, canntanrewoge e mii báaraŋi sí n‑kwɔ̀. 
\v 33 Mii à yaa mii u cyire canmpyaagii taanreŋi pyi si sà na báaraŋi fûnŋɔ Zheruzalɛmu kànhe e. Ɲaha kurugo yɛ Kile tùnntunŋi wà tufiige ɲyɛ a yaa u bò cyage kabɛr'e Zheruzalɛmu kàntugo mɛ.»
\p
\v 34 Ka Yesu sí núr'a jwo: «Ei! Zheruzalɛmu shiinbii, yii Zheruzalɛmu kànhe shiinbii, yii pi maha Kile tùnntunmpii wà ná kafaayi i maha bùu ke, y'à tooyo niɲyahaya kwɔ̀, mii la mpyi si yii bínni yiye e, s'a yii kàanmucaa, bà ŋkùnuŋi maha u pyìre bínni tiye e maa bûru ti ɲuŋ'i mɛ. Ŋka yii ɲyɛ a ɲɛɛ lire e mɛ. 
\v 35 Ku ke numɛ! Kile sí cye wwû yii kànhe taan si yii yaha yiye kanna na. Mii sí yi jwo yii á, yii ɲyiini saha sì n‑tɛ̀gɛ mii na mɛ, fo canŋke yii sí n‑pa raa ŋko “Ŋgemu u ɲyɛ na ma Kafooŋi Kile mɛgɛ na ke, Kile u jwó le ur'á\f + \fr 13:35 \fr*\ft Zaburu 118.26\ft*\f*.”»
\c 14
\s1 Yesu à yaŋi wà cùuŋɔ canŋɔŋke k'e sahaŋki
\p
\v 1-2 Ɲyɛ \w Yahutuubii\w*\w canŋɔŋke\w* k'e, \w Farizhɛɛnbii\w* ɲùŋufooŋi wà mpyi a Yesu yyere na u sà lyî uru yyére, ka Yesu si ɲɛɛ. Sùpyire ti mpyi wani uru shinbwoŋi pyɛnge e ke, nàŋi wà yaŋgwu na mpyi tire shwɔhɔl'e, puru yampe mpyi a u cyeere cyeyi yà pyi y'à fwɔ fwɔ. Ka pi i wá na Yesu kàanmucaa kampyi u sí ɲɛɛ uru yaŋi cùuŋɔ canŋɔŋke e.
\p
\v 3 Ka Yesu si jwumpe lwɔ́ maa \w Kile Saliyaŋi cyelentiibii\w* ná Farizhɛɛnbii yíbe: «Mà tàanna ná wuu Saliyaŋi i, wà à yaa u jà a yaŋa cùuŋɔ canŋɔŋke e la\f + \fr 14:3 \fr*\ft Farizhɛɛnbii u sɔ̀nŋɔŋkanni i, shinŋi u ɲyɛ na múnaa tawwugo caa ke, uru kanni wà sí n‑jà n‑tɛ̀gɛ canŋɔŋke.\ft*\f*?» 
\v 4 Ka pi i fyâha, pi wà ɲyɛ a ɲɛn'a u ɲwɔ shwɔ mɛ. Ka Yesu si u cyeyi taha yaŋi na maa u cùuŋɔ, maa u pyi u a sì pyɛngɛ.
\p
\v 5 Lire kàntugo ka Yesu si núr'a pi yíbe: «Jofoo u ɲyɛ yii shwɔhɔl'e, ná urufoo jyaŋi, lire ɲyɛ mɛ u nùŋi wà ká ɲcwo bɛ̀ɛnŋ'i mà bɛ̂ ná canŋɔŋke e, urufoo sí ɲɛɛ u yaha wwùmbaa yɛ?» 
\v 6 Pi ɲyɛ a ɲɛn'a u ɲwɔ shwɔ mɛ.
\s1 Ɲùɲjirire ná ɲùzogore kani
\p
\v 7 Ɲyɛ Yesu à pa li kàanmucya mà li ɲya na Farizhɛnŋ'à sùpyire ntemu yyere ke, na bwompe tatɛɛnyi kurugo pi puni ɲyɛ na fî ke, ka u u ŋke \w bàtaage\w* jwo pi á:
\p
\v 8 «Sùpya ká mu yyere cikwɔnrɔ na, ka mu u shà, ma hà zà ntɛ̀ɛn yatɛɛnɲyi puni yyaha yyére woge e mɛ. Ɲaha kurugo yɛ u aha nta u à shinbwoŋi wà yyere ŋgemu u à fànha tò mu na ke, 
\v 9 uru ká mpa, ka yii yyerefooŋi si mu pyi, na ma yîri maa kuru yatɛɛnŋke kan uru shinbwoŋ'á, mu silege wuŋi u sí n‑yîri n‑sà n‑tɛ̀ɛn fo kàntugo yyére yatɛɛnŋke e. 
\v 10 Lire e mii sí yi jwo yii á, pi aha yii wà yyere lire kataanni fiige na, mu aha shà, sà ntɛ̀ɛn yatɛɛnɲyi puni kàntugo yyére woge e. Lire ká mpyi, mu yyerefooŋi ká li ɲya na mu à yaa ná yatɛɛnŋke yyaha yyére woge e, maa sà mu pyi “Na cevoo, yîri ma a ma naha, yatɛɛnŋke yyaha yyére woge e.” Lire tèni i, mu ɲùŋke sí n‑yîrige ma lyìɲɛɛbii shwɔhɔl'e.
\p
\v 11 Lire e yii li cè, shin maha shin u à uye dùrugo ke, Kile sí urufoo tîrige, ŋka shin maha shin u à uye tîrige ke, Kile sí urufoo dùrugo.»
\p
\v 12 Ɲyɛ nàŋi u mpyi a Yesu yyere na u sà lyî uru yyére ke, ka Yesu si yi jwo ur'á: «Mu aha a ŋko si sùpyii yyere pi pa lyî mu yyére canŋke e, lire ɲyɛ mɛ numpilage e, mu sùpyire niɲjyerere ɲyɛ a yaa ti pyi mu ceveebii ná mu sìɲɛɛbii ná mu cìnmpyiibii ná mu tɛɛnɲɛɛbii nàfuufeebii mɛ. Ɲaha kurugo yɛ pire mú sí n‑jà mu yyere canŋka, nde mu à pyi pi á ke, si lire fwooni tò mu á. 
\v 13 Ŋka mu aha sí raa kataan pyi, mu à yaa mu u fòŋɔfeebii ná cwɔ̀hɔmɔfeebii ná dìshiyifeebii ná fyinmpii yyere. 
\v 14 Lire ká mpyi, mu wuuni sí ɲwɔ, mpii pi à tíi ke, Kile ká pire ɲɛ̀ a yige kwùŋi i canŋke ŋkemu i ke, kacɛnni mu à pyi tire sùpyire na ke, u sí lire fwooni tò mu á, ɲaha na yɛ pi ɲyɛ a mpyi a jà a mu kacɛnni fwooni tò mu á mɛ.»
\s1 Lyìmbwooni bàtaage
\r (Macwo 22.1-10)
\p
\v 15 Ɲyɛ Yesu lyìɲɛɛbil'à puru jwumpe lógo ke, ka pi wà niŋkin si jwumpe lwɔ́ maa jwo u á: «Mpii pi sí n‑jyè \w Kile Saanre\w* e si lyî ke, pire wuun'à ɲwɔ!» 
\v 16 Ka Yesu si uru nàŋi ɲwɔ shwɔ ná \w bàtaag\w*'e na:
\p «Canŋka nàŋi wà u ná ɲjyì niɲyahawa shwɔhɔ, maa shinɲyahara yyere pi sà lyî uru yyére. 
\v 17 Tèelyiin'à pa nɔ ke, ka u u u báarapyiŋi tun u sà sùpyire yyere pi pa lyî. 
\v 18 Ŋka pi pun'à karii mɛgɛ le maa ɲcyé karaga uru ɲjyìŋi talyige e. Shincyiiŋi báarapyiŋ'à yyere ke, ka uru si yi jwo u á “Sà yi jwo ma ɲùŋufooŋ'á na u uye sanŋa yaha na á, mii à kɛrɛgɛ shwɔ, mii à yaa mii u sà ku kàanmucya.”
\p
\v 19 Ka báarapyiŋi si ŋkàr'a sà wabɛrɛ yyere, ka uru si u pyi “Sà yi jwo ma ɲùŋufooŋ'á na u uye sanŋa yaha na á, mii à nupyahii kɛ shwɔ, mii s'à yaa mii u sà cyi taanna faaŋi na.”
\p
\v 20 Ka u u núr'a kàr'a sà wabɛrɛ yyere, ka uru mú si u pyi “Sà yi jwo ma ɲùŋufooŋ'á na mii à ceewe fúru numɛ. Lire kurugo mii sì n‑jà n‑shà mɛ.”
\p
\v 21 Ɲyɛ ka báarapyiŋi si núr'a pa puru jwumpe yyaha jwo u ɲùŋufooŋ'á. Ka u lùuni si yîri, maa jwo báarapyiŋ'á na u fyâl'a sà fòŋɔfeebii ná cwɔ̀hɔmɔfeebii ná dìshiyifeebii ná fyinmpii yyere, sùpyire tabinniyi ná pyɛnkuuŋi i, u a ma.
\p
\v 22 Ɲyɛ báarapyiŋ'à sà pire yyere ke, maa jwo u ɲùŋufooŋ'á “Mii ɲùŋufooŋi, mii à mu tùnnture pyi ŋka tatɛɛnyɛ niŋgaya saha na naha dɛ!” 
\v 23 Ka ɲùŋufooŋi si u pyi “Sà ma a ɲaare ma a mâre kumbwoyi ná kɛrɛkuubil'e, ma a fànha le ma a sùpyire kárama t'a ma, bà tatɛɛnyi sanɲyi si mpyi si ɲî mɛ. 
\v 24 Mii sí yi jwo yii á, sùpyire t'à yyere yyecyiige na, ka ti i ɲcyé paŋa ke, pire wà cye sì n‑jyè mii ɲjyìŋi i mɛ.”»
\s1 Pyiŋkanni na wà sí n‑jà n‑pyi Yesu cyelempya ke
\r (Macwo 10.37-38)
\p
\v 25 Canŋka mà Yesu yaha ɲani na, supyikuruŋɔ nimbwɔhɔ mpyi a taha u fye e. Ka u u yyaha kɛ̂ɛnŋɛ pi á, maa jwo: 
\v 26 «Shin maha shin la ku ɲyɛ si mpyi mii \w cyelempya\w* ke, ná urufoo ɲyɛ a mii kyaa táan uy'á mà tòro u tuŋi ná u nuŋi ná u cwoŋi ná u pyìibii ná u sìɲɛɛbii na, maa mii kyaa táan uy'á, ali mà tòro u yabiliŋi na mɛ, urufoo ɲyɛ a yaa ná mii cyelempyigire e mɛ. 
\v 27 Shinŋi la ku ɲyɛ si mpyi mii cyelempya ke, urufoo u taha mii fye e, pi mɛ́ɛ mpyi na sí urufoo bò kworokworocige na. Lire baare e urufoo ɲyɛ a yaa ná mii cyelempyigire e mɛ.
\p
\v 28 Jofoo u ɲyɛ yii shwɔhɔl'e, ná urufoo la ɲyɛ si batɔɔngɔ faanra, u sì n‑tɛ̀ɛn si funŋke kyaala fɔlɔ, si li kàanmucya kampyi u sí n‑pa n‑jà ku faanra n‑kwɔ̀ mà yɛ? 
\v 29 Ná urufoo ɲyɛ a lire pyi mɛ, maa ku ɲwɔ cû na faanre, kàntugo ka bage sanŋke si u jà faanraga, mpii pi na ntùuli marii ku ɲaa ke, pire sí raa urufoo cyàhali, 
\v 30 s'a ŋko: “Aa! Ŋge nàŋ'à u bage ɲwɔ cû na faanre, ka ku u mpa u jà faanraga.”
\p
\v 31 Amuni li mú ɲyɛ, l'aha mpyi mu à jwo saanŋi wà na ŋko raa kàshi kwùun u saanɲɛɛŋi wà na ná u kàshikwɔɔnbii kampwɔhii kɛŋi i (10.000). Tá u sí n‑tɛ̀ɛn si funŋke kyaala si ɲcè kampyi u kàshikwɔɔnbii sí n‑jà u zàmpɛnŋi kàshikwɔɔnbii kampwɔhii beɲjaagaŋi (20.000) tùn mɛ? 
\v 32 Ŋka u aha li kàanmucya mà li ɲya na u sì n‑jà uru saanŋi na mɛ, u sí n‑wyɛ̀rɛ sìsurufoo tùugo u sà jwumabeŋɛ cya u á.
\p
\v 33 Ɲyɛ amuni li mú ɲyɛ, yii ŋgemu ká mpyi u ɲyɛ a kàntugo wà u cyeyaayi puni na mɛ, urufoo sì n‑jà n‑pyi mii cyelempya mɛ.
\s1 Yesu wuubii ɲyɛ suumɔ ná bɛ̀ɛnmɛ fiige
\r (Macwo 5.13; Marika 9.50)
\p
\v 34 Suumpe na ɲyɛ yacɛnŋɛ. Ŋka pu tìpoompe ká fworo p'e, ɲaha ku sí n‑jà pu pyi pu táan sahaŋki yɛ? 
\v 35 Pu saha sì n‑jà là ɲwɔ ɲìŋke na mɛ, pu mú sì n‑jà n‑pyi ŋkyàra mɛ. Pu sí n‑wà cyíinŋi na.
\p Ɲyɛ shin maha shin la ku ɲyɛ si karii yyaha cè ke, urufoo u niŋgyigigii pɛrɛ, u raa núru.»
\c 15
\s1 Mpàŋi nimpinniŋi bàtaage
\r (Macwo 18.12-14)
\p
\v 1 Ɲyɛ canŋka, mɛpɛngɛ shiinbii pìi niɲyahamii mu à jwo \w múnalwɔɔre shwofeebii\w* mpyi a pa bínni Yesu taan s'a u jwumpe núru. 
\v 2 Ɲyɛ \w Farizhɛɛnbii\w* ná \w Kile Saliyaŋi cyelentiibi\w*l'à lire ɲya ke, ka pi i wá na ŋkunni piye shwɔhɔl'e na: «Ɲaha na ŋge nàŋ'à ɲɛn'a mɛpɛngɛ shiinbii yaha pi i bârali u na, fo maha bínnini na lyî ná pi e yɛ?»
\p
\v 3 Ɲyɛ Yesu à pi kunuŋke lógo ke, maa ŋke \w bàtaage\w* jwo pi á na:
\p
\v 4 «Jofoo u ɲyɛ yii shwɔhɔl'e, kampyi mpàa ŋkuu (100) pi ɲyɛ urufol'á, ka wà niŋkin si mpînni, tá urufoo maha pi sanmpii beecyɛɛre ná kɛ ná baacyɛɛreŋi (99) yaha wabɛr'á sige e, maa sà a nimpinniŋi caa fo u aha ɲya mɛ? 
\v 5 U aha u cya a ɲya tèni ndemu i ke, u funntanga wuŋi sí u lwɔ́ nde yacige e,\fig Mpànahaŋ'à mpàŋi le yacige e|src="LB00001b.tif" size="col" ref="Luka 15.5"\fig* 
\v 6 si mpa pyɛngɛ. U aha mpa ná u e, u sí u ceveebii ná u tɛɛnɲɛɛbii yyere si jwo “Yii a ma, wuu u mpa múguro siɲcyan. Mii mpàŋi u mpyi a pînni ke, mii à u ɲya.”
\p
\v 7 Mii sí yi jwo yii á, amuni li mú ɲyɛ, kapimpyiŋɛ niŋkin ká u toroŋkanni kɛ̂ɛnŋɛ, funntange ku maha mpyi nìɲyiŋi na uru kanni kurugo ke, kur'à pêe sèl'e. Kuru funntange fiige ɲyɛ na mpyi nìɲyiŋi na, shiin beecyɛɛre ná kɛ ná baacyɛɛre (99) kurugo mɛ, pire mpiimu pi ɲyɛ na sɔ̂nŋi na pir'à tíi na pire saha ɲyɛ a yaa pi pi toroŋkanni kɛ̂ɛnŋɛ mɛ.»
\s1 Wyɛ́rɛfyinŋi nimpinnini bàtaage
\p
\v 8 Ka Yesu si núr'a \w bàtaage\w* kabɛrɛ jwo na:
\p «Ceeŋi ŋgire u ɲyɛ, kampyi wyɛ́rɛfyinŋi daashii kɛ u ɲyɛ u á, ka niŋkin si ɲcwo mà pînni bage e, na u sì lùuni táan si làmpa mîni si bage kùruɲcwɔngii puni yaa mpwɔ́, si u cya fo si u ɲya mà yɛ? 
\v 9 U aha u ɲya tèni ndemu i ke, u sí u pucyaabii ná u ciɲɛɛbii yyere si yi jwo pi á “Yii a ma, wuu u mpa múguro siɲcyan. Mii wyɛ́rɛŋi u mpyi a pînni ke, mii à u ɲya.” 
\v 10 Lire pyiŋkanni na, mii sí yi jwo yii á, kapimpyiŋɛ niŋkin ká u toroŋkanni kɛ̂ɛnŋɛ, kuru maha mpyi funntanga nimbwɔhɔ \w Kile mɛ̀lɛkɛɛbi\w*l'á nìɲyiŋi na.»
\s1 Jyafooŋi nimpinniŋi bàtaage
\p
\v 11 Ɲyɛ ka Yesu sí núr'a \w bàtaage\w* kabɛrɛ jwo pi á na: «Nàŋi wà u ná mpyi ná jyaa shuunni i. 
\v 12 Canŋka ka jyafooŋi nimbileni si jwo tufooŋ'á “Baba, mii nàzhanŋ'à yaa u pyi ŋgemu yii kɔɔge ke, yii ku táa yii i uru kan na á!” Ɲyɛ ka tufooŋi si ɲɛɛ, maa u nàfuuŋi táa u jyaabii shuunniŋi shwɔhɔl'e. 
\v 13 Canmpyal'à tòro ke, ka jyafooŋi nimbileni si u cyeyaayi puni pɛ́rɛ, maa fwor'a kàr'a sà ntɛ̀ɛn kìritɔɔnni l'e ná u wyɛ́rɛŋi i. Mà u yaha wani, ka u u cye le ɲùŋɔ baa karigil'e na mpyi, fo mà pa ŋkwɔ̀ u nàfuuŋi na.
\p
\v 14 Tèni i u à u nàfuuŋi kɛ̀ɛg'a kwɔ̀ feefee ke, ka lire mú si bɛ̂ ná katibwɔh'e k'à cwo lire kìni na. Ka ŋgahaŋi si li ɲwɔ cû na u taa. 
\v 15 Y'à pa u yyaha jà ke, ka u u ŋkàr'a sà jyè báaraŋi i lire kìni shinŋi wà á, ka uru si ŋkàr'a sà u yaha sige e, u u caabii nâhe. 
\v 16 Katege kurugo, u la mpyi maha mpyi s'a caabii yalyire lyî. Ŋka wà mpyi maha tà kaan u á mɛ.
\p
\v 17 Ɲyɛ mà u yaha pur'e, ka u u mpa sɔ̂nŋɔ uye funŋ'i canŋka maa jwo “Báarapyii niɲyahamii na ɲyɛ mii tuŋ'á wuu kìni i, pi puni na lyî na ntìnni fo na cyeyi wwû ɲjyìŋi i. Ŋka mii wi ke, katege ku ŋke ku u ŋko raa mii bùu naha. 
\v 18 Nde mii sí n‑pyi numɛ ke, lire li ɲyɛ nde: mii sí núru raa wá na tuŋi yyére, sí sà yi jwo u á na mii à \w kapii\w* pyi Kile na, maa kapii pyi u na. 
\v 19 U saha ɲyɛ a yaa u mii cû u pyà fiige mɛ, ŋka u à yaa u mii cû mu à jwo u báarapyi.”
\p
\v 20 Ɲyɛ u à funŋke kyaala a kwɔ̀ ke, maa kuni lwɔ́ na ŋkɛ̀ɛge u tuŋi yyére. Mà u yaha u sàha ŋkwɔ̀ a nɔ pyɛnge na mɛ, ka tufooŋi si u nimpaŋi ɲya tatɔɔnge e, ka u ɲùɲaare si u ta, ka u u fê a jyafooŋi ɲùŋɔ bɛ̂, maa sà u pûr'a cû mà ta uye na. 
\v 21 Ka jyafooŋi si jwo u á “Baba, mii à kapii pyi Kile na, maa kapii pyi mu na dɛ! Mu saha ɲyɛ a sàa yaa mu u mii cû ma pyà fiige mɛ.”
\p
\v 22 Ka tufooŋi si u báarapyiibii yyere maa jwo “Yii fyâl'a sà vàanntinmbwoyi puni nisinaŋke lwɔ́ yii pa le u na, yii i kampefegeŋi wà le u na, yii i tanhaɲyi yà le u na, 
\v 23 yii i sà kàcwɔge nùŋi niɲcɛnŋi cû, yii pa bò, wuu u lyî wuu u múguro sèl'e. 
\v 24 Ɲaha kurugo yɛ mii jyaŋi u ŋge ke, mii mpyi a li yaha na u à kwû, ŋka u ɲyii wuŋ'à pa, u mpyi a pînni, ŋka mii à u ɲya sahaŋki.” Ka múguroŋi si ɲwɔ cû pi á.
\p
\v 25 Lir'à pyi mà uru nàŋi jyaŋi niɲjyeŋi ta sige e. Ɲyɛ tèni i u à yîri sige e na ma mà pa byanhara pyɛnge na, na yatire tùnmpe núru, maa kwɔ̀hɔkwɔhɔbii ɲaa ke, 
\v 26 ka u u báarapyiŋi wà yyere mà yíbe, nde li ɲyɛ pyɛnge e ke, si lire cè. 
\v 27 Ka báarapyiŋi si u pyi “Mu kàntugo wuŋi u à pa, lire e yii tuŋ'à wuu pyi wuu à sà kàcwɔge nùŋi niɲcɛnŋi cû mà pa bò, ɲaha na yɛ uru jyaŋi niɲcɛnŋɛ wu à núr'a pa.”
\p
\v 28 Yyaha wuŋ'à puru lógo ke, ka u lùuni si yîri, u ɲyɛ a ɲɛn'a jyè pyɛnge e mɛ. Ka tufooŋi si fwor'a pa si mpa u fɔ̀ɔnŋɔ si ndèŋɛ pyɛnge e. 
\v 29 Ka jyafooŋi si jwumpe lwɔ́ maa jwo tufooŋ'á “Cyi yyee jùuli cyi ɲyɛ ɲcyii mii na báaraŋi pyi yii á biliwe fiige yɛ? Canŋa niŋkin, yii sàha mii tun, ka mii i ɲcyé mɛ. Ŋka ali sikabilini nintiini yii ɲyɛ a li kan mà ɲya mii ná na ceveebil'á wuu u múguro siɲcyan mɛ. 
\v 30 Ŋka mu jyaŋi u à mu nàfuuŋi lwɔ́ a sà ŋkɛ̀ɛge cibahani i ke, ur'à pa ke, ka mu u kàcwɔge nùŋi niɲcɛnŋi cû mà bò u na.”
\p
\v 31 Ka tufooŋi si jwumpe lwɔ́ maa jwo jyafooŋi niɲjyeŋ'á “Mii jyaŋi, ma hà lire waha maye na mɛ, mii ná mu u ɲyɛ naha tèrigii puni i ke, ko mii cyeyaayi puni ɲyɛ mu wuyo kɛ! 
\v 32 Wuu mpyi a li yaha na mu kàntugo wuŋ'à kwû, ŋka u ɲyii wuŋ'à núr'a pa. U mpyi a pînni ŋka wuu à núr'a u ɲya. Lire e ke wuu à yaa wuu pyi funntange ná múguroŋi i.”»
\c 16
\s1 Báarapyiŋi sìɲcyiimɛ wuŋi bàtaage
\p
\v 1 Ɲyɛ Yesu à núr'a \w bàtaage\w* kà jwo u cyelempyiibil'á na: «Nàfuufooŋi wà u ná mpyi a báarapyi lwɔ́ a yaha u u u karigii cwɔɔnre. Kàntugo, ka nàfuufooŋi si mpa a núru sùpyire ɲwɔ na, na u báarapyiŋi wá na u cyeyaayi kɛ̀ɛge. 
\v 2 Ka u u báarapyiŋi pyi “Mii à lógo na mu na mii cyeyaayi kɛ̀ɛge, ɲaha k'à pa ná lire e bɛ? Ɲyɛ bégele ma a ma báaraŋi pyiŋkanni yyaha jwo na á, ɲaha na yɛ mu báaraŋi sí n‑kwɔ̀ niɲjaa.”
\p
\v 3 Ka báarapyiŋi si jwo uye funŋ'i “Mii ɲùŋufooŋ'à jwo na mii báaraŋi sí n‑yyére niɲjaa. Ɲyɛ ɲaha mii sí raa n‑pyi bɛ? Faapyi fànha ɲyɛ mii i mɛ. Na ɲáare na lyî, kuru silege mú sí ɲyɛ mii na. 
\v 4 Ɲyɛ nde mii sí n‑pyi ke, mii naha a li cè numɛ. Mii aha lire pyi, mii ɲùŋufooŋi ká mii yaha tèni ndemu i ke, sùpyire sannte sí mii mâra pi pyɛnyi i.”
\p
\v 5 U ɲùŋufooŋi fwɔhigii mpyi mpiimu na ke, ka u u pire yyer'a yíbe niŋkin niŋkin maa shincyiiŋi pyi “Mii ɲùŋufooŋi jùuli u ɲyɛ mu na yɛ?” 
\v 6 Ka u u jwo “U sìnɲcɛrii ŋkuu (100) fwoo li ɲyɛ mii na.” Ka báarapyiŋi si u pyi “Tɛ̀ɛn fwɔfwɔ, maa ma fwɔhigii sémɛŋi lwɔ́, maa yi kɛ̂ɛnŋ'a sémɛ na u sìnɲcɛrii beeshuunni ná kɛ fwoo li ɲyɛ mu na.”
\p
\v 7 Maa núr'a wabɛrɛ yíbe “Mu de? Mu fwooni ɲyɛ jùuli yɛ?” Ka uru si jwo “Sùmapyaŋi bɔrii ŋkuu (100).” Ka báarapyiŋi si u pyi “Tɛ̀ɛn, maa ma fwɔhigii sémɛŋi lwɔ́, maa yi kɛ̂ɛnŋ'a sémɛ na u sùmapyaŋi bɔrii beecyɛɛre (80) fwoo li ɲyɛ mu na.”
\p
\v 8 Uru báarapyiŋi mɛ́ɛ ɲyɛ u à u ɲùŋufooŋi nàfuuŋi kɛ̀ɛge ke, ɲùŋufooŋ'à u kêe, ɲaha na yɛ u à yákili ta maa u nùmpanŋke yaa. Ɲyɛ mpii pi ɲyɛ numpini i ke, pire maha pi ná piye shwɔ̀hɔŋi karigii cwɔɔnre ná yákilifente e pyiŋkanni ndemu na ke, mii à ŋke bàtaage jwo pire kyaa na si ntɛ̀gɛ yii yɛrɛ, yii mpiimu pi ɲyɛ bɛ̀ɛnmpe e ke, bà yii si mpyi si yii nùmpanŋke bégele mɛ.»
\s1 Wà sì n‑jà raa báare ɲùŋufee shuunn'á mɛ
\p
\v 9 Ɲyɛ ka Yesu si núr'a jwo: «Yii àha nàfuuŋi yaha yii karigii puni yyaha yyére mɛ, lire ɲyɛ a tíi mɛ. Yii a cevee caa yiye na ná u e, lire ká mpyi, yii canmpyaagii ká ŋkwɔ̀ ŋge diɲyɛŋi i tèni ndemu i ke, Kile sí yii lèŋɛ u pyɛnge e, yii sí n‑pyi wani fo tèekwombaa.
\p
\v 10 Shinŋi u maha kapyɛɛre pyi ná fyìnm'i ke, urufoo mú maha kabwɔhigii pyi ná fyìnmpe e. Ŋka shinŋi u ɲyɛ u ɲyɛ na kapyɛɛre pyi ná fyìnm'i mɛ, kabwɔhii mɛ́ɛ ká le urufoo cye e, u ɲyɛ na cyi pyi ná fyìnmpe e mɛ.
\p
\v 11 Yii aha mpyi yii ɲyɛ a jà a ŋge diɲyɛŋi nàfuuŋi báara ná fyìnmpe e mɛ, nàkaana baa Kile mú sì ɲɛɛ sèe nàfuu le yii cye e mɛ.
\p
\v 12 Yaage ku ɲyɛ sùpyaŋi wabɛrɛ wogo ke, yii aha mpyi yii ɲyɛ a kuru báara ná fyìnmpe e mɛ, ŋke Kile à bégel'a yaha yii yabilimpii mɛɛ na ke, nàkaana baa, u mú sì ɲɛɛ kuru kan yii á mɛ.
\p
\v 13 Yii li cè na báarapyiŋi sì n‑sìi n‑jà raa báare ɲùŋufee shuunn'á mɛ. Lire ká mpyi, u sí ɲùŋufooŋi wà kyaa táan uy'á, si u sanŋi kyaa pɛn uy'á. U mú sí n‑kúu wà na, si kàntugo wà u sanŋi na. Ɲyɛ amuni li ɲyɛ, nàfuuŋi lag'à tatɛɛngɛ fô yii mpiimu na ke, yii sì n‑jà n‑pyi Kile báarapyii mɛ.»
\r (Macwo 11.11-13; 5.31-32; Marika 10.11-12)
\p
\v 14 Ɲyɛ \w Farizhɛɛnbi\w*l'à puru jwumpe puni lógo ke, ka pi i wá na Yesu fwɔ́hɔre, ɲaha na yɛ nàfuuŋi kani mpyi a pêe pi á. 
\v 15 Ka Yesu si pi pyi: «Yii pi ke, yii maha yiye pyi mu à jwo yii à tíi sùpyire ɲyii na, mà li ta Kile à yii zòompii cè. Yii li cè, yaage k'à pêe sùpyire ɲyii na ke, kur'à pɛn Kile á.
\p
\v 16 Ɲyɛ \w Musa\w*\w Saliyaŋi\w* ná \w Kile tùnntunmpii\w* sanmpii jwump'à kwôro tooy'e fo mà pa nɔ Yuhana Batizelipyiŋi tèni na. Mà lwɔ́ Yuhana Batizelipyiŋi na, Jwumpe Nintanmpe p'à yyaha tíi ná \w Kile Saanre\w* e ke, puru na yu sùpyir'á. Sùpyire puni la mú si ɲyɛ si fànha le si jyè tire saanre e\f + \fr 16:16 \fr*\ft Pìi maha jwo: «Shin maha shin la ku ɲyɛ si jyè ke, urufol'à yaa u fànha le u u puru jwumpe cû ná cyeyi shuunniŋi i.»\ft*\f*. 
\v 17 Yii li cè na ɲìŋk'à mpìnni tàaŋa a tòro Kile Saliyaŋi jwumbilini là niŋkin mpìnni na.
\p
\v 18 Shin maha shin ká u cwoŋi yaha maa ceeŋi wabɛrɛ lèŋɛ ke, urufol'à \w jacwɔrɔ\w* pyi. Shin maha shin u à ciyahawa lèŋɛ ke, urufoo mú à jacwɔrɔ pyi.»
\s1 Kanhamafooŋi Lazari ná nàfuufooŋi bàtaage
\p
\v 19 Ka Yesu si núr'a \w bàtaage\w* kà jwo sùpyir'á na: «Nàfuufooŋi wà na mpyi wani, u mpyi maha vàanɲyi nisinaɲyi loŋgara wuyi leni, maa u ɲyii karigii pyi, maa u ɲyii ɲjyìŋi lyî canŋa maha canŋa. 
\v 20 Kanhamafooŋi wà nizinniwe mpyi maha mpyi uru nàfuufooŋi pyɛnge ɲwɔge na. Uru nàŋi cyeere puni mpyi nɔɔyɔ, u mɛge mpyi Lazari\f + \fr 16:20 \fr*\ft Lazari mɛge ɲwɔhe ku ɲyɛ Kile u ɲyɛ tɛgɛfooŋi.\ft*\f*. 
\v 21 U la mpyi maha mpyi s'a uru nàfuufooŋi ɲjyìpaanyi caa raa lyî, ŋka u mpyi maha yi taa mɛ. Mà bâra lire na, pwuunbii mpyi maha mpa a u nɔɔyi laali.
\p
\v 22 Ka kanhamafooŋi si mpa ŋkwû, ka \w Kile mɛ̀lɛkɛɛbii\w* si mpa u lwɔ́ a kàr'a sà yaha \w Ibirayima\w* taan \w Arijinaŋi\w* i. Lire kàntugo ka nàfuufooŋi mú si mpa ŋkwû, ka pi i sà u tò. 
\v 23 Mà nàfuufooŋi yaha kyaage e \w ɲìŋke ɲwɔhɔ shiinbii cyage\w* e, u à wíl'a Lazari ɲya Ibirayima taan tatɔɔnge e Arijinaŋi i.
\p
\v 24 Ɲyɛ ka nàfuufooŋi si Ibirayima yyere fànha na “Mii tuŋi Ibirayima, ɲùɲaara ta na na, maa Lazari pyi u sà u kampeeni fyinmɛ lwɔhe e, u pa ntɛ̀g'a na ŋkɔ̀ɔnge ɲíŋɛ. Ɲaha kurugo yɛ kyaage e mii naha naha ŋke nage e ke, kur'à pêe sèl'e!” 
\v 25 Ka Ibirayima si u pyi “Na pyà, mu à yaa mu u li cè na mu à ma tìiŋi puni pyi ntàanŋi kanni na. Ŋka Lazari sí wi ke, ur'à u tìiŋi puni pyi kanhare e. Numɛ, Lazari ɲyɛ naha yyeɲiŋke e, mu sí ɲyɛ yyefuge e. 
\v 26 Mà bâra lire na, kacyewyicuguŋɔ na ɲyɛ wuu ná yii shwɔhɔl'e. Lire kurugo wà sì n‑jà n‑yîri naha wuu yyére, si ŋkàre yii yyére mɛ. Wà mú sì n‑jà n‑yîri wani yii yyére, si mpa naha wuu yyére mɛ.”
\p
\v 27 Ɲyɛ ka nàfuufooŋi si jwo “Mii tuŋi Ibirayima, l'aha mpyi amuni, mii na mu ɲáare, ma a Lazari tun diɲyɛŋi i, mii tuŋi pyɛnge e. 
\v 28 Sìɲɛɛ kaŋkuro na ɲyɛ wani mii kàntugo. Lazari yaha u sà pi yɛrɛ, bà pi si mpyi pi àha ŋkwɔ̀ mpa ŋke yyefuge e naha mɛ.” 
\v 29 Ka Ibirayima si nàfuufooŋi pyi “Kile tùnntunŋi \w Musa\w* ná \w Kile tùnntunmpii\w* sanmpii jwumpe na ɲyɛ pi á, pi à yaa pi ɲɛɛ pire jwumpe na.” 
\v 30 Ka nàfuufooŋi si jwo “Mii tuŋi Ibirayima, lire kanni sì n‑jà pi pyi pi lógo mɛ, ŋka wà ha ɲɛ̀ a fworo kwùŋi i maa ŋkàr'a sà jwo ná pi e, lire e pi sí pi toroŋkanni kɛ̂ɛnŋɛ.” 
\v 31 Ka Ibirayima sí núr'a u pyi “Pi aha mpyi pi ɲyɛ a ɲɛɛ Kile tùnntunŋi Musa ná Kile tùnntunmpii sanmpii jwumpe na mɛ, ali wà mɛ́ɛ ká ɲɛ̀, maa ŋkàr'a sà jwo ná pi e, pi sì ɲɛɛ urufoo jwumpe na mɛ.”»
\c 17
\s1 Wà ɲyɛ a yaa u wà ɲùŋɔ kyán Kile na mɛ
\r (Macwo 18.6-7, 21-22; Marika 9.42)
\p
\v 1 Canŋka Yesu à jwo u cyelempyiibil'á: «Karigii cyi maha sùpyaŋi ɲùŋɔ kyán Kile na ke, cyire mpyimbaa ɲyɛ a sìi mɛ. Ŋka ŋgemu ká mpyi kaɲuŋɔ maa sùpya ɲùŋɔ kyán Kile na ke, urufoo wuun'à kɛ̀ɛge! 
\v 2 Li bá sí n‑pwɔ́rɔ urufol'á pi kafaabwɔhɔ pwɔ u yacige e, pi i u wà baŋi i, mà tòro u nde nàŋkobilini là niŋkin ɲùŋɔ kyán. 
\v 3 Lire e ke yii a yiye kàanmucaa.
\p Mu cìnmpworoŋi ká mu mùmpɛnmɛ pyi, u yyere maa u yɛrɛ. U aha mu yɛrɛge lógo, maa toroŋkanni kɛ̂ɛnŋɛ, mu à yaa mu u yàfa u na lire kani i. 
\v 4 Canŋke niŋkinŋi i, mu cìnmpworoŋi ká mu mùmpɛnmɛ pyi mà sà nta fo tooyo baashuunni, tɔɔgɔ maha tɔɔgɔ u a sì mpa uye mpìnni kan mu á, mu à yaa mu u yàfa u na cyire karigii puni i.»
\p
\v 5 Ka \w Yesu tùnntunmpii\w* si u pyi: «Kafooŋi, ɲyɛ lire sanni i ke, là bâra wuu dániyaŋi na.» 
\v 6 Ka Kafooŋi si pi pyi: «Sèeŋi na mii sí yi jwo yii á, yii dániyaŋi mɛ́ɛ n'a mpyi a cyɛ́rɛ mutaridi bile fiige, yii mpyi na sí n‑jà ŋke cibwɔhe pyi ku kò kuy'á, ku u sà ɲcûru baŋi i, ku mú mpyi na sí lire pyi.»
\s1 Báarapyiŋi ɲyɛ a yaa ná ŋkèeŋi wabɛr'e mɛ
\p
\v 7 Ka Yesu si núr'a jwo: «L'aha mpyi mu à jwo báarapyi na ɲyɛ yii wà á, ka u u yîri faa sige e, lire ɲyɛ mɛ yatɔɔre tanahage e mà pa, tá urufoo sí ɲɛɛ báarapyiŋi pyi u tíl'a tɛ̀ɛn u u lyî la? 
\v 8 Tá urufoo sì báarapyiŋi pyi u vàanɲwɔhɔyi wwû, u u shwɔhɔ a kan uru u lyî si bya, lire kàntugo báarapyiŋi si nta a lyî si bya mɛ? 
\v 9 Báarapyiŋi mɛ́ɛ ká u tayyerege ɲî, u ɲyɛ a yaa ná ŋkèeŋi wabɛr'e mɛ!
\p
\v 10 Amuni li mú ɲyɛ, báaraŋi Kile à kan yii á ke, yii aha uru pyi a kwɔ̀, yii li cè na yii ɲyɛ a yaa ná ŋkèeŋi wabɛr'e mɛ. Ɲaha kurugo yɛ nde yii mpyi a yaa yii pyi ke, lire yii à pyi.»
\s1 Yesu à tògofee kɛ cùuŋɔ
\p
\v 11 Ɲyɛ mà Yesu niŋkareŋi yaha Zheruzalɛmu kànhe e, u mpyi na ŋkɛ̀ɛge \w Samari\w* kùluni ná Galile wuuni tɛgɛŋkuuŋi i. 
\v 12 U à sà byanhara kànhe kà na, ka \w tògofee\w* kɛ si wá na u ɲùŋɔ bêni, maa ntɛ̀ɛn laage e, 
\v 13 maa jwo ná u e fànha na: «Yesu! Cyelentuŋi! Ɲùɲaara ta wuu na!» 
\v 14 Yesu à pi ɲya ke, maa pi pyi: «Yii a sì, yii sà yiye cyêe \w Kile sáragawwuubii\w* na.» Mà pi niŋkaribii yaha, ka pi i ɲcùuŋɔ.
\p
\v 15 Ɲyɛ pi wà niŋkin a uye ɲya u à cùuŋɔ ke, maa núru na Kile kêre fànha na, na ma. 
\v 16 U à pa nɔ Yesu na ke, maa niŋkure sín u taan maa yyahe cyígile ɲìŋke na maa fwù kan u á sèl'e. Uru nàŋi na mpyi \w Samari\w* shin. 
\v 17 Ka Yesu si jwumpe lwɔ́ maa jwo: «Tá shiin kɛ bà mii à cùuŋɔ mɛ? Taa pi sanmpii baacyɛɛreŋi ɲyɛ ke? 
\v 18 Ŋge nàŋi u ɲyɛ u ɲyɛ Yahutu mɛ, uru kanni baare e, sùpya ɲyɛ a ta mpii shiin kɛŋi i, si núru n‑pa fwù kan Kile á mà?» 
\v 19 Maa yi jwo nàŋ'á: «Yîri ma a sì, mu dániyaŋ'à mu cùuŋɔ.»
\s1 Yii bégele yii a Yesu cannuruge sigili
\r (Macwo 24.23-28, 37-41)
\p
\v 20 Ɲyɛ lire kàntugo, ka Farizhɛɛnbii si Yesu yíbe \w Kile Saanre\w* tèesiini kyaa na, ka u u pi pyi: «Kile Saanre sí n-pyi, ŋka ti sì n‑pyi yawiige, 
\v 21 sùpyire sí raa ŋkemu cyêre piye na s'a ŋko “Yii wíi, ti te naha!” lire ɲyɛ mɛ “Ti te mɛŋi i!” mɛ. Yii li cè na Kile Saanre ɲyɛ yii shwɔhɔl'e.»
\p
\v 22 Maa jwo u cyelempyiibil'á: «Tèni là na ma, canŋke \w Supyaŋi Jyaŋi\w* à yaa u pa ke, yii la sí n-sìi n-pyi kuru canŋke ku wyɛ̀r'a nɔ, ŋka ku sì nɔ lire tèni i mɛ. 
\v 23 Sùpyire sí n‑pa raa ŋko “U naha naha!” lire ɲyɛ mɛ “U wá mɛ yyére!” Ŋka yii àha ntaha pi ɲwɔh'i, si ŋkàre wani mɛ. 
\v 24 Bà sùpyire puni maha kileɲini ɲya l'à yîri diɲyɛŋi ɲùŋke kà na, maha sà fworo ɲùŋke sanŋke na mɛ, amuni \w Supyaŋi Jyaŋi\w* sí ɲya u cannuruge.
\p
\v 25 Ŋka mà jwo kuru canŋke ku nɔ ke, u à yaa u kyaala sèl'e, sùpyire niɲyahara sí u cyé.
\p
\v 26 Ɲyɛ Supyaŋi Jyaŋi tèenuruni ká byanhara, karigii cyi mpyi na mpyi Nuhu tìiŋi i ke, cyire shiŋi sí raa n‑pyi. 
\v 27 Nuhu tìiŋi i, sùpyire mpyi na lyî, marii byii, maa cyeebii lèŋi, marii pi pyìibii kaan nàmbaya na, fo mà sà nɔ canŋke Nuhu a jyè bakwɔɔge e, ka lùbwooni si sùpyire sannte puni shi bò ke.
\p
\v 28 Ɲyɛ amuni Loti tèni i sùpyire mú mpyi. Pi mpyi na lyî, maa byii, marii zhwoŋi ná pɛrɛmpe pyi, maa cire cɛnmi, maa bayi faanre. 
\v 29 Ŋka canŋke Loti à fworo Sɔdɔmu kànhe e ke, ka nage ná ŋkìrigiŋi si fworo nìɲyiŋi na zànpya fiige, mà wu kànhe sùpyire na, maa pi shi bò, 
\v 30 ɲyɛ canŋke Supyaŋi Jyaŋi sí núru uye cyêe sùpyire na ke, amuni kuru canŋke sí n‑pâa pi e.
\p
\v 31 Kuru canŋke ká nɔ, mà ŋgemu ta u bage kàtanŋke ɲuŋ'i ke, urufoo kà núru ntîge si yaaga lwɔ́ bage e mɛ, u tíl'a tîge u a fî. L'aha mpyi mà ŋgemu ta kɛrɛge e ke, urufoo kà núru raa ma pyɛngɛ mɛ. 
\v 32 Nde l'à Loti cwoŋi ta ke, yii sɔ̂nŋɔ lire na kɛ! 
\v 33 Shinŋi u ɲyɛ na li caa u niɲjaaŋi si ɲwɔ ke, urufoo nùmpanŋke sí n‑kɛ̀ɛge. Ŋka shinŋi u à u niɲjaaŋi kɛ̀ɛge mii kurugo ke, urufoo sí nùmpanŋa ta.
\p
\v 34 Mii sí yi jwo yii á, lire tèni ká bɛ̂ ná numpilage e, mà shiin shuunni ta pi à sínni yasinniŋɛ niŋkin na, wà sí n‑lwɔ́ si u sanŋi yaha. 
\v 35 L'aha cyee shuunni ta pi i sùma súu siɲcyan, wà sí n‑lwɔ́ si u sanŋi yaha. [ 
\v 36 L'aha mpyi mà nàmbaa shuunni ta kɛrɛge e, wà niŋkin sí n‑lwɔ́ si u sanŋi yaha.]»
\p
\v 37 Ɲyɛ ka \w cyelempyiibii\w* si Yesu yíbe: «Kafooŋi, taa lire sí n‑pyi ke?» Ka u u pi pyi: «Cyage e yakwugo ɲyɛ ke, wani cinmpunɲyi ɲyɛ na bínnini.»\fig Cinmpunɲyi|src="LB00075b.tif" size="span" ref="Luka 17.37"\fig*
\c 18
\s1 Yukyaaŋi nintiimbaaŋi bàtaage
\p
\v 1 Ka Yesu si \w bàtaaga\w* jwo u cyelempyiibil'á maa li cyêe pi na na pi à yaa pi kwôro Kileɲarege na tèrigii puni i, pi àha sàa le mɛ. 
\v 2 U à jwo pi á: «Yukyaaŋi wà u mpyi kànhe kà na, u mpyi na fyáge Kile na mɛ, u kuro mú sí mpyi sùpya e mɛ. 
\v 3 Leŋkwucwoŋi wà mú na mpyi kuru kànhe e, sùpyaŋi wà mpyi a u mùmpɛnmɛ pyi. Uru leŋkwucwoŋi mpyi maha sì uru yukyaaŋi yyére tèrigii puni i, bà u si mpyi si u ná uru nàŋi láha piye na mɛ. 
\v 4 Ceeŋ'à mɔ uru zhà maa nùruŋi i, ɲaha na yɛ yukyaaŋi la mpyi sì lire pyi mɛ. Ka ceeŋi si li wyɛ̀ɛŋɛ u ɲwɔh'i, fo u à pa jwo uye funŋ'i “Mii mɛ́ɛ ɲyɛ mii ɲyɛ na fyáge Kile na mɛ, maa mpyi mii kuro ɲyɛ sùpya e mɛ, 
\v 5 ná ŋge leŋkwucwoŋi s'à mii yyaha fwɔ́hɔrɔ mà nɔ ŋke cyage e, mii sí u ná uru nàŋi láha piye na. Ná lire ɲyɛ a pyi mɛ, mii sì yyeɲiŋɛ ta u ɲyii na mɛ.”»
\p
\v 6 Puru jwuŋkwooni kàntugo, ka Kafooŋi Yesu si u \w cyelempyiibii\w* yíbe: «Yii à uru yukyaaŋi nintiimbaaŋi jwumpe lógo kɛ! 
\v 7 Ɲyɛ ná u s'à uru ceeŋi tànga kan, Kile niɲcwɔnribii pi ɲyɛ Kile ɲwɔh'i marii u ɲáare pìlaga bâra canŋa na ke, Kile sí n‑sìi pire tànga kan. Yii li cè u à lùuni bò ná pi e. 
\v 8 Mii sí yi jwo yii á, Kile sí tànga kan pir'á wahawaha. Ŋka lire ná li wuuni mú i, \w Supyaŋi Jyaŋi\w* cannuruge ká nɔ ɲìŋke na, tá u ɲyɛ a yaa u pa dánafee ta ku na mɛ?»
\s1 Farizhɛnŋi ná múnalwɔɔre shwofooŋi bàtaage
\p
\v 9 Lire kàntugo ka Yesu si núr'a bàtaage kabɛrɛ jwo mà yyaha tíi ná sùpyiibii pìl'e, mpiimu pi ɲyɛ na piye sɔ̂nŋi na pir'à tíi maa piye pwɔ́ɔŋɔ sùpyire sannte na ke. U à jwo: 
\v 10 «Shiin shuunni pi ná ŋkàre \w Kileɲaarebage\w* e zà Kile ɲáare. Wà na mpyi \w Farizhɛn\w*, u sanŋi sí ɲyɛ \w múnalwɔɔre shwofoo\w*. 
\v 11 Mà pi yaha Kileɲaarebage e, ka Farizhɛnŋi sí yîr'a yyére u mɛge cyage e, maa Kile ɲáare na “Kile, mii à fwù kan mu á, ɲaha na yɛ mii à pwɔ́rɔ sùpyire sannte na, mpiimu pi ɲyɛ na nàŋkaage pyi, marii \w jacwɔɔre\w* pyi, mà bâra \w kapegigii\w* sanŋkii shiŋi puni na ke. Mii à pwɔ́rɔ ŋge múnalwɔɔre shwofooŋi na mú. 
\v 12 Cibilaaga maha cibilaaga, mii maha canmpyaa shuunni sún le. Yaaga maha yaaga mii à ta ke, mii maha yire puni yáhaŋi wwû.”
\p
\v 13 Múnalwɔɔre shwofooŋi wi ke, ka uru si yîr'a yyére tatɔɔnge e Kileɲaarebage funŋke e, maa ɲùŋke sôgo, maa mɛjwuuni tîrige maa jwo “Kile, mii na mu ɲáare, maa lùɲiŋɛ wà ma lùuni na, ɲaha na yɛ mii ɲyɛ kapimpyiŋɛ.”
\p
\v 14 Ɲyɛ mii sí yi jwo yii á, Kile à múnalwɔɔre shwofooŋi kapegigii yàfa u na, ka u u núr'a kàre pyɛngɛ. Ŋka Farizhɛnŋi wi ke, uru u kapegigii ɲyɛ a yàfa u na mɛ. Yii li cè na shin maha shin u à uye pêe ke, Kile sí urufoo tîrige. Ŋgemu u à uye tîrige ke, Kile sí urufoo dùrugo.»
\s1 Yesu à jwó le nàŋkopyire tà á
\r (Macwo 19.13-15; Marika 10.13-16)
\p
\v 15 Lire kàntugo ka pi i mpa ná pyìibii pìl'e Yesu yyére, bà u si mpyi si cyeyi taha pi na, si jwó le pi á mɛ. \w Cyelempyiibi\w*l'à lire ɲya ke, mpii pi à pa ná pyìibil'e ke, ka pi i pire faha. 
\v 16 Ka Yesu si pyìibii file uye na, maa jwo: «Yii àha pi sige na na mɛ. Yii li cè na sùpyiibii pi ɲyɛ mpii pyìibii fiige ke, \w Kile Saanre\w* ɲyɛ pire woro. 
\v 17 Sèeŋi na mii sí yi jwo yii á, ŋgemu ká mpyi u ɲyɛ a ɲɛn'a uye tîrige pyà fiige mɛ, urufoo sì n‑sìi n‑jà n‑jyè Kile Saanre e mɛ.»
\s1 Nàfuufooŋi kani
\r (Macwo 19.16-30; Marika 10.17-31)
\p
\v 18 Ɲyɛ canŋka, \w Yahutuubii\w* yyaha yyére shinŋi wà à Yesu yíbe: «Cyelentuŋi niɲcɛnŋi, ɲaha shi mii à yaa mii u pyi si shìŋi niŋkwombaaŋi ta bɛ?» 
\v 19 Ka Yesu si u pyi: «Ɲaha na mu ɲyɛ na mii yiri niɲcɛnŋi yɛ? Kile kanni baare e, sùpya ɲyɛ a ɲwɔ mɛ. Mu à sɔ̂nŋɔ lire na la? 
\v 20 Mu à Kile \w Saliyaŋi\w* kurigii cè mà kwɔ̀ “Ma hà zínni ná wabɛrɛ cwo e mɛ, ma hà sùpya bò mɛ, ma hà nàŋkaaga pyi mɛ, ma hà vini ntaha wà na mɛ, ma tuŋi ná ma nuŋi pêe\f + \fr 18:20 \fr*\ft Ɛkizodi 20.12-16, Duterenɔmu 5.16-20\ft*\f*.”» 
\v 21 Ka nàŋi si Yesu pyi: «Cyelentuŋi, mii na cyire karigii puni pyi fo mà mii yaha nàŋkocyɛɛre e.»
\p
\v 22 Ɲyɛ uru nàŋ'à puru jwo ke, ka Yesu si u pyi: «Yaaga niŋkin saha à mu fô, ta sì ma a sà ma cyeyaayi puni pɛ́rɛ, ma a yi wyɛ́rɛŋi táa táa fòŋɔfeebii na. Lire ká mpyi, mu sí nàfuu ta Kile yyére. Ma a nta a pa ntaha na fye e.»
\p
\v 23 Tèni i uru nàŋ'à puru jwumpe lógo ke, ka li i mpɛn u e, ɲaha na yɛ nàfuubwɔhɔ foo u mpyi u wi. 
\v 24 Yesu à u ɲya u à yyahe tanha ke, maa jwo u á: «Nàfuufeebii jyìm'à sàa pɛn \w Kile Saanre\w* e. 
\v 25 Ɲwɔhɔŋi jyìm'à táan músɛnnɛŋi wyiini i mà tòro nàfuufooŋi u jyè Kile Saanre e.»
\p
\v 26 Ɲyɛ mpii pi à puru jwumpe lógo ke, ka pire si jwo: «Lire sanni i ke, jofoo u sí n‑jà nùmpanŋa ta bɛ?» 
\v 27 Ka Yesu si pi pyi: «Kani l'à sùpyire jà ke, lire ɲyɛ na Kile jìni mɛ.»
\p
\v 28 Ka Pyɛri si jwumpe lwɔ́ maa Yesu pyi: «Wuu de? Wuu à kàntugo wà wuu karigii puni na, maa ntaha mu fye e.» 
\v 29 Ka Yesu si pi pyi: «Sèeŋi na mii sí yi jwo yii á, shin maha shin u à ɲɛn'a kàntugo wà u pyɛnge, lire ɲyɛ mɛ u cwoŋi, lire ɲyɛ mɛ u cìnmpyiibii, lire ɲyɛ mɛ u sifeebii, lire ɲyɛ mɛ u pyìibii na Kile Saanre kurugo ke, 
\v 30 urufoo sí pire fiigii niɲyahamii ta mà u yaha naha diɲyɛŋi i, sí shìŋi niŋkwombaaŋi ta diɲyɛŋi nimpaŋi i.»
\s1 Yesu à jwo u kwùŋi ná u ɲɛ̀ŋi kyaa na sahaŋki
\r (Macwo 20.17-19; Marika 10.32-34)
\p
\v 31 Lire kàntugo ka Yesu si u \w cyelempyiibii\w* kɛ ná shuunniŋi yyére maa yi jwo pi á: «Wuu niŋkaribii pi mpii Zheruzalɛmu kànhe e. Kyaa maha kyaa Kile tùnntunmpil'à sémɛ \w Supyaŋi Jyaŋi\w* kyaa na ke, cyire puni sí n‑tòro cyi jwuŋkanni na. 
\v 32 U sí n‑le Kilecembaabii cye e, pire sí raa u fwɔ́hɔre, s'a u cyere, s'a ntilwɔhe wàa u na, 
\v 33 si u bwɔ̀n ná kàsɔrigil'e, si u bò. Ŋka u kwùŋi canmpyitanrewuuni, u sí ɲɛ̀.»
\p
\v 34 Cyelempyiibil'à puru jwumpe lógo, ŋka pi mpyi a jà a pu ɲwɔhe cè mɛ, ɲaha na yɛ pu ɲwɔhe mpyi a ŋwɔhɔ pi na.
\s1 Yesu à fyinnaŋi wà ɲyii múgo
\r (Macwo 20.29-34; Marika 10.46-52)
\p
\v 35 Ɲyɛ Yesu ná u \w cyelempyiibii\w* niŋkaribii Zheruzalɛmu kànhe e, pi à sà byanhara Zheriko kànhe na ke, ka pi i fyinnaŋi wà ta u à tɛ̀ɛn kuni ɲwɔge na na sùpyire ɲáare.
\p
\v 36 Sùpyire màhaŋ'à jyè u niŋgyigigil'e ke, ka u u yíbe: «Ɲaha na sùpyire ɲyɛ na ŋge màhaŋi pyi amɛ yɛ?» 
\v 37 Ka pi i yi jwo u á na Nazarɛti kànhe shinŋi Yesu u ɲyɛ na ntùuli. 
\v 38 Fyinnaŋ'à puru lógo ke, maa jwo fànha na: «\w Dawuda\w* Tuluge Shinŋi Yesu, ɲùɲaara ta na na!» 
\v 39 Mpii pi mpyi yyaha yyére ke, ka pire si u faha na u fyâha. Ŋka u ɲyɛ a ɲɛn'a fyâha mɛ, maa là bâra u jwuŋkanni na: «Dawuda Tuluge Shinŋi, ɲùɲaara ta na na!»
\p
\v 40 Ka Yesu si yyére, maa pi pyi pi u cû a pa. Pi à pa ná u e ke, ka Yesu si u yíbe: 
\v 41 «Ɲaha mu la ɲyɛ mii u pyi mu á yɛ?» Ka fyinŋi si u pyi: «Kafooŋi, mii la ɲyɛ si núru s'a ɲaa.» 
\v 42 Ka Yesu si u pyi: «Ta ɲaa, mu dániyaŋ'à mu cùuŋɔ.» 
\v 43 Lire tèenuuni i, ka fyinŋi si ntíi na ɲaa, maa ntaha u fye e, maa Kile kêe. Sùpyir'à lire ɲya ke, maa Kile kêe mú.
\c 19
\s1 Yesu ná múnalwɔɔre shwofooŋi Zaŋkɛ kani
\p
\v 1 Ɲyɛ mà Yesu yaha u u ntùuli Zheriko kànhe e, 
\v 2 nàŋi wà na mpyi wani kuru kànhe e, u mɛge mpyi Zaŋkɛ. \w Múnalwɔɔre shwofeebii\w* ɲùŋufooŋi wà u mpyi u wi. Nàfuufoo u mpyi u wi. 
\v 3 U la mpyi si Yesu ɲya, si ɲcè sùpyaŋi u ɲyɛ u wi ke. Ŋka u mbereŋi ná sùpyire ɲyahaŋi kurugo, u ɲyɛ a jà a Yesu ɲya mɛ. 
\v 4 Ka u u fê a kàre yyaha yyére, maa sà dùgo sikomɔri cige e, kuni ɲwɔge na, bà li si mpyi Yesu ká mpa a ntùuli ku ɲwɔh'i, si u ta ɲya mɛ. 
\v 5 Yesu à pa nɔ kuru cyage e ke, maa ɲùŋke yîrig'a wíi cige e, maa jwo: «Zaŋkɛ, fyâl'a tîge naha, ɲaha na yɛ mii à yaa mii u sunmbage lèŋɛ mu pyɛnge e niɲjaa.»
\p
\v 6 Ka Zaŋkɛ si fyâl'a tîge maa Yesu ɲùŋɔ bɛ̂ ná funntange e maa ŋkàre ná u e pyɛnge e. 
\v 7 Sùpyire puni ti mpyi wani maa lire ɲya ke, ka li i mpɛn pi e, fo pi na ŋkunni piye shwɔhɔl'e, marii ŋko: «Ŋge nàŋ'à kàr'a sà sunmbage lèŋɛ ŋge kapimpyiŋi pyɛnge e.»
\p
\v 8 Ŋka mà pi yaha tire jwoore na, Zaŋkɛ niɲjyereŋ'à kwôro Kafooŋi Yesu taan, maa yi jwo u á: «Kafooŋi, mii sí na cyeyaayi puni taaga niŋkin kan fòŋɔfeebil'á. Yaaga maha yaaga mii à cyán a shwɔ sùpyire na ke, mii sí yire yaayi puni fiigii sicyɛɛre kan kan pi á.»
\p
\v 9 Ka Yesu si jwo: «Zhwoŋ'à nɔ ŋke pyɛnge na niɲjaa, ɲaha na yɛ ŋge nàŋi mú na ɲyɛ \w Ibirayima\w* tùluge shin. 
\v 10 Mii sí yi jwo yii á, mpii pi à pînni ke, \w Supyaŋi Jyaŋi\w* à pa mpa pire cya si pi shwɔ.»
\s1 Báarapyiibii bàtaage
\r (Macwo 25.14-30)
\p
\v 11 Mà sùpyire yaha ti i núru Yesu ɲwɔ na, pi à pa byanhara Zheruzalɛmu kànhe na ke, ka Yesu si li kàanmucya mà li ɲya na sùpyire sɔ̀nŋɔr'à taha li na na \w Kile Saanre\w* sí n‑sìi lire tèni yabiliŋi i. Lire kurugo u à ŋke bàtaage jwo pi á 
\v 12 na:
\p «Fànhafooŋi wà jya u ná mpyi na ŋkɛ̀ɛge kìritɔɔnl'e, bà lire kìni saanbwɔhe si mpyi si u tìŋɛ mpyi saanwa, u u núr'a pa ntɛ̀ɛn u yabiliŋi kìni shiinbii ɲùŋɔ na mɛ.
\p
\v 13 Mà jwo u lire kùluni tɔɔge lwɔ́ ke, u à u báarapyii kɛ yyere, maa wyɛ́rɛfyinŋi tɔɔnyɔ kɛ kan pi puni niŋkin niŋkin á, maa pi pyi na pi à cwɔ̀hɔnte pyi ná u e, pi i tɔ̀ɔn ta u na, mà jwo uru u núr'a pa ke.
\p
\v 14 Ŋka uru ŋge nàŋi kyaa mpyi a táan u kìni shiinbil'á mɛ. U kareŋkwooni kàntugo, ka pi i tùnntunmii tun saanbwɔh'á, maa yi jwo u á na pire la ɲyɛ u u ŋge nàŋi tìŋɛ pire ɲùŋɔ na mɛ. 
\v 15 Ŋka lire ná li wuuni mú i, saanbwɔh'à u pyi saanwa, ka u u núr'a pa u kìni i. U à pa ke, maa u báarapyiibii yyere, mpiimu á u niŋkareŋi mpyi a wyɛ́rɛŋi kan ke, si ɲcè kampyi pi à tɔ̀ɔn ta u na. 
\v 16 Ka báarapyiŋi niɲcyiiŋi si mpa maa jwo “Kafooŋi, wyɛ́rɛŋi mu mpyi a kan mii á ke, mii à cwɔ̀hɔnte pyi ná u e, mà u fiigii kɛ tɔ̀ɔn ta.” 
\v 17 Ka saanŋi si yi jwo uru báarapyiŋ'á “Fwù faa na. Mu na ɲyɛ báarapyi niɲcɛnŋɛ. Ná mu s'à pyi dánasupya kapyɛɛre e, mii sí mu tìŋɛ n‑pyi ɲùŋufoo kànyi kɛ ɲùŋɔ na.”
\p
\v 18 Ɲyɛ ka báarapyiŋi shɔnwuŋi si mpa maa jwo “Ɲùŋufooŋi, wyɛ́rɛŋi mu mpyi a kan mii á ke, mii à cwɔ̀hɔnte pyi ná u e mà u fiigii kaŋkuro ta.” 
\v 19 Ka saanŋi si yi jwo ur'á mú “Mii sí mu tìŋɛ kànyi kaŋkuro ɲùŋɔ na.”
\p
\v 20-21 Ka báarapyiŋi wabɛrɛ si mpa maa jwo “Ɲùŋufooŋi, wyɛ́rɛŋi mu mpyi a kan mii á ke, u we, mu yyahafyagar'à mii ta, ka mii i u le a pwɔ vàanŋke k'e, mà bégele, ɲaha na yɛ mu à kyán, mu cyɛge ɲyɛ a yaage ŋkemu yaha mɛ, mu maha kuru lwɔ́, mu ɲyɛ a kɛrɛge ŋkemu nûgo mɛ, mu maha kuru sùmaŋi kwɔ̀n.” 
\v 22 Ka saanŋi si yi jwo u á “Mu ɲyɛ báarapyi niɲcɛnŋɛ mɛ. Jwumpe mu à jwo mii na ke, mà tàanna ná pur'e, mu ná ndemu l'à yaa ke, mii sí lire pyi mu na. Mu à cè na mii na ɲyɛ supyikyanga, na mii ɲyɛ a yaage ŋkemu yaha mɛ, mii maha kuru lwɔ́, mii ɲyɛ a kɛrɛge ŋkemu nûgo mɛ, mii maha kuru sùmaŋi kwɔ̀n. 
\v 23 Ɲyɛ mu à yire puni cè, ɲaha na mu sí ɲyɛ a mpyi a jà a mii wyɛ́rɛŋi yaha wyɛ́rɛŋi bwùunni na mà yɛ? Kampyi mu mpyi a lire pyi, mii à núr'a pa ke, mii mpyi na sí u ná u tɔ̀ɔnŋi ta.”
\p
\v 24 Mpii pi mpyi ná saanŋi i wani ke, ka saanŋi si yi jwo pir'á “Yii na wyɛ́rɛŋi shwɔ ŋge báarapyiŋi na, yii kan báarapyiŋi niɲcyiiŋ'á, ŋgemu u à cwɔ̀hɔnte pyi mà u wyɛ́rɛɲuŋke fiigii kɛ ta ke.” 
\v 25 Ka pi i saanŋi pyi “Kafooŋi, wyɛ́rɛŋi u ɲyɛ uru báarapyiŋ'á ke, ur'à ɲyaha mà kwɔ̀.” 
\v 26 Ka saanŋi si pi pyi “Yii lógo! Shin maha shin u ɲyɛ ná yaage e ke, kà sí n‑bâra urufoo woge na. Ŋka shin maha shin cyeŋgaya wu u ɲyɛ ke, yaaga sì n‑kan urufol'á mɛ. Nimbileni urufoo bá na sɔ̂nŋi uye cye e ke, lire sí n‑shwɔ u na. 
\v 27 Ɲyɛ numɛ, mii zàmpɛɛnbii pi mpyi na li kɔ̀re bà mii si mpyi mii àha bú mpyi saanwa pire ɲùŋɔ na mɛ, yii pi cû a yige naha, yii i pi bò na ɲyii na.”»
\s1 Saanŋi Yesu à jyè Zheruzalɛmu kànhe e
\r (Macwo 21.1-11; Marika 11.1-11; Yuhana 12.12-19)
\p
\v 28 Ɲyɛ Yesu à puru jwumpe puni jwo ke, maa ntòro sùpyire yyaha na na ŋkɛ̀ɛge Zheruzalɛmu kànhe e. 
\v 29 Tèni i pi à sà byanhara Bɛtifajye ná Bɛtani kànyi na, \w Olivye cire ɲaŋke\w* taan ke, ka Yesu si u \w cyelempyiibii\w* pìi shuunni tun, 
\v 30 maa pi pyi: «Kànhe ku ɲyɛ yii yyaha na ke, yii a sì k'e. Yii sí sà pi ta pi à dùfaanɲjaaga pwɔ wani, sùpya sàha ŋkwɔ̀ a dùgo ku na mà ɲya mɛ. Yii i ku sànha, yii a ma yii pa ŋkan na á. 
\v 31 Wà ha yii yíbe na “Ɲaha na yii ɲyɛ na ku sànre yɛ?” yii i urufoo pyi “Ku kyaa li ɲyɛ Kafooŋi na.”»
\p
\v 32 Ka cyelempyiibii mú shuunni si ŋkàre. Jwuŋkanni na Yesu mpyi a yi jwo pi á ke, ka pi i sà yi ta amu. 
\v 33 Tèni i pi à wá na dùfaanŋke sànre ke, ka ku feebii si jwo: «Hɛn! Ɲaha na yii ɲyɛ na ku sànre yɛ?» 
\v 34 Ka pi i pi pyi: «Ku kyaa li ɲyɛ Kafooŋi na.» Ɲyɛ pi à yire jwo ke, ka dùfaanŋke feebii si pi yaha pi à ku sànha a kàre.
\p
\v 35 Ka pi i mpa ná kuru dùfaanŋke e Yesu yyére, maa pi vàanɲyi yà taha ku na, maa Yesu pyi u à dùgo ku na. 
\v 36 Ka pi i wá na ŋkɛ̀ɛge. Mà pi niŋkaribii yaha, ka sùpyire si wá na ti vàanntinɲyi yà wwû na mpìli Yesu yyaha na kuni i\f + \fr 19:36 \fr*\ft Saanŋi pi ɲyɛ na mpêre ke, pi maha nde kani pyi si u bɛ̂ (2 Saanbii 9.13).\ft*\f*. 
\v 37 Pi mpyi a byanhara Zheruzalɛmu kànhe na mà kwɔ̀. Pi à nɔ \w Olivye cire ɲaŋke\w* tatigige e ke, ka u fyèɲwɔhɔshiinbii puni funntanga wuubii si li ɲwɔ cû na Kile kêre fànha na Yesu kakyanhala karigii kurugo, pi à cyire ɲcyiimu ɲya ke. 
\v 38 Pi mpyi na yu fànha na:
\q1 «Saanŋi nimpaŋi u ŋge Kafooŋi Kile mɛge na ke,
\q1 Kile u jwó le u á!
\q1 Kileŋi u ɲyɛ nìɲyiŋi na ke,
\q1 uru u ɲyɛ yyeɲiŋkefoo!
\q1 Kile mɛge ku kêe nìɲyicyeyi puni i!\f + \fr 19:38 \fr*\ft Zaburu 118.26\ft*\f*.»
\p
\v 39 Ɲyɛ Farizhɛɛnbii pi mpyi sùpyire shwɔhɔl'e ke, ka pire pìi si Yesu pyi: «Cyelentuŋi, ma cyelempyiibii faha, bà pi si mpyi si fyâha mɛ.» 
\v 40 Ka Yesu si pi pyi: «Mii cyelempyiibii mɛ́ɛ ká fyâha, ɲje kafaayi sí raa ŋkwúuli pi cyaga.»
\s1 Yesu à mɛɛ sú Zheruzalɛmu kànhe shiinbii kurugo
\p
\v 41 Ɲyɛ pi à sà byanhara Zheruzalɛmu kànhe ɲwɔge na, ka Yesu si kànhe ɲya ke, maa mɛɛ sú ku shiinbii kurugo maa jwo: 
\v 42 «Kuni i yyeɲiŋke ɲyɛ na ntaa ke, kàmpyi yii mpyi a lire lwɔ́ a wíi, li mpyi na sí n‑táan mii i niɲjaa dɛ! Ŋka lir'à ŋwɔhɔ yii na numɛ.
\p
\v 43 Ɲyɛ canŋa na ma, yii zàmpɛɛnbii sí n‑pa n‑cwo yii na, si yii kwûulo kaɲcinnɛ fiige, si kàsɔɔgɔ le ntaha yii kwûulo, si yii fɛnrɛ kàmpanɲyi puni na. 
\v 44 Pi sí yii kànhe jya si ku ŋkunuɲyi puni waraga feefee, si yii puni bò, ɲaha na yɛ Kile à pa yii ntɛ̀gɛŋi mɛɛ na, ŋka yii ɲyɛ a li cè ná u e mɛ.»
\s1 Yesu à cwɔ̀hɔmpii kɔ̀r'a yige Kileɲaarebage ntàani na
\r (Macwo 21.12-17; Marika 11.15-19; Yuhana 2.13-22)
\p
\v 45 Lire kàntugo ka Yesu si ŋkàre \w Kileɲaarebage\w* ntàani na. Mpii pi mpyi pɛrɛmpe na wani ke, maa pire kɔ̀rɔ\f + \fr 19:45 \fr*\ft Yahutuubii pi mpyi maha yîri cyeyi yabɛre e ke, wyɛ́rɛfaabii mpyi maha pire wyɛ́rɛŋi fare Kileɲaarebage wuŋi na. Lire pyiŋkanni na, wyɛ́rɛɲwɔge ku mpyi a yaa k'a sârali Kileɲaarebage e ke, pi mpyi maha jà a kuru sâra, maa núr'a jà a ntɛ̀gɛ pyi. Yatɔɔre ti maha yaa ti jà a pyi sáraga ke, pɛ́rɛmpyiibii mpyi maha tire pɛ́rɛli pir'á. Pi mpyi maha ti lwɔɔre dùrugo.\ft*\f*. 
\v 46 Maa yi jwo pi á: «“Mii bage sí n‑pyi Kileɲaarebaga.” Yire y'à sémɛ Kile Jwumpe Semɛŋi i. Ŋka yii pi ke, yii à ku kɛ̂ɛnŋ'a pyi “nàŋkaalii tabinniga\f + \fr 19:46 \fr*\ft Ezayi 56.7, Zheremi 7.11\ft*\f*.”» 
\v 47 Yesu mpyi maha Kile jwumpe yu Kileɲaarebage ntàani na canŋa maha canŋa. Ka \w Kile sáragawwuubii ɲùŋufeebii\w* ná \w Kile Saliyaŋi cyelentiibii\w* ná yyaha yyére shiinbii si wá na pyiŋkanna caa si u bò. 
\v 48 Ŋka u cùŋkanni mpyi a pi funŋɔ wwòoŋɔ, ɲaha na yɛ u jwumpe mpyi a sùpyire puni ɲùmbogigii shwɔ a ta.
\c 20
\s1 Pi à Yesu yíbe u fànhe tatage kyaa na
\r (Macwo 21.23-27; Marika 11.27-33)
\p
\v 1 Canŋka mà Yesu yaha u u sùpyire kâlali maa Jwumpe Nintanmpe yu t'á \w Kileɲaarebage\w* ntàani na, ka \w Kile sáragawwuubii ɲùŋufeebii\w* ná \w Kile Saliyaŋi cyelentiibii\w* ná \w Yahutuubii\w* kacwɔnribii si shà u yyére, 
\v 2 maa u yíbe: «Ná kuni ndire e mu na ɲcyii karigii pyi yɛ? Jofoo u à kuni kan mu á, mu u a cyi pyi yɛ?»
\p
\v 3 Ka Yesu si pi pyi: «Mii mú sí yii yíbe, 
\v 4 jofoo u mpyi a Yuhana tun u pa a sùpyire \w batizeli\w* yɛ? Kile laa sùpyire?» 
\v 5 Ka pi i ŋkàr'a sà piye taanna maa jwo: «Wuu aha jwo na Kile u mpyi a Yuhana tun, u sí n‑jwo na ɲaha na wuu sí ɲyɛ a ɲɛn'a dá u na mà yɛ? 
\v 6 Wuu sí ká jwo na sùpya u mpyi a u tun, sùpyire sí wuu wà n‑bò ná kafaayi i, ɲaha na yɛ pi pun'à dá na Yuhana na mpyi \w Kile tùnntunŋɔ\w*.»
\p
\v 7 Pi à piye taanna a kwɔ̀ ke, maa núr'a kàr'a sà Yesu pyi: «Shinŋi u mpyi a u tun ke, wuu ɲyɛ a cè mɛ.» 
\v 8 Ka Yesu si pi pyi: «Ɲyɛ l'aha mpyi amuni, ŋge u à kuni kan mii á, mii u a ɲcyii karigii pyi ke, mii mú sì uru cyêe yii na mɛ.»
\s1 Ɛrɛzɛn kɔɔge faafeebii bàtaage
\r (Macwo 21.33-46; Marika 12.1-12)
\p
\v 9 Lire kàntugo ka Yesu si \w bàtaaga\w* jwo sùpyir'á. U à jwo: «Nàŋi wà u ná \w ɛrɛzɛn\w* cikɔɔgɔ yaa, maa faafee lwɔ́ a yaha k'e, u ná pire s'a ku yasɛɛre táali piye na, maa nta a kàre kùlutɔɔnl'e mà sà mɔ wani. 
\v 10 Ɲyɛ ɛrɛzɛnŋi yasɛɛre tèekwɔɔnn'à pa nɔ ke, ka u u u báarapyiŋi wà tun faafeebil'á u sà uru nàzhan ɛrɛzɛnŋi shwɔ, u a ma. Ŋka uru tùnntunŋ'à nɔ pi na ke, ka pi i u cû maa u bwɔ̀n, maa u cyeŋgaya wuŋi kɔ̀r'a tùugo.
\p
\v 11 Ka cikɔɔge foo si núr'a báarapyi shɔnwu tun pi á, ka pi i uru bwɔ̀n maa u cyahala, maa uru cyeŋgaya wuŋi kɔ̀r'a núruŋɔ mú.
\p
\v 12 Ka u u núr'a shin tanrewu tun pi á. Ka pi i sà uru cû, maa u bwɔ̀n mà bânnaga, maa u yige cikɔɔge kàntugo.
\p
\v 13 Ɲyɛ ka cikɔɔge foo si ŋkànha a jwo “Ɲaha mii sí n‑pyi numɛ bɛ? Jyaŋi niŋkinŋi u ɲyɛ mii á, ná u kyal'à táan mii á ke, mii sí uru tun pi á. Shwɔhɔl'e, pi aha uru ɲya, pi sí n‑sílege uru na.” 
\v 14 Ŋka faafeebil'à cikɔɔge foo jyaŋi ɲya ke, maa wá na yu piy'á “Cikɔɔge foo koolyiŋi u ɲyɛ ŋge. Yii a wá, wuu u bò, kɔɔge sí n‑ta n‑pyi wuu wogo.” 
\v 15 Ɲyɛ u à pa nɔ pi na ke, ka pi i u cû a wà cikɔɔge kàntugo maa u bò.»
\p Yesu à puru jwo ke, maa sùpyire yíbe: «Ɲaha cikɔɔge foo sí n‑pyi yɛ? 
\v 16 Nàkaana baa, u aha mpa, u sí pi puni bò si cikɔɔge kan piibɛril'á.»
\p Ɲyɛ sùpyir'à puru lógo ke, maa jwo: «Ei! Kile u wuu shwɔ lire shiŋi na dɛ!»
\p
\v 17 Ka Yesu si pi wíi wíi maa jwo: «Y'à sémɛ Kile Jwumpe Semɛŋi i na:
\q1 “Bafaanribil'à cyé kafaage ŋkemu na ke,
\q1 kuru k'à pa mpyi \w bage kafaage sèe woge bage mbìini na\w*\f + \fr 20:17 \fr*\ft Zaburu 118.22\ft*\f*.”
\m Di puru jwumpe ɲwɔhe ɲyɛ yɛ?
\p
\v 18 Ɲyɛ shin maha shin u à cwo kuru kafaage ɲuŋ'i ke, urufoo sí n‑kyɛɛgɛ n‑kyɛɛgɛ, kuru kafaage sí ká ɲcwo shin maha shin ɲuŋ'i ke, ku sí urufoo cwɔ̀nhɔnɔ.»
\p
\v 19 Ɲyɛ Yesu à puru jwumpe jwo amuni ke, ka \w Kile sáragawwuubii ɲùŋufeebii\w* ná \w Kile Saliyaŋi cyelentiibii\w* si wá na ɲcaa si cye taha u na, si u cû lire tèenuuni i, ɲaha na yɛ pi mpyi a cè a jwo na u à ŋke \w bàtaage\w* jwo a wà pire na. Ŋka pi mpyi na fyáge sùpyire na. 
\v 20 Ɲyɛ ka pi i wá na Yesu kàanmucaa, maa cwòfeebii pìi yaha pi à kàr'a sà piye pyi sèeshiin si kànhaŋa cyán u na, si nta u cû u ɲwɔjwumpe kurugo, si u le \w Ɔrɔmu shiinbii\w* fànhafooŋi u ɲyɛ kuru cyage e ke, uru cye e.
\s1 Pi à Yesu yíbe múnalwɔɔre ŋkanŋi kyaa na
\r (Macwo 22.15-22; Marika 12.13-17)
\p
\v 21 Ɲyɛ pire cwòfeebil'à sà nɔ Yesu yyére ke, maa jwo: «Wuu cyelentuŋi, wuu à li cè na mu jwumpe ná mu kàlaŋ'à tíi, mu ɲyɛ na fyáge sùpya na ma kàlaŋi tapyige e mɛ. Jwumpe mu sí ɲyɛ na yu mà yyaha tíi ná Kile kuni i ke, puru na ɲyɛ sèe. 
\v 22 Wuu sí mu yíbe, wuu à yaa wuu a múnalwɔɔre kaan Ɔrɔmu Saanbwɔhe \w Sezari\w* á la?»
\p
\v 23 Ka Yesu si ntíl'a li cè pi e, na cwòfee pi ɲyɛ pi pi, maa pi pyi: 
\v 24 «Yii wyɛ́rɛbile cyêe na na wee.» Pi à là cyêe u na ke, ka u u pi pyi: «Jofoo nàɲja ná u mɛgɛ ku ɲyɛ ŋge wyɛ́rɛŋi na yɛ?» Ka pi i jwo: «Saanbwɔhe Sezari.» 
\v 25 Ka Yesu si pi pyi: «Ɲyɛ yii a Sezari wuŋi kaan Sezari á, yii raa Kile wuŋi kaan Kile á.»
\p
\v 26 Ɲyɛ pire cwòfeebii ɲyɛ a jà a jwumɔ niŋkin ta Yesu ɲwɔ na sùpyire ɲyii na, mpe pu sí n‑pa ná l'e pi jà a u cû mɛ. Yesu ɲwɔshwɔɔre mpyi a pi tɛgɛlɛ ta fo pi à fyâha fyi.
\s1 Sadusiibil'à Yesu yíbe kwùubii ɲɛ̀ŋi kyaa na
\r (Macwo 22.23-33; Marika 12.18-27)
\p
\v 27 Ɲyɛ \w Sadusiibii\w* pi maha jwo na kwuɲɛnɛ ɲyɛ nùmpanŋa mɛ, pire pìl'à file Yesu na maa jwo: 
\v 28 «Wuu cyelentuŋi, \w Kile tùnntunŋi\w*\w Musa\w* à mpe jwumpe sémɛ wuu \w Saliyaŋi\w* i na “Nɔ̀ ká ceewe lèŋɛ, maa ŋkwû, mà u ta u ɲyɛ a pyà ta u na mɛ, u cɔɔnŋ'à yaa u ceeŋi lèŋɛ zànbangara na, u u pyìi si u na, u yyahafooŋi niŋkwuŋi mɛge na.”
\p
\v 29 Ɲyɛ sìɲɛɛ baashuunni na mpyi wani, pi puni niɲjyeŋi mpyi a ceewe lèŋɛ maa ŋkwû, u ɲyɛ a pyà ta u na mɛ, 
\v 30 ka sìɲɛɛŋi shɔnwuŋi si ceeŋi lwɔ́ maa ŋkwû mà u yaha pyàtambaa. 
\v 31 Ka tanrewuŋi wuuni mú si mpyi amuni fo mà sà ŋkwɔ̀ pi baashuunniŋi na. Pire sìɲɛɛbii pun'à uru ceeŋi niŋkinŋi lèŋ'a círi, maa ŋkwû, pi wà ɲyɛ a pyà ta u na mɛ. 
\v 32 Pire puni kàntugo, ka ceeŋi mú si mpa ŋkwû. 
\v 33 Ɲyɛ ná pire nàmbaa baashuunniŋi puni s'à uru ceeŋi lèŋ'a círi, kwùubii ɲɛ̀ŋi ká bú nta sèe, pi aha bú ɲɛ̀ canŋke ŋkemu i ke, pi ŋgir'á ceeŋi sí n‑kan yɛ?»
\p
\v 34 Ka Yesu si pi pyi: «Ŋge diɲyɛŋi i, nàmbaabii na cyeebii lèŋi, cyeebii sí i nàmbayi jyè, 
\v 35 ŋka sùpyire t'à yaa ná diɲyɛŋi nimpaŋi i, ná Kile sí ti ɲɛ̀ n‑yige kwùŋi i ke, tire e, nàmbaabii sì cyee lèŋɛ mɛ, cyeebii mú sì nàmbaya jyè mɛ. 
\v 36 Pi sí n‑kwôro shì na fo tèekwombaa, si mpyi Kile mɛ̀lɛkɛɛbii fiige. Ná Kile s'à pi ɲɛ̀ a yige kwùŋi i lir'à li cyêe na pi à pyi Kile pyìi.
\p
\v 37 Kile tùnntunŋi Musa sémɛŋi mú à yi fíniŋ'a jwo wuu á na kwùubii maha ɲɛ̀ni. Tèni i Kafooŋi Kile à jwo ná Musa e tahe nage woge taan ke, u à jwo “Mii u ɲyɛ \w Ibirayima\w* ná Ishaka ná \w Yakuba\w* u Kileŋi\f + \fr 20:37 \fr*\ft Ɛkizodi 3.6\ft*\f*.” 
\v 38 Ɲyɛ puru jwump'à li cyêe na pire mpii ɲyii wuu pi ɲyɛ wani Kile yyére. Sùpyire ɲyii woore ti maha Kile pêre, kwùubii kyaa bà mɛ. Kile yyére, sùpyire puni ɲyii wuu pi ɲyɛ.»
\p
\v 39 U à puru jwo ke, ka \w Kile Saliyaŋi cyelentiibii\w* pìi si file u na, maa jwo: «Cyelentuŋi, mu naha a jwumpe cè dɛ!» 
\v 40 Lire kàntugo wà saha ɲyɛ a ɲɛn'a Yesu yíbe mɛ.
\s1 Kile Niɲcwɔnrɔŋi ɲyɛ Dawuda Tuluge Shin kanna mɛ
\r (Macwo 22.41-46; Marika 12.35-37)
\p
\v 41 Ɲyɛ ka Yesu si jwumpe lwɔ́, maa jwo: «Mpii pi maha jwo na \w Kile Niɲcwɔnrɔŋi\w* na ɲyɛ \w Dawuda\w* Tuluge Shin ke, ɲaha yii na sɔ̂nŋi pur'e bɛ? 
\v 42 Jwumpe Dawuda à jwo Zaburu sémɛŋi i ke, yii sɔ̂nŋɔ puru na mú. U à jwo:
\q1 “Kafooŋi Kile à jwo mii Kafooŋi á,
\q1 ‘Ta ma a pa ntɛ̀ɛn na \w kàniŋɛ cyɛge\w* na,
\q1
\v 43 fo mii aha mu zàmpɛɛnbii le
\q1 mu tooyi ɲwɔh'i\f + \fr 20:43 \fr*\ft Zaburu 110.1\ft*\f*.’”
\p
\v 44 Ná Dawuda na Kile Niɲcwɔnrɔŋi yiri “Kafooŋi” lir'à li cyêe na Dawuda Tuluge Shin kanna bà mɛ, u Kafoo mú wi, sèe bàl'à?»
\s1 Yesu à Kile Saliyaŋi cyelentiibii faha
\r (Macwo 23.1-36; Marika 12.38-40)
\p
\v 45 Mà sùpyire yaha ti i núru Yesu ɲwɔ na, u à yi jwo u \w cyelempyiibi\w*l'á: 
\v 46 «Yii a yiye kàanmucaa, yii àha ŋkwɔ̀ mpyi \w Kile Saliyaŋi cyelentiibii\w* fiige mɛ. Mà vàanntinmbwoyi le na ɲaare, lire l'à táan pi á. Sùpyire tabinniyi i, pi la maha mpyi pi a pire pêre pi raa pire shɛ́ɛre. Pi aha shà \w Kile Jwumpe kàlambayi\w* i, lire ɲyɛ mɛ wà ha pi yyere kataan ɲjyì na, bwompe tatɛɛnyi pi maha ɲcaa. 
\v 47 Mà bâra lire na, pi maha leŋkwucyeebii cyeyaayi puni shuu pi na ná pi ɲwɔtanyi i. Pi maha Kile ɲáare na mɔni, sùpyire ɲyiɲyage na. Lire kurugo nde li sí n‑pa pi ta ke, lire sí n‑waha sèl'e.»
\c 21
\s1 Bùɲyɛŋi leŋkwucwoŋ'à pyi ke
\r (Marika 12.41-44)
\p
\v 1 Ɲyɛ Yesu à pa wíl'a nàfuufeebii pìi ɲya pi i ma na pi bùɲyɛŋi leni u yaleŋke e. 
\v 2 Leŋkwucwoŋi kanhamafooŋi wà mú mpyi a pa bùɲyɛ pyi ná daashipyara shuunni i. 
\v 3 Ka Yesu si u lógofeebii pyi: «Sèeŋi na mii sí yi jwo yii á, ŋge leŋkwucwo fòŋɔfooŋ'à bùɲyɛŋi ŋgemu pyi ke, ur'à fànha tò pi sanmpii puni wuŋi na. 
\v 4 Ɲaha na yɛ pi sanmpii pun'à wwû pi cyeyaayi niɲyahayi i, mà kan Kile á. Ŋka ŋge leŋkwucwoŋi kanhamafooŋi wi ke, u ɲùŋɔ wyɛ́rɛŋi puni u à kan Kile á, canŋke yalyire lwɔɔre mú bá ɲyɛ u á mɛ.»
\s1 Yesu à jwo na Kileɲaarebage sí n‑jya
\r (Macwo 24.1-14; Marika 13.1-13)
\p
\v 5 Lire kàntugo ka pìi si jwo ná Yesu i \w Kileɲaarebage\w* kyaa na na k'à faanra ná kafaayi nisinaɲyi i, maa sùpyire bùɲyɛ yaayi niŋkanyi tɛ̀g'a ku wiimɛ táan. Ka Yesu si pi pyi: 
\v 6 «Ŋke basinaŋke yii ɲyɛ na ɲan'amɛ ke, canŋa na ma, ku puni sí n‑sìi n‑pwɔ̀n n‑cyán, si ku ŋkunuɲyi puni waraga, fo si ku kafaayi láha láha yiye na.»
\p
\v 7 Ka pi i Yesu pyi: «Wuu cyelentuŋi, ɲaha tère e cyire karigii sí n‑pyi yɛ? Cyi tèepyiini ká nɔ, ɲaha ku sí li cyêe wuu na yɛ?»
\p
\v 8 Ka Yesu si pi pyi: «Yii a yiye kàanmucaa! Yii àha sùpya yaha u yii wurugo mɛ. Yii li cè na shinɲyahara sí mii mɛge le piye na, si mpa jwo na \w Kile Niɲcwɔnrɔŋi\w* kyaa l'à jwo ke, na pire pi ɲyɛ ure. Pi sí n‑pa raa ŋko sùpyir'á na diɲyɛŋi tèekwoon'à byanhara. Ŋka yii àha ntaha pi fye e mɛ.
\p
\v 9 Yii sí n‑pa raa kàshiyi ná ɲyàhaŋguruguŋi kyaa núru, lire kà yii funŋɔ pɛn mɛ. Yii li cè na cyire karigii mpyimbaa ɲyɛ mɛ, ŋka lire bà li ɲyɛ diɲyɛŋi tèekwooni mɛ.
\p
\v 10 Supyishiŋi wà sí n‑pa n‑yîri n‑sà n‑cwo wà na, kìni là sí n‑pa n-yîri n‑sà n‑cwo là na. 
\v 11 Ɲìŋke sí n‑pa raa ɲcyɛ̂ɛnni cyeyi y'e s'a kakyaare pyi sèl'e, yampimpe ná katege sí n‑pyi cyeyi y'e, fyagara yaayi ná kakyanhala kacyeeŋkii yaayi mú sí n‑pa raa ɲaa nìɲyiŋi i.
\p
\v 12 Ŋka mà jwo cyire karigii cyi sìi cyi a mpyi ke, pi sí raa yii kyérege, s'a yii cwôre s'a ŋkɛ̀ɛge \w Kile Jwumpe kàlambayi\w* i, si nta raa yii cɛ̂ɛge s'a yii tùni kàsuŋi i. Pi sí raa yii yiri saanbii ná fànhafeebii yyére. Pi sí raa cyire puni pyi yii na mii mɛge kurugo. 
\v 13 Lire sí n‑pyi tère niɲcɛnnɛ yii á yii jà yii a mii kyaa yu pi á. 
\v 14 Lire e ke jwumpe yii sí n‑jwo si ntɛ̀gɛ pi ɲùŋɔ bɛ̂ ke, yii àha puru kani tɛ̀gɛ yiye funŋɔ pɛn mɛ. 
\v 15 Ɲaha kurugo yɛ mii yabiliŋi u sí puru tîrige yii funŋ'i, si yákili niɲcɛnŋɛ kan yii á, bà yii si mpyi si jwumpe ɲwɔge yaha yii zàmpɛɛnbii na mɛ. 
\v 16 Yii sifeebii ná yii sìɲɛɛbii ná yii cìnmpyiibii ná yii ceveebii sí raa yii leni cye e, pi i yii pìi bò. 
\v 17 Yii kyaa sí n‑pɛn sùpyire pun'á mii mɛge kurugo. 
\v 18 Ŋka lire ná li wuuni mú i, ali yii wà ɲùɲjuŋɔ niŋkin sì n‑sìi n‑pînni mɛ. 
\v 19 Lire kurugo yii yiye waha yii i ntɛ̀ɛn Kile kuni i. Lire ká mpyi, yii sí n‑shwɔ.
\p
\v 20 Ɲyɛ yii aha mpa zàmpɛɛnbii ɲya pi à Zheruzalɛmu kànhe kwûulo ná pi kàshicyeyi i tèni ndemu i ke, yii i ntɛ̀ɛn ná l'e ku tèejyaan'à byanhara. 
\v 21 Lire tèni ká nɔ, mà shin maha shin ta \w Zhude\w* kùluni i ke, pirefee pi a fî, pi a wá ɲaɲyi kàmpanŋke na. L'aha mpiimu ta Zheruzalɛmu yabiliŋi i ke, pirefee pi fê a fworo kànhe e. L'aha mpiimu ta sige e ke, pire kà núru piye ta raa ma kànhe e mɛ. 
\v 22 Ɲaha kurugo yɛ cyire canmpyaagil'e, Kile sí Zheruzalɛmu shiinbii sâra si ntàanna ná pi kapyiiŋkil'e. Lire mpyiŋi cye kurugo jwumpe Kile tùnntunmpil'à sémɛ ke, puru sí n‑fûnŋɔ. 
\v 23 Cyire canmpyaagii sí n‑waha lahigiifee ná pyìnɛɛbii na sèl'e. Yii li cè, Kile lùuni sí n‑yîri kìni sùpyire taan sèl'e, yyefugo nimbwɔhɔ ku sí n‑pyi kìni i. 
\v 24 Pi zàmpɛɛnbii sí n‑pa niɲyahara bò pi e ná kàshikwɔnŋwɔɔyi i, si pi niɲyahamii cû ŋkàre bilere na diɲyɛ yyaha kurugo. \w Supyishiŋi sanŋi\w* sí n‑pa Zheruzalɛmu jya, si fànha cyán ku na, fo sí n‑pa nɔ Kile ɲyii tèni na.
\s1 Yesu sí núru n‑yîri nìɲyiŋi na si mpa
\r (Macwo 24.29-31; Marika 13.24-27)
\p
\v 25 Lire kàntugo kakyanhala kacyeeŋkii sí n‑pa raa n‑pyi canŋa ɲyiini ná yiŋke ná wɔrigil'e. Suumpe lùbwɔhe sí n‑pa raa fuuli raa yîri s'a tùnmpe pyi sèl'e. Puru tùnmpe sí supyishiŋi puni pyi u a fyáge sèl'e. 
\v 26 Kawaani li sí n‑pa diɲyɛŋi ná u funŋɔyaayi ta ke, lire funmpɛɛnre sí pìi bò. Yii li cè nìɲyiŋi yaayi sí n‑pa n‑cúnŋɔ n‑cúnŋɔ n‑yîri yi tatɛɛnyi i.
\p
\v 27 Ɲyɛ lire tèni i, pi sí \w Supyaŋi Jyaŋi\w* nimpaŋi ɲya ɲahaɲyi i, ná sífente ná sìnampe tɛgɛlɛ baa wumpe e.
\p
\v 28 Yii aha cyire karigii ɲya cyi à sìi na mpyi tèni ndemu i ke, yii i yii ɲùɲyi yîrige, yii i yyahayi le nìɲyiŋi i, ɲaha na yɛ tèni i Kile sí yii shwɔ ke, lire tèn'à byanhara.»
\s1 Yii a kacyeeŋkii kàanmucaa
\r (Macwo 24.32-35; Marika 13.28-31)
\p
\v 29 Ɲyɛ ka Yesu si yyecyeenɛ pyi na: «Yii \w fizhiye cige\w* ná cire sannte puni kàanmucya a wíi kɛ! 
\v 30 Yii aha mpa ti ɲya ti i fûnni, yii maha ntɛ̀ɛn ná l'e na nùŋgwɔh'à byanhara. 
\v 31 Lire pyiŋkanni na, yii aha mpa cyire karigii ɲya cyi i mpyi, yii i ntɛ̀ɛn ná l'e na \w Kile Saanre\w* tèn'à byanhara. 
\v 32 Sèeŋi na mii sí yi jwo yii á, mpii pi à dá mii na ke, pire sí cyire karigii ɲya tapyige e\f + \fr 21:32 \fr*\ft Pìi maha jwo: «nde tèni shiinbii sí cyire karigii ɲya tapyige e.»\ft*\f*. 
\v 33 Nìɲyiŋi ná ɲìŋke sí n‑pa n‑tòro, ŋka mii jwumpe sí n‑kwôro fo tèekwombaa.
\p
\v 34 Yii a yiye kàanmucaa! Yii àha yii sɔ̀nŋɔre taha lyìmbwooni ná sinmbyaani ná ŋge diɲyɛŋi yaayi ɲcyaŋi na fo mii cannuruge ku pa n‑pâa yii e mɛ. Bà fyaŋi maha mpâl'a uye ɲya cwoŋi i mɛ, 
\v 35 amuni mii cannuruge sí n‑pâa diɲyɛŋi sùpyire puni i. 
\v 36 Lire e yii àha sàa le mɛ, yii kwôro Kileɲarege na tèrigii puni i, bà yii si mpyi si fànha ta, si shwɔ kawaagii nimpaaŋkii na, si jà ɲjyére \w Supyaŋi Jyaŋi\w* yyahe taan mɛ.»
\p
\v 37 Canŋke e Yesu mpyi maha Kile jwumpe yu sùpyir'á \w Kileɲaarebage\w* e, ŋka numpilage e, ɲaŋke pi maha mpyi \w Olivye cire ɲaŋke\w* ke, u mpyi maha ŋkàr'a sà shwɔ̀n wani. 
\v 38 Ɲyɛ̀sɔɔge na, sùpyire puni mpyi maha ŋkàre Kileɲaarebage e, maha sà a núru u ɲwɔ na.
\c 22
\s1 Zhudasi à bégele si Yesu le cye e
\r (Macwo 26.1-5, 14-16; Marika 14.1-2, 10-11; Yuhana 11.45-53)
\p
\v 1 Ɲyɛ \w Yahutuubii\w* mpyi maha kataanni là pyi, pi mpyi maha lire mɛge pyi \w bilereŋkwoŋi kataanni\w*, lire ɲyɛ mɛ \w bwúuruŋi niɲjirigembaaŋi kataanni\w*. Lire kataann'à pa byanhara ke, 
\v 2 ka \w Kile sáragawwuubii ɲùŋufeebii\w* ná \w Kile Saliyaŋi cyelentiibii\w* si wá na pyiŋkanna caa si Yesu ŋwɔhɔ mbò, ɲaha na yɛ pi mpyi na fyáge sùpyire na.
\p
\v 3 Ɲyɛ Zhudasi pi maha mpyi: «Isikariyoti» ke, Sitaanniŋi mpyi a sɔ̀nŋɔpeere tà tîrige uru funŋ'i. Yesu tùnntunmpii kɛ ná shuunniŋi wà u mpyi u wi. 
\v 4 Ɲyɛ ka u u yîr'a kàr'a sà jwo a ɲwɔ ná Kile sáragawwuubii ɲùŋufeebii ná \w Kileɲaarebage\w* saɲcwɔnsigibii ɲùŋufeebil'e, bà u si mpyi si pyiŋkanna ta si Yesu le cye e mɛ. 
\v 5 Ka lire si ntáan pi e sèl'e, ka pi i wyɛ́rɛ ɲwɔ jya u á. 
\v 6 Ɲyɛ ka u u ɲɛɛ, maa li ɲwɔ cû na pyiŋkanna caa si Yesu le pi cye e, sùpyire pàama.
\s1 Kataanni ɲjyìŋi karigii ɲcwɔɔnrɔŋi kani
\r (Macwo 26.17-25; Marika 14.12-21; Yuhana 13.21-30)
\p
\v 7 Ɲyɛ \w bwúuruŋi niɲjirigembaaŋi kataanni\w* tooy'e, canŋke \w Yahutuubii\w* mpyi a yaa pi yatɔɔre tà pyi sáraga pi bilereŋkwoŋi kurugo ke, 
\v 8 ka Yesu si Pyɛri ná Yuhana tun maa yi jwo pi á: «Yii a sì, yii sà kataanni ɲjyìŋi karigii cwɔɔnrɔ.» 
\v 9 Ka pi i Yesu yíbe: «Taa mu la ɲyɛ wuu u sà li karigii cwɔɔnrɔ ke?» 
\v 10 Ka u u pi pyi: «Yii aha sà nɔ kànhe tajyiɲwɔge na, yii sí n‑bɛ̂ ná nàŋi w'e, u à lwɔhɔ kucwoo tugo. Yii i ntaha u fye e fo u aha sà jyè pyɛnge ŋkemu i ke. 
\v 11 Yii aha sà nɔ wani, yii i yi jwo pyɛngefooŋ'á, na yii cyelentuŋ'à jwo yii sà u yíbe, na bage ŋkire e uru ná u \w cyelempyiibii\w* sí kataanni ɲjyìŋi lyî yɛ. 
\v 12 Yii aha kuru yibige pyi, uru nàŋi sí batɔɔnge nìɲyibabilini là cyêe yii na, l'à bégel'a ɲwɔ sèl'e. Kuru bage e, yii sí kataanni ɲjyìŋi karigii cwɔɔnrɔ.»
\p
\v 13 Ɲyɛ ka Pyɛri ná Yuhana si ŋkàr'a sà yi ta Yesu jwuŋkanni na. Ka pi i kataanni ɲjyìŋi karigii cwɔɔnrɔ wani.
\s1 Wwoɲɛɛge ɲjyìŋi
\r (Macwo 26.26-30; Marika 14.22-26; 1 Kɔrɛnti Shiinbii 11.23-25)
\p
\v 14 Ɲyɛ tèelyiin'à nɔ ke, ka Yesu ná u tùnntunmpii kɛ ná shuunniŋi si ɲjyìŋi kwûulo na lyî. 
\v 15 Ka u u yi jwo pi á: «Mii à sàa li lwɔ́ naye funŋ'i fo tèemɔni i si zìi nde kataanni ɲjyìŋi lyî ná yii e, si nta ŋkyaala. 
\v 16 Mii sí yi jwo yii á, mii saha sì n‑sìi ŋge ɲjyìŋi fiige lyî mɛ, fo canŋke Kile sí u kalyiini ɲùŋke pyi ku fûnŋɔ u Saanre e ke.»
\p
\v 17 Lire kàntugo ka u u fùnɲcwokwuu lwɔ́ ná \w ɛrɛzɛn\w* sinm'e, maa fwù kan Kile á pu kyaa na, maa jwo \w cyelempyiibi\w*l'á: «Yii \w ɛrɛzɛn sinmɛ\w* shwɔ a táa yiye na, yii bya. 
\v 18 Mii sí yi jwo yii á, mà láha niɲjaa na, mii saha sì ɛrɛzɛn sinmɛ bya mɛ, fo \w Kile Saanre\w* tèni ká nɔ.»
\p
\v 19 Lire kàntugo ka Yesu si bwúuruŋi lwɔ́, maa fwù kan Kile á u kyaa na, maa u kwɔ̀n kwɔ̀n a kan u cyelempyiibil'á, maa jwo: «Ŋge bwúuruŋi u ɲyɛ mii cyeere, t'à kan yii kurugo ke. Yii a nde pyi, yii raa yiye funŋɔ cwo na na.» 
\v 20 Ɲyɛ pi à kwɔ̀ ɲjyìŋi na ke, ka Yesu si fùnɲcwokwuuni lwɔ́, ɛrɛzɛn sinmɛ mpyi l'e, maa jwo cyelempyiibil'á: «Nde fùnɲcwokwuuni li ɲyɛ Kile \w tunmbyaare\w* nivɔnnte, t'à le ná yii e mii sìshange niŋguŋke cye kurugo ke.
\p
\v 21 Ŋka lire ná li wuuni mú i, yii li cè, ŋgemu u sí n‑pa mii le cye e ke, urufoo cyɛge na naha ná mii woge e ɲjyìŋi yaage e. 
\v 22 Sèeŋi na, Kile à li lwɔ́ \w Supyaŋi Jyaŋi\w* u bò. Ŋka ŋgemu u sí n‑pa u le cye e ke, urufoo wuun'à kɛ̀ɛge!»
\p
\v 23 Ɲyɛ Yesu cyelempyiibil'à yire lógo ke, ka pi i wá na piye yíbili na jofoo u ɲyɛ pire shwɔhɔl'e, ŋgemu u sí ɲɛɛ n‑pa lire kapiini shiŋi pyi yɛ.
\s1 Jwuɲyahama à yîri cyelempyiibii shwɔhɔl'e na jofoo u ɲyɛ pire shwɔhɔl'e ɲùŋufooŋi yɛ
\p
\v 24 Lire kàntugo ka jwuɲyahama si mpa yîri \w cyelempyiibii\w* shwɔhɔl'e. Puru jwuɲyahampe ɲùŋke ku mpyi na jofoo u ɲyɛ pire shwɔhɔl'e ɲùŋufooŋi yɛ. 
\v 25 Ka Yesu si pi pyi: «Yii li cè, naha ɲìŋke na, saanbii maha fànhe pyi kìni sùpyire ɲuŋ'i. Mpii ɲuŋ'i pi sí ɲyɛ na kuru fànhe pyi ke, pi la maha mpyi pire s'a pi kêre s'a ŋko na pi na ɲyɛ sèeshiin. 
\v 26 Ŋka yii wuuni ɲyɛ a yaa li pyi amuni mɛ, yii puni yyaha yyére shinŋ'à yaa u pyi yii puni kàntugo yyére shinŋi. Ŋgemu la ku ɲyɛ si mpyi yii puni ɲùŋufooŋi ke, urufol'à yaa u uye pyi yii puni báarapyi.
\p
\v 27 Báarapyiŋi u maha ɲjyìŋi sore u ɲùŋufooŋ'a sì ntɛ̀ɛn maa lyî kanna ke, pire shiin shuunniŋi i, ŋgire u ɲyɛ yyaha yyére shinŋi yɛ? Tá ŋge u à tɛ̀ɛn marii lyî kanna ke, uru bà mɛ? Ŋka mii wi ke, mii ɲyɛ báarapyi yii shwɔhɔl'e.
\p
\v 28 Yii pi ke, yii à kwôro ná mii i na yyefuge tèrigil'e. 
\v 29 Lire kurugo bà mii Tuŋi à mii tìŋ'a pyi saanwa mɛ, amuni mii mú sí yii tìŋɛ n‑pyi saanlii. 
\v 30 Lire e yii sí n‑pa lyî si bya ná mii i, mii Saanre e. Yii sí n‑pa n‑tɛ̀ɛn saanre tatɛɛnyi y'e, s'a \w Izirayɛli\w* tùluyi kɛ ná shuunniŋi shiinbii kɛ̂ɛnŋi.»
\s1 Yesu à jwo na Pyɛri sí n‑pa jwo na u ɲyɛ a uru cè mɛ
\r (Macwo 26.31-35; Marika 14.27-31; Yuhana 13.36-38)
\p
\v 31 Lire kàntugo ka Yesu si jwo Simɔ Pyɛri á: «Simɔ! Simɔ! Sitaanniŋi à li cya si yii ɲyàha ŋgùrugo, bà sùmapyaŋi maha ɲyàha a wùrugo tafwɔge e ntanh'e mɛ. 
\v 32 Ŋka mii à Kile ɲáare mu kurugo, bà mu si mpyi si ŋkwôro Kile kuni i mɛ. Mu aha maye cɛ̂ɛge ma kapyiini na, si núru raa ma mii yyére tèni ndemu i ke, ma a màban le ma cìnmpyiibii dánafeebil'e.» 
\v 33 Ka Simɔ Pyɛri si Yesu pyi: «Kafooŋi, l'à pyi kàsujyire yo, l'à pyi kwù yo, mii à bégele cyire puni mɛɛ na ná mu i.» 
\v 34 Ka Yesu si u pyi: «Pyɛri, mii sí yi jwo mu á, niɲjaa ŋkùpecyiini sí mu ta mu à jwo a nɔ tooyo taanre na na mu ɲyɛ a mii cè mɛ.»
\p
\v 35 Lire kàntugo ka Yesu si u \w cyelempyiibii\w* pyi: «Tèni i mii à yii tun, maa yii pyi na yii àha wyɛ́rɛ ná boro ná tanhaɲyi yabɛrɛ lwɔ́ mbâra yii tooyi wuyi na mɛ, tá yaaga kul'à yii ta bɛ?» Ka pi i u pyi: «Yaaga kuu ɲyɛ a wuu ta mɛ.» 
\v 36 Ka Yesu si jwo: «Numɛ, wyɛ́rɛ na ɲyɛ yii ŋgemu á ke, urufoo u u lwɔ́, yii ŋgemu u ɲyɛ ná bor'e ke, urufoo u li lwɔ́, ŋgemu u ɲyɛ kàshikwɔnŋwɔɔ baa ke, urufoo u u vàanntinŋke pɛ́r'a tɛ̀g'a là shwɔ. 
\v 37 Ɲaha kurugo yɛ mii sí yi jwo yii á, \w Kile tùnntunmpi\w*l'à jwumpe mpemu sémɛ mii kyaa na ke, puru tèefunŋɔn'à byanhara. Y'à sémɛ na “Pi à u cû kapimpyiŋɛ fiige\f + \fr 22:37 \fr*\ft Ezayi 53.12\ft*\f*.” Nde l'à sémɛ mii kyaa na ke, lire tèepyiin'à byanhara.» 
\v 38 Ka cyelempyiibii si jwo: «Kafooŋi, kàshikwɔnŋwɔhii shuunni cyi ɲcyii.» Ka Yesu si pi pyi: «Yi à ta\f + \fr 22:38 \fr*\ft Pìi maha jwo: «Ka Yesu si pi pyi “Cyire ká mpyi na sí n‑jà yo!”»\ft*\f*.»
\s1 Yesu à Kile ɲáare Zhetisemani cikɔɔge e
\r (Macwo 26.36-46; Marika 14.32-42)
\p
\v 39 Ɲyɛ lire kàntugo, ka Yesu si yîri wani mà kàre \w Olivye cire ɲaŋke\w* na, bà u mpyi maha ntêe na li pyi mɛ. Ka u \w cyelempyiibii\w* si ŋkàre u fye e. 
\v 40 Pi à sà nɔ kuru cyage e ke, ka Yesu si pi pyi: «Yii a Kile ɲáare bà yii si mpyi si fànha ta Sitaanniŋi na, u àha ŋkwɔ̀ yii sɔ̀n ŋgà \w kapii\w* na mɛ.»
\p
\v 41 Yesu à puru jwo ke, maa yîri cyelempyiibii taan, maa laaga nimbilere le u ná pi shwɔhɔl'e, maa niŋkure sín, maa Kile ɲáare. 
\v 42 U Kileɲarege e, u à jwo: «Tufooŋi, kampyi mu sí ɲɛɛ, na shwɔ ŋke kyaage lwɔhe mbyaŋi na. Ŋka ma hà na ɲyii wuuni pyi mɛ, ma ɲyii wuuni pyi.» [ 
\v 43 Ɲyɛ lire tèni i, ka Kile mɛ̀lɛkɛŋi wà si yîri nìɲyiŋi na, maa màban le u e. 
\v 44 Yesu yákiliŋi mpyi a wùrugo sèl'e, ka u u núr'a là bâra Kileɲarege na, fo u fùnmp'à kɛ̂ɛnŋ'a pyi sìshan na ɲcwo ɲìŋke na.]
\p
\v 45 U à kwɔ̀ Kileɲarege na ke, maa yîr'a kàre u cyelempyiibii cyage e, mà sà pi nàvunŋɔ wuubii ta pi à ŋɔ́ɔ. 
\v 46 Maa pi ɲɛ̀, maa jwo: «Di k'à ta a jwo, ka yii i ŋɔ́ɔ yɛ? Yii yîri, yii i Kile ɲáare, bà li si mpyi Sitaanniŋi kà ŋkwɔ̀ yii sɔ̀n ŋgà kapii na mɛ.»
\s1 Yesu ɲcùŋi kani
\r (Macwo 26.47-56; Marika 14.43-50; Yuhana 18.3-11)
\p
\v 47 Ɲyɛ mà Yesu yaha puru jwumpe na, ka pi i wíl'a supyikuruŋɔ ɲya ku u ma. Zhudasi u mpyi Yesu \w cyelempyiibii\w* kɛ ná shuunniŋi wà ke, uru u mpyi a ku yyaha cû. Pi à pa nɔ Yesu na ke, ka Zhudasi si file u na, maa u pûr'a cû, maa u shɛ́ɛre. 
\v 48 Ka Yesu si jwo: «Zhudasi, uru fwùŋi mu à pyi si \w Supyaŋi Jyaŋi\w* le cye e kɛ!»
\p
\v 49 Ɲyɛ Yesu cyelempyiibil'à pa li ɲya ná Yesu tacuŋke e pi à pa ke, ka pi i Yesu yíbe: «Kafooŋi, wuu kàshikwɔnŋwɔhigii lwɔ́ pi mɛɛ na la?» 
\v 50 Ka pi wà niŋkin si ntíl'a u kàshikwɔnŋwɔɔge tɛ̀g'a \w Kile sáragawwuubii ɲùŋufembwɔhe\w* báarapyiŋi kàniŋɛ niŋgeŋke kwɔ̀n a cyán. 
\v 51 Ka Yesu si jwo: «Yii kakyaare ɲwɔ yaha!» U à yire jwo ke, maa nàŋi niŋgeŋke lwɔ́ a sogo.
\p
\v 52 Lire kàntugo \w Kile sáragawwuubii ɲùŋufeebii\w* ná \w Kileɲaarebage\w* saɲcwɔnsigibii ɲùŋufeebii ná \w Yahutuubii\w* kacwɔnribii pi mpyi a pa Yesu tacuŋke e ke, ka u u yi jwo pi á: «Yii à pa mii fye e ná kàshikwɔnŋwɔɔyi ná kàbiiyi i, si mpa ɲcû mu à jwo kakuumpyi u ɲyɛ mii, 
\v 53 mà li ta, tèni i mii mpyi maha mpyi ná yii e canŋa maha canŋa Kileɲaarebage e ke, yii ɲyɛ a yaaga pyi mii na mɛ. Ŋka nde tèni na ɲyɛ yii ná numpinifoo\f + \fr 22:53 \fr*\ft Sitaanniŋi u ɲyɛ numpinifoo.\ft*\f* wuu.»
\s1 Pyɛri à jwo na uru ɲyɛ a Yesu cè mɛ
\r (Macwo 26.57-58, 69-75; Marika 14.53-54, 66-72; Yuhana 18.12-18, 25-27)
\p
\v 54 Ɲyɛ ka pi i Yesu cû a kàre \w Kile sáragawwuubii ɲùŋufembwɔhe\w* pyɛnge e. Mà pi niŋkaribii yaha, ka Pyɛri si ntɛ̀ɛn laage e, marii sì pi fye e, fo mà sà jyè pyɛnge e. 
\v 55 Pi mpyi a na le, na ware ntàani niŋke e, ka Pyɛri si mpa ntɛ̀ɛn pi shwɔhɔl'e.
\p
\v 56 Ɲyɛ báarapyicwoŋi wà à pa Pyɛri nintɛɛnŋi ɲya nage taan ke, maa u yal'a wíi, maa jwo: «Ŋge nàŋi na ɲyɛ Yesu fyèɲwɔhɔshiinbil'e.» 
\v 57 Ka Pyɛri si yi kyáala: «Ceewe, mii ɲyɛ a u cè mɛ.»
\p
\v 58 Lire kàntugo ka nàŋi wà si Pyɛri wíi maa jwo: «Mu mú na ɲyɛ Yesu fyèɲwɔhɔshinŋi wà.» Ka Pyɛri si jwo: «Sèe bà mɛ!»
\p
\v 59 Ɲyɛ tèr'à pyi ke, ka wabɛrɛ si núr'a yi jwo a waha na: «Nàkaana baa, ŋge nàŋi na mpyi ná Yesu i, ɲaha na yɛ Galile kùluni shin u ɲyɛ u wi.» 
\v 60 Ka Pyɛri si u pyi: «Mii nàha a mu jwumpe yyeshage cè mà dɛ!»
\p Ɲyɛ mà Pyɛri yaha puru na, ka ŋkùpooŋi si ntíl'a mɛɛ sú. 
\v 61 Ka Kafooŋi Yesu si yyaha kɛ̂ɛnŋɛ maa Pyɛri wíi. Ka u funŋke si ɲcwo Kafooŋi jwumpe niɲjwumpe na na: «Mà jwo ŋkùpecyiini li mɛɛ sú niɲjaa ke, lire sí mu ta mu à jwo a nɔ tooyo taanre na na mu ɲyɛ a mii cè mɛ.»
\p
\v 62 Ɲyɛ ka Pyɛri si fworo pyɛnge e, maa sà mɛɛ sú sèe sèl'e.
\s1 Pi à kàre ná Yesu i Yahutuubii Kile kuni yyaha yyére shiinbii yyére
\r (Macwo 26.59-68; Marika 14.55-65; Yuhana 18.19-24)
\p
\v 63 Ɲyɛ mpii pi mpyi na Yesu kàanmucaa ke, ka pire si wá na u fwɔ́hɔre, maa u bwùun. 
\v 64 Maa u yyahe pwɔ, maa u yíbe: «Mu ɲyɛ a jwo na mu na ɲyɛ \w Kile tùnntunŋɔ\w* mà? Ŋge u à mu bwɔ̀n ke, uru mɛge yyere wuu á!» 
\v 65 Maa jwuɲjwumbaampe pabɛrɛ niɲyahama jwo u na.
\p
\v 66 Ɲyɛ ɲyɛ̀g'à pa múgo ke, ka \w Yahutuubii\w* kacwɔnribii ná \w Kile sáragawwuubii ɲùŋufeebii\w* ná \w Kile Saliyaŋi cyelentiibii\w* si piye bínni, maa ŋkàre ná Yesu i pi \w yukyaala kuruŋke\w* yyére. 
\v 67 Maa u yíbe: «\w Kile Niɲcwɔnrɔŋi\w* u ɲyɛ mu la? Yi yyaha jwo wuu á.» Ka u u pi pyi: «Mii mɛ́ɛ ká yi jwo yii á, yii sì n‑dá yi na mɛ. 
\v 68 Mii sí ká yii yíbe, yii sì ɲɛɛ mii ɲwɔ shwɔ mɛ. 
\v 69 Ŋka mà lwɔ́ numɛ na \w Supyaŋi Jyaŋi\w* sí n‑sà n‑tɛ̀ɛn Kile Siŋifoo \w kàniŋɛ cyɛge\w* na.»
\p
\v 70 Ɲyɛ Yesu à yire jwo ke, ka pi puni si u pyi: «Lire sanni i ke, \w Kile Jyaŋi\w* u ɲyɛ mu la?» Ka u u pi pyi: «Ɲje yii à jwo ke, yire yi ɲyɛ yi yi.» 
\v 71 Ka pi i jwo: «Wuu saha ɲyɛ a tîge wà ɲwɔjwumɔ kurugo mɛ, ɲaha na yɛ wuu yabilimpil'à lógo u ɲwɔ na mà kwɔ̀.»
\c 23
\s1 Pi à kàre ná Yesu i fànhafooŋi Pilati yyére
\r (Macwo 27.1-2, 11-14; Marika 15.1-5; Yuhana 18.28-38)
\p
\v 1 Ɲyɛ ka pi puni si yîri siɲcyan, maa ŋkàre ná Yesu i fànhafooŋi \w Pilati\w* yyére\f + \fr 23:1 \fr*\ft Fànhafooŋi Pilati kanni u mpyi na sí n‑jà kuni kan pi kàsujyiŋi wà bò.\ft*\f*. 
\v 2 Pi à sà nɔ wani ke, maa fin'a taha Yesu na Pilati á na: «Wuu à sà ŋge nàŋi ta u u sùpyire ɲùŋɔ kyánge, na pi ɲyɛ a yaa pi a múnalwɔɔre kaan saanbwɔhe \w Sezari\w* á mɛ. U à jwo na uru u ɲyɛ \w Kile Niɲcwɔnrɔŋi\w*, na uru na ɲyɛ saanwa.» 
\v 3 Ka Pilati si Yesu yíbe: «\w Yahutuubii\w* saanŋi u ɲyɛ mu la?» Ka Yesu si u pyi: «Mu aha jwo amuni yo.» 
\v 4 Ka Pilati si jwo \w Kile sáragawwuubii ɲùŋufeebii\w* ná sùpyire sannt'á: «Mii nàha tìgire cyaga ta ŋge nàŋi na, ŋkemu ku sí n‑pa ná l'e u bò mɛ.» 
\v 5 Ka pi i núr'a yi jwo a waha Pilati á: «U wá na sùpyire ɲùŋɔ kyánge ná u jwumpe e Yahutuubii kùluni puni i, mà lwɔ́ Galile kùluni na, fo mà pa nɔ naha wuu na.»
\s1 Pi à kàre ná Yesu i saanŋi Erɔdi yyére
\p
\v 6 Tèni i \w Pilati\w* à yire lógo ke, maa pi yíbe na Galile kùluni shin u ɲyɛ ŋge nàŋi la. 
\v 7 Ka pi i u pyi: «Ɔɔn.» Ka Pilati si pi pyi: «Yii a sì ná u e, saanŋi \w Erɔdi\w* yyére, ɲaha na yɛ uru u ɲyɛ Galile kùluni ɲùŋɔ na, ŋka u ɲyɛ Zheruzalɛmu kànhe e ɲcyii canmpyaagil'e.»
\p
\v 8 Ɲyɛ pi à sà nɔ ná Yesu i saanŋi Erɔdi yyére ke, ka li i ntáan Erɔdi i sèl'e, ɲaha na yɛ u mpyi a Yesu kyaa lógo tèemɔni i, u la mpyi Yesu si kakyanhala kani là pyi uru ɲyii na. 
\v 9 Lire kurugo Erɔdi à yibiyi niɲyahaya pyi u na. Ŋka u ɲyɛ a yafyin jwo mɛ. 
\v 10 Ɲyɛ lir'à \w Kile sáragawwuubii ɲùŋufeebii\w* ná \w Kile Saliyaŋi cyelentiibii\w* mú ta pi à kàre wani Erɔdi yyére. Ka pire si wá na sêre Yesu na, maa kafinare shiŋi puni fini u na. 
\v 11 Ka Erɔdi ná u sòrolashiibii si Yesu fwɔ́hɔrɔ maa u faha sèl'e. Maa vàanntinŋɛ nisinaŋa le u na, maa pi pyi pi à núr'a kàre ná u e Pilati yyére.
\p
\v 12 Pilati ná Erɔdi mpyi a bêni mɛ. Ŋka mà lwɔ́ kuru canŋke na, pi à pyi cevee.
\s1 Yesu kataanmp'à cwɔɔnr'a yaha u mbòŋi na
\r (Macwo 27.15-26; Marika 15.6-15; Yuhana 18.39--19.16)
\p
\v 13 Pi à núr'a sà nɔ ná Yesu i Pilati yyére ke, ka Pilati si bínn'a tɛ̀ɛn ná \w Kile sáragawwuubii ɲùŋufeebii\w* ná \w Yahutuubii\w* yyaha yyére shiinbii ná Yahutuubii sanmpil'e, 
\v 14 maa jwo: «Yii à pa ná ŋge nàŋi i naha mii yyére, maa jwo na u wá na sùpyire ɲùŋɔ kyánge. Ŋka mii à u yíbe yii puni ɲyii na, yaaga maha yaaga yii à jwo a taha u na ke, mii ɲyɛ a kuru kà zò ta u na mɛ. 
\v 15 \w Erɔdi\w* mú sí ɲyɛ a tìgire cyaga ta u na mɛ, lire kurugo u à u núruŋ'a tùugo naha wuu á. Mii á, ŋge nàŋi kɔni ɲyɛ a kyaa pyi ndemu li sí n‑pa ná l'e u bò mɛ. 
\v 16 Lire kurugo mii sí na sòrolashiibii pyi, pi u bwɔ̀n si u cye yaha.»
\p [ 
\v 17 Ɲyɛ yyee maha yyee, Yahutuubii bilereŋkwoŋi kataanni i, Pilati mpyi maha kàsujyiŋi wà cye yaha, lire na mpyi kalyee.] 
\v 18 Ka sùpyire puni si bínn'a jwo fànha na: «Ŋge nàŋi bò, maa Barabasi cye yaha!» 
\v 19 Mà li ta, Barabasi mpyi a ɲyàhaŋguruguŋi wà pyi kànhe e, maa booro pyi, lire kurugo pi mpyi a u cû a tò kàsuŋi i.
\p
\v 20 Pilati la mpyi si Yesu cye yaha, lire e u à núr'a pi yíbe. 
\v 21 Ka pi i sêe maa jwo: «U kwòro cige na! U kwòro cige na!»
\p
\v 22 Ka Pilati si núr'a jwumpe lwɔ́ tontanrewogo maa jwo: «Kapiini ndire ŋge nàŋ'à sàa pyi bɛ? Mii nàha à ɲùŋɔ ta ŋkemu ku sí u pyi u bò mɛ. Lire e ke mii sí sòrolashiibii pyi pi u bwɔ̀n si u cye yaha.»
\p
\v 23 Ka pi i núr'a sêe fànha na: «U kwòro cige na!» Ɲyɛ pi màhaŋ'à pa Pilati yyaha jà ke, 
\v 24 ka u u ɲɛɛ maa pi ɲyii wuuni pyi.
\p
\v 25 Pi mpyi a Pilati ɲáare na u nàŋi ŋgemu cye yaha, mà li ta uru nàŋi mpyi a ɲyàhaŋguruguŋi ná boore pyi ke, ka Pilati sí uru cye yaha. Nde pi à cya u á Yesu kyaa na ke, maa lire pyi pi á.
\s1 Pi à Yesu kwòro cige na
\r (Macwo 27.32-56; Marika 15.21-41; Yuhana 19.17-30)
\p
\v 26 Mà sòrolashiibii yaha pi i ŋkɛ̀ɛge ná Yesu i taboŋke e, pi à círi ná nàŋi w'e u à yîri sige e, u mɛge mpyi Simɔ, Sirɛni kànhe shin u mpyi u wi. Ka pi i Yesu kworokworocige kárama a tɛ̀gɛ u ɲuŋ'i, maa u pyi u à taha Yesu fye e.
\p
\v 27 Supyikuruŋɔ nimbwɔhɔ mpyi a taha pi fye e na ŋkɛ̀ɛge mú. Cyeebii pìi na mpyi pi e, nàvunŋke mpyi a pire pyi pi i myahii súu Yesu kurugo. 
\v 28 Ka Yesu si yyaha kɛ̂ɛnŋɛ maa pire cyeebii wíi maa jwo: «Zheruzalɛmu kànhe cyeebii, yii àha raa mɛɛ súu mii kurugo mɛ. Yii a mɛɛ súu yii ná yii pyìibii kurugo. 
\v 29 Ɲaha kurugo yɛ cijiriɲyi yi ɲyɛ yi sàha pyìi si mà ɲya nta raa ŋko mà pyìi kan pi à ŋwɔr'a ɲya mɛ, tèni là na ma, sùpyire sí n‑pa raa ŋko, pire wuun'à ɲwɔ. 
\v 30 Lire tèni i, sùpyire sí raa ŋko ɲaɲy'á “Yii cwo wuu ɲuŋ'i!” s'a ŋko mpògogil'á “Yii cɛɛg'à wuu ɲwɔ tò\f + \fr 23:30 \fr*\ft Oze 10.8\ft*\f*!” 
\v 31 Ɲaha kurugo yɛ pi aha ɲcyii karigii shiŋi pyi cipuruge na, ɲaha pi sí n‑pyi cíwage na yɛ\f + \fr 23:31 \fr*\ft Naha ŋke cyage e, Yesu a uye tàanna ná cipuruge e maa Yahutuubii tàanna ná cíwage e.\ft*\f*?»
\p
\v 32 Pi mpyi na ŋkɛ̀ɛge ná kapimpyimii shuunni i si zà bò ná Yesu i mú.
\p
\v 33 Ɲyɛ pi à sà nɔ cyage k'e, pi maha kuru cyage mɛge pyi: «Ɲuŋkwɔɔge Cyage» maa Yesu ná pire kapimpyiibii shuunniŋi kwòro ciyi na wani. Wà mpyi u kàniŋke na, u sanŋi sí ɲyɛ u kàmɛni na.
\p
\v 34 Ka Yesu si jwo: «Tufooŋi, yàfa pi na, ɲaha na yɛ nde pi à pyi ke, pi ɲyɛ a li \w kapii\w* cè mɛ.»
\p Lire kàntugo ka sòrolashiibii si ŋkyaanlwooni tɛ̀g'a u vàanɲyi táa piye na. 
\v 35 Shinɲyahara mpyi a yyére wani marii wíi. Ka \w Yahutuubii\w* yyaha yyére shiinbii si wá na Yesu fwɔ́hɔre na: «U à sùpyire tà shwɔ, u uye shwɔ numɛ kɛ! Lire e wuu sí n‑sìi n‑cè na uru u ɲyɛ \w Kile Niɲcwɔnrɔŋi\w*.» 
\v 36 Ka sòrolashiibii mú si file u na ná lùtanhage e maa u fwɔ́hɔrɔ 
\v 37 maa jwo: «Kampyi mu u ɲyɛ Yahutuubii saanŋi, maye shwɔ.» 
\v 38 Pi mpyi a yi sém'a tàra Yesu kworokworocige nìɲyiŋi na na «\sc YAHUTUUBII SAANŊI U ƝYƐ ŊGE\sc*.»
\p
\v 39 Ɲyɛ kapimpyiibii pi mpyi a kwòro ná Yesu i ke, ka uru wà si u faha maa jwo: «Mu ɲyɛ a jwo na mu u ɲyɛ Kile Niɲcwɔnrɔŋi mà? Maye shwɔ, maa wuu shwɔ mú!» 
\v 40 Ka kapimpyiŋi sanŋi si u shɛ̀rɛfooŋi cɛ̂ɛge maa jwo: «Mu ɲyɛ na fyáge Kile na mà? Ko kuru yyefuge ninuge e mu ná uru ɲyɛ! 
\v 41 Wuu pi ke, ŋke yyefuge ɲyɛ wuu niɲcyaga, ɲaha na yɛ kapiini wuu à pyi ke, lire l'à ku nɔ wuu na. Ŋka ŋge nàŋi wi ke, u ɲyɛ a kapii pyi mɛ.»
\p
\v 42 U à puru jwo ke, maa Yesu ɲáare na: «Yesu, mu aha mpa ntɛ̀ɛn ma saanre tatɛɛnge e tèni ndemu i ke, ma a yákili yaha na na.» 
\v 43 Ka Yesu si u pyi: «Sèeŋi na mii sí yi jwo mu á, niɲjaa mu sí n‑pyi ná mii i \w Arijinaŋi\w* i.»
\s1 Yesu kwùŋi
\r (Macwo 27.45-56; Marika 15.33-41; Yuhana 19.28-30)
\p
\v 44 Canŋke mpyi a nɔ ɲùŋɔ niŋi i, ka numpini si mpâl'a jyè kìni cyeyi puni i, mà tère pyi fo mà nɔ canvyinge na. 
\v 45 Vàanŋke k'à tɛ̀g'a \w Kileɲaarebage\w* táa mà pyi shuunni ke, ka kuru si ɲcwɔn niŋke e.
\p
\v 46 Ka Yesu si jwo fànha na: «Tufooŋi, mii sí na múnaani yaha mu cye e!» U à yire jwo ke, ka u múnaani si fworo u e.
\p
\v 47 \w Ɔrɔmu\w* sòrolashiibii yyaha yyére shinŋi u mpyi wani tayyérege e ke, ur'à lire ɲya ke, ka u u Kile pêe maa jwo: «Sèeŋi na, ŋge nàŋi mpyi a tíi!»\fig Sòrolashiŋi na Yesu wíi takwuge e|src="CN01844b.tif" size="col" ref="Luka 23.47"\fig*
\p
\v 48 Sùpyire ti mpyi a pa cyire karigii tawiige e ke, ka pire puni nàvunŋɔ wuubii si núru na ŋkɛ̀ɛge pi pyɛnyi i maa myahigii súu. 
\v 49 Yesu ceveebii ná cyeebii pi mpyi a taha Yesu fye e mà yîri Galile kùluni i ke, pire puni mpyi a yyére tatɔɔnge e, maa ɲcyii karigii wíi tapyige e.
\s1 Yesu ntòŋi kani
\r (Macwo 27.57-61; Marika 15.42-47; Yuhana 19.38-42)
\p
\v 50-51 \w Yahutuubii\w* kànhe mɛgɛ pi maha mpyi Arimati ke, nàŋi wà na mpyi na yîri kuru kànhe na, u mɛge na mpyi Yusufu. U mpyi Yahutuubii \w yukyaala kuruŋke\w* e. Uru nàŋi na mpyi sùpya niɲcɛnŋɛ, maa ntíi. U sɔ̀nŋɔre mpyi a taha \w Kile Saanre\w* tèepani na. Yukyaala kuruŋke shiinbii sanmpii mpyi a jwo a bɛ̂ kani ndemu na Yesu kyaa na maa li pyi ke, u ɲyɛ a ɲɛn'a jyè lire e mɛ. 
\v 52 Maa ŋkàr'a sà Yesu buwuŋi ɲáare \w Pilati\w* á, si sà ntò. 
\v 53 Pilati à ɲɛɛ ke, ka Yusufu si ŋkàr'a sà Yesu buwuŋi tîrige kworokworocige na, maa u pwɔ vàanntoŋi w'e, mà sà ntò. Fanŋke e u à sà Yesu tò ke, kuru mpyi a tùgo kafaaga ɲuŋ'i, bu mpyi na sàha ŋkwɔ̀ a tò kur'e mà ɲya mɛ. 
\v 54 Kuru canŋa nùmpanŋa mpyi na sí n‑pyi \w canŋɔŋke\w*.
\p
\v 55 Cyeebii pi mpyi a Yesu tùug'a yîri fo Galile kùluni i mà pa ke, ka pire si ŋkàre ná Yusufu e fanŋke na si sà Yesu buwuŋi sínniŋkanni ɲya fanŋke funŋke e. 
\v 56 Lire kàntugo ka pi i núr'a kàre pyɛngɛ, maa sà sìnmɛ nùguntanga wumɔ ná wusuna yaa mà yaha. Canŋɔŋk'à nɔ ke, mà tàanna ná Yahutuubii \w Saliyaŋi\w* i, ka pi i ŋɔ̀.
\c 24
\s1 Yesu à ɲɛ̀ a fworo kwùŋi i
\r (Macwo 28.1-10; Marika 16.1-8; Yuhana 20.1-10)
\p
\v 1 Cibilaage canɲcyiige\f + \fr 24:1 \fr*\ft Yahutibil'á cibilaage canɲcyiige ku ɲyɛ káriŋi.\ft*\f* ɲyɛ̀kwɔnge na, sìnmpe nùguntanga wumpe ná wusunaŋi pire cyeebii mpyi a yal'a yaha ke, ka pi i yire lwɔ́ na ŋkɛ̀ɛge fanŋke na. 
\v 2 Kafaage ku mpyi a tɛ̀g'a fanŋke ɲwɔ tò ke, pi à sà nɔ wani ke, ka pi i sà kuru ta k'à kùuŋkul'a láha fanŋke ɲwɔge na. 
\v 3 Ka pi i jyè fanŋke e maa wíi, ŋka pi ɲyɛ a Kafooŋi Yesu buwuŋi ɲya mɛ. 
\v 4 Ka li i pi bilibili. Mà pi yaha pur'e, ka pi i mpâl'a nàmii shuunni ɲya pi à vàanvyinweeweere le mà yyére.
\p
\v 5 Ka pire cyeebii fyagara wuubii si niŋkure sín maa yyahayi cyígile ɲìŋke na. Ka pire nàmpii shuunniŋi si jwo pi á: «Ɲaha na yii ɲyɛ na ɲyii shinŋi caa kwùubii shwɔhɔl'e yɛ? 
\v 6 U ɲyɛ naha mɛ. U à ɲɛ̀ a fworo kwùŋi i. Jwumpe u mpyi a jwo yii á mà u yaha ná yii e Galile kùluni i ke, yii funŋɔ cwo puru na. 
\v 7 U mpyi a jwo na “Fànha ki, \w Supyaŋi Jyaŋi\w* u le kapimpyiibii cye e, pi i u kwòro cige na. U kwùŋi canmpyitanrewuuni, u sí ɲɛ̀ n‑fworo kwùŋi i.”»
\p
\v 8 Pi à puru jwo a kwɔ̀ ke, ka cyeebii funɲyi si ɲcwo Yesu jwumpe niɲjwumpe na. 
\v 9 Ka pi i yîri fanŋke na maa ŋkàr'a sà yi puni yyaha jwo \w cyelempyiibii\w* kɛ ná niŋkinŋi ná pi shɛ̀rɛfeebii sanmpii pun'á. 
\v 10 Cyeebii pi mpyi a kàre fanŋke na ke, pire pi mpyi: Mariyama u mpyi na yîri Magidala kànhe e ke, uru ná Zhanɛ ná \w Yakuba\w* nuŋi Mariyama mà bâra cyeebii piibɛrii na. Pire cyeebii pun'à yîri fanŋke na, maa mpa jwumpe ninumpe jwo \w Yesu tùnntunmpi\w*l'á. 
\v 11 Ŋka pi mpyi na sɔ̂nŋi na ɲùŋɔ baa jwumɔ cyeebil'à jwo. Pi ɲyɛ a dá pu na mɛ. 
\v 12 Lire ná li wuuni mú i, ka Pyɛri si yîri maa fê a kàre fanŋke na, maa sà jâara a wíi ku funŋke e. Lempe kanni baare e, u ɲyɛ a yafyin ɲya mɛ. Ka li i u bilibili, ka u u núr'a kàre pyɛngɛ.
\s1 Yesu à uye cyêe u fyèɲwɔhɔshiinbii pìi shuunni na, pi i ŋkɛ̀ɛge Emayusi kànhe e
\r (Marika 16.12-13)
\p
\v 13 Kuru canŋke ninuge e, Yesu fyèɲwɔhɔshiinbii pìi shuunni mpyi na ŋkɛ̀ɛge kànhe kà na, kuru kànhe mɛge na mpyi Emayusi. Ku ná Zheruzalɛmu kànhe laage mpyi a tòro culumɛtirii kɛ ná shuunni na mɛ. 
\v 14 Karigii cyi mpyi a pyi lire tèni i ke, pi mpyi na cyire puni yu piy'á, na ŋkɛ̀ɛge. 
\v 15 Mà pi yaha jwumpe na piye shwɔhɔl'e, ka Yesu yabiliŋi si file pi na, maa kuni bínni ná pi e. 
\v 16 Pi mpyi na Yesu ɲaa, ŋka l'à pyi mu à jwo yaage kà k'à para pi yyaha na, mà pi pyi pi ɲyɛ a jà a u cè mɛ.
\p
\v 17 Ka Yesu si pi yíbe: «Ɲaha shi yii na yu, na ŋkɛ̀ɛge amɛ yɛ?» Ka pi yyetanha wuubii si yyére. 
\v 18 Ŋge mɛge ku mpyi pi e Kilopasi ke, ka uru si jwo: «Karigii cyi à pyi numɛ Zheruzalɛmu i ke, mu kanni baare e, sùpya ɲyɛ a sìi Zheruzalɛmu i cyi cèmbaa mɛ.»
\p
\v 19 Ka Yesu si pi yíbe: «Ɲaha shi k'à pyi yɛ?» Ka pi i u pyi: «Kile tùnntunŋi Yesu u mpyi a yîri Nazarɛti kànhe e, ná Kile mpyi a fànha le u jwumpe ná u kapyiiŋkil'e sùpyire ɲyii na ke, nde l'à u ta ke, lire kɛ! 
\v 20 Wuu \w Kile sáragawwuubii ɲùŋufeebii\w* ná wuu yyaha yyére shiinbil'à u le cye e, pi à u kwòro cige na a bò. 
\v 21 Wuu mpyi na sɔ̂nŋi na uru u sí n‑pa \w Izirayɛli\w* shiinbii ɲùŋɔ wwû bilere e. Ŋka u à kwû ke, cyi canmpyaa taanre u ɲyɛ ŋge. 
\v 22 Wuu kuruŋke e, cyeebii pìl'à pa jwumpe pà jwo wuu á, mpemu p'à sàa wuu bilibili sèe sèl'e ke. Ɲyɛ̀ge na, pi à sôl'a kàre u fanŋke na, 
\v 23 maa mpa wuu pyi na pire ɲyɛ a sà u buwuŋi ta wani mɛ, na pir'à Kile mɛ̀lɛkɛɛbii pìi ɲya, ka pire mɛ̀lɛkɛɛbii si yi jwo pir'á na Yesu à ɲɛ̀ a fworo kwùŋi i. 
\v 24 Bà cyeebil'à yi jwo wuu á mɛ, wuu shɛ̀rɛfeebii pìi mú à shà fanŋke na, mà sà yi ta amuni, ŋka pire mú ɲyɛ a u ɲya mɛ.»
\p
\v 25 Ka Yesu si pi pyi: «Yii yákili baafeebii, yii dama ɲyɛ a táan \w Kile tùnntunmpii\w* jwumpe na mà dɛ! 
\v 26 Lire kyaalaŋkanni na, bà Kile Niɲcwɔnrɔŋi mpyi a yaa u kyaala u u nta a jyè Kile sìnampe e mà?»
\p
\v 27 Lire kàntugo mà lwɔ́ Kile tùnntunŋi \w Musa\w* sémɛbii na, mà sà nɔ fo \w Kile tùnntunmpii\w* sanmpii puni sémɛbii na, jwumpe p'à sémɛ u kyaa na pire sémɛbil'e ke, ka u u puru yyaha jwo pi á.
\p
\v 28 Kànhe na pi mpyi na ŋkɛ̀ɛge ke, pi à sà nɔ kuru na ke, ka Yesu si uye pyi mu à jwo u ko raa ntùuli s'a ŋkɛ̀ɛge yyaha yyére. 
\v 29 Ka pi i u ɲáare na u àha ŋkàre mɛ, na numpilage na ŋko raa wwùu. Ka u u jyè pyɛnge e maa ntɛ̀ɛn wani ná pi e. 
\v 30 Tèni i pi à pa ŋkwûulo s'a lyî ke, ka u u bwúuruŋi lwɔ́, maa fwù kan Kile á, maa u kwɔ̀n kwɔ̀n a kan pi á. 
\v 31 Lir'à pyi ke, ka pi yákilibii si múgo, ka pi i ɲcè na Yesu wi. Lire kàntugo ka u u mpâl'a pînni pi na.
\p
\v 32 Ka pi i wá na yi yu piy'á na: «Tèni i u mpyi na Kile Jwumpe Semɛŋi yyaha yu wuu á kuni na ke, wuu funɲyi mpyi a táan sèe sèl'e dɛ!» 
\v 33 Ka pi i ntíl'a yîri, maa núr'a kàre Zheruzalɛmu kànhe e, mà sà \w cyelempyiibii\w* sanmpii kɛ ná niŋkinŋi ná pi shɛ̀rɛfeebii ta pi à bínni. 
\v 34 Ka pire cyelempyiibii si jwo pi á na Kafooŋi Yesu à ɲɛ̀ nàkaana baa, na Simɔ yabiliŋ'à u ɲya!
\p
\v 35 Ɲyɛ nde l'à mpii shiin shuunniŋi ta mà pi niŋkaribii yaha ke, ná pyiŋkanni na pi à Yesu cè, tèni i u à bwúuruŋi kwɔ̀n kwɔ̀n mà kan pi á ke, ka pi i yire puni yyaha jwo.
\s1 Yesu à uye cyêe u cyelempyiibii na
\r (Macwo 28.16-20; Marika 16.14-18; Yuhana 20.19-23; Kapyiiŋkii 1.6-8)
\p
\v 36 Mà \w cyelempyiibii\w* yaha puru jwumpe na, ka pi i mpâl'a Yesu niɲjyereŋi ɲya piye shwɔhɔl'e. Ka u u jwo: «Kile u yyeɲiŋke kan yii á.» 
\v 37 Ka pi i fyá fo mà tatɛɛngɛ fô piye na, ɲaha na yɛ pi mpyi na sɔ̂nŋi na buŋi wà fwɔ̀ɔngɔ pir'à ɲya. 
\v 38 Ka Yesu si pi pyi: «Ɲaha na yii ɲyɛ na fyáge bɛ? Ɲaha k'à nte sɔ̀nŋɔre shiŋi tîrige yii funŋ'i yɛ? 
\v 39 Yii na kantahigii ná na tooyi wíi, yii i ɲcè na mii wi. Yii bwɔ̀n na na a wíi, bufwɔɔngɔ ɲyɛ na mpyi ná cyere ná kaciiy'i mii fiige mɛ.» 
\v 40 Mà u yaha puru jwumpe na, u à u kantahigii ná u tooyi cyêe pi na.
\p
\v 41 Pi mpyi a dá Yesu ɲɛ̀ŋi na mɛ, ɲaha na yɛ u ɲɛ̀ŋi mpyi a pi funɲyi táan fo mà pi bilibili. Ka Yesu si pi yíbe: «Yalyige na wá naha yii á la?» 
\v 42 Ka pi i fyafwɔgɔ kan u á. 
\v 43 Ka u u ku shwɔ a kyà pi ɲyii na. 
\v 44 Maa jwo: «Tèni i mii mpyi ná yii e ke, mii à yi jwo yii á na yaaga maha yaaga k'à sémɛ mii kyaa na \w Musa\w*\w Saliyaŋi\w* ná \w Kile tùnntunmpii\w* sanmpii sémɛbii ná Zaburu sémɛŋi i ke, cyire pun'à yaa cyi tòro cyi jwuŋkanni na.»
\p
\v 45 Ɲyɛ u à yire jwo ke, maa pi yákilibii múgo, bà pi si mpyi si Kile Jwumpe Semɛŋi ɲwɔhe cè mɛ. 
\v 46 Maa núr'à jwo pi á: «L'à sémɛ amuni na \w Kile Niɲcwɔnrɔŋi\w* sí n‑kyérege n‑bò, ŋka u kwùŋi canntanrawoge u sí ɲɛ̀. 
\v 47 Na mà lwɔ́ Zheruzalɛmu kànhe na, Jwumpe Nintanmpe sí n‑jwo u mɛge na supyishiŋi pun'á, na pi pi toroŋkanni kɛ̂ɛnŋɛ pi i láha \w kapegigii\w* na, bà Kile si mpyi si cyi yàfa pi na mɛ. 
\v 48 Ɲyɛ kyaa maha kyaa mii à pyi ke, yii à cyire puni ɲya tapyige e, yii a cyi yu yii a mâre. 
\v 49 Yii tɛ̀ɛn Zheruzalɛmu i, mii Tuŋi Kile à sífente ntemu ɲwɔmɛɛ lwɔ́ ke, fo mii aha tire tîrige yii ɲuŋ'i tèni ndemu i ke.»
\s1 Yesu à kò a dùgo nìɲyiŋi na
\r (Marika 16.19-20; Kapyiiŋkii 1.9-11)
\p
\v 50 Lire kàntugo ka Yesu si ŋkàre ná u \w cyelempyiibi\w*l'e Bɛtani kànhe taan. Pi à sà nɔ wani ke, ka u u u cyeyi yîrige, maa jwó le pi á. 
\v 51 Mà u yaha u u dùbabii leni pi á, u à kò a yîri pi shwɔhɔl'e mà kàre nìɲyiŋi na. 
\v 52 Ka cyelempyiibii si wá na u kêre. Pi à kwɔ̀ ke, ka pi funntanga wuubii si núr'a kàre Zheruzalɛmu kànhe e.
\p
\v 53 Canŋa maha canŋa pi mpyi maha piye bínnini \w Kileɲaarebage\w* e, marii Kile kêre.