\id JAS Supyire \ide UTF-8 \h YAKUBA \toc1 Lɛtɛrɛŋi Yakuba à tun dánafeebil'á ke \toc2 Yakuba \toc3 JAS \mt1 Lɛtɛrɛŋi Yakuba à tun dánafeebil'á ke \mt2 Mpe yii à yaa yii cè mà jwo yii jyè lɛtɛrɛŋi funŋɔ jwumpe e ke \ip Dánafeebii pi à caala a tɛ̀ɛn diɲyɛ yyaha kurugo ke, Yakuba à ŋge lɛtɛrɛŋi tun pir'á, maa màban le pi e Kile kuni ɲaaraŋi na. \ip U à jwo na yákilifente kyaa ká mpyi wà na, u ti ɲáare Kile á, lire ká mpyi, ti sí n‑kan urufol'á. \ip U à jwo na wuu aha dá Kile na, maa mpyi wuu ɲyɛ na kacɛnŋii pyi maa yaha wuu ɲjirigii na mɛ, uru dániyaŋi na ɲyɛ laaga baa. Lire kurugo Yakuba à ɲje yɛrɛyi kan dánafeebil'á maa màban le pi e maa jwo na: \imi pi kwôro ná Kile e tèewaagil'e \imi pi i Kile jwumpe kyaa táan piy'á, pi raa pu kurigii ɲaare \imi pi i pi shinɲɛɛbii kyaa táan piy'á, pi raa ɲwɔge fòŋɔfeebii na \imi pi àha raa pi karigii pyi pi kanni tɔ̀ɔnŋi kurugo mɛ \imi pi àha raa jwumpimɛ yu sùpyire sannte na mú mɛ. \c 1 \s1 Yakuba à fwù kan dánafeebil'á \p \v 1 Mii \w Yakuba\w* u ɲyɛ Kile ná Kafooŋi Yesu \w Kirisita\w* báarapyi ke, mii u à ŋge lɛtɛrɛŋi tun \w Izirayɛli\w* tùluyi kɛ ná shuunniŋ'á\f + \fr 1:1 \fr*\ft Naha ŋke cyage e, Izirayɛli tùluyi kɛ ná shuunniŋ'à jwo a wà dánafeebii puni na diɲyɛŋi yyaha kurugo.\ft*\f*, pire pi à caala a tɛ̀ɛn diɲyɛ yyaha kurugo ke, mii fwù ɲyɛ pi na. \s1 Yyefuge kani \p \v 2 Mii cìnmpyiibii, yyefugo maha yyefugo k'à nɔ yii na ke, yii kuru pyi funntanga nimbwɔhɔ. \v 3 Yii i li cè na Kile ká yii dániyaŋi kàanmucya yyefuge tèni i mà u ta u à ɲwɔ, lire li sí yii pyi yii yiye waha Kile kuni i. \v 4 Ɲyɛ yii yiye waha tèrigii puni i, yii raa sì yyaha na Kile kuni i, bà yii si mpyi si mpyi sùpyii niɲcɛnmii sèeŋi na, tìgire cyaga ɲyɛ mpiimu na mɛ. \s1 Yákilifente kani \p \v 5 Mii cìnmpyiibii, yákilifente ká yii wà kùuŋɔ, urufoo u ti ɲáare Kile á. Kile sí ti kan, ɲaha na yɛ u maha sùpyire puni kaan ná funvyinge e fahana baa. \v 6 Ŋka urufoo u ti ɲáare ná funŋɔ niŋkin i, u àha funɲyi pyi shuunni mɛ, ɲaha na yɛ shinŋi u ɲyɛ na ɲarege pyi ná funyɔ shuunni i ke, urufoo na ɲyɛ mu à jwo suumpe lwɔhe ku maha fuuli na yîri kafɛɛge cye kurugo, marii ku ŋɔɔŋi na ŋkɛ̀ɛge kàmpanɲyi puni na ke. \v 7 Shin maha shin u ɲyɛ amuni ke, urufoo u tɛ̀ɛn ná l'e na u sì yaaga ta Kafooŋi á mɛ, \v 8 ɲaha na yɛ funɲyishuunnifoo u ɲyɛ u wi, yyeshaga niŋkin ɲyɛ urufoo na kani là tufiige e mɛ. \s1 Nàfuufente ná fòŋɔfente \p \v 9 Ɲyɛ cìnmpyiibii pi ɲyɛ fòŋke e ke, yii pyi funntange e, ɲaha na yɛ Kile à yii ɲùɲyi yîrig'a kwɔ̀. \v 10 Ŋka cìnmpyiibii nàfuufeebii, Kile ká ɲùzogoro nɔ yii na, yii pyi funntange e, ɲaha na yɛ nàfuufooŋi sí n‑tòro mu à jwo ɲyɛgɛ yafyɛnrɛ. \v 11 Canŋke ká fworo, ku kafuge maha kuru ɲyɛgɛ waha, maa ku yafyɛɛnre wu, ti sìnamp'a sì láha ti na. Amuni li mú ɲyɛ, nàfuufooŋi sí n‑kwû n‑fworo u cyeleŋkarigii shwɔhɔl'e. \s1 Yaage ku maha sùpyaŋi sɔ̀n a yaha kapiini na ke \p \v 12 Shin maha shin u à jà a uye waha yyefuge tèni i, maa ntɛ̀ɛn Kile kuni i ke, urufoo wuun'à ɲwɔ, ɲaha na yɛ yyefuge kàntugo, Kile à shìŋi niŋkwombaaŋi ŋgemu ɲwɔmɛɛ lwɔ́ u tàanɲɛɛbil'á ke, u sí urufoo tɔ̂ɔn ná uru shìŋi i. \p \v 13 Ŋka shin maha shin, mu aha dìri kapii kurugo, ma hà ɲjwo na Kile u à mu sɔ̀n a wà li na mà dɛ! Ɲaha kurugo yɛ yafyin sì n‑jà Kile sɔ̀n n‑wà \w kapii\w* na mɛ. Kile mú sí ɲyɛ na sùpya sɔ̀nni na wàa kapii na mɛ. \v 14 Ŋka sùpyaŋi yabiliŋi ɲyii karigii cyi maha u cû kànhaŋa fiige ke, cyire cyi maha u sɔ̀n maha wà kapegigii na. \v 15 Mu ɲyii karigii nimpegigii sí ká fànha ta mu na, cyire maha mu yyaha kɛ̂ɛnŋɛ kapegigii mpyiŋ'á. Cyire sí ká nɔ cyi tɛgɛni na, cyi maha kwùŋi nɔ mu na. \v 16 Mii ntàannamacinmpyiibii, yii àha raa yiye ɲwɔ fáanŋi mɛ. \v 17 Yacɛnŋɛ maha yacɛnŋɛ wuu maha ntaa ke, yire puni na yîri wuu Tuŋi Kile yyére. Uru mú u à bɛ̀ɛnmpe yaayi puni dá, u ɲyɛ na ŋkɛ̂ɛnŋi mɛ, numpire cyaga ɲyɛ u e mɛ. \v 18 Kile Jwumpe pu ɲyɛ sèeŋi ke, mà tàanna ná u ɲyii wuuni i, u à shìfɔnŋi kan wuu á puru jwumpe cye kurugo, bà wuu si mpyi si mpyi mu à jwo u yadayi puni shwɔhɔl'e niɲcyiige, ŋkemu ku ɲyɛ u yahare e mɛ. \s1 Yii a ɲaare yii a ntàanni ná Kile Jwumpe e \p \v 19 Mii ntàannamacinmpyiibii, yii ɲcyii karigii lóg'a tàra, shin maha shin à yaa u u niŋgyiini pɛ́rɛ, u raa núru, u ɲwɔge kà ŋgyɛ̀rɛ mɛ, u lùuni kà mpɛn mɛ. \v 20 Ɲaha kurugo yɛ sùpyaŋi lùyiri wuŋi sì n‑jà katiile pyi Kile ɲyii na mɛ. \v 21 Lire kurugo yii pege karigii shiŋi puni ɲwɔ yaha, cyire na ɲyɛ katupwɔhɔyɔ. Kile jwumpe pu ɲyɛ yii funŋ'i ke, yii yiye tîrige yii i ɲɛɛ puru na, puru pu sí n‑jà yii shwɔ. \p \v 22 Yii wà ká mpyi pu lógofoo kanna, urufoo na uye ɲwɔ fáanŋi. Yii a pu kurigii ɲaare. \v 23 Ɲaha kurugo yɛ ŋgemu u na Kile jwumpe núru, u sí ɲyɛ na pu kurigii ɲaare mɛ, urufoo na ɲyɛ mu à jwo ŋge u maha uye wíi dùbaŋi i, \v 24 uye wíiŋkwooni kàntugo, u a sì ŋkàre, u sì ŋkɛ̀ɛnŋɛ yafyin pyi mɛ, lire tèenuuni mujye e, maa funŋɔ wwɔ̀ uye pyiŋkanni na ke. \v 25 Ŋka \w Saliyaŋi\w* sèe wuŋi u maha wuu yige \w kapegigii\w* mpyiŋi bilere e ke, ŋgemu u à jà na uru kàanmucaa, marii ɲaare na ntàanni ná u kurigii puni i, maa mpyi u ɲyɛ a funŋɔ wwɔ̀ u na mɛ, urufoo wuuni sí ɲwɔ u kapyiiŋkii puni i. \v 26 Ŋgemu ká a sɔ̂nŋi na uru na ɲaare Kile kuni i, mà ta u jwuŋkanni ɲyɛ a ɲwɔ mɛ, urufoo na uye ɲwɔ fáanŋi, u Kile kuni ɲaaraŋi ɲyɛ laaga baa. \v 27 Kile kuni ɲaaraŋkanni sèe wuuni li ɲyɛ nde wuu Tuŋi Kile yyaha taan: mà yákili yaha círimpii ná leŋkwucyeebii na, pi yyefuge tèrigil'e. Maa kàntugo wà ŋge diɲyɛŋi kaɲwɔhɔyi shiŋi pun'á. \c 2 \s1 Yii àha sùpya pwɔ́ɔŋɔ sùpya na mɛ \p \v 1 Mii cìnmpyiibii, yii pi à dá pèentefoo wuu Kafooŋi Yesu \w Kirisita\w* na ke, yii àha sùpya pwɔ́ɔŋɔ sùpya na mɛ. \v 2 L'aha mpyi mu à jwo yii à bínni yii Kilepeebage e, ka shiin shuunni si mpa jyè yii shwɔhɔl'e, wà niŋkin ɲyɛ ná sɛɛn kampefegewe e, maa vàanya nisinanya le, u sanŋi sí ɲyɛ fòŋɔfoo, maa vàansicuyo le. \v 3 Ka yii i vàansinayifoo pêe, maa tatɛɛnge niɲcɛnŋke kan u á, maa fòŋɔfooŋi pyi u yyére, lire ɲyɛ mɛ u tɛ̀ɛn ɲìŋke na yii tooy'e. \v 4 Tá yii ɲyɛ a sùpya pwɔ́ɔŋɔ sùpya na, maa sìɲcwɔɔnrɔgɔ pyi ná yii sɔ̀nŋɔŋkanni nimpiini i mɛ? \p \v 5 Mii ntàannamacinmpyiibii, yii lógo na ɲwɔ na: Kile à ŋge diɲyɛŋi fòŋɔfeebii cwɔɔnr'a pyi nàfuufee Kile kuni i, pi i mpyi u Saanre e u à tire ntemu ɲwɔmɛɛ lwɔ́ u tàanɲɛɛbil'á ke. \v 6 Ŋka yii pi ke, ɲaha na yii à fòŋɔfeebii yaha laaga baa yɛ? Tá nàfuufeebii ɲyɛ na ɲcwu yii na, marii yii yiri yukyaabii yyére mɛ? \v 7 Yesu Kirisita mɛtange ku ɲyɛ yii na ke, pire nàfuufeebii ninuubii bà pi ɲyɛ na kuru mɛge kɛ̀ɛge mà? \p \v 8 Yii aha a \w Kile Saanre\w*\w Saliyaŋi\w* kurigii ɲaare, bà l'à sémɛ Kile Jwumpe Semɛŋi i mɛ na: «Ma shinɲɛɛŋi kyaa táan may'á, ma yabiliŋi fiige\f + \fr 2:8 \fr*\ft Levitiki 19:18\ft*\f*» lire na ɲyɛ kyaa niɲcɛnnɛ. \v 9 Ŋka yii aha sùpya pwɔ́ɔŋɔ sùpya na, yii à \w kapii\w* pyi, ka Kile Saliyaŋi si yii cɛ̂ɛgɛ, ɲaha na yɛ yii ɲyɛ a uru Saliyaŋi kurigii ɲaare mɛ. \p \v 10 Ɲyɛ shin maha shin u ɲyɛ na Kile Saliyaŋi kurigii ɲaare, maa ŋkùuŋɔ uru Saliyaŋi kabilini là niŋkin kanna na ke, urufol'à cɛ̂ɛgɛ u puni i. \v 11 Ɲaha kurugo yɛ Kileŋi u à jwo: «Ma hà zínni ná wabɛrɛ cwo e mɛ\f + \fr 2:11 \fr*\ft Ɛkizodi 20.14; Duterenɔmu 5.18\ft*\f*» uru mú u à jwo: «Ma hà sùpya bò mɛ\f + \fr 2:11 \fr*\ft Ɛkizodi 20.13; Saliyaŋi kanshonwuuni 5.17\ft*\f*.» Ɲyɛ mu aha mpyi mu ɲyɛ a \w jacwɔrɔ\w* pyi mɛ, maa sùpya bò, mu à cɛ̂ɛgɛ Kile Saliyaŋi i. \v 12 Saliyaŋi u à yii yige kapegigii mpyiŋi bilere e ke, Kile sí yii toroŋkanni tàanna ná ur'e. Lire kurugo yii yii jwuŋkanni ná yii kapyiiŋkii puni yaha cyi yyaha tíi ná uru Saliyaŋi i. \v 13 Ŋgemu ká mpyi u ɲyɛ a pi sanmpii ɲùɲaara ta mɛ, canŋke Kile sí sùpyire puni sâra si ntàanna ná pi kapyiiŋkil'e ke, u mú sì ɲùɲaara ta urufoo na mɛ. Ŋka yii aha ɲùɲaara ta pi sanmpii na, Kile sí ɲùɲaara ta yii na si yii shwɔ. \s1 Mu aha dá Kile na, li maha ɲcè mu kapyiiŋkii cye kurugo \p \v 14 Mii cìnmpyiibii, wà ha jwo na ur'à dá Kile na, u sí ɲyɛ na kacɛnŋii pyi, ɲcyii cyi à li cyêe na u à dá Kile na mɛ, uru dániyaŋi sí ɲaha ɲwɔ urufol'á yɛ? Tá uru dániyaŋi sí n‑jà urufoo shwɔ bɛ? \v 15 L'aha mpyi kee cìnmpworonaŋi wà, lire ɲyɛ mɛ cìnmpworocwoŋi wà na ɲyɛ vàanŋkuuŋi ná sùmakuuŋi i, \v 16 ka yii wà si jwo pi á: «Kile u yii tɛ̀gɛ, u u vàanya kan yii á, u u sùma kan yii á» mà li ta yaayi kuuŋi yi ɲyɛ pi na ke, urufoo ɲyɛ a yire kan pi á mɛ, ɲaha uru jwóŋi ndeŋi sí ɲwɔ yɛ? \v 17 Ɲyɛ amuni li mú ɲyɛ sùpya ká dá Kile na, maa mpyi u ɲyɛ na kacɛnŋii pyi mɛ, uru dániyaŋi na ɲyɛ laaga baa. \p \v 18 Shwɔhɔl'e wà sí n‑jà n‑jwo: «Pìl'à dá Kile na, pìi sí i kacɛnŋkii pyi.» Ŋka ɲje mii sí n‑jwo ke: «Mii sì n‑jà mu dániyaŋi ɲya kacɛnŋii baa mɛ. Ŋka mii wi ke, mii sí na dániyaŋi cyêe na kacɛnŋkii cye kurugo.» \v 19 Mu à jwo na mu à dá na Kile na ɲyɛ niŋkin, lir'à ɲwɔ. Ŋka lire kanni sì n‑jà mu shwɔ mɛ. Jínabii mú à dá li na na Kile na ɲyɛ niŋkin, lire maha pi pyi pi à fyá fo na ɲcyɛ̂ɛnni. \v 20 Mu funŋɔ baafooŋi, ɲaha tère e mu sí li cè na dániyaŋi kacɛnŋii baa wuŋi ɲyɛ laaga baa yɛ? \p \v 21 Ɲaha kurugo Kile à jwo na wuu tulyage \w Ibirayima\w* à tíi yɛ? U kapyiiŋkii kurugo bàl'à? U à ɲɛn'a u jyaŋi Ishaka cû si mpyi sáraga. \v 22 Yii ɲyɛ a li ɲya na Ibirayima a dá Kile na, maa kacɛnŋii pyi mà? Ɲyɛ lire pyiŋkanni na, u kacɛnŋkil'à u dániyaŋi fûnŋɔ. \v 23 Lire pyiŋkanni na, jwumpe Kile Jwumpe Semɛŋi à jwo Ibirayima kyaa na ke, pur'à pyi sèe. Y'à sémɛ: «Ibirayima à dá Kile na, u dániyaŋi kurugo, Kile à jwo u à tíi\f + \fr 2:23 \fr*\ft Zhenɛzi 15.6\ft*\f*.» Lire cye kurugo, u à pyi Kile cevoo. \v 24 Yii à li ɲya numɛ na sùpyaŋi maha ntíi Kile yyahe taan u kacɛnŋkii kurugo, dániyaŋi kanni bà u maha u pyi u à tíi mɛ. \p \v 25 Yii sɔ̂nŋɔ fwòrobacwoŋi Arahabu kyaa na. Tèni i \w Izirayɛli\w* shiinbii tùnntunmpil'à nɔ u yyére ke, u à pi tɛ̀gɛ, maa pi ŋwɔhɔ, maa kuni labɛrɛ le pi taan, bà pi si mpyi si shwɔ mɛ. Lire kacɛnni mpyiŋi kurugo, Kile à jwo u à tíi. \p \v 26 Kwùŋkanni na cyeere maha ŋkwû, múnaani ká fworo t'e ke, amuni li mú ɲyɛ, kacɛnŋkii ká mpyi cyi ɲyɛ dániyaŋi ŋgemu i mɛ, uru dániyaŋi mú maha ŋkwû. \c 3 \s1 Wuu à yaa wuu jwuŋkanna cè \p \v 1 Ɲyɛ mii cìnmpyiibii, yii niɲyahamii ɲyɛ a yaa yii funɲyi wyɛ̀rɛŋ'a pyi dánafeebii cyelentii mɛ. Yii li cè, wuu pi ɲyɛ cyelentiibii ke, wuu aha wurugo, nde Kile sí n‑pyi wuu na ke, lire sí n‑waha mà tòro pi sanmpii wuuni na. \v 2 Wuu puni na wuruge karii niɲyahagil'e, ŋka ŋgemu ká jà a cû u ɲwɔge na, maa mpyi u ɲyɛ na jwumpimɛ yu mɛ, urufoo na ɲyɛ sùpya ŋgemu u à fûnŋɔ ná u sí n‑jà n‑cû uye na ke. \v 3 Wuu maha mɛɛre le shɔnge ɲwɔge na ku raa wuu ɲyii wogigii pyi. Lire e wuu maha jà na ku kɛ̂ɛnŋi na ŋkɛ̀ɛge wuu ɲyii cyeyi puni i.\fig Mɛɛr'à le shɔnge ɲwɔge na|src="HK00029b.tif" size="col" ref="Yakuba 3.3"\fig* \v 4 Yii bakwɔɔge kàanmucya a wíi mú, k'à pêe, kafeebwoyi maha ku ŋɔɔŋi na ŋkɛ̀ɛge. Ŋka yaani là nimbilere li maha mpyi bakwɔɔge na, lire li maha ku pyi ku u ntíili na ŋkɛ̀ɛge ku fèvooŋi ɲyii cyeyi i. \v 5 Amuni ɲjini ɲyɛ sùpyaŋi cyeere e tabilere. Ŋka li maha liye pêe marii jwumbwompe yu. \p Tá nabilere bà li maha le a tɛ̀g'a sibwɔhe súugo mɛ? \v 6 Sùpyaŋi ɲjini mú na ɲyɛ na fiige. Diɲyɛŋi pege puni na ɲyɛ l'e, l'à tɛ̀ɛn wuu cyeere e, marii ti puni ɲwɔ́re, marii nage leni, ŋkemu ku sí wuu tìiŋi puni kɛ̀ɛge ke, kuru nage na yîri nafugombaage yabiliŋi i. \v 7 Sige yaare shiŋi puni ná saɲcɛɛnre ná ɲìŋke yafiliyi ná lwɔhe ɲwɔhɔ yaayi, sùpyaŋi maha jà a yire puni kúu. \v 8 Ŋka ɲjini li ke, sùpya ɲyɛ a sìi ŋgemu u sì n‑jà li kúu mɛ. Ɲaha kurugo yɛ yapege ku ɲyɛ ku ki, ŋkemu tɛɛnmɛ p'à pɛn ke, ku mú s'à ɲî shɔɔnre na. \v 9 Kafooŋi Kile u ɲyɛ wuu Tuŋi ke, wuu maha uru pêre ná ɲjini i, marii jwumpimpe yu sùpyire na ná lire ɲjini ninuuni i, Kile à ntemu dá mà pyi u yabiliŋi malwɔrɔ ke. \v 10 Kile pèente na mpyi ná ɲwɔge ŋkemu i ke, kuru ɲwɔge niŋkinŋi i jwumpimpe ɲyɛ na fwore. Mii cìnmpyiibii, lire ɲyɛ a yaa li pyi mɛ. \v 11 Lùtanga ná lùsorogo sí n‑jà raa fwu raa fwore lùbiliŋi niŋkinŋi i la? \v 12 Mii cìnmpyiibii, \w fizhiye cige\w* sí n‑jà \w olivye\w* cige yasɛrɛ pyi la? Lire ɲyɛ mɛ, \w ɛrɛzɛn\w* cige sí n‑jà fizhiye cige yasɛrɛ pyi la? Suumpe lwɔhe na fwore lùbiliŋi ŋgemu i ke, lùtanga sì n‑jà n‑fworo ur'e mɛ. \s1 Yákilifente sèe woore \p \v 13 Ɲyɛ wà ha nta yii shwɔhɔl'e ŋgemu u ɲyɛ na uye sɔ̂nŋi yákilifoo ná kaceŋɛ ke, urufoo u a kacɛnŋii pyi, u u uye tîrige, lire li sí li cyêe na u na ɲyɛ yákilifoo. \v 14 Ŋka l'aha nta yiɲcyɛge ná ɲyipɛɛnni ɲyɛ yii e, yii saha ɲyɛ a yaa yii yiye pêe s'a fini na yákilifenɛ na ɲyɛ yii á mɛ. \v 15 Tire yákilifente shiŋi ɲyɛ a fworo Kile e mɛ. T'à fworo ŋge diɲyɛŋi i. Sùpyire yabilimpii yákilifente ti ɲyɛ ti ti, Sitaanniŋi i t'à fworo. \v 16 Ɲaha kurugo yɛ cyaga maha cyag'e yiɲcyɛge ná ɲyipɛɛnni ɲyɛ ke, ɲyàhaŋguruguŋi ná katupwɔhɔyi shiŋi puni mú maha mpyi wani. \v 17 Ŋka yákilifente Kile maha ŋkaan ke, tire ti ɲyɛ yákilifente sèe woore. Shin maha shin u à tire ta ke, urufoo maha mbèŋi caa sùpyire shwɔhɔl'e, maa mpyi ɲùmpiŋɛfoo, u maha wyɛrɛge na ɲɛɛge pi sanmpii jwumpe na, u maha mpyi ɲùɲaarafoo, marii kacɛnŋkii pyi, u mú ɲyɛ na sùpya pwɔ́ɔŋi sùpya na mɛ, u ɲyɛ na ɲwɔmyahii shuunni yu mɛ. \v 18 Mpii pi ɲyɛ na sìsure leni sùpyire shwɔhɔl'e ke, pire báaraŋi tɔ̀ɔnŋi u ɲyɛ ntìiŋi. \c 4 \s1 Yii kàntugo wà diɲyɛŋi ɲyii karigil'á, yii i ntaha Kile fye e \p \v 1 Ɲyɛ yoge ná nàkaante ti ɲyɛ yii shwɔhɔl'e ke, ɲaha ku ɲyɛ ná lire e bɛ? Yii ɲyii karigii nimpegigii cyi à yii yyaha ɲî ke, cyire fyè bàl'à? \v 2 Yii ɲyiin'à fworo yaaya niɲyahaya kurugo, yii ɲyɛ na yi taa mɛ, lire kurugo shinbuuni lage ɲyɛ yii na. Yii ɲyiin'à fworo yaaya niɲyahaya kurugo, ŋka yii sì n‑jà yi ta mɛ, lire kurugo kàshige ná yoge ɲyɛ yii shwɔhɔl'e. Yaayi yii na ɲcaa ke, yii ɲyɛ na yire taa mɛ, ɲaha na yɛ yii ɲyɛ na Kile ɲáare mɛ. \v 3 Yii mɛ́ɛ ká Kile ɲáare si yaage kà ta, u ɲyɛ na kuru kaan yii á mɛ, ɲaha na yɛ yii ɲyɛ na Kile ɲáare ná funɲcɛnŋi i mɛ. Yii maha u ɲáare yii yabilimpii ɲyii karigii nimpegigii kurugo. \v 4 Yii pi à kàntugo wà Kile á, maa ntaha diɲyɛŋi ɲyii karigii fye e ke, yii ɲyɛ a cè a jwo na shinŋi u à diɲyɛŋi ɲyii karigii kyaa táan uy'á ke, na urufoo maha Kile kyaa pɛn uy'á mà? Amuni li mú ɲyɛ, ŋgemu ká diɲyɛŋi karigii kyaa táan uy'á ke, urufoo maha uye pyi Kile zàmpɛn. \v 5 Yii na sɔ̂nŋi na nde l'à sémɛ ke, na lir'à jwo ɲùŋɔ baa la? Y'à sémɛ na: «Sùpyaŋi sɔ̀nŋɔr'à pi. Tire sɔ̀nŋɔpeere maha u pyi u à ɲyii yige yaaya niɲyahaya kurugo.» \v 6 Lire ná li wuuni mú i, Kile à ɲwɔ wuu na, maa fànha kan wuu á, ka wuu u sí ta tire sɔ̀nŋɔpeere na. Nde Kile Jwumpe Semɛŋi à jwo ke, lire li ɲyɛ nde: «Mpiimu pi à piye pêe ke, Kile maha pire tùn. Ŋka mpiimu pi à piye tîrige ke, u maha kacɛnŋii pyi pir'á\f + \fr 4:6 \fr*\ft Taanliŋkii 3.34\ft*\f*.» \v 7 Lire kurugo yii yiye tîrige Kile yyahe taan, yii i Sitaanniŋi tùn, lire ká mpyi u sí n‑fê si laaga tɔɔn yii na. \v 8 Yii file Kile na, Kile sí n‑file yii na mú. Yii mpii pi ɲyɛ na \w kapegigii\w* pyi ke, yii yii cyeyi jyè a yige cyire mpyiŋi i feefee. Yii funɲyi shuunnifeebii, yii yii zòmpyaagii yaha cyi \w fíniŋɛ\w*. \v 9 Yii pyi yyetanhare e yii kapegigii kurugo, yii raa myahigii súu fo ɲyilwɔhe ká a fwore yii ɲyiigil'e. Yii kataanre ti kɛ̂ɛnŋ'a pyi mɛɛ súu. Yii funntange ku kɛ̂ɛnŋ'a pyi yyetanhara mú. \v 10 Yii yiye tîrige Kafooŋi Kile yyahe taan, lire ká mpyi, u sí ɲùɲjirire kan yii á. \s1 Yii àha raa yiye yu mɛ \p \v 11 Mii cìnmpyiibii, yii àha raa yiye yu mɛ. Ŋgemu ká u cìnmpworoŋi jwo, lire ɲyɛ mɛ mà tìgire cyán u na ke, Kile \w Saliyaŋi\w* ɲyɛ urufol'á ɲùŋɔ baa ná kaɲwɔɔ baa. L'aha mpyi amuni, lir'à li cyêe na mu saha ɲyɛ na uru Saliyaŋi kuni ɲaare mɛ, ɲaha na yɛ u à mu pɛn. \v 12 Kile kanni u à Saliyaŋi tìŋɛ, uru kanni mú u sí n‑jà sùpya cɛ̂ɛgɛ, lire ɲyɛ mɛ si tànga kan u á, uru kanni mú u sí n‑jà sùpya shwɔ, lire ɲyɛ mɛ mà u shi bò. Jofoo mu na maye sɔ̂nŋi marii ma cìnmpworoŋi cɛ̂ɛgɛ yɛ? \s1 Yii àha yiye pêe mɛ \p \v 13 Yii lógo, yii mpii pi maha jwo: «Niɲjaa, lire ɲyɛ mɛ nùmpanŋa wuu sí n‑kàre kànhe kà na, si yyee niŋkin pyi wani, si cwɔ̀hɔnte pyi, si wyɛ́rɛɲyahaga ta» ke, \v 14 nde li sí n‑pyi nùmpanŋa ke, yii à lire cè la? Yii ɲyɛ yafyin mɛ, yii na ɲyɛ mu à jwo kàŋkuraŋa. K'aha mpa, tère nimbilere funŋ'i, ku maha mpînni. \v 15 Yii à yaa yii jwo: «Kile ká ɲɛn'a wuu cùuŋɔ, wuu sí nde ná nde pyi.» \p \v 16 Ŋka mà jwo yii lire pyi ke, kabwɔhigii yii la ɲyɛ si mpyi ke, yii maha yiye pêre cyire kyaa na, yàmpeente sí ɲyɛ a ɲwɔ mɛ. \p \v 17 Ɲyɛ yii li cè na ŋgemu u à kacɛnni cè, u sí ɲyɛ na li pyi mɛ, urufol'à \w kapii\w* pyi. \c 5 \s1 Yɛrɛge k'à yyaha tíi ná nàfuufeebil'e ke \p \v 1 Ɲyɛ yii pi ɲyɛ nàfuufeebii ke, yii lógo! Yyefuge ku ɲyɛ yii yyaha na ke, yii a myahii súu, yii raa kwuuyi wàa kuru yyaha na. \v 2 Yii nàfuuŋ'à fwɔ́nhɔ. Ntɔɔnŋ'à yii vàanɲyi lyî. \v 3 Zúnŋ'à yii sɛɛnŋi ná yii wyɛ́rɛŋi cû, uru zúnŋi u sí yii cɛ̂ɛgɛ. U sí n‑pyi na fiige s'a yii cyeere súuge fo si yii shi bò. Yii a yii nàfuuŋi bínn'a yaha yiye mɛɛ na, yii ɲyɛ a li cè na diɲyɛŋi tèekwoon'à byanhara mà? \v 4 Mà li ta báarapyiibii pi à yii kɛrɛyi sùmaŋi kwɔ̀n ke, yii ɲyɛ a pire sàraŋi kan pi á mɛ! Myahigii pire báarapyiibil'à sú ke, cyir'à nɔ Siŋi Punifoo Kile na. \v 5 Yii à yii diɲyɛŋi canmpyaagii puni pyi ntàanŋi kanni na, marii yii ɲyii karigii pyi. Yii à pêe mu à jwo yatɔɔgɔ, ŋkemu pi à byé si mbò mpyi kyara ke. \v 6 Sùpyaŋi u ɲyɛ u ɲyɛ a yaaga pyi yii na mɛ, yii à uru cɛ̂ɛgɛ, ka u u uye yaha yii cye e yii à bò, ɲaha na yɛ sí ɲyɛ u na mɛ. \s1 Funɲiŋke ná Kileɲarege \p \v 7 Lire kurugo mii cìnmpyiibii, yii funɲyi ɲíŋɛ fo Kafooŋi Yesu cannuruge ká nɔ. Yii ɲyɛ a faapyiŋi kàanmucya mà? U maha funŋke ɲíŋɛ na zànɲyi niɲcyiiyi ná nizanɲyi sigili, ɲaha na yɛ yire yi maha sùmaŋi pyi u à ɲwɔ. \v 8 Yii mú pi funɲyi ɲíŋɛ amuni, yii i yiye waha, ɲaha na yɛ Kafooŋi Yesu tèepan'à byanhara. \p \v 9 Mii cìnmpyiibii, yii àha raa tìgire cyáan yiye na mɛ, Kile kà ŋkwɔ̀ ntîge yii na mɛ. Kafooŋi Yesu tèepan'à byanhara, uru u sí n‑pa sùpyire sâra si ntàanna ná pi kapyiiŋkil'e. \v 10 Kafooŋi \w Kile tùnntunmpii\w* pi à tòro tèecyiini i ke, yii pire pyiŋkanni lwɔ́, yyefug'à pi ta, ka pi i ku kwú piye e maa ɲcû piye na. \v 11 Mpii pi à jà a cû piye na yyefuge e, maa ntɛ̀ɛn Kile kuni i ke, pire wuun'à ɲwɔ. Yii à yi lógo pyiŋkanni na Zhobu à cû uye na yyefuge e, ná nde Kafooŋi Kile à pyi u á yyefuge kàntugo ke. Sèeŋi na, Kafooŋi Kile maha ɲùɲaara taa sùpyire na sèe sèl'e. \p \v 12 Mii cìnmpyiibii, mii sí li jwo n‑waha yii á, yii àha raa ŋkâre Kile na mɛ, yii àha raa ŋkâre ɲìŋke na mɛ, yii àha raa ŋkâre yaayi yabɛrɛ na mɛ, yii ɔɔnŋ'à yaa u pyi ɔɔn, yii ɔnhɔŋ'à yaa u pyi ɔnhɔ, bà Kile si mpyi u àha bú ŋkwɔ̀ yii cɛ̂ɛgɛ mɛ. \p \v 13 Ɲyɛ wà ha mpyi yyefuge e yii shwɔhɔl'e, urufoo u Kile ɲáare. Wà ha mpyi funntange e, urufoo u Kile shɛ́ɛre ná myahigil'e. \v 14 Kampyi yii wà na yà, urufoo u dánafeebii kacwɔnribii yyere pi i mpa Kile ɲáare u na, pi i sìnmpe tìri u na\f + \fr 5:14 \fr*\ft Pìi maha jwo: «pi i sìnmpe wu u na.»\ft*\f* Kafooŋi mɛge na. \v 15 Kileɲarege ká mpyi ná dániyaŋi i, yaŋi sí n‑cùuŋɔ, Kafooŋi Kile sí u yîrige. U aha nta u à \w kapegii\w* pyi, Kile sí cyi yàfa u na. \p \v 16 Lire kurugo mii cìnmpyiibii, yii a yii kapegigii yu yiy'á, yii raa Kile ɲáare yiy'á, bà yii si mpyi si ticuumpe ta mɛ. Sùpyaŋi u à tíi Kile yyahe taan ke, uru Kileɲarege maha mpyi ná fànhe e sèl'e. \v 17 Yii sɔ̂nŋɔ Kile tùnntunŋi \w Eli\w* na, u mpyi sùpya wuu fiige. U à Kile ɲáare ná u zòmbilini puni i, na zànha kà mpa mɛ. Ɲyɛ mà lwɔ́ lire tèni na, mà sà nɔ yyee taanre ná yiɲyɛ baani na, zànha ɲyɛ a pa mɛ. \v 18 Lire kàntugo ka u u Kile ɲáare sahaŋki, ka zànhe si mpa cire ná sùmaŋi na, ka yi i yasɛrɛ pyi. \p \v 19 Mii cìnmpyiibii, Kile kuni li ɲyɛ sèeŋi kuni ke, wà ha fworo lire e, ka yii wà si urufoo yɛrɛ, ka u u núr'a pa jyè l'e, lir'à ɲwɔ. \v 20 Yii li cè na shinŋi u à kapimpyiŋɛ yɛrɛ, ka u u láha cyi na ke, urufol'à u shwɔ kwùŋi na. U mɛ́ɛ ká nta u à kapegii niɲyahagii pyi, Kile sí cyi yàfa u na.