\id GAL Supyire \ide UTF-8 \h GALATI SHIINBII \toc1 Lɛtɛrɛŋi Poli à tun Galati kùluni dánafeebil'á ke \toc2 Galati Shiinbii \toc3 GAL \mt1 Lɛtɛrɛŋi Poli à tun Galati kùluni dánafeebil'á ke \mt2 Mpe yii à yaa yii cè mà jwo yii jyè lɛtɛrɛŋi funŋɔ jwumpe e ke \ip Kìni mɛge pi maha mpyi Turiki numɛ ke, Galati shiinbii mpyi a tɛ̀ɛn lire kìni i cyage k'e. Poli à tooyo shuunni pyi pi yyére na Jwumpe Nintanmpe yu, puru ɲjwuŋi tooy'e pìi mpyi a dá Yesu na. Ɲyɛ Poli Kile jwumpe jwuŋkwooni kàntugo Galati shiinbil'á, Yahutuubii pìi mpyi a shà maa pi pyi na Yesu Kirisita dániyaŋi kanni sì n‑jà sùpya shwɔ u kapegigii na mɛ, fo mu aha a Yahutuubii làdaabii kurigii ɲaare mú. Lire e pi mpyi na yu na fànha ku ɲyɛ ku ki dánafeebii puni pi kwɔ̀n mà tàanna ná Yahutuubii làdaabil'e. \ip Poli à jwo na mu à pyi Yahutu yo, mu ɲyɛ a pyi Yahutu mà yo, sùpyire puni sí n‑shwɔ Yesu Jwumpe Nintanmpe mpemu kurugo ke, na tire sùpyire kàlaŋ'à kàntugo wà puru jwump'á. Poli à lógo na Galati dánafeebii wá na ŋko raa kàntugo wàa Kile kun'á, si ntaha pire kafinivinibii ɲwɔh'i ke, ka u u ŋge lɛtɛrɛŋi sém'a tùugo pi á, maa pi yɛrɛ, bà pi si mpyi si ŋkúu Jwumpe Nintanmpe na, si ŋkwôro Kile kuni i mɛ. Yɛrɛyi Poli à kan pi á ke, yire yi ɲyɛ ɲje. \ip U à li cyêe pi na na ur'à uye kan Kile á, na Kafooŋi Yesu u à uru tun uru u a Jwumpe Nintanmpe yu. U à li cyêe pi na mú, na uru ná Zheruzalɛmu dánafeebii kuruŋk'à bín'a tɛ̀ɛn, dánafeebii pi ɲyɛ pi ɲyɛ Yahutuu mɛ, maa jwo pire kyaa na. Nde na pir'à bɛ̂ ke lire li ɲyɛ nde: pire dánafeebii ɲyɛ a yaa pi pyi Yahutuubii saliyaŋi ɲwɔh'i mɛ (1--2). \ip U à uye tígile Kile Jwumpe Semɛŋi na, maa yi yyaha jwo pi á na Yahutuubii saliyaŋi kuni ɲaaraŋi i bà zhwoŋi ɲyɛ na ntaa mɛ; ŋka mu aha dá Yesu Kirisita na, lire kanni li sí n‑jà sùpya shwɔ (3--4). \ip Lɛtɛrɛŋi takwɔɔre e, u à yi jwo a waha pi á na pi piye yaha Kile Munaani l'a ŋkɛ̂ɛnŋi, ɲaha kurugo yɛ lire li maha sùpyaŋi yige Musa Saliyaŋi tugure ɲwɔh'i, maa fànhe kan u á, u u kacɛnŋkii shiŋi puni pyi. Kacɛnŋkii puni yyaha yyére wuuni sí li ɲyɛ tàange (5--6). \c 1 \s1 Poli à fwù kan Galati dánafeebii kuruɲy'á \p \v 1 Mii Poli u ɲyɛ Yesu \w Kirisita\w* tùnntunŋɔ ke, mii u à ŋge lɛtɛrɛŋi tùugo yii á. Mii u pyi Yesu Kirisita tùnntunŋɔ, sùpya bà u à lire yaa mɛ, sùpya bà u à mii tun mɛ. Yesu Kirisita u à ɲɛ̀ a fworo kwùŋi i Tufooŋi cye kurugo ke, uru ná Tufooŋi Kile u à wwɔ̀ lire na. \v 2 Mii cìnmpyiibii puni pi naha ná mii i ke, mii ná pire pi à wwɔ̀ maa ŋge lɛtɛrɛŋi tùugo Galati kùluni dánafeebii kuruɲy'á. \v 3 Wuu Tuŋi Kile ná Kafooŋi Yesu Kirisita pi ɲwɔ yii na, pi yyeɲiŋke kan yii á. \v 4 Yesu Kirisita u à uye kan mà pyi sáraga si wuu \w kapegigii\w* yàfa wuu na, bà wuu si mpyi si fworo ŋge diɲyɛŋi nimpiŋi karigii puni i mà tàanna ná Tufooŋi Kile ɲyii wuuni i mɛ. \v 5 Pèente ti taha Kile na tèrigii puni i, fo tèekwombaa. Amiina! \s1 L'à Poli pâa, u lógo na Galati dánafeebil'à kuni labɛrɛ lwɔ́ \p \v 6 L'à mii pâa sèl'e mà lógo na yii à wyɛ̀rɛ na ŋko raa kàntugo wàa Kile á, uru ŋgemu u à yii yyere maa ɲwɔ yii na maa yii shwɔ ke, mpii pi ɲyɛ na yii shwoŋkanni jwumpe labali na yu ke, maa ntaha pire jwumpe ɲwɔh'i, \v 7 mpemu ná Jwumpe Nintanmpe ɲyɛ niŋkin mɛ. Tire sùpyire na yii wuruge, Jwumpe Nintanmpe pu ɲyɛ na \w Kirisita\w* kyaa yu ke, marii ɲcaa s'a puru kɛ̂ɛnŋi. \p \v 8 Wuu à ɲjemu jwo yii á Yesu kyaa na ke, l'à pyi wuu yabilimpii yo, l'à pyi \w Kile mɛ̀lɛkɛ\w* mà yîri nìɲyiŋi na yo, wà ha mpa yabɛrɛ jwo yii á, Kile u urufoo láŋa. \v 9 Mii à yi jwo yii á mà kwɔ̀, mii sí núru yi taha, Jwumpe Nintanmpe yii à lógo wuu ɲwɔ na, maa ɲɛɛ pu na ke, shin maha shin ká puru labala a jwo yii á jwuŋkanni labɛrɛ na ke, Kile u urufoo láŋa. \p \v 10 Ɲaha yii na sɔ̂nŋi numɛ bɛ? Mii na ɲcaa si ntáan sùpyir'á laa, mii na ɲcaa si ntáan Kile á? Sùpyire ɲyii wuuni mii na mpyi bɛ? Mii n'a mpyi na sɔ̂nŋi si ntáan sùpyir'á, mii mpyi na sì n‑pyi Kirisita báarapyi mɛ. \s1 Pyiŋkanni na Poli à pyi Yesu tùnntunŋɔ ke \p \v 11 Mii la ɲyɛ yii li cè mii cìnmpyiibii, Jwumpe Nintanmpe mii à jwo yii á ke, pu ɲyɛ a fworo sùpya e mɛ. \v 12 Mii ɲyɛ a pu ta sùpya á mɛ, wà mú sí ɲyɛ a mii kâla pu na mɛ, ŋka Yesu \w Kirisita\w* yabiliŋi u à pu cyêe mii na. \p \v 13 Yii à mii pyiŋkanni kyaa lógo mà mii yaha \w Yahutuubii\w* Kile kuni i. Yii mú s'à cè na mii à Kile dánafeebii kuruŋke kyérege fo mà tòro. Mii mpyi na li kɔ̀re si ku jya. \v 14 Yahutuubii Kile kuni ɲaaraŋi i, mii mpyi na yyeɲwɔge shiinbii puni yyaha na. Mii tiibii làdaabii kani mpyi a sàa waha mii na. \p \v 15 Ŋka Kile à ɲwɔ mii na mà mii ta mii sàha si mɛ, maa mii cwɔɔnrɔ, mii a báare ur'á. \v 16 Amuni, li mú à pyi, l'à sàa bɛ̂ u á mà u Jyaŋi cyêe mii na, mii s'a u kyaa yu \w supyishiŋi sanŋ\w*'á, mpii pi ɲyɛ pi ɲyɛ \w Yahutuu\w* mɛ, mii ɲyɛ a sùpya yíbe si nta li pyi mɛ. \v 17 Mpii pi à pyi \w Yesu tùnntunmii\w* mii yyaha na ke, mii ɲyɛ a shà Zheruzalɛmu i si pi ɲya mɛ. Mii à tíl'a kàre Arabubii kìni i, maa yîri wani mà kàre Damasi kànhe e. \p \v 18 Yyee taanre kàntugo na, mii à kàre Zheruzalɛmu kànhe e, mà sà canmpyaa kɛ ná kaŋkuro pyi Pyɛri yyére si u cè. \v 19 Ŋka uru ná Kafooŋi Yesu cìnmpworoŋi Yakuba baare e, mii saha ɲyɛ a Yesu tùnntunŋi wabɛrɛ ɲya mɛ. \v 20 Kampyi kafinara mii na sémɛni na ntùuge yii á, Kile u ɲyɛ mii shɛ̀rɛfooŋi. \p \v 21 Lire kàntugo mii à kàre Siri kìni i, maa yîri wani mà kàre Silisi kùluni i. \v 22 Ŋka fo mà sà nɔ lire tèni na, \w Zhude\w* kùluni dánafeebii kuruɲyi mpyi na sàha ŋkwɔ̀ a mii cè mɛ. \v 23 Pi mpyi a lógo kanna na ŋge u mpyi na pi kyérege si nta pi sige pi àha ndá Jwumpe Nintanmpe na mɛ, na uru u na pu yu sùpyir'á numɛ. \v 24 Lire e ke pi na Kile mɛtange yiri mii kurugo. \c 2 \s1 Jwumpe Nintanmpe Poli mpyi na yu ke, Yesu tùnntunmpii sanmpil'à ɲɛɛ puru na \p \v 1 Ɲyɛ yyee kɛ ná sicyɛɛr'à tòro ke, ka mii i núr'a kàre Zheruzalɛmu kànhe e ná Barinabasi i. Titi mpyi a kàre ná wuu e mú. \v 2 Mii à nde kùluni tɔɔge lwɔ́, ɲaha na yɛ Kile yabiliŋi u à li cyêe mii na. Mii à nɔ wani ke, maa bínn'a tɛ̀ɛn ná dánafeebii ɲùŋufeebil'e. Jwumpe Nintanmpe mii na yu \w supyishiŋi sanŋ\w*'á, mpii pi ɲyɛ pi ɲyɛ \w Yahutuu\w* mɛ, ka mii i jyè puru yyahe e mà jwo dánafeebii ɲùŋufeebil'á. Mii la ɲyɛ a mpyi tafɛɛre mii à fê taɲjaa ná niɲjaa Yesu \w Kirisita\w* kurugo ke, tire ti kwôro kaɲwɔɔ baa mɛ. \p \v 3-5 Ɲyɛ mà mii yaha wani, kafinivinibii pìi mpyi a piye pyi dánafee fiige maa ŋwɔhɔ a jyè wuu shwɔhɔl'e si nta ɲcè pyiŋkanni na Yesu Kirisita à wuu shwɔ \w Musa\w*\w Saliyaŋi\w* bilere na ke, si lire kɛ̀ɛge si nta wuu yaha bilere e sahaŋki. Ali mà li ta mii ɲaaraɲɛɛŋi Titi mpyi Yahutu mɛ, pi la mpyi u u \w ŋkwɔ̀n\w* fànhe e mà tàanna ná Musa Saliyaŋi i. Ŋka wuu ɲyɛ a ɲɛn'a wuye yaha pi cye e tère niŋkin i, maa lógo pi ɲwɔ na mɛ, Jwumpe Nintanmpe pu ɲyɛ sèeŋi ke, bà puru si mpyi si ŋkwôro yii á mɛ. Wuu ná Zheruzalɛmu dánafeebii kacwɔnribii mpyi a wwɔ̀ ɲwɔmɛɛ niŋkin na, pi ɲyɛ a ɲɛn'a fànha cyán Titi na u u ŋkwɔ̀n mɛ. \v 6 Jwumpe Nintanmpe wuu na yu ke, pi sí ɲyɛ a ɲɛn'a yaaga bâra puru na mɛ. (Sèeŋi na, pi tayyérege mpyi ŋkemu ke, kuru ɲyɛ yaaga mii á mɛ, ɲaha kurugo yɛ Kile ɲyɛ a sùpya pwɔ́ɔŋɔ sùpya na mɛ.) \v 7 Sèeŋi na, pi à li ta na Kile à mii tun mii u sà a Jwumpe Nintanmpe yu supyishiŋi sanŋ'á, bà u à Pyɛri tun u sà a pu yu Yahutuubil'á mɛ. \p \v 8 Kileŋi u à fànhe kan Pyɛri á maa u tun Yahutuubil'á ke, uru mú u à fànhe kan mii á maa mii tun supyishiŋi sanŋ'á. \v 9 Amuni, \w Yakuba\w* ná Pyɛri ná Yuhana pire pi ɲyɛ ɲùŋufeebii, maa ntɛ̀ɛn li taan na Kile à ɲwɔ mii na, mii u a nte tùnnture pyi. Lire na pi à Barinabasi cyɛge ná ndoge cû, si li cyêe na wuu ná pire na ɲyɛ wwoɲɛɛ. Wuu à bínn'a tɛ̀ɛn maa ɲwɔ li na na pire sí n‑sà a Jwumpe Nintanmpe yu Yahutuubil'á. Wuu pi ke, wuu sí n‑sà a pu yu supyishiŋi sanŋ'á. \v 10 Pi à wuu ɲáare kanna na wuu àha funŋɔ wwɔ̀ dánafeebii fòŋɔfeebii na wani mɛ. Mii s'à fère sín maa lire pyi. \s1 Poli à Pyɛri la wwû Antiyɔshi kànhe e \p \v 11 Ɲyɛ tèni i Pyɛri à pa Antiyɔshi kànhe e ke, l'à fwor'a yyére na u karigii pyiŋkanni mpyi a ɲwɔ mɛ, lire e mii à u tìŋɛ maa u cɛ̂ɛgɛ sùpyire puni ɲyii na. \v 12 Pyɛri làwwuge ɲùŋke ku ŋke: u mpyi a fyânha na lyî ná \w supyishiŋi sanŋi\w* dánafeebil'e, lire mpyi a ɲwɔ, ŋka pìl'à yîri \w Yakuba\w* yyér'a pa, pire mpyi maha jwo na supyishiŋi sanŋ'à yaa u \w kwɔ̀n\w*\w Yahutuubii\w* fiige, u à fyá pire na, maa li ɲwɔ cû na láre supyishiŋi sanŋi dánafeebii na, fo mà pa kàntugo wà pi á. \v 13 Lir'à pyi ke, ka Antiyɔshi kànhe Yahutuubii dánafeebii sanmpii si mpyi ɲwɔmyahigii shuunnifee Pyɛri fiige. Ali Barinabasi yabiliŋi mpyi a taha pi fye e. \v 14 Mii à pa li kàanmucya mà li ta Jwumpe Nintanmpe na sèeŋi ŋgemu yu ke, pi ɲyɛ na ɲaare uru sèeŋi fye e mɛ, ka mii i yi jwo Pyɛri á pi puni ɲyii na: \p «Mu u ɲyɛ Yahutu ke, Kile kuni yyahe yyére zhèŋi kurugo mu à ɲɛn'a Yahutuubii làdaabii pìi yaha maa mpyi supyishiŋi sanŋi fiige, lire mpyi a ɲwɔ, ŋka numɛ, ɲaha na mu la ɲyɛ si supyishiŋi sanŋi kɛ̂ɛnŋɛ fànhe e si mpyi Yahutuu yɛ? \v 15 Mii ná mu, wuu à si Yahutuu, wuu ɲyɛ supyishiŋi sanŋi fiige ŋge u ɲyɛ u ɲyɛ a Kile kuni cè mɛ. \v 16 Ŋka lire ná li wuuni mú i, wuu à cè na sùpya sì n‑jà n‑tíi Kile yyahe taan mà lire ɲùŋke pyi na u à \w Musa\w*\w Saliyaŋi\w* kurigii ɲaara mɛ. Dániyaŋi kanni cye kurugo Yesu Kirisita na, sùpya maha ntíi Kile yyahe taan. Lire kurugo wuu mú à dá Yesu Kirisita na, bà wuu si mpyi si ntíi Kile yyahe taan mɛ. Lire ɲyɛ Saliyaŋi kapyii mɛ, ɲaha na yɛ sùpya sì n‑sìi n‑jà n‑tíi ka lire ɲùŋke si nta na u à Saliyaŋi kurigii ɲaara mɛ.» \p \v 17 Wuu pi ke, wuu na ɲcaa si ntíi Yesu cye kurugo, ŋka l'aha mpa nta na wuu na \w kapegigii\w* pyi, lir'à li cyêe na Kirisita e cyi à fworo la? Mà byanhara bá la! \v 18 Mu aha fworo Musa Saliyaŋi kuni i mà pa Yesu Kirisita wuuni i, kàntugo yyére maa núr'a fwor'a jyè lire kuni niɲjyeeni i, lire cye kurugo mu maha núr'a pyi Saliyaŋi kɛ̀ɛgɛfoo. \p \v 19 Mii wi ke, mii à fworo Musa Saliyaŋi i. Lire e ke mii saha ɲyɛ uru Saliyaŋi ɲwɔh'i mɛ. Uru Saliyaŋi yabiliŋi ŋgahaŋi u à mii pyi mii à fworo u e. Cyire pun'à pyi, bà mii si mpyi si nta mpyi Kile sùpya mɛ. \v 20 L'à pyi mu à jwo mii ná Kirisita à kwòro siɲcyan kworokworocige na. Lire kurugo mii yabiliŋi sàha bà u ɲyɛ na naye karigii cwɔɔnre mɛ. Ŋka Kirisita na ɲyɛ mii i. Kyaa maha kyaa mii na mpyi numɛ ke, mii à na cyɛge taha Kile Jyaŋi na maa nta a li pyi. Uru u à mii kyaa táan uy'á, maa uye kan sáraga mii kurugo. \v 21 Kile à ɲwɔ mii na maa yaage ŋkemu kan mii á ke, mii sì n‑cyé kuru na mɛ. Kàmpyi Kile mpyi a jwo na mu aha ntaha Musa Saliyaŋi fye e na mu à tíi uru yyahe taan, lire tèni i ke, Kirisita kwùŋi mpyi na sí n‑pyi kaɲwɔɔ baa dɛ! \c 3 \s1 Kile à jwo na sùpyaŋi maha ntíi u dániyaŋi kurugo \p \v 1 Yii Galati dánafeebii funŋɔ baa sùpyiibii! Jofoo u à yii le kuni nimpiini i yɛ? Mà li ta ɲùŋke na Yesu à kwòro cige na ke, mii à kuru fíniŋ'a jwo yii á. \v 2 Yii li cè na yii ɲyɛ a \w Kile Munaani\w* ta \w Musa\w*\w Saliyaŋi\w* kuni ɲaaraŋi cye kurugo mɛ, ŋka Jwumpe Nintanmpe yii à lógo maa dá pu na ke, puru cye kurugo yii à li ta. \v 3 Di yii à pyi maa mpyi funŋɔ baa shiin bɛ? Kani yii à sìi ná Kile Munaani síŋi i ke, ɲaha na yii la ɲyɛ s'a lire pyi numɛ ná yii yabilimpii sífente e yɛ? \v 4 Karigii puni Kile à pyi yii á ke, cyir'à pyi kaɲwɔɔ baa kɛ? Ŋka cyire sí ɲyɛ a yaa cyi pyi kaɲwɔɔ baa mà dɛ! \v 5 Yii wíi! Kile ká u Munaani yaha l'à pa yii yyaha cû, ka yii i kakyanhala karii pyi, yii àha raa sɔ̂nŋi na yii na Musa Saliyaŋi kuni ɲaare ke, na lire kurugo u à li pyi mɛ, ŋka Jwumpe Nintanmpe yii à lógo maa dá pu na ke, lire kurugo u à lire pyi. \p \v 6 Ɲyɛ nde \w Ibirayima\w* à pyi ke, lire tayyéreg'à pêe wuu á. U à dá Kile na, lire cye kurugo Kile à jwo na u à tíi\f + \fr 3:6 \fr*\ft Zhenɛzi 15.6\ft*\f*. \v 7 Lire e ke yii li cè, mpii pi à dá Kile na ke, pire pi ɲyɛ Ibirayima tùluge shiinbii sèesee wuubii. \v 8 Kile Jwumpe Semɛŋi mú s'à jwo a kwɔ̀ na Kile na sí \w supyishiŋi sanŋi\w* pyi shintiilii u yyahe taan, pi dániyaŋi kurugo. Lire kurugo u à jwo Ibirayima á na: «Mii sí jwó le supyishiŋi pun'á mu cye kurugo\f + \fr 3:8 \fr*\ft Zhenɛzi 12.3; 18.18; 22.18\ft*\f*.» \v 9 Ibirayima à dá Kile na, ka Kile si jwó le u á, amuni li mú ɲyɛ shin maha shin ká dá Kile na ke, u sí jwó le urufol'á Ibirayima fiige. \p \v 10 Mpii pi na Musa Saliyaŋi kuni ɲaare marii sɔ̂nŋi na Kile sí jwó le pir'á ke, pir'à cwo laŋaŋke e mà kwɔ̀. Ɲaha kurugo yɛ l'à sémɛ Kile Jwumpe Semɛŋi i na: «Yaaga maha yaaga k'à sémɛ Saliyaŋi i ke, ŋgemu ká mpyi u ɲyɛ na cyire kapyaagii kurigii puni ɲaare mɛ, urufol'à láŋa\f + \fr 3:10 \fr*\ft Duterenɔmu 27.26\ft*\f*.» \p \v 11 Ɲyɛ nàkaana baa, sùpya sì n‑jà n‑tíi Kile yyahe taan Saliyaŋi cye kurugo mɛ, ɲaha na yɛ l'à sémɛ mú na: «Shinŋi u à tíi ke, dániyaŋi cye kurugo, uru maha mpyi ɲyii na\f + \fr 3:11 \fr*\ft Abakuki 2.4\ft*\f*.» \v 12 Musa Saliyaŋi kuni ná dániyaŋi wuuni ɲaaraŋi ɲyɛ niŋkin mɛ, ɲaha na yɛ l'à sémɛ mú na: «Ŋgemu la ká mpyi si shìŋi ta Saliyaŋi cye kurugo ke, urufol'à yaa u Saliyaŋi kurigii puni ɲaara\f + \fr 3:12 \fr*\ft Levitiki 18.5\ft*\f*.» \p \v 13 Ŋka \w Kirisita\w* à wuu laŋaŋke lwɔ́ wuu cyaga, maa wuu shwɔ Saliyaŋi laŋaŋke na. L'à sémɛ mú na: «Shin maha shin pi à dùrugo cige e mà u bò ke, urufol'à láŋa\f + \fr 3:13 \fr*\ft Duterenɔmu 21.23\ft*\f*.» \v 14 Lir'à pyi, Kile à dùbabii mpiimu le Ibirayima á ke, bà pire si mpyi si nɔ supyishiŋi sanŋi na mú Yesu Kirisita cye kurugo mɛ. Kile à u Munaani ɲwɔmɛɛni ndemu lwɔ́ ke, bà wuu si mpyi si lire ta dániyaŋi cye kurugo mɛ. \s1 Musa Saliyaŋi ɲyɛ a Kile ɲwɔmɛɛni fyìinnɛ mɛ \p \v 15 Mii cìnmpyiibii, mii sí kani là yyaha jwo yii á mà tàanna ná sùpyire karigii pyiŋkanni i. Shiin shuunni ká \w tunmbyara\w* le, pire mú shuunni i, shin niŋkin sì n‑jà tire kɛ̀ɛge mɛ, u mú sì n‑jà yaaga le tire e mɛ. \v 16 Ɲyɛ amuni Kile à tunmbyara le ná \w Ibirayima\w* ná u tùluge e. Li ɲyɛ a sémɛ: «Ibirayima ná u tùluyi i» mɛ. Li n'a mpyi a sémɛ amuni, li mpyi na sí n‑pyi mu à jwo u tùluy'à ɲyaha. Ŋka l'à sémɛ: «Ibirayima ná u tùluge e\f + \fr 3:16 \fr*\ft Zhenɛzi 12.7; 13.15; 24.7\ft*\f*» kuru ku ɲyɛ \w Kirisita\w*. \v 17 Mii jwumpe ɲwɔhe ku ɲyɛ ŋke: Kile à tire tunmbyaare le, yyee ŋkwuu sicyɛɛre ná yyee beɲjaaga ná kɛ (430) kàntugo, ka \w Musa\w*\w Saliyaŋi\w* si nta a pa. Uru Saliyaŋi sì n‑jà Kile ɲwɔmɛɛni fyìinnɛ, si nta raa ŋko, mà li shi bò mɛ. \v 18 Kàmpyi Kile mpyi a sùpyire pyi u koolyii mà tàanna ná Saliyaŋi kuni ɲaaraŋi i, li sàha mpyi na sì n‑pyi ɲwɔmɛɛni kayaala mɛ. Mà li ta Kile à ɲwɔ Ibirayima na ɲwɔmɛɛni cye kurugo. \s1 Ɲaha kurugo Kile à Saliyaŋi kan yɛ? \p \v 19 L'aha mpyi amuni, ɲaha kurugo Kile à \w Saliyaŋi\w* kan yɛ? U à u kan bà wuu si mpyi si u kafuunŋkii cè mɛ. L'à pyi si yaa ná Ibirayima tùluge mpaŋi i, kur'á Kile à nde ɲwɔmɛɛni lwɔ́. \p Ɲyɛ \w Kile mɛ̀lɛkɛɛbii\w* ná pi toromayyahafooŋi cye kurugo Saliyaŋi à nɔ sùpyire na. \v 20 Ŋka tèni i Kile à lire ɲwɔmɛɛni lwɔ́ Ibirayima á ke, u kuro ɲyɛ a mpyi toromayyahafooŋi i mɛ. Kile yabiliŋi ye niŋkin u à tíl'a yi jwo Ibirayima á. \v 21 Tá lir'à li cyêe na Saliyaŋi à kàntugo wà Kile ɲwɔmyahigil'á? Mà byanhara bá la! Kàmpyi Saliyaŋi mpyi na sí n‑jà shin pyi Kile sùpya, u mpyi na sí n‑jà sùpyire pyi ti tíi mú Kile yyahe taan. \v 22 Ŋka Kile Jwumpe Semɛŋi à jwo na \w kapegigii\w* mpyiŋ'à fànha ta sùpyire puni na. Lire e ke yaayi ɲwɔmɛɛni Kile à lwɔ́ ke, pyiŋkanni niŋkinŋi na wà sí n‑jà yire ta ke, lire li ɲyɛ mà dá Yesu \w Kirisita\w* na. \p \v 23 Mà uru dániyaŋi tèni yaha li sàha nɔ mɛ, \w Musa\w* Saliyaŋi u mpyi a tɛ̀ɛn sùpyire puni ɲuŋ'i mà wuu pyi kàsujyii fiige. U à tɛ̀ɛn wuu ɲuŋ'i fo mà sà nɔ tèni i Kile kun'à cyêe wuu na, ka wuu u dá Kirisita na ke. \v 24 Lire pyiŋkanni na, Musa Saliyaŋi à wuu le kuni i fo mà sà ŋkan Kirisita á, bà wuu si mpyi s'a ntɔ̀re ná shintiibil'e Kile yyahe taan dániyaŋi cye kurugo mɛ. \v 25 Numɛ mà wuu yaha wuu à dá Kirisita na, wuu saha ɲyɛ Musa Saliyaŋi cye e mɛ. \s1 Kile pyìfente taŋkanni \p \v 26 Yii pun'à pyi Kile pyìi dániyaŋi cye kurugo Yesu \w Kirisita\w* wwoɲɛɛge e. \v 27 Yii mpii pi à \w batize\w* Yesu Kirisita wwoɲɛɛge e ke, yii à Kirisita yabiliŋi pyiŋkanni lwɔ́. \v 28 Lire e mu à pyi \w Yahutu\w* yo, mu à pyi \w supyishiŋi sanŋi\w* yo, mu à pyi biliwe yo, mu ɲyɛ a pyi biliwe mà yo, mu à pyi nɔ̀ yo, mu à pyi ceewe yo, sùpya ɲyɛ a wwû sùpya e mɛ. Yii puni na ɲyɛ niŋkin Yesu Kirisita wwoɲɛɛge cye kurugo. \v 29 Ɲyɛ yii aha nta Kirisita wuu, yii mú na ɲyɛ \w Ibirayima\w* tùluge shiin. Yaage ɲwɔmɛɛni Kile à lwɔ́ Ibirayima á ke, yii sí kuru ta mú. \c 4 \p \v 1 Yii na yaha si yi yyaha jwo yii á. Li na ɲyɛ bà tufoo maha ɲwɔmɛɛ lwɔ́ u pyà á mɛ. Mà pyàŋi yaha nàŋkocyɛɛre e, u maha mpyi biliwe fiige, mà li ta u tuŋi yaayi puni ɲyɛ u wuyo. \v 2 U byífeebii ná mpii pi na u karigii cwɔɔnre ke, pire maha yaha u na, fo tèni kyaa u tuŋ'à jwo ke, lire ká nɔ. \p \v 3 Wuu mú pi ke, wuu mpyi mu à jwo nàŋkopyire mà wuu yaha diɲyɛŋi yasunɲyi làdaabii bilere e. \v 4 Ŋka Kile ɲwɔmɛɛni tèn'à fûnŋɔ ke, ka u u u Jyaŋi tun u à si sùpya mà yaha \w Musa\w*\w Saliyaŋi\w* ɲwɔh'i, \v 5 mpii pi ɲyɛ uru Saliyaŋi ɲwɔh'i ke, bà u si mpyi si pire ɲùŋɔ wwû bilere e, Kile si pi pyi u pyìi mɛ. \v 6 Nde l'à li cyêe na yii na ɲyɛ Kile pyìi ke, lire li ɲyɛ Kile à u Jyaŋi Munaani\f + \fr 4:6 \fr*\ft U Jyaŋi Munaani ná Kile Munaani ɲyɛ niŋkin.\ft*\f* tun yii zòompii na, lire l'à li ta yii aha Kile ɲáare yii maha jwo: «Baba, wuu Tu Kile!» \p \v 7 Ɲyɛ lir'à li cyêe na yii à fworo bilere e. Yii à pyi numɛ Kile pyìi. Ná yii s'à pyi u pyìi de, yaayi puni u à bégel'a yaha u pyìibii mɛɛ na ke, yii pi ɲyɛ yire tafeebii. \s1 Poli funŋk'à pɛn ná Galati dánafeebil'e \p \v 8 Ɲyɛ tèecyiini i, yii mpyi na sàha ŋkwɔ̀ a pyi ná Kile e mɛ, lire e yii mpyi a yiye le yasunɲyi bilere e, ɲjemu yi ɲyɛ yi ɲyɛ Kile sèe wuŋi mɛ. \v 9 Ŋka numɛ yii ɲyɛ ná Kile e, a fo Kile bà u ɲyɛ ná yii e, ɲaha na yii la ɲyɛ si núru yiye le yire diɲyɛŋi yasunɲyi làdaabii bilere e yɛ? Yire yasunɲyi ɲyɛ fànha ná kaɲwɔɔ baa dɛ! \v 10 Yii maha canmpyaagii cyìi tɔ̀re canntanya, yiɲyi yà na ɲyɛ amuni, tèrigii cyìi na ɲyɛ amuni, yyeegii cyìi na ɲyɛ amuni, ɲaha na bɛ? \v 11 Yii kapyiiŋkil'à mii funŋɔ pɛn, fo mii na sɔ̂nŋi mii kanhare puni sí n‑pyi kaɲwɔɔ baa. \p \v 12 Mii cìnmpyiibii, mii à fworo \w Yahutuubii\w* làdaabii bilere e maa mpyi yii \w supyishiŋi sanŋi\w* fiige. Mii na yii ɲáare, yii i mpyi mii fiige, yii àha yiye le tire bilere e mɛ. \p Mà mii yaha yii yyére yii ɲyɛ a mii mùmpɛnmɛ pyi mɛ. \v 13 Yii à li cè na yampe p'à mii pyi mii à tɛ̀ɛn yii shwɔhɔl'e na toɲcyiige, maa Jwumpe Nintanmpe jwo yii á. \v 14 Mii yamp'à yii tɛɛnmɛ pɛn, ŋka yii ɲyɛ a ɲjíge maa ɲcyé mii na mɛ, yii à mii cùmɔ lemɛ ɲwɔ mu à jwo \w Kile mɛ̀lɛkɛŋi\w* wà, mu à jwo Yesu \w Kirisita\w* yabiliŋi wi. \v 15 Lire tèni i, yii yyahayi mpyi a táan ná mii i sèl'e. Numɛ taa kuru yyetange de! Mii à dá li na na mii kyaa mpyi a táan yii á, kàmpyi li mpyi na sí n‑jà n‑pyi, yii mpyi na sí yii ɲyiigii wwû n‑kan mii á. \v 16 Lire e ke mii na sèeŋi yu yii á ke, lire l'à mii pyi yii zàmpɛn bɛ? \p \v 17 Sùpyire ti na Jwumpe Nintanmpe labali na yu ke, tire na dìrili yii kurugo, ŋka sèeshiin bà mɛ. Pi la ɲyɛ si mii ná yii láha wuye na, bà yii si mpyi si zìi ntaha pire fye e mɛ. \v 18 L'à ɲwɔ yii kwôro kuni niɲcɛnni i tèrigii puni i, ali mii mɛ́ɛ ká mpyi mii ɲyɛ yii shwɔhɔl'e tèni ndemu i mɛ. \v 19 Mii pyìibii, mii na ŋkànre yii kurugo sahaŋki layirilifoo fiige, fo Yesu Kirisita ká yii zòompii puni shwɔ a ta. \v 20 Cyage e mii ɲyɛ amɛ ke, li mpyi na sí n‑táan mii i mà pyi yii shwɔhɔl'e nde tèni i, si jwuŋkanni kɛ̂ɛnŋɛ ná yii e, ɲaha na yɛ nde mii sí n‑pyi yii á ke, mii ɲyɛ a li cè mɛ. \s1 Kile ɲwɔmɛɛni ná Kile Saliyaŋi na ɲyɛ Ibirayima cyeebii shuunniŋi fiige \p \v 21 Mii à jwo yo! Yii mpii la ku ɲyɛ si mpyi \w Musa\w*\w Saliyaŋi\w* ɲwɔh'i ke, ɲje Saliyaŋi Semɛŋi à jwo ke, yii ɲyɛ a yire lógo mà? \v 22 L'à sémɛ na \w Ibirayima\w* à pùnampyire shuunni ta, wà à ta bilicwo á, wà s'à ta u cileŋɛŋ'á. \v 23 Bilicwoŋi pyàŋ'à ta mà tàanna ná u sifeebii ɲyii wuuni i, ŋka cileŋɛŋi wuŋ'à ta mà tàanna ná Kile ɲwɔmɛɛni i. \p \v 24 Mpe jwumpe ɲwɔh'à cûgo, mpii cyeebii shuunniŋi na ɲyɛ mu à jwo \w tunmbyara\w* tatɛɛnyɛ shuunni Kile à ntemu pyi ke. Agari u ɲyɛ bilicwoŋi ke, uru u ɲyɛ mu à jwo \w tunmbyaare\w* Kile à le ná Musa e Sinayi ɲaŋke ɲuŋ'i ke, u pyìibii maha sini bilii. \v 25 Ɲyɛ Agari na ɲyɛ Sinayi ɲaŋke fiige Arabubii kìni i, maa mpyi naha Zheruzalɛmu kànhe fiige mú, kuru ná ku shiinbii na ɲyɛ bilere e\f + \fr 4:25 \fr*\ft Pyiŋkanni na Yahutuubii mpyi na Kile pêre maa piye pwɔ Musa Saliyaŋi na fo mà sà mpyi bilii fiige ke, ná lire e Poli à Zheruzalɛmu tàanna naha ŋke cyage e.\ft*\f*. \v 26 Ŋka Zheruzalɛmu kànhe ku ɲyɛ nìɲyiŋi na ke, kuru ɲyɛ bilere e mɛ, kuru mú sí ku ɲyɛ wuu nuŋi. \v 27 L'à sémɛ na: \q1 «Cijiriŋɛ, ta múgure sèl'e, \q1 mu u ɲyɛ mu sàha laa yaŋkanna cè mɛ, ta ŋkwúuli funntange e, \q1 ɲaha na yɛ ceeŋi nɔ̀ŋ'à wâl'a yaha ke, \q1 uru pyìibii sí ɲyaha n‑tòro nɔ̀ɲyiicwoŋi wuubii na\f + \fr 4:27 \fr*\ft Ezayi 54.1\ft*\f*.» \p \v 28 Mii cìnmpyiibii, yii pi ke, yii à pyi Ishaka fiige, pyìibii ɲwɔmɛɛni Kile à lwɔ́ maa pi kan Ibirayima á ke, pire pi ɲyɛ yii. \p \v 29 Bilicwoŋi pyàŋ'à ta u sifeebii ɲyii taŋkanni na, cileŋɛŋi wuŋ'à ta \w Kile Munaani\w* sífente cye kurugo. Ŋka bilicwoŋi pyàŋ'à têe na cileŋɛŋi wuŋi yyahe fwɔ́hɔre, fo mà sà nɔ niɲjaa na. \v 30 Ɲyɛ ɲaha Kile Jwumpe Semɛŋi à jwo yɛ? Y'à sémɛ: \q1 «Ma bilicwoŋi ná u jyaŋi kɔ̀rɔ, ɲaha na yɛ u nàzhan ɲyɛ kɔɔge e ná cileŋɛŋi jyaŋi i mɛ\f + \fr 4:30 \fr*\ft Zhenɛzi 21.10\ft*\f*.» \m \v 31 Lire kurugo mii cìnmpyiibii, wuu ɲyɛ bilicwoŋi pyìi mɛ, ŋka cileŋɛŋi pyìibii pi à sìi wuu. \c 5 \s1 Yii àha núru yiye le Musa Saliyaŋi bilere e mɛ \p \v 1 \w Kirisita\w* à wuu yige bilere e, bà wuu si mpyi si mpyi wuye wuu, sèeŋi na mɛ. Lire e yii kwôro pur'e, yii àha núru yiye le bilere mɛɛre na mɛ. \v 2 Yii lógo! Mii Poli, mii sí yi jwo yii á, yii aha nta yii à dá li na na yii à yaa yii \w kwɔ̀n\w* si nta zhwɔ, lire e \w Kirisita\w* kaɲwɔɔ saha ɲyɛ yii á mɛ. \v 3 Mii sí núru pu taha yii á, shin maha shin u à uye kan pi à kwɔ̀n ke, urufol'à yaa u a \w Musa\w*\w Saliyaŋi\w* kurigii puni ɲaare. \v 4 Yii pi na ɲcaa si ntíi Kile yyahe taan Musa Saliyaŋi cye kurugo ke, yii à kàntugo wà Yesu Kirisita na, lire e Kile sì ɲwɔ yii na si yii shwɔ mɛ. \v 5 Wuu pi ke, Kile Munaani à wuu pyi wuu à tɛ̀ɛn li taan na wuu sí n‑tíi Kile yyahe taan wuu dániyaŋi kurugo. \v 6 Wuu aha mpyi Yesu Kirisita wwoɲɛɛge e, l'à pyi ŋkwɔ̀n yo, l'à pyi ŋkwɔ̀nmbaa yo, lire là ɲyɛ na wíi mɛ. Nde li na wíi ke, lire li ɲyɛ mà dá Yesu Kirisita na. Wuu ná wuye shwɔ̀hɔlɔ kapyiiŋkii tàange maha lire cyêe. \p \v 7 Yii fèŋkanni mpyi a ɲwɔ sèeŋi kuni i, jofoo u à yii yige l'e yɛ? \v 8 Yii li cè na yii yyerefooŋi Kile kapyii bà mɛ. \v 9 Yii ɲyɛ a cè na: «bwúuruŋi yîrigeyirige yaani nimbileni maha mbyìmpe niɲcwɔnhɔmpe puni yîrige» mà? \v 10 Lire ná li wuuni mú i, mii à cyɛge taha Kafooŋi Yesu na na yii sɔ̀nŋɔŋkanni ná mii wuuni sí n‑pyi niŋkin. Ŋka shin maha shin ká yii wurugo ke, Kile sí yoge kwɔ̀n urufoo na. \p \v 11 Mii cìnmpyiibii, mii wi ke, mii n'a mpyi na Kile jwumpe yu mà yyaha tíi ná ŋkwɔ̀nŋi i, na sùpya sì n-jà n-shwɔ u baa mɛ, shin mpyi na sì n‑sìi mii yyaha fwɔ́hɔrɔ niɲjaa mɛ. Jwumpe mii na yu, na Yesu Kirisita à kwû kworokworocige na ke, puru mpyi na sì n‑sìi n‑waha wà na mú mɛ. \v 12 Mii la ku ɲyɛ, mpii pi ɲyɛ na yii wuruge na yige sèeŋi kuni i ná ŋkwɔ̀nŋi kani i ke, pi àha li dá ŋkwɔ̀nŋi na mɛ, pi piye tùnŋɔ! \s1 Yii Kile Munaani yaha li yii yyaha cû \p \v 13 Mii cìnmpyiibii, yii pi ke, Kile à yii yyer'a yige bilere e, ŋka yii àha lire pyi kaɲuŋɔ s'a yii ɲyii wogigii pyi mɛ. Yii yiye kyaa táan yiy'á, yii raa ɲwɔge yiye na. \v 14 Ɲaha na yɛ Kile \w Saliyaŋi\w* puni na ntaa mpe jwumpe niŋkinŋi i: «Ma supyiɲɛɛŋi kyaa táan may'á, bà mu yabiliŋi kyal'à táan may'á mɛ\f + \fr 5:14 \fr*\ft Levitiki 19.18\ft*\f*.» \v 15 Ŋka yii yabilimpii ká yîri yiye fye e, marii yiye nɔni, marii yiye kyaa sige yaaya fiige, yii a yiye kàanmucaa yii àha yiye kɛ̀ɛge ŋkwɔ̀ mɛ. \p \v 16 Mpe mii la ɲyɛ si jwo yii á ke, puru pu ɲyɛ: yii a ɲaare yii yyaha tíi ná \w Kile Munaani\w* ɲyii wuuni i, lire ká mpyi, yii saha sì raa yii ɲyii karigii nimpegigii pyi mɛ. \v 17 Ɲaha kurugo yɛ sùpyaŋi ɲyii wogigii ɲyɛ a táan Kile Munaani á mɛ, Kile Munaani ɲyii wuuni sí ɲyɛ a táan sùpyaŋ'á mɛ. Cyire kapyaagii shuunniŋ'à tùn. Lire e Kile Munaani ká mpyi yii e, yii saha sì raa yii ɲyii karigii pyi mɛ. \v 18 Yii aha Kile Munaani yaha l'à yii yyaha cû, \w Musa\w* Saliyaŋi fànhe saha sì n‑pyi yii na mɛ. \p \v 19 Wuu aha ntaha wuu ɲyii wuuni fye e, wuu kapyiiŋkii cyi maha mpyi ɲcyii: \w jacwɔɔre\w* ná katupwɔhɔyi ná silege baa karigii \v 20 ná kacyinzunni ná sìŋkanmpe ná pege ná yoge ná yiɲcyɛge ná lùyirintoroni ná fadiyaŋi ná mbèmbaaŋi ná ndàhalaŋi \v 21 ná ɲyipɛɛnni ná sinmbyaani ná lakyanhayi ná cyire fiige karigii. Mii à fyânha a yi jwo, ŋka mii sí yi taha, shin maha shin u kapyiŋii ká mpyi cyire ɲcyii, urufoo nàzhan ɲyɛ \w Kile Saanre\w* e mɛ. \p \v 22 Kile Munaani ká sùpyaŋi ŋgemu yyaha cû ke, urufoo kapyiiŋkii cyi maha mpyi ɲcyii: tàange ná funntange ná yyeɲiŋke ná lùtaanni ná sùpyigire ná cɛ̀nmpe ná dánasupyigire ná \v 23 ɲùmpiŋke ná cùmayenaŋi. Uru saliya ɲyɛ ŋgemu u ɲyɛ na cyire karigii shiŋi tùnni mɛ. \p \v 24 Mpii pi ɲyɛ Yesu \w Kirisita\w* wuubii ke, pir'à pi ɲyii karigii ná pi mùntanma wogigii bò, bà Yesu Kirisita à bò kworokworocige na mɛ. \p \v 25 Kile Munaani cye kurugo wuu à shìŋi nivɔnŋi ta, lire kurugo, wuu Kile Munaani yaha li wuu yyaha cû. \v 26 Wuu wà kà uye pêe mɛ, wuu àha raa wuye ɲwɔ cwôre mɛ, wuu àha raa wuye yiɲcyɛge pyi mɛ. \c 6 \p \v 1 Mii cìnmpyiibii, yii pi à yiye yaha \w Kile Munaani\w* li i ŋkɛ̂ɛnŋi ke, wà ká Kile kafuun pyi, yii urufoo yɛrɛ ná lùtaanni i, yii i u le kuni nintiini i. Yii mú s'a yiye kàanmucaa lire fiige kà ŋkwɔ̀ yii ta mɛ. \v 2 Yii yiye tɛ̀gɛ yii i yiye tugure lwɔ́, lire pyiŋkanni na, yii sí \w Kirisita\w*\w Saliyaŋi\w* fûnŋɔ. \v 3 Ŋgemu ká a sɔ̂nŋi na ur'à pwɔ́rɔ pi sanmpii na, mà li ta u ɲyɛ a sìi yafyin mɛ, urufoo na uye ɲwɔ fáanŋi. \v 4 Shin maha shin à yaa u uye toroŋkanni kàanmucya sèl'e. L'aha nta l'à ɲwɔ, urufol'à yaa u pyi funntange e, u sí ɲyɛ a yaa u wabɛrɛ wuu fwɔ́hɔrɔ mɛ. \v 5 Ɲaha kurugo yɛ Kile sí shin maha shin yíbe u kapyiiŋkii kyaa na. \p \v 6 Ɲyɛ ŋgemu ká a yii kâlali Kile jwumpe na ke, yii a yii cyeyaayi yà kaan urufol'á. \s1 Nde mu à pyi ke, lire tɔ̀ɔnŋi mu maha nta \p \v 7 Yii àha raa yiye ɲwɔ fáanŋa mɛ, sùpya sì n‑jà raa Kile fare mɛ. Sùpyaŋi ká yaage shiŋi ŋgemu nûgo ke, kuru shiŋi u maha ŋkwɔ̀n. \v 8 Lire ɲwɔhe ku ɲyɛ na ŋgemu ká a u karigii pyi mà tàanna ná u ɲyii wuuni i ke, kwùŋi u ɲyɛ na urufoo sigili. Ŋka ŋgemu ká a u karigii pyi mà tàanna ná Kile Munaani ɲyii wuuni i ke, \w Kile Munaani\w* sí urufoo tɔ̂ɔn ná shìŋi niŋkwombaaŋi i. \v 9 Ɲyɛ l'aha mpyi amuni, wuu àha ŋkànha kacɛnŋkii mpyiŋi taan mɛ, ɲaha kurugo yɛ wuu aha màban le kacɛnŋkii mpyiŋi i, tèni là na ma, wuu sí n‑pa li tɔ̀ɔnŋi ta. \v 10 Lire kurugo wuu a kacɛnŋkii pyi sùpyire pun'á tère o tère e wuu à li laage ta ke. Ŋka wuu cìnmpyiibii dánafeebii wuuni l'à lyɛ. \s1 Jwumpe nizanmpe \p \v 11 Ɲyɛ yii nte sémɛre nintibuunte wíi, mii yabiliŋi cyɛge k'à ti sém'a tùugo yii á. \v 12 Mpii la ku ɲyɛ yii raa ŋkwùun fànhe e ke, pi na lire pyi si nta ntáan sùpyir'á. Kabile niŋkin ɲwɔh'i pi ɲyɛ, pi la ɲyɛ sùpyire s'a pi yyaha fwɔ́hɔre na pi na yu na \w Kirisita\w* kwùŋi kanni u sí n‑jà sùpyaŋi shwɔ mɛ. \v 13 Mà li ta, pire pi à \w kwɔ̀n\w* ke, pi yabilimpii ɲyɛ na ɲaare mà yyaha tíi ná \w Musa\w*\w Saliyaŋi\w* i mɛ. Pi la ɲyɛ yii i ŋkwɔ̀n si nta raa piye cyêre na yii à ɲɛn'a taha pire fye e. \v 14 Mii wi ke, mii ɲyɛ a sìi na li caa si naye jwo si cye taha yaaga na mà tòro wuu Kafooŋi Yesu Kirisita kworokworocige na mɛ. Kuru kworokworocige kurugo diɲyɛŋi tɔ̀ɔnŋ'à kwɔ̀ mii á, mii tɔ̀ɔnŋi mú s'à kwɔ̀ ŋge diɲyɛŋi i. \v 15 Wà à kwɔ̀n yo, wà ɲyɛ a kwɔ̀n mà yo, yaaga ɲyɛ lire e mɛ, zòŋi nivɔnŋi Kile maha le wuu e ke, uru u na wíi. \v 16 Mpii pi na li kuni ɲaare ke, Kile u yyeɲiŋke kan pir'á, u u ɲùɲaara ta pi na. Kile sùpyire kyaa na mii ɲyɛ, tire ti ɲyɛ \w Izirayɛli\w*. \p \v 17 Sùpya kà núru na kànha mɛ, nɔɔpiiyi yi ɲyɛ mii cyeere na ke, Yesu kurugo mii à yire ta. \p \v 18 Mii cìnmpyiibii, wuu Kafooŋi Yesu Kirisita u ɲwɔ yii puni niŋkin niŋkinŋi na u u jwó le yii á. Amiina!