\id HEB NT0040.HE1 SELEPET McELHANON (dp transfer) 15-Oct-85 
\h Hewuraio 
\toc1 Hewuraio 
\toc2 Hewuraio 
\mt1 Hewuraio  
\c 1  
\s1 Anitâ yet Yesu yetgât dopyetŋe konohâk oap.  
\p
\v 1-2 Yura lohimbi, Anitâ nanŋahât topŋe ekyongomune nâŋgâŋet. Aŋgoân topŋe katmâ tâmbâlipnenŋaŋe ikŋe topŋe nâŋgâm heŋgeŋguŋetgât Anitâŋe ikŋe den poropetelipŋe yeŋgât biwiyeŋan kalop. Biwiyeŋan katmu yâkŋe lohimbi ekyongoŋetâ nâŋgâwi. Poropetelipŋaŋe den sâwi yakât bulâŋe yamâ Anitâŋe nanŋe hâŋgângumu giop. Otmu nanŋahât topŋe yamâ yuwu. Embâŋâmbâek hân himbim ki kândikyotgop yapâek Anitâŋe nanŋe ombe bisiŋe orop biwiyetŋaŋe konohâk otmâ hân himbim pitu me senŋe âlâlâ topŋe topŋe kândikuowot. Otmu senŋe âlâlâ kândikuowot ya nannaŋe galemguâk sâm Âwâŋaŋe sâm waŋop. Yawu gârâmâ nanŋaŋe kârikŋe otmâ hân himbim me senŋe âlâlâ topŋe topŋe ya hohem tatmap. Otmu tatmâ yâhâwiop.  
\v 3 Otmu âwâ nan yâk yetgât topyetŋe yamâ dop konohâk oap. Yakât dop kum sâmune nâŋgâŋet. Sikopŋe pilâm deŋgânân hâumu gileŋ beleŋ sâmap dop yawuâk Anitâhât towatŋe Yesuhâlen tetemu ekbin. Otmu Âwâŋaŋe nanŋahât nâŋgâm nen umam sâningiâkgât nanŋaŋe hânân yuân ge nengât tosanenŋahât matŋe mem muop. Mumu hanguwi yamâ lohimbiŋe yâkât nâŋgâŋetâ yahalâkgât âwâŋe Anitâ manman amboŋaŋe mumuŋambâ mem yahalop. Yahatmâ himbimân yâhâmu âwâŋe Anitâ orop tawot.   
\s1 Anitâ nanŋaŋe aŋelo kerek yeŋgât kunyeŋe tatmap.  
\p
\v 4 Anitâŋe nanŋe orop dop konohâk tawot yâkât nâŋgâmu yahalop. Yawu otbaŋgim aŋelo yamâ yâkât amutgen katyehop. Yakât topŋe yuwu.  
\v 5 Emelâhâmâ Anitâŋe den yuwu sâm nanŋe ekuop ya poropete âlâŋe kulemguop.  
\li1 “Gâmâ nâhât nanne ombe bisine. Yawu gârâmâ yiwereŋe yu yakât topŋe sâm teterâ lohimbi kerekŋe ekmâ nâŋgâŋet sâm katgeksan.”  
\p Yawu sâm ekuop. Otmu torokatmâ sâop.  
\li1 “Nine nanne kambiamne”. Otmu yâku yawuâk “Awoŋne” sâop.  
\p Anitâŋe den sâmu kulemguop yamâ aŋelo yeŋgât ki sâop. Yesuhât nâŋgâm sâmu kulemguop.   
\p
\v 6 Anitâhât nanŋe himbimânâk tatmâ irak hâŋgângumu hânân gewe sâm olop. Sâp yan Anitâŋe ikŋe nanŋahât aŋelolipŋaŋe nâŋgâŋetâ yahatmu haoŋmâ ârândâŋ mepaeŋetgât den ekyongop. Yawu otmu aŋelolipŋaŋe yâkât nâŋgâŋetâ yahalop. Otmu Anitâ nanŋaŋe aŋelo kerek yeŋgât kunyeŋe tatmap.  
\v 7-8 Otmu aŋelo yeŋgât topyeŋe yakât Anitâŋe yuwu sâm tetemu lok âlâŋe kulemguop.  
\li1 “Nâŋe aŋelolipne hâŋgânyongomune yâkŋe in yawu laune lâumai. Otmu biatŋet sâmune gurâ biatnomaihât dop tap.”  
\p Yawu sâop. Yâhâ ikŋe nanŋe tiŋâk yakârâmâ yuwu sâm tetemu lok âlâŋe kulemguop.  
\li1 “O, Pato gikak lohimbilipge hilâm ârândâŋâk tihityeŋe otmâ yâhâmbisângât dop tap. Yâhâ yu me ya otmâ tâpikguwuatgât dop âlâ ki tap. Âiloŋgoâk tatmâ yâhâmbisân.   
\li1
\v 9 Otmu orotmeme bâleŋe otŋetâ yakât nâŋgârâ bâlemap. Yâhâ orotmeme âlepŋe otŋetâ yanâmâ yakât nâŋgârâ ârândâŋ otmap. Yawu gârâmâ gâŋe otmat yakât nâ Anitâ patohaŋe yakât nâŋgâmune ârândâŋ oap. Yakât otmâ gâ hâŋgângohomune ge lohimbi komotŋe komotŋe yeŋgât galem pato manbuat. Yawu manmâ mem dâiyekdâ gike orowâk heroŋe kakŋan manmâ yâhâmbisâi.”   
\p
\v 10 Otmu den âlâ yuwu sâop.  
\li1 “Pato, aŋgoânâk gâŋe hân himbim pitu me senŋe âlâlâ ya topŋe katmâ tuhuon.   
\li1
\v 11-12 Yawu gârâmâ senŋe âlâlâ topŋe topŋe tuhuon yamâ hâmbâi gulip otbuap. Pet sâŋgum mem haŋgalakmâ mansai yamâ hâreakmâ tâtuk sâwuap yakât dopŋeâk hân himbim yamâ hâmbâi gulip otmâ metewuap. Yâhâ gâŋeâmâ embâŋâmbâek tatmâ gaonŋak tatmâ gamat. Otmu yawuâk tatmâ yâhâmbisân. Otmu itâ hambuŋe me pet hâŋgiŋe yawuya pilâŋetâ tatmâ tâtuk sâmu âiŋe memai yakât dopŋeâk gâŋe sârâ hân himbim gulip otbuap. Gulip otmu yanâmâ yâhâpŋe sârâ âiŋe tetewuap.”  
\p Yawu sâm ekuop.  
\v 13 Otmu Anitâŋe sâp âlâen yuwu sâm ekuop.  
\li1 “Gâŋe nâhât hahit mem kinmâ yan kasalipge mem ge katyekbuat.”  
\p Yawu sâop. Den ya nanŋe ekuop. Aŋelolipŋe ki ekyongop.   
\p
\v 14 Aŋelo yeŋgârâmâ Anitâŋe yuwu sâop. “Nâŋe hâŋgânyongomune hoŋ banihinomai. Hoŋ banihim gemâmâ nâhât komolipne yeŋgât nâŋgâm manman kârikŋahât pat kuyiŋgiwan ya yeŋgât tihityeŋe otnomai.” Yawu sâm hâŋgânyoŋgomu gewi. Yawu gârâmâ Anitâ ikŋe nanŋe yâkŋeâmâ kerek yeŋgât kunyeŋe tatmap.   
\c 2  
\s1 Anitâŋe nanŋe hâŋgângumu kuwiknenehâkgât giop.  
\p
\v 1 Yakât otmâmâ nanŋe hâŋgângumu ge hohetnenŋan manmâ gaop. Manmâ den sâop ya nâŋgâmunŋe bulâŋe otmu biwinenŋan katmâ lâum mannom. Ki lohotŋe otmâ pilânom.   
\p
\v 2 Emelâk topŋe katmâ Anitâŋe aŋelolipŋe hâŋgânyongomu tâmbâlipnenŋe yeŋgâlen ge den ya sâm tetem ekyongowi. Den ekyongowi yakât bulâŋe teteop. Yâhâ lohimbi nombotŋaŋe den ya nâŋgâŋetâ gemu bet pilâwi yamâ Anitâŋe in yawu yakât matŋe yiŋgiop.   
\p
\v 3-4 Yawu gârâmâ sâp yiwereŋe yuâmâ Anitâŋe ikŋe nanŋe hâŋgângumu mem kuwiknenekbe sâm giop. Mem kuwiknenekbe sâm gem ikŋe den pat bulâŋe ya teteâkgât Yesu Kutdânenŋe ikŋahâk den ya sâm tetem eknongop. Eknongomâmâ Anitâŋe ikŋe nanŋahât den yakât bulâŋe lâuwuap yawu sâm kulem ki orotŋe otminiop. Otmu ikŋe eŋgatŋeâk otmâ Wâtgât mâmâŋahât Heak hâŋgângumu yâkât komolân gem heŋgemnongom mâmâŋe otningimu yakât bulâŋe tetemu mewin. Otmu aŋgoân Anitâŋe otbaŋgiwi yakât matŋe yiŋgiop. Umatŋe yawuya teteningimap sâm yakât Anitâhât nanŋe bulâŋe yawu sâm ya nâŋgâm biwinenŋaŋe mem yâhânom. Ki lohotŋe otmâ pilânom.   
\s1 Yesuŋe dâinenekmâ manman kârikŋan katnenekmu manmâ yâhânom.  
\p
\v 5 Otmu lok nenŋahât sâwe. Anitâhât aŋelolipŋaŋe lohimbi nengât kunnenŋe mannomaihât yâkŋe ki ekyongop. Bia. Nanŋaŋe lohimbi nengât kunnenŋe pato otmâ tihitnenŋe galem otbisâpgât sâm kalop.  
\v 6 Yawu gârâmâ Anitâŋe yakât sâm lok âlâhât nâŋgân nâŋgânŋan den yuwu katmu kulemguop.  
\li1 “O, Anitâ, gâhât nâŋgâmunŋe yahatmap. Nenâmâ lohimbi tâŋât. Yamâ gâŋe gâmâ nengât tepge nâŋgâm kunnenŋe tatmâ gamat ya nâŋgâmunŋe bimbi oap.   
\li1
\v 7 Otmu nenŋe aŋelo yeŋgât amutgen sâp tâlâwâk manmain. Yâhâ wahap topŋe topŋe kalon ya yeŋgât galemyeŋe otmâ mannom sâm yakât pat kuningion.   
\li1
\v 8 Yawu sâm pat kuningion yakât bulâŋe nengât nâŋgâŋetâ yahatbuapgât mem katnenekdâ ya galemyongom yâhânom.”  
\p Den yawu tap. Yawu gârâmâ yakât bonŋe hâmbâi tetewuap. Sâp yiwereŋe yu nenŋe wahap topŋe topŋe yakât galem ki otmâ mansain.  
\v 9 Yawu gârâmâ nenŋe aŋelo yeŋgât amutgen mansain dop yawuâk Anitâŋe ikŋe eŋgatŋeâk otmâ Yesuŋe buku otningiâkgât hâŋgângumu himbimâmbâ ge lok olop. Lok otmâ hânân manop sâp yanâmâ aŋelo yeŋgât amutgen manop. Yawu manmâ nengât sâm hâhiwin nâŋgâm muop. Mumu yanâmâ Âwâŋaŋe ekmâ, “Nanne kambiamne,” sâm yan lohimbiŋe yâkât nâŋgâŋetâ yahalâkgât mumuŋambâ mem yahalop. Mem yahatmâ manman kârikŋe yakât amboŋe sâm katmu nengât kunnenŋe otmâ tatmap.  
\v 10 Otmu âwâŋe Anitâŋe emelâk embâŋân wahap topŋe topŋe kalop ya mem hohem talâk sâm nanŋe âi waŋop. Âi waŋop ya kerek tuhum meteop. Ya nâŋgâmu ârândâŋ otmu yakât otmâmâ nenŋe mum hiliwahonomgât dop ki tap. Yâkŋe dâinenekmâ manman kârikŋan katnenekmu manmâ yâhânom.   
\p
\v 11 Bukulipne, bulâŋanâk Anitâŋe nanŋe hâŋgângumu ge tosa barak manop. Yawu manmâ gam nengât tosanenŋe pilâningimu âwâŋe Anitâŋe nine nanne baratne koko salek sâm menenekmu mansain. Otmu Yesuŋe gurâ nengât yawuâk imi garilipne sâmap.  
\v 12 Yakât bulâŋe tetewuapgât nâŋgâm Yesuŋe âwâŋe yuwu sâm ekuop.  
\li1 “O, Anitâ, imi garilipnaŋe nâhâlen torokatmâ mansai ya gâhât topge sâm tetem ekyongowom. Otmu kiki meŋgihimune nâhâlen torokatŋetâ orowâk mepaeheknom.”  
\p Yawu sâm ekuop.  
\v 13 Otmu âlâmâ yuwu sâop.  
\li1 “Nâŋe Anitâhâlen biwinaŋe kepeiman.”  
\p Otmu âlâmâ yuwu sâop.  
\li1 “Lohimbiŋe Anitâhâlen biwiyeŋaŋe kepeimai yâk yekmâ nine nan baralipne sâwuap. Otmu nâmâ yâk yeŋgât kunyeŋe sâm katnekmu ya galemyongomune orowâk mansain.”  
\p Yawu sâop.   
\p
\v 14 Otmu lohimbi nenŋeâmâ hânân yuân mansain yakât otmâ Anitâŋe ikŋe nanŋe bulâŋe Yesu himbimâmbâ hâŋgângumu ge lohimbi nengât tosahât otmâ muop. Otmu Anitâŋe mumuŋambâ mem yahalop yan Satan Mumuhât Amboŋe ya mem ge kalop.  
\v 15 Yawu gârâmâ nenâmâ mumuhât pat otmâ mansain nâŋgâm gorâ kakŋan manmâ gawin. Otmu yawuâk torokatmâ ki mannehât Yesuŋe manman kârikŋahât mâtâp mem teteningiop.  
\v 16 Otmu Anitâŋe aŋelolipŋe yeŋgât nâŋgâm Yesu ki hâŋgânguop. Yâhâmâ nengât sâm yâk hâŋgângumu giop. Otmu tâmbânenŋe Awarahamŋe Anitâhâlen biwiŋaŋe kepeim manop nengu yawuâk kepeim manbin. Yakât otmâ tihitnenŋe otbe sâm giop.  
\v 17 Otmu Anitâŋe wawaenenekmâ tosanenŋe pilâningiwe sâm âi sâm waŋop. Âi sâm waŋop ya memu ârândâŋ olâkgât himbimâmbâ ge lok otmâ manop. Otmu sâp yan lohimbi nengât biwi nâŋgân nâŋgânnenŋe ya mem manop.  
\v 18 Otmu nenŋe lohotŋe otnehât Satanŋe perâkŋe topŋe topŋe kâitnongomap yawuâk aŋgoân yâk kâitguop. Kâitgumu ki lohotŋe otmu pilâm ba ariop. Yawu gârâmâ nenŋe lohotŋe otnehât Satanŋe kâitnongomap yan Yesuŋe mâmâŋe otningimu yâkât wâtŋan kinmunŋe mem ge katnenekbe sâm pâpgumap.   
\c 3  
\s1 Yesuŋe Mosehât kunŋe tatmap.  
\p
\v 1 Bukulipne, yuwu sâmune nâŋgâŋet. Anitâŋe nanŋe Yesu hâŋgângumu hânân yu giop. Otmu Anitâŋe mem dâinenekmu Yesuhâlen biwi nâŋgân nâŋgânnenŋaŋe kepeim konohâk otmâ mansain. Yakât otmâ yâkŋe mâtâp mem kulet sâningim âwâŋe Anitâhâlen âwurem yâhâ tatmâ nengât sâm âwâŋe ulitgumap.  
\v 2 Otmu Moseŋe Isirae lohimbi yeŋgât galem pato man sâm Anitâŋe âi waŋop. Âi waŋop ya biwiŋaŋe mem tuhum manmâ gaop. Yakât dopŋeâk Yesuŋe nengât kunnenŋe otmâ manbuapgât Anitâŋe âi sâm waŋop ya tem lâuwaŋgim manop.  
\v 3 Yawu gârâmâ Mose otmu Yesu yetgât topyetŋe ikŋiâk ikŋiâk tap yakât nâŋgâŋetâ keterahâkgât den âlâen hâum sâmune nâŋgâŋet. Lok âlâŋe emet pato ikŋiâk tuhumu bukulipŋaŋe ekŋetâ âlepŋe nandoroŋe otmu yâkât nâŋgâŋetâ yahatmu mepaemai. Yakât dopŋeâk Yesuhât komolipŋe, emelâk Mose otmu tâmbâlipnenŋe manmâ gawi, otmu âun nen yu mansain, otmu hâmbâi lohimbi tetem mannomai nen kerek ikŋak menenekmâ kunnenŋe tatbuap. Yawu tatmu nenŋe yâkât nâŋgâmunŋe yahatmu mepaem yâhâmbisâin.  
\v 4 Yawu gârâmâ den âlâen hâum yuwu sâwe. Emet yaŋe ikŋak in ki gam yâhâ kinmap. Nenŋe kât, nak me senŋe âlâlâ yaŋe mem emet tuhumain. Dop yawuâk Anitâŋe yu ya topŋe topŋe kalop. Nenŋe ya ekmâ yanâmâ Anitâhât bât tosa sâm ekmâ nâŋgâmain.  
\v 5 Otmu Mose yâhâmâ Anitâhât den lâum hoŋ bawaŋgim manop. Hoŋ bawaŋgim manmâ yu me ya gâmâlâk tetewuap yakât sâm tetem Isirae lohimbi ekyongom manop.  
\v 6 Yâhâ Yesu Anitâhât nanŋaŋe nen hârok nengât kunnenŋe tatmâ tihitnenŋe otmap. Otmu yâkŋak Mosehât gurâ kunŋe tatmap. Otmu Anitâŋe Yesuhât pat kuningiop ya mene sâm Yesuhâlen biwinenŋaŋe kepeim mannom otmuâmâ pat yakât bulâŋe ningimu mem Yesu orop tatmâ yâhâmbisâin.   
\s1 Tâmbâlipnenŋaŋe manman sânduhân ki yâhâwi.  
\p
\v 7 Yawuhât Anitâŋe Wâtgât mâmâŋahât Heak hâŋgângumu ge lok âlâ ekumu den yuwu kulemguop.   
\li1
\v 8-11 “Aŋgoân yambu 40 yakât biwiŋan, tâmbâlipyeŋaŋe lok ki manmaiângen ari manmâ kunyeŋe kârikŋe otmu nâhât den kum manbi. Yawu otŋetâ yâk yeŋgât senyeŋe hâreahâkgât kulem topŋe topŋe memune ekbi. Kulem yawu memune ekmâ nâhât topne nâŋgâwi yamâ biwiyeŋaŋe pâlâmŋe otmu manbi. Otmu nâhât den ya nâŋgâm bet pilâm iliwetmâ manmâ gawi. Tâmbâlipyeŋaŋe manman sânduhân ari mannomaihât nâŋgâm, nâŋe Awarahamgât pat kuwaŋgiwan. Yamâ nâŋe den ekyongowan ya ki lâuwi. Yakât otmâ kuk otyiŋgim tâmbâlipyeŋaŋe nâhâlen torokatmâ manman sânduhân ki mannomaihât sâm hâreyiŋgiwan. Yawu otyiŋgimune hâhiwin kakŋan manminiwi. Yeŋe sâp yiwereŋe yuâmâ yakât nâŋgâm nâhât den tem lâunihim biwiyeŋe ki pâlâmŋe otmu mannomai. Yawu mannomai otmuâmâ nâhâlen torokatmâ manman sânduhân mannomai.” Yawu sâop.   
\p
\v 12 Bukulipne, yeŋe den yu sâlikum topŋe nâŋgâm heŋgeŋgunomai. Yen yawuâk biwiyeŋe orotok sâmu yan manman amboŋe Anitâ ya pilâŋetâ biwiyeŋe bâlemapgât yen galemahom mannomai.  
\v 13 Otmu biwiyeŋe pâlâmŋe otmapgât orotmemeyeŋe bâleŋe bet pilâm Anitâhât den tem lâum haoŋmâ ârândâŋ bukulipyeŋe orop mem heweweŋ tuhuakmâ tânahom mannomai.  
\v 14 Yeŋe biwiyeŋe Kiristohâlen katŋetâ kârikŋeâk kinmâ gaop yawuâk kinmu manmâ yâhânomai. Yawu manŋetâ yanâmâ Kiristoŋe manman kârikŋan mem katyekmu yâk orop tatmâ yâhâmbisâi.  
\v 15 Bukulipyeŋe orop mem heweweŋ tuhuakmâ Anitâŋe den sâmu kulemguop ya nâŋgâm mem mete tuhunomai. Den ya yawu tap.  
\li1 “Tâmbâlipyeŋaŋe lok ki manmaiângen ari manmâ kunyeŋe kârikŋe otmâ nâhât den kum manbi. Yawu otmâ biwiyeŋaŋe pâlâmŋe otmu manbi. Yakât otmâ tâmbâlipyeŋaŋe manman sânduhân ki mannomaihât sâm hâreyiŋgiwan. Yeŋe yakât nâŋgâm nâhât den tem lâunihim biwiyeŋe ki pâlâmŋe otmu mannomai.”  
\p Den kulemguop ya yawu tap.   
\p
\v 16 Yakât yuwu sâmune nâŋgâŋet. Lohimbi girawuyaŋe Anitâhât den nâŋgâwi yamâ biwiyeŋaŋe pâlâmŋe otmu manbi? Yamâ Isirae lohimbi Moseŋe aŋgoân dâiyekmu Aihita hân pilâm lok ki manmaiângen ari manbi ya.  
\v 17-18 Otmu Anitâŋe lohimbi girawuya yeŋgât yuwu sâm hâreyiŋgiop?  
\li1 “Nâŋe kuk otyiŋgimune nâhâlen ki torokatmâ manman sânduhân mannomai.”  
\p Yawu sâm hâreyiŋgiop yamâ lohimbi girawuya yeŋgât sâop? Yamâ yuwuhât sâop. Tâmbâlipnenŋaŋe lok ki manmaiângen ari manŋetâ yambu 40 pesuk sâop. Lok ki manmaiângen manbi yan Anitâhât den nâŋgâŋetâ gemu bet pilâwi yakât tosaŋe meyekmu hiliwahom hâmeyeŋe gulip olop.  
\v 19 Yakât topŋe yamâ yuwu naŋgain. Nengât tâmbâlipnenŋaŋe Anitâhâlen biwi nâŋgân nâŋgânyeŋaŋe ki kepeim manbi. Topŋe yakât otmâ Anitâŋe kuk otyiŋgimu manman sânduhân ki manmâ gawi. Yawu gârâmâ yeŋe tâmbâlipnenŋaŋe otbi yawuâk otmaihât biwiyeŋe galemahom heŋgeŋgum manmâ yâhânomai.   
\c 4  
\s1 Anitâŋe mem manman sânduhân katnenekbuapgât mâtâp tap.  
\p
\v 1 Anitâŋe biwinenŋe mem huruŋ pilâmu sânduhânâk manmâ yâhânom yakât sâm kalop. Yakât otmâ Anitâ nenekmu ki ârândâŋ otmapgât biwinenŋe galemahom denŋe biwinenŋan katmâ tiŋâk lâum manmâ yâhânom.  
\v 2 Emelâhâmâ tâmbâlipnenŋaŋe Anitâhât den pat âlepŋe ya nâŋgâwi yamâ yâkâlen biwi nâŋgân nâŋgânyeŋaŋe ki kepeim manbi. Yakât otmâ yâkŋe tatmap yan ki mem dâiyekmu yâhâwi. Yan ki yâhâwi yamâ biwiyeŋaŋe ki huruŋ sâmu tatmâ yâhâwi. Nen gurâ yawuâk Anitâhât den pat âlepŋe ya nâŋgâwin. Yawu gârâmâ tâmbâlipnenŋaŋe otŋetâ bâleop yawu otmaingât biwi nâŋgân nâŋgânnenŋaŋe Anitâhâlenâk kepeim lauŋe lâuwaŋgim mannom.  
\v 3-4 Yawu gârâmâ nenâmâ yâkâlenâk biwi nâŋgân nâŋgânnenŋaŋe kepeim mansain. Yawu manmâ yâhâmunŋe biwinenŋe sânduk sâwuap. Yâhâ tâmbâlipnenŋeâmâ yawu ki otbi. Yakât otmâ Anitâŋe den sâm hâreyiŋgiop ya yuwu tap.  
\li1 “Nâŋe den ekyongowan ya ki lâuwi. Yakât otmâ nâhâlen torokatmâ manman sânduhân ki mannomaihât sâm hâreyiŋgiwan.”  
\p Anitâŋe in tatmâ nâŋgâmap yakât topŋe teteâkgât lok âlâŋe den yuwu kulemguop.  
\li1 “Anitâŋe hân himbim kândikyotgom âliwahap topŋe topŋe katmâ arimu hilâm nombolân konok pesuk sâop. Yakât kakŋanâmâ in tatmâ nâŋgâop.”  
\p Otmu manman sânduhân orowâk tatmâ nâŋgâne sâm yakât Anitâŋe tâmbâlipnenŋe dâiyehop. Dâiyekmuâmâ denŋe nâŋgâŋetâ gemu betbaŋgim yakât bulâŋe ki mewi.  
\v 5 Yakât otmâ Anitâŋe den yuwu sâop.  
\li1 “Nâŋe den ekyongowan ya ki lâuwi. Yakât otmâ nâhâlen torokatmâ manman sânduhân ki mannomaihât sâm hâreyiŋgiwan.”  
\p Anitâŋe yawu sâm hâreyiŋgiop.  
\v 6 Yâhâ tâmbâlipnenŋaŋe den pat âlepŋe ya nâŋgâŋetâ gemu ki lâuwi. Yakât otmâmâ manman sânduhân ki yâhâwi. Yâhâ nengâlen gâtŋe âlâ me âlâŋe manman sânduhân yâhâ Anitâ orop manmâ yâhânomgât dop tap. Yawu gârâmâ nenŋe yâkâlen biwi nâŋgân nâŋgânnenŋaŋe kepeim den pat âlepŋe ya nâŋgâm lâum mannom yanâmâ hâmbâi Anitâŋe dâinenekmâ mannom sânduhân katnenekmu manmâ yâhâmbisâin.  
\v 7 Yakât bulâŋe menomgât mâtâp tap yakât topŋe yuwu. Tâmbâlipnenŋaŋe manman sânduhân ki manbiŋe hâhiwin kakŋan manmâ gawi. Yâhâ yapâ torokatmâ lohimbi tetem gawiŋe gurâ dop yawuâk manmâ gawi. Yâhâ tetem gaŋetâ gaŋetâ lok pato âlâ, kutŋe Dawiti sâm, yâk teteop. Yawu gârâmâ Anitâŋe Dawiti den yuwu ekumu kulemguop.  
\li1 “Yeŋe sâp yiwereŋe yuâmâ nâhât den tem lâunihim biwiyeŋe ki pâlâmŋe otmu mannomai.”  
\p Dawitiŋe yawu sâm ekyongop yamâ aŋgoân tâmbâlipnenŋaŋe kunyeŋe kârikŋe otmâ Anitâhât den kuwi dop yawuâk otbi.   
\p
\v 8 Otmu embâŋân aŋgoân Anitâhât den kuwi yakât âlâ torokatmâ sâwe. Emelâk Mose mumu lok âlâ, kutŋe Yosua, yâkŋe Mosehât gewâkŋan kinmâ tâmbâlipnenŋe ya meyekmu hân âlâ, kutŋe Kanan, yan ari manbi. Yâhâ Yosuaŋe manop sâp yanâk manman sânduhân manŋet sâm Anitâŋe katyehop mâne yakât kakŋan Dawiti manop sâp yan “manman sânduhân mannomai” ki sâm ekyongombâp.  
\v 9-10 Yawu gârâmâ sâp yiwereŋe yu nenŋe manman sânduhân manmâ yâhâmbisâingât dop tap. Otmu embâŋân Anitâŋe hân himbim kândikyotgom âliwahap topŋe topŋe kalop yakât kakŋan in tatmâ nâŋgâop. Dop yawuâk nengu manmâ yâhâmunŋe Anitâŋe sâop ya bulâŋe tetemu yâkâlen torokatmunŋe ikŋe orop tatmâ nâŋgânom.  
\v 11 Yakât nâŋgâm yâkâlen biwinenŋaŋe tiŋâk kepeim manmâ yâhânom. Yawu otmunŋe manman sânduhân katnenekmu ikŋe orop tatmâ yâhâmbisâin.   
\s1 Anitâhât denŋe nâŋgâmunŋe biwinenŋan hâumu topnenŋe mem tetemap.  
\p
\v 12-13 Bukulipne, Anitâŋe sâmu den kulemguwi ya wonân dop sâwe. Nehemân hâum kinmâ sâwe. Nehemŋe lok kambiamŋan memap yakât dopŋeâk Anitâhât denŋe nâŋgâmunŋe biwinenŋan hâum topnenŋe mem tetemap. Otmu ikŋe senŋan misiŋguraknomgât dop âlâ ki tap. Nenŋe tetekŋan kinmunŋe biwi nâŋgân nâŋgânnenŋe kerek ekmâ nâŋgâmap. Ya ekmâ nâŋgâmâmâ biwinenŋahât topŋe sâm tetewuap yakât biwi nâŋgân nâŋgânnenŋe galemguakmâ denŋe lâum mannom.   
\s1 Yesuŋe nengât sâm Anitâ ulitgumap.  
\p
\v 14-15 Otmu nen Satanŋe mem lohotŋe tuhunenekbe sâm nengâlen âi memap. Yâhâ Yesuŋe hânân ge manmâ gaop yan Satanŋe yawuâk yâk mem lohotŋe tuhuwe sâm nep miop. Yawu otmu ki otmâ tâpikguop. Yâkŋe kârikŋe manmâ Satan mem ge kalop. Yawu gârâmâ nenŋe Kutdânenŋe Yesu, Anitâ nanŋahât denŋe lâum mannom. Yawu otmâ manmunŋe yâkŋe Anitâ orop tatmâ âwâŋaŋe tepŋe nâŋgâningim umam sâningiâkgât ulitgumap.  
\v 16 Yawu gârâmâ Satanŋe mem ge katnenekbe sâm otbuawân lohotŋe otmaingât Anitâ ulitgumunŋe mâmâŋe otningiwuap. Yâhâ otmunŋe bâlewuap otmuâmâ ya sâm tetem ekum yâkâlen biwinenŋaŋe kepeimunŋe kaok nâŋgâningim tosanenŋe pilâningiwuap.   
\c 5  
\s1 Anitâŋe tosayeŋe pilâyiŋgiâkgât hotom uwaŋgiminiwi.  
\p
\v 1 Bukulipne, hotom uminiwi yeŋgât kunŋe manop yâkât topŋe ekyongomune nâŋgâŋet. Anitâŋe ikŋe nâŋgân nâŋgânŋe biwinenŋan katmu lok âlâ nenŋe hohetnenŋambâ mem tetewin. Mem tetemunŋe Anitâŋe tosanenŋe pilâningiâkgât lok yaŋe yâkât senŋan kinmâ hotom uminiop.  
\v 2 Otmu lok ya orowâk Satanŋe perâkŋe topŋe topŋe kâitnongomu otmunŋe bâlem gaop. Yakât otmâmâ nenŋe Anitâhât den ya lâum hâum pâpguwin yan yâkŋe tepŋe nâŋgâningim lohotŋan otningiminiop.  
\v 3 Yawu gârâmâ ikŋe orotmeme bâleŋe otmu nengât orotmemenenŋe bâleŋe yakât tosa Anitâŋe pilâningiâkgât hotom uwaŋgim manmâ gaop.  
\v 4 Yâhâ ikŋe nâŋgân nâŋgânân âi ya ki miop. Anitâŋe topŋe katmâ lok âlâ, kutŋe Aron, yaŋe hotom uyiŋgimu tosayeŋe pilâyiŋgiâkgât âi ya sâm waŋop. Topŋe kalop yapâek manmâ gawi yamâ hotom u u lok ya Anitâŋe ikŋahâk mem sâlipyongom âi ya yiŋgim gaop.   
\s1 Yesuŋe nen sârerenenekmâ muop.  
\p
\v 5 Otmu yawuâk Kiristoŋe ikŋe eŋgatŋeâk ki watmâ olop. Anitâŋe âi ya sâm waŋmâ hâŋgângumu giop. Yâhâ emelâk ki giop yan Anitâŋe den yuwu sâm ekuop ya lok âlâŋe kulemguop. Den ya yuwu tap.  
\li1 “Gâmâ nanne ombe bisine. Yawu gârâmâ yiwereŋe yu yakât topŋe sâm teterâ lohimbi kerekŋe ya ekmâ nâŋgâŋet sâm yakât katgeksan.” Yawu sâop.   
\p
\v 6 Yawu gârâmâ Anitâŋe den âlâ yuwu sâm nanŋe ekuop ya lok yaŋe kulemguop.  
\li1 “Aŋgoân lok âlâ, kutŋe Melekiserek sâm, yâkŋe lohimbi yeŋgât tosayeŋahât sâm hotom unihiwuapgât âi sâm waŋmune mem gaop. Yawu gârâmâ gâŋe âi ya mem torokat sâm gihimune tuhum yâhâwuat.” Yawu sâm nanŋe ekuop.   
\p
\v 7 Yawu otmâmâ Yesuŋe huruŋ huruŋ manmâ âwâŋahât tem lâuwaŋgim âi ya tuhum manop. Otmu âwâŋaŋe mumuhât mâtâwâmbâ membuapgât dop tatbaŋgiop ya nâŋgâop. Yâkŋe ya nâŋgâm yâkâlen biwiŋaŋe kepeim yapâ menekbuap nâŋgâm isem ulitguop. Otmu âwâŋahâlen biwiŋaŋe kepeim manop yakât otmâ nâŋgâwaŋgim mumuŋambâ mem yahalop.  
\v 8 Yâhâ Yesuŋe yuwu sâm ki ulitguop. “Nâmâ gâhât nange bulâŋe mansan. Yakât otmâ umatŋe âlâlâ nâhâlen tetenihiwuap yamâ sârâ biatbuap,” yawu sâm ki ulitguop. Yawu gârâmâ sâtgum manmâ âwâŋaŋe âi sâm waŋop ya lâum lohotŋe ki olop.  
\v 9 Yawu otmâ âi ya biwiŋaŋe tiŋâk mem manmu âwâŋaŋe ekmu ârândâŋ olop. Yakât otmâ yâkâlen biwinenŋaŋe kepeim tem lâuwaŋgim manmunŋe manman kârikŋan katnenekbuapgât mâtâp teteop.  
\v 10 Anitâŋe emelâk Melekiserek âi sâm waŋmu mem manop. Âi yawuâk ikŋe nanŋe tâŋ tâŋ ya waŋmu mem yâhâwuap.   
\s1 Nenŋeâmâ lepat nâŋgân nâŋgânân ki watmâ mannom.  
\p
\v 11 Bukulipne, yuwu sâmune nâŋgâŋet. Nâŋe Yesuhât topŋe ya kerehâk sâm kusânmâ ekyongowe sâm oan. Yamâ nâŋgân nâŋgânyeŋe umatŋe oap yakât otmâ ihilâk ekyongomune nâŋgâŋetâ ki keterakbuap.  
\v 12 Yâhâ den yan yuâmâ emelâk ekyongowin yamâ yeŋe nâŋgâm heŋgeŋguwi mâne sâp yiwereŋe yu bukulipyeŋe kâsikum yiŋgimbâi.  
\p Yamâ yeŋe Yesuhât topŋe nâŋgâm pâpguwi yakât nâŋgâmune bâleap. Yakât otmâmâ lok âlâŋe yâhâpŋe den kâsikum yiŋgiwuapgât dopŋe tap. Yeŋgât topyeŋeâmâ yuwu. Yeŋgât nâŋgân nâŋgân yamâ lepat nâŋgân nâŋgân. Lohimbi papato yeŋgât nâŋgân nâŋgân yawuya nâŋgâwi mâne den yan yukât topŋe âlepŋe nâŋgâm metembâi.  
\p Yawu gârâmâ topyeŋe teteâkgât den âlâen hâum sâmune nâŋgâŋet. Leparâmâ sot nem âkâm yiŋgimunŋe nemai. Yâhâ sot kândâkdâek ki nemai. Yeŋe Yesuhât komolân torokatbi yamâ ŋaŋa ya yeŋgât dop oai. Yamâ girawu otmâmâ lepatŋe nem âkâm yiŋgimunŋe nemai yawuâk nemai? Yakât yeŋe topŋe girawu otmâmâ Yesuhât topŋe ya topŋambâek ki nâŋgâm heŋgeŋguai? Yeŋe sot kândâkdâek nemai mâneâmâ Yesuhât topŋe ya nâŋgâm heŋgeŋgumbâi.  
\v 13 Yamâ yeŋe lepalân manmâ orotmeme kiŋgoŋ me orotmeme âlepŋe yâhâp yâhâp ya ekmâmâ mem kiwilim topŋe nâŋgânomaihât dop ki tap. Yamâ otmâ tâpikguai.   
\p
\v 14 Otmu torokatmâ den âlâen hâum sâwe. Lepat yamâ gâmâlâk papato otŋetâ sot kândâkdâek yiŋgimunŋe nemai. Dop yawuâk lohimbi nombotŋaŋe nâŋgân nâŋgânyeŋe keterakmu Yesuhât topŋe ya ekmâ nâŋgâm denŋe lâum manmâ gaiŋe orotmeme âlepŋe me bâleŋe ya ekmâ kiwilim mansai. Lohimbi yawuya yeŋgât nâŋgân nâŋgânyeŋe me manmanyeŋe ya ekmâ nâŋgâmune âlepŋe nanŋe otmap.   
\c 6  
\s1 Anitâŋe nenekmâ ârândâŋ olâkgât biwinenŋe yâkâlen katmâ mannom.  
\p
\v 1 Yakât otmâ den yu yâhâpŋe ki ekyongowe. Anitâ nenekmu ârândâŋ olâkgât nenŋe orotmemenenŋe kiŋgoŋ otbin ya bet pilâm sâm tetemâmâ yâkâlen biwi nâŋgân nâŋgânnenŋe katbin. Otmuâmâ yakât topŋe yâhâpŋe ki ekyongowe.  
\v 2 Otmu âlâmâ yuwu. Toen mem katnenekbi yakât topŋe ki sâm ekyongowe. Me nenŋe kunyeŋan mem kuratgum mem kârikŋe tuhuyekbin, me mumuŋambâ yahatnom, me sâp patoen biwi nâŋgân nâŋgânnenŋahât topŋe ekmâ ikŋiâk ikŋiâk matŋe ningiwuap yakât topŋe gurâ yâhâpŋe ki sâm ekyongowe. Emelâk nâŋgâm metembâihât.  
\v 3 Otmu Anitâŋe biwiyeŋe mem kusânmâ mâmâŋe otnihimu yakât den âlâ âiŋe torokatmâ ekyongowehât naŋgan. Yâhâ yiwereŋe yuâmâ den umatŋe tap yakât sâmune nâŋgâŋet.   
\p
\v 4-5 Lohimbi nombotŋaŋe Kiristohât den pat âlepŋe nâŋgâwi yan yâkât topŋe nâŋgâm heŋgeŋgum biwiyeŋe yâkâlen katŋetâmâ himbimgât pat kuyiŋgimu mansai. Yawu otmâ Anitâŋe Wâtgât mâmâŋahât Heak hâŋgângumu ge biwiyeŋan tatmâ mâmâŋe otyiŋgimap.  
\v 6 Yawu gârâmâ yakât kakŋan Kiristohât hâkâŋ otmâ betgum manŋetâ biwiyeŋe pâlâmŋe otbuap. Otmu Anitâ nanŋaŋe nengât sâm muop yakât nâŋgâŋetâ tâŋât otbuap. Yawu nâŋgâm manmâ yâhânomaiŋe Parisaio Sarukaio yâkŋe sâŋetâ Yesu mem howanân kum kânâŋgâwi yâk yeŋgât dop otmâ yakât matŋe bâleŋe menomai. Nâŋgân nâŋgân yawuya nâŋgâm manmâ yâhânomai yakât otmâ biwi nâŋgân nâŋgânyeŋe yâkâlen yâhâpŋe katnomaihât dop âlâ ki tap.   
\p
\v 7 Yakât nâŋgâŋetâ keterahâkgât den âlâen hâum sâmune nâŋgâŋet. Hân ambolipŋaŋe nep kâmetmâ pilâŋetâ iop. Imu yan gelâk gemu hân toŋe orop yapâ gâtŋaŋe hunsambe teteop. Otmu yapâ sot hâwurum um nem âlepŋan manmâ gawi. Yakât dopŋeâk lohimbi nombotŋaŋe Anitâhât den ya nâŋgâm biwiyeŋan katmâ yâkât wâtŋan kinŋetâ yâkŋe mâmâŋe otyiŋgimu orotmeme âlepŋeâk otmai.  
\v 8 Yâhâ âlâ torokatmâ sâwe. Nep ya kâmetmâ pilâŋetâ imu yan hewukŋaŋe lâum kurihimu languop yamâ orok sâop. Yakât dopŋeâk lohimbi nombotŋaŋe aŋgoân biwiyeŋe Kiristohâlen katmai. Yakât kakŋan Anitâhât den ya nâŋgâŋetâ tâŋât otmu pilâŋetâ yâk yeŋgâlen bulâŋe âlepŋe ki tetemap. Yâhâmâ orotmemeyeŋe âlepŋe ya pilâm orotmeme bâleŋe otmâ manmai. Yawu otŋetâ Anitâŋe nâŋgâmu bâlemu hâhiwin kakŋan mannomai sâm hemgât pat kuyiŋgimu manmai.   
\p
\v 9-10 Bukulipne, yuwu sâmune nâŋgâŋet. Yeŋe ki otmâ tâpikgum hiliwahonomai. Yawu gârâmâ Kiristohâlen biwiyeŋaŋe kepeim manŋet sâm biwinaŋe hikum mansan. Yenâmâ Anitâhât tem lâum buku konok oraŋgim manmâ gai. Yawu oai yamâ Anitâŋe yekmu ârândâŋ oap. Yakât otmâmâ yeŋgât nâŋgâm biwiŋe pâlâmŋe ki otmâ pilâyekbuap. Biwiyeŋe Kiristohâlen katbi yakât otmâ biwiyeŋe orotok sâmapgât Anitâŋe mâmâŋe otyiŋgiwuap.  
\v 11 Yawu gârâmâ yeŋe biwiyeŋe Yesuhâlen ikŋiâk ikŋiâk katmâ denŋe lâum orotmeme âlepŋe otmâ manmâ gai. Yakât otmâ yawuâk torokatmâ manmâ yâhâŋetgât naŋgan. Yâkâlen biwiyeŋaŋe kepeim manmâ yâhânomai yanâmâ Anitâŋe manman kârikŋahât pat kuyiŋgimu tap yakât bulâŋe yiŋgimu menomai.  
\v 12 Yawu gârâmâ manman kârikŋahât pat yakât bulâŋe menom sâm biwiyeŋe ki orotok sâmu mannomaihât naŋgan.   
\s1 Yesuŋe kulet sâm mâtâp tiripnongop ya tâŋ tâŋâk watnom.  
\p
\v 13 Biwiyeŋe orotok sâmapgât yuwu sâmune nâŋgâŋet. Awoŋnenŋe Anitâ yâhâmâ topŋe âlâ. Lok me wuân me wuânŋe Anitâhât kunŋe manbuapgât dop bia. Yawuhât emelâk embâŋân Anitâŋe tâmbânenŋe, kutŋe Awaraham, yâkât nâŋgâwaŋgim pat kuwaŋgiop sâp yan Anitâŋe ikŋe kutŋe ahonakmâ den ya sâm kârikŋe tuhum yuwu ekuop.   
\li1
\v 14 “Gâhât biwihambâ kâu pato kândâkdâŋe hurunduŋ sânomai.” Yawu sâop.   
\p
\v 15 Awarahamŋe den ya nâŋgâm biwi yâhâp ki otmâ manop yakât bulâŋe miop. Otmu den sâop yakât bulâŋe yamâ nen yiwereŋe tetem mansain yu.  
\v 16 Anitâŋe ikŋe kutŋe ahonahop yakât topŋe nâŋgâŋetâ keterahâkgât yuwu sâmune nâŋgâŋet. Nenŋe “Wuân me wuân otnom” sâmain yan bukulipnenŋaŋe nengât “lok paha” sâmaihât yuwu sâmain. “Anitâhât senŋan wuân me wuân otnom, yawu sâmunŋeâmâ kârikŋe otmap.” Yawu sâmain. Yawu sâmain yamâ yakât bulâŋe ki otmain yanâmâ Anitâŋe yakât matŋe umatŋe ningiwuap nâŋgâmain.   
\p
\v 17 Yawu gârâmâ Anitâhât komolân gâtŋe âlâ me âlâŋe den sâm kalop ya nâŋgâŋetâ bonŋe olâkgât nâŋgâm ikŋe kutŋe ahonakmâ den ya sâm kârikŋe tuhuop.  
\v 18 Otmu Anitâŋe den perâkŋe sâm kâitnongowuapgât dop âlâ ki tap. Me biwi yâhâp otbuapgât dop gurâ ki tap. Yawuhât yâkâlen biwinenŋaŋe kepeim manmunŋe tihitnenŋe otmâ himbimgât pat kuningiop yakât bulâŋe ya bulâŋanâk ningimu menom yakât ki gorâningimap.  
\v 19-20 Yesu Âwâŋaŋe tihitnenŋe otmâ manman kârikŋan katnenekmu mannomgât yâkâlen arimu orowâk tatmawot. Orowâk tatmutâ emelâk Melekiserekŋe Anitâŋe lohimbi yeŋgât tosayeŋe pilâyiŋgiâkgât sâm ulitguop dop yawuâk Yesuŋe nengât sâm Âwâŋe ulitgumap. Yakât nâŋgâm yan eŋgat yâhâp ki otmain. Bulâŋanâk himbimgât pat kuningiop yakât bulâŋe menom sâm biwinenŋaŋe hikuakmâ manmâ yâhânom.   
\c 7  
\s1 Melekiserek yâkât topŋe  
\p
\v 1 Lok âlâ, kutŋe Melekiserek sâm, yâkât topŋe sâm tetemune nâŋgâŋet. Melekiserek yâhâmâ kapi âlâ, kutŋe Salem, yapâ gâtŋe. Yâhâ lohimbiŋe yu ya Anitâhât pat kuwaŋgiwi ya mem Melekiserek waŋbi. Kândikum emelâk kapam tetemu Awarahamŋe ikŋe kapam loklipŋe dâiyekmu ari kapi nombotŋe hawamgum tatbi yakât ambolipŋe yongom itit kiom bâleŋe tuhuyekmâ yâk yeŋgât noniŋ bulimakao, lama, senŋe âlâlâ topŋe topŋe ya meyiŋgiwi. Meyiŋgim purik sâm âwuremu Melekiserek orop mâtâwân eŋakmâ parahuakmâ Melekiserekŋe heroŋe otbaŋgim yuwu sâm ekuop. “Anitâ kunnenŋe tatmapŋe mâmâŋe otgihimu lohimbi yeŋgât kunyeŋe manbuat.” Yawu sâm ekuop.  
\v 2 Yawu sâm ekumu Awarahamŋe senŋe âlâlâ meyiŋgiwi ya nombotŋe mem hioŋmâ yakât sâsâŋambâ konok mem Anitâhât pat kuwaŋgim Melekiserek waŋop.  
\p Otmu kut Melekiserek yakât topŋe yuwu tap, “Manman âiloŋgo loŋgo amboŋe,” yawu. Otmu kapi kutŋe, yamâ Salem, yakât topŋe yuwu tap, “Biwi sânduk amboŋe,” yawu.  
\v 3 Yâhâ Melekiserek ikŋe hep torehenlipŋe yeŋgât kutyeŋe ki tap. Otmu sâp girawuyaen teteop me muop yakât topŋe gurâ yawuâk ki naŋgain. Yakât dopŋeâk Anitâhât nanŋe Yesu embâŋâmbâek tatmâ gaop. Otmu yawuâk tatmâ yâhâwuap. Yakât otmâ dopyetŋe konohâk oap. Nâŋgâmune yawu oap.   
\p
\v 4 Melekiserek yamâ lok tâŋât bia. Awaraham yamâ Isirae nengât tâmbâhât lok kutdâ manop. Yâhâ kasalipŋe yongom senŋe âlâlâyeŋe meyiŋgimâmâ nombotŋe mem hioŋmâ yakât sâsâŋambâ konok mem Melekiserek waŋop. Yawu gârâmâ yuwu sânom. Bulâŋanâk Melekiserekŋe Awarahamgât kunŋe manop.  
\v 5 Yawu gârâmâ yakât kakŋan Awarahamgât hâkuŋe lok âlâ manop, kutŋe Lewi sâm, yâkât komolân gâtŋaŋe Anitâhât hotom um manbi. Yâk yeŋgât sâm Moseŋe girem den yuwu kulemguop.  
\li1 “Lewi senŋe hotom um manmâ yâhânomai. Otmu Isirae lohimbi nombotŋaŋe yu me ya yeŋe sâsâŋambâ konok mem Lewi sen yiŋginomai.” Yawu sâm kulemguop.   
\p
\v 6 Yâhâ Melekiserek yamâ Awarahamgât komolân gâtŋe bia. Yakât otmâmâ Awarahamŋe senŋe âlâlâ mem Melekiserek waŋmu yâkŋe yuwu sâm ekuop. “Anitâŋe mâmâŋe otgihimu kunyeŋe manbuat.” Yawu sâm ekuop.  
\v 7 Yakât otmâ topyetŋe girawu nâŋgânom? Âlâŋe kunŋe manop? Melekiserek yâkŋe me, me Awaraham yâkŋe? Yakât yuwu sâwe. Awarahamŋe Anitâhât pat kuwaŋgiop ya mem Melekiserek waŋop. Yakât otmâmâ Melekiserekŋe Awarahamgât kunŋe manop. Nâŋgâmune yawu oap.   
\p
\v 8 Otmu torokatmâ yuwu sâwe. Senŋe âlâlâ yu me ya yeŋe sâsâŋambâ kâsikum konok mem Lewi sen yiŋgiminiwi. Otmu Lewi sen mum gawi ya yeŋgât topyeŋe yamâ kulemguwi. Yâhâ Melekiserek yâkât topŋeâmâ ki kulemguwi. Topŋe yakât otmâ Melekiserekŋe hotom uminiwi ya yeŋgât kunyeŋe manop. Nâŋgâmune yawu oap.  
\v 9-10 Otmu Lewi sen manbi ya gurâ ki teteŋetâek Awaraham Lewihât hâkuŋe yâkŋe Melekiserek senŋe âlâlâ ya waŋop. Yawu gârâmâ Lewi sen yâkŋe Awaraham yâkâlembâ tetem torokatmâ gawi yâkŋeâmâ yawuâk waŋbi.   
\s1 Bulâŋe ki teteop yakât otmâmâ Anitâŋe Lewi sen yamâ mem ge katyehop.  
\p
\v 11 Lewi sen yeŋgâlembâ lok kunŋe âlâ, kutŋe Aron, Mose imiŋe. Otmuâmâ Anitâŋe âiyeŋahât topŋe ya sâm tetem Mose ekumu kulemguop den ya lâum hotom um manmâ gawi. Hotom um manmâ gawi yapâ manman kârikŋahât bulâŋe ki teteop. Ki tetemu Anitâŋe Lewi sen yeŋgât nâŋgâmu kakŋe olop. Nâŋgâmu kakŋe otmu lok topŋe âlâ, ikŋe nanŋe Yesu hâŋgângumu ge manman kârikŋahât mâtâp mem teteningiop.  
\v 12 Otmu Lewi senŋe hotom u uhâk mâtâp watminiwi ya pesuk sâek sâm yâkŋeâmâ emelâk aŋgoân Anitâŋe Melekiserek âi sâm waŋop ya torokatmâ tuhuop. Tuhum pesuk pilâm manman kârikŋahât pat yakât bulâŋe mem teteningiop.  
\v 13-14 Yawu gârâmâ kutdânenŋe Yesu yâhâmâ Yura sen yapâ gâtŋe. Yawu gârâmâ Moseŋe Yura sen yeŋgât hotom um mannomai sâm ki ekyongop. Yakât otmâ Yura amboŋe âlâŋe hotom ki uop, bia kârikŋe.   
\p
\v 15-16 Yâhâ, Yesuŋeâmâ gem Melekiserek yâkât âi ya torokatmâ mem manop yakât nâŋe yuwu naŋgan. Anitâŋe Lewi sen yâk yeŋgât orotmemeyeŋe yakât nâŋgâmu tâŋât otmu yaŋak benŋe nanŋe hâŋgângumu ge nengât sâm muop. Mumuŋambâ yahatmâ Âwâŋe Anitâhâlen yâhâmu tawot. Tatmâ nengât sâm ulitgumap.  
\v 17 Yakât Anitâŋe nanŋe ekumu lok yaŋe den kulemguop ya yuwu tap.  
\li1 “Aŋgoân lok âlâ, kutŋe Melekiserek sâm, yâkŋe lohimbi yeŋgât tosayeŋahât sâm hotom unihiwuapgât âi sâm waŋmune mem gaop. Yawu gârâmâ âi ya sâm gihimune gâŋe torokatmâ tuhum yâhâwuat.” Yawu sâop.   
\p
\v 18-19 Otmu yuwuhât sâop. Emelâhâmâ Lewi senŋe topŋe katmâ Moseŋe den kulemguop ya lâum hotom um orotmeme topŋe topŋe otmâ manmâ gawi. Yamâ benŋe yâk yeŋgâlen bulâŋe âlâ ki teteop. Otmu yaŋe tânnongowuapgât dop âlâ ki teteop. Yakât otmâ Anitâŋe nâŋgâmu ki ârândâŋ otmu nanŋe Yesuŋe mâtâp âiŋe meningiâkgât hâŋgângumu giop. Gem âi sâm waŋop ya tuhum pesuk pilâm âwâŋahâlen âwurem yâhâmu orowâk tawot. Yakât otmâ nenŋe biwinenŋaŋe heweweŋ otmu Anitâ orop den alahunomgât mâtâp teteningiop. Yakât nâŋgâm yâkâlen biwinenŋaŋe kepeim manmâ yâhânom. Yâhâ Yesuŋe mâtâp âiŋe mem teteningiop yakât topŋe ikŋiâk tap yakât torokatmâ âlâ sâwe.   
\p
\v 20-21 Aŋgoân Lewi senŋe topŋe katmâ hotom une sâm âi ya mewi sâp yan Anitâŋe yâk yeŋgât den âlâ ki hikuop. Âi ya in topŋe katmâ mewi. Yâhâ Anitâŋe ikŋahâk den hikum nanŋe âi sâm waŋop. Anitâŋe den hikum nanŋe ekuop ya lok yaŋe yuwu.  
\li1 “Anitâŋe den yuwu sâm hikumu ya kârikŋe olop. Âi ya sâm gihimune gâŋe torokatmâ tuhum yâhâwuat.” Yawu kulemguop.   
\p
\v 22 Otmu kândikum Moseŋe Lewi sen âi sâm yiŋgimu mem gawi ya pesuk sâop. Yâhâ Yesuŋe Anitâhât senŋan âi ya memap yamâ ki pesuk sâwuap. Yakât bulâŋe tetewuapgât nâŋgâm eŋgat yâhâp ki otmain.   
\p
\v 23 Otmu âlâ sâwe. Lewi senâmbâ gâtŋe lok dondâŋe âi ya mem mum gawi. Mum gaŋetâ yâk yeŋgât tepyeŋe kâlehengâtŋaŋe nep ya torokatmâ mem gawi. Otmu ya yawuâk âi mem yaŋak mum gawi.  
\v 24 Yâhâ Yesuŋeâmâ mumu ki pesuk sâop. Yesu yamâ mum yahalop. Yahalop gârâmâ yâhâpŋe ki mumbuap. Otmu âi miop ya yawuâk mem yâhâmbisâp. Yakât otmâ yâkŋe Lewi sen kerek yeŋgât kunyeŋe tatmap.  
\v 25 Yakât otmâ Anitâŋe umam sâningiâkgât nenŋe biwinenŋe yâkâlen kepeim manmâ yâhâmunŋeâmâ Yesuŋe tihitnenŋe otmâ âwâŋe ulitgum yâhâwuap. Yanâmâ âwâŋaŋe nen den âiân katnenekbuapgât dop ki otbuap.   
\p
\v 26 Yesuŋe konok sârerenenekbuapgât dop. Yâkât topŋe ikŋiâk tap. Yâhâmâ uwawapŋe bia manmâ tosa âlâ ki olop. Yawuhât âwâŋe Anitâŋe mumuŋambâ mem yahalop. Mumuŋambâ yahatmâ himbimân yâhâmu orowâk tawot.   
\p
\v 27 Otmu torokatmâ sâwe. Lewi senŋe, aŋgoânâmâ yeŋe tosayeŋe Anitâŋe pilâyiŋgiâkgât hotom uminiwi. Otmu yakât kakŋanâmâ Anitâŋe lohimbi yeŋgât tosa pilâyiŋgiâkgât nâŋgâm hotom uminiwi. Yâhâ Yesuŋe dop yawuya ki olop. Yâhâmâ tosa bia manmâ gam muop. Otmu yamâ ikŋahât otmâ ya ki olop. Yakât bulâŋeâmâ yuwu teteop. Nengât tosa ya âwâŋaŋe pilâningiâk sâm ikŋak nengât sâm mumu ârândâŋ olop. Yawu gârâmâ nengât sâm yâhâpŋe mumbuapgât mâtâp âlâ ki tetewuap.  
\v 28 Otmu yakât den pâŋe tâlâwâk âlâ sâmune nâŋgâŋet. Aŋgoânâmâ Moseŋe âi yakât topŋe kulemgum kalop ya watmâ Lewi sen âi ya sâm yiŋgimu mewi. Yâhâ lok biwi nâŋgân nâŋgânnenŋe yamâ bâleŋe, nen hârokŋe otmâ tâpikgum tosa mem gamain. Yâhâ Moseŋe âi sâm yiŋgimu mem manmâ gawi yakât kakŋanâmâ Anitâŋe ikŋe nanŋe âi sâm waŋmu miop. Yâhâ Anitâ nanŋahât topŋeâmâ ikŋiâk tap. Yâkŋe âi ya mem târârâhâk manmâ gam muop. Otmu mumuŋambâ yahatmâ himbimân yâhâmu âwâŋe orop tawot. Yakât otmâ âi miop yakât bulâŋe tetewuapgât nâŋgâm eŋgat yâhâp ki otmain.   
\c 8  
\s1 Anitâŋe den hâŋgiŋe pilâm yan âiŋe ya mem kârikŋe tuhuop.  
\p
\v 1 Otmu den kulemguan yukât topŋe yamâ yuwu tap. Nengât Kutdânenŋe yamâ Yesu. Nenŋe yâkât topŋe nâŋgâm heŋgeŋguain. Yâhâmâ âwâŋe himbimân tatmap yâk orop dopyetŋe konohâk.  
\v 2 Emelâk aŋgoân tâmbâlipnenŋaŋeâmâ hotom u uhât selep tuhuwi yan Anitâŋe tosayeŋe pilâyiŋgiâkgât hotom um gawi. Yâhâ sâp yiwereŋe yuâmâ Anitâ nanŋaŋe âwâŋe orop tatmâ âwâŋaŋe tosanenŋe pilâningiâk sâm ulitgumap.   
\p
\v 3 Yâhâ Moseŋe den topŋe kulemgum kalop ya Lewi senŋe lâum Anitâŋe tosa pilâyiŋgiâkgât lama me nâi me âlâlâ ya gâim katmâ hotom um gawi. Yâhâ Yesuŋeâmâ lama me âlâlâ ya ekmu tâŋât otmu ikŋe manmanŋe ki alitmâ kawenenŋan kinmu kuŋetâ muop.  
\v 4 Mum yahatmâ himbimân yâhâmu âwâŋe orop tatmâ âi ya mem tatmap. Yâhâ hânân yuân Lewi senŋe Yura ambolipŋe yeŋgât girem den watmâ Anitâŋe Yura lohimbi yeŋgât tosa pilâyiŋgiâkgât âi mem mansai. Yakât otmâ Anitâ nanŋaŋe torokatmâ nep membâpgât gewâk ki teteop.   
\p
\v 5 Lewi senâmbâ gâtŋaŋe hotom u u emetŋan yâhâm âi topŋe topŋe yan memai. Yâhâ yakât bulâŋeâmâ himbimân Anitâ tatmawân tap. Otmu aŋgoân emelâhâmâ Moseŋe hotom um yâhâminiwi yakât selep kuŋet sâm topŋe kalop yanâmâ Anitâŋe yakât topŋeâmâ yuwu sâm tetem ekuop.  
\li1 “Gâ emelâk Sinai pumŋan yâhâ sâp kâlep manon yan himbimân nâhât kawine tap ya tiripgohomune ehon. Yakât otmâ ekyongorâ ya dop kum kuŋet.” Yawu sâm ekuop.   
\p
\v 6 Yawu gârâmâ Kutdânenŋe Yesu ikŋak himbimân yâhâm nenŋe lohotŋe otmaingât âwâŋe Anitâ ulitgum tatmap. Yakât otmâ yâkŋe Lewi sen kerek yeŋgât kunŋe tap. Otmu âlâ sâwe. Moseŋe den sâm teteop yakât bulâŋe ki teteop. Yâhâ Anitâŋe ikŋe nanŋe hâŋgângumu ge den eknongop yamâ bulâŋe teteop.   
\p
\v 7 Yâhâ Mosehât girem den yakât bulâŋe âlepŋeâk tetem gaop mâneâmâ Anitâ nanŋahâlen kulem bulâŋe teteop yu ki tetembâp.  
\v 8-9 Yawu gârâmâ Anitâŋe Mose ekumu den kulemguop yamâ kerehâk ki lâuwi. Ki lâuŋetâ Anitâŋe nâŋgâmu bâlemu yakât den âlâ yuwu sâm hikuop yakât topŋe sâm tetemu poropete âlâŋe kulemguop ya yuwu tap.  
\li1 “Aŋgoânâk nâŋe Isirae lohimbi Aihita hânâmbâ dâiyekmâ taka girem den ya yiŋgim yâk orop den hikuwan. Yawu gârâmâ yâkŋe den ya hâkâŋ otmâ kuwi. Yakât otmâ nâku yawuâk yeŋgât hâkâŋ otmâ betyongoan. Yakât otmâmâ hâmbâi sâp âlâenâmâ Awarahamgât sen, komot yâhâp, Isirae yet Yura, yâk orop den hikumune yaŋe kârikŋe tatmâ yâhâwuap.   
\li1
\v 10 Otmu den topŋe yamâ yuwu. Sâp âlâenâmâ den mâtâpŋe aŋgo hikuwom yakât bulâŋe yamâ nâŋe biwiyeŋan kâmetbom. Otmu nâŋgân nâŋgânyeŋan kulemgumune tatmâ yâhâwuap. Yawu otmâ nâŋe yâk orop tatmâ tihityeŋe otmâ yâhâmbisân.   
\li1
\v 11 Sâp yanâmâ lok yahat yahatŋe me lok geheŋe, kutyeŋe orop me kutyeŋe bia, ya kerehâkŋe nâhât topŋe topŋambâek nâŋgânomai. Yakât otmâ nâhât topne ki pâpgum âi pâi tuhuaŋginomai.   
\li1
\v 12 Otmu sâp yanâmâ nâŋe yeŋgât tosa me orotmeme bâleŋe yakât matŋe ki yiŋgiwom. Nâŋe umam sâyiŋgim otŋetâ bâlem gaop yakât yâhâpŋe ki nâŋgâwom.” Anitâŋe yawu sâop.   
\p
\v 13 Otmu yakât yuwu sâwe. Den yakât bulâŋe yawu tetewuap. Otmu aŋgoân Anitâŋe den hikuop yakât Moseŋe kulemguop ya bulâŋe ki teteop. Yakât otmâ dop kum yuwu sâmune nâŋgâŋet. Nak âlâ esenŋaŋe gimbaŋgum mum beretek sâm gemap yakât dopŋeâk den yaŋeâmâ bialop. Yawu gârâmâ Anitâŋe den âiŋe hikuop yakât bulâŋe tetem heŋgeŋguwuap.   
\c 9  
\s1 Emelâhâmâ orotmeme yuwu otmâ Anitâ mepaeminiwi.  
\p
\v 1 Otmu emelâk Anitâŋe girem den ya tâmbâlipnenŋe yiŋgim yâk orop den hikuop sâp yanâmâ orotmemeyeŋe topŋe topŋe otmâ manŋetâ ârândâŋ olâkgât Anitâŋe yakât topŋe Mose ekumu kulemguop. Otmu âlâmâ hotom ya girawu unomai yakât topŋe ya gurâ yawuâk sâm tetem ekuop.  
\v 2 Yâhâ hotom uminiwi selep yakât topŋeâmâ yuwu. Aŋgoânâhâmâ hotom uminiwi yaŋe âiyeŋe tuhuŋetâ kâtâpyongoâkgât sâŋgum kâlep ya hikuŋetâ ge sârârârâk kinop. Otmu kawe yakât kutŋeâmâ “Anitâ sâm mepaenom,” yawu kunbi. Yawu gârâmâ lohimbi nombotŋe in manmaiŋe ya kâlehen yâhâmai sâm samut katbi. Otmu kâlehen yamâ lambe saum katminiwi yakât kawe. Otmu baŋga um yan Anitâhât pat kuwaŋgim mem yâhâ katminiwi yakât kawe.  
\v 3 Yâhâ yakât kâlehenâmâ sâŋgum âlâ kâlep pato ya yawuâk hawamgum katmâ hikuŋetâ ge hârândâŋâk kinop. Otmu kawe yakât kutŋeâmâ “Anitâhât welâmŋe,” yawu sâm kunbi. Yawu otmâ Anitâŋe yan ge tatmap nâŋgâm Lewihât komot kunyeŋe yâkŋak yan yâhâminiop.  
\v 4 Otmu alata âlâenâmâ sot hotomŋe topŋe topŋe uminiwi yakât kawe. Alata yamâ goliŋak tuhuwi. Otmu Moseŋe emelâk girem den tapeân kulemguop ya mem yakât emetŋe goliŋak tuhum katŋetâ talop. Otmu âlâmâ aŋgoân Aihita hân pilâm lok ki manmaiângen taka manŋetâ yan Anitâŋe sot âlâ, kutŋe mana sâm, ya yiŋgiminiop yakât nombotŋe yamâ belo âlâ goliŋak tuhum katbi yan mânuŋmâ katŋetâ tatminiop. Otmu âlâmâ Arongât howan ya emelâk elelek sâm kulem olop ya. Ya yâhâp yâhâp mem hâwurum tapeân Moseŋe kulemguop ya orop konohân katŋetâ tap.  
\v 5 Otmu yakât kakŋanâmâ aŋelo yâhâp yetgât umutyetŋe yamâ goliŋak tuhum yan kânâŋgâyelekŋetâ kinminiowot yamâ yuwu nâŋgâwi. “Anitâŋe yâk yetgât hohetyetŋan ge tatmâ tihitnenŋe otmap. Yakât ikŋe laŋinŋe pato yaŋe yâk yetgât hohetyetŋan tetemu ekmain.” Yawu nâŋgâwi. Yawu nâŋgâm yan hotom uminiwi yâk yeŋgât kunyeŋaŋe noniŋ bulimakao hepŋe tuaŋgumu geminiop. Otmu den yu ekyongomune kâlep kâlep olâkgât ki naŋgan. Yawuhât tâlâwâk sâwoman.   
\p
\v 6 Otmu tâmbâlipnenŋaŋe yu me ya otnehât nâŋgâwi. Yamâ Lewihât komolân gâtŋe yaŋe kawe âlâ, kutŋe “Anitâ sâm mepaenom,” yan hilâm ârândâŋâk yâhâm lohimbi kerek belângen manbi yeŋgât sâm Anitâ ulitgum mepaewi. Otmu lohimbiŋe yu me ya Anitâ waŋnehât nâŋgâwi yamâ mem kawe yan katmâ gawi.  
\v 7 Otmu hotom u u yakât kawe, kutŋe “Anitâhât welâmŋe” yan hotom um gawi ya yeŋgât kunŋe, lok konohâkŋe, yâhâmâmâ ikŋe, otmu bukulipŋe nombotŋe, otmu Isirae lohimbi kerek yâkŋe otmâ tâpikgum manbi ya kerek yeŋgât tosa ya Anitâŋe pilâyiŋgiâkgât yan yâhâop. Otmu yambu konok yakât biwiŋan hilâm konohâk Anitâhât kaweŋan yâhâm noniŋ bulimakao lokŋe kum ya hepŋe tuaŋguminiop.  
\v 8-9 Otmu Anitâhât Wâtgât mâmâŋahât Heakŋe biwi nâŋgân nâŋgânnenŋe mem heweweŋ tuhumu yakât topŋe yuwu nâŋgâwin. Hotom uminiwi yakât kaweân lohimbi kerehâkŋe ki yâhâminiwi. Yawu naŋgain. Otmu Lewihât komolân gâtŋaŋe âiyeŋe tuhum yan Anitâŋe ya ekmâ tep âlep nâŋgâyiŋgiâkgât ya otminiwi. Yamâ ya ekmâmâ yuwu naŋgain.  
\v 10 Orotmemenenŋe âlâlâ yu me ya ki orotŋe sâm kuaŋgiwin, me ki neŋet sâm, me ki meŋet sâm undip karaŋgiwin ya ihilâk loŋgâemâmâ otmâ tâpikguminiwin. Otmunŋe bâleminiop yakât tosa Anitâŋe pilâningiâkgât hep tuaŋguminiwi. Hep tuaŋguminiwi yaŋe tânnongom manman mem teteningimbâpgât dop ki talop. Yaŋeâmâ orotmemenenŋe bâleŋe ya ekmunŋe teteâkgât yawu otminiwin. Yawuâk torokatmâ otmâ gaŋetâ Anitâŋe nâŋgâmu ki ârândâŋ olop. Yawu gârâmâ yâkŋe biwinenŋe ekmâ nâŋgâm ikŋe nanŋe tâŋ tâŋâkŋe mâtâp âiŋe meningiâkgât hâŋgângumu giop. Gem yan hotom uminiwi yakât bonŋe yamâ yâkŋe mem teteop.   
\s1 Yesuŋeâmâ mâtâp âiŋe mem teteningiop.  
\p
\v 11 Otmu yakât topŋe nâŋgâm heŋgeŋguŋetgât torokatmâ yuwu sâmune nâŋgâŋet. Hânân yuân hotom u uhât selepŋe tuhuwi yan Yesuŋe ki yâhâm hotom ya uop. Bia kârikŋe. Yâkŋeâmâ himbimân yâhâm âwâŋe Anitâ orowâk tatmâ manman kârikŋe yakât pat kuningim yakât bulâŋe nenŋe menehât alahum tatmawot.  
\v 12 Otmu âlâ yuwu sâwe. Hotom um gawi ya yeŋgât kunŋaŋeâmâ noniŋ bulimakao gâim hep ya mem sâŋgum kâlep mem yahatmâ kâlehen baminiop. Bam yan Anitâhât welâmŋan hep tuaŋgumu kakŋan geminiop. Yesu Kiristoŋe yawu ki olop. Yâkŋeâmâ kawenenŋan kinmu kuŋetâ muop yan ikŋe hepŋaŋe tosanenŋe piriningiop. Yâkŋe yawu otmâ Anitâhâlen yâhâm sârerenenehop. Yawu olop yakât otmâ nenŋe yâkât manmanân torokatmâ manmâ yâhânom.   
\p
\v 13 Yâhâ emelâhâmâ yuwu otminiwi. Lohimbi âlâ me âlâŋe lok mumuŋe wâimai sâm Lewihât komolân gâtŋaŋe samut katminiwi. Yâhâ lohimbi âlâ me âlâŋe wâinomai yanâmâ Lewihât komolân gâtŋaŋe bulimakao nanŋe gâim uŋetâ sem kou otminiop. Kou yaŋe mem lok mumuŋe wâiop yâkât hâkŋan samut ya biatbaŋgiâkgât moseleminiwi. Otmu âlâmâ hotom um yan yuwu nâŋgâminiwi. “Yâkŋeâmâ noniŋ bulimakao gâiŋetâ yakât hepŋaŋe gem yan nenŋe manman âiloŋgo loŋgo me tosa bia mannehât gem piriap,” yawu nâŋgâm yan otminiwi.  
\v 14 Yuâmâ Kiristo yâkŋe giop. Yamâ Anitâhât Wâtgât Mâmâŋahât Heak embâŋân âlâlâ ki tetemuâk tatmâ gamap yaŋe mâmâŋe otbaŋgimu tosa bia manmâ gam kawenenŋan kinmu kuŋetâ mum yan ikŋe hepŋe giop. Yawu otmâ biwi nâŋgân nâŋgânnenŋe heweweŋ otmu Anitâhât tem lâum hoŋ bawaŋginehât manmunŋe bâlem gaop yakât tosa yamâ konohâk pirimu biatmâ meteop. Yakât otmâ lokgât orotmeme tâŋât ya pilâm biwi nâŋgân nâŋgânnenŋaŋe yâk konok hikum yâkât pat manmâ yâhânom.   
\p
\v 15 Otmu torokatmâ sâwe. Anitâŋe dâinenekmâ manman kârikŋe yakât pat kuningim den hikuop yakât bulâŋe menehât Kiristoŋe nengât sâm muop. Mum yan otmunŋe bâlem gaop yakât Anitâŋe matŋe umatŋe ningimap sâm yakât manman kârikŋe yakât mâtâp âiŋe mem teteningiop. Otmu emelâk Lewi sen yeŋgât amutgen manmâ mâtâp ya watmâ otmunŋe bâlem gaop yakât tosa ya Yesuŋe pilâningim sârerenenehop.   
\s1 Moseŋe noniŋ bulimakao hepŋe mem tuaŋguop.  
\p
\v 16-17 Otmu nenŋe orotmemeâmâ yuwu tap. Umatŋe âlâlâ yu me ya teteningimu munomân senŋe âlâlâ yuwu yawuya miaknomai yawu sâmâmâ nan baralipnenŋe yamâ bâtnenŋe bâiŋe yakât pat kuyiŋgimain. Otmu den ya sâm pat kuyiŋgimain yakât bulâŋe yamâ orowâk manmâ yâhânomân yan bonŋe ki teteyiŋgiwuap. Nen mumunŋe yakât kakŋan bulâŋe yamâ âlepŋe miaknomai.  
\v 18 Yakât dowâk Anitâŋe aŋgoânâmâ den ya sâm hikuop yakât bulâŋe teteâkgât Moseŋe den ya kulemgum inâk ki kalop. Yuwu otmâ kalop.  
\v 19 Yâkŋe pepa mem lohimbi komot pato yaŋe Anitâhât den ya topŋambâek nâŋgâŋetâ keterahâkgât ekyongomu nâŋgâwi. Otmu den sâop yakât bulâŋe ya tetem heŋgeŋguâkgât yâkŋe noniŋ bulimakao hepŋe ya to orop menduhum memâmâ tuaŋgumu pepaen giop. Tuaŋgumu gemu nak bât bâtŋe mem losohomâmâ sâŋgum âlâ mem yakât potonŋan kepeim hewân kalop. Katmu hewâk pato otmuâmâ den ya sâm teteop yakât bulâŋe teteâkgât hep tuaŋgumu lohimbi kerek kakyeŋan giop.  
\v 20 Yawu ekmâ topŋe nâŋgâŋetgât yuwu sâm ekyongop.  
\li1 “Girem den Anitâŋe sâm hikuop ya lâum manŋetâ bulâŋe teteyiŋgiâkgât hep yuâmâ mem tuaŋguan. Yakât topŋe ekmâ nâŋgâm heŋgeŋgunomai.” Yawu sâm ekyongop.   
\p
\v 21 Otmu yawuâk wahap yu me ya Anitâŋe nâŋgâyiŋgiâkgât sâm katbi ya kakŋan gurâ hep mem tuaŋgumu giop.  
\v 22 Otmu den kârikŋe emelâk kulemguop yakât topŋe yuwu tap. Noniŋ bulimakao me âlâlâ ki gâim hepŋe lâum moseleŋetâ geminiop yanâmâ tosayeŋe yawuâk tatminiop. Yâhâ lâum moselewi yanâmâ Anitâŋe tosayeŋe pilâm umam sâyiŋgiopgât mâtâp ya teteyiŋgiop.   
\s1 Yesuŋe nengât tosahât otmâ mumu ârândâŋ olop.  
\p
\v 23 Otmu Moseŋe hep ya mem senŋe âlâlâ ya kakŋan tuaŋgumu giop ya ârândâŋ olop. Yâhâ yiwereŋe yuâmâ senŋe âlâlâ hep yaŋe tuaŋguop yakât bonŋe himbimân tap. Yakât hep tuaŋguop yaŋe bulâŋe ki olop. Yakât otmuâmâ heŋgeŋguâkgât Yesuŋe himbimân yâhâop.  
\v 24 Yawu gârâmâ Anitâhât kawe bulâŋe ya himbimân tap yakât Yesuŋe yuân hânân in selep kum yan yâhâ hotom uwi yan ki yâhâop. Yâkŋeâmâ himbimân yan yâhâop yanâmâ yâkŋe nenŋe lohotŋe otmaingât âwâŋaŋe mâmâŋe otningiâk sâm ulitgum tatmap.  
\v 25 Otmu torokatmâmâ âlâ yuwu sâmune nâŋgâŋet. Hotom um gawi ya yeŋgât kunyeŋaŋe yambu ârândâŋâk yâhâ noniŋ bulimakao me âlâlâ hepŋe lâum tuaŋguminiop. Yâhâ Kiristoŋe yambu ârândâŋ ki mum hepŋe gemap. Yâhâmâ sâp konok kuŋetâ muop yan hepŋe gemu ârândâŋ olop.  
\v 26 Yawu gârâmâ Kiristoŋeâmâ yâkŋe otminiwi yawu ki olop. Yawu olop mâne emelâk embâŋân lohimbi kândikyotgop yapâek yambu ârândâŋ kuŋetâ mum hepŋe gembâp. Yâhâ yâkŋeâmâ ya ki olop. Âwâŋaŋe tosanenŋe pilâm umam sâningiâkgât mâtâp âiŋe mem teteningim kawenenŋan kinmu sâp konok kuŋetâ muop yan ikŋe hepŋaŋak nengât tosanenŋe pirimu ârândâŋ olop.  
\v 27 Otmu Anitâŋe sâop yakât nen munom yakât kakŋan biwinenŋe ikŋiâk ikŋiâk ekmâ nâŋgâm topnenŋe mem tetewuap. Mem tetemâmâ otbin mewin yakât matŋe âlâku ikŋe ambo ambo ningimu menom.  
\v 28 Yakât otmâ lohimbi nengât tosa ya bialâkgât Anitâŋe nâŋgâwaŋgimu Yesuŋe nengât tosahât otmâ muop. Mumu ârândâŋ sâop gârâmâ Yesuŋe yâhâpŋe mumbuapgât dop âlâ ki tap. Emelâk mumu otmu ârândâŋ olop. Yakât otmâmâ nenŋe biwi nâŋgân nâŋgânnenŋe yâkâlen katmâ manmunŋe yanâmâ yâkŋe den âiân yâhâpŋe katnenekbuapgât dop ki otbuap. Yâhâ nenŋe biwi nâŋgân nâŋgânnenŋaŋe yâk kepeim manmunŋe taka menenekmu orowâk ari manmâ yâhânom nâŋgâm biwinenŋaŋe yakât mem mambotbaŋgim mannom.   
\c 10  
\s1 Emelâhâmâ hep tuaŋguminiwi yamâ imbiâk otminiwi.  
\p
\v 1 Otmu emelâk Anitâŋe den âlâlâ Mose ekumu kulemguop ya lâum hotom uminiwi ya yeŋgât kunŋe âlâŋe yambu ârândâŋâk hotom uminiwiân noniŋ bulimakao me âlâlâ hepŋe mem yâhâ tuaŋguminiop. Yakât otmâ lohimbiŋe tosayeŋe ya bunewâk pesuk sâyiŋgimu Anitâhâlen torokatnomai yakât mâtâp ki teteop. Yâkâlen torokatne sâm pâpguwi.  
\v 2 Yâhâ sâp yan tosayeŋe ya pesuk sâop mâne hotom uwi yakât kakŋan âi ya yâhâpŋe torokatmâ ki membâp. Otmu tosayeŋe ya emelâk bialop mâne manman sânduhân manbâi.  
\v 3-4 Yawu gârâmâ otŋetâ bâlem gaop yakât nelâm yongomapgât yambu ârândâŋâk hotom uminiwi ya yeŋgât kunyeŋaŋe noniŋ bulimakao yakât hepŋe mem yâhâ tuaŋguminiop. Yawu otŋetâ manmâ gawi yamâ tosayeŋe yakât nâŋgâmâk manmâ gawi.   
\p
\v 5-6 Otmu tosayeŋe yawuâk tatyiŋgimu manmâ gawi yakât Kiristoŋe âwâŋe Anitâ den yuwu sâm ekuop ya poropete âlâŋe kulemguop.  
\li1 “Anitâ, Kutdâne, gâmâ noniŋ bulimakao me âlâlâ ya gâim hotom uŋetâ nâŋgârâ ya bonŋe ki otmap. Otmu hep mem tuaŋgum mansai yakât nâŋgârâ bonŋe ki otmap. Otmu sot um gâhât pat katmai yakât gurâ nâŋgârâ tâŋât otmap.   
\li1
\v 7 Yawu gârâmâ nâŋeâmâ lok otmâ hoŋ bahihim gâŋe den tâŋ tâŋâk lâum yan yakât bonŋe memune ârândâŋ otbuap.” Yawu sâop.  
\p Yawu sâm yan Yesu Kiristoŋe himbim pilâm ge den yakât bulâŋe ya mem teteop.   
\p
\v 8 Yâhâ den yakât topŋeâmâ yuwu tap. Aŋgoân Kiristoŋe den yuwu sâop.  
\li1 “Gâmâ yâkŋe noniŋ bulimakao ya gâim hotom umai, me hepŋe mem tuaŋguŋetâ gemap, me sot um gâhât pat sâm katmai ya kerek ekmâ nâŋgârâ bulâŋe ki otmap.” Yawu sâop.  
\p Yawu otmâ Isirae lohimbiŋe Anitâhât den biwiyeŋaŋe ki kepeim lâum gawi, imbiâk lâum gawi yakât Anitâŋe nâŋgâmu bâleop.  
\v 9 Kiristoŋe den sâm teteop yan torokatmâmâ den âlâ yuwu sâop.  
\li1 “Nâŋeâmâ hoŋ bahihim gâhât den tâŋ tâŋâk lâum yan yakât bonŋe memune ârândâŋ otbuap.” Yawu sâop.  
\p Yawu otmâ Anitâŋe den âlâlâ Mose ekumu kulemguop ya lâum hotom uminiwiŋe yakât bulâŋe ki mewi. Yakât otmâ Anitâŋe bonŋe teteâkgât sâm nanŋe Yesu Kiristo hâŋgângumu ge muop.  
\v 10 Yesu Kiristoŋe ikŋe manmanŋe ki alilop. Yawu otmâ Anitâŋe âi sâm waŋop ya lâum manmâ gam muop. Yakât otmâ tosanenŋe kerehâk pilâningimu nenŋe Anitâhât senŋan aŋun bia manmâ yâhânomgât mâtâp ya sâm ningiop.   
\s1 Yesu kuŋetâ hepŋe gemu ârândâŋ olop.  
\p
\v 11 Bukulipne, den yu yâhâpŋe torokatmâ sâwe. Anitâŋe nenekmu ârândâŋ olâk sâm Lewi senŋe noniŋ bulimakao gâim hep tuaŋgum âlâlâ tâtâemâk otmâ gawi yakât bulâŋe ki teteop.  
\v 12 Yawu otmâ gaŋetâ Anitâŋe tosanenŋe pilâningiâkgât Yesuŋe nengât kawenenŋan kinmu kuŋetâ muop. Yawu otmâ yanâmâ manman kârikŋahât bulâŋe ya teteop. Yawu otmâ muop gârâmâ yâhâpŋe mumbuapgât mâtâp ya ki tap. Emelâk ya otmu ârândâŋ olop. Otmu mum yahatmâ Anitâhâlen yâhâ tat tat kârikŋe tatmâ yâhâmbisâp.  
\v 13 Anitâŋe Satan bâleŋe otmu kasa nombotŋe mansai ya kerek hilipyongom mem ge katyekbuap yakât Yesuŋe mambotmap.  
\v 14 Otmu sâmune nâŋgâŋet. Yesuŋeâmâ mum yahalop yâkâlen nenŋe biwinenŋaŋe kepeim manmain. Yawu otmunŋe Anitâŋe tosanenŋe kerehâk pilâningimu ikŋe senŋan salehâk manmâ yâhânom.   
\p
\v 15 Otmu yukât topŋe teteâkgât Anitâhât Wâtgât mâmâŋahât Heakŋe topŋe ya sâm tetemu poropete âlâŋe kulemguop ya yuwu tap.   
\li1
\v 16 “Kutdânenŋaŋe yuwu torokatmâ sâop. Sâp âlâenâmâ den mâtâpŋe aŋgo hikuwom yakât bulâŋe yamâ nâŋe biwiyeŋan kâmetbom. Otmu nâŋgân nâŋgânyeŋan kulemgumune tatbuap.”   
\p
\v 17 Yawu sâmâmâ yuwu torokatmâ sâop.  
\li1 “Nâŋe yeŋgât tosa me orotmeme bâleŋe yakât matŋe ki yiŋgiwom. Umam sâyiŋgiwom. Yawu otmâ yakât yâhâpŋe ki nâŋgâwom.”  
\p Kutdânenŋaŋe yawu sâop.  
\v 18 Otmu “Umam sâyiŋgiwom yakât kakŋan otŋetâ bâlem gaop yakât yâhâpŋe ki nâŋgâwom,” yawu sâop. Yawu gârâmâ Lewihât senŋe hotom uminiwi ya yanâk pesuk sâop.   
\s1 Anitâŋe pat kuningiop yakât bulâŋe menehât nâŋgâm manmâ yâhânom.  
\p
\v 19 Bukulipne, den sâm tetean yu nâŋgâm heŋgeŋgumâmâ topne yuwu nâŋgânomai. Emelâhâmâ Anitâhât kawe ya sâŋgumŋe hikum maŋguminiwi. Yamâ himbimân manman tap yakât umutŋe.  
\v 20-21 Yâhâ yakât bulâŋeâmâ nengât sâm Yesu howanân kuŋetâ mumu hepŋe giop. Otmu mum yahalop. Yâkŋe kunnenŋe otmâ kulet sâningim Anitâ âwâŋahâlen yâhâop. Yawu otmâ yâkŋe sâŋgum ya gahaem pilâm Anitâhâlen yâhânomgât mâtâp âiŋe mem kusânningiop.  
\v 22 Yawu gârâmâ yakât kakŋan nen yuwu sâwin. “Emelâk tosanenŋe ya bialop.” Yawu sâmunŋe toen mem katnenehop yakât nâŋgâm biwi yâhâp ki otnom. Yawu otmâ Anitâhâlen haoŋmâ ârândâŋ biwi nâŋgân nâŋgânnenŋaŋe kepeim yâk mepaem manmâ yâhânom.  
\v 23 Otmu Anitâŋe den perâk ki sâmapŋe emelâhâk manman kârikŋe yakât pat kuningiop yakât bulâŋe mene sâm yâkâlen biwi nâŋgân nâŋgânnenŋaŋe kepeim mannom. Yawu otmâ eŋgat yâhâp ki otnom.  
\v 24 Yawu otmâ bukulipnenŋe orop biwi nâŋgân nâŋgânnenŋaŋe kepeiakmâ konohâk otmu mem heweweŋ tuhuakmâ buku konok oraŋgim manmâ yâhânom.  
\v 25 Lohimbi nombotŋaŋe lohotŋe otmâ ki menduhuakmâ Anitâ mepaem mansai. Nenŋeâmâ yâkŋe otmai yawu ki otnom. Kutdânenŋe Kiristoŋe sâp girawuân taka menenekbuap yakât nâŋgâm nenŋe menduhuakmâ Anitâ mepaem yâkâlâk nâŋgâm mannom.   
\p
\v 26 Yakât torokatmâ sâwe. Den pat âlepŋe ya nâŋgâm heŋgeŋgum Yesuhâlen biwinenŋaŋe kepeim manmâ gain. Yawu gârâmâ nenŋe lohotŋe otmâ orotmemenenŋe bâleŋe ya mem miwirikum torokatmâ otmâ yâhânom. Yawu otnom. Otmuâmâ Anitâŋe tosanenŋe pilâningiâkgât yâhâpŋe kuŋetâ mumbuapgât dop âlâ ki tetewuap. Bia kârikŋe.  
\v 27 Yâhâ nenŋe orotmemenenŋe bâleŋe ya miwirikum yâhâpŋe torokatmâ otmâ mannom otmuâmâ Anitâŋe matŋe umatŋe ningiwuap. Yawu otmâ hemân pilânenekmu gemunŋe kâlâpŋe senenekmu hâhiwin kakŋan manmâ yâhâmbisâingât mâtâp tap.  
\v 28 Yakât yuwu torokatmâ sâwe. Emelâhâmâ orotmeme yuwu otmâ manbi. Lok âlâ me âlâŋe Mosehât girem den ya loŋgâenomai otmuâmâ lohimbi yâhâp me kalimbu yaŋe yakât topŋe ekmâ nâŋgâm ya sâm teteŋetâmâ papatolipyeŋaŋe yuwu sâminiwi. “Ya bulâŋanâk orotmeme kiŋgoŋ ya otmâ mansap.” Yawu sâm yakât matŋe in yawu yongoŋetâ muminiwi. Orotmeme yawu otmâ manbi.  
\v 29 Yakât otmâmâ yuwu torokatmâ sâwe. Anitâ nanŋe nengât tosanenŋahât otmâ kawenenŋan kinmu kuŋetâ mumu hepŋe giop. Yakât nâŋgâŋetâ bulâŋe otmu lohimbi âlâ me âlâŋe yâkâlen biwiyeŋe katmâ mannomai. Yawu gârâmâ yakât kakŋan nâŋgâŋetâ tâŋât otmu betgunomai. Yawu otmâ Anitâhât Wâtgât Mâmâŋahât Heak ikŋahâk mâmâŋe otyiŋgim tihityeŋe otmap ya gurâ yawuâhâk betgunomai. Lohimbi yawu manmâ yâhânomai yamâ Anitâ ikŋak matŋe umatŋe yiŋgimu mem yaŋak hem nâpumân kioŋnomai.  
\v 30 Emelâhâk emet inânŋan topŋe tetemu eknehât Anitâŋe den sâm tetemu poropete âlâŋe kulemguop ya yuwu tap.  
\li1 “Ninak matŋe yiŋgimune mem umatŋe kakŋan mannomai.”  
\p Otmu âlâmâ yuwu sâm tetemu poropete âlâŋe kulemguop.  
\li1 “Anitâ ikŋe lohimbilipŋaŋe denŋe nâŋgâŋetâ gemu betbaŋginomai yâk den âiân katyekmâ topyeŋe mem tetewuap. Topyeŋe mem tetem matŋe mem purik pilâyiŋgiwuap.”  
\p Yâkŋe yawu otyiŋgimu hâhiwin nâŋgâm manmâ yâhânomai.  
\v 31 Yen yawu otmaihât yuwu sâmune nâŋgâŋet. Anitâ manman amboŋaŋe sâmu hâhiwin kakŋan manmaihât kiŋgityeŋahât ki oai, hâ? Yawuhât nâŋgâm denŋe lâum manŋet.   
\p
\v 32 Yakât topŋe yuwu sâmune nâŋgâŋet. Yeŋe topŋe katmâ biwiyeŋe Yesuhâlen katbi. Yawu otmâ topŋe ya nâŋgâm heŋgeŋguwi. Yawu otmâ biwiyeŋe yâkâlen hikum lâum manmâ gaŋetâ lohimbi belângen mansaiŋe mem bâleyekbi. Mem bâleyekŋetâ hâhiwin kakŋan manmâ gawi.  
\v 33 Otmu lohimbi belângen mansai nombotŋaŋe yeŋgâlen takam lok sensenân kinmâ senyeŋan gem yongom mem ge katyekmâ giriŋyiŋgiwi. Yawu gârâmâ yeŋeâmâ yakât sâm yâk yeŋgât senyeŋan lohotŋe ki otbi. Otmu kasalipyeŋaŋe bukulipyeŋe yawuâk otyiŋgiŋetâmâ yanâmâ yâk yeŋgâlen torokatmâ tânyongowi.  
\v 34 Yâhâ bukulipyeŋe nombotŋe yamâ mem pâi emetŋe kâlehen katyekŋetâ manbi yâk yeŋgâlen ari sot um yiŋgim tânyongowi. Yâhâ lohimbi belângen mansaiŋeâmâ senŋe âlâlâ wuân me wuân tatyiŋgiop yamâ kombo meyiŋgiwiân yanâmâ ki gorâyiŋgiop. Yenâmâ manman kârikŋahât pat Anitâŋe kuyiŋgiop yakât bulâŋe yamâ kombo meyiŋginomaihât dop âlâ ki tap. Yakât nâŋgâm manmâ gam biwi yâhâp ki otbi.  
\v 35 Yakât otmâmâ topyeŋe yuwu nâŋgâm heŋgeŋgunomai. Yenâmâ emelâk gihityeŋe ya kârikŋe olop. Yawu gârâmâ umatŋe topŋe topŋe teteyiŋgiwuap otmuâmâ kârihem manman kârikŋahât pat kuyiŋgiop yakât bulâŋe menehât nâŋgâm mannomai.  
\v 36 Yawu nâŋgâm Yesuhâlenâk biwi nâŋgân nâŋgânyeŋaŋe kepeim manmâ Anitâhât tem lâuwaŋgim yakât bulâŋe ya menomai.  
\v 37 Yakât yuwu torokatmâ sâwe. Anitâŋe sâmu poropete âlâŋe emet inânŋan den kulemguop ya yuwu tap.  
\li1 “Takawuap yaŋe kâlep ki otmâek benŋe takawuap.  
\v 38 Otmu yeŋe biwiyeŋe nâhâlen katŋetâ manman kârikŋahât pat kuyiŋgiwan. Yakât otmâ ki lohotŋe otmâ biwiyeŋe houŋ sâwuap. Yenâmâ pat kuyiŋgiwan yakât bulâŋe menomai. Yawu gârâmâ yeŋgâlen gâtŋe âlâ me âlâŋe mambotŋetâ kâlep otmu biwiyeŋe orotok sâmu betnohonomai otmuâmâ lohimbi yawuya yeŋgât nâŋgâmune bâlemu umatŋe kakŋan katyekmune mannomai.”  
\p Yawu kulemguop tap.  
\v 39 Yawu gârâmâ yâkŋe mansai yan ki torokatmâ mannomai. Yâhâmâ Anitâhât den ya nâŋgâŋetâ gemu betbaŋgiwi yakât matŋe yâkŋe ikŋiâk ikŋiâk kâpekyiŋgiwuap. Yâhâ yeŋeâmâ yawu ki otmâ mansai. Yakât otmâ biwi nâŋgân nâŋgânyeŋe Anitâhâlenâk katŋetâ kinmu yâk konok mepaem manŋetâ Anitâŋe meyekmâ manman kârikŋan katyekbuap.   
\c 11  
\s1 Anitâhât den nâŋgâŋetâ bulâŋe olop yâkŋeâmâ biwi yâhâp ki otbi.  
\p
\v 1 Bukulipne, yuwu sâmune nâŋgâŋet. Anitâhâlen biwinenŋaŋe kepeimunŋe kinmâ yâhâekgât nâŋgâm mannom. Yakât topŋe yuwu ekyongomune nâŋgâŋet. Anitâŋe den sâop yakât bonŋe yamâ tetewuap. Yakât otmâ nenŋe Anitâhât den yakât nâŋgâm eŋgat yâhâp ki otnom. Teteningiwuap nâŋgâm biwinenŋaŋe nâŋgâmunŋe bulâŋe otbuap.  
\v 2 Emelâk tâmbâlipnenŋe nombotŋaŋe Anitâŋe den ekyongop ya nâŋgâŋetâ bulâŋe otmu yakât eŋgat yâhâp ki otbi. Yawu otbi yakât otmâ Anitâŋe nâŋgâyiŋgimu ârândâŋ olop.   
\p
\v 3 Embâŋân topŋe katmâ Anitâŋe sâmu hân himbim âlâlâ topŋe topŋe biaembâ teteop ya nenâmâ bulâŋanâk ki ekmâ manbin. Otmuâmâ nenŋe Anitâhâlen biwinenaŋe kepeiwin yamâ Anitâŋe yu ya olop yakât den pat sâm teteop ya nâŋgâmunŋe bulâŋe dondâ oap. Den sâm teteop ya nâŋgâm biwi yâhâp ki otmâ manmâ gain. Otmu yakât topŋe nâŋgâŋetâ keterahâkgât emelâk manbi yâk yeŋgât topyeŋe ekmâ nâŋgâne.   
\p
\v 4 Yawu gârâmâ tâmbânenŋe âlâ, kutŋe Awe sâm, yâkŋe Anitâhâlen biwi nâŋgân nâŋgânŋaŋe kepeim manop. Yawu manmâ sâp âlâen lama nanŋe gâim Anitâhât hotom uop. Yawu otmu Anitâŋe yâkât nâŋgâmu ârândâŋ olop. Otmu ataŋe, kutŋe Kain sâm, yâkŋeâmâ Anitâhât den ya nâŋgâmu bulâŋe ki olop. Yakât otmâ yâkŋeâmâ sot inŋe hâwurum hotom ya umu Anitâŋe ekmu ki ârândâŋ olop. Yakât otmâmâ kâiŋe tepŋan tâlimu imiŋe kumu muop. Yâhâ imiŋaŋeâmâ Anitâhâlen biwiŋaŋe kepeim pat kuwaŋgiop yakât bulâŋe hâmbâi membom nâŋgâm manop. Yawu gârâmâ nenŋe Anitâhâlen biwi nâŋgân nâŋgânnenŋaŋe kepeim yâkŋe olop yawuâhâk otmâ manmâ yâhânom.   
\p
\v 5 Yâhâ lok âlâmâ, kutŋe Enoko sâm, yâkŋeâmâ Anitâhâlenâk biwi nâŋgân nâŋgânŋaŋe kepeim manop. Yawu manmâ gamu Anitâŋe yakât nâŋgâwaŋgimu âiloŋgo olop. Yakât otmâ ki muop. Anitâŋe golâek memu yâkâlen yâhâop. Yawu otmâmâ bukulipŋaŋeâmâ “Enoko ya wosaken arap,” sâm pâinŋetâ bialop.  
\v 6 Yawu gârâmâ yuwu naŋgain. “Anitâ ya bulâŋanâk tap. Yakât otmâ nenŋe yâkâlen biwinenŋaŋe kepeine sâm otmunŋeâmâ yâkŋe âlepŋe nâŋgâningiwuap.” Yawu naŋgain. Yawu gârâmâ nenŋe yâkâlen biwinenŋaŋe kepeim manmunŋe yanâmâ yâkŋe nenekmu ârândâŋ otmap.   
\p
\v 7 Otmu dop yawuâk lok âlâ, kutŋe Noa sâm, yâkŋe Anitâhâlen biwi nâŋgân nâŋgânŋaŋe kepeim manop. Yakât otmâ Anitâŋe toŋgelâk pato takawuap sâm inânŋan ekuop. Ekumu yâkâlen biwi nâŋgân nâŋgânŋaŋe kepeiopgât otmâ eŋgat yâhâp ki olop. Yawu otmâmâ biwiŋaŋe yuwu nâŋgâop. “O yuâmâ nen kerek hiliwahom metenomosain.” Yawu nâŋgâm yan waŋga tuhuop. Waŋga tuhum ikŋe hepŋe torehenlipŋe ya hârehâk waŋgaen yâhâwi. Waŋgaen yâhâŋetâmâ toŋgelâk pato gem to niŋ niŋ sâm gam lohimbi biwi pâlâmŋe manbi ya aksihâk haranyongop. Yawu gârâmâ Anitâŋe den ekuop ya Noaŋe nâŋgâmu bulâŋe otmu yâkâlen biwi nâŋgân nâŋgânŋe kepeim denŋe lâuop. Yakât otmâ Anitâŋe nâŋgâwaŋgim manman kârikŋahât pat kuwaŋgiop   
\p
\v 8 Yâhâ âlâmâ yuwu. Anitâŋe Awaraham ekum hân âlâ yakât pat kuwaŋgiop. Yakât pat kuwaŋgimu Awarahamŋe yâkâlen biwi nâŋgân nâŋgânŋaŋe kepeim denŋe lâum kapiŋe pilâm kapi âlâengen ariop.  
\v 9 Ari mem tetem yuwu nâŋgâop. “Hâmbâi nâhât senŋe yuân manmâ yâhânomai yakât bonŋe hân yu mian.” Yawu nâŋgâm emet bulâŋe ki tuhuop. Selep kandi kum yan manop. Yawu manmu nanŋe, Isaka sâm, otmu seseŋe, Yakop sâm yâku yawuâk selep kandi kum yan manmâ gawi. Yâhâ Awaraham, Isaka, Yakop yâkŋe yuwu nâŋgâwi. “Hâmbâi nengât sen hân yuânâk manmâ yâhânomai,” yawu nâŋgâm yan yanâk manmâ gawi.  
\v 10 Yâhâ Anitâŋe Awaraham den ekuop yakât bulâŋe hâmbâi tetewuap nâŋgâm yâkâlen biwiŋaŋe kepeim manop. Otmu Anitâŋe kapi âlepŋe nandoroŋe sâop yakât bulâŋe himbimân tetewuap yakât gurâ nâŋgâm manop.   
\p
\v 11 Otmu Awaraham imbiŋe, kutŋe Sara, yâk gurâ yawuâk biwiŋaŋe Anitâhâlenâk kepeim manmâ gaop. Saraŋe kâsiâk manmâ gam sombo olop. Yâhâ embâŋân emet inânŋan Anitâŋe yuwu sâm ekuop. “Hâmbâi nange tetewuap.” Yawu sâm den ekuop ya nâŋgâmu bulâŋe olop. Yakât otmâ sombo olowâke yamâ benŋe somboŋahât nanŋe, Isaka sâm, ya mem ga kalop.  
\v 12 Yâhâ Awarahamâmâ sombo dondâ otmâ mumuhât sâp emelâk wangiop. Yawu manowâke yamâ benŋe yâkŋe Anitâhâlen biwiŋaŋe kepeim yâkât den lâum manmâ gaop. Yakât otmâmâ nen yâkât sen mansainŋe tetem yanâk torokatmâ manmâ gain yu. Yawu gârâmâ nen Awarahamgât biwiŋan gâtŋe lok yamâ saru sâtŋan sak ekmain yakât dop mansain. Otmu pitu kiŋgitŋe orowâk ewan kinmu ekmain yakât dop yawu.   
\p
\v 13 Lohimbi kutyeŋe yongonmâ aran yuŋeâmâ Anitâŋe den sâop yakât bonŋe ya hâmbâi tetewuap nâŋgâm yâkâlen biwiyeŋaŋe kepeim manmâ gam muwi. Otmu den sâop yakât bulâŋe yamâ manbi yan ki mem tetewi. Ki mem tetemâmâ yuwu nâŋgâwi. “Nen kandi mansain,” yawu nâŋgâm biwiyeŋe ki giop. Otmu eŋgat yâhâp gurâ ki otbi.  
\v 14-15 Lohimbi yu yan Anitâhâlen biwi nâŋgân nâŋgânyeŋaŋe kepeim manmâ, “Nen kandi mansain,” yawu nâŋgâm kapi âlâhât pat kuyiŋgiop yakât bulâŋe tetewuap sâm manmâ gawi. Yawu gârâmâ “Nen kandi mansain,” yawu sâwi yamâ hânyeŋe tâmbâŋe yakât nâŋgâm ki sâwi. Yakât nâŋgâm sâwi mâne purik sâm âwurem ari kapi pilâm takawi yan manbâi.  
\v 16 Yawu gârâmâ Anitâŋe himbimân kapi âlepŋe nandoroŋe yakât pat kuyiŋgiop ya ambokunom nâŋgâm denŋe lâum mem mete tuhum manbi. Anitâhât den tem lâum manmâ yan, “Anitâ Ambonenŋe,” yawu sâm mepaem manbi. Yakât otmâ Anitâŋe nâŋgâyiŋgimu ârândâŋ olop.   
\p
\v 17-18 Otmu Awaraham yâkâlâk âlâ torokatmâ sâwe. Emelâk embâŋân Anitâŋe Awaraham yuwu sâm ekuop. “Isakahât biwiŋambâ gâhât seselipge hurunduŋ sânomai.” Yawu sâop. Yawu sâop yakât kakŋan Awarahamgât topŋe tetemu ekbehât Anitâŋe ekumu ikŋe nanŋe kumu mumu yâkât hotom umbe sâm nanŋe dâim ariop.  
\v 19 Dâim arimâmâ biwiŋaŋe yuwu nâŋgâop. “Nane ombe bisine konok yu kumune mumbuap. Kumune mumu yanâmâ Anitâŋe mumuŋambâ mem yahatmu manbuap yakât wâtŋe tatbaŋgiap.” Yawu nâŋgâm yanâmâ hotom ya umbe sâm nanŋe dâim ariop. Otmu hâmbâi Anitâŋe sâmu lok mumuŋambâ yahatnomai ya nâŋgâm kinmâ nanŋe mem alata kakŋan kalop. Katmu tatmu emelâk tewetŋe mem hâuwe sâm inanaŋgumu yanâk Anitâŋe kuwaŋgiop. Emelâk muowâke yamâ nanŋe memu pilâm ariowot. Yawu.   
\p
\v 20 Yâhâ Isakaŋeâmâ Anitâhâlen biwi nâŋgân nâŋgânŋaŋe kepeim manop yakât otmâmâ yâkâlembâ nanyâhâtŋe yâhâp teteowot, kutyetŋe Yakop yet Esau sâm, emet inânŋanâk Anitâŋe sâmu teteyitgiwuap yakât pat kuyitgiop.   
\p
\v 21 Otmu Yakopŋe yawuâk biwi nâŋgân nâŋgânŋaŋe Anitâhâlen kepeim biwi yâhâp ki otmâ manop. Yakât otmuâmâ emelâk sombo otmâ kâmgum talop yan Anitâ mepaem nanŋe Yosepgât nanyâhâtŋe ya pat kuyitgiop.   
\p
\v 22 Otmu Yosepŋe mumbe sâm otmâmâ Anitâŋe Isirae lohimbi Aihita hânâmbâ mem dâiyekbuap yakât emet inânŋan seselipŋe yuwu sâm ekyongop. “Hâmbâi mâne yeŋgât sen tetem sambe otmâ mannomai. Yawu otŋetâ Anitâŋe yupâ mem dâiyekmu ari yeŋgât hân sâm pat kuyiŋgiop yan mannomai. Yakât otmâ nâmâ mumbom gârâmâ arinomai yan nâhât hahitne mem ari yan kurihineknomai.” Yawu gârâmâ yâkŋe ki biwi yâhâp otmâ sâop.   
\p
\v 23 Torokatmâ Mosehât sâwe. Mose âwâŋe mâmâŋaŋe Anitâhâlen biwi nâŋgân nâŋgânyetŋaŋe kepeim manowot. Yakât otmâmâ Aihita yeŋgât lok pato, kutŋe Parao sâm, yâkŋe yuwu sâop. “Isirae ambolipŋe yeŋgât nanlipyeŋe ŋaŋa ya yongoŋetâ muŋet,” yawu sâop. Yawu sâmu Mose âwâŋe mâmâŋaŋe nanyetŋahât kun kundenŋe ekmutâ âlepŋe otmu Paraohât den ya kum yuwu sâowot. “Nannetŋe yu hâmbâi lok pato otbuap.” Yawu nâŋgâmâmâ nanyetŋe lâum ari âlâengen manmutâ emetsenŋe kalimbu pesuk sâop. Yakât kakŋan saka saka kâlehen katmutâ to kakŋan yoloŋ yoloŋ otmâ talop. Otmu saka saka kâlehen tatmâ isem tatmu Parao baratŋaŋe toen arim yaŋak mem teteop. Yâkŋe mem tetemâmâ ŋaŋa ya mem ari golemguop.   
\p
\v 24 Yawu otmu Moseŋe pato otmâ Aihita yeŋgât lok kunŋe pato otbuap yakât nâŋgâmu gemu pilâyekmâ bukulipŋe yeŋgâlen yâhâpŋe torokatmâ manop.  
\v 25 Yâk yeŋgâlen torokatmâ umatŋe topŋe topŋe teteyiŋgiwuap yakât nâŋgâm ki gorâwaŋgiop.  
\v 26 Yâhâmâ Anitâŋe pat kuyiŋgiop yakât bulâŋe tetewuap yakât nâŋgâm yâk yeŋgâlen torokatmu orowâk manbi. Otmu Kiristo yamâ Anitâŋe hâŋgângumu ge manmu nâŋgâm bâlewaŋgim âlâlâ otbaŋgiwi dop yawuâk otmâ manop. Yawu manmâ gam Aihita ambolipŋaŋe Anitâ betbaŋgim hâk sânduhân manmâ gawi yâk yeŋgâlen torokatmâ tosa meman sâm kut miop yakât nâŋgâmu tâŋât olop.   
\p
\v 27 Yawu otmâ Anitâŋe pat kuyiŋgiop yakât nâŋgâmu bulâŋe olop. Nâŋgâmu yawu otmu Aihita yeŋgât patoyeŋahât kiŋgitŋahât ki otmâ âi ya pilâop. Yawu otmâ yapâ pilâyekmâ lok ki manmaiângen ari manop. Yan manmâ “Anitâ Ambonenŋe ki ekmain yamâ bulâŋanâk tatmap,” yawu nâŋgâm kârikŋeâk manmâ biwi yâhâp ki otmâ manop.  
\v 28 Yawu gârâmâ Anitâŋe ekmu ârândâŋ otmu yâk hâŋgângumu purik sâm Aihita hânân âwurem ariop. Yan ari Anitâŋe ikŋe aŋeloŋe âlâ, kutŋe Itit kiom Amboŋe sâm, yâk hâŋgângumu Aihita kapi ambolipŋe yeŋgât nanlipyeŋe kunŋe ya yongomu munomaihât yakât topŋe ekuop. Ekumu nâŋgâm biwi yâhâp ki olop. Otmu aŋelo yaŋe buku otningiâk sâm yâkât denŋe lâum lama gâim hepŋe yaŋe kâsikum yiŋgimu emetyeŋahât gahatŋan mem lâwâlewi. Yuâmâ inânŋanâk Anitâŋe Mose den ekuop ya nâŋgâmu bonŋe otmu ya watmâ olop.   
\p
\v 29 Otmu “Anitâŋe den sâop ya bonŋe tetewuap,” nâŋgâm Isirae lohimbiŋe Aihita hân pilâm saru guluŋe, kutŋe Saru Kuriŋ sâm, yakât sâtŋan ari kinbi. Yan kinŋetâ Anitâŋe sâmu to ya keterakmâ torehen torehen otmu mâtâp teteop. Yawu otmu kâiyeŋe hân liŋmâ nombotgen bawi. Nombotgen baŋetâ Aihita yeŋgât hep bero yâku yawuâk betyeŋan watyekmâ bawi. Tânâmŋan bam tatŋetâ Anitâŋe sâmu saru yaŋe tuŋ sâm gam lâum gulip tuhuyekmu haranyongop.   
\p
\v 30 Otmu Anitâŋe den ekyongop yakât bonŋe tetewuap sâm ya nâŋgâŋetâ bulâŋe olop. Yawu gârâmâ manbi yaŋe kapi âlâ, kutŋe Yeriko sâm, yan kasalipyeŋaŋe paŋ kârikŋe sâhâm yeŋe yakât kâlehen tatbi yan takawi. Yan taka Isirae ambolipŋaŋe Anitâhât den lâum paŋ kârikŋe ya hawamgum yâhâm gem tatŋetâ hilâm nombolân yâhâp pesuk sâop. Hilâm nombolân yâhâp ya pesuk sâmu yanâk paŋ ya aksihâk ge liwarakmâ iop. Yawu otmu Isirae ambolipŋaŋe kasalipyeŋe ya yâhâ yongom metewi.  
\v 31 Yawu otbi. Yâhâ yawu ki otbi yan mâtâp imbi âlâ manop, kutŋe yamâ Lahap. Aŋgoân Isirae lok yâhâp hâŋgânyotgoŋetâ emet galemŋe ekde sâm yâhâm giowot. Otmu imbi yaŋe yuwu nâŋgâop. Isirae ambolipŋaŋe ki nohonomai nâŋgâm lok yâhâp hâŋgânyotgowi ya kapi ambolipŋaŋe yelekmai sâm mem mesaŋgutyelehop. Imbi yaŋe biwi yâhâp ki otmâ mesaŋgutyelehopgât otmâ yâhâ yongowi sâp yan imbi ya konok hâmeŋe kinop. Yawu.   
\p
\v 32 O, bukulipne, den sâmune dâiakmâ kâlep otmapgât den pâŋe tâlâwâk sâwe. Tâmbâlipnenŋe nombotŋaŋe Anitâhât den yakât bulâŋe tetemu menom nâŋgâm manmâ gawi ya yeŋgât kutyeŋe yuwu. Gition, otmu âlâmâ Barak, âlâmâ Samson, âlâmâ Yepita, otmu âlâmâ Dawiti, âlâmâ Samue, otmu Anitâhât poropetelipŋe nombotŋe.  
\v 33 Lok yongonsan yuâmâ Anitâŋe den sâop ya nâŋgâŋetâ bulâŋe olop yakât otmâmâ biwi yâhâp ki otbi. Yawu otmâ kasalipyeŋe yongom itit kiom tuhuyekbi. Yâhâ yâk yeŋgâlen gâtŋe nombotŋe yamâ meyekmâ pusi papato sâtŋe kârikŋe, kutŋe laion sâm, ya tatmaiân pilâyekŋetâ gewi. Yamâ Anitâŋe mâmâŋe otyiŋgimu mem pâlâmŋe tuhuyekŋetâ ki neyekbi.  
\v 34 Yâhâ nombotŋe âlâmâ mem pilâyekŋetâ kâlâp kâlehen kioŋbi. Yamâ ki seyehop. Yâhâ nombotŋe âlâmâ kasalipyeŋaŋe teŋgâen kinbi yakât nâŋgâm gem kewewetmâ ariwi.  
\v 35 Yâhâ naom yâhâp muowot yamâ Anitâŋe sâmu yâhâpŋe yahatmutâ heroŋe otbi. Yâhâ nombotŋe âlâmâ kasalipyeŋaŋe mem âlâlâ tuhuyekŋetâ hâhiwin kakŋan manmâ yuwu sâwi. “Âo, hâmbâi sâp patoen mumuŋambâ yahatmâ heroŋe kakŋan manmâ yâhânom. Yakât ki gorâningiâk.” Yawu sâm Anitâhât den ya tâŋ tâŋâk lâum kinmâ muwi.  
\v 36 Nombotŋeâmâ kasalipyeŋaŋe meyekmâ senyeŋan gem yongom mem âlâlâ tuhuyekbi. Yâhâ nombotŋeâmâ tâk kârikŋaŋe mem sâhâyekbi. Yâhâ nombotŋeâmâ lâm kâlehen panyekŋetâ ge yaken tatbi.  
\v 37 Nombotŋe yamâ kasalipyeŋaŋe kâtŋe yongoŋetâ muwi. Nombotŋeâmâ seheŋe mem pâŋ lâu lâu hâreyekbi. Nombotŋeâmâ tewetŋe eŋgatyeŋe hâum tiŋ tâŋ meyekbi. Yâhâ nombotŋeâmâ kasalipyeŋaŋe meyekmai sâm yan hâkyeŋe alitmâ ari hewukŋehen mesaŋgurakbi. Nombotŋeâmâ sot me senŋe âlâlâhât pâinmâ in po manbi. Yawu gârâmâ lohimbi belângen manbiŋeâmâ yâk yekmâ mem bâleyekŋetâ manbi.  
\v 38 Anitâhât kasalipŋaŋe yawu otyiŋgiwi. Yawu otyiŋgim yâk watyekŋetâ gem tiok taok otmâ âlâengen âlâengen ari manbi. Yawu otmâ ari lok ki manmaiângen, me dikin kâlehen, me bârâengen ari yan manmâ gawi.   
\p
\v 39 Lohimbi yuŋeâmâ Anitâhâlen biwi nâŋgân nâŋgânyeŋaŋe kepeim den sâop yakât nâŋgâm biwi yâhâp ki otmâ manmâ gawi. Yakât otmâ yekmu ârândâŋ otmu manman kârikŋahât pat kuyiŋgiop.  
\v 40 Yawu gârâmâ Anitâhât lohimbi yaŋe hioŋakmâ nombotŋaŋe kulet sâyiŋgim yeŋiâk bulâŋe menomaihât dop ki tap. Yawu nâŋgâm pat ya kuyiŋgimu nengât tâmbâlipnenŋaŋe manmâ gawi yamâ bonŋe ya in yawu ki mewi. Yawu gârâmâ nen orowâhâk manman âlepŋan manmâ yâhânom.   
\c 12  
\s1 Anitâŋe ikŋe nanŋe baratŋe sâm menenehop.  
\p
\v 1 Bukulipne, yuwu sâmune nâŋgâŋet. Nengât tâmbâlipnenŋaŋe Anitâhât den nâŋgâŋetâ bulâŋe otmu yâkâlen biwiyeŋaŋe kepeim manmâ biwi yâhâp ki otmâ manmâ gam muwi. Yakât nâŋgâm den âlâen hâum sâmune nâŋgâŋet. Tâmbâlipnenŋaŋe kurâp kinmâ hawamnongom nenekmâ tai yakât yengu yâkŋe Anitâhât den lâum ki lohotŋe otmâ gawi yanâk torokatmâ mannomai. Manmâ biwiyeŋe gemu lohotŋe otmaihât orotmemeyeŋe bâleŋe ya kerehâk bet pilâm heweweŋ otmâ Anitâhât den lâum yâkâlen biwiyeŋaŋe kepeim manmâ yâhânomai.  
\v 2 Yawu otmâmâ Yesuŋe kerek nengât nâŋgâningim manman bâleŋahât Amboŋe, kutŋe Satan, yâkât bâtŋambâ menenekmâ yâk mem ge kalop. Yakât nâŋgâm Yesuŋe heroŋe otmâ ki lohotŋe olop. Yâkŋe hâhiwin kakŋan manmâ senŋan gewi yakât nâŋgâm sâtgum kinmâ hâkŋe ki alilahop. Yakât otmâ âwâŋe Anitâ yâkât lau lâum manmâ muop. Mum yahatmâ kulet sâningim himbimân yâhâm kunnenŋe pato otmâ tap. Otmu âwâŋaŋe âi sâm waŋop ya biwiŋaŋe tiŋâk kepeim manop. Yawu manmâ ki biwi yâhâp olop. Yakât nengu yawuâk yâkât nâŋgâm torokatmâ manmunŋe ârândâŋ otbuap.   
\p
\v 3 Yesu mem âlâlâ tuhuŋetâ yan hâhiwin nâŋgâop. Otmu sâp yiwereŋe yu umatŋe topŋe topŋe teteyiŋgiwuap. Umatŋe teteyiŋgimu Yesuŋe olop yakât den pat ya nâŋgâm heŋgeŋgumâmâ biwiyeŋaŋe ki gewuap.  
\v 4 Otmu yeŋe lohotŋe otŋetgât Satanŋe perâkŋe topŋe topŋe mem gamap yan ki lohotŋe oai. Otmu Anitâhât hâkâŋ otmaiŋe mem âlâlâ tuhuyekŋetâ yan gurâ kârikŋeâk mansai. Umatŋe kakŋan yâhâmu Yesuŋe kârihem kinmâ hâhiwin nâŋgâm muop. Umatŋe yawuya yeŋgât kakyeŋan ki yâhâmap. Yakât otmâ yeŋe yâkâlen biwiyeŋaŋe kepeim kârihem manmâ yâhânomai.   
\p
\v 5-6 Bukulipne, yuwu sâmune nâŋgâŋet. Anitâŋe tihitnenŋe otmap yakât nâŋgâm poropete âlâŋe den kulemguop ya yuwu tap.  
\li1 “Awoŋnenŋe Anitâ yâkŋe tepŋe nâŋgâningimap. Otmu nenŋe otmunŋe bâlemu mâtâp bâleŋan ari hiliwahomaingât yâkŋe kuwiknenekbe sâm hâhiwin ningimap. Hâhiwin ningimu yanâmâ biwi nâŋgân nâŋgânnenŋaŋe keterakmu yâkâlen torokatmâ komot konohâk manmâ yâhânom. Yawu otningimap yakât nâŋgâm Anitâŋe yen kuwikyekmu yeŋe yakât ki hâkâŋ otnomai. Otmu yen kuwikyekbe sâm yawu otyiŋgimu yeŋe biwiyeŋaŋe ki gewuap.”  
\p Den yawu tap. Yakât yu nâŋgâm mem mannomaiân umatŋe topŋe topŋe teteyiŋgimu biwiyeŋaŋe ki orotok sâwuap.   
\p
\v 7 Yakât yuwu torokatmâ sâmune nâŋgâŋet. Nan baralipnenŋaŋe den kuŋetâ me otmâ tâpikguŋetâ yanâmâ yongom mem kuwikyekmain. Yakât dopŋeâk Anitâŋe sâmu umatŋe topŋe topŋe teteningimap. Yakât otmâ umatŋe âlâlâ teteyiŋgiwuap yan yuwu nâŋgânomai. “Maiŋ, yuâmâ Anitâŋe ikŋe nanŋe baratŋe sâm yakât kuwikneneksap.” Yawu nâŋgâm heroŋe otmâ mannomai.  
\v 8 Yawu gârâmâ Anitâŋe ki kuwikyekmap mâne yeŋe ikŋe nanŋe baratŋe bia, mandu tâŋât otbâi.   
\p
\v 9-10 Otmu torokatmâ sâmune nâŋgâŋet. Awoŋlipyeŋaŋe yongom mem kuwikyekŋetâ yâk yeŋgât amutgen manmâ denyeŋe lâum manmâ gamai. Yawu gârâmâ Awoŋyeŋe himbimân tatmapŋe mem kuwikyekmu yakât gurâ ki hâkâŋ otnomai. Yâkŋe mem kuwikyekmâ gamap yakât bulâŋeâmâ himbimân ikŋe orowâk mannomaihât nâŋgâm yawu otyiŋgimap.  
\v 11 Otmu yakât torokatmâ âlâ sâwe. Awoŋyeŋe Anitâŋe kuwikyekmâ gamap yanâmâ hâhiwin nâŋgâm tep bâle otmai. Yâhâ hâmbâi orotmemeyeŋe bâleŋe yu pilâm ikŋe orowâk manman sânduhân manmâ yâhânomai.   
\s1 Bulâŋe mem tâpikgumain sâm biwinenŋaŋe alilaŋgim buku oraŋginom.  
\p
\v 12-13 Yawu gârâmâ yeŋe ki ihilâk mahilâk mannomai. Yeŋe manmanyeŋe ya heŋgeŋgum mâtâp tâŋ tâŋâk watmâ arinomai. Yeŋe yawu otmâ manŋetâ yeŋgâlen gâtŋe âlâ me âlâ biwi yâhâp otmâ mansaiŋe otmâ tâpikgumai ya pilâm yeŋgâlen torokatnomai. Yawu otmâ yeŋe biwi konohâk otmâ mannomai.  
\v 14-15 Otmu hioŋakmâ yeŋgâlen gâtŋe âlâ me âlâŋe Anitâŋe pat kuyiŋgiop yâk betbaŋgim yakât bulâŋe mem tâpikgum hiliwahomaihât yen lohimbi kerehâk biwiyeŋaŋe alilaŋgim buku oraŋginomai. Otmu yâk orowâk manmâ yâhânom yakât biwiyeŋe yâkâlen kinbuap. Otmu yakât den âlâ sâwe. Bau ŋasiŋe yaŋe hâreakmâ sânduk sâm ârândâŋ otmâ bau mem bâlemap yakât dopŋeâk yeŋgâlen gâtŋe âlâ me âlâŋe otmâ tâpikgum mem bâleyekmaihât galemahom mannomai.   
\p
\v 16 Nen Esauhât den pat ya naŋgain. Âwâŋaŋe bâtŋe bâiŋe ya membuap sâm yâkât pat kuwaŋgiop yakât nâŋgâmu tâŋât otmu hâkâŋ olop. Yawu otmâ sotgât nâŋgâm imiŋe ulitgumu imiŋaŋe sot waŋmu niop. Nem yan âwâyetŋahât bâtŋe bâiŋe ya imiŋe waŋop.   
\p
\v 17 Yâkŋe otmâ tâpikguop yakât kakŋan yâhâpŋe otmune tetewuap mâne yakât pâinmu biatmu hâum pâpgum imbiâk iwi tepŋe kârâm biwiŋe ŋasin otmu iseop. Yawu otmâ mâtâp ya mem tetewuapgât dop ya ki ehop. Yakât pat ya nâŋgâmain. Otmu yeŋgâlen gâtŋe âlâ me âlâŋe yâkŋe olop yawuâk otmâ Anitâŋe pat kuyiŋgiop yakât nâŋgâŋetâ gemu Anitâ betgumai sâm yakât galemahom mannomai.   
\p
\v 18-19 Emelâk embâŋân tâmbâlipnenŋaŋe manbi otmu yiwereŋe nenŋe mansain yukât topŋe teteâkgât yuwu sâmune nâŋgâŋet. Tâmbâlipnenŋaŋe Aihita hân yapâ pilâm taka pumŋe âlâ, kutŋe Sinai sâm, yan tatbi. Yan taka tatŋetâ Anitâŋe girem den Mose ekuwe sâm otmu yanâk mun pato pilâop. Lâmun isemap yakât munŋe ya wangim pilâop. Otmu sâp yanâk elem pato miop. Yanâk kâlâp semu utun pato sahakmu omoŋguop. Otmu belek sâmu himbim guŋguruŋ sâop. Yawu otmâ mun pato pilâop yan Anitâŋe yuwu sâop. “Lohimbi, me soŋgo bau, me âlâ me âlâŋe pumŋe yukât gotŋan ganomai yamâ kâtŋe yongoŋetâ munomai.” Yawu sâop.  
\v 20-21 Yawu sâmu Moseŋe pârâk pilâm kâi bâtŋe sânsân sâmu yuwu sâop. “Maiŋ, nâ kiŋgitnahât dondâ oan.” Yawu sâop. Sâmu Isirae lohimbi nombotŋe yâk orop kinbiŋe mun pato ya nâŋgâm yâku yawuâk kiŋgityeŋahât otmâ hân mem tep mem asim ahom ahom otbi. Yawu otmâ yuwu sâwi. “Âo, Anitâ. Kulem yu topŋe âlâ tetemu ekmâ kâi bât sânsân oain. Yakât nenŋe gâ orop wuân me wuângât alahunomgât dop ki oap.” Yawu sâwi.   
\p
\v 22 Yawu gârâmâ Anitâŋe tatmâ gaop. Otmu tatmâ yâhâwiop. Yâkŋe yen orop yawu ki otningimap. Yâhâ pumŋe âlâ, kutŋe Sion sâm, yakât dopŋeâk Anitâŋe himbimân tatmap, yan arinom. Otmu aŋelo komotŋe komotŋe yaŋeâmâ yâk hawamgum heroŋe otbaŋgim mepaemai. Otmu nen gurâ yawuâk yâk yeŋgâlen torokatmâ mepaenom.  
\v 23 Otmu emelâk lohimbi nombotŋe Yesuhâlen torokatbi yâhâmâ ikŋe pat kuyiŋgim kutyeŋe kulemgumu tap. Lohimbi ya yeŋgâlen arinom. Emelâk tâmbâlipnenŋe nombotŋaŋe Anitâhâlen biwiyeŋaŋe kepeim manmâ muwi. Yâkŋe kulet sâningim Anitâ gotŋan tai. Yawu gârâmâ lohimbi emelâk meyehop otmu nen mansain yu, nen kerek sâp patoen menduhunenekbuap. Yawu otmâ topnenŋe ekmâ nâŋgâm hâmeŋe ikŋiâk ikŋiâk ningiwuap.  
\v 24 Yawu gârâmâ lok âlâhâlen hâum sâwe. Lok âlâ, kutŋe Awe sâm, yâhâmâ ataŋaŋe kumu muop. Yakât matŋeâmâ Anitâŋe ataŋe ya kâpekbaŋgiop. Yawu gârâmâ nengât sâm Yesu kuŋetâ mumu hepŋe giop. Yakât bonŋeâmâ nenŋe yâk orop torokatmâ manmâ yâhânomgât mâtâp âiŋe meningiop. Yawu gârâmâ Anitâŋe mem dâinenekmâ gamu yakât ki hâkâŋ otnom.   
\p
\v 25 Yâhâ topnenŋe teteâkgât den âlâ yuwu torokatmâ sâmune nâŋgâŋet. Anitâŋe girem den Mose ekuop yanâmâ lok nombotŋaŋe den ya nâŋgâŋetâ gemu bet pilâwi. Yakât kakŋan yâkŋe sâmu yakât matŋe umatŋe teteyiŋgimu manmanyeŋe bâleop. Yawu gârâmâ sâp patoen nenŋe otbin mewin yakât matŋe Anitâŋe mem purik pilâningiwuap. Yakât otmâ nanŋe Yesu hâŋgângumu ge den topŋe eknongop ya nâŋgâm tiŋâk lâum manmâ yâhânom.  
\v 26 Emelâk embâŋân Anitâŋe Sinai pumŋan Mose den ekuop yanâmâ hân sânsân sâop. Ya pesuk sâmu yanâmâ yuwu sâm ekuop. “Nâŋe sâmune hân yu sânsân yap. Yâhâ sâp pesuk sâwuawân âlâkuâk sâmune hân himbim yuâmâ huhuakmâ biatmâ metewuap. Otmu emetsenŋe pitu topŋe topŋe ya pek sâm gulip otmâ metewuap.” Yawu sâop.  
\v 27 Anitâŋe den sâop yukât topŋeâmâ yuwu. Yâkŋe sâmu hân, himbim, emetsenŋe, pitu topŋe topŋe âlâlâ yu gulip otmâ metewuap. Yakât kakŋanâmâ ikŋe manmanŋaŋak tetewuap. Sâp yanâmâ Anitâŋe nengât pat kuningiop yakât bulâŋe ningiwuap.   
\p
\v 28-29 Anitâŋe nengât sâm manman kârikŋahât pat kuningiop yakât bulâŋe menom. Yakât otmâ yâk mepaem manmâ yâhânom. Yawu gârâmâ lohimbi nombotŋaŋe Anitâhât den nâŋgâŋetâ gemu bet pilâmai ya yeŋgât topyeŋe teteâkgât den âlâen hâum sâwe. Âliwahap haraŋ haraŋ sâm emetŋe mem tatmap yan kâlâp saum katmunŋe semu gâwuŋaŋak kinmap. Dop yawuâk Anitâŋe sâmu âlâlâ ya sem gulip tuhumu kouŋaŋak kinbuap. Yawu gârâmâ Anitâŋe nen buku otningiâkgât yâk mepaem heroŋe otbaŋgim mannom.   
\c 13  
\s1 Yuwu otmâ manmunŋe Anitâŋe nenekmu ârândâŋ otbuap.  
\p
\v 1 Orotmeme âlepŋe girawu tap yakât ekyongomune nâŋgâŋet. Yeŋe aŋgoân buku oraŋgiminiwi ya yawuâk torokatmâ buku oraŋgim mannomai.  
\v 2 Embâŋân aŋgoânâmâ aŋeloŋe lok hâtgum takaŋetâ lokŋe mem buku tuhuyekbi. Yawu gârâmâ lomba nombotŋaŋe yeŋgâlen takaŋetâ dâim yâhâ emelan katyekmâ sot um yiŋginomai.  
\v 3 Otmu yeŋgâlen gâtŋe nombotŋe mem pâi emetŋan katyekŋetâ tatmâ hâhiwin nâŋgâmai yakât pâi emetŋan taiâk sâm ki gulip malap otnomai. Nenŋe nenŋahâk pâi emetŋan tain mâne girawu otbâinâ nâŋgâm yâk yeŋgât nâŋgânomai. Otmu yeŋgâlen gâtŋe nombotŋe yamâ lohimbi belângen mansaiŋe mem bâleyekŋetâ hâhiwin kakŋan mansai. Otmu yen yawu otyiŋgiŋetâ mansai mâne girawu otbâi yakât yâk nâŋgâyiŋginomai. Yenâmâ Yesuhât komot konohâk mansai yakât otmâ yeŋe heweweŋâk yâk tânyongonomai.   
\p
\v 4 Otmu den âlâ sâmune nâŋgâŋet. Lohimbi sihan mansaiŋe konda otŋetâ Anitâŋe ya ekmu dondâ bâlemap. Otmu lokŋe imbiŋaŋe miakmâ manmutâ ârândâŋ otmap. Yâhâ yakât kakŋan lok me imbi ondop orop manmai ya Anitâŋe ekmâ dondâ bâlemap. Lohimbi yawu otmai yaŋe tosa umatŋe memai. Yakât hâmbâi Anitâŋe matŋe ya tâŋ tâŋâk yiŋgiwuap.   
\p
\v 5 Emelâk Anitâŋe Mose den ekumu kulemguop ya yuwu tap.  
\li1 “Nâhâitŋe ki tihit otningimap sâm gorâyiŋgimu eŋgat yâhâp ki otnomai. Ki pilâyekmune umburuk mannomai.”  
\p Yawu sâop yakât otmâ wahap yu me ya tatningiap ya ekmunŋe ki dopŋan otmu ki dewaenom. Otmu dopnenŋan tatningiwuap ya wangim ningiâkgât sâm ki ulitgunom. Bia kârikŋe. Wuân me wuân tatningiap yamâ dopnenŋan.  
\v 6 Anitâŋe den sâop yakât topŋe nâŋgâm yuwu alahum mannom.  
\li1 “Kutdânenŋaŋe haoŋmâ ârândâŋ tihitnenŋe otmap. Yakât otmâ lok bâleŋaŋe mem bâlenenekne sâm otnomai yanâmâ nenŋe yâkât wâtŋan kinmâ mâtâpgât ki hâum pâpgunom. Yâhâ yawu otninginomai yan nenŋe yakât ki gorâningiwuap. Yawu sâm alahum yâkât wâtŋan mannom.”   
\p
\v 7 Emelâk papatolipyeŋaŋe Anitâhâlen biwi nâŋgân nâŋgânyeŋaŋe kepeim yâkât den ekyongominiwi. Yawu otmâ manmâ ki lohotŋe otmâ gam muwi. Otmu yengu yâkŋe otminiwi yawuâk otmâ Yesu Kiristohâlen biwi nâŋgân nâŋgânyeŋaŋe kepeim ki lohotŋe otmâ mannomai.  
\v 8 Emelâk Yesu Kiristoŋe tatmâ gaop, âun yu tap, otmu yawuâk tatmâ yâhâwiop kârikŋe. Yakât otmâ ki gorâningiwuap.   
\p
\v 9 Yawu gârâmâ lok nombotŋaŋe yeŋgâlen taka den aŋgo ekyongowi yakât den pat buku nombotŋaŋe eknohoŋetâ nâŋgâwan. Den ekyongowi ya nâŋgâŋetâ biwi nâŋgân nâŋgânyeŋaŋe gulip malap otmu Yesu Kiristohât mâtâp tâpikgumaihât yuwu sâmune nâŋgâŋet. Den yamâ tâŋât. Yakât otmâ yâkŋe den ekyongowi yamâ ki lâunomai. Yeŋe den tâŋât me orotmeme bâleŋe ya pilâmâmâ Anitâŋe tep âlep nâŋgâyiŋgim tihityeŋe otmap ya nâŋgâm heŋgeŋgum biwiyeŋe yâkâlenâk tatbuap. Yawu otmâ manŋetâ yâkŋe mâmâŋe otningim yâhâwuap.   
\p
\v 10-11 Yâhâ Anitâŋe lohimbi kerek yeŋgât tosa pilâyiŋgiâk sâm hotom uminiwi ya yeŋgât kunyeŋaŋe yuwu otminiop. Yâkŋe selep belângen kinminiop yan lama kum gâim yanâmâ hepŋe mem yâhâ alata kakŋan hepŋe tuaŋguminiop. Yawu otmu bukulipŋe nombotŋe yaŋeâmâ belângen kinmâ bonŋe yamâ mem uŋetâ sem biatminiop.  
\v 12 Otmu dop yawuâk nenŋe Kiristohâlen biwinenŋaŋe kepeim yâkât pat otnehât yâk mem kapi betŋehen ge kuŋetâ mumu hepŋe giop.  
\v 13 Yakât otmâ nenŋe hotom um katmai yakât nâŋgâmunŋe gemu selep hâŋgiŋan yan ki yâhânom. Ya pilâm belângen tatmâ Yesuhâlen torokatmâ yâkât denŋe lâum mannom. Yawu otmunŋe yanâmâ Yesu otbaŋgiwi yawuâk nen otninginomai. Otmu yakât ki gorâningiwuap.  
\v 14 Nenâmâ kapinenŋe yu bia. Kapinenŋe dondâŋe yamâ himbimân Anitâ tatmap ewan tap.  
\v 15 Otmu Kutdânenŋe Yesu yâkŋe kulet sâningim himbimân ewan yâhâ tap. Yakât otmâ nenŋeâmâ yakât nâŋgâm Ambonenŋe Anitâ heroŋe nâŋgâwaŋgim mepaenom.  
\v 16 Otmu orotmemenenŋe âlepŋe otmunŋe Anitâŋe nenekmu ârândâŋ otmap yakât sâwe. Lohimbi nombotŋe umburuk manmaihât yeŋeâmâ yâk nembe kalem otyiŋginomai. Otmu nombotŋaŋe hâhiwin kakŋan mansai buku otyiŋgim tânyongonomai. Orotmeme yawu otmâ mannomai yanâmâ Anitâŋe yekmu ârândâŋ otbuap.   
\p
\v 17 Otmu papatolipyeŋe yeŋgât yuwu sâmune nâŋgâŋet. Yen manman kârikŋahât mâtâp hâum pâpgumaihât yâkŋe yeŋgât galem otmâ galemyongom mansai. Otmu yâkŋe Anitâŋe âi sâm yiŋgiop ya biwiyeŋaŋe tiŋâk kepeim mem mansai. Hâmbâi sâp patoen yakât hâmeŋe yiŋgimu menomai. Yawu gârâmâ biwi nâŋgân nâŋgânyeŋe gemapgât yeŋe yâk yeŋgât amutgen manmâ tem lâuyiŋginomai. Tem lâuyiŋgim manŋetâmâ yâkŋe biwiyeŋe heweweŋ otmu galemyongom heŋgeŋgunomai.   
\p
\v 18-19 Otmu nâŋe bukulipne orowâk tatmâ Anitâhât tem lâuwaŋgim manmâ orotmeme âlepŋe otmâ manmunŋe nenekmu ârândâŋ oap. Yawu gârâmâ yeŋe biwi nâŋgân nâŋgânyeŋe heweweŋ otmu nengât sâm Anitâ ulitgum mannomai. Otmu Anitâŋe nâ hâŋgânnohomu yeŋgâlen takawehât gurâ yawuâk ulitgum manŋetgât naŋgan.   
\s1 Den bâiŋe  
\p
\v 20 Bukulipne, den bâiŋe ekyongomune nâŋgâŋet. Kutdânenŋe Yesu, yâkŋe mumu yan Anitâŋe tosanenŋe pilâningim manman kârikŋahât pat kuningiop. Otmu âwâŋe Anitâŋe mumuŋambâ mem yahalop. Yawu otmâ pat kuningiop yakât bulâŋe hâmbâi menomgât mâtâpŋe teteop. Ya biatbuapgât dop âlâ ki tap.  
\v 21 Bulâŋe ya mene sâm Anitâŋe mâmâŋe otyiŋgimu yâkât wâtŋan kinmâ tem lâuwaŋgim manŋetâ nâŋgâmu ârândâŋ otbuap. Yawu otmu yanâmâ biwi nâŋgân nâŋgânyeŋe huruŋ sâmu mannomai. Otmu Yesu Kiristo mepaenomai. Ya bonŋanâk.   
\p
\v 22 Bukulipne, yeŋe biwiyeŋe gemapgât den tâlâwâk yu kulemgum katyiŋgian. Yawu gârâmâ yeŋe sâlikumâmâ topŋe ya nâŋgâm heŋgeŋguŋet.  
\v 23 Otmu tembe lâu pâi emetŋe galemŋe tatmapŋe nâŋgâmu Timoteo ya pâi emetŋambâ ge mansap. Yâkât den pat yawu sâŋetâ nâŋgâwan. Yawu gârâmâ yâkŋe taka nâ penenihimu yanâmâ netŋe orowâk yeŋgâlen takarom.   
\p
\v 24 Otmu yeŋe pepa yu sâlikum nâŋgâm yengu papatolipyeŋe otmu Yesuhât komot mansai ya nâhât den pat yu ekyongom buku otyiŋginomai. Otmu Itali ambolipŋe lohimbi tohoŋetâ mansain yâkŋe yeŋgât tep âlep pato nâŋgâyiŋgim mansai. Yâkŋe yawu nâŋgâyiŋgim mansai yakât yeŋe nâŋgâŋetgât nâŋe den pat yu kulemgum katyiŋgian.  
\v 25 Anitâŋe tihityeŋe olâkgât nâŋe haoŋmâ ârândâŋ ulitguman. Den pat katsan yu yuâk.