\id 2CO NT0040.2C1 SELEPET McELHANON (dp transfer) 3-OCT-85 
\h 2 Korinti 
\toc1 2 Korinti  Pauloŋe Korinti yeŋgât ekap  betŋan kulemgum katyiŋgiop. 
\toc2 2 Korinti 
\mt1 2 Korinti  
\mt2 Pauloŋe Korinti yeŋgât ekap  
\mt2 betŋan kulemgum katyiŋgiop.  
\c 1  
\p O bukulipne,  
\p
\v 1 Yen Korinti kapi ambolipŋe otmu Akaia hânân kapi nombotŋe tatmâ arap ya ambolipŋe orop Yesu Kiristohâlen biwiyeŋaŋe kepeim tem lâuwaŋgim manŋetgât Anitâŋe meyehop. Nâ Paulo. Emelâk Awoŋnenŋe Anitâŋe Yesu Kiristohât aposolo sâm âi nihiop ya mem mansan. Otmu bukunenŋe âlâ, kutŋe Timoteo, yâkŋe nâ orop tânahom mansait. Netŋe heroŋe nâŋgâyiŋgim ekap yu kulemgum katyiŋgiait.   
\p
\v 2 Awoŋnenŋe Anitâ otmu Kutdânenŋe Yesu Kiristo yâkŋe eŋgatyetŋeâk otmâ nâŋgâyiŋgim tihityeŋe otmutâ biwi nâŋgân nâŋgânyeŋaŋe kepeiakmâ konohâk otmâ sânduk sâekgât nâŋgâyiŋgim ulitgum gaman.   
\s1 Anitâŋe biwi sânduhân katnenekmap.  
\p
\v 3-4 Umatŋe topŋe topŋe teteningimawân Awoŋnenŋe Anitâ, Tihit tihit otmu Biwi Sânduk Amboŋaŋe mem heweweŋ tuhunenekmâ biwi sânduhân katnenekmap. Yakât nâŋgâm Kutdânenŋe Yesu Kiristo âwâŋe mepaem mannom. Otmu bukulipnenŋe yeŋgâlen umatŋe topŋe topŋe teteyiŋgiwuap nenŋe gurâ yâkât wâtŋan kinmâ yan mem sânduk tuhuyeknom.  
\v 5 Emelâk Kiristoŋe ikŋe den pat âlepŋe ekyongominiop ya nâŋgâŋetâ gemu bet pilâm mem âlâlâ tuhuŋetâ sâtgum muop. Otmu nenŋe yâkâlen biwinenŋaŋe kepeim tem lâuwaŋgim den pat âlepŋe lohimbi ekyongomunŋe nombotŋaŋe nâŋgâŋetâ gemu bet pilâm emelâk Kiristo mem âlâlâ tuhuwi yakât dopŋeâk mem âlâlâ tuhuneneksai. Yawu gârâmâ biwinenŋaŋe Kiristo orop hikuakmâ konohâk otmu mansain. Yakât otmâ mem âlâlâ tuhunenekmaiân yâkŋe mem heweweŋ tuhunenekmu biwi sânduhân manmain.  
\v 6 Otmu yeŋe Kiristohâlen biwiyeŋaŋe tiŋâk kepeim manŋetâ manman kârikŋan katyekbuapgât nâŋgâm netŋe tem lâuwaŋgim manmutŋe umatŋe âlâlâ kaknetŋan yâhâmap. Yâhâ umatŋe âlâlâ kaknetŋan yâhâmap yan ikŋe wâtŋan kinmâ biwinetŋaŋe yâkâlenâk kepeim manmutŋe biwinetŋe ki orotok sâmap. Otmu yen gurâ yawu manŋetâ umatŋe âlâlâ teteyiŋgiwuawân biwiyeŋe ki orotok sâwuap.  
\v 7 Yeŋe yawu manmâ ki lohotŋe otnomai yakât nâŋgâm eŋgat yâhâp ki otmait.   
\p
\v 8 Bukulipne, emelâk Asia hânân manbit yan umatŋe dondâhâlâk kaknetŋan yâhâmu hâhiwin nâŋgâwit yakât yuwu sâmune nâŋgâŋet. Umatŋe ya kaknetŋan yâhâmu biwinetŋe orotok sâop yan mumutŋe hâknetŋe sânduk sâwuapgât nâŋgâwit.  
\v 9 Otmu emelâk Anitâŋe mundomgât sâpŋe kalop ya tetenitgiwomap sâm biwinetŋe memâk manbit. Yawu gârâmâ netŋe wâtnetŋanâk torokatmâ mandomgât dop ki tap. Yakât nâŋgâmutŋe haŋ sânitgiâkgât Anitâŋe nâŋgâmu umatŋe yu kaknetŋan yâhâop. Umatŋe yu kaknetŋan yâhâmu yan biwinetŋaŋe yâkâlen kepeim wâtŋan kindehât mem heweweŋ tuhunelehop. Yawu tuhunelekmâ yan lok mumuŋe mumuŋambâ mem yahatyekmu mannomai yakât dopŋeâk mâmâŋe otnitgimu biwinetŋe huruŋ sâmu manman âlepŋan manbit.  
\v 10 Yawu otmâ umatŋe kaknetŋan yâhâop yapâ menelehop. Otmu sâp âlâen umatŋe âlâ kaknetŋan yâhâwuawân yawuâk yapâ menelekmâ manman âlepŋan katnelekbe sâm ki pâpguwuap.  
\v 11 Yawu gârâmâ yuwu sâmune nâŋgâŋet. Umatŋe kaknetŋan yâhâwuap yan yen lok kiŋgitŋe orowâkŋe biwiyeŋaŋe hikum netgât nâŋgâm Anitâ ulitgunomai. Anitâ ulitguŋetâ yawuâk tepŋe nâŋgânitgimu hâmenetŋe kinbuap. Yakât otmâ netgât sâm heroŋe otbaŋgim mepaenomai.   
\p
\v 12 Yeŋe nâŋgâm bâlenihimaihât yuwu sâmune nâŋgâŋet. Anitâhât Wâtgât mâmâŋahât Heakŋe mâmâŋe otnihimu yen otmu lohimbi belângen manmai den perâkŋe âlâ ki ekyongom gaman. Otmu yu me ya otyiŋgiman ya gurâ uwawapŋe bia otyiŋgiman. Yawu otyiŋgiman yan lohimbi belângen manmai ya yeŋgât orotmeme me nâŋgân nâŋgân ki watmâ otyiŋgiman. Yakât otmâ Wâtgât mâmâŋahât Heakŋe biwine ekmu ârândâŋ oap yawu biwinaŋe naŋgan. Yakât otmâ ki aŋulakmâ mansan.  
\v 13 Emelâk den kulemgumune sâlikum topŋe nâŋgâm heŋgeŋguŋetgât den ya topŋambâek kulemgum katyiŋgiwan.  
\v 14 Yawu gârâmâ yeŋgâlen gâtŋe nombotŋaŋe den ya sâlikum nâhât biwinan girawu tap yakât nâŋgâŋetâ ki keterakyiŋgimu nâŋgâm bâlenihim gai. Yawu gârâmâ biwinan tap yu nâŋgâm heŋgeŋgum ewe katnekŋetgât biwine mem mansan. Ewe katnekŋetâ biwinenŋaŋe hikuakmâ konohâk otmu Kutdânenŋe Yesu Kiristo âwurem gewuawân yâkât senŋan kinmâ heroŋe naŋgaŋginom.   
\s1 Pauloŋe Korinti kapi ariwuapgât nâŋgâmu umatŋe otmu pilâop.  
\p
\v 15-16 Yâhâ yeŋe heroŋe nâŋgânihim mansai yakât ki nâŋgâm ketet otman. Emelâk Epeso kapiânâk tatmâ den yuwu katyiŋgiwan.  
\li1 “Kapi yu pilâm Makeronia hânân ariwom yan aŋgoân saru hâtikum yeŋgâlen takamune tipiŋe tatnom. Tipiŋe tatmâ mâtâp menihiŋetâ Makeronia hânân kapi tipi tapi tatmâ arap ya ambolipŋe yekmâ benŋe âlâkuâk yeŋgâlen âwurem takamune tatnom. Otmu yapâ yawuâk mâtâp menihiŋetâ Yuraia hânân ariwom.”  
\v 17 Biwinaŋe yawu nâŋgâm den ya yeŋgâlen katmune takamu ekbi. Sâp yan mâtâp biatmu yeŋgâlen ki takawan. Yakât otmâ nâhâitŋe “Taka nenekbom sâop yamâ imbiâk sâop,” yawu mon nâŋgâwi. Nâŋe yu me ya otbom sâm ekyongoman yakât kakŋan ninahâlâk nâŋgâmune yahatmu nâŋgân nâŋgân âlâ ki hâukuman. Me biwi yâhâp ki otman.   
\p
\v 18-19 Yâhâ Anitâmâ bulâŋe Amboŋe. Yakât otmâ yâkŋe den imbiâk ki eknongomap. Yakât otmâ nâŋe Sila yet Timoteo orop Anitâhât nanŋe Yesu Kiristo yâkât den pat âlepŋe ya kâsikum yiŋgiminiwin yan Kiristoŋe den imbiâk eknongominiop yawu sâm ki ekyongominiwin. Yâkŋe Anitâhât den bulâŋe eknongominiop ya nenŋe gurâ tâŋ tâŋâk ekyongominiwin.  
\v 20 Otmu emet inânŋan Anitâŋe nen Yura lohimbi otmu yen pâku lohimbi tihitnenŋe otmâ ikŋe hoŋ bawaŋe hâŋgângumu ge manman âlepŋan katnenekbuap sâm den hikuop. Yâhâ Yesu Kiristoŋe hohetnenŋan tetem manop yâkâlen den yakât bulâŋe aksisihâk tetem heŋgeŋguop. Yakât otmâ nenŋe bulâŋe yakât nâŋgâm “ya bonŋanâk” sâm Anitâ mepaemain. Anitâ ikŋak mâmâŋe otningimu Kiristohâlen biwinenŋaŋe tiŋâk kepeim kârihem manmain.  
\v 21-22 Yawu manmâ yâhânehât Anitâŋe menenekmâ nine nanne baratne sâm pat kuningiop. Pat yakât bulâŋe ki biatningiâkgât Wâtgât mâmâŋahât Heak hâŋgângumu ge biwinenŋe mem heweweŋ tuhunenekmap. Yakât otmâ hâmbâi Anitâŋe menenekmâ ikŋan torokatnenekmu manman kârikŋahât bulâŋe menom yakât nâŋgâm eŋgat yâhâp ki otmain.   
\p
\v 23-24 Yeŋgâlen ki takawan yakât yuwu sâmune nâŋgâŋet. Yeŋgâlen taka kuwikyekmâ den sâyiŋgiwomgât nâŋgâmune umatŋe olop. Yawuhât otmâ Epeso kapi pilâm Makeronia hânân tâŋ tâŋâk takawan. Yeŋe Kiristohâlen biwiyeŋaŋe kepeim mansai. Yakât otmâ den wuân me wuângât nâŋgâŋetâ bulâŋe otmu lâum manŋetgât nen Kiristohât aposololipŋaŋe ki meme sâsâ tuhuyekmain. Yawu otmâ yeŋe biwiyeŋaŋe kepeiakmâ konohâk otmu heroŋe naŋgaŋgiŋet sâm yen orop buku oraŋgim tânahom mansain. Den yan yu Anitâŋe nâŋgâmu bulâŋe oap.   
\c 2  
\p
\v 1 Yâhâ emelâk yeŋgâlen taka den sâyiŋgiwan yan yeŋgâlen gâtŋe nombotŋaŋe nâŋgâm bâlenihiwi. Yakât otmâ âlâkuâk taka den sâyiŋgimune tepyeŋe bâlemap sâm pilâm yuân tohowan.  
\v 2 Yawu gârâmâ yeŋgâlen taka den sâyiŋgimune tepyeŋe bâleop mâne yengu yawuâk otmâ tep hero kakŋan ki katnekbâi.  
\v 3 Yâhâ nâŋe topŋe katmâ Kiristohât den pat âlepŋe kâsikum yiŋgiminiwan. Yakât otmâ yeŋe otbi mewi yakât nâŋgâmune biwine heroŋe otminiop yakât nâŋgâm yeŋe yawuâk otmâ mannomai, yawu biwinaŋe nâŋgâwan. Yakât otmâ yeŋgâlen takawan mâne tep heroŋe kakŋan katnekbâihât dopŋe otbâp. Yamâ taka den sâyiŋgimune nâŋgâm bâlenihinomai nâŋgâm pepa kulemgum katyiŋgimune ekbi.  
\v 4 Yawu gârâmâ biwinaŋe kepeiyekmâ mansan. Yakât otmâ pepa kulemguwan ya sâlikum nâŋgâŋetâ tepyeŋe bâlewuap nâŋgâm tepne nâŋgâyiŋgim dondâ isewan. Yawu otmâ ya sâlikum nâŋgâm nâhâitŋe “Nâŋgâningimap yaŋak pepa yu kulemgum katningimu takap,” sâm nâŋgânomaihât yawu kulemguwan.   
\s1 Lok âlâŋe otmâ tâpikguop yâkât tosa pilâwaŋgiwi.  
\p
\v 5-6 Yeŋgâlen gâtŋe lok âlâŋe otmâ tâpikguminiop. Yakât otmâ lohimbi dondâŋe tep bâle pato nâŋgâwaŋgim den âiân katbi. Den âiân katmâ sâm hârewaŋgim kewilâŋetâ ari biwiŋe gemu manmâ gap. Lok yaŋe yen orowâk manmâ otmu bâleop yakât otmâ yeŋe kewilâŋetâ manmâ gap yakât nâŋgâmune ârândâŋ oap. Den sâm hârewaŋgiwi yamâ pesuk sâwaŋgimu yeŋgâlen torokalakmu manŋetgât naŋgan.  
\v 7 Yâkŋe yawuâk tâtâem otmâ manmâ yâhâmu biwiŋe mumu yaŋak Kiristo betgumapgât yeŋak tosaŋe pilâm biwiŋe mem heweweŋ tuhuŋetâ orowâk mannomai.  
\v 8 Otmu tepyeŋe nâŋgâwaŋgim mansai yakât nâŋgâmu keterakbaŋgiâkgât buku otbaŋginomai.  
\v 9 Otmu yeŋe nâhât sât watmâ lok ya den âiân katmâ sâm hârewaŋginomai me bia yawu biwinaŋe nâŋgâm pepa kulemgum katyiŋgiwan.  
\v 10 Yâhâ otmâ tâpikguop yakât tosa ninahâk ki pilâwaŋgiwom. Aŋgoân yeŋe tosaŋe pilâwaŋginomai yan yeŋgât nâŋgâmune ârândâŋ otbuap. Yeŋe yawu otŋetâ nâku yawuâk tosaŋe pilâwaŋgiwom yan Kiristoŋe yakât nâŋgâmu ârândâŋ otbuap.  
\v 11 Otmu Satan Manman bâleŋahât Amboŋaŋe nen kerek hiliwahonehât kâitnongomap yakât topŋe nâŋgâm heŋgeŋguain. Yakât otmâ lok yakât tosa pilâwaŋginom yanâmâ Satangât mâtâp maŋguwaŋginom.   
\s1 Pauloŋe Epeso kapi pilâm Makeronia hânân ariop.  
\p
\v 12 Otmu bukune Titoŋe yeŋgâlembâ takamu Toroa kapiân penaŋgiakmâ yeŋgât den pat eknohomu nâŋgâwom sâm Epeso kapi pilâm Toroa kapiân ari mambotbaŋgiwan. Mambotbaŋgiwan yan Kiristo hoŋ bawaŋgim yâkât den pat âlepŋe kapi ambolipŋe kâsikum yiŋgiwan. Kâsikum yiŋgimune lohimbi dondâŋe yâkâlen biwiyeŋe katbi.  
\v 13 Yawu gârâmâ mambotbaŋgimune biatmu yaŋak yeŋgât nâŋgâm dondâ gorânihiop. Yakât otmâ kapi ambolipŋe pilâyekmâ waŋga mem Makeronia hânân takawan. Takamune penaŋgiakmâ yeŋgât den pat ya eknohop.   
\s1 Kiristohât den pat ekyongoŋetâ nâŋgâŋetâ âiloŋgo olop.  
\p
\v 14 Yeŋgât den pat eknohomu nâŋgâm biwine sânduk sâmu Anitâ mepaewan. Nenŋe Kiristo orop biwinenŋaŋe kepeiakmâ konohâk otmu manmain yan Anitâŋe mâmâŋe otningimu yâkât âi memunŋe bulâŋe tetemap. Mâmâŋe otningimu Kiristohât den pat âlepŋe sâm haok tuhumunŋe hânŋan kulemŋan arimap. Otmu nenŋe hotomŋe nâŋgâmunŋe âiloŋgo otmap yakât dopŋeâk lohimbi hânŋan kulemŋan manmâ araiŋe den pat âlepŋe ya nâŋgâŋetâ âiloŋgo otmap.  
\v 15-16 Nâŋgâŋetâ âiloŋgo otmu Manman Amboŋaŋe mem heweweŋ tuhuyekmu Kiristohâlen biwiyeŋe katŋetâ manman kârikŋahât pat kuyiŋgimap. Lohimbi yaŋeâmâ den pat ya nâŋgâŋetâ hotomŋe âiloŋgo pilâmap yakât dop otmap. Yâhâ lohimbi nombotŋe hiliwahonomaihât pat mansaiŋe ya nâŋgâŋetâ korokŋe pilâmap yakât dop otmap. Yakât otmâ nâŋgâŋetâ gemu bet pilâm hiliwahonomai. Lok girawuyaŋe âi yu meŋetâ dopŋan otbuap? Yakât yuwu sâmune nâŋgâŋet. Kiristoŋe menenekmâ aposolo âi sâm ningiop. Yakât otmâ hoŋ bawaŋgim yâkât den pat âlepŋe ekyongomain. Ekyongomain yan hotomŋe pilâmu nâŋgâmunŋe âiloŋgo otmap yakât dopŋeâk Anitâŋe nâŋgâningimu âiloŋgo otmap.  
\v 17 Yâhâ lok perâkŋe dondâhâlâkŋe biwiyeŋe kurihiakmâ tewetsenŋahâlâk nâŋgâm yeŋgâlen taka Kiristohât den pat kelaŋgatmâ kâsikum yiŋgimai. Yâkŋe otmai yawu ki otmain. Anitâ ikŋak den âlâlâ biwinenŋan katmap ya ekyongomain. Yâkŋe nenekmu ârândâŋ olâk sâm Kiristo hoŋ bawaŋgim den tâŋ tâŋâk ekyongomain.   
\c 3  
\s1 Nenŋe wâtnenŋanâk kinmâ Kiristo hoŋ bawaŋginomgât dop ki tap.  
\p
\v 1 Den ekyongoan yu nâŋgâm nâhâitŋe “Ikŋahât nâŋgâmu yahatsap” sâmai me bia? Den âlâ yuwu sâmune nâŋgâŋet. Emelâk lok nombotŋe yeŋgât bukulipyeŋaŋe heroŋe nâŋgâyiŋgim pepa mem kulemgum yiŋgiwi ya mem taka tiripyongoŋetâ sâlikum buku otyiŋgiŋetâ orowâk tatmâ den kâsikum yiŋgim gai. Otmu âiyeŋe tuhum pesuk pilâm Kiristohât komot âlâhâlen ari nep tuhunomai yan “Pepa kulemgum ningiŋetâ mem ari tiripyongonom,” sâm ulityongonomai. Yawu otmai yamâ nâŋe yawu ki otman.  
\v 2 Yâhâ lok âlâ me âlâŋe nâhât âi yukât topŋe nâŋgâne sâm otŋetâ pepa âlâ ki tiripyongomune eknomai. Yeŋgât manmanyeŋe ekmai yan nâhât pepa ekmai yakât dop oap. Yakât otmâ yuwu sâmune nâŋgâŋet.  
\v 3 Kiristoŋe hâŋgânnohomu ikŋe den pat âlepŋe ekyongowan. Ekyongomune nâŋgâŋetâ Anitâ Manman Amboŋaŋe ikŋe Wâtgât mâmâŋahât Heak hâŋgângumu ge mem heweweŋ tuhuyekmu Kiristohâlen biwiyeŋe katbi. Yakât otmâ yeŋgâlen bulâŋe teteap. Yakât otmâ lok âlâ me âlâŋe manmanyeŋe eknomai yan nâŋe Kiristo hoŋ bawaŋgiman yakât topŋe nâŋgâm heŋgeŋgunomai. Yakât otmâ yeŋe pepa kulemgum nihinomaihât ki nâŋgâman. Otmu torokatmâ sâwe. Emelâhâmâ Anitâŋe girem den Mose ekumu tape mem kulemguop ya Isirae lohimbiŋe sâlikum Anitâhât topŋe tipiŋe nâŋgâwi. Yâhâ sâp yiwereŋe yuâmâ Wâtgât mâmâŋahât Heakŋe Anitâhât biwiŋan den âlâlâ tatmap ya mem biwinenŋan katmap.  
\v 4-5 Yakât otmâ nenŋe wâtnenŋanâk kinmâ âi memunŋe bulâŋe tetemap sânomgât dop âlâ ki tap. Kiristohâlen biwinenŋaŋe tiŋâk kepeim Anitâhât wâtŋan kinmâ âi memunŋe nenekmu dopŋan otmap.   
\p
\v 6 Kiristoŋe manman kârikŋahât mâtâp âiŋe mem teteningiop. Yakât otmâ hoŋ bawaŋgiwehât Anitâŋe menekmâ âi sâm nihiop. Otmu Wâtgât mâmâŋahât Heakŋe mâmâŋe otnihimu mâtâp âiŋe ya watmâ yâhâm yan manman kârikŋahât bulâŋe membom. Yâhâ lohimbiŋe girem den nâŋgâmai yan biwiyeŋambâ nâŋgân nâŋgân bâleŋe tetemu otŋetâ bâlemap. Yakât otmâ yawuâk torokatmâ otnomai yan matŋe umatŋe yiŋgimu mem hiliwahonomai.   
\s1 Kiristoŋe mâtâp âiŋe meningiop yakât nâŋgâmunŋe yahatmap.  
\p
\v 7-11 Emelâk Anitâŋe girem den Mose ekumu tape mem kulemguop. Yakât kakŋan girem den ya Isirae lohimbi ekyongomu nâŋgâŋetâ biwi nâŋgân nâŋgânyeŋan hâumu yan otmâ tâpikguminiwi yakât nâŋgâm aŋulakbi. Otmu yapâek girem den lâum pâpgum yaŋak hiliwahonomgât pat mansain yawu nâŋgâm manmâ gai.  
\p Yâhâ sâp yuâmâ Kiristohât den pat âlepŋe nâŋgâmunŋe Wâtgât mâmâŋahât Heakŋe mem heweweŋ tuhunenekmu Kiristohâlen biwinenŋaŋe kepeim mansain. Yawu manmunŋe Anitâŋe tosa pilâm manman kârikŋahât pat kuningimu mansain yawu nâŋgâmunŋe biwinenŋe huruŋ sâmap. Biwinenŋe huruŋ sâmu Wâtgât mâmâŋahât Heakŋe mâmâŋe otningimu Kiristo hoŋ bawaŋgim mansain.  
\p Kândikum emelâk Anitâŋe girem den ya Mose ekumu kulemguop yan ikŋe laŋinŋaŋe siliŋ siliŋ sâm Mosehât kundenŋan hâumu kaok bolaŋ bolaŋ olop. Yawu otmu pumŋambâ âwurem gemu mâtâwânâk kundenŋe kâiâkŋe olop. Kundenŋe kâiâkŋe olop yamâ Isirae lohimbiŋe ekŋetâ irik irik sâmu dâŋâk ki ekbi.  
\p Yâhâ sâp yuâmâ Kiristohât den pat âlepŋe nâŋgâmain yan Anitâhât laŋinŋaŋe biwi nâŋgân nâŋgânnenŋan pilâmu haŋ sâningimap yamâ bok sâwuapgât dop âlâ ki tap. Emelâk laŋinŋaŋe Mosehât kundenŋan hâuop yamâ bialop. Yâhâ sâp yuâmâ laŋinŋaŋe lok biwinenŋan pilâmap yaŋeâmâ emelâk gâtŋe ya wangim biwinenŋan pilâm yâhâwuap. Yakât otmâ nâŋgâmunŋe âlâ kândâkdâ otmap.   
\p
\v 12 Otmu nenŋe Kiristohât den pat âlepŋe lohimbi kâsikum yiŋgimunŋe nâŋgâmai. Nâŋgâmai yan Anitâhât laŋinŋaŋe biwiyeŋan pilâmu haŋ sâyiŋgiwuap yakât nâŋgâm den tâŋ tâŋâk kâsikum yiŋgimain.  
\v 13 Yâhâ emelâk Moseŋe olop yan hâum sâmune nâŋgâŋet. Emelâk Moseŋe Sinai pumŋan yâhâmu Anitâ orop den olowot. Den otmutâ yan yâkât laŋinŋaŋe Mosehât kundenŋan hâumu kaok bolaŋ bolaŋ olop. Yâhâ den otmutâ pesuk sâmu pumŋambâ âwurem gemu mâtâwânâk kundenŋe kâiâkŋe olop. Otmu Anitâhât den Isirae lohimbi ekyongop yan laŋinŋe biatmu kundenŋe ekmai sâm sâŋgum potonŋe mem kundenŋe kâtâpgum den ekyongop. Yawu ekyongom benŋe âlâkuâk Anitâ orop den otde sâm pumŋan âwurem yâhâop yan sâŋgum potonŋaŋe kundenŋe kâtâpguop ya mem gahaemu den olowot. Den otmutâ laŋinŋaŋe kundenŋan hâumu âlâkuâk kaok bolaŋ bolaŋ olop. Yawu gârâmâ emelâk Mose otmu Isirae lohimbiŋe otminiwi ya watmâ ki otmâ mansain. Yakât yuwu sâmune nâŋgâŋet.  
\v 14-16 Moseŋe kundenŋe kâtâpgumu Isirae lohimbiŋe ki ekbi yakât dopŋeâk biwi nâŋgân nâŋgânyeŋe maŋguakmu Anitâhât den ekyongop ya nâŋgâŋetâ ki keterakyiŋgiop. Sâp yapâek Isirae lohimbi tetem manmâ gai ya yeŋgât biwi nâŋgân nâŋgânyeŋe yawuâk maŋguakmu miti den kândikum kulemguwi ya sâlikum nâŋgâŋetâ ki keterakyiŋgimap. Yawu gârâmâ Moseŋe âwurem Anitâhâlen yâhâop yakât den kulemguop ya yuwu tap.  
\li1 “Kutdâhâlen âwurem yâhâwe sâm sâŋgum potonŋaŋe kundenŋe kâtâpguop ya mem gahaem ehop.” Den yawu tap.  
\p Otmu yakât dopŋeâk Isirae lohimbi otmu lohimbi wosapâ wosapâ manmai yaŋe Kutdânenŋe Kiristohâlen biwiyeŋe katmai yan ikŋak biwi nâŋgân nâŋgânyeŋe mem pâroŋ pilâyiŋgimu miti den ya sâlikum nâŋgâŋetâ keterakyiŋgimap.  
\v 17 Otmu lok âlâ me âlâŋe Kutdâhâlen biwiyeŋe katmai yan girem den topŋe topŋe kulemguwi yapâ holaŋyekmap. Otmu Wâtgât mâmâŋahât Heakŋe mem heweweŋ tuhuyekmu Anitâhât den nâŋgâŋetâ keterakyiŋgimap.  
\v 18 Otmu Moseŋe Kutdâ orop den olowot yan yâkât laŋinŋaŋe Mosehât kundenŋan hâumu kaok bolaŋ bolaŋ olop yan Isirae lohimbiŋe Kutdâhât towatŋe ekbi. Yâhâ nen gurâ yakât dopŋeâk mansain yakât yuwu sâmune nâŋgâŋet. Nenŋeâmâ aŋgoân Kutdâhâlen biwinenŋaŋe kepeim tem lâuwaŋgim manbin. Yawu manmunŋe Wâtgât mâmâŋahât Heakŋe mem heweweŋ tuhunenekmu Kutdâŋe olop miop yawu otneâk nâŋgâwin. Yawu otneâk nâŋgâwin yan mâmâŋe otningimu olop miop yawu otmâ manne sâm otmunŋe nenekmu tipiŋe âlepŋe olop. Otmu yakât kakŋan otbin mewin ya wangim tem lâuwaŋgim manmunŋe nenekmu ârândâŋ oap. Otmu yawuâk mâmâŋe otningimu manmâ yâhânom yanâmâ Kutdâŋe olop miop yawu otmunŋe nenekmu dopŋan otbuap. Yakât nâŋgâm yawuâk otmâ mannom yan lohimbiŋe manmannenŋan Kutdâhât towatŋe eknomai.   
\c 4  
\s1 Pauloŋe Kiristohât den pat âlepŋe ki kelaŋgatmâ ekyongop.  
\p
\v 1 Nâŋe Kiristohât den pat âlepŋe pâku lohimbi kâsikum yiŋgiwehât Anitâŋe tepŋe nâŋgânihim aposolo âi sâm nihiop. Yakât otmâ âi yu memune umatŋe âlâlâ tetenihimu biwine ki orotok sâmap.  
\v 2 Kiristohât den pat yamâ bulâŋe. Yakât otmâ Anitâhât senŋan manmâ den ya ki kelaŋgatmâ kâityongoman. Lohimbi kerekŋe den pat yu nâŋgâŋetâ bulâŋe otmu nâhâitŋe “Den bulâŋe eknongomap” sâŋetgât uwawapŋe bia manmâ den tâŋ tâŋâk ekyongoman.  
\v 3-4 Yawu gârâmâ den pat yu lohimbi belângen manmai ya ekyongomune nâŋgâŋetâ helekŋe otmap. Ya yeŋgât topyeŋe yuwu sâmune nâŋgâŋet. Anitâhât laŋinŋaŋe biwiyeŋan pilâmu Kiristohât den pat nâŋgâŋetâ haŋ sâyiŋgimap sâm Manman bâleŋahât Amboŋaŋe biwi nâŋgân nâŋgânyeŋe kâtâpguyiŋgimu omoŋ bâleŋan tatmai. Yakât otmâ den pat âlepŋe ekyongomune nâŋgâŋetâ ki keterakyiŋgimap. Nâŋgâŋetâ ki keterakyiŋgimap yakât otmâ Kiristo yet Anitâ topyetŋe dop konohâk oap yakât gurâ ki nâŋgâŋetâ keterakyiŋgimap.   
\p
\v 5 Yeŋe nâhât nâŋgâŋetâ yahalâkgât ki nâŋgâman. Kutdânenŋe Kiristo yâkât tem lâuwaŋgim mepaeŋetgât yâkât den pat âlepŋe kâsikum yiŋgim hoŋ bayiŋgiman.  
\v 6 Kândikum emelâk Anitâŋe hân himbim ki kândikyotgowân omoŋ pato sâhâm iop. Omoŋ sâhâop ya Anitâŋe sâmu laŋinŋe pilâop. Yakât dopŋeâk lohimbi kerek nenŋe omoŋ bâleŋan manminiwin yan yâkŋe sâmu laŋinŋaŋe biwinenŋan pilâop. Biwinenŋan pilâmu haŋ sâningimu ikŋe biwiŋan girawu tap yamâ Kiristoŋe olop miop yan tetemu ekbin.   
\s1 Anitâhât wâtŋan kinmain yan biwinenŋe ki gemap.  
\p
\v 7 Yawu gârâmâ Anitâhât laŋinŋaŋe biwinenŋan pilâmu haŋ sâningimu ikŋe biwiŋan tap ya nâŋgâmain. Umatŋe topŋe topŋe teteningimu hâhiwin kakŋan manmunŋe wâtnenŋe orotok sâmap. Wâtnenŋe orotok sâmu Anitâhât wâtŋanâk kinmâ Kiristohât den kâsikum yiŋgimunŋe nâŋgâŋetâ manman âlepŋahât bulâŋe teteyiŋgimu ekmai. Ya ekmâ yan Anitâhât wâtŋe ekmai.  
\v 8 Yâhâ lok belângen manmaiŋe hâhiwin ningiŋetâ biwinenŋe orotok sâmap. Yawu gârâmâ Anitâhât wâtŋan kinmunŋe yanâmâ biwinenŋe ki gemap. Yawu manmunŋe mâtâp maŋguningine sâm pâpgumai.  
\v 9 Otmu mem âlâlâ tuhunenekmaiân bâsok mumain. Yawu otmai tuhunenekmaiâke yamâ benŋe Anitâŋe nâŋgâningimu hâmenenŋe kinmap.  
\v 10-11 Emelâk Yura nengât papatolipnenŋaŋe Yesu mem ge katne sâm mem âlâlâ tuhum gaŋetâ hâhiwin kakŋan manmâ muop. Yakât dopŋeâk lohimbi belângen manmaiŋe nen mem ge katnenekne sâm mem âlâlâ tuhunenekŋetâ hâhiwin kakŋan manmâ bâsok bâsohâk mumain. Yawu gârâmâ Yesuhât wâtŋan kinmâ yâkât âi ya memain yan lohimbi yaŋe nenekmâ Yesuŋe mumuŋambâ yahatmâ mâmâŋe otyiŋgimu âi memai nengât yawu nâŋgâmai.  
\v 12 Nenŋe yeŋgât nâŋgâm âi mem hâhiwin kakŋan manmain. Yawu manmain yakât huhopŋe yeŋe yâkâlen biwiyeŋaŋe kepeiŋetâ manman kârikŋahât pat kuyiŋgimu mansai.   
\p
\v 13 Emelâk lok âlâ umatŋe tetewaŋgimu den kulemguop ya yuwu tap.  
\li1 “Yâkâlen biwinaŋe kepeim manban yakât nâŋgâm ekuwan.” Den yawu tap.  
\p Lok yaŋe Kutdâhâlen biwiŋaŋe kepeiop yakât den ekuop. Yakât dopŋeâk Kutdâhâlen biwinenŋaŋe kepeim ikŋe den pat âlepŋe lohimbi ekyongomain.  
\v 14 Otmu yâkâlen biwinenŋaŋe kepeim manmâ yâhânom otmuâmâ Anitâŋe Kiristo mumuŋambâ mem yahalop yakât dopŋeâk yen orowâk mumuŋambâ mem yahatnenekmu yâkât senŋan kinnom.  
\v 15 Yakât nâŋgâm manman âlepŋahât bulâŋe yeŋgâlen teteyiŋgiâkgât nenŋe hâhiwin kakŋan Kutdâ hoŋ bawaŋgim ikŋe den pat âlepŋe kâsikum yiŋgim gain. Otmu yeŋe gurâ yawuâk den pat âlepŋe ya sâm haok tuhunomai. Sâm haok tuhuŋetâ Anitâŋe ikŋe eŋgatŋeâk otmâ lohimbi tihityeŋe otmâ Kiristo hâŋgângumu ge kawenenŋan kinmu kuŋetâ muop yakât nâŋgânomai. Yakât nâŋgâm lohimbi kiŋgitŋe orowâkŋe tâtâemâk yâkâlen biwiyeŋaŋe kepeim Anitâ heroŋe nâŋgâwaŋgim mepaenomai.   
\p
\v 16 Yakât nâŋgâm umatŋe topŋe topŋe teteningimawân biwinenŋe ki gemap. Bulâŋanâk nenŋe hâhiwin kakŋan manmâ yâhâm munom. Yawu gârâmâ hilâm ârândâŋâk Anitâhât Wâtgât mâmâŋahât Heakŋe biwi nâŋgân nâŋgânnenŋe mem heweweŋ tuhumap.  
\v 17-18 Sâp yiwereŋe yuâmâ Kiristo hoŋ bawaŋgim hâhiwin kakŋan mansain. Yâhâ hâmbâi sâp patoen Anitâŋe manman kârikŋan mem katnenekmu heroŋe kakŋan manmâ yâhâmbisâin. Yakât nâŋgâm manman kârikŋan mannom sâm biwinenŋe galemahom manmâ yâhânom. Yâhâ umatŋe topŋe topŋe teteningimu hâhiwin kakŋan manmain yuâmâ sâp ki kâlep otmuâk pesuk sâwuap. Yakât nâŋgâm umatŋe girawuyaŋe kaknenŋan yâhâwuap yakât ki nâŋgâm ketet otmain.   
\c 5  
\s1 Anitâŋe hâknenŋe âiŋe ningimu haŋgalakmâ manman kârikŋan mannom.  
\p
\v 1 Umatŋe girawuyaŋe kaknenŋan yâhâwuap yakât ki nâŋgâm ketet otmain yakât topŋe yuwu. Nenŋe hânân yuân kandi manmain. Anitâŋe selep kandi tuhum katnenekmu yan mansain yawu oap. Yawu gârâmâ manmâ yâhâm munom yanâmâ himbimân yâhâmunŋe hâknenŋe âiŋe ningimu menom yamâ emet kârikŋe tuhum katnenekmu yan manmâ yâhâmbisâingât dop.  
\v 2-4 Yâhâ hânân yu umatŋe topŋe topŋe teteningimu hâhiwin nâŋgâmainân mumuhât hâknenŋe ihiwe ihiwe otmap. Yawu gârâmâ mumunŋe kurihineneknomaihât nâŋgâm ketet otmain. Yâhâ Kiristoŋe âwurem gemu Anitâŋe hâknenŋe âiŋe mem ningimu haŋgalakmâ manman kârikŋan mannomgât nâŋgâmain.  
\v 5 Otmu Anitâŋe ikŋe orop manman kârikŋan manmâ yâhâmbisâin yakât nâŋgâm pat kuningiop. Yâhâ pat yakât bulâŋe ya ki menom sâm biwi yâhâp otmaingât ikŋak Wâtgât mâmâŋahât Heak hâŋgângumu ge mem heweweŋ tuhunenekmap. Yakât otmâ bulâŋanâk manman kârikŋan manmâ yâhânom nâŋgâmain.   
\p
\v 6-8 Yakât nâŋgâmunŋe biwinenŋe ki orotok sâmap. Bulâŋanâk hânân yu manmâ Kutdâhât kapi himbimân tap ya ki ekmain. Yawu gârâmâ hân yu pilâm himbimân yâhâm Kutdâ orop mannomgât nâŋgâm biwinenŋe hikum manmain. Yawu manmâ umatŋe topŋe topŋe kaknenŋan yâhâmawân biwinenŋe ki orotok sâmap.   
\p
\v 9-10 Hâmbâi sâp patoen nen kerekŋe Kiristohât senŋan kinmunŋe otmain memain ya ekbuap. Ekmu ârândâŋ otbuap me ki ârândâŋ otbuap yakât dopŋan den sâm hâreningim amboŋan amboŋan matŋe kâpekningiwuap. Yakât otmâ yuwu nâŋgâmain. Hânân yu torokatmâ mannom me mum himbimân yâhânom yakât ki nâŋgâmain. Yâhâ biwinenŋaŋe Kutdâhâlen kepeim hoŋ bawaŋgim manmunŋe nenekmu ârândâŋ olâkgât nâŋgâmain.   
\s1 Lok yeŋgât kut patyeŋahâlâk ki nâŋgâmunŋe yahatbuap.  
\p
\v 11 Yawu otmâ Kutdâ ewe katmâ mansan. Yakât otmâ lohimbiŋe den pat âlepŋe nâŋgâŋetâ bulâŋe olâkgât den tâŋ tâŋâk ekyongom eŋgatyeŋan geman. Anitâhâlen biwinaŋe tiŋâk kepeim tem lâuwaŋgim gan yakât nâŋgânihimu ârândâŋ otmap. Otmu yen gurâ yawuâk nâŋgânihiŋetâ ârândâŋ oap yakât nâŋgâm biwinaŋe mem mansan.  
\v 12 Yamâ benŋe nâŋgânihiŋetâ yahalâkgât ki nâŋgâman. Yâhâ lok nombotŋaŋe gurâ lok âlâ me âlâhât kut patyeŋe nâŋgâŋetâ yahatmap yâhâk buku otyiŋgimai. Yawu otmai yan buku ya yeŋgât biwiyeŋan girawu tap yakât ki nâŋgâmai. Lok yawuyaŋe yeŋgâlen taka nâhât sâm bâlenomai. Yawu otnomai yan nâŋe Kiristo hoŋ bawaŋgimune umatŋe âlâlâ tetenihimu Anitâŋe tihitne otmap yakât ekyongonomai.  
\v 13 Otmu umatŋe topŋe topŋe tetenihimu hâhiwin kakŋan manman yan kârihem kinmâ Kiristohâlen biwinaŋe tiŋâk kepeim âi tuhum hoŋ bayiŋgiman. Sâp yan lok nombotŋaŋe nekmâ nâhâitŋe “Biwiŋe hâlim otmu yu oap,” yawu sâmai.  
\v 14-15 Kiristoŋe lohimbi kerek wawaenenekmâ nengât tosa mem kawenenŋan kinmu Anitâŋe betgumu kuŋetâ muop. Yakât otmâ betgumu kuŋetâ muop yan nen gurâ tosanenŋahât matŋe sâm Anitâŋe betnongomu nongoŋetâ muwin yawu olop. Otmu Kiristo mumuŋambâ mem yahatmu manman kârikŋahât mâtâp mem teteningiop. Yawuhât otmâ tihitnenŋe otmap. Yakât nâŋgâmunŋe bulâŋe otmu nenŋahât nâŋgâmunŋe gemu yâkât tem lâum hoŋ bawaŋgim mannom.  
\v 16 Emelâk Kiristohâlen biwinenŋe ki katbin yan nâŋgân nâŋgânnenŋeâk watmâ lok yeŋgât kut patyeŋahâlâk nâŋgâmunŋe yahatminiop. Yawu otmâ Kiristohât nâŋgâmunŋe tâŋât otminiop. Yawu gârâmâ yâkâlen biwinenŋe katbin yapâek yâkât biwiŋan girawu tap ya nâŋgâmain.  
\v 17 Yâhâ lok âlâ me âlâŋe Kiristohâlen biwiyeŋe katmai yan mem heweweŋ tuhuyekmu biwiyeŋambâ nâŋgân nâŋgân bâleŋe tetemap ya bet pilâmai. Bet pilâŋetâ biwi nâŋgân nâŋgânyeŋe mem pâroŋ pilâyiŋgimu nâŋgân nâŋgân âlepŋe biwiyeŋambâ tetemu watmai.   
\s1 Anitâŋe kaok nâŋgâningim tosanenŋe pilâningimap.  
\p
\v 18-19 Aŋgoân nen kerekŋe Anitâhât nâŋgâmunŋe gemu betbaŋgim gamunŋe nâŋgâm bâleningiminiop. Yawu gârâmâ ikŋe eŋgatŋeâk otmâ wawaenenekmâ Kiristo hâŋgângumu ge sârerenenekmâ kawenenŋan kinmu kuŋetâ muop. Yakât otmâ yâkâlen biwinenŋe katmunŋe nengât kaok nâŋgâningimap. Kaok nâŋgâningim yan Kiristoŋe nengât otmâ muop yakât nâŋgâm tosanenŋe pilâningimap. Otmu lohimbi belângen manmai ya den pat âlepŋe yu ekyongonehât sâm ningiop. Yawu gârâmâ yâk yeŋgâlen ari ekyongomunŋe Kiristohâlen biwiyeŋaŋe kepeiŋetâ yâk gurâ yawuâk kaok nâŋgâyiŋgiwuap.   
\p
\v 20-21 Anitâŋe Kiristo hâŋgângumu ge koko salehâk manop. Yamâ benŋe nengât tosahât otmâ kawenenŋan kinmu kuŋetâ muop. Yakât otmâ nenŋe Kiristo orop biwinenŋaŋe kepeiakmâ konohâk otmu manmain yan Kiristoŋe nengât tosahât otmâ muop yakât nâŋgâm kaok nâŋgâningimap. Kaok nâŋgâningim nenekmu ikŋe nanŋe baratŋe bulâŋe otmâ koko salehâk mansain. Otmu yeŋe yawuâk Kiristo orop biwiyeŋaŋe kepeiakmâ konohâk otmu manŋet sâm ikŋe sâtgât otmâ ekyongoain.   
\c 6  
\p
\v 1 Anitâŋe ikŋe eŋgatŋeâk otmâ yen orop wawaenenekmâ mâmâŋe otningimu manman âlepŋahât bulâŋe teteningimu manmâ gain. Bulâŋe yawuâk teteyiŋgimu manmâ yâhâŋetgât nâŋgâmain.  
\v 2 Yâhâ emelâk Anitâŋe poropete âlâ den ekumu kulemguop ya yuwu tap.  
\li1 “Emelâk nâŋe manman bâleŋahât paŋgoŋâmbâ meyekmâ tihityeŋe otbomgât sâp katban ya yiwereŋe teteap. Yakât otmâ ulitnohoŋetâ tânyongowom.”  
\p Den yawu tap yakât yuwu sâmune nâŋgâŋet. Sâp kalop ya yu teteap. Yakât otmâ ulitguŋetâ manman bâleŋahât paŋgoŋâmbâ meyekmâ tihityeŋe otbuap.   
\s1 Kiristohât tem lâuwaŋgim biwinenŋe galemahom mannom.  
\p
\v 3 Nenŋe Kiristohât den pat âlepŋe lohimbi kâsikum yiŋgimain yan nengât nep ekŋetâ bâlemu den ya betbaŋgimai sâm biwinenŋe galemahomain.  
\v 4 Otmu yeŋe nengât “Bulâŋanâk Anitâhât hoŋ bawaŋgim târârâk manmai,” yawu sâŋetgât nenŋe yuwu otmâ hoŋ bawaŋgim nep memain. Lohimbi belângen mansaiŋe mâtâp maŋguningim mem âlâlâ tuhunenekŋetâ mâtâpgât pâpgum hâhiwin kakŋan manmâ Anitâhâlen biwinenŋaŋe kepeim manmâ gain.  
\v 5 Kiristohât den pat âlepŋe ekyongominiwin yan lohimbi nombotŋaŋe nâŋgâm kuk otmâ mem âlâlâ tuhunenekmâ nongom pâi emetŋan katnenekŋetâ tatbin. Otmu yapâ holaŋnenekŋetâ ge âi meminiwinân sâp âlâen omoŋe ki iminiwin, me sâp sâsâŋan sot ki neminiwin. Yawu otmâ âi hâhiwin kakŋan tuhum gain.  
\v 6 Otmu Wâtgât mâmâŋahât Heakŋe mâmâŋe otningimu yuwu otmain. Manman girawu manmunŋe Anitâŋe nenekmu ârândâŋ otbuap yakât topŋe nâŋgâm heŋgeŋgum biwinenŋe galemahom uwawapŋe bia manmain. Lohimbi nombotŋaŋe mem bâlenenekŋetâ yakât matŋe ki kâpekyiŋgimain. Yawu otmâ lohotŋan otyiŋgim mem buku tuhuyekmain.  
\v 7 Otmu Anitâhât wâtŋan kinmâ den kâsikum yiŋgimunŋe nâŋgâŋetâ bulâŋe otmap. Yawu otyiŋgimunŋe nengât nâŋgâm Anitâhât tem lâum hoŋ bawaŋgim mansai nâŋgâmai. Hoŋ bawaŋgim manmain yan Anitâŋe nenekmu ârândâŋ otmap. Yawu otmâ Wâtgât mâmâŋahât Heakŋe mâmâŋe otningimu lohimbi ekyongomunŋe orotmeme bâleŋe betbaŋgim yâkâlen biwiyeŋe katmai. Otmu lohimbi belângen manmaiŋe mâtâp maŋguningine sâm otmai yan ki lohotŋe otmain.  
\v 8 Lohimbi nombotŋaŋe nâŋgâningiŋetâ yahatmap. Yâhâ nombotŋaŋeâmâ nâŋgâningiŋetâ gemap. Nombotŋaŋe mepaenenekmai. Yâhâ nombotŋaŋeâmâ den belângen sâm bâleningimai. Nenŋe den bulâŋe ekyongomain yan nengât lok perâkŋe sâmai.  
\v 9 Lohimbi nombotŋaŋe nengât lok kutdâ sâmai. Yâhâ nombotŋaŋeâmâ lok inŋe sâmai. Mesek sâtŋan kinmain yan lok nombotŋaŋe nenekmâ getek munomai sâmai yamâ benŋe belângen wâtnenŋe tiŋ tiŋ sâmu manmunŋe nenekmâ pârâk pilâmai. Otmu umatŋe âlâlâ teteningimap yan Anitâŋe kuwiknenekmu hâmenenŋe kinmap.  
\v 10 We bâle nâŋgâmain yamâ biwinenŋe heroŋe otmap. Lohimbi nombotŋaŋe nenekmâ lok umburuk sâmai. Yawu gârâmâ lohimbi kiŋgitŋe orowâk den kâsikum yiŋgimunŋe manman âlepŋahât bulâŋe topŋe topŋe yeŋgâlen tetemap. Bonŋanâk senŋe âlâlâ ki tatningiap. Yawu gârâmâ Anitâŋe himbimân yâhâ mannomgât pat kuningiop.   
\p
\v 11 Bukulipne, yuwu sâmune nâŋgâŋet. Nâŋgân nâŋgân âlâlâ biwinan tatmap ya âlâ ki kurihian. Nâŋgân nâŋgân ya kerek sâm tetem ekyongoan.  
\v 12 Yeŋe nine nanne baratne yawu mansai yakât otmâ biwinaŋe kepeiyekmâ mansan. Yâhâ yeŋeâmâ biwiyeŋaŋe ki kepeinekmâ mansai.  
\v 13 Yakât nâŋgâm biwinenŋaŋe kepeiakmâ mannehât naŋgan.   
\s1 Lohimbi belângen manmai ya orop biwinenŋaŋe ki hikuakmâ nâŋgân nâŋgânyeŋe watnom.  
\p
\v 14-15 Yeŋe lohimbi belângen mansai ya orop biwiyeŋaŋe hikuakmâ naŋgaŋgim tânahonomaihât dop âlâ ki tap. Anitâŋe yen yekmu ârândâŋ olâkgât târârâk manmai. Yâhâ belângen mansaiŋeâmâ kiŋgoŋ maŋgoŋ manmai. Yeŋeâmâ Laŋinŋe Amboŋe, Kiristo, yâkâlen biwiyeŋaŋe kepeim tem lâuwaŋgim manmai. Yâhâ lohimbi belângen manmai yâkŋeâmâ Omoŋ Amboŋe, Satan, yâkât tem lâuwaŋgim manmai. Yawu gârâmâ topyeŋeâmâ ikŋiâk ikŋiâk tap. Yakât otmâ yâk orop biwiyeŋaŋe ki hikuakmâ tânahonomaihât den yu ekyongoan.  
\v 16 Nenâmâ yen orop Anitâ Manman Amboŋahât opon kâmbukŋe yawu mansain. Yakât Anitâŋe den âlâ yuwu sâop.  
\li1 “Nâŋe nine lohimbi orop tatmâ tihityeŋe otmâ yâhâwom. Tihityeŋe otmune nâhât komot otmâ Anitâ Awoŋnenŋe sâm mepaenekmâ yâhâmbisâi.”  
\p Den yawu sâop. Ambonenŋe Anitâŋe hohetnenŋan tatmâ tihitnenŋe otmap. Yakât otmâ pâku lohimbi hohetyeŋan tatmâ yâk orop biwiyeŋaŋe hikuakmâ mannomaihât dop âlâ ki tap.  
\v 17-18 Anitâŋe den âlâ yuwu sâm ikŋe lohimbi ekyongop.  
\li1 “Pâku lohimbiŋe orotmeme kiŋgoŋ manmai. Yakât otmâ yeŋe yâk yeŋgât orotmeme kiŋgoŋ ya pilâm ga yeŋeâk manŋet. Yeŋeâk mannomai yanâmâ nine nanne baratne sâm meyekbom. Meyekmune yeŋe gurâ Awoŋnenŋe sâm nâhâlen torokatŋetâ orowâk tatnom. Anitâ Wâtgât Amboŋaŋe den yawu sâop.”   
\c 7  
\p
\v 1 Bukulipne, yuwu sâmune nâŋgâŋet. Anitâŋe nine nanne baratne sâm menenekmu orowâk tatmunŋe tihitnenŋe otbuap yakât pat kuningiop. Yakât nâŋgâm ewewaŋgim yâkât senŋan koko salehâk manne sâm orotmeme bâleŋe pilânom. Otmu nâŋgân nâŋgân âlâ me âlâŋe biwinenŋe mem bâleningimap ya gurâ pilânom.   
\s1 Pauloŋe Korinti yeŋgât biwi hero nâŋgâyiŋgiminiop.  
\p
\v 2 Nâŋe yeŋgâlen puwâk takawan yapâek ki kâityongom manmâ gan. Me yeŋgâlen gâtŋe âlâ me âlâ ki mem bâleyekmâ gan. Me den kâsikum yiŋgim gan ya nâŋgâm lok âlâ me âlâŋe Kiristo ki betguwi. Embâŋâmbâek yawu manmâ gan. Yakât otmâ yeŋe biwiyeŋaŋe nâ orop kepeiakmâ kaok naŋgaŋgim mannehât naŋgan.  
\v 3 Yâhâ yeŋgâlen gâtŋe nombotŋaŋe nâhâitŋe “Mem bâlenenekmâ mansap,” nâŋgâmai. Yawu nâŋgâmai yamâ den ekyongoan yu nâŋgâŋetâ biwiyeŋan hâuâkgât ki yan. Bulâŋanâk biwinaŋe kepeiyekmâ manmâ gan. Yakât otmâ sâp kâlep ki otmuâk mumbom, me torokatmâ manmâ yâhâwom yamâ biwinaŋe yuwuâk kepeiyekmâ manmâ yâhâm mumbom.  
\v 4 Emelâk den ekyongomune nâŋgâwi ya watmâ gai yakât Titoŋe eknohomu nâŋgâmune biwine huruŋ sâop. Yakât otmâ nâŋgân nâŋgân âlâlâ biwinaŋe yeŋgât nâŋgâman ya pahâk ekyongoan. Yakât otmâ sâp yiwereŋe umatŋe âlâlâ kaknan yâhâmu mansan yuân yeŋgât nâŋgâm biwi hero otmâ mepaeyekmâ mansan. Mepaeyekmâ yeŋgât den pat buku nombotŋe ekyongoman.   
\p
\v 5 Yawu gârâmâ Toroa kapi pilâm Makeronia hân yuân takawin sâp yapâek lohimbi belângen manmaiŋe mâtâp maŋguningine sâm mem âlâlâ tuhunenekŋetâ umatŋe kakŋan manmâ gain. Otmu Titoŋe yeŋgât ki eknohop yan yeŋgât gorânihimu biwine orotok sâmu manban.  
\v 6 Yawu gârâmâ biwinenŋe orotok sâmu manmain yan Anitâŋe mem heweweŋ tuhunenekmâ mem biwi sânduhân katnenekmap. Yawu otmâ Titohât mâtâp mewaŋgimu nâhâlen taka yeŋgât den pat eknohom yan biwine mem heweweŋ tuhuop.  
\v 7 Otmu emelâk den ekyongowan ya nâŋgâŋetâ biwiyeŋan hâumu tepyeŋe nâŋgâm kaok nâŋgânihiai. Yakât otmâ lok nombotŋaŋe sâm bâlenihiwi ya kâpekyiŋgim sârerenekbi yakât den pat Tito ekuŋetâ biwiŋe huruŋ sâop. Otmu yâkŋe taka den pat ya eknohomu biwine huruŋ sâmu heroŋe dondâ nâŋgâyiŋgian.   
\p
\v 8-9 Pepa kulemgum katyiŋgiwan ya sâlikuŋetâ biwiyeŋan hâumu tepyeŋe bâleop. Yakât den pat eknohomu nâŋgâmune umatŋe olop. Yawu gârâmâ tepyeŋe bâleop yapâek kuwihakmâ tâŋ tâŋâk manmâ gai. Yawu otmâ sâp yuâmâ tep bâle kakŋan ki mansai. Yakât nâŋgâm tepne heroŋe nâŋgâyiŋgim emelâk pepa kulemgum katyiŋgiwan yakât nâŋgâmune ki umatŋe oap. Bulâŋanâk aŋgoân tep bâle kakŋan katyekban. Yawu gârâmâ Anitâŋe nâŋgâyiŋgimu kuwihakmâ tâŋ tâŋâk manmâ gam manman bâleŋahât mâtâwân ki kioŋbi.  
\v 10 Yeŋe tep bâle nâŋgâwi yamâ kuwihakmâ manman kârikŋahât mâtâp ya watmâ gai. Yakât nâŋgâmune ki umatŋe oap. Yâhâ lohimbi belângen manmaiŋe tep bâle nâŋgâmai yan biwiyeŋe ŋasin otmu hiliwahonomaihât mâtâp watmai.  
\v 11 Aŋgoân tep bâle kakŋan katyekban. Yakât otmâ yeŋe aŋulakmâ yaŋak eweakbi. Yawu gârâmâ Anitâŋe wawaeyekmâ umam sâyiŋgiâkgât nâhât den tem lâum in yawu lok ya den sâm hârewaŋgim matŋe waŋbi. Yakât otmâ lok yaŋe otmu bâleop yâkât tosaŋe yen ki meyeksap. Yakât otmâ Anitâŋe nâŋgâmu ârândâŋ oap. Otmu nâku yawuâk nâŋgâyiŋgian.   
\p
\v 12 Anitâ biwinenŋe ekmapŋe nekmu ârândâŋ olâk sâm den kulemgum katyiŋgiwan. Lok âlâŋe bukuŋe âlâ mem bâlemu kuk olowot yâk yetgâlâk nâŋgâm ki kulemgum katyiŋgiwan. Aŋgoân yeŋe biwiyeŋaŋe nâhât nâŋgâm manminiwi yakât gulipyongomap sâm den yawu kulemgum katyiŋgiwan. Den katyiŋgiwan ya sâlikum nâŋgâwi yan biwiyeŋe nâhât nâŋgâm gaminiwi ya keterakyiŋgiop.  
\v 13 Yakât den pat Titoŋe taka eknohomu nâŋgâmune biwine huruŋ sâmu mansan.  
\p Otmu yeŋe buku otbaŋgiŋetâ heroŋe naŋgaŋgiwi yakât den pat gurâ eknohomu nâŋgâm tepne heroŋe oap.  
\v 14 Emelâk yeŋgâlen ki takaop yan yeŋe Kiristohâlen biwiyeŋaŋe kepeim manbi yakât nâŋgâyiŋgimune yahatmu ekuwan. Otmu yeŋgâlen takaop yan yeŋgât den ekuwan ya yawuâk manmâ buku otbaŋgiwi. Yakât nâŋgâmune biwine ârândâŋ oap. Embâŋâmbâek den bulâŋe kâsikum yiŋgim gan. Otmu nâŋgâyiŋgimune yahatmu Tito ekuwan ya yawuâk bulâŋe ekuwan.  
\v 15 Otmu pepa kulemgum katyiŋgiwan ya mem taka tiripyongomu sâlikum nâŋgâm buku otbaŋgiwi. Yawu otmâ Anitâ ewe katmâ nâhât den ya tem lâuwi. Emelâk yeŋgâlen takamu naŋgaŋgiwi. Yawu gârâmâ yen pilâyekmâ taka penenihiop ya wangim yapâek yeŋgât dondâhâlâk nâŋgâyiŋgim mansap.  
\v 16 Nâhât den nâŋgâm tem lâuwi yakât otmâ yeŋe kârihem kinnomai yakât biwi yâhâp ki oan. Yakât otmâ nâŋgâmune tepne heroŋe oap.   
\c 8  
\s1 Tepyeŋe heweweŋ otmu tewetsenŋe menduhuwi.  
\p
\v 1-2 Kiristohât komot Makeronia hânân manmâ arai ya yeŋgât den pat sâmune nâŋgâŋet. Yâk yeŋgâlen umatŋe topŋe topŋe teteyiŋgimu yapâ gâtŋaŋe senŋe âlâlâhât pâinmâ manmâ gai. Yawu manmâ gaiâke yamâ benŋe Anitâ ikŋahâk nâŋgâyiŋgim tihityeŋe otmâ biwi heroŋe kakŋan katyekmu manmâ gai. Otmu Yerusalem kapi ambolipŋe yeŋgâlen umatŋe teteap yakât den pat ekyongomune tepyeŋe heweweŋ otmu biwi konohâk otmâ tewetsenŋe menduhuwi.  
\v 3 Tewetsenŋe menduhuwi yan yeŋe eŋgatyeŋeâk otmâ tipiŋe tatyiŋgiop yapâ gâtŋe ewetâek katbi. Nâŋgâmune yawu olop.  
\v 4 Otmu nâŋe mâtâp meyiŋgimune Kiristohât komot tânyongonomaihât âinohowi.  
\v 5 Âinohoŋetâ nâŋgâyiŋgimune menduhuwi. Yawu otbi yamâ Kutdâhâlen biwiyeŋaŋe kepeim Anitâ tem lâuwaŋgim gamai yakât otmâ tewetsenŋe ya menduhum katyiŋgiwi.   
\p
\v 6 Yakât otmâ kândikum emelâk Titoŋe yeŋgâlen taka Yerusalem kapi ambolipŋe yeŋgât den pat ekyongomu tepyeŋe nâŋgâyiŋgim tânyongone sâm tewetsenŋe menduhuwi. Yâhâ âlâkuâk yeŋgâlen taka mem heweweŋ tuhuyekmu tewetsenŋe bunewâk menduhum katŋetâ mem ariwuap. Yakât otmâ âi yu sâm waŋsan.  
\v 7 Yeŋe Kiristohâlen biwiyeŋaŋe tiŋâk kepeim manmâ gamai. Yakât otmâ mâmâŋe otyiŋgimu manman âlepŋahât bulâŋe teteyiŋgimu heweweŋ otmâ hoŋ bawaŋginehâlâk nâŋgâm manmai. Yawu otmâ nâŋgân nâŋgânyeŋe holaŋakmu yâkât den pat âlepŋe heweweŋâk ekyongoŋetâ bukulipyeŋaŋe nâŋgâŋetâ âiloŋgo otmap. Otmu nen orop biwiyeŋaŋe kepeiakmâ konohâk otmu naŋgaŋgimain. Yakât otmâ yeŋe tewetsenŋe bunewâk menduhunomaihât naŋgan.   
\p
\v 8-9 Kiristohât komot Makeronia hânân manmâ araiŋe Yerusalem kapi ambolipŋe yeŋgât den pat nâŋgâm tepyeŋe nâŋgâyiŋgim emelâk tewetsenŋe menduhum katyiŋgiŋetâ tap. Yâhâ yeŋe Yerusalem kapi ambolipŋe yeŋgât tepyeŋe yawuâk nâŋgâyiŋgim mansai me bia sâm yakât nâŋgâm tan. Yawuâk nâŋgâyiŋgim mansai otmuâmâ tewetsenŋe âlâkuâk menduhuŋetgât naŋgan. Yakât yuwu sâmune nâŋgâŋet. Aŋgoân Kiristoŋe âwâŋe orop himbimân âiloŋgo tatminiowot. Yawu gârâmâ ikŋahâk lohimbi kerek wawaenenekmâ hânân ge lok otmâ manmâ kawenenŋan kinmu howanân kuŋetâ muop. Yawu manmu kuŋetâ muop yakât huhopŋe nenŋeâmâ himbimân yâhâ manman âiloŋgoân manmâ yâhâmbisâin. Yeŋe emelâk Kiristohât topŋe nâŋgâm heŋgeŋguwi. Yakât nâŋgâm tewetsenŋe in yawu menduhuŋet sâm ki kendâyiŋgiwom.   
\p
\v 10 Yawu gârâmâ âi yukât biwinambâ teteap ya ekyongomune nâŋgâŋet. Kândikum emelâk Kiristohât komot kapi nombotŋe tatmâ araiŋe tewetsenŋe ki menduhuwi yan yeŋe sâm tepyeŋe heweweŋ otmâ in yawu tewetsenŋe menduhuwi. Tewetsenŋe menduhuwi yamâ ki dopŋan oap. Yakât otmâ yâhâpŋeâk menduhunomai yanâmâ âiloŋgo otbuap.  
\v 11 Kândikum topŋe katmâ tepyeŋe heweweŋ otmu tewetsenŋe menduhuwi. Emelâk otbi yakât dopŋeâk otmâ tewetsenŋe menduhuŋetgât naŋgan.  
\v 12 Yawu otne sâm yan tewetsenŋe tatyiŋgiap yakât dopŋanâk menduhum katŋetâ Anitâŋe nâŋgâyiŋgimu ârândâŋ otbuap. Yâhâ pato ki tatyiŋgiap yaŋe âlâhât pâinmâ tâtâemâk katne sâm otnomai yakât ki nâŋgâmap.  
\v 13-14 Otmu Yerusalem kapi ambolipŋaŋe hâk sânduhân manŋetgât iri sikumyeŋe pato kâsikum yiŋgim yeŋe umatŋe kakŋan manŋetgât ki yan. Sâp yiwereŋeâmâ yâkŋe senŋe âlâlâhât umburuk manŋetâ yeŋe hop sambe kakŋan mansai. Yakât otmâ senŋe âlâlâ tânyongoŋetgât naŋgan. Yâhâ gâmâlâk umatŋe âlâ yeŋgâlen tetewuap yanâmâ yâku tânyongonomai.  
\v 15 Yakât yuwu sâmune nâŋgâŋet. Emelâk Yura nengât tâmbâlipnenŋaŋe lok ki manmaiângen ari manminiwi. Sâp yan Anitâŋe sâmu sot âlâ, kutŋe mana sâm, omoŋânâk ârândâŋ himbimâmbâ geminiop. Ge hânân tatmu hâwurum yan kâsikum dop konohâk aŋgiminiwi. Yakât den pat Moseŋe kulemguop ya yuwu tap.  
\li1 “Lohimbi nombotŋaŋe mana dondâhâlâk hâwurum katbi ya bukulipyeŋe kâsikum yiŋgiwi. Kâsikum yiŋgiwi yakât otmâ bukulipyeŋe nombotŋaŋe mana getek hâwurum katbi ya gurâ dopyeŋan olop.” Den yawu tap.   
\s1 Titoŋe Korinti yeŋgâlen ariwuap.  
\p
\v 16 Anitâŋe biwinenŋe mem heweweŋ tuhumu yeŋgât nâŋgâyiŋgim gamain yakât dopŋeâk Titohât biwiŋe mem heweweŋ tuhumu yeŋgât nâŋgâyiŋgimap.  
\v 17 Yakât otmâ ki ekuwan yan ikŋe eŋgatŋeâk otmâ yeŋgâlen tohowom sâm biwiŋe hikuop. Yakât nâŋgâm Anitâ mepaeman.  
\v 18-19 Otmu bukunenŋe âlâŋe Kiristo hoŋ bawaŋgim yâkât lohimbi kapi tete manmâ arai yeŋgâlen ari den kâsikum yiŋgim manmu nâŋgâwaŋgiai. Yawu gârâmâ Yerusalem kapi ambolipŋe yeŋgât tewetsenŋe menduhum katŋetâ tap ya yâk orop mem ari yiŋginomgât sâwi. Yakât otmâ nâŋe heweweŋ otmâ bukunenŋe ya Tito orop hâŋgânyotgomune yeŋgâlen taka tewetsenŋe mendomawot. Otmu yakât kakŋan nâ orop penaŋgiakmâ tewetsenŋe ya mem ari Yerusalem kapi ambolipŋe yiŋginom. Yiŋgimunŋe lohimbi kiŋgitŋe orowâkŋe Kutdâ heroŋe otbaŋgim mepaenomai.  
\v 20-21 Nâŋe uwawapŋe bia manmune Anitâŋe nekmu ârândâŋ olâkgâlâk nâŋgâman. Yawu manmune bukulipnaŋe gurâ ki nâŋgâm bâlenihinomai. Lohimbi nombotŋaŋe nâhâitŋe “Tewetsenŋe gulipguap,” sâm nâŋgâm bâlenihimaihât tewetsenŋe pato menduhunomai ya âlepŋe galemgum heŋgeŋguwom.   
\p
\v 22 Yakât otmâ lok kalimbu hâŋgânyongomune takanomai. Yâhâ lok bukunenŋe kalimbuŋe yâkât yuwu sâmune nâŋgâŋet. Yâhâmâ biwiŋe heweweŋ otmu âi topŋe topŋe mem Kiristohât komot hoŋ bayiŋgimu ekŋetâ ârândâŋ otmu mansap. Otmu yeŋe tewetsenŋe yu menduhunomai yakât nâŋgâm eŋgat yâhâp ki otmap. Yakât otmâ tânnongoweâk nâŋgâmap.  
\v 23 Otmu nâmâ Tito orop tânahom yen hoŋ bayiŋgim manmait. Yâhâ bukuyâhâtŋe yuŋe Kiristohât komot ya yeŋgât sâtgât otmâ tânnongom mansawot. Yawu tânnongomawot yakât nâŋgâm lohimbi dondâhâlâkŋe Kiristo mepaemai.  
\v 24 Yeŋe Kiristohâlen biwiyeŋaŋe kepeim manmâ gai yakât nâŋgâmunŋe yahatmap. Yawu otmâ yeŋgât den pat ya Kiristo komot yuân mansai ekyongoman. Yawu gârâmâ bukulipne yu hâŋgânyongomune yeŋgâlen takaŋetâ mem buku tuhuyeknomai. Mem buku tuhuyeknomai yakât kakŋan âwurem ari bukulipyeŋe yakât ekyongoŋetâ nâŋgânomai. Nâŋgâm nâhâitŋe “Korinti yeŋgât bulâŋanâk sâmap,” sânomai.   
\c 9  
\s1 Pauloŋe Korinti yeŋgât nâŋgâmu yahalop.  
\p
\v 1 Kiristohât komot Yerusalem kapiân mansai ya tânyongone sâm tepyeŋe heweweŋ otmu tewetsenŋe menduhum katŋetâ tap. Yakât otmâ in yawu katmâ meteŋet sâm ki sâyiŋgian.  
\v 2 Emelâk tepyeŋe heweweŋ otmu tewetsenŋe menduhuwi yakât nâŋgâm Makeronia hânân Kiristohât komot tai ya yeŋgât senyeŋan mepaeyekmâ yuwu sâm ekyongowan. “Kândikum emelâk Kiristohât komot Korinti kapiân mansaiŋe Yerusalem kapi ambolipŋe yeŋgât tepyeŋe nâŋgâm tewetsenŋe nombotŋe menduhum katŋetâ tap. Yâhâ sâp yuâmâ bâiŋe menduhum katnomosai. Yakât otmâ yeŋe gurâ tewetsenŋe menduhum katŋetâ takaek sâm mambotyiŋgim tai.”  
\v 3-4 Den yawu ekyongowangât yeŋe tewetsenŋe ki menduhum katŋetâek Makeronia ambolipŋe orop yeŋgâlen pârâk sânsânâk takanom yan aŋulaknomai. Otmu nâhâitŋe “Imbiâk kâitnongop,” sâŋetâ nâ gurâ yawuâk aŋulakbom. Yâhâ yuwu aŋulakmaingât bukulipnenŋe yu aŋgoân hâŋgânyongomune yeŋgâlen takanomai.  
\v 5 Emelâk yeŋe tewetsenŋe katmunŋe ariwuap sâm den hikum katbi. Yakât otmâ yeŋgâlen taka mem heweweŋ tuhuyekŋetâ menduhum katŋetâ dopŋan otbuap yakât kakŋan ninak takawom. Takawom yan tewetsenŋe menduhum katŋetâ tatbuap ya ekmâ yeŋe tepyeŋe heweweŋ otmu menduhuwi nâŋgâwom.   
\s1 Topŋe yuwuhât Anitâŋe lâtâpnongomap.  
\p
\v 6 Yeŋe tepyeŋe heweweŋ otmu tewetsenŋe tânyongonomai yanâmâ Anitâŋe senŋe âlâlâ lâtâpyongowuap yakât nâŋgâm den âlâen hâum sâmune nâŋgâŋet. Lok âlâŋe nep tipiŋe tuhum sot kâmetbuap yakât yakât bulâŋe getek membuap. Yâhâ lok âlâŋe nep pato tuhum sot kâmetbuap otmuâmâ bulâŋe kiŋgitŋe orowâk membuap.  
\v 7 Yâhâ lohimbiŋe tep hero kakŋan manmâ nembe kalem otyiŋgimai yamâ Anitâŋe nâŋgâyiŋgimap. Yakât nâŋgâm yeŋe biwiyeŋahât topŋe ikŋeâk ikŋeâk naŋgaŋgimai yakât dopŋan tewetsenŋe katnomai. Otmu tewetsenŋe katnomai yan hâkâŋ kakŋan ki katnomai. Me bukulipyeŋe yeŋgât senyeŋan kinmâ tewetsenŋe tipiŋe katŋetâ yâkŋe yekŋetâ aŋulakmai nâŋgâm “Tewetsenŋe ombetâek katnom,” yawu ki nâŋgânomai.  
\v 8 Anitâŋe wawaeyekmâ lâtâpyongowuapgât dop tap. Yakât nâŋgâm buku nombotŋe yekmâ tepyeŋe heweweŋ otmu nembe kalem otyiŋgim tânyongone sâm ki pâpgunomai. Tânyongoŋetâ nombotŋe yeŋan tatbuap yaŋe âlepŋe dopyeŋan otbuap.  
\v 9 Emelâk lok âlâŋe lohimbi nembe kalem otmai ya yeŋgât nâŋgâm den yuwu kulemguop.  
\li1 “Lohimbiŋe senŋe âlâlâhât umburuk manmai yekmâ tepyeŋe heweweŋ otmu tânyongomai. Yakât nâŋgâm Anitâŋe lok yawuya yeŋgât nâŋgâyiŋgim tihityeŋe otbuap.” Den yawu tap.   
\p
\v 10 Otmu yeŋe tepyeŋe heweweŋ otmu lohimbi senŋe âlâlâhât umburuk manmai ya tânyongoŋetgât Anitâŋe lâtâpyongomap. Yakât otmâ den âlâen hâum sâmune nâŋgâŋet. Âi nep mem kâmet tuhumain ya Anitâŋe lukulemu bulâŋe kiŋgitŋe orowâk tetemap. Yakât dopŋeâk yeŋe lohimbi nombotŋe nembe kalem otyiŋginomai yan lâtâpyongomu lohimbi seseŋgâ tânyongonomaihât dop.  
\v 11-12 Otmu Kiristohât komot nombotŋaŋe senŋe âlâlâhât umburuk mannomai yakât den pat ekyongomune nâŋgâŋetâ tepyeŋe heweweŋ otmu tânyongonomai yan Anitâ mepaenomai.  
\v 13 Otmu yeŋe Kiristohât den pat âlepŋe ya nâŋgâm biwiyeŋan katmâ yâkâlen biwiyeŋaŋe tiŋâk kepeim manmâ gai. Yawu manmâ tepyeŋe heweweŋ otmâ tânyongonomai yan yeŋgât nâŋgâm “lohimbi kalemyeŋe orop,” sâm yakât Anitâ mepaenomai.  
\v 14 Anitâŋe ikŋahâk lâtâpyongom mem heweweŋ tuhuyekmu tânyongonomai yakât otmâ yâkŋe yeŋgât nâŋgâm Anitâ ulitgunomai.  
\v 15 Anitâŋe nanŋe Yesu Kiristo hâŋgângumu giop. Nanŋahât nâŋgâm hop sambe lâtâpnongomap. Yawu otmap yakât otmâ orowâk mepaem mannom.   
\c 10  
\s1 Pauloŋe sârereakmâ ekyongop.  
\p
\v 1-2 Bukulipne, yuwu sâmune nâŋgâm nâ ewe katneknomai. Kiristoŋe hânân yu huruŋ huruŋ manmâ lohimbi lohotŋan otyiŋgiminiop. Lohotŋan otyiŋgiminiop yawuâk nâŋe yen otyiŋgiman. Yawu gârâmâ yeŋgâlen gâtŋe lok nombotŋaŋe nâhât yuwu otmap sâmai. “Yâkŋeâmâ lokgât nâŋgân nâŋgân perâkŋe ya watmâ den eknongomap. Kâlepŋehen ari manmap yan den kâlâpŋe orowâk katningimu takamap. Yâhâ orowâk tatmain yanâmâ den lohotŋan eknongomap.” Yawu sâmai. Wongât otmâ nâhât den belângen sâmai? Nâŋe yeŋgâlen taka lohimbi senyeŋan kinmâ den kâlâpŋe orowâk sâyiŋgiwomgât naŋgai me? Ya otbomgât dop tap. Yamâ yeŋe ewe katneknomaihât nâŋgâm lohotŋan ekyongoman.  
\v 3 Bulâŋanâk lohimbi hârok yeŋgât biwiyeŋambâ nâŋgân nâŋgân âlâlâ tetemap ya yawuâk biwinambâ tetemap. Yamâ benŋe nâŋe lohimbi eŋgatyeŋan geman yan lokgât nâŋgân nâŋgân ki watmâ eŋgatyeŋan geman.  
\v 4-5 Nâŋeâmâ Anitâhât wâtŋan kinmâ Kiristohât den pat âlepŋe lohimbi belângen mansai ya ekyongoman. Otmu Anitâhât biwiŋan nâŋgân nâŋgân âlâlâ tatmap ya Wâtgât mâmâŋahât Heakŋe mem biwinan katmu lohimbi nombotŋaŋe den kakŋan sahaŋgimai ya kâsikum yiŋgimune nâŋgâŋetâ keterakyiŋgimap. Otmu lohimbi nombotŋaŋe yeŋahât nâŋgâŋetâ yahatmu nâŋgân nâŋgân âlâlâ biwiyeŋambâ tetemap ya watmai. Yawu otmâ Anitâhât den yakât nâŋgâŋetâ gemap. Yâk gurâ yawuâk Kiristohât den pat ekyongomune nâŋgâŋetâ bulâŋe otmu yâkâlen biwiyeŋe katmâ tem lâuwaŋgimai. Yawu otmâ lokgât nâŋgân nâŋgân yakât nâŋgâŋetâ tâŋât otmap.  
\v 6 Otmu yeŋe yâkâlen biwiyeŋaŋe tiŋâk kepeim tem lâuwaŋgim manŋetâ taka yekbom. Sâp yan lohimbi nombotŋaŋe ândâpyeŋe kârikŋe otmâ nâhât den pilâmai yamâ sâm hâreyiŋgimune matŋe yiŋginomai.   
\p
\v 7 Yeŋe lok âlâ me âlâhât kut patyeŋe nâŋgâŋetâ yahatmap. Yawu otmai yakât nâŋgâmune ki ârândâŋ oap. Yeŋgâlen gâtŋe lok nombotŋaŋe nenŋe Kiristohât sâtgât otmâ den kâsikum yiŋgim mansain nâŋgâm yeŋahât nâŋgâŋetâ yahatmap. Otmu nâ gurâ yawuâk Kiristohât sâtgât otmâ den kâsikum yiŋgim mansan nâŋgâman. Yakât otmâ yâkŋe yeŋahât naŋgaŋgimai yawuâk nâhât nâŋgânihimbâi.  
\v 8 Kutdâŋe ikŋe sâtgât aposolo katnekmu âi meman. Âi mem ikŋe komot hânŋan kulemŋan manmâ arai ya yeŋgâlen ari den kâsikum yiŋgiman. Den kâsikum yiŋgimune nâŋgâŋetâ keterakyiŋgimu manman âlepŋahât bulâŋe teteyiŋgimu mansai. Yakât nâŋgâmune yahatmu yeŋgât den pat lohimbi ekyongoman. Yâhâ biwi nâŋgân nâŋgân yeŋe mem hâlim tuhuyiŋgiman sâm Kiristohât den ya tâŋ tâŋâk kâsikum yiŋgiman. Âi yawu meman yakât otmâ takawom yan lok nombotŋe sâm bâlenihimaiŋe aŋun nihinomaihât dop ki otbuap.  
\v 9 Yâhâ den kulemgum katyiŋgian yu sâlikum nâŋgâm ki gorâyiŋgiwuap.  
\v 10 Otmu yeŋgâlen gâtŋe lok nombotŋaŋe nâhât yuwu otmap sâmai. “Kâlepŋehen ari manmâ den kâlâpŋe orowâk kulemgum katningimu takamap ya sâlikum nâŋgâmunŋe sâtŋe kârikŋe otmap. Yâhâ takamu orowâk tatmain yan den lohotŋan eknongomu nâŋgâmunŋe tâŋât otmap.” yawu sâmai.  
\v 11 Nâŋe kapi kâlepŋehen manmâ den kâlâpŋe orowâk kulemgum katyiŋgiman. Yâhâ yeŋgâlen takawom yan yawuâk otyiŋgiwom. Lok sâm bâlenihimai ya den yu ekyongoŋetâ nâŋgânomai.   
\p
\v 12 Yeŋgâlen gâtŋe lok nombotŋaŋe bukulipyeŋe yeŋgât nâŋgâŋetâ gemap. Yawu otmâ yeŋahât nâŋgâŋetâ yahatmu yeŋe nâŋgân nâŋgân watmâ manmanyeŋe ekŋetâ ârândâŋ otmu lok kunlipyeŋe manne sâm otmai. Yawu otmai yan otmâ tâpikgumai. Yakât otmâ yâkŋe otmai yawu otbomgât ki nâŋgâman.  
\v 13 Nâmâ Anitâŋe âi sâm nihiop yamâ yuwu. Kiristohât aposololipŋe otmu hoŋ bawalipŋe nombotŋaŋe âi topŋe katmâ den pat âlepŋe lohimbi ekyongom gai. Lohimbi ya yeŋgâlenâk âi torokatmâ tuhuwomgât ki sâm nihiop. Nâmâ pâku lohimbiŋe Kiristohât den pat âlepŋe ki nâŋgâmai ya yeŋgâlen ari ekyongomune nâŋgânomaihât âi sâm nihiop. Yakât otmâ yeŋgâlen taka topŋe katmâ den pat âlepŋe ya ekyongowan. Ekyongomune nâŋgâm yâkâlen biwiyeŋaŋe kepeim manmâ gai. Yakât otmâ yeŋgât nâŋgâmune yahatmu yeŋgât den pat ya lohimbi ekyongoman.  
\v 14 Yâhâ nâŋe yeŋgâlen taka den pat âlepŋe puwâk ekyongowan yan Anitâŋe nâhât âi lukulemu bulâŋe yeŋgâlen teteop.  
\v 15 Yâhâ yeŋgâlen ki takawan yan bukulipne nombotŋaŋe yeŋgâlen taka Kiristohât den pat âlepŋe puwâk ekyongoŋetâ nâŋgâŋetâ bulâŋe olop mâne Anitâŋe nine âi lukulemu bulâŋe Korinti yeŋgâlen teteyiŋgim gap yawu sâm lohimbi ekyongombâmgât dop ki otbâp. Nâŋe Anitâhât tem lâum Kiristohât den kâsikum yiŋgimune nâŋgâm yâkâlen biwiyeŋaŋe kepeim biwi nâŋgân nâŋgânyeŋe galemahom heŋgeŋgunomaihât biwinaŋe meyekmâ mansan.  
\v 16 Yawu otnomai yanâmâ pilâyekmâ pâku lohimbi bârâ betŋehen mansai yeŋgâlen ari Kiristohât den pat âlepŋe ekyongowom. Yâhâ pâku lohimbi yeŋgâlen ari den kâsikum yiŋgimune nâŋgâŋetâ bulâŋe otmu yâkâlen biwiyeŋaŋe kepeinomai. Yawu otnomai yanâmâ Anitâŋe nâhât âi lukulemu bulâŋe teteap sâm heroŋe nâŋgâwaŋgim bukulipne yakât ekyongowom.   
\p
\v 17 Den yan yuŋe emelâk poropete âlâŋe den kulemguop ya miap. Den yamâ yuwu tap.  
\li1 “Lohimbi âlâ me âlâŋe bukulipnenŋaŋe nâŋgâningiŋetâ yahalâk sâm ki mepaeaknomai. Yâhâ Kutdâyeŋaŋe mâmâŋe otyiŋgimu manman âlepŋahât bulâŋe yeŋgâlen teteap yakât Kutdâyeŋahât nâŋgâŋetâ yahatmu bukulipyeŋe ekyongonomai.” Yawu tap.  
\v 18 Lohimbi âlâ me âlâŋe yeŋahât nâŋgâŋetâ yahatmap yamâ Anitâŋe nâŋgâyiŋgimu gemap. Yâhâ Anitâŋe lohimbi âlâ me âlâhât biwiyeŋe ekmu ârândâŋ otmap yamâ nâŋgâyiŋgimap.   
\c 11  
\s1 Pauloŋe aposolo perâkŋe yeŋgât topyeŋe sâm teteop.  
\p
\v 1 Lok nombotŋaŋe yeŋgâlen taka yeŋahât nâŋgâŋetâ yahatmu mepaeakmai ya ki kuyiŋgimai. Yawu gârâmâ nâku yawuâk mepaeakmune ki kunihinomai.  
\v 2 Kiristoŋe âwurem ge meyekmu himbimân yâhâ manman kârikŋan mannomai. Yakât Anitâŋe pat kuyiŋgiop. Pat yakât bulâŋe biatyiŋgimapgât Kiristohâlenâk biwiyeŋaŋe tiŋâk kepeim târârâhâk manŋetgât naŋgan. Anitâŋe mem heweweŋ tuhunekmu tepne nâŋgâyiŋgim mansan yakât topŋe nâŋgâŋetâ keterahâkgât den âlâen hâum yuwu sâmune nâŋgâŋet. Lok âlâŋe baratŋe, imbi sihan, lok sihan âlâhâlân pat kuwaŋgiwuap. Pat kuwaŋgiwuap yakât kakŋan lok ondop yeŋgâlen arimap sâm âwâŋaŋe galemgum manbuap. Yakât dopŋeâk nâŋe Kiristohât den pat âlepŋe kâsikum yiŋgimune nâŋgâm biwiyeŋan katmâ yâkât pat manmâ gai. Yâhâ yeŋe Kiristo betgumai sâm biwinaŋe nâŋgâyiŋgim mansan.  
\v 3 Sâp yiwereŋe yuâmâ Kiristohâlen biwiyeŋaŋe tiŋâk kepeim târârâhâk mansai. Emelâk Satanŋe hambe hâtgum Aram imbiŋe, kutŋe Ewa sâm, yâkâlen tetem yuwu sâm kâitguop. “Nâhât nâŋgân nâŋgân watmâ otbuat yanâmâ nâŋgân nâŋgânge pâroŋ sâmu yu me ya topŋambâek nâŋgâwuat.” Yawu sâm kâitgumu yaŋak hiliwahop. Yakât dopŋeâk lok nombotŋaŋe yeŋgâlen taka eŋgatyeŋan gem kâityongoŋetâ Kiristo betgumaihât nâŋgâm ketet otman. Yakât otmâ yuwu sâmune nâŋgâŋet.  
\v 4 Anitâŋe Yesu hâŋgângumu ge olop miop yakât den pat ekyongomune Wâtgât mâmâŋahât Heakŋe mem heweweŋ tuhuyekmu nâŋgâŋetâ bulâŋe olop. Yâhâ sâp yuâmâ lok nombotŋaŋe yeŋgâlen taka Yesuhât den kelaŋgatmâ ekyongomai. Den ya nâŋgâŋetâ bulâŋe olâkgât Wâtgât mâmâŋahât Heakŋe ki mem heweweŋ tuhuyeksap. Yakât otmâ wuânŋe mem heweweŋ tuhuyekmu nâŋgâŋetâ bulâŋe otmap?   
\p
\v 5-6 Lok yaŋe den âiloŋgo loŋgo ekyongoŋetâ nâŋgâŋetâ ewe membe otmap. Yakât otmâ nâŋgâyiŋgiŋetâ yahatmu kut “aposolo” yongonmai. Yâhâ nâŋeâmâ den sâmune nâŋgâŋetâ kâiâkŋe otmap. Yamâ Anitâ yet Kiristo yetgât topyetŋe nâŋgâm heŋgeŋguan. Yakât otmâ yâk yetgât den bulâŋe kâsikum yiŋgimune nâŋgâŋetâ keterakyiŋgimap. Yakât otmâ lok ondop yu “lok aposolo” sâm yongonsai yuŋe den ekyongomai yaŋe nâhât den ki wangiap. Yawu naŋgan.   
\p
\v 7 Aŋgoân yeŋgâlen taka Kiristohât den pat âlepŋe kâsikum yiŋgiwan yan tânnohoŋet sâm ki ulityongominiwan. Yen umatŋe yiŋgiman sâm nep mem yapâ tewetsenŋe mem dâim sot me senŋe âlâlâ puluhuakmâ manban. Yawu otmune âiloŋgo manbi yakât wongât nâŋgânihiŋetâ bâleap?  
\v 8 Otmu yen orowâk manmâ den kâsikum yiŋgiminiwan yan Kiristohât komot kapi nombotŋaŋeâmâ yeŋe eŋgatyeŋeâk otmâ senŋe âlâlâ tânnohominiwi. Yawu tânnohoŋetâ Kiristohât den yen kâsikum yiŋgiminiwan yan yâk yeŋgât iri sikum mem gulip tuhuwan yakât dopŋe oap.  
\v 9 Otmu senŋe âlâlâhât umburuk otmâ manban sâp yan Kiristohât komot Makeronia ambolipŋe nombotŋaŋe senŋe âlâlâ mem taka tânnohowi. Yakât otmâ yeŋe tânnohoŋetgât ki sâwan. Topŋe yawuhât yen orop manmâ gawin yan yeŋe ki tânnohom hâhiwin nâŋgâwi. Otmu sâp yupâek tânnohoŋet sâm ki ulityongowom.  
\v 10-11 Bulâŋanâk biwinaŋe kepeiyekmâ mansan. Otmu Kiristohât den bulâŋe biwinan tatmap ya sâm tetem ekyongoman yakât Anitâŋe naŋgap. Yakât otmâ den kâsikum yiŋgim gan yan umatŋe ki yiŋgimune hâhiwin nâŋgâm gai yukât den pat lohimbiŋe sâm haok tuhuŋetâ Akaia hân ambolipŋe kerekŋe nâŋgânomai.   
\p
\v 12 Lok nombotŋaŋe yeŋgâlen taka den kâsikum yiŋgiai ya yeŋgât nâŋgâŋetâ yahatmu aposolo sâm yongonsai. Yâkŋeâmâ nâhâitŋe “Âi tuhum hoŋ bayiŋgimap yakât dopŋeâk nengu hoŋ bayiŋgimain,” sâm hâkyeŋe mepaemai. Nâŋeâmâ hâmeŋe barahâk Kiristohât den kâsikum yiŋgim gan yawuâk kâsikum yiŋgim yâhâwom. Yawu otmune lok hâkyeŋe mepaemai ya yeŋgât topyeŋe tetekŋan yuwu tetemu eknomai. Kiristoŋe âi ki sâm yiŋgiop  
\v 13 Yâhâmâ aposolo perâkŋe. Kiristoŋe âi sâm nihiop ya mem gaman. Yakât dopŋeâk oain sâm oain sâm otmâ topyeŋe kurihiakmai.  
\v 14-15 Amboyeŋeâmâ Satan. Yâkŋe kâitnongomawân Anitâhât aŋelo hâtgumap. Amboyeŋaŋe otmap yakât nâŋgâm hoŋ bawalipŋaŋe gurâ topyeŋe kurihiakmâ yeŋgâlen taka kâityongowi. Taka kâityongom orotmeme otmain yuwu otmâ manŋetâ Anitâŋe yekmu ârândâŋ otbuap sâm meme sâsâ tuhuyekŋetâ lohotŋe otbi. Yawu otmâ nâŋgâyiŋgiŋetâ yahatmu kut “aposolo” sâm yongonsai. Yamâ benŋe amboyeŋaŋe otmap yawuâk oai yakât otmâ nâŋgâmune ki sâtŋe oap. Otmai memai yakât matŋe umatŋe Anitâŋe dopyeŋan yiŋgimu menomai.   
\s1 Paulo mem âlâlâ tuhuŋetâ umatŋe kakŋan manop.  
\p
\v 16 Emelâk den yan ya torokatmâ sâmune nâŋgâŋet. Den sâm aran yu nâŋgâm nâhâitŋe “Nâŋgân nâŋgânŋe gulip otmu mepaeaksap.” Yawu sâŋetâ ki ârândâŋ otbuap. Yawu nâŋgâmai yamâ ihilâk nine topne ekyongomune nâŋgâŋet.  
\v 17 Hâkne mepaem den sâwoman yuâmâ Kutdânenŋaŋe biwinan ki katsap. Yuâmâ lok nâŋgân nâŋgânyeŋe bia yeŋgât biwiyeŋambâ den tetemu ihilâk sâmai yawu sâwoman.  
\v 18 Yawu gârâmâ aŋgoân yuwu sâmune nâŋgâŋet. Lohimbi kiŋgitŋe orowâkŋe bukulipyeŋaŋe nâŋgâyiŋgiŋetâ yahalâkgât yeŋe eŋgatyeŋe watmâ hâkyeŋe mepaemai. Yâkŋe otmai yawuâk otbom.  
\v 19 Yenâmâ nâŋgân nâŋgânyeŋe orop manmâ yu me yakât topŋambâek nâŋgâm mansai. Yawu gârâmâ lok nombotŋe nâŋgân nâŋgânyeŋe gulip otmu den ekyongom meme sâsâ tuhuyeksai ya ki watyekŋetâ ariai.  
\v 20 Lok yawuyaŋe yeŋgâlen taka yuwu yawu otŋet sâm meme sâsâ tuhuyekŋetâ nâŋgâm tem lâuyiŋgimai. Otmu den kâsikum yiŋgimai yan senŋe âlâlâ bât kandiân nemai. Bât kandiân nem watyekŋetâ iri sikumyeŋe biatyiŋgiwuap. Otmu yeŋahâk galem karakmâ yeŋgât nâŋgâyiŋgiŋetâ gemu sâyiŋgim mem bâleyekmai.  
\v 21 Yâkŋe yawu otyiŋgiŋetâ nâŋgâyiŋgiŋetâ yahatmap. Yâhâ nâŋeâmâ yen orop biwinenŋaŋe kepeiakmâ mannomgât nâŋgâm lohotŋan otyiŋgiman. Yawu otmune nâhât nâŋgânihiŋetâ gemap.  
\p Yawu gârâmâ lok yaŋe yeŋahât nâŋgâŋetâ yahatmu hâkyeŋe mepaemai yakât dopŋeâk hâkne mepaewom. Lok nâŋgân nâŋgânyeŋe bia yeŋgât biwiyeŋambâ den tetemu ihilâk sâmai yakât dopŋeâk yuwu sâmune nâŋgâŋet.  
\v 22 Yâkŋe yeŋahât nâŋgâŋetâ yahatmu “Nenâmâ Yura ambolipŋe,” sâmai, nâ gurâ yawuâk. Me “Anitâŋe Isirae lohimbi buku otningim gap,” sâmai, nâ gurâ yawuâk. Me “Anitâŋe tâmbânenŋe Awarahamgât pat kuwaŋgiop yakât bulâŋe menom,” sâmai, nâ gurâ yawuâk.  
\v 23 Me “Kiristo hoŋ bawaŋgim mansain,” sâmai, nâ gurâ yawuâk. Yamâ benŋe nâŋeâmâ Kiristo hoŋ bawaŋgim otman meman yuŋe yâkŋe otmai memai ya wangiap. Den yan yu nâŋgâm nâhâitŋe “Biwiŋe hâlim milim otmu mepaeakmap,” ya âlepŋe sânomai. Nâŋeâmâ Kiristohât den pat âlepŋe lohimbi kâsikum yiŋgim hâhiwin bâleŋe nâŋgâm gan. Otmu sâp dondâhâlâk mem pâi emetŋan katnekŋetâ manban. Otmu dondâhâlâk nohoŋetâ bâsok muminiwan yakât topŋe yuwu.  
\v 24 Yura nengât papatolipnenŋaŋe sâm hârenihiŋetâ yan tâk âlâ sâtŋe metŋe yaŋe kândâtnan dondâhâlâk lawitnekmâ hâkne orowâk mem gahaewi. Yawu otnihim gaŋetâ mome olop.  
\v 25 Otmu Roma yeŋgât tembe lâulipyeŋaŋe kapamŋe nohoŋetâ kalimbu olop. Otmu sâp âlâen Anitâhât hotom umai yeŋgât kunlipyeŋaŋe sâŋetâ kâtŋak nohowi. Otmu pâku lohimbi yeŋgâlen ari Kiristohât den pat âlepŋe ekyongowe sâm waŋga meminiwan. Gârâmâ waŋga kalimbuŋeâmâ bâlewi. Yâhâ sâp âlâen waŋgaŋe saruân guhulop yapâ wahap târâpŋe mem yoloŋ yoloŋ otmâ bam gam tatmune hilâm konok pesuk sâmu mem tetenekbi.  
\v 26 Otmu lohimbi hânŋan kulemŋan manmâ arai ya yeŋgâlen ari Kiristohât den pat âlepŋe ekyongominiwan yan to papato hâtikumune uwurup patoŋe bâsok dâinekmâ ariminiop. Otmu kapiyeŋan yâhâm geminiwan yan kapilipne Kiristohât den nâŋgâŋetâ gemu bet pilâmaiŋe pâku lohimbi biwiyeŋan kioŋetâ nohone sâm otminiwi. Otmu kapi pilâm mâtâwân ariminiwan yan lok komborâŋe bâsok hilipnohominiwi. Otmu mâtâp kâlep arim takaminiwan yan hewukŋahât sâtŋe metŋaŋe wanginekminiop. Otmu waŋgaen manminiwan yan saru bâlemu umatŋe âlâlâ tetenihiminiop. Otmu lok perâkŋaŋe topyeŋe kurihiakmâ Kiristohât komolân torokatmâ nâŋgân nâŋgânyeŋe mem gulip tuhuyiŋgiŋetâ hiliwahomai sâm yâk yeŋgât nâŋgâm ketet otminiwan.  
\v 27 Otmu Kiristohât den kâsikum yiŋgiminiwan yan hâhiwin pato nâŋgâminiwan. Otmu sâp âlâen omoŋe aman âlepŋe ki iminiwan, me sâp âlâen sot ki neminiwan, me sâp âlâen hâk katipŋahât umburuk otmâ omoŋe bâlâpŋahât otminiwan.  
\v 28 Otmu umatŋe topŋe topŋe kaknan yâhâmu hâhiwin nâŋgâm gawan ya pâŋe tâlâwâk ekyongoan. Otmu Kiristohât komot yeŋgâlen umatŋe âlâlâ kakyeŋan yâhâmap yan mem heweweŋ tuhuyekbehât nâŋgâm biwine ki huruŋ sâmap.  
\v 29 Lohimbi âlâ me âlâhâlen umatŋe âlâ teteyiŋgimap ya nâŋe lâuyiŋgim mem sânduk tuhuyekman. Otmu lohimbi âlâ me âlâŋe bâleŋahât paŋgoŋân kioŋmai yan tepne dondâek nâŋgâyiŋgiman.   
\p
\v 30 Nâŋe ninahât nâŋgâmune yahatmu mepaeakbehât yeŋe naŋgai me? Yâhâ nâmâ lohotŋe manmâ gamune Anitâŋe mâmâŋe otnihimu âi tuhumune bulâŋe tetem gap yakât nâŋgâm mepaem den ya ekyongoan.  
\v 31 Kutdânenŋe Yesu ikŋe âwâŋe, Anitâ, yâk konok mepaeman. Yakât otmâ den ekyongoan yu bulâŋanâk ekyongoan ya ikŋak naŋgap.   
\p
\v 32 Umatŋe âlâ tetenihiop yakât bâiŋe sâmune nâŋgâŋet. Aŋgoân topŋe katmâ Yesuhât den pat âlepŋe ya Damasiko kapi ambolipŋe ekyongowe sâm yan ariwan. Yâhâ Yura papatolipnenŋe Kutdâhât den nâŋgâŋetâ gemu bet pilâmaiŋe kapi yakât lok kutdâ kutŋe Arita, yâkât amutgen kiap âlâ manop yaŋe pâi emetŋan mem katnehâk sâm ekuwi. Ekuŋetâ tembe lâulipŋe mem katyekmu mâtâp sâtŋan nâhât sip galem otmâ kinbi.  
\v 33 Sip galem otmâ kinbi yakât den pat nâŋgâm saka saka pato yakât kâlehen tatmune bukulipnaŋe paŋ kârikŋe kâlep pato yakât manu lauŋambâ katnekŋetâ yaehen gewan. Yapâ gem yok pilâm kewewetyekmâ ariwan.   
\c 12  
\s1 Pauloŋe himbimân yâhâ kulem âlâ tetemu ehop.  
\p
\v 1 Lok nombotŋaŋe yeŋgâlen taka hâkyeŋe mepaeakmai. Yawu otŋetâ yeŋe nâŋgâyiŋgiŋetâ yahatmap. Yawu gârâmâ nâŋe ninahât nâŋgâmune yahatmu hâkne mepaeakbom yamâ yeŋe ki nâŋgânihiŋetâ yahatbuap nâŋgâman. Yamâ ihilâk sâmune nâŋgâŋet.  
\v 2 Emelâk Kutdâŋe nâŋgânihimu Wâtgât mâmâŋahât Heakŋe biwine mem purik pilâmu kulem âlâ tetemu ekban, me umutnaŋe ari kulem âlâ ehop yakât topŋe ki nâŋgâm heŋgeŋguan. Anitâ ikŋak naŋgap. Sâp yapâek manmâ gamune yambu 14 pesuk yap. Yakât nâŋgâmune yahatmu topŋahât sâmune nâŋgâŋet. Nâŋe Kiristo orop biwinetŋe kepeiakmâ konohâk otmap. Yakât otmâ Wâtgât mâmâŋahât Heakŋe menekmu himbimân yâhâwit.  
\v 3 Yakât âlâkuâk sâmune nâŋgâŋet. Menehop yan biwine mem purik pilâmu kulem âlâ ekban, me umutnaŋe ari ehop, yakât topŋe ki nâŋgâm heŋgeŋguan. Anitâ ikŋak naŋgap. Yawu gârâmâ menekmu Anitâhât kalam, kutŋe Paratisi, himbimân tap yan yâhâwit.  
\v 4 Yâhâwit yan Kutdâŋe den eknohop ya ki sâm tetem ekyongowuat sâm kunihiop.  
\v 5-6 Yakât otmâ ninahât nâŋgâmune yahatmu ki mepaeakmâ yakât topŋe sâm tetem ekyongowom. Yawu gârâmâ sâm tetem ekyongowom otmuâmâ den bulâŋanâk ekyongowom. Yakât otmâ den ya ekyongomune nâŋgâm nâhâitŋe “Nâŋgân nâŋgânŋe gulip otmu mepaeaksap,” yawu sânomai yamâ nâŋgâm hilipgum sânomai. Yâhâ otman meman yakât lohimbiŋe nâŋgâŋetâ yahatmap. Yâhâ ya wangim nâŋgânihiŋetâ dondâ yahatmu mepaenekmaihât emelâk himbimân yâhâ kulem ekmâ den nâŋgâwan yakât topŋe ki sâm tetem ekyongowom. Gârâmâ umatŋe âlâlâ kaknan yâhâmu lohotŋe otman yan Anitâŋe mâmâŋe otnihimap. Yakât ekyongomune Anitâhât nâŋgâŋetâ yahatmu mepaenomai.   
\p
\v 7 Satanŋe mâtâp maŋguningim hâhiwin kakŋan katnenekmap. Yâhâ nâŋe himbimân yâhâ kulem ekmune âlâ kândâkdâ olop yakâlâk nâŋgâm hâkne mepaemangât Anitâŋe Satan nâŋgâwaŋgimu hâhiwin pato nihimu wâtne orotok sâmu manman. Yakât otmâ ninahât ki nâŋgâmune yahatmap.  
\v 8 Hâhiwin nihimu wâtne orotok sâop ya âlâkuâk wâtne tiŋ tiŋ sâek sâm Kutdâ ulitguwan. Otmu yakât kakŋan yâhâpŋe kalimbuŋe ulitgumune yuwu sâm eknohop.  
\v 9 “Wâtge ki tiŋ tiŋ sâmu manbuat. Yawu gârâmâ biwihe gemapgât Wâtgât mâmâŋahât Heak hâŋgângumune ge mem heweweŋ tuhuhekbuap. Yawu gârâmâ hâhiwin pato nâŋgâm wâtge orotok sâwuap yan nâhât wâtnan kinbuat. Wâtnan kinmâ nâ Wâtgât Amboŋe yakât topŋe nâŋgâm heŋgeŋguwuat.” Yawu sâm eknohop. Yakât otmâ hâhiwin nâŋgâwom yan ya sânduk sâekgât ki ulitguwom. Kiristohât wâtŋan kinmâ hoŋ bawaŋgimune lohimbi yeŋgâlen bulâŋe teteap yakât den pat lohimbi ekyongowom.  
\v 10 Kiristohât den pat lohimbi ekyongomune nâŋgâŋetâ bulâŋe otmu yâkâlen biwiyeŋe katŋetgât hoŋ bawaŋgiman. Yawu otmune lohimbi nombotŋaŋe nâŋgâm hâkâŋ otmâ hâim hilitnekmai. Otmu lohimbi nombotŋaŋe mem âlâlâ tuhunekŋetâ hâhiwin kakŋan manmune wâtne orotok sâmap. Wâtne orotok sâmap yan Kiristohât wâtŋan kinmâ biwine ki gemap.   
\s1 Pauloŋe Korinti ambolipŋe buku otyiŋgiop.  
\p
\v 11 Lok nâŋgân nâŋgânyeŋe bia yeŋgât biwiyeŋambâ den tetemu ihilâk sâmai yakât dopŋeâk den ekyongoan. Yakât otmâ nâŋgâmune ki ârândâŋ oap. Yawu gârâmâ yeŋe lok perâk yeŋgât nâŋgâŋetâ yahatmu kut “aposolo” sâm yongonsai yakât nâŋgâm den yu ekyongoan. Yeŋe nâhât lok inŋe mansap sâmai. Yawu gârâmâ âi memune bulâŋe tetem gap yaŋe lok perâkŋaŋe âi meŋetâ bulâŋe teteap ya wangiap. Yakât yuwu sâmune nâŋgâŋet.  
\v 12 Kiristohât aposololipŋaŋe yâkât wâtŋan kinmâ kulem topŋe topŋe meŋetâ lohimbiŋe ekŋetâ âlâ kândâkdâ olop. Otmu nâŋeâmâ yeŋgâlen taka kulem topŋe topŋe memune ekbi. Ya ekŋetâ keterakyiŋgimu “aposolo” sâm nohonbâi.  
\v 13 Nâŋe yeŋgâlen taka Kiristohât den kâsikum yiŋgimune manman âlepŋahât bulâŋe âlâlâ teteyiŋgiop. Yaŋe Kiristohât komot nombotŋe yeŋgâlen ari den kâsikum yiŋgimune bulâŋe teteyiŋgim gap ya wangiap. Yawu gârâmâ yâkŋeâmâ senŋe âlâlâ tânnohom gai. Yâhâ yeŋeâmâ senŋe âlâlâ ki tânnohowi. Otmu nâŋe gurâ yen den kâsikum yiŋgiwan yakât hâmeŋe nihiŋet sâm ki ulityongowan. Yakât otmâ wongât nâŋgâm bâlenihiai?   
\p
\v 14 Nâmâ sâp ki kâlep otmuâk kapi yu pilâm kalimbuŋe yeŋgâlen takawom. Yeŋe Kiristohâlen biwiyeŋaŋe kepeim tem lâuwaŋgiŋetgât naŋgan. Yakât otmâ umatŋe yiŋgimune hâhiwin nâŋgâmaihât tewetsenŋe me senŋe âlâlâhât ki ulityongowom. Emelâk nâ niniâk yeŋgâlen taka Kiristohât den pat âlepŋe puwâk ekyongomune yâkâlen biwiyeŋe katbi. Yawu otyiŋgiwan yapâek âwâyeŋe yawu otmâ mansan. Yakât topŋe nâŋgâŋetâ keterahâkgât yuwu sâmune nâŋgâŋet. Nimnaom titipâŋe âwâ mâmâlipyeŋe ki galemyongomai. Âwâ mâmâlipyeŋaŋeâmâ galemyongomai yakât dopŋeâk nâŋe yen galemyongom mansan.  
\v 15 Yakât otmâ yeŋe Kiristohâlen biwiyeŋaŋe kepeim manmâ manman kârikŋahât bulâŋe menomaihât nâŋgâm hoŋ bayiŋgiman. Otmu nâŋe hâkne siwirahom in tatbomgât ki nâŋgâman. Yawu hoŋ bayiŋgim manmâ yâhâwom yan nâhât nâŋgânihiŋetâ gewuap me?   
\p
\v 16 Emelâk yeŋgâlen takawan yan umatŋe yiŋgimune hâhiwin nâŋgâmaihât tewetsenŋe me senŋe âlâlâhât ki ulityongowan ya naŋgai. Yawu gârâmâ yeŋgâlen gâtŋe nombotŋaŋe nâhât yuwu nâŋgâmai. “Pauloŋe bukuyâhâtŋe yâhâp hâŋgânyotgomu takaowot. Taka Yerusalem yeŋgât tewetsenŋe menduhum yiŋgiwin ya mem âwurem ari waŋowot. Mem ari waŋmutâ tewetsenŋe nombotŋe mem gulip tuhuop,” nâhât yawu sâmai.  
\v 17 Yawu sâmai yamâ girawu otmâ kâityongowan? Yâhâ hâŋgânyotgomune yeŋgâlen takamutâ tewetsenŋe menduhum yitgiwi ya ki newan.  
\v 18 Otmu bukuyâhâtne hâŋgânyotgomune yeŋgâlen takaowot. Sâp yan Titoŋe pilâm tatbe sâm otmu meme sâsâ tuhum hâŋgânyotgowan. Yâhâ Tito orop dopnetŋe konohâk. Yakât otmâ nâŋe biwinaŋe nâŋgâm otman meman yawuâk otmap. Yâkŋe yawu manmap yakât otmâ yeŋgâlen taka tewetsenŋe miowot ya ki mem gulip tuhuowot. Yawu naŋgan.   
\p
\v 19 Bukulipne, yeŋe den sâm aran yu nâŋgâm nâhâitŋe “Eweakmâ den yu eknongoap,” naŋgai mon? Nâmâ Anitâhât senŋan yuwu sâmune nâŋgâŋet. Nâ ki eweaksan. Kiristo orop biwinetŋaŋe hikuakmâ konohâk otmap. Yakât otmâ den ekyongom yu me ya otyiŋgiman yamâ yeŋe Kiristohâlen biwiyeŋaŋe kepeim tânahoŋetâ manmanyeŋe kelihahâkgât nâŋgâm otman.  
\v 20 Nâŋe yeŋgâlen taka girawu manŋetâ mem teteyekbom? Emelâhâmâ yeŋahâlâk nâŋgâŋetâ yahatmu nâŋgâm bâleaŋgim den belângen sâminiwi. Yawu otmâ kuk oraŋgim hâiakminiwi. Otmu hioŋakmâ ihilâk mahilâk manminiwi. Yawu gârâmâ takawom yuân emelâk manbi yawuâk manŋetâ mem teteyekbom me âiloŋgo mannomai yakât nâŋgâm mansan. Yakât otmâ manmanyeŋahât topŋe yeŋahâk nâŋgâm hâkyeŋe miaŋgiai. Gârâmâ nâŋe taka girawu otyiŋgiwom yakât yeŋak naŋgaŋgiai. Yakât nâŋgâmâk mansan.  
\v 21 Yen nombotŋaŋe emelâk ekŋâleaŋgim imbilipyeŋe me loklipyeŋe betyeŋehen kioŋminiwi. Manman kiŋgoŋ yawuya manŋetâ taka mem teteyekbom otmuâmâ biwine dondâ bâlewuap. Yawu manŋetâ lohimbi belângen manmaiŋe nenekŋetâ bâlewuap. Yawu otmu “Anitâŋe Kiristohât lohimbi ki mâmâŋe otyiŋgimap,” sâm sennenŋan geŋetâ aŋulaknom.   
\c 13  
\s1 Kiristohât wâtŋe pato.  
\p
\v 1 Nâmâ sâp ki kâlep otmuâk kapi yu pilâm kalimbuŋe yeŋgâlen takawom. Takamune lohimbiŋe otmâ hilipgumai ya sâm hâreyiŋgiwom. Otmu emelâk Moseŋe den yuwu kulemguop ya lâum sâm hâreyiŋgiwom.  
\li1 “Lok âlâŋe ikŋiâk bukulipŋe âlâ me âlâŋe otmâ hilipgunomai ya ki sâm hâreyiŋgiwuap. Lok yâhâp me amon kitâ yaŋe menduhuakmâ sâŋetâ denyeŋe konok otbuap yamâ nâŋgâŋetâ bonŋe otbuap.” Yawu kulemguop.  
\p Yakât otmâ takamune buku nombotŋe meyekŋetâ lohimbi âlâ me âlâŋe otmâ hilipgumai ya sâm tetekŋan tuhuŋetâ sâm hâreyiŋgiwom.   
\p
\v 2-3 Emelâk yeŋgâlen yâhâpŋe takawan yan girem den ekyongowan. Ya nelâmyongomapgât ya âlâkuâk sâmune nâŋgâm biwiyeŋan katŋet. Emelâk taka den ekyongom pilâyekmâ âlâengen ariwan sâp yapâek lohimbi nombotŋaŋe ândâpyeŋe kârikŋe otmu orotmeme bâleŋe otbi ya tâtâem otmâ gai. Otmu lohimbi nombotŋe âlâŋeâmâ sâp yakât kakŋan otmâ hilipgum gai. Yawu otmâ gai yakât matŋe hâhiwin topŋe topŋe teteyiŋgimu umatŋe kakŋan manmâ gai. Umatŋe yawu teteyiŋgimawân Kiristohât wâtŋe tetemu ekmai. Yâhâ nâŋe Kiristohât sâtgât otmâ âi mem gan ya ekŋetâ tâŋât otmu yakât eŋgat yâhâp otmai. Yakât otmâ nâŋe yeŋgâlen taka lohimbi ya sâm hâreyiŋgimune matŋe menomai yan Kiristohât wâtŋe pato ya âlâkuâk tetemu eknomai. Sâp yan nâŋe yâkât sâtgât otmâ âi meman yakât topŋe nâŋgâm heŋgeŋgunomai.  
\v 4 Bulâŋanâk emelâk Kiristo mem howanân kuŋetâ muop. Yamâ Anitâ Wâtgât Amboŋe ikŋe wâtŋan mumuŋambâ mem yahatmu tatmâ tihit otningimap. Nâŋe yâk orop biwinetŋaŋe hikuakmâ konohâk otmu mansan. Yakât otmâ emelâk yâkŋe lohimbi hoŋ bayiŋgim lohotŋan otyiŋgiminiop yakât dopŋeâk nâŋe lohimbi hoŋ bayiŋgim lohotŋan otyiŋgim gan. Anitâŋe ikŋe wâtŋan Kiristo mumuŋambâ mem yahalop. Yakât otmâ Kiristoŋe mâmâŋe otnihimu yâk orop biwinetŋaŋe kepeiakmâ konohâk otmu yeŋgâlen taka topyeŋe mem tetewom.   
\p
\v 5 Yeŋe Kiristohâlen biwiyeŋaŋe kepeim mansai me bia yakât yeŋak naŋgai.  
\v 6 Otmu nâŋe yâkâlen biwinaŋe kepeim wâtŋan kinmâ âi meman yakât yeŋe nâŋgâŋetâ bulâŋe otbuapgât biwinaŋe mem mansan.  
\v 7 Yeŋe orotmeme âlepŋeâk otmâ manŋetgât Anitâ ulitguman. Yawu manŋetâ takawom yan ki sâm hâreyiŋgiwom. Yawu otmâ nâŋe Kiristohât sâtgât otmâ âi meman yakât topŋe ki tetemu lohimbi nâhât nâŋgâŋetâ gemapŋe eknomai. Yawu gârâmâ yakât ki nâŋgâm ketet otman.  
\v 8 Lohimbi âlâ me âlâŋe Anitâhât den nâŋgâŋetâ bulâŋe otmu tem lâuwaŋgimai ya yeŋgât heroŋe nâŋgâyiŋgim den âiân ki katyekman.  
\v 9 Yakât otmâ yeŋe Kiristohât tem lâum orotmeme âlepŋeâk otmâ manŋetgât Anitâ ulitguman. Yawu otmâ tem lâuwaŋgim târârâhâk mannomai yan taka heroŋe nâŋgâyiŋgim lohotŋan otyiŋgiwom.  
\v 10 Nâŋe mem heweweŋ tuhuyekmune Kiristohâlen biwiyeŋaŋe tiŋâk kepeim mannomaihât aposolo sâm katnekmâ âi nihiop. Yâhâ mem ge katyekbomgât ki sâm nihiop. Yawu gârâmâ yeŋgâlen takawom yan den kâlâp ki sâyiŋgim hâhiwin yiŋgiwomgât nâŋgâm inânŋan girem den yu kulemgum katyiŋgian.   
\s1 Pauloŋe den bâiŋe sâop.  
\p
\v 11 Bukulipne, den bâiŋe yuwu sâmune nâŋgâm heŋgeŋguŋet. Yeŋe manmanyeŋe kiŋgoŋ ya pilâm kuwihakmâ heroŋe naŋgaŋgim biwi konohâk otmâ manŋetgât naŋgan. Yawu otmâ mannomai yanâmâ Anitâ Tihit tihit Amboŋaŋe wawaeyekmu biwiyeŋe huruŋ sâwuap.   
\p
\v 12 Anitâ yet Kiristo yâk yetgâlen biwiyeŋaŋe kepeim mansai yeŋe heroŋe naŋgaŋginomai.  
\v 13 Kiristohât komot yâk orowâk mansain yaŋe nâŋgâyiŋgiai.   
\p
\v 14 Kutdânenŋe Yesu Kiristoŋe tihityeŋe otmu biwi nâŋgân nâŋgânyeŋaŋe kepeiakmâ konohâk otmu mannomai. Otmu Awoŋnenŋe Anitâŋe mem heweweŋ tuhuyekmu buku oraŋgim tânahom mannomai. Otmu Wâtgât mâmâŋahât Heakŋe mâmâŋe otyiŋgimu ewe karaŋgim mannomai. Ya bonŋanâk.   
\qc Nâ bukuyeŋe,  
\p  
\qc Paulo