\id 1TH NT0040.1T1 SELEPET McELHANON (DP TRANSFER) 14-Oct-85 \h 1 Tesalonike \toc1 1 Tesalonike Pauloŋe Tesalonike yeŋgât ekap aŋgoân kulemgum katyiŋgiop. \toc2 1 Tesalonike \mt1 1 Tesalonike \mt2 Pauloŋe Tesalonike yeŋgât ekap \mt2 aŋgoân kulemgum katyiŋgiop. \c 1 \p O bukulipnenŋe, \p \v 1 Yen Tesalonike kapi ambolipŋaŋe Kutdânenŋe Yesu Kiristohâlebiwiyeŋaŋe kepeim manmai. Yakât otmâ Awoŋnenŋe Anitâ yet Kutdânenŋe Kiristo orop biwiyeŋaŋe hikuakmâ konohâk otmu manmai. Nenâmâ Paulo, Sila, otmu Timoteo. Nenŋe yeŋgât nâŋgâm ekap yu kulemgum katyiŋgiain. \p Awoŋnenŋe Anitâ otmu Kutdânenŋe Yesu Kiristoŋe eŋgatyetŋeâk nâŋgâyiŋgim tihityeŋe otdomawot. Yawu otmutâ biwi nâŋgân nâŋgânyeŋaŋe hikuakmâ konohâk otmâ sânduk sâm gaekgât Anitâ ulitgumain. \s1 Tesalonike yeŋgât manmanyeŋe yakât sâop. \p \v 2-5 Emelâk nenŋe yeŋgâlen puwâk taka Kiristohât den pat âlepŋe ekyongowin. Ekyongomunŋe Wâtgât mâmâŋahât Heakŋe biwiyeŋan kioŋmâ mem heweweŋ tuhuyekmu den ya nâŋgâŋetâ bulâŋe olop. Yâhâ den ekyongowin yan Wâtgât mâmâŋahât Heakŋe biwiyeŋan ki kioŋmâ mem heweweŋ tuhuyehop mâne den ya nâŋgâŋetâ tâŋât otbâp. Yawu gârâmâ den ya ekyongomunŋe nâŋgâŋetâ bulâŋe otmu Kiristohâlen biwiyeŋaŋe kepeim tem lâuwaŋgiwi. Yâkâlen biwiyeŋaŋe kepeim bukulipyeŋe orop buku oraŋgim manbi. Yawu manmâ lohimbi belângen mansai ya den pat âlepŋe ekyongoŋetâ nâŋgânomaihât Kiristo hoŋ bawaŋgim hâhiwin nâŋgâm gai. Otmu Kiristoŋe âwurem ge meyekmâ manman kârikŋan katyekbuap yakât nâŋgâm biwiyeŋe mem mansai. Otmu umatŋe âlâlâ kakyeŋan yâhâmawân ki lohotŋe otmai. Yawu manŋetâ Anitâŋe meyekmâ nine nanne baratne sâm manman kârikŋahât pat kuyiŋgimu mansai yakât topŋe tetemu ekmâ eŋgat yâhâp ki otmain. Yeŋgât yawu nâŋgâm Anitâ mepaemain. \p Emelâk den kâsikum yiŋgimunŋe nâŋgâŋetâ bulâŋe otmu manman âlepŋahât bulâŋe teteyiŋgiop. Sâp yan âlâhât wâtŋan kinmâ nep mem manbin yakât topŋe tetemu ekbi. \v 6 Den pat ya ekyongomunŋe nâŋgâm Kiristohâlen biwiyeŋe katbi. Sâp yapâek lohimbi belângen manmaiŋe nâŋgâm bâleyiŋgim mem âlâlâ tuhuyekmâ gawi. Yawu otyiŋgiŋetâ Wâtgât mâmâŋahât Heakŋe biwiyeŋe mem heweweŋ tuhumu kârihem kinmâ biwiyeŋe heroŋe olop. Yâhâ kândikum emelâk Yura nengât kunlipnenŋaŋe Kiristohât hâkâŋ otmâ yawuâk mem âlâlâ tuhuwi. Mem âlâlâ tuhuŋetâ yan yâkŋe manman kârikŋahât mâtâp meningiwuap yakât nâŋgâm biwi hero nâŋgâop. Nenŋe yâkâlen biwinenŋaŋe kepeim manmunŋe yakât otmâ mem âlâlâ tuhunenekmai. Yawu otningimai gârâmâ nenŋe manman kârikŋan mannomgât nâŋgâm biwi hero nâŋgâmain. \v 7 Emelâk yeŋe kârihem kinmâ biwi hero nâŋgâwi. Yakât otmâ Makeronia otmu Akaia ambolipŋaŋe Kiristohâlen biwiyeŋe kepeimaiŋe den pat yakât alahumai. Yakât otmâ hâmbâi lohimbi belângen manmaiŋe mem âlâlâ tuhuyeknomaiân yâku yawuâk kârihem kinmâ biwi heroŋe nâŋgânomai. \v 8-10 Yeŋgât den pat alahumai yakât topŋeâmâ yuwu. Aŋgoân nenŋe yeŋgâlen puwâk taka Kiristohât den pat âlepŋe ekyongomunŋe nâŋgâŋetâ bulâŋe otmu yakât heroŋe nâŋgâm mem buku tuhunenekbi. Yawu otmâ Porom Lâpio perâkŋe bet pilâm Anitâ Manman bulâŋahât Amboŋe yâkâlen biwiyeŋaŋe kepeim hoŋ bawaŋgim gai. Emelâk Anitâŋe ikŋe nanŋe, Yesu, mumuŋambâ mem yahalop. Mem yahatmu himbimân yâhâmu orowâk tawot. Yakât otmâ yen orop yâkâlen biwinenŋaŋe kepeim manmain. Yâhâ lohimbi belângen manmaiŋe orotmeme bâleŋe tâtâem otnomai yâhâmâ sâp patoen Anitâŋe yakât matŋe umatŋe yiŋgimu menomai. Yawu gârâmâ sâp yan Yesuŋe himbim pilâm âwurem ge sârereyekmu Anitâŋe mem manman kârikŋan katyekmu manmâ yâhâmbisâi. Yakât mambotbaŋgimain. Lohimbiŋe yeŋgât den pat ya sâm haok tuhuŋetâ arimu Makeronia otmu Akaia kapi ambolipŋe dondâhâlâkŋe naŋgai. Yakât otmâ Kutdâhât den pat âlepŋe ya naŋgai. Yakât otmâ nenŋe yeŋgât den pat yakât yâhâpŋe ki ekyongonom. \c 2 \s1 Pauloŋe yâk yeŋgâlen puwâk ari olop miop yakât sâop. \p \v 1-2 Nenŋe aŋgoân Pilipi kapiân ari Kiristohât den pat âlepŋe kapi ambolipŋe ekyongomunŋe nombotŋaŋe nâŋgâŋetâ nahat otmu hâim hilitnenekmâ mem bâlenenekbi yakât topŋe naŋgai. Otmu kapi ya pilâm yeŋgâlen takamunŋe lohimbi belângen manmaiŋe mâtâp maŋguningim mem âlâlâ tuhunenekbi. Yawu otŋetâ Anitâŋe mem heweweŋ tuhunenekmu yâkât wâtŋan kinmunŋe hâknenŋe ki biuk sâop. Yawu otmâ Kiristohât den pat âlepŋe ya ekyongomunŋe nâŋgâŋetâ bulâŋe olop. \v 3 Otmu den pat âlepŋe ekyongom biwiyeŋan kioŋbin yan ki tâpikgum ekyongowin. Me topnenŋe ki kurihiakmâ den perâkŋe kâityongowin. \v 4 Anitâŋe lok biwinenŋe ekmapŋe Kiristohât den pat âlepŋe lohimbi ekyongonehât âi sâm ningiop. Yâkŋe nenekmu ârândâŋ olâkgât yâkât sât lâum âi ya biwinenŋaŋe tiŋâk kepeim lohimbi ekyongom gamain. Yawu otmain yamâ lohimbiŋe nengât nâŋgâningiŋetâ yahalâkgât ki nâŋgâmain. \v 5 Me dennenŋe nâŋgâm tep hero nâŋgâningiŋetgât ki den âiloŋgo loŋgo otmâ biwiyeŋan gewin. Me tewetsenŋe ningiŋetgâlâk nâŋgâm den pat bulâŋe ya ki kâimboŋyekbin. Yawu manminiwi yakât topŋe Anitâ ikŋiâk naŋgap. \v 6 Bulâŋanâk yen me lohimbi nombotŋe âlâŋe mepaenenekŋetgât ki nâŋgâwin. \v 7 Kiristo ikŋak âi ningim hâŋgânnongomu ikŋe sâtgât otmâ den kâsikum yiŋgim gain. Yakât otmâ yeŋe ewe katnenekŋet sâm ekyongombâingât dop olop yamâ nenŋe yawu ki ekyongowin. Yâhâ ŋaŋa namân gâtŋe yamâ mâmâŋaŋe sisikgum nam waŋmap yakât dopŋeâk nenŋe nâŋgâyiŋgim lohotŋan otyiŋgiwin. \v 8-9 Yawu otyiŋgim biwinenŋe yeŋgâlen kinmu den pat âlepŋe kâsikum yiŋgiwin. Otmu yeŋe tânnongom hâhiwin nâŋgâmai sâm nenŋe Kiristohât den pat âlepŋe kâsikum yiŋgiwin yan nenŋahâk âi tuhum yapâ tewetsenŋe mem senŋe âlâlâ puluhuakmâ manbin. Nenŋe yawu otmâ hâhiwin nâŋgâm manbin yakât topŋe naŋgai. \p \v 10 Emelâk nenŋe yen orop manmâ Kiristohât den kâsikum yiŋgimunŋe nâŋgâwi yan nengât manman ya ekbi. Nenŋe Anitâhât tem lâuwaŋgim uwawapŋe bia manmâ ki otmâ tâpikguwin. Yakât otmâ Anitâŋe nenekmu ârândâŋ olop yawu naŋgain. \v 11 Otmu âwâlipyeŋaŋe nimnaomlipyeŋe wawaeyekmâ tihityeŋe otmai yakât dopŋeâk nenŋe yen kerek mem buku tuhuyekmâ yuwu otyiŋgiwin. \v 12 Lohimbi nombotŋe biwiyeŋe orotok sâop ya mem heweweŋ tuhuyekbin. Otmu lohimbi nombotŋe umatŋe âlâlâ kakyeŋan yâhâop yan mem sânduk tuhuyekbin. Yâhâ Anitâŋeâmâ meyekmâ ikŋe kapi himbimân tap yan katyekbuap. Yan katyekmu manman kârikŋan manmâ heroŋe otbaŋgim mepaenomaihât pat kuyiŋgim tihityeŋe otmap. Yakât otmâ târârâhâk manŋetâ manmanyeŋe ekmu ârândâŋ olâkgât ekyongowin. \p \v 13 Aŋgoân yeŋgâlen taka Anitâhât den bulâŋe kâsikum yiŋgiwin ya nâŋgâŋetâ yuwu olop. Den eknongoŋetâ naŋgain yuâmâ lokgât nâŋgân nâŋgânâmbâ ki tetemu eknongoai. Yuâmâ Anitâhât den bulâŋe oap. Yawu sâm mem biwiyeŋan katbi. Biwiyeŋan katmâ nâŋgâŋetâ biwiyeŋe kelihakmu yâkâlen biwiyeŋaŋe tiŋâk kepeim manmâ gai. Yakât nâŋgâm haoŋmâ ârândâŋ Anitâ mepaemain. \v 14 Bukulipne, yeŋe Yesu Kiristohâlen biwiyeŋaŋe kepeim manŋetâ bukulipyeŋe nombotŋaŋe yekmâ nâŋgâm bâleyiŋgim topŋe âlâlâ mâŋgâeyekmâ gai. Yakât dopŋeâk emelâk Yura lohimbi nombotŋaŋe Kiristohâlen biwiyeŋe katbi yan bukulipyeŋaŋe nâŋgâm bâleyiŋgim topŋe âlâlâ mâŋgâeyekbi. Emelâk Anitâŋe poropetelipŋe den ekyongomu yâkŋe Yura nengât tâmbâlipnenŋe ekyongowi. Tâmbâlipnenŋaŋe den ya nâŋgâŋetâ gemu bet pilâm poropete dondâhâlâk yongoŋetâ muwi. \v 15-16 Otmu Kutdânenŋe Yesuŋe Anitâhât den ya Yura lohimbi ekyongop. Ekyongomu papatolipyeŋaŋe nâŋgâm bâlewaŋgim yawuâk mem âlâlâ tuhum kuŋetâ muop. Otmu nen aposololipŋaŋe gurâ pâku lohimbi yeŋgâlen ari Kiristohât den pat âlepŋe ekyongomain. Ekyongomunŋe nâŋgâm Kiristohâlen biwiyeŋe katŋetâ Anitâŋe manman kârikŋahât pat kuyiŋgimu mansai. Yawu otmain yakât Yura papatolipnenŋaŋe mâtâp maŋguningim watnenekmâ mem âlâlâ tuhunenekmai. Otmu pâku lohimbi gurâ mem ge katyekmâ mâtâp maŋguyiŋgimai. Yakât otmâ Anitâŋe nâŋgâmu dondâ bâlemu tâmbâlipnenŋaŋe mem bâleyekmâ gawi ya bâiŋe meŋetâ pesuk yap. Yakât otmâ Anitâŋe matŋe umatŋe yiŋgimu umatŋe âlâlâ kakyeŋan yâhâwuap. \s1 Pauloŋe âwurem ari yekbom sâm biwiŋaŋe nâŋgâop. \p \v 17 Bukulipne, Yura ambolipŋe miti emetŋahât galem manmai yaŋe mem âlâlâ tuhunenekmâ watnenekŋetâ pilâyekmâ takawin. Nimnaom âwâ mâmâlipyeŋaŋe mum pilâyekŋetâ mandu manmai. Ya lohimbiŋe yekmâ tepyeŋe nâŋgâmai. Yakât dopŋeâk nenŋe yeŋgât kapi pilâm takawin yapâek yeŋe mandu towat mansai nâŋgâm tepnenŋe nâŋgâyiŋgim manmâ gain. \v 18 Otmu pilâyekmâ takawin ya ki kâlep otmuâk âwurem taka yen yekne sâm otbin. Yawu otmunŋe Satanŋe mâtâp maŋguningim yâhâmu hâum pâpgum pilâm Aten kapiân tatbin. Nâŋe yen yekbe sâm yawu otban. \v 19-20 Nenŋe heroŋe nâŋgâyiŋgim yeŋgât den pat ya lohimbi ekyongom mepaeyekmâ mansain yakât yuwu sâmune nâŋgâŋet. Nenŋe yeŋgâlen taka Kiristohât den pat âlepŋe puwâk ekyongomunŋe nâŋgâm yâkâlen biwiyeŋaŋe kepeiwi. Yakât otmâ Kutdânenŋe Yesuŋe âwurem ge yen orop menenekmu yâkât senŋan kinnom. Sâp yan yeŋgât heroŋe nâŋgâmunŋe Kiristoŋe nâŋgâmu âlepŋe otbuap. \c 3 \p \v 1-2 Aiop, Yura ambolipŋe miti emetŋahât galem manmaiŋe watnenekŋetâ pilâyekmâ Aten kapiân taka tatbin. Otmu yen gurâ girawu mem âlâlâ tuhuyekŋetâ mansai sâm yeŋgât nâŋgâm ketet otmâ mansain. Bukune Timoteo, orowâk manmâ Anitâ hoŋ bawaŋgim Kiristohât den kâsikum lohimbi yiŋgimain. Yakât otmâ yâkŋe yeŋgâlen taka mem heweweŋ tuhuyehâkgât hâŋgângumune takamu nâŋe niniâk tatban. \v 3-4 Emelâk nenŋe yen ki pilâyekmâ takawin yan yeŋe Kiristohâlen biwiyeŋaŋe kepeim manŋetâ lohimbi belângen manmaiŋe mem âlâlâ tuhuyeknomai yakât topŋe ekyongomunŋe nâŋgâwi. Den ekyongowin yakât bulâŋe yamâ mem âlâlâ tuhuyekbi yan tetemu ekbi. \v 5 Mem âlâlâ tuhuyekbi yan yeŋe lohotŋe otmâ Kiristo betguŋetgât Kâitgu Kâitgu Amboŋe Satanŋe biwiyeŋan kioŋop. Yawu olop. Yakât Kiristohât den pat âlepŋe imbiâk kâsikum yiŋgiwin mon sâm gorânihimu Timoteo hâŋgângumune yeŋgâlen takaop. \s1 Timoteoŋe Tesalonike ambolipŋe yeŋgât den pat Paulo ekuop. \p \v 6-8 Otmu yeŋgâlembâ purik sâm âwurem nâhâlen takaop. Taka yeŋe Kiristohâlen biwiyeŋaŋe tiŋâk kepeim buku oraŋgim manmâ nâhât tepyeŋe nâŋgânihimai yakât den pat eknohop. Eknongomu nâŋgâmune tepne welâmŋan giop. Yakât otmâ yeŋgâlen takamune eŋakmâ tep hero naŋgaŋginomgât nâŋgâm gan. Yawu gârâmâ sâp yiwereŋe yuâmâ lohimbi belângen manmaiŋe mem âlâlâ tuhunekŋetâ hâhiwin kakŋan mansan. \v 9 Hâhiwin kakŋan mansan yamâ yeŋe Kutdânenŋe Kiristohâlen biwiyeŋaŋe tiŋâk kepeim manmâ gai yakât den pat nâŋgâmune biwine heweweŋ otmu Anitâ heroŋe nâŋgâwaŋgim mepaeman. \v 10 Emelâk Kiristohât den kâsikum yiŋgimunŋe nâŋgâŋetâ keterakyiŋgiop. Yakât otmâ yeŋgâlen âwurem taka yâkât den topŋambâek kâsikum yiŋgimune nâŋgâŋetâ keterakyiŋgiâk sâm Anitâ ulitgum biwinaŋe mem mansan. \p \v 11 Awoŋnenŋe Anitâ otmu Kutdânenŋe Yesuŋe nâŋgânihimutâ âwurem taka yekbomgât naŋgan. \v 12 Anitâŋe yen mem heweweŋ tuhuyekmu buku oraŋgim mansai yawuâk torokatmâ mannomai. Yawu manmâ biwiyeŋaŋe kepeiakmâ konohâk otmu lohimbi belângen manmai ya gurâ nâŋgâyiŋginomai. Yawu gârâmâ nenŋe yeŋgât nâŋgâyiŋgimain yakât dopŋeâk nâŋgâyiŋginomaihât naŋgan. \v 13 Yawu nâŋgâyiŋginomai yanâmâ Anitâhât wâtŋan kinmâ Kiristohâlen biwiyeŋaŋe tiŋâk kepeim mannomai. Yawu manŋetâ Kutdânenŋe Yesuŋe aŋelolipŋe meyekmâ âwurem gewuap yan Awoŋnenŋe Anitâ yâkât senŋan kinŋetâ yekmu ârândâŋ otmu nine nanne baratne koko salek sâwuap. \c 4 \s1 Manman girawu manmunŋe Anitâŋe nenekmu ârândâŋ otbuap. \p \v 1-2 Aiop, yuwu sâmune nâŋgâŋet. Manman girawu manŋetâ Anitâŋe yekmu ârândâŋ otbuap yakât den kâsikum yiŋgimunŋe nâŋgâm lâum manmâ gai. Nen Kiristohât aposololipŋe orop biwinenŋaŋe kepeiakmâ konohâk otmu mansain. Yakât otmâ yâkât sâtgât otmâ den pat âlepŋe ya ekyongomunŋe nâŋgâŋetâ keterakmu lâum manmâ gaŋetâ yekmunŋe tipiŋe âlepŋe oap. Ya torokatmâ tiŋâk lâum manŋetâ Anitâŋe yekmu âlepŋe otbuap. \v 3 Yeŋe târârâhâk mannomaihât Anitâŋe nâŋgâmap. Yawu manmâ kâwâ konda ki otnomai. \v 4-5 Lok belângen manmaiŋe imbi yekmâ tepyeŋe uk sâmu otmâ tâpikguŋetâ umatŋe tetemu yakât kakŋan miakmâ manmai. Yâkŋe otmai yawu ki otnomai. Yeŋeâmâ orotmeme tâŋ tâŋâk watmâ imbi meyekŋetâ lohimbiŋe nâŋgâyiŋgiŋetâ yahatbuap. \v 6 Emelâk girem den âlâ yuwu ekyongomunŋe nâŋgâwi. Lok âlâ me âlâŋe bukulipyeŋe yeŋgât imbi yekmâ otnomai yamâ Kutdâŋe yakât matŋe umatŋe yiŋgimu menomai. \v 7 Nenŋe Kiristohât mâtâp watmâ kâwâ konda ki otmâ mannehât Anitâŋe menenekmâ ikŋe Wâtgât mâmâŋahât Heak hâŋgângumu ge biwinenŋe mem heweweŋ tuhumap. \v 8 Yakât otmâ lok âlâ me âlâŋe den ekyongoan yu betgunomai yamâ nâ betnohoain sâm Anitâ betgunomai. \p \v 9-10 Anitâhât Wâtgât mâmâŋahât Heakŋe biwiyeŋe mem heweweŋ tuhumap. Yawu otmu Makeronia hânân Kiristohât komot mansai ya orop biwiyeŋaŋe kepeiakmâ konohâk otmu buku oraŋgim mansai. Yawu otmâ mansai ya yawuâk torokatmâ otmâ mannomaihât naŋgan. Emelâk yakât topŋe ekyongomunŋe nâŋgâwi. Yawu gârâmâ nâŋe den kâlep ki kulemgum katyiŋgiwom. \v 11 Emelâk den ekyongowin ya âlâkuâk ekyongomune nâŋgâŋet. Yeŋe lohotŋan manmâ tat tat memeyeŋe galemgum heŋgeŋgum mannomai. Yawu manmâ ki konam im bukulipyeŋe nem watyeknomai. Otmu bukulipyeŋe yeŋgât tat tat memeyeŋe yakât nâŋgâm ki eŋgatyeŋan genomai. \v 12 Yâhâ âi meŋetâ yanâmâ manmanyeŋe tetewuap. Yawu otmâ mannomai yan lohimbi belângen manmaiŋe yekmâ ewe katyeknomai. \s1 Kutdânenŋe Yesu âwurem gewuap yakât sâop. \p \v 13 Bukulipne, lohimbi belângen manmai yeŋgât sese buwulipyeŋe me âwâ mâmâlipyeŋe mumai yan “muŋetâ pesuk yap” sâm isem we bâle nâŋgâm manmai. Yeŋe yawu otmaihât sese buwulipyeŋe me âwâ mâmâlipyeŋaŋe Kiristohâlen biwiyeŋaŋe kepeim manmâ gam muwi ya yeŋgât sâmune nâŋgâŋet. \v 14 Yesuŋe muop yamâ Anitâŋe mumuŋambâ mem yahalop. Yakât dopŋeâk Yesuŋe himbimâmbâ âwurem gewuawân lohimbiŋe Kiristohâlen biwiyeŋaŋe kepeim manmâ gam muwi ya Anitâŋe mumuŋambâ mem yahatyekbuap. Yakât nâŋgâmunŋe bulâŋe otmap. \p \v 15 Otmu Kutdânenŋe Yesuŋe aposololipŋe den kâsikum yiŋgiminiop yakât sâmune nâŋgâŋet. Kiristoŋe âwurem ge menenekmu himbimân yâhânom yan ikŋe lohimbi muŋetâ hanyongowi ya meyekmu orowâk yâhânom. \v 16 Aŋgoân Kutdânenŋaŋe ikŋe aŋelolipŋe yeŋgât kunyeŋe ekumu lâmun kunbuap. Lâmun kunmu Kutdâŋe himbimâmbâ gemu ikŋe lohimbi muwi ya mumuŋambâ yahatnomai. \v 17 Mumuŋambâ yahatŋetâ orowâk elem kakŋambâ yâhâmunŋe Kiristoŋe ge haŋân peneningiwuap. Haŋân peneningimu yâk orop tatmâ yâhâmbisâin. \v 18 Otmu biwinenŋe gemap sâm yakât nâŋgâm alahum biwi sânduhân karakmâ mannom. \c 5 \s1 Kutdânenŋe âwurem gewuap yakât biwi golâek otmâ mannom. \p \v 1 Kutdânenŋe pârâk sânsânâk âwurem ge menenekbuap yan kulem girawu tetemu ekmâ nâŋgânom ya emelâk ekyongomunŋe nâŋgâwi. Yakât otmâ den kâlep ki kulemgum katyiŋgiwom. \v 2 Kutdânenŋe gewuap yakât den âlâen hâum sâmune nâŋgâŋetâ keterakyiŋgiâk. Kapi ambolipŋe yeŋgât kasalipyeŋaŋe sâp girawuân taka itit kiom tuhuyiŋginomai ya ki ekyongomai. \v 3 Kapi ambolipŋaŋe “Nen gulip mansain,” sâm otŋetâ yan kasalipyeŋaŋe taka pârâk sânsânâk yongom kiom tuhuyiŋgimai. \p Aiop, umatŋe ya kaknenŋan yâhâmap sâm mâtâp ya maŋgunomaihât dop ki tap. Yakât topŋe nâŋgâŋetâ keterahâkgât imbi tepdâ yeŋgâlen hâum sâmune nâŋgâŋet. Imbi tepdâŋe naom mene sâm otmai yan naomŋe hâliliakmâ tatmu hâhiwin nâŋgâm belângen memai. Yakât dopŋeâk umatŋe ya kakyeŋan yâhâmu hâhiwin nâŋgânomai. \v 4-5 Bukulipne, Kutdâŋe âwurem gewuap yakât emelâk ekyongomunŋe nâŋgâŋetâ haŋ sâyiŋgiop. Yawu gârâmâ yakât topŋahât ki pâpgum mansai. \v 6-7 Lok nombotŋaŋe biwi pâlâmŋe manmâ to kârikŋe nem hâlim milim otmai. Yawu otmai yakât umatŋe topŋe topŋe kakyeŋan yâhâwuap ya ki nâŋgâmai. Yâhâ yeŋeâmâ mambotbaŋgim biwi golâek mannomai yanâmâ pârâk sânsânâk takamu ki pârâk pilânomai. \v 8 Otmu biwiyeŋe galemahom yuwu mannomai. Lohimbi belângen manmaiŋe mem bâleyekŋetâ biwiyeŋe gemapgât Kiristohâlen biwiyeŋaŋe kepeinomai. Me yeŋe sâm bâleaŋgim hioŋakmaihât biwiyeŋaŋe kepeiakmâ konohâk otmu buku oraŋgim mannomai. Yawu otmâ Kutdâŋe âwurem ge meyekmâ manman kârikŋan katyekbuap yakât nâŋgâm biwiyeŋaŋe mem mannomai. \v 9 Anitâŋe lohimbi kerek nengât manmannenŋahât matŋe âlâku ikŋiâk ikŋiâk kâpekningiwuap. Sâp yanâmâ lohimbi belângen manmâ orotmeme bâleŋe otmai ya matŋe umatŋe yiŋgimu mem hâhiwin kakŋan manmâ yâhâmbisâi. Yâhâ yenâmâ nen orop Kutdânenŋe Yesu Kiristoŋe sârerenenekmâ manman kârikŋan katnenekbuap yakât Anitâŋe sâm kalop. \v 10 Kiristoŋe kawenenŋan kinmu kuŋetâ muop. Yakât otmâ yâkâlen torokatmâ manman kârikŋan mannom. Yakât otmâ manmunŋe gewuap me mumunŋe gewuap sâp yan menenekmu yâk orop tatmâ yâhâmbisâin. \v 11 Yakât nâŋgâm biwinenŋe gemap sâm sâp yiwereŋe tânahom biwi sânduhân karakmâ mansai yawuâk otmâ yâhânomai. \s1 Pauloŋe girem den ekyongop. \p \v 12 Nenŋe Kutdâhât sâtgât otmâ lok meyekmâ galemyongom den kâsikum yiŋgiŋet sâm katyekbin ya ewe katyeknomai. \v 13 Galem yaŋe âi ya biwiyeŋaŋe tiŋâk mem mansai yakât otmâ nâŋgâyiŋgiŋetâ yahatmu buku otyiŋgiŋetâ yâk orop buku konok otmâ mannomai. \p \v 14 Lohimbi nombotŋaŋe konam imai ya sâyiŋgiŋetâ âi tuhunomai. Otmu lohimbi nombotŋe biwiyeŋe orotok sâmu mansai ya mem heweweŋ tuhuyekŋetâ biwiyeŋe ârândâŋ otbuap. Otmu lohimbi nombotŋe Anitâhât den ki nâŋgâm heŋgeŋgumaiŋe orotmeme inŋe ya otmunŋe mem bâlenenekmap sâm gorâyiŋgimap. Lohimbi yawuya Anitâhât den topŋambâek kâsikum yiŋgiŋetâ nâŋgâm mannomai. Otmu lohimbi nombotŋaŋe mem bâleyeknomai ya lohotŋan otyiŋginomai. \v 15 Lohotŋan otyiŋgim matŋe ki kâpekyiŋginomai. Yawu otmâ buku oraŋgim tânahom mannomai. Otmu lohimbi belângen manmaiŋe mem bâleyeknomai ya yawuâk mem buku tuhuyeknomai. \v 16-18 Otmu wuân me wuân teteyiŋgiwuap yan haoŋmâ ârândâŋ Anitâhât heroŋe nâŋgâm mepaembisâi. Orotmeme yu otmâ Kiristo orop biwiyeŋaŋe kepeiakmâ konohâk otmu mannomaihât Anitâŋe nâŋgâmap. \p \v 19-20 Otmu Wâtgât mâmâŋahât Heakŋe lok âlâ me âlâ lauyeŋe mem heweweŋ tuhuyekmu den ekyongoŋetâ nâŋgânomai. Yakât ki nâŋgâŋetâ gemu kuyiŋginomai. \v 21-22 Lohimbi âlâ me âlâŋe den ekyongoŋetâ nâŋgânomai me orotmeme âlâ otŋetâ eknomai. Yawu otŋetâ yaŋe Anitâhât den orop lâuakdomawot me bia sâm yakât ekmâ kiwilim heŋgeŋgunomai. Lâuakdomawot otmuâmâ ya nâŋgânomai. Yâhâ ki lâuakdomawot otmuâmâ ya ki nâŋgânomai. \s1 Den bâiŋe sâop. \p \v 23 Anitâ Biwi Sânduk Amboŋaŋe manman bâleŋe yapâ meyekmâ biwi nâŋgân nâŋgânyeŋe galemgumu târârâhâk mannomaihât nâŋgâm ulitguman. Yawu mannomai yan Kutdânenŋe Yesu Kiristoŋe âwurem ge yekmu ârândâŋ otbuap. \v 24 Anitâŋe ikŋahâk meyehop. Yakât otmâ yeŋe yâkât wâtŋan manmâ yâhâm sâp patoen Kiristohât senŋan koko salehâk kinnomai. \p \v 25 Nengât sâm Anitâ ulitgunomaihât naŋgan. \p \v 26 Anitâ yet Kiristo yetgâlen biwiyeŋaŋe kepeim mansai yeŋe heroŋe naŋgaŋginomai. \p \v 27 Den yu Kutdâhât sâtgât otmâ kulemgum katyiŋgian yu sâlikum bukulipyeŋe ekyongoŋetâ kerekŋe nâŋgânomai. \v 28 Kutdânenŋe Yesu Kiristo tihitnenŋe otmapŋe yen orop tatmu yâkât wâtŋan manŋetgât Anitâ ulitguman. Bâiŋ. \qc Nâ bukuyeŋe, \p \qc Paulo