\id 1CO NT0040.1C1 SELEPET McELHANON (dp transfer 7-JUN-85) 3-OCT-85 
\h 1 Korinti 
\toc1 1 Korinti  Pauloŋe Korinti yeŋgât ekap  aŋgoân kulemgum katyiŋgiop. 
\toc2 1 Korinti 
\mt1 1 Korinti  
\mt2 Pauloŋe Korinti yeŋgât ekap  
\mt2 aŋgoân kulemgum katyiŋgiop.  
\c 1  
\p O bukulipne,  
\p
\v 1-2 Yen Korinti kapi ambolipŋaŋe Yesu Kiristo orop biwiyeŋaŋe hikuakmâ konohâk otmu tem lâuwaŋgim manŋetgât Anitâŋe meyehop. Nâ Paulo. Emelâk Awoŋnenŋe Anitâŋe Yesu Kiristohât aposolo sâm katnekmâ âi nihiop ya mem mansan. Otmu bukunenŋe âlâ, kutŋe Sostene, yâkŋe nâ orop nep tânahom mansait. Yawuhât netŋe heroŋe nâŋgâyiŋgim ekap yu kulemgum katyiŋgiait. Yâhâ lohimbi hânŋan kulemŋan manmâ araiŋe Kiristohâlen biwiyeŋaŋe kepeim manmai ya Anitâŋe meyekmu komot konohâk otmâ tem lâuwaŋgim Kutdânenŋe Kiristo mepaem manmain.   
\p
\v 3 Otmu yeŋgât nâŋgâm Anitâ yuwu sâm ulitguman. “O, Awoŋ, gâŋe Kutdânenŋe Yesu Kiristo orop Korinti kapi ambolipŋe Kiristohâlen biwiyeŋe katmâ mansai ya yeŋgât nâŋgâm tihityeŋe otmutâ biwi nâŋgân nâŋgânyeŋaŋe kepeiakmâ konohâk otmâ sânduk sâekgât ulitgohoan.” Yawu sâm ulitguman.   
\s1 Pauloŋe Korinti kapi ambolipŋe yeŋgât nâŋgâm Anitâ mepaeop.  
\p
\v 4-5 Anitâŋe ikŋe eŋgatŋeâk otmâ meyekbe sâm Yesu Kiristo hâŋgângumu giop. Gârâmâ yâkâlen biwiyeŋe katŋetâ Anitâŋe yekmu ârândâŋ otmap. Otmu Kiristo orop biwiyeŋaŋe kepeiakmâ manŋetâ mâmâŋe otyiŋgimu mansai. Yawu otyiŋgimu nâŋgân nâŋgânyeŋe holaŋakmu yâkât den pat âlepŋe heweweŋâk ekyongoŋetâ bukulipyeŋaŋe nâŋgâŋetâ âiloŋgo oap. Yeŋgât den pat ya nâŋgâm Anitâ mepaeman.  
\v 6-7 Yâhâ yen emelâk biwiyeŋe Yesuhâlen katbi yakât nâŋe Kiristohât den kâsikum yiŋgiminiwan. Ya nâŋgâm yâkâlen biwiyeŋaŋe kepeiŋetâ mâmâŋe otyiŋgimu tem lâuwaŋgim orotmeme bâleŋe pilâwi yan ki torokatmâ manmâ gai. Yakât otmâ Wâtgât mâmâŋahât Heakŋe mâmâŋe otyiŋgimu manman âlepŋahât bulâŋe topŋe topŋe yeŋgâlen tetemu mansai. Otmu Kutdânenŋe Yesu Kiristoŋe âwurem ge meyekbuap yakât biwi nâŋgân nâŋgânyeŋe kilik kilik sâmu mambotbaŋgim mansai.  
\v 8-9 Yawu gârâmâ Anitâ nanŋe Yesu Kiristo Kutdânenŋe orop biwi nâŋgân nâŋgânyeŋaŋe hikuakmâ mannomaihât Anitâŋe meyehop. Meyehop yakât otmâ ikŋahâk ki betyongowuap. Yakât otmâ Yesu Kiristohât wâtŋan manmâ yâhâŋetâ sâp patoen âwurem ge meyekbuap yan yâkât senŋan koko salehâk kinnomai.   
\s1 Korinti lohimbiŋe yeŋahâlâk naŋgaŋgiŋetâ yahalop.  
\p
\v 10-12 Bukulipne, den umatŋe âlâ yeŋgâlen tap yakât sâmune nâŋgâŋet. Yeŋgâlen gâtŋe imbi âlâ, kutŋe Koloe sâm, yâkât hoŋ bawalipŋaŋe taka yuwu sâm eknohowi. “Bukulipge Korinti kapiân mansaiŋe yeŋahâlâk naŋgaŋgiŋetâ yahatmu yuwu sâm den kakŋan sahaŋgim hioŋakmâ mansai. “Âo, Paulo yamâ nengât kunnenŋe. Yâkât den nâŋgâmunŋe bulâŋe otmap,” sâmai. Yâhâ buku nombotŋaŋeâmâ hioŋakmâ yuwu sâmai. “A, a, yawu bia. Nenâmâ Apolohât den nâŋgâmunŋe bulâŋe otmu tem lâuwaŋgimain,” sâmai. Yâhâ nombotŋaŋeâmâ yuwu sâmai. “Bâe, wonângen, nenâmâ Petorohât komot. Yâkŋe kunnenŋe manmâ den bulâŋe sâmap ya konok nâŋgâmain,” sâmai. Yâhâ nombotŋaŋeâmâ yuwu sâmai. “Oŋ, nenâmâ Yesu Kiristohât den nâŋgâm lâumain. Âlâlâ yeŋgât den nâŋgâmunŋe helekŋe otmap,” sâmai.” Den pat yawu eknohoŋetâ nâŋgâmune ki ârândâŋ oap. Bukulipne, Kutdânenŋe Yesu Kiristoŋe sârereyekmâ kaweyeŋan kinmu kuŋetâ muop. Yakât nâŋgâm ki hioŋakmâ ikŋiâk ikŋiâk otnomai. Yawu otmâ kaok oraŋgim biwi nâŋgân nâŋgânyeŋaŋe hikuakmâ konohâk otmu den kakŋan ki sahaŋginomaihât naŋgan.  
\v 13 Yawu gârâmâ yeŋgât den pat ya naŋgan. Yawu gârâmâ yakât yuwu sâmune nâŋgâŋet. Yeŋe hioŋakmâ nombotŋaŋak Kiristohât komot bulâŋe mannomaihât dop ki tap. Yesu Kiristoŋe yen komot konohâk manŋetgât menduhuyehop. Yawu gârâmâ yeŋahâk ki hioŋaknomai. Yawu gârâmâ nâŋe yeŋgât tosahât otmâ howanân ki nohoŋetâ muwan. Me manman kârikŋahât pat yakât bulâŋe menomaihât nâhât kulân toen ki katyekbi. Yakât otmâ girawuhât otmâ imbiâk nâhâitŋe kunnenŋe oap sâm den sahaŋgimai?  
\v 14 Yawu gârâmâ yeŋgâlen gâtŋe lok yâhâp, kutyetŋeâmâ Kirisipo yet Gaio yâhâk toen katyelekban. Yakât nâŋgâmune âiloŋgo oap. Yamâ wongât? Nâŋe lok sambe toen mem katyekban mâne dondâek hioŋakŋetâ umatŋe kakyeŋan yâhâmbâp.  
\v 15-16 Âo, nelâmnohoap, ya nâŋgâmune teteap. Nâmâ Setepanas imbiŋe naomŋe hârohâk toen katyekban. Yâhâ yeŋgâlen gâtŋe âlâ toen katban me ki katban ya ki nâŋgâmune teteap. Yawu gârâmâ yeŋgâlen gâtŋe sambeŋe nâhâitŋe toen katnenehop ya ki sânomai.  
\v 17 Yawu gârâmâ Yesu Kiristoŋe menekmâ âi sâm nihiowân yan lohimbi toen katyekbomgât ki eknohop. Yâhâ ikŋak sârerenenekmu howanân kuŋetâ muop yakât den pat ya kâsikum yiŋgiwomgât âi sâm nihiop. Yâhâ den kâsikum yiŋgiman yan nâhât nâŋgâŋetâ yahatmu Kiristohât den pat yakât nâŋgâŋetâ gemap sâm den pat ya tâŋ tâŋâk ekyongoman. Den ya nine nâŋgân nâŋgân watmâ ki kâsikum yiŋgiman.   
\s1 Kiristoŋe sârerenenekmâ kawenenŋan kinmu kuŋetâ muop.  
\p
\v 18 Yâhâ Kiristoŋe sârerenenekmâ kawenenŋan kinmu kuŋetâ muop yakât den pat âlepŋe ya lohimbi hiliwahonomaihât pat mansaiŋe nâŋgâŋetâ tâŋât otmap. Yamâ benŋe nenâmâ manman kârikŋahât pat mansainŋe den pat ya nâŋgâmunŋe keterakningimu yâkât wâtŋan kinmâ tem lâuwaŋgimain.  
\v 19 Den yan yuŋe emelâk Anitâŋe poropete âlâ den ekumu kulemguop ya miap. Den yamâ yuwu tap.  
\li1 “Lok nombotŋaŋe yeŋe nâŋgân nâŋgân watmâ bukulipyeŋe den kâsikum yiŋgimai yâhâmâ biwiyeŋe mem gulip tuhumune nâŋgâŋetâ ki keterakbuap. Me lok nombotŋe nâŋgân nâŋgânyeŋe oropŋe yeŋe eŋgatyeŋeâk otmâ bukulipyeŋe den ekyongomai yamâ mem kopa tuhuyekmune pâpgunomai.” Den yawu tap.   
\p
\v 20-21 Yâhâ lok âlâ me âlâŋe yeŋe nâŋgân nâŋgân watmâ Anitâhât den nâŋgâm pesuk pilânomaihât mâtâp yamâ ikŋe eŋgatŋeâk maŋguyiŋgiop. Yakât otmâ sâp yiwereŋe yuâmâ lok nâŋgân nâŋgânyeŋe oropŋe yeŋahâk Anitâhât den nâŋgâm pesuk pilânomaihât dop âlâ ki tap. Me lok nombotŋe pepa emetŋan yâhâmaiŋe den girawuya Anitâhât biwiŋan tap yakât nâŋgâne sâm hâum pâpgumai. Me lok nombotŋaŋe menduhuakmâ yu yakât topŋe nâŋgâne sâm den alahumai yaŋe gurâ Anitâhât den ki nâŋgâm heŋgeŋgumai. Yawu otmâ Kiristohât den pat âlepŋe nâŋgâŋetâ tâŋât otmap. Yâhâ nenŋeâmâ yâkât den nâŋgânomgât mâtâp ki maŋguningimap. Yakât otmâ denŋe nâŋgâmunŋe bulâŋe otmu Anitâŋe nine nanne baratne sâm wawaenenekmâ manman kârikŋahât pat kuningiop. Yakât otmâ lokgât nâŋgân nâŋgânâmbâ tetem gap yakât nâŋgâmunŋe gemap.  
\v 22-23 Yâhâ Yura lohimbiŋe kulem topŋe topŋe tetemu ekŋetâ âlâ kândâkdâ otmap yanâk Anitâhâlen biwiyeŋe katmai. Yawu gârâmâ Yesu Kiristo howanân kuŋetâ muop yan kulem teteop yakât ekyongomunŋe nâŋgâŋetâ gemu bet pilâmai. Yâhâ Girik lohimbiŋeâmâ manmanyeŋahât topŋe lok âlâ me âlâŋe sâm kusânmâ ekyongoŋetgât nâŋgâmai. Yawu nâŋgâmai yamâ nenŋe Kiristohât den pat âlepŋe ekyongomunŋe nâŋgâŋetâ tâŋât otmap.  
\v 24-25 Yawu gârâmâ Yesu Kiristoŋe Anitâhât biwiŋan den âlâlâ tatmap yakât topŋe sâm teteop ya lohimbi nombotŋaŋe nâŋgâŋetâ tâŋât otmap. Den yakât topŋeâmâ lok âlâ me âlâŋe yeŋahâk nâŋgâm heŋgeŋgunomaihât dop âlâ ki tap. Yamâ benŋe nen Yura lohimbi nombotŋe otmu yen Girik me pâku lohimbi nombotŋe Anitâŋe dâinenekmâ mâmâŋe otningimu den pat âlepŋe ya nâŋgâmunŋe âlâ kândâkdâ otmap. Yawu otmâ yâkâlen biwinenŋaŋe kepeimunŋe nine nanne baratne sâm menenehop. Yâhâ manman kârikŋahât pat kuningiop yakât bulâŋe nenŋahâk menomgât dop âlâ ki tap. Yawu gârâmâ Yesu Kiristo howanân kuŋetâ muop yamâ Anitâŋe mumuŋambâ mem yahatmu yâkâlen kândiwahom manman kârikŋahât mâtâp mem teteningiop. Mâtâp ya watmâ yâhânom yan bulâŋe ningimu menom.   
\p
\v 26-28 Bukulipne, den sâm aran yukât topŋe nâŋgâŋetâ keterahâkgât yuwu sâmune nâŋgâŋet. Emelâk Anitâŋe yen dâiyekmâ Kiristohât komolân torokatyehop yan lohimbi belângen manminiwiŋe nâŋgâyiŋgiŋetâ girawu teteop yakât sâwe. Yen yekmâ nâŋgân nâŋgânyeŋe geheŋe sâm nâŋgâyiŋgiŋetâ geminiop. Yakât otmâ lohimbi belângen manmâ nâŋgân nâŋgânyeŋe orop mansaiŋe yen yekmâ aŋulaknomai sâm Anitâŋe meyehop. Yâhâ yakât dopŋeâk lohimbi belângen manminiwiŋe yekmâ lok tâŋât me lok inŋe sâm nâŋgâyiŋgiŋetâ geminiop. Yawu gârâmâ Anitâŋe meyekmâ biwi sânduhân katyekmu mansai. Yakât otmâ lok papato me lok kutyeŋe orop belângen manmai yaŋe yekmâ yuwu sânomai. “Biwi sânduhân manŋetâ nenŋe hâmbiŋ gumbiŋ mansain sâm aŋulaknomai.  
\v 29 Topŋe yawuhât lohimbi âlâ me âlâŋe yeŋahât nâŋgâŋetâ yahatmu “Nenŋahâk manmunŋe ârândâŋ oapgât manman kârikŋan mannom” sâm Anitâ ekunomaihât dop âlâ ki tap.  
\v 30 Yawu gârâmâ Anitâ ikŋahâk menenekmâ mâmâŋe otningimu Yesu Kiristo orop biwinenŋaŋe hikuakmâ konohâk otmu mansain. Yawu otmâ yâkât biwiŋan den girawu tap ya biwi nâŋgân nâŋgânnenŋan katmu nâŋgâmunŋe keterakningimap. Keterakningimu tem lâuwaŋgimunŋe nenekmu ârândâŋ otmap. Yawu torokatmâ manmâ yâhânomgât manman bâleŋahât paŋgoŋâmbâ holaŋnenekmu mansain. Yakât otmâ mâtâp katningiop ya watmâ Kiristohât wâtŋan kinmâ manmâ yâhânom yanâmâ nine nanne baratne koko salek sâm menenekbuap.  
\v 31 Den yan yuŋe Anitâŋe emelâk poropete âlâ den ekumu kulemguop ya miap. Den yamâ yuwu tap.  
\li1 “Lohimbi âlâ me âlâŋe bukulipnenŋaŋe nâŋgâningiŋetâ yahalâk sâm ki mepaeaknomai. Yâhâ Kutdâyeŋaŋe mâmâŋe otyiŋgmu manman âlepŋahât bulâŋe yeŋgâlen teteap yakât Kutdâyeŋahât nâŋgâŋetâ yahatmu bukulipyeŋe ekyongonomai.” Yawu tap.   
\c 2  
\s1 Kiristohât den pat nâŋgâŋetâ hâi hâiŋe otmap sâm den heweweŋâk kâsikum yiŋgiminiop.  
\p
\v 1 Bukulipne, den sâm aran yukât topŋe nâŋgâŋetâ keterahâkgât ninan hâum sâmune nâŋgâŋet. Nâŋe yeŋgâlen puwâk takawan yan Anitâŋe tihitnenŋe otmâ Yesu Kiristo hâŋgângumu giop yakât den pat ekyongowan. Ekyongowan yan nâŋgâŋetâ hâi hâiŋe otmap sâm heweweŋâk kâsikum yiŋgiminiwan. Me emelâk pepa emetŋan yâhâmune nâŋgân nâŋgân topŋe topŋe kâsikum nihiminiwi ya ki watmâ ekyongomune nâŋgâŋetâ hâi hâiŋe otminiop.  
\v 2 Yawu otmâ Yesu Kiristoŋe kawenenŋan kinmu howanân kuŋetâ muop yakât nâŋgâm heŋgeŋguŋetgât biwinaŋe kepeim den pat âlepŋe ya konohâk sâm holaŋmâ ekyongominiwan.  
\v 3 Sâp yan den ya girawu sâm ekyongomune nâŋgâŋetâ bulâŋe yeŋgâlen teteâk sâm nâŋgâm biwine ahom niahop. Yawu otmâ lohotŋan ekyongominiwan.  
\v 4-5 Ekyongominiwan yan den topŋe topŋe ki sâm biwiyeŋan kioŋminiwan. Yawu gârâmâ Wâtgât mâmâŋahât Heakŋe mem heweweŋ tuhuyekmu biwiyeŋaŋe Kiristohâlen kepeiwi. Yakât otmâ yeŋgât manmanyeŋe ekmune Anitâhât wâtŋan kinmâ lokgât nâŋgân nâŋgân ya ki watmai yawu oap.   
\s1 Wâtgât mâmâŋahât Heakŋe biwinenŋan kioŋmu Kiristohât den pat nâŋgâmunŋe bulâŋe otmap.  
\p
\v 6-8 Nâŋe nâŋgân nâŋgân girawuya watmâ den ekyongomune lohimbi nombotŋaŋe nâŋgâŋetâ keterakmu Kiristohât nâŋgâm tem lâuwaŋgim mansai. Yakât yuwu sâmune nâŋgâŋet. Nâŋgân nâŋgân watman yuâmâ lok papatolipnenŋe yeŋgât nâŋgân nâŋgânyeŋambâ ki tetemap. Otmu yakât topŋe gurâ nâŋgâm pâpgum gai. Yâhâ nâŋgâm heŋgeŋguwi mâne Kutdânenŋe Kiristoŋe Anitâ orop dopyetŋe konok oap yakât nâŋgâm ki hâkâŋ otmâ howanân kuŋetâ mumbâp. Lok yawuya gulip otnomai yakât otmâ yâk yeŋgâlen den nâŋgâwe sâm ki ariman. Me lok nâŋgân nâŋgânyeŋe oropŋe menduhuakmâ yu yakât topŋe nâŋgâne sâm alahu gulahu otmai ya yeŋgâlen gurâ ari nâŋgân nâŋgân ya ki meman. Yawu gârâmâ nâŋgân nâŋgân kâsikum yiŋgim gan yukât topŋe yuwu tap. Anitâŋe hân himbim ki kândikyotgop yapâek nâŋgân nâŋgân yu ikŋe biwiŋan tatmâ gaop. Yakât otmâ lohimbi nombotŋaŋe yeŋe nâŋgân nâŋgân watmâ yakât topŋe nâŋgâne sâm hâum pâpgum gawi. Yawu gârâmâ nenŋe Anitâ orop laŋinŋan tatmâ manman kârikŋan mannomgât nâŋgâm ikŋe nâŋgân nâŋgân watmâ Kiristo hâŋgângumu ge yakât topŋe eknongop.  
\v 9 Yâhâ Anitâ biwiŋan nâŋgân nâŋgân talop yakât nâŋgâm poropete âlâŋe den kulemguop ya yuwu tap.  
\li1 “Lohimbiŋe Anitâhâlen biwiyeŋaŋe tiŋâk kepeim manmai ya yeŋgât nâŋgâm manman âlepŋahât pat kuyiŋgimu tap. Manman yakât lok âlâ me âlâ biwiyeŋaŋe nâŋgâm pâpgumai. Me senyeŋan ki tetemu ekmai. Me yakât den pat ki sâŋetâ nâŋgâmai.” Den yawu tap.   
\p
\v 10 Yawu gârâmâ Anitâhât biwiŋan den tatmap yakât topŋeâmâ ikŋe Wâtgât mâmâŋahât Heakŋe naŋgap. Otmu lok biwinenŋahât topŋe yawuâk naŋgap. Yakât otmâ Anitâŋe yâk hâŋgâŋgumu ge biwinenŋan kioŋmu Kiristohât den pat nâŋgâmunŋe bulâŋe olop.  
\v 11 Yakât topŋe nâŋgâŋetâ keterahâkgât lok manmannenŋan hâum sâmune nâŋgâŋet. Lok âlâ me âlâŋe bukulipyeŋe yeŋgât biwiyeŋan den girawu tatmap ya ki nâŋgâmai. Yâhâ lok girawuya yeŋgât biwiyeŋan tatmap ya yeŋahâk nâŋgâmai. Otmu yakât dopŋeâk lok âlâ me âlâŋe Anitâhât biwiŋan den tatmap ya ki nâŋgâmai. Yamâ Anitâhât Wâtgât mâmâŋahât Heakŋe konohâk nâŋgâmap.  
\v 12 Yâhâ nenŋeâmâ lok âlâ me âlâhât biwiyeŋambâ nâŋgân nâŋgân âlâlâ tetemap ya nâŋgâm biwinenŋan ki katmain. Anitâhâlen biwinenŋaŋe kepeim manmâ gain. Yakât otmâ yâkŋe ikŋe eŋgatŋeâk otmâ manman âlepŋahât bulâŋe topŋe topŋe ningimu mansain. Yakât topŋe nâŋgâm heŋgeŋgunehât ikŋe Wâtgât mâmâŋahât Heak hâŋgângumu biwinenŋan kioŋmap.  
\v 13 Biwinenŋan kioŋmap yan lokgât nâŋgân nâŋgân ki watmain. Yâhâ yâkât nâŋgân nâŋgân watmâ Anitâhât den bukulipnenŋe kâsikum yiŋgimain. Kâsikum yiŋgimunŋe Wâtgât mâmâŋahât Heakŋe biwiyeŋe mem pâroŋ pilâmu nâŋgâŋetâ keterakyiŋgimap.  
\v 14 Yâhâ Anitâhât Wâtgât mâmâŋahât Heakŋe lok nombotŋe biwiyeŋan ki kioŋmâ mâmâŋe otyiŋgimap yaŋeâmâ manman âlepŋe yakât bulâŋe âlâlâ ekŋetâ tâŋât otmu hâkâŋ otmai.  
\v 15-16 Yâhâ nenâmâ Wâtgât mâmâŋahât Heakŋe biwinenŋan kioŋmâ mâmâŋe otningimu Kiristohât biwiŋan nâŋgân nâŋgân âlâlâ tap yakât ki hâum pâpgumain. Yakât otmâ yu yakât topŋe nâŋgâm heŋgeŋgumain. Yawu gârâmâ lohimbi belângen manmaiŋe topnenŋe hâum pâpgumai. Otmu Anitâhât biwiŋan nâŋgân nâŋgân âlâlâ tap yakât gurâ hâum pâpgumai. Den yan yuŋe emelâk Anitâŋe poropete âlâ den ekumu kulemguop ya miap. Den yamâ yuwu tap.  
\li1 “Kutdâhât biwiŋan den tatmap ya lok âlâ me âlâŋe yeŋahâk nâŋgânomaihât dop âlâ ki tap. Otmu Anitâmâ nâŋgân nâŋgân amboŋe. Yakât otmâ wuân me wuângât ki âlâ pâpgumap. Yawu gârâmâ lok âlâ me âlâŋe den kâsikum waŋbuapgât gurâ dop ki tap.” Den yawu tap.   
\c 3  
\s1 Biwinenŋaŋe hikuakmâ konohâk otmu tânahom Anitâ hoŋ bawaŋgimain.  
\p
\v 1-2 Bukulipne, yeŋgât topyeŋe teteâkgât den âlâen hâum sâmune nâŋgâŋet. Lepat namân gâtŋe yamâ sot kândâkdâek ki yiŋgimunŋe nemai. Yeŋeâmâ Kiristohât komolân torokatbi yamâ ŋaŋa yeŋgât dop oai. Yâhâ lohimbi belângen mansai yâhâmâ Wâtgât mâmâŋahât Heakŋe biwiyeŋan ki kioŋmu yaŋak Kiristohât pâpgumai. Yen dop yawu manmâ Kiristohât topŋe ki nâŋgâm heŋgeŋguai. Yakât otmâ sot kândâkdâek yiŋgimune neŋetâ ombeyeŋan tatbuap.  
\v 3-4 Yâhâ lohimbi belângen mansaiŋe Kiristohât den pâpgumai ya yeŋgât dop otmâ mansai yamâ yuwu. Yeŋeâmâ nâŋgâm bâleaŋgim den kakŋan sahaŋgim yuwu sâmai. “O, Paulo yamâ nengât kunnenŋe.” Yâhâ buku nombotŋaŋeâmâ hioŋakmâ yuwu sâmai. “A, a, yawu bia. Nenâmâ Apolohât den nâŋgâmunŋe bulâŋe otmap.” Yawu sâm yan lohimbi belângen manmaiŋe otmai yawuâk yeŋe otmai.   
\p
\v 5 Yâhâ nâmâ Apolo orop Anitâ hoŋ bawaŋgim Kiristohât den pat âlepŋe ekyongomutŋe yâkâlen biwiyeŋe katbi. Yâhâ Anitâŋe âi ikŋiâk ikŋiâk sâm nitgimu mem manmâ gait yakât nâŋgâŋetâ keterahâkgât den âlâen hâum yuwu sâwe.  
\v 6 Lok âlâŋe nep tuhum sot âlâhât alikŋe kâmetmap yakât dopŋeâk nâŋe yeŋgâlen taka topŋe katmâ Kiristohât den pat ekyongowan. Aiop lok yaŋe sot âlâhât alikŋe kâmetbuap yakât kakŋan bukuŋe âlâŋe newân ari buruŋ tetemu hele tuhuwuap yakât dopŋeâk Apoloŋe nâhât betnehembâ taka âi yu torokatmâ Kiristohât den kâsikum yiŋgiop. Aiop lok yaŋe hele tuhum arimu Anitâŋe konok lukulemu yan bulâŋe tetewuap yakât dopŋeâk mâmâŋe otyiŋgimu yâkâlen biwiyeŋaŋe kepeiŋetâ yeŋgâlen bulâŋe tetemap.  
\v 7 Nâŋe topŋe katmâ den ekyongowan. Yâhâ Apoloŋeâmâ den kâsikum yiŋgiop. Yawu gârâmâ Anitâ ikŋak mâmâŋe otyiŋgimu bulâŋe yeŋgâlen tetemu Kiristohâlen biwiyeŋaŋe kepeim gai. Bulâŋe yeŋgâlen tetemap yamâ netgât âi bia. Anitâ ikŋak nâŋgâyiŋgimu tetemap. Yakât otmâ yâkât nâŋgâmunŋe yahalâk.  
\v 8 Yâhâ Apolo orop Anitâ hoŋ bawaŋgim mansait. Yakât otmâ nâŋgânitgimu dop konohâk mansait. Yâhâ yâkât sâtgât otmâ tem lâuwaŋgim mansait yakât hâmeŋe ikŋiâk ikŋiâk nitgiwuap.  
\v 9 Yenâmâ Anitâhât kalam yakât dop mansai. Nerâmâ biwinetŋaŋe hikuakmâ konohâk otmu tânahom yâkât sâtgât otmâ kalamŋan ari âi tuhuwaŋgimait.  
\s1 Kiristoŋe manmannenŋahât topŋe mem tetewuap.  
\p Bukulipne, yakât topŋe nâŋgâm heŋgeŋguŋetgât den âlâen hâum sâwe. Yenâmâ Anitâhât emetgât dop mansai.  
\v 10 Nenŋe topŋe katmâ emet tuhune sâm yan saran lâum kânâŋgâmunŋe gemu yakât kakŋan hohem katmâ kokore pilâm gâremain. Emet yapâ torokatmâ tuhumunŋe âiloŋgo loŋgo otmap. Yâhâ yakât dopŋeâk Anitâŋe âi sâm nihim mâmâŋe otnihimu biwinaŋe tiŋâk kepeim pâku lohimbi yeŋgâlen ari topŋe katmâ Kiristohât den pat âlepŋe ekyongowan.  
\p Otmu yakât kakŋan lok nombotŋe yeŋgâlen taka den ya kelaŋgatmaihât nâŋgâm nâŋgâm kâsikum yiŋgiŋetgât naŋgan.   
\p
\v 11 Yâhâ emetgât kuhupin lâum kânâŋgâmunŋe ŋiwiŋ ŋiwiŋ sâm kinmap yakât dopŋeâk Anitâŋe kuhupin sâm Kiristo kânâŋgâmu kinmap. Yawu gârâmâ yâk pilâm âlâ kânâŋgânomgât dop âlâ ki tap.  
\v 12 Otmu emet ya torokatmâ tânŋe tuhum yan lok nombotŋaŋe âwihiop, me bon, me kât kârikŋe, me simen, me ain yaŋe mem emet kârikŋe tuhunomai. Yâhâ lok nombotŋe âlâŋeâmâ hombot, me hâpu, me nak lohotŋaŋe mem tuhuŋetâ kandi kandi otbuap.  
\v 13 Yâhâ emet ya torokatmâ tuhumunŋe kârikŋe kinbuap me bâlewuap yakât topŋe Kiristoŋe âwurem gewuawân mem tetewuap. Sâp yan nenŋe amboŋan amboŋan emet ya torokatmâ tuhum mansain yakât topŋe teteâkgât yâkŋe sâmu kâlâpŋe punduŋ sâm emet ya semu topnenŋe tetewuap.  
\v 14 Yâhâ emet ya tânŋe ki sem biatbuap otmuâmâ Anitâŋe hâmeŋe âlepŋe ningiwuap.  
\v 15 Yawu gârâmâ emet ya sem biatbuap otmuâmâ hâmeŋe ki ningiwuap. Yakât nâŋgâŋetâ keterahâkgât den âlâen hâum yuwu sâwe. Emetnenŋan iri sikum me senŋe âlâlâ tatningiap ya aksihâk sem gulip tuhum bâsok senenekbuap yakât dopŋeâk Anitâhât senŋan manmannenŋahât bulâŋe bia kinmâ aŋulaknom.   
\p
\v 16-17 Yakât torokatmâ yuwu sâmune nâŋgâŋet. Anitâhât opon kâmbukŋe ya kâlehen ikŋe kaweŋe tap sâmai yan hâum sâwe. Yenâmâ Anitâhât opon kâmbukŋe yakât dop otmâ mansai. Yeŋe Kiristohâlen biwiyeŋe katbi yapâek Wâtgât mâmâŋahât Heakŋe ge hohetyeŋan tatmâ mâmâŋe otyiŋgim gap. Yakât otmâ yeŋgâlen gâtŋe âlâ me âlâŋe yeŋahât nâŋgâŋetâ yahatmu tat tat memeyeŋe mem bâleaknomai yamâ Anitâŋe hilipyongowuap.   
\p
\v 18-19 Yâhâ emelâk den yan ya yâhâpŋe sâmune nâŋgâŋet. Yeŋe biwiyeŋaŋe kâityongomu yeŋahât nâŋgâŋetâ yahatmapgât biwiyeŋe galemahom mannomai. Yâhâ lohimbi belângen manmaiŋe nâŋgân nâŋgân wuân me wuângât nâŋgâŋetâ yahatmap yamâ Anitâŋe nâŋgâmu tâŋât otmap. Yâhâ yeŋgâlen gâtŋe âlâ me âlâŋe lohimbi belângen mansai yeŋgât nâŋgân nâŋgân watmâ yuwu sâmai. “Nenâmâ nâŋgân nâŋgânnenŋe orop mansain,” sâmai ya yeŋgârâmâ Anitâŋe nâŋgâyiŋgimu gemap. Yâhâ Anitâŋe yeŋgât yawu nâŋgâyiŋgimu gemapgât nâŋgân nâŋgân ya pilâm yeŋahât nâŋgâŋetâ giâkgât naŋgan. Yawu nâŋgâm mannomai yan lohimbi belângen manmaiŋe yeŋgât nâŋgâŋetâ gemu “lok kopa” sânomai yakât ki gorâyiŋgiwuap. Den yan yuŋe emelâk lok âlâŋe den kulemguop ya miap. Den yamâ yuwu tap.  
\li1 “Lok nâŋgân nâŋgânyeŋe oropŋe menduhuakmâ den hikuwi yakât bulâŋe mem tetene sâm nâŋgân nâŋgânyeŋe menduhum buku nombotŋe kâityongonomai. Kâityongone sâm otnomai yan Anitâŋe nâŋgân nâŋgânyeŋe mem gulip tuhumu yeŋahâk kâirahom hiliwahonomai.”   
\p
\v 20 Yâhâ âlâmâ yuwu tap.  
\li1 “Lok nâŋgân nâŋgânyeŋe oropŋe yeŋahâk nâŋgân nâŋgânyeŋe menduhum den hikumai yakât Anitâŋe nâŋgâmu helekŋe otmap.” Den yawu tap.   
\p
\v 21-22 Yakât otmâ lok âlâ me âlâŋe yeŋgâlen taka yeŋe den kâsikum yiŋginomai ya yeŋgât ki nâŋgâŋetâ yahatbuap. Yâhâ emelâk Anitâŋe wahap topŋe topŋe hânân kalop yapâek tetem gap. Otmu tetem yâhâwuap. Ya kerek yeŋgât sâm pat kuyiŋgiop. Yakât otmâ nâ Apolo yet Petoro orop yeŋgât amutyeŋan manmâ hoŋ bayiŋgim mansain.  
\v 23 Otmu kunnenŋe yamâ Kiristo. Otmu Kiristohât kunŋe yamâ Anitâ konok.   
\c 4  
\s1 Kiristoŋe biwinenŋahât topŋe ekmâ sâm hâreningiwuap.  
\p
\v 1 Yakât otmâ nengât yuwu nâŋgânomai. Anitâŋe ikŋe den bulâŋe ya sâm tetem ekyongonehât menenekmâ âi sâm ningimu Kiristo hoŋ bawaŋgim mansain. Yeŋe yawu nâŋgâningiŋetâ dopŋan otbuap.  
\v 2 Yâhâ Anitâŋe nen kerek âi sâm ningimap ya biwinenŋaŋe tiŋâk kepeim manmâ yâhânomgât sâm ningiop. Yawu ki otnom yanâmâ nenekmu dondâ bâlewuap.  
\v 3 Yakât otmâ tem lâuwaŋgiman me bia yakât topŋe eknehât yeŋe nâŋgân nâŋgân me lok âlâhât nâŋgân nâŋgân watmâ den âiân katnekmâ sâm hârenihinomai yakât ki gorânihiap. Otmu nine biwinahât topŋe girawu tap yakât nâŋgâm nine nâŋgân nâŋgân me lok âlâhât nâŋgân nâŋgân ki watman.  
\v 4 Yâhâ nine biwinahât topŋe girawu tap ya nâŋgâman yan Kutdâhât den bulâŋe nâŋgâmune biwinan hâumu tosa biaek mansan yawu biwinaŋe nâŋgâman. Yawu gârâmâ Kutdâhât senŋan koko salehâk mansan yawu ki sâwom. Kutdâ ikŋak biwinahât topŋe ekmâ sâm hârenihiwuap.  
\v 5 Yâhâ nenŋe âlâlâ otnehât nâŋgâmain me tihân otmain memain ya Kutdânenŋaŋe âwurem ge mem tetekŋan tuhum sâm hâreningiwuap yakât sâpŋe Anitâŋe kalop. Sâp yan nenŋe Anitâhât den kâsikum yiŋgim mansain nengât biwinenŋahât topŋe ekmâ nâŋgâningim hâmeŋe âlâku ikŋiâk ikŋiâk ningiwuap. Yakât otmâ yeŋeâmâ sâp yiwereŋe sâm bâleningiŋetâ ki ârândâŋ otmap.   
\p
\v 6 Bukulipne, yuwu sâmune nâŋgâŋet. Lok âlâ me âlâŋe Anitâhât nâŋgân nâŋgânŋe miti denân tap yukât andemŋe wangim torokatnomaihât dop âlâ ki tap. Yakât topŋe yeŋe nâŋgâm heŋgeŋguŋetgât den sâm aran yu Apolo orop netŋan hâum ekyongomune naŋgai. Yakât otmâ yeŋe buku âlâhât nâŋgâŋetâ yahatmu âlâhât nâŋgâŋetâ gemu sâm bâleaŋgimai yaŋe dondâ bâleap.  
\v 7 Yen âlâŋe sâm yiŋgimu yeŋahât nâŋgâŋetâ yahatmap? Yawu otŋetâ dondâ bâlemap. Yâhâ nâŋgân nâŋgânyeŋe âiloŋgo tetemap yamâ in ki tetemap. Anitâ ikŋak biwiyeŋan kioŋmu yanâmâ ya tetemap. Otmu yâkŋe wahap âlâlâ kerek bât belaiâk ningimap. Yawu otningimap yakât otmâ nenŋahât nâŋgâmunŋe yahatbuapgât dop âlâ ki tap.   
\s1 Anitâŋe Paulo aposolo âi sâm waŋmu hoŋ bayiŋgim manop.  
\p
\v 8 Bâe, yeŋe “Emelâk nâŋgân nâŋgânnenŋe keterakningimu Anitâhât den topŋambâek naŋgain,” sâmai. Me “Nenŋahâk manman âiloŋgoân mansain,” sâmai. Otmu emelâk kunyetŋe manmunŋe amutnenŋan mansawot netgât yawu sâmai. Yawu sâmai yaŋe ki ârândâŋ oap. Gârâmâ yeŋe Anitâhât den topŋambâek nâŋgâm kunlipnenŋe otmâ manman âiloŋgoân manbâi. Yawu mansai mâne orowâk manbâin.  
\v 9 Yawu gârâmâ manmannenŋahât nâŋgâŋetâ keterahâkgât den âlâen hâum sâwe. Tembe lâuŋe lok bâleŋe meyekmâ den âiân katyekmâ mumuhât pat kuyiŋgimai. Yawu otyiŋgim yanâmâ meyekmâ lohimbi senyeŋan kânâŋgâyekŋetâ kinŋetâ mem âlâlâ tuhuyekmai. Yakât dopŋeâk Anitâŋe menenekmâ aposolo âi sâm ningim lok kerek yeŋgât amutyeŋan katnenekmu lok bâleŋe yekmâ nâŋgâm bâleyiŋgim mem âlâlâ tuhuyekmai yakât dopŋeâk nenekmâ nâŋgâm bâleningimai. Nenekmâ nâŋgâm bâleningimai yakât topŋe aŋeloŋe naŋgai.  
\v 10 Nenâmâ Kiristohât den pat âlepŋe lohimbi belângen mansai ya ekyongomunŋe nâŋgâŋetâ nahat otmu nengât lok senduk sâmai. Yâhâ yeŋahât nâŋgâŋetâ yahatmu “Nâŋgân nâŋgânnenŋe orop manmâ biwinenŋe galemahom mansain,” sâmai. Yâhâ nengât nâŋgâŋetâ gemu Anitâŋe ki mâmâŋe otyiŋgimu bulâŋe tetemap nengât yawu sâmai. Yawu sâm yan yeŋahât nâŋgâŋetâ yahatmu “Anitâŋe mâmâŋe otningimu âi topŋe topŋe memunŋe bulâŋe tetemap,” sâmai. Yakât otmâ lohimbi belângen manmaiŋe yeŋgât nâŋgâŋetâ yahatmu ewe katyekmai. Yâhâ nengârâmâ nâŋgâningiŋetâ gemu lok tawi tawiŋe sâmai.  
\v 11-12 Bulâŋanâk hop sambe kakŋan ki mansain. Nen bât kandiânâk nemain sâm âihât hâhiwin nâŋgâmain. Yawu otmâ emet kandiân im yahatmâ kapi hawamgum den ekyongomain. Yawu manmunŋe lohimbi belângen manmaiŋe nenekmâ hâim hilitnenekmai yan Anitâŋe lukuleyehâkgât ulitgumain. Yâhâ mem âlâlâ tuhunenekmai yan gurâ den biaek manmâ ki lohotŋe otmain.  
\v 13 Otmu nengât huŋ bero sâm hâinenekmai yan gurâ iliwetmâ den lohotŋan sâm ekyongomain.   
\p
\v 14-15 Nâ den sâm aran yu nâŋgâm aŋulakŋetgât ki ekyongoan. Aŋgoân nâ niniâk yeŋgâlen taka Kiristohât den pat âlepŋe ekyongomune nâŋgâŋetâ bulâŋe otmu yâkâlen biwiyeŋe katbi. Yapâek yen orop biwinenŋaŋe kepeiakmâ âwâ nan yawu manmâ gain. Yâhâ yeŋgât galemlipyeŋeâmâ seseŋgâlâk. Gârâmâ âwâyeŋeâmâ nâ konohâk. Yakât otmâ yeŋgât nâŋgân nâŋgân ya pâroŋ sâekgât wawaeyekmâ girem den yu ekyongoan.  
\v 16 Yeŋe nanlipne yawu mansai. Yakât otmâ Kiristoŋe mâtâp yu wat sâm nihiop ya tâŋ tâŋâk watman. Nâŋe kâi towat otman yawuâk watmâ manŋetgât naŋgan.  
\v 17 Yakât otmâ bukune Timoteo hâŋgângumune yeŋgâlen taka den kâsikum yiŋgiwuap. Den kâsikum yiŋgimu nâŋgânomai yan nâŋe Kiristohât komot den kâsikum yiŋgimune lâum mansai yakât topŋe nâŋgâm heŋgeŋgunomai. Otmu Timoteo orop biwinetŋaŋe Kutdâhâlen kepeim nanŋe âwâŋaŋe tânahomawot yakât dopŋeâk tânahom Kutdâhât âi memait.   
\p
\v 18 Yâhâ yen nombotŋaŋe nâhâitŋe ki takawuap sâm yeŋahât nâŋgâŋetâ yahatmu hâmeyeŋe bitmâ bitmâ oai.  
\v 19 Yawu gârâmâ Kutdâŋe sâmu mâtâp tetenihiwuap yan yeŋgâlen in yawu takawom. Taka lok yan yu âlâŋe mâmâŋe otyiŋgimu yeŋahât nâŋgâŋetâ yahatmu sâm bâlenihim mansai yakât topŋe nâŋgâwom.  
\v 20 Yâhâ yeŋahâk den topŋe topŋe alahum biwiyeŋe ki galemahom heŋgeŋgumai. Yakât otmâ Anitâŋe tihitnenŋe otmap yan ikŋe Wâtgât mâmâŋahât Heak hâŋgângumu biwi nâŋgân nâŋgânnenŋan ge mâmâŋe otningimu galemahom manmain.  
\v 21 Yakât otmâ yeŋgâlen taka girawu otyiŋgiwomgât naŋgai? Nâŋe taka den kâwâ kârihân kuwikyekbomgât naŋgai me lohotŋan taka buku otyiŋgiwomgât naŋgai?   
\c 5  
\s1 Lok âlâŋe otmu dondâ bâleop ya ketetŋetâ manâkgât sâop.  
\p
\v 1 Yeŋgât den pat bâleŋe yuwu sâŋetâ nâŋgâwan. Yeŋgâlen gâtŋe lok âlâ mâmâŋâit yaŋe ki orotŋe otmâ mansawot. Orotmeme otmâ mansawot yawu yakât pâku lohimbiŋe samut kârikŋe katŋetâ tap. Yâhâ yeŋeâmâ yelekmâ ki sâyitgimai. Yamâ yuwuhât yan. Yeŋgâlen gâtŋe lok âlâŋe imbi memu nanyetŋe teteop. Yawu gârâmâ manmâ manmâ nanyetŋe lok otmu mâmâŋe ya bâleop. Mâmâŋe bâlemu âwâŋaŋe imbi âlâ miop. Yawu gârâmâ nanŋe yaŋe mâmâŋe orop manmawot. Yawu manmâ lok âwâyetŋe senŋe buhum betŋehen kioŋmawot.  
\v 2 Yawu otmawot yakât ki sâyitgim gai yakât aŋulakŋet. Otmu lok ya ketetŋetâ manbâp. Yawu otbâi yamâ yeŋe yelekmâ ki yelekmâ yawu otmâ yeŋahât nâŋgâŋetâ yahatmap. Yakât nâŋgâmune dondâ bâleap.  
\v 3 Nâŋeâmâ kâlepŋehen mansan. Yawu gârâmâ emelâk yen orop tatmâ biwinenŋaŋe sipawahom konohâk otmu den alahuwin. Yakât dopŋeâk yuwu ekyongomune nâŋgâŋet. Yesu Kutdânenŋe biwinaŋe yâk hikum mansan. Otmu yâkŋe girawu sâm hâreyiŋgiop yawuâk lok bâleŋe yukât sâm hârewaŋgian.  
\v 4 Yâhâ nâ orowâk tain mâne girawu sâm hârewaŋgimbâm yakât nâŋgâm menduhuakmâ Yesu Kutdânenŋe yâkât wâtŋan kinmâ yuwu otbaŋgiŋet.  
\v 5 Hâmbâi Kutdânenŋaŋe âwurem ge lohimbi biwinenŋahât topŋe ekmâ nâŋgâm sâm hâreningiwuap. Sâp yan Anitâŋe lok yu membuapgât yeŋe ketetŋetâ ari belângen manmu Satanŋe hâhiwin waŋbuap. Hâhiwin waŋmu orotmeme bâleŋe otmâ mansap ya bet pilâm Kiristo tem lâuwaŋgiwuapgât den ekyongoan yuwu otnomai.   
\p
\v 6 Lok yaŋe mâmâŋe orop mansawot ya yetgât den ki sâyitgim gai. Girawuhât otmâ yeŋahât nâŋgâŋetâ yahatmap? Yakât aŋulakŋet. Yâhâ biwinan girawu tap yakât nâŋgâŋetgât matuk keluŋan hâum sâmune nâŋgâŋet. Imbilipnenŋaŋe dâmbia golaŋgumai. Golaŋgumâmâ matuk mendâreŋetâ keluŋe gemu dâmbia orop menduhuŋetâ matuk keluŋaŋe sânduk sâm ârândâŋ otmap.  
\v 7 Yâhâ yakât dopŋeâk lohimbi yâhâp yaŋe hohetyeŋan manmutâ orotmeme bâleŋe yuŋe mem bâleyekbuap. Yawu tetemapgât ketetyelekŋetâ belângen ari manset. Yawu otnomai yanâmâ Anitâhât senŋan koko salehâk mansai yawuâk torokatmâ mannomai. Yawu manmâ dâmbiaen matuk keluŋe ki mendâreŋetâ tatmap yakât dopŋeâk mannomai.  
\p Yawu gârâmâ den âlâen hâum yuwu sâmune nâŋgâŋet. Emelâk Tihit tihit Hombaŋ ârândâŋâk Yura lohimbi nengât tosa biatningiâk sâm hotom uminiwiŋe lama nanŋe gâim hepŋe tuaŋguminiwi. Hepŋe tuaŋgum yan sot um neminiwi. Emelâk lama nanŋe gâim hepŋe tuaŋguminiwi yakât dopŋeâk Kiristohât hepŋe moseleakmu mum yan nengât tosanenŋe bunewâk pilâningiop.  
\v 8 Yakât otmâ heroŋe nâŋgâwaŋgim um nenom yan matuk keluŋe yaŋe manman bâleŋahât dop oapgât ya orop ki menduhum nenom. Yawu otmâ manman koko salek yawuâk mannom sâm sot inâk nenom.   
\p
\v 9 Yâhâ lohimbiŋe kâwâ konda otmâ mansai ya orop buku ki oraŋgiŋet sâm pepa kulemgum katyiŋgiwan ya ekŋetâ ki keterahop.  
\v 10 Yakât otmâ den yakâlâk sâm heŋgeŋgumune nâŋgâŋet. Pâku lohimbi nombotŋaŋe kâwâ konda otmai, me senŋe âlâlâ ekŋâlem kombo meyiŋgimai, me Porom Lâpio mepaemai, yâk betyongom yeŋeâk mannomaihât ki sâwan. Yen lohimbi bâleŋe orop oset guset mansai. Yakât otmâ betyongom yeŋeâk mannomaihât dop âlâ ki tap.  
\v 11 Yawu gârâmâ topŋe yuwuhât den ya kulemgum katyiŋgiwan. Bukulipyeŋe nombotŋe “Emelâk biwinenŋe Kiristohâlen katbin” sâmaiŋe kâwâ konda otmai, me senŋe âlâlâ ekŋâlem sen buhu buhu otmai, me Porom Lâpio otmu Anitâ orowâk mepaeyelekmai, me den belângen sâmai, me to kârikŋe neŋetâ biwiyeŋe gulip otmap, me kombo meyiŋgimai. Bukulipyeŋaŋe yawu otmai yamâ kewilâyekŋetâ belângen ge manŋetgât den ya kulemgum katyiŋgiwan. Otmu yâk orop lau konok ki nenomaihât naŋgan.   
\p
\v 12-13 Yâhâ nâŋe lohimbi belângen mansai yeŋgât sâm hâreyiŋgiwomgât Anitâŋe ki sâm nihiop. Anitâ ikŋak biwiyeŋahât topŋe nâŋgâm sâm hâreyiŋgiwuap. Yawu gârâmâ bukulipyeŋe orowâk biwiyeŋaŋe hikuakmâ konohâk otmu menduhuakmâ Kiristo mepaemai ya yeŋgâlen gâtŋe âlâ me âlâŋe otŋetâ bâlemap ya sâm hâreyiŋgiŋet. Sâm hâreyiŋgiŋetâ ki nâŋgânomai ya kewilâyekŋetâ belângen ari mannomai. Yawu otnomai sâm Moseŋe girem den âlâ kulemguop ya yuwu tap.  
\li1 “Lok orotmeme bâleŋe otmai ya hohetyeŋambâ ketetyekŋetâ arinomai.”   
\c 6  
\s1 Lohimbiŋe hioŋakmâ den âiân karakminiwi.  
\p
\v 1 Bukulipne, den umatŋe âlâ nâŋgâwan yakât yuwu sâmune nâŋgâŋet. Yeŋgâlen gâtŋe nombotŋaŋe kuk otmâ hioŋakmaiân aŋgoân papatolipnenŋaŋe umatŋe yu kuwikningiŋetâ kaok oraŋgine sâm yâk yeŋgâlen ki mem ari tiripyongomai. Bukulipyeŋe hioŋakmai ya meyekmâ ari pâku lok yeŋgâlen den âiân katyekŋetâ yâkŋe sâm hâreyiŋgimai. Den pat yu eknohoŋetâ nâŋgâmune dondâ bâleop.  
\v 2 Yâhâ nen Kiristohâlen biwinenŋaŋe kepeim manmainŋe lohimbi belângen mansai ya sâm hâreyiŋginom yakât emelâk Anitâŋe sâm kalop. Âlâŋe yakât ki ekyongop? Nâ ekyongowan yakâ. Yâhâ lohimbi belângen mansaiŋe orotmeme bâleŋe otmai ya yeŋgât sâm hâreyiŋginomai. Yakât otmâ den tâŋât yuwuya yamâ yeŋahâk in yawu kuwikmâ kaok oraŋgimbâi?  
\v 3 Otmu hâmbâi sâp patoen aŋelo yeŋgât gurâ sâm hâreyiŋginom yakât sâm kalop. Yawu gârâmâ girawuhât otmâ bukulipyeŋe orop den ki kuwikmâ kaok oraŋgimai?  
\v 4 Yawu gârâmâ yeŋe kuk otmâ hioŋakmaiân girawuhât otmâ lohimbi Kiristohât hâkâŋ otmai yeŋgâlen ari den âiân karakmai?  
\v 5 Yen aŋunyeŋe bia. Yeŋgâlen gâtŋe lok âlâ nâŋgân nâŋgânŋe oropŋe sâm hâreyiŋgimu ârândâŋ otbuapgât dop tap ya naŋgan.  
\v 6 Yeŋe hioŋakmaiân lohimbiŋe Kiristohât den nâŋgâŋetâ helekŋe otmu pilâmai ya yeŋgâlen ari den âiân karakŋetâ sâm hâreyiŋgimai ya nâŋgâmune dondâ bâleap.   
\p
\v 7 Yâhâ yeŋe hioŋakmâ den âiân karakmai yan Anitâhât den lâum pâpguŋetâ yaŋak manman âlepŋahât bulâŋe yeŋgâlen ki tetem heŋgeŋguap. Yakât otmâ buku âlâ me âlâŋe mem bâleyekne sâm otŋetâ yan ki iliwetmâ matŋe kâpekyiŋgimbâi. Me kombo meyiŋgine sâm otŋetâ nembe kalem otyiŋgimbâi.  
\v 8 Yawu gârâmâ yeŋahât nâŋgâŋetâ yahatmu bukulipyeŋe orop sâm bâleaŋgimai. Me kâirahom kombo meaŋgimai.  
\v 9 Lohimbi yawu otmaiŋe manman kârikŋan ki mannomai. Yakât âlâŋe ki ekyongop? Yakât emelâk ekyongowan yakâ. Yenâmâ imbiâk eŋgatyeŋaŋe kâityongomapgât yuwu sâmune biwiyeŋan mem mannomai. Lok yuwuyaŋe manman kârikŋan mannomaihât dop âlâ ki tap. Sen buhu buhu otmâ kâwâ konda otmai, me emet huhumai, me imbilipyeŋe pilâyekmâ lok bukulipyeŋe orop manmâ ekŋâleakmâ otŋetâ bâlemap, me Porom Lâpio kum kâlâpgum mepaemai.  
\v 10 Me bukulipyeŋe yeŋgât senŋe âlâlâ ekŋâlem miakne sâm otmai, me kombo miaŋgimai, me den bâleŋe hâiakmai, me kâirahomai, me to kârikŋe nem biwi hâlim otmai. Lok yawuyaŋe Anitâhât kapi himbimân tap ya ki ambokunomai.  
\v 11 Yâhâ embâŋân Kiristohâlen biwiyeŋe ki katbi yan yen nombotŋaŋe orotmeme bâleŋe yawu otmâ manminiwi. Yawu gârâmâ Anitâhât Wâtgât mâmâŋahât Heakŋe biwiyeŋe mem heweweŋ tuhumu Kutdânenŋe Kiristohâlen biwiyeŋe katŋetâ Anitâŋe tosayeŋe pilâyiŋgiop. Tosayeŋe pilâyiŋgimu Kiristo orop biwiyeŋaŋe kepeiakmâ konohâk otmu tem lâuwaŋgim manŋetâ Anitâŋe yekmu ârândâŋ otmap.   
\s1 Kâwâ konda ki otnom.  
\p
\v 12 Yawu gârâmâ yeŋgâlen gâtŋe âlâ me âlâŋe “Ninahâk yu me ya otbom yakât Anitâŋe nekmu ki bâlewuap,” yawu mon sânomai. Yakât otmâ nâŋe yuwu sâmune nâŋgâŋet. Bulâŋanâk yu me ya otnomai yakât Anitâŋe yekmu ki bâlewuap. Yawu gârâmâ otnomai ya kerekŋe yen otmu bukulipyeŋe ki tânyongowuap. Yâhâ ninan hâum sâmune nâŋgâŋet. Nâŋe yu me ya otbom yakât Anitâŋe nekmu ki bâlewuap. Yawu gârâmâ ya witgumâk otmâ yâhâwomgât biwinaŋe yahatmapgât yawu ki otbom. Biwine galemguakmâ manbom.  
\v 13 Yawu gârâmâ yeŋgâlen gâtŋe âlâ me âlâŋe yuwu mon sânomai. “Nenŋe sot nemunŋe wâtnenŋe tiŋ tiŋ sâekgât Anitâŋe sot topŋe topŋe kalop. Otmu sot nem kârikŋe mannomgât Anitâŋe tepnenŋe orowâk katnenehop. Yakât otmâ sot nemunŋe tepnenŋan gemap.” Den yawu mon sânomai yakât yuwu sâmune nâŋgâŋet. Sâp pesuk sâwuawân Anitâŋe sâmu manman topŋe topŋe biatmâ metewuap. Otmu lohimbi nengât hâknenŋe yu kon sâm âiŋe menom yakât Anitâŋe sâm kalop. Anitâhât tem lâuwaŋgim mannomgât wâtnenŋe ningimap. Yakât otmâ lohimbi miakmâ biwiyetŋe hikuakmâ konohân mandomawot ya ki hârem kâwâ konda otnom.  
\v 14 Yâhâ yâkŋe ikŋe wâtŋambâek Kutdânenŋe mumuŋambâ mem yahalop. Yakât dopŋeâk nen mumuŋambâ mem yahatnenekbuap.   
\p
\v 15 Yâhâ Kiristohâlen biwiyeŋe katbi yan yâk orop biwiyeŋaŋe hikuakmâ konohâk olop. Yakât otmâ yâkâlen biwiyeŋaŋe tiŋâk kepeim manmâ yâkât lauŋe me kâiŋe bâtŋe otmâ hoŋ bawaŋgim gamai. Yakât girawuhât otmâ kâwâ konda otmai yeŋgâlen torokatmâ yâk orop buku oraŋgine sâm oai? Kâmbukŋe, pilâŋetgât naŋgan.  
\v 16 Yâhâ lok âlâ me âlâŋe imbi kondarâ orowâk mandomawot yan hâkyetŋe konohâk otbuap. Âlâŋe yakât ki ekyongop? Den yan yuŋe emelâk Moseŋe den âlâ kulemguop ya miap. Den ya yuwu tap.  
\li1 “Lok âlâ me âlâŋe imbiŋahâlen torokatmu orowâk mandomawot yan hâkyetŋe konohâk otbuap.” Den yawu tap.   
\p
\v 17 Otmu lok âlâ me âlâŋe biwiyeŋaŋe Kutdâhâlen kepeim mansaiŋe yâk orop biwiyeŋaŋe hikuakmâ konohâk otmap.   
\p
\v 18-20 Yâk orop biwiyeŋaŋe hikuakmâ konohâk olop yan Anitâŋe ikŋe Wâtgât mâmâŋahât Heak hâŋgângumu biwiyeŋan ge tatmap. Biwiyeŋan ge tatmap yakât otmâ yeŋe eŋgatyeŋeâk watmâ yu me ya otnomaihât dop âlâ ki tap. Kutdânenŋe Kiristoŋe kawenenŋan kinmu kuŋetâ muop yan manman bâleŋahât paŋgoŋâmbâ holaŋnenekmâ Anitâ orop manman kârikŋan mannomgât pat kuningiop. Yakât otmâ biwiyeŋaŋe yâkâlen kepeim tem lâuwaŋginomai. Tem lâuwaŋgim manŋetâ lohimbi belângen mansaiŋe yekmâ Anitâ ewe katmâ mepaenomai. Yakât otmâ kâwâ konda ki otŋet. Yawu otmain sâm haoŋmâ ârândâŋ biwiyeŋe galemahom manŋet. Yâhâ lok âlâ me âlâŋe kâwâ konda otmai yan yeŋe hâkyeŋe mem bâleakmai. Yâhâ orotmeme bâleŋe nombotŋe âlâ otmai yaŋe hâkyeŋe ki mem bâleakmai.   
\c 7  
\s1 Lohimbi miakmâ mansai yakât den  
\p
\v 1 Otmu yeŋe manman girawu mannom sâm yakât âinohom pepa kulemgum katnihiŋetâ ekban. Yakât yuwu sâmune nâŋgâŋet. Lok âlâ me âlâŋe imbi barak manmâ Kiristohâlen biwiyeŋaŋe kepeim yâkât tem lâuwaŋgimaiŋe imbi ki menom sânomai yaŋe ârândâŋ otbuap.  
\v 2 Yawu gârâmâ yeŋgât kapilipyeŋe kiŋgitŋe orowâkŋe imbi yekŋâlem otmâ tâpikgum mansai. Yakât otmâ yen lohimbiŋe miakmâ biwiyeŋe hikuakmâ konohân manŋetâ ârândâŋ otbuap.  
\v 3-4 Otmu Anitâŋe lokŋe imbiŋe miakmâ mandomawot sâop. Yakât otmâ imbiŋaŋe lokŋahât pat mansap. Otmu lokŋaŋe gurâ imbiŋahât pat mansap. Yakât otmâ hâkyetŋe ki alirakdomawot.  
\v 5 Yawu gârâmâ lokŋaŋe me imbiŋaŋe Anitâ ulitgumu sâp kâlep otbuap yakât heweweŋ otbe sâm yan aŋgoân den alahuromawot. Den alahumutâ biwiyetŋe hikuakmâ konohâk otmu yan hâkyetŋe alirakdomawot yaŋe ki bâlewuap. Yâhâ ulitguromawot yakât kakŋan Manman bâleŋahât Amboŋe Satan yâkŋe kâityotgomu lohotŋe otmâ tâpikgumawotgât âlâkuâk menduhuakmâ mandomawot.   
\p
\v 6 Yâhâ lok âlâ me âlâŋe imbi barak manbom sâmu ârândâŋ otbuap yawu yan. Yawu gârâmâ yeŋe yawu manŋetgâlâk ki yan. Nine biwinan tap ya ekyongoan.  
\v 7 Yakât ninan hâum sâmune nâŋgâŋet. Nâmâ imbi barak manmâ hâkne tihitŋe otmâ biwine galemahom mansan. Yakât otmâ imbi ki miai yaŋe nâŋe mansan yuwu manŋetgât naŋgan. Yawu gârâmâ nenŋe Anitâhâlen biwinenŋaŋe kepeim manmunŋe ikŋak dopnenŋan mâmâŋe otningimu manman ikŋiâk ikŋiâk manmain. Yawu otmâ mâmâŋe otnihimu imbi barak manmâ gan. Gârâmâ lohimbi nombotŋe âlâmâ manmanyeŋe âlâ manmai yamâ Anitâŋe dopyeŋan mâmâŋe otyiŋgimu manmai.   
\p
\v 8 Otmu lohimbi sihan me kambut mansai yeŋgât yuwu sâmune nâŋgâŋet. Nâŋe imbi barak mansan yakât dopŋeâk yeŋe lok me imbi barak mannomai yamâ ârândâŋ otbuap.  
\v 9 Yawu gârâmâ lohimbi nombotŋaŋe hâkyeŋe tihitŋe otnomaihât dop ki tap. Yaŋe lok me imbi ekŋâleaŋgim otmâ tâpikgumaihât âlepŋe miakmâ mannomai.   
\p
\v 10-11 Otmu lokŋe imbiŋe miakmâ biwiyeŋe Kiristohâlen kepeim mansai ya yeŋgât Kutdânenŋaŋe sâop ya ekyongomune nâŋgâŋet. Yeŋe ki pilaknomai. Yawu gârâmâ lok âlâ me âlâŋe imbilipyeŋe pilâyeknomai otmuâmâ imbi yaŋe lok ondop yeŋgâlen ari ki kinnomai. Gâmâlâk loklipyeŋe yeŋgât tepyeŋe huruŋ sâmu kaok nâŋgânomai yanâmâ âlâkuâk miakmâ mannomai.   
\p
\v 12 Otmu lohimbi nombotŋaŋe emelâk Kiristohât den pat ki nâŋgâwi yan miakbi ya yeŋgât nine biwinambâ teteap ya ekyongowe. Lok âlâ me âlâŋe Kiristohâlen biwiyeŋaŋe kepeim manmai ya yeŋgât imbilipyeŋaŋe Kiristohâlen biwiyeŋe ki kepeim manmai. Yawu gârâmâ imbilipyeŋaŋe loklipyeŋe orowâk manne sânomai yamâ ki watyeknomai.  
\v 13 Otmu imbilipyeŋe gurâ yawuâk. Imbi âlâ me âlâŋe Kiristohâlen biwiyeŋaŋe kepeim manmai ya yeŋgât loklipyeŋaŋe Kiristohâlen biwiyeŋe ki kepeim manmai. Yawu gârâmâ loklipyeŋaŋe orowâk manne sânomai yamâ ki pilâyekmâ âlâengen ari mannomai.  
\v 14 Lohimbi yaŋe ki pilakmâ mansawot yakât Anitâŋe nan baralipyetŋe orowâk nâŋgâyiŋgimap. Yawu gârâmâ ki nâŋgâyiŋgimap mâne nan baralipyetŋe betyongombâp.   
\p
\v 15 Yâhâ lohimbi Kiristohâlen biwiyeŋaŋe kepeim mansaiŋe loklipyeŋe me imbilipyeŋe Kiristohâlen biwiyeŋe ki kepeim mansai yâk orop kaok oraŋgiŋetgât Anitâŋe sâm yiŋgiop. Yakât otmâ lohimbi Kiristohâlen biwiyeŋaŋe ki kepeim manmaiŋe loklipyeŋe me imbilipyeŋe pilâyekmâ âlâengen arine sâm otnomai yanâmâ ki alityeknomai. Yawu otnomai yamâ ârândâŋ otbuap. Pilakdomawot yakât tosa yamâ lohimbi Kiristohâlen biwiyeŋaŋe kepeim manmai ya yeŋgâlen ki tatbuap.  
\v 16 Yawu gârâmâ ki pilakdomawot otmuâmâ orowâk manmâ lohimbi Kiristohâlen biwiyeŋaŋe kepeim manmaiŋe tem lâuwaŋgim loklipyeŋe me imbilipyeŋe Kiristohâlen biwiyeŋaŋe kepeiŋetgât lohotŋan otyiŋginomai. Yawu manŋetâ manmanyeŋe ya ekmâ Kiristohâlen biwiyeŋaŋe kepeinomaihât mâtâp ki maŋguyiŋginomai.   
\s1 Anitâŋe menenekmu âi girawu mewin ya yawuâk mem yâhânom.  
\p
\v 17 Yâhâ den sâm aran yukât topŋe nâŋgâŋetâ keterahâkgât Kiristohât lohimbi komotŋe komotŋe den kâsikum yiŋgim mansan yakât sâmune nâŋgâŋet. Manman amboŋe Anitâŋe manmannenŋe ikŋiâk ikŋiâk katningimu manmâ gain. Yawu gârâmâ yeŋe Kiristohât den pat âlepŋe nâŋgâŋetâ bulâŋe otmu biwiyeŋe yâkâlen katŋetâ Anitâŋe meyehop. Yakât otmâ meyehop sâp yan âi girawuya mewi ya yawuâk mem mannomai.  
\v 18 Yakât topŋe teteâkgât den âlâen hâum yuwu sâwe. Anitâŋe nen Yura lohimbi manman âlepŋahât pat kuningiop. Yakât dop yamâ hâknenŋe torehenŋan undip tuhuaŋgim gamain. Yâhâ nengâlen gâtŋe âlâ me âlâ Kiristohâlen biwinenŋaŋe kepeim mansainŋe hâknenŋe torehenŋan undip tap yakât nâŋgâm topnenŋe ki kurihinom. Yawu gârâmâ yen pâku lohimbiŋe biwiyeŋe Kiristohâlen katmâ mansaiŋe hâkyeŋe torehenŋan undip ki tuhuaŋginomai.  
\v 19 Yâhâ hâknenŋe torehenŋan undip tuhuaŋgimain me ki tuhuaŋgimain yamâ bulâŋe bia. Yamâ orotmeme tâŋât. Yâhâ Anitâhât nâŋgân nâŋgân watmâ tem lâuwaŋgim mansain yaŋe bulâŋe oap.  
\v 20 Yakât yâhâpŋe sâmune nâŋgâŋet. Anitâŋe meyekmâ manman kârikŋahât pat kuyiŋgiop sâp yan girawu manbi yawuâk torokatmâ manŋetâ ârândâŋ otbuap.   
\p
\v 21-22 Otmu hoŋ bayiŋgimai ya yeŋgât yuwu sâmune nâŋgâŋet. Lok Kutdâ âlâ me âlâŋe hoŋ baningiŋet sâm meyekŋetâ mansai. Yawu gârâmâ Kiristoŋe manman bâleŋahât paŋgoŋâmbâ holaŋyekmu yâkâlen yeŋe biwiyeŋaŋe kepeiŋetâ Anitâŋe meyekmu biwi sânduhân mansai. Yakât otmâ lok kutdâlipyeŋe yeŋgât amutgen manmâ hoŋ bayiŋgim mansai yakât ki gorâyiŋgiâk. Yâhâ lok kutdâlipyeŋaŋe hâŋgânyongonomai yanâmâ wosaken me wosaken arine sâm otnomai yaken arinomai. Otmu Kutdâ hoŋ bawaŋgim gai yawuâk hoŋ bawaŋgim mannomai.  
\p Yawu gârâmâ lok âlâ me âlâŋe lok kutdâhât amutgen ki mansai yeŋgârâmâ yuwu sâmune nâŋgâŋet. Yeŋeâmâ Kiristohâlen biwiyeŋe katŋetâ Anitâŋe meyehop. Yakât otmâ Kiristo amutgen manmâ hoŋ bawaŋginomai yakât Anitâŋe sâm yiŋgiop.   
\p
\v 23 Kutdânenŋe Kiristoŋe kawenenŋan kinmu kuŋetâ muop yan Anitâŋe manman bâleŋahât paŋgoŋâmbâ holaŋnenekmâ manman kârikŋan mannomgât pat kuningiop. Yakât otmâ lok âlâ me âlâŋe biwiyeŋan kioŋmâ mem gulip tuhuyekmaihât Kiristohât tem lâuwaŋgim manmâ biwiyeŋe galemahom mannomai.  
\v 24 Anitâŋe meyehop yan manman girawuya manbi yawuâk torokatmâ yâk orop biwiyeŋaŋe hikuakmâ konohâk otmu mannomai. Yawu.   
\s1 Lohimbi sihan ya yeŋgât den sâop  
\p
\v 25 Yâhâ lohimbi sihan yeŋgât âinohowi yakât yuwu sâmune nâŋgâŋet. Yâhâ den sâwe sâm oan yu Kutdânenŋaŋe ki eknohop. Yawu gârâmâ Kiristoŋe yâkât den pat kâsikum yiŋgiwomgât tepŋe nâŋgânihim âi sâm nihiop. Ya biwinaŋe tiŋâk kepeim manbehât mâmâŋe otnihim gamap. Yawuhât otmâ den yuwu sâmune nâŋgâŋet.   
\p
\v 26-27 Umatŋe topŋe topŋe kaknenŋan yâhâwuap. Yakât nâŋgâm sihan mansaiŋe yawuâk torokatmâ mannomai yamâ âiloŋgo. Yâhâ lok imbilipyeŋe orowâk mansaiŋe imbilipyeŋe ki pilâyeknomai.  
\v 28 Otmu sihan mansai yaŋe miaknomai yan tosa ki menomai. Yawu gârâmâ lohimbi miakmâ mannomai ya yeŋgât kakyeŋan umatŋe âlâlâ yâhâwuap. Umatŋe âlâlâ yawuya kakyeŋan yâhâmapgât otmâ den yu ekyongoan.   
\p
\v 29 Bukulipne, den ekyongoan yukât topŋe yuwu sâmune nâŋgâŋet. Kutdânenŋe âwurem gewuap yakât sâp utâpguap. Yakât otmâ sâp yupâek lok imbilipyeŋe orop mansaiŋe umatŋe topŋe topŋe kakyeŋan yâhâwuap yakât ki gorâyiŋgiwuap.  
\v 30 Otmu weyeŋe nâŋgâm isenomaiŋe sâp utâpguap yakât nâŋgâm ki isem we bâle pato otnomai. Otmu tepyeŋe heroŋe otbuapŋeâmâ heroŋe kakŋanâk manmâ yâhânehât ki nâŋgânomai. Otmu senŋe âlâlâ puluhum ambokunomaiŋe ya ekŋâlem yeŋanâk talâkgât biwiyeŋe ki kinbuap.  
\v 31 Yâhâ hânân senŋe âlâlâ mem mansain yu kerek gulip otbuapgât Anitâŋe sâm kalop. Yakât otmâ lohimbiŋe senŋe âlâlâ puluhum aŋgi guŋgi otmai yaŋe manman yawuâk torokatmâ mannomaihât biwiyeŋe ki hikunomai.   
\p
\v 32 Yeŋe manman sânduhân manmâ yâhânomai yakât ki gorâyiŋgiâkgât naŋgan. Yâhâ lok sihan me lok tat tatŋe yamâ Anitâŋe yekmu ârândâŋ olâkgât yâkâlen biwiyeŋe hikum tem lâuwaŋgimai.  
\v 33 Yâhâ lok imbi naomlipyeŋe orowâk mansaiŋe umatŋe teteyiŋgimu hâhiwin kakŋan manmaihât gorâyiŋgimap. Me imbilipyeŋaŋe heroŋe otyiŋgiŋetgât yâk yeŋgât nâŋgâm ketet otmai.  
\v 34 Imbi naomlipyeŋe yeŋgâlen biwiyeŋe tatmap yan Kutdâhâlen biwiyeŋaŋe tiŋâk kepeim tem lâuwaŋginomaihât biwi yâhâp otmai. Otmu imbi sihan me imbi tat tatŋaŋeâmâ senŋe âlâlâ yeŋe yakâlâk ki nâŋgâmai. Yâkŋeâmâ Anitâŋe nenekmu ârândâŋ olâk sâm biwiyeŋe heweweŋ otmu Kutdâ hoŋ bawaŋginehât nâŋgâm manmai. Yâhâ imbi loklipyeŋe orowâk mansaiŋeâmâ loklipyeŋaŋe heroŋe otyiŋgiŋetgât yâk yeŋgât nâŋgâm ketet otmai.   
\p
\v 35 Yeŋe girawu me girawu mannomai yakât undip ki katyiŋgian. Yeŋe umatŋe kakŋan manmaihât mâtâp yu watmâ mannomaihât ekyongoan. Yenâmâ târârâhâk manmâ Kutdâhât tem lâuwaŋgim biwiyeŋaŋe yâkâlenâk hikum mannomaihât naŋgan. Yawu manmâ biwi yâhâp ki otnomai yamâ ârândâŋ otbuap.   
\p
\v 36 Otmu imbi sihan lok memehât dop oap yakât âinohowi yakât yuwu sâmune nâŋgâŋet. Imbi yamâ hâkŋe katahemu lok nombotŋaŋe ketetmai sâm âwâŋaŋe ikŋe eŋgatŋeâk lok katbaŋgiwe sâm otmâ mansap yakât nâŋgâmune ârândâŋ oap. Otmu lok yaŋe baratŋe ya membuap yamâ ki bâlewuap.  
\v 37 Otmu âwâŋaŋe baratne alitbom sâm biwiŋaŋe nâŋgâmu ârândâŋ otbuap ya gurâ ki bâlewuap.  
\v 38 Yakât otmâ yuwu sâwe. Lok yaŋe baratŋe lok katbaŋgiwuap yamâ ki bâlewuap. Yâhâ baratŋe alitbuap otmuâmâ yakât gurâ nâŋgâmune âiloŋgo oap.   
\p
\v 39 Otmu imbi âlâŋe lokŋe pilâm lok ondowângen ariwe sâm oap yakât âinohowi yakât yuwu sâmune nâŋgâŋet. Lokŋe tap yakât otmâ pilâm lok âlâ membuapgât dop âlâ ki tap. Yâhâ hâmbâi lokŋaŋe mumbuap yakât kakŋan lok âlâ membuap yaŋe ârândâŋ otbuap. Yawu gârâmâ lok nombotŋaŋe Kiristohâlen biwiyeŋaŋe kepeim mansai ya yeŋgâlen gâtŋe membuap.  
\v 40 Yâhâ biwinaŋe yuwu naŋgan. Imbi kambut âlâ me âlâŋe lok barak mannomai yaŋe heroŋe nâŋgâm Kutdâhât tem lâuwaŋgim mannomai. Otmu den ekyongoan yu Anitâhât Wâtgât mâmâŋahât Heakŋe biwinan katmu ekyongoan. Yawu.   
\c 8  
\s1 Porom Lâpio mepaem sot gotyeŋan katminiwi.  
\p
\v 1 Otmu lohimbi nombotŋaŋe Kiristohât den pat âlepŋe nâŋgâŋetâ gemu bet pilâm Porom Lâpio mepaem sot gotyeŋan katmâ mansai. Yamâ yâk orowâk menduhuakmâ sot yakât torehenŋe neŋetâ bâlewuap me bia yakât âinohowi yakât yuwu sâmune nâŋgâŋet. Bulâŋanâk nâŋgân nâŋgânyeŋe pâroŋ sâmu Porom Lâpiohât nâŋgâŋetâ tâŋât otmu biwiyeŋe Kiristohâlen katbi. Yakât otmâ lohimbiŋe Porom Lâpio mepaem sot gotyeŋan katmai yakât torehenŋe yeŋe neŋetâ ki bâlewuap yakât topŋe nâŋgâm heŋgeŋguai. Yawu gârâmâ yeŋgâlen gâtŋe nombotŋaŋe Porom Lâpio yakât topŋe emelâk nâŋgâwin sâmaiŋe hâkyeŋe mepaemai. Hâkyeŋe mepaem bukulipyeŋaŋe Porom Lâpiohât nâŋgâm biwi yâhâp otmai ya yeŋgât ki nâŋgâmai. Yâhâ nombotŋe âlâŋeâmâ bukulipyeŋe yeŋgât biwiyeŋe gemap sâm nâŋgâyiŋgim lohotŋan otyiŋgimai.  
\v 2 Lok âlâ me âlâŋe Anitâhât biwiŋan nâŋgân nâŋgân tatmap yakât topŋambâek nâŋgânomaihât dop âlâ ki tap. Yakât otmâ yu yakât topŋambâek naŋgain sâmai imbiâk sâmai.  
\v 3 Yawu gârâmâ lok âlâ me âlâŋe Anitâhâlen biwiyeŋaŋe kepeimai yâhâmâ nâŋgâyiŋgimap.   
\p
\v 4-5 Yâhâ bukulipyeŋaŋe Porom Lâpio mepaem sot gotyeŋan katmai yakât torehenŋe yeŋak nemai yakât yuwu sâmune nâŋgâŋet. Pâku lohimbiŋe nak me kât tâŋât me himbimân gâtŋe me hânân gâtŋe wuân me wuângât towatŋe hâwim kânâŋgâm “kutdânenŋe, kutdânenŋe” sâm ulitguŋetâ ki nâŋgâyiŋgimap. Nenŋeâmâ Porom Lâpiohât nâŋgâmunŋe tâŋât otmu Anitâ konok “Awoŋnenŋe,” sâm mepaemain.  
\v 6 Kutdânenŋe Kiristoŋe awoŋnenŋe Anitâhâlen kândiwahom âliwahap topŋe topŋe katmâ meteop. Yakât otmâ Kiristohâlenâk biwinenŋaŋe kepeim wâtŋan kinmâ Anitâhât tem lâuwaŋgim manmâ yâhânom.   
\p
\v 7 Yawu gârâmâ Porom Lâpiohât den yan yukât topŋe bukulipyeŋe nombotŋaŋe ki nâŋgâm heŋgeŋguai. Emelâk Porom Lâpio mepaem sot gotyeŋan katminiwi yakât nâŋgâm manmai. Yakât otmâ sâp yiwereŋe yuâmâ pâku lohimbiŋe Porom Lâpio mepaem sot gotyeŋan katmai yakât torehenŋe nene sâm biwi yâhâp otmai. Biwi yâhâp otmâ neŋetâ yaŋe biwiyeŋe mem gulip tuhumap.  
\v 8 Bulâŋanâk Porom Lâpio mepaem sot gotyeŋan katmai yakât torehenŋe nenom me ki nenom yakât Anitâŋe nâŋgâmu tâŋât otmap. Yakât otmâ Anitâŋe nenekmu bâlemap sâm ki nemain yamâ imbiâk otmain. Me Anitâŋe nenekmu ârândâŋ olâk sâm nemain ya gurâ yawuâk imbiâk otmain.   
\p
\v 9 Yeŋe Porom Lâpiohât topŋe nâŋgâm heŋgeŋguai. Yawu gârâmâ bukulipyeŋaŋe yekmâ biwi yâhâp otmâ tosa memai sâm Porom Lâpiohât sot torehenŋe ya ki nenomai.  
\v 10 Yakât yuwu sâmune nâŋgâŋet. Yeŋe nâŋgân nâŋgânyeŋe pâroŋ sâmu Porom Lâpiohât nâŋgâŋetâ tâŋât otmap. Yawu gârâmâ yeŋgâlen gâtŋe âlâ me âlâŋe pâku lohimbi yeŋgât opon kâmbukŋan yâhâ orowâk tatmâ sot nenomai. Orowâk tatmâ sot neŋetâ yan bukulipyeŋe âlâ me âlâŋe yekmâ “Porom Lâpiohât sot torehenŋe neŋetâ ki bâleap,” sâm biwi yâhâp otmâ yeŋgâlen torokatŋetâ orowâk nenomai.  
\v 11 Yawu otmâ manŋetâ biwiyeŋe orotok sâmu Kiristo betgum tosa mem yaŋak hiliwahonomai. Yakât otmâ yuwu sâmune nâŋgâŋet. Kiristoŋe yen otmu bukulipyeŋe yeŋgât tosahât otmâ muop. Yawu gârâmâ yeŋe Porom Lâpiohât sot torehenŋe neŋetâ yekmâ bukulipyeŋaŋe biwi yâhâp kakŋan nem hiliwahonomai.  
\v 12 Yawu gârâmâ hiliwahonomai yakât matŋe yeŋe tosa pato menomai.  
\v 13 Yakât otmâ biwinaŋe yawu nâŋgâman. Bukulipne nombotŋaŋe Porom Lâpiohât nâŋgâm biwi yâhâp otmâ manmai. Yakât otmâ pâku lohimbiŋe Porom Lâpio mepaem sot gotyeŋan katmai ya yeŋgât senyeŋan nemune nekmâ yawuâk nem yan tosa memai sâm ya ki nembom.   
\c 9  
\s1 Pauloŋe aposolo âi yuwu mem manminiop.  
\p
\v 1 Yawu gârâmâ nâŋe yu me ya otmangât lok âlâ me âlâŋe kunihinomaihât dop âlâ ki tap. Yesu Kutdânenŋaŋe mâtâwân tetenihim aposolo nep sâm nihiop. Yakât otmâ yâkât sâtgât otmâ den pat âlepŋe ekyongomune nâŋgâŋetâ bulâŋe otmu yâkâlen biwiyeŋaŋe kepeim manmâ gai.  
\v 2 Yâhâ nâŋe aposolo nep mem mansangât bulâŋe yamâ yeŋe orotmeme bâleŋe betbaŋgim Kutdânenŋe Kiristo tem lâuwaŋgim gai. Yawu gârâmâ lohimbi nombotŋaŋe nâhât nâŋgâŋetâ gemap. Yâhâ yenâmâ nâhât ki nâŋgâŋetâ gemap.   
\p
\v 3 Gârâmâ lok yaŋe nâŋgâm bâlenihim sâm ge katnekmai sâp yan den matŋe yuwu sâman.  
\v 4 Nâŋe yen Kiristohât komot mansai yeŋgâlen ari den kâsikum yiŋgim mansan. Yakât matŋe yeŋe sot me âlâlâ tânnohoŋet sâmbâmgât dop tap yamâ ki sâman.  
\v 5-6 Yesu imilipŋe, Petoro, otmu aposolo lok nombotŋe, yâhâmâ imbi orowâk ari Kiristohât komot kapiŋe kapiŋe manmâ arai ya yeŋgâlen nep tuhumai. Nep tuhumai yakât matŋe sot me âlâlâ tânyongomai. Yawu gârâmâ yeŋgâlen gâtŋe nombotŋaŋe Banawa orop netgât “ki tânyotgomunŋe yetŋak kapi ambolipŋe yeŋgâlen ari âi tuhumutâ hâmeŋe yitginomai” sâŋetâ ki ârândâŋ oap. Yâhâ nâŋe imbi memune orowâk mansait mâne tânnotgombâihât dop tap.  
\v 7 Yakât topŋe nâŋgâŋetâ keterahâkgât den âlâen hâum yuwu sâmune nâŋgâŋet. Hep bero yaŋeâmâ gawaman yeŋgât nep tuhumai yan yeŋe tewetsenŋaŋe sotyeŋe me kapamgât senŋe âlâlâ ki puluhumai. Otmu kalam amboŋaŋe yeŋe kalamân gâtŋe mem nem manmai. Otmu noniŋ bulimakao ambolipŋaŋe yeŋahâk gâim um nemai.  
\v 8-9 Den ekyongoan yu lokgât nâŋgân nâŋgân ki watmâ yan. Emelâk Anitâŋe Mose girem den âlâ ekumu kulemguop ya yuwu tap.  
\li1 “Bulimakaoŋe nep tuhuyiŋgimu yan bulâŋe nemap sâm lauŋe ki sâhâm maŋgunomai.” Yawu tap.  
\p Girem den yu Anitâŋe bulimakaohâlâk nâŋgâm ki ekuop.  
\v 10 Nenŋe otmunŋe bulâŋe tetemap yakât nâŋgâm bulimakaohâlen hâum sâop. Nenŋe bonŋe tetemu nenomgât nâŋgâm nep kâmetmain. Otmu imbilipnenŋaŋe bonŋe âlemu orowâk nenomgât hele tuhumai.  
\v 11 Yakât dopŋeâk nenŋe âi topŋe katmâ Anitâhât den ekyongowin. Ekyongomunŋe nâŋgâŋetâ bonŋe otmu yaŋak manman kârikŋahât pat kuyiŋgimu mansai. Yawu gârâmâ yakât matŋe sot me âlâlâ tânnongombâihât dop.  
\v 12 Yâhâ lok nombotŋaŋe belângen taka den kâsikum yiŋgimai yâhâmâ tânyongomai. Yamâ benŋe aŋgoân nenŋe Kiristohât den pat âlepŋe ekyongomunŋe nâŋgâwihât yeŋe lok belângen tohoŋetâ tânyongomai wangim tânnongombâihât dop.  
\p Yawu gârâmâ Kiristohât den pat âlepŋe ekyongomunŋe nâŋgâwi. Sâp yan nenŋe tewetsenŋahâlâk nâŋgâm den ekyongowin yawu nâŋgâmaihât sot me âlâlâ ya tânnongoŋet sâm ki ulityongowin. Yawu otmâ manman kârikŋahât mâtâwân undip katyiŋgimain sâm hâhiwin kakŋan manmâ gamain.  
\v 13 Yâhâ den ekyongoan yukât topŋe nâŋgâm heŋgeŋguŋetgât nen Yura lohimbiŋe Anitâhât hotom uwaŋgim mepaenehât orotmemenenŋe ningiop yan hâum yuwu sâwe. Yakât emelâk nâŋgâmai. Nen Yura lohimbiŋe nengât kalamân gâtŋe mem Anitâhât pat sâm opon kâmbukŋan yâhâ katmain. Yakât torehenŋe Lewihât komolân gâtŋe Anitâhât hoŋ bawaŋgimaiŋe miakmai. Otmu noniŋ bulimakao gâim Anitâhât hotom umaiŋe yakât torehenŋe ya gurâ nemaiâk.  
\v 14 Yakât dopŋeâk nenŋe Kiristo Kutdânenŋe hoŋ bawaŋgim komolipŋe den kâsikum yiŋgimunŋe benŋe yâku sot me âlâlâ tânnongonomai sâm kalop.   
\p
\v 15 Yawu gârâmâ yeŋe mâtâp ya watmâ tânnohoŋet sâm ki kendâyiŋgim gaman. Otmu pepa kulemgum katyiŋgian yu gurâ sâlikum ekmâ tatŋetâ yeŋgâlen takamune yan tânnohonomaihât ki katyiŋgian. Nâŋe hâmeŋe barak hoŋ bayiŋgim gaman. Otmu yawuâk hoŋ bayiŋgim yâhâwom. Yawu otmâ manbom yanâmâ lok âlâ me âlâŋe nâŋgâm bâlenihim nâhâitŋe “Tewetsenŋahâlâk nâŋgâm âi memap,” sâm aŋun nihinomaihât dop ki otbuap. Yâhâ den yan yu nâŋgâm nâhâitŋe “Imbiâk sâmap” sâmaihât yeŋe sot me âlâlâ ki tânnohoŋetâ manmâ mumbomgât ki gorânihimap.  
\v 16 Nâmâ Kiristohât den pat âlepŋe yu kâsikum yiŋgiwomgât sâm nihiop. Yakât otmâ âi yu pilâwan mâne umatŋe topŋe topŋe tetenihimbâp. Yamâ benŋe ikŋe sâtgât otmâ nep mem gan yukât nâŋgâm nine hâkne mepaewomgât dop ki tap.  
\v 17 Yâhâ nine eŋgatneâk watmâ nep yu meman mâne yeŋe sot me âlâlâ tânnohoŋet sâm ekyongombâm. Yawu gârâmâ Anitâŋe âi yu tuhuwehât menenehop. Yakât otmâ tem lâuwaŋgim manmâ gan. Yawu gârâmâ yeŋe sot me âlâlâ tânnohoŋet sâm ulityongomune bâlewuap.  
\v 18 Yawu gârâmâ hâmeŋe wuân membom yakât yuwu sâmune nâŋgâŋet. Nâŋe Kiristohât den pat âlepŋe yu pâku lohimbi kâsikum yiŋgimune nâŋgâm biwiyeŋaŋe yâkâlen kepeim mansai. Yakât matŋe yu ya tânnohoŋet sâm ki ulityongoman. Ya yeŋgât nâŋgâmune tepne heroŋe otmap yamâ nâhât hâmeŋahât dop oap.   
\p
\v 19 Yâhâ lok âlâ me âlâhât sâtgât âi ki meman. Me yuwu yawu ki sâŋetâ tem lâuyiŋgiman. Yawu gârâmâ lohimbi topŋe topŋe kiŋgitŋe orowâkŋe Kiristohâlen biwiyeŋe katŋetgât yuwu hoŋ bayiŋgiman.   
\p
\v 20 Emelâk Mose otmu Yura lohimbi nengât papatolipnenŋaŋe girem den topŋe topŋe kulemguwi yakât ki nâŋgâm manman. Yawu gârâmâ kapilipnaŋe Kiristohât den pat âlepŋe nâŋgâŋetâ gemu bet pilâm papatolipyeŋe yeŋgât girem den yakâlâk nâŋgâm mansai. Yâhâ ya yeŋgât nâŋgân nâŋgânyeŋe pâroŋ sâmu yâkâlen biwiyeŋe katŋetgât nâŋe girem den âlâlâ ya otmu orotmemeyeŋe âlâlâ mem mansai yakât dopŋeâk mem mansan. Yâhâ yâkŋe nâŋgâm bâlenihim yan Kiristohât den pat yawuâk nâŋgâŋetâ gemu betpilâmaihât yâk orowâk lohotŋan manmâ orotmemeyeŋe watman.   
\p
\v 21 Yâhâ Mose otmu papatolipyeŋaŋe girem den âlâlâ kulemguwi yakât topŋahât yen pâku lohimbiŋe pâpgumai. Yakât otmâ yen orowâk manmâ yan yeŋgât orotmeme âlepŋe mem mansai ya yawuâk mem manmâ Yura yeŋgât girem dengât ki nâŋgâmâk mansan. Yen gurâ nâŋgâm bâlenihim yan Kiristohât den pat yawuâk nâŋgâŋetâ gemu betpilâmaihât yen orowâk lohotŋan manmâ orotmemeyeŋe watman. Yawu manmâ yan Anitâhât tem lâuwaŋgim Kiristoŋe den eknongop ya tâŋ tâŋâk watman.   
\p
\v 22 Yâhâ pâku lohimbiŋe Porom Lâpio betbaŋgim biwiyeŋe Kiristohâlen katbi. Ya yeŋgât bukulipyeŋe nombotŋaŋe Porom Lâpio mepaem sot gotyeŋan katmai yakât torehenŋe nene sâm otmâ biwi yâhâp otmai. Yawu otmâ sot ya ihilâk neŋetâ yaŋe biwiyeŋe mem gulip tuhumap. Yawu otmu Kiristo betgumai sâm ya yeŋgât dop manmâ sot ya ki neman. Yâhâ lohimbi kiŋgitŋe orowâkŋe Kiristohâlen biwiyeŋe katŋetâ tosayeŋe pilâyiŋgiâkgât nâŋe lok topŋe topŋe mansai yeŋgâlen ari yeŋe orotmemeyeŋe mem manmai yawuâk mem manman.  
\v 23 Otmu Kiristohâlen biwiyeŋaŋe kepeiŋetâ manman kârikŋahât pat kuningiop yakât bulâŋe orowâk menomgât nâŋgâm lohotŋan manman.   
\p
\v 24 Otmu nenŋe manman kârikŋahât bulâŋe menomgât nâŋgâm manmannenŋe girawu manmunŋe ârândâŋ otbuap? Yakât topŋe nâŋgâŋetâ keterahâkgât orotmemenenŋe âlâen hâum yuwu sâmune nâŋgâŋet. Senŋe âlâlâ âiloŋgo katŋetâ tatbuap ya mene sâm lok kiŋgitŋe orowâkŋe sururuk sâmai. Yawu gârâmâ lok konokŋe kârikŋe otmâ senŋan ariwuap yaŋe miakbuap. Yâhâ ya membe sâm biwiŋaŋe yakâlâk nâŋgâm ariwuap. Yakât dopŋeâk nenŋe manman kârikŋahât bulâŋe mene sâm yakâlâk nâŋgâm mannom.  
\v 25 Yakât torokatmâ sâwe. Senŋe âlâlâ âiloŋgo ya mene sâm sururuk sânomaihât sâp katmai yakât nâŋgâm inânŋan dop miakmâ yâhâmai. Yâhâ hâmbâi senŋan ariwuapŋe senŋe âlâlâ âiloŋgo membuap yamâ gulip otbuap, me tâtuk sâwuap. Yawu gârâmâ manman kârikŋahât bulâŋe menom yamâ tat tat kârikŋe tatmâ yâhâmbisâp.  
\v 26-27 Yakât otmâ bulâŋe ya membe sâm nâŋe manman kârikŋahât topŋe lohimbi kiŋgitŋe orowâk kâsikum yiŋgim gan. Yawu gârâmâ otmâ tâpikgumune Anitâŋe nekmu bâlemap sâm mâtâp katnihiop yu tâŋ tâŋâk watmâ manmanne galemahoman.   
\c 10  
\s1 Emelâk Isirae lohimbiŋe otŋetâ bâleminiop yawu ki otnom.  
\p
\v 1 Bukulipne, yeŋe mâtâp yu tâŋ tâŋâk watmâ mannomaihât yuwu sâmune nâŋgâŋet. Emelâk tâmbâlipnenŋaŋe Aihita hân pilâm takawi. Sâp yan Moseŋe galemyongom dâiyekmu saru guluŋehen takawi. Takaŋetâ Aihita yeŋgât hep berolipyeŋaŋe watyekmâ yongomaihât Anitâŋe sâmu kulewoŋboŋ âlâŋe tetem ge kâtâpyongop. Kâtâpyongomu yan saru hâreakmâ nombot nombot otmu lohimbi kerekŋe hân kakŋan liŋmâ nombot ariwi.  
\v 2 Yâhâ nenŋe Kiristohâlen biwinenŋe katbin yan toen katnenekbi yakât dopŋeâk tâmbâlipnenŋaŋe Anitâhâlen biwiyeŋe katbi. Anitâhâlen biwiyeŋe katŋetâ Moseŋe dâiyekmu kulewoŋboŋe kâtâpyongomu saru hâreakmu nombot nombot otmu hân kakŋambâ nombot ariwi.  
\v 3 Yâhâ nenŋe Kutdâhât tem lâuwaŋgim sâp sâsâŋan nâŋgâwaŋgim natik nemain yakât dopŋeâk Anitâhât tem lâuwaŋgim sâp sâsâŋan sot âlâ, kutŋe mana sâm, ya himbimâmbâ gemu neminiwi.  
\v 4 Otmu Kutdânenŋe Kiristohât nâŋgâm wain to nemain yakât dopŋeâk emelâk Anitâŋe sâmu kât âlâ bâok sâm yapâ to senŋe hindakmâ gemu tâmbâlipnenŋaŋe newi. Yâhâ sâp yan Kiristo ikŋak tihityeŋe otmu lok ki manmaiângen ari manbi.  
\v 5 Yawu gârâmâ lok ki manmaiângen ari manbi yan Anitâhât den kuwi. Yakât otmâ Anitâŋe lohimbi kiŋgitŋe orowâk hilipyongop.   
\p
\v 6-7 Anitâhât den kum bulimakao umutŋe tuhum kânâŋgâŋetâ kinmu mepaem orotmeme bâleŋe topŋe topŋe otbi. Yakât matŋe hilipyongomu muwi. Yakât nâŋgâm nengu Anitâŋe yawuâk hilipnongomap sâm otbi yawu ki otnom. Yâhâ Mose imiŋaŋe Anitâhât hotom uwaŋginom sâop. Yawu gârâmâ emet haŋ sâmu bulimakao umutŋe yakât hotom uwaŋgim orotmeme bâleŋe otmâ mepaewi. Yakât Moseŋe den kulemguop ya yuwu tap.  
\p  
\li1 “Lohimbi yuŋe noniŋ bulimakao gâim hotom uwaŋgiwi yakât torehenŋe nem heroŋe otbi. Heroŋe otmâ kâwâ konda dondâ otŋetâ bâleop.” Yawu tap.   
\p
\v 8 Otmu yakât kakŋan yâk yeŋgâlen gâtŋe lok kiŋgitŋe orowâkŋe kasalipyeŋe yeŋgât baralipyeŋe orop kâwâ konda otbi. Yakât otmâ Anitâŋe matŋe yiŋgimu lok 23,000 ya hilâm konohânâk muwi. Yakât nâŋgâm nenŋe otbi yawu ki otnom.  
\v 9 Otmu yakât kakŋan po yiŋgimu Anitâhât sâm guhuŋbi. Yawu otbi yakât matŋe Anitâŋe sâmu hambe sâtŋe bâleŋaŋe yiŋgimu muwi. Yakât otmâ umatŋe teteningimu Anitâhât ki sâm guhuŋnom.  
\v 10 Otmu sâp âlâen Mose yet Aron yetgât sâm bâleyitgiwi yan yakât matŋe Anitâŋe aŋelo âlâ hâŋgângumu ge lohimbi kiŋgitŋe orowâk hilipyongop. Yakât nâŋgâm yeŋe otbi yawu ki otnomai.   
\p
\v 11 Tâmbâlipnenŋaŋe orotmeme bâleŋe topŋe topŋe otŋetâ Anitâŋe sâmu umatŋe topŋe topŋe teteyiŋgiop yakât den pat Moseŋe kulemguop. Yakât otmâ nenŋe den pat ya nâŋgâm biwinenŋan katmâ umatŋe yawuâk teteningimap sâm Anitâhât tem lâuwaŋgim mannom. Otmu sâp pato utâpguap yakât otmâ den yu nâŋgâm mannom.   
\p
\v 12 Yeŋe Kiristohât mâtâp tâŋ tâŋâk watmunŋe Anitâŋe nenekmu ârândâŋ otmap sâmaiŋe mâtâp ya pilâm mâtâp bâleŋan kioŋmaihât biwiyeŋe galemahom manŋetgât naŋgan.  
\v 13 Umatŋe âlâlâ teteyiŋgimu mansai yamâ lok ârândâŋ yawuâk teteningimap. Otmu umatŋe topŋe topŋe teteyiŋgiwuap yan lohotŋe otmai sâm Anitâŋe bulâŋanâk mâmâŋe otyiŋgiwuap. Mâmâŋe otyiŋgmu yâkât wâtŋan kinmâ manman âlepŋan mannomaihât mâtâp tetewuap.   
\s1 Kiristo konok mepaenom.  
\p
\v 14 Bukulipne, yakât topŋe yuwu sâmune nâŋgâŋet. Pâku lohimbiŋe Porom Lâpiohât opon kâmbukŋan yâhâ sot nene sâŋetâ yâk orop ki yâhâ sot nenomai.  
\v 15 Yenâmâ yukât topŋahât ki pâpguai. Yakât otmâ den ekyongoan yu nâŋgâŋetâ ârândâŋ oap me bia?  
\v 16 Kiristoŋe kawenenŋan kinmu kuŋetâ hepŋe gemu muop. Yakât otmâ ya dop kum wain to gaimunŋe hâhâwân gemu yapâ lau konok nem Anitâ mepaemain. Yawu otmâ Kiristo orop biwinenŋaŋe hikuakmâ konohâk otmu mansain yakât dop kum wain to ya nemain. Otmu Kiristo howanân kinmâ sâtgum muop yakât dop kum baŋga mem motokmâ aŋgim nemain.  
\v 17 Yâhâ menduhunenekmu biwinenŋaŋe yâkâlen kepeim komot konok mansain. Yakât dop kum baŋga kândâkdâek mem motokmâ aŋgim nemain.   
\p
\v 18 Otmu torokatmâ Yura nengât orotmemenenŋe âlâen hâum sâmune nâŋgâŋet. Yura lohimbiŋe tosayeŋahât nâŋgâm noniŋ bulimakao hikum Anitâhât pat sâm opon kâmbukŋan yâhâ katmai. Katŋetâ tatmu hotom umaiŋe ya mem Anitâhât hotom uŋetâ semap. Hotom uŋetâ semu yakât torehenŋe noniŋ bulimakao hikumai otmu hotom umai ya orowâk nemai. Nemai yan Anitâ orop biwiyeŋaŋe hikuakmâ konohâk otmu nâŋgâyiŋgimap.  
\v 19 Otmu yakât dopŋeâk pâku lohimbiŋe Porom Lâpio mepaem sot gotyeŋan katmâ yakât torehenŋe nemai. Yawu gârâmâ Porom Lâpiohât yawu otmai yamâ bulâŋe bia. Yakât otmâ sot gotyeŋan katŋetâ tatmap yakât nâŋgâmune tâŋât otmap.  
\v 20 Yawu gârâmâ sot yamâ mem gotyeŋan katmai. Den ekyongoan yukât topŋe yuwu sâmune nâŋgâŋet. Pâku lohimbiŋe Porom Lâpio mepaem sot gotyeŋan katmai yanâmâ weke bâleŋe mepaem sot mem katyiŋgimai. Yakât otmâ yeŋe pâku lohimbi orop sot yakât torehenŋe nenomai yan weke bâleŋe orop biwiyeŋaŋe hikuakmâ konohâk otbuap. Yawu otmaihât sot yakât torehenŋe ki nenomaihât naŋgan.  
\v 21 Yâhâ Kutdânenŋahât sâtgât otmâ wain to otmu natik nemain yan yâk orop biwinenŋaŋe hikuakmâ konohâk otmu mepaemain. Yawu gârâmâ pâku lohimbiŋe weke bâleŋe orop biwiyeŋaŋe hikuakmâ konohâk otmu Porom Lâpio mepaem sot gotyeŋan katmai yakât torehenŋe nemai. Topŋe yawuhât yeŋe Kiristo otmu weke bâleŋe orowâk biwiyeŋaŋe hikuakmâ konohâk otmu mepaeyeleknomaihât dop âlâ ki tap.  
\v 22 Ya kâmbukŋe. Pilâŋetgât naŋgan. Yawu gârâmâ sot torehenŋe nenomai yakât Kutdânenŋaŋe nâŋgâm bâleyiŋgiwuap. Yeŋe sârereakmâ Kutdânenŋe mem ge katnomaihât dop ki tap. Yakât otmâ yeŋe pilâŋetgât naŋgan.   
\p
\v 23 Yeŋe yu me ya otŋetâ ki bâlemap sâmai. Yamâ benŋe yu ya otmai ya kerekŋe ki tânyongomu biwi konohâk otmâ manmai.  
\v 24 Yeŋe manmanyeŋahâlâk ki nâŋgânomai. Bukulipyeŋaŋe manman âiloŋgoân manŋetgât nâŋgâm tihityeŋe otnomai.   
\p
\v 25-26 Yâhâ pâku lohimbiŋe Porom Lâpio mepaem sot gotyeŋan katmai yakât torehenŋe mem ari aŋgim bero emetŋan katmai. Orotmeme yawu otmai yakât yuwu sâmune nâŋgâŋet. Lok âlâŋe den kulemguop ya yuwu tap.  
\li1 “Hân Himbim Amboŋe yamâ Anitâ. Yakât otmâ wahap topŋe topŋe tatmâ arap yamâ ikŋe pat.”  
\p Den yawu kulemguop. Yakât otmâ aŋgim bero emetŋan yâhâm sot torehenŋe ya puluhunomai yanâmâ den ya nâŋgâm sot yakât ki nâŋgâm ketet otmâ puluhunomai.   
\p
\v 27 Me pâku lohimbi âlâ me âlâŋe sâŋetâ emetyeŋan yâhâ tatnomai. Yâhâ tatŋetâ sot um yiŋginomai yan sot yakât ki nâŋgâm ketet otmâ nenomai.  
\v 28-30 Yawu gârâmâ bukulipyeŋaŋe Porom Lâpio betbaŋgim Kiristohâlen biwiyeŋaŋe kepeimai. Yawu gârâmâ pâku lohimbiŋe Porom Lâpio mepaem sot gotyeŋan katmai yakât torehenŋe nene sâm biwi yâhâp otmai. Lok ya yeŋgâlembâ gâtŋe âlâ me âlâŋe yekmâ yuwu mon sânomai. “Bâe, sot yuâmâ Porom Lâpio mepaem gotyeŋan katsai yakât torehenŋe yukâ. Yawu sâm ekyongonomai. Yakât otmâ bukulipyeŋe yeŋgât biwiyeŋe bâlemap sâm sot ya ki nenomai. Yawu otnomai yakât otmâ yâkŋe yekmâ biwi yâhâp ki otnomai.  
\p Yawu gârâmâ yuwu mon sâm âinohonomai. “Pâku lohimbiŋe Porom Lâpio mepaem sot gotyeŋan katmai yakât torehenŋe nenŋe mem nene sâm yan aŋgoân Anitâ mepaenom. Yawu otnom yakât nenŋe wongât otmâ bukulipnenŋe yeŋgât nâŋgân nâŋgân watmâ sot ya ki nenom? Yâhâ yâkŋe nenekmâ nâŋgâm bâleninginomai yamâ ki ârândâŋ otbuap.” Yawu sâm âinohonomai.   
\p
\v 31-32 Den ekyongoan yukât topŋe yuwu nâŋgânomai. Yeŋe wuân me wuân otnomai me nenomai yan Yura lohimbi, me pâku lohimbi, me Kiristohât komolipŋe kerekŋe Anitâ mepaem heroŋe nâŋgâwaŋgiŋet sâm âiloŋgoâk mannomai. Yawu mannomai yanâmâ manmanyeŋe ekŋetâ ârândâŋ otbuap.  
\v 33 Otmu lohimbi kerekŋe nekŋetâ ârândâŋ otmu Kutdâhâlen biwiyeŋe katŋetâ tosayeŋe pilâyiŋgiâkgât nâŋgâman. Yawu nâŋgâm ninahât ki nâŋgâman.   
\c 11  
\s1 Korinti yeŋgât imbilipyeŋaŋe somotyeŋe katipguŋet sâop.  
\p
\v 1 Kiristoŋe ikŋahât nâŋgâmu gemu lohimbi yeŋgât nâŋgâmu yahatmu hoŋ bayiŋgiminiop yakât dopŋeâk otbehât nâŋgâman. Yâhâ yen gurâ yawuâk otmâ manŋetgât naŋgan.   
\p
\v 2 Yâhâ yeŋe mâtâp girawuya watmunŋe Anitâŋe nenekmu ârândâŋ olâk sâm yakât nâŋgâne sâm âinohowi. Âinohoŋetâ den kâsikum yiŋgim gan ya watmâ gai. Yakât nâŋgâmune biwine ârândâŋ otmap.  
\v 3 Otmu Anitâ yet Kiristo mepaeyelekne sâm menduhuakmaiân yan imbilipyeŋaŋe sâŋgumŋak somotyeŋe katipguŋetâ ârândâŋ otmap me bia? yakât âinohowi. Yakât den yuwu sâm ekyongomune nâŋgâŋet. Anitâŋe Kiristohât kunŋe tatmap. Yâhâ Kiristoŋe nengât kunnenŋe tatmu yâkât amutgen manmâ tem lâuwaŋgimain. Yâhâ lok nenŋe gurâ imbilipnenŋe yeŋgât kunlipyeŋe manmâ tihityeŋe otmain. Yakât dop kum imbilipyeŋaŋe lohimbi senyeŋan kinmaiân loklipyeŋe ewe katyekmâ somotyeŋe katipgumai.  
\v 4 Orotmemeyeŋe yawu tapgât lok âlâ me âlâŋe lohimbi senyeŋan kinmâ Anitâ mepaemai, me den ekyongomai yan somotyeŋe katipguŋetâ ki ârândâŋ otmap. Yakât yuwu sâwe. Lok yaŋe somotyeŋe katipgumai yan imbilipnenŋaŋe lok nengât kunnenŋe tai yawu otmai. Yawu otmâ Kiristo kunnenŋe tatmap yâk mem ge katmai.  
\v 5 Yâhâ imbilipyeŋaŋe lohimbi senyeŋan kinmâ Anitâ mepaemai, me den ekyongomai yan somotyeŋe ki katipgumai yaŋe loklipnenŋe yeŋgât kunyeŋe tain sâm yakât dop otmâ loklipyeŋe mem ge katyekmâ aŋun yiŋgimai. Yawu otmâ mâtâp pato imbiŋe aŋunyeŋe bia manmai ya yeŋgât dop otmai.  
\v 6 Yakât otmâ yuwu sâmune nâŋgâŋet. Mâtâp pato imbi ihilâk otmai yaŋe aŋulakŋet sâm somotyeŋe korotok hâreyiŋgimai. Yâhâ imbilipyeŋaŋe somotyeŋe ki katipgum lohimbi senyeŋan kinmâ Anitâ mepaemai ya aŋulakŋet sâm loklipyeŋaŋe somotyeŋe korotok hâreyiŋgimbâihât dop. Yakât otmâ somotyeŋe katipguŋetgât naŋgan.   
\p
\v 7-9 Otmu Anitâŋe ikŋe nâŋgân nâŋgân watmâ hânŋe mem lok tuhuop. Yakât otmâ lok nenŋeâmâ Anitâ Kunnenŋe sâm mepaem somotnenŋe ki katipgumain. Yâhâ lok tuhuop yakât kakŋan “Âlâŋe lok yu tânguwuap?” nâŋgâm lok yakât gasumŋe tânŋe mem imbi tuhuop. Yakât otmâ imbilipyeŋaŋe loklipyeŋe ewe katyekmâ somotyeŋe katipguŋetgât naŋgan.  
\v 10 Yawu otnomai yan Anitâhât aŋelolipŋe ikŋe mepaem tatmaiŋe ki nâŋgâm bâleyiŋginomai.  
\v 11-12 Yawu gârâmâ yeŋe imbilipyeŋe yeŋgât nâŋgâŋetâ gemapgât yuwu sâmune nâŋgâŋet. Bulâŋanâk Anitâŋe lokgât gasumŋe tânŋe mem imbi tuhuop. Yawu gârâmâ lok nenâmâ meŋlipnenŋaŋe menenekbi. Anitâ Manman amboŋe yâkŋe konok kunnenŋe tatmap. Otmu nenŋe lokŋe imbiŋe miakmâ biwinenŋaŋe hikuakmâ tânahonomgât Kutdânenŋaŋe sâm kalop. Yakât otmâ biwinenŋaŋe hioŋakmu ikŋiâk ikŋiâk mannomgât dop âlâ ki tap.   
\p
\v 13 Den ekyongoan yu nâŋgâŋetâ ârândâŋ oap me bia? Yakât yuwu sâmune nâŋgâŋet. Imbilipyeŋaŋe somotyeŋe ki katipgum lohimbi senyeŋan kinmâ Anitâ mepaemai. Yawu oai yamâ yeŋe orotmeme târârâhâk ki watmai.  
\v 14-15 Yeŋe biwiyeŋan tap ya ekmâ nâŋgâŋet. Imbilipyeŋe yeŋgât ilanyeŋe ya imbi bukulipyeŋaŋe ekŋetâ âiloŋgo otmap. Yâhâ loklipyeŋe yeŋgât ilanyeŋe ya lok bukulipyeŋaŋe ekmâ “Yu ki orotŋe” sâm nâŋgâm bâleyiŋginomai. Yawu otmai sâm somotyeŋe hâreaŋgim yanâmâ eŋakŋetâ ârândâŋ otmap.  
\v 16 Otmu den ekyongoan yu nâŋgâm bukulipyeŋaŋe kakŋan sânomai yanâmâ yeŋe sâm hâreyiŋgim yuwu ekyongoŋetgât naŋgan. “Kiristohât komot kapiŋe kapiŋe tatmâ arai yeŋgât imbilipyeŋaŋe somotyeŋe katipgum lohimbi senyeŋan kinmâ Anitâ mepaemai. Yawu otŋetgât Kiristohât aposololipŋaŋe sâm katbi.” Yawu ekyongonomai.   
\s1 Kutdâhât nâŋgâm menduhuakmâ natik yuwu nenom.  
\p
\v 17 Gârâmâ emelâk den kâsikum yiŋgiminiwan yapâ konok loŋgâeŋetâ nâŋgâmune dondâ bâleap. Yakât otmâ girem den yuwu ekyongomune nâŋgâŋet. Yeŋe menduhuakmâ Anitâ yet Kiristo mepaeyelekmai yan biwinenŋe kelihahâk sâm ki galemahomai.  
\v 18 Yeŋe yeŋahâlâk naŋgaŋgiŋetâ yahatmu nâŋgâm bâleaŋgimai. Yâhâ bukulipyeŋe nombotŋaŋe den pat yu eknohoŋetâ nâŋgâmune tipiŋe bulâŋe oap.  
\v 19 Yâhâ yeŋgâlen gâtŋe nombotŋaŋe Kiristohât den kelaŋgatŋetâ hioŋakmai yan den kelaŋgatmai ya yeŋgât topyeŋe mem tetemai yamâ nâŋgâmune âiloŋgo oap. Kiristohât komot kapiŋe kapiŋe tatmâ araiŋe yawu otmâ lok yawuya yeŋgât topyeŋe mem tetemai.   
\p
\v 20 Otmu yeŋe Kutdâhât nâŋgâm menduhuakmâ natik nemai yan yuwu otmâ hilipgumai.  
\v 21 Lohimbi nombotŋe sot pato tatyiŋgiapŋe yeŋahât nâŋgâŋetâ yahatmap. Yeŋahât nâŋgâŋetâ yahatmu bukulipyeŋe sot tipiŋe tatyiŋgiap ya ki kâsikum yiŋgimai. Yeŋe yeŋeâk nemai. Otmu lok nombotŋaŋe to kârikŋe dondâ nem biwi hâlim otmai. Yawu gârâmâ bukulipyeŋe sot tipiŋe tatyiŋgimapŋe neŋetâ ki dopŋan otyiŋgimap.  
\v 22 Yen sot pato nemaiŋe bukulipyeŋe yeŋgât nâŋgâŋetâ gemap. Yawu otmai yan biwiyeŋaŋe ki kepeiakmu Anitâhât komot konohâk oai. Yeŋe sot pato nene sâm aŋgoân yeŋe emetyeŋan tatmâ nembâi. Yakât yen âiloŋgo oai sâm nâŋe heroŋe nâŋgâyiŋgiwom me? Yamâ bia.   
\p
\v 23 Yâhâ Kutdânenŋaŋe natik yukât topŋe aposololipŋe ekyongop yakât emelâk ekyongowan ya âlâkuâk sâmune nâŋgâŋet. Emet omoŋ otmu yan Kutdânenŋe aposololipŋe orowâk sot bâiŋe newi yan Yurasiŋe Kutdâhât betŋehen kioŋop.  
\v 24 Otmu omoŋ yan Kutdânenŋe Yesuŋe baŋga mem Anitâ mepaem motokmâ yiŋgim yuwu sâm ekyongop. “Yuâmâ sinumne yawu oap. Nâŋe yeŋgât kaweyeŋan kinmune nohonomai yakât dop kum baŋga yu motoksan. Yakât otmâ nâŋgânihim yuwu otmâ mannomai.”  
\v 25 Yawu sâm yiŋgimu neŋetâ yaŋak wain to gâim yiŋgim yuwu sâm ekyongop. “Wain to yu gâim yiŋgimune niai yuâmâ hepne yawu oap. Hâmbâi nohoŋetâ hepne gemu mumbomân Anitâŋe nâhât nâŋgâm mâtâp âiŋe kalop yakât bulâŋe tetewuap. Yakât otmâ nâŋgânihim yuwu otmâ wain to nem mannomai.” Yawu sâm ekyongop.  
\v 26 Yakât otmâ baŋga otmu wain to yu nenomai yanâmâ Kutdânenŋaŋe kawenenŋan muop yakât nâŋgâm nenomai. Yawu nem manŋetâ Kutdâŋe âwurem gewuap sâp yan pesuk sâwuap.   
\p
\v 27-29 Yawu gârâmâ lok âlâ me âlâŋe yeŋahât nâŋgâŋetâ yahatmu Kutdânenŋaŋe kawenenŋan kinmu kuŋetâ muop yakât nâŋgâŋetâ kakŋe otmu baŋga otmu wain to yu nemai yan tosa umatŋe memai. Yakât otmâ tosa memain sâm yeŋe biwiyeŋe ekmâ otmai memai yakât nâŋgâŋetâ ârândâŋ otbuap yanâmâ baŋga otmu wain to yu neŋetâ umatŋe yeŋgâlen ki tetewuap. Yawu ki otnomai yamâ Anitâŋe matŋe yiŋgimu umatŋe topŋe topŋe kakyeŋan yâhâwuap.  
\v 30 Topŋe yukât otmâ kundat me mesek âlâlâ teteyiŋgimu manmâ gai. Otmu bukulipyeŋe nombotŋaŋe gurâ hiliwahowi.  
\v 31 Yâhâ yeŋe biwiyeŋe ekmâ otmai memai yakât nâŋgâŋetâ ârândâŋ otmu yaŋak baŋga otmu wain to yu nem gawi mâne Anitâŋe yakât matŋe ki yiŋgimbâp.  
\v 32 Yawu gârâmâ lohimbi belângen mansai yâhâmâ Anitâŋe den âiân katyekmâ matŋe umatŋe yiŋgimu menomai. Yâhâ yeŋe yâk yeŋgâlen torokatmâ yâk orop matŋe memai sâm Anitâŋe umatŋe kakyeŋan katmâ kuwikyeksap.   
\p
\v 33 Bukulipne, den sâm aran yukât bâiŋe sâmune nâŋgâŋet. Yeŋe Kutdâhât nâŋgâm menduhuakmâ natik nene sâm otnomai yan bukulipyeŋe hârok takaŋet sâm mamboraŋginomai. Mamboraŋgim tatŋetâ hârok takaŋetâ yan topŋe katmâ nenomai.  
\v 34 Yâhâ lok nombotŋe po yiŋgimu sot pato nene sâm otmâ emetyeŋehen tatmâ sot neŋetâ ârândâŋ otmu yanâmâ taka natik nenomai. Yawu otŋetâ Anitâŋe nâŋgâmu ki bâlewuap. Yâhâ yakât den âlâ âinohowi yakât matŋe yeŋgâlen takawom yan yakât alahunom.   
\c 12  
\s1 Wâtgât mâmâŋahât Heakŋe mâmâŋe otningimu âi topŋe topŋe mem mansain.  
\p
\v 1 Bukulipne, Anitâhât Wâtgât mâmâŋahât Heakŋe mâmâŋe otningimu âi topŋe topŋe mem mansain yakât nâŋgâm pâpgumaihât yuwu ekyongomune nâŋgâŋet.  
\v 2 Emelâk Kiristohâlen biwiyeŋe ki katbi yan Kâitgu Kâitgu Amboŋaŋe biwiyeŋan kioŋmu yaŋak Porom Lâpio me wahap tâŋât, umut biwiŋe bia yawuya hâwim kânâŋgâyekmâ yakât nâŋgâŋetâ bulâŋe otminiop.  
\v 3 Yawu gârâmâ Wâtgât mâmâŋahât Heakŋe lok âlâ me âlâhât biwiyeŋan kioŋmap lok yaŋe Yesu ki sâm bâlewaŋgimai. Otmu biwiyeŋan ki kioŋmap yaŋe Kutdânenŋe sâm Yesu mepaenomaihât dop ki tap.   
\p
\v 4 Otmu Wâtgât mâmâŋahât Heak konohâk tatmap. Ikŋahâk biwinenŋan kioŋmâ mâmâŋe otningimu manmannenŋahât bulâŋe ikŋiâk ikŋiâk teteningimap.  
\v 5 Manmannenŋahât bulâŋe ikŋiâk ikŋiâk teteningimap yakât dopŋanâk âi topŋe topŋe mem Kutdânenŋe Yesu hoŋ bawaŋgimain.  
\v 6 Yesu hoŋ bawaŋgimain yan Anitâ ikŋak mâmâŋe otningimu kulem âlâlâ memain.  
\v 7 Yâhâ nenŋe tânahom mannehât Wâtgât mâmâŋahât Heakŋe biwinenŋe mem heweweŋ tuhumu manmannenŋan tetemap yamâ yuwu.  
\v 8 Nâŋgân nâŋgân âlâlâ Anitâhât biwiŋan tap ya Wâtgât mâmâŋahât Heakŋe mem lok nombotŋe yeŋgât biwiyeŋan katmâ mem heweweŋ tuhuyekmu Anitâhât den topŋambâek sâm kusânmâ bukulipyeŋe ekyongomai. Otmu lok nombotŋe âlâmâ ya yeŋgât biwiyeŋe mem heweweŋ tuhumu Anitâŋe yuwu me yawu otmâ tihitnenŋe otmap yakât topŋe bukulipyeŋe kâsikum yiŋgimai.  
\v 9 Otmu lok nombotŋe âlâmâ biwiyeŋe mem heweweŋ tuhumu Anitâhâlen biwiyeŋaŋe tiŋâk kepeim wâtŋan kinŋetâ yeŋgâlen bulâŋe yuwu tetemap. Lohimbi mesek topŋe topŋe teteyiŋgimu mansai ya heŋgemyongomai.  
\v 10 Me lok nombotŋe âlâŋeâmâ Anitâhât wâtŋan kinmâ kulem topŋe topŋe meŋetâ lohimbiŋe ekŋetâ âlâ kândâkdâ otmap. Me lok nombotŋe âlâmâ lauyeŋe mem heweweŋ tuhumu Anitâhât den bukulipyeŋe kâsikum yiŋgimai yan nâŋgâŋetâ bulâŋe otmap. Me lok âlâ me âlâŋe den âiŋe ekyongomai yamâ Anitâhâlen mem sâmai me weke bâleŋahâlen mem sâmai yakât topŋe nâŋgâm heŋgeŋguŋetgât lok nombotŋe yeŋgât biwiyeŋe mem heweweŋ tuhumap. Me lok nombotŋe âlâmâ nimbilamyeŋe mem purik pilâyiŋgimu den sâsâŋe ki sâsâŋe sâmai. Me nombotŋeâmâ biwi nâŋgân nâŋgânyeŋe mem pâroŋ pilâyiŋgimu bukulipyeŋaŋe den sâmai ya nâŋgâŋetâ keterakmu purik gurik sâm lohimbi ekyongomai.  
\v 11 Yawu gârâmâ Wâtgât mâmâŋahât Heakŋe ikŋe eŋgatŋeâk otmâ biwinenŋe mem heweweŋ tuhumu bulâŋe ikŋiâk ikŋiâk teteningimu tânahom mansain.   
\s1 Nen lok topŋe topŋe mansainŋe Kiristohât komot konohâk oain.  
\p
\v 12-13 Yawu otmâ lok topŋe topŋe, nen Yura lohimbi, me yen pâku lohimbi, me lok kutdâ, me lok inŋe lok kutdâlipyeŋe yeŋgât hoŋ bayiŋgimai. Nen kerekŋe Kiristohâlen biwinenŋe katbin yan toen katnenekŋetâ Wâtgât mâmâŋahât Heak yâkŋak mâmâŋe otningmu komot konohâk manmâ tânahomain. Nengât biwinenŋe mem heweweŋ tuhumu âi ikŋiâk ikŋiâk teteningimu memain. Yawu gârâmâ yâkât wâtŋan kinmâ Kunnenŋe Kiristo tem lâuwaŋgim biwinenŋaŋe kepeiakmu tânahom yâhânom. Yakât topŋe nâŋgâŋetâ keterahâkgât den âlâen hâum sâmune nâŋgâŋet.   
\p
\v 14 Hâknenŋeâmâ konohâk. Aiop hâknenŋahât torehenŋe âlâ âlâ yaŋe âi amboŋan amboŋan tuhumai.  
\v 15 Yakât otmâ kâinenŋaŋe yuwu mon sâwuap. “Ambonaŋe bam gamu nâŋe hân tâlim tatmâ hâkâŋ oan. Yâhâ bâtŋaŋe âi memap yawuâk ki katnihimu meman. Yakât otmâ hâreakmâ pilâwehât naŋgan.” Yawu sâm hâreakmâ pilâwuapgât dop âlâ ki tap.  
\v 16 Me ândâpnenŋaŋe yuwu mon sâwuap. “Âo, mun pato pilâmu ŋiŋ ŋiŋ sâmu hâhiwin nâŋgâman. Yawu gârâmâ ambonahât senŋaŋe senŋe âlâlâ onom âlepŋe ya ekmap yawuâk ekbeâk nâŋgâman. Yawu gârâmâ senŋaŋe âi memap yawu ki katnihimu meman. Yakât otmâ hindakmâ pilâwehât naŋgan.” Yawu sâm hindakmâ pilâwuapgât dop âlâ ki tap.  
\v 17 Yawu gârâmâ Anitâŋe sennenŋeâk katningiop mâne girawu otmâ sennenŋaŋe den nâŋgâmbâin? Me ândâpnenŋeâk katningiop mâne girawu otmâ ândâpnenŋaŋe kuŋ korok nâŋgâmbâin?  
\v 18 Anitâŋe ikŋe eŋgatŋeâk otmâ lok tuhum hâkgât torehenŋe âlâlâ kalop.  
\v 19-20 Yawu gârâmâ hâknenŋe torehenŋe âlâ me âlâ ki kalop mâne manmannenŋe ki tetemu âlepŋe manbâin. Hâknenŋeâmâ konohâk. Hâknenŋahât torehenŋe yaŋeâmâ nep ikŋiâk ikŋiâk memai.   
\p
\v 21 Yakât otmâ sennenŋaŋe bâtnenŋe yuwu sâm ki ekuwuap. “Âo, gâŋe âi mendâ gekmune bâleap. Yakât otmâ hindakmâ pilânenekmâ âlâengen ari tat.” Me kunnenŋaŋe kâinenŋe yuwu sâm ki ekuwuap. “Bâe, hân tâlim arim takamat yakât gekmune bâleap. Yakât gâ hindakmâ gikiâk ari kindâ pâŋnaŋak bam gawom.” Yawu sâm ki ekuwuap.  
\v 22 Yakât otmâ yuwu nâŋgânom. Hâknenŋahât torehenŋe âlâ me âlâ eŋakmunŋe tâŋât otmap ya hârem pilâm âlepŋe mannomgât dop ki tap.  
\v 23 Otmu hâknenŋahât torehenŋe nombotŋaŋe âi ki tuhumai yamâ benŋe meŋâleakmain yan bukulipnenŋaŋe nenekŋetâ âiloŋgo otmap. Otmu hâknenŋahât torehenŋe tetekŋan tatmu ekŋetâ aŋulakmain sâm hâknenŋe tihitŋe otmâ pet sâri latmâ kâtâpgumain.  
\v 24 Yâhâ hâknenŋahât torehenŋe nombotŋe âlâmâ tetekŋan tatmai yamâ ki nâŋgâm ketet otmâ kâtâpgumain. Anitâ ikŋak lok tuhum hâkgât torehenŋe âlâlâ katmu ârândâŋ olop. Otmu biwi nâŋgân nâŋgânnenŋan kioŋmu keterakningimu hâknenŋahât torehenŋe âlâhât nâŋgâm aŋulakmain sâm hâknenŋe tihitŋe otmain.  
\v 25 Otmu Anitâŋe lok tuhum hâkgât torehenŋe âlâlâ kalop yakât otmâ hioŋakmâ ikŋiâk ikŋiâk tatnomaihât dop âlâ ki tap. Yaŋeâmâ tânahomai yan hâknenŋaŋe sânduk sâmu kilik milik manmain.  
\v 26 Yawu gârâmâ hâknenŋahât torehenŋe âlâ me âlâ hiwinŋe otmap yan hâknenŋe kerek hâhiwin nâŋgâmain. Yamâ benŋe hiwinŋe ya biatmu yanâmâ hâknenŋe kerek sânduk sâm arimap.   
\p
\v 27 Aiop, hâknenŋan hâum yan yuŋe Kiristohât komot konok mansain nen meneneksap.  
\v 28 Komot konohâk mansain yamâ Anitâŋe âi ikŋiâk ikŋiâk ningimu mem tânahom manmain yamâ yuwu. Aŋgoân nen lok nombotŋaŋe lohimbi belângen manmai ya yeŋgâlen ari Kiristohât den pat âlepŋe ekyongomunŋe nâŋgânomaihât Anitâŋe kut aposolo sâm âi ningiop. Yâhâ lohimbiŋe Kiristohâlen biwiyeŋe emelâk katbi ya yeŋgâlen ari Anitâhât biwiŋan den âlâlâ tatmap ya sâm holaŋmâ ekyongoŋetgât lok nombotŋe kut poropete sâm âi yiŋgimap. Yâhâ den kâsikum yiŋgiŋetgât lok nombotŋe âlâmâ kut papasu sâm âi yiŋgimap. Yâhâ âlâmâ kulem meŋetâ lohimbiŋe ekŋetâ âlâ kândâkdâ otbuap sâm lok nombotŋe âi sâm yiŋgimap. Yâhâ âlâmâ lohimbi mesekyeŋe orop heŋgemyongoŋet sâm âi yiŋgimap. Yâhâ âlâmâ lohimbiŋe wahap wuân me wuângât umburuk otmai ya tânyongoŋet sâm âi yiŋgimap. Yâhâ âlâmâ Kiristohât komot ya yeŋgât kunlipyeŋe manŋet sâm âi yiŋgimap. Yâhâ âlâmâ lok nombotŋe yeŋgât nimbilamyeŋe mem purik pilâyiŋgimu den sâsâŋe ki sâsâŋe sâmai.  
\v 29 Yawu otmâ âi topŋe topŋe yiŋgimap. Yakât otmâ yen kerekŋe aposolo âi yu ki menomai. Me yen kerekŋe poropete âi ya ki menomai. Me yen kerekŋe papasu âi ya ki menomai. Me yen kerekŋe kulem topŋe topŋe ki menomai.  
\v 30 Me yen kerekŋe lok ki heŋgemyongonomai. Me kerek yeŋgât nimbilamyeŋe ki mem purik pilâyiŋgimu den sâsâŋe ki sâsâŋe sânomai. Me bukulipyeŋaŋe den sâsâŋe ki sâsâŋe sâmai ya nâŋgâm purik gurik sâm lohimbi ekyongonomaihât âi ya yen kerek ki yiŋgimap.  
\v 31 Yawu gârâmâ Wâtgât mâmâŋahât Heakŋe mâmâŋe otyiŋgimu bukulipyeŋe tânyongoŋetgât nâŋgâm biwiyeŋe heweweŋ otmu Anitâ ulitgum mannomai. Yawu otmâ bukulipyeŋe orop biwiyeŋaŋe kepeiakmâ tânahom manŋetâ ârândâŋ otbuap.   
\c 13  
\s1 Bukulipnenŋe orop biwinenŋaŋe kepeiakmâ konohâk otmu mannom.  
\p
\v 1 Yakât otmâ yuwu sâmune nâŋgâŋet. Nimbilamnenŋe mem purik pilâningimu den sâsâŋe ki sâsâŋe sâmain, me aŋelo yeŋgât den sâmain yan biwinenŋaŋe bukulipnenŋe yeŋgâlen ki kepeimain. Yawu otmâ den sâmain ya nâŋgâŋetâ hâpu umunŋe pâoŋ sâmu munŋe pato pilâmap, me himbim guŋguruŋ sâmap, yakât dopŋe otmap.   
\p
\v 2 Yâhâ Anitâŋe ikŋe biwiŋan nâŋgân nâŋgân âlâlâ tatmap ya nâŋgâm heŋgeŋgum bukulipnenŋe den kâsikum yiŋgim yâk yeŋgâlen biwinenŋaŋe ki kepeimain. Yawu otmain ya Anitâŋe ekmu tâŋât otmap. Otmu Anitâhâlen biwinenŋaŋe tiŋâk kepeim yan lokŋe ki otmai ya otmunŋe bukulipnenŋaŋe ekŋetâ âlâ kândâk otmap. Yawu gârâmâ biwinenŋaŋe bukulipnenŋe yeŋgâlen ki kepeim manmain yan Anitâŋe nenekmu gemap.   
\p
\v 3 Otmu senŋe âlâlâ tatningimap ya kerek kâsikum lohimbi senŋe âlâlâhât umburuk manmai ya yiŋginom. Me Kiristohât tem lâuwaŋginom yakât huhopŋe kasalipnenŋaŋe menenekmâ kâlâwân uneneknomai. Yawu otnom yamâ biwinenŋaŋe bukulipnenŋe yeŋgâlen ki kepeinom. Yawu otnom yakât Anitâŋe nâŋgâningimu ki yahatbuap.  
\v 4 Yâhâ biwinenŋaŋe yeŋgâlen kepeim yuwu otmâ mannom. Buku nombotŋaŋe mem bâlenenekŋetâ yakât matŋe ki kâpekyiŋginom. Me sâm bâleningiŋetâ yakât nâŋgâm mem lohotŋe tuhuyeknom. Me nenŋahâlâk ki nâŋgâmunŋe yahatmu hâknenŋe mepaenom. Otmu buku nombotŋe yeŋgât nâŋgâmunŋe ki gewuap. Otmu buku nombotŋe yeŋgât ki nâŋgâm bâleyiŋginom.  
\v 5 Yâhâ up bia bia ki mannom. Otmu nembe kalem oraŋgim mannom. Otmu buku nombotŋaŋe hâmeân hâluhu otningiŋetâ yan tepnenŋe ki yahatbuap. Me mem âlâlâ tuhunenekŋetâ yakâlâk nâŋgâm matŋe yiŋgine sâm biwinenŋaŋe ki mem mannom.  
\v 6 Yâhâ lohimbi nombotŋaŋe otŋetâ bâlewuap ya ekmâ heroŋe ki nâŋgâyiŋginom. Yamâ benŋe uwawapŋe bia manmâ otŋetâ âiloŋgo otbuap ya yeŋgât heroŋe nâŋgâyiŋginom.  
\v 7 Otmu buku nombotŋaŋe mem ge katneneknomai yan matŋe ki otyiŋginom. Me tep bâle nâŋgâninginomai yan biwinenŋaŋe kepeiyekmâ mem tepyeŋe sândukŋe tuhuyeknom. Yawu otmunŋe yâk orop lohotŋan manmâ yâhânomgât biwinenŋaŋe mem mannom.   
\p
\v 8-10 Otmu sâp yiwereŋe yuâmâ kandi mansain. Yâhâ Anitâhât biwiŋan nâŋgân nâŋgân âlâlâ tatmap ya ikŋe Wâtgât mâmâŋahât Heakŋe biwinenŋan katmu bukulipnenŋe sâm kusânmâ ekyongomain. Yawu gârâmâ Anitâhât biwiŋan nâŋgân nâŋgân âlâlâ tatmap ya topŋambâek ki nâŋgâmain. Yakât otmâ nâŋgân nâŋgânnenŋe holaŋakmu yan den kakŋeâk kakŋeâk kâsikum yiŋgimain. Otmu nimbilamnenŋe mem purik pilâningimu den sâsâŋe ki sâsâŋe sâmain ya torokatmâ ki sâm yâhânom. Hâmbâi mâne Kiristoŋe âwurem ge manman bulâŋe ningiwuap yan âi topŋe topŋe mem mansain yu biatbuap. Âi topŋe topŋe hârok biatbuap yamâ biwinenŋaŋe kepeiakmâ manmain yuwuâk torokatmâ manbisâin.   
\p
\v 11 Emelâk nimnaom titipâ tatbinân yanâmâ mete pirik pirik otminiwin. Otmu biwinenŋambâ nâŋgân nâŋgân âlâlâ tetemu âwâ mâmâlipnenŋe ekyongomunŋe nâŋgâŋetâ tâŋât otminiop. Yawu gârâmâ papato otmâ nimnaom yeŋgât nâŋgân nâŋgân ya pilâwin.  
\v 12 Otmu nenŋeâmâ toen umutnenŋe eŋakmunŋe âwâlele otmap. Yakât dopŋeâk Anitâhât biwiŋan nâŋgân nâŋgân âlâlâ tatmap ya ki nâŋgâm heŋgengumain. Yawu gârâmâ Kiristoŋe âwurem gewuap yan Anitâhât biwiŋan nâŋgân nâŋgân topŋe topŋe tatmap ya topŋe nâŋgâm pesuk pilânom. Anitâŋe biwinenŋahât topŋe nâŋgâmap yakât dopŋeâk nenŋe gurâ yâkât topŋe nâŋgânom.  
\v 13 Yâhâ den sâm aran yukât topŋe yuwu tap. Wâtgât mâmâŋahât Heakŋe mâmâŋe otningimu Kiristo hoŋ bawaŋgim âi topŋe topŋe memain yuâmâ âwurem gewuawân pesuk sâwuap. Yakât otmâ yuwuâmâ otmâ mannom. Aŋgoân biwinenŋaŋe kepeiakmâ konohâk otmu buku oraŋgim manmâ yâhânom. Buku oraŋgim Anitâ yet Kiristo yetgâlen biwinenŋaŋe kepeim manmâ yâhânom. Otmu Kiristoŋe âwurem ge menenekbuap yakât nâŋgâm biwinenŋaŋe mem mannom. Yawu gârâmâ aŋgoân biwinenŋaŋe kepeiakmâ konohâk otmu buku oraŋgim mannomgât Anitâŋe nâŋgâmap.   
\c 14  
\s1 Wâtgât mâmâŋahât Heakŋe nimbilamyeŋe mem purik pilâyiŋgimu den sâwi.  
\p
\v 1 Yakât otmâ biwiyeŋaŋe kepeiakmâ konohâk otmu tânahonomaihât nâŋgâm manŋet. Yawu manmâ Wâtgât mâmâŋahât Heakŋe mâmâŋe otyiŋgimu Kiristo hoŋ bawaŋgiŋetâ bulâŋe teteâkgât biwiyeŋe Anitâhâlen kepeim mannomai. Yawu gârâmâ Anitâhât den kâsikum bukulipyeŋe yiŋgiŋetâ nâŋgâm heŋgeŋguŋetgât âi ya biwiyeŋaŋe mem manŋetgât naŋgan.  
\v 2-4 Yakât otmâ yuwu sâmune nâŋgâŋet. Lok nombotŋaŋe Anitâhât den kâsikum ningimai ya nâŋgâmunŋe keterakningimu manmannenŋe kelihakmu manmain. Lok yawuyaŋe mem heweweŋ tuhunenekŋetâ biwi sânduhân manmain. Yâhâ Wâtgât mâmâŋahât Heakŋe Anitâhât biwiŋan nâŋgân nâŋgân âlâlâ tatmap ya mem lok nombotŋe âlâ yeŋgât biwiyeŋan katmâ nimbilamyeŋe mem purik pilâyiŋgimap. Nimbilamyeŋe mem purik pilâyiŋgimu den sâsâŋe ki sâsâŋe sâŋetâ nâŋgâmunŋe ki keterakningimu yaŋak Anitâhât nâŋgân nâŋgân yakât pâpgumain. Yâhâ Anitâ ikŋak lok yawuya yeŋgât den nâŋgâmap. Yakât otmâ den sâsâŋe ki sâsâŋe sâmai yan yeŋe biwiyeŋeâk ârândâŋ otmap.   
\p
\v 5 Yâhâ Wâtgât mâmâŋahât Heakŋe yen kerek nimbilamyeŋe mem purik pilâyiŋgimu den sâsâŋe ki sâsâŋe sânomai yakât nâŋgâmune ârândâŋ oap. Yawu gârâmâ nimbilamyeŋe mem purik pilâyiŋgimu den sâsâŋe ki sâsâŋe sâmai ya lok âlâ me âlâŋe nâŋgâm bukulipyeŋe purik gurik sâm ekyongoŋetâ nâŋgâm heŋgeŋgumai yakât gurâ nâŋgâmune âiloŋgo otmap. Yâhâ lok nombotŋeâmâ Wâtgât mâmâŋahât Heakŋe lauyeŋe mem heweweŋ tuhumu lohimbi belângen manmai ya Anitâhât den ekyongomai. Ekyongoŋetâ nâŋgâm Kiristohâlen biwiyeŋe katŋetgâlâk biwinaŋe nâŋgâm manman. Lok yawuya yeŋgât nâŋgâmune yahatmap.   
\p
\v 6 Bukulipne, nâŋe yeŋgâlen takawom yan Wâtgât mâmâŋahât Heakŋe nimbilamne mem purik pilânihimu den sâsâŋe ki sâsâŋe sâmune nâŋgâŋetâ ki keterakbuap. Yawu otbom yaŋe ki tânyongowom. Yâhâ yeŋgâlen taka tânyongowom yan Wâtgât mâmâŋahât Heakŋe Anitâhât den biwinan katbuap ya ekyongowom. Otmu Anitâhât topŋe nâŋgâm heŋgeŋguŋetgât Wâtgât mâmâŋahât Heakŋe mâmâŋe otnihimu den kâsikum yiŋgiwom.   
\p
\v 7 Den sâm aran yukât topŋe nâŋgâŋetâ keterahâkgât den âlâen hâum yuwu sâwe. Aioŋ tuhumainân lok âlâŋe kep topŋe katmâ membuapŋe ombe kârikŋeâk mem waŋgam kumbuap ya bukulipŋaŋe nâŋgâm yawuâk watnomai. Yâhâ ombe lohotŋan mem waŋgam kârikŋe ki kumbuap yan bukulipŋe nombotŋe ateŋe âlâengen kinnomaiŋe ombe ki mem heŋgeŋgum waŋgam gurâ hârem hilipgunomai.  
\v 8 Otmu âlâen hâum sâmune nâŋgâŋet. Kapi âlâ yongone sâm arinomai. Yâhâ kapi âlâ yamâ emelâk taka mâtâwân teŋgâ tuhum mambotyiŋginomai. Mambotyiŋgiŋetâ lok tem pato yan gâtŋe kulet sâwuapŋe teŋgâ tuhuai ya yekmâ bukulipŋe ekyongomu alahunomai. Alahum yekmâ kewewetyeknomai. Yâhâ bukuyeŋe âlâ yakât ki nâŋgâwuap mon yaŋe teŋgâ tuhunomai ya yeŋgât lauyeŋanâk kioŋmu kuŋetâ mumbuap. Yawu.  
\v 9 Yâhâ yakât dopŋeâk yeŋgâlen gâtŋe âlâ me âlâhât nimbilamyeŋe Wâtgât mâmâŋahât Heakŋe mem purik pilâyiŋgimu den ki nâŋgân nâŋgânŋe sânomai ya bukulipyeŋaŋe nâŋgâŋetâ ki keterakbuap. Yakât nâŋgâŋetâ siru den yawu otbuap.  
\v 10-11 Otmu torokatmâ yuwu sâwe. Nen lok topŋe topŋe manmâ dennenŋe ikŋiâk ikŋiâk sâmain. Yakât otmâ lok pupŋe âlâŋe hân âlâengembâ taka denyeŋanâk eknongonomai ya ki nâŋgânom. Otmu nen gurâ dennenŋanâk ekyongomunŋe ki nâŋgânomai. Yawu gârâmâ den nâŋgâmain ya bukulipnenŋaŋe sânomai yanâmâ yâk orop heweweŋâk alahunom.  
\v 12 Yakât otmâ yuwu sâmune nâŋgâŋet. Wâtgât mâmâŋahât Heakŋe mem heweweŋ tuhuyekmu âi âlâlâ menehâlâk nâŋgâmai. Yawu nâŋgâm yan wuân âi meŋetâ Kiristohât komot tânyongowuap yakâlâk nâŋgânomai.   
\p
\v 13 Yâhâ Wâtgât mâmâŋahât Heakŋe lok âlâ me âlâhât nimbilamyeŋe mem purik pilâyiŋgimu den ki nâŋgân nâŋgânŋe sâmaiŋe den yakât topŋe nâŋgâm purik gurik sâm bukulipyeŋe ekyongoŋetâ nâŋgânomaihât Anitâ ulitguŋet.  
\v 14 Yâhâ Wâtgât mâmâŋahât Heakŋe nimbilamne mem purik pilânihimu den sâm Anitâ mepaeman ya nâŋgâmu ârândâŋ otmap. Yawu gârâmâ den sâman ya biwinaŋe nâŋgâm ki sâman.  
\v 15 Yakât otmâ yuwu otbom. Nimbilamne mem purik pilânihimu den ki sâsâŋaŋe sâm mepaewom, me kiki mewaŋgiwom ya purik gurik sâmune lohimbi orop kinnom yaŋe nâŋgânomai.  
\v 16-17 Yawu gârâmâ nimbilamyeŋe mem purik pilâyiŋgimu den ki sâsâŋaŋe sâm Anitâ mepaenomai yanâmâ bukulipyeŋe den yakât topŋe ki nâŋgâmaiŋe yen orop biwi nâŋgân nâŋgân yeŋaŋe ki hikuakmâ konohâk otbuap. Yâhâ Anitâ mepaeŋetâ nâŋgâmu ârândâŋ otbuap. Yamâ bukulipyeŋaŋe nâŋgâŋetâ ki keterakyiŋgiwuap. Yakât nâŋgâmune ki dopŋan oap.   
\p
\v 18 Yâhâ nimbilamyeŋe mem purik pilâyiŋgimu den sâsâŋe ki sâsâŋe sâmai yamâ nâku yawuâk nimbilamne mem purik pilânihimu wangiyekmâ sâman. Yakât nâŋgâm Anitâ mepaeman.  
\v 19 Yawu gârâmâ Kiristohât komot menduhuakmâ kinmain yan senyeŋan kinmune nimbilamne mem purik pilânihimu den sâsâŋe ki sâsâŋe sâm ariwomgât ki nâŋgâman. Yâhâ senyeŋan kinmâ biwinambâ nâŋgân nâŋgân âlepŋe tetemap ya pâŋe tâlâwâk ekyongomune nâŋgâm heŋgeŋguŋetgât nâŋgâman.  
\v 20 Bukulipne, nimnaom titipâŋe yu me ya otnehâlâk nâŋgâmai. Yâhâ yeŋe yawu ki nâŋgânomai. Otmu Wâtgât mâmâŋahât Heakŋe nimbilamyeŋe mem purik pilâyiŋgimu den sâsâŋe ki sâsâŋe sâne sâm yakâlâk ki nâŋgânomai. Wuân âi meŋetâ Kiristohât komot tânyongowuap yakâlâk nâŋgânomai. Yawu gârâmâ lepatŋe wuân âlâ ombe tatmâ ki nâŋgâm bâleaŋgimai yakât dopŋeâk otmâ biwi nâŋgân nâŋgânyeŋe galemahonomai.  
\v 21 Otmu emelâk Anitâhât poropete nombotŋaŋe yâkât den sâm Isirae lohimbi denyeŋanâk ekyongoŋetâ nâŋgâŋetâ gemu bet pilâwi. Yakât otmâ Anitâŋe poropete âlâ den ekumu kulemguop ya yuwu tap.  
\li1 “Lohimbi yuŋe nâhât den nâŋgâŋetâ gemu bet pilâm tem ki lâunihim mansai. Yakât otmâ kasalipyeŋe hâŋgânyongomune hân kâlepŋehembâ taka yeŋe denânâk ekyongonomai. Yawu gârâmâ den ekyongoŋetâ yawuâk nâŋgâm hâkâŋ otnomai.”   
\p
\v 22 Den yawu tap yakât topŋe yuwu nâŋgânom. Wâtgât mâmâŋahât Heakŋe launenŋe mem heweweŋ tuhumu Anitâhât den kâsikum Kiristohât lohimbi yiŋgimunŋe nâŋgâŋetâ bonŋe otmap. Yâhâ lohimbi belângen manmaiŋeâmâ nâŋgâŋetâ ki bonŋe otmap. Yakât otmâ Wâtgât mâmâŋahât Heakŋe nimbilamnenŋe mem purik pilâningimu den sâsâŋe ki sâsâŋe sâmunŋe nâŋgâŋetâ biwiyeŋan hâumu “Kulem yu ki orotŋe eksain,” sânomai.   
\p
\v 23 Yakât otmâ yeŋe menduhuakmâ Kiristo mepaenomai yan Wâtgât mâmâŋahât Heakŋe yen kerek nimbilamyeŋe mem purik pilâyiŋgimu lauyeŋe menduhum den ki sâsâŋe sânomai yanâmâ bukulipyeŋaŋe den yakât topŋe ki nâŋgâmai me lohimbi belângen manmai yaŋe yekmâ, “Bâe, lok yu ondop otmâ biwiyeŋe gulip oap,” sânomai. Yawu sâm nâŋgâyiŋgiŋetâ gewuap.  
\v 24 Yâhâ Wâtgât mâmâŋahât Heakŋe biwiyeŋe mem heweweŋ tuhumu Anitâhât den alahumai. Den alahumai yan bukulipyeŋe nombotŋaŋe Anitâhât den ki nâŋgâm heŋgeŋgumai me lohimbi belângen manmai yaŋe denyeŋe nâŋgâŋetâ biwiyeŋan hâumu orotmemeyeŋe bâleŋe yakât nâŋgâŋetâ haŋ sâyiŋgiwuap.  
\v 25 Yakât nâŋgâŋetâ haŋ sâyiŋgimu, “Anitâŋe yen orowâk manmâ mâmâŋe otyiŋgimap,” yawu sâm yâk mepaenomai.   
\s1 Nenŋe menduhuakmâ Anitâ yet Kiristo mepaeyeleknom yan ewe karaŋginom.  
\p
\v 26 Yakât otmâ yeŋe menduhuakmâ Kiristo yet Anitâ mepaeyelekne sâm yuwu otnomai. Lok nombotŋaŋe kep me kiki mewaŋginomai. Yâhâ nombotŋe âlâmâ biwiyeŋambâ nâŋgân nâŋgân âlâlâ tetewuap ya sâm tetem ekyongonomai. Yâhâ nombotŋe âlâmâ Wâtgât mâmâŋahât Heakŋe den âlâ biwiyeŋan katmap ya ekyongonomai. Me nombotŋe âlâ yeŋgât nimbilamyeŋe mem purik pilâyiŋgimu den ki sâsâŋe sânomai. Me nombotŋe âlâ yeŋgât biwi nâŋgân nâŋgânyeŋe mem pâroŋ pilâmu den ki sâsâŋe sânomai ya purik gurik sâŋetâ bukulipyeŋaŋe nâŋgânomai. Menduhuakmâ yawu otmâ tânahom mannomai.  
\v 27 Yâhâ Wâtgât mâmâŋahât Heakŋe lohimbi nombotŋe yeŋgât nimbilamyeŋe mem purik pilâyiŋgimu den sâsâŋe ki sâsâŋe sânomai yan lok konok me yâhâp me kalimbu yaŋe yahatmâ âlâku ikŋiâk ikŋiâk sânomai. Yawu otnomai yan lok âlâŋe den ki sâsâŋe sânomai ya purik gurik sâm lohimbi ekyongomu topŋe nâŋgânomai.  
\v 28 Yawu gârâmâ lok yawuya âlâ orop ki menduhuaknomai yanâmâ yuwu otnomai. Wâtgât mâmâŋahât Heakŋe lok âlâ me âlâhât nimbilamyeŋe mem purik pilâyiŋgimu den sâsâŋe ki sâsâŋe ya lohimbi senyeŋan ki sânomai. Yâhâ biwiyeŋanâk nâŋgâm Anitâ heroŋe nâŋgâwaŋginomai.   
\p
\v 29 Otmu Wâtgât mâmâŋahât Heakŋe lauyeŋe mem heweweŋ tuhumu Anitâhât den ekyongonomai ya gurâ yawuâk lok konok me yâhâp me kalimbu yaŋe yahatmâ den ekyongonomai. Den ekyongonomai yamâ târârâk yai me sâm tâpikguai yakât lok nombotŋaŋe tatmâ nâŋgâyiŋginomai.  
\v 30 Otmu bukuyeŋe âlâŋe yahatmâ kinmâ den ekyongowuawân Wâtgât mâmâŋahât Heakŋe lok âlâhât biwiŋe mem heweweŋ tuhumu yanâk ki yahatmâ yâku den sâwuap. Aŋgoân bâtŋe pilâmu kândikum sâwuap yaŋe ekmâ sâm tiŋ pilâm ge tatmu benŋe yâku yahatmâ ekyongowuap.   
\p
\v 31-33 Lohimbiŋe menduhuakmâ den kakŋan ki sahaŋginomai. Yawu otmâ ewe karaŋginomai yanâmâ Anitâŋe yekmu ârândâŋ otbuap. Yâhâ menduhuakmâ Anitâhât den alahumaiân yeŋe ki ewe karaŋgimai. Yakât otmâ Wâtgât mâmâŋahât Heakŋe lauyeŋe mem heweweŋ tuhuwuap yan ewe karaŋgim den ya âlâku ikŋiâk ikŋiâk yahatmâ ekyongonomai. Yawu otnomai yan lohimbi kerekŋe den ya nâŋgâŋetâ keterakmu yanâmâ biwiyeŋe heweweŋ otbuap.  
\p Otmu Kiristohât komot kapiŋe kapiŋe manmâ araiŋe orotmeme yuwu otmai.  
\v 34 Lohimbi menduhuakmâ Anitâ yet Kiristo mepaeyelekmaiân imbilipyeŋaŋe loklipyeŋe yeŋgât amutgen otmâ den nâŋgânâk tatnomaihât emelâk Anitâŋe Mose ekumu kulemguop.  
\v 35 Yakât otmâ imbilipyeŋaŋe wuân me wuân topŋahât pâpgumai yaŋe lohimbi senyeŋan yahatmâ kinmâ topŋe nâŋgâne sâm âikumai yakât den pat nâŋgâmune bâleop. Yawu otmai yamâ aŋun topŋe. Yawu gârâmâ emetyeŋan ari tatnomai yan loklipyeŋe me âwâlipyeŋe âiyongoŋetâ ekyongonomai.  
\v 36 Yawu gârâmâ yeŋe wuân nâŋgân nâŋgân mem Kiristohât komot kapiŋe kapiŋe tatmâ arai ya yeŋgât orotmeme ki watmai? Yeŋe kunlipyeŋe manne sâm oai hâ?  
\v 37 Yakât otmâ yuwu sâmune nâŋgâŋet. Den yan yuâmâ Kutdâhât den ekyongoan. Yakât otmâ lok âlâ me âlâhât biwiyeŋambâ nâŋgân nâŋgân âlâ tetewuap yakât “Yuâmâ Anitâŋe biwinenŋan katmu ekyongoain,” sânomai. Yawu sânomai yan kuyiŋgiŋetâ ya pilâm nâ tem lâunihinomai. Otmu lok nombotŋaŋe Wâtgât mâmâŋahât Heakŋe biwinenŋe mem heweweŋ tuhumu Kiristohât hoŋ bawaŋgiain sâm ekyongonomai ya gurâ ekyongoŋetâ tem lâunihinomai.  
\v 38 Yawu gârâmâ den yan yu lok ya ekyongoŋetâ ki nâŋgâyiŋginomai yamâ yeŋe betyongonomai.   
\p
\v 39 Bukulipne, den ekyongoan yukât bâiŋe sâmune nâŋgâŋet. Wâtgât mâmâŋahât Heakŋe lauyeŋe mem heweweŋ tuhumu Anitâhât den bukulipyeŋe kâsikum yiŋginomaihât nâŋgâŋet. Otmu Wâtgât mâmâŋahât Heakŋe bukulipyeŋe yeŋgât nimbilamyeŋe mem purik pilâyiŋgimu den sâsâŋe ki sâsâŋe sânomai ya ki kuyiŋginomai.  
\v 40 Yakât otmâ den sâsâŋe ki sâsâŋe sânomaiân orotmeme ekyongoan yu watmâ otŋetâ dopŋan otbuap.   
\c 15  
\s1 Anitâŋe Kiristo mumuŋambâ mem yahalop.  
\p
\v 1-2 Bukulipne, emelâk Kiristohât den pat âlepŋe kâsikum yiŋgimune nâŋgâm yâkâlen biwiyeŋaŋe kepeim manmâ gai. Yawuâk torokatmâ mannomai otmuâmâ Kiristoŋe âwurem ge meyekmu manman kârikŋahât bulâŋe menomai. Yâhâ den pat âlepŋe yakât nâŋgâŋetâ porap otmu Kiristo betgunomai yanâmâ bulâŋe ya ki menomai. Bulâŋe ya ki memaihât den pat âlepŋe yakât pâŋe tâlâwâk yuwu sâm heŋgeŋgumune nâŋgâŋet.   
\p
\v 3-4 Emelâk Kiristohât aposololipŋe yeŋgâlembâ den kunŋe mewan ya ekyongomune ki nâŋgâm heŋgeŋguwi. Yakât yuwu sâmune nâŋgâŋet. Kiristoŋe nengât tosahât huhopŋe mem muop. Mum hân kâlehen katŋetâ tatmu hilâm kalimbu pesuk sâop. Yawu otmu yan Anitâŋe mumuŋambâ mem yahalop yakât den emet inânŋan poropete otmu lok nombotŋaŋe kulemguwi.   
\p
\v 5 Yâhâ mumuŋambâ yahalop yakât kakŋan Petoro orop eŋakmâ den olowot. Yakât kakŋan ikŋe aposololipŋe mem teteyekmu yâk orop den otbi.  
\v 6 Yakât kakŋanâmâ lohimbiŋe yâkâlen biwiyeŋaŋe kepeim manbi ya kiŋgitŋe orowâk, dopyeŋe 500 ya wangiop, ya teteyiŋgimu eŋakbi. Yawu gârâmâ lohimbi ekbi yamâ nombotŋe muŋetâ nombotŋe yawuâk mansai.  
\v 7 Otmu yakât kakŋan imiŋe Yakowo yâkâlen tetewaŋgimu eŋakmâ den olowot. Otmu yakât kakŋan aposololipŋe âlâkuâk teteyiŋgimu den otbi.  
\v 8 Otmu bâiŋeâmâ nâhâlen tetenihim aposolo âi sâm nihiop yakât yuwu sâmune nâŋgâŋet. Wuân me wuân bilakŋe kâpekmai yakât dopŋeâk manmune Kiristoŋe menehop.  
\v 9 Yâhâ ki menehop yan ikŋe komot ya mem bâleyekminiwan. Yawu otyiŋgiminiwan yapâ menekmâ aposolo âi sâm nihiop yakât nâŋgâmune âlâ kândâkdâ otmap. Yawu otminiwan yakât ninahât nâŋgâmune gemap. Otmu aposolo yeŋgât kunyeŋe manbehât ki nâŋgâman.  
\v 10 Yawu gârâmâ Anitâŋe ikŋe eŋgatŋeâk otmâ nâŋgânihim Kiristo hâŋgângumu ge tetenihim aposolo âi sâm nihiop. Âi sâm nihimu yâkât wâtŋan kinmâ aposolo nombotŋaŋe âi memai ya hârohâk wangiyekmâ âi kârikŋeâk meman. Âi meman yukât amboŋe Anitâ. Ikŋe Wâtgât mâmâŋahât Heakŋe mâmâŋe otnihimu âi memune bulâŋe tetemap.  
\v 11 Yakât otmâ aposolo nombotŋe orop, nenŋe Kiristohât den pat konok yakâlâk lohimbi ekyongomunŋe nâŋgâmai. Otmu emelâk den pat yuwuâk ekyongomune nâŋgâm Kutdâhâlen biwiyeŋe katbi.   
\s1 Anitâŋe mumuŋambâ mem yahatnenekbuap.  
\p
\v 12 Otmu Anitâŋe Kiristo mumuŋambâ mem yahalop yakât den pat ekyongomunŋe nâŋgâwi. Yawu gârâmâ topŋe girawuhât otmâ yen nombotŋaŋe sâm hilipgum “Hâmbâi mumuŋambâ ki yahatnom,” sâmai?  
\v 13 Den yawu sâmai ya bulâŋe mâneâmâ Anitâŋe Kiristo mumuŋambâ mem yahalop sâm ekyongomain ya bulâŋe ki otbâp.  
\v 14 Otmu Kiristo mumuŋambâ ki mem yahalop mâne nenŋe imbiâk ekyongomunŋe biwiyeŋe yâkâlen katbâi.  
\v 15 Otmu Anitâŋe mumuŋambâ mem yahatnenekbuapgât dop ki tap mâne Anitâŋe Kiristo mumuŋambâ mem yahalop sâm den golâ ekyongombâin.  
\v 16 Otmu torokatmâ sâwe. Anitâŋe mumuŋambâ mem yahatnenekbuapgât dop ki tap mâne Kiristo mumuŋambâ ki mem yahatbâp.  
\v 17 Otmu Kiristo mumuŋambâ ki mem yahalop mâne yâkŋe tosanenŋe ki pilâm manman kârikŋahât pat kuningimbâp. Otmu nenŋe biwinenŋaŋe yâkâlen imbiâk kepeimbâin.  
\v 18-19 Yâhâ Anitâŋe manman kârikŋahât pat kuningiop yakât bulâŋe mene sâm Kiristohâlen biwinenŋaŋe kepeim mansain. Yawu gârâmâ munom yakât kakŋan mumuŋambâ mem yahatnenekmu manman kârikŋan mannomgât dop ki tap mâne nenŋe den perâkŋe nâŋgâmunŋe bulâŋe otbâp. Otmu lok belângen manmaiŋe nengât imbiâk otmâ hâhiwin kakŋan manmâ gai sâm nâŋgâningimbâi. Otmu emelâk lohimbi nombotŋe biwiyeŋaŋe Kiristohâlen kepeim mum gawiŋe orotmeme bâleŋe otminiwi yakât tosa ki pilâyiŋgimbâp. Yakât otmâ matŋe umatŋe yiŋgimu hâhiwin nâŋgâmbisâihât dop yawuâk tatbâp.   
\p
\v 20 Bulâŋanâk Anitâŋe Kiristo mumuŋambâ mem yahalop. Yakât dopŋeâk lohimbiŋe Kiristohâlen biwiyeŋaŋe kepeim manmâ gam muwi, me nen yâkâlen biwinenŋaŋe kepeim mansain, me gâmâlâk yâkâlen biwiyeŋaŋe kepeinomai nen kerek mumuŋambâ mem yahatnenekbuap.  
\v 21-22 Lok topnenŋeâmâ konok. Tâmbânenŋe, kutŋe Aram sâm, ikŋahâk otmâ tâpikgum tosa miop. Yakât huhopŋe Anitâŋe mumuhât pat kuwaŋgiop. Yawu otmâ lohimbi yâkâlembâ tetemain nen kerekŋe eŋgatnenŋeâk watmâ otmunŋe bâlemu mum gara gara otmâ gamain. Yawu gârâmâ Kiristoŋe mumuŋambâ yahalop yan mumuŋambâ yahatmâ manman kârikŋan mannomgât mâtâp mem kusânningiop. Yakât otmâ yâkâlen biwinenŋaŋe kepeim manmâ munom yanâmâ Anitâŋe mumuŋambâ mem yahatnenekmu manman kârikŋan mannom.  
\v 23 Aŋgoân Kiristoŋe mumuŋambâ yahalop. Mumuŋambâ yahatmâ himbimân yâhâmu Anitâ orop tawot. Otmu âwurem gewuap yan lohimbiŋe yâkâlen biwiyeŋaŋe kepeim manmâ gam muwi, me nen yâkâlen biwinenŋaŋe kepeim mansain, me gâmâlâk yawuâk mannomai nen kerek Anitâŋe mumuŋambâ mem yahatnenekbuap.  
\v 24-25 Yawu gârâmâ sâp yupâek Kiristoŋe kunnenŋe tatmâ tihitnenŋe otmâ yâhâwuap. Otmu sâp pesuk sâwuawân Kiristohât kasalipŋe yu Anitâŋe mem ge katyekmu yâkât amutgen tatnomai. Lok, âi weke, emet amboŋe, senduk banearâ, susun, me sâtŋe metŋe topŋe topŋe ya kerek mem ge katyekbuap. Ya kerek mem ge katyekmu sâp pesuk sâwuap. Sâp pesuk sâmu nen Kiristohât komot kerek mumuŋambâ mem yahatnenekmu yu ya topŋe topŋe kerehâk yâkât amutgen tatnom. Yakât otmâ menduhunenekmâ âwâŋe Anitâ yâkât amutgen katnenekmu mannom.  
\v 26 Otmu sâp yan Mumuhât Amboŋe bunewâk mem ge katbuap. Yakât kakŋan nenŋe yâhâpŋe ki munom.   
\p
\v 27-28 Yakât topŋe teteâkgât emelâk Anitâŋe lok âlâ den ekumu kulemguop ya yuwu tap.  
\li1 “Anitâŋe wahap topŋe topŋe ya nanŋahât amutgen katyekmu tatnomai.” Yawu tap.  
\p Yâhâ “wahap topŋe topŋe” den yuŋe nen hânân gâtŋe, me himbimân gâtŋe, me hân kâlehen gâtŋe nen kerehâk meneneksap. Yâhâ Anitâ ikŋahâk menenekmâ nanŋahât amutgen katnenekbuap. Yakât otmâ den yuŋe Anitâ ikŋahât ki miap. Otmu nanŋahât gurâ ki miap. Anitâŋe nen kerehâk menenekmâ Kiristohât amutgen katnenekmu tatnom yanâmâ sâp pesuk sâwuap. Sâp pesuk sâwuap yan Kiristoŋe âi tuhum tiŋ pilâm nen kerehâk menenekmâ âwâŋe Anitâ yâkât amutgen katnenekbuap. Otmu ikŋe gurâ yawuâk âwâŋahât amutgen tatbuap. Yawu otmâ Anitâŋe kunnenŋe pato tatbisâp.   
\p
\v 29 Otmu Anitâŋe mumuŋambâ mem yahatnenekbuap yakât torokatmâ sâwe. Bukulipyeŋe nombotŋaŋe “Mumuŋambâ ki yahatnom,” sâmai. Yawu gârâmâ den sâmai ya bulâŋe oap otmuâmâ girawuhât otmâ bukulipyeŋe emelâk muwi ya yeŋgât nâŋgâm kutyeŋe mem kinŋetâ toen katyeksai? Yâhâ Anitâŋe bukulipyeŋe mumuŋambâ mem yahatyekbuapgât dop ki tap otmuâmâ kutyeŋe mem kinŋetâ toen mem katyekmai yamâ imbiâk otmai.   
\p
\v 30 Bukulipne, torokatmâ sâmune nâŋgâŋet. Nenŋe lohimbi hânŋan kulemŋan manmâ arai ya yeŋgâlen ari Kiristohât den pat âlepŋe ekyongomunŋe lohimbi nombotŋaŋe topŋe âlâlâ mâŋgâenenekŋetâ hâhiwin kakŋan manmâ gamain. Yawu gârâmâ Anitâŋe mumuŋambâ mem yahatnenekbuapgât dop ki tap mâne âi yu pilâmbâin.  
\v 31 Lohimbi âlâ me âlâ belângen manmaiŋe sâp girawuân me girawuân nohoŋetâ mumbom? Yawu nâŋgâm manman. Den ekyongoan yu biwinaŋe nâŋgâmune bulâŋe oap. Otmu yakât dopŋeâk yeŋgât yuwu nâŋgâmune bulâŋe oap. Emelâk Kiristohât den pat âlepŋe ekyongomune nâŋgâŋetâ bulâŋe otmu yâkâlen biwiyeŋe katbi. Yapâek biwiyeŋaŋe yâkâlen kepeim manmâ gai yakât nâŋgâm mepaeyeksan.  
\v 32 Emelâk nâŋe Epeso kapi yuân taka Kiristohât den pat âlepŋe ekyongowan. Sâp yan kapi ambolipŋe nombotŋaŋe kuk otmâ bâsok hâmene mem gulip tuhuwi. Yawu gârâmâ Anitâŋe mumuŋambâ mem yahatnenekbuapgât dop ki tap mâne Epeso kapiân yu âwurem taka nep yuwu ki tuhumbâm.  
\p Otmu torokatmâ sâwe. Lohimbi belângen manmaiŋe yuwu sâmai. “Mumunŋe pesuk sâwuap. Yakât otmâ eŋgatnenŋeâk watmâ sot kâle soŋgo bau nem heroŋe kakŋan manne.” Den yawu sâmai. Yâhâ Anitâŋe mumuŋambâ mem yahatnenekbuapgât dop ki tap mâne soŋgo bau sot kâle nem heroŋe kakŋan manbâm.  
\v 33 Otmu lok yawuyaŋe taka yen orop yawuâk otŋetâ dondâ bâleap. Yakât yuwu sâmune nâŋgâŋet. Lok âlepŋaŋe lok bâleŋe orop hero karaŋgim yâhâm genomai yanâmâ lok bâleŋaŋe lok âlepŋe ya yeŋgât eŋgatyeŋan kioŋetâ otbuap.  
\v 34 Yeŋe nâŋgân nâŋgânyeŋe keterakyiŋgimu bukulipyeŋaŋe Anitâhât den kelaŋgatmai ya yeŋgât nâŋgân nâŋgân ki watŋetgât naŋgan. Ya kâmbukŋe. Den ekyongoan yu nâŋgâm aŋulakŋet.   
\s1 Mumuŋambâ yahatnom yan towatnenŋe âlâ tetewuap.  
\p
\v 35 Yawu gârâmâ yeŋgâlen gâtŋe âlâ me âlâŋe yuwu mon sâm âinohonomai. “Nenŋe girawu otmâ mumuŋambâ yahatnom? Me mumuŋambâ yahatnom yan towatnenŋe girawuya tetewuap?”  
\v 36 Yawu sâm âinohonomai yakât matŋe yuwu sâmune nâŋgâŋet. Nowo alikŋe mem hân kâlehen katmain ya mumu kâmŋe ga takamap. Ga takam hâlihit kânâŋgâmunŋe ya watmâ yâhâmap. Yâhâ alikŋe mem hân kâlehen katmain yamâ mumap. Mumu yaŋak kâmŋe ga takamu bonŋe aŋgo tetemap. Yen yukât topŋe nâŋgâmai yamâ girawu otmâ manmannenŋahât topŋe pâpgumai? Yawu gârâmâ alikŋe mem hân kâlehen katmain yakât dopŋeâk mum hân kâlehen mem ba karakmain. Otmu kâmŋe ga takamap yakât dopŋeâk mumuŋambâ yahatnom.  
\v 37 Otmu torokatmâ yuwu sâmune nâŋgâŋet. Ârok kehetŋeâk mem hân kâlehen katmain. Yawu gârâmâ kâmŋe ga takam bonŋe kinmap yamâ towatŋe âlâ âlâ.  
\v 38 Anitâŋe ikŋe eŋgatŋeâk otmâ sot âlâlâhât bonŋe otmu kehetŋe yakât towatŋe ikŋiâk ikŋiâk kalop.  
\v 39 Otmu soŋgo bau, hambe gumbam, nâi luap, me soki kalapat topŋe topŋe yamâ towatyeŋe ikŋiâk ikŋiâk katyehop. Otmu lok manmannenŋe gurâ yawuâk ikŋiâk katningiop.  
\v 40 Yakât otmâ hânân âliwahap topŋe topŋe kalop ya towatŋe ekmâ “Yuâmâ hânân gâtŋe,” sâmain. Me himbimân emetsenŋe pitu âlâlâ kalop ya gurâ ekmâ “Ewamâ himbimân gâtŋe,” sâmain.  
\v 41 Hilâmgât emetsenŋe yakât laŋinŋe ya ikŋiâk. Otmu omoŋgât emetsenŋe yakât laŋinŋe ya gurâ ikŋiâk. Otmu pituhât laŋinŋe ya gurâ ikŋiâk tap. Yawu.   
\p
\v 42-43 Otmu dop kum den ekyongoan yukât topŋe yuwu nâŋgânom. Meŋlipnenŋaŋe menenekbi yan wâtnenŋe ki teteop. Yâhâ wâtnenŋe tiŋ tiŋ sâmap yapâek mesek topŋe teteningimu mum gamain. Yakât otmâ mumunŋe hannongoŋetâ tâtuk sâmain. Yâhâ Anitâŋe mumuŋambâ mem yahatnenekbuap yan hâknenŋe âiŋe ningimu manman kârikŋan mannom. Otmu hâknenŋe âiŋe ya ningimu eŋakmunŋe âlepŋe nandoroŋe otbuap.  
\v 44-49 Kândikum emelâk Anitâŋe topŋe katmâ hân mem tâmbânenŋe, kutŋe Aram sâm, yâk tuhum yan umutŋe biwiŋe katbaŋgiop. Yâhâ lok tuhuop yakât Moseŋe den kulemguop ya yuwu tap.  
\li1 “Anitâŋe lok tuhum umut biwiŋe katbaŋgimu manop.” Den yawu tap.  
\p Yakât otmâ lohimbi Aramgât towat tetewiŋe muop yawuâk mum gara gara otbi. Otmu nen gurâ dop yawuâk otmâ mum tâtuk sânom. Yawu gârâmâ lok âlâ himbimâmbâ ge manop yamâ Kutdânenŋe Yesu Kiristo. Yâkŋeâmâ umut biwinenŋe mem heweweŋ tuhumu yâkâlen biwinenŋaŋe kepeimunŋe manman kârikŋahât pat kuningiop. Yakât otmâ âwurem ge menenekbuawân Anitâŋe mumuŋambâ mem yahatnenekmâ hâknenŋe âiŋe ningiwuap. Yâhâ emelâk Kiristoŋe mumuŋambâ yahatmâ hâkŋe âiŋe miop yawuya ningiwuap.   
\p
\v 50 Bukulipne, den ekyongoan yukât topŋe yuwu nâŋgânom. Emelâk tosanenŋahât huhopŋe hânân yu manmâ yâhâm munomgât Anitâŋe sâm kalop. Yakât otmâ hânân manman manmain yu torokatmâ himbimân yuwuâk mannomgât dop ki tap.  
\v 51-52 Yâhâ mumuŋambâ yahatnomgât Anitâŋe den biwinan kalop yamâ yuwu. Sâp pesuk sâwuawân aŋelo âlâŋe lâmun bâiŋe kunbuap. Lâmun kunmu Anitâŋe in yawu, sennenŋe peleŋ bok otmap yakât dopŋeâk mumuŋambâ mem yahatnenekbuap. Mem yahatnenekmu lohimbi mannomai ya orop menduhunenekbuap. Menduhunenekmâ manmannenŋe âiŋe ningiwuap yakât dop kum sâwe.  
\v 53 Soki âlâ sâmbâlâkŋaŋe tatmâ kon sâmap. Kon sâm bumbulele otmap. Yakât dopŋeâk nenŋe hâknenŋe hâŋgiŋe pilânom.  
\v 54-55 Pilâmunŋe hâknenŋe âiŋe ningimu haŋgalakmâ manman kârikŋan manbisâin. Yâhâ sâp yiwereŋe yuâmâ hâhiwin kakŋan manmâ mum gamain. Yâhâ hâmbâi hâknenŋe âiŋe ningimu menom yan hâhiwin barak manmâ yâhâmbisâin. Emelâk Anitâŋe ya sâm kalopgât otmâ yakât bulâŋe tetewuap. Yâkât poropete âlâŋe den kulemguop ya yuwu tap.  
\li1 “Anitâŋe Mumuhât Amboŋe mem ge katbuap yapâek lohimbi ki munomai.”  
\p Otmu Anitâŋe poropete âlâ den yuwu ekumu kulemguop.  
\li1 “Bâe, Mumuhât Amboŋe, lohimbi hilipyongowuatgât dop biatsap. Otmu hâhiwin yiŋgim yâhâwuatgât dop gurâ ki tap.” Den yawu tap.   
\p
\v 56 Yakât otmâ yuwu sâmune nâŋgâŋet. Biwinenŋambâ nâŋgân nâŋgân bâleŋe topŋe topŋe tetemu ya watmâ otmunŋe bâlemap. Otmunŋe bâlemap yan Anitâhât girem den nâŋgâmunŋe biwinenŋan hâumu girem den ya loŋgâem tosa miain sâm naŋgaŋgimain. Yawu manmain yakât huhopŋe Manman bâleŋahât Amboŋaŋe hâhiwin topŋe topŋe ningimu manmâ mum gamain.  
\v 57 Yawu gârâmâ Anitâŋe tihitnenŋe otmâ Kutdânenŋe Yesu Kiristo hâŋgângumu ge kawenenŋan kinmâ tosanenŋahât matŋe miop. Yakât otmâ yâkâlen biwinenŋaŋe kepeim yâkât wâtŋan kinmunŋe Manman Bâleŋahât Amboŋaŋe ki mem ge katnenekbuap. Yawuâk manmâ munom otmuâmâ sâp pesuk sâwuawân Anitâŋe mumuŋambâ mem yahatnenekbuap. Yakât otmâ Anitâ mepaenom.   
\p
\v 58 Bukulipne, biwiyeŋaŋe Kutdâhâlen tiŋâk hikum mannomai. Yawu otmâ âi sâm yiŋgiop yakât biwiyeŋaŋe tiŋâk kepeim tuhuŋetâ bulâŋe topŋe topŋe tetewuap.   
\c 16  
\s1 Yerusalem kapi ambolipŋe yeŋgât tewetsenŋe menduhuwi.  
\p
\v 1 Otmu Yerusalem kapi ambolipŋe Kiristohâlen biwiyeŋaŋe kepeim mansai ya nombotŋaŋe senŋe âlâlâhât umburuk mansai ya yeŋgât den pat ekyongomune nâŋgâwi. Yâhâ yeŋe girawu tânyongonom sâm âinohowi yakât yuwu sâmune nâŋgâŋet. Galatia kapi ambolipŋe tewetsenŋe menduhunomai sâm mâtâp tiripyongowan yawuâk yen tiripyongomune otnomai.  
\v 2 Nâŋe yeŋgâlen takawom yan nanŋe menduhum katne sâm pâinŋetâ biatmapgât nâŋgâm Sande ârândâŋ menduhuaknomai yan nepyeŋahât hâmeŋe memai yakât torehenŋe mem Yerusalem kapi ambolipŋe yeŋgât pat sâm menduhum konohân katŋetâ tatbuap.  
\v 3 Otmu takawom yan yeŋe bukulipyeŋe nombotŋaŋe nanŋe mem ari Yerusalem kapi ambolipŋe yiŋginomai sâm lok katyekbi ya pepa kulemgum yiŋgiwom. Kulemgum yiŋgimune mem ari Yerusalem kapi ambolipŋe tiripyongoŋetâ buku otyiŋginomai.  
\v 4 Yawu gârâmâ nine orowâk arinomgât mâtâp tetewuap otmuâmâ orowâk arinom.   
\s1 Pauloŋe nep tuhuwom sâm nâŋgân nâŋgân kalop.  
\p
\v 5 Yâhâ nâmâ Epeso kapi yu pilâm yeŋgâlen takawom. Aŋgoân Makeronia hânân kapi tatmâ arap ya yeŋgâlen ari Kiristohât komolipŋe girawu mansai ya kapi ârândâŋ hawamgum yekmâ yaŋak yeŋgâlen takawom.  
\v 6-7 Yeŋgâlen takamune yen orop tipiŋe mannom. Yawu gârâmâ Kutdânenŋaŋe nâŋgânihimu yen orop sâp kâlep manmâ to yambu pesuk sâek sâm mambotbom. Otmu to yambu pesuk sâwuap yan mâtâp menihiŋetâ wosapâ me wosapâ ariwom yakât ki naŋgan.   
\p
\v 8-9 Sâp yuâmâ Epeso kapi yuân manmâ Kiristohât den pat âlepŋe kâsikum yiŋgimune lohimbi dondâŋe yâkâlen biwiyeŋe katnomaihât mâtâp teteap. Otmâ lok dondâŋe gurâ mâtâp yu maŋgunihine sâm oai. Yakât otmâ tipiŋe tatmâ âi tuhumune Pentikos hombaŋ otbuawân kapi yu pilâm Makeronia ariwom.   
\p
\v 10-11 Timoteoŋe yeŋgâlen takawuap yan ki ekmâ mete kârâ otnomai. Nâŋe Kutdâhât hoŋ bawaŋgim âi meman yukât dopŋeâk hoŋ bawaŋgim âi memap. Yakât otmâ takamu buku otbaŋgim mâtâp mewaŋgiŋetâ lohotŋan takamu eŋaknom. Yâhâ nâmâ bukulipyeŋe orop manmâ yâkât mambotbaŋgiain.   
\p
\v 12 Otmu bukunenŋe Apolo yâkât yuwu sâmune nâŋgâŋet. Bukulipyeŋaŋe pilânenekmâ yeŋgâlen âwurenomai yan gâ orowâk arinomai sâm ekum meme sâsâ tuhum gan. Yawu gârâmâ sâp yiwereŋeâmâ orowâk takanomaihât hâkâŋ oap. Yâhâ sâp âlâen mâtâp tetewaŋgiwuap yanâmâ âlepŋe hâŋgângumune yeŋgâlen takawuap.   
\s1 Den bâiŋe sâop.  
\p
\v 13 Otmu yeŋe Kiristohât wâtŋan kinmâ yuwu otmâ mannomai. Biwiyeŋambâ nâŋgân nâŋgân bâleŋe âlâlâ tetemu ya watmâ otmain sâm biwiyeŋe galemahom mannomai. Me bukulipyeŋe nombotŋe Kiristohât den kelaŋgatmaiŋe eŋgatyeŋan kioŋmaihât biwiyeŋe ki pâlâmŋe otbuap. Yawu manmâ Kiristohâlen biwiyeŋaŋe hikuakmâ konohâk otmu tânahom mannomai. Otmu lohimbi belângen manmaiŋe mâtâp maŋguyiŋgimaihât kârihem kinmâ manmanyeŋe galemahom mannomai.  
\v 14 Otmu Kiristo orop biwiyeŋaŋe kepeiakmâ konohâk otmu tep âlep naŋgaŋgim hoŋ bawaŋginomai.   
\p
\v 15-16 Bukulipne, aŋgoân yeŋgâlen gâtŋe lok âlâ, kutŋe Setepanas sâm, hep torehenlipŋe orowâk Kiristohâlen biwiyeŋaŋe kepeiwi. Yawu otbi yapâek manmâ gai ya topyeŋe nâŋgâm heŋgeŋguai. Otmu Akaia hânân kapi tatmâ arap yakât ambolipŋaŋe Kiristohâlen biwiyeŋaŋe kepeim manmai ya yeŋgât nâŋgâm yâkŋe hoŋ bayiŋgim mansai. Yakât otmâ yeŋe lohimbi yawuya yeŋgât nâŋgâŋetâ yahatmu amutyeŋan manŋetgât naŋgan.  
\v 17-18 Otmu yen orop ki eŋakmâ mansaingât tepne dondâ nâŋgânyiŋgian. Yawu gârâmâ Setepanas bukuyâhâtŋe, kutyetŋe Potunato yet Akaiko sâm, yâkŋe yeŋe tepyeŋe nâŋgânihiai yakât eknohoŋetâ biwine huruŋ sâop. Yakât otmâ tep hero nâŋgâyiŋgian. Otmu hâŋgânyongomune âwurenomai yan nâŋe heroŋe nâŋgâyiŋgim mansan yakât den pat ekyongoŋetâ yen gurâ yawuâk biwiyeŋe huruŋ sâwuap. Yakât otmâ yeŋgâlen takanomai yan ewe katyeknomaihât naŋgan.   
\p
\v 19 Den bâiŋe sâwoman. Asia hânân yu kapi tatmâ arap yakât ambolipŋaŋe biwiyeŋe Kiristohâlen kepeim mansaiŋe yeŋgât nâŋgâyiŋgiai. Otmu lohimbi yâhâp, kutyetŋe Akuila yet Pirisila, lohimbi nombotŋaŋe yâk yetgât emelan yâhâ menduhuakmâ Kiristohât den alahum kiki mewaŋgim mepaemai yaŋe orowâk yeŋgât nâŋgâyiŋgiai.  
\v 20 Otmu bukulipne nâ orowâk tânahom mansainŋe yawuâk nâŋgâyiŋgiai. Otmu Anitâ yet Kiristohâlen biwiyeŋaŋe kepeim mansai yeŋe heroŋe naŋgaŋginomai.   
\p
\v 21 Otmu lok ekap yu kulemguap yu ekumune kiripi nihimu nine bâtnaŋe bâiŋehen kutne kulemguan yu ekmâ nâŋe heroŋe nâŋgâyiŋgian yawu nâŋgânomai.   
\p
\v 22 Yawu gârâmâ yeŋgâlen gâtŋe âlâ me âlâŋe Kutdânenŋe ki ewe katmâ yâkâlen biwiyeŋaŋe kepeim mansai yamâ Anitâŋe hilipyongowuapgât naŋgan. Yakât Kutdânenŋe âwurem gewuap.   
\p
\v 23 Kutdânenŋe Yesu tihitnenŋe otmapŋe biwi nâŋgân nâŋgânyeŋe mem konohân tuhumu kepeiakmâ manŋetgât Anitâ ulitguman.   
\p
\v 24 Yen orop biwinenŋaŋe Kiristohâlen kepeim mansain. Yawu manmâ biwinaŋe kepeiyekmâ nâŋgâyiŋgim mansan. Yawuâk.   
\qc Nâ bukuyeŋe,  
\p  
\qc Paulo