\id GAL - Kanasi NT [soq] -Papua New Guinea 1996 (DBL 2014) \h Galasia \toc1 Galasia Paul letawa sumanailala Galasia bedeuwointa waimoia mampo girumalena \toc2 Galasia \mt1 Galasia \mt2 Paul letawa sumanailala Galasia bedeuwointa waimoia mampo girumalena \c 1 \p \v 1 Ne, aposel Paul, leta ema girumantedina e manlawo. Mai apana da aposel nolawa ema ne neapona, tane do mai apanaida insaisawa rua wapono wadapona, dia. Iesu Keriso ita Mamamba God, mida me bo bedewe inasano enenwisena, mo ne sonabanene waaubaneiena, mai mida da. \p \v 2-3 Ne Paul, ita sumanai sosomba mida ne do mape wainitana, e ekelesia Galasia bolawa bedeuwointa wanwanlala auwaleitana. God no Mamamba ita Tatamba Iesu Keriso amonau euwa ita wanwan euda obasa enalempa! \v 4 \bd Iesu Keriso no kadiwamba baiwa me meba etepaida nanalene bolen. Me God no Mamamba insaisawa ruawalene epe dewasana no kadi taudonena lotopiaubepie ita kadi walamawa ema bedewe wadaaubanepia baiwa.\bd* \v 5 Sa baiwa no tauma ita ando God ebowa wadaposisante sapasanta. Ulaipaida, amen. \s1 Gagalo euda ipa dea os, mai da wineipona, dia! \p \v 6 E Gagalo euda etalana! Iesu Keriso e nuaparelalene bolena amonawa euda wadalano kadila insendabuasan. Ita God e apaleno mebaawaida wanaiten. Tane tauma dima baiwa God e apalena ele adiananasaile Gagalo euda inainamba da baiwaitilana? Sa baiwa ne memesaidanten e manlawo! \v 7 Tane mai Gagalo euda da wineipona, diaida. Tane apana isiwa menamodia Gagalo euda Keriso umanawa mo insaisau rua leusaitusaie e insaisala koakoasai. \v 8 No ulaipa Gagalowa euda e manlawo waeuwanteno etalana. Tane tauma no, ba ensel da uboe iape Gagalo euda waeuwa ituipaparee nambe amonantepono God no matangelanepio kadiwa donsata. \v 9 No bauta dialetana, tane tauma osowe wadine dialedina, naita apana dainea gagalo euda etaetawa nambea, mai no e waeuwaletano wadale manlawosalana ruawa wapia, me God nuakadiwa winakasala donsapi. \p \v 10 E tauma ambi inseilana? Ne apana nuau di eusapaa baiwa epe wadina, ba apana ne asona wapua baiwa? Sa dia, ne menanedia God ne asona wapi! \bd Tane ne apana asona wapua baiwa intawa banusaipono ne mai Keriso me mebaawa nolawa dewalala wanantape wainipona, dia.\bd* \s1 Keriso Paul mampe Gagalo euda sabamosana gagalowa \p \v 11 Sumanai sosona, e ateitena baiwa ne ema epe wapo etana: Gagalo euda ne e manlawo benemantene wana, sa ipa mai apanaida nuawe insaisawalepe segasapona, dia. \v 12 Benema ema ne amonantedina mai apana wadaiasapono mainawo wisepona, ba apana da waeuwaneapono etape ruawa ne waipona, dia. \bd Tane Iesu Keriso mebaida Gagalo euda ne mainawo sabamosano atenten.\bd* \p \v 13-14 \x + \xo 1.13-14 \xt Aposel 8.3; 22.4,5; 26.9-11\x*\x + \xo 1.13-14 \xt Aposel 22.3\x*Ne neba umanana wapo insena. E etale ateiten Iuswa dewau uduudu ne dewasadine bedewe wainedine. Ne Iuswa sumanaibu dewawa uduudu ruawantene dewasanatuwan, ita sosona Iuswa isiwa ne do muntena mo amboiamone bautanten. Ita waeuwa gombana wadaiasaieno mainawo wisena bedewe insaisana uduudu itune nolawanten. Ne insaisana ema wadane baiwa God apanawa Kerisolala mukana uduudu mampe kadimodine diamopatuwapona baiwantedine. \p \v 15 \x + \xo 1.15 \xt Aposel 9.3-6; 22.6-10; 26.13-18\x*Tane God me nuawadawadawa amonawa euda bedewe ne sonabanene einenpue nambenen, inana bupa bedewe wainedina walamawe. Muriwa ne munten ita me apanen me nolawa dewasapaa baiwa. \v 16 Ita God ne baina insaisa euda mampe dodomana dewasane me Otopa ne mainawo sabamosan. Me epe dewasana ne Gagalo euda me Otopa umanawa uwa daitada apanawa God atensiawaia waimoia mampo benemanteapaa baiwa. God ne apanedia walamawe mai apana da diapona Gagalo euda ipawaida waeuwaneapona baiwa, dia. \v 17 Do ne mai anteape Ierusalem bedewe aposel ewamope do gagalontepona, mida mo bauta aposel nolawa wadeiena, Gagalo euda amonawa baiwa, dia. Tane God ne apaneno tauwadea anten Arabia bolawa bedeuwo. Ita ema aupe ne leuntene Damaskasiwa winen. \v 18 \x + \xo 1.18 \xt Aposel 9.26-30\x*Sape ne wainedino ena natadea diantono muriwa ne odane Ierusalemwa anten Pita ewape atensapaa baiwa, tane wiki nata os bedewe me nata sape wantana. \v 19 Ne mai aposel isiwa ewamopona, dia, tane Tatamba Iesu wamba Iems os ewana. \p \v 20 Sosona, dima ne girumantedina e manlawo ipa ulaipaida. God ne ewanede, ne mai laganteipona, dia. \p \v 21 Ne Ierusalemwa wainedine ene Siria ita Silisia bolawa bedeuwointa anten. \v 22 Walama sawo Keriso ekelesiawa bola Iudia bedeuwointa wanwanlala mai ibunaida ewape ateineapona, dia. \v 23 Tane mo ne gagalona os etane umanana waie waiase, “Me mida bauta no Iesu sumanaiwalala kadinepatuwapona baiwaleidia, me tauma sumanai intawa benemawaleide.” \v 24 Mo God dima euwa ne bedenawo dewasadia baiwa me ebowa wadaposisaie sapaidasai. \c 2 \s1 Aposel isiwa Paul nolawa saisaisaiena gagalowa \p \v 1 \x + \xo 2.1 \xt Aposel 11.30; 15.2\x*Ne bauta antene Ierusalem bedewe ne Pita ewana. Ema aupe ena 14 dialeno ne Banabas nata leuntene Ierusalemwa anten. Tane somba Taitus ipa no do. \v 2 Ne mai neba insaisanawo odape Ierusalemwa anteapona, dia. Tane God ne mainawo sabamosane euwanena rua dewasana. Ne nolana bauta dewasana ita tauma ideita dewasadina ipasialepia sawa ne ekelesia apanau eiau os mampo Gagalo euda ne uwa daitada apanawa mampo amonantedina umanawa diadewasamona. \v 3 Ne gagalona mo etane oanton, mai dima da wapona, dia. No sumanai somba Taitus do winena, me ipa Girik apanawa, mai ete nonowa dewawa dewalala. Tane mo mai diape waponase, “E Iuswa anaanau wadia ruawaite etea noa!” \v 4 No sai ema gagalowanten, ipawa no sumanai sosomba isiwa lagawaau weregainta bedembontone menamona Taitus ete nonowa dewawa dewasapona. Mo mai ulaipa mampe no do deantepona, dia. Tane mo iwu apanawa ruau wimon no wanwanimba ewapua baiwa, ipawa no Keriso sumanaiwantitana ita Iuswa anaanau bedewe insaisamba mai ituipona. Mo menamodia no Iuswa anaanau ita dewau tontawa leusape wadape saiwa awanepona baiwa. \v 5 Tane no mai menanepona ulaipa Gagalowa euda ema kadilepie ipasialepi. Tane e baila no Gagalo euda waeuwa wadataitue mo dima waia mai kerauda da bedeuwontape etapona, diaida. \bd No ideita Gagalo euda baiwa badowa enatana.\bd* \p \v 6 Tane gagalo sa bedewe sumanai sosomba mida e emalawo apana eiauida Gagalo euda ne amonantedina mampe mo mai insaisau da wape osowe itupona, dia. Mo umanau ne wadine wadinase, ‘Mo mida e emalawo apana eiauida.’ E emalawo mo ipa apana eiauida, tane sa umanawa ne mai waipona, ipawa God apana etepa onapea mai eweipona, dia. \v 7 Mo mai dima da wape Gagalo euda ne mo wadewasamodina osowe itupona, dia. Tane ne gagalona mo etane nuau euleno dianeane waienase, “God aposel Pita sumanaiwalene Gagalo euda me witapesana Ius apanawa mida ete nonowa dewawa dewasaia mampo amonalempaa baiwa. Deawaa God e Paul sumanaialene Gagalo euda witaawosana uwa daitada apanawa ete nonowa dewawa mai dewasaipona mampo amonaitona baiwa.” \v 8 Mo epe waiena, ipawa mo ewane atentoiena ne Paul aposelina nolawa bedewe God mukamukaua nolaleidio Gagalo euda uwa daitada apanawa mampo amonantedina, Pita aposel nolawa wadena me bedewe God mukamukaua nolaleidio Iuswa mampo Gagalo euda amonaleidia rua. \v 9 Tane no sumanai sosomba Iems, Pita ita Ion, mo mida Ierusalem ekelesiawa apanawa eiau, ewane atenton God amonawa euwa di ne neno aposel nolawa wadana. Mo atentoiena ne Banabas nata mo do dea os, sa baiwa witamba wadane auwaneiena. Gagalomba dodomanaleno mo dianene waienase, “Rua os e Paul Banabas nata aitane uwa daitada apanawa bedeuwo nolaitana, tane no ipa Ius apanawa mampo Gagalo euda amonantonta. \v 10 Tane sumanai sosomba nuaparelala Ierusalem bedewe waimoie dima menamodia do insamonune saumonuna.” Mo epe waiena. Tane ne walama uduudu bedewe nuaparelala Ierusalemwa wanwanlala saubu insedina. \s1 Paul Pita Antiokiwa gagalosana dudunawa \p \v 11 Pita no ewaewamba baiwa bola Antiok bedewe wiseno no sumanai sosomba uduudu emauwo me eueuwa mampe dewa kadisana osowe ne badowa gagalosana. \v 12 Me ema epe dewalen: Walamaipa Pita Antiokiwa wisene me sumanai sosomba mida mai Iuswa bedeuwolene do nana naie waimoie, sa ipa me mai Iuswa anaanau onieipadewaleipe, dia. Me epe dewaleidie wandio sosomba isiwa Iems do nolantoie laia Ierusalemwae Antiokiwa wimon. Pita mo ewamone mai osowe uwa daitada apanawa do nana napona, tane eiamone nambelen. Me epe dewasana, ipawa me apana isiwa, mida waia bola daitada sumanailala do ete nonowa dewawa dewasapona, saulen. \v 13 Pita me eueuwa mampe sabamolen me ipa lagawaa ita sumanailala isiwa Iuswa do me dewawa ewane wawenton. Mai mo os, tane Banabas do mo dewau lagawaa mampe waninasane banleieno wauwolene mo dewau deawaa dewasane atenlen. \v 14 Tane ne ewamone atenidanten mo mai ulaipa Gagalo euda waeuwa intawa asiasi antopona, mo lagaidantoie. Sa baiwa ne apana uduudu bedeuwo Pita diane wanase, “Sona, e Ius apanawa, tane e Iuswa anaanau eaie uwa daitada apanawa sumanailala ruauitene do wainile nana naile. Tane tauma e mo emoana. E eueuwaa sa mampe uwa daitada apanawa sumanailala dewamoie iririmoiana mo do Iuswa anaanau ruawantopona baiwa. Sa ipa e mai dewa dodomana dewasapona, dia!” \p \v 15 No ipa Iuswa munten, ita God anaanawa no ateinimbaida, mai uwa daitada apanawa God atensiawaia ruau. \v 16 \x + \xo 2.16 \xt Rom 3.20; Rom 3.22\x*Tane no atenten mai apana da anaana ruawaleidia asiasi God mampe dodomanalepia rua, dia. \bd Tane me mida Iesu Keriso bedewe sumanaileidia, me os God mampe dodomanalepi. Sa baiwa no Iuswa do Keriso Iesu bedewe insaisamba itutana.\bd* No epe dewantena no sumanaimba Keriso bedewe ituitana asiasi God mampe dodomanantataa baiwa, mai anaana asiasi, dia. Ipawa mai mida dima anaana wadia ruawaleidia asiasi God mampe dodomanalepia rua, dia. \v 17 No Keriso sumanaiwantena bedewe God mampe dodomanantataa intawa baiwantite waitana. Inta ema inta no sabamosaitana no do ipa anaana ampuialala. Tane sa ipa Keriso no dewanedio kadi dewasaitana, ba? Sa dia, mai epe insena! \v 18 Ne anaana dewawa ruawantape asiasi God mampe dodomananteapona insaisawa riasane eidasana. Tane ne insaisa sa leusape wadape God mampe dodomananteapona baiwanteipono, sa ipa ne anaana ipawaida ampuiasapona. \p \v 19 Ne aia ema wadina, ipawa ne do bauta insaisana anaana bedewe itudine God mampe dodomananteapona baiwa, tane mai inta da wineipona, dia. Anaana ne euwanene sabamonen ne ipa kadi dewalala. Ita inta ema bedewee anaana ne bonen. Sa baiwa ne tauma mai anaana mampea, dia, tane ne ipa God mampea, me os baiwa wainedina. \v 20 Ne Keriso bowa bedewentene do bonten koros osowe. \bd Tauma mai neida wainipona, dia, tane Keriso ne bedenawolene wandio ne wainedina. Ne tauma ete mampe inawaa wainepina, sa ipa ne God Otopa, mida ne nuawadawadanene meba inawawa ne baina itune ena, bedewe sumanaintepine wainepina.\bd* \v 21 Ne God nuawadawadawa amonawa bopawa me Otopa Keriso bedewe nena mai ipasiasaipe eipona, dia. Naita apana anaana dima wadia ruawantompe asiasi God mampe dodomanantopona intawa wineipono, sa ipa Keriso bowa ewaewawa di bokoalen. \c 3 \s1 Sumanai ita anaana gagalou \p \v 1 O Galasia apanawa, e ipa oopauida! Ne Iesu Keriso koros osowe bosaieno tane inalena umanawa deaitopa waeuwadewasaleno ewaladewaitene ateiten. Tane tauma e ambi? Mida e banlakadisalene insaisala dubasan? E inseilana God nuawadawadawa amonawa ipasia, ba? \v 2 Ne waitarana ema dialepo sipoa dianeana: E anaana dima wadia ruawaitilana bedewee Aleu kakaiwa wadalana, ba Gagalo euda etale sumanaiwaitena bedewee Aleu kakaiwa wadalana? \v 3 E ambi oopauida! E ina sanaa Aleu kakaiwa mukawa mampe uwaaitene aitile, tane tauma ele e eba mukala mampe ompa osowe wilena baiwaitilana, ba? \v 4 E Keriso bedewe sumanaitena baiwa poka etaidasailana. Tane e insaisala anaana bedewe itupono, sa ipa e poka etalana ipasialepona. \v 5 God me Aleupa enaledie do dewa mukamukaua e bedelawo dewamode. Ema baiwa e ambi inseilana? E dima anaana wadia ruawaitilana baiwa God e bedelawo epe dewasade, ba e Gagalo euda etale wadale sumanaiwaitilana baiwa? \v 6 \x + \xo 3.6 \xt Bumpai 15.6; Rom 4.3\x*Buka bedewe Abraam umanawa wadia insena. Ema epe wadi wadiase, \q1 \bd “Abraam God sumanaiwalena baiwa God me wadene mampesano dodomanalen.”\bd* \m \v 7 \x + \xo 3.7 \xt Rom 4.16\x*Abraam eueuwa mampe aten wadane ateitana apana mo mida sumanaintoie bedewe waimoia, mo ipa Abraam obampaida. \v 8 \x + \xo 3.8 \xt Bumpai 12.3\x*Mapo buka bedewe girumalene ituno winedia rua God uwa daitada apanawa uduudu sumanai os mampe dodomanamode. Sa baiwa God Abraam diene wanase, “E bedeawoe apana uwa daitada ne sauna euda donsapu.” \p \v 9 God saua ema wana baiwa apana uduudu Abraam sumanailena rua sumanaintoie waimoia Abraam ruawa sau euda donsapu. \p \v 10 Tane apana mida insaisawa anaana bedewe itudie insedia God mampe dodomanalepia me kadiwa donsapie kotulepi. No ema epe atenten, ipawa buka bedewe girumalena wadi wadiase, “Apana mida dima uduudu anaana bedewe girumalena mai ruauleipe wainipona, me God nuakadiwa donsapi.” \v 11 No ewate atenten, mai apana da anaana wadia rua dewasampe God mampe dodomanalepi, dia. Ipawa buka do wadi wadiase, \q1 \bd “Apana mida sumanai bedewee God emawe dodomanaleidia, me ipa inaida donsapi.”\bd* \m \v 12 \x + \xo 3.12 \xt Liwai 18.5\x*Anaana God Moses wanena bumpa mai sumanai bedewe wineipona, dia. Tane ema epe buka bedewe girumalena wadi wadiase, \q1 “Apana mida dima uduudu anaana wadia ruawaleidie dewasadituwadia me inaida donsapi.” \m Tane mai mida epe dewalepona rua, diaida. \m \v 13 No dima uduudu anaana wadia mai ruawantape dewasapona baiwa God nuakadiwa donsapona. \bd Tane God nuakadiwa sa Keriso osowe ituno wadene ita koros osowe bowalene no inanen,\bd* ipawa buka bedewe girumalena wadi wadiase, \q1 “Apana mida ia osowe seudia, me ipa God nuakadiwa wadawadala.” \m \v 14 Keriso God matangelawa ema wadena bedewee inanen. Me epe dewasana uwa daitada apanawa God sauwa euda me Abraam sauasana donsapue wadapua baiwa. Inta ema bedewe no sumanai asiasi Aleu kakaiwa God sauawalena wadata. \s1 Anaana God sauawa mai ipasiasapona gagalowa \p \v 15 Sumanai sosona, apanaida dewamba ema insena. Naita apana da me sauawa ulaipa mampe wapie meba ebowa itupie saisaisapia, ando mai me meba ba apana da saua sa kadisapi ba dima da osowesapie itupi, diaida. \v 16 Ema epe rua deawaa God me sauawa Abraam ita me nosiwa nata baibu sauasan. Tane buka bedewe girumalena mai waiponase, “Sau euda e manawo ita do e nosinosia mampo.” Sa dia! Tane ema epe wadi wadiase, “Sau euda e manawo ita e nosia mampe.” Ema bedewe God mai Abraam nosinosiwa uara umanau wapona, tane nosiwa dea os umanawa wan, me ipa Keriso. \v 17 \x + \xo 3.17 \xt Ekisod 12.40\x*Ne wadina ipawa ema baiwa: God me dima Abraam sauasana mai epiiepi, ideita dewasapi. Tane ena 430 dialeno aupe God anaana Moses wanena mai saua me bauta ituna ipasiasapia rua, dia. Saua sa God Abraam mampe wana ideita ipuipua winede. \v 18 \x + \xo 3.18 \xt Rom 4.14\x*God amonawa no baimba imaasana me sauawa asiasi wadatana, mai anaana asiasi wadapona, dia. Tane no God amonawa euwa anaana asiasi wadapono, sa ipa God sauawa uduudu ipasialepona. Tane God me sauawa ipawaida Abraam baiwa imaasano winedia me sauawa asiasi wiseno waden. \p \v 19 No ema epe waitana, tane dima baiwa God anaana itun? Anaana nolawaida ipa dima? God bauta me sauawa itun, ema aupe me anaana apana wanamon inta da inta nolalepia baiwa. \bd Anaana bedewee God sabamosade kadi ipa anaana ampuialala.\bd* Do God anaana ituna walama kampaida os nolalempo ideita Abraam nosiwaida mida sauawalena wisepio, tauma anaana nolawa dialepi. Tane do God anaana ensel waneno apana sawano enaenala Moses witapesan. \v 20 Anaana, sa ipa apana sawano enedia bedewainta Israel mampo wisen. God Abraam sauasapia baiwaleidie mai apana da bedewee sauasapona, dia. Tane apana dea os, sa ipa God me mebaida moawe dodomana Abraam mampe gagalolen. \s1 God anaanawa nolawaida gagalowa \p \v 21 Tauma no ewate inseitana: Apana God sauawa asiasi sumanai bedewee God mampe dodomanantopu, tane do me anaana nenen. Tane anaana sa nenena God sauawa ipuipua amboitusade, ba? Diaida! Tane no anaana asiasi inaida wadapona God menasapona, me ando anaana bedewee ina intawa dewasapono apana me do deantope inaida donsapona rua. Tane sa ipa dia. \v 22 Buka bedewe girumalena sabamo wade apana uduudu kadi bedewentono taudomono waimoi. \bd Ema segalena ando sumanailala sumanai asiasi God sauawa euda donsate inantataa baiwa, ipawa Iesu Keriso bedewee God sauawa ipawanalen.\bd* \p \v 23-24 Tane God mampe dodomanantataa intawa me sabamosane eno winede. Mapo no anaana atowe dibura rua wainitano onianedie banlanedie. Tane tauma sumanai walamawe sabamolen ita anaana nolawa sa ipasialen. God ema epe inta dewasana no sumanai os bedewe dodomanantepona baiwa. \v 25 Tane do anaana no seda kerakera ruau onianedio ideita Keriso bedewe sumanaintataa intawa wiseno anaana mukawa dialen, ipawa God menasadia no sumanai mampe dodomanantata. \p \v 26 \bd Ne epe wadina, ipawa e uduudu Keriso Iesu bedewee sumanai intawa asiasi God obampaida wanaitene wainilana.\bd* \v 27 Ipawa e mida babatutu bedewe Keriso do deaitena, sa ipa me bedeweitene wainilana. Keriso meba ipa gara rua rupuleno bedewe apana dea rua wainilana. \v 28 Sa baiwa tauma Keriso bedewe Iuswa ita uwa daitada apanawa mai nambenambe, mo ipa uwa dea os. Deawaa, nola dewalala ita apana debamau mo mida baibu nolantoia, do apana mona ba ioto mai nambenambe, dia. Keriso Iesu bedewe mo ipa dea os. \v 29 \x + \xo 3.29 \xt Rom 4.13\x*Tane e ipa Keriso mebaawaida, sa baiwa e ipa Abraam nosinosiwa, dima God sauawalena wadana apanawa. \c 4 \p \v 1-2 Tane ema do ne wapo insena: Oto dainea me mamba aupawa wadepia me ideita eialepie waimpa, me mamba nolawa dewalala isiwa ruau. Apana da oto sa sausampe dodomanasampe ita dima me mampea oniadewasamompa. Ide nitu uduudu dima mamba mampea ipa me mebaawa, tane mai nolawalepi ideita me waimpo dewa uduudu mebaawaida wanalepi. Tane walamawa mamba itune wana rua wisepio tauma me meba nitu uduudu oniepituwapi, mai apana da me sausapie oniepi, dia. \v 3 Ema rua deawaa no mapo sumanai bedewe mai eiantepona walamawe no tawo mukawa daitada atouwo wainite mo nolau dewalala wanantene simbiamoite. \v 4 \bd Tane God walama itudia wiseno me meba Otopaida wanaubeno wisene apanaida ruau i bedewe mulene ita anaana atowe wandie.\bd* \v 5 \x + \xo 4.5 \xt Rom 8.15-17\x*\bd Me epe dewalena anaana no onianene taudoneno wainitana lotopiaubepie inanepio etaiate God obampaida wanantataa baiwa.\bd* \v 6 Tane e God obampaida wanaitena baiwa me Otopa Aleupa kakaiwa wanaubeno e nuala bedeweido iene waine sidaleidie wadiase, \bd “Aba, Mako!”\bd* \v 7 Sa baiwa e tauma mai nola dewalala apanawa rua wainipona, dia. Tane God e dewaleno obampaida wanaitene wainilana ita nitu uduudu me sauawalena enalepio wadana. \s1 Paul Galasia ekelesiawa insaisauleide \p \v 8 Tane bauta e God atensia wainilana walamawe e tawo mukawa daitada diapana, ewaewawa abo God rua, insaisau wadeile sauitile simbiamoile. \v 9 Tane tauma e Godida atensalana apanawa, ba ne wapaase, “God e atenlena wainilana.” E God atensalana ene leuitane tawo mukawa oauarau daitada ipusiawaia osowe sauitane simbiamona baiwaitilana. Sa ipa ambi? \v 10 Dima baiwa e walama debamau, uaboa sanaau, ena deadea kakaibu, ba walama e eneilapune nambesailana insamoie ruawaitile dewamoile? \v 11 Ne e ewaledine inguguraidantedina! Ne e bedelawo badowaida nolanteno ipawa naun, tane tauma ne santedina nolana sa ipasialepia baiwaleide. \p \v 12 Ne e do wainite mai Iuswa anaanau ruawantapona, tane e wanwanla ruawantene waina. Sumanai sosona, ne badowaida iririledina dima ne dewamona ruauitane dewamonuna, ita anaana e mai taudolepi. E mai ne dewaneapono nuaparenteapona, dia. Sa baiwa tauma mai dewaneano nuaparenteapa! \v 13 Insena, ne kero wadanena baiwa ne bautana e do wante Gagalo euda amonanten e manlawo. \v 14 Walama sawo ne kero wadaneno e ewanele insaisala oauaralepona rubuwa e manlawo wisen, tane mai e ne nibuaneape ituaisineapona, dia. E ne wadaneale manlawonealana, ewaewa abo ensel, ba Inawamba Keriso Iesu manlawo wisepono mampe dewasapona rua. \v 15 Ne e do wainite e nuaeu debama donsalana. Ne tauma e asola wadina deaitopa oniadewasaneale dewa uduudu baina dewasalana baiwa. Naita inta da wineipono e emala do otawiamope ne neapona. Tauma dima e manlawo kadileno baiwa dewa ema uduudu obasalen? \v 16 Ne e ulaipa waeuwa dialeno baiwa ne e onala apanawa wananten, ba? Dia, ne e sauledina! \p \v 17 Mo mida waeuwa da waeuwaleia menamodia insaisala leusapue teinalepuo mo mampoitana baiwa. Tane mo mai ulaipa mampe nolantoipona, dia. Mo menamodia e no bedemboe teinaaubalepuo mo wauwoitane insaisala mo bedeuwo ituna baiwa. \v 18 Eulena apana mida dewa dodomana nolawalempa e warorosane insaisala me bedewe itununa. Sa baiwa ne waroroneane insaisala bedenawo itununa, mai ne e do wainentaa os walamawe, tane nambe wainepina do deawaa dewasanuna. \v 19 \bd Obaina, osowe ne nuana bedeweido e baila poka etedina, i oto gamowa baiwaleidie poka etedia rua, ideita Keriso e bedelawo mulepio me inainambaida ruawaitana.\bd* \v 20 Sosona, ne menaidanede tauma e ibulaida ewape ita inta da inta wasaulepona, ipawa ne insakoaidantedina e baila! \s1 Eiga ita Sara eueuwau \p \v 21 Apana mida e bedelawo anaana dima wadia ruawantompe waimompaa menamodia ne e epe waitaraledina: E anaana dima wadia etalana, ba dia? \v 22 \x + \xo 4.22 \xt Bumpai 16.15; Bumpai 21.2\x*Tane buka bedewe epe wade: Abraam obampa nata. Otopa dea me nolawa dewalala iwa ebowa Eiga mampee gamosan, tane da me Sara mampee waden. Sara me ipa Abraam manainapaida, tane Eiga me nolawa pokawa etedia iwa. \v 23 Abraam otopa Ismael Eiga gamosana mai God sauawa asiasi mulepona, di mulen. Tane me otopa da Sara gamosana, sa ipa God sauawalena rua mulen. \v 24 Ioto ema nata dudunau ipa God sauawa nata gagalo babawa eueuwa. Eiga, me ipa apana waio saibu etedia iwa, deawaa me obampa ipa nola dewalala. Eiga, me ipa God sauawa wadi Sainai osowe dewasana eueuwa. Saua sa ipa God anaanawa Israel apanawa wanamono saiwa etei. \v 25 Tane do Eiga ipa wadi Sainai bola Arabia bedewe enedia eueuwa. Ema ipa apana ande Ierusalem bedewe waimoia eueuwau. Mo Gagalo euda mai sumanaiwantoipona, tane anaana atowe waimoie sai pokawa etei. \v 26 Tane Abraam manainapa Sara ipa Ierusalem uboa rua, nola saiwa pokawa mai etapona. Tane no sumanailala ipa Ierusalem uboa mampea, ita Sara ipa no inamba. No mai anaana saiwa pokawa eteipona, dia. \p \v 27 Ne ema epe wadina ipawa buka bedewe girumalena wadi wadiase, \q1 “E i aipoiwa mida oto mai wadapona nuaeuitaa! E oto gamowa pokawa bauta mai etapona tauma nuaeu kawa waa! Ipawa e mida apanaa eena ando obana uara gamomoa, mai i badawa dola gamolempaa rua, dia.” \m \v 28 Sumanai sosona, Aisak me Abraam mampe mulen God sauawalena rua, mai di mulepona. \bd Deawaa, e tauma God sauawa asiasi God obampaida wanaitene wainilana.\bd* \v 29-30 \x + \xo 4.29-30 \xt Bumpai 21.9\x*\x + \xo 4.29-30 \xt Bumpai 21.10\x*Tane do buka bedewe wadi wadiase, \q1 “Nola dewalala iwa otopa ando mai mamba aupawa wadepie nitu uduudu oniepi, dia. Tane i da di wandio baiwa nolantoia me otopa ando mamba aupawa wadepie nitu uduudu oniepi. Sa baiwa nola dewalala iwa otopa nata waaubamono nambe antopu.” \m Walama sawo Eiga otopa ete insaisawa asiasi mulena Sara otopa, me mida Aleu kakaiwa mukawa mampee mulena, poka wanedie. Deawaa ande walamawe segaleide, apana anaana atowe waimoie sai pokawa eteia mo mida Aleu kakaiwa banlamodia poka wanamoi. \v 31 Sumanai sosona, no tauma mai nola dewalala iwa obampa wainipona, dia. Tane no i di wandio baiwa nolantoia obampa wainitana. \c 5 \s1 Keriso bedewe mai dima da taudonepia gagalowa \p \v 1 Sumanai sosona, Keriso ipa anaana taiwa lotonaubeno inanten, no ina sanaa bedewe wantaa baiwa, ita mai anaana dima wadia no taudonepio saiwa awaneta, dia. Sa baiwa badowa ainadoe enonuna mai mida wisepie anaana saiwa osolawo itupio awanene poka etonuna, dia. \p \v 2 Ne Paul gagalona ema wapo etanadewaitana. Naita e Iuswa anaanau atoweitane ete nonowa dewawa dewasana, sa ipa dima Keriso e baila dewasana mai saulepia rua, diaida. \v 3 Dima ne wadina etane nualawo ituna. Apana mida nuawa wadepiaubepie ete nonowa dewawa dewasapia, me ipa anaana sa saiwa uduudu wadedie mampesade. Sa baiwa me ideita dima anaana wadia uduudu ruawalepie dewasapituwapi, mai da epinosidepi, dia. \v 4 E mida inseilana dima anaana wadia ruawaitane asiasi God mampe dodomanaitana menalempa, sa ipa e eba intala tolapunden Keriso mampe. E God nuawadawadawa amonawa euwa Keriso bedewe bauta wadalana ele nolelaaubelana. \v 5 Tane no badowaida insaisamba ituite inseitana God me dewanepio me mampe dodomanantata. Ita ema bedewe no Aleu kakaiwa sauwa mampe sumanai bedewe inta ewaewantite onioniawantite wainitana. \v 6 Ne epe wadina, ipawa mo mida Keriso bedewentona mo mampo ete nonowa dewawa mai ipuipua, dia. \bd Tane Keriso bedewe nitu dea os ipa debamawaida, sa ipa sumanai nuawadawada bedewe nolaleidie sabamoleide.\bd* \p \v 7 Sosona, e sumanaila bedewe euda os weuwaile! Tane mida intala enenbodene surakauleno ulaipa intawa anlapare omele elana? \v 8 Insaisa ema e tauma wadalana, sa ipa mai God mida e apalena mampee wisepona, diaida. \v 9 \x + \xo 5.9 \xt 1 Korint 5.6\x*Apana waie waiase, “Nana kerauda ist parawa bedewe itua ita parawa uduudu sasanalepie debamalepi.” Epe rua deawaa apana dea waeuwa lagawaa mampe e uduudu banlakadisalepia rua. \v 10 Tane ne insaisana Tatamba bedewe badowa itudine insedina e ando mai waeuwa sa waweitana, tane e ne do insaisamba dealepio ne waeuwana ruawaitana. Ita me mida e surakauledia ideita God matangelawa donsapi, ide me apana inainamba dainea. \p \v 11 Sumanai sosona, apana isiwa waie waiase, ne Paul waeuwantedine wadinase, “E Keriso bedewe sumanailala Iuswa anaanau ruawaitane ete nonowa dewawa dewasana!” Tane ne mai epe waipona, dia. Ne ipa Keriso koros osowe bolena bedewe insaisamba ituntaa waeuwantedina. Tane ne apana ete dewawa dewasapua waeuwantipono, dima baiwa Ius apanawa ne kadineipona? Ita dima baiwa Keriso koros osowe bolena gagalowa mo eteie nuau kadileide? \v 12 Apana mida ete nonowa dewawa waeuwantoia mampe insaisala surakausaia umanau etedine ne nuana kadiidaleide. Ne menanedia mo mida ete nonowa gagalowa waia muba nonopunpuntopue e sumanailala eialepue nambeidontopu. \v 13 Tane e sumanai sosona, Keriso e apalene sonabaleno me mebaawa wanaitene wainilana, ita anaana tauma e mai taudoleipona, diaida. Tane ema baiwa mai insenase, “No tauma inantene di wainitana, no insaisamba rua ete ewanuauwa asiasi wainenta.” Mai epe insenuna, \bd tane nuawadawada mampe nola dewalala ruau sosola simbiamonune do wanlempa.\bd* \v 14 \x + \xo 5.14 \xt Liwai 19.18\x*Epe dewaitonuna, ipawa buka bedewe girumalena wadi wadiase, \bd “E soa nuawadawadasana e eba nuawadawadaitiana rua.” E epe dewaitona, sa ipa e anaana dima wadia uduudu ruawaitiana.\bd* \v 15 Tane mai e eba sosola do elo rua onaitonune adaadaitonuna. Dewa ema mampe ewanadewaitana, e eba wanwanla kadiidasana sawa. \s1 No Aleu kakaiwa bedewe wainenta! \p \v 16 Sa baiwa ne ema epe dialedina: \bd E wanwanla bedewe Aleu kakaiwa banlalempe dodomanalempo wanlempa.\bd* Aleu kakaiwa e banlalempa e ando mai ete ewanuauwa kadiwa intawa asiasi aitana rua, diaida. \v 17 \x + \xo 5.17 \xt Rom 7.15-23\x*Aleu kakaiwa bedewe wanlempa, ipawa ete ewanuauwa Aleu insaisawa amboitusade, deawaa Aleu ete insaisawa nibuasade. Muka ema nata e bedelawo onantoi, sa baiwa e mai eba insaisala dewasana rua, dia. Naita Aleu kakaiwa e banlalempa me insaisawa dewasana, tane ete ewanuauwa e banlalempa me insaisawa rua kadiwa dewasailana. \v 18 Tane Aleu kakaiwa e banlalempa e mai anaana muka atowe wanleipona, dia. \p \v 19 Tane apanaida ete insaisawa ewanuauwa dewawa ipa sabamo nolaleidio eweitana: Apana ninakoakoantoi, miramira insaisawantoi ita dewawa dewasai, oda ewanuauwa daitada wauwontoi, \v 20 ita do god lagawaau kokoitaubu wadaposimoi, wenentoi, ginauri dewawa daitada dewamoi, sosou do emalawoantoi, aiawawantoi, obuntoi, tauwadea nuakadikadintoi, mo muba os insaisau wadei ita empuempuntoie nambenambe enei. \v 21 Mo muba ebou wadaposiwa intawa banusai, esa badowa naie oontoi, oda kadiwa dewasai ita dewa ema ruau isiwa do dewamoi. Ne bauta wana rua, tauma osowesane badowa diaimaaledina. \bd Apana mida dewa ema dewamoia mo ando mai God gonaawa bedewe odapue euwa da donsapue wadapu, diaida.\bd* \p \v 22 Tane Aleu kakaiwa dewawa eubu ipauida naumoia ipa ema: \bd Apana sosou do nuawadawadantoi, nuaeuntoi, wanwan euda waimoi, nuau obasa mampe waimoi, sosou do nuau aiaisiwa waimoie dodomana dewasai, do dima waia ruawantoie dewasaio apana sumanaibuntoi.\bd* \v 23 Tane do mo nuau euwa mampe sosou atouwontompe simbiamompa, ita muba onioniadewantompa. Dewa inainamba epe rua dewamonuna e mai anaana da aneipapundeipona, dia. \v 24 \bd Tane mo mida Keriso Iesu mampea muba apanaida etepu insaisawa ita ewanuauwa kadiwa Keriso korosiwa osowe bosane eidasaiena.\bd* \v 25 \bd Ita Aleu kakaiwa no inaida sanaa nenen, sa baiwa Aleu kakaiwa no banlanempe dodomananempo wainenta.\bd* \v 26 No mai di segarakoakoantonta, ba sumanai sosomba oauarau ituaisimonta, dia. Tane do mai sosomba da onambontona obumonta, dia. \c 6 \s1 Sumanailala eda sauntontaa gagalowa \p \v 1 Sumanai sosona, naita e sola da kadi bedewe ampisue omempo, e mida sumanaila badowa Aleu banlaledia, tauwadea nuala obasa aiaisiwa mampe me wasausane dodomanasana. Tane e eba ewanadewaitana, rubu bedewe omena sawa. \v 2 \bd E sumanailala eda sauitonune sosola saibu awanenuna. Inta ema inta e Keriso dima menasadia rua dewasailana.\bd* \v 3 Apana mida di ituposilempa, sa ipa me meba lagawa wade. \v 4 Tane apana deadea meba nolawa dewasadia ewepidewalepi, kadiwa ba euwa. Euwa dewasampa me nolawa euwa asowawalepi, tane mai sowa nolawa ewepie insaisawalepi, \v 5 ipawa apana deadea meba nolawa wadena saiwa awanede. \p \v 6 Do e sumanailala Gagalo euda waeuwa eteilana mo mida e waeuwaleia dima euwa e manlawo winedia mampe saumonuna. \p \v 7-8 Mai insease, “Ne God lagasapaa rua!” Sa ipa e eba lagaa waiana. Tane ema insena: E lawuru dainea iraia bedewe anana ipawa inainamba deawaa itupio uwauwaitaa. Ema epe rua deawaa, \bd e lawurua ete ewanuauwa kadiwa aneiana ipawa itupio uwauwaitaa ipa bo. Tane e mida lawurua Aleu kakaiwa insaisawa rua aneiana ipawa itupio uwauwaitaa ipa inawinakasalala.\bd* \v 9 Sa baiwa no mai insaisamba omepio dewa euda dewasaitana etedabuantate eta, dia. Tane no ideita dewasanta ita uwauwa walamawe dima no aneitana maurawa debama donsate uwauwantata. \v 10 Sa baiwa no insete walama wadatadewae apana uduudu saumonta. \bd Tane sosomba mida sumanai bedewe no do deantene wainitana mo ipa nuamboa, mo oniadewasamonte saumonta.\bd* \s1 Paul gagalowa ompa \p \v 11 E giruma ema debama ewonuna, sa ipa ne witanawoido girumantedina. \v 12 Ius apanawa isiwa no sumanailala kadinei, ipawa no gagalontite waitanase, “Iesu Keriso koros osowe bolena, me os bedewee no God mampe dodomanantata.” Mo mida e waeuwa nambea mampe surakauleia Iuswa isiwa sauntoie ita Gagalo euda waeuwa ene e waninaleia ete nonowa dewawa dewasana. Mo epe dewantoia, ipawa mo menamodia apana nuau eusapuo mai poka wanamopuo etapu. \v 13 Mo mida ete nonowa dewawa dewasaia mo mubaida anaana mai oniepadewantoipona, dia. Mo menamodia e ete nonowa dewawa onapea dewasano mo sosou isiwa Iuswa e ewalepue mo asou wapua baiwa. \v 14 Tane ne, Paul, menanedia mai dima da asowawanteapa, diaida. \bd Tane dea os, ne Tatamba Iesu Keriso koros osowe bolena asowa wapina. Me koros osowe baina bolena bedewee tawo dewawa ita insaisawa ne mainawo bolene ipasialen. Tane do me bedewee ne tawo dewawa ita insaisawa mampe bonten.\bd* \v 15 Ne ipa Keriso asowa wadina, ipawa ete nonowa dewawa dewasapu, ba dia, sa ide. Tane nitu dea os ipa debamawaia: God no nuamba, insaisamba ita etemba uduudu sanaasano wainitana. \v 16 \bd E mida ne gagalona wano etale ruawaitile dewasailana wanwan euda ita God sauwa euda e manlawo winepi. E ipa Israelwa, God apanawaida.\bd* \p \v 17 Muriwa ne leta ema bedewe gagalona diasapa, tane do epe wapaa menanede: Mai mida sai ema baiwa osowe surakaunea, ipawa ne etenawo pira wineia sabamosade ne ipa Iesu mebaawaida nolawa dewalala. \p \v 18 Sumanai sosona, ne rauparintedina Tatamba Iesu Keriso nuawadawadawa amonawa euwa e insaisala bedewe winakasalepi! Ne epe menanede, amen.