\id LUK BOLUK.SC Bolinao Luke, 24 April 2012, Revision Consultant Check 04 March 2009 Read through 31 October 2010 — OK TO TYPESET \ide 65001 - Unicode (UTF-8) \h Lucas \toc1 Si Mabistan Patanda' nan Dios Sigon kona ni LUCAS \toc2 Lucas \toc3 Lucas \mt2 Si Mabistan Patanda' nan Dios Sigon kona ni \mt1 LUCAS \is1 Say Maipa'ka' konan Sitin Libro \ip Si nanurat konan sitin libro ket si Lucas. Saya yan Griego tan duktor ya nin mammemper kona ni Jesu-Cristo sin saytaw. Sya tamo' a ambo' nin Judio a nanurat nin libro sa Ba'yon Tistaminto. Amigo tan nakala-kalamo' naya intaw ni Pablo. Syan lamang a nanurat konan libron \bk Say Ginwa-ginwa' ran Apostoles \bk*a katuloy nayan siti. \ip Nisurat nayayti ni Lucas sin angan-anganen a 60 A.D. para konan sayay wanra nin impurtantin tawo sa Roma a say ngaran na ket Teofilo, tan para anan lamang konran ambo' nin Judio tan tutawo sa adtiman nin lugar. Say gagara na ket isurat na nin naunong a bubagay a maipa'ka' sa byay na ni Jesus sin iti ya sa luta' nangibwat sin tarana', nangibwat sa nipangipadles nin pakaiyanak na ni Juan a Mammawtismo angga sin niyuli' ya si Jesus sa langit. \ip Nipa'kit na ni Lucas a si Jesus ket nag'in yan sayay peteg nin tawo tan sya a Mangingisalba. Nipatandaan na nin si Jesus a nipangako' nan Dios nin mangisalba konran Judio tan taman konran sarban tawon mamper kona. Nisurat na nin tinudo' naya nin Dios si Jesus nin mangipatanda' nin Mabistan Patanda' konran pubri (4:18), kanya' nin abaw a mabasadti nin maipa'ka' sa inganga'do na ni Jesus konran main nin masakit, nasrepan nin ispiriton duka' tan saraytaw saray muda-mudawen ran raruma. Ma'kit et iti a imnon pangrarayon mamin ririket tan mambyan saran ata'gay nin pangingikit a bubbayi. Mi'nu-mi'no na nin nibarita' iti konan sitin libro a maipa'ka' sa rilasyon na ni Jesus konran tutawo, maipa'ka' sa dasal, konan Ispirito nan Dios, sa mumilagro, uanghil, pakapirdunan kukasalanan tan pangngisadya' konran mammemper sa isusubli' na ni Jesu-Cristo. \iot Say Linaman nan Sitin Libro \io1 Say gagara a nisurat ya (1:1-4) \io1 Say pangngisadya' ta pigaw nin matukid a gagara nan Dios nin maisalba a tutawo (1:5–4:15) \io2 Say ikaiyanak nan si mangisadya' nin dalan para konan si Nipangako' nan Dios (1:5-80) \io2 Say ikaiyanak tan itutubo' nan si Nipangako' nan Dios (2:1-52) \io2 Say nangibakian nan Dios kona ni Juan a Mammawtismo (3:1-22) \io2 Say pammatutuo nin say maipa'ka' konan si Mangingisalba (3:23–4:15) \io1 Naibantog a maipa'ka' konan Mangingisalba itaw sa Galilea (4:16–9:50) \io2 Say nipangitarana' nan nangwa' nin say nakaibakian nan Mangingisalba (4:16-44) \io2 Say nipamili' nan saray tumutumbok nan Mangingisalba (5:1–6:16) \io2 Say pangngipasal konran tumutumbok nan Mangingisalba (6:17–7:50) \io2 Say pangarigan sa nipamaki' nan Mangingisalba konran tumutumbok na (8:1–9:6) \io2 Say pipa'kaan nin mantumbuken yay Mangingisalba (9:7-50) \io1 Nipasaya nayna a nakem nan Mangingisalba nin ila'pos na a nakabakian na (9:51–19:27) \io2 Say pakasubok ran tumutumbok nan Mangingisalba (9:51–11:13) \io2 Say mangidwa'dwa' sa pammili' nan sayay tumutumbok (11:14–19:27) \io1 Si susuyot nin linggo tan say patiti nan Mangingisalba (19:28–24:1) \io2 Say kai nin pangangalilbi' nin pakauray nan Mangingisalba (19:28–21:38) \io2 Say pangmamati konan Karniro para sa pakaisalba ran tutawo (22:1–24:1) \io1 Say pamamin pammatutuo sa pakayadi' nan Dios (24:2-53) \ie \c 1 \m \v 1 Mapagalang a Teofilo\f * \fr 1:1 \ft Say katarusan nan sitin ngaran ket \fq si mangngado' konan Dios\ft .\f*: \p Abaw sarayna a inasirta ran nisurat a bubagay nin tinukid nan ginwa' nin Dios iti komin mammemper kona ni Jesus. \v 2 Say nisurat ra ket saytaw say nibarita' ra komi nin saray mismon naka'kit sa ginwa-ginwa' nan Dios nangibwat sin katarana', ket nipata-patanda' ra anamaet a minsahi nin nangibwat konan Dios. \v 3 Ket bana' anaod ta inusisa' kon maong a sarban saytin nangyadi' nangibwat sin tarana', edet naisip kon mabista anamaet nin isurat ko nin naunong para komoyo \v 4 ta pigaw nin matandaan moyon peteg a say niyakay komoyo ket tutuo.\f * \fr 1:4 \ft Katuloy nin say iti a itaw sa Say Ginwa-ginwa' ran Apostoles (Ginwa-ginwa' 1:1-5).\f* \s1 Nipatanda' a Pakaiyanak na ni Juan a Mammawtismo \p \v 5 Itarana' kodti: Sin saytaw sin si Herodes a adi' sa prubinsyan Judea, main nin sayay padi' a say ngaran na ket Zacarias. Saya yan iti sa grupon pupadi' a nipangaran kona ni Abias. Si asawa na ni Zacarias nin say ngaran na ket Elisabet, puri naya ni Aaron a saya yan lamang anamaet nin padi' sin saytaw. \v 6 Saraytin mitraasawa ket matunong sara sa pangingikit nan Dios nin mantumbuken ra a sarban gan-gan tan ipatumbok nan Dios. \v 7 Bale' kasan anak ra bana' ta baog ya si Elisabet. Saya et, sin sain ket masiken tan akulaw sarayna. \p \v 8 Ni'sa, turno nan grupo na ni Zacarias a magsirbin padi' sa Timplo nan Dios\f * \fr 1:8 \ft Mabasa et a maipa'ka' konan \fk Timplo\ft nan Dios sa Glusaryo.\f*. \v 9 Sawanin, ugali' ran pupadi' a mibunutan ta pigaw nin matandaan no si'no a lumuob itaw sa Timplo nan Dios nin mamuor nin insinso\f * \fr 1:9 \ft Pulbos a bakas nin sayti nin mabanglo no puuran. Inusar rayti nin saray pupadi' no dumasal sara para konran tutawo. Sa ka'bawan ran pupadi' magwa' a mi'sa ya tamo' nin makapamuor nin sayti a sayay padi' sa leleg nin mabyay ya.\f*, ket si ngaran na ni Zacarias a nabunot. \v 10 Leg'an nan mampamuor, sarba radtaw nin mampangrayo ket mandumasal sara sa liwa'. \v 11 Ket kapingmatan main anan sayay anghil nan Dios a naka'deng sa pawanan nan altar nin pammuuran nin insinso a pina'kit kona ni Zacarias, \v 12 ket nabigra' tan nali'mwan ya. \v 13 Wana bale' nin anghil kona, “Andi' ka nin mali'mo, Zacarias, ta rinnge' nan Dios a dasal mo. Ket si Elisabet a asawa mo, manganak ya li' nin lalaki! Pangaranan man Juan. \q1 \v 14 Say ikaiyanak na \q1 ket mamaririket tan mamariga li' \q1 komoyo tan konran abaw a tutawo; \q1 \v 15 bana' ta alaki tan impurtanti ya li' nin tawo sa pangingikit nan Dios. \q1 Matkap a kai yaynaod nin minom nin arak o animan nin makapabok. \q1 Mag'uray yay Ispirito nan Dios kona \q1 mataman itaw ya et sa tyan nan ina na. \q1 \v 16 Pasublien nasara li' a abaw nin Israelita \q1 konan Dios a Uunuren ra. \q1 \v 17 Say pinanakem tan pakayadi' na ket bilang sa nibi nan Ispirito nan Dios \q1 kona ni Elias a prupita nan Dios sin nu'nan panaon. \q1 Pasublien na li' a mabistan pisisimbatan nin mangatua tan ua'nak.\f * \fr 1:17 \ft Malakias 4:5-6.\f* \q1 Saray subag konan Dios ket, \q1 gaw'en nan kipada anay pangingisip ra konran matunong. \q1 Ket mu'na yayna ta pigaw nin isadya' nasaray tutawo sa pag'uuray nan Uunuren.” \p \v 18 Ket, tinepetan naya ni Zacarias a anghil, “Pa'no ko wadi' nin mapihon mangyadi' in ta si'kami nin mitraasawa ket pariho kamin matuntawo ana?” \v 19 Inumbat yay anghil kona a wana, “Si'ko si Gabriel a mampagsirbi lawas konan Dios. Si Dios nibaki' nakodti komo ta pigaw nin ika' koya iparate' ti nin mabistan patanda' komo. \v 20 Edet, maumel ka leg'an a siin nin nibarita' ko komo ket kai ya et nangyadi' bana' ta kai ka nin mamper. Sitin naipatanda' komo ket siguradon mangyadi' li' no rumate' a panaon nin nitanda' nan Dios.” \p \v 21 Sin sain, saray tutawo anamaet, itaw sara sa rikor nin Timplo a mantaga'nan raya si Zacarias. Maka'ngap sarayna ta na'teng yaynadtaw sa luob. \v 22 Sin linmiwa' ya ket kai yayna nin makapag'irgo no kai sinya-sinyas tanay pitarusan ra ta umel yaynaod ana; kanya' nin nipa'ka' ra a main nin makapaka'ngap a nipa'kit nan Dios konadtaw sa luob. \v 23 Sin nayadi' anay turno nan grupo na ni Zacarias, sinmubli' yayna sa bali ra. \p \v 24 Ambo' nin na'teng, mabuktot yayna si Elisabet a asawa na, ket pinaipukok yan limay bulan sa bali ra. Wana sa nakem na, \v 25 “Ay, narate' a lamang! Kina'dwan nakon lamang nin Dios. Ginlat naya a pakabalawan kon kai manganak!” \s1 Nipatanda' a Ikaiyanak na ni Jesus \p \v 26 Sin a'nem a bulan naynan mabuktot ni Elisabet, nibaki' naya anamaet nin Dios si anghil a Gabriel sa Nazaret, sayay babali sa prubinsyan Galilea. \v 27 Pinako naya konan sayay balasang itaw a say ngaran na ket Maria. Naitanda' yaynan pakasal konan sayay lalaki a say ngaran na ket Jose, a nangibwat ya sa puri na ni adi' a David. \v 28 Ket nako ya anaod a anghil kona ni Maria tan nangigalang ya kona a wana, “Rumiriket ka, Maria! Si Dios, kinawa-kawa'nan naka ket adani ya komo.\f * \fr 1:28 \fl Sa raruman nikaisurat nan siti sa Griego ket nailamo' a wanti:\fqa Peteg a sangkakarmaan ka sa sarban bubbayi.\f*” \v 29 Nabigra' ya si Maria sa nibarita' nan anghil ket inisip-isip na no ani kadi' a pipa'kaan nin inirgo na. \v 30 Ket wanan anghil kona, “Andi' ka nin masalak, Maria, ta napaririketan yan tuloy a Dios komo. \v 31 Gumuktot ka tan lalaki yay iyanak mo, ket pangaranan ma li' nin Jesus\f * \fr 1:31 \ft Say katarusan nan ngaran a \fk Jesus\ft ket \fqa Si Dios syay Mangingisalba\ft .\f*. \q1 \v 32 Pinasyan kata'gayan li' nin nikatawo na, tan tawagen ya li' nin \q2 Anak nan Sangkata'gayan nin Dios. \q1 Si Uunuren a Dios gaw'en na a siin nin iyanak mo \q1 ket mag'adi' ya sa lugar nan puon na a si adi' a David. \q2 \v 33 Mag'uray ya li' konran puri na ni Israel\f * \fr 1:33 \fk Israel\ft a nipangaran nan Dios kona ni Jacob, nin saray puri na ket saray Israelita.\f* anggan-angga \q2 tan say pag'uuray na ket kasan anggawan.” \p \v 34 Ket tinepetan naya ni Maria a anghil, “Pa'no in ket birhin ako et?” \v 35 Ni'bat nan anghil kona, \q1 “Si Ispirito nan Dios mako ya komo, \q1 ket sa pakayadi' nan Sangkata'gayan nin Dios \q2 gumuktot ka; \q1 kanya' nin si masanton iyanak mo li', nibaki' nayan Dios ket \q2 tawagen yan Anak nan Dios. \p \v 36 Wanin yan lamang si kanayon mon si Elisabet a say tanda' ket baog ya. Ginmuktot ya mataman no akulaw yaynan tuloy. Ika'nem a bulan nayna sawanin, a si iyanak na ket lalaki ya. \v 37 Anaod, kasan impusibli konan Dios.” \p \v 38 Ket wana ni Maria konan anghil, “Si'ko, aripen nako nin Dios ket sain nin karabayan nan mangyadi' kongko, akuen ko.” \p Mi'sa, nibwat yaynay anghil. \s1 Binisita naya ni Maria si Elisabet \p \v 39 Sin sain, nisukbot ya si Maria, tan nangapura yan nako sa sayay babalin itaw sa tutalugtog nin prubinsyan Judea, \v 40 ta bisitawen nasara si Zacarias tan Elisabet. Sin rinmate' yadtaw konra, nangigalang ya kona ni Elisabet. \v 41 Sin narnge' naya ni Elisabet si Maria, sinmikwal yay buktot na ni Elisabet tan nag'uray yay Ispirito nan Dios kona, \v 42 ket wanan maksaw, “Peteg a sangkakarmaan ka sa sarban bubbayi tan marayo ya li' anamaet a iyanak mo. \v 43 Aninaytin kagalangan a nibi nan Dios kongko ta si'kan si ina nan Uunuren ko ket mambisitawen nako! \v 44 Anaod, eteng tuloy tamo' nin narnge' taka ket sinmikwal yay buktot ko sa ririket na. \v 45 Makarma' ka, Maria, ta namper kan mangyadi' a nipatanda' nan Dios komo!” \s1 Raywen naya ni Maria a Dios \p \v 46 Ket wana ni Maria, \q1 “Manraywen koyan tuloy a Catawan a Dios, \q2 \v 47 tan maririket akon tuloy bana' konan Dios a syay Mangingisalba ko, \q1 \v 48 ta pinili' nako mataman no \q2 ayupa' a kapapa'sar ko. \q1 Kanya' nin, mangibwat sawanin, say sarban tutawo \q2 sabtan rakon makarma' \q1 \v 49 bana' sa makapaka'ngap a ginwa' nan Makapangyayadi' a Dios kongko. \q2 Naiduma yan peteg! \q1 \v 50 Mapainganga'do ya konran sarba ran mangunor kona, \q2 mangibwat ana konran saray nu'nan tutawo anggan sawanin. \q1 \v 51 Man'ipa'kit na sa gawa'-gawa' na a alakin kapangyadian na. \q2 Pitayak-tayaken nasaray mampipata'gay, \q1 \v 52 main nin galten nay pakayadi' ran saray iti sa uray, \q2 ket itandudo' nasaray maayupa'. \q1 \v 53 Mampabsuyen nasara sa matkap ray mampagkurang, \q2 bale' konran mumayaman paibwaten nasaran kal-la gamet. \q1 \v 54-55 Tinulungan natamon si'tamon mampagsirbi kona nin puri na ni Israel. \q1 Anaod, tinukid na a pangako' na nin \q2 pangingipa'kit na kontamo nin inganga'do nan magnayon anggan-angga \q2 a sigon sa nipangako' na kona ni puon tamon si Abraham pati konran puri na.” \p Sain a wana ni Maria. \p \v 56 Ket itaw yan magtulon bulan si Maria konra ni Elisabet, mi'sa sinmubli' yayna sa bali ra. \s1 Niyanak ya si Juan a Mammawtismo \p \v 57 Sawanin ket, narate' anay pangangabing na ni Elisabet. Ket lalaki yaynaod a niyanak na. \v 58 Sin natandaan ran kabaraybay tan kukanayon ra a maipa'ka' sa nipangabing na ni Elisabet, nikiririket sara kona bana' sa alakin inganga'do nan Dios kona. \v 59 Ket sin ikawalon awro naynan abing, abaw saray tutawon nakodtaw konra ta turien ya sigon sa kaugalian ran Judio. Pangaranan raya kumon a abing nin Zacarias a bilang sa ngaran na ni tatay na, \v 60 bale' wanan ina na, “Kai! Juan a ipangaran kona.” \p \v 61 Ket wanra anamaet nin saray tutawodtaw, “Ambale' ey? Kasa anamaet nin kanayon moyon wanin a ngaran!” \p \v 62 Kanya' nin nisinya-sinyas ran tinepet kona ni Zacarias no ani a rabay nan ipangaran konan anak na. \v 63 Nimustra na ni Zacarias a byan rayan panuratan, ket nisurat na a, “Si ngaran na ket Juan.” Ket sarba ra, naka'ngap. \p \v 64 Tampor nin makapag'irgo yayna si Zacarias ket rinayo nayay Dios. \v 65 Sarba ran tutawodtaw a nakatanda' sa sain, naka'ngap sara. Naibantog ti nin nangyadi' sa intiron babalin itaw sa tutalugtog nin prubinsyan Judea. \v 66 Ket sarba ran nakarnge' konan sitin nangyadi', inisip-isip ra no ani li' kadi' a liwa' na no umalaki yaytin anak. Wanin a iti sa nakem ra bana' ta mapala-palaway anaod a say pakayadi' nan Dios ket iti kona. \s1 Say Nipangipadles na ni Zacarias \p \v 67 Sin sain, si Zacarias nin tatay na ni Juan ket nag'urayan nayan Ispirito nan Dios ket wanti a nibarita' nan minsahin ibat konan Dios: \q1 \v 68 “Marayo yay Uunuren a Dios tamon puri na ni Israel, \q2 ta rinmate' ya ta pigaw nin isalba natamon tutawo na. \q1 \v 69 Nibaki' naya kontamoy makapangyayadi' nin Mangingisalba \q2 a ibat sa puri na ni adi' David a nagsirbi konan Dios. \q1 \v 70 Siin anamaet a nipangako' na nin Dios yupa' konran prupita nin naitalaga kona sin nu'nan panaon ta wana a \q1 \v 71 isalba natamo konran kalaban tamo \q2 tan konran sarba ran mangura' kontamo. \q1 \v 72 Ket ininganga'do nasaran Dios a pupuon tamo \q2 ta tukiden nayna a masagradon nipangako' na a \q1 \v 73 sinmamba ya kona ni Abraham nin puon tamo. \q2 \v 74 Isalba natamo konran kalaban tamo \q1 ta pigaw nin makapagsirbi atamo konan Dios nin kasan ikali'mo tamo, \q2 \v 75 ta maparinggas tan mapapteg atamoyna sa pangingikit na leleg tamon mabyay. \q1 \v 76 Ket si'ka, anak ko, Prupita nan Sangkata'gayan nin Dios a tawag li' komo; \q2 ta si'kay mangisadya' konran tutawo sa irarate' nan Catawan. \q1 \v 77 Ipatandaan mo konra a maisalba sara \q2 yupa' sa pammirduna nan kukasalanan ra. \q1 \v 78 Sayti ket magwa' mangibwat sa alakin panginga'do nan Dios kontamo. \q2 Say mangyadi' ket bara'mon manginamar yaynay awro \q1 \v 79 nin sumira' ya kontamon iti sa kadedleman tan naiketeg nin mati, \q2 ta iyakay na kontamoy pakikituno konan Dios.” \p \v 80 Ket, si anak a si Juan, inmalaki ya tan nag'in yan manakem. Itaw ya nin niikap nin pinaipurok sa lugar a ambo' nin matawo angga sin awron pinaipadar ya nin nitarana' nayna a nangyakay konran Israelita. \c 2 \s1 Niyanak ya si Jesus \r Mateo 1:18-25 \p \v 1 Sin sain a panaon a niyanak ya si Juan, nipataoy na ni Augusto a syay Impirador nan Roma, a sarba ran iti sa sakop na ket matkap nin pairihistro. \v 2 Siti a u'nan nangyadi' a pairihistro saray tutawo tan nangyadi' ti sin si Cirenio a gubirnador sa prubinsyan Siria. \v 3 Nako anaod pairihistroy sarba sa lugar a ibwatan ran puon ra. \v 4 Kanya' nin mataman nin si Jose, nibwat yadtaw sa syudad nin Nazaret sa prubinsyan Galilea nin nako ya sa babalin Betlehem sa prubinsyan Judea, bana' ta itaw a ibwatan nan puon na a si David a adi' sin nu'nan panaon. \v 5 Si kalamo' na ni Jose nin pairihistro ket si Maria a naitanda' anan pakasal\f * \fr 2:5 \ft Sa gan-gan ran Judio, asawa nayayna ni Jose si Maria bale' say pikasal ra ket kai et nin nayadi'. Mabasa et a maipa'ka' sa sayti sa Mateo 1:24,25.\f* kona, a sin sain ket bulan anan pangangabing na. \v 6 Ket, sin itaw sarayna sa Betlehem, narate' anay pangangabing na ni Maria. \v 7 Kasaynan lugar radtaw sa balin pamagtuluyan kanya' nin itaw sara sa kami'nan ran uayep, ket niyabing nayadtaw ni Maria a kakan anak na a lalaki ya. Pinunggos nayan abel tan nipaida' naya sa sayay pangnganan ran uayep. \p \v 8 Itaw sa rikor nan sitaw a lamang nin babali, main nin mammastor nin itaw sa pammasturan ta mambantayan rasaray kukarniro ra no yabi. \v 9 Kapingmatan, main anan anghil nan Dios a pina'kit konra, mi'sa bana' sa kata'gayan nan Catawan ket napalawayan sara kanya' nin sabtan li'mo ra. \v 10 Ket wanan anghil konra, “Andi' kamo nin mali'mo ta man'iparate' koyay Mabistan Patanda' nin pangibwatan ran rumiriket nin sarban tawo. \v 11 Sitin yabi itaw sa Betlehem nin babali na ni Adi' a David, naiyanak yay Mangingisalba moyo a sya a Cristo tan sya a Uunuren. \v 12 Maalilbi' moya ta pinunggos yan nipaida' sa pangnganan ran uayep.” \v 13 Bigra', kalamo' nasaraynan anghil a sabtan ka'bawan nin uanghil a ibat sa langit. Manraywen rayay Dios, wanra, \q1 \v 14 “Itandudo' yay ngaran nan Dios a itaw sa langit! \q2 Iti sa luta' ket kituno yay Dios konran tutawo nin makapaririket kona.” \p \v 15 Sin nibwat saraynan sumubli' sa langit a uanghil, wanran mammastor sa saya tan saya, “Mako atamoyna sa Betlehem ta keen tamo nin kikiten a nipatandaan nan Dios kontamo.” \v 16 Kanya' nin dinali'-dali' ray nibwat ket nadumog rasara si Jose tan si Maria, tan si abing nin itaw yan nakaida' sa pangnganan ran uayep. \v 17 Sin na'kit rayaynay abing, nipara-parate' ra konran tutawodtaw a nibarita' nan sitaw a anghil konra maipa'ka' kona, \v 18 ket sarba ran nakarnge' sa nibari-barita' ran pupastor ket naka'ngap. \v 19 Si Maria anamaet, iti tanan pirmi sa nakem na tan inisip-isip nay sarban saytin nangyadi'. \v 20 Saray mammastor anamaet, sinmubli' sara sa mampamasturan ran sirarayo sara konan Dios bana' sa sarban na'kit tan narnge' ran maitukoy sa nipatanda' nan anghil konra. \p \v 21 Sin waloy awro naynan abing, nipaturi' raya\f * \fr 2:21 \ft Mabasa et a maipa'ka' sa sayti sa Levitico 12:1-3.\f* tan pinangaranan rayaynaod nin Jesus sigon sa nibarita' nan anghil kona ni Maria ba'yo ya et nin niinaw\f * \fr 2:21 \ft Mabasa et a maipa'ka' sa sayti sa Lucas 1:30-31.\f*. \s1 Say Pangingitalaga kona ni Jesus konan Dios \p \v 22 Sawanin, narate' a panaon a matkap ran gaw'en ni Maria a ritwal sa pakaparinggas mayadi' ya mangabing a sayay babayi. Sigon yayti sa nipatandaan na intaw nin Dios sa Gugan-gan yupa' kona ni Moises. Kanya' nin ni'ras raya anamaet si Jesus sa Timplo sa Jerusalem ta matkap a italaga ya konan Dios. \v 23 Naisurat in sa Libron Gugan-gan, “Si lalaki a kakan anak, matkap a italaga ya konan Dios.”\x * \xo 2:23 \xt Exodo 13:2,12,15; Bilang 3:13; 8:17.\x* \v 24 Ket ipaida'ton ra konan padi' a say matkap para sa ritwal sa pakaparinggas. Sayti ket rwa ray kalapati o anak nin palakpak.\f * \fr 2:24 \ft Mabasa et a maipa'ka' sa saytin da'ton sa Levitico 5:7; 12:6-8.\f* \p \v 25 Sin sain, sa Jerusalem, main nin tawon say ngaran na ket Simeon a sya matunong ya tan matulok ya konan Dios. Mantaga'nan nay pakatukid nin nipadles a pakaisalba ran puri na ni Israel. Mampag'uray yay Ispirito nan Dios kona \v 26 ket nipatandaan na kona a kai ya nin mati anggan na'kit nayaynay Cristo nin nipangako' nan Dios. \v 27 Sa nipaninreg nan Ispirito nan Dios, nako ya si Simeon sa sakop nan Timplo. Ket sin ni'ras rayadtaw si Jesus nin mangatua na ta pigaw nin tukiden ray man'ipagwa' nin Gugan-gan nan Dios, \v 28 na'kit naya ni Simeon ket binibi naya. Ket nikisalamat ya konan Dios nin wana, \v 29 “Uunuren, tinukid moy pangako' mo kongkon aripen mo, kanya' nin kuntinto akoyna tan taman nin kalapen nakoyna sawanin \v 30 ta na'kit koyaynay Mangingisalba \v 31 nin nigagara mon nibaki' para sa sarban tawo. \v 32 Bara'mo yan tyo' nin mamalaway sa kanakman ran ambo' nin Israelita ta pigaw nin matandaan ra no pa'no sara nin maisalba. Sya anamaet a mamin pakairayo konran Israelita a tutawo mo.” \p \v 33 Naka'ngap sara si Maria tan Jose sa nibarita' na ni Simeon maipa'ka' kona ni Jesus. \v 34 Ket binindisyunan nasara ni Simeon, mi'sa wana kona ni Maria a nanay na ni Jesus, “Sitin anak, nitalaga nayan Dios nin mag'in nin pangibwatan nin pisisyay ran Israelita ket abaw saray masida' bana' kona tan main saraynamaet a maisalba bana' kona. Sya a mamin pammatalad konra bale' abaw sara a kumuntra kona \v 35 ket sa wanin, matandaan a iti sa kaararman nin kaisipan ra. Ket si'ka, Maria, say mangyadi' kona, ikabereng mo nin bilang sinurot yay puso' mo nin daga.” \p \v 36 Sin sain, itaw yan lamang a sayay prupita a say ngaran na ket Ana nin anak naya ni Fanuel a puri na ni Aser. Akulaw yaynan tuloy. Pitoy taon saran nikalamo' nin asawa na ba'yo ya nabalo. \v 37 Walumpulo' tan a'pat a taon nayna tan pirmi yadtaw sa sakop nan Timplo. Awro tan yabi yadtaw nin mampangigalang konan Dios yupa' sa pagkukulasyon\f * \fr 2:37 \ft Mabasa a maipa'ka' sa \fk Pagkukulasyon\ft sa Glusaryo.\f* tan kadadasal. \v 38 Ket sin sain, kinmadani ya anamaet konra ket nikisalamatan nayay Dios nin nangibarita' yan maipa'ka' kona ni Jesus konran sarba ran tawon sitata'gan sa pangingisalba nan Dios konra. \s1 Inmalaki ya si Jesus sa Nazaret \p \v 39 Sin nayadi' rayna a sarba sigon sa Gugan-gan nan Dios, sinmubli' sarayna sa dirin babali ran Nazaret sa prubinsyan Galilea. \v 40 Si anak inmalaki ya ket mampag'in yan magsen, nag'in yan madunong tuloy; ket mantulungan naya lawas nin Dios. \s1 Kalamo' rayan Mangangakay si Jesus sa Bali nan Ama na \p \v 41 Tinaon a saray mangatua na ni Jesus ket mako sara kipista sa Pistan Nipanglabas\f * \fr 2:41 \ft Mabasa moyo et a maipa'ka' konan siti si \fk Pistan Nipanglabas\ft itaw sa Glusaryo.\f* sa Jerusalem. \v 42 Ket, sin labinrway taon nayna ni Jesus, nayi ya nikipista konra. \v 43 Sin nayadi' anay pista, nibwat saraynan sinmubli' a matua na sa bali ra bale' kai ra tanda' nin nabati' ya sa Jerusalem si Jesus. \v 44 Nipa'ka' ran nayi yayna konran raruman kalalamo' ra, kanya' nin nituloy raynay linmalakon nikakaawro mi'sa tiningkap raya konran kukanayon tan katanda' ra. \v 45 Ket sin kai raya nadumog, sinubli' rayan tiningkap sa Jerusalem. \p \v 46 Ikatlon awroyna sin na'kit rayadtaw sa sakop nan Timplo. Nakatekre' yan kalamo' ran mangangakay nin gan-gan, nin mampangrenge' tan mampanepet ya. \v 47 Sarba ran mampangrenge' kona ket naka'ngap sa pakataros tan ubat na. \v 48 Sin na'kit rayan itaw ket nabigra' saray matua na ket wana ni nanay na, “Anak ko, mayin a ginwa' moyti komi? Aburido kami anan tuloy ni tatay mo nin mampaningkap komo.” \p \v 49 Ket wana ni Jesus konra, “Mayin a tikapen rako? Ambale', kai moyo para tanda' a matkap a iti ako sa Bali na ni Ama ko?” \v 50 Kai ra bale' natarusan a rabay nan irgwen ni Jesus. \v 51 Ket nayi yayna konran mangatua nan sinmubli' sa Nazaret. Matulok yan tuloy konra. \p Si Maria, iti tanan pirmi sa nakem na tan inisip-isip nay sarban mampangyadi'. \v 52 Si Jesus anamaet, tinmuloy yan inmalaki tan nag'in nin madunong tan makapaririket konan Dios tan konran tutawo. \c 3 \s1 Say Nangibakian nan Dios kona ni Juan a Mammawtismo \r Mateo 3:1-12; Marcos 1:1-8; Juan 1:19-28 \p \v 1 Sin ikalabinlimay taon naynan Impirador ni Tiberio sa Roma, si Poncio Pilato a gubirnador sa Judea, si Herodes\f * \fr 3:1 \ft Siti nin \fk Herodes\ft ket si Herodes Antipas. Mabasa a maipa'ka' kona sa Glusaryo.\f* a mampag'uray sa Galilea, si busat nan si Felipe sa Iturea tan Traconite tan si Lisanias anamaet sa Abilinia. \v 2 Si Anas tan si Caifas a Sangkata'gayan nin Padi'. Sin sain nin panaon nibi na nin Dios a minsahi na konan anak na ni Zacarias a si Juan sin itaw ya sa lugar a ambo' nin matawo. \v 3 Kanya' nin kina' na ni Juan a lulugar sa libed nan Ilog Jordan ket pinata-patandaan nasaray tutawo nin pagbabawian raynay duka' a gawa'-gawa' ra tan pabawtismo\f * \fr 3:3 \fk pabawtismo\fl - O:\fqa pabinyag\ft .\f* sara ta pigaw nin mapirduna sara. \p \v 4 Siin nin man-gaw'en na ni Juan ket syay nikatukid nin si wana sa nisurat na ni Prupita Isaias a: \q1 “Main li' nin mampangita'wa-ta'way nin mampangipatanda' \q1 itaw sa lugar a ambo' nin matawo a wana, \q2 ‘Si'kamon tutawo, sadyaan moyoy irarate' nan Catawan, \q2 patu'riren moyoy dalanan na. \q2 \v 5 Tambakan moyoy sarban alog, \q2 tubagen moyoy sarban talugtog tan purod, \q2 patu'riren moyoy matiko' a dudalan \q2 tan patagen moyoy tiba-tibagkol. \q2 \v 6 Ket ma'kit nin sarban tawo a pangingisalba nan si ibaki' nan Dios.’ ”\f * \fr 3:6 \ft Isaias 40:3-5.\f* \p \v 7 Sin sain, abaw saray tutawon nako pabawtismo kona ni Juan ket wana konra, “Si'kamo a bara'mo nin masirib a ulay! Ani a puon a nako kamodti? Wamoyo angangko a mapal'isan moyoy alakin sager nan Dios. \v 8 No rabay moyo a maisalba, ipa'kit moyon mampagbabawian moyoynay kukasalanan moyo, ket naipatukdo' sa sain mangwa' kamon manepeg a gugawa'. Andi' moyo nin ilalwan a bana' ta puri nakamo ni Abraham ket, matkap nakamon ipal'is nin Dios sa panunusa na. Ibarita' koyti komoyo, magwa' nan Dios a saytin bubato ket gaw'en na a mag'in nin puri na ni Abraham nin ibi na konray nipangako' na. \v 9 Edet, bilang sa sayay mammukan nin kayo a niinsayo nayayna a payakor na nin pukanen ta puuran nay barang kayon ambo' nin mabistay bunga, si Dios ket nasadya' yaynan dusawen nakamo.” \p \v 10 Sawanin, tinepet ran saray tutawo kona ni Juan, “Ani edet a gaw'en mi?” \p \v 11 “Wanti e,” ni'bat na. “Si main nin rwa ray aysing, ibi nayay saya konan kasa, tan si main nin kanen, byan nasara anamaet a kasa.” \p \v 12 Pati maniningir nin buis ket nako nin pabawtismo kona ni Juan. Tinepetan raya anamaet, “Ser, ani a gaw'en mi?” \p \v 13 Wanan ni'bat, “Andi' kamo maningir nin subra.” \p \v 14 Saray itaw nin susundalo' tinepetan rayan lamang, “Si'kami pa edet, ani a gaw'en mi?” \p Wana konra, “Andi' kamo nin manglili'mo o mamarsan bula' nin pangwartawan moyo. Kuntinto kamoyna sa swildo moyo.” \p \v 15 Pitta'gan raynan tutawoy irarate' nan si nipangako' nin Cristo, kanya' nin man'ipa'ka' ran si Juan ket syaynayti. \v 16 Ket wana ni Juan konra, “Mambawtismwan katamon ranom bale' si sumubray kongko, mas makapangyayadi' ya a kai ako gapo kumana' nin mangwarwar nin kurdon nin sandalyas na. Ket bawtismwan nakamon Ispirito nan Dios tan nin apoy. \v 17 Sya li' a manintinsya sa tutawo nin bara'mo yan mangngirik. Ringgasan nayaynan maong a pangirikan ket say irik, ika' na nin iyator sa agamang na, bale' say apa ket ika' na nin puuran itaw sa apoy a kai gapo nin ma'rep.” \v 18 Ket maipa'ka' sa abaw et nin bubagay a pinasadya' nasaray tutawo ni Juan sa pangingipatanda' na nin Mabistan Patanda' konra. \p \v 19 Sinita nayaynamaet si Gubirnador Herodes bana' ta man'i'yan naya si Herodias a asawa nan busat na, tan sa abaw a duka' a ginwa' na \v 20 kanya' nin nipapriso naya si Juan. Sa wanin, nalamu'nan et a kukasalanan na. \s1 Say Pammawtismo kona ni Jesus \r Mateo 3:13-17; Marcos 1:9-11 \p \v 21 Sin ba'yo ya nin napriso si Juan, binawtismwan nasaray abaw nin tutawo, tan si Jesus anamaet ket binawtismwan naya. Kayadi', sin kapresan nay mandumasal ni Jesus, niburwang a langit \v 22 ket kinmayupa' tan dinumpa' ya konay Ispirito nan Dios a bakas kalapati. Kaaram wanan busis a nangibwat sa langit, “Si'kay anak kon mangkawa-kawa'nanen ko. Napaririketan akon tuloy komo.”\f * \fr 3:22 \fl Sa raruman nikaisurat nan siti sa Griego ket nailamo' a wanti:\fqa Nag'in akon Ama mo sawanin.\f* \s1 Say Purin Nangibwatan na ni Jesus \r Mateo 1:2-17 \p \v 23 Si Jesus, sin nitarana' nay mangyakay, magtulumpulo' a taon nayna. \pi1 Ket say tanda' ran tutawo, si ama na ket si Jose. \pi1 Si Jose ibat ya sa puri na ni Eli. \pi1 Si Eli \v 24 ibat ya sa puri na ni Matat. \pi1 Si Matat ibat ya sa puri na ni Levi. \pi1 Si Levi ibat ya sa puri na ni Melqui. \pi1 Si Melqui ibat ya sa puri na ni Jana. \pi1 Si Jana ibat ya sa puri na ni Jose. \pi1 Si Jose \v 25 ibat ya sa puri na ni Matatias. \pi1 Si Matatias ibat ya sa puri na ni Amos. \pi1 Si Amos ibat ya sa puri na ni Nahum. \pi1 Si Nahum ibat ya sa puri na ni Esli. \pi1 Si Esli ibat ya sa puri na ni Nage. \pi1 Si Nage \v 26 ibat ya sa puri na ni Maat. \pi1 Si Maat ibat ya sa puri na ni Matatias. \pi1 Si Matatias ibat ya sa puri na Semei. \pi1 Si Semei ibat ya sa puri na ni Jose. \pi1 Si Jose ibat ya sa puri na ni Juda. \pi1 Si Juda \v 27 ibat ya sa puri na ni Joanan. \pi1 Si Joanan ibat ya sa puri na ni Resa. \pi1 Si Resa ibat ya sa puri na ni Zorobabel. \pi1 Si Zorobabel ibat ya sa puri na ni Salatiel. \pi1 Si Salatiel ibat ya sa puri na ni Neri. \pi1 Si Neri \v 28 ibat ya sa puri na ni Melqui. \pi1 Si Melqui ibat ya sa puri na ni Adi. \pi1 Si Adi ibat ya sa puri na ni Cosam. \pi1 Si Cosam ibat ya sa puri na ni Elmodam. \pi1 Si Elmodam ibat ya sa puri na ni Er. \pi1 Si Er \v 29 ibat ya sa puri na ni Josue. \pi1 Si Josue ibat ya sa puri na ni Eliezer. \pi1 Si Eliezer ibat ya sa puri na ni Jorim. \pi1 Si Jorim ibat ya sa puri na ni Matat. \pi1 Si Matat ibat ya sa puri na ni Levi. \pi1 Si Levi \v 30 ibat ya sa puri na ni Simeon. \pi1 Si Simeon ibat ya sa puri na ni Juda. \pi1 Si Juda ibat ya sa puri na ni Jose. \pi1 Si Jose ibat ya sa puri na ni Jonan. \pi1 Si Jonan ibat ya sa puri na ni Eliaquim. \pi1 Si Eliaquim \v 31 ibat ya sa puri na ni Melea. \pi1 Si Melea ibat ya sa puri na ni Mainan. \pi1 Si Mainan ibat ya sa puri na ni Matata. \pi1 Si Matata ibat ya sa puri na ni Natan. \pi1 Si Natan ibat ya sa puri na ni David. \pi1 Si David \v 32 ibat ya sa puri na ni Jesse. \pi1 Si Jesse ibat ya sa puri na ni Obed. \pi1 Si Obed ibat ya sa puri na ni Boaz. \pi1 Si Boaz ibat ya sa puri na ni Salmon. \pi1 Si Salmon ibat ya sa puri na ni Naason. \pi1 Si Naason \v 33 ibat ya sa puri na ni Aminadab. \pi1 Si Aminadab ibat ya sa puri na ni Admin. \pi1 Si Admin ibat ya sa puri na ni Arni. \pi1 Si Arni ibat ya sa puri na ni Esrom. \pi1 Si Esrom ibat ya sa puri na ni Fares. \pi1 Si Fares ibat ya sa puri na ni Juda. \pi1 Si Juda \v 34 ibat ya sa puri na ni Jacob. \pi1 Si Jacob ibat ya sa puri na ni Isaac. \pi1 Si Isaac ibat ya sa puri na ni Abraham. \pi1 Si Abraham ibat ya sa puri na ni Tare. \pi1 Si Tare ibat ya sa puri na ni Nacor. \pi1 Si Nacor \v 35 ibat ya sa puri na ni Serug. \pi1 Si Serug ibat ya sa puri na ni Ragau. \pi1 Si Ragau ibat ya sa puri na ni Peleg. \pi1 Si Peleg ibat ya sa puri na ni Heber. \pi1 Si Heber ibat ya sa puri na ni Sala. \pi1 Si Sala \v 36 ibat ya sa puri na ni Cainan. \pi1 Si Cainan ibat ya sa puri na ni Arfaxad. \pi1 Si Arfaxad ibat ya sa puri na ni Sem. \pi1 Si Sem ibat ya sa puri na ni Noe. \pi1 Si Noe ibat ya sa puri na ni Lamec. \pi1 Si Lamec \v 37 ibat ya sa puri na ni Matusalem. \pi1 Si Matusalem ibat ya sa puri na ni Enoc. \pi1 Si Enoc ibat ya sa puri na ni Jared. \pi1 Si Jared ibat ya sa puri na ni Mahalaleel. \pi1 Si Mahalaleel ibat ya sa puri na ni Cainan. \pi1 Si Cainan \v 38 ibat ya sa puri na ni Enos. \pi1 Si Enos ibat ya sa puri na ni Set. \pi1 Si Set ibat ya sa puri na ni Adan \pi1 tan si Adan ibat ya konan Dios. \c 4 \s1 Say Panunubok kona ni Jesus Yupa' konan Dimunyo \r Mateo 4:1-11; Marcos 1:12-13 \p \v 1 Sawanin, nibwat yayna sa Ilog Jordan si Jesus nin mampag'urayan nayan Ispirito nan Dios tan nika' naya sa kasan katawu-tawon lugar. \v 2 Itaw, a'pat a pulo' a awro nin sugsugen nayan magkasalanan nin Dimunyo. Leleg nadtaw, kai ya gapo nin nangan kanya' nin sabtan bitil na sin nayadi'. \v 3 Ket wanan Dimunyo kona, “Bana' ta si'kay peteg a Anak nan Dios ket pagbaliwen man tinapay tin bato.” \v 4 Bale' ni'bat na kona ni Jesus, “Wana sa Masanton Kasuratan, ‘Ambo' a say kanen tamo' a ikabyay nin tawo.’\x * \xo 4:4 \xt Deuteronomio 8:3.\x* ” \p \v 5 Sumunor, nika' nayan Dimunyo si Jesus sa sayay ata'gay a lugar. Ket itaw, nipatamuraw na kona sa sayay kidem tamo' nin mata a sarban nunasyon sa intiron mundo \v 6 tan wana kona ni Jesus, “Ibi ko komoy kayamanan tan pag'uuray sa sain ta sarban sain nibi kongko, ket maibi ko sa si'numan a rabay kon pamyan. \v 7 Sawanin, unuren nako, ket maikon mo nga'min.” \v 8 Ket wanan ni'bat ni Jesus, “Wana sa Masanton Kasuratan, \q1 ‘Si Uunuren a Dios mo tamo' a unuren tan pagsirbyan mo.’\x * \xo 4:8 \xt Deuteronomio 6:13.\x* ” \p \v 9 Sumunor, nika' nayan Dimunyo si Jesus sa Jerusalem ket pina'deng naya sa sangkata'gayan a parti nan Timplo. Mi'sa wana kona, “Bana' ta si'kay peteg a Anak nan Dios, painabo' ka mangibwat iti. \v 10 Tutal, wana sa Masanton Kasuratan, \q1 ‘Bibilinen nasaran Dios a uanghil na \q2 nin prutiktawan raka, \q1 \v 11 tan salanggawen raka \q2 ta pigaw nin kai gapo nin masakitan a ayi mo nin say bato.’\f * \fr 4:11 \ft Kanta 91:11-12.\f* ” \m \v 12 Ket ni'bat na ni Jesus kona, “Wanadtaw lamang, ‘Andi' ka mangwa' nin padalan nin ipanubok mo konan Uunuren a syay Dios mo.’\x * \xo 4:12 \xt Deuteronomio 6:16.\x* ” \v 13 Sin nagwa' naynan Dimunyo a sarban pannukso na kona ni Jesus, nibwat ya ta mana'gan ya anamanan tyimpo. \p \v 14 Sin sain, sinmubli' ya si Jesus sa prubinsyan Galilea nin iti a pakayadi' nan Ispirito nan Dios kona. Ket naibantog a maipa'ka' kona sa sarban libed nan siin a lugar. \v 15 Ket nangyakay ya sa susinaguga nin mampangraywan ra ket rinayo yan sarban tawo. \s1 Kai raya nin Inalilbi' si Jesus sa Babali nan Diri nin Nazaret \r Mateo 13:53-58; Marcos 6:1-6 \p \v 16 Sawanin, nako ya si Jesus sa Nazaret, si babalin inalakyan na. Bilang sa ugali' nan gaw'en, nako ya sa sinaguga sin Awron Painawa. Ket inumdeng ya ta pigaw nin mamasa yan Sarita' nan Dios. \v 17 Nibi ran basawen nay lulon nin nisurat na ni Prupita Isaias. Binuka' naya sa parti nin wanti a nakasurat: \q1 \v 18 “Si Ispirito nan Dios mampag'uray ya kongko \q2 ta tinudo' nakon ipatanda' yay Mabistan Patanda' konran pubri. \q2 Nibaki' nakon ibarita' ko konran pa'sar nadakep ran kalaban a mabulusan sara, \q2 a paandaen saray bulag, \q2 a pag'inawnen saray mangkapaidap \q2 \v 19 tan narate' anay tyimpon isalba nasaran Dios a tutawo na.”\f * \fr 4:19 \ft Isaias 61:1-2.\f* \p \v 20 Ket linulon naya ni Jesus a nakaisuratan, mi'sa naya nisubli' konan mampagsirbidtaw. Kayadi' sayti, tinmekre' ya. Ket sarba ran tutawodtaw, nakapastang kona. \v 21 Wana konra sin sain, “Natukid sawanin ti leleg nin manreng'en moyon binasa.” \p \v 22 Sarba ran itaw, rinayo raya tan naka'ngap sara bana' ta say inirgo na ket makapaririket nin reng'en ket wanra, “Kai para a anak naya in ni Jose?” \v 23 Ket wana ni Jesus, “Pihon ibarita' moyayti kongkon wanra, ‘Duktor, tambaren moy lalaman mo!’ tan ‘Gaw'en mo anamaet iti sa babali mon diri a narnge' min ginwa-ginwa' modtaw sa Capernaum.’ \p \v 24 Anaod, kasan prupitan maako' sa lugar nan diri. \v 25 Tutuoytin ibarita' ko komoyo: Sin panaon na ni prupita a Elias, grabi a bitil iti sa nasyon tamo sin kai ya rinmapeg nin tuloy taon tan a'nem a bulan. Abaw saray Israelitan bubbayin balo a mangkapaidap, \v 26 bale' ambo' nin konra naya nibaki' nin Dios si Elias no kai konan sayay babayin balo a taga Sarepta a sakop nin Sidon. \v 27 Sin panaon na ni Prupita Eliseo, abaw saray Israelitan main nin liprusi bale' kasa konray pinaanda' na no kai si Naaman a taga Siria.” \v 28 Ket sin narnge' rayti, sarba ran itaw sa sinaguga, pinasyan sager ra kona. \v 29 Inumdeng sara mi'sa ginuruy-guroy rayan nirikor sa babali ra tan nika' raya sa ta'gay nin purod a nakaipatukduan nan babali ra, ta inabo' rayadtaw kumon. \v 30 Bale' dinmalan ya sa butlay ra si Jesus ket nibwat yayna. \s1 Main nin Pakayadi' na ni Jesus nin Pinalakwan yay Ispiriton Duka' \r Marcos 1:21-28 \p \v 31 Kaaram, nako ya si Jesus sa Capernaum a sayay syudad sa prubinsyan Galilea ket nangyakay-akay ya konran tutawo no Awron Painawa sa sinaguga. \v 32 Naka'ngap sara sa pangangakay na ta say pag'iirgo na ket main nin pakayadi'. \v 33 Ket sayay Awron Painawa a mampangyakay ya si Jesus sa sinaguga, main itaw nin sayay lalakin nasrepan nin ispiriton duka', ket ginmuryaw ya a wana, \v 34 “Ah! Si'ka Jesus a taga Nazaret, ani a kabiangan mo komi? Nako kadti para ta sidaen nakami ana? Tanda' ko no si'no ka. Si'kay si Masantos nin nibaki' nan Dios!” \p \v 35 Bale' ginan-gan naya ni Jesus a ispiriton duka', wana, “Misasaet ka! Lumakwan ka kona!” Sin sain, nitumba nayan ispiriton duka' a lalaki sa adapan ran tutawo mi'sa linakwanan nayan kai nangno. \v 36 Naka'ngap saray sarban itaw tan wanra sa saya tan saya, “Aninaytin sarita' na? Makapangyayadi' nin tuloy! Mandawan nasaray ispiriton duka' ket lumakwan sara.” \v 37 Anaod, naibantog a maipa'ka' kona ni Jesus sa sarban lugar itaw. \s1 Pinaanda' na ni Jesus a Mumasakit nin Abaw a Tutawo \r Mateo 8:14-17; Marcos 1:29-34 \p \v 38 Sawanin si Jesus, nibwat yadtaw sa sinaguga. Nako yadtaw sa bali ra ni Simon. Sin sain, ma'mot yan tuloy a katyangan nan babayi ni Simon, kanya' nin dinawat ran paandaen naya ni Jesus. \v 39 Inumdeng ya si Jesus tan kinadanyan nayay babayi, mi'sa nigan-gan nan kumpa' a amot na. Ket inmanda' yayna, kanya' nin tampor a nibangon ya tan sinirbyan nasara si Jesus. \p \v 40 Sin patpaapon, nika' rasaran tutawo kona ni Jesus a sarban main animan nin masakit. Ket nipababo na ni Jesus a gamet na sa barang saya konra ket napaanda' sara. \v 41 Anamaet lamang, linmakwan saray ispiriton duka' konran nasrepan ran tawo ket wanran ita'way, “Si'kay peteg a Anak nan Dios.” Bale' inima'no nasara ni Jesus ta tanda' ra a syay Cristo ket kai na nin rabay nin sara a mangibarita' siti. \s1 Mako ya Mangipatanda' si Jesus sa Raruman Lulugar \r Marcos 1:35-39 \p \v 42 Sin mangkumalaway ana, nako ya si Jesus sa sayay lugar a matinek. Tiningkap rayan tutawo. Mi'sa sin na'kit raya, pinaed raya ta pigaw nin kai ya et nin mibwat itaw konra \v 43 bale' wana ni Jesus konra, “Matkap nin ipatanda' koya anamaet sa raruman lulugar a Mabistan Patanda' maipa'ka' sa pag'aadi' nan Dios ta siti a nakaibakian ko.” \v 44 Ket nibwat yan nituloy na a nangipatanda' sa susinaguga sa Judea\f * \fr 4:44 \fq sa Judea\fl - Sa raruman nikaisurat nan siti sa Griego ket wanti a wana:\fqa sa Galilea\ft .\f*. \c 5 \s1 Saray U'nan Tumutumbok na ni Jesus \p \v 1 Sayay awro, itaw ya si Jesus sa rigrig nin baybay nin Genesaret\f * \fr 5:1 \ft Si \fk Genesaret\ft a raruman ngaran nan baybay nin Galilea.\f*. Ket inaribungbungan rayan tutawo ta pigaw nin rumnge' sara sa minsahi nan Dios a man'ipatanda' na. \v 2 Sawanin, main na'kit nan rwa ray baluton nakaduong sa rigrig nin baybay a kasan nakaruran, ta saray main ikon ket inmarawas sara ta man'iwaswas ray eket ra. \v 3 Ket rinmuran ya si Jesus konan ikon na ni Simon tan dinawat nan kumadayo' saran buga' sa abay. Tinmekre' yadtaw si Jesus tan nangyakay ya konran tutawo. \p \v 4 Sin nayadi' yaynan nangyakay, wana kona ni Simon, “Mako atamo sa mataaw ket ipa'leg moyoy eket moyo ta pigaw nin makakalap.” \p \v 5 Ket ni'bat na ni Simon, “Maistro, nikakayabi min nipa'leg a eket mi ket kasa anamaet nakalap mi. Bale' ta wamoyo, inabo' mi anaet.” \v 6 Sin nikatkat raynaod a eket ra, gulpi a nakalap ra a rumisang anay eket! \v 7 Ket inawesan rasaray kalalamo' ra sa saya et nin baluto a umarak sara ta tulungan rasara. Inmarak saraynaod, ket pinno' ran kuna' a rway baluto a dandani ana nin lumdeg. \p \v 8 Sin na'kit nayti ni Simon Pedro, nanalimukod ya sa adapan na ni Jesus ket wana, “Catawan, kaday'an rako ta saya akon makasalanan!” \v 9 Wanti a wana bana' ta pinasyan nipaka'ngap ra sa ka'bawan nin nakalap ran kuna'. \v 10 Ket pati sara anamaet a katagem na a si Santiago tan si Juan a a'nak na ni Zebedeo, naka'ngap saran lamang. \p Bale' wana ni Jesus, “Simon, andi' ka nin masalak! Mangibwat sawanin ket tawoynay pa'sar silayen mo.” \v 11 Sin naiduong raynay baluto ra, linakwanan ray sarba tan nikikalamo' sarayna kona ni Jesus. \s1 Pinaanda' naya ni Jesus a Lalakin Liprusyen \r Mateo 8:1-4; Marcos 1:40-45 \p \v 12 Sayay awro, sin itaw sara si Jesus sa sayay babali, sukat anan main nin nanna' kona nin sayay lalakin liprusyen. Ka'kit na kona ni Jesus, nigna' sa luta' a rupa nan tinmalimukod sa adapan na ta kidawat yan inganga'do, ket wana, “Maistro, no rabay moyo, magwa' moyo nin maako' rako anamanaet nin tutawo a bilang sa gindat\f * \fr 5:12 \fk maako' rako…sa gindat\fl - Sa Griego:\fqa maparinggas moyoko\ft .\f*.” \p \v 13 Ket nipababo nayay gamet na konan liprusyen, mi'sa wana, “O', rabay ko. Umanda' kayna!\f * \fr 5:13 \fk Umanda' kayna!\fl - Sa Griego:\fqa Ruminggas kayna!\f*” Ket tampor nakasay liprusi na. \v 14 Ket binibilin naya ni Jesus a wana, “Andi' moyti nin ibarita' sa si'numan, ana edet mako ka konan padi' ta ipadar moy nikapaanda' mo. Mi'sa mangipaida'ton ka sigon sa Gugan-gan nin nibi na ni Moises\f * \fr 5:14 \ft Mabasa et a maipa'ka' sa sayti sa Levitico 14:2-32.\f* nin mangipa'kit konran tutawo a limpyo kayna.” \p \v 15 Wanin man, laloynan naibantog a maipa'ka' kona ni Jesus. Mas inmabaw saray tutawon mako mangrenge' kona tan mapaanda' sa masakit ra. \v 16 Bale' ugali' na ni Jesus a mako sa lugar a kasan tawo ta pigaw nin dumasal ya. \s1 Pinaanda' naya ni Jesus a Sayay Lupoy \r Mateo 9:1-8; Marcos 2:1-12 \p \v 17 Sin sayay awro anaet, mampangyakay ya si Jesus tan iti kona a pakayadi' nan Dios a makapaanda' yan main nin masakit. Itaw sara anamaet nin mantumekre' a umno ran Pariseo tan mangangakay nin Gugan-gan a nangibwat sa abaw nin lulugar sa Galilea tan Judea, pati sa Jerusalem. \p \v 18 Ket rinmate' saray umno ray lulalaki. Awit rayay sayay lupoy nin nakaida' sa idaan na. Naningkap saran padalan ta pigaw nin maisrep raya ket maikadani raya kona ni Jesus. \v 19 Sin kai raya nin maisrep bana' ta letletan ran tutawo, niyuli' raya sa bubong tan binutbutan ray atep a tisa' sa temben na ni Jesus, mi'sa niuy'oy raya nin iti sa idaan na a kustu-kusto sa adapan na ni Jesus sa kabutlayan ran abaw nin tawo. \v 20 Na'kit nay kaalakyan nin pagmamatalek ra ket wana konan lupoy, “Amigo, napirduna anay kukasalanan mo.” \p \v 21 Konan siin, wanra sa nakem ran saray Pariseo tan Madudunong sa Gugan-gan ran Judio, “Si'no yayti ket a man'u'na-u'nawan nayay Dios? Anta si Dios tamo' a makapirdunan kukasalanan!” \v 22 Bale' tanda' na ni Jesus a iti sa kaisipan ra, ket wana konra, “Mayin nin wanin a kaisipan moyo? \v 23 Kumon ket ‘Mas magwa' nin ibarita' a makalalako kayna, dyan si mapirduna anay kukasalanan mo!’ \v 24 Ket ta pigaw nin matandaan moyo a si'kon si Pinaitawo ket main nin pakayadi' kon mamirdunan kukasalanan iti sa luta',” wana konan lupoy, “Mibangon ka. Awiten may idaan mo tan sumubli' kayna komoyo.” \v 25 Ket tampor, nibangon yan nabantayan nin sarba tan kinalap nayay idaan na tan nugot ya sa bali ran manraywen nayay Dios. \v 26 Say sarba ket naka'ngap nin tuloy ket rinayo rayay Dios. Awit a li'mo, wanra, “Talagan makapaka'ngap ti nin nangyadi' a na'kit tamo konan sitin awro.” \s1 Napaba'yoy Byay nan Sayay Maniningir nin Buis \r Mateo 9:9-13; Marcos 2:13-17 \p \v 27 Kayadi', rinmikor ya si Jesus. Ket na'kit nayay maniningir nin buis a mangaran Levi nin nakatekre' sa upisina na. Wana kona, “Mag'in kan tumutumbok ko.” \v 28 Ket linakwanan nay sarba tan nayi yayna kona ni Jesus. \v 29 Nanadya' yan alakin pakan si Levi sa bali na para kona ni Jesus. Ket abaw saray maniningir nin buis tan raruma et nin tawo a kadungo ran nangan. \v 30 Binalaw-balaw rasara nin saray Pariseo tan saray Madudunong sa Gugan-gan nin kalalamo' ra a tumutumbok na ni Jesus. Wanra, “Mayin a kidungo kamo konran maniningir nin buis tan konran raruman makasalanan?” \v 31 Bale' si Jesus a inumbat konra nin wana, “Ambo' nin saray marigsa a makatkap nin duktor, no kai edet, saray main nin masakit. \v 32 Nako akodti sa luta' nin mamagbabawi' konran makasalanan, ambo' nin konra nin kano ket matunong sara!” \s1 Say Piswian nin say Ba'yo tan say Nakaiparmawan \r Mateo 9:14-17; Marcos 2:18-22 \p \v 33 Sawanin, main nin saray wanra kona ni Jesus, “Saray tumutumbok na ni Juan a Mammawtismo, wanin sara anamaet a tumutumbok ran Pariseo, pirmi saran magkulasyon tan dumasal, bale' saray tumutumbok mo, mangan tan minom sara tanan pirmi!” \p \v 34 Inubatan nasara ni Jesus nin sayay alimbawa' a wana, “Bilang wadi', saray kumbidado nin bisita sa sayay bansal, kidungo saran mangan leg'an nan iti et nin nubyo konra. \v 35 Bale' rumate' li' a panaon a maikadayo' ya ket no saytaw li', magkulasyon sarayna.” \v 36 Ket wanan lamang ni Jesus a sayay pangingiyarig, “Kasan mamisang nin ba'yon aysing ta pigaw nin itali'neb ya sa ma'ran. No gaw'en in, si ba'yon aysing masida' ya tan si ba'yo nin itali'neb ket kai ya nin maibagay sa ma'ran. \v 37 Wanin lamang, kasan mangikwa nin mampibaliw nin arak sa ma'ran nin katat nin supot a pangangwan ta no gaw'en a wanin, matubrak ya, ket mapirdi a arak tan si katat a pangwan, masida' ya. \v 38 Matkap a say ba'yon arak ket ikwa sa ba'yon pangwan. \v 39 Anamaet, kasan mangrabay sa ba'yon arak no mangnginom saran ma'ran nin arak ta wanra, ‘Mas mataway a ma'ran.’ ” \c 6 \s1 Say Pisangkinian Maipa'ka' sa Awron Painawa \r Mateo 12:1-8; Marcos 2:23-28 \p \v 1 Ni'san Awron Painawa, manlumabas sara si Jesus sa gagawa'. Saray tumutumbok na, namursing saran rinakay; rinesres ra, mi'sa ra kinusim. \v 2 Ket main nin Pariseo nin itaw a wanra konra, “Mayin nin man-gaw'en moyoy maiyawa' no Awron Painawa?” \v 3 Ket wanan ni'bat ni Jesus, “Nalingwanan moyoyna palayi a nabasa moyodtaw sa Masanton Kasuratan maipa'ka' sa ginwa' na ni David nin mismo sin nabitilan yayna tan saray kalalamo' na ta kasaynan abasto ra?\f * \fr 6:3 \ft Mabasa et a maipa'ka' sa ginwa' na ni David sa 1 Samuel 21:1-6.\f* \v 4 Kai para a sinumrep ya sa Bali nan Dios, tan kinalap nay tinapay a nida'ton? Kinnan raytaw say saray pupadi' tamo' a magwa' nin mangan.\f * \fr 6:4 \ft Mabasa et a maipa'ka' sa sayti sa Levitico 24:5-9.\f*” \v 5 Ket wana et konra, “Si'kon si Pinaitawo a makapangyayadi' maipa'ka' sa Awron Painawa.” \s1 Pinaanda' naya ni Jesus a Lalakin Nati yay Sayay Takyay na \r Mateo 12:9-14; Marcos 3:1-6 \p \v 6 Sayay Awron Painawa anaet, nako ya si Jesus sa sinaguga tan nangyakay ya. Main itaw nin lalakin nati yay wanan nin takyay na. \v 7 Saray Pariseo tan Madudunong sa Gugan-gan, man'imatunan raya si Jesus no mamaanda' ya kasi mataman no Awron Painawa ta pigaw nin maparsawan rayan sinmubag. \v 8 Mataman nin tanda' na ni Jesus a man'isipen ra, wanan lamang konan lalaki, “Mako kadti sa adapan.” Kanya' nin nako ya tan inumdeng yadtaw sa adapan. \p \v 9 Ket wana ni Jesus konra, “Tepetan katamo: Ani a aburuyan nin Gugan-gan no Awron Painawa, tumulong o mamaidap; mamabyay o mangmati?” \p \v 10 Ket pinastang nasara nga'min, tan wana konan lalaki, “Ipa'nat may takyay mo.” Tinmulok ya sa wana ni Jesus ket linmimpyo yay takyay na. \v 11 Konan siin, sinmager saran maong a itaw, kanya' nin nag'iirgwan ra no ani a gaw'en ra kona ni Jesus. \s1 Saray Labinrway Apostoles a Sinuyo' na ni Jesus \r Mateo 10:1-4; Marcos 3:13-19 \p \v 12 Sin sain a panaon, nuli' ya si Jesus sa sayay talugtog ket nikakayabi yadtaw nin dinmasal konan Dios. \v 13 Sin buklas ana, kinayaban nasaray tumutumbok na ta namili' yan labinrwa sara a tinawag na anamaet nin apostoles: \mi \v 14 si Simon a pinangaranan nan Pedro, \mi si Andres nin busat na, \mi si Santiago, \mi si Juan, \mi si Felipe, \mi si Bartolome, \mi \v 15 si Mateo, \mi si Tomas, \mi si Santiago nin anak na ni Alfeo, \mi si Simon nin myimbro nan partidon pulitika nin Zealot, \v 16 si Judas nin anak na ni Santiago \mi tan si Judas Iscariote nin sya li' a magtraidor kona ni Jesus. \s1 Say Ugali' a Kumana' sa Pag'aadi' nan Dios \r Mateo 4:23–5:12; Marcos 3:7-12 \p \v 17 Kaaram, nanaoy sara si Jesus nin namunta sa sayay lalawak ket itaw sarayna yapo'. Abaw sara a itaw nin tumutumbok na tan tutawon nangibwat sa Judea, pati sa Jerusalem, tan sa babali nin Tiro tan Sidon nin iti sa rigrig nin taaw. \v 18 Nako saradtaw nin mangrenge' kona ni Jesus tan ta pigaw nin mapaanda' sara sa masakit ra. Napaanda' pati saray nasrepan nin ispiriton duka'. \v 19 Ket say sarba, nipamuspusan ran makudit raya si Jesus ta main nin kapangyadian nin mangibwat kona nin mamaanda' konran sarba. \p \v 20 Sawanin, inadap nasara ni Jesus a tumutumbok na ket wana, \q1 “Makarma' kamon si'kamon mangalilbi' a main nin mampagkurangan moyo \q2 ta mag'in nin ikon moyo a say iti sa Pag'adian nan Dios. \q1 \v 21 Makarma' kamon si'kamon makaingar sawanin sa pakatkapan moyo konan Dios \q2 ta papdaen nakamo li'. \q1 Makarma' kamon si'kamon man-gumereng sawanin \q2 ta rumiriket kamo li'. \q1 \v 22 Makarma' kamo no bana' ta mantumbuken rako nin si Pinaitawo ket \q2 gura' rakamon tutawo, ipwira, pagsari-saritaan rakamo \q2 tan ibarita' ran duka' kamon tawo! \m \v 23 No gaw'en ra in komoyo, rumiriket kamon maong ta pinasyan anda' nin gun-gunan man'isadya' nan Dios komoyodtaw sa langit. Pakatarig'en kamo ta wanin a ginwa' ran pupuon ra konran prupita nan Dios sin nu'na. \q1 \v 24 Kado' kamo li' nin mumayaman \q2 ta nagkunswilo kamoynadti sa luta'. \q1 \v 25 Kado' kamon mangkapda' ana sawanin \q2 ta mabitilan kamo li'. \q1 Kado' kamon mariga sawanin \q2 ta gumereng tan mangabet-abet kamo li'. \q1 \v 26 Kado' kamo no raywen rakamon ka'bawan \q2 ta wanin a ginwa' ran puon ra konran mibalu'-balo' nin prupita.” \s1 Say Pigagawa' a Kumana' sa Pag'aadi' nan Dios \r Mateo 5:38-48; 7:12a \p \v 27 Wana et ni Jesus, “Bale' wanti et a ibarita' ko komoyon si'kamon mampangrenge': Aduen moyo saray kalaban moyo. Gaw'an moyo saran maabig a mampangura' komoyo. \v 28 Dawaten moyon bindisyunan nasaran Dios a mangisamba komoyo. Idasalan moyo saray mangrumi' komoyo. \v 29 No main nin manu'pak komoyo, ipatu'pak moyo et a rubari' nin rupa moyo. No main nin mangalap nin para ray'ep moyo, pauryan moyan kalapen naya et a aysing moyo. \v 30 Mami kamo konran kidawat; tan no main wadi' nin mangalap nin no ani a main moyo, andi' moyo nin bawien. \p \v 31 Say rabay moyon gaw'en ra komoyo nin kapada moyon tawo, wanin anamaet a gaw'en moyo konra. \v 32 No sara tamo' a mampangawa'nan komoyo a kawa'nanen moyo, kai nakamo gun-gunawan nin Dios ta taman nin saray makasalanan ket aduen rasaray mangado' konra. \v 33 No sara tamo' a gumwa' nin maabig komoyoy gaw'an moyon maabig, kai nakamo gun-gunawan nin Dios; wanin a lamang a ugali' ran makasalanan. \v 34 No saray pa'daman moyo tamo' ket saray tanda' moyon makabayad, kai nakamo gun-gunawan nin Dios; ni saray makasalanan ket pa'daman rasaray kapada ran makasalanan no tanda' ran makabayad sara konra. \p \v 35 Ana edet, aduen tan gaw'an moyo saran maabig a kalaban moyo. Mama'dam kamon andi' nin milalo sa bayad. No gaw'en moyo in ket gun-gunawan kamon alaki tan maalilbi' a a'nak nakamon si Sangkata'gayan nin Dios. Anaod, si Dios, maong ya taman konran duka' tan malamang kona. \v 36 Matkap a mapainganga'do kamo kapada nan Ama moyo a mapainganga'do ya.” \s1 Say Maipa'ka' sa Pangungukom \r Mateo 7:1-5,16-20; 12:33-35 \p \v 37 “Andi' kamo nin mangukom tan manintinsya ta pigaw nin kai kamo anamaet nin sintinsyawan tan ukumen. Manispinsa kamo ta pigaw nin dispinsawen kamo anamaet. \v 38 Mami kamo ket byan kamo anamaet. Anaod, no pa'no kamon mami sa kapada moyon tawo, wanin kamo anamaet nin tubaleen; malaem, sinedsed tan pinno' anggan milapwas.” \p \v 39 Ket nibarita' nayayti et e ni Jesus nin pangingiyarig: “Matabin naya kasin bulag a kapada nan bulag? Kai, ta pariho saran maikura'bot. \v 40 Si mampag'adal anamaet ambo' yan mas ata'gay dyan si maistro na, bale' si sayan nakuston maong a nipag'adal na, makakipada ya konan maistro na. \v 41 Ambale' a say kasalanan ran kapada mon tawon bara'mon puling tamo' tana a ma'kit mo, bale' kai mo nin mangkaasikaso a bara'mon truson nakasalimbeng ana sa mata mon diri? \v 42 Pa'no mon maibarita' kona, ‘Busat, galten tayay puling mo,’ ni kai ma mangkaasikaso nin galten a bara'mon truson nakasalimbeng sa mata mo? Maong ka wadi'! Galten mo yapo' a kadukaan sa kanakman mo ta pigaw nin makapanita kan kapada mon tawo. \v 43 Wanin ta say mabistan klasin kayo kai nin gumungan duka' a klasi. Say ambo' nin mabistan klasin kayo anamaet, kai nin gumungan mabista. \v 44 Anaod, si sayay kayo, maalilbi' ya sa klasin bunga na. Kai makaputin igos sa kayon arumas\f * \fr 6:44 \fk kayon arumas\fl - Sa Griego:\fqa tanaman a madiwi\ft .\f*, o ubas sa kayo nin didiwi. \v 45 Kapada sa sain a tawo. Si tawon maabig, maabig a bunga na ta maabig a pinanakem na. Bale' si tawon maraet, maraet anamaet a bunga na ta maraet a pinanakem na. Say iti anaod sa kanakman ket syay lumiwa' sa bebey.” \s1 Say Rway Klasin Mangrerenge' sa Sarita' na ni Jesus \r Mateo 7:24-27 \p \v 46 Ket nitepet na ni Jesus, “Mayin a tawagen moyokon ‘Uunuren’ no kai kamon lamang nin tumulok sa susarita' ko? \v 47 Ibarita' ko komoyoy kapada nan sayay kumadani kongko nin rumnge' ya sa susarita' ko tan tumulok ya sa sayti. \v 48 Kapada nay sayay nama'deng nin bali a nangali ya anggan narate' nay bato mi'sa itaw na nipatukdo' a pundasyon. Ket sin bigra' nin linmayos nin maksaw a agos, kai ya gapo nin natege' a bali ta magsen a nikapa'deng na. \v 49 Sawanin anamaet, si tawon mangrenge' tamo' nin kai nayti tukiden, kapada nayay sayay tawon nama'deng nin bali nin kai kinwan nin pundasyon. Ket sin linmayos nin maksaw a agos, tampor nin nayba' ya, kanya' nin nasida' yan liso.” \c 7 \s1 Say Pagmamatalek a Ma'kit konan Sayay Romanon Kapitan \r Mateo 8:5-13 \p \v 1 Sin nayadi' nayna nibarita' in ni Jesus konran tutawo, sinmubli' ya sa Capernaum. \v 2 Itaw yay sayay kapitan ran sundalo' nan Roma a main nin aripen nan kawa'nan nan tuloy, bale' mampagmasakit yan dandani nin mati. \v 3 Sin narnge' nan sitin kapitan a itaw ya si Jesus, namaki' yan pupangulo ran Judio nin manawat kona nin keen naya paandaen a aripen na. \v 4 Kina' rayaynaod si Jesus tan nikidawat saran inganga'do kona nin paandaen nayay aripen nan kapitan a wanra, “Manepeg a tulungan yaytin kapitan \v 5 ta kawa'nan natamon Judio tan namapa'deng ya et nin sinaguga tamo.” \v 6 Ket nayi ya si Jesus konra. \p Sin adani sarayna sa bali nan kapitan, nangibaki' ya a kapitan nin umno ray amigo nan ibarita' rayti kona ni Jesus, “Ser, andi' kayna nin paabara' nin mako et sa bali mi ta kai ako kumana' a sumrep ka sa bali mi. \v 7 Kanya' anamaet nin kai ako nin nag'atribidon nako komo. Sadag anan ibarita' mo, ‘O', limpyo yayna.’ ket lumimpyo yaynay kawa'nan kon alila' ko. \v 8 O', maibarita' in ta mantumulok akon lamang konan si nangikwa kongkodti, tan main nin susundalo' a iti sa pakauray ko. No ibarita' ko konan sayay sundalo' ko, ‘Mako kadtaw e,’ ket mako yaynaod; ket konan saya anamaet ibarita' ko, ‘Mako kadti,’ ket umarak ya kongko. Wanin anamaet a lamang konan aripen ko. No wangko kona, ‘Gaw'en mayti,’ gaw'en ta gaw'en naya anaod.” \p \v 9 Naka'ngap yan tuloy kona si Jesus sin narnge' nayti. Ket inmadap ya konran ka'bawan a mantumumbok kona tan wana, “Ibarita' koyti komoyo, kasa et gapon narnge' kon main nin wantin pagmamatalek mataman kontamon Israelita!” \v 10 Ket sin nakarate' saraynadtaw sa bali a nibaki', narat'anan rayan limpyo anay aripen. \s1 Pinasubli' nayan Mabyay ni Jesus a Anak nan Sayay Babayin Balo \p \v 11 Ambo' nin na'teng, nako ya si Jesus sa babali nin Nain. Nayi saray tumutumbok na tan abaw nin tutawo. \v 12 Sin adani sarayna sa serpan sa babali, naka'kit saran mako manabon. Si nati, lalaki ya nin kapagkapag a anak nan sayay babayin balo. Pinasyan ka'bawan ran tutawon ibat sa babali a kipanabon. \v 13 Sin na'kit naya ni Jesus tin babayi, kina'dwan naya ket wana kona, “Andi' ka nin umakis.” \v 14 Mi'sa, kinmadani ya si Jesus sa kami'nan nan nati tan gina'getan nayay mampangawitan ra kona. Ket, tinumgen saray mampamalatay. Sawanin, wana konan nati, “Arikong, ibarita' koyti komo, mibangon ka!” \v 15 Nibangon yaynaod a nati tan nag'irgo ya. Mi'sa, wana ni Jesus konan ina na, “Syayna e a anak mo.” \v 16 Sarba ran itaw, linmi'mo saran tuloy ket rinayo rayay Dios nin wanra, “Ay! Rinmate' ya kontamoy sayay makapangyayadi' a prupita nan Dios! Iti ya ta pigaw nin tulungan natamon tutawo nan Dios!” \v 17 Ket sitin ginwa' na ni Jesus, naibantog ya sa intiron Judea tan sa kalibed-libed nin bubabali. \s1 Say Ubat sa Nakabakian na ni Jesus tan ni Juan a Mammawtismo \r Mateo 11:2-19 \p \v 18 Ket saray tumutumbok na ni Juan, nibarita' ra konadtaw sa priswan a man-gaw'en na ni Jesus. Ket kinayaban nasaray rwa ra konra \v 19 tan nibaki' nasaran keen ra tepeten kona ni Jesus a wanti, “Si'kayna paraytaw si nipangako' nan Dios a rumate' iti nin mag'adi', o main et nin sakalakon taga'nan mi?” \p \v 20 Ket sin itaw sarayna kona ni Jesus, wanra kona, “Nibaki' nakami ni Juan nin itepet ti komo, ‘Si'kayna paraytaw si nipangako' nan Dios a rumate' iti nin mag'adi', o main et nin sakalakon taga'nan mi?’ ” \v 21 Sin sain, kapresan na ni Jesus a mampamaanda' nin abaw a main nin masakit, mampamalakwan nin ispiriton duka', tan mampanambar nin abaw a bulag ta pigaw nin maka'kit sara. \v 22 Kanya' nin wanti a ni'bat na konra, “Sumubli' kamo kona ni Juan ket ibarita' moyo kona a sarban na'kit tan narnge' moyo. Maka'kit saray bulag; makalalako saray lupoy; napaanda' saray liprusyen; makarnge' saray telek; napasubli' saran mabyay a nati; tan man'ipatanda' yay Mabistan Patanda' konran pubri. \v 23 Ket, makarma' yay tawon kai gapo nin maglat a pangungunor na kongko.” \p \v 24 Sin nibwat saraynay nibaki' na ni Juan, inmadap ya si Jesus konran abaw a tutawo ta ibarita' na konray maipa'ka' kona ni Juan a wana, “Sin nako kamodtaw sa lugar a ambo' nin matawo, ani a inilalwan moyon ma'kit itaw? Sayay tawo para a say pinanakem na ket kapada nin talaib a man'irpa-irpay nan siri? \v 25 No kai, ani edet a rabay moyon ma'kit? Sayay tawon nisket nin mabli tan mapustura? Kai, ta saray misket nin mamabli, tan mampipapda' sa byay, sa palasyo sara nin ma'kit. \v 26 Ani edet a rabay moyon ma'kit? Kai para a si sayay prupita nan Dios? O', bale' ibarita' ko komoyo a ambo' yan basta nin prupita. \v 27 Wanan Dios sa Masanton Kasuratan maipa'ka' kona, \q1 ‘Si'ko, ibaki' koyan mu'nayna komo a tawo kon \q1 mangipatanda' nin maipa'ka' komo ta pigaw nin isadya' nay dalanan mo.’\x * \xo 7:27 \xt Malakias 3:1.\x* \p \v 28 Ibarita' koyti komoyo: Anaod, kasa et gapon niyanak nin makakipada kona ni Juan. Mataman bale' nin wanin, si sangkaayupaan nin tawo nin makakibiang sa pag'aadi' nan Dios, mas ata'gay ya et dyan si Juan. \v 29 Anaod, abaw sara a inalilbi' ran say man'ipagwa' nan Dios konra ket kusto, pati saray maniningir nin buis, sin nipabawtismo sara kona ni Juan ta nangrenge' sara kona. \v 30 Bale' saray Pariseo tan uabugado sa Gugan-gan, kai ra nin inako' a gagara nan Dios sin andi' saran pabawtismo.” \p \v 31 Ket wana et ni Jesus, “Adti kosara nin ipada a tutawo sawanin? Ani anaod a kapada ra? \v 32 Kapada ray ua'nak itaw sa plasa nin mii'ritan sara: \q1 ‘Ay! Mampanugtog kami bale' kai kamo nin magbayli; \q1 anta mangkibereng kami komoyo ket kai kamo anamaet nin mangabet-abet.’ \p \v 33 O' ta, si Juan, nagkula-kulasyon ya tan kai ya nin ninum-ninom nin arak, ket wamoyo, ‘Nasrepan ya nin ispiriton duka' ket mangkaluang ya!’ \v 34 Sin rinmate' akon si Pinaitawo nin mampangan tan mampinom ako, ket wamoyo, ‘U! Masiba' tan mainom yan arak! Amigo rayan maniningir nin buis tan saray kai nin mantumumbok sa Gugan-gan nan Dios.’ \v 35 Taman nin wanin bale', ma'kit tamo nin kusto a kadunungan nan Dios no kikiten tamo a gawa'-gawa' ran saray mantumulok kona.” \s1 Pinirduna naya ni Jesus a Sayay Babayin Uupaan \p \v 36 Ni'sa, sinagyat nayan sayay Pariseo si Jesus nin mangapon itaw konra a say ngaran na Simon. Kanya' nin nako ya ket nikidungo ya konra. \v 37 Itaw nin babali, main nin sayay babayin uupaan. Sin natandaan nan itaw yan mampangan si Jesus konra ni Simon, nako yan main nin awit nan mablin banglon si nangwan ket gawa' ya sa baton mantawagen nin alabastro. \v 38 Inmakis ya sa dani nin ayi na ni Jesus anggan naturuan nan lwa' na. Ket pinunasan nan sabot na mi'sa na nin inarkan tan inaprusan nin banglo. \p \v 39 Sin na'kit naytin Pariseo nin nanagyat kona ni Jesus, wana sa nakem na, “No siti ket peteg yan prupita, tanda' na kumon a siti si babayin mampangiyapros nin banglo kona ket saya yan makasalanan.” \p \v 40 Ket si Jesus nag'irgo ya a wana, “Simon, main pan ibarita' ko komo.” \p Wanan ni'bat ni Simon, “O' sigi, Maistro.” \p \v 41 Wanti a wana ni Jesus, “Main nin rwa ray tawon main nin utang. Say alagan utang nan saya ket limanyasot nin swildon sayay awron pagtatrabaho tan si saya anamaet ket limampulo'. \v 42 Sin kai sara nin makabayad, ininganga'do nasaran nibarita' nan namautang a kai rayayna matkap nin bayadan.” Sinmunor, tinepetan naya si Simon, “Sawanin, si'no konran rwa a mas a pangangado' kona?” \p \v 43 “Sa angan-angan ko,” wanan ni'bat ni Simon, “sitaw si mas abaw a utang.” \p “Kustoy ubat mo,” wana ni Jesus kona. \p \v 44 Sin sain, inmadap ya si Jesus konan babayi, mi'sa wana kona ni Simon, “Isipen mo a maipa'ka' konan sitin babayi. Si'ka, sinagyat nakon makodti sa bali moyo bale' kai nako gapo nin binyan nin ranom nin ipanguyas ayi ko. Sya bale', inuyasan nan lwa' na tan pinunasan na et nin sabot na. \v 45 Kai nako nin inarkan nin pangrispito mo kongko bale' sya, kai ya gapo nin sinmawa' nin mangarek nin ayi ko nangibwat sin linmuob akodti. \v 46 Ni kai ma nin nipaaprusan mataman nin ladak a ulo ko bale' sya, banglo et a niyapros na sa ayi ko. \v 47 Edet, ibarita' ko komo, napirduna ana a abaw nin kasalanan na kanya' nin alaki a ado' nan nipa'kit na. Bale' anamaet, si napirduna sa daite', daite' anamaet a pangangado' nin ipa'kit na.” \v 48 Ket wana ni Jesus konan babayi, “Napirduna anay kukasalanan mo.” \v 49 Ket saray kalalamo' nan mampangan, wanra sa nakem ra, “Ani yaytin tawo a say kasalanan ket kano wadi' mapirduna na?” \v 50 Sin sain, wana anaet ni Jesus konan babayi, “Bana' sa pagmamatalek mo nalibri kayna sa pakadusa, mako kaynan sititinek a kanakman.” \c 8 \s1 Saray Bubbayin Nanan'ili kona ni Jesus \p \v 1 Ambo' nin na'teng mayadi' ti, nako ya si Jesus sa bubabali tan bubaryo nin nipatanda' nayay Mabistan Patanda' maipa'ka' sa pag'aadi' nan Dios. Nayi saray labinrwan apostoles \v 2 tan umno ray bubbayin pinalimpyo na. Sarayti sara: si Maria nin mantawagen nin Magdalena a linwaan nin pito ray duka' a uispirito, \v 3 si Juana nin asawa na ni Cusa nin ata'gay a butang nin tawo na ni Herodes Antipas, si Susana tan saray raruma et nin mampamin say pakatkapan ra ni Jesus. \s1 Si Pangingiyarig Maipa'ka' sa Saka-sakalakon Klasin Luta' \r Mateo 13:1-9; Marcos 4:1-9 \p \v 4 Ni'sa, gulpi saray tawon umarak kona ni Jesus a nangibwat sa bubabali. Sin nadinep sarayna, wana a sayay pangingiyarig, \v 5 “Main nin magtatalon a nako nanabwag nin bini'. Ket sin man'isabwag nay bini', main nin naika' sa dadalanan ket nada'da-da'daan ran tutawo tan kinnan ra nin manuk-manok. \v 6 Main anamaet nin naika' sa babato, ket sin tinmubo', nalanes ta makrang a luta'. \v 7 Main et nin naika' sa mantubuan nin dikot nin madiwi. Linmambot nin kinmubpal a dikot a madiwi ket nadaeg a tinmubo' nin bini'. \v 8 Ket main anamaet nin naika' sa madaem a luta', ket tinmubo' tan ginmunga nin yinasot a barang sayay puon.” Sin nayadi' na nibarita' ti ni Jesus wana et nin maksaw, “Si'kamon manrumnge', adalen moyoyti nin maong.” \s1 Say Gagaran Pangingiyarig \r Mateo 13:10-23; Marcos 4:10-25 \p \v 9 Ket tinepetan raya si Jesus nin tumutumbok na no ani a pipa'kaan nan si pangingiyarig. \v 10 Wana, “Si'kamo, man'aburuyan nakamo nin Dios nin matandaan moyoy maipa'ka' sa pag'aadi' na a kai et nin nipatarusan nangibwat sin nu'na. Bale' konran raruma, pangingiyarig tamo' a naibi ta pigaw nin \q1 ‘mangka'kit ra man ket kai ran lamang nin ma'kit; \q2 mangkarnge' ra man ket kai ra nin mataros.’\x * \xo 8:10 \xt Isaias 6:9.\x* \p \v 11 Sawanin, wanti a katarusan nan pangingiyarig: Say bini' ket say Sarita' nan Dios. \v 12 Say dalan nin naikaan ket saray mampangrenge'. Ket si Dimunyo, ipalingwanan na konray marnge' ra, bana' ta kai na nin rabay a mamper sara konan Dios tan maisalba sara! \v 13 Say luta' a babato, sara a nakarnge' nin maririket ran timper a Sarita' nan Dios, bale' nadali' tamo' ta kai nin nakayamot konra. Ket sin main nin pakatukswan, ginurutan rayna. \v 14 Say luta' nin mantubuan nin dikot a madiwi, sara a mampangrenge' nin Sarita' nan Dios, bale' nadaeg a pamper ra nin pakaaburido, nin pipayaman, tan pipariga sa byay iti. Kanya' nin say bunga sa byay ra, pulos nin apa. \v 15 Ket say madaem a luta' ket saray mampangrenge' a nangako' sa Sarita' nan Dios nin main nin maong tan matu'rir a pinanakem. Inmanos saran namper ket mabistay bunga sa byay ra.” \p \v 16 “Kasa anaod nin manulsol nin tyo' mi'sa naya nin sakban o ikwa sa sirong nin katri, no kai, ikwa naya sa pangngitukduan ta pigaw nin saray sumrep sa bali ket mapalawayan sara. \v 17 Anaod, say sarban naiyadi sawanin ket matandaan li'. O' a, say sikrito sawanin ket matandaan li' ket maipadar anaod. \v 18 Kanya' nin asikaswen moyoy pangrerenge' moyon sayti bana' ta si tawon man'ipamuspusan nan matarusan a narnge' na, say pakataros na ket malamu'nan; bale' si tawon kai na rabay nin tarusan, mataman nin say sa angan-angan na ket tanda' na, mag'in nin kasa.” \s1 No Si'no saray Ina tan saray Bubsat na ni Jesus \r Mateo 12:46-50; Marcos 3:31-35 \p \v 19 Sawanin, kina' raya ni inay na tan saray bubsat na si Jesus bale' kai raya nin makadanyan bana' sa ka'bawan ran tutawo. \v 20 Kanya' nin main nin nangibarita' kona ni Jesus a wana, “Itaw sara kano sa rikor si inay mo tan saray bubsat mo ta kairgwen raka.” \v 21 Bale' wana ni Jesus, “Saray rumnge' tan tumulok sa man'ibarita' nan Dios, ikwinta kosaran ina tan bubsat ko.” \s1 Pinatgen naya ni Jesus a Maksaw nin Tribunada \r Mateo 8:23-27; Marcos 4:35-41 \p \v 22 Sayay awro, rinmuran ya sa baluto si Jesus nin kalamo' nasaray tumutumbok na. Wana konra, “Sumaki atamon makodtaw sa rubari'.” Ket sinmaki sarayna. \v 23 Leleg ran manrumipay, nakaka'lek ya si Jesus. Kapingmatan, narat'anan saran tribunada sa taaw; ket mangkapno' yaynan ranom a baluto ra, kanya' nin iti sarayna sa piligro. \v 24 Kanya' nin kina' raya pinukaw si Jesus nin saray tumutumbok na, a wanran niburyaw, “Maistro, Maistro, manlumdeg atamoyna!” Ket nimata ya, mi'sa ginan-gan nan tumgen a tribunada tan alalakin daluyon; ket tinumgen yay bagyo tan tinminek ana. \v 25 Sin sain, wana ni Jesus konra, “Mayin a kasa nin pagmamatalek moyo kongko?” Ket nabagya' tan naka'ngap sara, ket wanra sa saya tan saya “Ani yaytin tawo ta igan-gan na pati bagyo tan daluyon ket tumulok kona?” \s1 Pinalakwan nasara ni Jesus a Rinibu-ribon Uispiriton Duka' \r Mateo 8:28-34; Marcos 5:1-20 \p \v 26 Tinmuloy saran sinmaki si Jesus anggan sa lugar ran Geraseno a katben nan Galilea. \v 27 Ket kaarawas ra, sinna' naya si Jesus nin sayay tawon taga sa babali a nasrepan ya nin uispiriton duka'. Lus'ok yaynayti nin na'teng tan kai yayna nin mampugot sa bali ra no kai itaw yaynan mampagpirmi sa pannabunan. \v 28-29 Anaod, pirmi nayan serpan nin si ispiriton duka', kanya' nin baruren ran kadina a gamet na tan ayi na. Bale' mabulsot na et ket papalaywen nayan ispirito nin mako sa lugar a kasan tawo. \p Bale' sin na'kit nayaynaod si Jesus, tinma'way ya mi'sa ya nin nanalimukod sa adapan na ket wana nin maksaw, “Jesus, Anak nan Sangkata'gayan nin Dios, ani ket a kabiangan mo kongko? Panginga'do mo ta andi' nako nin padya'dyaen.” Wanin a wana bana' ta ginan-gan nayayna ni Jesus nin lumakwan konan lalaki a ispiriton duka'. \p \v 30 Ket tinmepet ya si Jesus kona a wana, “Ani a ngaran mo?” \p Ket ni'bat nan ispiriton duka' a sinumrep konan lalaki, “Rinibu-ribo.” Wanin a ni'bat na bana' ta abaw sara anaod a ispiriton duka' a nakasrep konan lalaki. \v 31 Sawanin, nipainganga'do ran andi' nasara nin gan-ganen nin makodtaw sa priswan nin ubot a pakadusawan ra. \p \v 32 Sin sain, main saray abaw nin baboy nin mampangan sa rigrig nin talugtog itaw. Ket nipainganga'do ran uispiriton duka' kona ni Jesus a aburuyan nasara tanan sumrep konran baboy; ket wana mako sarayna edet. \v 33 Ket linmiwa' sara konan lalaki tan nako sara sinumrep konran baboy. Nangimros saray baboy nin nako sa kikiras ket nirebreb sara nga'min nin nanabo' sa baybay. \p \v 34 Sin na'kit ran mampangalila' konran baboy a nangyadi', nalayo saran nika' ra nibari-barita' a nangyadi' sa bubabali tan sa bubaryo. \v 35 Ket nagsipako saray tutawo nin kumikit sa nangyadi'. Sin nakarate' saradtaw konra ni Jesus na'kit rayan limpyo anay lalaki nin ibwatan nin uispiriton duka', nin nakatekre' ya sa adapan na ni Jesus. Nakaseket yayna tan limpyoynay kaisipan na ket linmi'mo sara sa nangyadi'. \v 36 Anaod, saray mismon naka'kit, inistu-isturya ra konran rinmate' no pa'no ya nin napaanda' a si nasrepan nin uispiriton duka'. \v 37 Sawanin, saray sarba ran tagadtaw sa libed nan babali ran Geraseno, bana' sa li'mo ra ket dinawat ra kona ni Jesus a mibwat yaynadtaw. Kanya' nin rinmuran sara si Jesus sa baluto ta pigaw nin sumubli' sarayna sa lugar a mampagpirmiwan ra. \p \v 38 Ba'yo saradtaw nin nibwat, si lalakin ibwatan ran uispiriton duka' ket dinawat na a kikalamo' kona bale' kai naya nin inaburuyan ni Jesus a wana kona, \v 39 “Mako kaynadtaw komoyo ket ibarita' moy sarban ginwa' nan Dios komo.” Ket nibwat yaynay lalaki, nin nibari-barita' na sa intiron babali a makapaka'ngap nin ginwa' na ni Jesus kona. \s1 Say Pagmamatalek na ni Jairo tan nin Sayay Babayi \r Mateo 9:18-26; Marcos 5:21-43 \p \v 40 Ket nakasubli' sarayna si Jesus sa lugar a mampagpirmiwan ra, ket maririket saray tutawo ta mantaga'nan rayayna. \v 41 Sin sain, main nin rinmate' nin sayay pangulo sa sinaguga a say ngaran na Jairo. Nanalimukod ya sa adapan na ni Jesus ta nikidawat yan inganga'do a mayi ya kona sa bali na, \v 42 bana' ta si kapagkapag a anak nan babayi a magtaon nin labinrwa ket mangkamati ya. Nayi ya si Jesus kona ket sin adap raynadtaw, nileletletan saray tutawon inmaribungbong kona. \v 43 Sin sain, itaw ya anamaet a sayay babayin labinrway taon anan marges a karirigla na\f * \fr 8:43 \fl Sa raruman nikaisurat nan siti sa Griego ket nailamo' a wanti:\fqa ket na'pos anay main na sa paku-pako na nin patambar\ft .\f*, bale' kasan si'numan a makapamaanda' kona. \v 44 Sawanin, kinmadani yan nako sa gurot na ni Jesus ket kinudit nayay saroy nan aysing na. Ket bigra' anan tinumgen a kadadaya' na. \v 45 Tinepet na ni Jesus, “Si'noy nangudit kongko?” \p Ket sin kasa gapo nin inumbat nin nangako', wana ni Pedro, “Maistro, mayin nin wanin a tepet mo ket ma'kit mo anamaet nin nileletletan saray tutawon man'umaribungbong komo?” \p \v 46 Bale' wana ni Jesus, “Main anaod nin nangudit kongko ta naingar kon main nin kapangyadian nin linmiwa' kongko.” \p \v 47 Sin nadlaw nan babayi nin tanda' na ni Jesus a ginwa' na, mangingintar yan kinmadani kona. \p Mi'sa ya nin nanalimukod sa adapan na tan nag'irgo nin mangkarnge' ran tutawon mampangimaton itaw no mayin nin gina'getan nay seket na ni Jesus. Nibarita' na et a sin ginwa' naytaw ket tampor nin inmanda' ya sa masakit na. \v 48 Kanya' nin wana ni Jesus kona, “Arikong, bana' sa pagmamatalek mo inmanda' kayna, ket mako kayna nin matinek a kaisipan.” \p \v 49 Sin kapresan nay mampag'irgo et ni Jesus, rinmate' yay sayan ibat sa bali na ni Jairo tan wana kona ni Jairo, “Andi' mayna nin mulistyawen et a Maistro ta nati yaynan lamang a anak moyo.” \v 50 Bale' sin narnge' nayti ni Jesus, wanti a ni'bat na, “Andi' ka nin mapaga; basta magmatalek ka ta mabyay ya anamaet a anak mo.” \p \v 51 Sin nakarate' sara sa bali na ni Jairo, kasan raruman niyayi nan linmuob no kai sara tamo' si Pedro, si Juan, si Santiago tan saray mangatua nan anak. \v 52 Sawanin, sarba ran tutawon narat'anan na ni Jesus itaw ket man'akisan tan man'abet-abetan raya ket wana konra, “Kustoyna in! Andi' kamoyna nin umakis ta kai ya anamaet nin nati; mampa'lek ya tamo'.” \v 53 Ket kinaka'lisan raya si Jesus nin panuya'-tuya' kona ta tanda' ran nati yaynay anak. \v 54 Ket gina'getan nay gamet na tan wana nin maksaw, “Anak ko, mibangon ka.” \v 55 Ket bigra', si anak sinmubli' a inanawa na tan nibangon yaynan tampor. Sin sain, nibibilin na a pakanen raya. \v 56 Naka'ngap saray mangatua na; ket binibilin nasara ni Jesus nin andi' ra nin ibari-barita' ti nin nangyadi' sa mataman nin si'no. \c 9 \s1 Say Nipangibaki' na ni Jesus konran Labinrwa \r Mateo 10:5-15; Marcos 6:7-13 \p \v 1 Sayay awro, dininep nasara ni Jesus a Labinrwa\f * \fr 9:1 \ft Sarayti a labinrwa nin tumutumbok na ni Jesus nin napili' nan mag'in nin \fk apostoles\ft . Mabasa a maipa'ka' sa katarusan nan sarita' a apostol sa Glusaryo.\f* ta pigaw nin byan nasaran pakayadi' nin mamalakwan nin ispiriton duka' tan mamaanda' nin main nin masakit. \v 2 Mi'sa nasara nibaki' nin ika' ra ipatanda' a maipa'ka' sa pag'aadi' nan Dios tan mamaanda' nin main masakit. \v 3 Binibilin nasara yapo' nin wana, “Sa pako moyo sa lulugar matkap nin kasan awit moyo nin baston, o bag, o kanen, o kwarta, o pisilyan nin aysing. \v 4 Sa bali nin mamagtuloy komoyo, magmantini kamodtaw anggan mibwat kamodtaw nin lugar. \v 5 Ket no kasan mamagtuloy komoyo, mibwat kamo konan siin nin lugar. Sa pibwat moyo, pagpagen moyoy ta'pok sa ayi moyo nin mangipataros a saray tutawo ket madusa sara li'.” \p \v 6 Ket, nibwat saraynay apostoles nin nako sara sa bubaryo nin nipata-patanda' rayay Mabistan Patanda' tan namaa-paanda' saran main nin masakit sa adtiman a kina' ra. \s1 Naguloy Kaisipan na ni Herodes Maipa'ka' sa no Si'no ya si Jesus \r Mateo 14:1-12; Marcos 6:14-29 \p \v 7 Sin sain, natandaan na ni Herodes Antipas\f * \fr 9:7 \fk Herodes Antipas\fl - Sa Griego:\fqa Herodes a Tetrarka\ft . Mabasa a maipa'ka' kona sa Glusaryo.\f* a sarban mampangyadi'. Nagulo a kaisipan na ta main sara a namarita' a si Juan ket pinasubli' ya nin mabyay. \v 8 Wanran raruma ket pinaipa'kit ya si Elias a sayay prupita nan Dios sin saytaw, tan wanra anamaet nin raruma ket saya ya si Jesus konran prupita nan Dios sin nu'nan panaon a sinmubli' nin mabyay. \v 9 Bale' wana ni Herodes, “Nipaputol koyaynay ulo na ni Juan a Mammawtismo. Si'no ya in si man-gumwa' nin saytin abaw a bubagay a mangkarnge' ko!” Kanya' nin mapilit yan ma'kit naya si Jesus. \s1 Pinakan nasara ni Jesus a Masurok nin Limanribon Katawo \r Mateo 14:13-21; Marcos 6:30-44; Juan 6:1-14 \p \v 10 Sinmubli' saraynay apostoles, ket nibarita' ra kona ni Jesus a sarban nagwa' ra. Sin sain, sinagyat nasaray apostoles na nin mayi kona sa babalin Betsaida nin sara-sara tamo'. \v 11 Sin natandaan ran saray abaw nin tutawo a nibwat sara si Jesus, tinmumbok sara. Inako' nasara ni Jesus nin masibulot a nakem na tan niyakay na konray maipa'ka' sa pag'aadi' nan Dios. Pinaanda' nasara anamaet a main nin masakit. \p \v 12 Sin manyumabi ana, kinmadani saray Labinrwa kona tan wanra, “Maistro, sapa no ibaki' mosaray tutawo nin mako sa kalibed-libed nin bubaryo tan babali ta pigaw nin mangkit saran pagtuluyan tan kanen ra bana' ta iti atamo sa lugar a kasa gapo nin bali.” \p \v 13 Bale' wana ni Jesus konra, “Si'kamoynay mamin ma'kan ra.” \p Ket wanran inumbat, “Lima ray tinapay tan rwa ray kuna' tamo' bale' a main kontamo. Pwira no mako kami nin manaliw nin ma'kan para konran sarba nin saraytin tutawo.” \p \v 14 Wanin a wanra ta saray lulalaki tana ket main nin limanribo sara. \p Sin sain, wana ni Jesus nin inumbat, “Patekreen moyo saran nagrupu-grupo nin sililimampulo' a barang saya.” \v 15 Ket wanin anaod a ginwa' ra, a pinatekre' rasara nin nga'min. \v 16 Sinmunor, inagwang na ni Jesus a liman tinapay tan saray rwan kuna' mi'sa ya tinmangar sa langit tan nikisalamat ya konan Dios. Ba'yo tinau-tao nayti tan nibi na konran tumutumbok na nin itayak ra konran tutawo. \v 17 Sarba ra ket nakapangan tan nabsoy sara. Ket say nadinep ra nin natra', labinrway balyag. \s1 Inalilbi' na ni Pedro a si Jesus sya a Cristo \r Mateo 16:13-21; Marcos 8:27-31 \p \v 18 Sayay awro, bukud-bukod nan mandumasal ni Jesus. Iti sara sa dani na a tumutumbok na. Kayadi', tinepetan nasara, “Ani a ibari-barita' ran tutawo maipa'ka' kongko? Si'no ako kano a wanra?” \p \v 19 Ket ni'bat ra, “Si'ka kano si Juan a Mammawtismo, bale' main anamaet nin namarita' a si'ka si Elias. Saray raruma et wanra a saya ka kano konran saray prupita nan Dios sin nu'nan panaon a sinmubli' nin mabyay.” \p \v 20 Ket wana et konra, “Ket si'kamo anamaet, si'no ako sa wamoyo?” \p Ni'bat na ni Pedro a wana, “Si'kay Cristo a nipangako' nan Dios.” \p \v 21 Ket binibilin nasaran maong ni Jesus a andi' ra gapo nin ibarita' sa si'numan no si'no ya \v 22 ta wana konra, “Si'kon si Pinaitawo ket matkap nin mangirangep ako nin abaw nin pammadya'dya'. O' ta ipulisay rako nin saray Mangatuntawo tamo, saray Pupangulon Pupadi', tan saray Madudunong sa Gugan-gan ket patyen ako li'. Bale' sa ikatlon awro ket pasublien nako li' nin mabyay nin Dios.” \s1 Say Maipa'ka' sa Katutumbok kona ni Jesus \r Mateo 16:24-28; Marcos 8:34–9:1 \p \v 23 Sawanin, wana ni Jesus konran sarba, “Si sayay marabay nin mag'in nin tumutumbok ko, matkap a galten nayna sa kaisipan na a karabayan nan bukod. O' a, matkap nayan balatayen a kudos na nin ipulisay nay lalaman nan diri nin inawru-awro ket tumbuken nako. \v 24 Wanin ta si si'numan a say byay nadti tana a mampagawan na, mati ya li' et a lamang, bale' si tawo nin gurutan nay byay nadti bana' sa pammabli na kongko, mabyay ya nin iti konan Dios. \v 25 Ani wadi' a magun-guna nan sayay tawo no maikon nay intiron kayamanan sa babon luta', bale' si byay na a nibayad na sa sain? Kasa gapo! \v 26 Si si'numan nin mangiding'ey a tumutumbok koya nin si'kon si Pinaitawo tan sa akay ko, iding'ey koya li' anamaet no sumubli' akoyna sa kata'gayan ko a syay kata'gayan nan Ama ko tan saray uanghil nin naitalaga kona. \v 27 Ket tandaan moyoyti: Main komoyodti sawanin a sibibyay et li' no si Dios ket ipa'kit nayna a pag'aadi' na.” \s1 Sin Nanguman a Bakas na ni Jesus \r Mateo 17:1-8; Marcos 9:2-8 \p \v 28 Sawanin, napalabas a nanglinggo kayadi' na nin nibarita' taw ni Jesus, nitagad nasara si Pedro, si Juan tan si Santiago nin mako dumasal itaw sa sayay talugtog. \v 29 Sin kapresan na a mandumasal ni Jesus, nanguman a bakas nin rupa na, tan say seket na ket nag'in nin makapulag sa puti'. \v 30-31 Kapingmatan, main anan rwa ray tawon kapada na kaslag ni Jesus nin mangkiirgo kona; sara si Moises tan si Elias. Mampag'irgwan ra a maipa'ka' sa patiti na nin syay plano nan Dios a matkap nin tukiden nadtaw sa Jerusalem. \v 32 Sin sain, sabtan anda' nin elek ra ni Pedro. Ket, sin nakaaram sara, na'kit ray salag na ni Jesus tan saray rway lulalaki a kalamo' nan naka'deng. \v 33 Sin manlakwanan rayayna si Jesus nin saraytin rway lulalaki, basta ya tana nin nag'irgo nin kai ya yapo' nin nangisip si Pedro a wana, “Ay, Maistro, mabista ta iti atamoyna; mama'deng kamin tulo ray abung-abong; saya para komo, saya para kona ni Moises tan saya para kona ni Elias.” \p \v 34 Ket sin mampag'irgo ya et si Pedro, bigra' anan main nin gunem nin nanirong konra. Sinakban sara nin sitin gunem ket linmi'mo saray tulo. \v 35 Ket main nin busis nin nangibwat sa gunem a narnge' ra a wana, “Siti a Anak ko a syay Sinuyo' ko. Reng'en moya!” \p \v 36 Kayadi' na nin nag'irgo nin busis, na'kit ran tulo a bukod na tana ni Jesus. Leleg a kalamo' raya et si Jesus, kasa gapo nin si'numan a namaritaan ran na'kit ra. \s1 Pinaanda' Naya ni Jesus a Anak a Nasrepan nin Ispiriton Duka' \r Mateo 17:14-18; Marcos 9:14-27 \p \v 37 Sin sumunor a awro, sin linmusong sara si Jesus nin nangibwat sa talugtog, sinna' rasaran abaw a tutawo. \v 38 Kapingmatan, main nin sayay lalakidtaw konran abaw nin tutawo a tinma'way nin wana, “Maistro, ka'dwan ma payti si anak kon lalaki ta kapagkapag na! \v 39 Anaod, main nin ispiriton duka' a subli-subli' nin sumrep kona ket tepe' nin serpan naya, bigra' yan umagrang tan mangaridatdat anggan gumura' a bebey na. Paidapen naya tan dandani naya kai ana nin lakwanan. \v 40 Nikidawat akon inganga'do konran tumutumbok mo a palakwanen raya, bale' kai ra nin nababaan.” \p \v 41 Ket ni'bat na ni Jesus konra, “Abagay kamoyna! Ambale' nin kasan pammemper moyo tan matiko' a pangingisip moyo? Anggan ka'no ako kadi' nin matkap nin kikalamo' tan umanos komoyo?” Mi'sa wana konan lalaki, “I'ras madti a anak mo.” \p \v 42 Sin mangkumadani yay anak kona ni Jesus, tinumba nayan ispiriton duka' ket pinangimamater naya. Bale' ginan-gan naya ni Jesus a ispiriton duka' nin lumakwan ya konan anak. Ket pinaanda' naya ni Jesus a anak, mi'sa niparisibi nayayna konan ama na. \v 43 Edet, sarba ran tutawo ket naka'ngap sa sangkaalakyan a pakayadi' nan Dios. \s1 Nibarita' na anaet ni Jesus a Maipa'ka' sa Patiti na \r Mateo 17:22-23; Marcos 9:30-32 \p Ket leleg nin mampaka'ngapan ran tutawo a sarban ginwa-ginwa' na ni Jesus, wana konran tumutumbok na, \v 44 “Reng'en moyon maong a ibarita' ko komoyo. Si'kon si Pinaitawo, maipagamet ako konran mag'uray.” \v 45 Kai raya bale' nin natarusan ti a nibarita' na ta kai na nin inaburuyan nin Dios a mataros raya. Ket mali'mo saran manepet kona ni Jesus no ani a rabay nan ibarita' konan sitin inirgo na. \s1 Say Pididiskusyon no Si'noy Ibilang nin Sangkata'gayan \r Mateo 18:1-5; Marcos 9:33-37 \p \v 46 Sawanin, nididiskusyunan ran tumutumbok na ni Jesus no si'no konra a ibilang nin sangkata'gayan. \v 47 Bale' tanda' na ni Jesus a iti sa nakem ra, kanya' nin pinakadani nayay sayay anak kona. \v 48 Mi'sa wana konra, “Si si'numan a mampangilalaman kongko ket akuen nayaytin maayupa' nin anak, si'koyna a inako' nan lamang. Ket si mangako' kongko, inako' naya anamaet a Dios Ama a namaki' kongko. Kanya' nin si si'numan komoyo a maayupa' a nakem sya a ibilang nin sangkata'gayan.” \s1 Si Kai nin Kumuntra kontamo Kiayon ya kontamo \r Marcos 9:38-40 \p \v 49 Wana bale' ni Juan kona ni Jesus, “Maistro, main nin na'kit mi nin sayay lalakin man'usaren nayay ngaran mo ta pigaw nin palakwanen nasaray ispiriton duka' sa nasrepan ran tawo ket pinaed miya bana' ta ambo' tamoyan kalamo'.” \p \v 50 Ket wana ni Jesus kona, “Andi' moya awaan ta si kai nin kumuntra kontamo ket kiayon ya kontamo.” \s1 Kai raya nin Inako' si Jesus nin saray Taga Samaria \p \v 51 Sin adani anay tyimpo nin iyuli' yayna si Jesus sa langit, nipasaya nayna a nakem na nin mako sa Jerusalem. \v 52 Kanya' nin nangibaki' yan saray nu'nayna nin nako sa sayay babali sa prubinsyan Samaria ta pigaw nin mangisadya' sara nin kami'nan nan mikakayabi. \v 53 Nu'na sarayna anaod, bale' saray tutawodtaw kai raya rabay nin pagtuluyen sa lugar ra si Jesus bana' ta nipasaya nayna a nakem na nin mako sa Jerusalem nin itaw a pangraywan ran Judio. \v 54 Sin natandaan ra nin tumutumbok nan si Santiago tan si Juan nin kasan mamagtuloy kona ni Jesus, wanra, “Ser, rabay mo para nin igan-gan min main nin manabo' nin apoy a mangibwat sa langit ta pigaw nin mapuuran sarayna?” \v 55 Ket inadap nasara ni Jesus tan inima'no nasara.\f * \fr 9:55 \fq nasara.\fv \ft 56\+fv*\fq Ket\fl - Sa raruman nikaisurat nan siti sa Griego ket nailamo' a wanti:\fqa nasara. Wana, “Kai moyo nin man'amingawen no ani ya in si iti sa rarem moyo!\fv \ft 56\+fv*\fqa Anaod, kai ako nin nakodti ta pigaw nin sidaen a byay ran tawo no kai edet, ta pigaw nin isalba sara.” Ket\ft .\f* \v 56 Ket say ginwa' ra, nako sara tana sa raruman babali. \s1 Say Pakatuga' nin Tumumbok kona ni Jesus \r Mateo 8:19-22 \p \v 57 Sin sain a iti sarayna sa dalan, main nin sayay lalakin nikiirgo kona ni Jesus a wana, “Mayi ako komo adtiman a keen mo.” \p \v 58 Ket wana ni Jesus kona, “Mas maong sarayna edet a uayep sa tatalon ta main nin piikapan ran diri tan sara et a manuk-manok ta main nin apunan ran diri ta, si'kon si Pinaitawo, kasa nin bali kon diri a magwa' nin painawnan.” \p \v 59 Mi'sa wana anamaet ni Jesus konan saya et itaw, “Mayi ka kongko.” \p Ket wanan ni'bat, “Ser, no mi'sayna li' ta itabon koya yapo' si tatay mi.” \p \v 60 Bale' wana ni Jesus kona, “Pauryan mon saray kasa sa sirong nin pag'aadi' nan Dios a mangitabon konran nati ra. Bale' si'ka, mako ka nin ipatandaan moy maipa'ka' sa pag'aadi' nan Dios.” \p \v 61 Sawanin, wana anamaet nin saya et itaw, “Maistro, tumumbok ako komo bale' sumubli' ako yapo' nin patanid itaw komi.” \p \v 62 Wana ni Jesus kona, “Si tawon bilang sa sayay mampangadado nin lingay anan lingay, kai ya maibagay nin magsirbi sa Pag'adian nan Dios.” \c 10 \s1 Nibaki' nasara ni Jesus nin Main Pakayadi' a Pitumpulo' tan Rwa \p \v 1 Sawanin, namili' ya si Jesus a Uunuren nin pitumpulo' tan rwa\f * \fr 10:1 \fq pitumpulo' tan rwa\fl - Sa raruman nikaisurat nan siti sa Griego ket wanti a wana:\fqa pitumpulo'\ft .\f* et a tutawo ta pigaw nin ibaki' nasara. Mi'sa nasara pinau'nayna nin sirwarwa sa barang babali tan lugar a keen na li'. \p \v 2 Sin sain, wana konra, “Abaw saray nasadya' nin masagyat nin sumrep sa Pag'adian. Wanin man, matalag saray mangyayatab, kanya' edet nin idasal moyo konan Dios a syay main nin ikon sa yayataben a mangibaki' ya et nin saray trabahador nin kiyatab. \v 3 Mako kamoyna, bale' pakanda' kamo ta ibaki' katamo nin bara'mo kamo li' nin karniro nin nalibed ran mabayanin atap a uayep bana' ta abaw sara li' a tutawon kumuntra komoyo. \v 4 Andi' kamo mangi'ras nin pitaka o bag o sapatos; tan andi' kamo paabara' nin kiirgo sa masnaan moyo sa dalan. \p \v 5 Sa adtiman a bali nin luuban moyo, wamoyo yapo', ‘Sapa kumon ta say bindisyon nan Dios ket magkamain konran mampiikap iti.’ \v 6 No maikana' saran mangrisibi, mangyadi' in, bale' no kai, mag'in nin kasan kakanaan nan siin a bindisyon konra. \v 7 Sa balin mangrisibi komoyo, itaw kamo nin magtuloy ket andi' kamo nin mangruba-rubari' nin pagtuluyan. Kanen tan inumen moyoy animan a ipadungo ra komoyo, bana' ta si sayay mampagtrabaho, manepeg a tubaleen ya. \v 8 Sa babalin keen moyo a akuen rakamo, kanen moyo no ani a ipadungo ra komoyo, \v 9 paandaen moyo saray main nin masakit konan sitaw a lugar, tan ibarita' moyo a adani anay pag'aadi' nan Dios konra. \p \v 10 Ket sa babalin keen moyo a kai rakamo nin akuen, mako kamo sa kalsada ket wamoyodtaw, \v 11 ‘Mataman et say ta'pok nan babali moyo a dinmalit sa ayi mi ket pagpagen mi nin mangipa'kit a si'kamon diri a mangika' nin lalaman moyon diri sa pakadusawan. Sigurado yayti bale': Adani anay pag'aadi' nan Dios.’ \v 12 Ibarita' koyti komoyo: Sa awro nin paninintinsya nan Dios, mas mabyat li' a dusan ibi na konran tutawo sa sayay babalin kai nin mangako' komoyo dyan sa dusan nibi na konran saray tutawo sa syudad nin Sodoma\f * \fr 10:12 \ft Mabasa et a maipa'ka' konran tutawo sa \fk Sodoma\ft sa Genesis kapitulo 18–19.\f* sin nu'nan panaon. \p \v 13 Ay anaod, kado' kamoyna, si'kamon tagadti sa Corazin tan si'kamon tagadti sa Betsaida! O', abaw a mumilagron ginwa' iti komoyo bale' kai moyo nin nagbabawian a kukasalanan moyo. No itaw kumon nin ginwa' in a mumilagro sa Tiro tan Sidon ket na'teng sarayna kumon nin nisulot nin langgutsi tan tinmekre' sa abunsyang a tutawodtaw\f * \fr 10:13 \ft Ambo' sarayti nin Judio a tutawo tan say pigagawa' ra ket sangkadukaan a tuloy. Say nipadles ran prupita maipa'ka' sa panunusa konra ket mabasa sa Isaias 23:1-18; Ezekiel kapitulo 26–28; Amos 1:9-10.\f* nin mangipa'kit nin pagbababawi' ra sa kukasalanan ra. \v 14 Sawanin edet, ibarita' ko komoyo, sa Awro li' nin Manintinsya yay Dios, mas mabyat li' a dusa nin ibi na komoyo dyan konran taga Tiro tan taga Sidon. \v 15 Si'kamo anamaet nin tagadti sa Capernaum, ipa'ka' moyo layin raywen rakamo sa langit! Kai gapo! Kasan sapon itampal rakamo sa impyirno!” \p \v 16 Ket wana et ni Jesus konran tumutumbok na, “Edet, saray rumnge' sa minsahi moyo, si'koy rinnge' ra. Saray kai nin mangako' komoyo, si'koy kai ra nin inako'. Ket saray kai nin mangako' kongko, parihoynan lamang nin kai raya nin inako' a namaki' kongko.” \p \v 17 Sin sinmubli' saraynay pitumpulo' tan rwa kona ni Jesus, maririket saran tuloy tan wanra, “Uunuren, mataman nin saray ispiriton duka' ket tinmulok sara komi sin nigan-gan misara nin inusar mi a pakayadi' nin nibi mo komi sa pannawag mi nin ngaran mo.” \p \v 18 Wana konra sin sain, “Na'kit koy nikanabo' na sa nikatalo na ni Satanas nin bilang kimat sa langit. \v 19 O', binyan katamon pakayadi' nin madaeg moyoy nasakupan nin pakayadi' nan sitin kalaban. Ket kai kamo nin mangno mataman no makada'da' kamon ulay o sipitan. \v 20 Wanin man, ambo' ta mapasuko' moyoy ispiriton duka' ket rumiriket kamo, no kai edet, ta nailista a ngaran moyodtaw sa langit.” \s1 Napaririket ya si Jesus nin say Nagwaan ran Tumutumbok na \r Mateo 11:25-27; 13:16-17 \p \v 21 Bana' sa nibarita' ran nangya-nangyadi' yupa' sa pakayadi' nan Ispirito nan Dios, dinmasal ya si Jesus sa ririket na a wana, “Ama ko a Uunuren sa langit tan sa luta', raywen kata ta kai mo nin nipatandaan konran madudunong tan di-adal nin tutawo a kukatutu'wan, no kai edet, nipatandaan moyti konran saray maayupa'. O' a ta wanin a makapaririket komo, Ama.” \p \v 22 Sawanin, wana ni Jesus konran tutawo, “Nipagamet nayna kongko nin Ama ko nin gaw'en tan tandaen a sarba. Kasan makatanda' nin peteg kongko a si'kon si Anak na no kai syan si Ama ko tamo'. Kasa anamaet nin katanda' ya a Ama no kai si'kon si Anak na tan saray pilien kon pangipadaran kona.” \p \v 23 Sin sara tanay tumutumbok na a kaadap na ni Jesus, wana konra, “Makarma' kamo ta mangka'kit moyoy bubagay a mampangyadi' sawanin! \v 24 Ibarita' koyti komoyo, abaw saray prupita nan Dios tan uadi' intaw a masulit ran ma'kit tan marnge' ti nin bilang sa paka'kit tan pakarnge' moyo sawanin kongko, ket kai nin nangyadi' ti sin panaon ra.” \s1 Maipa'kit no Pa'noy Mangado' Yupa' konan Sayay Taga Samaria \r Mateo 22:34-40; Marcos 12:28-34 \p \v 25 Sayay awro, saya konran abugado sa Gugan-gan a nako kona ni Jesus nin mangusisa' kona. Kanya' nin nitepet na, “Maistro, ani a gaw'en ko ta pigaw nin maga'muran koy anggan-angga nin byay a iti konan Dios?” \p \v 26 Ket wanan ni'bat ni Jesus, “Ani a nisurat na ni Moises itaw sa Libron Gugan-gan? Ani a tanda' mo nin man'igan-gan itaw?” \p \v 27 Ket wanan ubat nan sitin abugado, “Aduen may Uunuren a si Dios mo nin intiron kanakman mo, nin intiron byay mo, nin intiron pakababa' mo tan nin intiron kaisipan mo, tan aduen moy kapada mon tawo a kapada nin pangangado' mo sa lalaman mon diri.”\x * \xo 10:27 \xt Deuteronomio 6:5; Levitico 19:18.\x* \p \v 28 Wana ni Jesus, “Kusto a ubat mo; wanin a gaw'en mo ket main nin anggan-angga nin byay mon iti konan Dios.” \p \v 29 Ket sitin saya konran abugado, bana' ta rabay nan sustinyen a iti ya sa katunungan, tinepetan nayaynaet si Jesus a wana, “Si'no a kapada kon tawo nin matkap kon kawa'nanen?” \p \v 30 Wanan ni'bat ni Jesus a nipadalan sa sayay alimbawa', “Main nin sayay lalakin kapada tamon Israelita nin ibat sa Jerusalem a manlumusong yan mako sa Jerico. Ket sinaneban rayan tulisan sa dalan. Sinamsam ray seket na, binalba-balbal raya mi'sa linakwanan rayan mangkamati. \p \v 31 Sin sain, naibansag a dinmalan yadtaw a sayay padi' a kapada nan Israelita. Ket sin na'kit nayaytaw si mampangirangep nin sakit nin sugat na, pinal'isan nayan nituloy nay nako sa keen na. \p \v 32 Main anamaet nin sayay katulungan ran pupadi'\f * \fr 10:32 \ft Mabasa a maipa'ka' konran sarayti sa Glusaryo. Mabasa et a maipa'ka' sa rispunsibilidad ran \fk katulungan ran pupadi'\ft sa 1 Cronica 23:28-32.\f* nin dinmalan itaw. Na'kit nayay tawon binalba-balbal bale' linabasan nayan lamang. \p \v 33 Kaaram, main et nin sayay lalakin linmabas bale' taga Samaria ya. Sin na'kit nayay lalakin mangkapaidap, nanabo' a inganga'do na kona. \v 34 Kinadanyan naya tan tinambar nan arak tan ladak a sugat na mi'sa na nin binerber. Kayadi', niruran naya konan asno na mi'sa naya niyater sa sayay balin pagtuluyan tan nipaasikaso naya. \v 35 Sin sumunor a awro, nami yan kwarta\f * \fr 10:35 \ft Say alaga nan siti ket upa' sa rway awron pagtatrabaho.\f* konan main nin bali tan wana, ‘Alilaen maytin tawo ket no magkurang ti sa magastos mo kona, bayadan ko li' no sumubli' ako.’ ” \p \v 36 Sawanin, tinepetan naya ni Jesus tin abugado a wana, “Si'no kadi' konran tuloy tawon linmabas sa angan-angan mo a main nin pangangado' konan sinaneban ran tulisan?” \p \v 37 Wanan ni'bat nin abugado, “Sitaw si nangipa'kit nin inganga'do kona.” \p Ket wana ni Jesus, “Kusto a wamo. Mako kayna ket mangado' ka nin wanin.” \s1 Pinili' na ni Maria a say Mas Maalaga \p \v 38 Nituloy na ni Jesus tan saray tumutumbok na a pako ra sa Jerusalem ket nakarate' sara sa sayay babali. Ket itaw pinagtuloy nasara sa bali ra nin sayay babayi nin say ngaran na ket Marta. \v 39 Main nin busat na ni Marta a say ngaran na ket Maria. Ket tinmekre' yayti sa danin ayi na ni Jesus ta reng'en nay iyakay na. \v 40 Bale' si Marta, itaw yan pinasyan paga na sa abaw a gaw'en nan pangngisadya' ket nako ya kona ni Jesus tan wana, “Ser, kai moyo layi nin mangkaasikaso a man-gaw'en koyna nga'min nin bukud-bukod a sarban gawa'? Sapa no ibarita' moyo konan busat ko nin tulungan nako anamaet.” \p \v 41 Ket wana ni Jesus kona, “Abagay kayna, Marta. Mangkapagawan mon tuloy a abaw nin bagay. \v 42 Anta sayay bagay tamo' a matkap, ket si Maria, pinili' nayayti ket kai yayna gapo nin maglat kona.” \c 11 \s1 Say Akay na ni Jesus Maipa'ka' sa Kadadasal \r Mateo 6:9-13; 7:7-11 \p \v 1 Sayay awro, mandumasal ya si Jesus sa sayay lugar. Kayadi' na nin dinmasal, kinmadani ya kona a saya konran tumutumbok na tan wana, “Maistro, iyakay rakami pan dumasal a bilang sa nipangyakay na ni Juan konran tumutumbok na.” \p \v 2 Wana ni Jesus konra, “Wanti e no dumasal kamo: \q1 ‘Ama, mapagalangan ka kumon nin liso. \q2 Mag'adi' kayna kumon sa sangkamundwan. \q1 \v 3 Byan rakami kumon nin makasadag nin \q2 kanen\f * \fr 11:3 \fk kanen\fl - Sa Griego:\fqa tinapay\ft . Say tinapay a sangkaimpurtantiwan nin ikabyay sin sain a panaon. Say rabay nan ibarita' iti ket say sarban pakatkapan nan tawo sa byay iti sa mundo.\f* mi sa inawru-awro. \q1 \v 4 Pirdunawen rakami kumon sa kukasalanan mi. \q2 Anaod, si'kami, mampirdunawen misara anamaet a mampangwa' nin duka' komi. \q1 Andi' rakami nin iyadap sa mabyat tuloy a panunubok.’\f * \fr 11:4 \ft Sa raruman nikaisurat nan siti sa Griego ket main nin kasuldong nan siti nin wana “ikadayo' nakami konan si sya a Kadukaan” a bilang sa mabasa sa Mateo 6:13.\f* ” \p \v 5 Ket wana et konra, “Bilang wadi', main nin saya komoyo a nako sa bali nan sayay amigo na sa kapiknga' nin yabi tan wana kona, ‘Amigo, pa'daman nako pan magwa' kon ipamakan \v 6 ta main nin amigo kon rinmate' nin ibat nagbyahi. Ket kasan maipadungo ko kona.’ \v 7 Ket magwa' a i'bat na nin itaw ya sa luob nin bali na, ‘Andi' nako nin isturbwen ta nakatalak yaynay purta mi. Mampida' kami ana nin saray a'nak ko, tan idapen koynay mibangon ta pigaw nin byan katan animan.’ \v 8 Ibarita' koyti komoyo, mataman nin kai ya nin mibangon tan mami a main nin bali bana' sa piamigo ra, wanin man no mapasuet yan kadadada' na nin amigo na ket mibangon yan lamang ta pigaw nin ibi nay matkap na. \p \v 9 Kanya' anaod nin, kidawat kamo konan Dios nin say matkap moyo ket byan nakamo. Ituluy-tuloy moyoy manumog kona ket tulungan nakamon manumog sa mantikapen moyo. Kumutana kamo ket pasrepen nakamo. \v 10 Anaod, sarba ran kidawat, mabyan sara. Sarba ran manumog, makadumog sara; tan sarba ran kumutana, pasrepen sara. \v 11 Bilang wadi', saya kan ama, ani byan man ulay\f * \fr 11:11 \fq byan man ulay\fl - Sa raruman nikaisurat nan siti sa Griego ket wanti a wana:\fqa bato a anak mo no kidawat yan tinapay? O, byan man ulay\ft .\f* a anak mo no kidawat yan kuna'? \v 12 O, byan man sipitan no kidawat yan salay? \v 13 No si'kamo nin tawo nin sikakasalanan ket tanda' moyoy mamin mabistan bubagay konran a'nak moyo, lalo yayna si Ama a itaw sa langit. Ibi ta ibi nayan Dios a Ispirito na konran manawat kona.” \s1 Say Ibwatan nin Pakayadi' na ni Jesus \r Mateo 12:22-30; Marcos 3:20-27 \p \v 14 Ni'sa, mampalakwanen naya ni Jesus a ispiriton duka' nin namaumel konan sayay lalaki. Sin napalakwan nayaynayti, nakapag'irgo yayna a tawon naumel ket naka'ngap sara nga'min a tutawodtaw. \v 15 Bale' wanran raruma, “Bana' ta si Beelzebul a syay uunuren ran uispiriton duka' ket binyan nayan pakayadi' na, makapalakwan yan ispiriton duka'.” \v 16 Saray raruma anamaet, sinari' ran dinawat kona ni Jesus a mangwa' yan paka'kitan a sya ket nibaki' nayan Dios. \p \v 17 Bale' si Jesus, tanda' na a iti sa nakem ra kanya' nin wana konra, “No si sayay nasyon ket matau-tao tan milalaban saray tutawo na, kai ya nin magnayon. Wanin anamaet, no sa sayay pamilya ket mapuruk-purok nin mikukuntra a saya tan saya, misisyay li' a pirat'anan ra. \v 18 Wanin anamaet kona ni Satanas tan saray kalalamo' na; no mikukuntra sara, pa'no a katutuloy nin pag'aadi' na? \p Anaod, wamoyo a mamalakwan akon uispiriton duka' yupa' kona ni Beelzebul. \v 19 No wanin, sara pa a tumutumbok moyo, sa si'no edet nin pakayadi' sara mamalakwan nin uispiriton duka'? Saran mismo a mamatutuo nin abas kamo sa man'iparsa moyo kongko! \v 20 Ket sawanin, ta say pakayadi' kon mamalakwan nin ispiriton duka' ket ibat konan Dios, ipadar nin sayti a rinmate' anay udas nin mag'adi' yaynadti a Dios. \p \v 21 Si Satanas, bilang yan sayay tawon maksaw a di-armas ket no gwardyawan nayay palasyo na, kai gapo nin mangno a main na. \v 22 Bale', no si sayan mas maksaw dyan sya ket kalabanen tan daegen ya, galten nan siti a armas nin nagpyawan na ni Satanas, mi'sa na nin taw'e-taw'en a main na.” \p \v 23 Sawanin, wana et ni Jesus, “Si si'numan a kai nin kiayon kongko, kuntra ya kongko. Si kai nin kipaninep kongko, mamisisyak ya.” \s1 No Sumubli' yay Ispiriton Duka' konan Tawo \r Mateo 12:43-45 \p \v 24 Ket nituloy na ni Jesus nin wana, “No napalakwan yaynay ispiriton duka' a nakasrep sa sayay tawo, mako ya nin mikadaw sa makrang nin lugar nin maningkap nin piikapan na. No kasan ma'kit na ket wana sa nakem na, ‘Sumubli' akodtaw pa sa ibwatan ko.’ \v 25 Ket sumubli' ya anaod tan marate' nayan naringgasan tan nasider. \v 26 Edet, mako ya managyat nin pito ra et nin ispiriton mas duka' et dyan sya mi'sa sumrep saran miikap konan sitaw a tawon ibwatan na. Anaod, mas grabi et li' a kapapa'sar nan siin a tawo dyan sin nu'na.” \s1 Si Tutuon Makarma' \p \v 27 Sin sain, sin kapresan nan mampag'irgo ni Jesus, main nin sayay babayin tinma'way a wana, “Makarma' ya anaod si ina mo nin nangiyanak tan namasuso komo.” \p \v 28 Bale' wana ni Jesus, “Mas makarma' ya bale' a mampangrenge' tan mantumulok sa man'ibarita' nan Dios.” \s1 Say Nipaningkap nin Milagro kona ni Jesus \r Mateo 12:38-42 \p \v 29 Sin man'aribungbungan rayaynan abaw nin tutawo, wanan nituloy ni Jesus, “Si'kamon tutawo sawanin, sabtan kadukaan moyo. Kidawat kamon paka'kitan a say pakayadi' ko ket ibat kona nin Dios bale' kasan paka'kitan a ipa'kit komoyo no kai kal-la tamo' kapadan si na'kit a nangyadi' kona ni Jonas\f * \fr 11:29 \ft Mabasa a maipa'ka' kona ni \fk Jonas\ft sa Glusaryo.\f* sin saytaw. \v 30 Say nangyadi' kona ni Jonas ket pammatalad nan Dios konran taga Ninive. Wanin anamaet, say mangyadi' kongko nin si Pinaitawo ket pammatalad nan Dios komoyon tutawo sawanin. \p \v 31 No Awro li' nin Manintinsya yay Dios, mataman nin si Rina a taga Sheba ket magtistigos ya li' a manepeg nin dusawen kamo, ta ibat sa adayo' ket mako na nin reng'en a madudunong nin akay na ni Adi' Solomon. Bale' si'kamo, anta iti yayna sawanin komoyo a mas et a kadunungan na dyan si Solomon ket kai moya gapo nin akuen. \v 32 No Awro li' nin Manintinsya yay Dios, umadap sara li' a taga Ninive ket ibarita' ra li' a manepeg nin dusawen kamo, ta sara, sin narnge' ray nipata-patanda' na ni Jonas, nagbabawi' sara tan ginurutan raynay duka' a pigagawa' ra. Si'kamo bale', iti ya sawanin komoyo a mas ata'gay et a pakataros dyan si Jonas bale' kai moyo nin man'akuen a akay na.” \s1 Matkap tamon Siguradwen nin Mapalaway a Kanakman tamo \r Mateo 5:15; 6:22-23 \p \v 33 Nag'irgo yaynaet si Jesus konra a wana, “Kasan si'numan a manulsol nin tyo' mi'sa ikwa naya sa maadin lugar o sakban nayan salop, no kai edet, ikwa naya sa pangngitukduan ta pigaw nin sarba ran sumrep sa bali ket mapalawayan sara. \v 34 Say mata mo anamaet ket bilang tyo' nin lalaman mo. No limpyoy pangingikit mo ket, si intiron lalaman mo bara'mon lison mapalaway ya. Bale' no main nin dipikto, bilang nin si intiron lalaman mo ket nadedleman ya. \v 35 Anaod, siguradwen moyon say palaway nin mampalawayan kamo ket kai nin mandumedlem iti komoyo. \v 36 Sawanin, no say intiron kanakman moyo ket mapalaway tan kasa gapon madedlem a parti, mapalaway anamaet a intiron kinatawo moyo ket, mapalaway a bilang sa sayay lampadawan nin say salag na mamalaway komoyo.” \s1 Nikapuet nasara ni Jesus a Pupangulo \r Mateo 23:1-36; Marcos 12:38-40 \p \v 37 Leg'an nan mampag'irgo ni Jesus, main nin sayay Pariseo nin nanagyat konan mangan itaw konra, kanya' nin nako yadtaw konra si Jesus tan dinmungo yaynan mangan. \v 38 Bale' naka'ngap yay Pariseo sin naasikaso nan kai na nin tinumbok ni Jesus a ritwal nin manguyas yapo' nin gamet ba'yo nin mangan.\f * \fr 11:38 \ft Siti nin ginwa' na ni Jesus ket saya yan kasusubag sa kaugalian ran Israelita.\f* \v 39 Ket wana ni Jesus kona, “Si'kamon Pariseo, man-gaw'en moyon maong a kaugalian moyo bilang sa pangriringgas moyon rikor nin tasa tan lipong moyo, bale' say kanakman tan pigagawa' moyo ket napno' nin kaaguman tan kadukaan. \v 40 Kalawakaw kamo! Ambo' para a si Dios a syay nangwa' nin lalaman tamo ket syan lamang a nangwa' nin kanakman tamo? \v 41 Kanya' nin palinisen moyo yapo' a iti sa kanakman moyo, mi'sa mangibwat sa malinis a kanakman moyo ket mami kamo konran makatkap, ket malinis kamo anaod. \p \v 42 Kado' kamoyna, si'kamon Pariseo! Wanin ta man'ibi moyo konan Dios pati say kakapulo' nin mula moyon ipangrikado moyo tamo', bale' mampauryan moyoy mas maalagan ipagwa' nin Gugan-gan bilang say pangwa' moyon mapteg tan say pangangado' konan Dios. Sayti a manepeg nin gaw'en moyo leg'an moyon gaw'en lamang a raruma. \p \v 43 Kado' kamoyna, si'kamon Pariseo! Wanin bana' ta maalaga komoyoy tumekre' sa tekrean para konran impurtantin tutawo sa sinaguga tan say pagalang-galangan ran tutawo sa publiko. \p \v 44 Kado' kamoyna! Bilang kamon nanabunan a kasan marka kanya' nin mangkada'da-da'daan ran tutawo ket kai ra tanda' nin nadulingatan\f * \fr 11:44 \ft Mabasa et a maipa'ka' sa sayti sa Bilang 19:16.\f* sarayna.” \p \v 45 Sin sain, main nin saya konran abugado sa Gugan-gan a inumbat kona ni Jesus a wana, “Ser, sa sain a nibarita' mo ket masakitan anamaet a nakem mi a.” \p \v 46 Ket wana ni Jesus, “O', kado' kamoyna anamaet, si'kamo nin abugado! Wanin ta mampabyaten moyoy ipatumbok moyo konran tutawo nin dandani kai nin ma'wit, bale' ni buga' ket kai kamo tumulong. \p \v 47 Kado' kamoyna ta mampangwa' kamon alalakin lapida bana' ta napati sarayna a prupita a saran lamang a nipapati ran saray pupuon moyo. \v 48 Mapatnag a kiayon kamo sa ginwa-ginwa' ra ta sara anaod a namapati konran saray prupita, mi'sa si'kamo anamaet a mampangwa' nin mabibistan lapida ra. \v 49 Ket si Dios a sangkadunungan ya wana maipa'ka' komoyo, ‘Ituloy koy mangibaki' konra nin prupita tan ibabaki' ko ket main sara konray patyen ra tan saray raruma ket duksaen rasara.’ \v 50 Kanya' nin, si'kamon tutawo konan sitin panaon, tandaan moyo et a lamang nin dusawen ta dusawen nakamon Dios bana' sa nipangmati ran pupuon moyo konran sarba ran prupita nangibwat ana sin pinarsa yaytin mundo, \v 51 nangibwat sa nipangmati kona ni Abel angga kona ni Zacarias a pinati sa pisa'lean nin altar tan Timplo. O', si'kamon tutawo konan sitin panaon a umbat sa sarban sayti.” \p \v 52 Wana et ni Jesus, “Kado' kamoynan talaga, si'kamon abugado maipa'ka' sa Gugan-gan, ta ginlat moyo in konran tutawo si bara'mon tumbok sa pakataros sa maipa'ka' sa pakaisalba a mangibwat konan Dios. Si'kamo, kai moyon lamang inako' in a pakaisalba. Wanin et a sidaen moyoy kaisipan ran tutawo ta pigaw nin kai raytin lamang nin mataros.” \p \v 53 Sin nibwat yaynadtaw si Jesus sa bali, masager sara kona. Ket man'ipamuspusan raynan saray Pariseo tan Madudunong sa Gugan-gan a mapag'irgo raya maipa'ka' sa nagsikabarang a bubagay, \v 54 ta la'wanen raya awa' a magkabiso' ya sa pag'iirgo na ket main nin ipakasalanan ra kona. \c 12 \s1 Andi' nin Miwadi'-wadi' a Maong ka ta Mailalwan yay Dios \r Mateo 10:26-33; 12:32; 10:19-20 \p \v 1 Leleg nin wanin, sabtan ka'bawan raynan tutawon nididinep nin sa ka'bawan ra ket mangkapida'daan sarayna. Sara yapo' a tumutumbok na a kinairgo na ni Jesus a wana, “Pakanda' kamo ta pigaw nin kai nin magkuri komoyo a bilang nin pammakbo ran Pariseo a say piwadi'-wadi' ran maong saran tawo. \v 2 Sarban bara'mon naiyadi a kai nin tanda' sawanin, matandaan li' a lamang sa adapen ta kasan sikrito nin kai matandaan. \v 3 Kanya' nin, animan a nag'irgwan moyo nin sikrito, matandaan li' nin sarba, tan animan a iyanas moyo sa rarem nin kwarto ket maita'way li' sa rikor. \p \v 4 Ket ibarita' ko komoyo, si'kamon uamigo ko, andi' kamo nin mali'mo konran marabay nin mangmati komoyo ta say lalaman moyo tamo' a mapati ra. Mayadi' ket kasaynan raruma et nin magwa' ra. \v 5 Ipau'na-u'na koyna komoyo no si'noy manepeg moyon ikali'mo. Si ikali'mo moyo ket si mayadi' ya nin mangmati ket main nin pakayadi' nan mangibantak et sa impyirno. Ibarita' koyti komoyo, si Dios a manepeg nin ikali'mo moyo! \p \v 6 Magwa' saran binting tamo' a liman manuk-manok. Mataman nin wanin bale', ni saya konra ket kai na nin mampauryan nin Dios. \v 7 Balu'-balo' kamoyna! Ultimo et a say sabot moyo sa ulo ket nabilang na. Kanya' anaod nin andi' kamo nin mali'mo bana' ta mas mabli kamon adayo' kona dyan saray abaw a manuk-manok. \p \v 8 Ket ibarita' ko komoyo a si si'numan a mangipatutuo konran tutawo a tumutumbok koya, si'kon si Pinaitawo ket ipatutuo kon tumutumbok koya sa adapan ran uanghil nan Dios. \v 9 Bale' si si'numan a mangibudi' konran tutawo a tumutumbok koya, ibudi' ko li' anamaet a tumutumbok koya sa adapan ran uanghil nan Dios. \v 10 Si si'numan a mag'irgo nin animan a kuntra kongko a si Pinaitawo, mapirduna ya et. Bale' si tawon mamaduka' nin kabistawan nan Ispirito nan Dios, kai ya gapo nin mapirduna. \p \v 11 Sa tyimpo a ika' rakamo nin iyadap konran mampag'uray sa susinaguga, o konran iti sa uray, o konran raruma et nin main nin pakauray ta pigaw nin usisaen rakamo bana' sa pammemper moyo kongko, andi' moyo nin kaaburidwan no ani a ibarita' moyo, o no pa'no a i'bat moyo \v 12 bana' ta konan sitaw li' nin udas, si Ispirito nan Dios ket iyakay nakamo no ani a manepeg moyon ibarita'.” \s1 Si Pangingiyarig Maipa'ka' konan Mayaman a Kalawakaw \p \v 13 Sawanin, main nin saya konran nididinep nin tutawodtaw a nikiirgo kona ni Jesus a wana, “Maistro, bibilinen moya pay busat ko nin ibi nayna a tao ko sa tawir mi.” \p \v 14 Ket wana ni Jesus kona, “Ya! Amigo, ambo' in a nakaibakian ko si pag'urayan a pitao moyon tawir moyo.” \v 15 Ket wana et konran tutawodtaw, “Pakailag kamo maipa'ka' sa apes-apesen moyo! Andi' kamo kumon nin maagom sa animan ta say byay, ambo' nin dipindi sa ka'bawan nin kamamain.” \v 16 Ket namarita' ya nin sayay pangingiyarig maipa'ka' sa sain a wana, “Main nin sayay mayaman nin abaw nin tuloy a nayatab na. \v 17 Ket wana sa nakem na, ‘Ani kadi' a mabistan gaw'en ko ta kasaynan mapangaturan ko nin raruman nayatab ko?’ \v 18 Wana ana et, ‘A, maya' pa! Yubaen koy agamang ko tan mama'deng akon mas alalaki nin pangaturan kon yatab tan raruma et nin main ko. \v 19 Ket wangko li', “Ay! Abaw ana a nadinep nin niyator kon ikabyay para sa abaw a taon. Painawa akoyna tana, minom, mangan tan mipariga.” ’ \p \v 20 Bale' wana nin Dios kona, ‘Kalawakaw! Sitin yabi, kalapen koyaynay byay mo. Sawanin, si'noyna a keen nin sain say abaw a nisadya' mo para sa lalaman mo?’ \p \v 21 Wanin a kapapa'sar nan sayay maninep nin kayamanan para sa lalaman na bale' ambo' yan mayaman konan Dios.” \s1 Maninep nin Kayamanan Itaw sa Langit \r Mateo 6:25-34,19-21 \p \v 22 Sawanin, wana et ni Jesus konran tumutumbok na, “Kanya' edet nin ibarita' koyti komoyo: Andi' kamo nin umaburido maipa'ka' sa matkap moyo konan sitin byay a bilang sa ikabyay tan sa isket moyo. \v 23 Anaod, say pipa'kaan nin byay moyo ket mas ararem dyan say pangangan tan pisisket. \v 24 Imatunan moyo saray uwak: Kai sara nin mampangmula ni mampangyatab. Kasan agamang ra o mampangaturan ran kanen ra. Wanin man, mambyan nasaran Dios nin ma'kan. Anaod, mas mabli kamo konan Dios dyan saray mumanuk-manok! \v 25 Anamaet, mapaanro moyo kasi a byay moyo mataman nin sayay udas tamo' no umaburido kamo? \v 26 No kai moya nin magwa' in nin daite' tamo' nin bagay, mayin a kaaburidwan moyo et a raruma? \p \v 27 Imatunan moyo pay kabibista nin buburak nin dikot. Kai nin magtrabaho ni mangabel nin isket ra. Bale' ibarita' ko komoyo, abirno aninay pupustura nin seket na ni Adi' Solomon ta wanin anay yaman na, kai ya et nakapisket nin kapadan bista nan saya sa sain nin buburak. \v 28 Ket no mapasketan nan wanin kabista nin Dios a dudikot a isen sawanin bale' dilap ket magwa' a ipuor tamo' sa syang, mas lalo ana a byan nakamon isket moyo! Aninay kababwan nin pagmamatalek moyo! \v 29 Kanya' nin andi' moyo tana nin pirmin pipanemtem no ani a kanen o inumen moyo tan andi' moyoyti nin pakaaburidwan. \v 30 O' anaod, sain nin bubagay a iti sa nakem ran sarban tutawon kai nin mangalilbi' konan Dios bale', main ya a Ama moyon itaw sa langit nin magtanda' a matkap moyo in nin bubagay. \v 31 Ana edet, matkap a say mu'na-mu'na nin iti sa kanakman moyo ket si maiyadilanta a maipa'ka' sa pag'aadi' nan Dios ket ibi na anamaet in nin matkap moyo. \p \v 32 Si'kamo nin mampagawan ko, umno kamo tamo'. Wanin man, andi' kamo nin mali'mo ta maririket yan maong a Ama moyon itaw sa langit nin kirama' kamo sa Pag'adian na. \v 33 Ilako' moyoy main moyo, ket mami kamo konran makatkap sa naglakuan moyo. No wanin a gaw'en moyo, mampaninep kamo itaw sa langit nin kayamanan nin kai nin masida' tan ma'pos, nin kai ra ma'ka' nin mannakaw tan kai ra nin masida' nin insikto. \v 34 Anaod, maninep kamodtaw ta no adti a kami'nan nin mabli komoyo, itaw anamaet a nakem moyo.” \s1 Matkap a Nakasadya' nin Pirmi sa Isusubli' nan Uunuren \p \v 35 Wana et ni Jesus, “Sumadya' kamoynan si'kamon magsisirbi. Matkap a bara'mo kamon saray ualila' nin nakasili tan nakapadta a lampadawan nin \v 36 mantuma'gan sa iyuyugot nan amo ran ibat sa bansal. Nakasadya' sara ta pigaw nin no rumate' ya ket tumuktok ya sa purta, tampor nin maabryan raya. \v 37 Makarma' saray wanin a ualila' a marate' nasaran amo ra nin nakasadya'. Anaod, ibarita' koyti komoyo a sitin amo, magpripira yan magsirbi konran ualila' na \v 38 mataman no rumate' ya sa kapiknga' nin yabi o no parbangon ana nin padungwen nasaran mangan. Paririketen nasara no nakasadya' sara! \p \v 39 Tandaen moyoyti: No kumon ket tanda' nan main nin bali no ka'no ya nin mako a mannakaw, siguradon sadyaan naya, ket si mannakaw kai naya nin masrep a bali na. \v 40 Kanya' anaod nin, taman nin si'kamo, matkap a sisasadya' kamo nin lawas ta si'kon si Pinaitawo ket bigra' a rumate' ako li' no ka'no nin kai moyo ipa'ka'.” \s1 Si Manakem tan Kapagpyawan nin Ingkargado \r Mateo 24:45-51 \p \v 41 Sawanin, si Pedro, tinmepet ya kona ni Jesus a wana, “Maistro, siin a pangingiyarig, para ya komin tumutumbok mo o para ya sa sarban tawo?” \p \v 42 Ket wanan ni'bat nin Uunuren a saya yan pangingiyarig, “Edet, si'noy kumana' nin tawo na? Si'noy sayay manakem tan kapagpyawan a alila'? Iyintriga na nin amo na kona a pangangasikaso konran kapada nan alila' tan pammi nin inawru-awron rasyon ran ikabyay. \v 43 Paririketen naya nin amo a wanin nin ingkargado no sa irarate' na ket wanin a man-gaw'en na. \v 44 Anaod, ibarita' koyti komoyo, pag'inen nayan amo na nin ingkargado sa sarban main na. \v 45 Bale' no siin nin ingkargado ket wana sa nakem na, ‘Ma'teng ya et nin rumate' a amo ko,’ ket sasakit-sakiten nasaray kapada na nin alila', lulalaki man o bubbayi, tan mipapda' yan mangan tan minom anggan mabok ya, \v 46 anta main ket, rumate' yay amo na nin kai na gapo nipa'ka' nin rumate' ya. Ket kasan sapon dusawen nayan say makapati nin amo na ket itampal nayan ikalamo' konran kai nin kapagpyawan. \p \v 47 Ket si ingkargado a magtanda' ana sa karabayan nan amo na, bale' kai ya nin sinmadya' o kai na nin ginwa' a man'ipagwa' kona, dusawen nayan maong nin amo na. \v 48 Bale' si ingkargado a kai nin magtanda' sa karabayan nan amo na, ket nakagwa' yan subag kona, buga' tamo' a panunusa kona. \p Anaod, si sayay binyan nin abaw o nangipyawan nin abaw, mas abaw anamaet a ilalwan kona.” \s1 Bana' kona ni Jesus ket Main nin Pisisisyay \r Mateo 10:34-36 \p \v 49 Wana et ni Jesus, “Nako akodti sa luta' ta pigaw nin ringgasan koyan apoy a mundo. Ket sapa kumon ta kapresan ana. \v 50 Bale' matkap a mangirangep ako yapo' nin dya'dya' ket anggan kai et nin nangyadi', say kaisipan ko ket kai nin makapainawa. \v 51 Sa wamoyo nako akodti sa luta' ta pigaw nin mitutuno saray tutawo? Kai! Nako akodti ta pigaw nin mapuruk-purok saray tutawo. \v 52 Ket mangibwat sawanin, bilang wadi' sa limay katawo sa sayay pamilya, kuntrawen rasara li' nin tulo a rwa tan wanin ra anamaet nin rwa a kuntrawen rasara li' a tulo. \v 53 Wanin anamaet, saray mitraama, mikuntra sara; saray mitraina, mikuntra saran lamang; si katyangan nin babayi kikuntra ya konan manuyang nan babayi, o si manuyang nin babayi kikuntra ya konan katyangan nan babayi.” \s1 Pilien a say Matunong sa Adapan nan Dios \r Mateo 16:2-3; 5:25-26 \p \v 54 Wana anamaet ni Jesus konran abaw nin tutawodtaw, “No ma'kit moyon mangkumubpal a gunem sa panrupan, tampor a wamoyo, ‘Rumapeg kadi'.’ Ket rinmapeg yan page'. \v 55 No maingar moya anamaet a sirin timog wamoyo, ‘Pinasyan amot kadi'.’ Ket pinasyan amot nin page'. \v 56 Si'kamon mampimaung-maong! Mataros moyoy pipa'kaan nin bakas nin luta' tan nin langit, ket sukat a kai moyo nin mataros a pipa'kaan nin mampangyadi' sawanin nin panaon? \p \v 57 Edet, magdisisyon kamo no ani a matunong sa adapan nan Dios. \v 58 Bilang wadi', no main nin mangidimanda komo ket i'ras naka sa husgado, kiariglo kaynan tampor mintras nin iti kamo et sa dalan, ba'yo ka nin maiyadap sa kurti, ta no kai, ipasuet nakan i'ras konan hwis, mi'sa ipagamet nakan hwis konran pulis ket ipriso raka. \v 59 Ibarita' koyti komoyo, buruken rakadtaw sa tana a mabayadan mo a sangkaultimwan nin sintabos a multa mo.” \c 13 \s1 Si Pangingiyarig Maipa'ka' konan Kayon Igos a Kai nin Gumunga \p \v 1 Sin sain, main nin tutawodtaw nin nangibarita' kona ni Jesus nin maipa'ka' konran umno ray taga Galilea a nipapati na ni Pilato leleg ra nin mampangida'ton nin pinatin uayep konan Dios ket nailawok a daya' ra sa daya' nin da'ton ra. \v 2 Ket wana ni Jesus konra, “Man'ipa'ka' moyo para nin mas mabyat a kasalanan ran saraytaw nin pinati dyan saray raruman taga Galilea bana' sa wantaw nin nikapati ra? \v 3 Ibarita' ko komoyo a ambo' nin wanin! Ket si'kamo, no kai moyo nin gurutan a pagkakasalanan moyo, madusa kamo ket mati kamon lamang nin bilang konra. \v 4 Saya et, saray labinwaloy tawon nati nin nadag'anan nan latudi nin itaw sa Siloe, sa wamoyo, mas makasalanan sara dyan saray kapada ran mampiikap sa Jerusalem? \v 5 Ibarita' ko komoyo a ambo' nin wanin! Ket si'kamo, no kai moyo nin gurutan a pagkakasalanan moyo, madusa kamo ket mati kamon wanin lamang konra.” \p \v 6 Ket wana ni Jesus konra a sayay pangingiyarig, “Si sayay tawo ket main nin mula nan igos sa luta' na. Ni'sa, kina' na nin kinikit no main nin bunga na, ket kasa gapo nin na'kit na. \v 7 Kanya' nin, wana konan si mangngalila', ‘Ya! Tuloy taon koynan mampakodti mangkit nin bunga nan sitin puon, ket anggan sawanin kasa et gapo. Pukanen maynayti ta mangukupa ya tamo' nin lugar.’ \v 8 Ket wanan sitin mangngalila', ‘Ser, palabasen ta yapo' a sayay taon ta sukaden koy libed nin puon na tan kwan yan gwano. \v 9 No gumunga ya li' no sumunor a taon, maong, ket no kai, saytaw yayna li' nin pukanen.’ ” \s1 Sa Awron Painawa, Pinaanda' naya ni Jesus a Babayin Bukot \p \v 10 Sayay Awron Painawa, anamanaet ket mampangyakay ya si Jesus sa sayay sinaguga. \v 11 Sin sain, main itaw nin sayay babayi nin labinwaloy taon naynan mangkapaidap ta nasrepan yan ispiriton duka'. Kanya' nin ginmukot ya tan kai nayayna gapo nin maitarindeg a gurot na. \v 12 Sin na'kit naya ni Jesus, kinayaban naya, mi'sa wana, “Mangibwat sawanin limpyo kayna.” \v 13 Nipababo na ni Jesus a gamet na konan si babayi ket, sin sain, tampor nin naitarindeg nay lalaman na kanya' nin rinayu-rayo nayay Dios. \p \v 14 Sawanin, masager yay pangulo sa sinaguga bana' ta sa Awron Painawa na ginwa' in ni Jesus ket wana konran tutawo, “Main nin a'nem a awron matkap a mag'ubra. Sa saytaw nin awro kamo makodti nin patambar ambo' no Awron Painawa.” \p \v 15 Ket wanan ni'bat ni Jesus nin Uunuren kona, “Maong kamo wadi'! Kai para a say barang saya komoyo mataman no Awron Painawa ket usbagen moyo sara sa nakaipugedan ray ayep moyo ta ika' moyo sara nin painumen? \v 16 Siti nin babayi, a nangibwat anaod sa puri na ni Abraham, ket pinagmasakit naya ni Satanas sa luob nin labinwaloy taon. Ambo' para nin manepeg a pa'sar balukasan ya anamaet mangibwat sa masakit na sa Awron Painawa?” \v 17 Sa sain a nibarita' na ni Jesus, sarba ran kuntra kona ket napading'eyan sara. Bale' maririket saray raruman tutawodtaw bana' sa sarban bubagay nin makapaka'ngap a ginwa-ginwa' na. \s1 Say Pangangakay nin Maipa'ka' sa Iyadilanta nin Pag'aadi' nan Dios \r Mateo 13:31-33; Marcos 4:30-32 \p \v 18 Ket nituloy na ni Jesus a pangangakay na. Wana, “Pa'noy pag'aadi' nan Dios? Adti nin maiyarig? \v 19 Say iyadilanta nin pag'aadi' nan Dios ket maiyarig sa sangkadaitean nin bikoy nin mustasa a nika' na nimula nin sayay tawo sa pukok na. Tinmubo' ya anggan nag'in yan kayo ket nipugaran ran mumanuk-manok a susanga na.” \p \v 20 Wana et ni Jesus, “Ani et a pangiyarigan ko sa pag'aadi' nan Dios? \v 21 Say pakaitayak nin akay maipa'ka' sa pag'aadi' nan Dios ket maiyarig et sa pammakbo. Nilawok nan sayay babayi a daite' nin pammakbo sa rwampulo' a salop nin arina ket kinumbo yay intiron minasa na.” \s1 Si Akipot a Purtan Mako konan Dios \r Mateo 7:13-14,21-23 \p \v 22 Nituloy ra ni Jesus a pako ra sa Jerusalem ket sa nadalanan ran bubabali tan bubaryo, tinumge-tumgen saran nangyakay. \v 23 Sawanin, main nin nanepet kona ni Jesus a wana, “Ser, umno sara tamo' para a maisalba nan Dios?” \p Ket wanan ni'bat ni Jesus konran tutawo, \v 24 “Gaw'en moyoynay anggawan nin mababa' moyon makasrep sa akipot nin purta nin mako sa anggan-angga nin byay. Ibarita' koyti komoyo: Rumate' li' a panaon nin abaw saray masuet nin sumrep bale' kai sara nin makasrep. \v 25 Nisada' nayayna li' a purta nin main nin bali ket, si'kamo itaw kamo tana sa rikor, mantumuktok kamon mampangumbinsi a wamoyo, ‘Ser, pasrepen rakami pa.’ \p Ket si ubat na komoyo, ‘Andyak ta kai katamo nin katanda' tan kai ko nin tanda' no adti a ibwatan moyo.’ \p \v 26 Ket wamoyo, ‘Nakadungo rakamin nangan tan ninom, tan nangyakay kadtaw et sa lugar mi.’ \p \v 27 Bale' i'bat na, ‘Kai kamo nin makakibiang iti, si'kamon sarba nin gumu-gumwa' nin duka'! Kumadayo' kamo kongko!’ \p \v 28 Ket umasisit kamo tan ngumaretenget a ngipen moyo bana' sa pakapaidap. Anaod, ma'kit moyo saradtaw si Abraham, si Isaac, si Jacob tan sarba ran prupita nan Dios sa Pag'adian na, ket si'kamo bale', mampalakwanen kamo ket kai kamoyna gapo nin makasrep. \v 29 Main anamaet nin tutawon kipunsyadtaw sa Pag'adian nan Dios nin mangibwat sa panrupan tan sa baytan, wanin et sa bagatanan tan sa amyanan. \v 30 Anaod, main saray tutawon mipaayupa' sara sawanin ket maita'gay sara li', tan main sara anamaet a mipata'gay sara sawanin ket maikayupa' sara li'.” \s1 Say Pangangado' na ni Jesus konran Taga Jerusalem \r Mateo 23:37-39 \p \v 31 Konan siin et a lamang a udas, main nin Pariseo nin nako kona ni Jesus a wanra, “Mibwat kaynadti yapo' ta rabay naka kano nin ipapati ni Adi' Herodes Antipas.” \p \v 32 Ket wanan ni'bat ni Jesus, “Mako kamo konan siin nin tawon bara'mon alimutang a mataktika tan ibarita' moyo kona a wangko a sawanin tan no dilap ket ituloy ko et a lamang a mamalakwan nin ispiriton duka' konran nasrepan ra tan mamaanda' nin main nin masakit. Ket sa ikatlon awro, mayadi' koyna a gawa' ko. \v 33 O' a, kanya' nin ituloy koy pako ko sa keen ko sawanin, no dilap tan angga et no kamakarwa bana' ta adti et anaod a lugar nin pangmatyan konan sayay prupita nan Dios no kai itaw sa Jerusalem? \p \v 34 O si'kamon taga Jerusalem, patye-patyen moyo saray prupita tan kudas-kudasen moyo saran patyen a tutawo nan Dios a ibaki' na komoyo! Ni'no koyna sinari' nin dinepen katamon bilang sa pananayakop na sa sirong nin pakpak nan inan manok konran siwsiw na. Bale', si'kamo, andi' kamo! \v 35 Anaod, pauryan nayayna nin Dios a lugar moyo! O' ibarita' koyti komoyo, kai rakoyna nin ma'kit angga nin rinmate' ana a panaon nin maibarita' moyo a wanti, ‘Binindisyunan nayan Dios a nibaki' na nin manrumate' anadti sawanin kontamo!’\x * \xo 13:35 \xt Kanta 118:26.\x* ” \c 14 \s1 U'nawen a say Mamin Kaabigan sa Awron Painawa \p \v 1 Saya anamanaet nin Awron Painawa, sinagyat ya si Jesus nin mangan sa bali nan sayay pangulo ran Pariseo. Ket man'imatunan rayan itaw no ani a gaw'en na. \v 2 Anaod ta itaw ya sa dani na a sayay lalakin umna-umnal a lalaman na. \v 3 Ket tinepetan nasara ni Jesus a Pariseo tan saray abugado sa Gugan-gan a wana, “No paandaen nayan sayay tawo a sayay main nin masakit no Awron Painawa, subagen na kasi a Gugan-gan, o kai?” \p \v 4 Nititinek sara tamo' bale'. Sin sain, nipababo nay gamet na ni Jesus konan lalaki ket inmanda' ya, mi'sa pinaugot nayayna sa bali ra. \v 5 Kayadi' sain, wana ni Jesus konran saray abugado tan saray Pariseo, “Bilang wadi' a main komoyo a si anak na o si baka na ket nanabo' ya sa bubon, kai naya kasi nin arwasen nin tampor mataman no Awron Painawa?” \p \v 6 Ket kai sara nin naka'bat konan tepet na. \s1 Maipa'ka' konan Sayay Maayupa' a Nakem tan Mapanan'ili \p \v 7 Sin sain, naasikaso na ni Jesus a main konran saray sinagyat a pinili' ran tekrean a para konran saray ata'gay nin tutawo. Kanya' nin wana konra, \v 8 “Bilang wadi' ket sinagyat ka sa sayay bansal, andi' ka nin tumekre' sa tekrean a para konran saray ata'gay nin tutawo, ta bangli' no main nin sayay sinagyat nin mas ata'gay nin tawo dyan si'ka. \v 9 Ket si nanagyat ika' naya nin patekreen sa mantekrean mo tan wana komo, ‘Para konan sitin tawo ya in nin tekrean.’ No wanin ket mading'eyan ka nin erpe-erpes nin mako sa rigrig. \p \v 10 Ana edet, no main nin managyat komo, itaw ka sa rigrig tumekre' ket keen naka li' nin namabansal nin ibarita' na komo, ‘Amigo, taynadtaw e tumekre' sa naisadya' nin tekrean!’ Konan siin ket mapagalangan ka sa adapan ran kadungo mo.” \v 11 Anaod, si mangita'gay nin lalaman nan diri, maikayupa' ya li' ket si mipaayupa', maita'gay ya li'. \p \v 12 Sawanin, wana anamaet ni Jesus konan Pariseo a nanagyat kona, “No manadya' ka para sa sayay pakan, ambo' nin saray uamigo mo, bubsat mo, kukanayon mo, tan saray mumayaman nin kabaraybay moy sagyaten mo, ta masagyat raka li' anamaet ket natubale' kayna. \v 13 Ana edet, no mamakan ka, maong anan saray pubri, pilay, bulag a sagyaten mo. \v 14 Ket makarma' ka li' ta kai sara nin makatubale', bale' si Dios tubaleen naka li' no pasublien nasarayna nin mabyay a mapteg.” \s1 Si Pangingiyarig Maipa'ka' sa Ubat sa Nikasagyat sa Punsya \r Mateo 22:1-10 \p \v 15 Sin narnge' nayti nin saya konran saray kadungo na ni Jesus nin mampangan, wana kona, “Makarma' saray makakidungon mangan itaw sa Pag'adian nan Dios!” \p \v 16 Ket wanan ni'bat ni Jesus a nipadalan na sa sayay pangingiyarig, “Main nin sayay mamapunsya ket abaw saray sinagyat na. \v 17 Sin narate' anay awron punsya, nipakayaban nasaray sinagyat konan katulong na a wana konra, ‘Kamoyna ta nakasadya' ana nga'min.’ \v 18 Bale' sarba ra main nin bada'nan. Wanan nu'na, ‘Nakasaliw akon luta'. Matkap nin keen koya bisitawen. Kidawat akon dispinsa.’ \v 19 Wana anamaet nin saya, ‘Nanaliw akon mapulo' ray damulag. Keen kosara nin sarien nin ipangadado. Kidawat akon dispinsa.’ \v 20 Wana nin saya et, ‘Kayadi' ko tamo' nin nikasal kanya' nin kai ako nin makapika'.’ \p \v 21 Sin sain, sinmubli' yaynay katulong tan nibarita' naytin bubada'nan ra konan amo na. Sawanin, sabtan sager nan amo kanya' nin ginan-gan nayay katulong nin wana, ‘Madali' ka, mako ka sa palingki, sa plasa tan sa kukalsada ta i'ras mosaradti a pubri, a bulag tan pilay.’ \v 22 Ket kaaram, sinmubli' yaynaet a katulong konan amo na tan wana, ‘Ser, ginwa' koynay nigan-gan mo kongko, bale' abaw et a bakantin tekrean.’ \v 23 Ket ni'bat nan amo konan katulong, ‘Mako ka edet sa dudalan ta pasueten mosaray tutawo nin makodti ta pigaw nin mapno' yay bali ko \v 24 ta ibarita' koyti komoyo, ni si'numan konran saraytaw saray nu'nan sinagyat nin nagbada' ket kai nin makataway sa nisadya' ko.’ ” \s1 Matkap nan Ipulisay nin Sayay Tumutumbok a Mabli kona \r Mateo 10:37-38 \p \v 25 Sa nipangituloy na ni Jesus nin mako sa Jerusalem, pinasyan ka'bawan ran tutawon nayi kona. Sin sain, inmadap ya konra ket wana, \v 26 “Si si'numan a marabay nin tumumbok kongko nin mas alaki a pangangado' na konran mangatua na, asawa na, a'nak na, bubsat na, tan taman sa lalaman nan diri dyan sa pangangado' na kongko, kai ya nin magwa' nin mag'in nin tumutumbok ko. \v 27 O' ta si tawon kai nin pa'sar mamalatay nin kudos na nin ipulisay na a sarban mabli kona, kai nan lamang nin magwa' a mag'in nin tumutumbok ko. \p \v 28 Anaod, si si'numan nin tumumbok kongko ket matkap a bilang yan sayay mampagplanon mama'deng nin bali. Kwintawen na yapo' a magastos na ta pigaw nin matandaan na no sumadag a kwarta na nin ipangyadi' konan bali \v 29 ta sali' no mayadi' na nin maipa'deng a pundasyon, kai nayayna nin maituloy ket sarba ran maka'kit kaka'lisan raya \v 30 nin wanra, ‘Ya, siin a tawo, nama'deng ya ket kai naya nin nayadi'.’ \p \v 31 Wanin anamaet, no girawen yay sayay adi' a main nin mapulo' a ribon sundalo', ket si adi' a mangira kona ket main anamaet nin rwampulo' a ribon sundalo' na, siguradon isipen na yapo' tan adalen na no mababa' rasaran labanan nin mapulo' a ribon sundalo' na a rwampulo' a ribon sundalo' nan kagira na. \v 32 Ket no wadi' a kai ra nin mababa', mintras a kai sara et nin inmintra a kalaban, mangibaki' yaynan mangilalaman kona nin mangibarita' konan si saya et nin adi' no ani a matkap nan gaw'en ta pigaw nin mituno sara. \v 33 Edet, no kai nin gurutan nin si'numan a sarbaynan main na, kai ya magwa' nin mag'in nin tumutumbok ko.” \r Mateo 5:13; Marcos 9:50 \p \v 34 “Anaod, say asin, maalaga; bale' no tinmab'ang ana, kai ana gapo nin maisubli' a taway nin ma'sin. \v 35 Kasaynan sirbi mataman tanan usaren sa luta' o gaw'en nin gwano ket ibantak ana. Si'kamon manrumnge', adalen moyon maong tin narnge' moyo.” \c 15 \s1 Say Ririket Bana' sa Nikadumog konan Sayan Nabarang \r Mateo 18:12-14 \p \v 1 Sawanin, abaw saray maniningir nin buis tan saray raruman bantog nin makasalanan a nako nin inmaribungbong kona ni Jesus ta pigaw nin mangrenge' saran uakay na. \v 2 Ket main itaw nin Pariseo tan Madudunong sa Gugan-gan a bere-bere nin wanra, “Ya, sitin tawo ket akuen nasaray tutawon makasalanan ket kidungo ya et nin mangan konra!” \p \v 3 Bana' ta wanin, nibarita' nayayti ni Jesus nin pangingiyarig: \v 4 “No wadi' ta main nin saya komoyo a main nin sanyasot a karniro, mi'sa nabarang yay saya, piho nin ibati' nasaray syam a pulo' tan syam itaw sa mampamasturan na, ta keen naya nin tikapen taw si saya nin nabarang anggan madumog naya. \v 5 Mi'sa, no nadumog nayayna, balatayen nayan siririket nin isubli' nayaynadtaw sa kami'nan ra. \v 6 Ket no rumate' yadtaw sa bali ra, kayaban nasaray uamigo na tan kukabaraybay na a wana, ‘Rumiriket a saya tan saya kontamo ta nadumog koyaynay nabarang nin karniro ko.’ ” \v 7 Ket wana et ni Jesus, “Ibarita' koyti komoyo, wanin a lamang a mas maririket saray itaw sa langit, no si sayay tawon makasalanan ket pagbabawian nayna a kukasalanan na, dyan bana' konran syam a pulo' tan syam nin matunong kano nin man'ipa'ka' ra a kai rayna nin matkap a magbabawi'.” \s1 Say Panningkap konan Sayay Na'met \p \v 8 “Anamaet a lamang, no wadi' ta main nin sayay babayi a main nin mapulo' ray kwartan pirak\f * \fr 15:8 \ft Say alaga nan sayan sayti ket swildon magsayay awron pagtatrabaho sin saytaw.\f*, mi'sa na'met nayay saya, piho nin manulsol yan lampadawan tan mamanis ya ta tikapen nayan maong a na'met nan kwarta angga nin madumog naya. \v 9 Ket no nadumog nayayna li', kayaban nasaray uamiga na tan kukabaraybay na tan wana, ‘Rumiriket a saya tan saya kontamo ta nadumog koyaynay na'met kon kwarta ko.’ ” \v 10 Ket wana et ni Jesus, “Ibarita' koyti komoyo, wantin lamang konran saray uanghil nan Dios a rumiriket sara anamaet no main nin sayay makasalanan a pagbabawian nayna a kukasalanan na.” \s1 Si Pangingiyarig Maipa'ka' konan Mapainganga'do nin Ama \p \v 11 Wana et ni Jesus, “Main nin sayay ama a main nin rwa ray a'nak nan lulalaki. \v 12 Wanan buridek konan ama na, ‘Tay, ibi mo paynay tao kon syay kanepegan nin tawiren ko.’ Kanya' nin nibi na anaod nin ama a tao nin saya tan saya konran rway a'nak na. \p \v 13 Ket napalabas a umnoy awro, nilako' nan sitin buridek a sarban tao na tan nako ya sa sayay adayo' a lugar. Pinirdi-pirdi nadtaw a kwarta na sa pagkabyay a kasan kabalikasan. \v 14 Sin na'pos nayna a kwarta na, nibansag et a nagkamain nin grabin bitil itaw sa lugar nin kami'nan na, ket mangkapaidap yaynan tuloy. \v 15 Kanya' nin pinatawo ya konan sayay tagadtaw ket nibaki' yan mangasikaso konran baboy\f * \fr 15:15 \ft Siti nin trabaho, mangikayupa' ya nin tuloy konan sayay Judio; ambo' tamo' nin bana' ta nag'in yan alila', no kai bana' ta sa Gugan-gan ran Judio ket maiyawa' a mangalila' nin baboy bana' ta man'ibilang sarayti nin nikasama'. Mabasa a maipa'ka' sa sayti sa Levitico 11:7.\f* itaw sa pammasturan. \v 16 Sa bitil naynan tuloy, mataman nin say ipamakan konran baboy ket rabay nayna kumon nin kanen, bale' kasa nin mami kona. \p \v 17 Sin pa'sar naimunawan ya, ket wana sa nakem na, ‘Sarba ran mampatawo kona ni tatay ket subra-subray mangkanen ra. Bale' iti ako a mangkamati ana sa bitil! \v 18 Mako akoyna pa nin sumubli' kona ni tatay ta ibarita' ko a nagkasalanan ako konan Dios tan wanin et kona. \v 19 Akuen ko kona nin kai akoyna anaod nin kumana' nin tawagen nin anak na, no kai edet, ikwinta nako tanan saya konran mampatawo kona.’ \v 20 Sin sain, nibwat ya anaod ana nin sumubli' yadtaw konra. \p Adayo' ya et a lamang sa bali ra, natamuraw nayayna nin ama na. Nanabo' a inganga'do na kona, kanya' nin nalayo yan sinumna', mi'sa yinakap tan inarkan naya. \v 21 Wanan sitin anak konan ama na, ‘Tay, nagkasalanan ako konan Dios tan wanin et komo. Kai akoyna edet nin kumana' nin tawagen et nin anak mo.\f * \fr 15:21 \fl Sa raruman nikaisurat nan siti sa Griego ket nailamo' a wanti:\fqa Gaw'en nako tana pan sayay basta uupaan mo.\f*’ \p \v 22 Bale' kinayaban nasara nin ama a kukatulong na a wana, ‘Madali' kamo. Awiten moyodti a sangkabistawan nin aysing ta isulot moyo kona. Mi'sa singsingan tan sapatusan moya. \v 23 Anamaet lamang, keen moya kalapen a pinataba' nin baka ta patyen moya. Mi'sa, magpunsya atamo tan rumiriket atamo \v 24 bana' ta sitin anak ko a man'ipa'ka' kon nati ana ket bilang yan sinmubli' nin mabyay. Sin saytaw, pa'sar nay nabarang, bale' sawanin sinmubli' yaynadti!’ Kanya' nin nitarana' ray piririga tan pagpupunsya ra. \p \v 25 Sin sain, si anak nin kaka ket itaw ya sa gagawa'. Sawanin, sumubli' yayna sa bali ra ket sin adani yayna, narnge' nay tunoy nin piririga. \v 26 Kanya' nin kinayaban nayay sayay alila' ra tan tinepetan naya a wana, ‘Ansain? Ani a mampangyadi'?’ \v 27 Ket wanan katulong, ‘Sinmubli' yaynay ari mo, kanya' nin nipapati naya ni tatay moyo a pinataba' nin baka bana' kona ta marigsa yan rinmate'.’ \p \v 28 Bana' sa saytaw nin narnge' na, sinmes'ew ya a kaka tan kai na nin rabay a kiriga konra. Kanya' nin, kinuyong naya ni tatay na a lumuob yayna sa bali ra. \v 29 Ket wanan ni'bat kona ni ama na, ‘Isipen moyoyti, umnoy taon koynan mampagsirbi komoyo, tan kai ako gapo nin sinmubag ni ni'sa sa sarban nigan-gan moyo kongko. Ket mataman ni ni'sa, kai nako binyan ni saya tana nin kanding ta pigaw nin miririga kami nin saray uamigo ko. \v 30 Bale' sin rinmate' yayti nin anak moyon namirdi-pirdi nin kayamanan moyo konran bubbayin duka', nipapati moya et taw si pinataba' a baka para kona!’ \p \v 31 Ket wanan ama kona, ‘Anak ko, si'ka, pirmi kan iti sa dani ko, tan sarban ikon ko, ikon mo anaod. \v 32 Talagan manepeg nin miririga tan magpunsya atamo ta siti nin ari mon say pa'sar na ket nati ana, sinmubli' yan mabyay; nabarang ya bale' nakasubli' yan lamang.’ ” \c 16 \s1 Say Maipa'ka' konan si Masirib nin Ingkargado sa Kayamanan \p \v 1 Ket nibarita' nayti konran tumutumbok na a wana, “Main nin sayay mayaman a main nin ingkargado sa kayamanan na. Ket natandaan na a sitin ingkargado ket mandispalkwen nay kwarta na. \v 2 Kanya' nin nipakayaban tan tinepetan nayan mayaman a ingkargado a wana, ‘Ansitin natandaan ko maipa'ka' komo? Kwintawen moynay sarban nitalek kon asikaswen mo ta galten takaynan ingkargado ko.’ \p \v 3 Ket wanan ingkargado sa nakem na, ‘Ani kadi' a gaw'en ko? Galten akoyna, ket ambo' akon magsen nin mangadado tan mading'ey akon kipayabor. \v 4 Ay! Tanda' koynay gaw'en ko ta pigaw nin taman no maglat akoyna, main nin mangako' kongko sa bali ra.’ \p \v 5 Kanya' nin, kinayaban nasaran sa'sa-sa'sa a main nin utang konan amo na. Wana konan nu'na, ‘Umnoy utang mo konan amo ko?’ \v 6 ‘Walunyasot a galon nin ladak,’ ni'bat na. Ket wana kona, ‘Sya ey listawan mo. Dali'-dalien mo, tumekre' kadti e tan isurat mon a'pat a yasot.’ \p \v 7 Mi'sa wana konan ikarwa, ‘Si'ka, umnoy utang mo?’ Ni'bat na, ‘Sanribon kaban nin irik.’ Wana kona, ‘Sya ey listawan mo. Isurat mon walunyasot.’ \p \v 8 Ket sin natandaan nan amo nayti say man-gaw'en nan sitin masaor a ingkargado, rinayo naya sa kasiriban na. O' tutuo a mas masirib saray makamundo dyan saray makaDios.” \v 9 Nituloy nay nag'irgo ni Jesus a wana, “Ibarita' koyti komoyo, usaren moyoy kayamanan moyodti sa luta' para sa kaabigan ran tutawo ket no rumate' a awro a kasaynan kausaran nin kwarta, maako' kamodtaw li' sa lugar a piikapan anggan-angga. \p \v 10 Si kapagpyawan sa daite', kapagpyawan ya anamaet sa abaw. Ket si masaor sa daite', masaor ya anamaet sa abaw. \v 11 O' no kai kamo nin kapagpyawan sa kayamanan iti sa luta', pa'no kamon pyawen sa peteg a kayamanan itaw sa langit? \v 12 Wanin anamaet, no kai kamo nin mapyan manga'get nin ikon ran raruma, kai kamo mabyan nin mag'in ikon moyon diri.” \v 13 Wana et ni Jesus, “Kai nasara mapagsirbyan nin kusto nin sayay magsisirbi a rway niduman amo na, ta no rwa ray amo na, mas kawa'nanen nayay saya dyan si saya, ket mas tutuo ya konan saya dyan konan saya. Wanin anamaet, kai moyo nin mapirngan a magsirbi konan Dios tan say umagawa kamon maningkap.” \s1 Say Pikakalamo' a Nigan-gan sa Pag'aadi' na nin Dios \r Mateo 11:12-13; 5:31-32; Marcos 10:11-12 \p \v 14 Narnge' ra a nibarita' na ni Jesus nin saray Pariseo nin itaw, ket tinuya'-tuya' raya bana' ta mablin tuloy konra a kwarta. \v 15 Ket wana ni Jesus konra, “Say man'ipa'kit moyo sa tawo ket si mapteg kamo bale' tanda' nan Dios a kanakman moyo. O', si mas maalaga sa tawo, ket makaparmay ya konan Dios. \v 16 O', say Gugan-gan nin nibi na ni Moises tan say nisurat ran prupita ket man'ipatumbok angga sin ityayna si Juan a Mammawtismo. Anaod sawanin man'ipata-patanda' yay Mabistan Patanda' no pa'non paisirong sa pag'aadi' nan Dios, ket man'ipasuet ray mairanod nin saray abaw a tawo. \p \v 17 Wanin man, mampagkuri et a Gugan-gan. Anaod, makasa yapo' a langit tan luta', ba'yo a sayay gurit nin Masanton Kasuratan. \v 18 O' si sayay lalaki nin isyay nayay asawa na mi'sa ya mangalamo' nin sakalako, konan siin mampamabayi ya. Wanin a lamang, si lalakin mangalamo' konan sayay babayin nisyay nan asawa na, mampagkasalanan yan mampamabayi. \p \v 19 Sayti et: \p Main nin sayay mayaman nin say seket na ket sangkablyan, tan pirmi yan mamapunsya. \v 20 Sa serpan sa pukok na ket main nin nipaida' itaw nin sayay kipayabor a say ngaran na Lazaro. Napno' yan gilgil. \v 21 Mampilalo ya tana nin mabyan sa itampal nin natra' sa kinnan nan mayaman. Ket makaluod et sa kapapa'sar na, saray maatap a aso, keen ra dildi-dildilan a gilgil na. \v 22 Sayay awro, nati ya si Lazaro ket ni'ras rayadtaw nin uanghil sa dani na ni Abraham. Kaaram, nati ya anamaet a mayaman, ket nitabon ya. \v 23 Ket nika' ya sa \tl Hades\tl*\f * \fr 16:23 \fk Hades\ft Siti a lugar ran nunati. Mabasa et a maipa'ka' konan siti sa Glusaryo.\f* nin itaw ket mampangirangep yan dya'dya'. Tinmangar ya ket natamuraw nayadtaw sa adayo' si Abraham nin iti ya sa dani na si Lazaro. \p \v 24 Ket nita'way na, ‘Ama Abraham, panginga'do mo. Ibaki' ma pa si Lazaro nin ilbet nayay tamudo' na sa ranom ket turuan nayan maparay'epan a dila' ko ta dya'dya' koynan tuloy iti sa apoy.’ \p \v 25 Bale' ni'bat na ni Abraham, ‘Anak ko, panemtemen mo a leleg mon nabyay itaw sa luta' ket nipapda' ka, bale' si Lazaro ket nangirangep yan dya'dya'. Ket sawanin, syay mampainawnan iti ket si'ka anamaet a mampadya'dyaen, \v 26 tan ambo' in tamo' ta, main nin sangkaararman tan sangkaalawangan nin bwang sa pisa'lean tamo. Ket saray iti, kai sara makarubari' isen tan sara anamaet a isen, kai sara makarubari' iti.’ \p \v 27 Ket wanan mayaman, ‘No wanin edet, Ama Abraham, ibaki' ma tana pa si Lazaro itaw konra ni tatay ko \v 28 ta itaw, main nin lima ray bubsat kon lulalaki ket pau'nawan nasara ta pigaw nin kai sara maika' iti sa pakapadya'dyaan.’ \p \v 29 Ket ni'bat na ni Abraham, ‘Main anaytaw say nisurat na ni Moises tan ran saray prupita; matkap ra tana nin tepren.’ \p \v 30 Ket wanan mayaman, ‘Kai ra nin tepren, Ama Abraham; bale' no main nin sinmubli' nin mabyay nin mako konra, pagbabawian raynay kukasalanan ra.’ \p \v 31 Ni'bat na ni Abraham, ‘No kai ra nin tepren a nipaisurat nan Dios nin niyakay ra ni Moises tan saray prupita, mataman et no main nin saya a sinmubli' nin mabyay, kai saran lamang nin mamper.’ ” \c 17 \s1 Si Rispunsibilidad tamo ket si Ipatunong tamoy Saya tan Saya \r Mateo 18:6-7,21-22; Marcos 9:42 \p \v 1 Wana ni Jesus konran tumutumbok na, “Kai nin mapal'isan nin rumate' a puon nin pagkakasalanan sa byay nin tawo, bale' kauda'dwan a kaugutan nan tawon pangibwatan nin pagkakasalanan nan kapada nan tawo. \v 2 Mas maong et konan sayay tawo a katinan yan mabyat nin bato sa liey tan ibuntok ya sa taaw dyan si mag'in nin syay puon nin pakasida' nin pagmamatalek na kongko nin saya konran sarayti nin maayupa' sa pammemper ra. \p \v 3 Kanya' nin asikaswen moyon maong a man-gaw'en moyo! No wadi' ta main nin kapada mon mammemper nin magkasalanan komo, ima'nwen ma. Ket no magbabawi' ya, pirdunawen ma. \v 4 Mataman nin magkasalanan ya komo nin mipito sa sayay awro, no tana ket mipito yan mako komo nin wana, ‘Magbabawi' ako,’ matkap a pirdunawen ma.” \p \v 5 Ket wanran saray apostoles kona ni Jesus nin Uunuren, “Pun'an mo pay pagmamatalek mi!” \p \v 6 Ket wanan ni'bat nin Uunuren, “Mataman no say pagmamatalek moyo ket bilang nin kaalaki sa sangkadaitean a bikoy, magwa' moyon ibarita' konan sitin alakin kayo a dumutdot ya tan mako yadtaw nin paimula sa taaw, ket tumulok ya. \p \v 7 Anamaet a lamang, no si saya komoyo wadi' ket main nin aripen nan mampangadadon luta' na o mampamastor nin uayep na, ket karate' nan siti nin ibat sa gagawa', ibarita' na kasi kona a dumungo yaynan tampor ta mangan yayna? \v 8 Kai! Ana edet, igan-gan nan amo, ‘Misili ka tan manadya' kan pangapunan ko, mi'sa sirbyan nakon mangan tan minom. Ket kayadi' ko nin mangan, mangan kayna.’ \v 9 Sawanin, kisalamat ya kasi a amo konan sitin aripen bana' ta ginwa' nay namakian na kona? Kai anaod! \p \v 10 Wanin a lamang anamaet komoyo. Mataman no nagwa' moyoynay sarban nangibakian nan Dios komoyo, matkap a wamoyo, ‘Uaripen kami tamo'. Kai kami matkap nin raywen ta ginwa' mi tamo' a namakian komi.’ ” \s1 Pinaanda' nasara ni Jesus a Mapulo' a Tawo nin Liprusyen \p \v 11 Sa katutuloy ra ni Jesus nin mako sa Jerusalem, iti sara nin dinmalan sa pisa'lean nin prubinsyan Samaria tan Galilea. \v 12 Ket sin nakarate' sara sa sayay baryo, sinumna' sara kona a mapulo' ra nin tawo nin main nin liprusi. Tinumgen saran naka'deng sa midyo adayo' \v 13 tan wanran nita'way, “Jesus, Maistro, ka'dwan rakami pa!” \p \v 14 Sin na'kit nasara ni Jesus wana, “Mako kamo paipadar sa pupadi'.”\f * \fr 17:14 \ft Si sayay gawa' nan sayay padi' ran Judio ket si patutu'wan na nin limpyo yaynay sayay main nin masakit nin liprusi.\f* Ket nako saraynaod ana. \p Ket sin iti sara et a lamang sa dalan, inmanda' sarayna. \v 15 Si saya konra, sin naasikaso na a inmanda' yayna sa masakit na, sinmubli' yan tampor itaw kona ni Jesus tan nita'wa-ta'way nay pangrarayo na konan Dios. \v 16 Nanalimukod yan nigna' a rupa na sa luta' sa adapan na ni Jesus nin nikisalamat kona. Anta siti nin lalaki ket ambo' yan Israelita no kai Samaritano ya. \p \v 17 Sawanin, wana ni Jesus kona, “Mapulo' sara katawo a pinaanda' ko. Adti sara edet a syam? \v 18 Ani, kasaynan raruman sinmubli' ta pigaw nin raywen nayay Dios no kai kal-la siti si sayay san'ili?” \v 19 Sinmunor, wana ni Jesus kona, “Umdeng ka ta mako kayna sa keen mo. Bana' sa pagmamatalek mo, inmanda' kayna.” \s1 Say Itatarana' nin Pag'aadi' nan Dios \r Mateo 24:23-28,37-41 \p \v 20 Sayay awro, main saray Pariseo nin nanepet kona ni Jesus no ka'no nin tumarana' a pag'aadi' nan Dios. Wanan ni'bat konra, “Say itatarana' nin pag'aadi' nan Dios ket kasan sinyalis nin paka'kitan. \v 21 Iti ya komoyo nin mampag'adi' ket kai nin ma'kit kanya' nin kasan makapamarita' a ‘Iti ana!’ o ‘Itaw ana!’ ” \p \v 22 Sumunor, wana ni Jesus konran tumutumbok na, “Main li' nin panaon a mailiw kamon mag'uray akoynadti, si'kon si Pinaitawo, bale' kai nin magwa' in. \v 23 Anaod, main li' nin mangibarita' komoyo a wanra, ‘Iti ya!’ o ‘Itaw ya!’, bale' andi' kamo nin sumunor konra. \v 24 Wanin ta, say irarate' ko nin si'kon si Pinaitawo ket mapatna-patnag a kapaday kimat nin bigra' nin kumidlap nin mamalaway sa intiron kalangitan. \v 25 Anta, matkap a dumalan ako yapo' sa pangingirangep nin abaw a pammadya'dya' tan kai rako nin alilbien nin saray tutawo konan sitin panaon. \p \v 26 Sa panaon nin isusubli' kodti sa luta' nin si'kon si Pinaitawo, say kapapa'sar ran tutawo ket kapada konran tutawo sin panaon na ni Noe. \v 27 Sin saytaw, nagkabyay saran bilang kasan rumate' nin pakadusa ket mangan sara, minom tan sumrep sara sa istado angga sin mismon awron linmuob sara si Noe sa alakin baluto.\f * \fr 17:27 \ft Mabasa et a maipa'ka' sa sayti sa Genesis 6:1–7:24.\f* Ket sin lanip ana, nati saray sarban tawo. \p \v 28 Wanin lamang anamaet a nangyadi' sin panaon na ni Lot. Ukupado saray tutawo nin mangan, minom, magkumirsyo, mangmula tan mama'deng nin bali. \v 29 Bale' sin awron linmakwan ya si Lot sa syudad nin Sodoma, pinarapeg naya nin Dios nin apoy tan asupri kanya' nin napuuran saray sarba nga'min itaw. \v 30 Wanin anamaet li' a lamang a mangyadi' sa awron isusubli' ko nin si'kon si Pinaitawo nin paipadar akoyna. \p \v 31 Konan sitaw li' nin panaon, si si'numan nin itaw sa balkon nin bali na, andi' yayna nin lumuob ta pigaw nin kalapen nay main nadtaw. Wanin anamaet konan si itaw nin mampagtrabaho sa gagawa', andi' yayna nin sumubli' et sa bali ra. \v 32 Panemtemen moyo a nangyadi' konan asawa na ni Lot.\f * \fr 17:32 \ft Nag'in yan tu'dek nin asin ta bana' ta masuknad yan nanglakwan sa kamamain na tan sa kabibyay nadtaw sa Sodoma, ket sinmubag ya sa bibilin nan Dios nin andi' ya nin lumingap konan syudad a ibwatan na (Genesis 19:26).\f* \v 33 Si si'numan a say byay nadti tana a kawa'nanen na ket mati ya li' et a lamang, bale' si tawo nin gurutan nay byay nadti, tumuloy yan mabyay nin iti konan Dios. \v 34 Ibarita' koyti komoyo, no wadi' ta yabi li' a isusubli' kodti sa luta', konran rwa ray tawon mampa'lek sa sayay idaan, si saya, makalap ya ket si saya, mabati' ya. \v 35-36 Konran rwa ray bubbayin mampangiling, si saya, makalap ya ket si saya, mabati' ya.\f * \fr 17:35-36 \fl Sa raruman nikaisurat nan siti sa Griego ket nailamo' a wanti:\fqa Konran rway lulalaki nin itaw sa gagawa', si saya, makalap ya ket si saya, mabati' ya.\f*” \p \v 37 Sin sain, tinmepet saray tumutumbok na ni Jesus kona, “Catawan, adti li' ti nin mangyadi'?” \p Wanan ni'bat ni Jesus, “No adti main nin maangot ran laman ran nati, itaw sara nin mididinep a mumanuk-manok a mangan nin laman ran nati.” \c 18 \s1 Say Maipa'ka' konan Babayin Balo nin Nangipasuet a Tulungan ya \p \v 1 Sayay awro, niyakay nasaraynaet ni Jesus a tumutumbok na yupa' sa sayay pangingiyarig a matkap nin pirmi saran dumasal konan Dios tan andi' ra nin sawaan ti nin gaw'en. \v 2 Wana, “Sa sayay babali, main nin sayay hwis a kai ya nin mali'mo konan Dios tan kai ya nin mangasikaso konran kapada nan tawo. \v 3 Main anamaet itaw nin sayay babayin balo nin pirmin mako kona ta patulong ya maipa'ka' sa kaso na konan kakuntra na. \v 4 Na'teng yapo' a kai naya nin man'asikaswen nin sitin hwis ket sin susuyot anan lamang wana sa nakem na, ‘Mataman nin kai koya nin ikali'mo a Dios tan kai ako nin mangasikaso konran tutawo, \v 5 tulungan koya paynaytin babayin balo sa kaso na ta pirmi nako tanan man'isturbwen. Bangli' no mapasnep nakoyna bana' sa pako nadtin pirmi kongko.’ ” \p \v 6 Ket wana ni Jesus nin Uunuren konran tumutumbok na, “Adalen moyo in say nibarita' nan si luko nin hwis. \v 7 Edet, no wanin a nag'in disisyon na, si Dios et wadi' a kai nin tumulong konran tutawon pinili' na a sa awro tan yabi ket man'umay'ay sara kona? Maong ya ket peteg nin tutuo a kai na nin eteng-etengen a panunulong na konra. \v 8 Ibarita' koyti komoyo, ibi na nin tampor nin Dios a manepeg para konra. Anamaet bale', saytaw li' no si'kon si Pinaitawo ket sumubli' akodti sa luta', main et li' palayin marate' kon tutawon mampagmatalek kongko?” \s1 Nipatukdo' a Pammirduna sa Kaayupaan nin Nakem \p \v 9 Nag'irgo ya anamanaet si Jesus yupa' sa sayay pangingiyarig konran saray mampangipa'ka' sa lalaman ran diri a matunong saran tutawo bale' mangmuda-muda saran kapada ran tawo. \v 10 Wana ni Jesus konra, “Main nin rwa ran katawo a linmuob sa sakop nan Timplo ta pigaw nin dumasal sara. Si saya, Pariseo ya ket si saya anamaet, maniningir yan buis. \v 11 Si Pariseo, naka'deng yan pinaipurok nin dinmasal nin sititinek a wana, ‘Kisalamat ako komo, o Dios, ta ambo' akon bilang konran raruman tutawo a maagom sara, ambo' saran mapteg, tan mamabayi sara, tan laloyna a ambo' akon bilang konan siin si maniningir nin buis. \v 12 Mampagkulasyon ako nin mirwa sa manglinggo tan man'ibi ko et komo a kakapulo' nin sarban mangkatingkapan ko.’ \p \v 13 Si maniningir nin buis anamaet, itaw yan man'umdeng sa midyo adayo' nin kai na tana gapo nin maitangar a rupa na sa langit tan mangkabug-kabugen nayay kerep na sa pagbababawi' na tan mandumasal ya a wana, ‘O Dios, ka'dwan nako ta saya akon makasalanan.’ ” \v 14 Ket wana et ni Jesus, “Ibarita' koyti komoyo, sitaw si maniningir nin buis a napirduna. Kanya' nin sinmubli' ya sa bali ra nin nikwintan kai nagkasalanan. Si Pariseo bale' kai ya nin pinirduna. Sawanin, si si'numan a mangita'gay nin lalaman nan diri, maikayupa' ya li', bale' si mipaayupa', maita'gay ya li'.” \s1 Saray Tutawon iti sa Sirong nin Pag'aadi' nan Dios \r Mateo 19:13-15; Marcos 10:13-16 \p \v 15 Sawanin, main saray tutawon ni'ras rasara pati saray abing kona ni Jesus, ta pigaw nin ipababo nay gamet na konra nin bindisyunan nasara. Bale' sin na'kit raytin tumutumbok na ni Jesus, inima'no rasaray tutawo. \v 16 Bale' pinakadani nasara ni Jesus a ua'nak kona tan wana konran tumutumbok na, “Pauryan moyo saray ua'nak nin umarak kongko. Andi' moyo sara nin ima'nwen ta si tawon say kanakman na ket kapada nin konran saraytin ua'nak, aburuyan nayan Dios nin kipag'adi' kona. \v 17 O', ibarita' koyti komoyo, si si'numan a kai nin mipaayupa' nin paisirong sa pag'uuray nan Dios nin bilang sa pangangaburoy nan sayay anak, kai ya gapo nin makakirama' sa pag'aadi' nan Dios.” \s1 Say Kayamanan tan say Anggan-angga nin Byay a iti konan Dios \r Mateo 19:16-30; Marcos 10:17-31 \p \v 18 Sawanin, main nin sayay lalaki a saya ya konran pupangulo ran Judio. Tinepetan naya si Jesus a wana, “Maistro, maong ka. Ket ani a manepeg nin gaw'en ko ta pigaw nin maga'muran koy anggan-angga nin byay a iti konan Dios?” \p \v 19 Wanan ni'bat ni Jesus kona, “Ambale' a sabtan nako nin maong? Kasa gapo nin raruma no kai si Dios tamo' a maong. \v 20 Tanda' moynamaet a Gugan-gan: \li1 Andi' ka nin mamabayi o kilalaki. Andi' ka nin mangmati. Andi' ka nin manakaw. Andi' ka nin magtistigos nin ambo' nin tutuo. Igalang mosara si ama tan si ina mo.”\x * \xo 18:20 \xt Exodo 20:12-16; Deuteronomio 5:16-20.\x* \p \v 21 Ket wanan lalaki, “Sarban sain ket mantukiden koyna nangibwat et sin anak ako.” \p \v 22 Sin narnge' na in ni Jesus, wana kona, “Main et nin sayay matkap mon gaw'en. Ilako' mo nga'min a kamamain mo ket say naglakuan, ibi mo konran pubri ket magkamain kan kayamanan itaw sa langit. Kayadi' mo in nin gaw'en, sumubli' kadti kongko tan mag'in kan tumutumbok ko.” \v 23 Ket sin narnge' na in nin lalaki, ginmereng ya bana' ta sabtan nin yaman na. \p \v 24 Sin na'kit na ni Jesus a pinasyan bereng na, wana, “Ay, maidap nin tuloy a ipaisirong ran mumayaman a lalaman ran diri sa pag'uuray nan Dios! \v 25 Anaod, mas mainum'ay ya et nin lumbot a kamilyo sa ubot nin kadayem dyan si sayay mayaman ket makakibiang ya sa pag'aadi' nan Dios.” \p \v 26 Saray nakarnge' sa sain a wana ni Jesus wanra, “Ya! Si'no edet no wanin a maisalba?” \p \v 27 Wana ni Jesus, “Say kai nin magwa' sa tawo, magwa' konan Dios.” \p \v 28 Ket wana ni Pedro, “Ket si'kami pa edet? Pinauryan mi anay pammali mi ta pigaw nin nikikalamo' kami komo.” \p \v 29 Wana ni Jesus konra, “O' a, ibarita' koyti komoyo, si si'numan a manglakwan nin pammali na o mangatua na o asawa na o bubsat na o ua'nak na bana' sa pag'aadi' nan Dios, \v 30 tubaleen naya sa sawanin ana nin byay nin mas abaw et dyan saytaw say linakwanan na tan maga'muran na et li' a anggan-angga nin byay a iti konan Dios sa adapen nin panaon.” \s1 Say Ikatlon Nipamarita' na ni Jesus nin Patiti na \r Mateo 20:17-19; Marcos 10:32-34 \p \v 31 Sawanin, pinaipurok nasara ni Jesus a labinrwan tumutumbok na mi'sa wana konra, “Mangrenge' kamo. Adap tamoyna sawanin sa Jerusalem. Ket itaw, matukid ana a sarban nisurat ran prupita nan Dios maipa'ka' kongko a si'kon si Pinaitawo. \v 32 Ipagamet rako konran ambo' nin Judio ket tuya'-tuyaen, kaka'lisan tan luda'-ludaan rako. \v 33 Mi'sa, sanet-saneten rako ba'yo rako nin patyen, bale' marate' a ikatlon awro, pasublien nakon mabyay nin Dios.” \p \v 34 Bale' kai ra nin natarusan nin saray labinrwa a rabay nan ibarita' ni Jesus, bana' ta say kabalikasan, naiyadi sa pakataros ra. \s1 Napaanda' yay Bulag bana' sa Nipagmatalek na \r Mateo 20:29-34; Marcos 10:46-52 \p \v 35 Dandani sarayna nin makarate' si Jesus sa babali nin Jerico ket main nin sayay lalakin bulag a nakatekre' sa rigrig nin dalan ta mangkipayabor yadtaw. \v 36 Sin narnge' nay gargar ran abaw nin tutawon manlumabas, tinepet na, “Ani a mampangyadi'?” \p \v 37 Wanran tutawo kona, “Manlumabas sara si Jesus a taga Nazaret.” \p \v 38 Kanya' nin tinma'way ya a wana, “Jesus a puri na ni Adi' David, ka'dwan nako kadi'!” \p \v 39 Ket saray tutawodtaw sa u'na na ni Jesus, inima'no rayan gumargar bale', mas nipaksaw nayna edet nin nita'way, “Si'kan nipangako' a puri na ni Adi' David,” wana, “ka'dwan nako kadi'!” \p \v 40 Kanya' nin tinumgen ya si Jesus tan nigan-gan nan ikadani raya kona a lalakin bulag. Sin itaw yayna sa dani na, tinepet na ni Jesus kona, \v 41 “Ani a rabay mon gaw'en ko para komo?” \p “Uunuren ko,” wana, “rabay ko kumon a maka'kit akon uman!” \p \v 42 Kanya' nin wana ni Jesus kona, “Maka'kit kayna. Bana' sa pagmamatalek mo, inmanda' kayna.” \p \v 43 Ket tampor, maka'kit yayna tan nikikalamo' ya konra ni Jesus, nin manraywe-raywen nayay Dios. Sarba ra nin tutawodtaw nin nakaimaton sa nipamaanda' na ni Jesus kona rinayo raya anamaet a Dios. \c 19 \s1 Nagbabawi' ya ket Naisalba ya si Zaqueo \p \v 1 Nirate' sarayna si Jesus sa Jerico, ket itaw sara nin lumabas sa pako ra sa keen ra. \v 2 Main itaw nin sayay lalakin say ngaran na ket Zaqueo. Saya yan pangulo ran saray maniningir nin buis tan mayaman ya. \v 3 Mapilit yan ma'kit naya si Jesus, bale' sa ka'bawan ran tawo ket, kai naya nin ma'kit bana' ta beyew ya si Zaqueo. \v 4 Kanya' nin say ginwa' na, nalayo yan inu'nawan nasaray tutawo mi'sa ya nuli' sa sayay puon nin kayon mantawagen nin sikamoro, ta pigaw nin ma'kit nayan peteg si Jesus ta lumabas yadtaw. \p \v 5 Sin naipatben yaynaod si Jesus itaw sa kami'nan na ni Zaqueo, tinmangar ya ket wana, “Zaqueo, apurawen mo, manaoy kadsen! Anaod, matkap nin itaw ako nin kipagtuloy sa bali moyo!” \p \v 6 Inapura naynaod ni Zaqueo a nanaoy tan maririket nayan inako' si Jesus itaw sa bali ra. \v 7 Sara bale' a tutawodtaw nin nakaimaton, bere-bere sara a wanra, “Sukat nin kipagtuloy ya sa bali nan sayay makasalanan!” \p \v 8 Ket inumdeng ya si Zaqueo tan wana kona ni Jesus, “Uunuren, wanti e: Say kapiknga' nin kayamanan ko ket ibi ko konran pubri, tan isubli' koynamaet nin mi'pat nin ka'baw konran sinaur-saor ko a sinaor ko konra.” \p \v 9 Ket wana ni Jesus kona, “Konan sitin awro, si'ka tan saray pamilya mo ket naisalba kamo ta saya ka anamaet nin nag'in nin peteg a puri na ni Abraham bana' sa pammemper mo. \v 10 Anaod, si'kon si Pinaitawo ket nako akodti sa babon luta', ta pigaw nin tikapen tan isalba kosaray tutawon adayo' konan Dios” \s1 Si Pangingiyarig Maipa'ka' konran saray Nangipyawan nin Kwarta \r Mateo 25:14-30 \p \v 11 Sawanin, leleg ran mampangrenge' nin tutawo sa man'ibarita' na ni Jesus, nituluy-tuloy nay nangyakay yupa' sa sayay pangingiyarig. Wanin a ginwa' na bana' ta adani sarayna sa syudad nin itaw sara nin nag'adi' a uadi' sin saytaw\f * \fr 19:11 \fk syudad nin…sin saytaw\fl - Sa Griego:\fqa Jerusalem\ft .\f*, tan ta pigaw nin ikusto na a man'ipa'ka' ran tutawo a tumarana' ana a pag'aadi' nan Dios no rumate' yadtaw. \v 12 Ket wana ni Jesus konra, “Main nin sayay lalakin ata'gay a nikatawo na nin mako sa sayay adayo' nin lugar ta itaw ya suyuen nin adi', ket mayadi' sumubli' ya li' nin mag'uray sa nasyon nan diri. \v 13 Sin adapen na a mibwat, kinayaban nasaray mapulo' a kukatulungan na ta pigaw nin batian nasara nin sa'san plata nin balitok\f * \fr 19:13 \ft Siti nin plata sa irgo nin Griego ket mantawagen yan mina a say alaga na ket maipada sa tuloy bulan nin swildo nan sayay trabahador sin saytaw.\f* tan wanan nibibilin konra, ‘Leleg a kasa ako, ikumirsyo moyo in.’ \p \v 14 Bale' saray lumugar itaw sa pag'urayan na li', gura' raya kanya' nin sin nakaibwat yayna, namasunor saran mako nin mangibarita' konan si manuyo' a kai ra nin rabay a syay mag'adi' konra. \v 15 Wanin man, sinuyo' ya et a lamang nin mag'adi' ket sinmubli' yayna sa nasyon na. \p Ket nipakayaban nasaray sarban katulungan na nin binatian nan kwarta ta tepetan nasara no umnoy naganansya ra. \v 16 Wanan si u'nan nako kona, ‘Sinyor Adi', si kwarta moyo ket nakaganansya yan mipulo' nin ka'baw.’ \p \v 17 ‘Mabistay ginwa' mo!’ wanan adi'. ‘Manakem kan katulungan! Bana' ta kapagpyawan ka sa taman nin daite' tamo', gaw'en katan pangulo sa mapulo' nin syudad.’ \p \v 18 Wana anamaet nin ikarwan nako kona, ‘Sinyor Adi', si kwarta moyo ket nakaganansya yan milima nin ka'baw.’ \p \v 19 Ket wana anamaet nin adi' kona, ‘Si'ka anamaet, gaw'en katan mangipangulo sa lima nin syudad.’ \p \v 20 Ket main anaet nin sayay nako kona a wana ‘Sinyor Adi', sya ey kwarta moyo nin pinunggos koyan panyo' tan niyator koya, \v 21 ta linmi'mo ako komoyo bana' ta tanda' kon istrikto kamo. Maningkap kamo sa ambo' nin si'kamoy nangator tan yataben moyoy ambo' nin si'kamoy nangmula.’ \p \v 22 Ket inumbat yay adi' a wana, ‘Duka' kan katulungan! Kanya' nin dusawen kata sa sain nin dirin irgo mo. Tanda' mo anamain nin istrikto ako tan maningkap ako nin say ambo' nin si'koy nangator tan yataben koy ambo' nin si'koy nangmula. \v 23 Mayin edet a kai ma nin nikwa sa bangko a kwarta ko ta pigaw kumon nin no rumate' ako ket makalap ko pati ganansya na?’ \v 24 Sawanin, wanan adi' konran saray raruman tutawodtaw, ‘Sigi, kalapen moyo a kwartan nibati' ko kona ta ibi moyo konan si nakaganansya nin mipulo' nin ka'baw.’ \p \v 25 Ket wanran tutawo kona, ‘Sinyor Adi', mapulo' rayna bale' a platan balitok nin ikon na.’ \p \v 26 Ket wana anamaet nin adi', ‘Ibarita' koyti komoyo, si si'numan a main kona a sayay bagay, malamu'nan ya nin umabaw yaynan umabaw. Bale' mataman nin si daite' nin main kona, maglat et li' konan si si'numan a kai nin mangusar sa naipya kona. \v 27 Sawanin, sara anamaet a kuntra kongko nin kai marabay nin mag'adi' ako konra, i'ras moyo saradti ta patyen sara sa adapan ko.’ ” \s1 Say Irarate' na ni Jesus sa Jerusalem \r Mateo 21:1-11; Marcos 11:1-11; Juan 12:12-19 \p \v 28 Kayadi' na nin nibarita' in ni Jesus, nituloy raynay tinmangkar nin mako sa Jerusalem a iti ya sa u'na si Jesus. \v 29 Sin nakarate' sarayna si Jesus itaw sa banda ran baryon Betfage tan Betania nin iti sa rigrig nan Talugtog Olibo, pinau'na nasaray rwa konran tumutumbok na nin \v 30 wana, “Mako kamo sa baryo a man'adapen moyo. Ket karate' moyodtaw, main tampor nin ma'kit moyon nipuged a sayay uybon nin asno a kasa et gapo nin rinmuran kona. Usbagen moya sa nakaipugedan na tan i'ras moyadti. \v 31 No main nin manita komoyo no mayin nin man'usbagen moya, basta ibarita' moyo, ‘Matkap nayayti nin Uunuren.’ ” \p \v 32 Sin sain, nako saraynadtaw a rway tumutumbok na. Tutuon page' a nadumog rayaytaw si nibarita' na ni Jesus konra. \v 33 Sin man'usbagen rayayna sa nakaipugedan na, sinita nasaran main nin ikon a wana, “Mayin nin man'usbagen moya in?” \p \v 34 Wanran ni'bat, “Matkap nayayti nin Uunuren.” \v 35 Ket ni'ras rayaynay uybon kona ni Jesus tan sinapinan rayan kapa ra ba'yo raya pinaruran si Jesus kona. \v 36 Leleg nin manruranan naya ni Jesus, niyapra-aprak ran tutawo a kukapa ra sa dalanan na. \p \v 37 Sin adani sarayna si Jesus sa Jerusalem ta iti sarayna sa dalan nin lumusong sa Talugtog Olibo, itaw saraynay ka'bawan ran tumutumbok na nin sabtan ririket ra tan man'ita'wa-ta'way ray pangrarayo ra konan Dios bana' sa sarban milagro a ginwa-ginwa' na nin na'kit ra. \v 38 Wanra, \q1 “Binindisyunan nayan Dios a Adi' nin \q2 nibaki' na nin manrumate' anadti sawanin kontamo! \q1 Makakituno sarayna kumon a tutawo konan Dios nin itaw sa langit! \q2 Itandudo' yay ngaran nan Dios a itaw sa langit!”\x * \xo 19:38 \xt Kanta 118:26; 148:1.\x* \p \v 39 Main anamaet nin Pariseo nin nayi konran saray abaw nin tutawo tan wanra kona ni Jesus sin sain, “Maistro, pisasaeten mosara in pa saray tumutumbok mo.” \p \v 40 Ket wanan ni'bat ni Jesus konra, “Ibarita' koyti komoyo, no kai ra nin ibusngaw in say pangrarayo ra, pihon saytin diri say bubatodti sa dalan a tuma'way nin mangrayo kongko.” \s1 Inakisan nasara ni Jesus a Taga Jerusalem \p \v 41 Sin adani sarayna si Jesus sa Jerusalem nin matamuraw nayayna a syudad, bana' sa pangungundo' na ket niyakis na. \v 42 Wana “Abagay kamoyna, si'kamon taga Jerusalem! No tanda' moyo tamo' kumon sawanin no ani a matkap ta pigaw nin makakituno kamoyna konan Dios; bale' angga anaod nin sawanin ket kai moyo et nin maalilbi'! \v 43 Anaod, kauda'dwan kamo li' no rumate' a awro nin saray kukalaban moyo ket bungtu-bungtunen ra a luta' tan bubato sa libed nan syudad ta pigaw nin makaluob sara. Ket kubkuben rakamo, ta pigaw nin kai kamoyna nin makaliwa'. \v 44 Sidaen raya nin liso a syudad moyo tan patye-patyen rakamo. Kasa li' ni saya nin baton matra' nin naita'len sa saya. Mangyadi' a wanin bana' ta inandian moyo a pagkanawanawa sin nako yadti a Dios ta pigaw nin isalba nakamo kumon.” \s1 Say Pangangado' na ni Jesus konan Timplo nan Dios \r Mateo 21:12-17; Marcos 11:15-19; Juan 2:13-22 \p \v 45 Sin nakarate' saraynadtaw si Jesus sa Jerusalem, sinumrep ya sa sakop nan Timplo nan Dios bale' itaw narat'anan nasaray mampaglako', ket pinala-palakwan nasara. \v 46 Wana konra, “Kai para a naisurat a wana nin Dios, \q1 ‘Si Bali ko, lugar yaytin dadasalan,’ \q2 bale' si'kamo, ginwa' moyan pididinepan ran mannakaw!”\x * \xo 19:46 \xt Isaias 56:7; Jeremias 7:11.\x* \p \v 47 Ket nangibwat sin sain, inawru-awro yaynan nangyakay si Jesus itaw sa sakop nan Timplo. Ket saray Pupangulon Pupadi', Madudunong sa Gugan-gan tan saray pupangulo ran tutawo, man'irimidyo ray pammapati kona. \v 48 Bale' kai ra et nin magwa' in bana' ta matetek saran manrumnge' nga'min a tutawo kona. \c 20 \s1 Sinita ran Pupangulo nin Israelita a Kanepegan na ni Jesus \r Mateo 21:23-27,33-46; Marcos 11:27-33; 12:1-12 \p \v 1 Sayay awro, sin kapresan nay mampangyakay ni Jesus konran tutawodtaw sa luob nin sakop nan Timplo tan man'ipatanda' nay Mabistan Patanda', kinmadani sara kona a Pupangulon Pupadi' tan saray Madudunong sa Gugan-gan a kalamo' rasaray Mangatuntawo ran Judio. \v 2 Tinepet ra kona, “Ibarita' mo pa komi no ani a kanepegan mon mangwa' nin sain say man-gaw'en mo. Si'noy nami komo nin pakayadi' nin gaw'en mo in?” \p \v 3 Ni'bat na ni Jesus, “Main anamaet nin itepet ko komoyo. Ibarita' moyo pa kongko, \v 4 si'noy namin kanepegan nan mamawtismo ni Juan, si Dios para o say tawo?” \p \v 5 Niiirgo sara yapo' sa saya tan saya a wanra, “Ani kadi' a i'bat tamo? No ibarita' tamon ‘si Dios,’ ibarita' na kontamo, ‘Mayin edet a kai moya nin timper si Juan?’ \v 6 Ket no ibarita' tamo anamaet, ‘Say tawo,’ pihon kudas-kudasen ratamo anggan mati atamo nin sarain a tutawo bana' ta mamper sara a si Juan ket saya yan prupita.” \v 7 Kanya' nin ni'bat ra tana kona ni Jesus, “Kai mi nin tanda'.” \p \v 8 Ket wana ni Jesus konra, “Kai ko anamaet nin ibarita' komoyo no ani a kanepegan kon mangwa' nin say man-gaw'en ko.” \p \v 9 Ket kinairgo nasara anamanaet a tutawo ni Jesus yupa' sa sayay pangingiyarig. Wana, “Main nin sayay tawon nangmula nin ubas sa luta' na mi'sa nipagamet nay pangangalila' konran umno ray padalos tan nibwat yan nako sa sayay adayo' a lugar ket itaw yan umnoy taon. \v 10 Sin narate' anay panaon nin pammutin bunga, nangibaki' yan sayay tawo na itaw konran padalos nin kalapen nay tao na. Bale' saray padalos, tinasu-taso raya tan pinasubli' rayan kal-la gamet. \v 11 Sin wanin, nangibaki' ya anaet nin sakalako ket binugbu-bugbog rayan lamang tan pinadi-pading'eyan raya et tan pinalakwan rayan kal-la gamet. \v 12 Sawanin, nangibaki' ya et nin ikatlo, ket sinugat-sugat rayayti mi'sa ginuruy-guroy rayan niliwa'. \p \v 13 Bana' ta wanin, wana nin main ikon nin kaubasan, ‘Ani bale' a gaw'en ko? Wanti e: Si anak ko nin kawa'nan ko a ibaki' ko. Siguradon kabilangan raya,’ wana. \p \v 14 Ket sin na'kit rayan saray padalos a anak na niiirgo sara nin wanra, ‘Siti li' a manawir. Patyen tamoya ta pigaw nin maikon tamo a tawiren na li'!’ \v 15 Ket nirikor rayadtaw sa kaubasan tan pinati raya. \p Sawanin,” wanan nituloy ni Jesus, “ani kadi' a gaw'en nan sitin main nin ikon nin kaubasan konran saray padalos? \v 16 Kasan sapo nin mako yadtaw ket patye-patyen nasara. Mi'sa ipaga'getan nayayna a kaubasan na sa raruma.” \p Sin narnge' ra in nin saray tutawo, wanra, “Andi' na tana kumon nin aburuyan nin Dios a mangyadi' in!” \p \v 17 Ket pinastang nasara ba'yo nasara tinepetan ni Jesus, “No wanin, ani edet a rabay nan ibarita' nin sitin wanadtaw sa Masanton Kasuratan, \q1 ‘Sitaw si bato a nibilang ran kai nin mausar nin saray mammanday, \q1 sitaw nin diri nin bato a nag'in nin sangkaimpurtantiwan sa pamma'deng.’\x * \xo 20:17 \xt Kanta 118:22.\x* \m \v 18 Konan siin nin bato, si si'numan nin manabo', mangababari' ya tan si si'numan a madag'anan nan siin a bato, marekrek ya.” \p \v 19 Ket nataros ran saray Madudunong sa Gugan-gan tan saray Pupangulon Pupadi' a nipuntirya ya konra a nibarita' na ni Jesus. Kanya' nin rabay rayayna kumon nin ipadakep nin tampor si Jesus bale' mali'mo sara konran tutawo. \s1 Kal'uten raya Kumon nin saray Pupangulo si Jesus sa Pag'iirgo na \r Mateo 22:15-22; Marcos 12:13-17 \p \v 20 Ket tinma'gan sara sa pagkanawanawa ran maipadakep ya si Jesus. Nangupa' saran umno ran lulalaki ta pigaw nin keen raya nin tepetan si Jesus tan magwadi'-wadi' saran matunong saran tutawo nin mantumulok sa gugan-gan nan Dios. Bale' say katutu'wan ket rabay rayan makal'ot si Jesus sa pag'iirgo na, ta pigaw nin maipagamet raya konan gubirnador, a sya a main nin pakayadi' nin manintinsya. \v 21 Sin itaw sarayna, tinepetan rayaynaod si Jesus a wanra, “Maistro, tanda' mi a kai ka gapo nin mamili' nin tutawo tan say man'ibarita' tan man'iyakay mo ket kusto. Say pangangakay mo anamaet nin no ani a rabay nan Dios nin gaw'en ran tutawo ket tutuo. \v 22 Ket, rabay miyaytin tepeten komo: Maitukoy para, o kai, sa Gugan-gan tamo no mamayad atamon buis konan Impirador nan Roma\f * \fr 20:22 \ft Sin sain nin panaon, saray Judio ket iti sara sa sakop nin uray nan Roma.\f*?” \p \v 23 Bale' nadlaw na ni Jesus nin duka' a gagara ra kanya' nin wana konra, \v 24 “Mangipa'kit kamo pa kongko nin kwartan plata.” Sin nakailiwa' saraynan plata, wana ni Jesus konra, “Si'no ya in rupa tan ngaran si isen konan plata?” \p “Si Impirador nan Roma,” ni'bat ra. \p \v 25 Sawanin, wana ni Jesus konra, “No wanin edet, isubli' moyo konan Impirador a ikon na, tan isubli' moyo anamaet konan Dios a ikon na.” \p \v 26 Ket kasan maibarita' ra ta angga tanan naka'ngap sara sa wantin ni'bat na ni Jesus. Kasan naipakasalanan ra kona mangibwat sa ni'bat na sa adapan ran tutawo. \s1 Kal'uten ya Si Jesus Yupa' sa Maipa'ka' sa Isusubli' nin Mabyay \r Mateo 22:23-33; Marcos 12:18-27 \p \v 27 Main anamaet nin umno ray Saduseo nin nako kona ni Jesus ta tepetan raya. Sarayti saray Saduseo kai ra nin tepren a mapasubli' sara li' nin mabyay a nunati ana. \v 28 Wanra kona, “Maistro, nisurat na ni Moises sa Gugan-gan tamo a no main nin mitraasawa ket nati yay lalaki nin kasan anak ra, manepeg a si busat na nin lalaki ket ikasal nayay babayi ta pigaw nin manganak sara nin ikwintan anak nan sitaw si nati.”\f * \fr 20:28 \ft Mabasa et a maipa'ka' sa sayti sa Deuteronomio 25:5-6.\f* \p \v 29 Nituloy ran Saduseo a wanra, “Ket, main intaw nin pito ray mibubsat a lulalaki. Nangasawa yay kaka bale' nati ya nin kasan anak. \v 30 Kanya' nin si aryen na nikasal nayay babayi ket nati ya anamaet nin kasan anak ra. \v 31 Sinmunor, nikasal naya anamanaet nin si ikatlo anggan saray piton mibubsat a lulalaki ket nag'in asawa rayay babayi ket pari-pariho saran nati nin kasan anak ra. \v 32 Kalansuyutan, nati ya anamaet ana a babayi. \v 33 Ket sawanin, no napasubli' sarayna li' nin mabyay a nunati, si'no edet li' a main nin asawa kona ey, ta saray pito nag'in nin asawa raya?” \p \v 34 Wana ni Jesus konra, “Konan sitin byay iti sa luta', saray tutawo, sumrep sara sa istado. \v 35 Bale' no pinasubli' sarayna li' nin mabyay a lulalaki tan bubbayi nin ikwinta nan Dios nin kumana' nin ipaisirong sa pag'aadi' nadtaw sa langit, ambo' saraynan iti sa kapapa'sar nin iti sa istado. \v 36 Anaod, kai sarayna nin mati no kai edet, mabyay saraynan kapada rasaran uanghil. Ua'nak nasarayna nin Dios a pinasubli' nan mabyay. \p \v 37 Sawanin, say maipa'ka' sa katutu'wan anamaet sa pammasubli' nin mabyay konran nunati, mataman si Moises ket pinatutu'wan nan maong a saray nunati, mapasubli' saran mabyay sin nisurat na a maipa'ka' sa wanan Dios kona sa mandumtan kayo. Ket nibarita' nadtaw kona ni Moises a sya et a lamang a Dios na ni Abraham, si Dios na ni Isaac tan si Dios na ni Jacob mataman no nati sarayna sin saytaw.\x * \xo 20:37 \xt Exodo 3:6.\x* \v 38 Syimpri a, si sayay nati ana, kai yayna nin makapangrayo konan Dios. Edet, mangkabyay sara in et saray nibarita' nan Dios a syay Dios ra. Kibyay sarayna nga'min kona.” \p \v 39 Sin sain, wanran saray umno ran Madudunong sa Gugan-gan, “Maistro, mabista in say ubat mo.” \v 40 Kayadi' sayti, kasayna gapo nin nakatpel nin nanepet-tepet et kona ni Jesus. \s1 Ambo' ya tamo' nin Puri na ni Adi' David a si syay Cristo \r Mateo 22:41-46; Marcos 12:35-37 \p \v 41 Sin sain, tinepetan nasara anamaet ni Jesus, “Mayin kadi' a wanran tutawo ket si syay Cristo a nipangako' ket mangibwat ya kano sa puri na ni Adi' David? \v 42 Anta mismon si Adi' David ket nisurat nadtaw sa parti nan Libro nin Kukanta sa Masanton Kasuratan a, \q1 ‘Wanan Dios konan Uunuren ko: \q1 Tumekre' kadti e sa pawanan ko \q2 \v 43 mintras nin mampasukuen kosara komo a sarba ran kukalaban mo.’\x * \xo 20:43 \xt Kanta 110:1.\x* \m \v 44 Sawanin,” wana et ni Jesus, “no si Adi' David a mismo ket tinawag naya nin Uunuren a Cristo nin nipangako' kona, edet, si Cristo ket ambo' yan basta puri na tamo' ni Adi' David!” \s1 Say Nipamau-pau'na na ni Jesus Kuntra sa Pirarayo \r Mateo 23:1-36; Marcos 12:38-40 \p \v 45 Leleg nin mampangrenge' saray sarban tutawo kona ni Jesus, wana konran saray tumutumbok na, \v 46 “Pakanda' kamo nin kai kamo mag'in nin bilang konran saray Madudunong sa Gugan-gan a rabay-rabay ray magpasyar nin anununro a aysing ra tan say pagalangan rasaran tutawo sa publiko. Rabay-rabay ray tumekre' sa tekrean para konran impurtantin tutawo sa sinaguga. Wanin et a lamang no mako sara sa punsya. \v 47 Kai sara nin mading'ey nin sauren rasaray bubbayin balo maipa'ka' sa sarban kamamain ra, ket ta pigaw nin sa wanran tutawo ket mapteg sara, paanunrwen ray dasal ra. Anaod, pinasyan byat li' nin dusa nan Dios konra.” \c 21 \s1 Say Da'ton nan Babayin Balon iti sa Pinasyan Kaidapan \r Marcos 12:41-44 \p \v 1 Leleg nin itaw ya si Jesus sa Timplo, linmingap-lingap ya ket na'kit nasaray mumayaman nin mampangnabo' nin da'ton radtaw sa pangnanabuan nin kwarta. \v 2 Ket sin sain, naasikaso nayay sayay pubrin babayin balo nin nanginabo' nin rwa ray plata nin sangkadaitean a alaga. \v 3 Wana ni Jesus konran tumutumbok na, “Ibarita' koyti komoyo, sitin pubrin babayin balo, mas abaw a ninabo' na dyan say sarban ninabo' ra nin saray raruma \v 4 ta say subra-subra tamo' konra a nibi ran da'ton ra. Si balo bale', sa busel nin kaidapan na, nibi nay kapagkapag a main na.” \s1 Nibarita' na ni Jesus a Yubaen ya li' a Timplo \r Mateo 24:1-21; Marcos 13:1-19 \p \v 5 Main nin umno ray tumutumbok na ni Jesus a mampag'iirgo maipa'ka' sa anda' na nin Timplo, bana' sa nikagwa' na sa mabistan bubato tan naarkusan yan mabibistan bubagay a nida'ton para konan Dios. Bale' wana ni Jesus konra, \v 6 “Main li' nin awro nin sarban sayti nin pa'deng a mangka'kit moyo ket mayba', ket kasayna li' gapo ni sayay bato nin isen a ma'kit nin naita'len et konan saya et.” \p \v 7 Tinepetan raya si Jesus nin tumutumbok na, “Maistro, ka'no nin mangyadi' in si wamoyon yubaen ya a Timplo? Ani li' a pakatandaan no dandani anayti nin mangyadi'?” \p \v 8 Ket wanan ni'bat konra, “Pakatalad kamo a kai kamo nin malingon tepren moyoy bula' ta abaw sara li' a mangusar nin titulo ko a wanra ket sara a Cristo nin nipangako' nan Dios, tan ibarita' ra et a mantumarana' anay pag'aadi' na bale' andi' kamo nin mamper konra. \v 9 No marnge' moyo a main nin pigigira tan pigugulo, andi' kamo nin sumalak ta saytin bubagay ket matkap nin mangyadi' yapo'. Bale' ambo' et nin iyayangga ana nin kapresan a pag'uuray iti sa mundo. \v 10 Milalaban li' sa saya tan saya a nunasyon tan wanin a lamang sa pupag'adian. \v 11 Magkamain li' nin maksaw nin rayon, bitil tan sarot sa abaw a lulugar. Magkamain et li' nin makapali'mo tan makapaka'ngap nin bubagay a ma'kit sa kalangitan. \p \v 12 Bale' ba'yo li' nin mangyadi' a sarban sayti, dakpen tan padya'dyaen rakamo. I'ras rakamo li' konran pupangulon rilihyon ta pigaw nin usisaen mi'sa ipapriso, tan iyadap rakamo et li' konran mampag'uray tan konran uadi' bana' ta tumutumbok katamo. \v 13 Ket pagkanawanawa moyoynayti nin maiparate' konra a maipa'ka' kongko. \v 14 Kanya' nin ipasaya moyoy kanakman moyo nin andi' moyo nin kapagawan no pa'no moyo li' nin idipinsa a lalaman moyon diri, \v 15 ta byan katamo li' nin pakababa' nin mag'irgon main nin kadunungan a kai ra nin maubatan o masurnang nin saray mangkumuntra komoyo. \v 16 Mataman et li' nin saray mismon mangatua, bubsat, kukanayon tan uamigo moyo, pagtraiduran rakamo li' tan saray raruma komoyo ket ipapati rasara li'. \v 17 Guraen rakamo li' nin sarban tutawo bana' ta mantarig'enan moyoy mangkikalamo' kongko. \v 18 Wanin man, pagawan nakamo li' nin Dios ta pigaw nin mataman ni sayay sabot nan ulo moyo ket kai gapo nin maurot. \v 19 Kanya' nin tumarig'en kamon tumulok kongko ta no wanin a gaw'en moyo, maga'muran moyoy byay a iti konan Dios. \p \v 20 No ma'kit moyayna li' a Jerusalem nin nalibed rayaynan sundalo' ran kalaban, sa sayti matandaan moyo a say pakasida' na ket dandani ana. \v 21 Ket no wanti ana li' a mampangyadi', saray itaw nin mampiikap sa Judea matkap a malayo saraynan mako umadi sa tutalugtog. Sara anamaet a itaw nin mampiikap sa mismon syudad nin Jerusalem, matkap a lumakwan sarayna tan saray itaw sa rikor, matkap a andi' sara ana nin lumuob \v 22 bana' ta siti ana a panaon nin dusawen nasara nin Dios a Israelita nin sigon sa naisurat sa Masanton Kasuratan a matkap nin matukid nin sarba. \v 23 Kado' sarayna li' a mabuktot tan saray uinan main nin ua'nak ran mampasuswen konan siin a panaon, bana' ta sa intiron lugar ket magkamain nin grabin pakapadya'dya' ta ipa'kit na nin Dios a alakin sager na konan sitin nasyon nin Israel. \v 24 Kanya' nin main konran saray Israelita a patye-patyen yupa' sa ispada tan main anamaet konra a dakpen ta i'ras saran mag'in nin aripen sa nagsikabarang nin nunasyon. Mi'sa, si Jerusalem ket daegen rayan saray kalaban a ambo' nin Judio ket sakupen raya angga nin marate' a nitanda' nan Dios nin panganggawan nin pag'uuray ra.” \s1 Say Isusubli' nan si Pinaitawo \r Mateo 24:29-35; Marcos 13:24-37 \p \v 25 “Ket main nin bagay a ma'kit li' nin mangyadi' konan awro, bulan tan sa bubituen. Gewgewan ra li' nin sarban tutawodti sa mundo ta masalak sara bana' sa kasaw nin kanurkor nin taaw tan kaalalakyan nin daluyon. \v 26 Makle-maklep sara li' a tutawo sa li'mo tan sa pangingisip ra sa rumate' li' nin mangyadi' iti sa babon luta', ta say pupakayadi' a mamauksoy sa ta'gay langit ket maguloyna. \v 27 Kaaram, ma'kit rako li' nin si'kon si Pinaitawo nin manrumate' nin iti sa gunem nin main pakayadi' tan kasan kapadan kagalangan.\f * \fr 21:27 \ft Mabasa et a maipa'ka' sa sayti sa Daniel 7:13.\f* \v 28 Kanya' nin no sarban sayti ket tumarana' ana li' nin mangyadi', paksawen moyoy nakem moyo tan rumiriket kamo bana' ta say pakaisalba moyo ket adani ana.” \p \v 29 Ket nibarita' naya ni Jesus konra a sayay pangingiyarig a wana, “Kiten moyay kayon igos tan say raruma et nin kukayo. \v 30 No sumalingsing yaynan gumulong, masigurado moyon tumarana' anay tyimpon rapeg. \v 31 Wanin anamaet, no ma'kit moyoyna li' nin mampangyadi' anaytin bubagay a nipatanda' ko, matandaan moyon adani anay pag'aadi' nan Dios. \p \v 32 Ibarita' koyti komoyo, sarban nibarita' ko komoyo ket natukid ana mataman nin ba'yo kamo et nin mati nga'min. \v 33 Makasa a langit tan luta', bale' say ibarita' ko magnayon nin tutuo anggan-angga.” \p \v 34 Nibibilin na et ni Jesus konra, “Pakailag kamo! Bangli' nin say pirmi tana nin iti sa kaisipan moyo ket say piririga, pipabok tan say kapapaga sa byay, ket siguradon bigraen nakamoyna li' nin awron isusubli' ko \v 35 a bilang sa sayay la'wan a bigra' nin misada'. Rumate' ya in nin awro sa sarban tawo. \v 36 Kanya' nin matkap a sisasadya' kamon pirmi tan matkap a dumasal ta pigaw nin magkamain kamon kasaw nin nakem nin maagwantawan a sarba nga'min nin sain a mangyadi' li'. Ket no wanin, makakiadap kamo li' kongko a si'kon si Pinaitawo.” \p \v 37 Inawru-awro ya nin mampangyakay si Jesus itaw sa sakop nan Timplo tan tepe' nin yabi ket mako ya sa Talugtog Olibo nin itaw yan mikakayabi. \v 38 Kabubuklas et a lamang ket mako saraynay tutawo sa Timplo ta pigaw nin rumnge' sara kona. \c 22 \s1 Maningkap saran Padalan a Pupangulo a Maipapati ya si Jesus \r Mateo 26:1-5,14-16; Marcos 14:1-2,10-11; Juan 11:45-53 \p \v 1 Adani anay Pistan Pangangan nin Tinapay a Kasan Pammakbo\f * \fr 22:1 \ft Mabasa a maipa'ka' konan sitin pista sa Glusaryo.\f* nin tumarana' sa pangngisilibra nin Pistan Nipanglabas. \v 2 Sawanin, saray Pupangulon Pupadi' tan saray Madudunong sa Gugan-gan ket mampaningkap saran padalan no pa'no raya nin maipapati si Jesus nin kasan magtanda' ta mali'mo sara konran tutawo. \p \v 3 Ket, sinrepan naya ni Satanas si Judas Iscariote a saya konran labinrwan apostoles na ni Jesus. \v 4 Ket nako ya si Judas konran Pupangulon Pupadi' tan pupangulo ran gwardya sa Timplo tan nikitarusan ya konra no pa'no nayan maipagamet konra si Jesus. \v 5 Anaod, pinasyan riga ra ket nipangako' ran byan rayan kwarta. \v 6 Ket nikikumpurmi ya tan nangkit yayna nin tyimpon maipagamet naya konra si Jesus nin kai ra maaraman nin tutawo. \s1 Pananadya' para sa Pangangan sa Pistan Nipanglabas \r Mateo 26:17-25; Marcos 14:12-21; Juan 13:21-30 \p \v 7 Sawanin, narate' anay u'nan awro nin Pistan Pangangan nin Tinapay a Kasan Pammakbo a syay awron pangmamatin karniro para sa Pistan Nipanglabas. \v 8 Ket nibaki' nasara ni Jesus si Pedro tan si Juan a wana, “Mako kamoyna ta isadya' moyoy pangapunan tamo sa pista.” \p \v 9 Tinepet ra, “Adti a rabay moyo nin pangisadyaan mi?” \p \v 10 Ni'bat na, “Wanti e: Mansumrep kamo et tamo' sa syudad ket main li' nin lalakin masnaan moyodtaw a mampangawit yan sampaya nin ranom. Tumbuken moya sa balin keen na \v 11 tan ibarita' moyo konan main ikon nin bali, ‘Wana ni Maistro tamo, adti ya kano a kwarton kidungwan nan mangapon komi nin tumutumbok na sitin yabi nin Pistan Nipanglabas?’ \v 12 Ket ipa'kit naya komoyoy sayay alawang nin kwarto sa ta'gay nin nasadya' tan kumplito anay agamiren. Ket itaw, manadya' kamo nin kumana' kontamo.” \p \v 13 Nako sarayna ket page' a nadumog rayaytaw si nibarita' na ni Jesus konra. Kanya' nin nisadya' raynay pangapunan ra sa pista. \s1 Say Pangngapon na ni Jesus a Kalamo' nasaray Apostoles na \r Mateo 26:26-30; Marcos 14:22-26; 1 Corinto 11:23-25 \p \v 14 Sin udas anan pangngapon, nidudungo sara sa pangnganan si Jesus nin saray apostoles na. \v 15 Sin sain, wana ni Jesus konra, “Man'apes-apesen koynaytin na'teng si makakidungo komoyo nin mangan sa sitin pista ba'yo ako nin mangirangep nin dya'dya'. \v 16 Anaod, ibarita' koyti komoyo, kai akoyna li' anamanaet nin mangan sa wantin pista anggan matukid ana a tutuon pipa'kaan nan siti no lison mag'adi' yayna li' a Dios.” \p \v 17 Kaaram, kinalap nayay baso a main nin arak nin ubas. Nikisalamat ya konan Dios, mi'sa wana, “Kalapen moyayti ket saya-saya kamon minom, \v 18 ta ibarita' ko komoyo a mangibwat sawanin, kai akoyna gapo nin minom nin arak nin ubas anggan si Dios ket lison mampag'adi' yayna.” \p \v 19 Kaaram nangalap yan tinapay tan nikisalamatan nayay Dios, mi'sa naya nin simpi-simping tan nitayak na konra, tan wana, “Siti a lalaman ko nin maida'ton para komoyo. Gaw'en moyoyti nin pirmi ta pigaw nin mapanemtem moyoy byay tan patiti ko.” \p \v 20 Wanin anamaet, sin nayadi' sarayna nin nangan, kinalap naya a baso tan wana, “Sayti nin arak a paka'kitan nin ba'yon pakitarato nan Dios sa tutawo nin pa'geten yan daya' ko nin tumuro' para komoyo. \p \v 21 Wanin man, reng'en moyayti: Iti yan kadungo tamoy tawon magtraidor kongko. \v 22 Si'kon si Pinaitawo, mati ako sigon sa niketeg nan Dios bale' kado' yayna in si magtraidor kongko!” \v 23 Ket nagsitepetan sara no si'no kadi' konra a mampangiplanon siin. \p \v 24 Kaaram, nipupurpya sara anamaet a apostoles no si'no konra a ibilang nin sangkata'gayan. \v 25 Ket wana ni Jesus, “Saray uadi' iti sa mundo, man'aripenen rasaray masakupan nin uray ra; mataman nin wanin, pagalangan sara a wadi' ket matulong sara. \v 26 Bale' si'kamo, ambo' nin manepeg a gaw'en moyo in. No kai, no si'no komoyo a sangkata'gayan a butang, sya a mag'in nin sangkaayupaan, tan si sayay pangulo, sya a magsirbi. \v 27 Si'no ket a mas ata'gay, si nakadungon mampangan o si mampagsirbi? Syimpri a, si nakadungo, kai para? Bale' si'ko, iti ako komoyo nin kapada nan sayay tagasirbi. \p \v 28 Si'kamo, mandumaer kamon kalamo' ko sa pakasubok ko. \v 29 Kanya' nin no pa'no a si'ko ket binyan nakon Ama ko nin kanepegan nin mag'adi', byan katamo anamaet nin kanepegan nin kipag'uray kongko ket \v 30 makakidungo kamo li' kongko nin mangan tan minom no mampag'adi' akoyna. Tumekre' kamo sa tutruno ket kipag'uray kamo konran labinrway grupo ran puri na ni Israel.” \s1 Nipau-pau'na nayna ni Jesus a Pangingibudi' ran Apostoles na kona \r Mateo 26:31-35; Marcos 14:27-31; Juan 13:36-38 \p \v 31 “Simon Pedro, mangrenge' ka. Si Satanas, inaburuyan naynan Dios a dawat nan subuken a pammemper moyo nga'min, a say pa'sar moyo ket kapada no pipuruken a byas tan ata' nin yakayaken. \v 32 Bale', nidasal takayna, Simon, a kai kumon nin mayegyeg a pagmamatalek mo. Ket no sinmubli' kayna li' kongko, pagsenen mosaray bubsat mo.” \p \v 33 Wanan ni'bat ni Pedro kona, “Uunuren, sisasadya' akon maipriso o mati nin kalamo' ka.” \p \v 34 Ket wana ni Jesus kona, “Pedro, ibarita' koyti komo, konan sitin yabi ba'yo main nin tumarang'ok nin manok, mitlo mo ibudi' a katanda' nako.” \p \v 35 Mi'sa wana ni Jesus konran saray apostoles na, “Sin nibaki' katamon mangyakay nin kai katamo nin pinibalon nin kwarta, bag tan apin nin ayi, nagkurang kamo para?” \p “Kai,” wanran ni'bat. \p \v 36 Ket wana ni Jesus konra, “Sawanin bale', no main nin kwarta tan bag moyo, matkap nin awiten moyo. Ket no kasan armas moyo, ilako' moyoy aysing moyo ta manaliw kamo \v 37 ta ibarita' ko komoyo a matukid yay wanan Masanton Kasuratan maipa'ka' kongko a, \q1 ‘Naibilang yan sayay kriminal.’\x * \xo 22:37 \xt Isaias 53:12.\x* \m Ket adani anay pakatukid nin siin kongko.” \p \v 38 “Uunuren,” wanran saray apostoles na, “ya e a rwa ray armas.” \p Ket wana ni Jesus, “Kustoyna in!” \s1 Dinmasal ya si Jesus itaw sa Talugtog Olibo \r Mateo 26:36-46; Marcos 14:32-42 \p \v 39 Bilang ugali' na, nibwat ya si Jesus nin nako sa Talugtog Olibo. Nayi saray tumutumbok na. \v 40 Sin nakarate' saraynadtaw, wana ni Jesus konra, “Dumasal kamo ta pigaw nin kai kamo madaeg nin tukso.” \p \v 41 Kaaram, kinmadayo' ya konra nin kapada kaadayo' nin maabot nan sayay nibasyon bato, mi'sa ya nanalimukod nin dinmasal a wana, \v 42 “Ama ko, no magwa', andi' mo kumon nin ipairangep kongko in say dya'dya' a adapen kon irangep. Wanin man, ambo' a karabayan ko a masunor, no kai say karabayan mo.” \v 43 Ket sin sain, main nin anghil nin ibat sa langit a pinaipa'kit nin namaksaw nin nakem na. \v 44 Sa idap nin pa'sar na, lalo yaynan masuet nin dinmasal si Jesus ket nanaynge-saynget yan bara'mon daya' nin tinmuro' sa luta'.\f * \fr 22:44 \ft Sa raruman nikaisurat nan siti sa Griego ket kasa a birsikulo 43 tan 44.\f* \p \v 45 Sin nayadi' yayna nin dinmasal, sinmubli' ya konran tumutumbok na ket narat'anan nasaran mampa'lek sa nalabas a bereng ra. \v 46 Wana konra, “Ambale' a mampa'lek kamo? Mibangon kamo ta dumasal kamo ta pigaw nin kai kamo madaeg nin tukso!” \s1 Dinakep ya si Jesus \r Mateo 26:47-56; Marcos 14:43-50; Juan 18:3-11 \p \v 47 Sin mampag'irgo ya et si Jesus, rinmate' saray abaw nin tutawo. Iti ya sa u'na si Judas a saya konran labinrwan tumutumbok na. Kinmadani ya kona ni Jesus ta pigaw nin arkan naya. \v 48 Ket wana ni Jesus kona, “Judas, ani? Traiduren nakon si Pinaitawo konan sitin arek mo?” \p \v 49 Sin naamingaw ran kalalamo' na ni Jesus a main nin ambo' nin mabistan mangyadi', wanra kona, “Uunuren, kilaban kami ana! Main nin beneng mi!” \v 50 Bigra', tinaga' nayan saya konran apostoles a sayay katulong nan Sangkata'gayan nin Padi' ket naglat yan nataga' a wanan nin tutulyan na. \p \v 51 Ket wana ni Jesus, “Kustoyna in!” Gina'getan nayay tutulyan nan katulong ket tampor a inmanda' ya. \p \v 52 Mi'sa wana ni Jesus konran Pupangulon Pupadi', upisyalis ran saray gwardya sa Timplo tan Mangatuntawo ran Judio a nakodtaw nin manakep kona, “Saya ako para nin kriminal ta nakabeneng kamo tan main nin pekpek moyo? \v 53 Inawru-awron kalamo' rakodtaw sa sakop nan Timplo, ket kai rako nin dinakep. Bale' sawanin, inaburuyan kamo nin gaw'en moyo a rabay moyo tan say rabay nan adi' nin kadedleman.” \s1 Say Pangingibudi' na ni Pedro \r Mateo 26:57-58,69-75; Marcos 14:53-54,65-72; Juan 18:12-18,25-27 \p \v 54 Dinakep raya si Jesus tan nika' raya sa bali nan Sangkata'gayan nin Padi'. Si Pedro, tinmumbu-tumbok ya bale' itaw ya tamo' sa dayo'. \v 55 Main nin namuor itaw sa butlay nin baraybay nan bali nan Sangkata'gayan nin Padi', mi'sa tinmekre' saran pairangrang. Ket nako ya nin pairangrang nin kalamo' ra si Pedro. \v 56 Na'kit nayan sayay babayin katulong si Pedro nin mantumekre' sa danin puor ket pinastang nayan maong mi'sa wana, “Kalamo' naya in!” \p \v 57 Ket nibudi' nayti ni Pedro tan wana, “Arikong, kai pa! Ni kai koya nin katanda'!” \p \v 58 Ambo' nin na'teng, main et nin nakaalilbi' kona ket wana, “Saya ka anamaet konran kalalamo' na!” \p Wanan nibudi' ni Pedro, “Kai pa, amigo!” \p \v 59 Napalabas a magsayay udas, sayay lalaki anamaet a nangipasuet, “Page' pan kalamo' nayayti ni Jesus ta taga Galilea ya.” \p \v 60 Bale' inumbat ya si Pedro a wana, “Amigo, kai ko gapo tanda' in say man'ibarita' mo!” \p Kapingmatan, leleg nan mampag'irgo ni Pedro, main nin tinmarang'ok nin manok. \v 61 Sin sain, linmingap ya si Jesus tan pinastang naya si Pedro. Sawanin, napanemtem na ni Pedroytaw say nibarita' na ni Jesus nin Uunuren kona a wana, “Ba'yo main nin tumarang'ok nin manok konan sitin yabi, nitlo moyna nin nibudi' a katanda' nako.” \v 62 Nibwat ya si Pedro ket inmakis ya sa bereng nan tuloy. \p \v 63 Sawanin, saray mampaggwardya kona ni Jesus, nag'irgu-irgo saran pammading'ey kona tan binugbu-bugbog raya. \v 64 Pinepet ra et a mata na mi'sa wanra kona, “Prupita ka! Ibarita' mo no si'noy namikas komo.” \v 65 Ket abaw et a nipanuya'-tuya' ra kona. \s1 Say Paninintinsya ran Pupangulo ran Judio \r Mateo 26:59-66; Marcos 14:55-64; Juan 18:19-24 \p \v 66 Sin buklas ana, nididinep saray iti sa Kunsiho ran Judio a saray Pupangulon Pupadi' tan Madudunong sa Gugan-gan; ket niyadap ya si Jesus konra. \v 67 Wanra kona sin sain, “Ibarita' mo komi, si'kay Criston nipangako' nan Dios?” \p Ket wana ni Jesus konra, “Mataman nin ibarita' ko komoyo, kai moyon lamang nin tepren; \v 68 ket no tepetan katamo anamaet, kai kamon lamang nin umbat. \v 69 Bale' sa ambo' ana nin ma'teng, si'kon si Pinaitawo, tumekre' akoyna li' iti sa wanan nan Dios, a sya a Makapangyayadi'.\x * \xo 22:69 \xt Kanta 110:1.\x*” \p \v 70 Sin sain, nagsitepet sara a wanra, “Si'ka edet a Anak nan Dios?” \p Ket wanan ni'bat ni Jesus, “Nairgo moyoynaod ana.” \p \v 71 Sawanin, wanra, “Kai tamoyna nin matkap a raruma et nin ibidinsya! Narnge' tamon diri a nibarita' nan mismo.” \c 23 \s1 Si Jesus sa Adapan na ni Pilato \r Mateo 27:1-2,11-14; Marcos 15:1-5; Juan 18:28-38 \p \v 1 Sin sain, inumdeng saran sarba a myimbro nan Kunsiho ta i'ras raya si Jesus kona ni Gubirnador Pilato. \v 2 Ket itaw, tinaranaan rayaynan parsawan. “Naimatunan mi a sitin tawo ket mansugsugen nasaran kumuntra sa gubyirno a tutawo. Mampaeden rakamin mamayad nin buis konan Impirador nan Roma tan wana et a sya kanoy Cristo a saya yan adi'.” \p \v 3 Kanya' nin, tinepetan naya ni Pilato a wana, “Si'ka paran page' a Adi' ran Judio?” \p Ket ni'bat na ni Jesus, “Nairgo moyoyna.” \p \v 4 Sin sain, wana ni Pilato konran Pupangulon Pupadi' tan konran abaw a tutawodtaw, “Kasan ma'kit kon nepeg a pakasintinsyawan na.” \p \v 5 Bale' lalo ran nipase'se' a maparsawan raya ket wanra, “Talaga pan mansugsugen nasaray tutawo, sa intiron Judea, yupa' sa uakay na, nangibwat sa Galilea anggadti sa Jerusalem.” \p \v 6 Sin narnge' na in ni Pilato, tinepet na no tutuon page' a taga prubinsyan Galilea ya si Jesus. \v 7 Ket sin natandaan na a taga yadtaw anaod sa Galilea a iti sa uray na ni Adi' Herodes, nipaiyater naya si Jesus kona a sin sain ket naibansag a itaw ya sa Jerusalem. \s1 Si Jesus sa Adapan na ni Adi' Herodes \p \v 8 Mariga yan tuloy si Adi' Herodes sin na'kit naya si Jesus ta na'teng nayaynan rabay nin makaadap. Bana' sa marnge-marnge' na a maipa'ka' kona, apes na nin mangwa' yan milagro para kona si Jesus. \v 9 Kanya' nin abaw a tinepet-tepet na kona ni Jesus sin sain, bale' kai ya gapo nin inumbat. \v 10 Saray Pupangulon Pupadi' tan saray Madudunong sa Gugan-gan itaw sara anamaet nin naka'deng ket, pasyawan a pammaduka' ra kona. \v 11 Ket pati si Herodes tan saray susundalo' na, kinaka'lisan tan tinuya'-tuya' raya. Mi'sa sinulutan rayan mablin seket nin adi', ba'yo naya nipasubli' ni Herodes kona ni Pilato. \v 12 Ket konan sitin kaawrwan, miamigo sarayna si Herodes tan si Pilato, anta gindat ket mikuntra sara. \s1 Sintinsyawan yan Patiti si Jesus \r Mateo 27:15-26; Marcos 15:6-15; Juan 18:39–19:16 \p \v 13 Nipakayaban nasara ni Pilato a Pupangulon Pupadi', saray raruman mampag'uray tan saray tutawo. \v 14 Sin itaw sarayna nin nadinep wana konra, “Nidarom moyaytin tawo kongko a wamoyo mampanugsog yan sumubag konran iti sa uray. Inimbistiga koya sa adapan moyo ket kasa anamaet nin napatutu'wan sa man'iparsa moyo kona \v 15 tan taman si Herodes, wanin ya, ta nipasubli' nayadti kongko. Edet ta wanin, kasan ginwa' nan nepeg nan pakasintinsyawan nin patiti. \v 16-17 Wanin man, ipasanet-sanet koya tana mi'sa koyayna nin bulusan.”\f * \fr 23:16-17 \fl Sa raruman nikaisurat nan siti sa Griego ket nailamo' a wanti:\fqa Wanin a nibarita' na ni Pilato bana' ta kapilitan a mangibulos ya nin sayay priso nin pilien ran tutawo bana' ta ugali' naytin gaw'en tepe' nin pista ran Judio a mantawagen nin Nipanglabas.\f* \p \v 18 Konan siin bale', nirirngan saran tinma'way a wanra, “Patyen yayna in a tawo! Si Barrabas, sya a rabay mi nin bulusan!” \v 19 Siti si Barrabas, mangkapriso ya bana' sa nipangitarana' nan pigugulo sa syudad nin Jerusalem tan nangmati ya. \p \v 20 Sa apes na ni Pilato nin bulusan ya si Jesus, ket nikiirgo ya anaet konran tutawo, \v 21 bale' nita'way ran wanra, “Sya a ipasak sa kudos! Ipasak ma!” \p \v 22 Ikatlon parso ana a kinairgo nasara ni Pilato a wana konra, “Ambale'? Ani a maibarita' moyon ginwa' nan abas? Kasan ma'kit kon kasalanan nan pakasintinsyawan nan patiti. Kanya' nin ipasanet-sanet koya tana mi'sa koyayna nin bulusan.” \p \v 23 Bale' lalo ran nita'way nin nipasuet nin tutawo a ipasak ya sa kudos. Ket napasunor raya si Pilato \v 24 Ket sinintinsyawan naya ni Pilato si Jesus sigon sa no ani a rabay ran tutawo. \v 25 Binulusan nayay rabay ran bulusan, si mangkapriso bana' sa nipanugsog na konran tutawo tan nipangmati na. Bale' inaburuyan nan ipagamet ya konra si Jesus ta pigaw nin patyen ya ta siti a rabay ra. \s1 Nipasak ya si Jesus sa Kudos \r Mateo 27:32-44; Marcos 15:21-32; Juan 19:17-27 \p \v 26 Ket sin ika' rayayna nin ipasak sa kudos si Jesus, nipukpok rayay sayay lalakin ibat sa baryo nin mampamunta ya sa syudad. Syayti si Simon a taga Cirene. Nipabalatay rayay kudos kona nin itaw ya sa gurot na ni Jesus. \p \v 27 Abaw saray tutawon mampangaluyon kona. Main nin bubbayin sabtan bereng ra tan man'abet-abetan raya. \v 28 Ket liningap nasara ni Jesus tan wana konra, “Si'kamon bubbayin taga Jerusalem, andi' rako nin akisan; akisan moyoy lalaman moyon diri tan saray ua'nak moyo. \v 29 O', ta marate' li' a panaon nin wamoyo li' nin tutawo, ‘Makarma' saray baog, tan saray kai nakasari' nin nanganak o namasuso!’ \v 30 Wamoyo li' sa tutalugtog, ‘Dag'an rakami!’ tan sa pupurod, ‘Tambakan rakami!’\x * \xo 23:30 \xt Oseas 10:8.\x* \v 31 No man-gaw'en rayti kongko, a bara'mon akon malibuyong nin kayo, pa'noyna li' a pammadya'dya' ra komoyo a bara'mo kamon kayon kiri'?” \p \v 32 Sin sain, main anamaet nin nialuyon ra kona ni Jesus nin rwa ray kriminal nin ikirngan ran patyen kona. \v 33 Sin nakarate' sara sa lugar a mansabtan “But'ol Ulo,” nipasak rayaynadtaw si Jesus sa kudos, pati saray rway kriminal, si saya sa bandan wanan na tan si saya anamaet sa wiri na. \p \v 34 Ket sin sain, wana ni Jesus, “Ama, pirdunawen mosara, ta kai ra nin tanda' a man-gaw'en ra.”\f * \fr 23:34 \fl Sa raruman nikaisurat nan siti sa Griego ket kasa a wanti:\fqa Ket sin sain, wana ni Jesus, “Ama, pirdunawen mosara, ta kai ra nin tanda' a man-gaw'en ra.”\f* \p Ket nibubunutan ran nitaw'a-taw'an nin saray sundalo' a seket na ni Jesus.\f * \fr 23:34 \ft Mabasa et a maipa'ka' sa sayti sa Kanta 22:18.\f* \v 35 Saray tutawo, itaw saran mampamantay. Bale' saray mampag'uray, tinuya'-tuya' raya, “Naisalba nasaray raruma; isalba nay lalaman nan diri no syan page' a Criston sinuyo' nan Dios!” \v 36 Pati saray sundalo', tinuya'-tuya' raya anamaet. Kinmadani sara kona ta pigaw nin painumen rayan maalsem nin arak \v 37 tan wanra, “No page' a si'kay adi' ran Judio, isalba moy lalaman mon diri!” \v 38 Sa ta'gay nan ulo na ni Jesus sa kudos ket wanti e a naisurat: \pc SITI A ADI' RAN JUDIO. \p \v 39 Si saya konran kriminal a nakapasak anamaet sa kudos ket tinuya'-tuya' naya si Jesus a wana, “Kai para a si'ka a Cristo? Isalba moy lalaman mo pati si'kami anamaet!” \p \v 40 Bale' inima'no nayan saya a wana, “Kai ma ikali'moy Dios? Anaod, pari-parihoy sintinsya tamo! \v 41 Nepeg atan dusawen bana' sa ginwa-ginwa' ta. Bale' sitin tawo, kasan ginwa' nan duka'.” \v 42 Mi'sa wana, “Jesus, panemtemen nako li' pa no mampag'adi' kayna.” \p \v 43 Wanan ni'bat ni Jesus, “Ibarita' koyti komo, konan sitin awro kalamo' katayna itaw sa Paraiso.” \s1 Sin Nauyos a Inanawa na ni Jesus \r Mateo 27:45-56; Marcos 15:33-41; Juan 19:28-30 \p \v 44 Sin nangyadi' in bandan ugtiawroyna, ket dinmedlem yay intiron babon luta' nin narate' a tuloy udas \v 45 ta nakasay sira' nan awro. \p Sawanin, nabisang yan napiknga' a kurtina sa Sangkasantusan nin Lugar sa Timplo. \v 46 Ket wana ni Jesus nin nita'way nin maksaw, “Ama, ipagamet koyayna komo a kararwa ko!”\x * \xo 23:46 \xt Kanta 31:5.\x* Kayadi' na nin inirgoyti, nauyos anay inanawa na. \p \v 47 Sawanin, si kapitan nin sundalo' a mangkakaimaton sa mampangyadi', rinayo nayay Dios tan wana, “Page' a sitin tawo ket kasa gapon kasalanan na!” \v 48 Saray tutawon nakaimaton sa sarban nangyadi', sinmubli' saran mabereng sa bali ra. \v 49 Bale' sarba ran saray katanda' na ni Jesus pati saray bubbayin nangaluyon kona nin nangibwat sa Galilea, itaw saran naka'deng sa adayo' ket mangka'kit ray nangyadi'. \s1 Say Nipanabon kona ni Jesus \r Mateo 27:57-61; Marcos 15:42-47; Juan 19:38-42 \p \v 50-51 Main nin sayay tawon taga Arimatea a say ngaran na Jose. Maong tan matunong ya tan pitta'gan na a irarate' nin pag'aadi' nan Dios. Myimbro ya nin Kunsiho, bale' kai ya nin nikikumpurmi sa niplano tan ginwa' ra kona ni Jesus. \v 52 Nako ya kona ni Pilato nin nikidawat yan aburoy a kalapen nayay bangkay na ni Jesus. \v 53 Ket nikayupa' naya sa kudos mi'sa binarkot nayan maputi' a mabistan klasin abel a mantawagen nin diilo tan nikwa naya sa pannabunan nin kinalin bara'mon yukib sa bato a siti ket kai ya et gapo nin nausar. \v 54 Sin sain, patpaapon nin Biyernes, a syay Awron Pananadya' ket dandani yayna nin tumarana' a Awron Painawa\f * \fr 23:54 \ft Mabasa a maipa'ka' konan si \fk Awron Painawa\ft ran Judio sa Glusaryo.\f* ran Judio. \p \v 55 Saraytaw saray bubbayin nangaluyon kona ni Jesus nin nangibwat sa Galilea, tinumbok raya si Jose ket na'kit rayay nanabunan tan no pa'noy nipamakanda' konan bangkay na ni Jesus. \v 56 Ket sinmubli' saraynan tampor sa bali ra ta pigaw nin isadya' ray ipamabanglo sa bangkay na ni Jesus. \p Pinainawa sara bale' sa Awron Painawa sigon sa nigan-gan na nin Dios. \c 24 \nb \v 1 Ket sin parbangon et tamo' sin awron Linggo, nako saraynay bubbayi sa nanabunan kona ni Jesus nin awit ray banglon nisadya' ra. \s1 Pinasubli' ya nin Mabyay si Jesus \r Mateo 28:1-10; Marcos 16:1-8; Juan 20:1-10 \p \v 2 Ket narate' rayan natulin anaytaw si baton nipanada' konan nanabunan. \v 3 Bale' sin linmuob sara, kasa yaynadtaw a bangkay na ni Uunuren a Jesus. \v 4 Mangkaguloy isip ra no ani bale' a nangyadi'. Ket sin sain, bigra' a main anan rwa ray lulalakin iti sa dani ra nin kumidla-kidlap a aysing ra. \v 5 Sa li'mo ra ket tinumwek sara, ket wanran saraytin rway lulalaki konra, “Ambale' nin mantikapen moyay saya nin mabyay iti sa kami'nan ran nunati? \v 6 Kasa yaynadti si Jesus ta pinasubli' yan mabyay! Panemtemen moyaytaw si nibarita' na sin itaw ya et sa Galilea. \v 7 Kai para a wana komoyo ket, ‘Si'kon si Pinaitawo, ipagamet rako konran duka' a tutawo; ipasak rako sa kudos, bale' sa ikatlon awro pasublien akon mabyay?’ ” \p \v 8 Ket, napanemtem raynaod a wanin a nibarita' na ni Jesus. \v 9 Kanya' nin linmakwan saran tampor itaw sa nanabunan ket sinmubli' sarayna sa syudad tan nibarita' ray nangyadi' konran saray labinsayay apostoles tan konran raruman kalalamo' ra. \v 10 Saray bubbayi a sara si Maria nin taga Magdala, si Juana, si Maria nin ina na ni Santiago, tan saray raruman bubbayin kalalamo' ra a nangibarita' konran apostoles. \v 11 Bale' kai rasara nin timper, bana' ta sa wanra ket pinabrika rayti tamo'. \v 12 Wanin man, si Pedro ket inumdeng ya tan nalayo yan nako sa nanabunan. Sin rinmate' yadtaw, dinmukot yan sinmir'ip ket say kal-la na'kit na say mabistan abel nin nipamarkot konan bangkay. Ket nugot yayna sa bali ra nin man'isip-isipen na a no pa'noy nangyadi'.\f * \fr 24:12 \ft Sa raruman nikaisurat nan siti sa Griego ket kasa yaytin birsikulo.\f* \s1 Pina'kit ya si Jesus konran Rwa ray Tumutumbok na \r Marcos 16:12-13 \p \v 13 Sitaw lamang a awro, rwa ray tumutumbok na ni Jesus a manlumalakon adap sa babalin Emaus nin labinsayay kilumitro a kaday'an mangibwat sa Jerusalem. \v 14 Mampag'irgwan ray nangyadi'. \v 15 Ket mintras a mampiirgu-irgo sara, si Jesus kinmadani tan nikialuyon ya konra; \v 16 bale' kai raya nin naalilbi' ta kai na nin niyaburoy. \v 17 Sin sain, tinepetan nasara ni Jesus, “Ani anamaet a mampag'irgwan moyo mintras a manlumalako kamo?” \p Tinumgen sara nin mabereng sara. \v 18 Ket si saya konra a say ngaran na Cleopas, wana kona ni Jesus, “Si'ka tana angangkoy san'ili sa Jerusalem a kai nin magtanda' sa bubagay a kayadi' nin nangyadi' itaw!” \p \v 19 Nitepet na ni Jesus, “Ani in a bubagay?” \p Wanran ni'bat, “Say maipa'ka' kona ni Jesus a taga Nazaret. Saya yan prupita tan main nin pakayadi' nin sarita' tan gawa' na sa pangingikit nan Dios tan konran tutawo. \v 20 Saray Pupangulon Pupadi' tan saray raruman iti sa uray, nipasintinsyawan raya bale' nin patyen ket nipaipasak raya sa kudos; \v 21 sya pa et a man'ilalwan min mangilibri konran tutawo nan Israel. O', ket saya et, ikatlon awroyna sawanin nangibwat sin nangyadi' in. \v 22 Ket sukat a main nin umno ray bubbayin kalalamo' mi a naka'ngapan mi. Masakbay saran nako sa nanabunan \v 23 bale' kai raya nin na'kit a bangkay na. Nibarita' ran main nin nipa'kit konra nin uanghil nin wanra kano ket mabyay ya. \v 24 Ket saray raruma komi, nako saradtaw sa nanabunan ket napatutu'wan ran say nibarita' ran bubbayi ket tutuo. Bale' wanin a lamang, kai raya na'kit a bangkay na ni Jesus.” \p \v 25 Ket wana ni Jesus konra sin sain, “Kalawakaw kamo, ta sabtan idap moyon tepren a nibarita' ran prupita! \v 26 Kai moyo para nin tanda' a si syay Cristo ket matkap nin mangitpel ya yapo' nin dya'dya' ba'yo ya nin pagalangan?” \v 27 Mi'sa, nipapalaway na ni Jesus konra a maipa'ka' konan diri a say naisurat sa Masanton Kasuratan mangibwat sa libron nisurat na ni Moises anggan sa sarban nisurat ran sarba ran prupita nan Dios. \p \v 28 Sin adani saraynay rway tumutumbok sa baryon keen ra, tumuloy yayna kumon sa keen na si Jesus. \v 29 Bale' pinaed rayan rway kaaluyon na a wanra, “Itaw kayna yapo' kipagtuloy komi ta manyumabi ana.” Kanya' nin nayi yayna si Jesus konra. \p \v 30 Sin dinmungo saraynan mangan, kinalap na ni Jesus a tinapay mi'sa nikisalamat ya konan Dios sa sayti. Kayadi', piniknga' na ba'yo na nin nitudol konra. \v 31 Kapingmatan, naalilbi' rayayna si Jesus bale' bigra' yaynan nakasadtaw. \p \v 32 Ket wanra sa saya tan saya, “Ay, kanya' anamain nin bilang nin napa'mot a kapusuan ta sin mangkiirgo ya konta sa dalan tan sin man'ipapalaway nay Masanton Kasuratan!” \v 33 Konan siin a lamang nin udas, sinmubli' sara sa Jerusalem. \p Ket narate' rasaran nididinep a labinsayay apostoles tan raruman kalalamo' ra \v 34 a wanra, “Peteg a mabyay yay Uunuren ta pina'kit ya kona ni Simon!” \v 35 Ket saray rwa, nipapalaway ray nangyadi' sa dalan tan say nikaalilbi' ra kona sin piniknga' nay tinapay. \s1 Pina'kit yaynamanaet si Jesus konran Tumutumbok na \r Mateo 28:16-20; Marcos 16:14-18; Juan 20:19-23; Ginwa-ginwa' 1:6-8 \p \v 36 Leleg nin mampag'irgwan ray nangyadi', bigra' nin pinaipadar ya si Jesus nin inumdeng ya sa butlay ra tan wana, “Main kumon nin katinekan a kukaisipan moyo!”\f * \fr 24:36 \fl Sa raruman nikaisurat nan siti sa Griego ket kasa a wanti:\fqa tan wana, “Main kumon nin katinekan a kukaisipan moyo!”\f* \p \v 37 Ket naka'ngap tan nali'mwan sara ta say wanra no lampong yay mangka'kit ra. \v 38 Kanya' nin wana ni Jesus konra, “Ambale' nin nali'mwan kamo tan ambale' nin mampagdwadwa kamo kongko? \v 39 Kikiten moyoy gamet tan ayi ko. Peteg a si'koytin talaga. Karapasen moyoko; si sayay lampong ket kasan lalaman tan but'ol nan ambo' nin bilang sa mangka'kit moyo sawanin kongko.” \p \v 40 Ket anaod nipa'kit na konra a gamet tan ayi na.\f * \fr 24:40 \ft Sa raruman nikaisurat nan siti sa Griego ket kasa yaytin birsikulo.\f* \v 41 Pinasyan ririket tan nipaka'ngap ra bale' kai sara et nin mamper ket tinepetan nasara ni Jesus, “Main paran ma'kan iti?” \v 42 Sin sain, binyan rayan sayay binayan kuna' \v 43 ket kinalap nayayti tan kinna' naya sa adapan ra. \p \v 44 Kaaram, wana ni Jesus konra, “Ba'yo ako nin pinati, nibarita' koyna komoyo a maipa'ka' sa nipaisurat nan Dios nin maipa'ka' kongko kona ni Moises tan konran prupita tan sa libron Kanta. Nibarita' ko komoyo a matkap nin matukid a sarba nga'min nin sain.” \v 45 Ket pinalawayan na ni Jesus a kukaisipan ra ta pigaw nin matarusan ray rabay nin ibarita' nin say itaw sa Masanton Kasuratan. \v 46 Wana konra, “Wanti e a naisurat: Mangirangep yan dya'dya' tan mati ya a Cristo tan sa ikatlon awro ket pasublien ya nin mabyay. \v 47 Ket ipatandaan konran tutawo sa sarban nasyon mangibwat sa Jerusalem, a magbabawi' sara ta pigaw nin mapirduna a kasalanan ra bana' sa ginwa' na nin Cristo. \v 48 Tistigos kamo sa saytin bubagay a nangyadi' kongko. \v 49 Anaod, ibaki' koya li' komoyo a Ispirito nan Dios nin nipangako' nan Ama ko; ket misyon kamo sa syudad anggan rumate' ya ta pigaw nin byan nakamon pakayadi' nin ibat sa langit.” \s1 Niyuli' ya si Jesus sa Langit \r Marcos 16:19-20; Ginwa-ginwa' 1:9-11 \p \v 50 Kayadi' nasara nin ni'ras ni Jesus a tumutumbok na anggan sa babalin Betania, nita'gay nay gamet na ta bindisyunan nasara. \v 51 Sin kapresan nasaran mambindisyunan, nibati' nasarayna tan niyuli' yayna sa langit.\f * \fr 24:51 \fl Sa raruman nikaisurat nan siti sa Griego ket kasa a wanti:\fqa tan niyuli' yayna sa langit.\f* \v 52 Ket rinayo raya\f * \fr 24:52 \fl Sa raruman nikaisurat nan siti sa Griego ket kasa a wanti:\fqa ket rinayo raya.\f* mi'sa sinmubli' saraynay tumutumbok na sa Jerusalem a pinasyan ririket ra. \v 53 Nangibwat sin saytaw, nako saraynan pirmidtaw sa sakop nan Timplo nin mangrayo konan Dios.