\id ACT BOACT.SC, Bolinao Acts, 24 April 2012 — sts Reviewed by the Reviewers Committee 31 August 2007 Consultant Approved nz Updated Intro 11 March 2011 SH&O Footnotes Literal — OK TO TYPESET \ide 65001 - Unicode (UTF-8) \h Ginwa-ginwa' \toc1 Say GINWA-GINWA' ran APOSTOLES \toc2 Ginwa-ginwa' \toc3 Ginwa-ginwa' \mt2 Say \mt1 GINWA-GINWA' \mt2 ran APOSTOLES \is1 Say Maipa'ka' konan Sitin Libro \ip Siti a ikarwan libro sa Biblia a nisurat na ni Lucas nin nituluy-tuloy nan nisurat iti a maipa'ka' sa sarban nitarana' na ni Jesus nin gaw'en sin iti ya sa luta'. Nisurat nayti kona ni Teofilo a wanra ket saya yan impurtantin tawodtaw sa Roma. Si Lucas ket saya yan Griego nin mammemper, a duktor ya tan amigo tan ni'no naya nin kalamo' ni Pablo sa nipako na nin nangipatanda' konan Mabistan Patanda' sa nagsikabarang nin lugar. Si primiron libro nin nisurat na ket si tanda' nin ka'bawan a \bk Si Mabistan Patanda' maipa'ka' kona ni Cristo sigon kona ni Lucas\bk*. Itaw konan sitaw nin libro ket naibari-barita' a “saytaw say nibarita' ra komi nin saray mismon naka'kit sa ginwa-ginwa' nan Dios nangibwat sin katarana'” (1:2) Iti konan sitin libro, ituloy na ni Lucas a mangisalaysay ket ipapalaway na a raruman nipangitpel tan pakiingar sa raruma a dinalanan ran tumutumbok na ni Jesus sa leleg nin ginwa' ray intiron mababa' ran sinmunor sa gan-gan na ni Jesus sin wana, “Si'kamoy ibaki' kon mangipatutuo nin say maipa'ka' kongko sa Jerusalem, sa intiron Judea tan Samaria, tan sa sarban lugar iti sa mundo.” (1:8) \ip Natao yaytin libro sa tuloy parti bana' sa niyalawang nin nagkuriwan nan minsahi nan Mabistan Patanda'. Si u'nan parti, maipa'ka' sa tarana' a iti sa Jerusalem kayadi' ya nin niyuli' si Jesus sa langit. Si ikarwan parti, maipa'ka' sa nikaitayak sa Israel tan sa Samaria. Si ikatlon parti, maipa'ka' sa niyalawang nin nikaitayak anggan sa sarban lugar a sakop nan Roma. \ip Say maipa'ka' sa gawa' nan Ispirito nan Dios a sangkaimpurtantiwan nin parti iti konan sitin libro. Mu'na, ibi nay pakayadi' konran saray namper sa ginwa' na ni Cristo sa kudos. Sumunor, pinuyaan nasaran pakababa' nin mangitayak nin minsahi, tan pinagsen nasaray mammemper tan saray pupangulo ra. \ip Abaw a naibarita' iti maipa'ka' sa nikaitayak na nin Mabistan Patanda'. Bale', parti in tamo'. Kayadi' a si Jesus ket niyuli' yayna sa langit, si saya sa alalakin prublima ran tumutumbok na ket si no si'no sara a maibarita' nin tutawon ikon nan Dios. Wanin ta si Jesus tan saray nu'nan tumutumbok na ket Judio sara. Ket abaw sara konran saray nu'nan mammemper a nangipa'ka' a sitin pammemper ket para ya tamo' konran Judio. Bale', tininreg ya si Felipe nin ni'ras naya a minsahi konran Samaritano (8:5-25), tan si Pedro nin nako yadtaw sa bali na ni Cornelio a kapitan nin armada nan Roma (10:1-48). Ket, ta pigaw nin mapapalawayan yay tepet a no si'no saran talaga a magwa' nin mag'in nin tumutumbok na ni Cristo, pinaipadar ya si Pedro sa dupong sa Jerusalem (11:1-18) tan si Pablo, namakayab ya anamaet nin sayay miting (15:2-35). Nipapalaway ra a kai nin matkap a mag'in ya yapo' nin Judio a sayay tawo ta pigaw nin mag'in ya nin tumutumbok na ni Jesus. Ipa'kit nin say diskurso ra ni Esteban, Pedro tan Pablo a say iti sa pammemper ran Judio ket natukid yupa' sa nipamper ra kona ni Cristo a si Jesus. \ip Si Pablo, syay sangkaimpurtantiwan nin nangipatanda' konan minsahi maipa'ka' sa pammemper kona ni Cristo konran ambo' nin Judio. Matpel yan nangipata-patanda' maipa'ka' sa pag'uuray nan Dios ket niyakay nan pirmi a maipa'ka' kona ni Catawan a Jesus. Bale' naipriso ya nin umnoy parso bana' sa sain. Mataman bale' nin wanin, naitayak nayay minsahi anggan sa Roma, si sangkaimpurtantiwan a syudad sa intiron mundo sin sain a panaon (28:17-31). \iot Say Linaman nan Sitin Libro \io1 Say bibilin na ni Jesus (1:1-11) \io1 Say pangingipatanda' konan Mabistan Patanda' a tumarana' sa Jerusalem (1:12–19:20) \io2 Say nagwaan nan Mabistan Patanda' konran mammemper itaw sa Jerusalem (1:12–6:7) \io2 Pinisisyak yan pakaduksa-duksa' a dupong ran mammemper nin Judio (6:8–9:31) \io2 Maisalba sara a ambo' nin Judio (9:32–12:25) \io2 Napa'deng tan inmarunsa a dudupong ran mammemper nin ambo' nin Judio (13:1–16:5) \io2 Inmabaw a dudupong ran mammemper nin ambo' nin Judio (16:6–19:20) \io1 Naipurok yay pag'adian nan Dios sa pag'adian nan Israel (19:21–28:31) \io2 Nipau-pau'na a Madakep ya si Pablo sa Jerusalem (19:21–21:16) \io2 Kai raya nin rinnge' nin Israelita si Pablo (21:17–23:11) \io2 Kinuntra a pakaipatanda' nan Mabistan Patanda' (23:12–26:32) \io2 Inaburuyan anaod nin mangipatanda' ya si Pablo itaw sa Roma (27:1–28:16) \io2 Padaran nin nipatandaan a pag'aadi' nan Dios sa lugar ran ambo' nin Judio (28:17-31) \ie \c 1 \s1 Say Pangingituloy nin Gagara nan Dios \m \v 1 Mampablyen kon Teofilo, \p Itaw konan u'nan libro ko, nisurat-surat ko a maipa'ka' sa sarban nitarana' na ni Jesus nin gaw'en tan iyakay,\f * \fr 1:1 \ft Katuloy a iti nin say itaw sa Lucas (Lucas 1:1-4).\f* \v 2 angga sa awro nin niyuli' yayna sa langit. Ket ba'yo ya nin niyuli' sa langit, binibi-bibilin nasara sa tulong nan Ispirito nan Dios a pinili' nan apostoles na maipa'ka' sa ituloy ran gaw'en tan iyakay. \v 3 Sa luob nin a'pat a pulo' a awro, mayadi' a nipati tan nisubli' nan mabyay, ni'non parso a nipa'ki-pa'kit ya konra tan niyakay-akay nasara maipa'ka' sa pag'aadi' nan Dios\f * \fr 1:3 \ft Mabasa et a maipa'ka' sa saytin panaon sa Lucas 24:1-53.\f* nin pammatutuo a sinmubli' yan mabyay. \v 4 Ni'sa nin kadungo raya, wanan nibibilin ni Jesus konra, “Andi' kamo nin lumakwan iti sa Jerusalem, no kai edet, taga'nan moyadti yapo' a nipangako' na ni Ama. Nairgo koyna intaw komoyo a maipa'ka' konan siti, ket anaod, \v 5 ranom a nipamawtismo\f * \fr 1:5 \fk nipamawtismo\fl - O:\fqa nipaminyag\ft .\f* na ni Juan, bale' sa ambo' ana nin ma'teng, bawtismwan kamo nin Ispirito nan Dios\x * \xo 1:5 \xt Mateo 3:11; Marcos 1:8; Lucas 3:16; Juan 1:33.\x*.” \s1 Say Iyuyuli' na ni Jesus sa Langit \p \v 6 Ket ni'sa anamanaet nin nidudungo sara, nitepet ran apostoles kona ni Jesus, “Uunuren, isubli' moyna para sawanin kontamon tawodti sa Israel a pag'uuray konan nasyon tamo?” \p \v 7 Ket ni'bat na konra, “Say panaon tan mumangyadi', naitanda' nayna ni Ama mangibwat sa pakayadi' na, ket kai moyoyna nin manepeg nin matandaan. \v 8 Wanin man, mabyan kamo li' anamaet nin pakayadi' no mako ya nin miikap komoyo a Ispirito nan Dios, ket si'kamoy ibaki' kon mangipatutuo nin say maipa'ka' kongko itaw sa Jerusalem, sa intiron Judea, sa Samaria, tan sa sarban lugar iti sa mundo.”\f * \fr 1:8 \ft Mabasa et a maipa'ka' sa saytin pakaibakian sa Mateo 28:19; Marcos 16:15; Lucas 24:47-49.\f* \p \v 9 Ambo' nin na'teng kayadi' nayti nin inirgo ni Jesus, niyuli' yayna sa langit a sikikikit sara; kaaram nasalimbengan yayna nin gunem. \v 10 Ket mantumangar sara et nin mangkumikit kona ni Jesus nin niyuli' sa langit sin kapingmatan main anadtaw nin rwa ray lulalakin nisket nin maputi' a naka'deng sa dani ra. \v 11 “Si'kamon lulalaki nin taga Galilea,” wanran sarayti, “Mayin a isen kamo nin mantumangar kamo sa langit? Si Jesus ket nikadayo' ya komoyo nin niyuli' ya sa langit, tan sumubli' yadti li' nin bilang lamang sa no pa'no yan nuli' sa langit.” \s1 Si Matias a Kasilyan na ni Judas \p \v 12 Kayadi' nin sain, nibwat saraynadtaw sa mantawagen nin Talugtog Olibo a apostoles tan sinmubli' sara sa Jerusalem, a dandani sayay kilumitro a kaday'an\f * \fr 1:12 \fk dandani…a kaday'an.\fl - Sa Griego:\fqa say kaday'an nin lalakwen a iyaburoy sa Awron Painawa.\f*. \v 13 Ket sin nirate' saraynadtaw, nuli' saradtaw sa kwarto sa ta'gay nan balin mampagtuluyan ra. Sarayti ket sara: \mi si Pedro, Juan, Santiago, Andres, Felipe, Tomas, Bartolome, Mateo, Santiago a anak na ni Alfeo, si Simon a sayay myimbron grupo ran Ribulusyunaryo, tan si Judas a anak nan sayay mangaran nin Santiago\x * \xo 1:13 \xt Mateo 10:2-4; Marcos 3:16-19; Lucas 6:14-16.\x*. \m \v 14 Sarayti ket pirmi saran nikakalamo' nin dinmasal, kalamo' rasaray bubsat na ni Jesus, si Maria nin ina na, tan main et nin raruman bubbayi. \p \v 15 Napalabas a umnoy awro, ni'san nadinep saray tumutumbok kona ni Jesus a magsanyasot tan rwampulo' sara, inumdeng ya si Pedro tan wana: \p \v 16 “Bubsat, matkap a matukid taw say naisurat sa Masanton Kasuratan nin nipadles na ni Adi' David sa nipaninreg nan Ispirito nan Dios kona, maipa'ka' kona ni Judas a syay nangaluyon konran saraytaw saray nanakep kona ni Jesus. \v 17 Gindat, kalamo' miya ta napili' ya anamaet nin main nin kabiangan sa wantin pagtatrabaho para konan Dios,” wana ni Pedro. \p \v 18 Siti si Judas, nisaliw nan sayay pukok taw say kwartan nibayad ra kona sa duka' a gawa' na. Itaw ya nin nipati ket sin naragrag ya, tinumrak yay tyan na tan linumwa' a pait na. \v 19 Natandaan rayti nin nangyadi' nin sarba ran tawodtaw sa Jerusalem ket pinangaranan rayaytaw a pukok nin Akeldama, a say rabay nan irgwen ket Luta' nin Daya'.\f * \fr 1:19 \ft Mabasa et a maipa'ka' sa sayti sa Mateo 27:3-8.\f* \p \v 20 Ket wana et ni Pedro, “Say padles na ni Adi' David ket mabasa sa libro nin Kanta a wanti a wana, \q1 ‘Pauryan yayna in nin piikapan na \q2 a kasayna gapo nin miikap kona anggan maka'numan.’\x * \xo 1:20 \xt Kanta 69:25.\x* \m Main et nin wana, \q1 ‘Kalapen kumon nin raruma a lugar na a sayay mammaga.’\x * \xo 1:20 \xt Kanta 109:8.\x* \p \v 21-22 Kanya' nin matkap a mamili' atamo nin saya et nin kalamo' mi nin tistigos a sinmubli' yan mabyay si Jesus. Matkap a sya ket kala-kalamo' miya nin nakudti-nakodtaw sin intiron panaon a iti ya intaw si Uunuren tamon Jesus, nangibwat sin binawtismwan naya ni Juan angga sin niyuli' yayna sa langit.” \p \v 23 Ket nangirikuminda sara nin rwa ran lulalaki nin pamilian ra. Say ngaran ra ket Jose tan Matias. Konan siti si Jose, main nin manawag nin “Barsabas”; main et anamaet nin “Justo”. \v 24 Mi'sa, dinmasal sara a wanra, “Catawan, tanda' mo a linaman nin kanakman nin barang sayay tawo. Ipatandaan mo pa komi no si'no konran saraytin rwa a pinili' mo \v 25 nin mag'in nin apostol nin sumubray nin mangwa' nin rispunsibilidad na ni Judas, a sya ket ginurutan nayti tan nako yayna sa peteg a kabagayan na.” \v 26 Nipadalan ra sa binunutan, ket si Matias a nabunot. Ket nilamo' yayna konran labinsaya. \c 2 \s1 Nag'uray yay Ispirito nan Dios konran Mammemper kona ni Jesus \p \v 1 Sin pista ran Judio a mantawagen nin Pentecostes\f * \fr 2:1 \ft Mabasa maipa'ka' konan sitin pista sa Glusaryo.\f*, nididinep sara sa sayay bali a sarba ran mammemper kona ni Jesus nin itaw sa Jerusalem. \v 2 Kapingmatan, main nin narnge' ran bara'mon rumaweswes nin pinasyan kasaw nin siri nin ibat sa langit, a siti ket narnge' ya sa intiro nan bali a nididinepan ra \v 3 tan naka'kit sara nin bilang dutan apoy nin bakas dila' a dinumpa-dumpa' sa barang saya konra. \v 4 Ket nag'uray yay Ispirito nan Dios sa barang saya konra tan nakapag'irgo sara sa ambo' ran sarita' nin diri bana' sa pakababa' a nibi nan Ispirito nan Dios. \p \v 5 Sin sain, main saradtaw sa Jerusalem a Judio nin madibusyon konan Dios, bale' abaw sara konra a nangibwat sa nagsikabarang a nunasyon. \v 6 Sin narnge' raytaw a rumaweswes, nagsiarak saran nididinep itaw. Ket naka'ngap sara nga'min ta mangkarnge' rasaray mammemper nin mampag'irgo sa sarita' nan diri nin barang saya konra. \v 7 Sa nipaka'ngap ran tuloy ket wanra, “Ambo' para a taga Galilea sarayti nin tutawo? \v 8 Ket pa'no bale' a mangkarnge-karnge' tamoynan man'irgwen ra a irgo tamon diri? \v 9 Si'tamo nin iti ket main nin taga sa Partia, sa Media, sa Elam, sa Mesopotamia, sa Judea, sa Capadocia, sa Ponto, sa Asia, \v 10 sa Frigia, sa Pamfilia, sa Egipto. Main et nin taga sa lulugar sa nasyon nin Libya nin adani sa Cirene. Main anamaet et nin taga Roma nin Judio tan saray nasagyat sa pammemper nin Judio \v 11 tan main et nin tutawo sa Creta tan sa Arabia. Ket mangkarnge' tamon mampag'irgo sara sa uirgo tamon diri maipa'ka' sa makapaka'ngap nin ginwa-ginwa' nan Dios.” \v 12 Kai ma'pos nin isipen nin barang saya a mampangyadi' ket kai nin mabulsu-bulsot a pittepetan ran wanra, “Ani kadi' a pipa'kaan nin sayti?” \p \v 13 Main sara bale' a manuya'-tuya' nin wanra, “Nabok sarain tamo'!” \s1 Si Minsahi na ni Pedro a Si Cristo syay Tinudo' nan Dios \p \v 14 Ket, nako ya sa adapan si Pedro nin kalamo' nasaray labinsaya et nin apostoles, mi'sa ya nag'irgo nin maksaw a wana, \p “Kababalyan tan sarba moyo nin mampiikap iti sa Jerusalem, rumnge' kamo pan maong tan andi' kamo nin malingo maipa'ka' sa mampangyadi'. \v 15 Kai sara nin nabok ti nin tutawo nin bilang sa man'ipa'ka' moyo. Alas nwibi tamo' et nin buklas! \v 16 No kai edet, saytin mampangyadi' ket say nipadles na ni Prupita Joel sin nu'nan panaon a wana: \q1 \v 17 ‘Wana nin Dios, “Sa panaon nin adapen ana nin kala'pusan, \q1 ibi koya nin sibubulos a Ispirito ko sa sarba. \q2 Ket saray ua'nak moyo, lulalaki man o bubbayi, mangipatanda' sara li' nin maipa'ka' kongko. \q2 Saray mangalalago' nin lulalaki, pa'kitan kosara li' nin bubagay a kai ra ma'kit nin raruman tutawo, tan \q2 saray mumasiken, manaynep sara li' nin say ipataynep ko konra. \q1 \v 18 O', mataman konran uaripen ko, lulalaki man o bubbayi, \q1 ibi koya anamaet nin sibubulos a Ispirito ko sa saytaw li' nin panaon, \q1 ket mangipatanda' sara nin maipa'ka' kongko. \q1 \v 19 Mangipa'kit ako nin makapaka'ngap nin mangya-mangyadi' sa langit, \q2 tan mumilagro nin paka'kitan iti sa luta'. \q2 Ma'kit li' sa luta' a daya', apoy tan makubpal nin asok \q2 \v 20 tan sa langit, dumedlem ya li' a awro \q2 tan umudit ya li' nin bilang daya' a bulan. \q1 Ket konan siin, rinmate' anaytaw si impurtantin panaon a si'kon si Dios \q1 ket mag'uray akon main nin pinasyan kaalakyan nin pakayadi'. \q1 \v 21 Ket maisalba koyay si'numan a kidawat nin inganga'do kongkon si Uunuren.” ’\f * \fr 2:21 \ft Joel 2:28-32.\f* \p \v 22 Kanya' nin reng'en rako pa, si'kamon kapada ko nin Israelita,” wana ni Pedro. “Si Jesus a taga Nazaret, yupa' kona, nangwa' ya a Dios nin mumilagro tan makapaka'ngap a nangya-nangyadi'. Tanda' moyoynay maipa'ka' sa sayti say man'ibarita' ko ta iti nin mismo nin nangyadi' sa lugar moyo. Nipatanda' na nin Dios komoyo a si Jesus tawo naya nin nibaki' na. \v 23 Ket siti si Jesus, nipagamet ya komoyo bana' ta nidisisyon tan niplano nayna in nin gindat nin Dios. Ket nipapati moya konran ambo' nin Judio a nipasak raya sa kudos. \v 24 Bale' pinasubli' nayan mabyay nin Dios ket ginlat naya sa irab nin pag'in nin nati ta kai nin magwa' a mag'uray a patiti kona. \v 25 O' ta nisurat nayti e ni David sin nu'nan panaon a maipa'ka' konan siti si Jesus, \q1 ‘Tanda' ko nin kalamo' koyan pirmi a Dios. \q2 Iti yan pirmi sa abay ko kanya' nin kasa gapo nin makatege' kongko. \q1 \v 26 O' a wanin kanya' nin maririket a kanakman ko, \q2 tan mariga ako sa pag'iirgo ko; \q1 ket, mataman no tawo ako tamo', \q1 matalek ako nin liso a \v 27 kai mo nin pauryan, O Dios, \q2 nin itaw ya tanay kararwa ko sa \tl Hades\tl*\f * \fr 2:27 \fk Hades\ft Siti a lugar ran nunati. Mabasa et a maipa'ka' sa Hades sa Glusaryo.\f*, \q1 tan kai mo nin iyaburoy a maumok yay lalaman nan ibabaki' mon tutuo komo. \q1 \v 28 Nipatandaan ma kongko a dalan nin mangipunta kongko sa byay.\f * \fr 2:28 \fq a dalan nin mangipunta kongko sa byay.\fl - O:\fqa a pasublien nakon mabyay.\f* \q1 Gaw'en mon malipos ako nin ririket ta kalamo' katan pirmi.’ ”\f * \fr 2:28 \ft Kanta 16:8-11.\f* \p \v 29 Nituloy na ni Pedro maipa'ka' konan siin ket wana, “Bubsat, tanda' tamo anaod a si puon tamon si David, nati ya ket nitabon raya, tan say katutu'wan ket ke'ran na et nin pantyon na anggan sawanin. \v 30 Si David, tanda' naytaw say nipangako' nan Dios kona ta nisamba nan Dios kona a ipata'gay naya li' a saya konran puri na nin mag'adi' ya nin bilang sa nipag'adi' na ni David.\x * \xo 2:30 \xt Kanta 132:11; 2 Samuel 7:12,13.\x* Bana' konan siin tan bana' anamaet a saya yan prupita, kanya' nin \v 31 tanda' naynan gindat a gaw'en na nin Dios. Ket nibarita' nayna anaod nin gindat a maipa'ka' sa isusubli' nan mabyay nin Cristo nin nipangako' nan Dios, a wana \mi kai naya nin pinauryan nin Dios nin itaw ya tanay kararwa na sa \tl Hades\tl*, tan a si lalaman na, kai na nin niyaburoy a maumok ya.” \m \v 32 Wana ni Pedro, “Ket matistigusan min sarba a si Jesus nin pinasubli' nan mabyay nin Dios a man'ibarita' na sa sain a wana. \v 33 Nikwa yayna sa sangkata'gayan nin lugar sa wanan nan Dios a syay Ama na, tan nibi nayan Ama kona a Ispiriton nipangako' na kona. Kanya' nin naimatunan tan narnge' moyo sawanin a makapaka'ngap nin nunangyadi' a pinangibwat na ni Jesus nin nangyadi' sa pakayadi' nan Ispirito nan Dios. \v 34 O' ta main et nin nipadles na ni David, bale' ambo' anaod nin say lalaman nan diri a mantukuyen na bana' ta kai ya nin nuli' itaw sa kami'nan nan Dios. Nisurat na a wana, \q1 ‘Wana nin Dios konan Uunuren ko, \q1 “Tumekre' kadti sa pawanan ko \q2 \v 35 mintras a mampasukuen kosaran liso komo a kukalaban mo.” ’\x * \xo 2:35 \xt Kanta 110:1.\x* \m \v 36 Bana' ta wanin,” wana ni Pedro, “matkap a sarba tamon Israelita ket, matandaan tamon maong a sitaw si nipangako' nan Dios ket ginwa' nayan Uunuren tan Cristo. Sya si Jesus nin nipasak moyo sa kudos!” \p \v 37 Natinreg nin maong a kanakman ran tutawo sa saytin narnge' ra ket wanran nitepet kona ni Pedro tan konran raruman apostoles, “Bubsat, ani edet a gaw'en mi?” \p \v 38 Ket ni'bat na ni Pedro, “Pagbabawian moyoynay kukasalanan moyo tan pabawtismo kamon mangipa'kit a man'akuen moyayti si Jesu-Cristo. Gaw'en moyoyti ta pigaw nin pirdunawen nan Dios a kukasalanan moyo, tan ibi nayan rigalo komoyoy Ispirito na. \v 39 Anaod, siin a nipangako' na para sa kaabigan moyo tan ran saray puri moyo, tan mataman saray tutawodtaw sa adayo' nin lulugar. Saytin nipangako' nan Uunuren a si Dios tamo ket para sa barang sayan sagyaten na nin umarak kona.” \p \v 40 Abaw et a nisala-salaysay na ni Pedro ta pigaw nin patutu'wan nay nibari-barita' na, tan binari-baritaan nasara a wana, “Pal'isan moyo saray tutawo konan sitin panaon a madusa sara li' bana' sa maraet a gugawa' ra.” \v 41 Ket abaw saray namper sa nibarita' na ni Pedro, ket nipabawtismo sara. Konan sitaw nin awro, nalamu'nan saran magtulunribo a mammemper. \s1 Say Kabibyay ran Mammemper \p \v 42 Inawru-awro, masuet saran nangrenge' sa uakay ran apostoles. Nilalangen-langen sara nin sarba ran mammemper, nidudungu-dungo saran mangan\f * \fr 2:42 \fq nidudungu-dungo saran mangan,\fl - O:\fqa mangan sa pangwa-pangwa' ran pammane-panemtem sa nipati na ni Jesus,\f*, tan pirmi sara tanan dumasal. \p \v 43 Ket napno' saran pangingibilang a tutawo konan Dios ta abaw a ginwa-ginwa' ran apostoles nin makapaka'ngap tan pammatutuo nin maipa'ka' konra. \v 44 Mididinep saran pirmi\f * \fr 2:44 \fq Mididinep saran pirmi\fl - O:\fqa Pinasyan irot nin pikakalamo' ran\ft .\f* a mammemper tan ikon nin sarba a main nin saya tan saya \v 45 ket nilaku'-lako' ray main tan kukayamanan ra, ket say naglakuan nibi-nibi ra konran kalalamo' ra dipindi sa pakatkapan nin barang saya. \v 46 Inawru-awro saran nipapasayadtaw sa sakop nan Timplo nin nangrayu-rayo konan Dios. Nidudungu-dungo saran nangan-nangan sa pupammali ra, a pinasyan ririket tan mabulos a nakem ran nangitao sa saya tan saya. \v 47 Nangrayo saraynan nangrayo konan Dios, tan saray tutawo, kaririktan rasaray mammemper. Ket si Uunuren, nilamo' nasara konra nin inawru-awro a man'isalba na. \c 3 \s1 Pina'get nan Ispirito a Pagtitistigos ra ni Pedro \p \v 1 Sayay awro, nako saradtaw sa sakop nan Timplo si Pedro tan si Juan, ta udas nin kadadasal itaw; mag'alas tres nin yabina. \v 2 Sa purta sa Timplo a mantawagen nin “Purtan Mabista”, main itaw nin sayay tawon lupoy nangibwat et sin niyanak ya. Sitin lupoy, ika' rayan inawru-awrodtaw ta pigaw nin kipayabor ya konran tutawon sumrep sa sakop nan Timplo. \v 3 Sin na'kit nasara si Pedro tan si Juan nin adap itaw sa sakop nan Timplo, nikipayabor ya konra. \v 4 Pinastang rayan maong, mi'sa wana ni Pedro kona, “Pastangen rakami!” \v 5 Ket pinastang nasara tan taga-taga'nan nay ibi ra kona. \v 6 Wana et ni Pedro, “Kasan balitok, ni pirak ko; no ani a main ko, siin a ibi ko komo. Sa pakayadi' na ni Jesu-Cristo nin taga Nazaret, lumalako ka.” \v 7 Gina'getan naya ni Pedro sa wanan nin takyay tan pina'deng naya, ket tampor ginumsen a ayi tan bisit na. \v 8 Ket naka'deng ya tan linmala-lalako ya. Nayi ya konra nin sinumrep sa sakop nan Timplo, a luksu-lukso ya tan manraywe-raywen nayay Dios. \v 9 Saray tutawodtaw, na'kit ra a manlumalako ya tan manraywen nayay Dios. \v 10 Sin naalilbi' rayan tutawo a syaytaw si kipayabor nin nakatekre' itaw sa mantawagen nin Purtan Mabista sa Timplo, wanin anan tuloy a nipaka'ngap ra. \s1 Si Minsahi na ni Pedro sa Timplo \p \v 11 Nakaga'get yaytaw si tawo konra ni Pedro tan Juan, a itaw sara sa lugar sa Timplo a mantawagen nin “Balkon na ni Solomon”, sin niririrngan saran nalayo nin inmarak konra a tutawo bana' ta naka'ngap saran tuloy. \v 12 Sin na'kit nasara ni Pedro, wana konra, \p “Si'kamon kapada kon Israelita, ambale' nin naka'ngap kamon tuloy tan ambale' nin nakamulite' kamo komi? Man'ipa'ka' moyo para a nakalalako yayti nin tawo nangibwat sa pakababa' mi o bana' ta rilihyuso kami? \v 13 Si Dios a syay nagsirbyan ra ni Abraham, Isaac, tan Jacob, tan saray pupuon tamo\x * \xo 3:13 \xt Exodo 3:15.\x*, nipadar nan pinasyan kata'gayan na nin si Aripen nan si Jesus. Bale' sya, nipagamet moya konran saray iti sa uray, tan ginurutan moya sa adapan na ni Pilato. Disidido nayan bulusan sin saytaw si Jesus, \v 14 bale' si'kamo, kai moya nin inalilbi', sya a liso nin naitalaga konan Dios tan sya nin kasa gapon kasalanan. Dinawat moyoyna edet nin sayay priso nin mangmamatin tawo a ibulos na ni Pilato.\f * \fr 3:14 \ft Mabasa et a maipa'ka' sa sayti sa Mateo 27:15-23; Marcos 15:6-14; Lucas 23:13-23; Juan 19:12-15.\f* \v 15 Pinati moya si Jesus a Puon nin Byay, bale' pinasubli' nayan mabyay nin Dios. Ket matistigusan mi nin tutuo in. \v 16 Ket bana' sa pagmamatalek mi sa no si'no ya si Jesus, sitin tawo nin tanda' moyon gindat a lupoy, makalalako yayna. O', nangyadi' ti bana' sa pagmamatalek mi kona ni Jesus, ket bilang sa mangkiten-kiten moyo sawanin, limpyo yaynan lisoytin tawo. \p \v 17 Bubsat, tanda' ko a si'kamo tan ran saray mag'uuray, ginwa' moyo in si nipapati moya si Jesus ta nagkurang a pakataros moyo. \v 18 Sin saytaw et sin nu'nan panaon, nipatandaan rayaynan sarba ran prupita a minsahi nan Dios a si sya a Cristo nin nipangako' na nin mag'adi' ket mapadya'dya' ya, ket sawanin natukid ana in sa ginwa' moyo kona ni Jesus. \v 19 Kanya' nin matkap a magbabawi' kamo sa kasalanan moyo tan sumubli' kamo konan Dios, ta pigaw nin mapirdunayna a kukasalanan moyo, \v 20 ket gaw'en nan Dios a mainawnan a kukanakman moyo tan ibaki' nayadti si Jesus, a syay Cristo nin tinudo' naynan gindat nin adi' a mag'uray komoyo. \v 21 Matkap a itaw ya et yapo' sa langit, anggan say sarba ket pinaba'yo nayna nin Dios bilang sa nipaibarita' nayna sin saytaw et konran prupita nin naitalaga kona. \v 22 Bilang wadi' si Moises, wana, \mi ‘Mangipadar ya li' komoyo si Uunuren tamon Dios nin sayay Prupita nin bilang sa nipangibaki' na kongko. Saya ya li' nin kapada tamon Israelita. Matkap nin reng'en moyon maong a sarba nin ibarita' na komoyo. \v 23 Bale' si si'numan li' a kai nin mangimbabaet sa irgo na, kai yayna li' nin maibilang konran tutawo nan Dios tan madusa yan mati.’ \m Wanin a wana ni Moises sin saytaw et.”\f * \fr 3:23 \ft Deuteronomio 18:15,18,19.\f* \p \v 24 Wana et ni Pedro, “Anaod, saray raruma et nin prupita, mangibwat kona ni Samuel pati sara et nga'min a sinmunor kona, nipadles ran lamang ti say mampangyadi' sawanin. \v 25 Si'kamo, main nin biang moyo sa sayti sawanin ta puri rakamo nin sarain tan kirama' kamo sa nipangako' nan Dios sin saytaw et konran puon tamo. Nibarita' na kona ni Abraham, ‘Mangibwat konan puri mo, bindisyunan ko a sarban tutawodti sa mundo.’\x * \xo 3:25 \xt Genesis 22:18.\x* \v 26 Kanya' nin,” wana ni Pedro, “sin nipadar naya tan nibaki' nayadti nin Dios a Aripen nan si Jesus, kontamon Judio ya nin nu'nan nako ta pigaw nin bindisyunan natamo yupa' sa pangwa' na a gurutan ana nin barang saya kontamo a duka' a kabibyay.” \c 4 \s1 Dinakep sara si Pedro tan si Juan \p \v 1 Mangkiirgo sara et si Pedro tan si Juan konran tutawo sin main nin inmarak konra nin pupadi', si upisyal ra nin gwardya sa Timplo tan main anamaet nin Saduseo\f * \fr 4:1 \ft Sarayti saray \fk Saduseo\ft , kai ra nin tepren a main nin isusubli' nin mabyay.\f*. \v 2 Pinasya nin sager ra konra ni Pedro tan Juan bana' ta man'ibarita' ra a pinasubli' nayan mabyay nin Dios si Jesus ket bana' kona pasublien nasara li' nin mabyay a nunati. \v 3 Nipadakep rasara si Pedro tan Juan, ket bana' ta mangkumatpaapon ana, nipukok rasarayna angga sin buklas. \v 4 Wanin man, abaw sara konran saray nakarnge' konra ni Pedro a namper sa wanra. Ket nag'in maglimanribo saray lulalaki tamo' nin mammemper. \p \v 5 Sin sinmunor nin awro, nididinep saradtaw sa Jerusalem a mag'uuray ran Judio, saray Mangatuntawo ra tan saray Madudunong sa Gugan-gan. \v 6 Itaw ya anamaet si Anas a syay Sangkata'gayan nin Padi', si Caifas, si Juan, si Alejandro, tan raruma et nin myimbron pamilya nan si Sangkata'gayan nin Padi'. \v 7 Pinaadap rasara konra si Pedro tan Juan tan nitepet ra konra, “Yupa' sa ani nin pakayadi' moya nin napaanda' ti si lupoy? Si'no anamaet a nami nin siin nin pakayadi' komoyo?” \p \v 8 Ket, si Pedro, a mampag'urayan naya nin Ispirito nan Dios wana, \p “Si'kamo nin pupangulo tan mangatuntawo, \v 9 man'usisaen rakami maipa'ka' sa maabig a ginwa' mi konan siti si gindat nin lupoy. Mangkalutkuten moyo no pa'no ya nin napaanda'. \v 10 Edet, si'kamo tan sarba ran saray kapada tamon tagadti sa Israel, manepeg a matandaan moyoyti: Siti nin tawo a gindat ket lupoy ya, sawanin iti ya sa adapan moyo nin limpyon man'umdeng ana bana' sa pakayadi' na ni Jesu-Cristo nin taga Nazaret. Sya si Jesus nin nipasak moyon pinati sa kudos; wanin man, pinasubli' nayan mabyay nin Dios. \v 11 Kapadan mabasa tamo sa Masanton Kasuratan, \q1 ‘Si bato nin nibilang moyon kai nin mausar nin si'kamon karpintiron namanday, \q1 Sitaw a nag'in nin sangkaimpurtantiwan sa pamma'deng.’\x * \xo 4:11 \xt Kanta 118:22.\x* \m Siin nin bato ket si Jesus. \v 12 Si Jesus tamo' a makapamakanda' nin byay tamo, bana' ta iti sa intiron sangkamundwan, kasaynan si'numan nin raruma et a nibi nan Dios nin makapangisalba kontamo.” \p \v 13 Naka'ngap saran tuloy a pupangulo ran Judio sin na'kit ran pinasyan tepel ran mag'irgo ni Pedro tan Juan, anta tanda' ran kasan inadal ra tan ka'bawan sara tamo' nin tawo. Ket napanemtem ra a kalalamo' nasara intaw ni Jesus. \v 14 Konan siin, kasan naibarita' ran pupangulo nin kuntra konra ta mangkiten-kiten rayaytaw si tawon napaanda' nin naka'deng sa dani ra ni Pedro tan Juan. \v 15 Kanya' nin pinaliwa' rasara yapo' nin pupangulo sa kwarto nin Kunsiho tan nag'iirgo sara. \v 16 Wanra, “Ani a gaw'en tamo konra? Tanda' nin sarba nin iti sa Jerusalem a gawa' rayaytaw si ambo' nin basta-basta nin milagro. Ket kai tamo nin maibudi' a katutu'wan. \v 17 Say mabista, ta pigaw nin kai ana nin maitayak et konran tutawo a man'iyakay ra, ima'nwen tamo sara nin mangibari-barita' nin maipa'ka' konan siin si wanran syay Cristo a nipangako'.” \p \v 18 Ket kinayaban rasara anamanaet si Pedro tan binibilin rasara a wanra, “Andi' kamoyna gapo nin mangibari-barita' nin maipa'ka' konan siin kano a Cristo.” \v 19 Ket wanran inumbat ni Juan tan Pedro, “Si'kamo ana a manimbang no aya kasi a matunong sa pangingikit nan Dios: Si tumumbok kami komoyo o kona nin Dios? \v 20 Anaod, kai mi nin magwa' a tumumbok sa wamoyo a andi' mi ana nin ibari-barita' a na'kit tan narnge' mi nin maipa'ka' kona ni Jesus.” \p \v 21 Sin sain, mas lalo rasara et yapo' nin linili'mo nin saray pupangulo si Pedro, mi'sa rasarayna nin binulusan ta kasan ma'kit ran padalan a madusa rasara; lalo ta saray tutawo ket manraywe-raywen rayay Dios bana' konan \v 22 si nangyadi' a paka'kitan nin pakayadi' na. Saya et, sitaw si tawo nin napaanda' ket masurok anan a'pat a pulo' a taon nin lupoy ya. \s1 Mampagsenen a Pagmamatalek ran Mammemper \p \v 23 Sin sain, sin binulusan sarayna si Pedro tan Juan, sinmubli' saran tampor konran kalalamo' ra tan nibarita' ra konra a wanran Pupangulon Pupadi' tan saray Mangatuntawon iti sa uray. \v 24 Sin narnge' ra a wanra, nipapasaya saran dinmasal konan Dios a wanra, “O Catawan a main nin kapangyadian sa sarba, si'kay namarsa nin langit tan nin luta', pati say taaw tan say sarba nin main sa sayti.\x * \xo 4:24 \xt Exodo 20:11; Nehemias 9:6; Kanta 146:6.\x* \v 25 Si'kan lamang taw si namag'irgo konan si puon min si David. Saya yan aripen mo nin sa nipaninreg nan Ispirito mo kona ket wana, \q1 ‘Pinasyan bayani ra nin saray kai nin magtanda' konan Dios, \q2 tan mikukumplot sara sa duka' a gawa', bale' kasa nin pirat'anan nin sayti. \q1 \v 26 Saray uadi' tan saray pupangulo sa nagsikabarang nin lugar iti sa mundo, \q2 sisasadya' sarayna ta nipapasaya sara \q2 ta pigaw nin kuntrawen raya a Dios tan a Cristo nin nipangako' na.’\f * \fr 4:26 \ft Kanta 2:1-2.\f* \m \v 27 Anaod, nangyadi' anan talaga in iti sa sitin syudad! Si Adi' Herodes tan si Gubirnador Poncio Pilato tan saray kalalamo' ran ambo' nin Judio, tan pati anamaet nin saray kapada min Israelita, nikukumplot sara nin patyen ya a Aripen mon nitalaga nay byay na komo, sya si Jesus, tan sya a tinudo' mo nin Cristo.\f * \fr 4:27 \ft Mabasa et a maipa'ka' sa sayti sa Mateo 27:1,2; Marcos 15:1; Lucas 23:1-2,10-11; Juan 18:28,29.\f* \v 28 Bale', sain, iti anan gindat sa makapangyayadi' nin plano mon gaw'en ket nigagara mon talaga nin matukid. \v 29 Ket sawanin, Catawan, tanda' moy panglili'mo ra komi. Kanya' nin tulungan rakami kumon nin si'kamin uaripen mo, a kai kami nin lumi'mo nin ipatanda' mi a sarita' mo. \v 30 Ipa'kit mo pa a pakayadi' mo nin mamaanda' konran main nin masakit, tan aburuyan rakami pan makagwa' nin makapaka'ngap nin pammatutuo a mangingilalaman kami komo tan raruma et nin makapaka'ngap nin bubagay, yupa' sa pakayadi' nan Aripen mon nitalaga nay byay na komo, si Jesus.” \p \v 31 Kayadi' ra nin dinmasal, naeyeg yay bali nin kami'nan ra. Sarba ra ket liso nan nag'urayan nin Ispirito nan Dios, ket pinasyan tepel ran nangibari-barita' nin minsahi na. \s1 Say Mararos nin Pikakalamo' ran Mammemper \p \v 32 Sarba ran saray mammemper, sayan-saya a kaisipan tan apes ra, tan kasan si'numan nin nangikwinta a say main na ket para tamo' nin bukod kona, no kai edet, para sa sarba. \v 33 Saray apostoles, naiduma a pakayadi' ra sa pangibari-barita' a pinasubli' nayan mabyay nin Dios si Uunuren tamon Jesus. Ket si Dios, nibu'bo' nay tulong na konran sarba ran mammemper. \v 34 Kasa gapo nin nagkurang konra sa pakatkapan ra ta saray main nin luta' o bali ket nilako' rayti, tan say naglakuan, \v 35 nibi ra konran apostoles nin nibi-nibi ra konran saray mampagkakurang sa matkap ra. \p \v 36 Alimbawa' ket, main nin saya konra a say ngaran na Jose. Puri naya ni Levi tan taga ya sa isla nin Cyprus. Saray apostoles tinawag rayan Bernabe a say rabay nan irgwen nin sitin ngaran ket Mapangliwaliwa. \v 37 Naglako' yan luta' na tan niparisibi nay naglakuan konran apostoles. \c 5 \s1 Para sa Pakararos nan Dupong ket Nati sara si Ananias tan Safira \p \v 1 Sawanin, main anamaet nin saya nin lalakin say ngaran na Ananias tan si asawa na say ngaran na Safira. Sarayti, naglako' saran luta' ra. \v 2 Ket nag'irgwan ran mitraasawa a itra' ray raruman naglakuan. Ket say raruma tamo' a niparisibi na ni Ananias konran apostoles a kano wadi' ket saytaw nga'min. \p \v 3 Ket si Pedro wana, “Si'ka, Ananias, inaburuyan man nag'uray sa kanakman mo si Satanas ta mampibula'-bula' ka konan Ispirito nan Dios sa wamo nin sayti nga'min a naglakuan moyo. \v 4 Sin ba'yo moya nin nilako' a luta' moyo, iti ana komoyo no ilako' moya o kai ta ikon moya anaod, tan mataman sin nalako' moyayna, iti et a lamang komoyo no ani a gaw'en moyo sa naglakuan ta ikon moyo. Ket ambale' a naisip mon gaw'en ti? Sa saytin ginwa' mo, ambo' tamo' nin sa tutawo ka nin nibula'-bula' no kai mas lalo ana konan Dios.” \v 5 Sin narnge' nayti ni Ananias, natumba ya ket nati ya. \p Ket pinasyan nikabigra' ran sarba ran nakatanda' sa nangyadi'. \v 6 Saray tububa'yo nin itaw, pinunggos rayay bangkay na tan nika' raya nin nitabon. \p \v 7 Sin tuloy udas ana angangko a linmabas, rinmate' ya si Safira, a kai na et nin tanda' a nangyadi'. \v 8 Wana ni Pedro kona, “Si'ka, Safira, sayti tamo' para nga'min a naglakuan moyo konan luta' moyo?” \p Ket ni'bat na ni Safira, “O', sain tamo'” wana. \p \v 9 Wana et ni Pedro, “Ambale' a nikumplot kamon mitraasawa a ikwa moya sa sayay panunubok a Ispirito nan Uunuren tamo? Reng'en mo, manrumate' saraynay nako nin nanabon konan asawa mo ket sumunor ka anamaet nin ika' ra nin itabon.” \p \v 10 Konan siin a lamang, natumba ya si Safira ket nati ya. Sin rinmate' saraynaytaw saray tububa'yo, na'kit ran nati ya si Safira ket inalsa raya tan nika' raya nin nitabon sa abay nan nanabunan konan asawa na. \v 11 Ket sin sain, saray sarba ran mammemper itaw tan saray raruma et nin nakarnge' sa nangyadi', pinasya nin li'mo ra. \s1 Inmabaw saraynan Inmabaw a Mammemper \p \v 12 Ket abaw a ginwa-ginwa' ran saray apostoles nin makapaka'ngap nin pammatutuo nin maipa'ka' konra a naimatunan ran tutawo. Sarba ran saray mammemper, itaw saran pirmi nin mididinep sa “Balkon na ni Solomon” itaw sa Timplo. \v 13 Saray ambo' nin mammemper, mali'mo sara nin kilangen-langen konra. Wanin man, saray tutawo ket ata'gay a pangingikit ra konra. \v 14 Ket inmabaw saraynan inmabaw a nailamo' konra nin mammemper kona ni Uunuren a Jesus, lulalaki tan bubbayi. \v 15 Bana' sa mampangya-pangyadi', nika'-nika' rasaran tutawo sa rigrig nin dudalan a main nin masakit a nakaida' sara sa katri tan sa apay ra, ta pigaw nin mataman tana nin maalinawan nasara ni Pedro no lumabas ya. \v 16 Abaw sara et a tutawon nangibwat sa bubabali nin iti sa libed nin Jerusalem a nakodtaw nin inawit-awit rasaray main nin masakit tan saray nasrepan nin duka' a ispirito. Ket, sarba ra nga'min ket napaanda'. \s1 Pinaidap saray Apostoles \p \v 17 Sin sain, pinasyan imbel nan Sangkata'gayan nin Padi' tan saray kalalamo' na nin myimbro sara nin grupo ran Saduseo konran apostoles, kanya' nin nangimey sara. \v 18 Nipadakep rasaray apostoles mi'sa rasara nin nipapriso. \v 19 Bale' sin yabi, inabryan nayan sayay anghil nan Dios a priswan tan pinaliwa' nasara. Wana konra, \v 20 “Mako kamodtaw sa sakop nan Timplo tan ibari-barita' moyo konran tutawo a maipa'ka' konan siti si byay a iti kona ni Jesus.” \v 21 Tinmulok sara konan anghil a apostoles. Sin mangkumalaway ana, nako sara sa sayay lugar itaw sa Timplo tan nangyakay sara. \p Sin sain anamaet, nididinep saray Sangkata'gayan nin Padi' tan kalalamo' na, tan miniting rasaray myimbro nan Kunsiho tan nga'min ran Mangatuntawo ran Judio, mi'sa sara nin namaki' nin gwardya nin keen rasara nin kalapen a apostoles sa priswan. \v 22 Bale' sin rinmate' saradtaw sa priswan a gwardya, kasa saraynadtaw a apostoles. Kanya' nin sinmubli' sarayna tan wanra, \v 23 “Sin rinmate' kamidtaw sa priswan, sarado yan maong tan itaw saran mampaggwardya sa purta a gwardya. Bale' sin inabryan miya a namukukan konra, kasa gapo ni sayan tawodtaw sa luob!” \v 24 Sin narnge' rayti nin si upisyal ran gwardya sa Timplo tan saray Pupangulon Pupadi', nabagya' sara tan nangisip sara no ani a pirat'anan li' nin sayti. \v 25 Kaaram, main nin tawon rinmate' nin wana konra, “Saraytaw saray nipriso moyo, itaw sara sa sakop nan Timplo nin mampangyakay konran tutawo.” \p \v 26 Kanya' nin nako yadtaw a upisyal tan saray gwardya konran apostoles ta pigaw nin dakpen rasara. Bale' kai rasara nin pinwirsa ta mali'mo saran bangli' no kudas-kudasen rasara nin tutawo. \p \v 27 Niyadap rasaray apostoles konran pupangulo ket si Sangkata'gayan nin Padi' wana konra, \p \v 28 “Mairot min niyawa' komoyo a pangangakay moyo nin maipa'ka' konan siin a Cristo kano. Bale' kiten moyoy ginwa' moyo! Nitayak moyoynay akay moyodti sa Jerusalem, tan mampaliwaen moyo nin ubatan mi a patiti na.” \p \v 29 Bale' wana ni Pedro tan saray raruman apostoles, \p “Anaod, matkap a si Dios a tumbuken mi ambo' a tutawo! \v 30 Si Dios nin rinayo ra nin pupuon tamo, nipata'gay naya si Jesus a dinuksa' moyon pinati nin nipasak sa sayay kayo.\f * \fr 5:30 \ft Mabasa et a maipa'ka' sa sayti nin pakadusa sa Deuteronomio 21:23.\f* \v 31 Nikwa naya nin Dios sa lugar nin sangkata'gayan a kagalangan itaw sa wanan na, a syay Pangulo tan Mangingisalba ta pigaw nin mabyan atamon pagkanawanawan magbabawi' a si'tamon puri na ni Israel ket mapirduna a kasalanan tamo. \v 32 Ket tistigos kami sa sain nin nunangyadi'; wanin ya anamaet a Ispirito nan Dios nin mampiikapen nan Dios konran saray mantumulok kona.” \p \v 33 Sin narnge' ran pupanguloyti nin wana ni Pedro, wanin ana a sager ra, ket nag'iirgwan ra nin ipapati rasaraynay apostoles. \v 34 Bale' main nin saya konran pupangulo a inumdeng, nin say ngaran na ket Gamaliel. Sayay Pariseo yayti nin madunong ya sa Gugan-gan ran Judio tan ata'gay a pangingikit ran sarba ran tutawo kona. Ket niparikor nasara yapo' a apostoles, \v 35 mi'sa wana konran kalalamo' nan pupangulo, \p “Kapada ko nin Israelita, pakandaen tamo a gaw'en tamo konran saraytin tutawo. \v 36 Bilang wadi', sin ambo' et nin na'teng, main yaytaw si tawon say ngaran na ket Teudas, nin sa wana saya yan alaki nin tawo. Ket main nin mag'a'pat a yasot sara a naayat na nin nikikalamo' kona. Bale' napati ya. Nisisyak saray tumutumbok kona, ket say nitarana' na na'rep. \v 37 Kaaram, main yaytaw anamaet si sayay taga Galilea nin say ngaran na ket Judas sin kapresan nin sinsus para sa pammayad nin buis. Main saraytaw anamaet saray naayat nin nikikalamo' kona. Bale' napati ya anamaet nin lamang ket nisisyak saran lamang a tumutumbok na. \v 38 Kanya' nin sawanin, si ibarita' ko maipa'ka' konran saraytin tutawo ket si pauryan tamo sara tamo'. No tawo tamo' a ibwatan nin sain nin gawa' tan akay ra, mangangga li' sa kasa. \v 39 Bale' no karabayan nan Dios, kai tamo sara nin mapaed, tan lumiwa' et a mangkuntrawen tamoyay Dios.” \p Ket sinunor ran pupangulo a wana ni Gamaliel. \v 40 Say ginwa' ra tana, nipakayaban rasaray apostoles, nipasanet-sanet rasara, tan inima'no rasara anamana nin mangyakay nin maipa'ka' kona ni Jesus, mi'sa rasarayna nin binulusan. \v 41 Nibwat saraynadtaw a apostoles. Maririket sara a nikwinta nan Dios a maikana' saran mangirangep nin kading'eyan alang-alang kona ni Jesus. \v 42 Inawru-awron itaw sara et a lamang sa sakop nan Timplo tan sa bubali, nin nituloy ray pangangakay tan pangingipatanda' ra a si Jesus, syay Cristo nin nipangako' nan Dios. \c 6 \s1 Say Nipamili' nin Pito ran Mamaga sa Pakatkapan ran Mammemper \p \v 1 Ket sin saytaw nin panaon sin man'umabaw saraynan man'umabaw a tumutumbok kona ni Jesus, nagriklamo saray Judio nin say irgo ra ket Griego kuntra konran saray puron Judio. Wanra a saray bubbayin balo sa grupo ra ket kai sara nin mangkabyan nin man'ibin tulong inawru-awro. \v 2 Kanya' nin dininep rasaran labinrwan apostoles a sarba ra nga'min nin mammemper tan nibarita' ra konra, “Bubsat, ambo' nin mabista a pauryan mi a pangangakay mi nin say man'ibarita' nan Dios ta pigaw nin pagawan mi a pangingitayak nin tulong. \v 3 Kanya' nin mamili' kamo nin pito ran lulalaki komoyo, nin mabistay pitatawo ra, madudunong sara tan peteg a mampag'urayan nasara nin Ispirito nan Dios, ta pigaw nin sara a gumwa' sa sain nin trabaho. \v 4 Ket si'kami, mai'pos mi a udas mi sa kadadasal tan sa pangangakay nin minsahi nin nangibwat konan Dios.” \p \v 5 Kumpurmi sara nga'min a mammemper sa saytin wanra nin apostoles. Ket namili' sarayna tan sarayti a pinili' ra: Si Esteban, a sya, magsen a pagmamatalek na konan Dios tan peteg a mampag'urayan naya nin Ispirito nan Dios; si Felipe, si Procoro, si Nicanor, si Timon, si Parmenas, tan si Nicolas a taga Antioquia nin ambo' yan Judio bale' gindat yaynan mantumumbok sa pammemper ran Judio. \v 6 Niyadap rasara konran apostoles, ket nidasalan rasara tan nipababo ray gamet ra konra. \p \v 7 Ket say minsahi nin nangibwat konan Dios, naitayak anan naitayak, tan inmabaw saraynan inmabaw a tumutumbok kona ni Jesus itaw sa Jerusalem tan abaw sara anamaet a pupadi' nin tinumper. \s1 Ginuyugoy yan Niyadap konan Kunsiho ran Judio si Esteban \p \v 8 Binindisyunan tan binyan nayan pakayadi' nin Dios si Esteban, ket nangwa-nangwa' ya nin paka'kitan nin pakayadi' nan Dios tan raruma et nin makapaka'ngap a bubagay sa busel ran tutawo. \v 9 Bale' main nin tutawo nin nanguntra kona ni Esteban. Myimbro sara nin sayan dupong ran Judio a mantawagen nin Saray Ambo' Ana nin Aripen a taga sara Cirene, taga syudad nin Alejandria, taga prubinsyan Cilicia tan taga Asia. \v 10 Bale' kai raya gapo nin nadaeg si Esteban bana' ta say kadunungan na ket ibat konan Ispirito nan Dios. \v 11 Ket bana' ta wanin, nangupa' sara nin tutawon mamaraktika nin bula'-bula' a kuntra kona ni Esteban. Saraytin inupaan, nibari-barita' ra a narnge' raya si Esteban nin nag'irgon duka' nin kuntra kona ni Moises tan konan Dios. \p \v 12 Yupa' sa wanin, pinasager rasara kona ni Esteban a tutawo, saray Mangatuntawo ran Judio tan saray Madudunong sa Gugan-gan ran Judio. Kaaram, inataki raya tan ginuyugoy rayan nika' niyadap konan Kunsiho. \v 13 Nangalap sara anamanaet nin tutawon namaraktika nin bula'-bula' nin kuntra kona ni Esteban. Wanra, “Siin si Esteban, kai ya nin tumgen nin mag'irgon duka' maipa'ka' konan si Timplo nan Dios tan sa Gugan-gan na. \v 14 Narnge' mi nin nibarita' na a siin kano si Jesus a taga Nazaret ket yubaen nayayti si Timplo tamo tan silyan na a naimatawan tamon kaugalian a nangibwat kona ni Moises.” \v 15 Pinastang rayan maong si Esteban nin sarba ra nin itaw, ket na'kit ra a say rupa na kapadan bakas nin rupa nan sayay anghil. \c 7 \s1 Si Minsahi na ni Esteban a si Sangkau'nawan nin Martir \p \v 1 Sin sain, wanan Sangkata'gayan nin Padi' kona ni Esteban, “Tutuo in para say man'iparsa ra komo?” \p \v 2 Inumbat ya si Esteban a wana, \p “Bubsat tan mangatutua kosara, rumnge' kamo sa sayti say ibarita' ko. Sin saytaw sin si puon tamon si Abraham ket itaw ya et nin mampiikap sa Mesopotamia, sin ba'yo ya et nin inmalis nin nako sa syudad nin Haran, si Dios nin naipadar a kata'gayan na ket nipa'kit ya kona. \v 3 Wana nin Dios kona ni Abraham sin sain, \mi ‘Lumakwan ka konan siti nin lugar tan konran pupartidos mo tan mako ka sa lugar nin pangipatyuan ko komo.’\f * \fr 7:3 \ft Mabasa et a maipa'ka' sa sayti sa Genesis 11:31–12:4. Ma'kit tin lugar sa mapa sa Genesis 12. Si \fk Mesopotamia\ft , syay nasyon sawanin nin Iraq. Si \+fk Haran\ft anamaet, saya yan syudad sa nasyon sawanin nin Turkey.\f* \m \v 4 Linmakwan ya anaod itaw sa lugar nin Caldeo\f * \fr 7:4 \ft Siti a lugar sa bandan bagatanan nan Babilonia.\f* tan nako ya nin niikap sa Haran. Bale' sin nati yayna si tatay na, pinaalis naya anamana nin Dios si Abraham nin nakodti sa lugar a mampiikapan tamo sawanin. \p \v 5 Sin sain, kai naya et gapo nin binyan nin Dios si Abraham nin luta' a matawag nan ikon na nin diri. Wanin man, nipangako' nan Dios a ibi nayayti li' nin luta' kona ni Abraham tan konra nin puri na. Sin sain bale' ket kasa et nin anak na ni Abraham. \v 6 Wanti et a wana nin Dios kona ni Abraham, \mi ‘Saray puri mo, miikap sara li' sa nasyon ran sakalakon tutawo. Maaripen sara ket maduksa-duksa' sara li' sa luob nin a'pat a yasot nin taon. \v 7 Bale' dusawen koya li' a nasyon nin mangaripen konra, ket lumakwan sara li' konan siin nin nasyon tan sumubli' saradti, ket pagsirbyan rakodti.’\x * \xo 7:7 \xt Genesis 12:7; 13:15; 15:13-18; 17:8; Exodo 3:12.\x* \m Sain a wana nin Dios. \p \v 8 Mi'sa, nangwa' yan pakitarato a Dios kona ni Abraham, nin pina'get ya nin pakaturi' ran sarba ran puri na nin paka'kitan a ikon nasara nin Dios. Kanya' nin sin naiyanak ya si Isaac a anak na ni Abraham, nipaturi' naya sin waloy awro nayna. Wanin anamaet a ginwa' na ni Isaac konan anak nan si Jacob, tan wanin na anamaet ni Jacob konran labinrwan a'nak nan lulalaki a saray pupuon tamon Judio.\f * \fr 7:8 \ft Mabasa et a maipa'ka' sa sayti sa Genesis 17:10-14; 21:2-4.\f* \p \v 9 Saya konran saraytin mibubsat a say ngaran na ket Jose. Saray raruma maimbel sara kona kanya' nin nilako' rayan mag'in nin aripen itaw sa Egipto, bale' kai naya nin pinauryan nin Dios.\f * \fr 7:9 \ft Mabasa et a maipa'ka' sa sayti sa Genesis 37:11,28; 39:2,21.\f* \v 10 Nilasat naya sa sarban kaidapan na. Binyan nayan kadunungan sin inmadap ya konan si Faraon a si adi' sa Egipto, kanya' nin napaririketan ya kona ni Jose. Ginwa' nayan gubirnador sa Egipto si Jose tan ingkargado sa intiron palasyo na.\f * \fr 7:10 \ft Mabasa et a maipa'ka' sa sayti sa Genesis 41:39-44.\f* \p \v 11 Ambo' nin na'teng, nagkamain nin bitil itaw sa intiron Egipto tan iti sa Canaan. Pinasyan idap ra nin saray tutawo tan saray pupuon tamo ta kasan ma'kan ra. \v 12 Sin natandaan na ni Jacob a main nin ma'kan sa Egipto, nibaki' nasaradtaw a ua'nak na a saray pupuon tamo. Sitaw a u'nan nipako ra sa Egipto.\f * \fr 7:12 \ft Mabasa et a maipa'ka' sa sayti sa Genesis 42:1-38.\f* \v 13 Ket sin nako saradtaw nin pirwa, nipaalilbi' yayna si Jose konran bubsat na. Sin sain, natandaan nan Faraon a maipa'ka' konran pamilya na ni Jose. \v 14 Ket nika' naya nin nipakalap ni Jose si ama na a si Jacob tan saray sarba ran kukanayon na. Sara nga'min, pitumpulo' tan lima sara.\f * \fr 7:14 \ft Mabasa et a maipa'ka' sa sayti sa Genesis 45:1-28; 46:27.\f* \v 15 Nako ya anaod sa Egipto si Jacob tan si intiron pamilya na. Ket itaw yayna nin naparat'anan nin nati, wanin a lamang konran ua'nak na a saray pupuon tamo. \v 16 Bale' inawit nin nisubli' a bangkay ra sa Shekem ta nitabon saradtaw sa luta' a sinaliw na ni Abraham konran ua'nak na ni Hamor nin nigagara nayan gaw'en nin pannabunan.\f * \fr 7:16 \ft Mabasa et a maipa'ka' sa sayti sa Genesis 23:3-16; 46:1-7; 49:29-33; 50:7-13; Josue 24:32.\f* \p \v 17 Sin dandani anay panaon nin tukiden nayna nin Dios a nipangako' na kona ni Abraham, saray pupuon tamo nin itaw sara sa Egipto ket inmabaw saraynan inmabaw. \v 18 Si adi' nin mampag'uray ana sa Egipto ket kai na nin natandaan a maipa'ka' sa alakin nagwaan na ni Jose sin saytaw. \v 19 Masirib yayti nin adi' tan rinumi'-rumi' nasaray pupuon tamo tan pinilit rasaran itampal rasaray uabing ra ta pigaw nin mati sara.\f * \fr 7:19 \ft Mabasa et a maipa'ka' sa sayti sa Exodo 1:7-11,22.\f* \p \v 20 Sin sain ket syay panaon nin naiyanak ya si Moises, a sya pinasyan anda' na nin abing. Inalila' raya nin saray matua na sa bali ra sa luob nin tuloy bulan. \v 21 Ket sin kapilitan ana nin nitampal raya, napurot naya nin babayin anak nan Faraon, ket nikwinta nayan anak nan diri.\f * \fr 7:21 \ft Mabasa et a maipa'ka' sa sayti sa Exodo 2:2-10.\f* \v 22 Kanya' nin niyakay ya si Moises sa sarba nin kadunungan ran taga Egipto, ket nag'in yan madunong sa sarita' tan sa gawa' na. \p \v 23 Sin a'pat a pulo' a taon nayna ni Moises, naisip nasaran pinasyar a kapada nan puri nan si puon nan si Israel. \v 24 Sin sain, na'kit nayay sayay kapada nan Israelita nin manrumi'-rumien nan sayay Egipcio. Nisakit nayay kadayaan na, ket napati nayay Egipcio. \v 25 Nipa'ka' na ni Moises a ma'kit ran kapada nan Israelita a syay usaren nan Dios sa panglat na konra sa pakaaripen ra, bale' kai ra nin na'kit. \v 26 Sin sinmunor nin awro, main nin rwa ray Israelita nin na'kit nan mampiaway. Apes nasaran patgenen tan pitunwen ket wana konra, ‘Bubsat, midayaan kamo, ket ambale' a mampiaway kamo?’ \p \v 27 Bale' sitaw si mampangrumi' niwaksil naya si Moises tan wana, ‘Ambale' a kibba'bat kadti? Si'noy nangikwa komo nin mag'uray tan mangukom komi? \v 28 Rabay nako anamaet para nin patyen nin bilang sa ginwa' mo naapon konan sitaw si Egipcio?’ \v 29 Sin narnge' na in ni Moises, linmi'mo ya ket nalayo yadtaw sa Egipto nin nako sa lugar nin Midian. Sayay san'ili yan niikap itaw tan itaw yayna nin nakaasawa, ket nagkamain yan rwa ray a'nak nin lalaki.\f * \fr 7:29 \ft Mabasa et a maipa'ka' sa sayti sa Exodo 2:11-15.\f* \p \v 30 Napalabas a a'pat a pulo' a taon, nipa'kit ya kona ni Moises a sayay anghil konan sayay mandumtan kayo, itaw sa disyirto sa danin talugtog nin Sinai. \v 31 Naka'ngap yan tuloy si Moises konan siin nin na'kit na, ket sin kinmadani ya ta pigaw nin kikiten nayan maong, bigra' nin narnge' na a busis nan Dios. \v 32 Wana, ‘Si'ko et a lamang a Dios ra nin pupuon mo, si Dios na ni Abraham, si Dios na ni Isaac, tan si Dios na ni Jacob.’ Nangingintar ya sa li'mo na si Moises, ket andi' yaynan kumikit. \v 33 Ket wana et nin Dios kona, ‘Galten moy apin nin ayi mo ta siti si lugar nin mantukduan mo ket naipurok yan para kongko. \v 34 Mangka'kit ko a peteg a mangkapadya'dya' saray tutawo kodtaw sa Egipto. Marnge' koy ay'ay ra kanya' nin nako akodti ta pigaw nin galten kosarayna sa pakaaripen ra. Ket si'ka a ibaki' kodtaw sa Egipto.’ ”\f * \fr 7:34 \ft Mabasa et a maipa'ka' sa sayti sa Exodo 3:1-10.\f* \p \v 35 Nituloy na ni Esteban a nag'irgo a wana, “Siti si Moises, kai raya intaw nin inalilbi' nin saray kadayaan na nin saray Israelita ta wanra kona, ‘Si'noy nangikwa komo nin mag'uray tan mangukom komi?’\x * \xo 7:35 \xt Exodo 2:14.\x* Bale' syay nibaki' na nin Dios nin mag'uray nin pa'sar mangibulos konra sa tulong nan anghil nin itaw intaw sa mandumtan kayo. \v 36 Si Moises a nangiliwa' konradtaw sa Egipto, a sya nakagwa' ya nin abaw a makapaka'ngap nin nunangyadi' tan paka'kitan nin pakayadi' nan Dios, sin mintras a itaw sara et sa Egipto, sin itaw sara sa mantawagen nin Mu'dit a Taaw, tan sin itaw sara sa lugar a kasan tawo, sa luob nin a'pat a pulo' a taon.\f * \fr 7:36 \ft Mabasa et a maipa'ka' sa sayti sa Exodo 7:3–17:16.\f* \v 37 Siti si Moises a nangibarita' konran pupuon tamon Israelita a wana, ‘Si Dios, mangibaki' ya komoyo nin sayay prupita a kapada moyon Israelita, kapada sa nipangibaki' na kongko.’\f * \fr 7:37 \ft Deuteronomio 18:15,18.\f* \v 38 Siti si Moises, kalamo' raya nin pupuon tamo sin rinayo rayay Dios itaw sa lugar a kasan tawo. Sya a nikiirgwan nan anghil itaw sa talugtog nin Sinai, tan kalalamo' nasaray pupuon tamo. Sya et a lamang a nangawang nin susarita' nan Dios nin makapami nin byay, ta pigaw nin sayti ket maiparate' kontamo.\f * \fr 7:38 \ft Mabasa et a maipa'ka' sa sayti sa Exodo 19:1–20:17; Deuteronomio 5:1-33.\f* \p \v 39 Bale' kai sara nin tinmulok kona ni Moises a pupuon tamo; ana edet, kai raya nin kinabilangan ta say rabay ra ket sumubli' sara sa Egipto. \v 40 Kanya' nin sin itaw ya sa talugtog nin Sinai si Moises, wanra kona ni Aaron, ‘Ipangwa' rakami nin uistatwa nin mag'in nin dios min mangidalan komi, ta kai mi nin tanda' no ani anay nangyadi' konan sitaw nin Moises nin nangitagad komin lumakwan itaw sa Egipto.’ \v 41 Kanya' nin nangwa' sara anaod nin bakas nin uybon nin baka. Ket nangida'ton tan nangrayo sara kona, tan nagpista sara nin para konan siti nin ginwa' ra.\f * \fr 7:41 \ft Exodo 32:1-6.\f* \v 42 Bana' sa sain, ginurutan nasarayna nin Dios tan pinauryan nasaran mangrayo nin mataman nin say bubituen, si bulan tan si awro. Sain nin ginwa' ra ket bilang sa mabasa sa libro nin nisurat ran prupita a wana, \q1 ‘Si'kamo nin puri na ni Israel, \q1 ambo' nin si'ko a nangida'tunan moyo nin saytaw say pinati moyon uayep \q2 sin saytaw sin a'pat a pulo' a taon nin itaw kamo sa lugar a kasan tawo. \q1 \v 43 No kai, inawit-awit moya et a abung-abong a kami'nan nan mandiosen moyon say ngaran na Moloc \q2 tan si bituen a imahin nan si mandiosen moyon say ngaran na Renfan \q2 tan saray dios-dios nin ginwa' moyo ta pigaw nin raywen sara. \q1 Kanya' nin aburuyan kon madakep rakamon kukalaban moyo \q2 tan i'ras ra sa lugar a labas nin Babilonia.’\f * \fr 7:43 \ft Amos 5:25-27.\f* ” \p \v 44 Wana et ni Esteban, “Main ana bale' nin pangraywan ran saray pupuon tamo konan Dios sin saytaw a si Abung-abong nin kami'nan nin paka'kitan a kalamo' rayay Dios. Awit-awit rayayti sin itaw sara sa lugar a kasan tawo. Naipa'deng yayti sigon sa bibilin nan Dios yupa' konan nipa'kit na kona ni Moises.\f * \fr 7:44 \ft Exodo 25:9,40.\f* \v 45 Sin nati yayna si Moises ket si Josue ana a nangipangulo konran saray pupuon tamo, awit-awit rayaytaw nin Abung-abong sin kina' rayay lugar a nipangako' nan Dios tan sin pinalakwan nasaran Dios a raruman tutawo konan sitaw nin lugar. Nipagamet-gamet ya konran nisusunur-sunor nin pupuon tamo a Abung-abong nin Piikapan nan Dios anggan sin panaon na ni Adi' a David. \p \v 46 Napaririket yay Dios kona ni Adi' David. Anaod, dinawat na ni David a mama'deng yan bali para konan Dios a syan lamang a Dios nin rinayo na ni Jacob\f * \fr 7:46 \fq bali…nin rinayo na ni Jacob.\fl - Sa raruman nikaisurat nan siti sa Griego ket wanti a wana:\fqa bali para konran puri na ni Jacob.\ft Mabasa et a maipa'ka' sa dinawat na ni David sa 2 Samuel 7:1-16; 1 Cronica 17:1-14.\f*. \v 47 Bale' si Adi' Solomon nin anak na ni David a inaburuyan nan mama'deng nin Dios.\x * \xo 7:47 \xt 1 Uadi' 6:1-38; 2 Cronica 3:1-17.\x* \p \v 48 Wanin man, si Dios a syay Sangkata'gayan, kai ya nin miikap sa ginwa' tamo' nin tawo, ta wana nin Dios a nisurat nan saya konran prupita, \q1 \v 49 ‘Say kalangitan a truno ko, \q2 tan say luta' a tutukduan nin ayi ko. \q1 Ani a bakas nin bali ey a maipa'deng moyo para kongko, \q2 tan ani a bakas nin lugar a magwa' akodtaw nin painawa? \q1 \v 50 Kasaynan magwa' moyo sa sain. Si'koy nangwa' nin sarba.’ \m Nibarita' na in nin Dios.”\f * \fr 7:50 \ft Isaias 66:1,2.\f* \p \v 51 Nituloy na ni Esteban, “Pinasyan tib'ey nin ulo moyo! Bara'mo kamon saray tutawon kai nin mangalilbi' konan Dios ta kadar kamoyna sa irgo na nin Dios. Bilang kamo nin saray pupuon tamo sin saytaw, mansubagen moyan pirmi a Ispirito nan Dios. \v 52 Kasa gapo ni saya konran prupita nan Dios a kai ra nin dinuksa' nin saray pupuon tamo. Pinati-pati rasaray muminsahiron nibaki' nan Dios nin mangipatanda' nin maipa'ka' sa irarate' nan sitaw si Kasa Gapon Kasalanan na. Ket sin rinmate' ya anaod, nipadakep tan nipapati moya. \v 53 Say katutu'wan, komoyo na nin nipaibi nin Dios konran uanghil na a Gugan-gan na, bale' kai moyo nin mantulukan.” \p \v 54 Sin narnge' ran pupangulo in nin wana ni Esteban, pinasyan sager ra kona ket nigeget-geget sara. \v 55 Bale' si Esteban, a sin sain ket liso nayan mampag'urayan nin Ispirito nan Dios, tinmangar ya sa langit ket na'kit nay salag nin kata'gayan nan Dios tan si Jesus nin naka'deng sa wanan nan Dios. \v 56 Ket wana ni Esteban, “Mangka'kit kon nakaburwang a langit tan sitaw si Pinaitawo ket naka'deng ya sa wanan nan Dios!” \p \v 57 Bale' saray tutawo, tineteb ray tutulyan ra tan ginmuryaw sara. Nirirngan rayan inataki si Esteban. \v 58 Nirikor raya sa syudad ket saraytaw saray nagtistigos nin kuntra kona linus'ok ray bata ra tan kinudas-kudas raya nin bato. Nibati' ray aysing ra konan sayay lalakin iti sa kalagu'-laguan na et a say ngaran na Saulo\f * \fr 7:58 \ft Si Saulo, tawagen yayna li' nin Pablo; Ginwa-ginwa' 13:9.\f*. \p \v 59 Leleg a mangkudasen raya si Esteban, mandumasal ya a wana, “Uunuren kon Jesus, man'iparisibi koyaynay kararwa ko komo.” \v 60 Mi'sa, nanalimukod ya tan wana nin nita'way, “Uunuren, pirdunawen mosara sa saytin kasalanan a man-gaw'en ra.” Kayadi' na nin nibarita' in, nati yayna. \c 8 \p \v 1 Anaod, ayon ya sa nipangmati kona ni Esteban si Saulo. \s1 Nitatayak saray Mammemper \p Ket nangibwat ana konan sitaw nin awro, dinuksa-duksa' saraynadtaw sa Jerusalem a mammemper konan Cristo. Kanya' nin pwira sara tamo' a apostoles, nitatayak sara a main nin nako sa saka-sakalakon lugar sa prubinsyan Judea tan Samaria. \v 2 Main bale' nin tutawon matunong a nangitabon kona ni Esteban tan inabet-abetan rayan wanin ana. \p \v 3 Siin a Saulo, wanin anay nipanuksa-duksa' na konran mammemper itaw! Sinre-sinrep nay pammali ra tan dinakep-dakep nasara nin kasan pinilian, bubbayi man o lulalaki, mi'sa nasara nin nipapriso.\f * \fr 8:3 \ft Mabasa et a maipa'ka' sa sayti sa Ginwa-ginwa' 22:4,5; 26:9-11.\f* \s1 Nipatanda' naya ni Felipe a Mabistan Patanda' sa Samaria \p \v 4 Sin sain edet, saraytaw saray mammemper nin nitatayak nin nako sa nagsikabarang nin lulugar, nipata-patanda' rayay minsahi maipa'ka' konan si nibaki' nan Dios. \v 5 Si saya konra, si Felipe, nako ya sa sayay syudad sa Samaria ta ipatanda' nadtaw a maipa'ka' konan si sya a Mesias.\f * \fr 8:5 \ft Saray tawo sa prubinsyan Samaria, mamper sara anamaet konan Dios tan mantuma'gan sara sa irarate' nan Mesias bale' naiduma a pammemper ra konran Judio.\f* \v 6 Nangrenge' saran maong a abaw nin tutawo sa minsahi na ni Felipe sin narnge' rayan mampag'irgo tan naimatunan ray ginwa-ginwa' nan paka'kitan nin pakayadi' nan Dios. \v 7 Abaw saray uispiriton duka' a man'umasisit nin pinalakwan na konran saray nasrepan ra, tan napaanda' nasaray abaw nin paralitiko tan pilay. \v 8 Kanya' nin wanin anay ririket ran tutawo konan sitin syudad. \p \v 9 Sin sain, main nin mampiikap itaw nin sayay salamangkiro a say ngaran na ket Simon. Anro anay panaon nin mampaka'ngapen nasaray tutawodtaw sa Samaria yupa' sa gawa'-gawa' na, tan wana ket saya ya kanon ambo' tamo' nin urdinaryon tawo. \v 10 Sarba ran tutawodtaw sa Samaria, ayupa' man o ata'gay, nangrenge' saran maong kona ta wanra sya kanoy pakayadi' nan Dios a mantawagen ran Alakin Pakayadi'. \v 11 Na'teng ana nin talagan mampaka'ngapen nasaran tuloy a tutawo yupa' sa pagmamadyik na kanya' nin mampangrenge' sara kona. \v 12 Bale' sin nipata-patanda' naya ni Felipe a Mabistan Patanda' maipa'ka' sa pag'aadi' nan Dios tan say maipa'ka' sa no si'no ya si Jesu-Cristo, namper sara anaod ket nipabawtismo sara, bubbayi tan lulalaki. \v 13 Pati si Simon, namper ya ket nipabawtismo ya, tan nayi yaynan pirmi kona ni Felipe. Naka'ngap yan tuloy sa milagro tan paka'kitan nin pakayadi' nan Dios nin ginwa-ginwa' na ni Felipe. \p \v 14 Natandaan ran saray apostoles nin itaw sa Jerusalem a namper saray tutawo sa Samaria sa sain nin minsahi nan Dios kanya' nin nibaki' rasaradtaw si Pedro tan si Juan. \v 15 Sin rinmate' saradtaw si Pedro tan si Juan, nidasalan rasara a mammemper nin Samaritano a mako ya kumon nin miikap konra a Ispirito nan Dios, \v 16 ta sin sain ket nabawtismwan sara tamo' et sa ngaran na ni Uunuren tamon Jesus tan kai ya et nin mampiikap konra a Ispirito nan Dios. \v 17 Nipababo ra ni Pedro tan ni Juan a gamet ra konran mammemper ket nako yayna nin miikap konra a Ispirito nan Dios. \p \v 18 Naimatunan na ni Simon a nako ya nin miikap konran mammemper a Ispirito nan Dios bana' sa nipangipababo ran gamet ran apostoles konra. Inuprisiwan nasaran kwarta si Pedro tan si Juan, \v 19 a wana, “Byan rako pa anamaet nin wanin nin pakayadi' ta pigaw nin si si'numan a pangipababwan ko nin gamet ko ket mako ya nin miikap kona a Ispirito nan Dios.” \p \v 20 Ket ni'bat na ni Pedro kona, “Mako ka sa impyirno nin kalamo' moy kwarta mo, bana' sa sain nin pangngipa'ka' mo a mabayadan a pakayadi' nan Dios! \v 21 Kai ka nin makakibiang sa sayti say man'ipagwa' komi bana' ta tanda' nan Dios a say iti sa kanakman mo ket ambo' nin kusto. \v 22 Pagbabawian mo in nin duka' a mampanggepen mo tan kidawat ka nin pirduna konan Dios ta awa' a lamang nin pirdunawen naka sa sain nin duka' a kaisipan mo. \v 23 Wanin ta ma'kit ko a napno' ka nin imbel tan bara'mo ka nin priso ta kai kayna nin makaru'kang sa kadukaan mo.” \p \v 24 Ket wana ni Simon konra ni Pedro tan Juan, “Ipasinga'do rako pa konan Catawan ta pigaw nin sain say nibarita' moyo ket kai nin mangyadi' kongko.” \p \v 25 Sin nayadi' rayna nin nibari-barita' a minsahi nin nangibwat konan Catawan tan nipapalaway ray tanda' ra maipa'ka' kona ni Jesus, sinmubli' sarayna si Pedro tan si Juan sa Jerusalem. Ket sa lulugar a nalabas-labasan ra sa Samaria, nipata-patanda' raya et a Mabistan Patanda'. \s1 Si Felipe tan si Upisyal sa Etiopia \p \v 26 Sawanin, main nin anghil nan Dios a pina'kit kona ni Felipe tan wana kona, “Mibwat ka nin makodtaw sa bandan bagatanan\f * \fr 8:26 \fq Mibwat ka nin makodtaw sa bandan bagatanan\fl - O:\fqa Mibwat ka li' no ugtiawro nin makodtaw sa dalan\ft .\f* sa dalan sa lugar a ambo' nin matawo nin palusong nin mako sa Gaza a mangibwat sa Jerusalem.” \v 27 Nibwat ya anaod nin nako si Felipe, ket itaw na'kit nayay sayay sangkata'gayan nin upisyal sa Etiopia; siti ket kapon\f * \fr 8:27 \ft Sin saytaw, kapunen rasaray ata'gay a uray nin lulalakin upisyalis ra ta pigaw nin sarayti ket, kai saran tuloy nin maribang ket maipasaya ra a panaon ra sa trabaho para konan pangulo ra.\f* ya. Siti a ingkargado sa sarban kayamanan nan Candace a syay rina sa Etiopia. Nako yadtaw sa Jerusalem nin nangrayo konan Dios. \v 28 Ket, sin sain, mansumubli' yayna sa Etiopia a nakaruran ya sa karwahi na nin mambasawen nayay libron nisurat na ni Prupita Isaias. \v 29 Nibarita' nan Ispirito nan Dios kona ni Felipe a ampadan nayay karwahi. \v 30 Anaod nangred yan kinmadani si Felipe ket narnge' nan mambasawen nayan upisyal a libro nin nisurat na ni Prupita Isaias. Nitepet na ni Felipe, “Mataros moyo para a pipa'kaan nin sain say mambasawen moyo?” \p \v 31 Ni'bat na nin upisyal, “Pa'no ko nin mataros ey no kasa nin mangipapalaway kongko?” Ket sinagyat nayan rumuran si Felipe. \v 32 Si parti nin Masanton Kasuratan a mambasawen na ket wanti a wana, \q1 “Man'ika' ya sa pangmamatyan nin bara'mo yan sayay karniro. \q2 Anaod, say pitatawo na ket bilang sa uybon nin karniro a kai gapo nin umimi' no pukrisan a sabot na; \q2 kai ya gapo nin rinmason. \q1 \v 33 Sin tinuya'-tuya' rayan pinading'eyan, nisiblet ray hustisya kona. \q2 Ket, kasa li' nin makaibarita' nin say maipa'ka' konran puri na \q2 ta mangangga anay byay nadti sa luta'.”\f * \fr 8:33 \ft Isaias 53:7,8.\f* \p \v 34 Wana nin upisyal kona ni Felipe, “Si'no yaytin tawo si man'ibarita' nan sitin prupita? Sya para o raruman tawo?” \v 35 Sin sain, nitarana' na konan siin si binasa nan upisyal, nipapalaway naya ni Felipe kona a Mabistan Patanda' maipa'ka' kona ni Jesus. \p \v 36-37 Nituluy-tuloy ray pagbibyahi ra ket nirate' sara sa lugar a main nin ranom. Wanan upisyal kona ni Felipe, “Ya, yuoy a ranom! Main kasin rason a kai ako et nin mabawtismwan?”\f * \fr 8:36-37 \fl Sa raruman nikaisurat nan siti sa Griego ket nilamo' yay birsikulo 37 nin wanti a wana:\fqa Ni'bat na ni Felipe kona, “Magwa' kata nin bawtismwan no peteg a mamper ka.” Ket wana nin upisyal, “O', mamper ako. Mamper ako a si Jesu-Cristo, Anak naya nin Dios.”\f* \v 38 Sin sain, nipapatgen nayan upisyal a karwahi tan nako sara sa kami'nan nin ranom ket binawtismwan naya ni Felipe. \v 39 Sin man'umarwas sarayna sa ranom, ni'ras nayaynan tampor nin Ispirito nin mangibwat konan Uunuren si Felipe ket kai nayayna nin na'kit nin upisyal. Nituloy nayna a sinmubli' sa lugar na a pinasyan ririket na. \p \v 40 Naaraman na tana ni Felipe a itaw ya sa lugar nin Azoto. Nangibwat itaw, nipata-patanda' nayay Mabistan Patanda' maipa'ka' kona ni Jesus sa bubabali nin linabasan na angga sin nirate' ya sa Cesarea. \c 9 \s1 Tinumper yayna si Saulo kona ni Jesus \p \v 1 \f * \fr 9:1 \ft Mabasa et a maipa'ka' sa sayti sa Ginwa-ginwa' 22:6-16; 26:12-18.\f*Si Saulo anamaet, man'ituluy-tuloy nay panglili'mo tan pangmamati na konran tumutumbok kona ni Jesus. Nako ya konan Sangkata'gayan nin Padi' \v 2 tan nangalap yan surat nin mangibarita' konran pupangulo sa susinaguga ran Judio sa syudad nin Damasco a binyan ya nin aburoy nin dakpen nasara a sarba ran ma'kit nan mantumumbok konan siti si Ba'yon Dalan, lulalaki o bubbayi man. Ket awiten nasarayti nin ipriso sa Jerusalem. \p \v 3 Sawanin, sin itaw sarayna sa dalan si Saulo nin adani sarayna sa Damasco, bigra' anan main nin salag nin palaway nin ibat sa langit tan sinmira' ti kona ni Saulo. \v 4 Naipalukob ya sa luta' si Saulo ket kaaram main nin busis nin narnge' na a wana, “Saulo, ambale' a manduksa'-duksaen nako?” \p \v 5 Ket wana ni Saulo, “Si'no kamo, Ser?” Wanan inumbat nin busis, \p “Si'ko si Jesus nin manduksa'-duksaen mo. \v 6 Umdeng ka tan mako kadtaw sa syudad. Itaw main li' nin mamarita' no ani a gaw'en mo.” \p \v 7 Sin sain, saray kalalamo' na ni Saulo, tinumgen sara tan kai sara gapo nin nakatnoy ta main nin mangkarnge' ran mampag'irgo bale' kasa nin si'numan nin ma'kit ra. \v 8 Inumdeng ya si Saulo tan nimulagat ya bale' kai ya nin maka'kit kanya' nin tinabin rayan nako sa Damasco nin saray kalalamo' na. \v 9 Sa luob nin tuloy awro ket kai ya nin naka'kit, tan kai ya nin nangan o ninom. \p \v 10 Sin sain, main itaw sa Damasco nin tumutumbok kona ni Jesus nin say ngaran na Ananias. Nipa'kit ya si Uunuren nin Jesus kona sa sayay bara'mon taynep tan wana kona, “Ananias!” \p Inumbat ya si Ananias a wana, “Uunuren, ambale'?” \p \v 11 Ket wana nin Uunuren kona, “Mako kadtaw sa dalan a mantawagen nin Matu'rir, tan itaw sa bali na ni Judas, tepeten may sayay lalaki nin taga Tarso a say ngaran na Saulo. Sya, marate' man mandumasal. \v 12 Nipa'kit koyna kona sa sayay bara'mon taynep a main nin tawon mako kona nin say ngaran na Ananias tan ipababo nay gamet na kona ta pigaw nin maka'kit ya anamanaet.” \p \v 13 Bale' wanan ni'bat ni Ananias, “Uunuren, abaw saraynay nakarngean kon maipa'ka' konan siin nin tawo tan say panunuksa-duksa' na konran saray tutawo mo itaw sa Jerusalem. \v 14 Ket sawanin iti ya sa Damasco ta binyan rayan pakayadi' nin saray Pupangulon Pupadi' a dakpen nasara a sarba ran mangrayo komo.” \p \v 15 Bale' wana nin Uunuren kona ni Ananias, “Basta mako ka, ta pinili' koya nin ipatandaan nay maipa'ka' kongko konran saray ambo' nin Judio tan konran saray mampag'uray konra, tan konra et anamaet nin saray kapada moyon Israelita. \v 16 Ket si'ko, ipatandaan ko kona a sarban matkap nan irangep para sa kakanaan ko.” \p \v 17 Anaod, nako yayna si Ananias sa balin kami'nan na ni Saulo. Sinumrep ya tan nipababo nay gamet na kona a wana, “Busat a Saulo, si Uunuren nin Jesus nin nipa'kit komo sa dalan sin adap modti, nibaki' nakodti komo ta pigaw nin maka'kit ka anamana tan pag'urayan naka nin Ispirito nan Dios.” \v 18 Tampor main nin naragrag nin bara'mon siksik nin kuna' nangibwat sa mata na ni Saulo ket naka'kit ya anamanaet. Inumdeng ya tan nipabawtismo ya. \v 19 Kaaram nangan yayna, ket sinmubli' a gindat nin kasaw na. \s1 Nipatanda' naya ni Saulo a Mabistan Patanda' sa Damasco \p Nikiikap ya nin umnoy awro si Saulo konran tumutumbok na ni Jesus itaw sa Damasco. \v 20 Tampor a nipata-patanda' nayna sa susinaguga ran Judio itaw sa Damasco a si Jesus Anak naya nin Dios. \p \v 21 Sarba ran saray nakarnge' kona, naka'ngap sara ket wanra, “Ambo' ya parayti taw si tawo nin nanuksa-duksa' konran mammemper kona ni Jesus itaw sa Jerusalem? Ambo' para a kanya' nin nako yadti sa Damasco ket ta pigaw nin dakpen nasara a sarba ran mangrayo kona ni Jesus iti tan baruren nasaran awiten konran Pupangulon Pupadi'?” \p \v 22 Wanin man, ginumsen anan ginumsen a pangangayat na ni Saulo, ket pinatutu'wan na nin ma'get a si Jesus syan diri a Cristo nin tinudo' nan Dios, kanya' nin saray Judio nin itaw sa Damasco ket kasa gapo nin maibarita' ran ipanguntra kona. \p \v 23 Sin abaw anay awro nin linmabas a mampangyakay ya sa susinaguga si Saulo, nag'iirgo saray pupangulo ran Judio sa Damasco no pa'no raya nin mapati. \v 24 Bale' natandaan na ni Saulo a awro tan yabi rayan mansadyaan sa purta nin padil nan syudad ta pigaw nin patyen raya. \v 25 Ket sayay yabi, saray namper kona ni Jesus bana' kona, nikwa raya sa gagaban si Saulo tan niuy'oy raya nin mamaliwa' sa dudungawan sa padil.\f * \fr 9:25 \ft 2 Corinto 11:32,33.\f* \s1 Nikikalamo' yayna si Saulo konran Mammemper sa Jerusalem \p \v 26 Sin sinmubli' ya sa Jerusalem si Saulo, inapes nay kikalamo' konran tumutumbok na ni Jesus bale' mali'mo sara kona ta kai sara nin mamper a tumutumbok nayayna ni Jesus. \v 27 Bale' tinulungan naya ni Bernabe\f * \fr 9:27 \ft Mabasa et a maipa'ka' kona ni \fk Bernabe\ft sa Ginwa-ginwa' 4:36,37.\f*. Ni'ras naya konran apostoles tan nibarita' na konra a nipa'kit tan nikiirgo yay Uunuren kona ni Saulo itaw sa dalan nin mamunta sa Damasco. Nibarita' na et konra a kai ya gapo nin mali'mo si Saulo nin nangipatanda' maipa'ka' kona ni Jesus itaw sa Damasco. \v 28 Ket nangibwat ana sin sain, nikikalamo' yayna si Saulo konra tan nayi-nayi ya konra sa Jerusalem. Pinasyan tepel nan nangipatanda' itaw nin maipa'ka' kona ni Uunuren a Jesus \v 29 tan nikidiskusyon ya konran Judio nin makapag'irgon sarita' nin Griego. Konan siin niplano rayan patyen. \v 30 Ket sin natandaan ra in nin mammemper, nika' raya sa Cesarea mi'sa raya nin pinaibwat nin mako sa lugar na nin Tarso. \p \v 31 Sin sain, matinek a kapapa'sar ran lapag nin tutawo nan Dios sa lulugar nin Judea, Galilea tan Samaria. Sa panunulong nan Ispirito nan Dios, ginumsen a pammemper ra tan nituluy-tuloy ray nagkabyay nin mapangunor konan Dios. Inmabaw saraynan inmabaw a mammemper. \s1 Nako ya si Pedro sa Lugar nin Lida tan Joppa \p \v 32 Si Pedro anamaet, naku-nako ya sa sarban lugar a main nin mammemper kona ni Jesus. Nako yadtaw anamaet konran tutawo nan Dios sa babali nin Lida. \v 33 Ket itaw main nin tawon nadumog nan say ngaran na Eneas, a siti si Eneas, waloy taon naynan naidalit sa apay ta paralitiko ya. \v 34 “Eneas,” wana ni Pedro kona, “si Jesu-Cristo, paandaen nakayna, kanya' nin mibangon ka tan lulunen ma in si apay mo!” Ket, nibangon yan tampor. \v 35 Ket abaw saray tutawodtaw sa babalin Lida tan sa lugar nin Saron a namper konan Cristo sin na'kit ran napaanda' ya si Eneas. \p \v 36 Itaw anamaet sa syudad nin Joppa, main nin babayin tumutumbok kona ni Jesus a say ngaran na Tabita\f * \fr 9:36 \ft Say katarusan ran saraytin rway ngaran a \fk Tabita\ft tan Dorcas, ket sayay ‘uysa’.\f* (sa sarita' nin Griego, say ngaran na ket Dorcas). Siti si Dorcas, ugali' na a gumwa' nin maabig tan tumulong konran mumaidap. \v 37 Ket sin sain, nagmasakit ya tan nati ya. Pinaryo' raya tan nipaida' rayay bangkay na sa kwarto sa ta'gay nan bali. \v 38 Adani ana a Joppa sa Lida, ket sin narnge' ran tumutumbok na ni Jesus a itaw ya si Pedro sa Lida, namaki' sara nin rwa ra konra nin dawaten ra kona ni Pedro a no magwa' ket mako yan tampor itaw sa lugar ra. \v 39 Nayi ya anaod nin tampor konra si Pedro. Sin nakarate' saraynadtaw sa Joppa, ni'ras raya si Pedro sa kwarto sa ta'gay nin kami'nan nan bangkay na ni Dorcas. Inaribungbungan raya si Pedro nin saray bubbayin balo a man'umakis sara tan nipa'ki-pa'kit ra kona a uaysing tan kukapa nin ginwa' na ni Dorcas sin mabyay ya et. \v 40 Pinaliwa' nasara nga'min sa kwarto ni Pedro, kaaram nanalimukod ya tan dinmasal ya. Sin nayadi' yayna nin dinmasal inadap nayay bangkay tan wana, “Tabita, mibangon ka!” Ket, nimulagat ya si Tabita tan sin na'kit naya si Pedro, nibangon ya nin tinmekre' ya. \v 41 Gina'getan naya ni Pedro sa gamet tan tinulungan nayan inumdeng. Mi'sa nasara nin kinayaban a bubbayin balo tan saray raruma et nin tutawo nan Dios, tan niprisinta naya konra si Tabita nin mabyay ya. \v 42 Say maipa'ka' konan sitin nangyadi' ket natanda-tandaan sa intiron Joppa, ket abaw saray nagmatalek kona ni Catawan nin Jesus. \v 43 Niikap yaynadtaw yapo' sa Joppa si Pedro, a nikipagtuloy ya konan sayan mangangwa' nin bubagay a mangusar yan katat nin ayep a say ngaran na ket Simon. \c 10 \s1 Nibaki' ya si Pedro konan Sayan Ambo' nin Judio a si Cornelio \p \v 1 Sa syudad nin Cesarea anamaet, main itaw nin sayay lalaki nin ambo' nin Judio a say ngaran na ket Cornelio. Sya a upisyal nan grupo ran sundalo' nin Romano a mantawagen nin Batalyon a Ibat sa Italia. \v 2 Rilihyuso ya ket sya tan si intiron pamilya na manraywen rayay Dios. Malaem a tulong nin man'ibi na konran mumaidap nin Judio, tan kai na nin manlingatan a dumasal konan Dios. \v 3 Sayay awron bandan alas tres nin yabina, bara'mo ya nin mampanaynep si Cornelio. Main nin anghil nan Dios nin nako kona tan tinawag naya a wana, “Cornelio!” \p \v 4 Pinastang naya ni Cornelio a anghil a pinasyan li'mo na tan wana, “Ani a rabay moyo, Ser?” \p Ket wana nin anghil kona, “Napagustwan yay Dios sa dudasal mo tan sa panunulong mo, ket tubaleen naka. \v 5 Ket sawanin anaod, mamaki' kadtaw sa Joppa a keen raya nin kayaban a sayay tawon say ngaran na Simon bale' say tawag kona ket Pedro. \v 6 Mangkipagtuloy ya konan sayay tawo a say ngaran na anamaet ket Simon a mangangwa' ya nin bubagay nin mangusar yan katat nin ayep. Si bali na itaw ya sa rigrig nin baybay.” \p \v 7 Sin nibwat yaynay anghil, tinawag nasaran tampor ni Cornelio a rwa ran katulong na tan saya konran saray sundalo' na. Mangrarayo yayti anamaet nin sundalo' konan Dios. \v 8 Nibarita' na ni Cornelio a sarba konra mi'sa nasara nin nibaki' sa Joppa. \p \v 9 Sin sinmunor nin awro, sin saraytaw saray nibaki' na ni Cornelio ket adani sarayna sa Joppa, si Pedro anamaet, nuli' ya sa patag nin atep nan bali nin kami'nan na ta pigaw nin dumasal ya. Sin sain, mag'ugtiawro ana. \v 10 Mabitil yayna si Pedro, ket leg'an a man'isadya' ray kanen na, bara'mo yan nanaynep. \v 11 Sa paka'kit na ket niabri a langit tan main nin bara'mon alakin ules nin naitaker a a'pat nin duyo na nin mangkumayupa' itaw sa kami'nan na. \v 12 Itaw konan sitaw si bara'mon ules ket sarba anan klasi nin uayep bilang saray atap nin uayep, saray kumayam tan saray manuk-manok. \v 13 Kapingmatan main nin narnge' nan busis ni Pedro a wana, “Pedro, mangmati ka ta pigaw nin main nin kunaen mo.” \p \v 14 Bale' ni'bat na ni Pedro, “Andi' ako, Uunuren, ta kai ko et gapo nin nasari' a nangna' nin ayep a ikwinta nin nikasama' ta maiyawa' komi nin Judio.” \p \v 15 Ket wana anamanaet nin busis kona, “Andi' mo nin ibarita' nin nikasama' tan maiyawa' nin kanen a wana nin Dios ket ma'kan.” \v 16 Nitlo in nin nibarita' kona ni Pedro mi'sa sitaw si bara'mo nin ules ket naipata'gay yayna nin namunta sa langit. \p \v 17 Ket mintras nin mampaka'ngapan na ni Pedro a pipa'kaan nin sain nin nipa'kit nan Dios kona, saraytaw saray nibaki' na ni Cornelio, nadumog rayaynay bali na ni Simon. Itaw saran naka'deng sa adapan nin purta. \v 18 Kinmutana sara tan tinepet ra no main nin mampagtuloy itaw nin say ngaran na ket Simon tan mantawagen yan lamang nin Pedro. \p \v 19 Sin sain anaod a mintras nin man'adalen na ni Pedro a pipa'kaan nin say nipa'kit nan Dios kona, si Ispirito nan Dios wana kona, “Main nin tulo ray lulalaki nin mampaningkap komo. \v 20 Manaoy kan tampor tan andi' ka nin masuknad nin mayi konra ta nakem ko a nako saradti.” \v 21 Ket nanaoy ya si Pedro tan wana konra, “Si'ko a mantikapen moyo. Ani a gagara moyo kongko?” \p \v 22 Wanran ni'bat kona, “Nibaki' rakamidti nin sayay tawo a say ngaran na ket Cornelio. Upisyal ya nin sundalo'. Matunong ya nin tawo tan manraywen nayay Dios, tan ata'gay a pangingikit ran sarba ran Judio kona. Si sayay anghil nan Dios, nibarita' na kona a sagyaten nakan makodtaw sa bali na ta pigaw nin mangrenge' ya sa ibarita' mo kona.” \v 23 Pinaluob nasara ni Pedro tan pinaka'lek nasarayna yapo' itaw konan siin nin yabi. \p Sin kabubuklas, nayi ya konra, pati saray umno ran mammemper nin taga Joppa. \v 24 Sin sinmunor nin awro sarayna nin nakarate' sa Cesarea. Itaw saraynan mantuma'gan sa bali na si Cornelio tan saray kukanayon tan uamigo na nin sinagyat na. \v 25 Sin rinmate' saradtaw si Pedro, sinna' naya ni Cornelio tan nanalimukod yan linmukob sa adapan na nin pinagalangan naya. \v 26 Bale' pina'deng naya ni Pedro tan wana kona, “Umdeng kamo. Tawo ako tamo' anamaet a lamang nin kapada moyo.” \p \v 27 Mintras nin mampag'irgo sara, sinumrep sara sa bali a itaw, na'kit na ni Pedro nin abaw saray tutawo \v 28 ket wana konra, “Tanda' moyon peteg a maiyawa' komi nin Judio a mako sa bali moyo o kilimug-limog komoyo nin ambo' nin Judio. Bale', si Dios, nipatarusan na kongko a matkap a andi' koya nin ikwinta a si'numan nin kai naya nin maako' nin Dios o kai ya nin maibagay nin kilimug-limugan. \v 29 Edet, sin nipa'ka' rako, kai ako gapo nin masuknad nin nakodti. Ket sawanin edet, ibarita' moyo pa kongko no ambale' a nipa'ka' rako.” \p \v 30 Ket wana ni Cornelio, “Ika'pat nin awro sawanin a napalabas sin wantin mag'alas tres sa yabina a mandumasal ako, ket kapingmatan ana a main nin lalakin naka'deng sa adapan ko nin makapulag a seket na. \v 31 Wana kongko, ‘Cornelio, narnge' na nin Dios a dudasal mo tan kai na nin malingwanan a panunulong mo konran mumaidap. \v 32 Ket sawanin mamaki' kadtaw sa Joppa a keen raya nin kayaban a sayay tawon say ngaran na ket Simon tan mantawagen ya et nin Pedro. Mangkipagtuloy ya konan sayay tawo a say ngaran na Simon anamaet a mangangwa' ya nin bubagay nin mangusar yan katat nin ayep. Si bali na ket itaw ya sa rigrig nin baybay.’ \v 33 Anaod, namaki' akon tampor nin nakodtaw komoyo ket kisalamat akon alaki ta nayi kamodti. Ket sawanin anaod, iti kami nga'min nin nadinep sa adapan nan Dios, nin mantuma'gan ta pigaw nin mangrenge' kami sa nigan-gan nan ipatarusan mo komi.” \s1 Nipatanda' naya ni Pedro a Mabistan Patanda' konra ni Cornelio \p \v 34 Sin sain, nag'irgo ya si Pedro a wana, “Sawanin mataros koynan peteg a kasan pinilian konan Dios.\x * \xo 10:34 \xt Deuteronomio 10:17.\x* \v 35 Akuen naya nin Dios a si'numan nin mampangunor kona tan mampangwa' nin mapteg mataman no ani a nasyon na. \v 36 Maipa'ka' sa minsahi a nibi na komi nin Israelita, narnge' moyoyna in. Komi naya nin nipatanda' a Mabistan Patanda' maipa'ka' sa pakikituno na konran tutawo yupa' kona ni Jesu-Cristo a syay Uunuren nin sarba. \v 37 Tanda' moyoytaw say nangyadi' sa kami'nan ran Judio. Tinmarana' itaw sa Galilea kayadi' na nin nipata-patanda' ni Juan a maipa'ka' sa pammawtismo na. \v 38 Tanda' moyo a si Dios ket nitalaga naya para sa sayay gawa' si Jesus a taga Nazaret ket nibi naya a Ispirito na tan say pakayadi' kona. Naku-nako ya sa nagsikabarang nin lugar nangwa' nin maabig para konran tutawo tan pinalimpyo nasara a sarba ran mampangirangepen nan Dimunyo. Nagwa-nagwa' na in ni Jesus ta si Dios ket kaantabay naya. \v 39 Si'kami nin apostoles na ni Jesus, matistigusan mi nga'min a maipa'ka' sa sarban ginwa-ginwa' na sa lugar mi nin Judio, sa nagsikabarang nin prubinsya, wanin et sa syudad nin Jerusalem. \p Matistigusan mi et nin pinati raya nin nipasak sa kudos. \v 40 Bale' siti si Jesus, sin ikatlon awro, pinasubli' nayan mabyay nin Dios, tan nipa'kit ya, \v 41 bale' ambo' sa sarba nin tawo no kai edet, komi tamo' nin pinili' nayna nin gindat nin Dios nin makaimaton sa mangya-mangyadi' kona. Si'kami a makatistigos ta nikidungu-dungo kami et nin nangan tan ninom kona kayadi' na nin sinmubli' nin mabyay. \v 42 Ket ginan-gan nakami nin ipatandaan miya konran tutawo a Mabistan Patanda' maipa'ka' kona tan ibari-barita' mi a sya a nikwa nan Dios nin manintinsya li' kontamo nga'min, mabyay man o nati ana. \v 43 Syaytaw si wanra nin sarba ra nin prupita a si si'numan nin magmatalek kona, pirdunawen nan Dios a kasalanan na yupa' tamo' sa ginwa' na.” \s1 Rinisibi rayan Ambo' nin Judio a Ispirito nan Dios \p \v 44 Sawanin, mintras a mampag'irgo ya si Pedro, si Ispirito nan Dios nako ya nin nag'uray sa barang saya nin mampangrenge' sa man'ibarita' na. \v 45 Ket saraytaw saray mammemper nin Judio nin kalalamo' na ni Pedro, naka'ngap saran maong ta nibi naya anamaet nin sibubulos nin Dios a Ispirito na konran ambo' nin Judio. \v 46 Wanin ta narnge' rasaray ambo' nin Judio nin mampag'irgo nin susarita' a kai ra nin tanda' tan manraywen rayan tuloy a Dios. \p Sin sain anaod, wana ni Pedro, \v 47 “Nibaki' naya anamaet a Ispirito nan Dios konran sarayti nin kapadan nipamaki' na kontamo. Bana' ta wanin kasan sukat nin makapaed a bawtismwan sara.” \v 48 Konan siin, nipabawtismwan nasara ni Pedro sa ngaran na ni Jesu-Cristo. Sin nayadi' sarayna nin binawtismwan, dinawat ra kona ni Pedro a itaw ya yapo' nin umnoy awro. \c 11 \s1 Inako' rasaran Mammemper nin Judio a Ambo' nin Judio \p \v 1 Saray apostoles tan saray mammemper itaw sa intiron prubinsyan Judea, natandaan ra a saray ambo' nin Judio, namper sarayna anamaet sa man'ipatanda' ran minsahi nan Dios. \v 2 Sawanin, main saraytaw saray mammemper a wanra, matkap a paturi' saray mammemper. Kanya' nin sin nugot ya sa Jerusalem si Pedro, sarayti, sinita raya a \v 3 wanra, “Ambale' a nikipagtuloy ka kano konran ambo' nin Judio tan nikidungu-dungo ka et kanon nangan konra?” \p \v 4 Anaod, inisturya na ni Pedro konra a sarban nangyadi' nangibwat sa tarana'. \v 5 Wana, “Ni'sa nin mandumasal ako sin itaw ako sa Joppa, main nin na'kit ko a bara'mo ako nin nanaynep. Main nin bara'mon alakin ules nin naitaker a a'pat nin duyo na a mangkumayupa' nin nangibwat sa langit ket dinumpa' ya sa dani ko. \v 6 Kinikit koyan maong ket na'kit kon konan sitaw nin bara'mon ules ket sarbaynan klasi nin uayep bilang saray atap nin uayep, saray kumayam tan saray manuk-manok. \v 7 Kapingmatan, main nin narnge' ko nin busis a wana, ‘Pedro, mangmati ka ta pigaw nin main nin kunaen mo.’ \p \v 8 Bale' wangko nin ni'bat, ‘Andyak, Uunuren, ta kai ko et gapo nin nasari' a nangna' nin uayep a ikwinta nin nikasama' ta maiyawa' komi nin Judio.’ \p \v 9 Ket wana anamanaet nin busis nin ibat sa langit, ‘Andi' mo nin ibarita' nin nikasama' tan maiyawa' nin kanen a wana nin Dios ket ma'kan.’ \p \v 10 Nibarita' in nin nitlo mi'sa sitaw si bara'mo nin ules ket nipata'gay yayna nin sinmubli' sa langit. \v 11 Ket sin sain a lamang nin udas, main nin tulo ran lulalaki nin rinmate' itaw sa mampagtuluyan mi. Nibaki' sara kongko nin nangibwat sara sa Cesarea. \v 12 Si Ispirito nan Dios, nibarita' na kongko a andi' ko nin asikaswen a ambo' saran Judio. Ket, sarayti nin a'nem nin bubsat sa pammemper a tagadtaw sa Joppa, nayi sara kongko. Ket sin itaw kami ana sa Cesarea, nako kami sa bali na ni Cornelio. \v 13 Ket nibarita' na ni Cornelio komi a main nin anghil nin nakodtaw kona sa bali na tan wana kano kona, ‘Mamaki' kadtaw sa Joppa nin keen raya nin kayaban si Simon a mantawagen et nin Pedro. \v 14 Ipatandaan na komo no pa'no nin si'ka tan sarba ra sa pammali mo ket maisalba sara.’ Wanin kanoy wanan anghil kona. \p \v 15 Ket, sin itaw kami anaod sa bali na ni Cornelio, sin tinmarana' akon mag'irgo konran itaw, si Ispirito nan Dios nako ya nin nag'uray konra nin kapadan sin primiro nan nako nin nag'uray kontamo. \v 16 Sin sain, napanemtem koy wana intaw ni Uunuren tamon Jesus, ‘Si Juan, say ipamawtismo na ranom, bale' si'kamo, mabawtismwan kamo li' nin Ispirito nan Dios.’\f * \fr 11:16 \ft Ginwa-ginwa' 1:5.\f* \v 17 Ket, main paran kapangyadian kon kuntrawen ya a Dios? Anaod, nibaki' nayan Dios nin miikap a Ispirito na konran ambo' nin Judio, kapadan nipamaki' nan siti kontamo sin nagmatalek atamo kona ni Uunuren a si Jesu-Cristo.” \p \v 18 Sin narnge' ra in nin wana ni Pedro, nitgen raynay paninita ra kona, tan rinayo rayayna edet a Dios. Wanra, “No wanin, binyan nasara anamaet anamain nin Dios nin pagkanawanawa nin magbabawi' sa kukasalanan ra a ambo' nin Judio ta pigaw nin magkamain sara nin byay a iti kona.” \s1 Si U'nan Dupong ran Mammemper a Ambo' nin Judio \p \v 19 Saray mammemper, nitatayak sara anaod bana' sa nikaduksa-duksa' ra nin tinmarana' sin pinati ya si Esteban, ket nipata-patanda' ray maipa'ka' kona ni Jesus bale' konran kapada ra tamo' nin Judio. Main nin nirate' anggan sa prubinsya nin Fenicia, sa isla nin Cyprus tan sa syudad nin Antioquia.\f * \fr 11:19 \ft Ginwa-ginwa' 8:1-4.\f* \v 20 Wanin man, main saray mammemper nin taga Cyprus tan taga Cirene nin nirate' itaw sa Antioquia, nin nipatandaan ra konran ambo' nin Judio a maipa'ka' kona ni Uunuren nin Jesus. \v 21 Sa nipangipata-patanda' ra, iti a pakayadi' nan Dios konra ket abaw saray nagmatalek tan tinmulok konan Uunuren. \p \v 22 Say maipa'ka' sa sayti ket nakarate' sa pakatanda' nan dupong ran mammemper itaw sa Jerusalem, ket nibaki' rayadtaw sa Antioquia si Bernabe. \v 23 Sin rinmate' yadtaw si Bernabe, na'kit na a alakin mabistan man-gaw'en nan Dios konran saraytaw nin tutawo, ket maririket ya nin tuloy. Ket binibilin nasara nga'min nin dumaer sara sa katutulok ra konan Uunuren nin napasaya a nakem ra. \v 24 Siti si Bernabe, maong yan tawo, peteg a mampag'urayan nayan Ispirito nan Dios tan magsen a pagmamatalek na konan Dios. Kanya' nin abaw saray namper kona nin Uunuren. \p \v 25 Kaaram nako ya sa Tarso si Bernabe ta pigaw nin keen naya nin tikapen si Saulo. \v 26 Ket sin nadumog naya, ni'ras nayadtaw sa Antioquia. Sayay taon a nikikala-kalamo' sara konran mammemper kona ni Jesus itaw, tan nangyakay sara nin abaw nin tutawo. Itaw sa Antioquia sara nin nu'nan tinawag nin “Cristiano” a tumutumbok konan Cristo. \p \v 27 Sin sain nin panaon, main saraytaw saray prupita nan Dios nin rinmate' itaw sa Antioquia a ibat sara sa Jerusalem. \v 28 Saya ya konra si Agabo\f * \fr 11:28 \ft Ginwa-ginwa' 21:10.\f*. Sin ni'sa a nididinep saray mammemper, inumdeng ya si Agabo sa adapan ra tan bana' sa nipaninreg nan Ispirito nan Dios, nipadles na a magkamain nin bitil sa intiron sakop nin pag'urayan nan Roma. Ket natukid in anaod sin si Claudio a Impirador sa Roma.\f * \fr 11:28 \ft Nangyadi' ti sin A.D. 44-48.\f* \v 29 Konan siin, nipapasaya saray tumutumbok kona ni Jesus itaw sa Antioquia a mama'wit saran tulong konran saray mumaidap itaw sa Judea, ket, say barang saya nami nin tulong sigon sa pakababa' na nin mami. \v 30 Ginwa' ra anaod in mi'sa ra nin nipa'wit a tulong ra konra ni Bernabe tan Saulo nin iparisibi ra konran pupangulo ran mammemper itaw. \c 12 \s1 Abaw a Dalanan ran Pakapaidap nin saray Mammemper \p \v 1 Sin sain nin panaon, manduksa'-duksaen nasara ni Adi' Herodes\f * \fr 12:1 \ft Mabasa a maipa'ka' kona ni \fk Herodes Agripa I\ft sa Glusaryo.\f* a raruma konran mammemper. \v 2 Nipaputulan naya nin ulo si Santiago a busat na ni Juan. \v 3 Sin na'kit na ni Herodes a mayi saran nakem a Judio sa ginwa' na, nipadakep naya et si Pedro. (Nangyadi' ti sin pista ran Judio nin mantawagen nin Pistan Pangangan nin Tinapay a Kasan Pammakbo.) \v 4 Sin nadakep yayna si Pedro, nipapriso naya. Nipagwardyawan naya sa a'pat a grupo nin sundalo' nin sippa'pat a barang grupo tan misusubray sara. Niplano na ni Herodes nin sintinsyawan naya li' si Pedro sa adapan ra nin Judio no mayadi' a pista nin mantawagen nin Pistan Nipanglabas\f * \fr 12:4 \ft Mabasa et a maipa'ka' konan siti si \fk Pistan Nipanglabas\ft itaw sa Glusaryo.\f*. \v 5 Kanya' nin itaw yan napriso anaod si Pedro. Ket sarba ran mammemper, wanin ana a suet nin kadadasal ra para kona! \s1 Niliwa' ya si Pedro sa Priswan \p \v 6 Sin yabi nin sintinsyawan nayayna ni Herodes si Pedro, na'lek ya si Pedro sa butlay ra nin rway gwardya a naikadina ya konra. Sakalako sara et a mampaggwardya sa purta nan kwarto nan priswan. \v 7 Kapingmatan, main ana nin anghil nan Dios itaw sa luob nin silid nan priswan tan pinasya nin palaway. Tinapok naya si Pedro ta pigaw nin pukawen naya. Wana kona, “Mibangon ka! Madali' ka!” Sin sain a lamang ket naglat a kadina sa gamet na ni Pedro. \v 8 Wana et nin anghil kona, “Mibuknol ka tan misandalyas ka.” Ginwa' na in ni Pedro. Wana anamanaet nin anghil, “Mikapa ka tan mayi ka kongko.” \v 9 Tinmumbok yan linumwa' sa silda si Pedro. Kai na nin tanda' nin mampangyadi' ti nin peteg yupa' sa tulong nan anghil ta man'isipen nan mampanaynep ya tamo'. \v 10 Linabasan rayay primiron pwisto ran gwardya, mi'sa si ikarwa ket nirate' sara sa purtan pasak a sada' na a siti mamunta ya sa syudad. Niabri yan bukod a purta ket linumwa' sara. Sin itaw saraynan manlumalako sa sayay dalan sa syudad, bigra' yaynan nakasa a anghil ket bukod nayna ni Pedro. \p \v 11 Naimunawan ya si Pedro ket napipigaw na a ambo' tamo' nin taynep a sarba. Wana, “Sigurado ako nin nibaki' nayan Dios a anghil na ta pigaw nin isalba nako sa gamet na ni Herodes tan sa kadukaan a rabay ran mangyadi' kongko nin saray raruman Judio.” \p \v 12 Sin napipigaw nayna a nangyadi', nako ya sa bali na ni Maria nin ina na ni Juan a mantawagen et nin Marcos\f * \fr 12:12 \ft Kapi'sa nayayti ni Bernabe. Colosas 4:10.\f*. Sin sain, abaw sara a iti konan sitin bali a mammemper nin mandumasal. \v 13 Tinmuktok ya si Pedro sa purta ket nako ya nin kinmikit a sayay alila' nin babayi a say ngaran na Roda. \v 14 Naalilbi' nay busis na ni Pedro ket bana' sa alakin ririket na, kai naya nin inabryan a purta no kai edet, nalayo ya nin sinmubli' sa bali tan nibarita' nan itaw ya sa rikor si Pedro. \v 15 Ket, “Mangkumalawakaw ka!” wanra kona. Bale' nipase'se' nan si Pedro nin page' a itaw kanya' nin wanra bale' kona, “Si anghil nin gwardya na angangko in.” \p \v 16 Si Pedro anamaet, tuktok yayna nin tuktok sa purta. Naka'ngap saran maong sin inabryan raya ta si Pedro nin page'. \v 17 Sininyasan nasaran mititinek ket inisturya na konra no pa'no naya nin niliwa' sa priswan nin Catawan. Nibibilin na konra, “Ibarita' moyoyti anamaet kona ni Santiago\f * \fr 12:17 \ft Si busat na ni Jesus. Syay pangulo ran mammemper itaw sa Jerusalem.\f* tan konran raruman bubsat nin mammemper.” Mi'sa, nibwat yadtaw tan nako ya sa raruma nin lugar. \p \v 18 Kabuklasan, nagulo saran maong a gwardya maipa'ka' kona ni Pedro, no ani kadi' a nangyadi' kona. \v 19 Nipakrap naya ni Herodes bale' kai raya nin nadumog. Inimbistiga nasara a gwardya mi'sa nasara nin nipapati. Mi'sa, nibwat yadtaw sa Judea tan nako ya sa Cesarea, ket itaw yayna. \s1 Si Dios, Ginlat nayay Makapaed a si Adi' Herodes \p \v 20 Sin sain, masager yan tuloy si Adi' Herodes konran tutawo sa syudad nin Tiro tan Sidon. Ket say ginwa' ra, nipapasaya sara nin nako kona. Inamigo raya yapo' bale' a ingkargado sa palasyo a si Blasto tan nipalalamo' sara nin mako nin kituno konan Adi'. Ginwa' ra in bana' ta sa lugar nin sakop nin pag'adian na nin mangibwat a ikabyay ra. \p \v 21 Nangitanda' yan awro nin piaadap ra a adi'. Sin narate' ya in nin awro, nisulot yan seket na bilang sayay adi' tan tinmekre' ya sa truno na mi'sa ya nin nagdiskurso konran tutawo. \v 22 Rinayo rayan tutawo ket wanra nin nita'wa-ta'way, “Ambo' in nin irgo nin sayay tawo tamo' no kai nin sayay dios.” \v 23 Konan sitaw nin lamang, pinagmasakit naya nin anghil nan Dios si Herodes bana' ta say lalaman nan diri a nipasirayo na konran tutawo, ambo' yay Dios. Inurer a lalaman na ket siin anay nipati na.\f * \fr 12:23 \ft Nangyadi' ti sin A.D. 44.\f* \p \v 24 Ana edet, sin sain, say minsahi nin nangibwat konan Dios, naitayak anan naitayak, ket inmabaw saraynan inmabaw a mammemper. \p \v 25 Ket sin nagwa' raynay nipagwa' itaw konra, sinmubli' sarayna si Saulo tan si Bernabe sa Antioquia nin ibat sa Jerusalem, tan ni'ras raya si Juan a mantawagen et nin Marcos. \c 13 \s1 Pinili' saran Ibaki' sa Raruman Lugar si Bernabe tan si Saulo \p \v 1 Sawanin, sa dupong ran mammemper itaw sa Antioquia, main saray prupita tan mangangakay nin minsahi nan Dios, bilang si Bernabe, si Simeon a say purarag na Negro, si Lucio a taga Cirene, si Manaen a kaanak-anakan tan kalamo' nan inmalaki sa palasyo na ni Gubirnador Herodes Antipas, tan si Saulo. \v 2 Ni'sa, leg'an a mampangrayo sara konan Dios ket mampagkulasyon\f * \fr 13:2 \ft Mabasa a maipa'ka' sa \fk Pagkukulasyon\ft sa Glusaryo.\f* sara, si Ispirito nan Dios wana konra, “Ipurok moyo sara si Bernabe tan Saulo para sa trabaho nin nangigagarawan ko konra.” \p \v 3 Ket, sin nayadi' sarayna nin nagkulasyon tan dinmasal para konra, nipababo ray gamet ra konra ni Bernabe tan Saulo, mi'sa rasarayna nin pinaibwat nin mako para konan sitin trabaho. \s1 Sara si Saulo itaw sa Islan Cyprus \p \v 4 Ket, sawanin, bana' ta nibaki' nasaran Ispirito nan Dios si Bernabe tan si Saulo, nako sarayna, itaw yapo' sa Seleucia. Mi'sa nangibwat itaw sinmaki saran nako sa isla nin Cyprus. \v 5 Dinmuong sara sa syudad nin Salamina tan nipata-patanda' ray minsahi nin nangibwat konan Dios sa bubali nin pangraywan ran Judio konan Dios a mantawagen nin sinaguga. Kalamo' rayan katulungan ra si Juan Marcos. \p \v 6 Kina' ra a sarban lugar itaw sa isla angga sin nirate' sara sa babali nin Pafos. Itaw nadumog rayay sayay Judio nin maong nin magmadyik tan man'ibarita' nan prupita nayan Dios, bale' siin ket bula'. Say ngaran na Bar-Jesus. \v 7 Amigo nayan siti a gubirnador sa isla a say ngaran na Sergio Paulo\f * \fr 13:7 \ft Sin panaon ti nin ba'yo A.D. 51.\f*, a saya nin intilihinti nin tawo. Siti si gubirnador, nipakayaban nasara si Bernabe tan Saulo ta rabay nan marnge' a minsahi a nangibwat konan Dios. \v 8 Bale' sitaw si magmamadyik a si Elimas (ngaran nayayti ni Bar-Jesus sa sarita' nin Griego), ginwa' nay magwa' nan pammaed nin mamper yay gubirnador. \v 9 Bale' sin sain, si Ispirito nan Dios, liso nayan nag'urayan si Saulo a mantawagen a lamang nin Pablo. Pinastang nayan maong ni Pablo a magmamadyik, \v 10 mi'sa wana kona, “Si'ka, Dimunyo ka! Kuntrawen mo a sarba nin mapteg. Napno' ka nin saor tan kadukaan! Kai mo nin mantegnan nin tursye-tursyen a katutu'wan maipa'ka' konan Cristo, a mampaliwaen mon bula'-bula'! \v 11 Sawanin dusawen nakaynan Uunuren! Mabulag ka nin kai ka gapo yapo' nin makapadi'rap.” \p Ket tampor madedlem ana a ka'kitan na ni Elimas tan kai yayna gapo nin maka'kit ket kara-karapas yayna nin naningkap nin manabin kona. \v 12 Naimatunan nan gubirnador a nangyadi' ket nagmatalek yayna kona ni Uunuren nin Jesus. Naka'ngapan nan maong a akay nin maipa'ka' kona. \s1 Sara si Pablo itaw sa Antioquia sa Prubinsyan Pisidia \p \v 13 Ket si Pablo tan saray kalalamo' na, nibwat sara ana sa Pafos. Sinmaki sara nin nako sa syudad nin Perga sa prubinsyan Pamfilia. Itaw linakwanan nasara ni Juan Marcos tan sinmubli' yayna sa Jerusalem. \v 14 Nangibwat sa Perga, tinmuloy sara sa Antioquia a sakop nin prubinsyan Pisidia.\f * \fr 13:14 \ft Sayti si Pamfilia tan \fk Pisidia\ft ket alawang nin lugar ti a sakop nan nasyon a mantawagen sawanin nin Turkey.\f* Ket sin narate' a Awron Painawa, nako sara nin nangrayo konan Dios sa sinagugadtaw. \v 15 Kayadi' a main nin namasa sa Libron Gugan-gan nin nisurat na ni Moises tan sa nisurat ra nin prupita, saray pupangulo sa sinaguga, nipaibarita' ra konra ni Pablo a no main nin maibarita' ra nin makapamagsen nin pammemper ran tutawo, magwa' ra a mag'irgo. \v 16 Inumdeng ya si Pablo tan sininyasan nasaran mititinek a tutawo. Nag'irgo ya a wana, \p “Si'kamon kapada kon Israelita tan si'kamon ambo' nin Judio nin mampangrayo konan Dios, mangrenge' kamo sa ibarita' ko. \v 17 Si Dios nin manraywen tamo nin si'tamon Israelita, pinili' nasaray pupuon tamo tan pinaabaw nasara sin itaw sara nin mampiikap sa ambo' ran diri nin nasyon a sa Egipto. Ket, sa alaki nin pakayadi' na, nilakwan nasaradtaw. \v 18 Ket sa luob nin mag'a'pat a pulo' a taon, inanusan nay pigagawa' ra\f * \fr 13:18 \fq inanusan nay pigagawa' ra\fl - Sa raruman nikaisurat nan siti sa Griego ket wanti a wana:\fqa pinagawan nasara\ft .\f* sin itaw sara sa lugar a kasan tawo.\f * \fr 13:18 \ft Mabasa et a maipa'ka' sa sayti sa Exodo 1:7; 12:31-42; 15:22–17:8; 32:1–33:6; Bilang 11:1–12:16; 14:1-45; 16:1–17:13; 20:1-13; 21:4-9; 25:1-18; Deuteronomio 1:26–2:15.\f* \v 19 Nipatalo na konran pupuon tamo a pito ra nin nunasyon sa Canaan tan nipaikon nan lamang in nin nunasyon konra. \v 20 Nangyadi' in nga'min sa luob nin a'pat a yasot tan limampulo' a taon.\x * \xo 13:20 \xt Deuteronomio 7:1; Josue 14:1–21:45.\x* \p Mayadi' a wanin, namili' yayna a Dios nin saray mangipangulo konra a say tawag konra ket mangngukom, angga sin panaon na ni Prupita Samuel.\f * \fr 13:20 \ft Mabasa a maipa'ka' sa saytin panaon sa Mangngukom 1:1–21:25; 1 Samuel 1:1–7:17.\f* \v 21 Sin sain a panaon, dinawat ra konan Dios a byan nasara nin adi' a mag'uray konra ket bana' ta wanin, pinili' naya nin Dios si Saulo nin anak na ni Cis a puri na ni Benjamin. Adi' raya si Saulo sa luob nin a'pat a pulo' a taon.\f * \fr 13:21 \ft Mabasa et a maipa'ka' sa nipag'adi' na ni Saulo sa 1 Samuel 8:1–10:27.\f* \v 22 Ket sin ginlat nayan adi' nin Dios, nisili naya si David. Siti a wana nin Dios maipa'ka' kona ni David, ‘Siti si David nin anak na ni Jesse, tawo yayti nin makapaririket kongko. Gaw'en na a sarba nin rabay ko.’ ”\x * \xo 13:22 \xt 1 Samuel 13:13-14; 16:1,12,13; Kanta 89:20.\x* \v 23 Nituloy na ni Pedro, “Ket saya konran puri na ni Adi' nin David a nibaki' na nin Dios nin mangisalba kontamo nin puri na ni Israel nin bilang sa nipangako' na. Sya, si Jesus. \v 24 Ba'yo na nin nitarana' a gawa' na ni Jesus, si Juan, nipata-patanda' na konran sarba radtaw sa Israel a pagbabawian raynay kukasalanan ra, mi'sa sara nin pabawtismo.\x * \xo 13:24 \xt Marcos 1:4; Lucas 3:3.\x* \v 25 Ket sin dandani nayna nin ila'pos ni Juan a gawa' na wana konran tutawo, ‘Man'ipa'ka' moyo angangko a si'ko yaynaytaw si mantaga'nan moyon rumate'. Kai, ambo' ako! Bale' main li' nin rumate' nin makapangyayadi' yan tuloy nin adayo' dyan si'ko, ket ni magsirbin manglat nin sandalyas na, kai ako gapo nin maikana'.’\x * \xo 13:25 \xt Mateo 3:11; Marcos 1:7; Lucas 3:16; Juan 1:20,27.\x* ” \p \v 26 Wana anamana ni Pablo, “Bubsat, si'kamo nin Judio nin kapada ko nin puri na ni Abraham tan si'kamo nin ambo' nin Judio nin mampangrayo konan Dios, man'ipatandaan nayan pari-pariho kontamo nin Dios a Mabistan Patanda' no pa'no atamo nin maisalba. \v 27 Saray tutawodtaw sa Jerusalem tan saray pupangulo ra, kai ra nin naalilbi' a si Jesus a Mangingisalba, tan kai ra nin tinarusan a nipadles ran saray prupita a sayti ket binasa-basa konra tepe' nin Awron Painawa no mangrayo sara konan Dios. Ket sa nipangipapati ra kona ni Jesus, natukid rayti a nipadles ran prupita. \v 28 Mataman no kai ra nin napatutu'wan a main nin kasalanan na nin nepeg nan pakadusawan nin patiti, dinawat ra et kona ni Gubirnador Pilato a ipapati naya.\x * \xo 13:28 \xt Mateo 27:22,23; Marcos 15:13,14; Lucas 23:21-23; Juan 19:15.\x* \v 29 Sin natukid ana nga'min a sarba nin nipadles nin gaw'en kona ni Jesus, nikayupa' rayay bangkay na sa kudos nin nangipasakan ra kona mi'sa raya nin nitabon. \v 30 Bale' si Dios, pinasubli' naya nin mabyay. \v 31 Ket sin sinmubli' yayna nin mabyay, sa luob nin umnoy awro, nipa'ki-pa'kit ya konran saraytaw saray nayi kona sin saytaw sa Jerusalem nin nangibwat sa Galilea.\f * \fr 13:31 \ft Ginwa-ginwa' 1:3.\f* Sawanin, saray naka'ki-ka'kit kona, man'ibari-barita' ray maipa'ka' kona konran Judio. \p \v 32 Ket si'kami anamaet, iti kami komoyo nin ipatandaan miya a Mabistan Patanda' maipa'ka' sa ginwa' na nin Dios sawanin a syay nipangako' na konran saray pupuon tamo. \v 33 Tinukid nay pangako' na kontamon pupuri ra sin pinasubli' naya nin mabyay si Jesus. Sain a pipa'kaan nin sitaw si wana nin Dios maipa'ka' kona ni Jesus a naisurat sa Ikarwan Kanta a wana, \q1 ‘Si'ka, anak kata. \q1 O', sawanin, pina'get koy nipanuyo' ko komo.’\x * \xo 13:33 \xt Kanta 2:7.\x* \m \v 34 Main ti et e nin naisurat nin maipa'ka' sa pammasubli' nan mabyay nin Dios kona ni Jesus tan say kai na nin pangiyaburoy a maumok a lalaman na ni Jesus sa nanabunan. Wana, \q1 ‘Ibi ko komoyo nin sigurado a masagrado nin bubagay nin nipangako' ko kona ni David.’\x * \xo 13:34 \xt Isaias 55:3.\x* \m \v 35 Main yayti et e nin nipadles na ni David nin maipa'ka' kona ni Jesus, a wana, \q1 ‘Kai mo nin iyaburoy a maumok yay lalaman nan ibabaki' mon tutuo komo.’\x * \xo 13:35 \xt Kanta 16:10.\x* ” \m \v 36 Nituloy na ni Pablo, “Bubsat, ambo' anaod nin si Adi' nin David a mantukuyen isen ta tanda' tamo a sin nayadi' nayna nin ginwa' ni Adi' nin David a nipagwa' nan Dios kona, nati yayna. Nitabon raya sa nanabunan konran pupuon na ket naumok a lalaman na. \v 37 Bale' si Jesus, a pinasubli' naya nin mabyay nin Dios, kai ya nin naumok a lalaman na. \p \v 38 Reng'en moyo! Wanti a man'ipatanda' mi komoyo: Yupa' sa ginwa' na ni Jesus, mapirdunayna a kasalanan. \v 39 Anaod, bana' sa ginwa' na ni Jesus, nikwintan kai nin nagkasalanan a si'numan nin mampagmatalek kona. Sain nin kapapa'sar ket kai nin mapamain nin panunumbok tamo nin nagsikabarang nin gugan-gan a naipudir kona ni Moises. \v 40 Anaod, pakatalad kamo a kai nin mangyadi' komoyoyti nin naisurat a nipadles ra sin saytaw nin prupita a wana, \q1 \v 41 ‘Kiten moyoy gaw'en ko, si'kamon kai nin mangimbabaet sa Sarita' na nin Dios! \q1 Maka'ngap kamo ket bale' mati kamo \q1 ta kai moyo nin tepren in nin gaw'en ko sawanin leg'an a mabyay kamo et \q2 mataman no main nin mangibari-barita' komoyo.’\x * \xo 13:41 \xt Habakuk 1:5.\x* ” \p \v 42 Sawanin, sin manlumiwa' sarayna sa sinaguga ran Judio si Pablo tan si Bernabe, dinawat ran tutawo konra a sumubli' sara li' no sumunor a Awron Painawa ta pigaw nin mag'irgo sara li' anamana maipa'ka' sa saytaw sa nibari-barita' ra. \v 43 Ket, sin mampibwat saraynay tutawo, abaw saray Judio tan ambo' nin Judio nin na'wit ana nin peteg sa rilihyon ran Judio a naayat nin kikalamo' konra ni Pablo tan si Bernabe. Ket sarayti, binari-baritaan rasara ni Pablo tan Bernabe nin ituluy-tuloy ra a magmatalek sa kamaungan nan Dios. \p \v 44 Anaod, sin sumunor a Awron Painawa, dandani sarba ran tutawodtaw sa babali nin Antioquia ket nako nin nangrenge' sa minsahi a nangibwat konan Catawan. \v 45 Bale', sin na'kit rasara nin Judio a abaw nin tutawo nin nako nangrenge', pinasya nin imbel ra ket kinuntra-kuntra ray nibarita' na ni Pablo tan nag'irgu-irgo saran paninida' kona. \v 46 Wanin man, matpel sara lawas nin mag'irgo si Pablo tan Bernabe ket wanra, \p “Komoyo nin kapada kon Judio nin matkap nin mu'nan ipatanda' ti say a minsahi a nangibwat konan Dios. Ket bana' ta andi' kamo nin akuen ti, mansintinsyawan moyoy lalaman moyon diri nin kai nin maikana' nin manga'mor nin anggan-angga nin byay a iti konan Dios. Sawanin anaod, konran ambo' nin Judio mi ana nin ipatanda' \v 47 ta siti nin bibilin nan Dios ket para ya anamaet komi. Wana, \q1 ‘Nigagara kata nin mag'in nin pa'sar palaway para konran ambo' nin Judio \q2 ta ibaki' kata nin ika' mo nin ipatanda' konran sarban tutawo a maisalba kosara.’\x * \xo 13:47 \xt Isaias 42:6; 49:6.\x* ” \p \v 48 Sin narnge' ra in nin saray ambo' nin Judio, pinasyan ririket ra tan nikisalamatan ray minsahi a nangibwat konan Dios. Ket sarba ran saraytaw saray nitalaga nan Dios nin magkamain nin anggan-angga nin byay a iti kona, nagmatalek sara kona. \p \v 49 Ket naitayak a minsahi nin nangibwat konan Catawan sa intiro nan sitaw a lugar. \v 50 Bale' sinugsog rasara nin Judio a impurtantin bubbayi nin mampangrayo konan Dios tan saray lulalaki nin ata'gay a pangingikit konra, a masager sara konra ni Pablo tan Bernabe ket mapalakwan rasaradtaw. \v 51 Sin wanin, pinagpag ra ni Pablo tan Bernabe a ta'pok sa ayi\x * \xo 13:51 \xt Mateo 10:14; Marcos 6:11; Lucas 9:5; 10:11.\x* ra nin mangipa'kit a kai nasaraytaw nin inako' nin Dios a tutawo, mi'sa sara nin nibwat nin nako sa babali nin Iconio. \v 52 Sara anamaet a tumutumbok kona ni Jesus itaw sa Antioquia, napno' sara nin ririket tan peteg a nag'urayan nasara nin Ispirito nan Dios. \c 14 \s1 Sara si Pablo itaw sa Iconio \p \v 1 Sin itaw sara anamaet si Pablo tan Bernabe sa Iconio\f * \fr 14:1 \ft Sayti say lugar nin Iconio, Listra tan Derbe, ket syudad ti sa nasyon a mantawagen sawanin nin Turkey.\f*, naku-nako saran lamang nin nangyakay sa sinaguga ran Judio. Ket sa mabistan pangingipapalaway ra sa minsahi nan Dios, abaw saray Judio tan ambo' nin Judio nin nagmatalek konan Cristo. \v 2 Bale' saraytaw saray Judio nin kai nin mamper kona ni Jesus, sinugsog rasaray ambo' nin Judio nin itaw sa babali ta pigaw nin masager sara konran mammemper. \v 3 Ket itaw sara yapo' nin midyo nin na'teng sa Iconio si Pablo tan si Bernabe ta matpel sara nin nangipata-patanda' maipa'ka' sa ginwa' nan Dios. Ket si Dios binyan nasaran pakayadi' nin makapangwa' nin makapaka'ngap a pammatutuo sa man'ipatanda' ra nin kamaungan na. \p \v 4 Ket natao saray tutawodtaw sa Iconio. Saray umno ra, ayon sara konran apostoles a si Pablo tan si Bernabe; saray raruma anamaet, ayon sara konran Judio. \p \v 5 Konan siin, saray Judio tan saray ambo' nin Judio, a kalamo' rasaray mampag'uray konra, nag'iirgwan ra a sasakiten tan patyen rasaran kudasen nin bato si Pablo tan si Bernabe. \v 6 Natandaan ra ni Pablo in nin plano ra kanya' nin nalayo sara nin nako sa syudad nin Listra tan Derbe tan sa kukabaraybay nin lugar sa prubinsya nin Licaonia. \v 7 Sa sayti nin lulugar, nipata-patanda' rayay Mabistan Patanda'. \s1 Sara si Pablo itaw sa Listra tan sa Derbe \p \v 8 Sin itaw sara nin mampangipata-patanda' sa Listra, main itaw nin lalaki nin lupoy nangibwat et sin niyanak ya ket kai ya gapo nin makalalako. Nakatekre' ya, \v 9 nangrenge' ya kona ni Pablo. Pinastang nayan maong ni Pablo tan na'kit na a mampagmatalek yayti nin tawo a mapaanda' ya, \v 10 ket nipaksaw nay busis na a wana kona, “Umdeng ka nin matu'rir!” Ket tampor inumdeng ya tan linmala-lalako ya. \p \v 11 Sin na'kit ra nin tutawo a nagwaan na ni Pablo, wanra nin nita'way sa irgo ra nin Licaonia, “Nanaoy saradti a dios tan nirupa saran tawo!” \v 12 Tinawag rayan Zeus si Bernabe a syay pangulo nin dios-dios ra tan tinawag raya anamaet nin Hermes si Pablo a syay ibabaki' nin dios-dios ra bana' ta sya a mag'iirgo. \v 13 Main nin timplo nin pangraywan ra konan dios-dios ra nin si Zeus sa kaliwa' tamo' nin syudad. Sin sain, si padi' nin mampagsirbi kona ni Zeus, nangawit ya nin bubaka tan kwintas nin buburak itaw sa purta nin timplo ta pigaw nin ida'ton na tan saray tutawo nin ipangrayo ra konra ni Pablo. \p \v 14 Sin natandaan ran saraytin apostoles nin wanin a gaw'en ra nin tutawo, binisang ray seket ra nin mangipa'kit a kai sara nin kumpurmi sa sain a gaw'en ra. Mi'sa sara nin nalayo nin nako sa butlay ra nin tutawo tan wanran nag'irgo nin maksaw, \v 15 “Uamigo, andi' rakami nin raywen nin bilang dios! Tawo kami tamo' nin kapada moyo! Nako kamidti komoyo ta pigaw nin ipatanda' miyay Mabistan Patanda' maipa'ka' kona ni Jesus ket tumgen kamoynan mangrayo konran sarain a kasan magwaan nin dios-dios ket si raywen moyoyna si sibibyay a Dios. Sya a namarsa nin langit tan luta', pati say taaw tan say sarba nin main sa sayti.\x * \xo 14:15 \xt Exodo 20:11; Kanta 146:6.\x* \v 16 Sa linmabas nin panaon, inaburuyan nakamo nin Dios a si'kamon ambo' nan tutawo ket gaw'en moyoy bungat ana nin rabay moyo. \v 17 Wanin man, man'ipatandaan na komoyo no si'no ya ta man-gaw'en nay no ani a maabig para komoyo. Mambyan nakamo nin rapeg tan mumula a no marate' a kuston panaon ket pabungawen na ta pigaw nin main nin kanen moyo tan ta pigaw nin maririket kamo.” \v 18 Bale' abirno nin wanin a nibarita' ra ni Pablo, napaidap sara nin namaed konran tutawo sa pangrarayo konra. \p \v 19 Bale' main nin rinmate' itaw nin Judio nin ibat sa Antioquia sa prubinsya nin Pisidia tan saray raruma sa Iconio. Nasagyat rasaray tutawo nin mag'in nin kuntra kona ni Pablo, ket kinudas-kudas raya nin bato si Pablo mi'sa raya nin ginuruy-guroy nin nirikor itaw sa syudad nin Listra sin say wanra ket nati yayna. \v 20 Bale' sin inaribungbungan raya nin saray tumutumbok kona ni Jesus, nibangon ya tan sinmubli' ya sa syudad. Ket sin sinmunor nin awro, nako sara ni Bernabe sa syudad nin Derbe. \s1 Sinmubli' sara si Pablo sa Antioquia sa Prubinsyan Siria \p \v 21 Nipata-patanda' raya ni Pablo tan Bernabe a Mabistan Patanda' itaw sa Derbe ket abaw saray nasagyat ran nag'in nin tumutumbok kona ni Jesus. Mi'sa sara nin sinmubli' sa Listra, mi'sa sa Iconio, angga et sa Antioquia sa prubinsyan Pisidia. \v 22 Pinaksaw ra a nakem ran saray tumutumbok kona ni Jesus nin itaw sa sain nin lugar tan binibilin rasara nin dumaer sara sa pammemper konan Cristo. Nibarita' ra et a matkap nin dumalan atamo sa abaw nin dya'dya' ba'yo natamo nin aburuyan nin Dios nin kipag'adi' kona. \v 23 Ket sa barang saya nin dupong ra nin mammemper, nanuyo' saran pupangulo si Pablo tan si Bernabe. Ket sin nidasal-dasalan rasara leleg nin nagkulasyon sara, nitalek rasaray mammemper konan Uunuren a syayna a mampagmatalkan ra. \p \v 24 Dinmalan sara sa prubinsyan Pisidia ket nirate' sara si Pablo sa prubinsyan Pamfilia. \v 25 Ket itaw nipatanda' ray minsahi na nin Dios sa babali nin Perga, mi'sa sara nin nako sa babali nin Atalia. \v 26 Nangibwat itaw, sinmaki saran sinmubli' ana sa Antioquia sa prubinsya nin Siria. Itaw sin saytaw ket nidasalan rasara nin saray mammemper a sapa kumon ket antabayan nasara nin Dios sa pangngawa' ra nin trabaho nin nibi na konra a sawanin ket naila'pos rayna. \p \v 27 Sin rinmate' saraynadtaw si Pablo tan Bernabe sa Antioquia, dininep rasara nga'min a mammemper itaw, tan nibarita' ra nga'min konra a ginwa-ginwa' nan Dios nin pakikalamo' na konra tan say nibi nan Dios nin pagkanawanawa ta pigaw nin saray ambo' nin Judio ket magmatalek sara anamaet kona. \v 28 Ket itaw sara nin na'teng sa Antioquia a kalamo' rasara a tumutumbok kona ni Jesus. \c 15 \s1 Si Prublima Maipa'ka' sa Pakatkapan nin Paturi' \p \v 1 Sin sain, main nin tutawo nin rinmate' itaw sa Antioquia a ibat sa Judea ket mampangyakay sara anamaet konran mammemper. Wanran sarayti konran mammemper, “Kai kamo nin maisalba no kai kamo nin paturi' nin bilang sa wana nin gan-gan\x * \xo 15:1 \xt Levitico 12:3.\x* nin naipudir kona ni Moises.” \v 2 Kai sara nin nikikumpurmi si Pablo tan Bernabe sa sain nin akay ra ket nag'in nin ma'mot a pididiskusyon ra. Sin wanin, saray mammemper itaw sa Antioquia, nipapasayawan ra a sara si Pablo tan si Bernabe nin kalalamo' rasaray raruman mammemper ket, mako sara sa Jerusalem nin keen ra nin tandaen a disisyon ran apostoles tan saray pupangulo ran mammemper maipa'ka' sa nididiskusyunan radtaw sa Antioquia. \p \v 3 Sin sain anaod, pinaibwat nasara nin dupong ran mammemper itaw si Pablo. Itaw sara nin dinmalan sa prubinsya nin Fenicia tan Samaria, ket nibari-barita' ra konran mammemper itaw a saray abaw nin ambo' nin Judio ket mampagmatalek sara anamaet ana sawanin konan Dios. Ket saray mammemper, maririket saran tuloy sa sain a narnge' ra. \p \v 4 Sin rinmate' sara sa Jerusalem si Pablo, maririket rasara nin inako' nin dupong ran mammemper itaw tan saray pupangulo ra, tan saray raruma nin apostoles. Inisturya ra ni Pablo konra a sarba nin ginwa-ginwa' nan Dios nin pakikalamo' na konra. \v 5 Bale' main nin mammemper itaw nin myimbro sara nin grupo ran Pariseo a ipasuet ra nin matkap saran paturi' a mammemper a ambo' nin Judio tan matkap a tukiden ra a raruma et nin gugan-gan a naipudir kona ni Moises. \p \v 6 Konan siin anaod, nagmiting saray apostoles tan saray pupangulo ra nin mammemper ta nag'irgwan ray maipa'ka' sa sain. \v 7 Na'teng sara nin nag'iirgo, ket kayadi', inumdeng ya si Pedro tan wana, \p “Bubsat, pitanda-tanda' moyo a sin anron panaon ana a linmabas, pinili' nako nin Dios nangibwat kontamo nin ipatandaan koya konran ambo' nin Judio a Mabistan Patanda' maipa'ka' kona ni Jesus, ta pigaw nin mamper sara kona nin sya a Cristo.\f * \fr 15:7 \ft Mabasa et a maipa'ka' sa sayti sa Ginwa-ginwa' 10:1-43.\f* \v 8 Ket, si Dios a tanda' na a sarban iti sa kanakman ra nin tutawo, nipa'kit na a mataman nin saray ambo' nin Judio, akuen nasara ta nibaki' nayan miikap konra a Ispirito na kapada nin nibaki' naya kontamo.\x * \xo 15:8 \xt Ginwa-ginwa' 10:44; 2:4.\x* \v 9 Konan Dios, kasan pidumawan tamon Judio tan saran ambo' nin Judio ta bana' ta nagmatalek sara kona ni Jesus, rininggasan nasara sa kasalanan ra kapada nin pangriringgas na kontamo. \v 10 Sawanin, mayin a man'ikwa moya sa sayan panunubok a Dios bana' sa pammatukid moyo konran tumutumbok kona ni Jesus nin sain say gugan-gan nin pinasyan idap nin tukiden? Ni saray pupuon tamo, mataman et si'tamo, ket kai nin makatukid. \v 11 Ambo' nin manepeg a wanin! Tepren tamo a naisalba atamo bana' sa kamaungan na ni Uunuren tamon Jesus kontamo. Ket isalba nasaran lamang anamaet nin Dios a ambo' nin Judio sa wanin nin padalan.” \p \v 12 Kasa gapo nin inumbat kona ni Pedro sin nayadi' na nin nibarita' in, no kai nangrenge' sara tana konra ni Pablo tan Bernabe sa isturya ra maipa'ka' sa makapaka'ngap nin pupaka'kitan nin pakayadi' nan Dios a ginwa-ginwa' na yupa' konra sin mampangipata-patanda' sara konran ambo' nin Judio. \p \v 13 Ket sin nayadi' sarayna nin nag'irgo, si Santiago anamaet a nag'irgo nin wana, \p “Bubsat, reng'en moyoy ibarita' ko komoyo. \v 14 Nairgo nayna komoyo ni Simon Pedro no pa'no na nu'nan nipa'kit nin Dios a inganga'do na konran saray ambo' nin Judio ta pigaw nin main anamaet konra a mag'in nin tutawo nan diri. \v 15 Nangyadi' in anaod nin tumekep sa wanan nisurat ra nin prupita nan Dios nin mabasa sa Masanton Kasuratan. Wana, \q1 \v 16 ‘Mayadi' in, wana nin Catawan, sumubli' ako li' \q2 ta pigaw nin pa'dengen ko anamana a nasida' nin pag'adian na ni David. \q1 Pakandaen koy nasida' tan ipalasta koya \q1 \v 17 ta pigaw nin sarba ra nin raruma nin Judio ket dumugen rako, \q1 ta saray ambo' nin Judio, \q2 ket sinagyat kosara anamaet nin mag'in nin tutawo ko. \q1 \v 18 Wanin a irgo na nin Catawan nin nipatarusan anan na'teng sin saytaw et.’\x * \xo 15:18 \xt Amos 9:11,12; Isaias 45:21.\x* \m \v 19 Edet,” wanan nituloy ni Santiago, “say ibarita' ko komoyo ket, andi' tamo sara nin pabyatan a ambo' nin Judio nin mampagmatalek konan Dios. \v 20 Say gaw'en tamo ket si manurat atamo konra nin ibarita' tamo a andi' sara nin mangan nin say maiyawa' nin kanen a sayti ket nida'ton nin ipangrayo sa dios-dios, tan andi' ra nin sama'-samaen a lalaman ra yupa' sa ambo' nin manepeg a pirararay. Andi' sara et nin mangan nin daya' tan nin karni nin pinatin ayep a kai nin pinadaya'.\f * \fr 15:20 \ft Mabasa et a maipa'ka' sa saytin akay sa Exodo 34:15-16; Levitico 17:10-16; 18:6-23.\f* \v 21 Wanin a dawaten tamo ta say gugan-gan nin nipagamet kona ni Moises ket na'teng anan tuloy a panaon nin mambasawen sa susinaguga tepe' nin Awron Painawa tan man'iyakay sa sarba nin lugar.” \s1 Si Bibilin konran Mammemper a Ambo' nin Judio \p \v 22 Ket sin sain anaod, nipapasayawan ra nin saray apostoles, saray pupangulo tan si intiron dupong ran mammemper itaw sa Jerusalem, a mamili' sara nin lulalaki sa grupo ra nin mayi konra ni Pablo tan Bernabe nin sumubli' sa Antioquia. Saray napili' ra ket sara si Judas nin mantawagen et nin Barsabas tan si Silas, a saray mammemper ket ata'gay a pangingikit ra konran saraytin pariho. \v 23 Main nin surat nin nipa'wit ra konran sarayti a wana, \pmo “Si'kami nin apostoles tan pupangulo ran mammemper iti sa Jerusalem, \pm Pakumustawen mi kamon ambo' nin Judio nin bubsat mi sa pammemper isen sa Antioquia tan sa prubinsyan Siria tan Cilicia. \pm \v 24 Natandaan mi a main saray kalalamo' midti nin nakodsen ket ginulo ray kaisipan moyo ta manwerweren rakamo sa man'iyakay ra. Kai misara nin nibaki' taw nin mako mangyakay isen komoyo. \v 25 Bana' anaod ta wanin, nag'iirgo kami tan nipapasayawan mi a mamili' kami nin ibaki' midsen komoyo nin kalamo' rasara ni mampablyen tamon si Pablo tan Bernabe. \v 26 Sara, man'isanla' ray byay ra sa pagsisirbi ra kona ni Uunuren tamon Jesu-Cristo. \v 27 Ket, saray ibaki' midsen a si Judas tan si Silas, rupan-rupa ra li' nin ibarita' a no ani a iti sa surat mi komoyo. \v 28 Nipaingar nan Ispirito nan Dios komi tan nipapasayawan min nag'iirgwan a andi' mi kamoyna nin pabyatan nin panukiden et sa gugan-gan a maidap nin tukiden. Main ti tamo' say impurtantin tuloy nin ipatukid mi komoyo. Sayti: \pm \v 29 Andi' kamo nin mangan nin animan a nida'ton nin ipangrayo sa dios-dios. \pm Wanin et, andi' kamo nin mangna' nin daya' tan nin karni nin pinati nin ayep a kai nin pinadaya'. \pm Andi' kamo nin kiraray nin ambo' nin manepeg. \pm Maabig no tukiden moyoyti. \pmr Wanin ana.” \p \v 30 Ket pinaibwat rasarayna. Sin rinmate' saradtaw sa Antioquia, dininep rasaray sarba ra nin mammemper tan niparisibi raya konra a surat. \v 31 Sin nabasa raya, pinasyan ririket ra bana' sa saytaw say bibilin konra. \v 32 Sara si Judas tan si Silas a sarayti ket prupita sara, pinagsen ray nakem tan pammemper ran mammemper sa anron pakiirgu-irgo ra konra. \v 33-34 Itaw sara yapo' nin midyo na'teng sa Antioquia, mi'sa sarayna nin sinmubli' konran apostoles sa Jerusalem. Pinaibwat rasara nin mammemper a wanra, “Bindisyunan nakamo kumon nin Dios.”\f * \fr 15:33-34 \fl Sa raruman nikaisurat nan siti sa Griego ket nailamo' a wanti:\fqa Bale' nipaibati' ya si Silas.\f* \p \v 35 Bale' nabati' sara si Pablo tan Bernabe. Sara tan abaw saray kalalamo' ra, niyakay-akay tan nipapala-palaway ray minsahi nin nangibwat konan Catawan itaw sa Antioquia. \s1 Niswi' a Kina' ra ni Pablo tan Bernabe \p \v 36 Napalabas a umnoy bulan, wana ni Pablo kona ni Bernabe, “Sumubli' ata tan bisitawen tasara ta kikiten tay kapapa'sar ra nin bubsat nin mammemper sa bubabali nin nangipata-patandaan ta nin minsahi nan Catawan.” \v 37 Say rabay na ni Bernabe ket kalamo' raya si Juan a mantawagen et nin Marcos. \v 38 Bale' andi' ya si Pablo bana' ta si Marcos, kai na nin nituloy a nikikalamo' konra angga sin nayadi' ray gawa' ra, no kai edet, nibwat ya tan linakwanan nasara\f * \fr 15:38 \ft Ginwa-ginwa' 13:13.\f* sin itaw sara sa Pamfilia. \v 39 Bana' konan siin, nakapisangkinian sara si Pablo tan si Bernabe ket nisyay sara. Si Bernabe, si Marcos a kalamo' na, ket sinmaki saran nako sa Cyprus. \v 40 Si Pablo anamaet, si Silas a kalamo' na. Nibwat sara kayadi' a saray mammemper ket nidasalan rasara a sapa kumon ket antabayan nasara nin Catawan. \v 41 Nako sara sa prubinsya nin Siria tan Cilicia tan pinatarig'en ray dudupong ran mammemper sa pammemper ra. \c 16 \s1 Kalamo' ya si Timoteo sa Nipako nin Mamagsen nin Dudupong \p \v 1 Sinmunor, nako ya si Pablo tan saray kalalamo' na sa babali nin Derbe, mi'sa sa Listra. Sa Listra, main nin sayay tumutumbok itaw kona ni Jesus a say ngaran na Timoteo. Si ina na saya yan Judio a mammemper, bale' si tatay na, Griego ya. \v 2 Mabista a nibari-barita' ran sarba ran mammemper itaw sa Listra tan sa Iconio maipa'ka' kona ni Timoteo. \v 3 Rabay nayan awit-awiten ni Pablo sa keen-keen na kanya' nin nipaturi' naya nin mangipa'kit a peteg a Judio ya. Ginwa' ra in bana' ta sarba ra nin Judio konan sitaw a lugar ket tanda' ra nin kai ya nin tinuri' ta si tatay na ket Griego ya. \v 4 Sa lulugar a kina'-kina' ra, nipata-patandaan ra konran mammemper nin ambo' nin Judioytaw say matkap nin tukiden nin nipapagketan ran saray apostoles tan saray pupangulo ran mammemper itaw sa Jerusalem. \p \v 5 Ket, anaod, napagsen a pagmamatalek ran mammemper, tan nalamu'nan saraynan nalamu'nan nin inawru-awro a iti sa dudupong. \s1 Nitungtong nasara nin Dios nin Mako sa Macedonia si Pablo \p \v 6 Ket, nako sara sa prubinsya nin Frigia tan Galacia si Pablo bana' ta pinaed nasara nin Ispirito nan Dios nin ipatandaan ray minsahi na sa prubinsya nin Asia. \v 7 Sin nirate' sara sa lugar nin Misia, rabay ray mako sa prubinsyan Bitinia\f * \fr 16:7 \ft Sayti si Frigia, Galacia, Asia, Misia, tan Bitinia ket alawang nin sakop nan nasyon a mantawagen sawanin nin Turkey.\f*, bale' si Ispirito nan Dios a syan lamang a Ispirito nin iti kona ni Jesus ket pinaed nasara. \v 8 Sin wanin, nanulpot sara sa Misia nin nako sa syudad nin Troas. \p \v 9 Ket sin yabi nin itaw sara sa Troas, na'kit naya ni Pablo nin bara'mo nin taynep a sayay lalaki nin taga Macedonia, a siti ket mandawaten na kona ni Pablo a mako yadtaw konra sa Macedonia ta pigaw nin tulungan nasara. \v 10 Kayadi' nan bara'mon nanaynep ni Pablo, nagpripara kami\f * \fr 16:10 \ft “Kami” wanadti bana' ta si Lucas a syay nanurat konan sitin libro ket kalamo' nayadti si Pablo.\f* ana nin tampor nin mako sa Macedonia bana' ta mamper kami a man'ibaki' rakamidtaw nin Dios, nin ipatandaan miyay Mabistan Patanda' maipa'ka' kona ni Jesus konran tutawodtaw. \s1 Say Pammemper na ni Lydia a Taga Filipos \p \v 11 Nangibwat sa Troas, sinmaki kamin nako sa isla nin Samotracia, tan sin sinmunor nin awro, nituloy mi a sinmaki nin nako sa syudad nin Neapolis. \v 12 Nangibwat sa Neapolis, linmalako kamin nako sa syudad nin Filipos a sayan impurtanti nin syudad itaw konan sitaw a parti nan prubinsyan Macedonia. Nipa'deng yaytin syudad nin gubyirno nan Roma.\f * \fr 16:12 \ft Bana' ta nipa'deng yay syudad nin Filipos nin gubyirno nan Roma tan ni'ras saran miikap itaw a gumabali nan Roma, bara'mo yaynan lamang nin lugar itaw sa Roma. Main nin riprisintanti na sa gubyirno nan Roma tan iti konran gumabali na a sarban kanepegan a main konran saray itaw sa Roma. Ipapalaway nin sayti a birsikulo 37-39.\f* Ket itaw kami nin umnoy awro. \v 13 Sin Awron Painawa, rinmikor kami sa syudad tan nako kami sa rigrig nin ilog a sa wami ket main nin pididinep nin dumasal itaw. Main nin bubbayi nin nididinep itaw ket tinmekre' tan nikiirgo kami konra. \v 14 Saya konran sarayti say ngaran na Lydia, a gindat nin taga babalin Tiatira. Kumirsyanti ya nin mablin abel nin kulor ubi. Saya yayna nin mangrarayo konan Dios, ket binu'kasan nan Uunuren a kanakman na ket inako' na a nibarita' na ni Pablo. \v 15 Nipabawtismo ya tan sarba ra nin kabbali na. Ket wana komi, “No tepren moyo a mampagmatalek akon peteg konan Uunuren tamo, mayi kamo kongko ta itaw kamoyna nin magtuloy sa bali ko.” Pinasyan sulit nan managyat komi kanya' nin nayi kami kona. \s1 Say Pakapriso ra ni Pablo tan Silas \p \v 16 Sayay awro nin adap midtaw sa lugar nin pididinepan ta pigaw nin dumasal, nasnaan miyay sayay anak nin babayi a aripen ya. Siti ket nasrepan ya nin sayay ispiriton duka' ket mambyan naya nin pakababa' nin mangipadles. Ket saray main nin aripen kona abaw a ma'kitan ra mangibwat sa sain a gawa' na. \v 17 Tinumbu-tumbok rakami a kalamo' miya si Pablo tan wana nin niburya-buryaw, “Saraytin tutawo, uaripen nasara nin si Sangkata'gayan nin Dios. Man'ipata-patanda' rayay sayan-saya nin padalan no pa'noy pangingisalba nan Dios!” \p \v 18 Umnoy awro na nin ginwa' a wanin ket sinumnep ya si Pablo, ket inadap naya tan wana konan ispiriton duka', “Sa pakayadi' na ni Jesu-Cristo, igan-gan ko komo, lumakwan ka kona!” Ket sin sain a lamang, linmakwan ya a ispiriton duka'. \p \v 19 Sin napipigaw ran saray main nin aripen kona a nakasawan sarayna nin kwartawan, dinakep rasara si Pablo tan Silas tan ginuyugoy rasaran ni'ras sa plasa nin iyadap konran saray mumampag'uray sa syudad. \v 20 Sin itaw sarayna, niyadap rasara konran saray upisyalis nin Romano tan pinarsawan rasara. Saray main nin aripen konan si anak a babayi ket wanra, “Judio sarayti nin tutawo ket mampangibwatan sara nin gulodti sa lugar tamo. \v 21 Mampangyakay sara nin kukaugalian nin kuntra sa lulayi tamo nin si'tamon Romano, ket kai tamo nin magwa' nin akuen o tumbuken.” \p \v 22 Sin sain, saray abaw nin tutawo nin itaw ket nikiranod sarayna nin sinasakit rasara si Pablo tan Silas. Ket saray upisyalis anamaet nin Romano, linus'ukan rasara mi'sa rasara nin nipasanet-sanet. \v 23 Sin nasanet-sanet rasaraynan maong si Pablo, nipriso rasara. Ginan-gan rayay gwardya nin bantayan nasaran maong. \v 24 Konan siin nin gan-gan, nikwa nasaradtaw sa anggawan ana sa sarba nin silid sa priswan tan nikwa nay ayi ra sa ubot nin kayo nin nigagara nin itaw para sa sayti nin usar. \p \v 25 Sin bandan kapiknga' nin yabi, dinmasal sara si Pablo tan nangansyon sara nin pangrarayo konan Dios. Ket nangrenge' saray raruma nin priso. \v 26 Kapingmatan, rinmayon ya nin pinasyan kasaw ket nayegyeg yan maong a priswan. Naabryan nga'min a purta tan naglat a kadina ra nin sarba ran priso. \v 27 Nakaimata yay gwardya, ket sin na'kit na nin nakaabri nga'min a purta sa priswan, say wana no nakabulos sara nga'min a priso. Kanya' nin inuyos nayay ispada na ta mipati yayna. \v 28 Bale' tinma'way ya si Pablo a wana, “Andi' mo nin susudyen a lalaman mo ta iti kami nga'min!” \p \v 29 Sin sain, nikidawat ya nin tyo' a gwardya mi'sa ya nin nalayo nin sinumrep sa priswan. Tinmalimukod ya sa adapan ra ni Pablo tan Silas a mampamayegpeg ya. \v 30 Mi'sa nasara nin nirikor sa priswan tan tinepet na konra, “Sinyoris, ani a matkap ko nin gaw'en ta pigaw nin maisalba ako?” \p \v 31 Ket wanra kona, “Magmatalek ka konan Uunuren a si Jesus ket maisalba ka tan wanin ra anamaet nin sarba ran kabbali mo.” \v 32 Ket nipatanda' ra kona tan konra nin sarba ra nin kabbali na a minsahi nin nangibwat konan Catawan. \v 33 Konan sitaw a lamang nin udas konan sitaw a yabi, kinalap nasara nin sitin gwardya tan inuyasan nay sugat ra. Mi'sa, nipabawtismo ya tan sarba ra nin kabbali na. \v 34 Ni'ras nasara si Pablo tan Silas sa bali na tan pinakan nasara. Pinasyan ririket na pati nin saray kabbali na bana' ta mampagmatalek sarayna konan Dios. \p \v 35 Kabuklasan, namaki' saran pulis a upisyalis nin Romano nin mako mamarita' konan gwardya a bulusan sarayna si Pablo tan Silas. \p \v 36 Niparate' nayti nin gwardya konra ni Pablo a wana, “Nigan-gan ran upisyalis nin Romano a ibulos kamoyna. Kanya' nin mako kamoyna tan mititinek kamoyna.” \p \v 37 Bale' wana ni Pablo, “Nipasanet-sanet rakami sa adapan ran abaw a tutawo mi'sa rakami nin nipriso abirno nin kasan na'kit ran kasalanan mi! Abas in a ginwa' ra lalun-laloyna ta gumabalin Romano kami anamaet! Sawanin, ilayas rakami nin paibwaten? Kai nin magwa' a wanin! Saran diri a matkap nin makodti nin mamulos komi!” \p \v 38 Nibarita' ran pulis ti nin wana ni Pablo konran saray upisyalis, ket pinasya nin li'mo ra sin natandaan ra a gumabalin Romano sara anamaet anamain si Pablo. \v 39 Kanya' nin nako sara nin nikidawat nin dispinsa konra ni Pablo, mi'sa rasarayna nin niliwa' sa priswan tan dinawat-dawat ra nin lumakwan sarayna konan sitaw a syudad. \v 40 Kaliwa' ra ni Pablo tan Silas itaw sa priswan, nako sara sa bali na ni Lydia nin kina' rasara nin binisita a mammemper. Binari-baritaan rasara nin pammaksaw nin nakem ra, mi'sa sarayna nin nibwat konan sitaw a syudad. \c 17 \s1 Nipa'deng yay Dupong ran Mammemper Itaw sa Tesalonica \p \v 1 Dinmalan sara si Pablo sa syudad nin Amfipolis tan Apolonia tan nako sara sa syudad nin Tesalonica a itaw ket main nin sinaguga ra nin Judio. \v 2 Bilang sa man-gaw'en nayna nin gindat ni Pablo, naku-nako ya sa sinaguga. Ket sindo Awron Painawa sa luob nin tulon linggo, nikipapalawayan ya konran tutawodtaw. \v 3 Nipapalaway tan nitudo' nay wana sa Masanton Kasuratan nin nipatarusan na konran tutawo a si syay Cristo ket matkap a mapadya'dya' tan patyen ya, mayadi' bale' ket sumubli' ya nin mabyay. Wana ni Pablo, “Siti si Jesus nin man'ipatandaan ko komoyo, sya in a Cristo.” \v 4 Main saray Judio nin nasagyat ket nikipasaya sara konra ni Pablo. Abaw sara et a Griego nin mampangrayo konan Dios a nikipasayan lamang konra, wanin sara et a bubbayi nin ata'gay a pangingikit konradtaw. \p \v 5 Bale' maimbel saray Judio konra ni Pablo, kanya' nin dininep rasaray luku-luko nin walang-walang itaw sa palingki tan nangwa' sara nin gulo sa intiron syudad. Sinrep rayay bali nan sayay tawon say ngaran na ket Jason ta rabay rasaran kalapen si Pablo tan Silas tan iyadap rasara sa dupong ran gumabali. \v 6 Sin kai rasara nin ma'kit, ginuyugoy rayan inawit si Jason tan saray raruma konran mammemper konran saray upisyalis sa syudad, mi'sa wanra nin niburya-buryaw, “Sarayti nin tutawo, puon sara nin gulo abirno nin adti, ket nirate' saraynadti sa lugar tamo, \v 7 tan pinagtuloy nasara ni Jason sa bali ra. Sarba ra ket mansumubag sa nipataoy nan gan-gan nin Impirador tamo sa Roma ta man'ibarita' ra a main kano nin sakalakon adi' a say ngaran na ket Jesus.” \v 8 Nagulo a kaisipan ran saray tutawo tan saray upisyalis sa syudad sin narnge' rayti. \v 9 Ket pinagpyansa raya si Jason tan saray kalalamo' na mi'sa rasarayna nin binulusan. \s1 Nipa'deng yay Dupong ran Mammemper Itaw sa Berea \p \v 10 Sin narate' a yabi sin sain, nibaki' rasara nin mammemper si Pablo tan Silas sa babali nin Berea. Sin nirate' saradtaw, nako sara sa sinaguga ra nin Judio. \v 11 Saray Judio nin itaw sa Berea, mas mabistay pinanakem ra dyan saray itaw sa Tesalonica ta matetek sara nin mangrenge' sa sarita' na nin Dios, tan inawru-awro, adalen ray Masanton Kasuratan ta pigaw nin tandaen ra no tutuo a man'ibari-barita' na ni Pablo. \v 12 Ket abaw sara konran sarayti nin Judio a namper, wanin sara et a abaw nin bubbayin Griego nin ata'gay a pangingikit konra, tan main a lamang nin lulalakin Griego a namper. \p \v 13 Bale' sin natandaan ra nin Judio nin itaw sa Tesalonica a man'ipatanda' ra ni Pablo a minsahi nin nangibwat konan Dios itaw sa Berea, nako saradtaw tan sinugsog rasaran mangwa' nin gulo a tutawo. \v 14 Sin sain, pinaapura rayan mammemper si Pablo nin mako sa pantalan. Bale' pinaibati' sara si Silas tan si Timoteo. \v 15 Saray nangaluyon kona ni Pablo, linalamo' raya angga sa syudad nin Atenas. Mi'sa, sinmubli' sarayna sa Berea nin nibibilin na ni Pablo a sumunor saran tampor kona si Silas tan Timoteo. \s1 Nipa'deng yay Dupong ran Mammemper Itaw sa Atenas \p \v 16 Ket leg'an a mantuma'gan ya konra ni Silas tan Timoteo itaw sa Atenas si Pablo, naasikaso nan pinasyan ka'bawan nin imahin nin manraywen ra nin tutawodtaw, ket inmidap a nakem na. \v 17 Kanya' nin sin sain, nako ya sa sinaguga tan nikidiskusyon ya konran saray Judio tan konran saray ambo' nin Judio nin mangrarayo konan Dios tan inawru-awro, naku-nako ya sa plasa tan nipata-patandaan nay maipa'ka' kona ni Jesus konran tutawo nin itaw. \p \v 18 Ket main itaw nin saray mangangakay nin pilusupya ran mantawagen nin Epicureo\f * \fr 17:18 \fk Epicureo:\ft Iyakay ran sarayti a say karigawan a sangkabistawan a gagaran mabyay.\f* tan nin grupon mantawagen nin Estoico\f * \fr 17:18 \fk Estoico:\ft Iyakay ran sarayti a say tutuon mariga ket madumog sa pakabulos sa kaririktan tan irab tan say impurtanti ket maong yay sayay tawo.\f* a dinibati raya si Pablo. Wanra, “Ani a man'ibari-barita' nan siin a mampilabab-labab?” Wanra anamaet nin raruma et, “Mampag'irgo ya layi maipa'ka' konran dios itaw sa raruma nin lulugar.” Wanti a ibarita' ra bana' ta say man'ibari-barita' na ni Pablo ket say wanan itaw sa Mabistan Patanda' maipa'ka' kona ni Jesus tan sa isusubli' nin mabyay. \v 19 Ket anaod sinagyat raya si Pablo nin mako sa miting nin Kunsiho ran Pupilusupo itaw sa lugar a mantawagen nin Areopago. Itaw, wanra kona, “Rabay mi nin matandaan in si ba'yon akay a man'iyakay mo. \v 20 Main in say man'ibari-barita' mo nin sawanin mi tamo' et nin narnge' ket rabay mi nin matandaan a pipa'kaan.” \v 21 Wanin a wanra bana' ta saray tutawodtaw sa Atenas tan wanin sara et a susan'ili nin mampiikap itaw, say rabay-rabay ra nin gaw'en ket si mangrenge' tan mangisturya nin maipa'ka' sa animan a ba'yo. \p \v 22 Sin sain, inumdeng ya si Pablo sa adapan na nin Kunsiho sa Areopago tan nag'irgo ya a wana, “Si'kamon taga Atenas, ma'kit ko a rilihyuso kamo sa sarba nin bagay. \v 23 Maibarita' ko a wanin bana' ta sa nipagpasya-pasyar kodti sa syudad moyo, tan sa nipangikit-kikit ko sa lulugar a pangraywan moyo, main nin na'kit kon sayay altar nin itaw ket main nin wantin nakasurat, ‘Para Konan Dios a Kai nin Tanda'.’ Ket siti nin dios a kai moyo nin katanda' a manraywen moyo, kasa anaod nin raruma no kai si Dios nin man'ipatandaan ko komoyo. \p \v 24 Sya a Dios nin namarsa nin mundo tan nin sarba nin iti. Sya a Uunuren nin mampag'uray itaw sa langit tan iti sa luta', ket kai ya nin miikap sa pupa'deng a ginwa' nin tawo. \v 25 Saya et, kasan animan nin ginwa' nin tawo nin matkap na bana' ta sya a mampami nin inanawa tan byay, tan say sarbayna konran tutawo.\x * \xo 17:25 \xt Isaias 42:5; 66:1,2.\x* \v 26 Siti nin Dios, pinarsa naya yapo' a nu'na nin tawo, mi'sa konan siin nin saya nin tawo nangibwat sara nga'min a sarbaynan bakas nin tutawo, tan nitayak-tayak nasaradti sa babo nin luta'. Nikwa-nikwa naynan gindat nin Dios a ketegan nin piikapan ra tan say ka'teng nin piikap radti sa mundo. \v 27 Pinarsa natamo nin Dios ta pigaw nin dumugen tamoya, ket bana' sa panunumog tamo kumon kona, makatanda' tamoya. Say katutu'wan, adani ya sa barang saya kontamo a Dios. \v 28 Ga'get na a byay, kimey tan nikatawo nin barang saya kontamo. Bilang in sa wanra nin saray raruma nin turbador moyo. Wanra, \q1 ‘Sarba tamo, a'nak natamo nin Dios.’ \m \v 29 Ket bana' anaod ta a'nak natamo, andi' tamo nin ipa'ka' a say kapapa'sar na nin Dios ket bilang tamo' sa imahin a gawa' na nin sayan matudyo' nin tawo mangibwat sa balitok o pirak o bato. \v 30 Sin saytaw sin panaon a saray tutawo ket kai raya et nin katanda' a Dios, pinalabas na a abas nin gawa'-gawa' ra. Bale' sawanin, man-gan-ganen nasara a sarba nin tutawo sa sarba nin lugar a gurutan rayna a pagkakasalanan ra. \v 31 Wanin ta main nin awron nitanda' nan Dios, a sitaw si tawo nin pinili' na ket sintinsyawan na li' nin kasan pangipuruk-purok a sarba nin tutawo. Nipa'kit nayna nin Dios sa sarban tutawo a gaw'en na in yupa' sa nipamasubli' na nin mabyay konan siin a tawo.” \p \v 32 Sin narnge' ray wana ni Pablo a pinasubli' nayan mabyay nin Dios a sayay nati ana, main saraytaw saray kinaka'lisan raya, tan main saraytaw anamaet saray wanra kona, “Rabay mi a mangrenge' li' anamanaet sa sain say man'ibari-barita' mo.” \v 33 Ket nibwat yayna si Pablo. \v 34 Main konra nin saray nakarnge' kona ni Pablo a tinumper ket nikikalamo' sarayna kona. Saya konra ket si Dionisio nin myimbron Kunsiho sa Areopago, tan saya et konra ket babayi ya a say ngaran na Damaris, tan main sara et a raruma nin namper. \c 18 \s1 Nakatanda' nasara ni Pablo si Aquila tan Priscila sa Corinto \p \v 1 Ambo' nin na'teng, nibwat yayna sa Atenas si Pablo tan nako ya sa syudad nin Corinto.\f * \fr 18:1 \ft Sayti si Atenas tan Corinto ket impurtanti nin syudad sa prubinsyan Acaya sa bagatanan nin parti nan nasyon nin Grecia.\f* \v 2 Itaw main nin mitraasawan Judio nin taga sa prubinsyan Ponto a nakatanda' na, sara si Aquila tan Priscila. Karate' ra tamo' nin nangibwat sa Italia ta pinalakwan\f * \fr 18:2 \ft Nangyadi' ti sin mag A.D. 49.\f* nasara nga'min ni Impirador Claudio a Judio nin itaw sa Roma. Ni'sa, binisita nasara ni Pablo \v 3 ket, ta pariho a tingkapan ra, mangangwa' sara nin turda, nikiikap yaynadtaw konra si Pablo tan nikipagtrabaho ya konra. \v 4 Tepe' nin Awron Painawa, mako ya sa sinaguga si Pablo nin kidiskusyon yadtaw ta apes nan makumbinsi nasaran pari-pariho nin magmatalek kona ni Cristo a kapada na nin Judio tan saray ambo' nin Judio. \p \v 5 Sin rinmate' sara si Silas tan Timoteo nin ibat sa Macedonia, ni'pos nayna tana ni Pablo a udas na sa pangingipatanda' nin minsahi na nin Dios, a pinatutu'wan na konran kapada nan Judio a si Jesus sya a Cristo nin nipangako' nan Dios. \v 6 Bale' sin kai sara nin namper no kai edet, nag'irgwa-irgwan raya nin paninida' kona, pinagpag nay ta'pok sa seket na nin mangipa'kit a kasaynan kabiangan na konra. Wana konra, “No dusawen nakamo li' nin Dios, kasa nin raruman seselen moyo no kai say lalaman moyon diri! Andi' rako li' nin seselen! Mangibwat sawanin, konran ambo' nin Judio akoyna nin mako nin mangipatanda'.” \p \v 7 Linakwanan nasara tan nako ya nin nikipagtuloy sa bali na nin sayay ambo' nin Judio nin mangrarayo konan Dios a say ngaran na ket Ticio Justo. Si bali na ket kadarait nayan sinaguga ran Judio. \v 8 Ket si Crispo a syay pangulo sa sinaguga ran Judio, nagmatalek ya konan Uunuren. Wanin sara anamaet a pamilya na tan abaw sara et a raruma nin taga Corinto nin nangrenge' kona ni Pablo ket namper sara, ket nipabawtismo sara. \p \v 9 Sayay yabi, wana nin Uunuren kona ni Pablo a bara'mo ya nin nanaynep, “Andi' ka nin mali'mo! Andi' ka nin tumgen sa pangingipatanda' mo sa sarita' ko, no kai edet, ituluy-tuloy mo \v 10 bana' ta kalamo' nako. Kasa gapo nin makapama'no komodti ta abaw saray tutawo kodti.” \v 11 Ket niikap yadtaw sa Corinto si Pablo sa luob nin sayay taon tan kapiknga', nin nipapalaway nay minsahi a nangibwat konan Dios konran tutawo. \p \v 12 Sin si Galion ket nag'in syay gubirnador sa Acaya,\f * \fr 18:12 \ft Nag'uray yayti sin mag A.D. 52-53.\f* saray Judio nin ambo' nin mammemper kona ni Jesus, nipapasayawan rayan dinakep si Pablo tan ni'ras raya kona ta pigaw nin sintinsyawan naya. \v 13 Wanra kona ni Gubirnador Galion, “Siti nin tawo, man'ayaten nasaray tutawo a raywen rayay Dios sa padalan a kuntra sa Lulayi mi.” \p \v 14 Mag'irgo yayna kumon si Pablo bale' wana ni Galion konran Judio, “Si'kamo, no say idarom moyo kongko nin ginwa' nan siin nin tawo ket mabyat nin kasalanan o panunubag nin layi, manepeg tamo' a anusan katamo nin reng'en. \v 15 Bale' bana' ta say kai moyo nin mampipagketan ket maipa'ka' tamo' sa irgu-irgo, ngaran-ngaran tan sa gugan-gan nin naimatawan moyo, makauray kamoynan bukod nin mangrisulbi. Kasan kabiangan ko sa sain.” \v 16 Mi'sa, pinalakwan nasaraynadtaw sa kurti. \v 17 Sin sain, nipukpok raya si Sostenes a syay pangulo sa sinaguga ra nin Judio tan sinasa-sasakit raya sa adapan nin kurti, bale' kai nasara gapo nin inasikaso ni Galion. \s1 Sinmubli' sara si Pablo sa Antioquia Mi'sa Nibwat sara anaet \p \v 18 Itaw ya yapo' et nin midyo na'teng sa Corinto si Pablo, mi'sa yayna nin nipatanid konran mammemper itaw nin mako ya sa prubinsyan Siria. Kalamo' nasaray mitraasawa nin Aquila tan Priscila. Bale' ba'yo sara nin sinmaki nin rumuran sa bapor, itaw sa barangay nin Cencrea ket nipakiskis ya si Pablo nin paka'kitan a say nipangako' na konan Dios\f * \fr 18:18 \ft Mabasa a maipa'ka' konan sitin kaugalian ran Judio sa Bilang 6:1-21.\f* ket natukid nayna. Mayadi' in, sinmaki sarayna. \v 19 Dinmuong sara sa Efeso ket itaw, nabati' sara si Aquila. Leg'an nin itaw ya sa Efeso si Pablo, nako ya sa sinaguga ran Judio tan nikidiskusyon ya konran itaw. \v 20 Sin dinawat ra kona nin itaw ya yapo' sa lugar ra, kai ya nin inmaburoy. \v 21 Wanin man, sin mampibwat yayna wana konra, “\f * \fr 18:21 \fq Sumubli'…nan Dios\fl Sa raruman nikaisurat nan siti sa Griego ket main nin iti sa u'na na nin wanti a wana:\fqa Kasan sapo a matkap akodtaw sa pista sa Jerusalem bale', sumubli'\ft .\f*Sumubli' akodti li' no iyaburoy nan Dios.” Ket sinmaki ya sa bapor nin nibwat anadtaw sa Efeso. \p \v 22 Sin nakaduong yaynadtaw sa Cesarea, dinmiritso ya sa Jerusalem nin binisita nasaray mammemper itaw, mi'sa yayna nin nako sa babalin Antioquia. \v 23 Ket sin itaw yayna nin midyo na'teng nibwat ya anamanadtaw. Naku-nako ya sa sarban bubabali sa prubinsyan Galacia tan Frigia nin pinagse-pagsen nay pammemper ran tumutumbok kona ni Jesus. \s1 Si Apolos itaw sa Efeso tan sa Corinto \p \v 24 Sin sain, main nin sayay Judio nin say ngaran na Apolos a rinmate' itaw sa Efeso. Niyanak yayti sa syudad nin Alejandria. Maong ya nin magdiskurso tan abaw a tanda' na sa Masanton Kasuratan. \v 25 Naakayan yayna nin maipa'ka' sa pigagawa' nan Catawan. Pinasyan sulit nan mangipata-patanda' tan kustoy man'iyakay na maipa'ka' kona ni Jesus. Bale' say bawtismo tamo' nin tanda' na ket say nipamawtismo na ni Juan. \p \v 26 Pinasyan tepel na ni Apolos nin nag'irgodtaw sa sinaguga ra nin Judio. Sin narnge' raya ni Aquila tan Priscila, sinagyat raya sa bali ra tan nipapalaway ra nin maong kona a pigagawa' nan Dios a kai na et nin tanda'. \p \v 27 Naisip na ni Apolos a mako sa prubinsya nin Acaya. Ket saray tumutumbok kona ni Jesus itaw sa Efeso, tinulungan raya tan nanurat sara konran kapada ran mammemper itaw sa Acaya tan dinawat ra a san'ilyen raya si Apolos no rumate' yadtaw konra. Ket sin itaw yayna anaod si Apolos, alaki a naitulong na konran saray namper kona ni Jesus bana' sa kamaungan nan Dios. \v 28 Say ginwa' na, matpel yan nikidiskusyon konran Judio sa adapan ran tutawo, ta pinatutu'wan na konran sarba a man'iyakay na mangibwat sa Masanton Kasuratan a si Jesus sya a Cristo nin nipangako' nan Dios. \c 19 \s1 Si Pablo itaw sa Efeso \p \v 1 Leg'an a itaw ya sa Corinto si Apolos, si Pablo anamaet, sinulpu-sulpot nay bubabalin tatalugtog itaw angga sin nakarate' ya sa Efeso. Ket main nin nadumog nadtaw nin umno ran tumutumbok kona ni Cristo. \v 2 Nitepet na ni Pablo konra, “Nako ya para nin niikap komoyo a Ispirito nan Dios sin tinumper kamoyna kona ni Jesus?” \p Ket ni'bat ra kona, “Kai mi nin tanda' a ta sawanin mi tamo' nin narnge' a main nin siin si Ispirito nan Dios.” \p \v 3 Tepet na anamana ni Pablo, “No wanin ani a nakabawtismwan moyo?” \p Ni'bat ra, “Sitaw si nibari-barita' na ni Juan nin pakabawtismo.” \p \v 4 Ket wana ni Pablo, “Say nipamawtismo na ni Juan\x * \xo 19:4 \xt Mateo 3:11; Marcos 1:4,7,8; Lucas 3:4,16; Juan 1:26,27.\x* ket paka'kitan nin pagbababawi' sa kasalanan. Bale' nibarita' na konran saray mampangrenge' a matkap a magmatalek sara konan si sumubray kona, a sya anaod si Jesus.” \p \v 5 Sin narnge' ra in nin wana ni Pablo, nipabawtismo sara nin paka'kitan a mammemper sara kona ni Uunuren tamon Jesus. \v 6 Nipababo na ni Pablo a gamet na konra, ket nako ya konra a Ispirito nan Dios. Sin sain, nakapag'irgo sara sa nagsikabarang nin irgo tan nibari-barita' ray minsahi nan Dios nin nipatandaan na konra. \v 7 Sarayti nin binawtismwan ket maglabinrwa sara nin lulalaki. \p \v 8 Sa luob nin tuloy bulan, naku-nako ya sa sinaguga ra nin Judio si Pablo tan pinasyan tepel na nin nag'irgu-irgodtaw. Nikidisku-diskusyon ya konran itaw nin gagara na a kumbinsyen nasaray tutawo nin mamper sara sa maipa'ka' sa pag'aadi' nan Dios. \v 9 Bale' main saraytaw saray matib'ey a ulo ra nin kai nin mamper. Nag'irgu-irgo sara nin duka' kuntra sa panunumbok konan siti si Ba'yon Dalan sa adapan ra nin tutawo. Linakwanan nasara ni Pablo ket nitagad nasaraytaw saray tumutumbok kona ni Jesus, tan nituloy nan inawru-awro a pangangakay na itaw sa kwarton pididiskusyunan sa bali na ni Tirano. \v 10 Wanin nin rway taon, kanya' nin sarba ra nin tutawo sa prubinsya nin Asia, Judio tan ambo' nin Judio, narnge' ray minsahi nan Catawan maipa'ka' kona ni Jesus. \s1 Saray A'nak nan Lulalaki ni Esceva \p \v 11 Sin sain, binyan nayan Dios nin pakayadi' si Pablo a makagwa' yan naiduman mumilagro, \v 12 ket mataman say panyo' o seket nin inusar na, i'ras ran tutawo konran main nin masakit ket umanda' sara tan saray uispiriton duka' ket lumakwan sara konra. \p \v 13 Itaw sa Efeso, main saraytaw saray Judio nin mikadaw-kadaw nin mamalakwan nin uispiriton duka' nin nakasrep konran tutawo. Ket sinari' rayan inusar a ngaran na ni Uunuren nin Jesus. Wanti a wanra, “Sa ngaran na ni Jesus a man'ipata-patandaan na ni Pablo, igan-gan ko komo, lumakwan ka.” \v 14 Sayti a gawa' ran saray piton a'nak nan lulalaki ni Esceva a sayay pangulo nin padi' ran Judio. \p \v 15 Ni'sa, ni'bat na nin ispiriton duka' konra, “Si Jesus, tanda' koya; wanin ya et si Pablo; bale' si'kamo, si'no kamo wadi'?” \v 16 Ket sitaw si tawo nin nasrepan nin ispiriton duka' linaybo nasara, tan sinasa-sasakit nasara ket natalo sara. Sin wanin, lus'ok-labos tan sugat-sugat sara nin nagsipalayon linmakwan itaw sa bali. \p \v 17 Natandaan ti nin nangyadi' nin sarba ran tutawodtaw sa Efeso, Judio tan ambo' nin Judio, ket wanin ana a li'mo ra. Lalo rayaynan rinayu-rayo a Uunuren tamon si Jesus, no si'no ya. \v 18 Abaw sara konran mammemper a pinaipadar nin nipatutuo ra sa tutawo a adin duka' a ginwa-ginwa' ra. \v 19 Ket saraytaw saray gindat nin manggagamod, mananantigwa tan raruma et nin albularyo, pinikalamo' ran binunton a lulibro nin inusar-usar ra tan pinuuran ra nin na'kit nin sarban tutawo. Kinwinta ray bili ket maglimampulo' a ribon plata nin pirak\f * \fr 19:19 \ft Say alaga nan sayay plata ket say alaga nin swildo sa sayay awro nin pagtatrabaho sin saytaw.\f* nga'min. \p \v 20 Ket anaod, say minsahi nan Catawan, mas lalo anan natanda-tandaan tan mas lalo saraynan inmabaw a mammemper. \s1 Say Pigugulo Itaw sa Efeso \p \v 21 Sawanin sin nayadi' nin nangyadi' in, nidisisyon\f * \fr 19:21 \fq nidisisyon…a mako\fl - O:\fqa nangimey ya si Pablo mangibwat sa nipaninreg nan Ispirito nan Dios nin mako\ft .\f* ni Pablo a mako sa Jerusalem nin dumalan ya sa prubinsya nin Macedonia tan Acaya. “Ket, kayadi' kon makodtaw sa Jerusalem,” wana, “matkap a mako ako sa Roma.” \v 22 Anaod, pinau'na nasarayna sa Macedonia a rwa konran kukatulungan na a sara si Timoteo tan si Erasto; ket sya, itaw ya yapo' et sa prubinsyan Asia. \p \v 23 Ket sin sain a itaw ya et si Pablo sa Efeso, main nin nangyadi' nin alakin pigugulo bana' sa akay maipa'ka' sa panunumbok konan siti si Ba'yon Dalan. \v 24 Say nangyadi', main itaw nin sayay mangangwa' nin bubagay a mangusar ya nin pirak, a say ngaran na ket Demetrio. Mangangwa' ya nin timplu-timplo na nin si diosa ran si Artemis\f * \fr 19:24 \fk Artemis\fl - O:\fqa Diana\ft .\f*. Main nin tutawon kalalamo' nan mangwa' nin sayti ket abaw a matingkapan ra. \v 25 Dininep nasara ni Demetrio a tutawo na tan saray raruma et nin kapariho ra a tingkapan. Wana konra, “Bubsat, tanda' moyo nin mabistay byay tamo mangibwat konan siti nin tingkapan tamo. \v 26 Bale' mangkaimatunan tan mangkarnge-karnge' moyo nin diri a man-gaw'en nan siin si Pablo. Man'ibari-barita' na nin say raywen nin bilang dios a ginwa' nin tawo ket ambo' nin peteg nin dios. Ket abaw saraynay mangkaayat na nin gurutan raynay pangrarayo ra konan diosa tamo, ambo' tamo' nin iti sa syudad nin Efeso no kai sa dandani intiro nin prubinsyan Asia. \v 27 Ambo' tamo' anaod nin magpiligroyti say paningkapan tamo ta bangli' no kuntrawen rayti nin tutawo, no kai edet, mataman pati si timplo na nin si sangkata'gayan a diosa tamon si Artemis ket mag'in yaynan kasan kakanaan. No mangyadi' a wanin ket si diosa Artemis nin manraywen ra nin sarban tutawo sa prubinsyan Asia tan sa intiron mundo, makasaynay kagalangan na.” \p \v 28 Sin narnge' ra in nin wana ni Demetrio, pinasyan sager ra ket wanra nin niburyaw “Makapangyayadi' ya si Artemis nin diosa tamon taga Efeso!” \v 29 Ket say gulo nag'in nin sa intiro nin syudad. Sin na'kit rasaran tutawo si Gayo tan si Aristarco nin taga Macedonia a kalalamo' nasaran mampako ni Pablo sa keen-keen na, dinakep rasara tan ni'ras rasara sa lugar a pididinepan ran tutawo. \v 30 Rabay nan tuloy ni Pablo a makodtaw bale' kai raya nin inaburuyan nin saray tumutumbok kona ni Jesus nin kalalamo' na. \v 31 Main et nin nibaki' ran saray upisyalis nan prubinsyan Asia nin uamigo na a nangiparate' nin mairot nin dawat ra a andi' ya gapo nin makodtaw si Pablo. \p \v 32 Ket sin sain ana, saraytaw saray nididinep ket burya-buryaw sara, bale' sakalakoy man'iburyaw nin saya tan saya ta saray ka'bawan ket kai ra nin tanda' a rason no ambale' a nididinep sara. \v 33 Ket, bana' ta saray Judio ket pinaadap raya konran tutawo si Alejandro, dinagdag rayan raruman tutawo ta pigaw nin mag'irgo ya konra. Nisinyas na ni Alejandro konran tutawo a rabay nay mag'irgo. \v 34 Bale' sin na'kit ran tutawo a Judio yan lamang, ginmuryaw sara anamanaet a tutawo a wanra, “Makapangyayadi' ya si Artemis nin diosa tamo nin taga Efeso!” Ket niburya-buryaw ra in sa luob nin rway udas. \p \v 35 Sa ka'tengan, si sikritaryo nin syudad ket napittinek nasaraytaw saray nididinep, ket wana konra, “Kalugaran ko nin taga Efeso, kasan kai nin magtanda' a naipya kontamo nin taga Efeso a pangangasikaso konan timplo na nin si sangkata'gayan a diosa tamon si Artemis tan konan masagradon imahin na nin nanabo' nangibwat sa langit. \v 36 Kasan makapamarita' a ambo' nin tutuoyti say man'ibarita' ko kanya' nin mikaklek kamo tan andi' kamo nin mirunga-runga nin mangimey. \v 37 Ni'ras moyo saradti ti nin tutawo ket kai sara anamaet nin nanakaw itaw sa timplo tan kasa anamaet nin inirgo ran duka' nin kuntra konan diosa tamo. \v 38 Bale' no main wadi' nin riklamo na ni Demetrio tan saray trabahador na kuntra sa si'numan, nakaabri anay kurti tan main anan upisyalis itaw. Mabista no itaw sara nin mako nin magriklamo. \v 39 Ket no main et wadi' nin rabay moyon itepet, saytaw ana li' no mididinep atamo nin sigon sa Layi, \v 40 ta sayti nin nangyadi' sawanin ket kuntra sa Layi nin Roma, ket piligruso atamon tuloy. Kasan sapon maparsawan ratamon nangwa' nin gulo nin saray mag'uuray, ket no wanin, kasan maibi tamon rason sa ginwa' tamo.” \p \v 41 Kayadi' na nin nibarita' in nin sikritaryo, pinaugot nasarayna sa pammali ra a tutawo. \c 20 \s1 Say Pako na ni Pablo sa Macedonia tan sa Grecia \p \v 1 Sin nayadi' anaytaw say pigugulo sa Efeso, dininep nasara ni Pablo a tumutumbok kona ni Jesus tan pinaksaw nay nakem ra. Mi'sa yayna nin pinatanid konra tan nibwat yayna nin nako sa prubinsyan Macedonia. \v 2 Naku-nako ya sa nagsikabarang nin bubabalidtaw tan pinagse-pagsen nay nakem ran saray mammemper. Nituloy na angga sin nako yayna sa prubinsyan Acaya\f * \fr 20:2 \fk Acaya\fl - Sa Griego:\fqa Grecia\ft . Siti a prubinsyan Acaya tan itaw yay syudad nin Corinto.\f*. \v 3 Itaw ya nin tuloy bulan. Nidisisyon nay sumaki nin mako sa Siria ket natandaan na nin man'iplano raya nin patyen nin Judio. Kanya' nin sinilyan nay plano na ket dinmalan yan lumalako sa Macedonia. \v 4 Nayi sara kona si Sopater nin taga Berea a anak naya ni Pirro, si Aristarco tan Segundo nin taga Tesalonica, si Gayo nin taga Derbe, tan si Timoteo; wanin ra anamaet ni Tiquico tan Trofimo nin taga Asia. \v 5 Nu'na saraynayti tan tinma'gan sara komi sa Troas. \v 6 Mayadi' a mantawagen nin Pista nin Pangangan nin Tinapay a Kasan Pammakbo, sinmaki kamin nibwat itaw sa Filipos. Limay awro a napalabas, nirate' kami sa Troas ket nakapidudumog kamidtaw. Itaw kami nin sayay linggo. \s1 Itaw sa Troas, Sinmubli' yan Mabyay si Eutico \p \v 7 Sin awron Linggo, si'kamin tumutumbok kona ni Jesus, nididinep kami ta pigaw nin mangan kamin tinapay nin pammanemtem sa nipati na. Sin sain, nangipapalaway ya si Pablo angga sin kapiknga' nin yabi bana' ta mibwat ya kinabuklasan. \v 8 Abaw a tyo' sa kwarto nin itaw ya sa ta'gay sa balin nididinepan mi. \v 9 Sin sain, main nin sayadtaw nin lalakin malago' et a tinmekre' sa dudungawan nin say ngaran na Eutico. Sa eteng nan nangyakay ni Pablo, nangitungge' yayna si Eutico angga sin mabistaynay elek na ket nanabo' yan nangibwat sa ikatlon grado. Nati yayna nin pinurot ra. \v 10 Inmarak ya si Pablo tan linmukob ya sa babo na tan yinakap naya. Mi'sa wana ni Pablo konran tutawo, “Andi' kamo nin mapaga. Mabyay ya et.” \v 11 Sinmubli' ya sa ta'gay nin bali si Pablo. Nangalap ya nin tinapay nin pammanemtem sa nipati na ni Jesus mi'sa, nangan sara. Nikiirgu-irgo ya konran itaw angga sin mapalaway ana mi'sa yayna nin nibwat. \v 12 Sitaw si tububa'yo anamaet, niyugot rayayna sa bali ra nin marigsa, ket matinek a kaisipan ra. \s1 Sa Pakudti-pakodtaw ra ni Pablo, Nirate' sara sa Mileto \p \v 13 Si'kami nin kalalamo' na ni Pablo, sinmaki kamin mu'naynan mako sa babalin Ason, ta nikitarusan yan itaw yayna li' nin rumuran, ket lumalako ya yapo'. \v 14 Sinna' rakamidtaw sa Ason tan nayi yaynan sinmaki komi ket tinmuloy kami anan nako sa babalin Mitilene. \v 15 Nangibwat itaw, sinmaki kami anamanaet ket sin sinmunor nin awro linabasan miya a isla nin Quio. Sin sinmunor anamanaet nin awro narate' miya anamaet a isla nin Samos, ket sin napalabas anamana a sayay awro narate' miyay babali nin Mileto. \v 16 Nidisisyon na ni Pablo a kai yayna nin dumalan sa syudad nin Efeso ta pigaw nin kai yayna nin mi'teng sa prubinsya nin Asia. Mampangapura ya si Pablo ta no magwa' ket itaw yayna sa Jerusalem no Pistan Pentecostes. \s1 Say Patanid na ni Pablo konran Pangulo ran Mammemper sa Efeso \p \v 17 Itaw sa Mileto, nangibaki' ya nin nako sa Efeso nin kayaban rasaray pupangulo nin dudupong ran mammemper itaw. \v 18 Ket sin itaw sarayna wana konra, \p “Tanda' moyo no pa'noy nipagkabyay ko leleg a itaw ako komoyo nangibwat sin karate' kodtaw sa prubinsyan Asia angga sin awron nibwat ako. \v 19 Ginwa' ko a nipagwa' na nin Uunuren kongko a kai ko gapo nin nipata'gay a lalaman kon diri. Abaw a lwa' ko nin tinmuro', tan abaw a dya'dya' nin nirangep ko bana' sa ginwa-ginwa' ran Judio kongko. \v 20 Tanda' moyo et a sa nipangyakay ko komoyo, sa publiko man o sa pammali moyo, niyakay ko komoyo a sarba nin sa angan-angan ko ket para sa kaabigan moyo. \v 21 Judio man o ambo' nin Judio, pari-pariho nin binaritaan ko a pagbabawian raynay kukasalanan ra ket gumring sara konan Dios tan matkap a magmatalek sara kona ni Uunuren tamon si Jesus. \p \v 22 Ket sawanin, mako ako sa Jerusalem nin katutulok ko sa wanan Ispirito nan Dios kongko. Ket kai ko nin tanda' no ani a mangyadi' itaw kongko. \v 23 Si tanda' ko tamo' ket si, sa sarban lugar a mangkeen-keen ko, man'ipatandaan nan Ispirito nan Dios kongko a say mantuma'gan itaw kongko ket pakapriso tan pakapadya'dya'. \v 24 Bale' kai ko nin mampanemtemen in bana' ta para kongko ket ambo' nin maalaga a mabyay ako basta magwa' koy man'ipagwa' na ni Uunuren tamon Jesus, siin ket si ipatanda' koyay Mabistan Patanda' maipa'ka' sa kamaungan nan Dios. \p \v 25 Anaod, si'kamon sarba nin nangipatandaan kon maipa'ka' sa pag'aadi' nan Dios, tanda' kon kai rakoyna li' nin ma'kit. \v 26 Ket ibarita' koynayti komoyo sawanin: Kasa li' nin ubatan ko no main li' komoyo a kai nin maisalba, \v 27 ta kasa gapo nin kai ko nin nipatandaan komoyo maipa'ka' sa plano na nin Dios. \v 28 Pagawan moyoy lalaman moyon diri tan saray sarba ran tutawo na nin Dios nin nipakargo nan Ispirito na komoyo a mammaga rakamon saray tutawo nan Dios nin nipurok na yupa' sa nipamaturo' nan daya' nan diri nin Anak na. \v 29 Tanda' ko nin no kasa akoyna li', main nin makodti komoyo nin kano wadi' ket minsahiro nasara ni Cristo a kapada ray mabayanin atap a uayep ket sidaen rakamo. \v 30 Main anamaet li' nin panaon a sa dupong moyo nin mismo ket main saraytaw saray mamarita' nin bula'-bula' ta pigaw nin maibarang rasaran mayi konra a tumutumbok kona ni Jesus. \v 31 Kanya' nin pakailag kamo. Panemtemen moyoy nipangyakay ko sa barang saya komoyo sa yabi tan awro, nin abaw a tinmuro' nin lwa' ko sa luob nin tuloy taon. \p \v 32 Ket sawanin, bubsat, ipudir katamoyna konan Dios. Si minsahi maipa'ka' sa kamaungan nan Dios, pagsenen nay pammemper moyo, tan si Dios ibi na li' komoyo in say man'isadya' na konran sarba ran nipurok nan tutawo na. \p \v 33 Ibarita' ko komoyo, kai ko gapo nin inapes a pirak o balitok o seket nin si'numan. \v 34 Tanda' moyo nin namaturo' akon saynget ko ta pigaw nin matingkapan koy ikabyay mi nin saray kalalamo' ko. \v 35 Sa sarba nin panaon, nipa'kit kon nipaarig komoyo a matkap a tulungan tamo saray mampagkakurang mangibwat sa wanin a ginwa' ko nin pammaturo' kon saynget. Panemtemen moyoy nibarita' na ni Uunuren tamon Jesus nin diri a wana, ‘No mami yay sayay tawo konran raruma, makarma' yan adayo' dyan no mangrisibi ya tamo'.’ ” \p \v 36 Nayadi' ya nin nag'irgo si Pablo, nanalimukod sara nin saray pupangulo ran mammemper tan nikidasal ya konra konan Dios. \v 37 Inmakis sara nga'min a yinakap tan inarkan raya si Pablo, \v 38 mabereng saran tuloy sa nibarita' na nin kai rayayna li' nin ma'kit. Ket niyater rayayna sa bapor. \c 21 \s1 Pinau-pau'nawan rayan Mammemper sa Tiro si Pablo \p \v 1 Nipatanid kami ana konran pupangulo nin dudupong ran mammemper ket sinmaki kami nin diri-diritson nako sa isla nin Cos. Sin sinmunor nin awro, narate' miya a isla nin Rodas, tan nangibwat itaw ket tinmuloy kami sa Patara. \v 2 Itaw main nin narate' min bapor nin mako sa Fenicia ket rinmuran kami. \v 3 Kaaram, masir'ip miyaynay isla nin Cyprus ket linmabas kami sa bagatanan na nin adap sa prubinsyan Siria. Dinmuong kami sa babali nin Tiro ta magdiskarga yadtaw a bapor. \v 4 Dinumog misaray tumutumbok kona ni Jesus itaw ket nikikalamo' kami konra nin nanglinggo. Bana' sa nipaninreg nan Ispirito nan Dios konra, nibarita' ra kona ni Pablo a andi' yayna yapo' nin tumuloy nin mako sa Jerusalem. \v 5 Wanin man, sin narate' ana a awro nin pibwat mi, tinmuloy kami nin lamang. Ket niyater rakami nin sarba ran mammemper, lulalaki, bubbayi tan ua'nak anggan sa liwa' nin babali. Sin itaw kami ana sa rigrig nin baybay, nanalimukod kami nga'min tan dinmasal kami. \v 6 Mi'sa, nipatanidan kami ana; ket rinmuran kami ana sa bapor, tan sara anamaet, nugot sarayna sa pammali ra. \s1 Nipadles a Pakapriso na ni Pablo \p \v 7 Nangibwat sa babali nin Tiro, nituloy mi a sinmaki ket dinmuong kami sa babali nin Tolemaida. Pinasyar misaray mammemper itaw ket itaw kami nin sayay awro. \v 8 Sin tinmumbok nin awro, nibwat kami ket nirate' kami sa babali nin Cesarea. Nagtuloy kami sa bali na ni Felipe a saya nin mangingipatanda' konan Mabistan Patanda'. Saya ya intaw konran saray piton lulalakin pinili' itaw sa Jerusalem nin katulungan ran apostoles\f * \fr 21:8 \ft Mabasa et a maipa'ka' konran saraytin katulungan sa Ginwa-ginwa' 6:1-6; 8:5.\f*. \v 9 Main nin a'pat ran a'nak nan bubalasang a pinayaburan nan Dios nin pakababa' nin mangibarita' nin nipatandaan na konra. \p \v 10 Napalabas a umnoy awro ana a itaw kami, main nin rinmate' itaw nin sayay prupita nin ibat sa Judea a say ngaran na Agabo\f * \fr 21:10 \ft Ginwa-ginwa' 11:28.\f*. \v 11 Ket nako ya komi; kinalap nayay barkes na ni Pablo; mi'sa na nin tinaker nin siti a gamet tan ayi nan diri, kaaram wana, “Man'ipatandaan na nin Ispirito nan Dios a si main nin ikon konan siti, baruren raya li' nin wanti nin saray Judio nin itaw sa Jerusalem, mi'sa raya nin ipagamet li' konran ambo' nin Judio.” \p \v 12 Sin narnge' mi in, nikidawat kamin inganga'do tan saray tagadtaw a andi' yayna nin mako sa Jerusalem si Pablo. \v 13 Bale' ni'bat na ni Pablo, “Ambale' a umakis kamo? Andi' moyo kadi' nin patapuen a nakem ko! Nasadya' akon ambo' tamo' nin mabaror no kai mataman et nin matidtaw sa Jerusalem no para sa kakanaan na ni Uunuren tamon Jesus.” \p \v 14 Sin talaga nin kai miya nin mapaed, tinumgen kami ana ket wami tana, “Say karabayan na nin Uunuren kumon a maunor.” \p \v 15 Napalabas a umnoy awro, nagpripara kami mi'sa kami ana nin nako sa Jerusalem. \v 16 Nayi sara komi a raruma nin tumutumbok kona ni Jesus itaw sa Cesarea. Sa Jerusalem, ni'ras rakami sa bali na ni Mnason nin itaw a pagtuluyan mi. Taga ya Cyprus tan saya ya konran saray nu'nan nag'in nin tumutumbok kona ni Jesus. \s1 Ginwa' na ni Pablo a Ritwal sa Pakaparinggas sa Jerusalem \p \v 17 Sin rinmate' kami anaod sa Jerusalem, maririket saran nangako' komi a bubsat sa pammemper itaw. \v 18 Sin tinmumbok nin awro, kalamo' rakami ni Pablo nin nako kona ni Santiago. Ket itaw sara a sarba ra nin pupangulo ran mammemper. \p \v 19 Mayadi' nasara nin pinakumusta ni Pablo, nibarita' na nga'min konra a ginwa-ginwa' na nin Dios konra nin ambo' nin Judio bana' sa nipangipatanda' na konan Mabistan Patanda' konra. \v 20 Sin narnge' ray nibarita' na ni Pablo, rinayo rayay Dios. Mi'sa wanra kona ni Pablo, “Tanda' mo, busat, rinibo saraynay kapada tamo nin Judio nin mammemper kona ni Jesus tan matetek sara sa panunukid ra sa Gugan-gan tamo nin Judio. \v 21 Sawanin, narnge' ra a man'iyakay mo kano konran kapada tamon Judio nin itaw sa lulugar ra nin ambo' nin Judio, a gurutan rayna a panunukid ra sa Gugan-gan a nipataoy nin nipagamet kona ni Moises ta man'iyakay mosara kano a andi' rasarayna nin turien a a'nak ra tan man'iyakay mo et kano nin andi' rayna nin tumbuken a kukaugalian tamo nin Judio. \v 22 Ket sawanin, ani kadi' a mabista nin gaw'en? Kasan sapo nin matandaan ra a iti ka. \p \v 23 Sapa no wanti e a gaw'en mo: Main nin a'pat ran kalalamo' tamon lulalaki a main nin nipangako' ra nin mairot konan Dios. \v 24 Mako ka sa Timplo a kalamo' mosara tan gaw'en moyo a ritwal nin pakaparinggas sa pangingikit nan Dios bilang sa wana sa Gugan-gan. Si'kaynay umbat sa bayad-bayadan ra ta pigaw nin maipakiskisan ray ulo ra nin paka'kitan a natukid raynay pangako' ra.\f * \fr 21:24 \ft Mabasa et a maipa'ka' sa sitin kaugalian sa Bilang 6:1-21.\f* Ket no wanin, maipa'kit konran tutawo a bula'-bula' taw say narnge' ra maipa'ka' komo ta mapalaway a mantumbuken mo pa anamain a Gugan-gan. \p \v 25 Maipa'ka' anamaet konran mammemper a ambo' nin Judio, nisurat mi ana konra a nipapagketan tamodti intaw maipa'ka' konra. Wami sa surat: Andi' sara nin mangan nin naida'ton nin nipangrayo sa dios-dios, tan andi' sara nin mangna' nin daya' tan nin karni nin pinatin ayep a kai nin pinadaya', tan andi' ra nin sama'-samaen a lalaman ra yupa' sa ambo' nin manepeg a pirararay.”\f * \fr 21:25 \ft Ginwa-ginwa' 15:29.\f* \p \v 26 Ket pinaayi nasarayna anaod ni Pablo a lulalaki kona. Sin sinmunor nin awro, ginwa' ray ritwal nin pakaparinggas. Mi'sa, sinumrep ya sa sayay parti nan Timplo ta pigaw nin ipatanda' na konan padi' no ka'no nin maila'pos a pitoy awro nin ritwal tan mangipaida'ton ya li' para sa barang saya konra. \s1 Dinakep rayadtaw si Pablo sa Timplo \p \v 27 Sin say pitoy awro nin ritwal ket adapen ana nin maila'pos, main nin Judio nin taga prubinsyan Asia a naka'kit kona ni Pablo itaw sa sakop nan Timplo ket nanugsog sara nin abaw nin tutawo a dakpen raya si Pablo. \v 28 Nita'way ra, “Si'kamon kapadan Israelita, tulungan rakami! Sya ey taw si tawon mampangyakay abirno nin adti nin kuntra kontamon Judio, sa Gugan-gan tamo tan konan Timplo tamo. Ket sawanin, nangawit ya et iti nin ambo' nin Judio mataman no maiyawa', ket sa wanin siti nin masagrado nin lugar ket ginwa' naya nin kai ana nin maikana' konan Dios!” \v 29 Nibarita' ra a wanin bana' ta na'kit ran kala-kalamo' nayadti ni Pablo sa syudad si Trofimo\f * \fr 21:29 \ft Ginwa-ginwa' 20:4.\f* a sayay taga Efeso, kanya' nin nipa'ka' ra a ni'ras naya ni Pablo itaw sa sakop nan Timplo. \p \v 30 Konan siin, nanager sara nga'min a tutawo sa Jerusalem. Nagsikered saran nakodtaw sa Timplo; dinakep raya si Pablo tan ginuyugoy rayan nirikor; mi'sa ra nin nisada' nin tampor a purta. \v 31 Patyen rayayna kumon si Pablo bale' main nin nangiparate' konan Kumander ran sundalo' nin Romano a magulo kano sa intiron Jerusalem. \v 32 Tampor nangayab yan saray Tinyinti Kirnel na tan susundalo' ra tan nangapura saran nako sa kami'nan nin gulo. Sin na'kit rayan tutawo a Kumander tan saray sundalo', tinegnan rayan binugbog si Pablo. \v 33 Kinadanyan nayan Kumander si Pablo tan dinakep naya, tan nipabaror naya nin dublin kadina. Mi'sa, tinepet na konran tutawo no si'no ya si Pablo tan no ani a ginwa' na. \v 34 Saka-sakalakoy ita'way ran i'bat nin tutawo ket bana' sa kyawkyawan, kai na nin mapapalawayan nin Kumander no anin talagay nangyadi', kanya' nin nigan-gan na konran sundalo' na nin i'ras raya si Pablo sa kampo. \v 35 Sin itaw sarayna sa aydan, inalsa rayan sundalo' si Pablo bana' ta ma'mot nin tuloy a ulo ran tutawo, \v 36 ket wanran man'iburya-buryaw nin mantumumbok, “Patyen tamoya!” \s1 Nidipinsa nay Lalaman nan Diri ni Pablo \p \v 37 Sin isrep rayayna sa kampo si Pablo, wana konan Kumander, “Main yapo' pa nin ibarita' ko komoyo?” \p Inumbat yay Kumander, “Ya, tanda' moy mag'irgon Griego! \v 38 Say wangko no si'kaytaw si Egipcio nin nangipangulo nin pagriribildi sa gubyirno sin ambo' et nin na'teng tan lider ran a'pat a ribon lulalakin di-armas nin man'umadidtaw sa lugar a ambo' nin matawo.” \p \v 39 Ni'bat na ni Pablo, “Saya ako nin Judio. Niyanak ako sa Tarso, si pitanda-tanda' nin syudad sa prubinsyan Cilicia. Aburuyan rako tana pa nin mag'irgo konran tutawo?” \p \v 40 Ket inaburuyan nayan Kumander. Inumdeng ya sa tukar nin aydan si Pablo tan sininyasan nasara a tutawo nin mititinek sara. Ket sin nititinek sara, nag'irgo ya sa sarita' ra nin Hebreo. \c 22 \p \v 1 Wana ni Pablo, “Bubsat tan mangatua kosara, reng'en rako tana pa nin ipapalaway ko a ubat ko komoyo.” \p \v 2 Sin narnge' ra a mampag'irgo ya sa sarita' ra nin Hebreo si Pablo, nititinek saran maong ket nituloy nay nag'irgo. Wana, \p \v 3 “Saya ako nin Judio a niyanak sa syudad nin Tarso sa prubinsyan Cilicia, bale' iti ako nin inmalaki tan nag'adal sa Jerusalem. Si Gamaliel a maistro ko ket niyakay nakon maong maipa'ka' sa Gugan-gan a nibati' ran pupuon tamo kontamo, tan kapada moyo sawanin, matetek kon ginwa' a say wangko ket karabayan nan Dios nin gaw'en ko. \v 4 Kanya' nin dinuksa-duksa' tan nipapati-pati kosaray mampanumbok konan siti si Ba'yon Dalan. Dinakep kosara, babayi man o lalaki, tan nipapriso kosara. \v 5 Matistigusan rayti nin man'ibarita' ko nin si Sangkata'gayan nin Padi' tan sarba ran myimbro nin Kunsiho. Saran mismo a nami kongko nin surat para konra nin kapadan Judio nin itaw sa Damasco, kanya' nin nako ako anaod itaw ta pigaw nin dakpen kosaray mammemper kona ni Jesus tan awiten kosaradti sa Jerusalem ta pigaw nin dusawen sara.\x * \xo 22:5 \xt Ginwa-ginwa' 8:3; 26:9-11.\x* \p \v 6 \x * \xo 22:6 \xt Ginwa-ginwa' 9:1-19; 26:12-18.\x*Bale' sin dandani akoyna nin mirate' sa Damasco, banda nin ugtiawro ana, kapingmatan ana nin siniraan ako nin pinasyan salag nin palaway a ibat sa langit. \v 7 Naipalukob ako sa luta', kaaram main nin busis nin narnge' ko a wana, ‘Saulo, ambale' a manduksa'-duksaen nako?’ \p \v 8 Tinepet ko, ‘Si'no kamo, Ser?’ \p Ket wana nin inumbat, ‘Si'ko si Jesus nin taga Nazaret nin manduksaen mo.’ \v 9 Saray kalalamo' ko, na'kit rayaytaw anaod si palaway bale' kai rayaytaw nin narnge' si busis. \p \v 10 Tinepet ko et, ‘Uunuren, ani a rabay mo nin gaw'en ko?’ Ket wana nin Uunuren, ‘Umdeng ka tan mako ka sa Damasco, ket itaw ibarita' nga'min a ipagwa' ko komo.’ \v 11 Nabulag ako sin sain bana' konan sitaw si pinasyan salag nin palaway, kanya' nin tinabin rakon kalalamo' ko anggan Damasco. \p \v 12 Itaw, main nin sayay tawon say ngaran na Ananias. Matunong yan tawo nin masuet nan mantumbuken a Gugan-gan tamo ket ata'gay a pangingikit ra kona nin sarba ran Judio nin itaw sa Damasco. \v 13 Nako ya kongko, tan naka'deng ya sa dani ko ket wana, ‘Busat a Saulo, maka'kit kayna anamanaet.’ Ket tampor a naka'kit ako anamana ket na'kit koya. \p \v 14 Wana et ni Ananias, ‘Si Dios a syay nagsirbyan ran pupuon tamo, pinili' naka nin matandaan moy karabayan na, tan nin ma'kit may si Sayan Kasa Gapo nin Kasalanan, tan nin marnge' moy busis na nin mag'irgo yan diri komo. \v 15 Wanin ta gaw'en naka nin tistigos na nin mangipatanda' sa sarba nin tawo sa say nipa'kit tan niparnge' na komo. \v 16 Ket sawanin anaod, andi' kayna nin paka'teng. Mangimbabaet ka kona nin pabawtismo ka tan nin dawaten mo konan syay Mangingisalba ta pigaw nin ringgasan naka sa kasalanan mo.’ Wanin a nibarita' na ni Ananias kongko. \p \v 17 Sinmunor, sinmubli' akoynadti sa Jerusalem. Ket sin mandumasal akodtaw sa sakop nan Timplo, main nin na'kit ko a bara'mo akon nanaynep. \v 18 Na'kit koya si Jesus tan wana kongko, ‘Apurawen mo, lumakwan kan tampor iti sa Jerusalem ta saray tutawodti, kai ra nin tepren a ibarita' mo maipa'ka' kongko.’ \p \v 19 Inumbat ako kona a wangko, ‘Uunuren, mamper sara angangko ta tanda' ran peteg a gindat sinre-sinrep koy susinaguga ket dinakep-dakep tan dinuksa-duksa' kosaray mammemper komo. \v 20 Sin pinati ya si Esteban\f * \fr 22:20 \ft Ginwa-ginwa' 7:58.\f* a sayan nangipatanda' nin maipa'ka' komo, itaw ako nin ayon sa nipangmati ra. Si'ko et a namantay nin seket ran saray nangmati kona.’ \p \v 21 Bale' wana kongko, ‘Mibwat kayna. Ibaki' kata sa adayo', itaw konran ambo' nin Judio.’ ” \p \v 22 Ba'yo na nin nairgo ni Pablo a maipa'ka' konan ambo' nin Judio, nangrenge' saran maong kona a Judio. Bale' sin nitambay nasarayna, nagsiburyaw saray Judio a wanra, “Patyen ya in a tawo! Kai ya in nin manepeg nin mabyay!” \v 23 Kapresan a man-gumuryaw sara, nibasyu-basyo ray ta'gay nin seket ra tan sinabwa-sabwagan rayan ta'pok sa sager ra kona. \v 24 Sin sain, nigan-gan nan Kumander konran sundalo' a awiten rayayna sa kampo si Pablo tan sanet-saneten raya ta pigaw nin paliwaen ra no mayin nin wantaw nin kuntra kona a man'ita'wa-ta'way ran Judio. \v 25 Ket sin nabaror rayayna si Pablo ta pigaw nin sanet-saneten raya, wana konan upisyal ran sundalo' a naka'deng itaw, “Aburuyan para nin layi a sanet-saneten yay sayay gumabalin Romano nin kai ya et nin nausisa'?” \p \v 26 Sin narnge' na nin upisyal a wana ni Pablo, nako ya konan Kumander tan wana kona, “Ambale' a ipasanet-sanet maytaw ket saya ya anamain nin gumabalin Romano?” \p \v 27 Nako yay Kumander kona ni Pablo tan tinepet na, “Page' para a gumabalin Romano ka?” \p “O',” wana ni Pablo. \p \v 28 Wana et nin Kumander, “Namayad ako nin abaw ta pigaw nin maibilang akon gumabalin Romano.” \p “Si'ko bale',” wana ni Pablo, “nangibwat et sin niyanak ako, gumabalin Romano akoyna.” \p \v 29 Saraytaw saray mananet-sanet ana kumon kona ni Pablo, apurado nin kinmadayo' sarayna, tan si Kumander, masalak yan lamang ta nipabaror naya si Pablo ket gumabalin Romano ya anamain. \s1 Say Pisublangan ra ni Pablo tan saray Pupangulo ran Judio \p \v 30 Rabay nan mapiho nin Kumander no anin peteg a man'iparsa ran Judio kona ni Pablo, kanya' nin sin sinmunor nin awro, pinididinep nasara nga'min a Pupangulon Pupadi' tan saray sarba ran myimbro nin Kunsiho. Linukakan nay pangangwardya kona ni Pablo, mi'sa naya nin niyadap konra. \c 23 \p \v 1 Pinastang nasaran maong ni Pablo a nididinep itaw nin pupangulo mi'sa wana, “Bubsat, leg'an koynan mangkabyay tan angga et nin sawanin, tanda' ko nin kusto a gawa'-gawa' ko sa adapan na nin Dios.” \p \v 2 Sin narnge' na in nin si Sangkata'gayan nin Padi' a si Ananias, nigan-gan na konran saray iti sa dani na ni Pablo a mu'muen raya. \v 3 Wana ni Pablo, “Mu'muen naka li' anamaet nin Dios, si'kadsen nin maong kano wadi'! Nakatekre' kadsen ta pigaw nin usisaen nako nin sigon sa wana sa Gugan-gan, bale' mansubagen moy Gugan-gan sa nipangigan-gan mo a mu'muen ako.” \p \v 4 Ket wanran saray iti sa dani na ni Pablo, “Sukat a mampagsari-saritaan may Sangkata'gayan nin Padi' na nin Dios!” \p \v 5 Wana ni Pablo, “Bubsat, kai ko nin tanda' a sya a Sangkata'gayan nin Padi'. Wanan mabasa sa Masanton Kasuratan, ‘Andi' ka nin mag'irgo nin kuntra konan si mampangipangulo komoyo nin tutawo.’\x * \xo 23:5 \xt Exodo 22:28.\x* ” \p \v 6 Na'kit na ni Pablo a saray nididinep itaw nin pupangulo ket Pariseo saray raruma tan Saduseo sara anamaet a raruma; ket wana nin nipaksaw, “Bubsat, saya ako nin Pariseo tan saray mangatua ko ket Pariseo sara.\x * \xo 23:6 \xt Ginwa-ginwa' 26:5; Filipos 3:5.\x* Iti ako sawanin nin mangkausisa' bana' sa pammemper tamo a pasublien sara li' nin mabyay a nunati!” \p \v 7 Kayadi' na nin nibarita' in ni Pablo, nididiskusyon saraynay Pariseo tan Saduseo ket natao yay grupo. \v 8 Kai sara nin nitutuno ta saray Saduseo ket kai sara nin mamper a pasublien sara li' nin mabyay a nunati tan kai saran lamang nin mamper a main nin uanghil tan pinarsan kai nin ma'kit. Sara bale' a Pariseo ket mamper sara sa sayti. \p \v 9 Ket kinumsaw anan kinumsaw a pibuburyawan ra. Saray raruma konran Pariseo nin Madudunong sa Gugan-gan wanra, “Kasan ma'kit mi nin kasalanan a nagwa' nan sitin tawo! Angangko main nin ispirito o anghil nin nikiirgo kona!” \p \v 10 Sin inmamot anan inmamot a pididiskusyon ra, sinmalak yay Kumander a bangli' no piguguruyan raya si Pablo, kanya' nin ginan-gan nasaray sundalo' nan keen raya nin pwirsawan nin kalapen tan isubli' raya sa kampo. \p \v 11 Sin yabi sin sain, na'kit naya ni Pablo a Uunuren nin man'umdeng sa dani na. Wana kona, “Paksawen moy nakem mo, Pablo. Nipatandaan moy maipa'ka' kongko iti sa Jerusalem, matkap a wanin nin lamang a gaw'en modtaw sa Roma.” \s1 Si Planon Patyen ya si Pablo \p \v 12 Kabuklasan, main saraytaw saray Judio nin nitatarusan tan sinmamba a kai sara nin mangan o minom leg'an a kai raya nin napati si Pablo. \v 13 Main sara nin masurok nin a'pat a pulo' nin katawo. \v 14 Nako sara konran Pupangulon Pupadi' tan saray pupangulo ran Judio, tan wanra, “Nisamba mi a kai kami gapo nin manaway nin kanen leg'an a kai miya nin napati si Pablo. \v 15 Kanya' nin si'kamo tan saray myimbro nin Kunsiho, dawaten moyo konan Kumander nin Romano a no magwa' ket awiten rayadti anamana si Pablo ta wamoyo usisaen moya nin maong ta pigaw nin mapiho moyoy maipa'ka' kona. Ket si'kami anamaet, saneban tan patyen miya ba'yo ya nin makarate' iti.” \p \v 16 Bale' si anak nan lalaki nin babayin busat na ni Pablo, narnge' nayti nin plano ra. Kanya' nin nako ya sa kampo tan nibarita' na kona ni Pablo. \v 17 Ket sin sain, kinayaban naya ni Pablo a saya konran upisyal tan wana kona, “I'ras mayti pa nin tumububa'yo konan Kumander ta main nin ibarita' na kona.” \v 18 Ni'ras naya anaod nin sarhinto a tumububa'yo konan Kumander, tan wana, “Kinayaban nako nin si priso nin si Pablo tan nipai'ras nayadti ti nin tumububa'yo ta main kano nin ibarita' na komoyo.” \p \v 19 Ket si Kumander, tinabin nayay tumububa'yo tan midyo nikadayo' naya mi'sa wana, “Ani a ibarita' mo kongko?” \p \v 20 Inumbat yay tumububa'yo ket wana, “Nitatarusan saray raruma nin Judio a dawaten ra komoyo nin iyadap moya dilap sa Kunsiho si Amay Pablo ta kano wadi' ket usisaen raya nin maong ta pigaw nin mapiho ray maipa'ka' kona. \v 21 Bale' andi' moyo nin aburuyan a dawaten ra ta main nin masurok nin a'pat a pulo' sara konra a mananeb kona. Nisamba ran sarayti a kai sara nin mangan tan minom leg'an a kai raya nin napati si Amay Pablo. Sisasadya' sarayna, say mantaga'nan ra tana ket say disisyon moyo.” \p \v 22 Nibibilin nan Kumander kona, “Andi' mo gapo nin ibarita' abirno nin si'no a nibarita' moyti kongko.” Ket pinaibwat nayaynay tumububa'yo. \s1 Nipagamet ya kona ni Gubirnador Felix si Pablo \p \v 23 Say ginwa' na nin Kumander, nangayab ya nin rwa ra nin upisyal na tan wana konra, “Isadya' moyo saray rwanyasot a sundalo', sakalako saray pitumpulo' a magkabayo tan rwanyasot saray mammika ta mibwat kamon mako sa Cesarea mainsan no alas nwibi nin yabi. \v 24 Mangisadya' kamo anamaet nin umno ray kabayo para kona ni Pablo ta iyater moya kona ni Gubirnador Felix\f * \fr 23:24 \ft Nag'uray yayti sin A.D. 52-56.\f* nin kai gapo nin napa'no.” \v 25 Sinmunor, nanurat yan ipa'wit na konan gubirnador nin wanti a wana: \pmo \v 26 “Komo Man-galangen a Gubirnador Felix: \pmo Nangibwat kongko, si Claudio Lisias. \pm Kumusta ka? \pm \v 27 Siti si tawo nin nipaiyater ko komo, dinakep raya nin Judio, tan patyen rayayna kumon. Bale' natandaan ko nin saya yan gumabalin Romano kanya' nin kina' miya nin nilibri nin saray sundalo' ko. \v 28 Bana' ta rabay ko nin matandaan no ani a riklamo ra kuntra kona, niyadap koya konran myimbro nin Kunsiho ra. \v 29 Natandaan ko a kasa anamaet nin nagwa' nan kasalanan nin manepeg yan ipriso o patyen, no kai say riklamo ra kona ket say kai ra nin pipapagketan maipa'ka' sa Layi ra. \v 30 Ket sin naiparate' kongko a main nin plano ran patyen ya, nipaiyater koyan tampor isen komo. Nibibilin ko tana konran saray mampangiriklamo kona a isen sarayna nin mako komo. \pmr Wanin tana.” \p \v 31 Tinukid ra nin sundalo' a nibibilin konra, ket konan sitaw anaod nin yabi nirate' raya si Pablo sa babali nin Antipatris. \v 32 Kinabuklasan, sinmubli' sarayna sa kampo a sundalo' nin linmalako; sara bale' a nagkabayo ket inaluyon raya et si Pablo. \v 33 Nirate' sara sa Cesarea, ket nibi rayay surat konan gubirnador tan nipagamet rayayna kona si Pablo. \v 34 Binasa naya a surat, mi'sa naya nin tinepetan si Pablo no adti nin prubinsya ya nin taga. Sin natandaan na nin taga Cilicia ya, \v 35 wana kona, “Reng'en ko li' a riklamo komo no iti saraynay mampangiriklamo komo.” Ket nipagwardyawan naya si Pablo itaw sa palasyo nin nipapa'deng na sin saytaw ni Adi' nin Herodes. \c 24 \s1 Pinarsawan raya si Pablo nin saray Judio itaw sa Cesarea \p \v 1 Napalabas a limay awro, rinmate' yadtaw sa Cesarea a Sangkata'gayan nin Padi' a si Ananias a main nin kalalamo' nan pupangulo ran Judio tan sayay abugado a say ngaran na Tertulo. Niprisinta ra kona ni Gubirnador Felix a riklamo ra kuntra kona ni Pablo. \v 2 Sin itaw yayna nin naiyadap si Pablo, nitarana' nayna a nag'irgo ni Tertulo maipa'ka' sa parsa-parsa ra kona ni Pablo. Wana, \p “Man-galangen a Gubirnador, bana' sa kaungan mo nin mampangipangulo komi, main nin katinekan iti sa lugar mi sa anro ana nin panaon, tan abaw a mabistan nangumanan nan nasyon mi. \v 3 Alilbien mi anggan maka'numan a utang mi nin maong a nakem para sa sarban mabistan ginwa-ginwa' mo sa adtiman. \v 4 Kai ko nin rabay nin abaraen kamo, bale' dawaten ko pa a anusan moyo a mangrenge' sa anted nin ibarita' ko komoyo. \p \v 5 Naimatunan mi a siti nin tawo ket pirwisyo ya. Puon yan pigugulo ran Judio abirno nin adti ya nin mako tan syay lider nan grupo ran mantawagen nin Nazareno; \v 6-8 tan ambo' in tamo', no kai gaw'en nayayna kumon nin basta-basta a Timplo mi, kanya' nin dinakep miya.\f * \fr 24:6-8 \fl Sa raruman nikaisurat nan siti sa Griego ket nailamo' a wanti:\fqa Sintinsyawan miyayna kumon nin sigon sa wana sa Gugan-gan mi,\fv \ft 7\+fv*\fqa bale' nikibiang ya si Kumander Lisias tan kinalap naya nin pwirsawan komi.\fv \ft 8\+fv*\fqa Ket nibarita' na nin iti miyayna nin iriklamoytin tawo komoyo.\f* No usisaen moya in, mapatutu'wan moyo a sarban riklamo mi kuntra kona.” \p \v 9 Ket sara anamaet a Judio nin itaw, tinistigusan ra nin tutuo a sarban nibarita' na ni Tertulo. \s1 Nagdipinsa ya si Pablo kona ni Felix \p \v 10 Sininyasan nayan mag'irgo nin gubirnador si Pablo kanya' nin nag'irgo ya. Wana, \p “Man-galangen a Gubirnador, tanda' ko nin abaw nin taon ana a mapteg moyan man-ga'getan ti si nasyon mi, kanya' nin maririket ako nin idipinsa koy lalaman kon diri sa adapan moyo. \v 11 No mangusisa' kamo, mapiho moyo a labinrwan awro tamo' et a napalabas, nako akodtaw sa Jerusalem ta pigaw nin mangrayo ako konan Dios. \v 12 Kai rako gapo nin na'kit nin kapada kon Judio nin nikidiskusyon sa si'numan itaw sa sakop nin Timplo o nangwa' nin gulo sa susinaguga ra, o adtiman sa Jerusalem. \v 13 Kasan maiprisinta ran pammatutuo sa man'iparsa ra kuntra kongko. \v 14 Akuen koyti e sa adapan moyo, Man-galangen a Gubirnador: \p Mampagsirbyan koyay Dios a syan lamang a Dios nin nagsirbyan ra nin pupuon mi nin panunumbok ko konan siti si Ba'yon Dalan a wanra nin saraytin tutawo ket saya nin pakiisyay. Mantepren ko anamaet bale' nga'min a nipataoy nin nipudir kona ni Moises tan say naisurat sa lulibro nin nisurat ran prupita. \v 15 Bilang anamaet a lamang konran saraytin tutawo, mampagmatalek ako a pasublien na li' nin mabyay nin Dios a sarban tutawo, matunong man o ambo'. \v 16 Bana' ta wanin, man'ipamuspusan ko a kasa lawas nin pakabalawan ko sa adapan na nin Dios, wanin et sa tawo. \p \v 17 Mayadi' a umnoy taon a kasa akodtaw sa Jerusalem, sinmubli' ako nin nangika' nin tulong nin kwarta konran kalugaran ko tan ta pigaw nin mangida'ton ako konan Dios. \v 18 Sin kapresan ko a mampangida'ton itaw sa Timplo ta nayadi' koyayna nin ginwa' a ritwal sa pakaparinggas sa kasalanan, main saray Judio nin ibat sa prubinsyan Asia a naka'kit kongkodtaw. Umno ra tamo' a tawodtaw tan kasa anamaet nin gulo.\f * \fr 24:18 \ft Ginwa-ginwa' 21:17-28.\f* \v 19 Saraytaw nin ibat sa Asia, sara kumon a nakodti komoyo nin nagriklamo no main wadi' nin mairiklamo ra kuntra kongko. \v 20 Ket sarayti saray iti sawanin, mabista nin ibarita' ra no ani a ginwa' kon kasusubag a napaliwa' ra sin niyadap ako konran myimbro nin Kunsiho. \v 21 Si kal-la maitudo' ra tamo' ket si nita'way ko sa adapan ran myimbro nin Kunsiho; wangko, ‘Iti ako sawanin nin sintinsyawan bana' ta mampagmatalek ako a pasublien sara li' nin mabyay a nunati.’ ” \p \v 22 Ket sin sain, bana' ta abaw anay tanda' na ni Gubirnador Felix maipa'ka' konan siti si Ba'yon Dalan, pinatgen nayna yapo' a pangungusisa' kona ni Pablo. Wana, “Mami ako li' nin sintinsya no iti yayna si Kumander Lisias.” \v 23 Nibibilin na konan sayay upisyal a ituloy rayan gwardyawan si Pablo, bale' andi' raya nin irutan no kai edet, aburuyan rasaray uamigo na nin tulungan raya sa matka-matkap na. \s1 Napriso ya et a Lamang si Pablo \p \v 24 Napalabas a umnoy awro, sinmubli' yadtaw si Gubirnador Felix nin kalamo' nayay asawa nan si Drusila a sayay Judio. Nipakayaban naya si Pablo tan nangrenge' ya kona nin nangipapalaway maipa'ka' sa pagmamatalek konan Cristo a si Jesus. \v 25 Bale' sin nag'irgo yayna si Pablo maipa'ka' sa kinamapteg, pagdadangka' sa lalaman nin diri tan sa rumate' li' nin awro nin pangungukom nan Dios, sinmalak ya si Felix kanya' nin wana kona ni Pablo, “Kustoyna yapo' sawanin, ipakayaban kata li' anamana no main nin udas ko.” \v 26 Mantaga-taga'nan na anamain ni Felix a pasuksukan naya ni Pablo kanya' nin man'ipakayaban nayayna nin man'ipakayaban nin kairgo. \p \v 27 Napalabas a rway taon, sinilyan nayan gubirnador ni Porcio Festo\f * \fr 24:27 \ft Nag'uray yayti sin A.D. 57-60.\f* si Felix. Ket bana' ta rabay na ni Felix a mangalap nin rupa konran Judio, pinauryan naya sa priswan si Pablo. \c 25 \s1 Dinawat na ni Pablo nin Mausisa' nayan Impirador \p \v 1 Ket rinmate' ya si Festo sa prubinsyan ga'getan na. Napalabas a tuloy awro, nako ya sa Jerusalem nin ibat sa Cesarea. \v 2 Sin nagmiting sara nin pangangabrasa kona a Pupangulon Pupadi' tan saray raruma konran pupangulo ran Judio, niparate' ra kona a riklamo ra kuntra kona ni Pablo. Masuet ran \v 3 dinawat nin pabor nayna konra a ipaiyater nayadtaw sa Jerusalem si Pablo. Wanin a dawat ra bana' ta plano ra anamanaet nin saneban tan patyen raya si Pablo. \v 4 Bale' say ubat na ni Festo konra, “Priso yadtaw sa Cesarea si Pablo. Sa ambo' ana nin ma'teng ket sumubli' akoynadtaw. \v 5 Mayi sara li' kongko a pupangulo moyo tan iriklamo ra no main nin ginwa' nan abas nin sitaw nin tawo.” \p \v 6 Itaw ya et yapo' nin walo o mapulo' nin awro sa Jerusalem si Festo mi'sa yayna nin sinmubli' sa Cesarea. Sin sinmunor nin awro sin itaw yayna, tinmekre' ya sa lugar nin panintinsyawan tan nipakalap naya si Pablo. \v 7 Sin itaw yayna si Pablo, inaribungbungan raya nin saray Judio nin ibat sa Jerusalem. Nagsikabarang nin mabyat a niparsa-parsa ra kona bale' kasa gapo nin naiprisinta ran pammatutuo. \p \v 8 Wana ni Pablo nin pangidipinsa sa lalaman nan diri, “Kasan animan nin ginwa' ko nin kuntra sa Gugan-gan tamo nin Judio, o sa Timplo, o konan Man-galangen a Impirador nan Roma.” \p \v 9 Rabay na ni Festo a mangalap nin rupa konra nin Judio kanya' nin wana kona ni Pablo, “No magwa' ket mako atamo sa Jerusalem ta pigaw nin itaw ana, sa adapan ko nin bistawen a kaso mo.” \p \v 10 Inumbat ya si Pablo, “Iti akoyna sawanin sa kurti nin iti sa sakop nan Roma, ket iti ako nin manepeg nin masintinsyawan. Tanda' moyo nin diri a kasan talagan animan a ginwa' kon kuntra konran Judio. \v 11 No sinubag ko wadi' a layi ket main nin ginwa' ko nin manepeg a pakadusawan ko nin patiti, kai ko nin palaywan a mati. Bale' no kasan katutu'wan a man'iparsa ra kongko, kasan si'numan a main nin pakayadi' nin mangipagamet kongko konra. Dawaten ko nin iyadap akon mausisa' konan Impirador nan Roma.” \p \v 12 Nikiirgo ya yapo' si Festo konra nin mammibilin na, mi'sa wana kona ni Pablo, “Edet, ta dinawat mon iyadap ka konan Impirador, ika' ka konan Impirador.” \s1 Kinmunsulta ya si Festo kona ni Adi' Agripa \p \v 13 Napalabas a umnoy awro, rinmate' saradtaw sa Cesarea si Adi' Agripa\f * \fr 25:13 \ft Mabasa a maipa'ka' kona ni \fk Herodes Agripa II\ft sa Glusaryo.\f* tan si busat nan si Berenice ta pigaw nin iparate' ray pangangabrasa ra kona ni Festo. \v 14 Mayadi' a umnoy awro nin itaw sarayna, nibarita' na ni Festo kona ni Adi' Agripa a maipa'ka' sa kaso na ni Pablo. Wana, “Main nin prisodti nin linakwanan na ni Felix. \v 15 Ket sin nako ako sa Jerusalem, saray Pupangulon Pupadi' tan saray raruma konra nin pupangulo ra, niriklamo raya tan say rabay ra ket sintinsyawan koyan madusa. \v 16 Bale' nibarita' ko konra a ambo' nin pigagawa' nin Romano a basta sintinsyawan yay sayay tawon man'iriklamo nin kai sara yapo' nin niaadap nin saray mampangiriklamo kona, ta pigaw nin mabyan yan pagkanawanawan ubatan nay riklamo kona. \v 17 Kanya' nin, sin saray nangiriklamo kona ket nako saradti kongko, kai koyna nin pina'teng. Sin sumunor nin awro sin iti akoyna, tinmekre' ako sa lugar nin panintinsyawan tan nipakalap koyaytaw si tawo. \v 18 Sin niaadap sarayna, say wangko no main nin mabyat nin kasalanan nin iparsa ra kona, bale' kasa anamaet. \v 19 Kal-la say sangkinian ra ket maipa'ka' sa rilihyon ra tan maipa'ka' konan sayay tawon say ngaran na ket Jesus nin nati yayna bale' ipasuet na ni Pablo nin mabyay ya. \v 20 Ket bana' ta kai ko nin tanda' no pa'no koya nin ga'getan a wanin nin kaso, tinepetan koya si Pablo a no magwa' ket itaw yayna nin sintinsyawan sa Jerusalem. \v 21 Bale' dinawat na a magmantinidti ta rabay nan maiyadap a kaso na konan Impirador nan Roma. Kanya' nin nigan-gan kon iti ya et nin priso anggan maipaiyater koyayna konan Impirador.” \p \v 22 Wana ni Agripa kona ni Festo, “Rabay koya anamaet nin marnge' in nin tawo.” \p “Dilap li',” wana ni Festo. \p \v 23 Ket, sin sinmunor nin awro, nilibot saran pinagalangan si Agripa tan si Berenice nin nisket sara bilang adi' tan rina, tan sinumrep sara sa kurti nin inaluyon ran atata'gay nin upisyal ran sundalo' tan saray atata'gay nin tutawodtaw sa Cesarea. Nipakalap naya ni Festo si Pablo; ket sin itaw yayna, \v 24 wana ni Festo, “Mapagalang a Adi' Agripa tan sarba moyo nin iti sawanin, iti ya sawanin ti si tawon niriklamo ra kongko nin sarba ra nin Judio sa Jerusalem tan iti man sa Cesarea. Niburya-buryaw ra a kai yayna kano nin manepeg nin mabyay et. \v 25 Bale' sa nipangusisa' ko kona kasan animan nin na'kit ko nin ginwa' na a nepeg nan pakadusawan nin mati. Ket bana' ta dinawat nay maiyadap nin mausisa' sa adapan na nin Impirador nan Roma, ipaiyater koyadtaw. \v 26 Bale' ambo' akon sigurado sa kaso na, kanya' nin niyadap koya komoyo sawanin, laloyna komoyo, Adi' Agripa, ta pigaw nin mayadi' ma nin usisaen ket main nin maisurat ko konan Impirador a syay uunuren ta. \v 27 Wanin ta ambo' nin manepeg, para kongko, a ipaiyater koyadtaw a sayay priso nin kai ko nin maibarita' nin mapalaway no ani a riklamo kona.” \c 26 \s1 Nidipinsa na ni Pablo a Lalaman nan Diri kona ni Adi' Agripa \p \v 1 Ket wana ni Adi' Agripa kona ni Pablo, “Magwa' moyna a mag'irgo nin mangi'deng sa lalaman mon diri.” \p Anaod, nita'gay naya ni Pablo a gamet na nin pammagalang na mi'sa wana: \p \v 2 “Man-galangen a Adi' Agripa, ibilang kon makarma' ako bana' ta sawanin ket maidipinsa koy lalaman kon diri sa adapan moyo kuntra sa sarban man'iparsa-parsa ran Judio kongko. \v 3 Makarma' ako anaod bana' ta mataros moyo nin maong a pigagawa' mi nin Judio tan say pisiswian mi sa tepre-tepren mi. Ket anusan rako pa nin reng'en sa ibarita' ko. \p \v 4 Anaod, sarba ra nin Judio, tanda' ra no pa'no a kabibyay ko mangibwat et sin anak ako ta inmalaki ako sa busel ra, itaw sa lugar ko tan sa Jerusalem. \v 5 Sitatanda' sara tan matistigusan ra no rabay ra, a nangibwat et sin tanda' koyna, nagkabyay ako nin sayay Pariseo. Saray Pariseo a sangkaistriktwan nin grupo sa rilihyon mi. \v 6 Bale', sawanin, iti ako nin sintinsyawan bana' ta mampagmatalek ako sa nipangako' nan Dios konra nin pupuon tamo a pasublien nasara nin mabyay a nunati. \v 7 Anta sara ket mampagmatalek sara konan siti nin pangako'. Bana' sa sain ket sarba ran puri ra nin labinrway a'nak na ni Israel, mampagsirbyan rayan masulit a Dios sa awro tan yabi. Man-galangen a Adi', bana' anaod sa pagmamatalek kon lamang, man'iriklamo rako! \v 8 Ambale' nin maidap moyon tepren a pasublien nasara nin mabyay nin Dios a nunati? \p \v 9 Man-galangen a Adi', si'ko nin diri, sin saytaw ket nipa'ka' ko anamaet a manepeg ko nin gaw'en a sarba nin mababa' ko nin kuntrawen a iyayarunsa nin sayti say maipa'ka' sa katutumbok kona ni Jesus a taga Nazaret. \v 10 Ket wanin anaod a ginwa' kodtaw sa Jerusalem. Binyan rakon pakayadi' nin saray Pupangulon Pupadi' ket nipaprisu-priso kosaray abaw nin tutawo nan Dios, tan nikikumpurmi ako sin sinintinsyawan rasara nin patyen. \v 11 Naku-nako ako sa susinaguga tan dinusa-dusa kosaray itaw ta pigaw nin piliten saran mag'irgon duka' nin kuntra kona ni Jesus. Pinasyan sager ko konra, kanya' nin tinumbu-tumbok ako et konra sa raruma nin nasyon ta pigaw nin dusawen kosaradtaw.\x * \xo 26:11 \xt Ginwa-ginwa' 8:3; 22:4,5.\x* \p \v 12 \x * \xo 26:12 \xt Ginwa-ginwa' 9:1-19; 22:6-16.\x*Wanin anaod no ambale' a nako ako sa syudad nin Damasco nin main nin awit kon surat nin mangibarita' a binyan rakon kapangyadian nin saray Pupangulon Pupadi'. \v 13 Ket sin ugtiawro, Man-galangen a Adi', sin itaw kami sa dalan, bigra' ana nin main nin na'kit kon palaway nin ibat sa langit nin mas maslag et dyan say palaway nan awro. Siniraan akon siti tan saray kalalamo' ko. \v 14 Naipalukob kami nga'min sa luta', kaaram main nin busis nin narnge' ko nin nag'irgo kongko sa sarita' nin Hebreo a wana, ‘Saulo, ambale' a manduksa'-duksaen nako? Mampaidapen moy lalaman mon diri no wanin ta bara'mo kan sayay kabayo nin mansipawen nayay maserey nin man'ipangambak kona.’ \p \v 15 Ket wangko kona, ‘Si'no kamo, Ser?’ \p Ket inumbat yay Uunuren a wana kongko, ‘Si'ko si Jesus nin manduksa'-duksaen mo. \v 16 Umdeng ka! Nipa'kit ako komo ta gaw'en kata nin ibabaki' ko tan tistigos ko. Ibari-barita' mo konran tutawo a nika'kit mo kongko sawanin tan say ipa'ki-pa'kit ko et li' komo. \v 17 Iyagel kata konran Judio tan konra nin ambo' nin Judio nin pangibakian ko komo. \v 18 Luatan mo li' a mata ra, ket mangibwat sa dedlem, ika' mosara sa palaway tan mangibwat sa sirong nin pakayadi' na ni Satanas ket ika' mosara sa sirong nin pakayadi' nan Dios. Gaw'en moyti ta pigaw nin yupa' sa pagmamatalek ra kongko, pirdunawen a kukasalanan ra tan makakibiang sara konran nipurok nan tutawo nan Dios.’ Wanin a nibarita' nan Uunuren kongko.” \p \v 19 Nituloy na ni Pablo, “Man-galangen a Adi', tinumbok ko anaod nin peteg a gan-gan nan sitaw si nipa'kit kongko nin ibat sa langit. \v 20 Nipata-patandaan koy maipa'ka' kona, nu'na itaw sa Damasco mi'sa sa Jerusalem tan sa intiron prubinsya nin Judea, mi'sa konra nin ambo' nin Judio. Nibari-barita' ko konra a pagbabawian raynay kukasalanan ra tan umarak sara konan Dios, tan ipa'kit ra sa gawa'-gawa' ra a nagbabawian rayna. \v 21 Ket sain a rason no ambale' a dinakep rako nin kapada kon Judio sin itaw ako sa sakop nan Timplo tan dandani rako et nin pinati. \v 22 Wanin man, tumbu-tumbok a inganga'do na nin Dios kongko, kanya' nin iti ako et anggan sawanin nin man'ipatandaan ko in nin kasan pinilian, konran atata'gay o ayuyupa' man nin tutawo. Kasan raruman man'ipatandaan ko no kai saytaw say wana intaw nin mangyadi' ni Moises tan saray prupita. \v 23 Say nibarita' ra ket, si sya a Cristo nin nipangako' nan Dios, matkap a mangirangep ya nin dya'dya' tan patyen ya, bale' sya a sangkau'nawan nin sumubli' nin mabyay tan ipatandaan na sa sarban tutawo a maipa'ka' sa pakaisalba, konan siin ket namalaway ya kontamon Judio tan konran ambo' nin Judio.”\x * \xo 26:23 \xt 1 Corinto 15:20; Isaias 42:6; 49:6.\x* \p \v 24 Sin sain a mampag'irgo ya et si Pablo nin pangidipinsa na sa lalaman nan diri, nipana'way naya ni Gubirnador Festo a wana, “Nasida' anay ulo mo, Pablo! Sinida' nin nalabas a kaungan mo!” \p \v 25 Inumbat ya si Pablo, “Kai nin nasida' a ulo ko, Man-galangen a Gubirnador Festo. Irgo nin limpyon tawo a man'ibari-barita' ko tan sayti ket pulos nin tutuo.” \v 26 “Man-galangen a Adi' Agripa, tanda' ko nin tanda' moyoyti say nibari-barita' ko kanya' nin kai ako nin mag'alangan nin mag'irgo komoyo. Sigurado ako nin natandaan moyo a sarban nangya-nangyadi' ta kai ti nin nangyadi' nin niyadi-adi. \v 27 Man-galangen a Adi' Agripa, mamper kamo para sa niyakay ran prupita maipa'ka' konan Cristo? O', sigurado ako nin mamper kamo.” \p \v 28 Inumbat yay Adi' kona ni Pablo a wana, “Sa madali' a panaon, rabay nako layi nin pag'inen nin Cristiano!” \p \v 29 Ket wana ni Pablo, “Sa madali' man o sa ma'teng a panaon, idasal ko konan Dios a sapa kumon ta si'ka, Man-galangen a Adi', tan sarba ran saray mampangrenge' iti kongko sawanin ket mag'in kamo kumon nin mammemper kona ni Cristo nin bilang kongko, pwira a maipriso kamo.” \p \v 30 Konan siin, inumdeng yayna si Adi' Agripa, si Gubirnador Festo tan si Berenice tan saray raruma et nin itaw ta mibwat sarayna. \v 31 Sin manrumikor sarayna wanra sa saya tan saya, “Kasan ginwa' nan siin nin tawo nin matkap nin pakapatyan o pakaipriswan na.” \v 32 Wana ni Adi' Agripa kona ni Gubirnador Festo, “No tamo' a kai na nin dinawat ni Pablo a iyadap ya konan Impirador nan Roma, maibulos yayna kumon.” \c 27 \s1 Inawit ya si Pablo sa Roma \p \v 1 Sawanin, sin naidisisyon a sumaki kami nin mako sa Italia, nipagamet ya si Pablo tan saray raruma et nin priso konan sayay upisyal nin grupo ran sundalo' a mantawagen nin “Sundalo' nan Impirador,” a say ngaran na Julio. \v 2 Itaw sa Cesarea, rinmuran kami sa saya nin bapor nin ibat sa Adramicio a siti ket adap na sa saka-sakalakon pwirto sa prubinsya nin Asia. Kalamo' miya ni Pablo si Aristarco nin taga Tesalonica sa prubinsyan Macedonia. \v 3 Sin sinmunor nin awro, dinmuong kami sa babali nin Sidon. Naundo' ya si Kapitan Julio kona ni Pablo, ket inaburuyan nayan pasya-pasyaren nasaray uamigo nadtaw ta pigaw nin mabyan rayan say matka-matkap na. \v 4 Ket nibwat yadtaw a bapor nin rinuranan mi. Bana' ta sungsong yay siri, nangliklik kami sa rigri-rigrig nan isla nin Cyprus nin masalipne' sa siri. \v 5 Linabasan mi a temben nin prubinsyan Cilicia tan Pamfilia, mi'sa kami nin dinmuong sa syudad nin Mira sa prubinsyan Licia. \v 6 Itaw si upisyal ran sundalo', main nin nadumog nan bapor nin ibat sa Alejandria a adap na sa Italia ket niyalis nakamin niruran konan siti. \p \v 7 Maedeed a kadadaras mi sa luob nin abaw a awro ket idap mi ba'yo kami nin nirate' sa temben nin babali nin Cinido. Bana' ta sungsong ya anamanaet a siri, itaw kami nin dinmalan sa rungos nin Salmon, linmiklik kamin nangrigri-rigrig sa isla nin Creta nin masalipne' sa siri. \v 8 Nangrigri-rigrig kami, ket idap mi ba'yo kami nin nirate' sa sayay lugar a mantawagen nin Mabistan Duduungan itaw sa danin syudad nin Lasea. \p \v 9 Abaw ana a awro nin nikaatrasa mi ket nayadi' anay panaon nin pagkukulasyon.\f * \fr 27:9 \fk Panaon nin pagkukulasyon:\ft Pista yayti nin silibrawen sa suyot nin parti nan Septyembre o sa tarana' nin Oktubre.\f* Kayadi' nan siin nin panaon, piligruso ana a sumaki, kanya' nin mapilit nin wana ni Pablo konra nin upisyal, \v 10 “Uamigo, ma'kit ko a piligruso no ituloy tamoy kasasaki tamo ket abaw a mapirdi nin karga tamo tan kona nin bapor, tan magwa' a ma'met et a byay tamo.” \v 11 Bale' mas rinnge' nan upisyal ran sundalo' a irgo ra nin si Kapitan nan bapor tan si main nin ikon konan bapor dyan say wana ni Pablo. \v 12 Bana' ta si lugar nin dinuungan mi ket ambo' yan mabistan pamalabasan nin tyimpon maray'ep, rabay ran ka'bawan a ituloy mi anay sumaki awa' lamang a mirate' kami sa Fenix. Duduungan yayti sa isla nin Creta a adap ya sa amyanan nin panrupan tan sa bagatanan nin panrupan ket magwa' yan palabasen a tyimpon maray'ep iti. \s1 Si Bagyo sa Taaw \p \v 13 Sin sain, sumiplu-siplog ya tamo' a timog kanya' nin sa wanra ket magwa' raynay tumuloy sa gagara ran keen. Kanya' nin inarwas raynay pundo tan nangrigri-rigrig sarayna sa islan Creta. \p \v 14 Bale' ambo' nin na'teng, rinmate' yay pinasyan kasaw nin sirin dugudog nin ibat sa isla, \v 15 ket inasok nayay bapor. Kai ya nin makasungsong sa siri kanya' nin pinauryan miyayna nin mipadpad. \v 16 Pinairigrig kami sa adanin salipne' nin parti nan isla nin Cauda, mataman nin maidap ket nipamuspusan mi nin naisapwat ya sa bapor a buti. \v 17 Sin naisapwat rayaynay buti, tinaker rayan namalibed nin rubir a bapor ta pigaw nin kai ya nin mawagwag. Sa li'mo ra nin misadsad ya sa bengbeng sa damir nin Libya, niluslos ray layag tan pinalasta ray agamiren ket kutaw-kutaw kami tana. \v 18 Ket, sin kabuklasan, sin kasan pa'watan na nin bagyo, ninabu'-nabo' raynay raruma nin kargaminto. \v 19 Sin sinmunor nin awro ket wantaw et nin lamang a tyimpo, kanya' nin ninabu'-nabo' raynay raruman agamiren. \v 20 Abaw a awro nin kai miya nin na'kit a awro tan kai kami nin naka'kit nin bituen ta talagan kasan pa'watan na nin bagyo, ket mas lalo kami anan nakasawan nin ilalon malibri et. \p \v 21 Abaw a awro ana a kai sara nin nangan, ket sin sain, inumdeng ya si Pablo tan wana konran kalalamo' na sa bapor, “Kalalamo', no rinumnge' kamo tamo' kumon kongko ket kai atamo kumon nin nibwat itaw sa Creta, kai atamo kumon nin napaidap tan napirdyan nin wanti. \v 22 Bale' siti sawanin a ibarita' ko komoyo: Paksawen moyoy nakem moyo. Kasa gapo nin si'numan kontamo a maka'met nin byay na; wanin man si bapor ket mawagwag ya. \v 23 Maibarita' kon wanin bana' ta si sayay anghil na nin Dios nin main nin ikon kongko tan syay mampagsirbyan ko, nipa'kit ya kongko nayabi, \v 24 ket wana kongko, ‘Andi' ka nin mali'mo, Pablo! Matkap a umadap ka konan Impirador. Alang-alang komo, isalba na nin Dios a byay ra nin sarba ra nin kalalamo' modti sa bapor.’ \v 25 Kanya' nin mipatpel kamo, bubsat! Mampagmatalek ako konan Dios a mangyadi' a sarba nin bilang sa nibarita' na nin anghil. \v 26 Bale' matkap a maipadpad atamo sa sayay isla.” \p \v 27 Ikalabin'a'pat a awro mi anan iti sa butlay nin Taaw Mediteraneo nin man'iyanur-anor nan bagyo. Sin banda nin kapiknga' nin yabi, naidyawan ran saray tripulanti a adani kami ana sa abay. \v 28 Say ginwa' ra, tinukod ray kaararman nin ranom ket na'kit ran rwampulo' nin dupa. Nainsanan nin buga' tinukod ra anamana ket labinliman dupa ana. \v 29 Masalak saran bangli' no misadsad sara sa babato kanya' nin nanginabo' saran a'pat ray pundo sa ulin. Nidasal-dasal ra nin buklas ana kumon. \p \v 30 Ket saray raruma konran tripulanti naisip ran lakwanan rayayna a bapor, kanya' nin nikayupa' rayay buti a kano wadi' ket manginabo' saran pundo sa dulong. \v 31 Sin sain, wana ni Pablo konan upisyal tan konran sundalo' na, “No kasa saradti in, kai atamo gapo nin malibri.” \v 32 Kanya' nin pinutol ran sundalo' a rubir na nin buti tan pinauryan raya nin naanor. \p \v 33 Sin dandani ana nin parbangon, masuet nan dinawat-dawat ni Pablo sa sarba a mangan ta mangan sara. Wana, “Labin'a'pat a awro ana nin aburido kamon mantuma'gan tan kai kamo nin mampangan. \v 34 Sawanin, ibarita' ko komoyo, mangan kamo ta pigaw nin main nin kasaw moyo nin umadap sa saytin idap; kasa gapo nin mangno komoyo.” \v 35 Kayadi' na nin nibarita' in ni Pablo, nangalap ya nin tinapay, tan sa adapan nin sarba ket nikisalamat ya konan Dios. Mi'sa, namping ya tan kinnan na. \v 36 Napaksaw a nakem nin sarba ket nangan sara. \v 37 Rwanyasot tan pitumpulo' tan a'nem kami nga'min. \v 38 Sin nayadi' sarayna nin nangan, ninabu'-nabo' rayna sa taaw a karga ra nin trigo ta pigaw nin yum'an yay bapor. \s1 Nawagwag yay Bapor \p \v 39 Sin mapalaway ana, main nin natamuraw ra nin luta' bale' kai ra nin maalilbi' no anin lugaran ya. Bale' itaw main nin na'kit ran bunganga' nin ranom a bubuyangin ya kanya' nin naisip ra nin isadsad rayadtaw a bapor no magwa'. \v 40 Kanya' nin binulusan ray pundo tan winarwar ray taker nin ugit. Binuka' ray layag sa adapan ta pigaw nin awiten nayan siri a bapor sa abay. \v 41 Bale' naisadsad ya sa bubuyangin tan naikutkot ya a dulong ket kai yayna nin makaalis. Winagwag ya anamaet nin alalakin daluyon a ulin. \p \v 42 Sin wanin, naisip ran sundalo' a patye-patyen rasaraynay priso ta pigaw nin kasa konra a makatangoy nin malayo. \v 43 Bale' rabay nan upisyal a mabyay ya si Pablo, kanya' nin pinaed nasaray sundalo' sa plano ra. Nu'na nasaran pinalukso nga'min a magtanda' nin tumangoy ta pigaw nin mako sarayna sa abay. \v 44 Saray kai nin magtanda' nin tumangoy, pinangalap nasaran pipatawan ran kayo o raruman parti nan sida' nin ulin nan bapor. Wanin a ginwa' angga sin nakaabay kami nga'min. \c 28 \s1 Say Tulong nan Dios Yupa' konran Taga Malta \p \v 1 Sin nakaabay tan libri kami ana, natandaan mi a say ngaran nan sitaw nin isla ket Malta. \v 2 Pinasyan kamaungan ra komi nin saray tutawodtaw. Bana' ta rapeg tan maray'ep, namuor sara tan inasikaso rakamin maong. \p \v 3 Nako ya nin nangalap nin sakaawit nin kayo si Pablo, ket sin ikwa nayna sa apoy, main nin linumwa' nin ulay bana' ta ma'mot, ket kinayat naya sa gamet si Pablo tan itaw ya nin katin-katin. \v 4 Sin na'kit ran tutawodtaw a katin-katin yay ulay sa gamet na ni Pablo, wanra sa saya tan saya, “Mangmamati yayti angangko nin tawo, ket mataman no nalibri ya sa bagyo sa taaw, kai nin iyaburoy nin langit a mabyay ya et.” \p \v 5 Bale' niweleg naya tamo' ni Pablo a ulay sa puor nin kai ya gapo nin nangno. \v 6 Tinaga-taga'nan ran tutawo nin mabaya'-baya' ya si Pablo o matumba nin nati ana. Bale' sin na'teng saraynan mantuma'gan ket kasan nangyadi' kona ni Pablo, nasilyan a man'ipa'ka' ra kona. Wanra, “Saya ya nin dios!” \p \v 7 Ambo' nin adayo' itaw sa kami'nan mi a luta' nan si pangulo konan sitaw nin isla a say ngaran na Publio. Bana' sa kamaungan na, pinagtuloy nakamin tuloy awro sa bali na. \v 8 Sin sain, nakaida' yay tatay na ni Publio ta mangka'mu-ka'mot tan mitakli' ya. Kina' naya ni Pablo sa kwarton kami'nan na; nidasalan naya tan nipababo nay gamet na kona, ket sin sain a lamang inmanda' ya. \v 9 Bana' konan siin nin nangyadi', nagsirate' saray raruma et nin main nin masakit itaw sa isla, ket pinaanda' nasara nga'min. \v 10 Abaw a narisibi min paka'kitan nin pammagalang ra, tan sin mibwat kami ana konan sitaw nin lugar, nibi ray sarban matkap mi sa pagbibyahi mi. \s1 Nakarate' ya si Pablo sa Roma \p \v 11 Itaw kami konan sitaw nin isla nin tuloy bulan, mi'sa kami nin nibwat ana nin ruran nan sayay bapor nin ibat sa Alejandria a namalabas nin panaon nin maray'ep iti sa isla. Say ngaran nan bapor a ibat sa ngaran ran dios-dios a singin ket Castor tan Polux. \v 12 Dinmuong kami sa syudad nin Siracusa\f * \fr 28:12 \ft Itaw yayti sa isla nan Sicily.\f* ket itaw kami yapo' nin tuloy awro. \v 13 Kaaram, nituloy mi ana a sinmaki ket nirate' kami sa babali nin Regio\f * \fr 28:13 \ft Itaw yayti sa bagatanan nin parpar nan Italia.\f*. Sin sinmunor nin awro, bulon miyay timog ket nirate' kami sa duduungan nin Puteoli sa luob nin rway awro. \v 14 Ket itaw main nin nadumog min mammemper kona ni Jesus ket sinagyat rakami nin itaw yapo' nin pitoy awro. Mi'sa, nangibwat itaw, nituloy mi ana a kappika' mi sa Roma. \p \v 15 Sin natandaan ran saray mammemper itaw sa Roma a rumate' yayna si Pablo, main saraytaw saray sinumna' komi sa Palingki nin Apio, tan main sara et a sinumna' komidtaw sa mantawagen nin Tulon Balin Pagtutuluyan.\f * \fr 28:15 \fq Tulon Balin Pagtutuluyan\fl - O:\fqa Tres Tabernas\ft .\f* Sin na'kit nasara ni Pablo, nikisalamat ya konan Dios tan kinumsaw a nakem na. \p \v 16 Sin nirate' kami sa Roma, naaburuyan yan miikap si Pablo no adti na nin rabay, tamo' ta main nin gwardya na. \s1 Say Kiirgo na ni Pablo konran Judio nin itaw sa Roma \p \v 17 Napalabas a tuloy awro, sinagyat nasara ni Pablo a pupangulo ran Judio nin itaw sa Roma ta pigaw nin miaadap sara. Ket sin niaadap sarayna wana konra, “Bubsat, mataman no kasan ginwa' kon animan nin kuntra konran kapada tamon Judio o sa kaugalian nin naimatawan tamo konran pupuon tamo, nipagamet rako nin sayay priso mangibwat itaw sa Jerusalem konran upisyalis nin gubyirno nan Roma. \v 18 Mayadi' rako nin inusisa' nin upisyalis nin Romano, bulusan rakoyna kumon ta kasa anamaet nin napaliwa' ran ginwa' ko nin nepeg kon pakadusawan nin patiti. \v 19 Bale' kai sara nin nikikumpurmi a pupangulo tamo nin Judio, kanya' nin napilitan ako nin dinawat kon iyadap akon mausisa' konan Impirador nan Roma.\f * \fr 28:19 \ft Ginwa-ginwa' 25:11.\f* Kasa gapo nin riklamo ko kuntra konran kapada tamon Judio. \v 20 Bana' sa wanin nin nangyadi' a rason nin dinawat kon makaadap tan makairgo katamo. Bana' sa pagmamatalek ko sa nipangako' nan Dios kontamon puri na ni Israel a peteg nin rason a nakakadina ako.” \p \v 21 Ket wanra kona, “Kasa gapo nin narisibi min surat nin ibat sa Judea nin mangibarita' nin maipa'ka' sa sain a nangyadi' komo. Mataman anamaet nin saray kapada tamon Judio nin ibat itaw, kasa gapo nin nakairgo, o nag'irgo man nin kuntra komo. \v 22 Edet, rabay min marnge' no ani a wamo ta tanda' min abirno nin adti ket abaw a man'ibari-barita' ra nin tutawo nin kuntra konan siin si grupo moyo.” \p \v 23 Sin sain, nangitanda' sara nin awro nin piaadap ra anamanaet. Ket sin narate' yay awro, abaw saray nako sa balin mampiikapan na ni Pablo. Nikakaawro nan nipata-patandaan tan nipapalaway a akay maipa'ka' sa pag'aadi' nan Dios a mangibwat sa Libron Gugan-gan nin nipataoy nin nipudir kona ni Moises tan sa nisurat ra nin prupita. Nipamuspusan na nin maayat nasaran mamper kona ni Jesus. \v 24 Main saray nasagyat sa nibarita' na tan main sara anamaet a kai nin namper. \v 25 Kai sara anaod nin makapitutuno. Ket ba'yo sara nin nagsiibwat, wanti et a nibarita' na ni Pablo konra, \p “Bagay komoyoytaw say nipaibarita' nan Ispirito nan Dios konran pupuon tamo a nibarita' na ni Prupita Isaias. \v 26 Wanti intaw a wana, \q1 ‘Mako ka konran sarain nin tawo tan ibarita' mo konrayti e: \q1 Mataman no mangrenge' kamoyna nin mangrenge', \q2 kai kamon lamang nin makataros, tan \q1 mataman no kumikit kamoyna nin kumikit, \q2 kai kamon lamang nin makaalilbi'. \q1 \v 27 Wanin ta matib'ey a ulo ran sarain nin tutawo. \q2 Bara'mo nin pinaletpetan raynay tutulyan ra \q2 tan nikidem raynay mata ra. \q1 Anaod, no ambo' kumon nin wanin, \q2 matarusan ra kumon a mangka'kit \q2 tan mangkarnge' ra, \q1 ket sumubli' sara kongko, \q2 ket paandaen kosara. \q1 Sain a wana nin Dios.’\f * \fr 28:27 \ft Isaias 6:9,10.\f* ” \b \p \v 28-29 Wana et ni Pablo, “Anaod, matkap moyon tandaen a sitin minsahi nin maipa'ka' sa pangingisalba na nin Dios, ipatandaan ya konran ambo' nin Judio ket reng'en raya!”\f * \fr 28:28-29 \fl Sa raruman nikaisurat nan siti sa Griego ket nailamo' a wanti:\fqa Mayadi' na in nin nibarita' ni Pablo, nagsiibwat saraynay Judio nin mas inmamot a pididiskusyon ra.\f* \s1 Nipatandaan a Pag'aadi' nan Dios nin Kasan Namaed \p \v 30 Rway taon anan itaw ya si Pablo sa Roma sa balin inabangan na. Sarba ran nako kona, inasikaso nasara. \v 31 Padaran tan kasa gapo nin namaed kona nin nipata-patandaan nay maipa'ka' sa pag'aadi' nan Dios tan kona ni Jesu-Cristo a syay Uunuren.