\id 2PE NT0005.2P1 SaltYui NT datapoint transfer 3-JUN-87 \h 2 Pita \toc1 Yal Pita pasi emgi bol tongwo dimia. \toc2 2 Pita \mt1 Yal Pita pasi emgi bol tongwo dimia. \c 1 \p \v 1 Na Saimon Pita molia. Molere Yisas Kraist honagi ol na to dire na bai nu si olungure aposel honagi ol te moliwa. Yal Yisas Kraist iwe, God momua. Mongwo yal i aki di na tenangwo u wai naminga pamia di pire pi tege eminua. Eminga yali amane mole tal dime dire ol na tongwo ipire, nan yalhobi pir tenaminga pire nomani na tere yona wu bimua. Bungure pir tere a i si waminua. Waminga meri yal tau Yisas Kraist pir tere a i si wanga hobi kere pinana dire pasi bol ni teiwa. \v 2 God ire, hobana Yisas ire dire, ol wai ol na tongwo maing para pir po singa ipire, God pirari pare to bir hole a siribi si na tongwo i, ingere yon ura dinangure ni monga bani pai omo. \s1 Nan yalhobi God nin gamahobo monaminga pire na pare engwo ha \p \v 3 God yulang na tere nomani na tomua. Tongwo ipire Kraist amane mole talhan para weni hobang mongwo i, han para wama di inaminga ire God memini pangwo meri wine ole wanaminga pamua. \v 4 Kraist amane mole talhan para weni hobang molere, nomani hon ire moli nanga nanua dire ana kere e na tongwo ipire nan yalhobi God ol wangwo meri warere, ganba ari hobi tal nigi dongwo olala dire yong inaning girungwo meri ta girikinaminua. \v 5 Yu ongwo ipire ni yalhobi nega dire ol ware Kraist pir tere ol wanga i, wai pamba, tal dime dire para olo. Olanga wai pamba, God ol wangwo maing para pir po sirala dire duyo. \v 6 Dunanga wai pamba, nin gaung aki di terala dire ol wakio. Wakinanga wai pamba, tal oun dongwo u ni au sinangwo ta mamia dire nimni mole molo. Monanga wai pamba, God ol wangwo meri doling bole wayo. \v 7 Wananga wai pamba, ari Yisas pir tongwo enin hobi pana gal tere ari hobi para yon milni to. \v 8 Yu ol wananga u bir nangwo pi tege eminga yal Kraist nin ol wangwo maing pirere ol wangwo meri ol wananua. Ware tal dime dire miki weni ol wananga pamua. \v 9 Pamba yu ol wakinanga, omeling gi dungwo yal wangwo meri warere, nomani paikungwo yal wangwo meri ware tal nigi dongwo ol wangwo prin pangwo i, Kraist algi haya bigi si ni tomba, ni bigi si na toma di pirikinua. \v 10 Gamnahobo, God ni na wana auna monana wo dire ni pare emia, ni yalhobi ha maing hol nega dire wayo. Wananga ha maing hol au dire dinamia ogolo hanere hogal ta sikinanua. \v 11 Sikinanga pi tege eminga yal hobana Yisas Kraist kene ongwo bani pire mol pananga pamua. \v 12 Pananga ha i ha pangwo dima dire pir tere a i si wanba, hon nomani si pinana dire si hon e ni te moliwa. \v 13 Molere na golalga di ni tekiralba, hon molia haung haung ha i a si wanana dire si hon e ni te moliwa. \v 14 Molere pi tege eminga yal Yisas Kraist ni gonanua dire homa awa di na tongwo meri omaga nima nangure golala di piriwa. \v 15 Golere ere nalga, ha i hon nomani si pirkinana dire haung haung di ni te moliwa. \s1 Na gina hobi Kraist yulang nabalungwo i tibi olungure haminga ha \p \v 16 Ena na yawo ha pore ol ware awa ha di engwo meri ta di ni tekiba, pi tege eminga yal Yisas Kraist u pa dinangwo maing ha weni pamia pir tenana dire di ni teiwa. Tega ha iwe, Yisas Kraist gaung pol kule nabalungwo haniga meri di tibi ol ni teiwa. \v 17 Ena homa Yisas Kraist na gina kina hamen hul mominga haung, irang God wang Yisas yulang bir tere hang awala galere hamen bani ha ta Yisas yu ditomia, “Yali na milna ala pamia, wana weni momia wai pir teiwa.” \rq Mat 17:5\rq* \p \v 18 Hamen bani ha di ime olungwo i na gina hobi God pare engwo hamen hul i molere piminua. \p \v 19 Pirere di tibi ol ni tominga ha i obil pir tere a i si wananga pamba, wakire God hana togu homa malungwo hobi ha di engwo ha i mining aki di tomua. Tongwo i kewa gale si bongwo ala enga au dongwo meri ha i para au di na tomua. Te i nangure hamen tangwo kewa au di na tekungwo meri, Yisas u pa dinangwo haung nin au di na tenangwo pamia, ha i au di na tekinamua. \v 20 Ha maing buku awa ha di engwo memini pangwo i, yal ta kerere nin pir po sikinamua. \v 21 Tal ongwo pir po sikiname? Homa hana togu yal awa ha di engwo hobi nin pungwo meri pire ta dikimia. God Kwiang yong wu bungure ha di tibi olimua. Olungwo meri nan God Kwiang yona wu binangure ha maing buku memini pangwo i pir po sinaminua. \c 2 \s1 Hasu ha maing hana togu yalhobi tal maing nigi dongwo i tibi olangwo ha \p \v 1 Ena homa Yudari mongwo bani hasu ha maing hana togu yal tau u tibi umua. Ungwo meri omaga ni monga bani ereyu u tibi unamia kwi han molo. Unangwo yalhobi u nigi denana dire hasu ha maing nir si terere sigare kul na tongure u wai naminga yal i hang iwe nigi de pir tere isime e tenamia. Tere yalhobi nin u nigi weni denamia. Dere ususu namua. \v 2 Namba, nin tal nigi dongwo olala di pungwo meri ol wamia, ha maing pungwo yal tau pir tere doling bonamua. Bonangwo ipire ha maing pirikungwo hobi hanere ha maing hol pangwo i isime e tenamua. \v 3 Hasu ha maing hana togu yalhobi moni miki irala dire yong inaning girere hasu ha pore ol wanamua. Wanamba, ha hol ole isusu ol tenangwo yal God iwe, isusu ol terala dire a non ole han momua. \v 4 Ena homa ensel tau tal nigi dongwo ongwo hobi God han uning si olekimia, han sire endo de pangwo bani olungure maul si bongwo ala i moli omia, emgi God ha hol onangwo haung i tibi olangure gul ire moli nangwo pamua. \v 5 Te hamen haya yal Noa gamahobi kina mongwo haung, ari hobi tal nigi dongwo maing maing ol ware u nigi weni domia, God nigi de hanere nir bai nu si olungure ure ari si gol wai simua. Simba Noa ari hobi tal dime dire ole u wai nama dire ha nir si tomua. Tongwo yal Noa i gamahobo ana hol pai muru hol pai sutani kina ya moma dimua. \v 6 Te Sodom Gomora malgi hobi tal nigi dongwo ol wangwo i, God nigi de pir tere endo bir gangure de wai simua. Sungwo i ari hobi hanere kul pire tal nigi dongwo olkire nomani si kulu sinama dire yu ol tomua. \v 7 Tomba, amane mongwo yal Lot ari hobi tal nigi dongwo ol wangwo i, hanere miling gul sungure tal olale dire nomani si gogo damia, God aki di mena olungure ta golkimua. \v 8 Amane mongwo yal Lot iwe, Sodom Gomoro oo malgi sina weni ke pai mole ari hobi tal nigi dongwo olere ha gogo di wangwo i, girungwo tangwo pirere ganulun dire miling gul sungure han momua. \v 9 God yal Lot aki di tongwo ipire ari amane mongwo hobi tal oun dongwo u au simba, God nin aki di tomua. Tongure tal nigi dongwo ol wangwo hobi God nin hanere gul oun dongwo tomia, ire ire moli nangwo nangwo, ha hol onangwo haung i tibi olamua. \v 10 Olere tal oun dongwo ol tenamba, ari tau nin gaung pir tere tal nigi dongwo olala di pimio, al wou sirala di pire, God grang ha pir tekimio, tekungwo hobi gul oun dongwo bir weni tenangwo pamua. \p Ena hasu ha maing nir si tongwo hobi kru di ware nin nomani si pungwo meri, ol ware kwia ensel hobi kulung pir tekire gaung ha si tomua. \v 11 Tomba kwia ensel hobi nimni weni mole hasu ha nir si tongwo hobi win si tomua. Tomba ensel hobi hasu ha nir si tongwo hobi God maulung bani gauna ha sima dire ha di mere si tekimua. \v 12 Tekimba hasu ha nir si tongwo hobi nin gaung pir tere yong inaning girungwo meri obil wine ole wamua. Ware kun nomani paikungwo ari hanere sirala di ongwo meri, God yalhobi sinangwo pamua. Yalhobi iwe, ensel hobi ire, ha maing ire dire isime e tomia ari hau biing sungwo meri yalhobi sinangwo pamua. \v 13 Yalhobi nin gaung pir tere yong inaning girungure tal nigi dongwo maing maing ol warere nin gaung isusu ol tomua. Te yalhobi hamen tangwo haung nin gaung pir tere yong inaning girungwo meri obil wine ole wamua. Ol wangwo i ni kina ha maing homena tani nere monga i, digan molia dire gai gonangwo pamba, golkimua. \v 14 Golkire pasendia al ama hobi obil hanere ebil dimo nomua. Nere tal nigi dongwo tau olkungwo tali hon olala di pimua. Pirere ha maing hol hogal sinangwo bani ari hobi kraung sire aule ire omua. Pirere yal tau talhan a nongwo i na talna muru dinama dire nomani tomua. Tongwo hobi God yong ki e tongwo bani mol pai omua. \v 15 Olere God ha maing hol aidole hol ta gogo wa i omua. Ongwo i yal Beo wang Belam ol wangwo meri wamua. Yal Belam iwe, na tal nigi dongwo olalga moni bir irala di pimua. \v 16 Pirere tal nigi dongwo ongwo i, kun donki nomani paikirere ha dikimba, ha dire “Belamye, ni tal nigi dongwo onga i nigi domua” \rq Nam 22:28-35\rq* \p dire kura ha di tomua. Tongwo ipire hana togu yal Belam ganulun dire tal nigi dongwo ongwo i gin tani pisolimua. \p \v 17 Ena hasu ha maing nir si tongwo hobi iwe, ha nir si tongwo i, nir oling dainungwo nekiminga meri, yalhobi ha nir si tongwo i pir tenaminga aki di na tekinangwo pamio, te kwahowa hamen hair ure a ire u holo holo ongwo meri momia. Mole ha maing a i sikimia, ha ta ha ta gogo gogo doling bole pir tomia, God yalhobi aki di ire pia si si bongwo ala i olangure monangwo pamua. \v 18 Yalhobi ha nir si tongwo haung, hasu i ha weni ala olere ha nir si tomia nugung don kemia ari hobi ha weni dima di pire pir tomua. Pir tongwo hobi hasu di wangwo bani pisolala di pimba, hasu ha maing nir si tongure pirere doling bomua. \v 19 Hasu ha maing nir si tongwo hobi yong inaning girungwo i han hongure wine ol tomba, ha nir si tongwo pungwo hobi, “Ni ha i pir tenanga, tal nigi dongwo onga i aidole isine ta dikinanua,” di tomua. Tomba tal nigi dongwo olala di pungwo i obil han hongure wa momua. \v 20 Ena yal ta hobana pi tege eminga yal Yisas Kraist ol wai ol na tomia di pir tenangwo, ganba ari tal nigi dongwo ol wangure han hongwo i, gule ole tenangure isine dinamua. Dinamba, tal nigi dongwo hon onangwo i han honangure kara u nigi weni denamia. Homa nigi domba, hon onangwo i kara u nigi weni denamua. \v 21 Homa ha maing pirikungwo haung gul inangwo kulang pamba, ha maing pirere a i si ware emgi nomani si kulu sire God grang ha aidolangwo gul oun weni dongwo tenamia inangwo pamua. \v 22 Yu onangwo ipire kun awi tal ongwo bani di bole yu di emia, “Awi mebil sulere nin nomio, te kun ganba hongwo ala i pire gaung ganba bimba, yal ta bigi si tenangwo kun i gintani ganba ali pire hon ganba binangwo pamua.” \rq Pro 26:11\rq* \p Yu ongwo meri yalhobi tal nigi dongwo homa ol ware aidolimba, hon mena pire ol ware u nigi domua. \c 3 \s1 Kraist unamua dungwo i ha weni kara dungwo ha \p \v 1 Enambi hobo, pasi bolga i, namba tu pasi bol ni teiwa. Pasi su bol ni tega i, tal dime dire onana dire a yo te ni tere bol ni teya nomani si pire pire molo. \v 2 Hamen haya God hana togu hobi ha di engwo i ire, te hobana pi tege eminga yal grang ha aposel hobi di ni tongwo ha ire dire, nomani si pire pire monana dire pasi bol ni teiwa, \v 3 Ha ta yu pamia, Ha maing di tibi ol te i nangwo nangwo wai sinangwo haung, yal tau ure nin gaung pir tere yong inaning girungwo i han homia. Hongwo hobi ni Yisas pir tenga hobi gaun ha sire wa gol ni tenamua. \v 4 Tere yu di ni tenamia. “Kraist ti hon uralua dimba, makena mome? Monangwo haya hungwo timawe. Kwiana moya unama dire mongwo hobi haya gomia, moli uminga uminga omaga mominia, talhan hobi hamen haya God ol engwo nin dungwo bani dimia hon pol kunangwo yal Kraist olo humua.” \v 5 Dungwo hobi iwe, hamen haya weni God hamen ganba u tibi po dungure u tibi umia. Ungwiwe, nir aki di tongure ganba u tibi umua. \v 6 Ungwo meri emgi nir ganba bolimbani ure ari para weni si gol wai simua. \v 7 Simba, hamen ganba omaga dungwo haminga i, emgi endo bir denama dire God nin hobang momia kene ol tomua. Tomia, emgi endo do dinangwo para denangwo pamua. Endo do dinangwo haung u mala unangwo, ari God mobing hal wa tongwo hobi ha hol ol tere isusu ol tenangwo pamua. Pamba, pir tekimua. \p \v 8 Enambi hobo, me erin wan tausen yia i, God haung kenba tani dima di pimio, te kenba tani mominga i, God hanere wan tausen yia dima di pimia, Kraist olo u pa dikima di pire ni yalhobi nomani si gogo dalkio. Bai engwo haung u werigi dinangwo gintani unangwo pamua. \v 9 Kraist ti hon uralua dire ana kere e na tongwo i gintani humia, mining mining bole uma di pimua. Pungwo meri ni yalhobi yu di pirikio. God ganba endo deralua dire ana kere engwo i, ari para weni isusu ol tekinamio, te tal nigi dongwo ol wangwo i aidole nomani si kulu sinama dire kwi han momia, ganba endo denamua dire ana kere engwo i emgi nima nangwo pamua. \s1 Hamen ganba omaga dungwo hanga i wai sinangwo ha \p \v 10 Ena yal ta kuni nerala dire ungwo hankire mole ganulun dinga meri Kraist ti hon unangwo pamua. Unangwo gin i, masiki sungwo gin tani sigala dungwo meri hamen gintani wai sinamua. Ari haba kulmoma gintani endo dere ususu namua. Nangure ganba baniya ari talhan ongwo hanga tali para de ulgi enamua. \v 11 Yu onangwo pangwo ipire ni yalhobi tal nigi dongwo ol wanan mo, tal dime dire ol wanane? Tal dime dire ol ware God memini pangwo meri wine onanga pamua. \v 12 Olere God talhan para weni kene onangwo haung omaga u tibi olangwo pamia di pire awai honagi nega dire oli pio. God bai engwo haung i u tibi nangwo gin i, hamen bani tal dungwo haminga hobi endo de ulgi enamua. \v 13 Enamba hamen ganba hon i tibi olalua dire ana kere engwo ipire kwi han mominua. \s1 Kraist unangwo pangwo ipire nan anon ole kwi monaminga ha \p \v 14 Enambi hobo, God bai engwo haung u tibi unama di pire kwi hane hane moli onga i, tal nigi dongwo olkirala di pire God kina gumana pule ire u tani nabila dire honagi nega dire ol te i pire molo. \v 15 Molere God ni u wai nana dire nin bai engwo haung i tibi olekimia dire yol e pir to. God nomani bir yal Pol tongure na ha diga meri Pol ereyu dire pasi bol ni tomua. \v 16 Tongwo iwe, God tal onangwo ha i ere para di tibi olungwo pinua. Pinba, Pol pasi bongwo i ha tau memini oun domia, ari yal tau nomani paikungwo hobi ha i memini yu pamua, yu pamua dire gogo gogo nir si tomua. Tere ha maing buku ban tau kere gogo gogo nir si tomua. Tongwo ipire nin nomani isusu ol tomia. Tongwo yali u nigi domua. \p \v 17 Yahuna hobo, na ha diga i ni haya pir pisolinia. God krehaman ha wine olkungwo yal tau ure hasu ha maing nir si ni tenamia yol e pir tekirala dire kwi han molo. Monanga ha maing hol ogolo weni wanga bani hogal ta sikinanua. \v 18 Te nan hobana pi tege eminga yal Yisas Kraist pirari pare ol wai ol na tongwo maing ogolo pir po sirala dire oli pio. Yal Kraist hang awala gal te monangwo bani monamue. Para yu.