\id TIT EPV 
\h Tito 
\toc1 San Pablopa K'art'a P'ãda Titomaa 
\toc2 Tito 
\toc3 Tit 
\mt1 TITO 
\mt2 San Pablopa K'art'a P'ãda Titomaa 
\ip San Pablo, Jesucristopa jɨrɨt'eradapa na k'art'a Titomaa p'ãji. Titopa Cristode ijãaji Pablopa jarateeda k'aurepa. Maap'eda nipapachi Pablo ome judio-eerã t'ãide. Pablopa iru atabëiji Creta islade mãpema ijãapataarã k'aripapariimerã. Na k'art'a p'ãji Titopa ma mimia piara oo k'awaamerã. 
\ip Salude jarap'eda, naapɨara Pablopa jara bɨ sãap'eda ichia Tito Cretade bëida: ɨmɨk'ĩraarã bɨmerã ijãapataarã ak'ɨpataarã mimia oodait'ee. Jara bɨ jarateepinaamerã tauchaa bɨpi k'inia p'anɨɨrãmaa ijãapataarã ɨmɨk'ĩraarã k'ap'ɨade (cap. 1). Jara bɨ sãga ijãapataarã p'anapataadaipia bɨ (cap. 2); k'ĩra jĩp'a nipapataadaipia bɨ ãchi poro waibɨarã jua ek'ari mãik'aapa awaraarã k'ĩrapite (cap. 3.1-11). T'ẽepai jara bɨ Titopa ichi k'ĩrachuunamerã Nicópolis p'uurude (cap. 3.12-15). 
\c 1  
\s1 Salude pëida 
\p  
\v 1 Mɨ, Pablo mimiapari Tachi Ak'õre-it'ee. Jesucristopa mɨ pëiji ichi ũraa jarateede, Tachi Ak'õrepa jɨrɨt'eradaarã irude ijãadamerã mãik'aapa iru wãarata jara pëida k'awaadap'eda, chok'ek'ee p'anadamerã.  
\v 2 Ma awara ichideerãpa k'awaadait'ee piudak'ãri, ichita ɨt'ari p'ananadait'ee ichideerã perã. Tachi Ak'õrepa mãga jaraji na p'ek'au eujã bai naaweda. Wãarapɨ; seewa jarak'aa.  
\v 3 Tachi Ak'õreta Tachi K'aripapari. Irua k'inia bak'ãri, ma ũraa k'awapiji eperãarãmaa. Ichiaba mɨ jɨrɨt'eraji mãgɨ́ jarateenamerã. 
\p  
\v 4 Tito, na k'art'a pɨmaa p'ãru. Pɨ k'inia iru bɨ mɨchi warrak'a, Cristode wãara ijãapari perã mɨk'a. Ɨt'aa iidipari Tachi Ak'õrepa mãik'aapa Tachi K'aripapari Jesucristopa pɨ pia ak'ɨ p'anadamerã. Mãgá pɨ k'ãiwee bapariit'ee. 
\s1 Pablopa Titomaa mimia teeda 
\p  
\v 5 Pɨ Creta islade atabëiji, ne-inaa mɨa jõma oo-e pada oomerã. Mɨa naaweda jaradak'a, jɨrɨt'eraipia bɨ ɨmɨk'ĩraarã p'uuru bee chaa ijãapataarã ak'ɨpataadamerã.  
\v 6 Ijãapataarã ak'ɨpari t'ãri pia baipia bɨ Tachi Ak'õre k'ĩrapite. Ichiaba k'achia wẽe baipia bɨ eperãarã k'ĩrapite. Wẽra abapai iru baipia bɨ. Chi warrarã Cristode chok'ek'ee ijãadaipia bɨ. Ichiaba t'ãri pia p'anadaipia bɨ, awaraarãpa jaranaadamerã ãra k'achia-idaa p'anɨ, maa-e pɨrã k'ɨɨrɨ k'isua p'anɨ.  
\v 7 Ichia Tachi Ak'õredeerã ak'ɨpariit'ee. Maperã jɨrɨt'eraipia bɨ eperã k'ĩra jĩp'a, k'achia wẽe apemaarã k'ĩrapite. K'ɨɨrɨ k'isua baik'araa bɨ; k'ĩrauyaa; toyaa; chõoyaa; chĩara k'ũrayaa p'arat'a jitait'ee.  
\v 8 Ma k'ãyaara awaraarã auteebaipia bɨ, ichi temaa chedak'ãri. Ichiaba ne-inaa pia o-ĩa ooipia bɨ; k'ĩsia k'awaa baipia bɨ ne-inaa ooit'ee; t'ãri pia awaraarã ome; pia bapari Tachi Ak'õre k'ĩrapite; pia k'ĩsiapari ne-inaa ooi naaweda.  
\v 9 Ichita Ak'õre Ũraade ijãaipia bɨ tachia jarateedap'edaak'a, ma ũraa wãara perã. Ma ũraa k'ãyaara Tachi Ak'õrepa ũraa awara bɨk'aa. Mãga ijãak'ãri, k'aripait'ee ijãapataarãpa oodamerã Tachi Ak'õre Ũraa chiwidi k'awa beerãpa jarateedap'edaak'a. Ma awara ma ũraa ũridaamaa beerãmaa k'awapii ãrapa k'achia oopata. 
\s1 Pablopa jarada seewa jarateepataarãde 
\p  
\v 10 Mɨa mãga jara bɨ, mãgee ũridaamaa p'anɨɨrã chok'ara paraa perã parã t'ãide. Seewa ãchi k'ĩsiadeepa pariatua jarateepata mãik'aapa eperãarã k'ũrapata. Mãgɨɨrãpa jarateepata Cristo eere p'anɨɨrãpa at'ãri oodaipia bɨ Moisés eere p'anɨɨrãpa oopatak'a; tauchaa bɨpidaipia bɨ ɨmɨk'ĩraarã k'ap'ɨade.  
\v 11 Tito, mãɨrãmaa jarateepináaji. Ãchia jarateedaik'araa bɨ, ma k'aurepa ɨmɨk'ĩraarã, wẽraarã, ãchi warrarã paara k'ũrapata perã. Mãgeerãpa k'ĩra nejasia wẽe seewa jarateepata p'arat'a atadait'ee ãchi-it'ee. 
\p  
\v 12 Chonaarãweda Creta isladepema k'ĩsia k'awaapari, ãchi auk'aapa mãgaji: 
\q1 “¡Creta pidaarã, seewa-idaa beerã, k'oo-idaa beerã, waibɨa nek'oyaa beerã! Parã jõmaweda t'ãri k'achia-idaa p'anapata ne-animalaarã k'achiarãk'a.” 
\m  
\v 13 Ma eperã k'ĩsia k'awaaparipa jaradak'a, mãga p'anɨ ma seewa jarateepataarã. Maperã ãchi mãik'aapa chi seewa ũri k'inia p'anɨɨrã paara ɨtrɨak'óoji jĩp'a ijãadamerã.  
\v 14 Mãgá waa ijãada-e pait'ee chonaarãwedapema judiorãpa seewa nepɨrɨdap'edaa ãchi k'ĩsiadoopa. Ichiaba waa ooda-e pait'ee Jesucristo ũraa wãara ũridaamaa p'anɨɨrãpa jara p'anɨk'a. 
\p  
\v 15 Cristo k'aurepa p'ek'au k'achia wẽe p'anadak'ãri, ne-inaa jõmaweda pia bɨ tachi-it'ee; chik'o k'odait'ee mãik'aapa it'abarreepema net'aa. Jõdee jãgee p'ek'au k'achia oopataarã-it'ee mãik'aapa Cristo ũraade ijãadak'aa beerã-it'ee, maarepida ne-inaa pia wẽ-e. Ãchi-it'ee jõmaweda k'achia bɨ. Ãchi k'ĩsia paara k'achia bɨ, Ak'õrepa k'inia bɨk'a k'ĩsiadak'aa perã.  
\v 16 “Taipa Tachi Ak'õrede ijãa p'anɨda” apata. Mamĩda seewata mãga jarapata. Tachia ãchia oopata unudak'ãri, k'awapata ãchia t'ãripa ijãadak'aa. T'ãri k'achia-idaa p'anadairã, Tachi Ak'õre k'ĩrau bɨ ãchi ome. Oodak'aa irua oopi k'inia bɨk'a. Mãgeerãpa ne-inaa pia apida p'oyaa oodak'aa. 
\c 2  
\s1 Sãga ijãapataarã p'anapataadaipia bɨ 
\p  
\v 1 Pɨ jõdee, jarateeipia bɨ jĩp'a uchiamerã Jesucristo Ũraa Pia jara bɨk'a.  
\v 2 Ũráaji ijãapataarã chonaarãmaa: ne-inaa oodai naaweda pia k'ĩsiadaipia bɨ p'ek'au k'achiade baainaadamerã; k'ĩra jĩp'a p'anadaipia bɨ apemaarã k'ĩrapite, pia k'ĩsiadamerã ãchide; ne-inaa pariatua oodaik'araa bɨ; wãara Cristode ijãadaipia bɨ; awaraarã wãara k'inia iru p'anadaipia bɨ Tachi Ak'õrepa k'inia iru bɨk'a; chupɨria jõnɨ jida, Cristode ijãadaipia bɨ. 
\p  
\v 3 Mãga pɨk'a chõtrãarãmaa ũráaji: Tachi Ak'õre ome ewari chaa chok'ek'ee p'anadaipia bɨ; chĩara ãpɨte ik'achia pedeedaik'araa bɨ; it'uapa piudaik'araa bɨ. Ãchi mãgá pia p'anadaipia bɨ apemaarã wẽraarã ne-inaa pia oo k'awaa wãdamerã.  
\v 4 Mãgá ijãapataarã chõtrãarãpa awẽraarãmaa jarateedai ãchi k'ima mãik'aapa ãchi warrarã k'inia iru p'anapataadamerã.  
\v 5 Ma awẽraarãpa ne-inaa pariatua oodaik'araa bɨ; ãchi ɨmɨk'ĩra k'ãyaara awaraa ɨmɨk'ĩra ome t'ĩudaik'araa bɨ; k'achia oodait'ee k'ĩsiadaik'araa bɨ; t'ãri pia mimiadaipia bɨ ãchi te pidaarã ak'ɨdait'ee; ãchi ɨmɨk'ĩra jua ek'ari chok'ek'ee p'anadaipia bɨ. Mãgá p'anaruta pɨrã, ijãadak'aa beerãpa k'achia pedeeda-e pait'ee Tachi Ak'õre Ũraade ãra k'aurepa. 
\p  
\v 6 Auk'a ũráaji k'ũtrãarã chok'ek'ee p'anadamerã mãik'aapa ne-inaa pariatua oonaadamerã.  
\v 7 Tito, pɨ ichiaba nejõmaade ichita ne-inaa pia ooipia bɨ. Mãgá ãramaa ak'ɨpiit'ee sãga p'anapataadaipia bɨ. Ãramaa Tachi Ak'õre Ũraa jarateek'ãri, k'ĩra jĩp'a jarateeipia bɨ ãra pipɨara p'anapataadamerã mãik'aapa Jesucristo k'inia iru p'anadamerã. Jarateeik'araa bɨ pɨ waibɨara pait'ee ãra k'ĩrapite.  
\v 8 Pɨa jarateeru ichita wãara baipia bɨ. Mãgá jarateeru pɨrã, apidaapa jarada-e pai pɨa pariatua jarateepari. Ma k'ãyaara, pɨa jaratee bɨ ũridaamaa beerã k'ĩra nejasia p'anadai k'awaadak'ãri pɨa ichita oopari pɨa ũraa bɨk'a. Ne-inaa k'achia maarepida unuda-e pai tachi ãpɨte jaradait'ee. 
\p  
\v 9 Ũráaji esclavoorã ijãa p'anɨɨrãmaa: ãchi chipariirã jua ek'ari chok'ek'ee p'aneedaipia bɨ; ne-inaa jõmaata t'ãri pia oodaipia bɨ chipariirãpa oopi p'anɨk'a; pedee k'achia p'anaudaik'araa bɨ mimiade chok'a pëidak'ãri.  
\v 10 Chipariirã net'aa maarepida chɨadaik'araa bɨ. Ma k'ãyaara ak'ɨpidaipia bɨ ichita oodait'ee chipariirãpa k'inia p'anɨk'a, seewa jarada-ee. Mãgá ewari chaa chok'ek'ee p'anaruta pɨrã, chipariirã awaraarã ome Tachi Ak'õre Ũraa pi-ia k'ĩsiadai mãik'aapa iru ode t'ĩu k'iniadai tachi ome, tok'arradee atuapiamaapa. 
\s1 Sãap'eda k'ĩra jĩp'a p'anadaipia bɨ 
\p  
\v 11 Tachi Ak'õrepa ak'ɨpiji eperãarã jõmaweda k'inia iru bɨ mãik'aapa k'inia bɨ o k'achiade atuanaadamerã.  
\v 12 Tachia iru ũraade jara bɨk'a oodak'ãri, oo amaadait'ee ijãadak'aa beerãpa ne-inaa k'achia k'ĩra t'ãdoo oopata. Mãgá jĩp'a ijãadak'ãri, pia k'ĩsia k'awaa wãpata mãik'aapa k'ĩra jĩp'a oopata tachia oodaipia bɨk'a Tachi Ak'õre k'ĩrapite. Tachi mãga p'anapata pɨrã na p'ek'au eujãde p'anɨ misa, pia p'anapataadait'ee iru k'ĩrapite, ichiaba awaraarã k'ĩrapite.  
\v 13 Mãga p'anapataadaipia bɨ Tachi Ak'õre Waibɨa waya cheru misa. Tachi K'aripapari Jesucristo unu k'iniapa ewari chaa iru nɨpata. Iru k'ĩra wãree unudak'ãri, t'ãri o-ĩa ak'ɨtrua para nɨ̃beeit'ee.  
\v 14 Ichi ita-aria peepiji tachi pari. Mãgá tachi k'aripa ataji p'ek'au k'achia jua ek'ariipa. Mãgá piuk'ãri, tachia k'achia oopatap'edaa jõmaweda wẽpapiji ichideerã p'aneedamerã. Maperã t'ãripa ichi-it'ee ne-inaa pia k'ĩra t'ãdoo oo k'inia p'anɨ. 
\p  
\v 15 Mãpai Tito, mãgee ũraa mɨa jarada pia jaratéeji Creta isladepema ijãapataarãmaa. T'ãri pia ũráaji, jõmaweda pɨa jara bɨk'a oodamerã. Ũri k'iniada-ee p'anɨ pɨrã, k'awapíji ãchia ne-inaa k'achia oo p'anɨ. Tachi Ak'õrepa pɨ jɨrɨt'eraji ãra ak'ɨpariimerã. Maperã mãgá pedeeipia bɨ. Pɨ yiaraa iru p'anadaik'araa bɨ. 
\c 3  
\s1 Sãga Cristode ijãapataarã ijãadak'aarã awara p'anapataadaipia bɨ 
\p  
\v 1 K'irãpapíji jãpema ijãapataarãmaa ãra ichiaba p'anapata Creta isladepema poro waibɨarã jua ek'ari. Maperã oodaipia bɨ mãgɨ́ poroorãpa oopi p'anɨk'a. Ichita oo k'inia p'anadaipia bɨ ne-inaa pia awaraarã k'aripadait'ee.  
\v 2 Jaráji chĩara ãpɨte k'achia pedeenaadamerã mãik'aapa aupedeenaadamerã awaraarã ome. Ma k'ãyaara t'ãri pia p'anadaipia bɨ mãik'aapa pedee pia pedeedaipia bɨ jõmaarã ome. ¡Mamĩda, audua p'anadaik'araa bɨ! 
\p  
\v 3 Naaweda tachia Cristo k'awada-e p'anadak'ãri, k'achia p'anapachida. Oodaamaa p'anapachida Tachi Ak'õrepa jara pëidak'a. Atua p'anajida, seewa jara p'anɨpa tachi itu k'ũra p'anadap'edaa perã. Esclavoorãk'a p'anapachida, tachia oo k'iniata ne-inaa k'achia k'ĩra t'ãdoo oo nipapatap'edaa perã. T'ãri k'achia-idaa p'anapachida. Awaraarã unuamaa iru p'anapachida, ne-inaa iru p'anadap'edaa k'aurepa. Chik'ĩra unuamaa p'anapachida.  
\v 4 Mãgá p'anapachida mĩda, Tachi Ak'õre, Tachi K'aripaparipa ichi warra tachimaa pëiji, tachi chupɨria k'awaada perã. Peepiji tachi p'ek'au k'achia wẽe p'aneedamerã. Mãgá k'awaapiji ichia tachi k'inia iru bɨ.  
\v 5 Ichiata tachi o k'achiadeepa k'aripa ataji atuanaadamerã. Mãga oo-e paji tachia ne-inaa t'ãri pia oopata perã. ¡Mãga-e! Tachi k'aripaji tachi chupɨria k'awaada perã. Tachia p'ek'au k'achia oopatap'edaa wẽpapiji mãik'aapa ichi Jaure ba chepiji tachi k'ap'ɨade. Tachi piu pɨk'a p'anajida mĩda p'ek'au k'achia k'aurepa, irua waya chok'ai p'anapiji ichi Jaurepa. Mãga oop'eda, tachi p'aneepachida warra chai ewaa t'odak'a mãik'aapa paniade k'uipidak'a.  
\v 6 Tachi Ak'õrepa ichi Jaure ba chepik'ãri tachimaa, pania waibɨa pɨk'a weeji tachi k'ap'ɨa ɨ̃rɨ. Mãga ooji Jesucristopa tachi o k'achiadeepa k'aripa atak'ãri.  
\v 7 Ɨ̃rá Tachi Ak'õrepa jarai: “Mɨ Warra piuda k'aurepa parã p'ek'au k'achia wẽe p'anɨ mɨ k'ĩrapite.” Tachi Ak'õrepa mãga ooji t'ãri pia bapari perã. Tachia ne-inaa pia p'oyaa oodak'aa irua tachi chupɨria k'awaamerã. Ma awara eperã piuda net'aa ome beeruk'a, mãga pɨk'a tachi, Tachi Ak'õre warrarã p'aneeruta Cristo k'aurepa. Mapa k'awapata piudak'ãri, wãara ɨt'aa wãdait'ee. 
\s1 Titomaa ũraada 
\p  
\v 8 Mɨa et'ewa p'ãda wãarapɨ. Maperã mãgɨ́ ũraa ip'ii jarateeipia bɨ ijãapataarãmaa, mãga ũridak'ãri, ne-inaa pia k'ĩra t'ãdoo oo p'anadamerã. Mãga oodak'ãri, eperãarã jõmaweda k'aripadait'ee, Tachi Ak'õrepa k'inia bɨk'a.  
\v 9 Mamĩda Tito, pariatua aupedeeyaa baik'araa bɨ audua beerã ome ãchi chonaarãwedapema ëreerã k'ap'ɨa. Ichiaba t'ĩuk'araa bɨ nepɨra jɨrɨ p'anɨɨrã ome, ãchi aupedeeyaa p'anadak'ãri Moisepa p'ãda jara k'inia bɨ k'ap'ɨa. K'ĩrak'aupai t'ĩu mãgee ijaraapataarã ome. Mãgee ne-inaa ooruta pɨrã, maarepida k'aripada-e.  
\v 10 Eperãpa ijãapataarãmaa k'ĩraupik'ãri, tachi ijãapataarã awara-awaraadaipata. Mãgee eperã parã t'ãide paraa pɨrã, k'ĩra jĩp'a ũráaji mãgɨ́ k'achia oo amaamerã. Ũri k'inia-e bɨ pɨrã, waya ũráaji. Mãga ũraap'eda, at'ãri ũriamaa bɨ pɨrã, ijãapataarã t'ãide waa t'ĩupináatɨ.  
\v 11 Mãgee eperãarã ne-inaa k'achia oomaa p'anɨ, ijãa amaadaruta perã Tachi Ak'õrepa wãarata jara pëida. Jõmaarãpa k'awapata ãchi k'achia uchiadait'ee Ak'õre k'ĩrapite, ũridaamaa p'anapata perã. 
\s1 Pablopa na k'art'ade t'ẽepai p'ãda 
\p  
\v 12 Tito, mɨa Artemas maa-e pɨrã Tíquico pɨmaa pëiit'ee. Jãma panak'ãri, p'oyaa bɨ pɨrã, isapai wã́ji Nicópolis p'uurudee mɨ k'ĩrachuude. Mɨ jãma banait'ee p'usa t'ojara bɨ misa.  
\v 13 Abogado t'ɨ̃jarapata Zenas, Apolo ome jãmãik'aapa uchiadak'ãri, k'aripáji nejõmaade pia wãdamerã ãchi ode.  
\v 14 Mãgá tachi ɨ̃pemaarã jãma p'anɨɨrãpa ip'ii pia oodaipia bɨ awaraarã k'aripadait'ee mãik'aapa chupɨria chedeerã k'aripadait'ee chik'o, p'aru iru p'anadamerã. Mãga oodaipia bɨ pariatua p'anapataadai k'ãyaara, apida k'aripada-ee. 
\s1 Pablopa awaraarã ome salude pëida 
\p  
\v 15 Jõmaweda ijãapataarã nama mɨ ome p'anɨɨrãpa pɨmaa salude pëiruta. Taipa ichiaba salude tee pëiruta tai k'õp'ãyoorã Cristo k'aurepa k'iniarãmaa. Mɨa ɨt'aa iidi bɨ Ak'õremaa irua parã jõma pia ak'ɨ bapariimerã. 
\p Mãgapai paji.