\id ROM EPV \h Romanos \toc1 San Pablopa K'art'a P'ãda Romade P'anɨ Ijãapataarãmaa \toc2 Romanos \toc3 Ro \mt1 ROMANOS \mt2 San Pablopa K'art'a P'ãda Romade P'anɨ Ijãapataarãmaa \ip San Pablo, Jesucristopa jɨrɨt'eradapa na k'art'a p'ãji. Pablo judío paji. Tachi Ak'õrepa Moisemaa ũraa p'ãpida pia k'awa baji, fariseo pada perã. Irua na k'art'a p'ã pëiji Romade p'anɨ ijãapataarãmaa; judiorã, judio-eerãmaa paara. Na k'art'a p'ãdade Pablopa jara bɨ ichia k'ĩsia iru bɨ wãit'ee Romadee mãik'aapa Españadee. Jesucristopa jɨrɨt'eradaarã waide mamaa wãda-e pada perã jarateede, na k'art'ade Pablopa jara bɨ sãga eperãarã ijãapataadaipia bɨ Jesucristode, irua ãra o k'achiadeepa k'aripa atamerã. Ichiaba jaratee bɨ judiorãpa ijãapata judio-eerãpa ijãapata ome; sãga p'anapataadaipia bɨ Cristode ijãadak'ãri. \ip Naapɨara Pablopa jara bɨ ichi Jesupa jɨrɨt'erada; ichia ɨt'aa t'ɨ̃pari Romadepema ijãapataarã pari mãik'aapa sãap'eda na k'art'a p'ãji ãramaa (cap. 1.1-17). Jara bɨ eperãarã jõmaweda p'ek'au k'achia oopata jua ek'ari p'anapata perã, atuadait'ee. Maperãpɨ chupɨria iididaipia bɨ Jesupa ãra ma o k'achiadeepa k'aripa atamerã (caps. 1.18–3.20). Jara bɨ sãga Jesude ijãadak'ãri, Tachi Ak'õrepa eperãarãpa p'ek'au k'achia oopata wẽpapipari mãik'aapa ichi t'ãri auk'a bɨpari ãchi t'ãri ome (caps. 3.21–5.11); Adán k'aurepa p'ek'au k'achia oopata; jõdee Cristo k'aurepa p'ek'au k'achia oo amaadai (caps. 5.12–6.23); ijãapataarã araa p'anadak'ãri Cristo ome, Tachi Ak'õre Jaure jua ek'ari p'anapata (caps. 7–8); judiorãpa Jesucristode ijãa k'iniada-e pada perã, Tachi Ak'õrepa ichi ũraa chiwidi k'awapiji tachi judio-eerãmaa, mamĩda judiorã jida auk'a Ak'õre truadee wãdai Cristode ijãaruta pɨrã (caps. 9–11). Jara bɨ sãga Cristode ijãapataarã p'anapataadaipia bɨ: chik'inia p'anapataadaipia bɨ mãik'aapa oodaipia bɨ Ak'õrepa k'inia bɨk'a; ãchi poro waibɨarã waawee p'anɨ; k'ĩra jĩp'a nipa p'anɨ awaraarã ome (caps. 12.1–15.13). T'ẽepai na k'art'a p'ã aupa wãk'ãri, Pablopa salude pëiru ichi k'ĩra k'awa p'anɨɨrãmaa (caps. 15.14–16.27). \c 1 \s1 Salude pëida \p \v 1 Mɨ, Pablopa oopari Jesucristopa oopi bɨk'a. Mapa nãgɨ́ k'art'a p'ãru. Tachi Ak'õrepa mɨ jɨrɨt'eraji mãik'aapa awara bɨji jarateemerã irua pedee pia jara pëida Jesucristode. \p \v 2 Chonaarãweda Tachi Ak'õrepa jaraji ma pedee pia jara pëida ichi pedee jarapataarã k'ap'ɨa pari, ãrapa mãgɨ́ p'ãdamerã mãik'aapa jɨ̃adamerã awaraa ũraa p'ãda ome. \v 3 Ma jara pëidade Ak'õrepa jaraji ichi Warra uchiait'ee chonaarãwedapema Rey Daviddeepa, eperã jĩp'aa uchiaparik'a. \v 4 Mamĩda ichi warra eperã jĩp'aa-e paji. Tachi Ak'õre Warra paji. Ak'ɨpiit'ee Jesucristo wãara ichi Warra, Tachi Ak'õrepa iru jõmaarã k'ãyaara waibɨara papiji, iru piup'eda, chok'ai p'irabaipik'ãri. Mãga ooji jõmaarãpa k'awaadamerã wãara Jesucristota Tachi Waibɨa. \p \v 5 Cristopa mɨ pia ooji mɨ pëik'ãri mãga jarateenamerã. Mapa mɨa jarateepari judio-eerã jõmaarãmaa, irude ijãadamerã mãik'aapa oodamerã irua oopi bɨk'a. \v 6 Parãpa ichiaba ma jarateeda ijãajida. Tachi Ak'õrepa parã jida jɨrɨji Cristodeerã papiit'ee. \p \v 7 Maperã mɨa na k'art'a p'ãru parã Roma p'uurudepemaarãmaa k'irãpapiit'ee Tachi Ak'õrepa parã k'inia iru bɨ mãik'aapa parã awara bɨ k'inia bɨ ichideerã p'aneedamerã. Mɨa ɨt'aa iidi bɨ irua mãik'aapa Tachi Waibɨa Jesucristopa parã pia ak'ɨ p'anadamerã. Mãgá k'ãiwee p'anapataadait'ee. \s1 Pablo Romadee wã k'inia bada \p \v 8 Naapɨara mɨa jara k'inia bɨ Jesucristo k'aurepa mɨa gracias jarapari mɨ Ak'õre Waibɨamaa parã jõmaarã pari. Mɨa mãgá gracias jarapari, ijãapataarã para bee chaa nepɨrɨpata perã parãpa wãara Jesucristode ijãa p'anɨ. \v 9 Tachi Ak'õrépata k'awa bɨ mɨ ichita ɨt'aa t'ɨ̃pari parã pari, t'ãripa oo k'inia bairã irua oopi bɨk'a. Mapa jarateepari iru Warrapa ooda eperãarã k'aripait'ee. \v 10 Enenee nɨ̃bɨ Tachi Ak'õremaa mɨ k'aripamerã wãit'ee parã ak'ɨde, irua mãga k'inia bɨ pɨrã. Taarãru mɨ wã k'inia bɨ. \v 11 Parã k'ĩra ak'ɨ k'inia bɨ, parãmaa waapɨara k'awaapiit'ee Ak'õre Jaurepa oopi bɨ. Mãgá parãpa pipɨara oodai Ak'õrepa k'inia bɨk'a. \v 12 Ma awara mãgá tachi jõmaweda chik'aripa p'anadai pipɨara Cristode ijãadait'ee. \p \v 13 Ɨ̃pemaarã Cristo k'aurepa, mɨa parãmaa k'awapi k'inia bɨ mɨ wã k'inia bada parã ak'ɨde. Mamĩda p'oyaa-e paji. Parã auk'a k'aripa k'inia bɨ apemaarã judio-eerã k'aripaparik'a. K'inia bɨ parã t'ãidepemaarã ichiaba Cristode ijãadamerã mãik'aapa oodamerã irua oopi bɨk'a. \v 14 Wãara Tachi Ak'õrepa mɨ jɨrɨt'eraji ichia jara pëida jarateenamerã jõmaarãmaa: Grecia eujãdepema pedee pedeepataarãmaa; aɨ pedee pedeedak'aarãmaa ichiaba; k'ĩsia k'awaa p'anɨɨrãmaa mãik'aapa k'ĩsia k'awa-ee p'anɨɨrãmaa paara. \v 15 Maperã parã Roma p'uurudepemaarãmaa ichiaba mɨa jaratee k'inia bɨ Jesucristopa ooda eperãarã k'aripait'ee. \p \v 16 Mɨ k'ĩra nejasia-ee jarateeit'ee Cristopa ooda eperãarã k'aripait'ee, Tachi Ak'õre, ichi juapa aɨde ijãapataarã k'aripait'ee perã atuanaadamerã. Naapɨara mãga jara pëiji judiorãmaa mãik'aapa ɨ̃rá mãga ichiaba jara pëiru judio-eerãmaa. \v 17 Mãgɨ́ jara pëida k'aurepa k'awa p'anɨ eperãarãpa k'awaadak'ãri Cristopa ooda ãchi-it'ee mãik'aapa irude ijãadak'ãri, Tachi Ak'õrepa ãchi p'ek'au k'achia wẽe ak'ɨpariit'ee. Tachia mãga k'awa p'anɨ Tachi Ak'õre Ũraa p'ãdade jara bairã: \q1 ‘Eperã Tachi Ak'õrede wãara ijãapari ichita bapariit'ee iru ome, p'ek'au k'achia wẽe bairã iru k'ĩrapite.’ \rq (Hab 2.4)\rq* \s1 P'ek'au k'achia oopata k'aurepa atuadait'ee \p \v 18 Ɨt'ariipa Tachi Ak'õrepa ijãapataarã mãgá p'ek'au k'achia wẽe ak'ɨ bɨ mĩda, ichia jõmaarãmaa k'awapi k'inia bɨ mãgá ak'ɨ-e ichide ijãadak'aa beerã. K'ĩrau bɨ ãchi ome p'ek'au k'achia ooi awaa p'anapata perã mãik'aapa ne-inaa k'achia oopata perã apemaarãpa ijãanaadamerã irua wãarata jara pëidade. \v 19 Ãchia mãga oopata, ãchi t'ãride pia k'awa p'anɨ mĩda Tachi Ak'õre bapari. Mãga k'awa p'anɨ ichi jua at'apai ãchimaa ak'ɨpidoo perã. \v 20 Tachi Ak'õrepa na eujã, pajã mãik'aapa ne-inaa jõma aɨde nɨ̃bɨ oodak'ãriipa, eperãarãpa ma ooda ak'ɨ p'anapachida. Mãgá k'awaa wãpachida iru ichita bapari mãik'aapa jõmaweda irua ooda, eperãarãpa p'oyaa oodak'aa perã mãgee net'aa ãchi juadoopa. Mãga k'awa p'anajida mĩda, ãchi k'inia p'ek'au k'achia oo wãpachida. \v 21 Mãgá Tachi Ak'õre k'awa p'anɨde at'ãri irude ijãa k'iniadak'aa paji mãik'aapa ɨt'aa t'ɨ̃ k'iniadak'aa paji gracias jaradait'ee, irua ãchi pia ak'ɨ bapachi mĩda. Ak'õre net'aade k'ĩsiadak'aa paji. Maperãpɨ eperãarã k'ĩra k'awa-ee pɨk'a p'anapachida, pia mãik'aapa k'achia k'awada-ee. \v 22 “Tachia ne-inaa jõma k'awa p'anɨda” apachida. Mamĩda wãara k'ĩsia k'awadak'aa paji, Ak'õrede ijãadak'aa paji perã. \v 23 Unupachida Tachi Ak'õrepa ne-inaa k'ĩra wãree ooda. Mamĩda ɨt'aa t'ɨ̃dai k'ãyaara Ak'õre k'ĩra wãreemaa, irua oodadepema ne-inaa mãgee jĩak'a juapa oopachida aɨ k'ĩrapite ɨt'aa t'ɨ̃pataadait'ee. Mãgá ɨt'aa t'ɨ̃ p'aneepachida eperã jĩak'a ooda k'ĩrapite; ipana, ne-animal maa-e pɨrã eujãde bipa nĩuteepata, mãgee jĩak'aa ooda k'ĩrapite. Mãga oopachida mãgee net'aa chook'aa mĩda, eperãpa ooda perã. Jõdaipari eperãk'a. Mamĩda Tachi Ak'õre ichita bapari. \p \v 24 Mãga oo k'inia p'anapachida perã, Tachi Ak'õrepa ichiak'au bëiji k'achia oodamerã chĩara ome. Mãgá ãchia k'achia oo k'iniata oo wãpachida, k'ĩra nejasia-ee. \v 25 Tachi Ak'õrepa wãara ne-inaa jõmaweda ooji mĩda, ma wãarata ijãadai k'ãyaara, seewa ijãapachida. Mapa ɨt'aa t'ɨ̃pachida irua oodamaa, irumaa ɨt'aa t'ɨ̃dai k'ãyaara. ¡Mamĩda tachi ooda ichita Ak'õre Waibɨa pait'ee! ¡Mãgɨta Tachi Ak'õre Waibɨa! Amén. \p \v 26 Ãchia mãgá Tachi Ak'õrepa oodamaa ɨt'aa t'ɨ̃ p'anadap'edaa perã irua ichiak'au bëiji ãchia oo k'iniata oodamerã. Mãgá ne-inaa k'achia k'ĩra t'ãdoo oo wãpachida. Wẽraarã awaraa wẽraarã ome k'ãi k'inia p'anapachida, wẽra chi ɨmɨk'ĩra ome k'ãiparik'a. \v 27 Ichiaba ɨmɨk'ĩraarãpa awaraa ɨmɨk'ĩraarã audú jɨrɨpachida ãchi ome auk'a araa k'ãidait'ee, wẽraarã ome k'ãidai k'ãyaara. Mãga oo p'anɨpa k'ĩra nejasia wẽe, ãchi k'ap'ɨa miapipachida, Ak'õrepa oopi k'inia bɨk'a eperãarãmaa oodaamaa p'anadap'edaa perã. \p \v 28 Ma awara Tachi Ak'õre k'awadaamaa p'anadap'edaa perã, irua ãchi ichiak'au atabëiji ne-inaa k'achia k'ĩra t'ãdoo k'ĩsiadamerã mãik'aapa oodamerã. \v 29 Mãgá p'ek'au k'achia k'ĩra t'ãdoo oo p'aneepachida. Mãgee eperãarã nãgá p'anapata: pariatua awaraarã jɨrɨpata aɨ ome k'ãidait'ee; ik'awaa ne-inaa k'achia oodait'ee; chĩara net'aa k'ɨ̃ayaa; chĩara k'achia ooyaa; chĩara k'ĩra unuamaa iru bee ne-inaa k'aurepa; chĩara jɨrɨyaa peedait'ee; chõo jɨrɨyaa; chĩara k'ũrayaa; t'ãri k'achia-idaa; chĩara ãpɨte k'achia pedeeyaa; \v 30 ik'achia jarayaa; Tachi Ak'õre k'ĩra unuamaa; auduayaa; ãchia oopata nepɨrɨyaa awaraarãpa ãchi t'o p'anadamerã; ne-inaa k'achia oodait'ee k'ĩsiayaa; ãchi ak'õreerã pedee ũridaamaa; \v 31 k'ĩsia k'awadak'aa; oodak'aa ãchia oodait'eeda apatak'a; ãchideerã paara k'ĩra unuamaa; k'ĩra jõdak'aa; chupɨria k'awaadak'aa. \v 32 Mãgeerãpa ãchi t'ãridepai k'awapata p'ek'au k'achia oo p'anɨ Tachi Ak'õre k'ĩrapite. Ma awara k'awapata Tachi Ak'õrepa atuapiit'ee mãgee p'ek'au k'achia ooi awaa beerã. Mamĩda ichi k'inia mãgee ne-inaa k'achia oo wãpata mãik'aapa pia ak'ɨpata awaraarã ãchi ome auk'a oo wãpataarã. \c 2 \s1 Tachi Ak'õre ewari waibɨa ewate \p \v 1 Mãgee k'achia oopataarã ak'ɨk'ãri, parãdepema abaapa k'ĩsiai: “Mɨa mãga oo-e pak'aji”. Mamĩda pɨa pida ne-inaa k'achia oopari Tachi Ak'õre k'ĩrapite. Maperã k'ĩrak'aupai jarai Tachi Ak'õrepa mãgee k'achia oopataarã miapiipia bɨ. Auk'a Ak'õrepa pɨ miapii, pɨa k'achia oopata k'aurepa. \v 2 Wãara, tachia k'awa p'anɨ Tachi Ak'õrepa ne-inaa k'achia chook'aa ichi bɨmãi. Maperãpɨ ichia ne-inaa pia oopari, jarak'ãri mãgeerã miapiit'ee ãchia p'ek'au k'achia oopata k'aurepa. \v 3 Mãga bɨta ¿k'ĩsia bɨk'ã irua pɨ miapi-e pait'ee, auk'a ne-inaa k'achia oopari mĩda? \v 4 Maa-e pɨrã ¿nãga k'ĩsia bɨk'ã? “Tachi Ak'õre audú t'ãri pia bairã, chooit'ee mɨa ne-inaa k'achia ook'ãri.” ¿K'awa-e bɨk'ã Tachi Ak'õre t'ãri pia bapari pɨ ome, k'inia bairã pɨa p'ek'au k'achia oo amaamerã? \v 5 Mamĩda pɨa oo-e bɨ Ak'õrepa k'inia bɨk'a, k'ɨɨrɨ k'isua bapari perã. Maperã Tachi Ak'õre ewari waibɨa ewate irua pɨ audupɨara miapiit'ee awaraa k'achia oopataarã k'ãyaara. Mãga ook'ãri, ne-inaa pia ooit'ee, Tachi Ak'õrepa ichita ne-inaa pia oopari perã. \v 6 Ma ewate Tachi Ak'õrepa ak'ɨit'ee eperãarã jõmaarãpa oopatap'edaa jarait'ee pia wa k'achia. \v 7 Ichi truadee wãpiit'ee nãgee eperãarã: ne-inaa pia oopataarã, k'inia p'anadairã Tachi Ak'õrepa ãchi pia ak'ɨmerã, mãik'aapa ichita p'ana k'inia p'anapataarã iru ome iru trua k'ĩra wãreede. \v 8 Jõdee nãgee eperãarã atuapiit'ee: audua p'anapataarã mãik'aapa ooda-e p'anɨɨrã Tachi Ak'õrepa wãarata jara pëidak'a, ma k'ãyaara ne-inaa k'achia oo k'inia p'anadairã. Mãɨrãpa Tachi Ak'õre k'ĩraupipata. Mapa ma ewate irua ãchi k'achia ooit'ee. \v 9 Ma ewate jõmaweda p'ek'au k'achia oopataarã miadait'ee mãik'aapa chupɨria chitoonadait'ee, naapɨara judiorã, maap'eda judio-eerã. \v 10 Jõdee pia oopataarã k'ãiwee p'anadait'ee, Tachi Ak'õrepa ãchi pia ak'ɨit'ee perã mãik'aapa ichi trua k'ĩra wãreedee wãpiit'ee perã. Mãga p'anadait'ee naapɨara judiorã, maap'eda judio-eerã. \v 11 Tachi Ak'õrepa judiorãpa oopatap'edaa, judio-eerãpa oopatap'edaa auk'a ak'ɨit'ee. \p \v 12 Mɨa mãga jara bɨ Ak'õrepa judio-eerã atuapiit'ee perã ãchia p'ek'au k'achia oopata k'aurepa, Moisepa p'ãda k'awada-e p'anɨ mĩda. Jõdee judiorã auk'a atuapiit'ee ãchia p'ek'au k'achia oopata k'aurepa, Moisepa p'ãda k'awa p'anɨ mĩda, ooda-e p'anadairã jõmaweda ma p'ãdade jara bɨk'a. \v 13 Tachi Ak'õrepa Moisemaa ũraa p'ãpida ũrirutapapai, eperã p'ek'au k'achia wẽe bee-e pai Tachi Ak'õre k'ĩrapite. Mamĩda eperã p'ek'au k'achia wẽe beei Tachi Ak'õre k'ĩrapite, ooru pɨrã jõmaweda ma p'ãdade jara bɨk'a. \v 14 K'awa p'anɨ judio-eerãpa ichiaba oodai Moisepa p'ãdade jara bɨk'a, ma p'ãda k'awada-e p'anɨ mĩda. Mãga oodai oodak'ãri Tachi Ak'õrepa k'ĩsia pia bëidak'a eperãarã t'ãride, ewaa weda eperãarã ook'ãri. \v 15 Mãgá pia oodak'ãri, jõmaarãmaa ak'ɨpipata ãchi t'ãride bëida auk'a bee Ak'õrepa p'ãpida ome. Ma k'ĩsia pia bëida k'aurepa ne-inaa pia k'awapata. Mapa ne-inaa pia oodak'ãri, k'ãiwee p'anapata. Jõdee ne-inaa k'achia oodak'ãri, k'ĩsia p'ua p'anapata. \v 16 Tachi Ak'õrepa mɨ jɨrɨt'eraji jarateemerã ichi Warra Jesucristopa ooda eperãarã k'aripait'ee. Irua ak'ɨit'ee eperãarãpa oopatap'edaa Ak'õre ewari waibɨa ewate. Iruata k'awapari jõmaarãpa ãchi t'ãride oo k'inia p'anɨ, pia wa k'achia. Mapa k'await'ee chisãgɨɨrã wãpii Ak'õre truadee mãik'aapa chisãgɨɨrã atuapii. \s1 Judiorãpa Moisepa p'ãda iru p'anɨ \p \v 17 Parãpa jarapata: “Tai judiorã.” Mamĩda parã audua p'anɨ Tachi Ak'õrepa oopi k'inia bɨ eperãarãmaa k'awa p'anɨda apata perã. Mãga jarapata pãchi auk'aarãpa Moisepa p'ãda iru p'anadairã. \v 18 Wãara Moisepa p'ãda k'aurepa k'awa p'anɨ sãga oodaipia bɨ mãik'aapa sãga oodaik'araa bɨ, Tachi Ak'õrepa parã pia ak'ɨ bamerã. Ma awara ijãa p'anɨ Ak'õre Ũraa p'ãdade jara bɨk'a wãara oodaipia bɨ jõmaarãpa, ma p'ãdade jara bɨ ũraa pia bairã. \v 19 K'ĩsia p'anɨ parã́pata Tachi Ak'õrepa oopi k'inia bɨ eperãarãmaa jarateedai Moisepa p'ãda k'awa-ee beerãmaa, ãchia Ak'õre Ũraa k'awada-e p'anadairã. \v 20 Parã-it'ee ãchi k'ĩsia k'awa-ee beerãk'a p'anɨ maa-e pɨrã warra chak'eerãk'a p'anɨ. Parã judiorãpa ãchimaa jarateeda-e p'anɨ pɨrã, ¿sãga k'awaadaima Ak'õrepa oopi k'inia bɨ ãchimaa? ¿Parãpa wãarata k'awa p'anɨ-ek'ã, Ak'õre Ũraa k'awa p'anapata perã? \v 21 Parãpa awaraarãmaa jarateepata Ak'õre Ũraa p'ãdade jara bɨk'a oodaipia bɨ. ¿Mãga-ek'ã? Mamĩda parãpa pida ooda-e p'anɨ ma p'ãdade jara bɨk'a. Ũraapata awaraarãmaa nechɨanaadamerã. Mamĩda edaare parãpa mãga oopata. \v 22 Jarapata tachi wẽra omepai k'ãipia bɨ. Mamĩda parãdepema ũk'uruurãpa chĩara wẽra jɨrɨpata, aɨ ome k'ãidait'ee. K'ĩra unuamaa iru p'anapatada apata ne-inaa k'ĩra t'ãdoo juapa ooda, aɨ k'ĩrapite ɨt'aa t'ɨ̃pata. Mamĩda parãdepemaarã ũk'uru t'ĩupata mãgee ne-inaa iru p'anɨ tede nechɨadait'ee. \v 23 Jara p'anɨ: “Táipata Tachi Ak'õre Ũraa k'awa p'anɨda” apata. Mamĩda wãara ooda-e p'anɨ Ak'õrepa jara bɨk'a ma ũraade. Mapa parã k'aurepa awaraarãpa pedee k'achia jarapata Tachi Ak'õre ãpɨte, \v 24 Ak'õre Ũraa p'ãdade nãga jara bɨk'a: \q1 ‘Parã k'aurepa Tachi Ak'õrede ijãadak'aa beerãpa k'achia pedeepata iru ãpɨte.’ \rq (Is 52.5)\rq* \p \v 25 Tachi Ak'õrepa oopidak'a chonaarãweda, tauchaa bɨjida parãdepema ɨmɨk'ĩraarã k'ap'ɨade, ak'ɨpidait'ee parã Tachi Ak'õre eperãarã. Mamĩda parãpa Tachi Ak'õre Ũraa p'ãdade jara bɨk'a wãara ooda-e p'anɨ pɨrã, auk'a p'aneepata tauchaa wẽe beerã ome. \v 26 Jõdee, ma tauchaa wẽe beerãpa wãara oo p'anɨ pɨrã Ak'õre Ũraade jara bɨk'a, Tachi Ak'õrepa ichideerã papiit'ee, tauchaa wẽe p'anɨ mĩda. \v 27 Mãgá Tachi Ak'õre k'ĩrapite mãɨrã pipɨara uchiadait'ee parã judiorã k'ãyaara. Ak'õrepa oopi bɨk'a oo p'anɨpa ãrapa ak'ɨpipata Ak'õrepa parã miapiipia bɨ, irua oopi bɨk'a oo k'iniada-e p'anadairã. Mãga p'anapata, parã judiorãpa iru ũraa p'ãda k'awa p'anɨ mĩda mãik'aapa pãchi k'ap'ɨade tauchaa iru p'anɨ mĩda. \v 28 Ma jõma jara aupadade k'ĩsiadak'ãri, k'awa p'anɨ Tachi Ak'õrepa ichideerã papi-e judiorãda apataarã, ne-inaa oopata perã irua ũraa p'ãdade jara bɨk'a maa-e pɨrã ãchi k'ap'ɨade tauchaa bɨpata perã. \v 29 Ma k'ãyaara ichideerã papipari chi t'ãripa irude wãara ijãapataarã. Jaradai ãchia tauchaa pɨk'a iru p'anɨ ãchi t'ãride, k'ap'ɨade iru p'anadai k'ãyaara. Mãgá t'ãripa wãara ijãadak'ãri, Ak'õre Jaure ãchi ome ba chepari. Mãgɨ́ pipɨara bɨ Ak'õre Ũraa p'ãdade iru p'anadai k'ãyaara, iruata k'awapipari perã jõma Tachi Ak'õrepa oopi k'inia bɨ. Tachi Ak'õrepa mãgee wãara ijãapataarã pia ak'ɨpari, awaraarãpa ãra mãgá ak'ɨda-e p'anɨ mĩda. \c 3 \s1 Tachi Ak'õrepa ichita oopari ichia jara bɨk'a \p \v 1 Mãgara, ¿k'ãare-it'ee eperã k'ap'ɨade tauchaa bɨi judío pamerã? ¿Pipɨara bɨ-ek'ã judio-ee bait'ee, judío pai k'ãyaara? \v 2 ¡Mãga-epɨ! Tachi Ak'õrepa judiorãta naapɨara jɨrɨt'eraji ichia jarada jɨ̃adamerã mãik'aapa awaraarãmaa jarateedamerã. \v 3 Made Ak'õrepa ichi ũraa jaraji judiorãmaa. Mamĩda ãchidepema ũk'uruurãpa ma ũraa ijãada-e p'anapachida. Maperã ooda-e paji irua oopi k'inia bɨk'a. Ãrapa mãgá ijãada-e p'anadap'edaa perã, ¿Ak'õrepa oo amaa beejik'ã ichia jaradak'a ma ũraa p'ãdade? \v 4 ¡Mãga-e! Ak'õrepa seewa jarak'aa eperãarãk'a. Jĩp'a oopari ichia jara bɨk'a. Ichi ũraa p'ãdade chonaarãwedapema Rey David it'aideepa jaraji: \q1 ‘Ak'õre, mɨa ne-inaa k'achia oopata ak'ɨp'eda, pɨa wãarata jarapari “k'achia bɨda” ak'ãri. Pɨ ɨmɨateepataarã ichita p'oyaapariit'ee, pɨa aupaita ak'ɨit'ee perã eperãarãpa oopata jarait'ee pia wa k'achia.’ \rq (Sal 51.4)\rq* \p \v 5 Mamĩda tai judiorãpa ne-inaa k'achia oo p'anadak'ãri, ak'ɨpipata Tachi Ak'õre pipɨara bɨ eperãarã k'ãyaara, irua maarepida k'achia ook'aa perã. Mãgara ¿k'ãata jaradaima? “¿Tachi Ak'õre, tachi ooda t'ãri k'achia bɨk'ã, k'achia oopataarã atuapiit'ee perã?” (Mɨa mãga iidik'ãri parãmaa, pedeemaa bɨ eperã k'ĩsia k'awa-ee bɨk'a.) \v 6 ¡Tachi Ak'õre t'ãri k'achia-epɨ! Mãga bada paara tachi ome, ¿sãga ak'ɨk'ajima na p'ek'au eujãdepemaarãpa oopata jarait'ee pia wa k'achia? \p \v 7 Mɨa mãga k'ĩsia bada paara, eperã k'ĩsia k'awa-ee bɨpa jarak'ajik'a ichiaba mɨa mãga jarai: “Mɨa seewa jarak'ãri, ak'ɨpimaa bɨ Tachi Ak'õre pipɨara bɨ mɨ k'ãyaara, irua seewa jarak'aa perã.” Mãgara mɨa k'ĩsiak'aji seewa jara bɨpa jõmaarãpa Tachi Ak'õre pipɨara ak'ɨdait'ee, irua wãarata jarapari perã. Mãga pada paara ¿sãap'eda Ak'õrepa mɨ atuapiima ma seewa jarada k'aurepa? \v 8 Wãara judiorã ũk'uruurãpa mɨ ãpɨte jara p'anɨda a p'anɨ, mɨa jarateepari ne-inaa k'achia oodaipia bɨ, jõmaarãpa Tachi Ak'õre pipɨara ak'ɨdamerã. ¡Mɨa mãga jarateek'aapɨ! Ak'õrepa k'awa bɨ k'airãpa mãga jarateepata mãik'aapa ichia mãgɨɨrã miapiit'ee ma k'aurepa. \s1 Jõmaarãpa p'ek'au k'achia oopata \p \v 9 Ma jõma jara aupadade k'ĩsiadak'ãri, k'awa p'anɨ tai judiorã pipɨara p'anɨ-e judio-eerã k'ãyaara, Ak'õrepa ichi ũraa p'ãda tai ome bëida perã. Et'ewa mɨa ak'ɨpiji parãmaa tachi jõmaarãpa p'ek'au k'achia oopata, p'ek'au k'achia jua ek'ari p'anapata perã; judiorã, judio-eerã auk'a. \v 10 Ichiaba Tachi Ak'õre Ũraa p'ãdade jara bɨ: \q1 ‘Eperã apida p'ek'au k'achia wẽe bɨ-e Tachi Ak'õre k'ĩrapite. \v 11 Eperã apidaapa wãara k'awa-e bɨ ne-inaa pia ooit'ee. Eperã apidaapa jɨrɨ-e bɨ Tachi Ak'õre wãara k'awaait'ee. \v 12 Jõmaarãta o k'achiade p'anɨ ãchia oo k'iniata oo p'anapata perã. Apidaapa oodak'aa Tachi Ak'õrepa oopi k'inia bɨk'a, ne-inaa pia wãara p'oyaa oodak'aa perã.’ \rq (Sal 14.1-3; 53.1-3)\rq* \q1 \v 13 ‘Nãga pɨk'a p'anɨ. Ara piuda k'ap'ɨa pia ɨada-e pak'ãri, mik'ia uchiaparik'a ma ɨadap'edaamãiipa, mãga pɨk'a pedee k'achia uchiapari ãchi it'aideepa, t'ãri k'achia-idaa p'anapata perã. Ãchi it'aideepa seewa aupai uchiapari.’ \rq (Sal 5.9)\rq* \q1 ‘Ara taamapa neera mera iru baparik'a chi k'idade eperã k'aait'ee, mãga pɨk'a ãchi imeraa pedeepa eperãarã k'ũrapata ne-inaa k'achia oopidait'ee.’ \rq (Sal 140.3)\rq* \q1 \v 14 ‘Ik'achia pedeepata t'ãri k'achia p'anapata perã.’ \rq (Sal 10.7)\rq* \q1 \v 15 ‘Chĩara audú pee k'inia p'anapata. \v 16 Mãɨrã wãrutamaa ne-inaa k'achia oo wãpata awaraarãmaa mãik'aapa awaraarã t'ãri p'uapipata. \v 17 K'ãiwee p'anadak'aa mãik'aapa k'awadak'aa awaraarã mãgá p'anapidait'ee.’ \rq (Is 59.7-8)\rq* \q1 \v 18 ‘Tachi Ak'õre waaweedak'aa, irude ijãadak'aa perã.’ \rq (Sal 36.1)\rq* \p \v 19 Tachia k'awa p'anɨ Tachi Ak'õrepa p'ãpiji ma et'ewa pedeeda judiorã-it'ee, ichia bëida perã ichi ũraa p'ãda tai chonaarã ome. Ma ũraa p'ãpiji apidaapa jaranaadamerã “mɨata ne-inaa k'achia oo-e” mãik'aapa jõmaweda na p'ek'au eujãdepemaarãpa k'awaadamerã ãchia p'ek'au k'achia oopata k'aurepa Tachi Ak'õrepa ãchi atuapiit'ee. \v 20 Maperã k'awa p'anɨ eperã apida p'ek'au k'achia wẽe bait'ee Tachi Ak'õre k'ĩrapite Moisepa p'ãda k'awapari perã maa-e pɨrã ma p'ãdade jara bɨk'a oopari perã. Jĩp'a ma ũraa p'ãda k'aurepa k'awapata tachia k'achia oopata. \s1 Eperãarã o k'achiadeepa uchiapata Cristode ijãadak'ãri \p \v 21 Mamĩda ɨ̃rá eperãarãmaa Tachi Ak'õrepa ak'ɨpimaa bɨ p'ek'au k'achia wẽe p'aneedai iru k'ĩrapite, ooda-e p'anɨ mĩda jõmaweda irua jara bɨk'a ichi ũraa p'ãdade. Mãga k'awa p'anɨ irua mãga ak'ɨpida perã tai chonaarãmaa, Moisepa p'ãdade mãik'aapa Ak'õre pedee jarapataarãpa p'ãdap'edaade. \v 22 Tachimaa ak'ɨpimaa bɨ ichia naaweda k'ĩsia iru bada: jõmaarãta wãara Jesucristode ijãa p'anɨɨrã p'ek'au k'achia wẽe p'anapata Tachi Ak'õre k'ĩrapite, judiorã mãik'aapa judio-eerã paara. \v 23 Jõmaarãpa p'ek'au k'achia oopata. Eperã apida wẽ-e wãara ne-inaa jõmaweda oopari Ak'õrepa oopi bɨk'a. \v 24 Mamĩda Tachi Ak'õre audú t'ãri pia bapari perã mãik'aapa eperãarã k'inia iru bapari perã, pëiji ichi warra Jesucristo p'ek'au k'achia oopataarã o k'achiadeepa k'aripa atamerã, p'ek'au k'achia wẽe ichita p'anapataadamerã iru k'ĩrapite. \v 25 Jesucristopa eperãarã mãgá k'aripai Tachi Ak'õrepa iru piupida perã eperãarã pari. Chonaarãweda eperãarãpa p'ek'au k'achia oodak'ãri, Tachi Ak'õrepa choopachi mãik'aapa irua ma k'achia ãyaa bɨpachi. Mamĩda ma k'achia wẽpapi-e paji. Jõdee eperãarã taide ichi warra kurusode piuk'ãri, iru waa bat'ada k'aurepa Tachi Ak'õrepa eperãarã p'ek'au k'achia jõmaweda wẽpapiji, chonaarãpa chonaarãweda oopatap'edaa paara. \v 26 Mãga ooji ak'ɨpiit'ee ichi wãara t'ãri pia bapari. Maperãpɨ eperã Cristode wãara ijãa bɨ p'ek'au k'achia wẽe bapari Tachi Ak'õre k'ĩrapite. \p \v 27 Mamĩda eperãpa jarai: “Tachi Ak'õrepa mɨta pia ak'ɨ bapariit'ee mɨa ne-inaa pia oopari perã”. Mamĩda mãga-e. Tachi Ak'õrepa pia ak'ɨ bapariit'ee chi wãara Jesucristode ijãa bɨ aupai. \v 28 Ma jõma jara aupadade k'ĩsiadak'ãri, k'awa p'anɨ eperãarã p'ek'au k'achia wẽe p'oyaa p'anadak'aa oo p'anadairã Tachi Ak'õre Ũraa p'ãdade jara bɨk'a. Jĩp'a p'ek'au k'achia wẽe p'anadait'ee Tachi Ak'õre k'ĩrapite, Jesucristode ijãa p'anadairã. \p \v 29 Tachi Ak'õre jõmaarã Ak'õre Waibɨa; judiorã Ak'õre Waibɨa, ichiaba judio-eerã Ak'õre Waibɨa. \v 30 Tachi Ak'õre apai. Maperã k'awa p'anɨ judiorã p'ek'au k'achia, judio-eerã p'ek'au k'achia auk'a wẽpapipari, Cristode wãara ijãadak'ãri. \v 31 Mãga jaradak'ãri, ¿jara k'inia p'anɨk'ã Ak'õre Ũraa p'ãda vale-ee pɨk'a bɨ? ¡Mãga-e! Tachia Cristode wãara ijãadak'ãri, oopata ma ũraa p'ãdade jara bɨk'a. \c 4 \s1 Abrahampa ijãada \p \v 1 K'ĩsiadáma tai judiorã chonaarãwedapema Abrahampa oodade. ¿K'ãata oojima Tachi Ak'õrepa iru pia ak'ɨmerã? \v 2 Tachi Ak'õrepa jaradak'a jõmaweda ooda paara Abrahampa, ichia jarak'aji awaraarãmaa: “Tachi Ak'õrepa mɨ pia ak'ɨpari ne-inaa oopari perã iru-it'ee.” Mamĩda Tachi Ak'õre-it'ee mãga jara-e pak'aji, ne-inaa jõmaweda oo-e pada perã Ak'õrepa k'inia badak'a. Mãga bɨta, ¿sãap'eda Tachi Ak'õrepa Abraham pia ak'ɨjima? \v 3 Ak'õre Ũraa p'ãdade jara bɨ: \q1 ‘Abrahampa Tachi Ak'õrepa jarada ijãaji. Maperã Tachi Ak'õrepa iru pia ak'ɨpachi.’ \rq (Gn 15.6)\rq* \m \v 4 K'ĩsiadáma nãgɨde. Eperã mimiak'ãri awaraa pari, ma mimia aupap'eda, ichi p'arat'a iidinapari mimia chiparimaa. Mãgá tachia oopata p'arat'a jitadait'ee. \v 5 Mamĩda mãga-e Tachi Ak'õre ome. Irua eperã pia ak'ɨ-e, ma eperãpa mãga iidi bairã ichia ne-inaa pia oopari k'aurepa. Jĩp'a p'ek'au k'achia oopataarã pia ak'ɨpari, mãɨrãpa wãara ijãadak'ãri irua ãchia p'ek'au k'achia oopata wẽpapiit'ee. \v 6 Chonaarãweda Rey Davidpa ichiaba k'awaji Ak'õrepa eperã p'ek'au k'achia wẽe ak'ɨpari, ne-inaa pia oo-e bɨ mĩda iru-it'ee. Jaraji mãgee eperã t'ãri o-ĩa bapari, Ak'õrepa iru mãgá k'aripapari perã. Mãgaji: \q1 \v 7 ‘P'ek'au k'achia oopataarã o-ĩa p'anapata Tachi Ak'õrepa ãchi p'ek'au k'achia ãyaa bɨk'ãri mãik'aapa wẽpapik'ãri. \v 8 Mãgee eperã o-ĩa bapari Tachi Ak'õrepa iru p'ek'au k'achia wẽe ak'ɨk'ãri.’ \rq (Sal 32.1-2)\rq* \p \v 9 Davidpa mãga jarada perã, ¿k'ãata jaradaima? ¿Tachi Ak'õrepa wẽpapiik'ã tauchaa iru beerãpa p'ek'au k'achia oopatap'edaa aupai? Tauchaa wẽe beerãpa p'ek'au k'achia oopatap'edaa auk'a wẽpapiit'ee, o-ĩa p'anapataadamerã Davidpa jaradak'a. Waya pedeedáma Tachi Ak'õre Ũraa p'ãdade jara bɨ: \q1 ‘Abrahampa Tachi Ak'õrepa jarada ijãaji. Maperã Tachi Ak'õrepa iru pia ak'ɨpachi.’ \rq (Gn 15.6)\rq* \m \v 10 Tachi Ak'õrepa mãga jarak'ãri, Abrahampa at'ãri ichi k'ap'ɨade tauchaa bɨ-e baji. \v 11 Ma t'ẽepaita Abrahampa mãga ooji. Mãga ook'ãri, ak'ɨpiji ichia wãara ijãa bɨ Tachi Ak'õrepa iru k'achia wẽe ak'ɨda, ma ijãa bɨ k'aurepa. Tachi Ak'õrepa Abraham mãgá ak'ɨda perã ma tauchaa bɨi naaweda, k'awa p'anɨ tauchaa wẽe beerã auk'a p'ek'au k'achia wẽe p'aneedai Tachi Ak'õre k'ĩrapite, ijãadak'ãri Abrahampa ijãadak'a. Mãgá ijãadak'ãri, Abraham warrarãk'a padaipata, ãchi k'ap'ɨade tauchaa wẽe p'anɨ mĩda. \v 12 Jõdee tauchaa iru beerã ichiaba Abraham warrarã. Mãga p'anɨ-e tauchaa iru p'anadairã ãchi k'ap'ɨadepai. Jĩp'a mãga p'anɨ ijãapata perã tai judiorã chonaarãwedapema Abrahampa ijãadak'a, ichi waide tauchaa wẽe bɨde. \s1 Tachi Ak'õrepa jaradak'a oopari ijãapataarã ome \p \v 13 Ak'õrepa ichi ũraa p'ãpii naaweda, Abrahammaa jaraji irudeepa uchiadap'edaarãpa Tachi Ak'õrepa ooda jõmaweda iru p'aneedait'ee ãchi jua ek'ari, mãik'aapa ãchi k'aurepa Tachi Ak'õrepa na p'ek'au eujãdepemaarã pia ak'ɨit'ee. Ak'õrepa mãga jara-e paji Abrahampa ne-inaa oo bada perã iru ũraade jaradak'a. Mãga jaraji Abrahampa irude ijãa bada perã. Maperãpɨ Abraham p'ek'au k'achia wẽe baji iru k'ĩrapite. \v 14 Tachi Ak'õrepa mãga jarada paara ichi ũraa p'ãdade jara bɨk'a oopataarãmaa aupai, ¿k'ãare-it'ee irude ijãadaima? Mãga bada paara, oo-e pak'aji ichia jaradak'a Abrahammaa. Mamĩda mãga-e. Tachi Ak'õrepa k'awa bɨ eperã apidaapa p'oyaa ooda-e jõmaweda iru ũraa p'ãdade jara bɨk'a. \v 15 Ma awara eperãarãpa ooda-e pak'ãri ma ũraa p'ãdade jara bɨk'a, ne-inaa k'achia oopata. Mãgá Tachi Ak'õre k'ĩraupipata mãik'aapa ma k'aurepa atuapata. Ma ũraa wẽ-e pada paara, k'awada-e pak'aji ãchia ne-inaa k'achia oo p'anɨ. \p \v 16 Ma jõma jara aupadade k'ĩsiadak'ãri, k'awa p'anɨ Tachi Ak'õrepa jaradak'a, ichia Abrahamdeepa uchiadap'edaarã pia ak'ɨpariit'ee, ãrapa ijãapata perã Abrahampa ijãadak'a; ma k'aurepapai. Maperã k'awa p'anɨ Abraham jõmaarã ak'õchona, judiorã ak'õchona mãik'aapa judio-eerã ak'õchona, ijãadak'ãri irua ijãadak'a. \v 17 Tachi Ak'õrepa Abrahammaa jara bɨ ichi ũraa p'ãdade: \q1 ‘Mɨa pɨ eujã awara-awaraadepemaarã ak'õchona papiit'ee.’ \rq (Gn 17.5)\rq* \m Mãgá k'awa p'anɨ Tachi Ak'õre k'ĩrapite Abraham tachi ijãapataarã ak'õchona, irudeepa uchiada-e paji mĩda. Abrahampa ijãapachi Tachi Ak'õrepa piudap'edaarã chok'ai p'irabaipipari. Ichiaba ijãapachi Ak'õrépata jarak'ãri ichia ooit'ee bɨ, mãga ooit'ee, waide oo-e bɨ mĩda. \p \v 18-19 Abraham perá cien años iru baji Tachi Ak'õrepa jarak'ãri: \q1 ‘Pɨdeepa uchiadait'eerã cho-k'ara pait'ee.’ \rq (Gn 15.5)\rq* \m Mãgá taarã-ee piut'ee baji mãik'aapa chi wẽra Sara, chõtrãa bɨta, warra t'ok'aa paji mĩda, Abrahampa ijãaji Tachi Ak'õrepa jarada; chi wẽrapa warra t'oit'ee. Mãga ijãaji k'awa bada perã Tachi Ak'õrepa ichita oopari ichia jara bɨk'a. Mãgá ijãada perã, Ak'õrepa Abraham awara-awaraa eujãdepemaarã ak'õchona papiji. \v 20 Abrahampa Tachi Ak'õrepa jarada ijãa amaa-e paji mãik'aapa awaraa ne-inaa k'ĩsia-e paji. Jĩp'a ijãaji Tachi Ak'õrepa ooit'ee ichia jaradak'a. Maperã Abraham ɨt'aa t'ɨ̃ji Tachi Ak'õremaa \v 21 jarait'ee iruta jõmaarã k'ãyaara waibɨara bɨ. K'awaji ne-inaa wẽ-e Tachi Ak'õrepa p'oyaa ook'aa. \v 22 Maperãpɨ Tachi Ak'õre Ũraa p'ãdade jara bɨ: \q1 ‘Abrahampa Tachi Ak'õrepa jarada ijãaji. Maperã Tachi Ak'õrepa iru pia ak'ɨpachi.’ \rq (Gn 15.6)\rq* \p \v 23 Tachi Ak'õrepa mãga jara-e paji Abraham-it'ee aupai. \v 24 Ichiaba mãga jaraji tachi-it'ee, irude ijãapata perã. Iruata Tachi Waibɨa Jesucristo chok'ai p'irabaipiji. \v 25 Tachi Ak'õrepa Jesucristo pëiji piumerã tachia p'ek'au k'achia oopata k'aurepa. Maap'eda iru chok'ai p'irabaipiji tachi p'ek'au k'achia wẽe p'anadamerã iru k'ĩrapite. \c 5 \s1 Cristode ijãapataarã k'ãiwee p'anapata Tachi Ak'õre ome \p \v 1 Tachi Cristode ijãapataarã mãgá p'ek'au k'achia wẽe p'anapata perã Tachi Ak'õre k'ĩrapite, k'ãiwee p'anapata, k'awaa p'anadairã Tachi Ak'õrepa tachi atuapi-e pait'ee. Ma k'ãyaara tachi pia ak'ɨpari Tachi Waibɨa Jesucristo k'aurepa. \v 2 Irude ijãapata k'aurepata Tachi Ak'õrepa tachi k'aripapari. Maperã t'ãri o-ĩa p'anapata. K'awa p'anɨ irua ichi k'ĩra wãree unupiit'ee tachimaa. \v 3 Ma awara ɨ̃raweda t'ãri o-ĩa p'anapata, mia p'anɨ pɨjida. Mãga p'anadai k'awa p'anadairã mãgá miadak'ãri, k'awaa wãpata choodait'ee. \v 4 Mãgá choodak'ãri, k'awaapata Tachi Ak'õrepa tachi pia ak'ɨpari mãik'aapa waapɨara ijãapata ewari cherude iru k'ĩra wãree unudait'ee. \v 5 K'awa p'anɨ ma ewate irua tachi k'ũra-e pait'ee, ichi Jaure pëida perã tachi ome ba chemerã. Mãgɨpa tachi t'ãride k'awapipari Tachi Ak'õrepa tachi k'inia iru bɨ. \p \v 6 Naaweda tachia p'ek'au k'achia p'oyaa oo amaada-e paji tachi k'ĩradoopa. Maperã Ak'õrepa ewari aba jɨrɨt'eraji Cristo piumerã k'achia beerã pari. \v 7 Eperã jĩp'aapa mãga oo-e pak'aji awaraa pari. ¿K'aita chĩara t'ãri k'achia-idaa bɨ pari piuk'ajima? Piu-e pak'aji pia oopataarã pari pɨjida. Piuk'ajisk'a eperã t'ãri pia bɨ pari. \v 8 Mamĩda Tachi Ak'õrepa ak'ɨpiji ichiata tachi audú k'inia iru bɨ, Cristo pëik'ãri piumerã p'ek'au k'achia oopataarã pari. \p \v 9 Ichia mãga ooda perã tachi-it'ee, ijãapata Cristo waa bat'ada k'aurepa Tachi Ak'õrepa ijãapataarã p'ek'au k'achia wẽe papipari ichi k'ĩrapite. Ma awara k'awapata Cristo k'aurepa Tachi Ak'õrepa tachi miapi-e pait'ee ichi ewari waibɨa ewate. \v 10 Naaweda tachi jida Tachi Ak'õre k'ĩra unuamaa iru p'anapataarãk'a p'anajida, o k'achiade p'anapachida perã. Mamĩda Cristo piuda k'aurepa tachi pari, Tachi Ak'õrepa ichi t'ãri auk'a bɨji tachi t'ãri ome. Ma awara Cristo piup'eda chok'ai p'irabaida perã, ɨ̃rá audupɨara tachi k'aripapari ichi ode wãrutade, mãik'aapa mãgá k'aripapariit'ee tachi wãrutamaa ichi truadee. \v 11 Tachi Waibɨa Jesucristopa tachi mãgá k'aripapari perã, ɨ̃rá tachi t'ãri auk'a p'anapata Tachi Ak'õre ome. Maperãpɨ tachi t'ãri o-ĩa p'anapata. \s1 Adán badak'ãriipa Cristo parumaa \p \v 12 Adanpa oodade k'ĩsiadáma. Chi naapema eperãpa naapɨara p'ek'au k'achia ooji, oo-e pada perã Tachi Ak'õrepa jaradak'a. Piuji ma k'achia ooda k'aurepa. Ma k'achia oodak'ãriipa jõmaweda ichideepa uchiadap'edaarãpa p'ek'au k'achia oo p'aneejida. Mãgá Adanpa naapɨara k'achia ooda k'aurepa, maadamãiipa eperãarã piupata. \v 13 Mãga paji Ak'õrepa ichi ũraa p'ãpii naaweda Moisemaa. Ma ũraa p'ãpida k'awada-e p'anapachida mĩda, eperãarãpa pariatua p'ek'au k'achia oopachida Tachi Ak'õre k'ĩrapite. Mamĩda Tachi Ak'õrepa ãchi miapi-e paji ãchia ne-inaa k'achia oopatap'edaa k'aurepa. \v 14 Jĩp'a piujida Adanpa ne-inaa k'achia ooda k'aurepa, auk'a ooda-e paji mĩda irua oodak'a. Ɨ̃rá k'ĩsiadáma Adanpa oodade mãik'aapa Cristo, chi cheit'ee bada apatapa oodade. \p \v 15 Tachi Ak'õrepa eperãarã chupɨria k'awaada mãik'aapa pia ooda Cristo k'aurepa, Adanpa oodak'a bɨ-e. Adanpa ooda k'aurepa na p'ek'au eujãdepemaarã jõmaweda piupata mãik'aapa pia-ee p'anapata Tachi Ak'õre k'ĩrapite. Mãga p'anapata mĩda Ak'õre k'ĩrapite mãik'aapa p'ek'au k'achia oopata mĩda, Cristode ijãadak'ãri, Tachi Ak'õrepa eperãarã chupɨria k'awaapari mãik'aapa ãrapa p'ek'au k'achia oopata wẽpapipari. Mãgá Cristopa ooda k'aurepa Ak'õrepa ma eperãarã p'ek'au k'achia wẽe ak'ɨpari. \v 16 Ma awara Adanpa k'achia ooda k'aurepa Tachi Ak'õrepa na p'ek'au eujãdepemaarã pia ak'ɨ-e paji mãik'aapa ma k'aurepa ãra atuapiit'ee paji. Jõdee Cristopa pia ooda k'aurepa Tachi Ak'õrepa na eujãdepemaarã pia ak'ɨpari irude ijãadak'ãri. \v 17 Ma et'ewa jara aupadade k'ĩsiadak'ãri, k'awa p'anɨ Adanpa ooda k'aurepa na p'ek'au eujãdepemaarã piupata. Mamĩda ma k'ãyaara Jesucristopa ooda pipɨara bɨ. Ma k'aurepa Tachi Ak'õrepa eperãarã k'aripapari, p'ek'au k'achia wẽe ichita p'anapataadamerã iru truade, ãrapa irude ijãapata perã. \p \v 18 Ichiaba Adanpa k'achia ooda k'aurepa, jõmaweda atuadait'ee paji. Jõdee Jesucristopa pia ooda k'aurepa jõmaweda p'ek'au k'achia wẽe p'anadai Tachi Ak'õre k'ĩrapite mãik'aapa iru truadee wãdai. \v 19 Mãpa jaradai eperã abaapa oo-e pada perã Ak'õrepa jaradak'a, eperãarã chok'araarãpa p'ek'au k'achia oo p'aneejida. Jõdee chi apemapa ooda perã Ak'õrepa jaradak'a, eperãarã chok'ara p'ek'au k'achia wẽe p'anɨ Tachi Ak'õre k'ĩrapite. \p \v 20 Tachi Ak'õrepa ichi ũraa Moisemaa p'ãpiji ak'ɨpiit'ee eperãarãmaa ãchia ne-inaa k'achia oopata. Ma ũraa k'awaadak'ãri, audupɨara k'achia oopachida. Mamĩda Tachi Ak'õrepa mãgee eperãarã audú k'inia iru bada perã, ãchi ma o k'achiadeepa k'aripa ataji. \v 21 Waide Tachi Ak'õrepa mãgá k'aripa-e bak'ãri, tachi eperãarã piudap'eda, atuapachida tachia p'ek'au k'achia oopata k'aurepa. Mamĩda Tachi Ak'õrepa tachi p'ek'au k'achia oopataarã k'aripak'ãri Jesucristo k'aurepa, p'ek'au k'achia wẽe p'aneejida iru k'ĩrapite mãik'aapa iru ode p'aneejida. Ma ode p'anadak'ãri, tachi k'ap'ɨa piuruta pɨjida, Ak'õre truade p'ananadait'ee. \c 6 \s1 Cristodeerãpa p'ek'au k'achia oodaamaa p'anapata \p \v 1 Parãdepemapa iidii: “Tachi Ak'õrepa Cristode ijãapataarã p'ek'au k'achia wẽe ak'ɨ bɨ pɨrã, ¿p'ek'au k'achia waapɨara oodaipia bɨ-ek'ã, mãgá Ak'õrepa waapɨara tachi pia ak'ɨmerã?” \v 2 ¡Mãga-e! Cristode ijãadak'ãri, tachi p'ek'au k'achia ooyaa bɨ k'ap'ɨa piu pɨk'aji. Mãga bɨta, ¿sãga waapɨara p'ek'au k'achia oodaima? \v 3 ¿K'awada-e p'anɨk'ã? Jesucristode ijãadak'ãri, poro choopijida ak'ɨpidait'ee iru ome araa p'anɨ. Mãgá araa p'anadairã iru ome, iru piuk'ãri tachi p'ek'au k'achia wẽpapiit'ee, tachi jida auk'a piu pɨk'ajida. \v 4 Ma awara tachi ijãapataarãpa poro choopidak'ãri mãgá ak'ɨpidait'ee tachi piu pɨk'adap'edaa Cristo ome, jaradai tachi auk'a ɨa pɨk'ajida iru ome. Ichiaba jaradai Tachi Ak'õre Waibɨapa tachi auk'a p'irabai pɨk'apiji iru p'irabaipidak'a, mãgá awara p'anapataadamerã irua k'inia bɨk'a. \p \v 5 Cristo ome araa p'anɨ k'aurepa, tachi auk'a piu pɨk'ajida pɨrã iru ome, mãgara auk'a p'irabaidait'ee mãik'aapa iru ome p'ek'au k'achia wẽe p'anapataadait'ee, irua k'inia bɨk'a. \v 6 K'awa p'anɨ Cristode ijãadai naaweda p'ek'au k'achia ooyaa p'anapachida. Mamĩda ijãadak'ãri mãik'aapa araa p'aneedak'ãri iru ome, ma p'ek'au k'achia ooyaa bɨ k'ap'ɨa kurusode piu pɨk'aji iru k'ap'ɨa ome. Mãgá uchiajida ma p'ek'au k'achia ooyaa bɨ k'ap'ɨa jua ek'ariipa, waa tachimaa k'achia oopinaamerã. \v 7 Tachi eperã k'ap'ɨa piuk'ãri, ne-inaa waa tachimaa oopi-e pai, pia wa k'achia. Mãga pɨk'a tachi p'ek'au k'achia ooyaa bɨ k'ap'ɨa piu pɨk'ak'ãri Cristo k'ap'ɨa ome, ne-inaa k'achia waa tachimaa oopi-e pai. \v 8 Tachi p'ek'au k'achia ooyaa bɨ k'ap'ɨa mãgá piu pɨk'ada perã Cristo k'ap'ɨa ome, ijãa p'anɨ Cristopa tachi k'aripait'ee p'anapataadamerã irua k'inia bɨk'a, auk'a p'irabai pɨk'adap'edaa perã iru ome. \v 9 Tachi ijãapataarãpa k'awa p'anɨ Cristo piup'eda chok'ai p'irabaida perã, waa piu-e pait'ee. \v 10 Piuda apai piuji p'ek'au k'achia jõmaweda wẽpapiit'ee. Ma piudak'ãriipa ichita chok'ai bapari ooit'ee Ak'õrepa oopi bɨk'a. \v 11 Parã ichiaba mãgá p'anapataadaipia bɨ, parã p'ek'au k'achia ooyaa bɨ k'ap'ɨa piu pɨk'ada perã Jesucristo k'ap'ɨa ome. Mapa ichita iididaipia bɨ Jesucristomaa, irua parã k'aripamerã oodait'ee Tachi Ak'õrepa k'inia bɨk'a. Mãgá ne-inaa k'achia oo amaadaipɨ. \p \v 12 Oonáatɨ ma p'ek'au k'achia ooyaa bɨ k'ap'ɨapa oopi k'inia bɨk'a parãmaa. Mãgɨ́ k'aurepa ne-inaa k'achia k'ĩra t'ãdoo oopata. Mamĩda ma k'ap'ɨa jõit'eepɨ. \v 13 Ne-inaa k'achia oopináatɨ pãchi juamaa, bɨɨrɨmaa, it'aimaa, taumaa. Jĩp'a pãchi k'ap'ɨa bɨ́tɨ Tachi Ak'õre jua ek'ari, irua ne-inaa pia oopimerã ma k'ap'ɨamaa. P'anapatáatɨ k'ap'ɨa chiwidi iru p'anɨk'a, parã auk'a p'irabai pɨk'adap'edaa perã Cristo ome, iru k'ap'ɨa chiwidi p'irabaik'ãri. \v 14 Mãga ooruta pɨrã, waa p'ana k'iniada-e pait'ee pãchia p'ek'au k'achia ooyaa bɨ k'ap'ɨa jua ek'ari. Cristopa parã uchiapidak'a Tachi Ak'õre Ũraa p'ãda jua ek'ariipa, auk'a uchiapii ma k'achia ooyaa bɨ k'ap'ɨa jua ek'ariipa. Mãgá Tachi Ak'õrepa parã k'aripa k'inia bɨ, parã k'inia iru bapari perã. \s1 Pɨ, k'ai esclavo \p \v 15 Parãdepemapa jarai: “Mãgara, Cristopa ooda k'aurepa ɨt'aa wãdait'ee pɨrã, oonaadáma Tachi Ak'õre Ũraa p'ãdade jara bɨk'a. Oodáma tachia oo k'iniata.” ¡Mãga-e! \v 16 ¿K'awada-e p'anɨk'ã esclavopa oopari chiparipa oopi bɨk'a? Ne-inaa k'achia oopiru pɨrã, k'achia oopari mãik'aapa k'achiade baaipari. Mãga pɨk'a bɨ parã p'ek'au k'achia ooyaa bɨ k'ap'ɨa jua ek'ari p'anadak'ãri. Jõdee ma esclavo chiparipa chi esclavomaa ne-inaa pia oopiru pɨrã, pia oopari mãik'aapa chiparipa k'achia wẽe ak'ɨpari. Mãga pɨk'a bɨ Tachi Ak'õre jua ek'ari p'anadak'ãri. Pɨ ¿k'ai esclavoma; p'ek'au k'achia ooyaa bɨ k'ap'ɨa esclavo wa Tachi Ak'õre esclavo? \v 17 Mɨa gracias jarapari Tachi Ak'õremaa, ɨ̃rá irua oopiparik'a oo k'inia p'anadairã pãchi t'ãripa. Mãga oo k'inia p'anɨ Tachi Ak'õrepa pedee pia jara pëida Cristode ũridap'edaa perã iru mimiapataarã it'aideepa mãik'aapa irude ijãadap'edaa perã. \v 18 Mãgá uchiajida ma p'ek'au k'achia ooyaa bɨ k'ap'ɨa jua ek'ariipa mãik'aapa Tachi Ak'õre jua ek'ari p'aneejida. \v 19 (Nãgɨ́ jarateerude mɨa “esclavo” jara bɨ parãpa pipɨara k'awaadamerã k'ãata mɨa jara k'inia bɨ.) Naaweda pãchi p'ek'au k'achia ooyaa bɨ k'ap'ɨa jua ek'ari esclavoorãk'a p'anapachida. Mamĩda ɨ̃rá pãchi k'ap'ɨamaa oopidaipia bɨ ne-inaa pia k'ĩra t'ãdoo, Tachi Ak'õrepa k'iniata, ma-it'ee Ak'õrepa parã awara bɨda perã. \p \v 20 Parã at'ãri pãchi p'ek'au k'achia ooyaa bɨ k'ap'ɨa jua ek'ari esclavoorãk'a p'anadak'ãri, ũridaamaa p'anapachida Ak'õrepa oopi k'inia bada parãmaa. Jĩp'a oo k'inia p'anapachida k'achia beerãpa oopatak'a. \v 21 ¿K'ãare piata atajidama mãga p'anadap'edaa pari? Mãga p'anadap'edaa paara pãchi piurutamaa, atuak'ajida k'achia beerã atuapatak'a. Ma awara ɨ̃rá ijãapata perã, k'ĩra nejasia p'anɨ k'ĩsiadak'ãri ma k'achia oopatap'edaade. \v 22 Mamĩda Tachi Ak'õrepa parã ichideerã papiji mãik'aapa parã uchia ataji ma p'ek'au k'achia jua ek'ariipa, waa esclavoorãk'a p'ananaadamerã. Ichia parã mãgá awara bɨda perã, ichia k'inia bɨk'a p'anapataadai mãik'aapa ɨt'aa wãdai pãchi jai-idaadak'ãri. \v 23 Wãara p'ek'au k'achia oopataarã piudak'ãri, atuadait'ee. Mamĩda Cristode ijãapataarã ɨt'aa wãdait'ee mãik'aapa ichita p'anapataadait'ee Tachi Waibɨa Jesucristo ome, Tachi Ak'õrepa mãga k'inia bairã. \c 7 \s1 Chonaarãwedapema ũraa mãik'aapa Cristode ijãapataarã \p \v 1 Ɨ̃pemaarã Cristo k'aurepa, parãpa k'awa p'anɨ Tachi Ak'õrepa Moisemaa ũraa p'ãpida. K'awa p'anɨ tachi ma ũraa jua ek'ari p'anapata chok'ai p'anɨ misa. \v 2 K'ĩsiadáma nãgɨde. Tachi Ak'õre Ũraade jara bɨ wẽrapa awaraa ɨmɨk'ĩra jɨrɨik'araa bɨ, ichi ɨmɨk'ĩra chok'ai bɨ misa. Mamĩda chi ɨmɨk'ĩra jai-idaak'ãri, chi wẽra uchiai mãgɨ́ ũraa jara bɨ jua ek'ariipa. Awaraa ɨmɨk'ĩra atai. \v 3 Pia jarait'eera, chi ɨmɨk'ĩra chok'ai bɨde, araa beeru pɨrã awaraa ɨmɨk'ĩra ome, p'ek'au oo bɨ Tachi Ak'õre k'ĩrapite. Mamĩda chi k'ima jai-idaap'eda, awaraa ome araa paru pɨrã, p'ek'au oo-e bɨ Tachi Ak'õre k'ĩrapite. \p \v 4 Mãga pɨk'a bɨ parã ome, mɨchi ɨ̃pemaarã Cristo k'aurepa. Parã p'ek'au k'achia ooyaa bɨ k'ap'ɨa kurusode piu pɨk'ak'ãri Cristo k'ap'ɨa ome, Moisepa p'ãda ũraa jara bɨdeepa uchiajida. Parãpa Cristode ijãadak'ãri, araa p'aneejida iru ome, ichideerã p'aneedamerã mãik'aapa oodamerã irua oopi bɨk'a. \v 5 Araa p'anadai naaweda Cristo ome, ma p'ek'au k'achia ooyaa bɨ k'ap'ɨapa ne-inaa k'achia k'ĩra t'ãdoo oopipachi tachimaa, oo k'inia bada perã Ak'õre Ũraa p'ãdade jara bɨ eperãarãpa oonaadamerã. Mãga oopida perã, Tachi Ak'õrepa tachi atuapiit'ee paji. \v 6 Mamĩda Cristode ijãadak'ãri mãik'aapa ma p'ek'au k'achia ooyaa bɨ k'ap'ɨa piu pɨk'ak'ãri Cristo ome, tachi uchiajida ma ũraa jara bɨ jua ek'ariipa oodait'ee Tachi Ak'õre Jaurepa oopi bɨk'a. Naaweda ma ũraa tachi chipari pɨk'a baji. Mamĩda Cristo ome araa p'aneedak'ãri, Tachi Ak'õre Jaure tachi chipari beeji p'anapataadamerã Ak'õrepa k'inia bɨk'a. \s1 Chonaarãwedapema ũraa mãik'aapa tachi p'ek'au k'achia ooyaa bɨ k'ap'ɨa \p \v 7 Mãgá Tachi Ak'õre Jaure tachi chipari beeji pɨrã, ¿jaradaik'ã, Tachi Ak'õrepa ũraa p'ãpida k'achia bɨ? ¡Mãga-e! Ma ũraa wẽ-e pada paara, mɨa k'awa-e pak'aji k'ãare net'aata k'achia bɨ Ak'õre k'ĩrapite. Ma ũraade jara-e pada paara: \q1 ‘Chĩara net'aa k'ɨ̃anáaji’, \rq (Ex 20.17)\rq* \m mɨa k'ĩsia-e pak'aji chĩara net'aa k'ɨ̃ait'ee. \v 8 Mamĩda tachia Ak'õre Ũraa p'ãda iru p'anɨ. Maperã mɨ p'ek'au k'achia ooyaa bɨ k'ap'ɨapa waapɨara mɨmaa chĩara net'aa k'ɨ̃apipari, mãgɨpa oopi k'inia bairã ma ũraade jara bɨ eperãarãpa oonaadamerã. Ma ũraa wẽ-e pada paara, ¿sãga oopik'ajima ma ũraade jara bɨ oonaadamerã? ¡Maarepida oopi-e pak'aji! \v 9 Mɨa ma ũraade jara bɨ waide k'awa-e bak'ãri, k'ĩsia p'ua wẽe bapachi Ak'õre k'ĩrapite. Mamĩda ma ũraa k'awaadak'ãriipa k'ĩsia p'ua beeji, k'awada perã chĩara net'aa k'ɨ̃a bɨ k'aurepa mɨ atuait'ee. \v 10 Ak'õrepa ma ũraa p'ãpiji ak'ɨpiit'ee sãga iru ode t'ĩudai. Mamĩda mɨa ma ũraa ooik'araa bɨda adade ook'ãri, iru ode t'ĩu k'ãyaara, o k'achiade t'ĩuji. \v 11 Mɨ p'ek'au k'achia ooyaa bɨ k'ap'ɨapa mɨ k'ũrat'aaji. Oopii k'ãyaara Ak'õrepa Ũraa p'ãpidade jara bɨk'a, oopiji ma ũraade jara bɨ oonaadamerã, mãgá mɨ atuapiit'ee. \p \v 12 Tachi Ak'õrepa Moisemaa ũraa p'ãpida pia bɨ, ichia ũraa jarada chaa. Mɨa mãga jara bɨ ma ũraa uchiada perã Tachi Ak'õre t'ãri pia bɨdeepa. Iru k'achia wẽe bapari. Mapa ma ũraa k'aurepa Ak'õrepa ak'ɨi eperãarãpa oopata k'awaait'ee pia wa k'achia. \p \v 13 Mãga pɨrã, ¿jaraik'ã Tachi Ak'õre Ũraa k'aurepa mɨ atua baji? ¡Mãga-e! Mɨ p'ek'au k'achia ooyaa bɨ k'ap'ɨapa mɨ atuapiji oopik'ãri Ak'õre Ũraa pia jara bɨ eperãarãpa oonaadamerã. Tachi Ak'õrepa k'ĩsia iru baji ichi ũraa k'aurepa mɨa k'awaamerã wãara mɨ p'ek'au k'achia ooyaa bɨ k'ap'ɨa audú k'achia bɨ. \p \v 14 Tachia k'awa p'anɨ Ak'õre Ũraa jõmaweda uchiaji ichi Jauredeepa. Mamĩda mɨa p'oyaa oo-e ma ũraade jara bɨk'a, mɨ p'ek'au k'achia ooyaa bɨ k'ap'ɨa mɨ chiparik'a bairã. Mãgɨpa mɨmaa ichita k'achia oopipari. \v 15 K'awa-e sãgap'eda oopari mãgɨpa oopi bɨk'a. Mɨa oo-e wãara mɨchi t'ãripa oo k'inia bɨk'a. Ma k'ãyaara oopari ne-inaa mɨa ooamaa bɨ. \v 16 Mãga ook'ãri, ak'ɨpi bɨ Tachi Ak'õre Ũraade wãarata jara bɨ. \v 17 Oo k'inia bɨ Cristopa oopi bɨk'a. Mamĩda mɨ p'ek'au k'achia ooyaa bɨ k'ap'ɨapa ne-inaa k'achia mɨmaa oopipari. \v 18 K'awa bɨ na p'ek'au k'achia ooyaa bɨ k'ap'ɨade pia wẽ-e, mɨchi k'ĩradoopa pia p'oyaa oo-e bairã, mãga oo k'inia bɨ mĩda. \v 19 Oo-e ne-inaa pia, mɨa oo k'inia bɨ. Jĩp'a oopari ne-inaa k'achia, mɨa oo k'inia-e bɨ. \v 20 Mãga oopari perã, k'awa bɨ p'ek'au k'achia ooyaa bɨ k'ap'ɨapa mɨmaa mãga oopipari. \p \v 21 Ne-inaa pia oo k'inia bak'ãri Ak'õrepa oopi k'inia bɨk'a, ma p'ek'au k'achia ooyaa bɨ k'ap'ɨapa mãga oopi k'inia-e. \v 22 Mɨ t'ãri o-ĩa bɨ Tachi Ak'õre Ũraa k'awa bairã. T'ãripa oo k'inia bapari made jara bɨk'a. \v 23 Mamĩda mɨ p'ek'au k'achia ooyaa bɨ k'ap'ɨa presok'a bɨ. Mãgɨ́ chõo pɨk'a bɨ mɨchi t'ãri ome, at'ãri mɨ chipari ba k'inia bairã. \p \v 24 ¿Sãgapɨ ooima? ¡Mɨ chupɨria chɨ! ¿K'aipa mɨ k'aripa ataima na p'ek'au k'achia ooyaa bɨ k'ap'ɨa jua ek'ariipa? Mãgɨpa mɨ waya o k'achiade t'ĩupi k'inia bɨ. \v 25 ¡Mamĩda mɨa gracias jarapari Tachi Ak'õremaa, Tachi Waibɨa, Jesucristopata, mɨ k'aripa atada perã mɨ p'ek'au k'achia ooyaa bɨ k'ap'ɨa jua ek'ariipa! Mɨchi t'ãripa oo k'inia bɨ Ak'õre ũraade jara bɨk'a. Mamĩda mɨ k'achia ooyaa bɨ k'ap'ɨapa at'ãri k'achia oopi k'inia bɨ. \c 8 \s1 Sãga p'anapata Tachi Ak'õre Jaure ome \p \v 1 Ma jõma jara aupadade k'ĩsiadak'ãri, tachia k'awa p'anɨ Tachi Ak'õrepa Jesucristo ome araa p'anɨɨrã atuapi-e pait'ee. \v 2 Cristode wãara ijãadak'ãri, Tachi Ak'õre Jaure ba chepari tachi ome. Iruata tachi uchiapipari tachi p'ek'au k'achia ooyaa bɨ k'ap'ɨa jua ek'ariipa, ma k'aurepa atuanaadamerã. \v 3 Tachi Ak'õre Ũraa Moisemaa p'ãpidapa eperãarã p'oyaa k'aripa ata-e paji, eperãarãpa p'oyaa ooda-e p'anadairã ma ũraade jara bɨk'a, ãchi p'ek'au k'achia ooyaa bɨ k'ap'ɨa jua ek'ari p'anɨ misa. Mapa Tachi Ak'õrepa ichi Warra pëiji eperã jĩp'aak'a bapariimerã mãik'aapa piumerã tachi pari, tachia p'ek'au k'achia oopata jõmaweda wẽpapiit'ee. Mãgapɨ Cristopa tachi p'ek'au k'achia ooyaa bɨ k'ap'ɨa p'oyaaji. \v 4 Mãga ooji tachi ijãapataarã p'anapataadamerã Ak'õre Ũraa p'ãdade jara bɨk'a. Mãgá p'anadai oodak'ãri Ak'õre Jaurepa oopi bɨk'a, tachi p'ek'au k'achia ooyaa bɨ k'ap'ɨapa oopii k'ãyaara. \p \v 5 Chi oo k'inia p'anapataarãpa ãchi p'ek'au k'achia ooyaa bɨ k'ap'ɨapa oopi bɨk'a, mãga oopata jɨrɨpata perã ãchia oo k'inia p'anɨ aupai. Mamĩda chi oo k'inia p'anapataarãpa Tachi Ak'õre Jaurepa oopi bɨk'a, mãga oopata jɨrɨpata perã Tachi Ak'õrepa k'inia bɨ. \v 6 Ma awara chi oo k'inia p'anapataarãpa ãchi p'ek'au k'achia ooyaa bɨ k'ap'ɨapa oopi bɨk'a o k'achia jɨrɨpata. Mãgá atuadait'ee. Mamĩda chi oo k'inia p'anapataarãpa Ak'õre Jaurepa oopi bɨk'a, k'ãiwee p'anapata Ak'õre k'ĩrapite, iru ode p'anadairã mãik'aapa ɨt'aa wãdait'ee perã. \v 7 Mãgee oo k'inia p'anapataarãpa ãchi p'ek'au k'achia ooyaa bɨ k'ap'ɨapa oopi bɨk'a Tachi Ak'õre k'ĩra unuamaa iru p'anapata. Mapa oo k'iniadak'aa iru ũraa p'ãdade jara bɨk'a. Wãara mãgá p'oyaa oodak'aa, Ak'õre Jaure wẽe p'anadairã. \v 8 Ma awara ne-inaa wẽ-e mãgee eperãarãpa oodai Tachi Ak'õrepa ãchi pia ak'ɨmerã. \p \v 9 Jõdee Ak'õre Jaure pãchi t'ãride baparida a p'anɨ. Mãga pɨrã, parãpa oo k'inia p'anapataadaipia bɨ iru Jaurepa oopi bɨk'a. Tachia k'awa p'anɨ Cristo Jaure wẽe beerã Cristodeerã-e. \v 10 Mamĩda Cristo pãchi t'ãride bapari pɨrã, parã jaure ichita chok'ai bapariit'ee. Maperã parã k'ap'ɨa piudaruta pɨjida p'ek'au k'achia oopata k'aurepa, Cristo k'aurepa Tachi Ak'õrepa parã p'ek'au k'achia wẽe ak'ɨpari. \v 11 Ma awara Tachi Ak'õre Jaure pãchi t'ãride bapari pɨrã, parã jai-idaadak'ãri, irua parã k'ap'ɨa chok'ai p'irabaipiit'ee ichita p'anapataadamerã. Mãga k'awa p'anɨ Tachi Ak'õrepa mãga ooda perã Cristo ome, iru piup'eda p'irabaipik'ãri. \p \v 12 Mãpai ɨ̃pemaarã, Tachi Ak'õrepa tachi Cristode ijãapataarã mãgá k'aripapari perã ichi Jaure k'ap'ɨa, p'anapataadaipia bɨ iru Jaurepa p'anapi bɨk'a. Ɨ̃rá tachi ijãapataarã Cristo jua ek'ari p'anapata. Mãga bɨta ¿sãga oodaima tachi p'ek'au k'achia ooyaa bɨ k'ap'ɨapa oopi bɨk'a? \v 13 Parã p'anaruta pɨrã mãgɨ́ p'ek'au k'achia ooyaa bɨ k'ap'ɨapa p'anapi k'inia bɨk'a, atuadait'ee. Mamĩda mãgɨpa oopi bɨk'a oo amaaruta pɨrã mãik'aapa Ak'õre Jauremaa oopiruta pɨrã irua oopi bɨk'a, parã p'ek'au k'achia ooyaa bɨ k'ap'ɨa p'oyaadait'ee mãik'aapa Ak'õre truade p'ananadait'ee. \p \v 14 Jõmaweda Tachi Ak'õre Jaurepa p'anapi bɨk'a p'anapataarã Tachi Ak'õre warrarã. \v 15 Cristode ijãadak'ãri, Tachi Ak'õrepa ichi Jaure pëi-e paji parã p'era p'anapataadamerã esclavoorãk'a, irua parã miapii jĩak'aapa. Jĩp'a pëiji ichi warrarã padamerã. Maperãpɨ Tachi Ak'õremaa ɨt'aa t'ɨ̃dak'ãri, jarapata: “\tl ¡Abbá!\tl* ¡Mɨ Ak'õre!” \v 16 Mãga jaradai Ak'õre Jaurepa tachi t'ãrimaa k'awapipari perã wãara Tachi Ak'õre warrarã. \v 17 Mãgá Tachi Ak'õre warrarã p'anadairã, iru p'anadait'ee jõmaweda irua k'ĩsia iru bɨ ichideerã-it'ee ɨt'ari p'ananadak'ãri. Ne-inaa iru p'anadait'ee iru Warra Cristopa iru bɨk'a. Iru na eujãde bɨ misa, ijãadak'aa beerãpa iru jɨrɨpachida miapidait'ee. Mãgá tachi auk'a jɨrɨpata. Mapa ɨt'ari panadak'ãri, Tachi Ak'õrepa tachi Cristok'a papiit'ee, auk'a iru k'ĩra wãreede p'anapataadamerã. \s1 Tachi Ak'õre k'ĩra wãree unudait'ee \p \v 18 Mɨchi t'ãride mɨa nãga k'awa bɨ. Na p'ek'au eujãde p'anɨ misa, tachi mak'ɨara miada-e p'anɨ k'ĩsiadak'ãri jõma Tachi Ak'õrepa tachimaa unupiit'ee ichi k'ĩra wãree eujãde. \v 19 Na p'ek'au eujãde mãgá mia jõnɨ jida, o-ĩa nɨ p'anɨ iru ewari waibɨa ewate. Jõma ne-inaa Tachi Ak'õrepa ooda jida nɨmaa bɨ irua ak'ɨpimerã ichi warrarã Cristo cheru ewaride. \v 20 Chi naapema eperãpa oo-e pak'ãri Tachi Ak'õrepa jaradak'a, k'achiade baaiji. Maperã Ak'õrepa ichia ooda jõmaweda auk'a k'achiade baaipiji, ma ne-inaa Ak'õrepa ooda mãga k'inia-e baji mĩda. \v 21 Mamĩda ɨ̃rá ma ooda jõmaweda nɨmaa bɨ ma ewari cherude ma k'achia baaidadeepa auk'a uchiait'ee perã Tachi Ak'õre warrarã ome. Iru warrarã waa piuda-e pait'ee mãik'aapa Tachi Ak'õre k'ĩra wãree eujãde p'ananadait'ee. \v 22 K'awa p'anɨ Tachi Ak'õrepa ooda jõmaweda at'ãri mia nɨ̃bɨ, wẽra mia nɨ̃baparik'a ichi warra ewaa t'oit'ee pak'ãri. \v 23 Tachi ijãapataarã jida mia chitoonɨ na p'ek'au eujãde p'anɨ misa, ne-inaa pipɨara bɨ iru p'anɨ mĩda, Tachi Ak'õrepa k'ĩsia iru bɨdepema teeit'ee Cristode ijãapataarãmaa. Mãgɨ́ iru Jaure. Mãgá iru Jaure tachi ome iru p'anɨ mĩda, tachi t'ãride k'ĩsia paraa p'anapata na p'ek'au eujãde p'anɨ misa. Auk'a o-ĩa nɨpata Tachi Ak'õrepa tachi k'ap'ɨa chiwidi p'irabaipimerã mãik'aapa ɨt'ari tachi ichi warrarãk'a p'anapimerã. \v 24 Ichia tachi o k'achiadeepa k'aripa atadak'ãriipa, k'awajida ewari cherude wãara mãgá k'ap'ɨa chiwidide p'anapataadait'ee iru k'ĩra wãree truade. Ma k'ap'ɨa chiwidi iru p'anadap'edaa paara, nɨda-e pak'ajida k'ap'ɨa chiwidi iru p'anadait'ee. \v 25 Mamĩda wãara ijãa p'anɨ pɨrã ma k'ap'ɨa chiwidi iru p'anadait'ee, waide unuda-e p'anɨ mĩda, choodait'ee tachia nɨ p'anɨde. \p \v 26 Mãgá choodai Tachi Ak'õre Jaurepa tachi k'aripapari perã, audú k'ĩsia paraa p'anadak'ãri maa-e pɨrã tachi t'ãride juatau wẽe pɨk'a p'anadak'ãri. Mãga p'anɨde tachi k'ĩradoopa p'oyaa ɨt'aa t'ɨ̃da-e pak'ãri Ak'õremaa, iru Jaurepa enenee nɨ̃bɨ tachi pari ĩyapaa bɨdepai, pedee wẽe. \v 27 Mãpai Tachi Ak'õrepa tachi ijãapataarã t'ãride iru bɨ k'awapari perã, ũripari ichi Jaurepa jara k'inia bɨ tachi k'ap'ɨa pari. Ichi Jaurepa ichita iidipari irua k'inia bɨk'a. \p \v 28 Mapa k'awa p'anɨ Tachi Ak'õrepa pia uchiapiit'ee jõmaweda ne-inaa p'asaru ichi k'inia iru p'anɨɨrãmaa. Mãga ooit'ee ichiata mãɨrã jɨrɨda perã Cristode ijãadamerã. \v 29 Eperãarã ooi naaweda, Tachi Ak'õrepa k'awaji mãɨrãpa iru k'inia iru p'anadait'ee. Mapa k'ĩsia iru baji mãɨrã ichi warra jĩak'a papiit'ee. Cristo chi Warra naapema paji. Maap'eda irude ijãapataarã iru ɨ̃pemaarãk'a p'aneejida. \v 30 Pia jarait'eera, naaweda Tachi Ak'õrepa k'awaji eperãarã ũk'uruurãpa iru k'inia iru p'anadait'ee. Mapa mãɨrã jɨrɨpari Cristode ijãadamerã. Mãpai, ijãadak'ãri, irua ãchi p'ek'au k'achia wẽe ak'ɨpari ichi warra Cristo ak'ɨparik'a. Maperãpɨ ãra p'anapiit'ee ichi trua k'ĩra wãree bɨde. \s1 Cristode ijãapata k'aurepa Tachi Ak'õrepa tachi k'inia iru bapari \p \v 31 K'ĩsiadak'ãri jõmaweda Tachi Ak'õrepa ooparide tachi ijãapataarã k'aripait'ee, ¿k'ãata waa jaradaima? Tachi Ak'õrepa tachi mãgá k'aripapari pɨrã, ¿k'aipa tachi k'achia ooima? \v 32 Tachi Ak'õrepa wãak'a-e paji pɨrã ichi Warra piupik'ãri tachi pari, audupɨara wãak'a-e pait'ee ne-inaa awaraa ichia jara bɨ teeit'ee tachi Cristode ijãapataarãmaa. \v 33 ¿K'aipa Tachi Ak'õrepa jɨrɨt'eradaarã ɨmɨateeima, irua ãra pia-ee ak'ɨmerã? Tachi Ak'õrépata tachi p'ek'au k'achia wẽe ak'ɨpari Cristopa ooda k'aurepa. \v 34 Mãga-e pɨrã, ¿k'aipa Cristode ijãapataarã atuapiima? Jesucristo piuji mãik'aapa chok'ai p'irabaiji tachi o k'achiadeepa k'aripa atait'ee. Maap'eda ɨt'ari Tachi Ak'õre juaraare banaji chupɨria iidiit'ee Ak'õremaa tachi pari. \v 35 Mãga-e pɨrã, ¿k'aipa tachi ãyaa ataima Cristo juadeepa, irua tachi k'inia-ee iru bamerã? Mãgá ãyaa wãda-e pai nepɨrade baairuta pɨjida maa-e pɨrã audú k'ĩsia jõnɨ pɨjida maa-e pɨrã awaraarãpa tachi k'achia ooruta pɨjida Cristode ijãapata perã maa-e pɨrã jarrapisia jõnɨ pɨjida maa-e pɨrã p'aru wẽe p'anɨ k'aurepa chupɨria chitoonɨ pɨjida maa-e pɨrã awaraarãpa tachi jɨrɨruta pɨjida miapidait'ee wa peedait'ee. ¡Ne-inaa apidaapa tachi ãyaa wãpida-e Cristo juadeepa! \v 36 Tachi Ak'õre Ũraa p'ãdade jara bɨ: \q1 ‘Ak'õre, taipa pɨ k'inia iru p'anapata perã, k'achia beerãpa tai ip'ii jɨrɨpata peedait'ee. Oveja peepataarãpa oveja iru p'anapatak'a ateedak'ãri peedait'ee, mãga pɨk'a mãgee k'achia beerãpa tai iru p'anɨ.’ \rq (Sal 44.22)\rq* \p \v 37 K'achia beerãpa tachi ijãapataarã at'ãri mãgá iru p'anɨ mĩda, tachia ne-inaa jõmaade ãchi p'oyaapata, tachi k'inia iru baparipa k'aripapari perã. \v 38 Cristopa tachi mãgá k'inia iru bapari perã, mɨchi t'ãripa mɨa nãga ijãa bɨ. Ãyaa wãda-e iru juadeepa piuruta pɨjida maa-e pɨrã mia jõnɨ pɨjida na eujãde p'anɨ misa. Cristo juadeepa tachi ãyaa wãpida-e pai angeleerãpa, netuaraarãpa, na p'ek'au eujãdepemaarã waibɨarãpa pida. Apidaapa mãgá wãpida-e pai ne-inaa ɨ̃rapema wa t'ẽepema ewari cherude. \v 39 Ɨt'ɨpɨara wãruta pɨjida pajãde maa-e pɨrã edupɨara wãruta pɨjida eujã ek'ari maa-e pɨrã t'ɨmɨpɨara wãruta pɨjida na p'ek'au eujãde, ãyaa wãda-e pai iru juadeepa. Mɨa mãga jara bɨ wẽ-e perã ne-inaa tachi ãyaa wãpiit'ee Tachi Ak'õre juadeepa Tachi Waibɨa, Jesucristopa, tachi k'inia iru bapari perã. \c 9 \s1 Tachi Ak'õrepa Israel pidaarã jɨrɨt'erada \p \v 1 Mɨ Cristode ijãadak'ãriipa, araa bɨ iru ome. Tachi Ak'õre Jaurepa k'awapipari mɨa wãarata jararu. Ma awara mɨchi t'ãripa ichiaba k'awa bɨ seewa jara-e nãga jarak'ãri. \v 2 Mɨ audú t'ãri p'ua nɨ̃bɨ mɨchi auk'aarã, judiorãpa Cristode ijãadak'aa perã. \v 3 Piara bak'aji Cristopa mɨ yiaraa iru bada paara, mɨchi auk'aarã atuadai k'ãyaara. \v 4 Ãra Israeldeepa uchiajida. Chonaarãweda Tachi Ak'õrepa ãra jɨrɨt'eraji ichideerã p'aneedamerã. Mãgá ichi warrarãk'a p'aneejida. Iru bapachi ãra chonaarã t'ãide. Mãga nɨde iru k'ĩra wãree unujida. Ãra chonaarãmaa jaraji ichia ooit'ee Abrahamdeepa uchiadap'edaarã k'ap'ɨa pari. Ichi ũraa p'ãpiji ãra chonaarãmaa mãik'aapa mãɨrãdepema ũk'uru awara bɨji mimiadamerã ichi-it'ee. Jaraji ãra chonaarãmaa sãga ɨt'aa iidipataadaipia bɨ. Ãra chonaarãmaa jarada chok'ara jaraji ãra pia ak'ɨ bapariit'ee mãik'aapa eperã pëiit'ee ãra k'aripade. \v 5 Ãra uchiajida tai chonaarã Abrahamdeepa, Isaacdeepa, Jacobdeepa. Maap'eda Tachi Ak'õre Waibɨa Jesucristo, chi ne-inaa jõmaweda ak'ɨpari t'ok'ãri eperã k'ap'ɨade, ãchi auk'aa paji, ichiaba ma chonaarãdeepa uchiada perã. ¡Maperã ichita gracias jaradáma irumaa! ¡Amén! \p \v 6 Mãgara ¿k'ãata jaraima? ¿Tachi Ak'õrepa oo-e pajik'ã ichia ooit'eeda adak'a Israel pidaarã ome? ¡Mãga ooji! Mamĩda ichi-it'ee jõmaweda Israeldeepa uchiadap'edaarã wãara Israel pidaarã-e. \v 7 Ichiaba ichi-it'ee jõmaweda Abrahamdeepa uchiadap'edaarã wãara Abraham warrarã-e. Tachi Ak'õre Ũraa p'ãdade jara bɨ: \q1 ‘Mɨa Isaacdeepa uchiadait'eerã pia ak'ɨit'ee, pɨ mɨde ijãapari perã.’ \rq (Gn 21.12)\rq* \m \v 8 Ak'õrepa mãga jarada perã, k'awa p'anɨ iru-it'ee Isaacdeepa uchiadap'edaarã aupai Abraham warrarã, Abrahampa awaraa warrarã ooji mĩda. Tachi Ak'õrepa Isaacdeepa uchiadap'edaarã mãga ak'ɨpachi, ãra uchiadap'edaa perã irua Abrahammaa jarada k'aurepa. \v 9 Tachi Ak'õrepa mãgaji Abrahammaa: \q1 ‘Añomaa mɨ waya cheit'ee mãik'aapa Sarapa warra t'oit'ee.’ \rq (Gn 18.10)\rq* \p \v 10 Ma awara aɨ t'ẽepai tai judiorã chonaa Isaacpa me-iso ooji chi wẽra Rebeca ome. \v 11 Mamĩda ma me-iso t'odai naaweda, Tachi Ak'õrepa k'ĩsia iru baji aba jɨrɨt'erait'ee mãik'aapa waibɨara papiit'ee chi apema k'ãyaara. Ak'õrepa mãga ooji ma warrarãpa waide ne-inaa pia wa k'achia ooda-e p'anajida mĩda. Mãga ook'ãri, k'awapiji ichiata eperã jɨrɨt'erapari oomerã ichia oopi bɨk'a. \v 12 Jɨrɨt'era-e ma eperãpa ne-inaa pia oopari perã. Jĩp'a jɨrɨt'erapari ichia k'inia bɨk'a. Mãga k'awa p'anɨ Ak'õrepa Rebecamaa nãga jarada perã: \q1 ‘Chi naapema chi t'ẽepema jua ek'ari bait'ee.’ \rq (Gn 25.23)\rq* \m \v 13 Tachi Ak'õre pedee jarapataarãpa p'ãdap'edaade ichiaba jara bɨ: \q1 ‘Jacob jɨrɨt'eraji. Jõdee Esaú unuamaa iru baji.’ \rq (Mal 1.2-3)\rq* \p \v 14 Mãgara ¿k'ãata jaradaima? ¿Tachi Ak'õrepa pia oo-e bɨk'ã, aba pipɨara ak'ɨpari perã chi apema k'ãyaara? ¡Mãga-e! \v 15 Mɨa mãga jara bɨ Tachi Ak'õrepa Moisemaa nãga jarada perã: \q1 ‘Mɨa chupɨria k'awaait'ee mɨa chupɨria k'awaa k'inia bɨɨrã. Pia ak'ɨit'ee mɨa pia ak'ɨ k'inia bɨɨrã.’ \rq (Ex 33.19)\rq* \m \v 16 Mãga jarada perã, k'awa p'anɨ Tachi Ak'õrepa eperãarã jɨrɨt'erapari k'aripait'ee, ichia ãchi chupɨria k'awaa k'inia bairã. Jɨrɨt'era-e ãchia mãga k'inia p'anadairã maa-e pɨrã ne-inaa pia wa k'achia oo p'anadairã. \v 17 Ichiaba Ak'õrepa ichi ũraa p'ãdade jaraji Egiptodepemaarã poro waibɨa Faraonmaa: \q1 ‘Mɨa pɨ rey papiji mãik'aapa pɨ k'ĩrapite ooji ne-inaa eperãarãpa p'oyaa oodak'aa ãchi juadoopa. Mãga ooji mɨa pɨ nepɨrade baaipida k'aurepa, na p'ek'au eujãdepemaarãpa k'awaadamerã Mɨta, jõmaarã Ak'õre Waibɨa.’ \rq (Ex 9.16)\rq* \m \v 18 Mãga jarada perã, k'awa p'anɨ Tachi Ak'õrepa chupɨria k'awaapari ichia chupɨria k'awaa k'inia bɨɨrã mãik'aapa k'ɨɨrɨ k'isuapipari ichia mãgá oopi k'inia bɨɨrãmaa. \p \v 19 Mamĩda parãdepemapa mɨmaa iidii: “Mãga pɨrã, ¿sãgap'eda Tachi Ak'õrepa k'ɨɨrɨ k'isua p'anɨɨrã miapiit'eema? ¿Iru k'aurepa mãgá p'anapata-ek'ã?” \v 20 Mɨa ma iidida nãga p'anaut'ee. Pɨ na p'ek'au eujãdepema. Mãga bɨta, ¿Tachi Ak'õrepa ne-inaa oopari iidiipia bɨk'ã? \q1 ‘Ma awara pɨ, Ak'õrepa ooda, iidiipia bɨk'ã: “¿Sãap'eda mɨ nãgá oojima?” ’ \rq (Is 29.16; 45.9)\rq* \m \v 21 K'ĩsíaji nãgɨde. Chok'o k'aparipa ichi yooro p'e iru bɨdee chok'o k'ĩra t'ãdoo k'apari, ichia k'inia bɨk'a. Ma yoorodee k'ai chok'o pi-ia fiestadee ateeit'ee mãik'aapa aɨ yoorodee k'ai chok'o jĩp'aa teeda iru bait'ee. \p \v 22 Tachi Ak'õrepa mãga pɨk'a oopari na p'ek'au eujãdepemaarã ome. Ichia k'ĩsia iru bɨ mĩda p'ek'au k'achia ooyaa p'anɨɨrã jõpiit'ee, choopari ãra ome ichi ewari waibɨa ewate paru misa. Mãgá choo k'inia bɨ pɨrã, ¿k'ãata jaradaima? \v 23 Mãgá chooru pɨrã k'ĩsia iru bada perã eperãarãmaa ichi k'ĩra wãree unupiit'ee, ¿k'ãata jaradaima? Irua mãga ooji tachi chupɨria k'awaak'ãri mãik'aapa tachi k'ap'ɨa ichi k'ĩra wãree unupik'ãri awaraarãmaa. \v 24 Tachi Ak'õrepa tachita jɨrɨji judiorã t'ãideepa mãik'aapa judio-eerã t'ãideepa, tachi jõmaweda auk'a Cristode ijãadamerã. \v 25 K'awa p'anɨ Ak'õrepa mãga k'ĩsia iru baji, iru pedee jarapari Oseamaa jarapida perã: \q1 ‘Mɨchi eperãarã-ee p'anadap'edaarã t'ɨ̃jaradait'ee “mɨchi eperãarã” mãik'aapa eperãarã mɨa k'inia-e badaarã t'ɨ̃jaradait'ee “eperãarã mɨa k'inia iru bɨɨrã”.’ \rq (Os 2.23)\rq* \m \v 26 Awara ãi Ak'õre Ũraa p'ãdade Oseapa ichiaba jaraji: \q1 ‘Mɨa eperãarãmaa jara badamãi: “parã mɨchi p'uuru pidaarã-e”, mãgɨɨrãmãi ãchideepa uchiadap'edaarãmaa “Ak'õre ichita chok'ai bapari warrarãda” adait'ee.’ \rq (Os 1.10)\rq* \m \v 27 Ma awara Tachi Ak'õre pedee jarapari Isaíapa jaraji: \q1 ‘Israel pidaarã ipu tau nãusaak'a p'usa ide chok'ara p'anɨ mĩda, Tachi Ak'õrepa ãra chok'ara-ee uchiapiit'ee k'achia beerã juadeepa. \v 28 Taarã-e nɨde Tachi Ak'õrepa eperãarã chok'ara jõpiit'ee.’ \rq (Is 10.22-23)\rq* \m \v 29 Mamĩda aɨ naaweda Isaíapa ichiaba jara baji: \q1 ‘Jõmaarã Ak'õre Waibɨapa tachi warrarã chok'ara-ee p'anɨɨrã k'aripa-e pada paara, k'iniik'ajida Sodoma pidaarãk'a mãik'aapa Gomorra pidaarãk'a.’ \rq (Is 1.9)\rq* \s1 Judiorã Cristode ijãadaamaa p'anadap'edaa \p \v 30 Tachia ¿k'ãata k'awaadaima k'ĩsiadak'ãri Ak'õrepa mãga oodade Israel pidaarã ome? K'awa p'anɨ judio-eerãpa Tachi Ak'õre jɨrɨda-e p'anajida. Mamĩda ɨ̃rá p'ek'au k'achia wẽe p'anapata Tachi Ak'õre k'ĩrapite, Cristode ijãapata perã. \v 31 Jõdee Israel pidaarãpa Tachi Ak'õre jɨrɨ p'anajida mãik'aapa oo k'inia p'anajida iru ũraa p'ãdade jara bɨk'a, irua ãchi pia ak'ɨmerã. Mamĩda p'oyaa ooda-e paji jõmaweda ma ũraade jara bɨk'a. \v 32 ¿Sãgap'eda mãga p'anajida? Cristode ijãa p'aneedai k'ãyaara Tachi Ak'õrepa ãchi pia ak'ɨmerã, Ak'õre Ũraa Moisemaa p'ãpidak'a oo k'inia p'anapachida. Mamĩda Ak'õrepa Cristo pëiji ichi o ak'ɨpimerã. Mapa irude ijãa k'iniada-e pak'ãri, ma o atuajida. \v 33 Oojida Ak'õrepa jaradak'a chonaarãweda ichi ũraa p'ãdade: \q1 ‘Judiorã t'ãide Sión p'uurude mɨa eperã mãu pipɨara bɨk'a papiit'ee. Ara eperã t'ĩutɨparik'a mãumaa, mãga pɨk'a eperãarã chok'ara t'ĩutɨ pɨk'adait'ee ma mãu pipɨara bɨ k'aurepa. Mamĩda chi irude ijãa bɨ t'ãri o-ĩa bapariit'ee Ak'õre k'ĩrapite.’ \rq (Is 8.14; 28.16)\rq* \c 10 \p \v 1 Ɨ̃pemaarã Cristo k'aurepa, t'ãripa mɨa k'inia bɨ judiorãpa Cristode ijãadamerã. Ɨt'aa t'ɨ̃pari Tachi Ak'õremaa ãra chupɨria k'awaamerã, mãgá o k'achiadeepa uchiadamerã. \v 2 Mɨchi taupa unu bɨ ãrapa Ak'õre net'aa k'awa k'inia p'anɨ. Mamĩda wãara iru k'awadak'aa. \v 3 K'awa k'iniadak'aa Ak'õrepa Cristode ijãapataarã p'ek'au k'achia wẽe beepipari. K'ĩsiapata ne-inaa pia oo p'anɨpa Tachi Ak'õrepa ãchi pia ak'ɨit'ee. Maperã Cristode ijãa k'iniada-e. \v 4 Mamĩda Cristopata ichideerã uchiapipari Tachi Ak'õre Ũraa p'ãdade jara bɨ jua ek'ariipa, oopataadamerã irua jara bɨk'a. Maperã Tachi Ak'õrepa Cristode ijãapataarã p'ek'au k'achia wẽe ak'ɨpari. \p \v 5 Moisepa p'ãdade jara bɨ: \q1 ‘Eperãpa ook'ãri jõmaweda Ak'õre Ũraade jara bɨk'a, ichita bapariit'ee ma ũraade jara bɨk'a.’ \rq (Lv 18.5)\rq* \m \v 6 Mamĩda p'ek'au k'achia wẽe beerã Cristode ijãa p'anɨ k'aurepa, mãgɨɨrãpa auk'a jaradai Moisepa jaradak'a Tachi Ak'õre k'awa k'inia p'anadap'edaarãmaa: \q1 ‘K'ĩsianáatɨ pãchi t'ãridepai: “¿K'aita wãima Ak'õre eujãdee irua k'inia bɨ k'awaade?” ’ \rq (Dt 30.12)\rq* \m (pia jarait'eera, Cristo chemerã Ak'õre eujãdeepa.) \v 7 Maa-e pɨrã: \q1 ‘ “¿K'aita piudap'edaarãmaa wãima Ak'õrepa k'inia bɨ k'awaade?” ’ \rq (Dt 30.13)\rq* \m (pia jarait'eera, Cristo chemerã iru ɨadap'edaamãiipa.) \v 8 Mãga k'ĩsiadai k'ãyaara, jaradaipia bɨ Ak'õre Ũraade jara bɨk'a: \q1 ‘Nãgaweda Tachi Ak'õrepa jara pëida k'awa p'anɨ, mãgɨ́ pãchi it'aideepa jarapata perã mãik'aapa pãchi t'ãride k'awapata perã.’ \rq (Dt 30.14)\rq* \m Mãgɨ́ pedee Moisepa p'ãdadepemak'a ichiaba taipa jarateepata jõmaarãmaa: t'ãripa Cristode ijãapataadamerã. \v 9 Eperãpa jara bɨ pɨrã: “Jesucristo Mɨchi Waibɨa” mãik'aapa t'ãripa wãara ijãa bɨ pɨrã Tachi Ak'õrepa Cristo chok'ai p'irabaipiji, Tachi Ak'õrepa ma eperã wãpiit'ee ichi truadee. \v 10 T'ãripa Cristode wãara ijãadak'ãri, p'ek'au k'achia wẽe p'aneepata Ak'õre k'ĩrapite. Ma awara tachi it'aideepa jaradak'ãri, “Jesucristo Mɨchi Waibɨa”, ak'ɨpipata irua tachi o k'achiadeepa k'aripa ataji. \p \v 11 K'irãpátɨ Ak'õre Ũraa p'ãdade ichiaba jara bɨ: \q1 ‘Eperã Cristode ijãa bɨ k'ĩra pia-ee ba-e pait'ee Ak'õre k'ĩrapite.’ \rq (Is 28.16)\rq* \m \v 12 Mãga jara bairã k'awa p'anɨ judiorã, judio-eerã ome auk'a p'anɨ Tachi Ak'õre k'ĩrapite, Cristode ijãadak'ãri. Iruta Jõmaarã Waibɨa. Auk'a k'aripapari chi chupɨria iidirutaarã ichimaa, ãchi auk'a k'inia iru bapari perã. \v 13 Maperã k'awa p'anɨ na Ak'õre Ũraa wãarata jara bɨ: \q1 ‘Tachi Ak'õrepa ichimaa chupɨria iidirutaarã k'aripa atait'eeda aji, atuanaadamerã.’ \rq (Jl 2.32)\rq* \m \v 14 Mamĩda ¿sãga chupɨria iididaima, irude ijãada-e p'anɨ pɨrã? Ichiaba ¿sãga irude ijãadaima, irua ooda ãchi-it'ee ũrida-e p'anɨ pɨrã? Ma awara ¿sãga ũridaima irua ooda ãchi-it'ee, eperãpa mãga jara-e pɨrã ãchimaa? \v 15 Mãgɨ́ eperã, ¿sãga wãima jarateede, awaraarãpa iru pëida-e p'anɨ pɨrã? Tachi Ak'õre Ũraa p'ãdade jara bɨ: \q1 ‘Eperãarã o-ĩadaipata awaraarãpa pedee pia ãchimaa jara chedak'ãri.’ \rq (Is 52.7)\rq* \p \v 16 Mamĩda jõmaarãpa ũri k'iniada-e p'anɨ, Ak'õre pedee pia jara chedak'ãri. Mãga k'awa p'anɨ Tachi Ak'õre pedee jarapari Isaíapa p'ãdade jara bairã: \q1 ‘Tachi Ak'õre, ¿k'aipa ijãajima aji, taipa jarateedap'edaa?’ \rq (Is 53.1)\rq* \m \v 17 Ma jõma jara aupadade k'ĩsiadak'ãri, k'awa p'anɨ eperãarãpa ũridak'ãri Cristopa ooda ãchi-it'ee, mãgapɨ irude ijãapata. \p \v 18 Mãga pɨrã, ¿sãgap'eda judiorãpa ijãada-e paji? ¿Ũrida-e pajik'ã Cristopa ooda ãchi-it'ee? ¡Ũrijidapɨ! Ak'õre Ũraa p'ãdade jara bɨ: \q1 ‘Tachi Ak'õrepa ooda jarateepachida jõmaarãmaa; na p'ek'au eujãdepema t'ɨmɨ́ beerãmaa paara k'awapijida irua ooda.’ \rq (Sal 19.4)\rq* \m \v 19 Mãga pɨrã, waya iidiit'ee: ¿sãgap'eda ijãada-e pajima? ¿K'awada-e pajik'ã ãchia ũridap'edaa? ¡K'awajidapɨ! Naapɨara mɨa k'irãpapi k'inia bɨ Moisepa p'ãdade jara bɨ: \q1 ‘Tachi Ak'õrepa nãga jara bɨ ichi eperãarãmaa: Mɨa parã k'ĩra unuamaa iru p'anapiit'ee mɨchi eperãarã-eerãmaa, ãra mɨde ijãa k'inia p'anadairã. Ma awara parã k'ĩraupiit'ee mãgɨɨrã ome, chi parãpa k'ĩsiapata k'ĩsia k'awa-ee beerã.’ \rq (Dt 32.21)\rq* \m \v 20 Ichiaba Isaíapa p'ãdade jĩp'a jara bɨ: \q1 ‘Mɨ jɨrɨda-e p'anadap'edaarãpa mɨ unujida. Mɨa unupiji mɨ k'awa k'iniada-eerãmaa.’ \rq (Is 65.1)\rq* \m \v 21 Jõdee Israel pidaarã ãpɨte jara bɨ: \q1 ‘Ichita mɨa Israel pidaarã k'aripa k'inia baji. Mamĩda ãchia oodaamaa p'anapachida mɨa jara bɨk'a, mɨde ijãa k'iniada-e p'anadap'edaa perã.’ \rq (Is 65.2)\rq* \c 11 \s1 Tachi Ak'õrepa Israel pidaarã jɨrɨt'erada \p \v 1 Israel pidaarã mãgá p'anadap'edaa perã, ¿Tachi Ak'õrepa ichi eperãarã yiaraa iru bɨk'ã? ¡Mãga-e! ¡Mɨta Israel pida, Abrahamdeepa uchiada, Benjamín ëreerãdepema! Tachi Ak'õrepa mɨ yiaraa-e bɨ. \v 2 Irua Israel pidaarã naaweda jɨrɨt'eraji ichi eperãarã papiit'ee. ¿Ɨ̃rá sãga ãchi yiaraa iru baima? ¿K'irãpa p'anɨ-ek'ã Ak'õre Ũraa p'ãdade jara bɨ iru pedee jarapari Elías it'aideepa? Israel pidaarã ãpɨte mãgɨpa Tachi Ak'õremaa jaraji: \q1 \v 3 ‘Ak'õre, tai poro waibɨarãpa pɨ pedee jarapataarã peepachida. Ichiaba pɨa altar oopida ãrik'oojida. Mɨ aupai pɨde ijãapari mãik'aapa ɨ̃rá mɨ jida jɨrɨ p'anɨ peedait'ee.’ \rq (1 R 19.10, 14)\rq* \m \v 4 Mamĩda Tachi Ak'õrepa Eliamaa p'anauji: \q1 ‘Mɨ jua ek'ari eperãarã siete mil iru bɨ, at'ãri mɨmaa aupai ɨt'aa t'ɨ̃pata. Pɨk'a, ãra jida bedabaidak'aa jã ne-inaa juapa ooda Baal k'ĩrapite.’ \rq (1 R 19.18)\rq* \m \v 5 Tachi Ak'õrepa ichi eperãarã ũk'uru ichi jua ek'ari iru badak'a Elías na p'ek'au eujãde bak'ãri, auk'a ɨ̃rapema Cristode ijãa p'anɨɨrã jɨrɨt'eraji ichi jua ek'ari iru bapariit'ee. Mãga oopari ãchi k'inia iru bapari perã. \v 6 Maperãpɨ ma ijãapataarã jɨrɨt'eraji. Eperãarã jɨrɨt'erada paara ãchia ne-inaa oopata k'aurepa, ãchia Tachi Ak'õremaa jɨrɨt'erapik'ajida ma ne-inaa oo p'anɨ pari. Mamĩda mãga-e. Irua ãchi jɨrɨt'erapari ãchi k'inia iru bapari perã. \p \v 7 Mãgara ¿k'ãata k'ĩsiadaima Israelde? Jõmaweda Israel pidaarãpa unuda-e paji ãchia jɨrɨdap'edaa. Jɨrɨpachida Tachi Ak'õrepa ãchi pia ak'ɨmerã, p'ek'au k'achia wẽe. Mamĩda ũk'urupai, chi Tachi Ak'õrepa jɨrɨt'eradaarã Cristode ijãadamerã, wãara mãga p'aneejida iru k'ĩrapite. Jõdee chi apemaarã k'ɨɨrɨ k'isua p'aneepachida. \v 8 Mapa Ak'õre Ũraa p'ãdade jara bɨ: \q1 ‘Tachi Ak'õrépata ãchi t'ãri chaareepiji. Tau iru p'anajida mĩda, unuda-e paji Tachi Ak'õrepa ãchimaa unupida. Ichiaba k'ɨɨrɨ iru p'anajida mĩda, ũrida-e paji Tachi Ak'õrepa ãchimaa jarapida. At'ãri mãga p'anapata.’ \rq (Dt 29.4)\rq* \m \v 9 Ichiaba Ak'õre Ũraa p'ãdade Rey David it'aideepa jara bɨ: \q1 ‘Ak'õre Waibɨa, pɨ eperãarãpa k'ĩsiapata Ak'õre ewari ɨa p'anɨpapai pɨa ãchi pia ak'ɨpariit'ee. Mãga k'ĩsia p'anadairã, taawa pɨa ãchi k'achiade baaipii mãik'aapa miapii. \v 10 Ichita ne-inaa oopata pɨ-it'ee ãchia k'ĩsia p'anɨk'a, pɨa wãara oopi k'inia bɨ k'ãyaara. Maperã taawa pɨa ãchi tau p'ãriu pɨk'apii ununaadamerã pɨa oo bɨ mãik'aapa ãchi eburuk'uk'ua pɨk'adaidamerã ãchia ne-inaa k'achia oopata k'aurepa.’ \rq (Sal 69.22-23)\rq* \s1 Tachi Ak'õrepa judio-eerã k'aripada \p \v 11 Waya iidiit'ee: ¿Tachi Ak'õrepa ichi eperãarã yiaraa iru bɨk'ã? ¡Mãga-e! Wãara ijãada-e pada perã Tachi Ak'õrepa k'inia badak'a, k'achiade baaijida. Mamĩda ãchia mãgá ijãada-e pada k'aurepa judio-eerã Cristode ijãa p'aneejida mãik'aapa Ak'õre ode t'ĩujida. Ak'õrepa mãgá judio-eerã o k'achiadeepa k'aripa ataji. Mãga ooji judiorãpa mãɨrã ijãa p'anɨ unudak'ãri, auk'a Cristode ijãadamerã mãik'aapa ichi ode t'ĩudamerã. \v 12 Judiorã Cristode ijãadaamaa p'anadap'edaa perã, na p'ek'au eujãdepemaarãpa k'awaadai Cristopa ooda eperãarã k'aripait'ee mãik'aapa judio-eerãpa iru p'anadai jõma Tachi Ak'õrepa k'ĩsia iru bɨ Cristode ijãapataarã-it'ee. Judiorãpa auk'a Cristode ijãadak'ãri, ijãapataarã jõmaweda audupɨara o-ĩa p'anadait'ee. \p \v 13 Ɨ̃rá parã judio-eerãmaa ne-inaa jarait'ee. Tachi Ak'õrepa mɨ jɨrɨt'eraji parã judio-eerãmaa jarateemerã irua pedee pia jara pëida Cristode. Mɨ o-ĩa bɨ ma-it'ee Ak'õrepa mɨ jɨrɨt'erada perã. \v 14 Na mimia oo bɨpa Tachi Ak'õre-it'ee, k'inia bɨ mɨchi auk'aarãpa parã ijãapata unudak'ãri, auk'a Cristode ijãadamerã mãik'aapa Ak'õre ode t'ĩudamerã. \v 15 Mamĩda Cristode ijãada-e p'anadap'edaa perã, na p'ek'au eujãdepemaarã awaraarãpa irude ijãadai mãik'aapa t'ãri auk'a p'anapataadai Tachi Ak'õre ome. Tachi Ak'õrepa ma judiorã at'ãri p'oyaa pia ak'ɨ-e, mãga ijãada-e p'anadairã. Mamĩda ijãadak'ãripɨ, Ak'õrepa ãchi pia ak'ɨpariit'ee. Ak'õrepa chok'ai p'irabaipidaarãk'a p'anadait'ee. \p \v 16 K'ĩsiadáma nãgɨde. Judiorãpa trigo naapɨara ewadak'ãri, mãgɨ́ awara bɨpata aɨdee masa oodap'eda, pan oodait'ee Tachi Ak'õre-it'ee. Mamĩda Ak'õrepa trigo jõmaweda waripipari perã, wãara ma masa jõmaweda ichi-it'ee. Mãga pɨk'a Tachi Ak'õrepa judiorã chonaarãwedapema Abraham awara bɨji ichi-it'ee, Abrahampa ijãa bada perã irua jarada. Mamĩda wãara Abrahamdeepa uchiadap'edaarã jõmaweda ichi-it'ee, mãga ijãadak'ãri. \p \v 17 Abraham pak'uru k'arrak'a bɨ judiorã-it'ee. Mamĩda olivo bɨɨrɨ uupataarãpa chi jua t'ɨap'epatak'a ma pak'uru pipɨara chaumerã, mãga pɨk'a Tachi Ak'õrepa Israel pidaarã ũk'uru t'ɨap'e pɨk'aji, Cristode ijãadaamaa p'anadap'edaa perã. Mãpai pak'uru ak'ɨpataarãpa ma pak'uru jua t'ɨap'edap'edaamãi awaraa pak'uru jua t'ɨ bɨpatak'a mãgee jida chaumerã, mãga pɨk'a Tachi Ak'õrepa parã judio-eerã t'ɨ pɨk'a bɨji judiorã k'ãyaara, Cristode ijãapata perã. \v 18 Tachi Ak'õrepa parã judio-eerã ome mãgá ooji mĩda, k'ĩsiadaik'araa bɨ parã pipɨara p'anɨ judiorã k'ãyaara. Ãra parã naaweda ma pak'uru k'arradepema juak'a p'anajida. Ma pak'uru k'arrak'a bɨ chok'ai-e bɨ parã, chi jua t'ɨ pɨk'a bɨda k'aurepa. Parã chok'ai p'anɨ ma pak'uru k'arrak'a bɨ k'aurepa. Judiorã k'aurepata parãpa Tachi Ak'õre k'awa p'anɨ. \p \v 19 Parãdepemapa jarai: “Mamĩda Tachi Ak'õrepa mɨ t'ɨ pɨk'a bɨji ma k'arrak'a bɨde judiorã k'ãyaara.” \v 20 Pia bɨ. Mamĩda k'irãpáji Ak'õrepa ma judiorã t'ɨap'e pɨk'aji Cristode ijãadaamaa p'anadap'edaa perã. Pɨ Cristode ijãapari perãta, t'ɨ pɨk'a bɨji. Audua bai k'ãyaara, jĩp'a Tachi Ak'õre waaweeipia bɨ. \v 21 Tachi Ak'õrepa ichi eperãarã t'ɨap'e pɨk'aji pɨrã Cristode ijãadaamaa p'anadap'edaa perã, audupɨara parã t'ɨap'e pɨk'ait'ee ijãa amaadaruta pɨrã. \v 22 Tachi Ak'õre t'ãri pia bapari Cristode ijãapataarã ome. Mamĩda Cristode ijãadaamaa p'anɨɨrã pia ak'ɨ-e. Maperã pɨ ijãa beeru pɨrã, t'ãri pia bapariit'ee pɨ ome. Mamĩda ijãa amaaru pɨrã, waa pia ak'ɨ-e. Pɨ t'ɨap'e pɨk'ait'ee ijãadak'aa beerã ome ooparik'a. \v 23 Jõdee, naaweda Cristode ijãadaamaa p'anadap'edaarãpa ijãaruta pɨrã, Tachi Ak'õrepa ãchi pia ak'ɨit'ee Cristodeerã ak'ɨparik'a. Ãra waya t'ɨ pɨk'a bɨit'ee ãra naaweda p'anadap'edaak'a. Mãga ooi Tachi Ak'õre-it'ee ne-inaa audú chaaree wẽ-e perã. \v 24 Irua pɨ, judio-ee bɨta, o k'achiadeepa k'aripa ataru pɨrã Cristode ijãapari perã, audupɨara judiorã mãgá k'aripait'ee, Cristode ijãadak'ãri. Mãga ooit'ee ãchi uchiadap'edaa perã irua eperã jɨrɨt'erada Abrahamdeepa. \s1 Tachi Ak'õrepa Israel pidaarã k'aripait'ee \p \v 25 Ɨ̃pemaarã Cristo k'aurepa, ɨ̃rá mɨa parã judio-eerãmaa ne-inaa awaraarãpa waide k'awadak'aa k'awapi k'inia bɨ, k'ĩsianaadamerã judiorã k'ãyaara pipɨara p'anɨ. Tachi Ak'õrepa Israel pidaarã ũk'uru k'ɨɨrɨ k'isuapiji judio-eerãpa irua jara pëida pia ũridap'eda, Cristode ijãadamerã mãik'aapa Tachi Ak'õre ode t'ĩudamerã. Mamĩda ichita mãga-e pait'ee. Jĩp'a mãga p'asait'ee ijãarutamaa jõma judio-eerã irua k'ĩsia iru bɨ ijãadamerã. \v 26 Ma t'ẽepai, Israel pidaarã chok'ara auk'a Cristode ijãadait'ee mãik'aapa Ak'õrepa ãra o k'achiadeepa k'aripa atait'ee, iru ũraa p'ãdade jara bɨk'a: \q1 ‘Tachi K'aripapari uchiait'ee Israel pidaarã t'ãideepa, Sión p'uurudeepa. Jacobdeepa uchiadap'edaarã o k'achiadeepa k'aripa atait'ee. \v 27 Maapai mɨa jaradak'a Jacobmaa, ichideerã pia ooit'ee ãchi p'ek'au k'achia wẽpapik'ãri.’ \rq (Is 59.20-21)\rq* \p \v 28 Parã judio-eerã k'aurepa ɨ̃rá Tachi Ak'õrepa Israel pidaarã yiaraa iru bɨ, ãchi ijãada-e p'anadairã irua pedee pia jara pëida Cristo k'ap'ɨa pari. Mamĩda Ak'õrepa naaweda Israel pidaarã jɨrɨt'eraji. Mapa at'ãri ãchi k'inia iru bapari mãik'aapa pia ak'ɨ bapari. Mãga oopari mãga ooit'eeda ada perã ãchi chonaarãmaa. \v 29 Tachi Ak'õrépata ichita oopari ichia jara bɨk'a. Mapa ichi eperãarã atabëi-e pait'ee. Ichita ãchi pia ak'ɨ bapariit'ee ichia jaradak'a ãchi chonaarãmaa. \v 30 Naaweda parã judio-eerãpa oodaamaa p'anapachida Tachi Ak'õrepa jara bɨk'a. Mamĩda judiorã Ak'õre Waibɨapa ichi Warra pëidade ijãadaamaa p'anadap'edaa perã, Tachi Ak'õrepa parã judio-eerã chupɨria k'awaaji. \v 31 Ɨ̃rapema judiorã at'ãri oodaamaa p'anapata Ak'õrepa jara bɨk'a. Mamĩda Tachi Ak'õrepa parã judio-eerã chupɨria k'awaadak'a Cristode ijãadak'ãri, auk'a chupɨria k'awaait'ee judiorã, mãgá ijãadak'ãri. \v 32 Tachi Ak'õrepa na p'ek'au eujãdepemaarã judiorã mãik'aapa judio-eerã ichiak'au bɨji ãchia oo k'iniata oodamerã. Mãga ooji ak'ɨpiit'ee ichia chupɨria k'awaapari p'ek'au k'achia oopataarã, judiorã, judio-eerã paara. \s1 Pedee pia jarada Tachi Ak'õrede \q2 \v 33 ¡Wãara Tachi Ak'õre k'ĩsia k'awaa bapari! Jõmaweda pia oopari ichia ne-inaa jõma k'awapari perã. Tachi eperãarãpa k'awada-e irua k'ĩsia iru bɨ. Ichiaba k'awada-e sãgap'eda irua eperãarãmaa ne-inaa oopipari. \q2 \v 34 ¿Ak'õre Ũraa p'ãdade nãga jara bɨ-ek'ã? ‘¿K'aipa k'awaaima Tachi Ak'õre k'ĩsia mãik'aapa k'aipa iru ũraaima? Iruata ne-inaa jõma k'awapari.’ \rq (Is 40.13)\rq* \q2 \v 35 ‘¿K'aipa ne-inaa teeima Tachi Ak'õremaa, irua jõdee ma pari ne-inaa awara teemerã?’ \rq (Job 41.11)\rq* \q2 \v 36 Eperãpa mãgá p'oyaa tee-e, Tachi Ak'õre juadeepa ne-inaa jõmaweda uchiapari perã. Ichiata ne-inaa jõmaweda ak'ɨ bapari. Ne-inaa jõmaweda nɨ̃bɨ ichi-it'ee. Mapa ichita jaradaipia bɨ: “Ak'õre, ¡pɨ jõmaarã k'ãyaara waibɨara bɨ! ¡Amén!” \c 12 \s1 Cristodeerã sãga p'anapataadaipia bɨ \p \v 1 Ɨ̃pemaarã, mɨa nãga ũraait'ee: Tachi Ak'õrepa eperãarã chupɨria k'awaapari perã, at'ãri chok'ai p'anɨ misa, oopítɨ Tachi Ak'õremaa irua k'inia bɨk'a pɨ ome. Mãgá pãchi p'ek'au k'achia ooyaa bɨ k'ap'ɨa p'oyaadai, p'anapataadait'ee Ak'õrepa k'inia bɨk'a. Ichiaba mãgá ak'ɨpidai parãpa wãara Tachi Ak'õre k'inia iru p'anɨ. \v 2 Oonáatɨ na p'ek'au eujãdepema ijãadak'aa beerãpa oopatak'a. Mãɨrãpa k'ĩsiapata ãchia oo k'inia p'anɨdepai. Parã jõdee, k'ĩsiadaipia bɨ Ak'õrepa k'inia bɨk'a. Mãgá k'awaadait'ee Ak'õrepa k'inia bɨ ne-inaa pia, k'achia wẽe; ne-inaa irua pia ak'ɨpari. \p \v 3 Tachi Ak'õrepa mɨ pia ooji mɨ jɨrɨt'erak'ãri parãmaa jarateemerã. Maperã mɨa ũraait'ee parãdepema apidaapa k'ĩsianaadamerã: “Mɨ pipɨara bɨ awaraarã k'ãyaara”. Ma k'ãyaara k'ĩra jĩp'a jɨrɨipia bɨ Ak'õrepa oopi k'inia bɨ mãik'aapa t'ãripa mãga ooipia bɨ, ɨt'aa iidi bɨ misa irua k'aripamerã. \v 4 Tachi k'ap'ɨade nãgee ne-inaa chok'ara iru bɨ; bɨɨrɨ t'ɨait'ee; jua ne-inaa jitait'ee; mãgee ne-inaa. Ma chaachaa ne-inaa awara-awaraa oopari. Auk'a oodak'aa. \v 5 Mãga pɨk'a bɨ tachi Cristode ijãapataarã. Tachi jõma araa p'anɨ iru ome. Mapa auk'a araa p'anɨ apemaarã ijãapataarã ome k'ap'ɨa apai bɨk'a. \p \v 6 Mamĩda Tachi Ak'õrepa k'aripak'ãri, ne-inaa awara-awaraa oopata, irua oopi k'inia bɨk'a tachi chaachaa. \p Ichi ũraa jarapiru pɨrã tachidepema abaamaa, mãgɨpa mãga ooipia bɨ t'ãripa, Ak'õremaa k'aripa iidi bɨ misa. \v 7 Awaraamaa ijãapataarã k'aripapiru pɨrã, mãga ooipia bɨ. Awaraamaa jarateepiru pɨrã, ichiaba mãga ooipia bɨ. \v 8 Awaraa k'ariparu pɨrã chĩara t'ãri o-ĩapiit'ee, mãga ooipia bɨ. Awaraamaa p'arat'arapiru pɨrã, t'ãri pia p'arat'a waibɨa teeipia bɨ chupɨria beerã k'aripait'ee. Awaraamaa eperã waibɨa papiru pɨrã, pia ak'ɨipia bɨ ijãapataarã ichi jua ek'ari p'anɨɨrã. Awaraa k'ariparu pɨrã chĩara chupɨria k'awaamerã, t'ãri o-ĩa mãga ooipia bɨ. \s1 Cristode ijãapataarã chik'inia p'anapataadaipia bɨ \p \v 9 Awaraarã t'ãri jĩp'a k'inia iru p'anadaipia bɨ. Ne-inaa k'achia k'ĩra t'ãdoo oodaik'araa bɨ. Mãgee ne-inaa unuamaa iru p'anapatáatɨ. Pia aupaita jɨrɨdaipia bɨ oodait'ee. \v 10 Chik'inia p'anapataadaipia bɨ, tachi ëreerã ome p'anapatak'a. Audua p'anadaik'araa bɨ. Ma k'ãyaara awaraa ijãapataarã pipɨara ak'ɨdaipia bɨ tachi k'ãyaara. \p \v 11 K'oo-idaa p'anadaik'araa bɨ. T'ãripa oodaipia bɨ Ak'õre Jaurepa oopi bɨk'a. Mãgá oodait'ee Tachi Waibɨa Jesucristopa oopi k'inia bɨk'a. \p \v 12 O-ĩa p'anadaipia bɨ nɨ p'anɨ misa Tachi Ak'õre eujãdee wãdait'ee. Choodaipia bɨ nepɨrade baaidak'ãri. Ichita ɨt'aa t'ɨ̃pataadaipia bɨ Tachi Ak'õremaa. \p \v 13 Awaraa ijãapataarã chupɨria k'awaadaipia bɨ mãik'aapa ne-inaa wẽe p'anɨ pɨrã, ãramaa teedaipia bɨ. Awaraarã pãchi t'ãide p'asia chedak'ãri, t'ãri pia auteebaidaipia bɨ. K'ãidait'ee wẽe p'anɨ pɨrã, pãchi tede k'ãipítɨ. \s1 Awaraarã ome k'ãiwee p'anapataadaipia bɨ \p \v 14 Awaraarãpa parã jɨrɨdak'ãri ne-inaa k'achia oodait'ee, ɨt'aa iidítɨ Ak'õrepa ãra chupɨria k'awaamerã mãik'aapa bendiciamerã. Iidináatɨ Ak'õrepa ãra maldiciamerã. \p \v 15 Awaraarã o-ĩa p'anadak'ãri, auk'a o-ĩa p'anadaipia bɨ. Jõdee t'ãri p'ua p'anadak'ãri, auk'a jẽedaipia bɨ. \p \v 16 T'ãri auk'a p'anadaipia bɨ awaraa ijãapataarã ome. Jĩp'a jɨrɨdaipia bɨ Ak'õrepa parãmaa oopi k'inia bɨ. K'ĩsiadaik'araa bɨ parã awaraarã k'ãyaara pipɨara p'anɨ. Auk'a k'õp'ãyo meraadaipia bɨ chupɨria beerã ome mãik'aapa p'arat'ara beerã ome. Audua p'anadaik'araa bɨ. \p \v 17 Awaraarãpa parã k'achia oodak'ãri, auk'a oonáatɨ. Ichita ne-inaa pia óotɨ awaraarãpa unudamerã Cristo k'aurepa parãpa ne-inaa pia oopata. \v 18 Awaraarã nepɨra jɨrɨyaa p'anɨ mĩda, parã jõdee k'ãiwee p'anapatáatɨ chĩara ome. \v 19 Ɨ̃pemaarã k'iniarã, k'ĩra jõ-ee p'ananáatɨ. Ma k'ãyaara ichiak'au bɨ́tɨ, Tachi Ak'õrepa ãrapa oodap'edaa ak'ɨmerã mãik'aapa miapimerã ichia k'inia bɨk'a. Mɨa mãga jara bɨ Ak'õre Ũraa p'ãdade jara bairã: \q1 ‘Mɨa aupaita eperãarãpa oopata ak'ɨpari jarait'ee pia wa k'achia. Mɨata p'ek'au k'achia oopataarã miapiit'ee.’ \rq (Dt 32.35)\rq* \m \v 20 Awara ãi ichiaba jara bɨ: \q1 ‘Eperãpa pɨ k'ĩra unuamaa iru bɨ pɨrã, nãgá ooipia bɨ. Mãgɨ́ jarrapisia bak'ãri, nek'opíji mãik'aapa opisia bak'ãri, ne-inaa topíji. Mãgá ooru pɨrã, iru k'ĩra nejasiapiit'ee mãik'aapa irua pɨmaa k'achia oo k'inia bɨ oo-e pai.’ \rq (Pr 25.21-22)\rq* \m \v 21 K'ĩrak'aupai ne-inaa k'achia oodai. Ma k'ãyaara k'achia p'oyáatɨ ne-inaa pia oo p'anɨpa. \c 13 \s1 Tachi poro waibɨarãpa jara p'anɨk'a oodaipia bɨ \p \v 1 Ɨ̃rá mɨa ũraait'ee parã jõmaarãpa pãchi poro waibɨarã waaweedamerã. Oopatáatɨ charraarãpa jara p'anɨk'a. Mãga oodaipia bɨ Tachi Ak'õrepa pãchi waibɨarã papida perã parã ak'ɨdamerã. Tachi Ak'õrépata eperãarã poro waibɨarã jõmaweda mãga papipari. \v 2 Maperã ooda-e pɨrã ãrapa jara p'anɨk'a, ichiaba ooda-e pai Tachi Ak'õrepa oopi k'inia bɨ parãmaa. Ma awara ma charraarãpa parã miapidait'ee, mãga ooda-e pɨrã. \v 3 Tachi charraarãpa ne-inaa pia oopataarã p'erapida-e. Ne-inaa k'achia oopataarãta p'erapipata. Maperã k'ãiwee p'ana k'inia p'anɨ pɨrã charraarã ome, pia óotɨ. Mãgá ãrapa parã pia ak'ɨpataadait'ee. \v 4 Tachi Ak'õrepa ma charraarã bɨji parã k'aripadamerã k'achia beerã juadeepa. Mamĩda pɨa ne-inaa k'achia ooru pɨrã, wãara waaweedaipia bɨ, ma charraarãpa pɨ ome oodait'ee perã k'achia beerã ome oopatak'a. Ãchi jua ek'ari p'anɨɨrã pëidait'ee pɨ atade. Ma-it'ee espada anipapata. Mãpai pɨ atadak'ãri, miapide ateedait'ee, mãga oopi k'inia bairã Tachi Ak'õrepa k'achia oopataarãmaa. \v 5 Maperã óotɨ pãchi poro waibɨarãpa jara p'anɨk'a. Mãga oodaipia bɨ k'ĩsia p'ua wẽe p'anadait'ee ãra k'ĩrapite mãik'aapa Tachi Ak'õre k'ĩrapite. Ichiaba mãga oodaipia bɨ ãrapa parã miapinaadamerã. \v 6 Parãpa impuesto p'aapataadaipia bɨ mãgɨ́ poro waibɨarãmaa, ãra mimia oopata pari, Ak'õrepa mãɨrã mãgá bɨda perã parã k'aripadamerã. \v 7 Pãchi poro waibɨarã jõmaweda waaweedaipia bɨ. Parãmaa impuesto p'aapiruta pɨrã, p'áatɨ. Parãmaa ne-inaa aneedap'edaa pari awaraa eujãdeepa p'aapiruta pɨrã, ichiaba p'áatɨ, aupedeeda-ee. \s1 Cristode ijãapataarã chik'inia p'anapataadaipia bɨ \p \v 8 Tewe paraa p'ananáatɨ. Ma k'ãyaara, chik'inia p'anapataadaipia bɨ. Mãga p'anaruta pɨrã, oodait'ee Tachi Ak'õre Ũraa p'ãdade jara bɨk'a: \q1 \v 9 ‘Miak'ãi p'anɨɨrã k'ãináatɨ awaraarã ome; eperã peenáatɨ; chĩara net'aa chɨanáatɨ; chĩara te, wẽra, mimiapataarã, ne-animal wa net'aa k'ɨ̃anáatɨ.’ \rq (Ex 20.13-17)\rq* \m Ũraa awaraa ichiaba paraa ak'ɨpiit'ee sãga p'anapataadaipia bɨ chĩara ome. Mamĩda ma jõmaweda uchiapata ũraa abaade: \q1 ‘Awaraarã k'inia iru p'anapatáatɨ, pãchi k'ap'ɨa k'inia iru p'anapatak'a.’ \rq (Lv 19.18)\rq* \m Mãga ooruta pɨrã, oodait'ee jõma Tachi Ak'õre Ũraa p'ãdade jara bɨk'a. \v 10 Mãgá awaraarã k'inia iru p'anadak'ãri, maarepida ãramaa k'achia ooda-e. Maperãpɨ mãga oodak'ãri, oopata jõma Ak'õre Ũraa p'ãdade jara bɨk'a. \s1 Ɨ̃daa pɨk'a bɨde p'anapataarã \p \v 11 Ma jõma oo p'anɨ misa, k'irãpátɨ jõmasaa taarãru tachi Cristode ijãadap'edaadeepa. Ɨ̃rá naawedapema k'ãyaara k'ait'aara p'anɨ ɨt'aa wãdait'ee. Maperã k'ãi pɨk'a p'ananaadáma. Ma k'ãyaara oodáma Tachi Ak'õrepa k'inia bɨk'a. \v 12 Na p'ek'au eujãde p'anɨ misa, tachi p'ãriu pɨk'a bɨde p'anɨ. Mamĩda taarã-ee Cristo waya chek'ãri, ewari chiwidi pɨk'a unudait'ee. Mapa oo amaadáma ne-inaa k'achia k'ĩra t'ãdoo, na p'ek'au eujãdepemaarãpa oopata mãik'aapa soldaopa armadura jɨ̃parik'a chõode wãi naaweda, mãga pɨk'a oodáma Cristopa oopi bɨk'a. \v 13 P'anadáma Ak'õre ɨ̃daa pɨk'a bɨde p'anapataarã p'anapatak'a, ne-inaa k'achia ooda-ee. Oonaadáma p'ãriu pɨk'a bɨde p'anapataarãpa oopatak'a. Ãchi piudaipata it'uapa mãik'aapa pariatua pedee nipapata. Ichiaba pariatua wẽraarã jɨrɨpata aɨ ome k'ãidait'ee. Ma awara chõo jɨrɨpata chĩara ome mãik'aapa net'aa k'aurepa chĩara k'ĩra unuamaa iru p'anapata. \v 14 Parã, jõdee, Tachi Waibɨa Jesucristode ijãapata perã, p'anapatáatɨ iru na p'ek'au eujãde badak'a. K'ĩsianáatɨ parã p'ek'au k'achia ooyaa bɨ k'ap'ɨapa oo k'inia bɨde. \c 14 \s1 Awaraa ijãapataarã ãpɨte pedee k'achia jaradaik'araa bɨ \p \v 1 Cristode ijãapari auk'a parãk'a ijãa-e bɨ pɨrã, pia ak'ɨ́tɨ, awaraa ijãapataarã ak'ɨpatak'a. ¿Irua mãgá ijãa-e bɨpaa at'ãri Ak'õre Ũraa pia k'awa-e bairã? Mapa iru ome aupedeedaik'araa bɨ. \v 2 Abaapa ijãai chik'o k'ĩra t'ãdoo k'oipia bɨ. Jõdee chi pia k'awa-e bɨpa k'ĩsiai nechiara k'oik'araa bɨ, ma k'aurepa Tachi Ak'õrepa iru pia ak'ɨ-e pai jĩak'aapa. \v 3 Maperã ma chik'o k'ĩra t'ãdoo k'oparipa pia-ee ak'ɨik'araa bɨ ma nechiara k'ok'aa bɨ. Jõdee ma nechiara k'ok'aa bɨpa k'achia pedeeik'araa bɨ chi apema ãpɨte. Mãga oodaik'araa bɨ Tachi Ak'õrepa ãchi auk'a pia ak'ɨpari perã Cristode ijãa p'anɨ k'aurepa. \v 4 ¿K'aipa pɨ bɨjima chĩara mimiapari ak'ɨmerã jarait'ee irua oopata pia wa k'achia? Mimia chiparipapai ichi jua ek'ari mimiapataarã mãgá ak'ɨipia bɨ. Mãga pɨk'a bɨ Cristo ichideerã ome. Tachi Waibɨa Cristopata ichideerãpa oopata ak'ɨpari jarait'ee pia wa k'achia. Ichiata ichideerãmaa ne-inaa pia oopipari. \p \v 5 Ne-inaa awaraa jarait'ee parãpa aɨde k'ĩsiadamerã. Ijãapari abaapa ijãai ewari aba ɨaipia bɨ apema k'ãyaara. Jõdee awaraapa ijãai ewari chaa auk'a bɨ. Tachi ijãapataarã chaachaa jɨrɨdaipia bɨ tachi t'ãride ijãa p'anɨ, k'awaadait'ee wãara mãga ijãa p'anɨ wa mãga-e. \v 6 Ma ewari aba ɨaparipa apema k'ãyaara, mãga oopari Tachi Ak'õre-it'ee. Ichiaba ma chik'o k'ĩra t'ãdoo k'oparipa mãga oopari Tachi Ak'õre-it'ee, gracias jarapari perã Ak'õremaa ma chik'o k'ok'ãri. Jõdee ma nechiara k'ok'aa bɨpa auk'a mãga oopari Tachi Ak'õre-it'ee, ichiaba gracias jarapari perã Ak'õremaa nek'ok'ãri. \p \v 7 Tachi ijãapataarã apida ituaba p'anadak'aa tachia oo k'iniata oodait'ee. Ichiaba apida ituaba piudak'aa, ak'ɨpari wẽe. \v 8 Chok'ai p'anɨ misa, p'anapata oodait'ee Cristopa oopi bɨk'a, irua tachi ak'ɨpari perã. Mamĩda jai-idaaruta pɨjida, at'ãri Cristopa tachi ak'ɨpari. Mapa jaradai tachi chok'ai p'anɨ misa, Cristo Tachi Waibɨa. Ichiaba jai-idaa p'anɨ misa, Cristo Tachi Waibɨa. \v 9 Ma-it'ee Cristo piuji mãik'aapa chok'ai p'irabaiji, jõmaweda ijãapataarã Ak'õre Waibɨa pait'ee; chi chok'ai p'anɨɨrã, jai-idaadap'edaarã paara. \p \v 10 Mãga bɨta ¿sãap'eda pɨa, Ak'õre Ũraa pia k'awa-e bɨta, pedee k'achia pedee bɨma awaraa ijãapataarã ãpɨte? Maa-e pɨrã, ¿sãap'eda pɨa, Ak'õre Ũraa k'awa bɨta, pia-ee ak'ɨparima ma ijãapari pia k'awa-e bɨ? Tachi jõmaweda p'anadait'ee Tachi Ak'õre k'ĩrapite Ak'õre ewari waibɨa ewate. \v 11 Mãga k'awa p'anɨ Tachi Ak'õre Ũraa p'ãdade jara bairã: \q1 ‘Mɨ ichita chok'ai baparida a bɨ Tachi Ak'õrepa. Eperã chaa bedabaidait'ee mɨ k'ĩrapite mãik'aapa jaradait'ee: “Pɨta Jõmaarã Ak'õre Waibɨa.” ’ \rq (Is 45.23)\rq* \m \v 12 Mapa k'awa p'anɨ tachi chaachaa panadait'ee Tachi Ak'õre k'ĩrapite mãik'aapa jaradait'ee tachia k'ĩsiadap'edaa, jaradap'edaa mãik'aapa oodap'edaa na p'ek'au eujãde p'anɨ misa. \s1 Ne-inaa k'achia oopináatɨ awaraa ijãapataarãmaa \p \v 13 Maperã ak'ɨnaadáma awaraa ijãapataarãpa oopata pedee k'achia pedeedait'ee ãra ãpɨte. Ma k'ãyaara jõma óotɨ awaraa ijãapataarã pipɨara ijãadamerã, mãik'aapa oodamerã Cristopa oopi k'inia bɨk'a. \v 14 Mɨ jida araa bɨ Cristo ome. Ijãa bɨ chik'o k'ĩra t'ãdoo k'oipia bɨ, Ak'õrepa ma chik'o k'oit'ee ooda perã. Mamĩda awaraapa ijãa bɨ pɨrã chik'o k'ĩra aba k'oik'araa bɨ, ichi-it'ee k'oik'araa bɨ. \v 15 Maperã k'ĩrak'aupai pɨ ɨ̃pema Cristo k'aurepa t'ãri p'uapii. Iru k'ĩrapite pɨa k'oru pɨrã ne-inaa irua k'ok'aa, iru t'ãri ãrii beei pɨ ome maa-e pɨrã Tachi Ak'õre ome, Cristode ijãa amaadarumaa. Cristo ichiaba piuji ma eperã k'aripait'ee. Mapa chik'inia p'anapatáatɨ. \v 16 K'ĩrak'aupai awaraarãpa pedee k'achia jaradai pɨa ne-inaa pia oopata ãpɨte, pɨa ijãa bairã chik'o k'ĩra t'ãdoo k'oipia bɨ. \v 17 Tachi Cristode ijãada-e p'anɨ irua chik'o k'ĩra t'ãdoo k'opipari perã wa chik'o k'ĩra apai k'opipari perã. Ijãada-e ne-inaa topipari perã wa topik'aa perã. Jĩp'a tachi Cristode ijãapata mãik'aapa iru jua ek'ari p'anapata, iru Jaurepa k'aripak'ãri, oopataadai perã Tachi Ak'õrepa k'inia bɨk'a mãik'aapa k'ãiwee p'anapataadai perã. \v 18 Tachi Ak'õrepa pia ak'ɨpari mãgá ijãa p'anɨɨrã, oo k'inia p'anadairã Cristopa oopi k'inia bɨk'a. Mãga oodak'ãri, k'achia ooda-e p'anɨ. Mapa ãra ik'aawa p'anɨɨrãpa ichiaba ãra pia ak'ɨpata. \p \v 19 Maperã ne-inaa pia oodáma k'ãiwee p'anapataadait'ee awaraa ijãapataarã ome. Chik'aripa p'anadáma, tachi jõmaweda pipɨara Cristode ijãadait'ee. \v 20 K'ĩrak'aupai awaraarã t'ãri ãriipii Tachi Ak'õre ome, parãpa ne-inaa k'opata k'aurepa. K'irãpátɨ Tachi Ak'õrepa chik'o jõmaweda ooji k'odamerã. Mamĩda pɨa chik'o k'ĩra t'ãdoo k'o bɨpa awaraa ijãapari k'achiade baaipiru pɨrã, Tachi Ak'õre k'ĩrapite ne-inaa k'achia oomaa bɨ. \v 21 Piara bɨ chik'o k'ĩra t'ãdoo k'o-e pait'ee maa-e pɨrã ne-inaa k'ĩra t'ãdoo to-e pait'ee maa-e pɨrã ne-inaa awaraa oo-e pait'ee, ma k'aurepa k'achiade baaipii k'ãyaara pɨ ɨ̃pema Cristo k'aurepa. \p \v 22 Maperã pɨa ijãa bɨ pɨrã chik'o k'ĩra t'ãdoo k'oipia bɨ, mãga ijãa béeji pɨchi t'ãridepai. Mãpai awaraa ijãapari mãga ijãa-e bɨ ome nipak'ãri, jaraik'araa bɨ pɨchi t'ãride iru bɨ. Tachi Ak'õrepa k'awa bɨ ne-inaa jõma pɨa ijãa bɨ pɨchi t'ãride. Chi mãga oo p'anɨɨrã o-ĩa p'anɨ Ak'õre k'ĩrapite, k'ĩsia p'ua-ee. \v 23 Mamĩda pɨa ijãa bɨ pɨrã chik'o k'ĩra aba k'oik'araa bɨ, k'ĩsia p'uadarii ma chik'o k'ok'ãri. Mãgá k'ĩsia p'uadaik'ãri, ne-inaa k'achia oomaa bɨ Ak'õre k'ĩrapite ma chik'o k'oru pɨrã. Mapa mɨa ũraapari ijãaparipa k'awa-e bɨ pɨrã ne-inaa ooi wa oo-e pai, ooik'araa bɨ, ichi t'ãripa ijãarumaa ooipia bɨ. \c 15 \s1 Tachia k'aripadaipia bɨ Tachi Ak'õre Ũraa pia k'awada-e beerã \p \v 1 Tachi Ak'õre Ũraa pia k'awaa beerãpa choodaipia bɨ Ak'õre Ũraa pia k'awada-e beerã ome ne-inaa awara ijãadak'ãri. Tachia oo k'iniata oodai k'ãyaara, oodaipia bɨ ãrapa k'inia p'anɨk'a. \v 2 Mãga ooruta pɨrã, ãchi t'ãri ãriipida-e pait'ee. Jĩp'a ãchi k'aripadait'ee waapɨara k'awaadamerã Cristopa ãchimaa oopi k'inia bɨ. \v 3 Oodaipia bɨ Cristopa oodak'a. Ne-inaa oo-e paji irua mãga oo k'inia bada perã. Jĩp'a oopachi Tachi Ak'õrepa oopi bɨk'a, nepɨrade baaipachi mĩda mãga ooda k'aurepa. Choopachi Tachi Ak'õre Ũraa p'ãdade jara bɨk'a: \q1 ‘Ak'õre, k'achia beerãpa ik'achia jaradap'edaak'a pɨ ãpɨte, auk'a mɨmaa jarajida, mɨa ooda perã pɨa oopidak'a.’ \rq (Sal 61.1b)\rq* \m \v 4 Chonaarãweda Tachi Ak'õrepa ichi ũraa p'ãpiji, ma k'aurepa tachi ɨ̃rapemaarãpa irua jara pëida k'awaadamerã. Mãga k'awaa wãdak'ãri, t'ãri o-ĩ-ĩadaipata tachia ijãa p'anɨde, choo k'awaa wãpata nepɨrade p'anɨde mãik'aapa nɨpata Ak'õrepa tachi k'aripamerã ichi ũraade jara bɨk'a. \p \v 5 Mɨa ɨt'aa iidi bɨ Ak'õrepa parã mãgá k'aripamerã mãik'aapa choopimerã nepɨrade jõnɨde. Ichiaba iidi bɨ irua parã k'aripamerã t'ãri a-ba p'anapataadamerã apemaarã ijãapataarã ome, Jesucristopa mãga oopi k'inia bairã. \v 6 Mãgá t'ãri a-ba p'anadak'ãri, otau aba pɨk'a parã jõmaweda o-ĩa ɨt'aa t'ɨ̃pataadait'ee mãik'aapa k'aripataadait'ee. Mãgá ak'ɨpidait'ee wãara ijãa p'anɨ Tachi Waibɨa Jesucristo Ak'õrede. \p \v 7 Maperã awaraa ijãapataarã pia ak'ɨ́tɨ, Cristopa parã pia ak'ɨparik'a. Cristopa mãga ooda perã na eujãde bɨ misa, awaraarãpa pia jarapachida Tachi Ak'õre ãpɨte. Auk'a pia jaradai iru ãpɨte, parãpa mãga oo p'anɨ pɨrã. \v 8 Tachi Ak'õrepa Cristo pëiji tai judiorã k'aripade, ichia jaradak'a tai chonaarãmaa. Mãga ooji ak'ɨpiit'ee wãara ichia oopari ichia jara bɨk'a. \v 9 Ichiaba Ak'õrepa Cristo pëiji ak'ɨpiit'ee ichia judio-eerã auk'a k'aripa k'inia bɨ. Ichia ãchi mãgá chupɨria k'awaa bapari perã, judio-eerã auk'a irumaa ɨt'aa t'ɨ̃ k'inia p'anɨ, iru ũraa p'ãdade jara bɨk'a: \q1 ‘Maperã awaraa eujãdepemaarã t'ãide mɨ ɨt'aa t'ɨ̃it'ee mãik'aapa pɨmaa k'ariit'ee.’ \rq (2 S 22.50; Sal 18.49)\rq* \m \v 10 Awara ãi Ak'õre Ũraa p'ãdade ichiaba jara bɨ: \q1 ‘Awaraa eujãdepemaarã, o-ĩa ɨt'aa t'ɨ̃́tɨ Tachi Ak'õre eperãarã ome.’ \rq (Dt 32.43)\rq* \m \v 11 Awara ãi ichiaba jara bɨ: \q1 ‘Parã jõmaarã eujãdepemaarã, ɨt'aa t'ɨ̃́tɨ mãik'aapa k'arítɨ Tachi Waibɨamaa.’ \rq (Sal 117.1)\rq* \m \v 12 Tachi Ak'õre pedee jarapari Isaíapa p'ãdade ichiaba jara bɨ: \q1 ‘Eperã uchiait'ee Jesedeepa. Mãgɨ́ jõmaarã ak'ɨpari pait'ee. Israel pidaarã-eerãpa pida ijãadait'ee irua ãchi k'aripait'ee atuanaadamerã.’ \rq (Is 11.10)\rq* \p \v 13 Mɨa ɨt'aa iidi bɨ parã pari auk'a ijãadamerã. Mãgá ijãadak'ãri, Tachi Ak'õrepa parã o-ĩa p'anapiit'ee mãik'aapa k'ãiwee p'anapiit'ee. Iidi bɨ Tachi Ak'õre Jaurepa parãmaa k'awaapimerã Ak'õrepa k'ĩsia iru bɨ Cristodeerã-it'ee, t'ãri o-ĩa nɨ p'anadamerã irumaa wãrutamaa. \s1 Pablo judio-eerã ome mimiada \p \v 14 Ɨ̃pemaarã, mɨa k'awa bɨ parã Cristode wãara ijãa p'anɨ. Ne-inaa pia oopata awaraarã k'aripadait'ee. Ak'õre net'aa pia k'awapata mãik'aapa ũraa para bapari, chik'aripa p'anɨ misa. \v 15 Mãga p'anapata mĩda, na p'ãdade mɨa ne-inaa ũk'uru jĩp'a jaraji Tachi Ak'õrepa jarapidak'a. Mãgá jaraji parãpa k'irãpadamerã Ak'õrepa ichideerãmaa oopi k'inia bɨ. Ma-it'eepɨ Ak'õrepa mɨ jɨrɨt'eraji, mɨ chupɨria k'awaap'eda. \v 16 Mɨ jɨrɨt'eraji judio-eerãmaa jarateenamerã Cristopa ooda eperãarã k'aripait'ee. Ma-it'ee mɨ Jesucristo mimiapari papiji. P'aareerã awara bɨdak'a iru mimia oopataadamerã, mãga pɨk'a mɨ awara bɨji iru pedee pia jara pëida Cristode jarateepariimerã judio-eerãmaa. Mɨa mãga jarateepari ãrapa ijãadak'ãri, primisiak'a p'aneedamerã Tachi Ak'õre-it'ee mãik'aapa irua ãra pia ak'ɨpariimerã Cristode ijãapata k'aurepa. Mãgapɨ ichi Jaurepa ãra ichideerã papiit'ee. \p \v 17 Mɨ mãgá mimiapari perã Tachi Ak'õre-it'ee, o-ĩa jara bɨ Cristopa oomaa bɨ mɨchi k'ap'ɨa pari. \v 18 Ne-inaa ooda mɨchi k'ĩradoopa jara-e. Jesucristopa mɨmaa oopi bɨ Tachi Ak'õre Jaure k'ap'ɨa pari jarait'ee; mɨmaa ne-inaa jarapiru mãik'aapa ne-inaa oopiru judio-eerã ijãadamerã. \v 19 Ãrapa mãgá ijãajida, unudak'ãri Tachi Ak'õre Jaurepa mɨmaa oopi bɨ ne-inaa eperãarãpa p'oyaa oodak'aa ãchi juadoopa. Mãpai iru Jaurepa mɨ t'ɨmɨ́ wãpiji judio-eerãmaa jarateenamerã. Jerusalén p'uurudeepa Iliria eujãde parumaa, p'uuru bee chaa mɨa Cristopa ooda eperãarã k'aripait'ee jaratee nipapachi, Ak'õrepa mɨmaa oopidak'a. \v 20 Mãgá mɨa jaratee k'inia bɨ. Wã k'inia bɨ Cristo at'ãri k'awada-e p'anɨɨrãmaa, jarateede irua ooda eperãarã k'aripait'ee. Eperãpa te chiwidi ook'ãri, oo-e awaraapa te bɨɨrɨ suda ɨ̃rɨ. Mãga pɨk'a mɨa jaratee k'inia-e Cristopa ooda chi ũridap'edaarãmaa awaraa jarateepari it'aideepa. \v 21 Jĩp'a mɨa jaratee k'inia bɨ k'awada-e p'anɨɨrãmaa, ãra p'anadamerã Ak'õre Ũraa p'ãdade jara bɨk'a: \q1 ‘Waide irua ooda ũrida-e p'anɨɨrãpa iru unudait'ee mãik'aapa waide irude ũrida-e p'anɨɨrãpa iru k'awaadait'ee.’ \rq (Is 52.15)\rq* \s1 Pablo wã k'inia bada Romadepema ijãapataarã ak'ɨde \r (1 Co 16.5-9) \p \v 22 Mɨ mãgá t'ɨmɨ́ wãpari perã awaraarãmaa jarateede, waide p'oyaa wã-e paji parã ak'ɨde, ichita wã k'inia baji mĩda. \v 23 Mamĩda ɨ̃rá, waa wẽ-e perã na tode at'ãri Cristopa ooda ũrida-ee mãik'aapa año chok'ara paru mɨ wãit'ee bada parã ak'ɨde, ɨ̃rá wãit'ee. \v 24 Españadee wãk'ãri, parãmãi wiibaiit'ee. Parãpa mɨ k'ariparuta pɨrã, jãma panait'ee, p'asia nipap'eda parã t'ãide. O-ĩa bɨ parã unuit'ee perã, mak'ɨara p'oyaa taarã ba-e mĩda parã ome. \v 25 Mamĩda wãi naaweda parã ak'ɨde, mɨ wãit'ee Jerusalén p'uurudee. P'arat'a ateeit'ee ijãapataarã mama p'anɨɨrãmaa. \v 26 Mãga ooit'ee Macedonia eujãdepema mãik'aapa Acaya eujãdepema ijãapataarãpa k'aripa k'inia p'anadairã Jerusalendepema ijãapataarã chupɨria chitoonɨɨrã. Ma-it'ee p'arat'a p'ejida tee pëidait'ee mɨ ome. \v 27 Judio-eerã paji mĩda, ãchi k'ĩradoopa mãga oojida t'ãri pia p'anadap'edaa perã. Mamĩda mãga ooda-e pada paara ãchi k'ĩradoopa, k'aripadaipia p'anak'ajida, judiorã k'aurepa ãchia Ak'õre net'aa k'awa p'anadairã. Maperãpɨ ãchi net'aa teedaipia bɨ chi wẽe p'anɨɨrãmaa judiorã t'ãide. \v 28 Mãpai mɨa ãchi p'arat'a p'edap'edaa Jerusalendee ateep'eda mãik'aapa teep'eda ma chupɨria beerãmaa, mɨ wãit'ee Españadee mãik'aapa ma wãrude wiibaiit'ee parã ak'ɨit'ee. \v 29 Mãgá unudak'ãri, mɨa k'awa bɨ parã o-ĩa p'anadait'ee, mɨa jarait'ee perã ne-inaa pia Cristopa oo k'inia bɨ ichideerãmaa. \p \v 30 Mamĩda, ɨ̃pemaarã, mãga paru misa, mɨa k'inia bɨ parãpa ɨt'aa t'ɨ̃pataadamerã mɨ pari. K'ĩra jĩp'a ɨt'aa iidipatáatɨ Ak'õrepa mɨ k'aripamerã, mɨ unuk'ãri Cristopa ooda ũridaamaa p'anɨɨrã ome. Tachi Waibɨa Jesucristopa k'inia bɨ tachi mãgá chik'aripa p'anadamerã. Mapa Ak'õre Jaurepa Cristodeerã jõmaweda chik'inia p'anapipari. \v 31 Maperã ɨt'aa t'ɨ̃patáatɨ Tachi Ak'õrepa mɨ baaipinaamerã Judeadepema Cristode ijãadak'aa beerã juade, mãɨrãpa mɨ k'ĩra unuamaa iru p'anapata perã, mɨa jaratee bɨ k'aurepa. Ichiaba ɨt'aa t'ɨ̃patáatɨ Jerusalendepema judiorã Cristode ijãapataarãpa t'ãri o-ĩa jitadamerã ma p'arat'a mɨa ateeru teeit'ee ãramaa. \v 32 Mãgá ɨt'aa t'ɨ̃patáatɨ mɨ parã t'ãide o-ĩa panamerã, Ak'õrepa mãga k'inia bɨ pɨrã. Jãma panak'ãri, ɨ̃iit'ee mãik'aapa pedee sia pedeeit'ee parã ome. \v 33 Mãga paru misa, mɨa ɨt'aa iidiit'ee Ak'õrepa parã jõma k'ãiwee p'anapimerã. Amén. \c 16 \s1 Pablopa salude pëida \p \v 1 Mɨa k'inia bɨ parãpa auteebaidamerã tachi ɨ̃pewẽra Cristo k'aurepa, t'ɨ̃jarapata Febe. Irua Cencrea p'uurudepema ijãapataarã ak'ɨpataarã k'aripapari. \v 2 Iru parã t'ãide panak'ãri, pia óotɨ Cristopa oopi bɨk'a jõmaweda ichideerãmaa. Febe k'aripátɨ parãmaa ne-inaa iidiru pɨrã, irua ijãapataarã chok'ara k'aripadoo perã, mɨ paara. \p \v 3 Mɨa salude pëiru Priscilamaa mãik'aapa Aquilamaa. Mɨ ome ãra auk'a mimiapata Jesucristo-it'ee. \v 4 Perá piujida mɨ k'aripadait'ee. Maperã mɨa gracias jara k'inia bɨ ãramaa mãik'aapa ijãapataarã jõmaweda judio-eerã t'ãidepemaarãpa pida. \p \v 5 Ichiaba salude pëiru jõmaweda ijãapataarãmaa, ãra tede ɨt'aa t'ɨ̃ chepata. Salude pëiru mɨ k'õp'ãyo k'inia, Epenetomaa. Iru awaraarã k'ãyaara naapɨara Cristode ijãaji Ásia eujãde. \p \v 6 Salude pëiru Mariamaa. Pia oopari Cristopa oopi bɨk'a parã t'ãide. \p \v 7 Salude pëiru mɨchi auk'aarã Andronicomaa mãik'aapa Juniamaa. Ãra carcelde p'anajida mɨ ome. Ãrapa mɨ k'ãyaara naapɨara ijãajida. Jõmaweda Cristopa jɨrɨt'eradaarãpa ãra pia t'o p'anɨ, pia mimiapata perã Cristo-it'ee. \p \v 8 Salude pëiru mɨ k'õp'ãyo k'inia Ampliatomaa. Tachi ome auk'a ijãa bɨ Cristode. \p \v 9 Salude pëiru Urbanomaa. Irua tachi jõma k'aripapari mimia p'anɨ misa Cristo-it'ee. Ichiaba salude pëiru mɨ k'õp'ãyo k'inia, Estaquimaa. \p \v 10 Salude pëiru Apelemaa. Nepɨrade baaiji mĩda Cristode ijãapari perã, choopari ijãa bɨde. Ichiaba salude pëiru Aristóbulo te pidaarãmaa, ãra ichiaba Cristode ijãapata perã. \p \v 11 Salude pëiru mɨchi auk'aa Herodionmaa mãik'aapa Narciso tedepema ijãapataarãmaa. \p \v 12 Salude pëiru Trifenamaa mãik'aapa Trifosamaa. Ma wẽraarãpa pia oopata Cristopa oopi bɨk'a. Ichiaba salude pëiru mɨ ɨ̃pewẽra Cristo k'aurepa Persidemaa. Mɨa iru k'inia iru bɨ. Irua ichiaba pia oopari Cristopa oopi bɨk'a. \p \v 13 Salude pëiru Rufomaa. Ak'õrepa iru jɨrɨt'eraji parã t'ãide waibɨa papiit'ee. Auk'a salude pëiru iru nawemaa. Mãgɨ́ wẽrapa mɨ ak'ɨpari mɨchi nawek'a. \p \v 14 Salude pëiru Asincritomaa, Flegonte, Hermes, Patrobas, Hermas, mãgɨɨrãmaa mãik'aapa apemaarã ɨ̃pemaarãmaa, ãra ome ɨt'aa t'ɨ̃ chepata. \p \v 15 Ichiaba salude pëiru Filologomaa Julia ome, Nereamaa iru ɨ̃pewẽra ome, Olimpamaa mãik'aapa apemaarã ijãapataarãmaa, ãra ome ɨt'aa t'ɨ̃ chepata. \p \v 16 Salude tee para bátɨ pãchi pitapai ak'ɨpidait'ee chik'inia p'anapata Cristopa k'inia bɨk'a. Nãpema ijãapataarãpa parãmaa auk'a salude pëiruta. \p \v 17 Ɨ̃pemaarã, mɨa enenee nɨ̃bɨ parã k'ɨɨrɨchaa p'anadamerã, ũk'uru seewa jarateepata paraa perã. Mãɨrãpa awara jarateepata Tachi Ak'õre Ũraa wãara jarateepataarãpa parãmaa jarateedap'edaa k'ãyaara mãik'aapa ijãapataarã k'ĩsia awara-awaraa papipata. Maperã Cristode ijãapataarã ũk'uru ijãa amaadaipata ãchi k'aurepa. Ãyaa p'anéetɨ mãɨrã ik'aawaapa. \v 18 Mãgeerãpa oodak'aa Cristopa oopi bɨk'a. Jĩp'a ãchi-it'ee aupai mimiapata. Pedee sia, iwarraa pedee jaratee p'anɨpa k'ũrapata ijãapataarã, chi pia k'ĩsia k'awada-e p'anɨɨrã. \v 19 Jõmaarãpa jara p'anɨ parã Cristode pia ijãapata mãik'aapa p'anapata irua pëida eperãarãpa jarateepatak'a. Mãga ũrik'ãri, mɨ o-ĩadaipari. Mãgá ne-inaa pia k'awaa wãk'ãtɨ wã́tɨ. Mamĩda k'ĩrak'aupai ne-inaa k'achia oodai. \v 20 Parãpa ma seewa jarateepataarãpa jara p'anɨ ũrida-e pɨrã, Tachi Ak'õrepa isapai p'oyaai Satanás, chi ãchimaa mãga oopi bɨ. Mãgá parã k'ãiwee p'anadai, k'ĩsia awara-awaraa p'anadai k'ãyaara. Mɨa ɨt'aa iidi bɨ Tachi Waibɨa Jesupa made parã k'aripamerã. \p \v 21 Timoteopa parãmaa ichiaba salude pëiru. Ichia mɨ k'aripapari na mimia ome. Ichiaba salude pëiruta mɨchi auk'aarã Luciopa, Jasonpa mãik'aapa Sosipatropa. \p \v 22 Mɨ, Terciopa na k'art'a p'ãmaa bɨ Pablo k'ap'ɨa pari. Mɨa pida Tachi Waibɨade ijãa bɨ. Mapa parãmaa ichiaba salude pëi k'inia bɨ. \p \v 23 Gayopa parãmaa ichiaba salude pëiru. Irua tai auteebaiji ichi tede mãik'aapa tai pia ak'ɨmaa bɨ. Mãga oopari jõma Cristode ijãapataarã ome nama chedak'ãri. Erasto, na p'uurudepema p'arat'a jɨ̃aparipa ichiaba salude pëiru. Ma awara tachi ɨ̃pema Cristo k'aurepa, Cuartopa salude pëiru. \p \v 24 [Mɨ, Pablopa iidi bɨ Tachi Waibɨa Jesucristopa parã pia ak'ɨ bapariimerã.] \p \v 25 Ɨ̃rá ɨt'aa t'ɨ̃dáma Tachi Ak'õremaa jaradait'ee iruta jõmaarã k'ãyaara waibɨara bɨ. Irua parã k'aripapariit'ee Cristopa oopi k'inia bɨk'a oodamerã. Mɨa mãga jõmaarãmaa jara bɨ jarateek'ãri Tachi Ak'õre Ũraa Pia jara pëida. Ma ũraade jara bɨ jõmaweda Cristopa ooda eperãarã k'aripait'ee. Ma pedee Ak'õrepa chonaarãweda k'awapi-e paji. \v 26 Mamĩda Tachi Ak'õre ichita baparipa, ma k'ĩsia iru bada ɨ̃rá k'awapimaa bɨ mɨchi it'aideepa mãik'aapa awaraa jarateepataarã it'aideepa. Taimaa k'awaapiji ichia wãarata jara k'inia bada ichi ũraa p'ãdade chonaarãweda, ma pedeeta jara bairã Cristopa ooit'ee bada jõmaarã k'aripait'ee. Mãga k'awaapida perã taimaa, jõmaweda taipa jarateepata ũri p'anɨɨrãpa Cristode ijãadai mãik'aapa oodai irua oopi bɨk'a. \p \v 27 Tachi Ak'õre aupaita wãara k'ĩsia k'awaa bapari. Ichia Jesucristo pëiji tachi o k'achiadeepa k'aripa atamerã. ¡Mapa ichita ɨt'aa t'ɨ̃dáma irumaa! Amén. \p Mãgapai paji.