\id HEB EPV Edit 6 02 \h Hebreos \toc1 K'art'a P'ãda Hebreo Pedee Pedeepataarãmaa \toc2 Hebreos \toc3 Heb \mt1 HEBREOS \mt2 K'art'a P'ãda Hebreo Pedee Pedeepataarãmaa \ip K'awada-e p'anɨ k'aipa nãgɨ́ k'art'a p'ãji. Tachi Ak'õre Ũraa p'ãda pia estudia beerã ũk'uruurãpa k'ĩsia p'anɨ Pablopa p'ãda; awaraarãpa k'ĩsia p'anɨ Bernabepa p'ãda; awaraarãpa Apolopa p'ãda. Mamĩda jõmaarãpa k'ĩsia p'anɨ nãgɨ́ ũraa p'ãji judiorã Cristode ijãadap'edaarã-it'ee. Jõmaweda judiorãpa hebreo pedee pedeepatadap'edaa perã, nãgɨ́ p'ãda t'ɨ̃ bɨjida Hebreos. Nãgɨ́ ũraa p'ãji ũk'uru judiorã Cristode ijãapataarãpa ijãa amaadait'ee k'ĩsia p'anadap'edaa perã, jĩp'a naawedapemak'a ijãapataadait'ee chonaarãwedapema Moisepa p'ãdade. Chi na ũraa p'ãdapa jara bɨ mãga oonaadamerã, Jesucristo jõmaarã k'ãyaara waibɨara bairã. \ip Naapɨara k'irãpapi bɨ k'aita Jesucristo; chi Tachi Ak'õre k'ĩra wãree unupida (cap. 1.1-3). Jara bɨ Tachi Ak'õre k'ĩrapite Cristo waibɨara bɨ angeleerã jõmaarã k'ãyaara (caps. 1.4–2.18) mãik'aapa Moisés k'ãyaara (cap. 3.1-6). Ũraa bɨ k'ɨɨrɨ k'isua p'ananaadamerã ãchi chonaarãk'a; ma k'ãyaara k'ãiwee p'anapataadamerã Cristode ijãa p'anɨde (caps. 3.7–4.13). Jara bɨ Jesús tachi ijãapataarã ɨt'aripema P'aareerã Poro Waibɨa (caps. 4.14–5.10) mãik'aapa ũraa bɨ Cristode ijãa amaanaadamerã, ma k'aurepa atuadai perã (caps. 5.11–6.12). K'irãpapi bɨ Tachi Ak'õrepa Cristode ijãapataarã pia ak'ɨpari (cap. 6.13-20). Jara bɨ Jesús chonaarãwedapema p'aare poro waibɨa Melquisedec jĩak'a (cap. 7) mãik'aapa iru k'ap'ɨa pari Tachi Ak'õrepa ũraa chiwidi eperãarãmaa jara pëida awara bɨ, chonaarãwedapema ũraa p'ãda k'ãyaara (cap. 8). Jara bɨ ɨt'aripema Ak'õre Waibɨa tede mãik'aapa jara bɨ Cristopa waa bat'ada k'aurepa Tachi Ak'õrepa eperãarãpa p'ek'au k'achia oopata wẽpapiit'ee (caps. 9.1–10.18). Jara bɨ Cristode ijãapataarãpa p'ek'au k'achia oo amaadaipia bɨ mãik'aapa iru k'ap'ɨa pari Tachi Ak'õre k'ait'a wãdaipia bɨ ɨt'aa t'ɨ̃ p'anɨde (cap. 10.19-39). K'irãpapi bɨ Tachi Ak'õrepa chonaarãwedapema ijãapataarã pia ak'ɨda, irua jaradade ijãapatap'edaa perã mãik'aapa oopatap'edaa perã irua k'inia bɨk'a (cap. 11). Jara bɨ Cristode ijãapataarã jĩp'a ijãapataadamerã ãchi piurutamaa (cap. 12). T'ẽepai ũraa k'ĩra t'ãdoo jarap'eda, jara bɨ ichia k'inia bɨ Cristopa ãra pia oomerã mãik'aapa k'aripamerã (cap. 13). \c 1 \s1 Tachi Ak'õrepa ichi Warra it'aideepa jarada \p \v 1 Chonaarãweda Tachi Ak'õre pedeepachi tachi chonaarãmaa ichi pedee jarapataarã it'aideepa. Mãgɨɨrãpa jarateepachida Ak'õrepa oopi k'inia bɨ eperãarãmaa. At'apai jarateepachida; ũraade mãik'aapa k'aride. \v 2 Mamĩda Tachi Ak'õre Warra, Jesucristo chedak'ãriipa na p'ek'au eujãdee, Tachi Ak'õre pedeepari iru k'ap'ɨa pari. Ichi Warramaa ne-inaa jõmaweda ɨt'ɨ́ nɨ̃bɨ mãik'aapa eujãde nɨ̃bɨ oopiji. K'ĩsia iru baji ma jõmaweda teeit'ee chi Warramaa ichi-it'ee iru bamerã. \v 3 Chi Warra chi ak'õre jĩak'a bɨ. Iru bɨ jõma chi ak'õre k'ĩra wãree. Iru pedeerupapai ne-inaa jõma iru juade nɨ̃bɨ. Piup'eda Tachi Ak'õrepa tachia p'ek'au k'achia oopata wẽpapiit'ee, ɨt'aa wãji mãik'aapa Tachi Ak'õre juaraare ɨt'ari su-ak'ɨ banaji. \s1 Jesucristo angeleerã k'ãyaara waibɨara bɨ \p \v 4 Tachi Ak'õrepa ichi angeleerãmaa “chok'apariirã” apari. Mamĩda chi warramaa “Warra” apari. K'awa p'anɨ eperã warra chi mimiapari k'ãyaara waibɨara bɨ. Mãgá ichiaba Tachi Ak'õre Warra waibɨara bɨ ichi angeleerã k'ãyaara. \v 5 Tachi Ak'õrepa waide jara-e paji ichi angeleerã apidaamaa: \q1 ‘Mɨa idi jõmaarãmaa jara bɨ pɨ mɨ Warra.’ \rq (Sal 2.7)\rq* \m Ma awara ichi ángel apidaamaa jara-e paji: \q1 ‘Mɨ pɨ ak'õre pait'ee. Jõdee pɨ mɨ warra pait'ee.’ \rq (2 S 7.14)\rq* \m \v 6 Mamĩda chi Warra naapema jõmaarã k'ãyaara waibɨara bairã, iru na p'ek'au eujãdee pëik'ãri, jaraji ichi angeleerãmaa: \q1 ‘Bedabáitɨ mɨ Warra k'ĩrapite mãik'aapa ɨt'aa t'ɨ̃́tɨ irumaa.’ \rq (Sal 97.7)\rq* \m \v 7 Angeleerã nãga p'anɨda a bɨ ichi ũraa p'ãdade: \q1 ‘Irua ichi angeleerã nãuk'a papipari mãik'aapa wẽpapipari maa-e pɨrã t'ɨpɨtauk'a uruapipari mãik'aapa k'ĩipipari.’ \rq (Sal 104.4)\rq* \m \v 8 Mamĩda nãga bɨda a bɨ chi Warra: \q1 ‘Tachi Ak'õreda, a bɨ, pɨ ichita jõmaarã rey bapariit'ee, na p'ek'au eujã jõru pɨjida. K'achia wẽe bapari perã, pɨa pia ak'ɨ bapari pɨ jua ek'ari p'anɨɨrã. \v 9 Ne-inaa pia aupai oo k'inia bapachi. P'ek'au k'achia ooamaa bada perã, p'ek'au k'achia wẽe bɨ. Maperã pɨ Ak'õre, Tachi Ak'õrepa pɨ jɨrɨt'eraji waibɨara pamerã pɨ k'õp'ãyoorã k'ãyaara. Mãga ook'ãri, pɨ o-ĩapiji.’ \rq (Sal 45.6-7)\rq* \m \v 10 Tachi Ak'õrepa chi Warramaa ichiaba mãgaji: \q1 ‘Eperãarã Ak'ɨpari Waibɨa, ewaa weda pɨata pɨchi juadoopa ooji na p'ek'au eujã mãik'aapa pajã. \v 11 Ma jõmaweda p'aru sorek'a pak'oodaridait'ee mãik'aapa jõdaridait'ee. Mamĩda pɨ ichita bapariit'ee, na p'ek'au eujã jõru pɨjida. \v 12 Na eujã pari pɨa eujã mãik'aapa pajã chiwidi ooit'ee. Mamĩda pɨ jõ-e; ichita bapari perã.’ \rq (Sal 102.25-27)\rq* \m \v 13 Tachi Ak'õrepa ichi ángel apidaamaa jara-e paji: \q1 ‘Pɨ mɨ ome auk'a waibɨa bairã, mɨ juaraare su-ak'ɨ béeji, mɨa pɨ k'ĩra unuamaa iru p'anapataarã p'oyaaru misa.’ \rq (Sal 110.1)\rq* \m \v 14 Mãga jara-e paji, Tachi Ak'õrepa ichi angeleerã jõmaweda pëipari perã na eujãdee eperãarã k'aripade. Ãra eperã k'ap'ɨa wẽe p'anɨ mĩda, Tachi Ak'õrepa ãra pëipari ichimaa wãdait'eerã k'aripadamerã. \c 2 \s1 Jesucristopa jarada ũri k'iniada-e p'anadap'edaarã \p \v 1 Mãgá Cristo waibɨara bairã angeleerã k'ãyaara, tachia pia k'awadaipia bɨ Tachi Ak'õrepa jara pëida iru k'ap'ɨa pari, Ak'õre odeepa uchiada-e pait'ee. \v 2 Tachi Ak'õre Ũraa jarada Moisemaa ichi angeleerã it'aideepa wãara paji. Mapa Tachi Ak'õrepa mãgɨ́ ũraa ũri k'iniada-e p'anadap'edaarã miapiji. \v 3 Mãgá miapiji pɨrã ichi ũraa ũri k'iniada-e p'anadap'edaarã naaweda, ¿sãgá tachi irumaa wãdaima, iru ũraa jara pëida Cristo k'ap'ɨa pari ũri k'iniada-e p'anɨ pɨrã? Tachi Waibɨa Jesucristota naapɨara cheji jarait'ee Tachi Ak'õrepa ũraa chiwidi iru bɨ irude ijãapataarã-it'ee. T'ẽepai ma ũraa ũridap'edaarãpa tachimaa jarateejida. \v 4 Ma ũraa chiwidi jaratee p'anɨde Tachi Ak'õrepa ãramaa oopipachi ne-inaa eperãarãpa p'oyaa oodak'aa ãchi juadoopa mãik'aapa Tachi Ak'õre Jaurepa ichia oopi k'inia bɨk'a ãramaa oopipachi. \s1 Jesucristo eperã jĩp'aak'a bada \p \v 5 Tachi Ak'õrepa Jesucristota jɨrɨt'eraji jaramerã ma ũraa chiwidi mɨa jaramaa bɨ na p'ãdade. Maperã ma ũraade ijãa p'anadap'edaarã bɨ-e paji ichi angeleerã jua ek'ari. \v 6 Mãga k'awa p'anɨ Tachi Ak'õre Ũraa p'ãdade jara bairã: \q1 ‘Ak'õre, ¿eperã pɨ-it'ee k'ãarema, pɨa ichi ak'ɨ bapariimerã mãik'aapa k'inia iru bapariimerã? \v 7 Na p'ek'au eujãde bɨ misa, pɨa ichi ek'ariara bɨji pɨchi angeleerã k'ãyaara. Mãgá bɨji mĩda, ichi waibɨa papiji mãik'aapa k'ĩra wãree papiji pɨk'a. \v 8 Ne-inaa jõma nɨ̃bɨ ichi jua ek'ari bɨji.’ \rq (Sal 8.4-6)\rq* \m Mãga ooji mĩda, waide ne-inaa jõma ichi jua ek'ari bɨ-e. \v 9 Mamĩda Jesús jua ek'ari bɨ. Tachi Ak'õrepa Jesús ek'ariara bɨji ichi angeleerã k'ãyaara, taarã-e nɨde eperã jĩp'aak'a bapariimerã. Eperãarã k'inia iru bairã, Jesús piupiji jõmaarã pari. Mãgá chupɨria piuda perã, Tachi Ak'õrepa iru tachi rey waibɨa papiji mãik'aapa k'ĩra wãree papiji. \p \v 10 Ne-inaa jõma nɨ̃bɨ Tachi Ak'õre-it'ee. Ichiata pia k'ĩsia iru baji ichi Warra piuda k'aurepa awaraa warrarã chok'ara ichi ome p'anapataadamerã, ichi eujã k'ĩra wãree bɨde. Mapa chi Warra chupɨria piupiji. Cristopa jõma ooji ichi Ak'õrepa oopidak'a, mia nɨ̃baji mĩda mãga ooit'ee. Mapa ichia wãara Tachi Ak'õre o ak'ɨpii eperãarãmaa, aɨde t'ĩudap'eda, ɨt'aa wãdamerã. \v 11 Ma-it'eeta Tachi Ak'õrepa Jesucristo jɨrɨt'eraji, iru k'aurepa eperãarã t'ĩudamerã mãik'aapa Ak'õre ode p'anapataadamerã. Jõma eperãarã Tachi Ak'õre ode p'anɨɨrã chi Warra k'aurepa ichiaba ichi warrarã. Mapa Tachi Ak'õre Warra k'ĩra nejasia-e bɨ mãgɨɨrãmaa ɨ̃pema ait'ee. \v 12 Mãga k'awa p'anɨ Tachi Ak'õre Ũraa p'ãdade jara bairã: \q1 ‘Tachi Ak'õre, mɨa pɨ k'awapiit'ee mɨ ɨ̃pemaarãmaa mãik'aapa pɨmaa ɨt'aa t'ɨ̃it'ee k'ari nɨ̃bɨde ãra taide.’ \rq (Sal 22.22)\rq* \m \v 13 Ichiaba awara ãi jara bɨ: \q1 ‘Mɨa Tachi Ak'õrede ijãait'ee.’ \rq (Is 8.17)\rq* \m Ichiaba jara bɨ: \q1 ‘Mɨ nama bɨda aji, pɨa warrarã mɨmaa teeda ome.’ \rq (Is 8.18)\rq* \p \v 14 Mãgɨ́ warrarã tachik'a p'anadairã, k'awa p'anɨ Jesucristo auk'a eperã paji. Mãga pa k'inia baji k'awada perã ichi piuda k'aurepa eperãarã irude ijãa p'anɨ uchiapiit'ee Netuara Poro Waibɨa jua ek'ariipa. Mãgɨpa eperãarã peepii awaa bapari. \v 15 Mãgɨ́ jua ek'ari eperãarã esclavoorãk'a p'anapata, piudait'ee waawee p'anadairã. Mamĩda Jesucristopa aweda Netuara Poro Waibɨa p'oyaada perã piuk'ãri, ichia eperãarã uchiapii mãgɨ́ jua ek'ariipa waa waaweenaadamerã piut'ee. \v 16 Maperãpɨ tachia k'awa p'anɨ Jesucristo che-e paji na p'ek'au eujãdee angeleerã k'aripait'ee. Ma k'ãyaara cheji k'aripait'ee Tachi Ak'õrede ijãapataarã Abrahampa ijãadak'a. \v 17 Cristo mãgá cheda perã ichi ɨ̃pemaarã k'aripade, tachik'a baji na p'ek'au eujãde bak'ãri. Mapa P'aareerã Poro Waibɨapa ooparik'a, tachi chupɨria k'awaapari mãik'aapa ɨt'aa t'ɨ̃pari tachi pari. Iru piuda k'aurepa Tachi Ak'õrepa wẽpapipari tachia p'ek'au k'achia oopata, ma k'aurepa atuanaadamerã. \v 18 Jesucristo tachik'a bada perã, auk'a chupɨria nɨ̃baji Netuara Poro Waibɨapa irumaa ne-inaa k'achia oopi chek'ãri. Mapa ichia tachi k'aripai auk'a choodamerã mãik'aapa ne-inaa k'achia oonaadamerã. \c 3 \s1 Jesús Moisés k'ãyaara waibɨara bɨ \p \v 1 Ɨ̃pemaarã Cristo k'aurepa, Tachi Ak'õrepa tachi awara bɨda perã ichi ome ɨt'ari p'anapataadamerã, k'ĩsíatɨ Jesucristopa oo bɨde tachi k'aripait'ee. Tachi Ak'õrepa iru pëiji jarateemerã iru ũraa chiwidi mãik'aapa P'aareerã Poro Waibɨak'a ɨt'aa iidipariimerã tachi pari, irude ijãapata perã. \v 2 Tachi Ak'õrepa Jesucristo pëiji iru Ak'õrepa oopi bɨk'a oo k'inia bada perã, Moisepa oo k'inia badak'a, chonaarãweda Ak'õre eperãarã k'aripak'ãri. \v 3 Mamĩda Jesús Moisés k'ãyaara waibɨara bɨ. K'ĩsiadáma nãgɨde. Eperãarãpa te oopataarã pipɨara ak'ɨpata, mãɨrãpa te oodap'edaa k'ãyaara. \v 4 Eperãarãpa te chok'ara oodai. Mamĩda Tachi Ak'õrépata ooji ne-inaa jõma nɨ̃bɨ. \v 5 Moisés Tachi Ak'õredeerã ak'ɨpari pia paji, oo k'inia bada perã Ak'õrepa jaradak'a. Eperãarãmaa jarateepachi Tachi Ak'õrepa t'ẽepai ooit'ee bada. \v 6 Mamĩda Cristo Tachi Ak'õre Warra perã, ichideerã pipɨara ak'ɨpari Ak'õrepa k'inia bɨk'a. Tachita irudeerã ichiaba, Cristode ijãa amaada-e p'anɨ pɨrã mãik'aapa o-ĩa unu k'inia p'anɨ pɨrã ne-inaa pia Tachi Ak'õrepa k'ĩsia iru bɨ tachi-it'ee. \s1 Tachi Ak'õrepa ichide ijãapataarã k'ãiwee p'anapipari \p \v 7 Maperã pia ũridaipia bɨ Tachi Ak'õre Jaurepa jara bɨ iru ũraa p'ãdade: \q1 ‘Idi Tachi Ak'õre pedee ũriruta pɨrã, \v 8 k'ɨɨrɨ k'isua p'ananáatɨ pãchi chonaarãk'a, ãchi wãyaa wãdak'ãri eujã pania wẽe bɨde. Tachi Ak'õre jua ek'ari p'ana k'iniada-e paji, ãchia oo k'iniata oo k'inia p'anadap'edaa perã. \v 9 Mapa Ak'õrepa jaraji: “Cuarenta años pãchi chonaarãpa unupachida mɨa oo bada ãchi k'aripait'ee. Mamĩda at'ãri mɨa jarada oo k'iniada-e p'anapachida. \v 10 Maperãpɨ mɨ k'ĩraudachi ma eperãarã ome.” Mãpai jaraji: “Na eperãarãpa ãchia oo k'iniata oopata. Oodak'aa mɨa oopi bɨk'a, mɨ o k'awada-e p'anadairã.” \v 11 Mãpai mɨ k'ĩrau bada perã ãchi ome, juraaji: “Wãda-eda aji, mɨa k'ãiwee p'anapiit'eeda ada eujãdee.” ’ \rq (Sal 95.7-11)\rq* \p \v 12 Ɨ̃rá ɨ̃pemaarã, mãga bada perã tachi chonaarã ome, Tachi Ak'õre ichita bapari odeepa uchianaadamerã, t'ãri k'achia-idaa p'ananáatɨ mãik'aapa k'ɨɨrɨ k'isua p'ananáatɨ. \v 13 Ma k'ãyaara, chok'ai p'anɨ misa, ewari chaa chik'aripa p'anapatáatɨ waapɨara ijãadait'ee, apida Tachi Ak'õre odeepa uchianaadamerã, p'ek'au k'achia oo k'iniapa. \v 14 Tachi Ak'õrede ijãadaipia bɨ tachi piurutamaa. Mãga ooruta pɨrã, unudait'ee irua ne-inaa pia k'ĩsia iru bɨ tachi-it'ee, Cristo tachi ome bapari perã. \p \v 15 Tachi Ak'õre Ũraa p'ãdade jara bɨ: \q1 ‘Idi Tachi Ak'õre pedee ũriruta pɨrã, k'ɨɨrɨ k'isua p'ananáatɨ pãchi chonaarãk'a, ãchi wãyaa wãdak'ãri eujã pania wẽe bɨde. Tachi Ak'õre jua ek'ari p'ana k'iniada-e paji, ãchia oo k'iniata oo k'inia p'anadap'edaa perã.’ \rq (Sal 95.7-8)\rq* \m \v 16 Maperã k'ĩsiadáma tachi chonaarãde. Moisés ãchi poro waibɨa paji Egiptodeepa uchiadak'ãri. Maapai Tachi Ak'õrepa ãchimaa jĩp'a pedeeji ichi it'aideepa. Mamĩda irua jaradak'a oo k'iniada-e paji. \v 17 Maperãpɨ piuk'oodachida ma eujã pania wẽe bɨde, wãdai naaweda ma eujãdee Tachi Ak'õrepa p'anapiit'ee padamãi. Cuarenta años ãchia oo k'iniata oo p'anɨpa Tachi Ak'õre k'ĩraupijida. \v 18 Mapa irua nãga jaraji: \q1 ‘Ɨ̃rá parã wãda-eda aji, mɨa k'ãiwee p'anapiit'eeda ada eujãdee.’ \rq (Nm 14.22, 30, 35)\rq* \m \v 19 Ma chonaarã wãda-e paji ma eujãdee, Tachi Ak'õrepa jarada ijãada-e pada perã. \c 4 \p \v 1 At'ãri Tachi Ak'õrepa tachi k'ãiwee p'anapi k'inia bɨ. Maperã pia p'anapataadáma irua k'inia bɨk'a, apidaamaa irua jaranaamerã: “Mɨa k'ãiwee bapi-e.” \v 2 Mɨa mãga jara bɨ Tachi Ak'õrepa tachimaa ichiaba jara pëida perã ichia ooda eperãarã o k'achiadeepa k'aripa atait'ee. Mãga ijãadak'ãri, k'ãiwee p'anapataadait'ee. Ichia chonaarãmaa jara pëidak'a, mãgá ichiaba tachimaa jara pëiji. Mamĩda ãchi-it'ee pia uchia-e paji, k'ɨɨrɨpapai ũridap'edaa perã, t'ãride ijãada-ee. \v 3 Tachia ãchik'a oodaik'araa bɨ. Ijãada-e p'anɨ pɨrã, Tachi Ak'õrepa tachi jida k'ãiwee p'anapi-e. Mãga k'awa p'anɨ iru ũraa p'ãdade jara bairã: \q1 ‘K'ĩrau bada perã ãchi ome, juraaji: “Wãda-eda aji, mɨa k'ãiwee p'anapiit'eeda ada eujãdee.” ’ \rq (Sal 95.11)\rq* \m K'awa p'anɨ na p'ek'au eujã ooi naaweda Tachi Ak'õrepa k'ĩsia iru baji tachi k'ãiwee p'anapiit'ee ichi ome. \v 4 Ma awara k'awa p'anɨ iru k'ãiwee bapari, awara ãi iru ũraa p'ãdade jara bairã: \q1 ‘K'ãima sieteede Tachi Ak'õrepa ichi mimia oo aupak'ãri, ɨ̃iji mãik'aapa k'ãiwee beeji.’ \rq (Gn 2.2)\rq* \m \v 5 Mamĩda waya ũrítɨ irua naaweda jarada ichi ũraa p'ãdade: \q1 ‘Wãda-eda aji, mɨa k'ãiwee p'anapiit'eeda ada eujãdee.’ \rq (Sal 95.11)\rq* \m \v 6 Mãga jaraji ma naa ũridap'edaarãpa irua jara pëida ijãada-e p'anadap'edaa perã. Mamĩda irua at'ãri ichide ijãapataarã k'ãiwee p'anapi k'inia bɨ. \v 7 Ma-it'ee ewari awara bɨji. Mãga k'awa p'anɨ mãgɨ́ chonaarã piudap'edaa t'ẽepai, Tachi Ak'õrepa jarada perã Rey David it'aideepa: \q1 ‘Idi Tachi Ak'õre pedee ũriruta pɨrã, k'ɨɨrɨ k'isua p'ananáatɨ.’ \rq (Sal 95.7-8)\rq* \m \v 8 Josuépa mãgɨ́ chonaarã k'ãiwee p'anapida paara, aɨ t'ẽepai David it'aideepa Tachi Ak'õrepa “idi” jara-e pak'aji. \v 9 Mãgara irude ijãapataarã idipema ewari ɨ̃idai ichiaba, Tachi Ak'õre ɨ̃idak'a na p'ek'au eujã oo aupak'ãri. \v 10 Tachia oo k'iniata oopata oo amaadak'ãri oo k'inia p'anadairã Tachi Ak'õrepa oopi bɨk'a, wãara iruk'a ɨ̃idait'ee mãik'aapa k'ãiwee p'anapataadait'ee. \v 11 Maperã jɨrɨdaipia bɨ iruk'a ɨ̃idait'ee. K'ɨɨrɨ k'isua p'anadaik'araa bɨ tachi chonaarãk'a. \p \v 12 Iru ũraa ũridaipia bɨ Tachi Ak'õre Ũraa chok'ai pɨk'a bairã. Ma k'aurepa eperãarã ichita p'anapataadai. Ma awara iru ũraa waibɨara bɨ awaraa ũraa k'ãyaara, irua jara bɨk'a mãgá p'asapari perã. Espada k'ĩraichaa weda p'ewedee bɨk'a, mãga pɨk'a iru ũraa ichiaba p'ewedee pɨk'a bɨ, ma ũraa tachi t'ãride t'ĩupari perã. K'awapipari tachia k'ĩsia bɨ mãik'aapa oo k'inia bɨ, pia wa k'achia. \v 13 Ne-inaa apida wẽ-e Tachi Ak'õrepa k'awa-e pai. Iru-it'ee ne-inaa jõma ewaraa jẽra bɨ. Ewari cherude tachi jõmaweda p'anadait'ee iru k'ĩrapite mãik'aapa irumaa tachia oopatap'edaa jõmaweda jaradait'ee. \s1 Jesús awara bɨda ijãapataarã P'aareerã Poro Waibɨa pamerã \p \v 14 Ɨ̃rá mɨa waya k'irãpapi k'inia bɨ parãmaa: Tachi Ak'õrepa Jesús awara bɨji waibɨa pamerã mãik'aapa ɨt'aa t'ɨ̃pariimerã tachi pari. Maperã Tachi Ak'õre Warra Jesús tachi ijãapataarã P'aareerã Poro Waibɨa. Ɨt'ari bapari ichi Ak'õre ome. Mama ɨt'aa t'ɨ̃maa bairã tachi pari, t'ãripa irude ijãadáma. \v 15 Nãgɨ́ P'aareerã Poro Waibɨapa k'awapari tachi t'ãride k'ĩsia p'anɨ, tachik'a na p'ek'au eujãde bapachi perã. Mamĩda mãgá bapachi mĩda, maarepida p'ek'au k'achia oo-e paji. \v 16 Mãgá P'aareerã Poro Waibɨa iruk'a iru p'anadairã, waaweenaadáma wãdait'ee Tachi Ak'õre Waibɨa k'ait'aara, tachi ɨt'aa iididak'ãri. Ne-inaa jõma Cristo jua ek'ari nɨ̃bɨ mãik'aapa irua tachi k'aripa k'inia bɨ. Maperã chupɨria iididáma, irua jara bɨk'a ooda-e pak'ãri. Ichiaba tachi k'ĩradoopa irua k'inia bɨk'a p'oyaa ooda-e pak'ãri, iididáma irua k'aripamerã, tachi k'inia iru bapari perã. \c 5 \p \v 1 P'aareerã poro waibɨa chaa tachi ome auk'a bɨ mĩda, Tachi Ak'õrepa mãgɨ́ eperã awara bɨpari, ichimaa ɨt'aa iidipariimerã eperãarã pari. Ma awara irua jitapari ne-inaa eperãarãpa aneepata teedait'ee Tachi Ak'õremaa. Ichiaba ne-animalaarã peek'ãri, irua paapari Tachi Ak'õre-it'ee, eperãarãpa p'ek'au k'achia oopata k'aurepa. \v 2 Mãgɨ́ p'aareerã poro waibɨapa tachik'a ne-inaa k'achia oopari perã, irua chupɨria k'awaai chi ne-inaa k'achia oo p'anɨɨrã, k'awada-e p'anadairã Tachi Ak'õrepa ãchimaa oopi k'inia bɨ. \v 3 Maperãpɨ irua chupɨria iidipari, ne-inaa teepari mãik'aapa ne-animalaarã peep'eda, paapari Tachi Ak'õre-it'ee, naapɨara ichi k'ap'ɨa pari, maap'eda apemaarã pari. \p \v 4 Eperã apida ichi k'ĩradoopa p'aareerã poro waibɨa pa-e pai. Tachi Ak'õrépata mãgɨ́ mimiade bɨpari, chonaarãweda Aarón bɨdak'a. \v 5 Mãgapɨ Cristo ome baji ichiaba. Ichi k'ĩradoopa waibɨa pa-e paji. Tachi Ak'õrépata iru bɨji tachi ijãapataarã P'aareerã Poro Waibɨa pamerã. Mãga k'awa p'anɨ Ak'õre Ũraa p'ãdade jara bairã: \q1 ‘Mɨa idi jõmaarãmaa jara bɨ pɨ mɨ Warra.’ \rq (Sal 2.7)\rq* \m \v 6 Ichiaba awara ãi jara bɨ: \q1 ‘Pɨ ichita P'aareerã Poro Waibɨa pait'ee, Melquisedeck'a.’ \rq (Sal 110.4)\rq* \p \v 7 Jesucristo na p'ek'au eujãde bak'ãri, at'apai taubade chupɨria iidiji Tachi Ak'õrepa ichi k'aripamerã. K'awaji ichi piut'ee mãik'aapa Tachi Ak'õrépata ichi madeepa uchiapii. Tachi Ak'õrepa ma chupɨria iidida ũriji, Cristopa oo k'inia bada perã chi Ak'õrepa oopidak'a. \v 8 Tachi Ak'õre Warra paji mĩda, mia nɨ̃bɨde Tachi Ak'õrepa k'iniata oo k'awaa wã nipaji. \v 9 Mapa chi Ak'õrepa oopi k'inia bada oo aupak'ãri, Tachi Ak'õrepa iru bɨji tachi o k'achiadeepa k'aripa atamerã. Mãga bɨji irude ijãapataarã Ak'õre truade ichita p'anapataadamerã iru ome, waa piuda-ee. \v 10 Irua mãgá ooi Tachi Ak'õrepa iru bɨda perã tachi ijãapataarã P'aareerã Poro Waibɨa pamerã Melquisedeck'a. \s1 K'ĩrak'aupai naapɨara jarateedap'edaa ijãa amaadai \p \v 11 Mɨa pipɨara jaratee k'inia bɨ sãga Jesucristopa ooda Melquisedecpa oodak'a. Mamĩda mãga ooru pɨrã, parãpa pia k'awada-e pai, wãara ũri k'iniada-e p'anadairã. \v 12 ¡Pãchita Tachi Ak'õre Ũraa jarateepataarã pak'ajida, taarãruta perã Cristode ijãa p'anɨ! Mamĩda mãga-e. At'ãri awaraarãpa parãmaa jarateepata, waide pia k'awada-e p'anadairã Tachi Ak'õre Ũraa jarateedap'edaa, ewaa irude ijãadak'ãri. Mãga p'anɨ ma ũraa pipɨara k'awa k'iniada-e p'anadairã. \v 13 Ara warra chak'e juto bɨ chik'o k'o atua bɨk'a, mãga pɨk'a parãpa ijãa p'anɨ mĩda, k'awada-e p'anɨ chisãgɨ́ ne-inaa pia mãik'aapa chisãgɨ́ ne-inaa k'achia Tachi Ak'õre k'ĩrapite. \v 14 Jõdee Tachi Ak'õre Ũraa pipɨara k'awa p'anɨɨrã k'ĩsia k'awaa p'anɨ, pia mãik'aapa k'achia k'awapata perã. \c 6 \p \v 1 Mapa oodáma Tachi Ak'õrepa oopi bɨk'a mãik'aapa iru ũraa pipɨara k'awaa wãdáma. O-ĩa p'ananaadáma tachimaa naapɨara jarateedap'edaa ome. Nãga jarateejida tachimaa: Eperãarãpa p'ek'au k'achia oo amaadaipia bɨ, ma k'aurepa Tachi Ak'õrepa eperãarã ichi bɨmãi t'ĩupi-e pait'ee perã. Ijãadaipia bɨ Tachi Ak'õrepa Jesucristo pëiji eperãarã o k'achiadeepa k'aripa atamerã, mãgá ãra p'anapataadamerã Ak'õre truade iru ome, waa piuda-ee. \v 2 Poro choopidaipia bɨ ak'ɨpidait'ee ãchi Cristodeerã. Ma t'ẽepai, tachi naawedapemaarãpa oodap'edaak'a, ijãapataarã poroorãpa jua bɨdaipia bɨ ãra ɨ̃rɨ, Tachi Ak'õrepa ãramaa ichi Jaure pëimerã. Ichiaba ijãadaipia bɨ Cristo waya chek'ãri, ichide ijãa jai-idaadap'edaarã Tachi Ak'õrepa chok'ai p'irabaipiit'ee, k'ap'ɨa chiwidi p'anapataadamerã, waa piuda-ee. Jõdee Ak'õre ewari waibɨa ewate jai-idaadap'edaarã Cristode ijãada-ee, ichimãiipa pëiit'ee awara ãyaa, chupɨria p'anapataadamerã, waa piuda-ee. \p \v 3 Mãga paji ma naapɨara jarateedap'edaa. Mamĩda ma ũraa k'ãyaara waa k'awaadai, Tachi Ak'õrepa tachi k'ariparu pɨrã. \p \v 4 Mɨa mãga jara bɨ eperãarãpa Cristode ijãa amaadap'eda, waya p'oyaa ijãada-e perã. Mãgɨɨrãmaa Tachi Ak'õrepa k'awaapiji Cristopa ooda ãchi-it'ee. Maap'eda ãchia ijãajida iru piuji ãchi k'aripait'ee ɨt'aa wãdamerã. Mãga ijãadap'eda, Tachi Ak'õre Jaure ba cheji ãchi ome, Tachi Ak'õrepa oopi k'inia bɨ ãchimaa pia k'awaadamerã. \v 5 Ichiaba k'awaajida Tachi Ak'õrepa jarak'ãri ichia ne-inaa pia ooit'ee, mãga oopari. Unujida Tachi Ak'õrepa ne-inaa ooda eperãarãpa p'oyaa oodak'aa, tau p'ãriu bada mãik'aapa chiwa bada jɨpak'ãri. K'awaajida mãgá ooit'ee na p'ek'au eujã jõrumaa. \v 6 Mãga k'awa p'anɨde, Cristode ijãa amaaruta pɨrã, ne-inaa awaraa wẽ-e ãchi k'aripait'ee, waya ãchi p'ek'au k'achia oo amaadamerã mãik'aapa ɨt'aa wãdamerã. Mãgá ijãa amaaruta pɨrã, oodai Tachi Ak'õre Warra peedap'edaarãpa oodap'edaak'a, iru kurusode bɨdak'ãri arii p'anadap'edaarãpa oo iru p'anadamerã. \p \v 7 Mɨa jarait'ee sãga p'anɨ Cristode ijãa amaa p'anɨɨrã. K'oi chek'ãri, eujã p'ũasaade t'ĩupari mãik'aapa madeepa ne-uuda uchiapari. Ma ne-uuda pia chauk'ãri, eperãarãpa p'epata k'odait'ee. Mãga bak'ãri, Tachi Ak'õrepa ma eujã pia ak'ɨparida apata. \v 8 Mamĩda k'oi che bɨ mĩda, ne-ɨɨrɨ uchiaru pɨrã, Tachi Ak'õrepa ma eujã pia ak'ɨ-e bɨda apata, mãik'aapa ma eujã atabaibëipata, paa atapëidamerã. \p \v 9 Ɨ̃pemaarã Cristo k'aurepa k'iniarã, mãga jara bɨ mĩda, k'awa bɨ parã́pata Cristode ijãa amaada-e p'anɨ, Tachi Ak'õrepa oopi bɨk'a oo p'anadairã. Mãgá ak'ɨpipata parãpa wãara p'ek'au k'achia oo amaajida Cristode ijãapataadait'ee. \v 10 K'irãpátɨ Tachi Ak'õrepa ichita pia oopari. Ichia k'ĩra atua-e bɨ parãpa irudeerã k'aripadap'edaa mãik'aapa at'ãri mãga oo p'anɨ, iru k'inia iru p'anadairã. \v 11 Mɨa k'inia bɨ parã mãga p'anapataadamerã piurutamaa. Mãga p'anaruta pɨrã, pia k'awaadait'ee Cristo k'aurepa iru p'anadait'ee jõma Tachi Ak'õrepa k'ĩsia iru bɨ parã-it'ee. \v 12 K'inia-e bɨ k'oo-idaa p'anadamerã. Ma k'ãyaara k'inia bɨ parãpa ijãadamerã tachi chonaarãk'a, chi irua jarada pedee ijãa p'anadap'edaarã ãchi piurutamaa. Choojida unurutamaa jõma Tachi Ak'õrepa k'ĩsia iru bada ãramaa teeit'ee. \s1 Tachi Ak'õrepa ichia jaradak'a ooit'ee \p \v 13 Tachi Ak'õrepa ichi pedee Abrahammaa jarak'ãri, awaraa ichi k'ãyaara waibɨara wẽ-e paji ma k'ĩrapite jarait'ee. Mapa ichi t'ɨ̃de jaraji: \q1 \v 14 ‘Mɨa pɨ pia ak'ɨ bapariit'ee. Pɨdeepa warrarã chok'ara uchiapiit'ee.’ \rq (Gn 22.16-17)\rq* \m \v 15 Abrahampa ijãaji Tachi Ak'õrepa jarada, taarãji mĩda ooit'ee ichia jaradak'a. Abrahampa mãgá ijãada perã, Ak'õrepa wãara ooji ichia jaradak'a. \p \v 16 K'awa p'anɨ eperãarã nepɨrade p'anɨde ak'ɨpi k'inia p'anadak'ãri wãarata jara p'anɨ, juraapata eperã ãchi k'ãyaara waibɨara bɨ k'ĩrapite, chi ũri p'anɨɨrãpa ijãadamerã. \v 17 Mãga pɨk'a Tachi Ak'õrepa ak'ɨpi k'inia bak'ãri wãara ooit'ee ichia jaradak'a Abrahammaa mãik'aapa iruk'a ijãapatap'edaarãmaa, mãga jaraji ichi t'ɨ̃de, awaraa ichi k'ãyaara waibɨara wẽ-e pada perã. \v 18 Tachi Ak'õrepa ma pedee jarada perã mãik'aapa ichi t'ɨ̃de jarada perã, k'awa p'anɨ iru seewak'aa. Irua jara bɨk'a, ichita mãga oopari. Mapa tachi o k'achiadeepa uchiapata Cristode ijãadait'ee. K'awa p'anɨ irua tachi k'aripait'ee p'ek'au k'achia jua ek'ariipa, t'ãri a-ba p'anapataadamerã iru ome mãik'aapa iru p'anadamerã ne-inaa jõma irua k'ĩsia iru bɨ tachi-it'ee. \v 19 Maperã tachia ijãapata; ijãa amaada-ee. Ara anclapa barco pia jita iru bɨk'a ãyaa wãpiamaapa, mãga pɨk'a tachia pia ijãapata, k'awa p'anadairã Tachi Ak'õrepa tachi ateeit'ee ichimaa, Jesupa ooda k'aurepa. \v 20 Jesuta tachi k'ãyaara naapɨara wãji Tachi Ak'õre baparimaa, t'ẽepai tachi auk'a wãdamerã. Mama bak'ãri, Jesús tachi P'aareerã Poro Waibɨa beeji, ichita tachi pari ɨt'aa t'ɨ̃pari perã, Melquisedecpa oodak'a. \c 7 \s1 P'aare waibɨa Melquisedec bapata \p \v 1 Mãgɨ́ Melquisedec Salem p'uurudepema rey paji. Tachi Ak'õre Waibɨapa iru p'aare waibɨa papiji. Abraham chek'ãri awaraarã reyrã p'oyaap'eda, Melquisedec iru k'ĩrapite uchiaji mãik'aapa bendiciaji. \v 2 Mãpai Abrahampa Melquisedecmaa teeji net'aa diezdepema chaa aba, irua net'aa jõmaweda jãri atadadepema ma reyrã juak'aawa. Melquisedec jara k'inia bɨ: “reypa ichi jua ek'ari p'anɨɨrã ak'ɨpari Tachi Ak'õrepa oopi bɨk'a”. Ichiaba Salem p'uurudepema rey jara k'inia bɨ: “reypa ichi jua ek'ari p'anɨɨrã k'ãiwee p'anapipari”. \v 3 Tachi Ak'õre Ũraa p'ãdade jara-e bɨ Melquisedec nawe, chi ak'õre, chi ak'õchonaarã, chi t'oda, chi piuda. Ma awara jara-e bɨ chi p'aare mimia jõda. Iru Tachi Ak'õre Warrak'a, ichita p'aare waibɨa bapari perã. \p \v 4 ¡K'ĩsíatɨ nãgɨde! Melquisedec eperãarã poro waibɨa paji. Ichiaba tachi chonaarãwedapema ak'õchona Abraham tachi chonaarã poro waibɨa paji, Tachi Ak'õrepa irumaa naapɨara jarada perã. Mamĩda Melquisedecmaa Abrahampa teeji net'aa ma reyrã juak'aawa jãridadepema; ma net'aa jõmaweda diezdepema chaa, aba. \v 5 Tachi Ak'õrepa Ũraa Moisemaa p'ãpidade jaraji Israel pidaarã poro waibɨarãpa Leví ëreerãdepemaarã ũk'uru awara bɨdamerã, p'aareerã mimia oodamerã. Ma ũraade ichiaba jaraji ma p'aareerãpa iidipataadamerã net'aa diezdepema chaa aba ãchi auk'aarãmaa, mãɨrã ichiaba Abrahamdeepa uchiadap'edaa paji mĩda ãchi jĩak'a. \v 6 Jõdee Melquisedec Leví ëreerãdeepa uchia-e paji mĩda, Abrahammaa iidiji net'aa jãrida diezdepema chaa, aba. Ma awara Abraham waibɨa paji, Tachi Ak'õrepa irumaa jarada perã ichia k'ĩsia iru bada warrarã chok'ara teeit'ee. Mãgá Abraham waibɨara pɨk'a baji mĩda Melquisedec k'ãyaara, irua Abraham bendiciaji. \v 7 Jõmaarãpa k'awa p'anɨ p'aare waibɨa, chi ɨt'aa t'ɨ̃pari awaraarã pari, waibɨara bɨ eperã jĩp'aa k'ãyaara. \v 8 Ma awara ɨ̃rapema net'aa diezdepema chaa aba iidipataarã jai-idaapata. Jõdee Tachi Ak'õre Ũraa p'ãdade jara-e bɨ Melquisedec piuda. \v 9 Ma ewate Abrahampa Melquisedecmaa teek'ãri net'aa jãrida diezdepema chaa aba, jõma Leví ëreerãdepema p'aareerã k'ap'ɨa pari teeji, ãra at'ãri t'oda-e p'anajida mĩda. \v 10 At'ãri Leví uchia-e baji mĩda Abraham k'ap'ɨadeepa, jaradai ma ewate Levideerãpa teejida Melquisedecmaa Abraham pari, aɨ t'ẽepai Abraham ãichak'e Jacobdeepa uchiadait'ee pada perã. \s1 Jesucristopa p'aare waibɨa mimia oopari Melquisedecpa oodak'a \p \v 11 Moisepa Tachi Ak'õre Ũraa p'ãda teek'ãri Israel pidaarãmaa, awara bɨji Leví ëreerã, Aarondeepa uchiadap'edaarã p'aareerã mimia oodamerã. Mãgɨɨrãpa Tachi Ak'õrepa jaradak'a oopipachida eperãarãmaa. Mamĩda, mãga oo p'anajida mĩda, ma p'aareerãpa p'oyaa wẽpapida-e paji eperãarãpa p'ek'au k'achia oopatap'edaa, Tachi Ak'õre k'ait'aara wãdamerã. Mãga oodap'edaa paara, Tachi Ak'õrepa awaraa pëi-e pak'aji Melquisedec jĩak'a. \v 12 Mamĩda Tachi Ak'õrepa awaraa p'aare bɨji mãga oomerã. Nãgɨ́ bɨ-e paji Aarón bɨdak'a. Ma k'ãyaara Melquisedeck'a bɨji. Nãgɨ́ p'aarepa ichi mimia ook'aa Aarondeepa uchiadap'edaarãk'a. Oopari Tachi Ak'õre Ũraa chiwidide jara bɨk'a. \v 13 K'awa p'anɨ nãgɨ́ p'aare, mɨa jara bɨ, uchia-e paji Leví ëreerãdeepa. Wãara, na p'aare ëreerãdeepa p'aare apida uchiadak'aa paji. \v 14 Mãga k'awa p'anɨ Tachi Waibɨa Jesuta uchiada perã Judá ëreerãdeepa. Moisepa apida Judá ëreerã eerepema t'ɨ̃jara-e paji, apemaarã p'aareerã awara bɨk'ãri. \p \v 15 Ichiaba nãga perã audupɨara k'awa p'anɨ Jesuta tachi ɨ̃rapema p'aare waibɨa, Melquisedeck'a. \v 16 Tachi Ak'õre Ũraa p'ãdade jara bɨ Leví ëreerãdepemaarã awara bɨdamerã p'aareerã mimia-it'ee. Ma mimia oodait'ee paji na p'ek'au eujãde p'anɨ misa. Mamĩda mãga-e paji Jesús ome. Iru Leví ëreerãdeepa uchia-e paji awaraa p'aareerãk'a, taarã-e weda ma mimia oomerã. Mãga-e. Tachi Ak'õrépata Jesús awara bɨji ichita ma mimiade bapariimerã. \v 17 Mãga k'awa p'anɨ irumaa jara bairã Tachi Ak'õre Ũraa p'ãdade: \q1 ‘Pɨ ichita P'aareerã Poro Waibɨa pait'ee, Melquisedeck'a.’ \rq (Sal 110.4)\rq* \p \v 18 Naaweda Tachi Ak'õrepa Moisemaa p'ãpiji ichia oopi k'inia bada ichi eperãarãmaa. Jaraji ne-animalaarã p'aareerãmaa ateedamerã, ãchia peedamerã mãik'aapa paadamerã ichi-it'ee. Mamĩda ma p'aareerãpa ma p'ãpidak'a oo p'anɨpa, eperãarã p'ek'au k'achia oopata p'oyaa wẽpapida-e paji. \v 19 Maperã Tachi Ak'õrepa ma p'ãpidak'a oodap'edaa waa oopi-e paji. Ma k'ãyaara ichi ũraa chiwidi tachimaa k'awaapiji, ichi k'ĩrapite p'ek'au k'achia wẽe p'anadamerã Cristode ijãadak'ãri. Ma awara mãgɨ́ ũraa chiwidi k'aurepa ɨ̃rá Tachi Ak'õre k'ait'aara wã p'anɨ ɨt'aa t'ɨ̃dak'ãri. \p \v 20 Tachi Ak'õrepa Leví ëreerãdepema p'aareerã awara bɨk'ãri, awaraarã k'ĩrapite pedee-e paji. \v 21 Jõdee, ɨ̃rapema p'aare awara bɨk'ãri, Tachi Ak'õrepa ichi t'ɨ̃de pedeeji. Mãga k'awa p'anɨ iru ũraa p'ãdade jara bairã: \q1 ‘Tachi Ak'õrepa ichi t'ɨ̃de nãga jara bairã, awaraa ne-inaa oo-e pait'ee. “Pɨ ichita p'aareerã poro waibɨa pait'ee.” ’ \rq (Sal 110.4)\rq* \m \v 22 Tachi Ak'õrepa Jesumaa mãga jarada perã mãik'aapa Jesús k'aurepa ũraa chiwidi paraa perã, k'awa p'anɨ ma ũraa chiwidide jara bɨ tachimaa pipɨara bɨ irua Moisemaa jarada k'ãyaara. \p \v 23 Tachi Ak'õrepa apemaarã p'aareerã chok'ara bɨpachi. Mamĩda ãra mãgɨ́ mimiade ichita p'anadak'aa, piupata perã. \v 24 Jõdee Jesús piuk'aa perã, Tachi Ak'õrepa awaraa p'aareerã poro waibɨa bɨ-e pait'ee iru pari. \v 25 Mapa irua k'aripai ichide ijãapataarã, p'ek'au k'achia wẽe p'anadamerã Tachi Ak'õre k'ĩrapite. Ichita bapari perã, ichita Tachi Ak'õremaa chupɨria iidipariit'ee tachi pari. \p \v 26 Nãgɨ́ Jesús P'aareerã Poro Waibɨa tachia k'inia p'anɨ. Irua p'ek'au k'achia ook'aa, k'achia wẽe bairã. K'ĩsia k'achia k'ĩsiak'aa. Na p'ek'au eujãde bak'ãri, bapachi mĩda eperãarã k'achia oopataarã t'ãide, mãgá ook'aa paji. Maperãpɨ Tachi Ak'õrepa iru jõmaarã k'ãyaara waibɨara papiji. \v 27 Cristo apemaarã P'aareerã Poro Waibɨarãk'a bɨ-e. Mãgɨɨrãpa chok'apata apemaarã p'aareerã ewari chaa ne-animalaarã peedamerã paadait'ee Tachi Ak'õre-it'ee. Ma awara ne-animalaarã peedak'ãri paadait'ee Tachi Ak'õre-it'ee, naapɨara mãga oopata ãchi pari, maap'eda apemaarã pari, p'ek'au k'achia oopatap'edaa k'aurepa. Jõdee Cristo piuda aba piuji, tachia p'ek'au k'achia oopata jõmaweda wẽpapiit'ee. \v 28 Ma jõma jara aupadade k'ĩsiadak'ãri, k'awa p'anɨ Moisepa p'ãdade jara bɨ p'aareerã poro waibɨa mimia-it'ee awara bɨdamerã eperã tachik'a, p'ek'au k'achia oopari. Mamĩda, ma p'ãpida t'ẽepai, Tachi Ak'õrepa ichi t'ɨ̃de pedee bɨpa, bɨji ichi Warra, chi p'ek'au k'achia ook'aa bɨta, ichita tachi P'aareerã Poro Waibɨa pamerã. \c 8 \s1 Tachi Ak'õre Ũraa chiwidide jara bɨ Jesús tachi P'aareerã Poro Waibɨa \p \v 1 Mɨa na pedee jara che wã, nãgata jara k'inia bɨ. Cristota tachi P'aareerã Poro Waibɨa. Iru Tachi Ak'õre juaraare su-ak'ɨ bapari Ak'õre truade. \v 2 Ichi bɨmãi ɨt'ari, mamata Tachi Ak'õre te waibɨa. Eperãarãpa mãgɨ́ te ooda-e paji. Tachi Ak'õrépata ooji. Mama Jesupa P'aareerã Poro Waibɨa mimia oopari tachi pari. \p \v 3 Jõma P'aareerã Poro Waibɨarã bɨpata, ãchia teedamerã Tachi Ak'õremaa ne-inaa eperãarãpa aneepata iru-it'ee. Mãgá Cristopa pida ne-inaa teepari Tachi Ak'õremaa, ichi tachi P'aareerã Poro Waibɨa perã. \v 4 At'ãri Cristo na p'ek'au eujãde bada paara, Tachi Ak'õre te waibɨade p'aare pa-e pak'aji, mãgee p'aareerã at'ãri paraa perã. Mãɨrãpa oomaa p'anɨ Moisepa p'ãdade jara bɨk'a. Cristo nama bɨ-e perã eperã k'ap'ɨade, tachia k'awa p'anɨ iru mimia oomaa bɨ Ak'õre truade. \v 5 Mamĩda na eujãdepema p'aareerãpa ne-inaa oo p'anɨ jĩp'a Cristopa oo bɨk'a ɨt'ari. Mãga k'awa p'anɨ Tachi Ak'õrepa jarada perã ichi te oopiit'ee pak'ãri Moisemaa: \q1 ‘Óoji ne-inaa jõmaata mɨa ak'ɨpidak'a, pɨ ee nok'ode bak'ãri mɨ ome.’ \rq (Ex 25.40)\rq* \m \v 6 K'awa p'anɨ tachi P'aareerã Poro Waibɨapa oo bɨ ɨt'ari pipɨara bɨ na p'ek'au eujãdepema p'aareerãpa oopata k'ãyaara. Mãga bɨ Tachi Ak'õrepa ichi ũraa chiwidide jara bairã tachi pia ak'ɨpariit'ee Cristo k'aurepa. \p \v 7 Tachi Ak'õrepa naa ũraa jarada k'aurepa eperãarã p'ek'au k'achia wẽe p'aneedap'edaa paara, awaraa ũraa chiwidi jara-e pak'aji. Mamĩda ma naa ũraa jarada mãga-e pada perã, tachi chonaarãpa ũraa chiwidi jɨrɨ p'anajida. \v 8 Ma awara Tachi Ak'õrepa unuk'ãri eperãarãpa p'oyaa ooda-e ma naawedapema ũraade jaradak'a, jaraji: \q2 —‘Mɨ, Ak'õre Waibɨapa jara bɨ: ¡Ũrítɨ! Ewari cherude ne-inaa chiwidi ooit'ee. Ũraa chiwidi jarait'ee Judá ëreerãdepemaarãmaa mãik'aapa awaraa Israeldeepa uchiadap'edaa ëreerãdepemaarãmaa. \q2 \v 9 Nãgɨ́ ũraa chiwidi awara bɨ. Israel pidaarã chonaarãmaa jaradak'a mɨa aneek'ãri Egiptodeepa, mãga bɨ-e. Mɨchi juadoopa ãchi aneeji mĩda, ãchia oo k'iniada-e paji mɨa jaradak'a. Mapa mɨa ãchi ak'ɨ k'inia-e paji. ¡Mɨ, Ak'õre Waibɨapa mãga jara bɨ! \q2 \v 10 Mamĩda ewari cherude Israel pidaarã jõmaarãmaa ũraa chiwidi jarait'ee. ¡Mɨ, Ak'õre Waibɨapa mãga jara bɨ! Nãgata ooit'ee. Ma ewatedeepa ãramaa k'awapiit'ee mɨa oopi k'inia bɨ, mãik'aapa mãga oo k'inia p'anadait'ee, t'ãripa k'inia p'anadairã. Mapa mɨmaa aupai Tachi Ak'õreda adai, mãik'aapa mɨa ãra pia ak'ɨ bapariit'ee, mɨchi eperãarã perã. \q2 \v 11 Mãga bak'ãri, apidaapa chĩaramaa, chi k'õp'ãyoorãmaa mãik'aapa chi ëreerãmaa jarateeda-e pait'ee Tachi Ak'õre k'awaadamerã mãik'aapa irude ijãapataadamerã. Jõmaarãpa mɨ k'awa p'anadait'ee ãchi Ak'õre Waibɨak'a, chupɨria beerãdeepa p'arat'ara beerãmaa. \q2 \v 12 Ãrapa p'ek'au k'achia oopata chupɨria k'awaait'ee mãik'aapa wẽpapiit'ee. Maap'eda waa k'irãpa-e pait'ee ãrapa p'ek'au k'achia oopatap'edaa.’ \rq (Jer 31.31-34)\rq* \m \v 13 Tachi Ak'õrepa “ũraa chiwidida” ak'ãri, jara k'inia bɨ ma naa ũraa jarada Moisemaa sore pɨk'a bɨ. Ne-inaa soredaiparik'a, mãga pɨk'a ma naa ũraa jarada soredai wã. \c 9 \s1 Jesupa ichi waa ɨt'aripema te waibɨade bɨda \p \v 1 Naapɨara Moisemaa ũraa jarak'ãri Tachi Ak'õrepa jaraji sãgata irude ijãadai mãik'aapa irua jaradak'a oodai. Ma awara Tachi Ak'õre te ne-edee ooda oopiji. \v 2 Ma te ne-edee oodade chi naapema cuartode baji lámpara bɨpata mãik'aapa mesa pan p'epari Tachi Ak'õre-it'ee. Mãgɨ́ Cuarto Awara Bɨda apachida Tachi Ak'õre Net'aa-it'ee. \v 3 Araarepema Cuarto Awara Bɨda apachida Tachi Ak'õre-it'ee. Mãgɨ́ t'ɨak'au baji p'aru teesoo bɨpa. \v 4 Ma p'aru teesoo bɨ k'ait'a baji altar nẽepa p'ẽeda. Aɨ ɨ̃rɨ ne-inaa t'ũa bapari paapachida. Ma p'aru teesoo bɨ edupema eere baji baaltek'a bɨ nẽepa p'ẽeda. Ma baaltek'a bɨ eperãarãmaa k'irãpapi baji Tachi Ak'õrepa Moisemaa jarada. Mãgɨ́ edajãde baji \em maná\em* chok'o nẽedee oodade. Ichiaba baji Aarón pak'uru jua t'ono bada chonaarãweda mãik'aapa Tachi Ak'õrepa Moisemaa Ũraa mãude p'ãpida. \v 5 Ma baaltek'a bada t'ap'a ɨ̃rɨ bainɨ̃ p'anajida santok'a bee omé isia paraa. Mãgɨ́ jɨ̃apataarã k'ĩra wãree, Tachi Ak'õre ik'aawa p'anapata iru truade. Maperã santo mãgɨ́ jĩak'a bɨjida ma t'ap'ade ak'ɨpiit'ee Tachi Ak'õre mama bɨ. Ma t'ap'ade p'aareerã poro waibɨapa ne-animalaarã waa jĩap'eji Tachi Ak'õrepa eperãarã miapinaamerã ãchia p'ek'au k'achia oopata k'aurepa. Mamĩda mɨa naapai p'oyaa jõma jara-e. \p \v 6 Israel pidaarãpa Tachi Ak'õre te cuarto omeede oodap'eda, p'aareerã ewari chaa t'ĩupachida naapema cuartode ãchi mimia oode, Tachi Ak'õrepa Moisemaa jaradak'a. \v 7 Mamĩda chi araarepema cuartode p'aareerã poro waibɨa aupaita t'ĩupachi, año chaa t'ĩuda aba. T'ĩuk'ãri, ateepachi ne-animal waa bɨit'ee ma baaltek'a bɨ ɨ̃rɨ. Mãɨmisa Tachi Ak'õremaa chupɨria iidiji ichia p'ek'au k'achia oopata pari mãik'aapa Israel pidaarãpa p'ek'au k'achia oopatap'edaa pari; ãchia ne-inaa k'achia k'awada-ee oopatap'edaa paara. \v 8 Mãga oopida k'aurepa Tachi Ak'õre Jaurepa eperãarãmaa k'awapi baji mãgɨ́ tede Tachi Ak'õre k'ait'a wãdaik'araa bɨ. \v 9 Ma jõma oopida k'aurepa ma eperãarãmaa, Tachi Ak'õrepa jarateemaa baji ichia ãramaa k'awapi k'inia bada mãik'aapa tachi ɨ̃rapemaarãmaa paara. Nãga k'awapi k'inia baji. Net'aa teedak'ãri mãik'aapa ne-animalaarã peepidap'eda, paapidak'ãri Tachi Ak'õre-it'ee, eperãarã at'ãri k'ĩsia p'ua p'anapachida ãchia p'ek'au k'achia oopata k'aurepa. \v 10 Chi mãga oopataarãpa ne-inaa k'odak'ãri, k'ap'ɨa sɨɨdak'ãri mãik'aapa ne-inaa todak'ãri Tachi Ak'õrepa Moisemaa p'ãpidak'a, ɨ̃rɨpai o-ĩa p'aneepachida, Tachi Ak'õrepa pipɨara k'awapirumaa ichia k'ĩsia iru bada ãchi-it'ee. \s1 Cristo waa bat'ada \p \v 11 Ma-it'ee Cristo cheji, tachi P'aareerã Poro Waibɨa pait'ee. Ichia k'awapipari Tachi Ak'õrede ijãapataarãmaa Ak'õrepa k'ĩsia iru bɨ ãchi-it'ee. Mãga ooi ichi bapari perã Tachi Ak'õre ɨt'aripema te waibɨade. Mãgɨ́ te waibɨa pipɨara bɨ na p'ek'au eujãdepema te waibɨa k'ãyaara, eperãarãpa ooda-e pada perã. Jĩp'a Tachi Ak'õrépata ooji. \v 12 Ma awara na eujãdepema p'aareerã poro waibɨa ma edupɨara bɨ cuartode t'ĩuk'ãri, ne-animalaarã waa ateepari. Mamĩda Cristo t'ĩuk'ãri ma ɨt'aripema tede chi cuarto edupɨara bɨde, t'ĩuda aba t'ĩuji ichi waa bat'adata bɨde Tachi Ak'õre bɨmãi. Mãgá tachi neto pɨk'a ataji uchiadamerã tachia p'ek'au k'achia oopata jua ek'ariipa mãik'aapa atuanaadamerã. \v 13 K'awa p'anɨ Tachi Ak'õrepa naa ũraa jaradadeepa Moisemaa eperãarã t'ĩudaik'araa p'anadak'ãri Tachi Ak'õre te waibɨa bɨmãi, nãga oojida waya t'ĩudaipia p'anadamerã. Chivo chak'eerã mãik'aapa p'ak'a chak'eerã ateejida p'aareerãmaa peedamerã mãik'aapa chi waa jĩap'edamerã ãchi ɨ̃rɨ. Mãga-e pɨrã jĩap'epipachida it'abarre p'ora p'ak'a wẽra chak'e paadap'edaa p'oirada pania ome. Ma ne-animalaarã waa bat'ada k'aurepa Tachi Ak'õrepa eperãarã ɨ̃rɨpema k'achia aupai wẽpapiji. \v 14 Mamĩda Cristo waa bat'ada k'aurepa Tachi Ak'õrepa ne-inaa pipɨara oopari. Cristopa p'ek'au k'achia maarepida oo-e paji mĩda, Tachi Ak'õre Jaurepa k'aripaji iru tachi pari piumerã. Mãgá iru waa bat'ada k'aurepa Tachi Ak'õrepa wẽpapipari ne-inaa k'achia jõmaweda tachi atuapipari, ne-inaa tachi k'ĩsia p'uapipari paara. Tachi Ak'õre ichita baparipa mãga oopari k'inia bairã tachia irude ijãapataadamerã mãik'aapa oopataadamerã irua k'inia bɨk'a. \s1 Cristopa ooda Tachi Ak'õre Ũraa chiwidide jara bɨk'a \p \v 15 Tachi Ak'õrepa mãga k'inia bairã, Cristo pëiji irua oomerã Ak'õre Ũraa chiwidide jara bɨk'a. Mãgá chonaarãwedapema Tachi Ak'õrede ijãapatap'edaarãpa auk'a iru p'anadait'ee ne-inaa jõma irua k'ĩsia iru bada ãchi-it'ee. Cristo piuda k'aurepa Tachi Ak'õrepa wẽpapiji ãrapa p'ek'au k'achia oopatap'edaa, tachide ome auk'a. Mãga ooji Cristo piuda perã jõmaarã pari, p'ek'au k'achia wẽe ichita p'anapataadamerã Tachi Ak'õre k'ĩrapite. \p \v 16 K'ĩsiadáma nãgɨde. Eperãpa k'art'ade p'ã iru bak'ãri k'aimaa ichi net'aa bëiit'ee ichi piuk'ãri, chi net'aa atait'ee bɨpa ma net'aa atak'aa chipari chok'ai bɨ misa. Mamĩda ma k'art'a p'ã iru bɨ eperã piuk'ãri, apemapa iru net'aa atapari. \v 17 Mãga pɨk'a Cristo piuji ooit'ee Tachi Ak'õre Ũraa chiwidi jara bɨk'a. Piu-e pada paara, tachia iru p'anada-e pak'aji Tachi Ak'õrepa jarada tachimaa teeit'ee. \v 18 Mãga baji ichiaba chonaarãweda, ne-animalaarã peedak'ãri Tachi Ak'õrepa oomerã ichia Moisemaa naa jaradak'a. \v 19 Moisepa Tachi Ak'õre Ũraa jõmaweda jarap'eda ichi p'uuru pidaarãmaa, p'ak'a mãik'aapa chivo peejida. Mãpai madeepa waa ataji mãik'aapa p'oiraji pania ome. Oveja k'ara p'oree t'ɨdapa \em hisopo\em* jua chak'eerã k'õrajɨ̃ma abaade jɨ̃k'ooji. Mamãik'aapa mãgɨpa waa jĩap'eji Tachi Ak'õre Ũraa p'ãda ɨ̃rɨ mãik'aapa eperãarã ɨ̃rɨ. \v 20 Mãga oo bɨ misa, mãgaji: \q1 ‘Nãgɨ́ waa jara k'inia bɨ Tachi Ak'õrepa mɨmaa jaradak'a parã pia ak'ɨit'ee, irua oopi bɨk'a ooruta pɨrã.’ \rq (Ex 24.8)\rq* \m \v 21 Ichiaba Tachi Ak'õre te ne-edee ooda edajãde mãik'aapa chi ne-inaa jõma aɨde nɨ̃bada ɨ̃rɨ ma waapa jĩap'eji. \v 22 Mãga ooji aɨ naaweda Tachi Ak'õrepa irumaa jarada perã mãgɨ́ te mãik'aapa net'aa jĩap'emerã ne-animalaarã waapa. Mãga ook'ãri, Ak'õrepa ne-inaa k'achia ma tede nɨ̃bada waa ak'ɨ-e paji. Mãga bada perã ne-animalaarã waa ome, k'awa p'anɨ Tachi Ak'õrepa eperãarãpa p'ek'au k'achia oopata jõmaweda wẽpapi-e pait'ee, aba piu-e pɨrã ãchi pari. \p \v 23 Moisepa ne-animalaarã waapa jĩap'eji na p'ek'au eujãdepema te waibɨade, Tachi Ak'õrepa Israel pidaarã pia ak'ɨmerã. Mamĩda Tachi Ak'õrepa ma ne-animalaarã waa k'ãyaara pipɨara k'inia baji jĩap'emerã ichi ɨt'aripema te waibɨade, ichia eperãarã jõmaweda pia ak'ɨmerã. Mapa Cristo pëiji eperãarã pari piumerã. Cristo chok'ai p'irabaik'ãri, ma ɨt'aripema te waibɨade ichi waa jĩap'eji eperãarã p'ek'au k'achia wẽe p'aneedamerã Ak'õre k'ĩrapite. \s1 Cristo ɨt'aripema te waibɨade t'ĩuda \p \v 24 Cristo t'ĩu-e paji ma ɨt'aripema jĩak'aa tede; eperãarãpa te oodap'edaade. Ma k'ãyaara ɨt'aripema te waibɨadeta t'ĩuji Tachi Ak'õre k'ĩrapite, chupɨria iidiit'ee tachi pari. \v 25 Ma ɨt'aripema tede t'ĩuk'ãri, oo-e paji judiorã p'aareerã poro waibɨapa ooparik'a. Mãgɨpa año chaa ne-animal waa ateepari Tachi Ak'õre te waibɨa edupɨara bɨ cuartode. Mamĩda Cristopa ateeda apai ichi waa ateeji ɨt'aripema te waibɨade. \v 26 Mãga-e pada paara, Cristo piuda chok'ara piuk'aji, Tachi Ak'õrepa na p'ek'au eujã ooru weda. Mamĩda Cristo cheda aba cheji mãik'aapa kurusode piuda aba piuji na p'ek'au eujã jõrumaa, tachi p'ek'au k'achia wẽpapiit'ee. \v 27 Eperã chaa piuda aba piut'ee. Maap'eda Tachi Ak'õrepa ak'ɨit'ee ma eperãpa pia maa-e pɨrã k'achia ooda na p'ek'au eujãde bɨ misa. \v 28 Mãga pɨk'a Cristo piuda aba piuji eperãarã chok'araarãpa p'ek'au k'achia oopata wẽpapiit'ee. Waya cheit'ee. Mamĩda ma cherude tachia p'ek'au k'achia oopata wẽpapide che-e pait'ee. Jĩp'a cheit'ee ichi cheru nɨ p'anɨɨrãmaa teede jõma Tachi Ak'õrepa k'ĩsia iru bɨ ãchi-it'ee. \c 10 \s1 Jesude ijãapataarã Tachi Ak'õre k'ĩrapite p'ek'au k'achia wẽe p'anadait'ee \p \v 1 Tachi Ak'õrepa Moisemaa p'ãpidak'a oopataarãpa waide k'awada-e jõmaweda Tachi Ak'õrepa k'ĩsia iru bɨ ooit'ee Cristo k'ap'ɨa pari. Maperã ip'iipai ne-animalaarã peedap'eda, paa p'anɨ mĩda Tachi Ak'õre-it'ee, iru k'ĩrapite p'oyaa p'ek'au k'achia wẽe p'anadak'aa. \v 2 Moisepa p'ãdade jara bɨk'a oo bɨpa p'ek'au k'achia wẽpapida paara, waa ne-animalaarã peedap'eda, paada-e pak'aji ãchia p'ek'au k'achia oopatap'edaa k'aurepa. Mamĩda at'ãri mãga oopata. Mapa k'awa p'anɨ ãchi at'ãri k'ĩsia p'ua jõnapata. \v 3 Año chaa ma ne-animalaarã peedak'ãri, ãchia k'achia oopata waapɨara k'irãpapata, \v 4 p'ak'a waa mãik'aapa chivo waapa p'ek'au k'achia wẽpapik'aa perã. \p \v 5 Maperãpɨ Cristo na p'ek'au eujãdee chek'ãri, ichi Ak'õremaa mãgaji: \q1 —‘Ne-animalaarã peepachida mĩda pɨ-it'ee mãik'aapa ne-inaa ateepachida mĩda pɨmaa teedait'ee, wãara pɨa mãga k'inia-e paji. Maperã mɨ na eujãdepemaarãk'a t'opiji piumerã eperãarã pari. \v 6 Ichiaba pɨ o-ĩa-e baji ne-animalaarã peedap'eda, paadak'ãri ak'ɨpidait'ee pɨ k'inia iru p'anɨ, maa-e pɨrã chupɨria iididait'ee ãrapa p'ek'au k'achia oopata k'aurepa. \v 7 Mapa mɨa mãgaji: “Pɨchá, Ak'õre, mɨ nama bɨpɨ ooit'ee pɨa k'inia bɨk'a. Pɨchi ũraa p'ãdade jara bɨk'a mɨa ooit'ee.” ’ \rq (Sal 40.6-8)\rq* \p \v 8 Cristopa mãga jarak'ãri, naapɨara mãgaji: \p —K'inia-e paji ne-animalaarã peedamerã mãik'aapa ne-inaa ateedamerã pɨmaa teedait'ee. Pɨ o-ĩa-e bajida aji, ne-animalaarã peedak'ãri ak'ɨpidait'ee pɨ k'inia iru p'anɨ maa-e pɨrã chupɨria iididait'ee ãchia p'ek'au k'achia oopata k'aurepa. \p Cristopa mãga jaraji Tachi Ak'õrépata Moisemaa jaraji mĩda ne-animalaarã peedamerã ma-it'ee. \v 9 Maap'eda Cristopa mãgaji: \p —Ak'õre, mɨ nama bɨ ooit'ee pɨa k'inia bɨk'a. \p Mãga jarada perã tachia k'awa p'anɨ chi naaweda oopatap'edaa Moisepa p'ãdak'a jõru, Tachi Ak'õrepa ichi ũraa chiwidipida perã Cristo k'aurepa. \v 10 Cristopa ooda perã Tachi Ak'õrepa k'inia badak'a, kurusode piuda aba piu chek'ãri tachi k'ap'ɨa pari, Tachi Ak'õrepa tachi p'ek'au k'achia wẽpapiji. Maperãpɨ ɨ̃rá tachi ijãapataarã p'ek'au k'achia wẽe p'anɨ Tachi Ak'õre k'ĩrapite. \p \v 11 Moisepa p'ãdade jara bɨk'a, ewari chaa judiorã p'aareerãpa ne-animalaarã paapata. Mãgá ip'iipai oopata, mãga oopata k'aurepa p'oyaa p'ek'au k'achia wẽpapidak'aa pai mĩda. \v 12 Jõdee Cristo piuda abaade p'ek'au k'achia wẽpapiji. Maap'eda su-ak'ɨ beeji Tachi Ak'õre truade iru juaraare. \v 13 Mama Cristopa nɨmaa bɨ Tachi Ak'õrepa iru k'ĩra unuamaa iru p'anapataarã ichi jua ek'ari bɨrumaa. \v 14 Cristo piuda aba piuda perã tachi k'ap'ɨa pari, irude ijãapataarã p'ek'au k'achia wẽe ichita p'anadait'ee Tachi Ak'õre k'ĩrapite. \p \v 15 Tachi Ak'õre Jaurepa ichiaba made jara baji jarak'ãri: \q1 \v 16 ‘Ewari cherude mɨa Israel pidaarãmaa ũraa chiwidi jarait'ee. ¡Mɨ, Ak'õre Waibɨapa mãga jara bɨ! Ma ewatedeepa k'awaapiit'ee mɨa ãramaa oopi k'inia bɨ mãik'aapa mãga oo k'inia p'anadait'ee, t'ãripa k'inia p'anadairã.’ \rq (Jer 31.33)\rq* \m \v 17 Mãga jarap'eda, ichiaba jaraji: \q1 ‘Mɨa waa k'irãpa-e pait'ee ãrapa p'ek'au k'achia oopatap'edaa.’ \rq (Jer 31.34)\rq* \m \v 18 Tachi Ak'õrepa mãgá p'ek'au k'achia waa k'irãpa-e pait'eeda ada perã, k'awa p'anɨ Jesús piuda k'ãyaara ne-inaa pipɨara wẽ-e p'ek'au k'achia wẽpapiit'ee. \s1 Ɨt'aa t'ɨ̃dak'ãri, Tachi Ak'õre k'ait'a wãdai \p \v 19 Mãpai ɨ̃pemaarã, Jesucristo waa bat'ada k'aurepa nãgaweda tachi panadai Tachi Ak'õre bɨmaa. \v 20 ¿Sãga jãma panadaima? K'irãpátɨ Ak'õre te waibɨade chi cuarto edupɨara t'ɨak'au baji p'aru teesoo bɨpa, eperãarã t'ĩunaadamerã Tachi Ak'õre badamãi. Mamĩda Jesucristo kurusode piuk'ãri, Tachi Ak'õrepa ma p'aru teesoo bɨ jẽpiji ak'ɨpiit'ee ma k'ãyaara ne-inaa chiwidi bɨit'ee, ma k'aurepa eperãarã t'ĩudamerã ichi bɨmãi. Mãgɨ́ Jesús k'ap'ɨa chok'ai p'irabaida. Ma k'aurepata tachi ɨt'aa t'ɨ̃dak'ãri, ɨt'ari t'ĩudai Tachi Ak'õre bɨmãi. \v 21 Ma awara Cristo, tachi P'aareerã Poro Waibɨa perã, irua Tachi Ak'õre ɨt'aripema te ak'ɨpari. \v 22 Mapa ɨt'aa t'ɨ̃maa bɨde t'ãri pia wãdáma Tachi Ak'õre k'ait'a. Irua oopi bɨk'a oo k'inia p'anadáma mãik'aapa ijãadáma irua tachi p'ek'au k'achia wẽe ak'ɨ bɨ. K'ĩsia p'ua p'ananaadáma tachia p'ek'au k'achia oopatap'edaa k'aurepa, Cristo waapa ma jõma wẽpapida perã mãik'aapa ne-inaa k'achia oo amaa k'inia p'anɨda ada perã paniapa sɨɨdak'ãri. \v 23 Mãgapai-epɨ. Ichita p'anadáma tachi p'anadap'edaak'a naa t'ãripa ijãadak'ãri, k'awa p'anadairã Tachi Ak'õrepa teeit'ee ne-inaa jõma ichia k'ĩsia iru bɨ tachi-it'ee. ¡Tachi Ak'õrepa ichita oopari ichia jara bɨk'a! \v 24 Jɨrɨdáma chik'aripapataadait'ee, tachi jõmaweda chik'inia p'anapataadait'ee mãik'aapa ne-inaa pia oopataadait'ee. \v 25 P'ananaadáma awaraarãk'a, chi cheda-e p'anɨɨrã Tachi Ak'õre Ũraa ũride. Ma k'ãyaara chip'edaidap'eda, chik'aripa p'anadáma pipɨara ijãadait'ee, Tachi Ak'õre ewari waibɨa ewate paru misa. Ma ewate Tachi Ak'õrepa ak'ɨit'ee eperãarãpa pia mãik'aapa k'achia oopatap'edaa. \p \v 26 Ijãadak'ãri Tachi Ak'õrepa wãarata jara pëida Cristode, tachia oo k'iniata oo wãruta pɨrã, ijãa amaa k'iniapa, k'ĩsiadaik'araa bɨ awaraa ne-inaapa tachia p'ek'au k'achia oopata wẽpapii. Cristo awara ne-inaa wẽ-e tachia p'ek'au k'achia oopata wẽpapiit'ee. \v 27 Chi mãga ijãada-e p'anɨɨrãpa ãchi piuda waaweedaipia bɨ, aɨ t'ẽepai Tachi Ak'õrepa ãchia k'achia oopatap'edaa ak'ɨk'ãri, ãchi pëiit'ee perã t'ɨpɨtau jẽrajẽraa jira bɨde. Mamaata wãdait'ee jõma Tachi Ak'õre jua ek'ari p'ana k'iniadak'aa p'anɨɨrã. \v 28 Chonaarãweda eperãpa ooamaa bak'ãri Moisepa p'ãdade jara bɨk'a, mãgɨpa p'ek'au k'achia oo bɨ unudap'edaarãpa, omé maa-e pɨrã õpee, jarapachida ãchi poroorãmaa. Mãga k'awaadak'ãri, peet'aapachida, chupɨria k'awada-ee. \v 29 Chonaarãweda mãga paji pɨrã, ¿audupɨara Tachi Ak'õrepa nãgɨɨrã miapi-e paik'ã? Ijãa amaa wãda Jesucristota Tachi Ak'õre Warra mãik'aapa Tachi Ak'õre Jaurepa oo bɨ eperãarã k'aripait'ee Tachi Ak'õredepema-e. Ma awara jara p'anɨ ichi Ũraa chiwidi jara bɨk'a Cristo waa bat'ada k'aurepa eperãarã p'ek'au k'achia wẽpapi-e mãik'aapa mãgá p'ek'au k'achia wẽe p'anada-e Ak'õre k'ĩrapite. \v 30 K'awa p'anɨ Tachi Ak'õrepa mãgɨɨrã miapiit'ee ichia jarada perã: \q1 ‘Mɨata p'ek'au k'achia oopataarã miapiit'ee. Mɨata ãchi k'achia ooit'ee ãchia ne-inaa k'achia oopata pari.’ \rq (Dt 32.35)\rq* \m Ichiaba ichi ũraa p'ãdade jara bɨ: \q1 ‘Tachi Ak'õrépata ak'ɨit'ee ichi eperãarãpa ne-inaa pia mãik'aapa k'achia oopatap'edaa.’ \rq (Dt 32.36)\rq* \m \v 31 Tachi Ak'õre Waibɨa ichita bapari. Ichi k'ĩraudaru pɨrã tachi ome, tachia waaweepa p'oyaa chooda-e pai. \p \v 32 Mamĩda k'irãpátɨ parãpa naa Cristode ijãadak'ãri, chupɨria jõnadap'edaa. Tachi Ak'õrepa parãmaa k'awapiji ichi ũraa chiwidide jara bɨ Cristode. Maap'eda awaraarãpa parã miapijida mĩda, choopachida ijãa p'anadap'edaa perã. \v 33 Edaare choopachida ijãadak'aa beerãpa ik'achia jarapatap'edaa mãik'aapa parã oo iru p'anapataadap'edaa apemaarã taide. Ma awara parãpa unudak'ãri pãchi ɨ̃pemaarã Cristo k'aurepa mãgá chupɨria chitoonɨ, k'aripapachida. \v 34 Ichiaba chupɨria k'awaa jõnapachida ijãapataarã carcelde p'anɨ mãik'aapa ãra k'aripajida. Parã o-ĩa p'anapachida ijãadak'aa beerãpa pãchi net'aa jõma jãri atadak'ãri, k'awa p'anadap'edaa perã ɨt'ari iru p'anɨ ne-inaa pi-iara. Ma ne-inaa jõma Tachi Ak'õrepa k'ĩsia iru bɨ tachi-it'ee jõ-e pait'ee. \v 35 Jõma ma et'ewa jarada wãara perã, waaweenáatɨ. Tachi Ak'õrepa k'ĩsia iru bɨ parãmaa ne-inaa pi-ia teeit'ee. \v 36 Mapa choo p'anapatáatɨ pãchi ijãa p'anɨde Tachi Ak'õrepa oopi bɨk'a oodait'ee. Mãga ooruta pɨrã, unudait'ee jõma irua jarada teeit'ee parãmaa. \v 37 K'irãpátɨ irua jarada: \q1 ‘Taarã-e nɨde chi cheit'ee bɨta cheit'ee. Taarã-e pait'ee. \v 38 P'ek'au k'achia wẽe p'anɨɨrã mɨde ijãapata perã, mɨ ome p'anadait'ee. Mamĩda waya naa para badak'a ijãada-e p'aneeruta pɨrã, mɨ o-ĩa ba-e pait'ee ãra ome.’ \rq (Hab 2.3-4)\rq* \m \v 39 Tachi Ak'õrepa mãga jaraji mĩda, tachita atuada-e pait'ee ma ijãada-eerãk'a, Cristode wãara ijãapata perã. Maperãpɨ irua tachi k'aripait'ee irumaa parutamaa. \c 11 \s1 Chonaarãpa ijãapatap'edaak'a ijãadaipia bɨ \p \v 1 ¿K'ãata jara k'inia bɨma Tachi Ak'õrede ijãapari? Ijãapata perã k'awa p'anɨ wãarata uchiait'ee Tachi Ak'õrepa jara bɨk'a, waide mãga unuda-e p'anɨ mĩda. \v 2 Tachi chonaarãpa mãgá ijãa p'anapatap'edaa perã, Tachi Ak'õrepa ãra pia ak'ɨji. \p \v 3 Ijãapata perã tachia k'awa p'anɨ Tachi Ak'õrepa na p'ek'au eujã mãik'aapa pajã ooji ichi pedeepapai. Mapa ɨ̃rá tachia jõmaweda unu p'anɨ irua ooda ne-inaa wẽ-e padadeepa. \p \v 4 Abelpa ijãa bada perã, Tachi Ak'õremaa ne-inaa pipɨara teeji Caínpa teeda k'ãyaara. Mapa Tachi Ak'õrepa pia ak'ɨji Abelpa teeda mãik'aapa irumaa jaraji: “Pɨ pia bapari mɨ k'ĩrapite.” Abel piuji mĩda, at'ãri tachimaa k'awaapipari Tachi Ak'õrede ijãadaipia bɨ mãik'aapa oodaipia bɨ irua k'inia bɨk'a. \p \v 5 Enocpa ijãa bada perã, Tachi Ak'õrepa ateeji na p'ek'au eujãdeepa, piu-ee. Maperã iru ik'aawa p'anapatap'edaarãpa waa unuda-e paji. Ma ateei naaweda Ak'õrepa jaraji: “Enocpa mɨ t'ãri o-ĩapiparida aji, mɨ k'ĩrapite pia bapari perã.” \v 6 Mamĩda eperãpa Tachi Ak'õrede ijãa-e bɨ pɨrã, Tachi Ak'õre p'oyaa t'ãri o-ĩapi-e. Mapa eperã ɨt'aa t'ɨ̃maa bak'ãri, Tachi Ak'õremaa k'ait'aara wã k'inia bɨ pɨrã, ijãaipia bɨ Tachi Ak'õre ichita bapari. Ichiaba ijãaipia bɨ Tachi Ak'õrepa k'aripapari ichide pipɨara ijãarutaarã. \p \v 7 Noépa ijãaji Tachi Ak'õrepa jarak'ãri na p'ek'au eujã jõma paniapa ũut'aait'ee, mãga waide unuda-e paji mĩda. Tachi Ak'õre waawee bada perã, ooji barco choma ichi ëreerã ome bataudait'ee, mãgá piuda-e pait'ee. Ma barco mãgá ook'ãri, apemaarãmaa ak'ɨpiji ichia ijãa bɨ. Mãga unujida mĩda ijãada-e paji. Maperãpɨ k'iniijida. Mamĩda Noépa ijãa bada perã, Ak'õrepa jaraji: “Noé pia bapari mɨ k'ĩrapite.” \p \v 8 Abrahampa ijãa bada perã, Tachi Ak'õrepa jarak'ãri wãmerã ichia teeit'ee pada eujãdee, Abraham uchiaji ichi eujãdeepa. Mamĩda k'awa-e paji sãmaa wãru. \v 9 Abrahampa ijãa bada perã, banaji ma eujã jaradade. Bapachi te ne-edee oodade awaraa eujãdepemaarãpa oopatap'edaak'a. Ichiaba mãgá p'anapachida Isaac mãik'aapa Jacob, ijãadap'edaa perã Tachi Ak'õrepa jarada; ma eujã teeit'ee ãchi ëreerãmaa. \v 10 Abraham mãgá bapachi ijãa bada perã Tachi Ak'õrepa ichi ateeit'ee ichia p'uuru oodamaa; ma p'uuru jõ-e pait'ee. \p \v 11 Abraham audú chonaa baji warra ooit'ee. Ichiaba Sara warra t'ok'aa paji. Mamĩda Tachi Ak'õrepa warra oopiji Abrahammaa, ijãa bada perã Tachi Ak'õrepa ooit'ee ichia jaradak'a. \v 12 Mãpai Abraham eperã piudak'a baji mĩda, warrarã chok'ara irudeepa uchiajida, lucero pajãde nɨ̃bɨk'a mãik'aapa p'usa ide ipu tau nãusaa nɨ̃bɨk'a. \p \v 13 Ma eperãarã jõmaarãpa ijãa p'anapachida ãchi piurutamaa, at'ãri jõma Tachi Ak'õrepa jarada teeit'ee ãramaa unuda-e paji mĩda. Mamĩda ijãa p'anadap'edaa perã, k'awa p'anajida Tachi Ak'õrepa ooit'ee ichia jaradak'a. Mapa o-ĩa k'ĩsiadak'ãri ãchia ne-inaa iru p'anadait'ee Ak'õre juadeepa, apemaarãmaa jarajida ma eujã ãchi p'anadap'edaamãi wãara ãchide-e paji. \v 14 Mãga jarajida ɨt'aripema eujãde k'ĩsia p'anadap'edaa perã. \v 15 Ãchi uchiadap'edaa eujãde k'ĩsia p'anadap'edaa paara, waya ãpɨtee wãk'ajida. \v 16 Mamĩda wã k'inia p'anajida p'anapataade ɨt'aripema eujãde, mãgɨ́ na p'ek'au eujã k'ãyaara pipɨara bairã. Mãga k'ĩsia p'anadap'edaa perã, Tachi Ak'õre k'ĩra nejasia-e ãchi Ak'õre Waibɨa pait'ee. Irua ãra-it'ee p'uuru oo iru bɨ ichi truade. \p \v 17 Tachi Ak'õrepa k'awaa k'inia baji Abrahampa irude wãara ijãa bɨ wa mãga-e. Maperã jaraji Abrahammaa chi warra Isaac peemerã mãik'aapa paamerã ichi-it'ee. \v 18 Abrahampa ijãa bada perã, mãgá peeit'ee paji chi warra apai Sara ome iru bada, Tachi Ak'õrepa aɨ naaweda Abrahammaa jaraji mĩda: \q1 ‘Mɨa Isaacdeepa uchiadait'eerã pia ak'ɨit'ee pɨ mɨde ijãapari perã.’ \rq (Gn 21.12)\rq* \m \v 19 Abrahampa ijãaji Tachi Ak'õrepa eperã piuda chok'ai p'irabaipii. Wãara mãga pɨk'a baji Isaac ome. Piuda p'irabaidak'a baji, chi ak'õrepa peei naaweda, Tachi Ak'õrepa peenaapáde ada perã. \p \v 20 Isaacpa ijãa bada perã, Tachi Ak'õrepa jarapidak'a jaraji Jacobmaa mãik'aapa Esaumaa. Ɨt'aa iidiji Tachi Ak'õrepa Jacob Esaú ome pia ak'ɨ bapariimerã. \p \v 21 Jacobpa Ak'õrede ijãa bada perã, ichi piut'ee pak'ãri, ɨt'aa iidiji Tachi Ak'õrepa José warrarã bendiciamerã. Chonaa bada perã, ichi bordonde t'ɨdɨk'aji mãga ook'ãri. \p \v 22 Josepa Tachi Ak'õrepa jarada ijãada perã, ichi piut'ee pak'ãri, chi arii p'anadap'edaarãmaa jaraji Israel pidaarã Egipto eujãdeepa uchiadait'ee. Ichiaba jaraji mãga p'asak'ãri, ãrapa ichi bɨɨrɨ auk'a ateedamerã. \p \v 23 Moisés ak'õreerãpa ijãa p'anadap'edaa perã, Moisés t'ok'ãri mãik'aapa k'ĩra wãree unudak'ãri, atane õpee mera bɨjida. Rey pedee waaweeda-e paji, irua jaraji mĩda ɨmɨk'ĩra warra chak'eerã jõmaweda peepiit'ee. \p \v 24 Moisepa ijãa bada perã, chonaa pak'ãri, Faraón k'au warrak'a pa k'inia-e paji. \v 25 Ma k'ãyaara apemaarã Israel pidaarã chupɨria chitoonɨ ome auk'a ba k'inia baji mimia chaaree oomaa, p'ek'au k'achia ode o-ĩa nipai k'ãyaara. \v 26 K'ĩsiaji pipɨara bai chupɨria nɨ̃bait'ee Tachi Ak'õredeerã ome, nɨ p'anɨ misa Tachi Ak'õrepa pëiit'ee bɨ ãchi k'aripamerã, Egiptodepema ne-inaa pia iru bai k'ãyaara. Mãga k'ĩsiaji k'awa bada perã Tachi Ak'õrepa teeit'eeda ada pipɨara bɨ. \p \v 27 Moisepa ijãa bada perã wãji Egipto eujãdeepa, rey k'ĩrau bɨ waawee-ee. K'awa baji Tachi Ak'õre ichi ome bɨ, ichi taupa unu-e paji mĩda. \v 28 Moisepa ijãa bada perã Tachi Ak'õrepa Israel pidaarã k'aripai, ãramaa Pascua fiesta oopiji. Mãgɨde oveja peepiji, maap'eda ãra te t'ĩupata i chaa waa jĩap'epiji \em hisopo\em* jua chak'eerãpa. Mãga oojida ãchi warrarã naapemaarã peepiamaapa, Tachi Ak'õrepa jarada perã ichi ángel pëiit'ee Egipto pidaarã warrarã naapemaarã peede. \p \v 29 Israel pidaarãpa ijãa p'anadap'edaa perã, Mar Rojo p'oo bɨde wãyaajida eujã pania wẽe bɨk'a. Mamĩda Egipto pidaarã auk'a wãyaadait'ee pak'ãri, jõma toida k'iniijida. \p \v 30 Israel pidaarãpa ijãa p'anadap'edaa perã, ewari siete parumaa ewari chaa p'ɨrrabaijida Jericó p'uuru ik'aawa, Tachi Ak'õrepa jaradak'a oodamerã. Mãgá oodap'eda, Tachi Ak'õrepa muralla choma ma p'uuru t'ɨak'au bada baaipiji. \p \v 31 Prostituta Rahabpa Tachi Ak'õrede ijãa bada perã, ichi temãi o-ĩa t'ĩupiji Josuépa eperãarã omé pëida; ma p'uuru ak'ɨde chedap'edaarã. Maperã piu-e paji apemaarã ma p'uurude ijãadak'aa beerãk'a, Israel pidaarãpa ma p'uuru jõt'aa chedak'ãri. \p \v 32 ¿K'ãata waa jaraima? P'oyaa jõma jara-e jua araa-e perã jarait'ee Gedeónpa ooda, Baracpa, Sansonpa, Jeftepa, Davidpa mãik'aapa Samuelpa oodap'edaa, Tachi Ak'õre pedee jarapataarãpa oodap'edaa paara. \v 33 Mãgɨɨrãpa ijãa p'anadap'edaa perã, Tachi Ak'õrepa ãchi k'aripaji nãga oodamerã. Ũk'uru jura chõo p'oyaajida; awaraarãpa pia ak'ɨjida ãchi jua ek'ari p'anadap'edaarã; awaraarãpa unujida Tachi Ak'õrepa ooit'eeda ada ãchi chonaarã k'aripait'ee; awaraarãpa león it'ai jɨ̃apijida, Tachi Ak'õrepa k'aripap'eda; \v 34 Awaraarã t'ɨpɨtaudeepa paa-ee uchiajida; awaraarã chok'ai uchiajida espadapa pee k'inia p'anadap'edaarã juadeepa; ũk'uru juatau t'ũmaa p'anadak'ãri, Tachi Ak'õrepa juataura papiji; awaraarã Tachi Ak'õrepa sõcharra papip'eda, chõojida ãchi k'ĩra unuamaa iru p'anapataarã ome; ũk'uruurãpa ãchi eujãdeepa jërek'oojida awaraa eujãdepema chõode chedap'edaarãpa. \v 35 Ichiaba wẽraarã ũk'uruurãpa Tachi Ak'õrede ijãa p'anadap'edaa perã, unujida ãchia k'inia iru p'anadap'edaa piudap'edaarã chok'ai p'irabairuta. \p Jõdee, ijãa p'anajida mĩda, ũk'uru piu k'achia piujida. Ijãadak'aa beerãpa mãgɨɨrã jita atadak'ãri, mãgapachida: “Pëida-eda apachida, Cristode ijãa amaarutamaa”. Mamĩda mãga ooda-e paji. Maperã piujida. Ãchia k'awajida piudap'eda, Tachi Ak'õrepa ãchi waya chok'ai p'irabaipiit'ee iru ome p'anapataadamerã, waa piuda-ee. \v 36 Ichiaba ijãadak'aa beerãpa ũk'uru ɨmɨk'ĩraarãmaa ik'achia jarajida mãik'aapa wɨjida. Ma awara cadenapa jɨ̃dap'eda, carcelde t'ɨ nɨ̃bɨjida. \v 37 Awaraarã mãupa bat'a peejida maa-e pɨrã serruchopa esajĩak'a t'oop'e peejida. Ũk'uru peejida espadapa. Ũk'uru chupɨria oveja e maa-e pɨrã cabra e jɨ̃ nipapachida; jarra oopachida mãik'aapa chĩarapa ãra k'achia ooruta choopachida. \v 38 Na p'ek'au eujãde ichita p'anadaik'araa baji, ãchi ik'aawa p'anadap'edaarã k'ãyaara pipɨara p'anadap'edaa perã. Mãga p'anajida Tachi Ak'õrede ijãa p'anadap'edaa perã. Nipapachida eujã pania wẽe bɨde mãik'aapa mẽe, eera jẽra bɨmãi. Maapai p'anapachida yooro te uriade mãik'aapa mãu te uriade. \p \v 39 Ma jõmaarãpa Tachi Ak'õrede ijãa p'anadap'edaa perã, irua ãra k'aripaji mãik'aapa pia ak'ɨji. Mamĩda piudai naaweda, Tachi Ak'õrepa ãramaa teeit'eeda ada maarepida unuda-e paji. \v 40 Irua k'inia baji ãrapa ne-inaa pipɨara iru p'anadamerã tachi ome auk'a. Iru ũraa chiwidi k'aurepa wẽpapiji ãrapa p'ek'au k'achia oopatap'edaa tachide ome auk'a, jõmaweda p'ek'au k'achia wẽe p'anadamerã ichi k'ĩrapite. \c 12 \s1 Choodaipia bɨ Cristode ijãa p'anɨde \p \v 1 Mãpai ma ijãa p'anadap'edaarã chok'araarãpa tachi ak'ɨmaa p'anadairã Ak'õre truadeepa, p'anapataadáma ãra p'anapatap'edaak'a. Ara p'irapataarã jĩp'a p'irapatak'a panadait'ee ãchi p'ira wãrutamaa, mãga pɨk'a Cristode ijãadáma. Oo amaadáma p'ek'au k'achia mãik'aapa ne-inaa Tachi Ak'õrepa oopi-e bɨ. Jĩp'a oodáma Tachi Ak'õrepa k'inia bɨk'a, irumaa p'ananaruta misa. \v 2 Mãga oo p'anɨde k'ĩsiadáma Jesucristode, irua naapɨara ijãa bada perã ichi piurumaa. Ɨ̃rá ichia mãgá tachi k'aripapari, pipɨara ijãa wãdamerã piurutamaa. Ichi kurusode chupɨria piuk'ãri, k'ĩra nejasia-e paji mãgá piut'ee, k'awa bada perã chupɨria nɨ̃bap'eda, o-ĩa bait'ee. Mãgá ɨ̃rá su-ak'ɨ bɨ Tachi Ak'õre su-ak'ɨ beepari juaraare. \p \v 3 Parãpa k'ĩsiadaipia bɨ Jesús chupɨria nɨ̃bada ijãadak'aa beerã k'aurepa. Ãchia ijãadaamaa p'anajida irua ooda unudak'ãri mãik'aapa irua jarada ũridak'ãri. Mãgá oojida mĩda, iru choopachi. Mãgá parã auk'a choodaipia bɨ irude ijãa p'anɨde. Sẽdaik'araa bɨ mãik'aapa p'oyaa choo-eda adaik'araa bɨ. \v 4 Parã mãgá choo jõnɨde, waide p'ek'au k'achia oopi k'inia p'anɨɨrãpa parã peeda-e p'anɨ Jesús peedap'edaak'a. \v 5 ¿K'ĩra atua p'anɨk'ã Tachi Ak'õrepa parã ũraada, eperãpa chi warra ũraa bɨk'a? Iru ũraa p'ãdade jara bɨ: \q1 ‘Warra, pia k'ĩsíaji Tachi Ak'õrepa jarateek'ãri ɨtrɨa pɨk'a bɨde. Irua k'irãpapik'ãri pɨa ne-inaa k'achia oopata, k'ĩra pia-ee beenáaji. \v 6 Tachi Ak'õrepa mãgá ɨtrɨa pɨk'a bɨde ak'ɨpipari pɨ k'inia iru bɨ mãik'aapa wɨmaa pɨk'a bɨde miapik'ãri, ak'ɨpipari wãara pɨ ichi warra.’ \rq (Pr 3.11-12)\rq* \m \v 7 Mapa choo p'anadaipia bɨ mia jõnɨde, Tachi Ak'õrepa jarateemaa bairã na eujãdepema ak'õrepa ooparik'a. Mãga oopari ichia k'inia bɨta oo k'awaadamerã. Na eujãdepema ak'õreerãpa ãchi warrarã ũraapata mãik'aapa ɨtrɨapata ne-inaa k'achia oodak'ãri. \v 8 Mãgá ichiaba Tachi Ak'õrepa oopari. Mãga oo-e pɨrã, parã ichi warrarã-e; jĩp'a awaraa ak'õredepema. \v 9 Tachi k'aipee p'anadak'ãri, ak'õreerãpa ɨtrɨapachida ne-inaa k'achia oodak'ãri. Mapa tachia ãra waawee p'anapachida. Mãgá bɨ pɨrã ak'õreerã na eujãdepema ome, Tachi Ak'õre audupɨara waaweedaipia bɨ irua tachi wɨmaa pɨk'a iru bak'ãri, iru ome ichita p'anapataadait'ee perã. \v 10 Taarã-e nɨde tachi k'aipee weda tachi ak'õreerãpa ũraapachida mãik'aapa ɨtrɨapachida tachimaa ne-inaa oopi k'inia p'anadak'ãri. Jõdee Tachi Ak'õrépata ichita pia ũraapari mãik'aapa ɨtrɨapari pipɨara p'anapataadamerã, t'ãri pia ichik'a. \v 11 Tachi Ak'õrepa tachi ɨtrɨamaa bɨ misa, k'ĩra pia-ee p'anapata. Mamĩda ma t'ẽepai pia k'ĩsia p'aneedak'ãri, oo k'awaa wãpata irua oopi k'inia bɨk'a mãik'aapa k'ãiwee p'anapata. \p \v 12 Maperã t'ãridepai choopatáatɨ ijãa p'anɨde. Parã ũk'uru p'irapataarã́k'ata p'anɨ. Mãɨrã ĩyapaadaidak'ãri, juatau t'ũmaadaipata mãik'aapa bɨɨrɨ wëredaipata. ¡Mãgá p'ananáatɨ! \v 13 Ma k'ãyaara naawedapema oodap'edaak'a pia oopatáatɨ Tachi Ak'õrepa parãmaa oopi bɨk'a. Mãga ooruta pɨrã, pia ijãada-e p'anɨɨrã pia ijãapidai. Parãpa oo p'anapatak'a ãchia auk'a oo k'inia p'anadai. \s1 K'ĩrak'aupai Tachi Ak'õre Ũraa ũri k'iniada-e pai \p \v 14 Jɨrɨdaipia bɨ k'ãiwee p'anapataadait'ee jõmaarã ome mãik'aapa oo p'anapatáatɨ Tachi Ak'õrepa oopi bɨk'a. Mãga oodaipia bɨ k'awa p'anadairã Tachi Ak'õrepa oopi bɨk'a ooda-e p'anɨɨrã irumaa p'oyaa wãda-e. \v 15 ¡K'ĩrak'aupai ijãa amaa p'aneedai Ak'õrepa Jesucristo pëida, ichia tachi k'inia iru bairã! Ichiaba apidaapa ũridaik'araa bɨ ijãa amaapi k'inia p'anɨɨrãpa jaratee p'anɨ Jesucristopa oodade. Ma jaratee p'anɨ neera k'achíak'ata bɨ, todak'ãri, chok'ara peepari perã. \v 16 Apida awaraa ome k'ãik'araa bɨ, miak'ãi-e bɨ pɨrã. Ichiaba oodaik'araa bɨ Esaúpa oodak'a. Ichia Tachi Ak'õre waaweek'aa paji. Jacobmaa teeji chi ak'õre net'aa atait'ee pada mãik'aapa Tachi Ak'õrepa iru pia ak'ɨit'ee pada, warra naapema pada perã. Mãga teeji chik'o p'arat'u abaa pari. \v 17 Parãpa k'awa p'anɨ ma t'ẽepai pia k'ĩsiak'ãri, chi ak'õrepa teeit'ee pada net'aa audú ata k'inia baji mãik'aapa audú k'inia baji Tachi Ak'õrepa ichi pia ak'ɨmerã. Mamĩda audupai jẽeji mĩda, mãga uchia-e paji, aɨ naaweda chi ak'õrepa jarada perã Tachi Ak'õrepa jarapidak'a; Jacob pipɨara ak'ɨit'ee Esaú k'ãyaara. \p \v 18 ¡K'ĩsíatɨ! Tachi Ak'õre Ũraa chiwidi k'aurepa, parã iru k'ait'aara wãpata Israel pidaarã wãdap'edaa k'ãyaara, irua Moisemaa jarada k'aurepa. Naaweda irua Moisemaa pedeeji ee ɨt'ɨa bɨdeepa, mama bada perã. Maapai tachi chonaarã mãgɨ́ ee ɨt'ɨa bɨ k'ait'a wãdap'eda, t'ɨpɨtau ɨt'aa urua nɨ̃bɨk'a unujida. Ichiaba unujida p'ãriu jɨ̃ararak'a ma ee aneu cheru. Ma awara ũrijida nãumia pururua nɨ̃bɨ mãik'aapa pa jĩwaa nɨ̃bɨ. \v 19 Mãga unudak'ãri, ichiaba ũrijida trompeta jĩwaa nɨ̃bɨ mãik'aapa Tachi Ak'õre ãchimaa pedeemaa bɨ. Chi mãga ũridap'edaarã audú p'era jõnɨpa chupɨria iidijida Moisemaa, Tachi Ak'õrepa ãchimaa waa pedeenaamerã. \v 20 Mãga oojida p'oyaa chooda-e pada perã Tachi Ak'õrepa jarak'ãri: \q1 ‘Chi t'ɨaru na eede, ne-animal paara, peet'áatɨ mãupa.’ \rq (Ex 19.12-13)\rq* \m \v 21 Ma ewate jõmaarãta p'era para baji. Mapa Moisepa pida mãgaji: \q1 ‘Mɨ audú p'era nɨ̃bɨda aji.’ \rq (Dt 9.19)\rq* \p \v 22 Jõdee mãga-e parã ome. Jĩp'a ɨt'aa t'ɨ̃maa bɨde k'ait'a wã p'anɨ Tachi Ak'õre bɨmaa ɨt'aripema eede t'ɨ̃jarapata Sión mãik'aapa Tachi Ak'õre, chi ichita chok'ai bɨ, k'ĩrapite panapata ɨt'aripema p'uuru Jerusalende. Mama unu p'anɨ angeleerã cho-k'ara see jõnɨ, o-ĩa k'ari para bɨ. \v 23 Ichiaba mama unu p'anɨ Tachi Ak'õre warrarã, chi ɨt'ari t'ɨ̃ p'ã jẽra bɨɨrã. Mãgɨɨrã jõma Tachi Ak'õre warra naapemaarãk'a, Jesucristode ijãapata perã. Mama ichiaba unu p'anɨ Tachi Ak'õre, na p'ek'au eujãdepemaarãpa pia mãik'aapa k'achia oopata ak'ɨpari. Ma awara unu p'anɨ chonaarãwedapema ijãa p'anapatap'edaarã, p'ek'au k'achia wẽe p'anɨ Cristo k'aurepa. \v 24 Mama unu p'anɨ Jesús, Tachi Ak'õrepa pëida ichi ũraa chiwidi jaramerã. Mama iru waa jĩap'eda k'aurepa Tachi Ak'õre bɨmãi, parã p'ek'au k'achia wẽe p'anɨ iru k'ĩrapite. Ma waa awara bɨ Abel waa k'ãyaara. Tachi Ak'õrepa Abel waa unuk'ãri, chi Abel peeda k'achia oo k'inia baji. Mamĩda Cristo waa unuk'ãri, irude ijãapataarã p'ek'au k'achia wẽpapida perã mãgɨ́ waapa, k'achia oo k'iniak'aa Tachi Ak'õrepa. \p \v 25 Mapa parãpa Tachi Ak'õre Ũraa ũridaipia bɨ. Ma ee ɨt'ɨa bɨdeepa pedeek'ãri, Tachi Ak'õrepa chupɨria k'awa-e paji pɨrã ichi ũraa ũridaamaa p'anadap'edaarã, audupɨara tachi iru juadeepa uchiada-e pai, ũridaamaa p'anɨ pɨrã iru ũraa jara pëida ɨt'ariipa ichi Warra k'ap'ɨa pari. \v 26 Ma ewate Tachi Ak'õrepa pedeek'ãri, eujã wëre jira ataji. Mamĩda ɨ̃rapema ewari jara bɨ: \q1 ‘Ewari cherude eujã waya wëre jira atait'eeda a bɨ, pajã paara.’ \rq (Hag 2.6)\rq* \m \v 27 Mãgɨ́ pedee waya jara k'inia bɨ ma wëre jira atarude Tachi Ak'õrepa jõt'aait'ee ichia ooda na p'ek'au eujãde nɨ̃bɨ mãik'aapa pajãde nɨ̃bɨ. Jõdee ne-inaa ɨt'aripema mãik'aapa ichide ijãapataarã ichiak'au bɨit'ee. \v 28 Mãgá tachi, Tachi Ak'õre trua wërek'aade p'anadait'ee perã, gracias jaradáma irumaa mãik'aapa oodáma irua oopi bɨk'a, t'ãripa mãga oo k'inia p'anadairã. Ma awara Tachi Ak'õre waaweedáma, irua mãga k'inia bairã. \v 29 Ma jõma oodáma Tachi Ak'õrepa ichi ũraa ũri k'iniadak'aa p'anɨɨrã k'achia ooit'ee perã. Ooit'ee t'ɨpɨtaupa ne-inaa paa jõt'aaparik'a. \c 13 \s1 Tachi Ak'õrepa k'inia bɨk'a oodaipia bɨ \p \v 1 Chik'inia p'anapatáatɨ. Mãga p'anapataadaipia bɨ Cristode ijãapataarã, iru k'aurepa ɨ̃pemaarã p'anadairã. \v 2 Parãmaa te iidi chedak'ãri, wãak'anáatɨ. Tachi chonaarãpa te wãak'ada-ee, t'ĩupipachida ãchi temãi pacherutaarãmaa. Ũk'uruurãpa k'awada-ee, angeleerã k'ãipijida. \p \v 3 K'irãpátɨ mãik'aapa k'aripapatáatɨ carcelde p'anɨɨrã Cristo k'aurepa. Chupɨria k'awáatɨ parã jida mãga p'aneedai perã. Ichiaba ijãadak'aa beerãpa parã k'õp'ãyoorã miapi p'anadak'ãri Cristo k'aurepa, k'aripapatáatɨ, parã jida mãga p'anadap'edaa perã. \p \v 4 Miak'ãi p'anɨɨrã awaraarã ome k'ãináatɨ, Tachi Ak'õrepa jara bairã chi miak'ãidapa awaraa iru baik'araa bɨ. Ichiaba tuu bɨpa awaraarã jɨrɨik'araa bɨ mãɨrã ome k'ãiit'ee. Tachi Ak'õrepa chi mãga oo p'anɨɨrã k'achia ooit'eeda a bɨ. \p \v 5 P'arat'a waibɨa ichita jɨrɨnáatɨ waa k'inia bairã. O-ĩa p'anátɨ pãchia iru p'anɨ omepai, Tachi Ak'õrepa jara bairã: \q1 ‘Mɨa pɨ ak'ɨ amaa-e. Ewari apida ituaba atabëi-e.’ \rq (Dt 31.8)\rq* \m \v 6 Mapa waawee-ee tachia jaradaipia bɨ: \q1 ‘Tachi Ak'õrépata mɨ k'aripapari. Mapa mɨa eperãarã jua waawee-e bɨ.’ \rq (Sal 118.6)\rq* \s1 Ijãadaipia bɨ naawedapema jarateepataarãpa jarateedap'edaa \p \v 7 Naawedapema jarateepataarã k'irãpátɨ. Mãgɨɨrãpa ãchi piurutamaa ijãapachida Jesucristopapai eperãarã o k'achiadeepa k'aripa atai. Mãga parãmaa pia jarateepachida, auk'a ijãa p'anapataadamerã. Mapa ãrak'a ijãapatáatɨ. \p \v 8 Jesucristo awara pa-e pait'ee. Naawedapemaarã o k'achiadeepa k'aripa ataji, ɨ̃rapemaarã auk'a k'aripapari mãik'aapa waide t'oda-e p'anadait'eerã auk'a k'aripait'ee. \v 9 Parãmaa naawedapema jarateepataarãpa jarapachida Tachi Ak'õrepa Jesucristo pëiji eperãarã o k'achiadeepa k'aripa atade, tachi k'inia iru bapari perã. Ma wãara perã, t'ãripa waapɨara ijãadáma irude. Ijãanáatɨ awaraa ne-inaa k'ĩra t'ãdoo jarateepataarã pedee. Mãɨrãpa jara p'anɨ Tachi Ak'õrepa eperãarã k'aripapari k'o p'anadairã ne-animalaarã peedap'eda, paadap'edaa altarde. Mamĩda mãga oo bɨpa apida p'ek'au k'achia wẽe bak'aa Tachi Ak'õre k'ĩrapite. \p \v 10 Moisepa p'ãdade jara bɨk'a oo p'anɨɨrãpa p'oyaa k'awada-e Cristopa ãchi pari kurusode ooda. \v 11 Ma jara bɨk'a oodak'ãri, p'aareerã poro waibɨapa ne-animal waa atap'eda, ateepari ma cuarto edupɨara bɨde Tachi Ak'õre te waibɨade. Mãgɨ́ waa bɨpari Tachi Ak'õre bɨmãi eperãarã miapinaamerã ãchia p'ek'au k'achia oopata k'aurepa. Mamĩda ma ne-animal peeda k'ap'ɨa p'uurudeepa taawaa ateepata paadait'ee. \v 12 Jõdee Jesús p'uurudeepa taawaa ateejida mãik'aapa mama miapijida piurumaa. Mãgá piuda perã eperãarã pari, ãchia p'ek'au k'achia oopatap'edaa wẽpapiji ichi waa bat'ada k'aurepa. Mãga ooji ãchi p'ek'au wẽe p'aneedamerã Tachi Ak'õre k'ĩrapite. \v 13 Moisepa p'ãdade jara bɨ k'achia baji piut'ee p'uurude taawa. Mãga baji mĩda, Cristo mãgá piuji k'ĩra unuamaa iru p'anadap'edaa perã. Mamĩda irua mãgɨde k'ĩsia-e paji k'awa bada perã piut'ee tachi pari. Mapa wãdáma iru ome p'uurudeepa taawaa pɨk'a. Uchiadáma ma chonaarãwedapema ũraa jua ek'ariipa p'ananadait'ee ũraa chiwidi jua ek'ari, tachi k'ĩra unuamaa iru p'anɨ mĩda Cristo iru p'anadap'edaak'a. K'ĩsiada-ee, waapɨara irude ijãadáma. \v 14 Na p'ek'au eujãde p'uuru apida ichita ba-e pait'ee. Maperã tachia k'ĩsia p'anɨ ɨt'aripema p'uuru k'ĩra wãreede. Mamata p'anapataadait'ee Tachi Ak'õre ome. \v 15 Mãpai Jesucristo mãgá piuda perã tachi pari mãik'aapa tachi k'aripapari perã, ɨt'aa t'ɨ̃maa bɨde ip'ii jaradáma: “Ak'õre, pɨ ichita t'ãri pia bapari, Jesús tai k'aripamerã pëida perã.” \v 16 Ichiaba k'ĩra atuanáatɨ chik'aripa p'anapataadait'ee mãik'aapa wẽe beerãmaa teedait'ee pãchia iru p'anɨ net'aadepema, Tachi Ak'õrepa mãgata k'inia bairã. Mãga oodak'ãri, Tachi Ak'õre t'ãri o-ĩapidai. \p \v 17 Ma awara oopatáatɨ pãchi ak'ɨpataarãpa jara p'anɨk'a, ãchia parã ak'ɨ p'anadairã mãik'aapa parã k'aripa p'anadairã Tachi Ak'õre Ũraa k'awaadamerã. Ɨt'aa t'ɨ̃maa p'anɨde ãrápata jaradait'ee ãchia parã ak'ɨ p'anadap'edaa mãik'aapa parãpa oodap'edaa. Maperã oo p'anɨ pɨrã ãchia jara p'anɨk'a, ãchi o-ĩa p'anadait'ee Tachi Ak'õre k'ĩrapite, parãpa ijãapata perã. Mamĩda mãga ooda-e pɨrã, ãchi k'ĩsia p'ua p'anadait'ee iru k'ĩrapite. \p \v 18 Ɨt'aa t'ɨ̃patáatɨ Tachi Ak'õremaa tai pari. Taipa k'awa p'anɨ irua pia p'anaut'ee. Tachi Ak'õrepa tai k'ĩsia p'ua k'ĩsiapi-e, irua oopi bɨk'a oo p'anadairã mãik'aapa mãga oo k'inia p'anɨ jai-idaarutamaa. \v 19 Ichiaba mɨa enenee nɨ̃bɨ ɨt'aa t'ɨ̃pataadamerã mɨ pari Tachi Ak'õrepa mɨ k'aripamerã, waya isapai wã k'inia bairã parã ak'ɨde. \s1 Na k'art'a p'ã aupak'ãri ũraada \p \v 20 Tachi Ak'õrépata tachi k'ãiwee p'anapipari. Jesús waa bat'ada k'aurepa ichia eperãarãpa p'ek'au k'achia oopata wẽpapiji, mãik'aapa Jesucristo chok'ai p'irabaipiji. Maap'eda ichi ũraa chiwidi k'aurepa Cristo bɨji tachi ak'ɨpari waibɨa, irude ijãapataarã ichita ak'ɨ bamerã mãik'aapa k'aripamerã, oveja ak'ɨparipa ichi ovejaarã ak'ɨparik'a. \v 21 Ɨt'aa t'ɨ̃maa bɨde parã pari mɨa jara bɨ: “Ak'õre, ãra pia ak'ɨ baparíiji, pɨa oopi bɨk'a oo k'awaa wãdamerã. Tachia mãgá oodai mãik'aapa pɨ t'ãri o-ĩapidai Jesucristopa k'aripak'ãri. Ak'õre, ¡irua pɨ k'ĩra wãree ichita iru bapariit'ee! ¡Amén!” \p \v 22 Ɨ̃pemaarã, mɨa k'inia bɨ parãpa na k'art'a pia leedamerã mãik'aapa aɨde jara bɨk'a oodamerã. Na k'art'a mak'ɨara teesoo-e bɨ, ne-inaa waa at'ãri p'ãi paraa perã. \p \v 23 Mɨa parãmaa k'awapi k'inia bɨ tachi ɨ̃pema Timoteo uchiaji carceldeepa. Nama mɨ bɨmãi isapai pacheru pɨrã, iru ome parã ak'ɨde wãit'ee. \p \v 24 Salude téetɨ parã ak'ɨpataarãmaa mãik'aapa awaraa Cristode ijãapataarãmaa. Italiadepema ijãapataarãpa parãmaa salude tee pëiruta. \p \v 25 Mɨa ɨt'aa iidi bɨ Tachi Ak'õrepa parã jõmaweda pia ak'ɨ bapariimerã. \p Mãgapai paji.