\id RUT - Bible en mashi du Congo
\ide UTF-8
\toc3 Rut
\toc2 Rut
\toc1 RUTI
\h Ruti
\mt1 RUTI
\imt1 Enshokolezi
\ip Ruti ali mukazi w’e Mowabu wayankagwa na Bwozi, muntu muguma w’e Betelehemu, Ruti afîrwa n’ibà eyo munda e Mowabu; buzinda bwa nyuma agaluka e Betelehemu. Eyo ayankwa na Bwozi, muntu muguma w’omu mulala gw’ibà murhanzi. Eryo lyàli irhegeko. Bwozi na Ruti baburha Obedi, shakulu wa mwâmi Daudi.
\ip Ecitabu ca Ruti cilonza okuyêrekana oku Nnâmahanga ye rhabâla n’okulyulira omuntu omûla­ngalira. Nnâmahanga ababalira ngasi muntu, abà wa bwonjo bunene. Ezo nyigîrizo zona nguma n’ez’Emyanzi y’Akalembe ya Mutagatîfu Mateyo wahiraga izîno lya Ruti omu citabu c’omulala gwa Yezu (Mat 1, 5). Eco citabu cahizirwe ekarhî k’ecitabu c’Abacîranunzi n’ecitabu ca Samweli bulya cishambâla emyanzi y’amango g’Abacîranunzi, cirhaganjirwa omu bitabu bikulu by’akalamo ka Bene Israheli. Banji baderha oku eci citabu cayandikagwa ekarhî ka 1011 na 931 embere Kristu aburhwe\f + \fr 1, 0 \fr*\ft Rhulole muli gotquestions.org (15.03.2021)\ft*\f*
\iot EBIRIMWO
\io1 1. Ruti na nnazâla Noemi: cigabi \ior 1\ior*
\io1 2. Ruti omw’ishwa lya Bwozi: cigabi \ior 2\ior*
\io1 3. Ruti emwa Bwozi: cigabi \ior 3\ior*
\io1 4. Ruti arholwa na Bwozi: cigabi \ior 4\ior*
\c 1
\s1 Ruti na nnazâla Noemi
\p
\v 1 Amango abacîranuzi bakazigirhegeka ecihugo\f + \fr 1, 1 \fr*\ft Ecihugo (carhegekagwa n’abacîranuzi) co cihugo ca Israheli. Ecihugo ca Mowabu càli olundi lunda lw’ebushoshôkero bw’izûba oku muntu oli aha Nyanja y’Omunyu.\ft*\f*, ecizômbo canaciyisha omu cihugo. Muntu muguma anaciyimuka arhenga e Betelehemu omu Yûda, ye na mukâge na bagala babirhi, bagend’iyûbaka omu cihugo ca Mowabu. 
\v 2 Izîno ly’oyo mulume ye wali Elimeleki, izîno lya mukâge ye wali Noemi n’amazîno g’abagala oku bali babirhi: Mahiloni na Kiliyoni; bali banya-Efrata e Betelehemu\f + \fr 1, 2 \fr*\ft Abanya-Efrata, bâli b’omu bûko bwa Efrata, mukâge Noemi baliyûbasire e Betelehemu. \ft*\f* omu Yûda. Bajà omu cihugo ca Mowabu, banacibêreramwo. 
\v 3 Elimeleki, ibà wa Noemi, anacifà; nyamukazi asigala na balya bagala bombi. 
\v 4 Banaciyanka abakazi b’eyo Mowabu, izîno lya muguma ye wali Orupa n’ely’owundi, ye wali Ruti. Banacibêra eyo munda myâka ikumi. 
\v 5 Mahiloni na Kiliyoni nabo bafà oku banali babirhi; Noemi asigala mukana, abagala oku banali babirhi erhi bamâfà. 
\v 6 Okubundi anaciyimuka n’abalikazi bombi, arhenga omu cihugo ca Mowabu, bulya ali erhi eyumvîrhire omu ndimiro ya Mowabu oku Nyamubâho ashibirishîbirira olubaga lwâge, aluhà omugati gw’okulya. 
\v 7 Arhenga aho ayûbakaga n’abalikazi bombi, bahuma enjira yâbo, bashubira omu cihugo ca Yûda. 
\v 8 Noemi anacibwîra abalikazi bombi erhi: «Gendi, mushubire ngasi muguma emwa nina. Nyamuzinda amujirire aminjà nka kulya mwagajiriraga balya ba nyakufà na nk’oku mwaganjirîre nâni! 
\v 9 Mâshi Nyamuzinda ahè ngasi muguma mulimwe omurhûla omu nyumpa y’omulume wayishibà ibà!» Anacibahôbera. Ci bôhe barhondêra omulenge n’okubanda endûlù. 
\v 10 Banacimubwîra mpu: «Nanga, rhwashubira haguma nâwe ebw’olubaga lwâwe.» 
\v 11 Noemi anacibabwîra, erhi: «Galuki bâli bâni; cici cankarhuma mwa nshimba? Ka ncigwêrhe abarhabana omu nda yâni bayish’ibà ba balo? 
\v 12 “Galuki bâli bâni, gendi! Nkola mugikulu bwenêne w’okuderha mpu nankaciyankwa n’omulume”. Na ciru nankadesire nti: “Ncilangâlire, mw’obu budufu bo na nnêne najà omu mwa nnâhamwîrhu, na ntyo mburhe abânarhabana”. 
\v 13 “Ka mubwîne mwankahash’ilinda mpu kuhika bakûle? Ka mwalembera okuyôrha buzira mulume? Nanga bâli bâni, mbabîre bwenêne kuli mwe, bulya oluhi lwa Nyakasane lwampisireko.”» 
\v 14 Kandi balaka balakûla. Oku bundi Orupa ahôbera nazâla, amusengaruka, ci Ruti yêhe anacinanîra kuli ye. 
\v 15 Noemi anacibwîra Ruti erhi: «Lolà oku mulamu wâwe amacishubirira emwa olubaga lwâge n’emwa nyamuzinda wâge; nâwe galuka, okulikire mulamu wâwe.» 
\v 16 Ruti anaciderha, erhi: «Orhansezagya mpu ngende nkuleke, bulya aha wajà ho nâni nankaja, aha wabêra ho nâni nanabêra; olubaga lwâwe lwâbà lwo lubaga lwâni, na Nyamuzinda wâwe abà ye Nyamuzinda wâni. 
\v 17 Aha wafîra ho nâni nayîsh’ifira, ho nanayîsh’ibishwa. Nyakasane anampè obu buhane, akulikizekwo n’obu bundi akabà arhali lufù lônene lwânarhuberûle!» 
\v 18 erhi abona oku Ruti anasêzize okumushimba, Noemi arhacilonzagya okumusêza. 
\v 19 Banacigenzikanwa bombi, balinda bahika e Betelehemu. Erhi bahi­ka e Betelehemu, olugo lwoshi lwaluba erhi bo bàrhuma; abakazi bakaziderha, mpu: «K’anali Noemi oyu?» 
\v 20 Anacibashuza, erhi: «Murhacikazâg’inderha Noemi, ci mukazinderha, Mara: Kalibwîre, bulya Nyamubâho anyunjuzize malibuko. 
\v 21 Nagendaga mpekerinye, Nyamubâho amangalula maboko mûmu. Cici cankacirhuma mukazinderha erya Noemi, n’obu Nyamuzinda ancinaguzize, Nyamubâho wanjirire aga\f + \fr 1, 21 \fr*\ft Ogala-byoshi ojìra amaligo: \+xt Lub 5, 22; Mib 11, 11\+xt*: \+xt Yoz 24, 20; Zak 8, 14; Eze 45, 7\+xt*. Ezo nyigîrizo zalilumîre omu bantu embere Mwâmi Yezu ayish’iderha oku n’amazibu makali yanabà njira y’okuyêreka irenge n’obuhashe bwa Nyamuzinda (\+xt Ywn 9, 1-3\+xt*)\ft*\f* maligo?» 
\v 22 Ntyo kwo Noemi agalukaga, ayisha ali n’omwâlikazi Ruti, mukazi w’e Mowabu, arhengaga omu cihugo c’e Mowabu. Bahika e Betelehemu aha murhondêro gw’okusârûla engano\f + \fr 1, 22 \fr*\ft Omurhondêro gw’okusârula engano: cigogo (mwêzi gwa kani) na kahya karhanzi (gwa karhanu).\ft*\f*.
\c 2
\s1 Ruti omu kwa Bwozi
\p
\v 1 Noemi àli agwêrhe mwenewâbo muguma w’olunda lw’ibà. Muntu mugale bwenêne, w’oku mulala gwa Elimeleki, izîno lyâge ye Bwozi. 
\v 2 Ruti, oyo mukazi munya-Mowabu, anacibwîra Noemi, erhi: «Nkola najà omu mashwa, njè nakundêza emihuli y’emisigala omu nyuma za ngasi onanyêmêrîre.» Anacimushuza, erhi: «Gendaga, mwâli wâni.» 
\v 3 Olya mukazi akanya ajà akundêza omu ishwa liguma enyuma z’abasârûzi. Ci oku iragi linjà, ishwa arhindagamwo lyàli lya Bwozi, w’omu mulala gwa Elimeleki. 
\v 4 N’oku Bwozi acishubûka, arhenga e Elimeleki, abwîra abasârûzi, erhi: «Nyakasane abè haguma ninyu!» Nabo bashuza, mpu: «Nyamubâho akugishe!» 
\v 5 Go mango Bwozi adôsize omwambali wali oyimangire aho bakazâg’isârûla, erhi: «Ola muhya wa ndi, wâni!» 
\v 6 Olya mukulu w’abasârûzi anacishuza, erhi: «Muhya muguma ye munya-Mowabu oyo, àrhengaga e Mowabu na Noemi. 
\v 7 Anadesire, erhi: “Mundeke nâni njè nakundêza, njè narhôlêza emihuli y’emisigala enyuma z’abasârûzi. Amâyisha, na kurhenga ene sêzi kuhika buno, y’oyo, arhaciderha mpu ankarhamûka”». 
\v 8 Bwozi anacibwîra Ruti, erhi: «Yumva, mwâli wâni, orhacijag’ikundêza omu lindi ishwa; orhaciderhaga mpu wajà kulî-kulî, obêre haguma na bambali bâni. 
\v 9 “Wanalola ishwa bajisârûlamwo, nâwe wanayisha omu nyuma zâbo. Nabwîzire abarhumisi nti bamanye barhakazâg’ikuhugûga. N’erhi wakagwârhwa n’enyôrha, wanaja aha rhubindi, wananywa oku mîshi abarhumisi badômaga.”» 
\v 10 Oku bundi Ruti anacifukamiriza, ak’amalanga kahwêra okw’idaho, aderha, erhi: «Yâgirwa oku namarhona emwâwe kurhankaderhwa, kuli nie, ndi mukazi wa cigolo!» 
\v 11 Bwozi anacimushuza, erhi: «Banshambâlîre aminjà goshi wajirîre nyakazâla erhi balo amâfà. Banambwîra kurhi walekaga sho na nyoko, n’ecihugo oburhwamwo, wanacija eno munda, emw’olubaga orhàyishigi oli injo oli lishinjo. 
\v 12 “Nyakasane akuhêmbe oku minjà goshi wajizire, n’oluhembo lwâwe lubè lwîmâna embere za Nyakasane, Nyamuzinda w’Israheli, oyu oyishir’icîfulik’omu byûbi byâge”». 
\v 13 Anaciderha, erhi: «Mâshi waliha! nâni mbone oburhonyi emund’oli, yâgirwa, obu wamarhûliriza omurhima gwâni nie mwambali-kazi wâwe, ciru akabà ntakacigerera kuli mwambalikazi wâwe muguma w’omu bambali-kazi bâwe.» 
\v 14 Erhi bakola bayikula, Bwozi anacimbwîra, erhi: «Yêgera hano, nâwe olye kuli ebi biryo, onadobeze omugati gwâwe muli eyi nkalishi.» Anacitamala hôfi n’abasârûzi; Bwozi amuhà emihuli mikalange. Alya ayigurha anabîka ebindi eburhambi. 
\v 15 Kandi ayimuka mpu ashub’ijà akundêza. Bwozi aha abarhumisi bâge er’irhegeko, erhi: «Mumuleke ajè ahumbula n’oku mburho yonênè, murhamubonesagya nshonyi. 
\v 16 Ciru mujè mwarhoza masinde maguma-maguma ahash’igarhôla murhanacîdudumaga erhi ye rhuma.» 
\v 17 Ruti akundêza omw’ishwa ntyo kuhika bijingo; anacikubirha ebi akundêzagya, byahika hôfi nengo nguma ya ngano. 
\v 18 Ashana, anacihêka omuzigo gwâge omu lugo; nazâla abona ebyo analikundèza. Ashanûla, amuhà na kuli birya biryo ahebaga eburhambi galya mango bayikulaga, erhi abà amâyigurha. 
\v 19 Nazâla amudôsa, erhi: «Ngahi wakundêzize, ene ngahi walikola? Agishwe oyu wali omu kwâge». Ruti arhangira ashambâlira nazâla omu kwandi anali, anaciderha erhi: «Omulume nali omu kwâge izîno lyâge ye Bwozi.» 
\v 20 Noemi anacibwîra omwâlikazi, erhi: «Agishwe na Nyamubâho ye orhahusa okubà mwinjà oku bazîne n’abafîre!» Noemi anacimubwîra erhi: «Oyo mulume ali mwene wîrhu, ali muguma w’omu bagwêrhe obuhashe kuli rhwe bw’okurhucungula.» 
\v 21 Ruti, ye nyamukazi munya-moabiti, ashubiderha, erhi: «Ananambwîzire, erhi: okaziyisha mwe n’abarhumisi bâni kuhika rhuyûse okusârûla». 
\v 22 Noemi anacibwîra omwâli-kazi Ruti, erhi: «Kuli kwinjà, mwâli wâni, okazigenda na bambali-kazi bâge, barhag’ikubabaza omu lindi ishwa wankajà.» 
\v 23 Nyamukazi agend’ikakundêza ntyo omu bambali-kazi ba Bwozi kuhika bayûsa okusârûla engano zoshi; anaciyôrha ntyo na nazâla.
\c 3
\s1 Bwozi ahunga
\p
\v 1 Noemi naye oligi nazâla, anacimubwîra, erhi; «Mwâli wâni, ka kurhakwânîni nâwe nkuluhûle\f + \fr 3, 1 \fr*\ft Noemi alilonzize Ruti abone omulume lyo abà n’enshagali omu kalamo kâge. Ali manyire oku okubîka omwâlikazi nka cigorogo aha ka buzira mulume kurhali kwinjà oku mukazi ociri musole. Obwo buzigire bw’omwâlikazi kuli nazâla bwâcihembwa n’obuhya ayishibona kuli Bwozi (\+xt 3, 2-18\+xt*).\ft*\f* lyo obon’iragi? 
\v 2 Kali Bwozi, oyo odwîrhe wakola emwâge haguma n’abambali-kazi, ali mwene wîrhu? Alà oku ene lyo agend’iyêrûla engano oku câno. 
\v 3 Oku wajira, ojage ahôla ocîshuke, onacishîge, onayambale ecishûli câwe, onayandagalire ebwa câno. Orhacîmanyîsagya emunda ali kuhika ayûse okulya n’okunywa. 
\v 4 Na hano agend’igwîshira, omanye bwinjà ngahi agwîshîre; kandi wanayisha, wanabwikûla amagulu gâge, wanagwîshira aha burhambi bwâge; yêne akubwîra kurhi wajira.» 
\v 5 Ruti anacishuza, erhi: «Oku wankambwîra kwoshi nakujira.» 
\v 6 Anacibungulukira ebwa câno, anacijira kulya nazâla anambwîraga kwoshi. 
\v 7 Bwozi, alya, ananywa, yêshi ashagaluka, agend’igwîshira omu kafendefende k’ecirundo c’engano; aho, nyamukazi anaciyisha bunyi-bunyi, abwîkûla amagulu gâge, anacigwîshira halya. 
\v 8 Aha karhî k’obudufu, erhi asinsimuka, nyamulume afuduka; ahindamuka anacibona omukazi agwîshîre aha magulu gâge. 
\v 9 Anaciderha erhi: «We ndi?» Anacishuza, erhi: «Nie Ruti, mwambali-kazi wâwe; olambulire kuli mwambali-kazi wâwe ecishumiro c’ecishûli câwe, bulya ogwêrhe obuhashe bw’okunyôkola.» 
\v 10 Anacishuza erhi: «Ogishwe na Nyakasane mwâli wâni! Eci cijiro câwe c’obwirhôhye ciri cikulu kulusha ecirhanzi, bulya orhalonza misole, ebè ya bakenyi erhi bagale. 
\v 11 “Buno mwâli wâni, orhacibâga na bwôba buci, oku wankaderha nanakujirirakwo; ebwa kubà endêko y’abalungu bâni boshi bamanyire oku oli mukazi ogwêrhe engeso nyinjà”. 
\v 12 “Nêci kwo binali ntyo oku nie ngwêrhe obuhashe bw’okukuyôkola, ci kwône haciri owundi oyegerîne nâwe kundusha”. 
\v 13 “Ogezagye obu budufu hano, n’irhondo, akâlonza okukuyôkola, kuli kwinjà, anakuyôkole. Ci akabà arhalonza okukuyôkola, niono nnanaba nie nkuyôkola. Alame Nyamubâho: Gwishira aho kuhika sêzi!”» 
\v 14 Nyamukazi anacigwîshira halya magulu gâge kuhika sêzi, ci azûkiriza lubungu-bungu, gala mango omuntu arhankashub’imanya owundi, erhi Bwozi amâderha erhi: «Barhamanyaga oku oyu mukazi anali ayishire hano câno.» 
\v 15 Anacimubwîra, erhi: «Lerha eco cishûli ocîhundikire, onacigwârhe bwinjà.» Nyamukazi anacicigwârha bwinjà, naye Bwozi abulagirakwo mirengo ndarhu ya ngano, anacimuhesayo; okubundi Bwozi acîshubirira omu lugo. 
\v 16 Erhi Ruti ashubira eka, nazâla amudôsa, erhi: «Kurhi wabîre mwâli wâni?» Ruti amuganîrira oku olya mulume anamujirire kwoshi, anaciderha, erhi: 
\v 17 «Anampîre eyi mirengo ndarhu y’engano aderha erhi: “Kurhakwânîni oshubire maboko mûmu emunda nakazâla ali.”» 
\v 18 Nazâla anacimubwîra, erhi: «Orhafukunyagya, mwâli wâni, kuhika omanye kurhi ebyo byagendeka; bulya oyo mulume arhàrhamûke arhanaciyûsa olwo lubanja ene.»
\c 4
\s1 Bwozi arhôla Ruti
\p
\v 1 Bwozi akanya ajà aha muhango gw’olugo, anatamala halya. Na lolà oku olya Bwozi aderhaga mpu ye ogwêrhe obuhashe bw’okuyôkola bunji kumulusha kuli Ruti, anaciyisha akola agera. Anacimubwîra erhi: «Yîsha, oshegere eno munda, onatamale aha wâni lebè.» Olya mulume anaciyêgêra, atamala. 
\v 2 Oku bundi obwo Bwozi anacirhôla bantu ikumi omu bashamuka b’oku lugo, anaciderha erhi: «Mutamale hano.» Nabo banacitamala. 
\v 3 Anacibwîra owali ogwêrhe obuhashe bw’okuyôkola, erhi: «Ishwa lya mwene wîrhu Elimeleki, Noemi olya mukazi ozind’irhenga e Mowabu, akola aliguza. 
\v 4 “Namâderha nti nkola nakumanyîsa nankubwîre: oliyankire embere z’abâla bahamîrizi n’abagula b’olubaga lwâni. Akabà walonza okuliyôkola, yôkolagalyo, akabà orhalonza okuliyôkola, okumbwirage nâni nkumanye, bulya ntà wundi ogwêrhe obuhashe bw’okuliyôkola ocikurhalusire, nâni nie nkukulikire. Olya mulume aderha, erhi: Naliyôkola”». 
\v 5 Bwozi anaciderha, erhi: «Amango waliyôkola, akuhâlyo, wanayôkola kuguma na Ruti munya-Mowabu, mukà nyakwîgendera, lyo izîno lya nyakwîgendera likaz’iyôrha liri aho mwâge\f + \fr 4, 5 \fr*\ft Lyo izîno lya nyakwîgendera lirhaheraga, mwene-wâbo anaburha bon’olya mukana (\+xt 1, 11\+xt*), nka kula babishambire omu \+xt Lush 25, 5-10\+xt*. Omwâna baburhaga anahêka izîno lya nyakwîgendera (\+xt Murh 38, 8-9\+xt*).\ft*\f*.» 
\v 6 Lêro olya wali ogwêrhe obuhashe bw’okuyôkola anaciderha, erhi: «Ntakahash’iliyôkola oku bugâbo bwâni, bulya kwanabà kuheza ebyâni. W’oyo nkuhîre obwo buhashe bwâni bw’okuyôkola, bulya ntakuhashiri.» 
\v 7 Omu mango ga mîra, hàli obwôrhere omu Israheli, oku biyêrekîre okuyôkola nîsi okuhinganula, omu kukomeza ebinwa: muguma anahogola enkwêrho yâge ekugulu kwâge, ayihè owâbo, kwo kwàli kw’obuhamîrizi omu Israheli. 
\v 8 Olya ogwêrhe obuhashe bw’okuyôkola, anacibwîra Bwozi, erhi: «Nkaga, oku bugâbo bwâwe.» Anacihogola enkwêrho yâge. 
\v 9 Bwozi anacibwîra balya bashamuka n’olubaga lwoshi, erhi: «Muli bahamîrizi bâni oku ene namahâbwa, omu nfune za Noemi, ebyanali bya Elimeleki byoshi, ebyanali bya Kiliyoni n’ebya Mahiloni. 
\v 10 “N’okukuguma namahâbwa omukazi ye Ruti w’omunya-Mowabu, mukà Mahiloni, lyo izîno lya nyakufà likaz’iyôrha liri aha mwâge, lyo n’izîno lya nyakufà lirhag’ihirigirha muli bene wâbo n’omu mbugânano yab’aha anayûbakaga. Muli bahamîrizi bw’okwo ene!”»
\p
\v 11 Olubaga lwàli halya muhango kuguma n’abagula bàhali baderha, mpu: «Rhuli bahamîrizi! Nyamubâho agishe oyo mukazi wajà omu mwâwe, abè aka Rasheli n’aka Lea, bo babirhi bayûbakaga omulala gw’Israheli! Ogalire omu Efrata, onajè irenge omu Betelehemu! 
\v 12 “Omulala gwâwe gubè aka omulala gwa Peresi, olya Tamara aburhiraga Yûda; liyôloloke iburha Nyamubâho akuhà kuli oyo mukazi”».
\p
\v 13 Bwozi ayanka Ruti, ajiba mukâge, aciîunga naye. Nyamubâho ashobôza Ruti okubà nda, anaciburha omwâna-rhabana. 
\v 14 Embuguma zanacibwîra Noemi, erhi: «Ayâgirwe Nyakasane owaderhaga mpu arhakuleka kuhika ene buzira mufungizi. Izîno Elmeleki lij’irenge omu Israheli. 
\v 15 Abà kuli we cirhûliriza na murhabâzi omu bushosi bwâwe. Kulya kubà mwâli-kazi wâwe okuzigira ye wamamuburha, oyu mwâli-kazi wâwe olushire bagala bâwe nda.» 
\v 16 Noemi anaciyanka nyamwâna, amubagalira oku cifuba, ye wanakazirig’imulera. 
\v 17 Abakazi balungu bâge bamuhà izîno, baderha mpu: «Omwâna aburhirwe Noemi!» Banacimuyîrika izîno lya Obedi. Ye oligi îshe wa Yese îshe wa Daudi.
\s1 Enkomôkà ya Daudi
\p
\v 18 Alaga iburha lya Peresi: Peresi aburha Hesroni; 
\v 19 Hesroni aburha Rama; Rama aburha Aminadabu; 
\v 20 Aminadabu aburha Nahisoni; Nahisoni aburha Salmoni; 
\v 21 Salmoni aburha Bwozi; Bwozi aburha Obedi; 
\v 22 Obedi aburha Yese; Yese aburha Daudi.