\id JOB AYU - Bible en mashi du Congo \ide UTF-8 \toc3 Ayu \toc2 Ayubu \toc1 AYUBU EBITABU BY’OBUMANYE \h Ayubu \mt1 AYUBU \imt1 Enshokolezi oku bitabu by’obumanye lukere lurhanzi \is EBITABU BY’OBUMANYE \ip Hali bitabu birhanu by’Endagâno ya Mîra biderhwa «Bitabu by’obumanye»: Ecitabu ca Ayubu, ecitabu c’emigani, ecitabu c’omuhanûzi n’ecitabu c’oburhimanya bwa Mwene-Sira. Ebyo bitabu biyêrekana enkengêro nguma nguma zibà n’omu citabu c’ennanga. \ip Ago mandiko g’obumanye galiyôlolosire bwenêne omu bihugo byoshi bya mîra by’ebushoshôkero bw’izùba. Oburhimanya burhali bw’omu mandiko g’e Israheli-Palestina bunakayôrha nka burhashîbirîri ebiyêrekîre idini. Bushîbirira bwenêne ebiyêrekîre eby’en’igulu. Bunashambâle oku muhigo gwa ngasi muntu. Bubà burhimanya bubonekanira omu kalamo kw’omuntu ka ngasi lusiku. Bubà bushinganyanya bwa kulonza okulama bwinjà, bubà bulenga bwa kulera bwinjà. \ip Obo burhimanya bwal’imanyîkîne bwenêne na Bene Israheli. Ebibliya ekunga bwenêne Salomoni muli ebi binwa: Oburhimanya bwa Salomoni bulushire oburhimanya bw’ababurhwa b’ebushoshôkero boshi n’amarhimanya g’e Mîsiri goshi (\xt 2 Bâm 4, 30-34\xt*). \ip Birhali bya kusômeza okubona oku amandiko marhanzi g’oburhimanya bwa Bene Israheli gashushana bwenêne n’amandiko ga balungu bâbo. Abarhimanya b’e Israheli barhashibiriri bwenêne eby’embere bya Bene Israheli. Bashîbirira kulusha omuhigo gwa ngasi muguma. Cikwône Bene Israheli bamanyire ogo muhigo oku burhaba/e bw’idini lya Nyakasane. \ip Oburhimanya boshi emwa Nyamuzinda burhenga, bulya yêne ye bushinga nyanya. Obo burhimanya bwa Nyamuzinda burhajira lugero. Bwo bubonekera omu mukolo gwâge gw’okulema, cikwône mwene omuntu arhankaguyumva (\xt Ayu 28, 28\xt*). \ip Halya amango oburhimanya bushambâla nka muntu. Ahandi bubonekera nka buli muli Nyamuzinda kurhenga ensiku n’amango; bujira omukolo gw’okulema haguma naye (\xt Mig 8, 22-31\xt*). Ago mandiko gamanyîsa n’okurheganya amafulûlo g’Abapersona muli Nyamuzinda. Obwo bushinganyanya bushushîne bwenêne na Luderho (\xt Ywn 1\xt*). Oburhimanya na Luderho byanamanyîsa bwenêne Luderho wacîjiraga muntu, ye Yezu Kristu Nyamuzinda na muntu haguma. \ip Embaka oku luhembo lw’aminjà n’amabî zabalerhera abo barhimanya ntanya nyinji. Ecitabu e’emigani cishambîre ntya oku muhigo gwa ngasi muguma: obushinganyanya kwo kuderha okuli. Ntyo bunakashokolera omuntu omu iragi lya hano igulu. Ecitabu c’oburhimanya bwa Mwene Sira cikunga omuntu murhimanya (\xt Burh 14, 20; 15, 10\xt*). Cikwône omwandisi w’eco citabu azidohîrwe n’enkengêro z’olufù, amanyire ebicishwêkera kuli ago mango mazinda. Ecitabu c’obushinganyanya cisêgerîze oku «Nyamuzinda alemîre omuntu okurhafà» (\xt Bush 2, 23\xt*). Ecitabu c’obushinganyanya cidesire oku enyuma ly’olufù, emyûka y’abashinganyanya yabona iragi n’omuluhûko gurhahwa emwa Nyamuzinda; cikwône banyankola-maligo bàhâbwa obuhane (\xt Bush 3, 1-12\xt*). Eryo lyo ishuzo lizinda oku idôso linene ly’abashinganyanya ba Israheli oku biyêrekîre obuzinda bw’omuntu. \is Enshokolezi oku citabu c’Ayubu \ip Ecitabu ca Ayubu ebà myandiko minjà bwenêne y’omukolo gw’abantu n’obukenge. Ago mango ga mîra, hàli muntu muguma mwambali wa Nyamuzinda izîno lyâge ye wali Ayubu, àli mwîkubagirwa, anali muntu mugale bwenêne, w’iragi na wa kaboko ka kubêrwa. Obwo Nyamuzinda anaciyêmêrera shetani mpu agend’imurhangula, lyo ahash’ibona erhi ntà mango ankamulahira. Ci kwône Ayubu anabêra mwîkubagirwa emwa Nnâmahanga. \ip Hanaciyìsha bîra basharhu mpu bayish’imurhûliriza muli agwo maganya gâge. Ebi binwa biri bya nshula-mwanzi, bikulikirwe n’akadali kadârhi. Abwo bîra basharhu baganîre kurhi omuntu alyûlwa nk’oku olugero lw’ebijiro byâge lunali hano igulu. Ntyo Ayubu abona marhangulo garhali manyi, ci kwône burhashuba-nyuma alahira okugayîsa Nnâmahanga. Arhamanyiri oku Nyamuzinda agwêrhe obuhashe bw’okulibuza omuntu mwimâna na wa bukenge. \ip Nyamuzinda arhashuzagya Ayubu, bulya omuntu ntà mango ankahêka Omulemi wâge lubanja, bulya agwêrhe obuhashe burhankagerwa. Omu bijiro, Nyamuzinda akalihira balya bantu basharhu bàjisagya Ayubu kadali. Okubundi Nyamuzinda munya-bwonjo ashubimushobôza abâna-rhabana n’abâna-nyere n’ebindi birugu binji bwenêne. \ip Ayubu àli muntu wa misî, àlamire hôfi na bashakulûza ba hôfi n’olubibi lw’e Arabiya n’Edomu, muli eco cishagala mwâli abantu bw’obwîrhonzi n’obumanye na b’irenge linene (\xt Yer 49, 7; Bar 3, 22-23; Abu 8\xt*). Ebi Ekleziya erhumanyîsa, kuli kuyêrekana oku Ayubu àli muntu mushinganyanya bwenêne (\xt Eze 14\xt*). Owayandikaga eci citabu akolêsize ebyo binwa by’okuherha abantu omu kubà bikubagirwa na ntahuligana omu buyêmêre ciru hankabà amarhangulo ga ngasi lubero omu buyêmêre bwîrhu. Càyandikagwa enyuma ly’okurhenga ebwa kululizibwa e Babeli. \ip Owaciyandikaga, alolereza obwôrhere bw’omuntu ojira aminjà n’olibuzibwa. Ayubu ayêrekîne oku abashinganyanya kulibuzibwa balibuzibwa. Amalibuko ga Ayubu gali marhangulo gw’obuyêmêre bwâge kuli Nyamuzinda. \ip Muli ezi nyigîrizo z’aga mafulûlo, owayandikaga eci citabu arhaderhaga ebilushire ebi. Lyo rhumanya kulusha emyanzi n’ebyo binwa, kwàli kwa bulagîrire okumanya bwinjà oku ayishihembwa empingu. Rhurhegesirwe okumanya bici birhumire amababale g’abantu galungine n’amababale ga Yezu (\xt Rom 8, 18; Kol 1, 24\xt*). \iot EBIRIMWO \io1 1. Obwôrhere bwa Ayubu: cigabi \ior 1, 1—2, 13\ior* \io1 2. Enshambâlo: c. \ior 3, 1—31, 40\ior* \io1 3. Amahugûlo ga Elihu: c. \ior 32, 1—37, 24\ior* \io1 4. Amashuzo ga Nyamuzinda: c. \ior 38, 1—42, 6\ior* \io1 5. Ebinwa bizinda: c. \ior 42, 7-17\ior* \c 1 \ms1 I. Enshokolezi: obwôrhere bwa Ayubu \s1 Shetani arhangula Ayubu 1 \p \v 1 Omu cihugo c’e Usi, mwabaga muntu muguma izîno lyâge ye: Ayubu, àli mwimâna na mushinganyanya, àrhînyaga Nyamuzinda, arhànakwiriragwa mabî. \v 2 Agwêrhe bâna-nyere basharhu na bâna-rhabana nda. \v 3 Ashwekaga bibuzi bihumbi nda, bihumbi bisharhu bya ngamiya, mahali magana arhanu ga mpanzi, abambali bôhe, kuganja kutuka! Oyo mushamuka, àli wa lukengwa bwenêne omu bantu boshi b’ebushoshôkero bw’izûba. \v 4 Abagala, bàkomereraga okugend’ijirira olusiku lukulu emwa ngasi muguma mulibwo, barhumize na bâli bâbo oku bali basharhu, mpu bayishe balire bananywêre baguma boshi. \v 5 Byâbà ntyo! Erhi amango g’ensiku nkulu gàbâga gamâhwa, Ayubu anabarhumize mpu bayishe abayôbôle, na ngasi sêzi mucêra-cêra, anarherekêrera ngasi muguma muli bwo, bulya àkagicîzâna anaderha emurhima, erhi: «akanabà abâna bâni bàjizire ecâha, banalogorherera Nyamuzinda omu mirhima yâbo!» Ntyo kwo Ayubu àkâgijira ngasi mango. \v 6 Lêro lusiku luguma bene Nyamuzinda, bayish’isengera Nyamubâho, omushombanyi Shetani naye, abayisha ekarhî. \v 7 Nyakasane anacimudôsa, erhi: «Ngahi ohubusire?» Naye, erhi: «Nali geragera omu igulu namânalimala muzûngwe!» \v 8 Nyakasane amushubirira, erhi: «Ka wabwîne mwambali wâni Ayubu? Ntà muntu omulingânîne omu igulu lyoshi, àli ntagengwa na mushinganyanya, arhînya Nyamuzinda, arhanakwirirwa mabî». \v 9 Omushombanyi Shetani ashuza, erhi: «Ka busha Ayubu arhînyira Nyamuzinda? \v 10 “Ka wamanya mpu orhamubaliraga bulà, wacîzongolosa n’oku ishwa lyâge? Wagisha emikolo yâge yoshi, n’amasò g’ebintu byâge gàyôlolosire omu cihugo”. \v 11 “Ci, orhangilîka okuboko kwâwe, ohume kuli bîra ajira byoshi, okuli we ndahîre, òrhabwîni oku âkulogorhera!”» \v 12 Nyakasane, abwîra Shetani, erhi: «Ntà burhè! Ebyâge byoshi nkulîkîre-byo. Ci kwône omanye wacîshomya mpu wamulikirakwo okuboko!» Oku bundi, omushombanyi Shetani ayimuka, arhenga aha burhwâli bwa Nyamuzinda. \v 13 Lêro, lusiku luguma, bagala na bâli ba Ayubu, badwîrhage bàlya, bâna nywa oku irivayi, omu mwa mukulu wâbo, \v 14 entumwa yanaciyisha eri bwîra Ayubu, erhi: «Waliha, empanzi zâwe zabîre zigwârhirîre okuhinga n’endogomi nazo erhi zidwîrhe zakerera aha burhambi, \v 15 “kano kânya, empala-magala z’e Seba zamâshagamuka, zamâshûkuza empanzi, bambali bâwe bwoshi, bamàba geza oku bôji bw’engôrho, niene nabafulumusiremwo, bo n’obu nyishire nti nkubwîre na nkumanyise eyo myanzi y’ibala n’empanya”». \v 16 Oku acidwîrhe aderha ntya, owundi apamuka, aderha, erhi: «Omuliro gwa Nyamuzinda, gwamânamanuka emalunga, gwamâsingônola ebibuzi n’abangere, barhahumirwe ekanwa, niene niene nafulumusire, bwo n’obu ndi kubwîra ogwo mwanzi.» \v 17 Oku acidwîrhe aganîra ntya, owundi naye y’ono y’ono, erhi: «Abantu b’e Kaldeya bamânayisha bacîgabire muli mirhwe isharhu, bamacirhunika oku ngamiya, bamânazishûkuza, bamânageza bambali bâwe oku bôji bw’engôrho, nienene nabafulumusiremwo, bo n’obu ndikubwîra ogu mwanzi». \v 18 Oku acidwîrhe aderha ntya, owundi naye y’ono y’ono, aderha, erhi: «Bagala bâwe na bâli bâwe bakazàgilya bananywa idivayi omu mwa mukulu wâbo, \v 19 lêro empûsi ndârhi yamâpamuka olunda lw’irùngu, yamânacîhônda oku rhuhembe rhw’enyumpa, yamâhirimira oku bâna, barhahumirwe ekanwa. Niene dolodolo nafulumusire, bo n’obu ndi kubânda ezi mpanya». \v 20 Okubundi, Ayubu àyimuka, asharhula emyambalo yâge, amômwa omukûngu acîrhimba oku idaho, anaciderha, erhi: \v 21 «Narhengaga mushugunu omu nda ya nyâmà na bushugunu nâshubiremwo. Nyamuzinda wampâga, Nyamuzinda onyazire, izîno lyâge likuzibwe!» \v 22 Muli ogwo munyago goshi, Ayubu arhajiraga câha, arhanalogorheraga omu masù ga Nyamuzinda. \c 2 \p \v 1 Olundi lusiku Bene Nyamuzinda bayisha balisengera Nyamubâho, omushombanyi Shetani naye abayishamwo kandi. \v 2 Nyamuzinda, amudôsa, erhi: «Ngahi ohubusire?» Naye erhi: «Nalinjirigêndagula omu igulu namânalirhâmbagira». \v 3 Nyamuzinda amushubirira, erhi: «ka wabwîne mwambali wâni Ayubu? Ntâye omulingânîne omu igulu lyoshi: muntu ntagengwa na mushinga nyanya, orhînya Nyamuzinda, n’amabî, arhagakîirirwa. Arhankashuba nyuma omu bwimâna bwâge, na busha wamunkozagya kwo mpu mmuzigulule.» \v 4 Omushombanyi Shetani, erhi: «Aye! oluhù lufà lundi! Ebi omuntu agwêrhe byoshi anabijahike mpu ly’afungira amagala! \v 5 Ci orhangimulikirakwo okuboko, omuhume oku mubiri n’oku kavuha; we ndahîre! Orhabwîni alogorhera omu masù gâwe!» \v 6 Nyamuzinda abwîra Shetani, erhi: «Jânwa, y’oyo omu maboko gâwe; ci nkukomêrîze, orhahumaga oku buzîne bwâge.» \v 7 Okubundi omushombanyi Shetani ayimuka, arhenga aha burhwâli bwa Nyamubâho. \p Shetani arhulira kwo Ayubu obulema bw’olushomyo, kurhenga omu lushando, kuhika aha ntondo y’irhwe. \v 8 Ayubu ayanka ehijò akazicîburûsha-mwo anaforhamire omu luvù. \v 9 Obwo mukâge amubwîra, erhi: «Bici ocînanîrize kwo omu budahemuka? Jâcira oyo Nyamuzinda ncîfîre!» \v 10 Ayubu amushuza, erhi: «K’odesire nka musirhe! Akabà rhunayankirire ebinja nka ngalo ya Nyamuzinda, cankarhuma rhurhayankirira n’obuhanya ntyo? Muli obwo buhanya bwoshi, Ayubu arhalogorhaga omu kanwa kâge». \p \v 11 Emyanzi yalanda bwangu, bîra ba Ayubu basharhu bamanya amaligo goshi gamurhogîre. Barhenga ngasi muguma emwâbo: Elifazi w’e Temani, Bildadi w’e Shwahi na Sofari w’e Nâmati, boshi balalizanya, mpu bagendilola kurhi owâbo àbirage, bamulakire banamurhûlirize. \v 12 Oku baciri kuli, mpu bamulikirekwo; amasù, bamuhaba. Bagwîra omulenge. Ngasi muguma asharhula emyambalo yâge, banacigukumulira akatulo oku irhwe. \p \v 13 Okubundi bajibwârhala oku idaho aha burhambi bwâge, bahabêra miregerege nda na madufu nda. Ntâye muli bwo washagîre kanwa, bazânwa n’amababale mangana aho. \c 3 \ms1 II. Enshambâlo \s1 Ayubu ajâcira olusiku àburhagwa \p \v 1 Cazînda Ayubu abûmbûla akanwa, ajâcira olusiku àburhagwa. \v 2 Ayubu arhoza akanwa aderha, erhi: \p \v 3 Lukahera olusiku naburhagwamwo, \p n’obudufu bwaderhaga mpu: «Mwâna-rhabana oyâlîrwe!» \p \v 4 Mâshi! mâshi! olwo lusiku lukabà ndunduli, \p Nyamuzinda w’enyanya irhondo arhalushibiriraga, \p n’obulangashane burhacilumolekeraga! \p \v 5 Luzikanwe n’obudufu n’endunduli y’olufù, \p ecitù cilubwikire, obwîre kabirhi bulubone. \p \v 6 Nêci, omwizimya guluhâbwe, lufânande, \p lurhaganjiragwa omu nsiku z’omwâka, \p lurhajâga omu mubalè gw’emyêzi. \p \v 7 Obwo budufu bugumbe, \p burharhengagamwo na kakù ka mwishîngo! \p \v 8 Mâshi mâshi luhehêrerwe na balya bahehêrera ensiku, \p balya bayishizûsa Leviatani; \p \v 9 Zihirigirhe enyenyêzi z’omucêracêra gwâbwo, \p bulangâlire omûshi buguzunguluke! \p Burhanabonaga lukula azibûla engohe. \p \v 10 Obwabulaga kuhamika olûmvi lw’enda nàlimwo, \p lyo amasù gâni galek’ibona aga maligo. \p \v 11 Cârhumaga ntafîra omu nda ya nyâmà, \p erhi nkacigendera oku nanaburhwa? \p \v 12 Cârhumaga habà madwî abirhi ganyankirira, \p cârhumaga habà mabêre abirhi ganyônsa? \p \v 13 Bulya rhinga buno ncîbêrîre omu murhûla, \p rhinga ndwîrhe nahûnga irò ntânatulukè, \p \v 14 haguma n’abâmi n’abarhambo b’igulu, \p balya bayubakire omu mpinga, \p \v 15 nîsi rhinga ncîbêrîre haguma n’abaluzi \p bàluzagya amasholo n’enshinda zâbo bazibumba marhale. \p \v 16 Nîsi, ncicîbêrerage cimomano càbishirwe, rhinga ntahali, \p rhinga ncîbêrîre nka balya barhaburhagwa. \p \v 17 Eyo munda yo embaka z’ebyâbi zihwêra, \p yo abâlikola barhamire baluhûkira. \p \v 18 Ebigorogo nabyo binaluhûke, \p birhanaciyûmva mulenge gw’owabimokera mpu bikole. \p \v 19 Eyo munda abarhò n’abakulu boshi cihembe ciguma, n’omujà arhaciri mujà wa ndi. \p \v 20 Omuhanya bici bamuhêra obulangashane, \p gwa bici omûka bahà omurhima guli mungo? \p \v 21 Ogu bahà abadwîrhe balinga olufù lurhanayisha, \p abalulonza kulusha obuhirhi? \p \v 22 Abàkacishinzire bacibonaga obudaka bw’enshinda, \p bakahamira omu lyânya bacihikaga omu cûsho. \p \v 23 Cankarhuma eyo ngalo bayihà omuntu arhanacimanyiri olunda ayêrekîre, \p oyu Nyamuzinda agosire. \p \v 24 Eyi milumbo n’ebikubi byo bikola biryo byâni, \p n’olujamu lwâni kwo ludwîrhe lwadubuka nka mîshi. \p \v 25 Ebi nayobohaga byo bino byamanyishira, \p n’ebi nakazâg’irhînya byo bino byamantibukirakwo. \p \v 26 Kuli nie ntà murhûla, ntà kuluhûka, ntà kugoheka, \p ntabona irò lya mûshi, ntabona lya budufu erhi kulîbwa n’amagala kurhuma. \c 4 \s1 Obulangâlire kuli Nyamuzinda \p \v 1 Oku bundi Elifazi w’e Temani, acîhira eluhya aderha, erhi: \v 2 K’owakubwîra akanwa wankakalinda obu? Ci kwône kurhi omuntu ankabulaga bwaderha! \v 3 Kengêra oku wahanwîre bantu banji, amaboko gajogonokirwe wakazigahà ensimikiro; \v 4 ihano lyâwe lyakazizibuhya àbalikola bagwâgwâbira, lyakazizibuhya amadwî galikola gakomanya. \v 5 Lêro obu olwâwe lwamabimba, w’oyu warhiba olujò, okwenge wamâhikwako, gukolaga mutula n’obwôba! \v 6 K’orhankacîkubagirage obukûnda-Lulema bwâwe, n’obushinganyanya bw’enjira yâwe, kali bwo bulangâlire bwâwe? \v 7 Ocîdôse bwinjà: k’okola obwîne omwêru-kwêru aherêrekera? Ngahi wabwîne abashinganyanya baholoka? \v 8 Nabwîne ebyâhira n’ebyahirûka, ebiru n’ebidukula, abahinga amaligo, bamîre n’amahanya, byo banasârûla. \v 9 Nyamuzinda akanabarhulirakwo omûka gwâge, banalàngalire, omuhusi gw’oburhè bwâge gwonene gunabahungumule. \v 10 Omulûmbo gw’entale, omukûngulo gw’ec’erubala, kuhuba guhuba kula amîno g’entale ntò gahôhoka. \v 11 Entale ekabula eci yalya enafè, n’abâna bâyo bashandabane. \v 12 Nâni nabwîne nayaganwa bushâla-shâla, nanayumva amarhwîri gâni gahema. \v 13 Omu ntuliranyè y’ebilôrho, gala mango irò linene ligonza abantu, \v 14 nayûmva nagurumanwa, nageramwo ogwa nyegenye, orhuvuha rhwâni rhwajuguma. \v 15 Okubundi ehy’olubohôlolo hyangera ebusû, olôya lwandiko lwashingalala. \v 16 Oli nka muntu ayimanga, ntamanyiriraga obusù bwâge, ci enshusho yâge yambêra omu masù. Harhengibà akahwenyenye…, buzinda nayumva izù, erhi: \v 17 «K’omuntu ankabà mushinganyanya embere za Nyamuzinda? K’omuntu ankabà mwêru-kwêru omu masù gw’Owamulemaga? \v 18 Ciru Nyamuzinda arhacîkubagira lwoshi bambali bâge, na bamalahika anababonekwo obubî. \v 19 Ntà buderhe oku bantu bayûbaka muli eri ibumba, abà eciriba câbo cibà cihûmbe omu katulo? Anabasinogole nka nsîrhu; \v 20 Abanaganukira oku lusiku luguma, abaherêrekera na ntâye wacibakengera. \v 21 Omugozi gw’ecihando câbo gukonoke, banafè n’okubula oburhimanya». \c 5 \p \v 1 Hamagazagya kwône! Ndi wakushuza? \p Ndi warhûla emirenge omu bimâna? \p \v 2 We mbwîzire, omungo gunayîrhe ecihwinja, \p n’oburhè buzihôkane omusirhe. \p \v 3 Yumvagya: niono nabwîne idâga lyayûbaka lyanagandâza, \p ci kano kânya, erya nyumpa erhimangag’ihehêrerwa. \p \v 4 Abâna bâge barhajira cifungira, \p banabayagîrize aha kagombe barhakanabona calîkûza. \p \v 5 Bakola bahingira abashalye bagera, \p bulya ehi bankalîre, Nyamuzinda anabakûlehyo ekanwa, \p n’enkonola-masù zirhaciziga bahunga. \p \v 6 Nanga nkulahirîre, obuhanya burhapamuka omu idaho, \p n’omungo gurhamera omu ishwa. \p \v 7 Omuntu yêne olêrha obubî n’omutula, \p kula nyakadekere alongereza ecirêre c’emalunga. \p \v 8 Ci niehe Nyamuzinda ye nayâkira ho, \p mmurhûle olubanja lwâni. \p \v 9 Kuhuma ahuma na gombi, \p ajira omwandu gw’ebirhankamanywa, \p ebirhangâzo by’obulenga bwâge birhankaganjwa. \p \v 10 Ye dubulira enkuba oku idaho, \p arhume amîshi gahulula omu ishwa. \p \v 11 Akalonza okuzûsa omunyi, \p okuhisa abarhindibuzibwe oku bucire. \p \v 12 Anayeshûle abengûza, \p n’emilâli yâbo y’okulyâlyanya ayitamalekwo. \p \v 13 Abarhimanya anabagwârhe omu murhego gw’amenge gâbo, \p atulutûmbye n’abahanûzi bw’okuhanika. \p \v 14 Mûshi kalengerêre; babone ekola ndunduli, \p izûba liyimanga batûnduze nk’omu budufu. \p \v 15 Anayokole omuzamba walenganyire omu kanwa kâbo, \p n’omukenyi amukûle omu nfune za ciri-misî. \p \v 16 Ntyo, owahanyagire anashubiyumva alangâlîre, \p n’obulya-nsoro buhumbârhale. \p \v 17 Nêci, iragi lyâge omuntu Nyamuzinda ahanûla! \p Nâwe orhagayaguzagya obuhanûzi bw’Ogala-byoshi. \p \v 18 Ye oyagaza omuntu abul’imubuka ecibànde, \p ye obabaza anabul’ifumya n’okuboko kwâge. \p \v 19 Kali ndarhu akulikûza omu mababale, \p n’obwa kali nda, amabî garhacikuhikekwo. \p \v 20 Omu cizombo anakufumye olufù, \p n’omu ntambala akulîkûze oku bwôji bw’engôrho. \p \v 21 N’obwôji bw’olulimi burhakujire kurhi, \p wabà muzira-bôba amango omuhaguzi amâyisha. \p \v 22 Ecânda n’olubula wabihà ebinioko, \p orhanayôbohe ebiryanyi by’en’igulu. \p \v 23 Wanywâna n’amabuye g’omu ishwa, \p oyinjibane n’eby’erubala biyôna. \p \v 24 Wabugâna ecihando câwe cidekerîre, \p n’obusò bwâwe, washânga burhahazirimwo \p amango wayîsh’iburhandûla, \p \v 25 Wabona oku obôloloke bwâwe bwajakwo obundi, \p n’abâna bâwe bajinirîre nka byâsi by’omu ishwa. \p \v 26 Wânâje omu nshinda erhi okola mukulu, \p nka kula bagumânya olurhyâzo embere ly’akasanzi. \p \v 27 Ebyo byoshi wabibwîne! Ko binali ntyo! \p Nâwe obiyumvagye bwinjà onabikûlemwo obwâwe bunguke. \c 6 \p \v 1 Ayubu acîhira eluhya aderha, erhi: \v 2 Acibâga amababale gâni gankagerwa, owalerhaga olugero bankahirakwo amalumwa gâni goshi haguma! \v 3 Go gankazidoha kulusha omushenyi gw’omu nyanja: co cinarhumire ebinwa byâni bidwîrhe byâhahabuka. \v 4 Emyampi y’Ogala-byoshi yantulungwîre, yanshâyiremwo, omûka gwâni gudwîrhe gwayubûla obôge bwâyo, n’ebishûgi bya Nyamuzinda nie birhèzire. \v 5 K’endogomi yakera enamologere ahâli akahasi, erhi enkâfu eyanânge enadwîrhe yakera? \v 6 K’ebiryo birhabaya izù, byankanalîbwa buzira munyu, k’olwêru lw’iji lurhayôrha nka bidaka ekanwa? \v 7 Omu bulwâla bwâni, ebiryo by’omulwâla ciru birhandigi oku murhima. \v 8 Owabonaga oku mpûnyire kubà, na Nyamuzinda anjirire oku ndangâlîre! \v 9 Yênene ayêmêrage ampinage, azâbûle okuboko kwâge ankuleho! \v 10 Ciru obwo bwanacibà burhulirize bwâni, nsigalane bishingo bitya muli aga malibuko gâni goshi, mbone ntalabiraga ebinwa by’Omwimâna. \v 11 Ka ncigwêrhage emisî y’okulinda? Nie muntu nyandikirwe olufù bene olu, bici nacilinga? \v 12 K’obuzibu bwâni buligi bw’ibâle, n’omubiri gwâni ka ko guligi nka cûma? \v 13 Ntacigwêrhi burhabâle buci, Ka mîra oburhabâle burhanyâkaga? \v 14 Okurhabêra omwîra obwonjo, kuli kulahira bwarhînya Ogala-byoshi. \v 15 Ninyu bene wîrhu ko mwabîre bakarhema-njingo nka mugezi, nka kula omugezi gwanyamûka gugera. \v 16 Gunayishe gwashalagaza erhi na byâsi biguluzize. \v 17 Ci erhi omwikalà guyisha, ezâli nyîshi zinagane, zihirigirhe erhi izûba lirhuma \v 18 Emizinzi y’ababalama erhengâge omu njira mpu yashimba amîshi, ezimêre omu irungu, elinde ehereramwo. \v 19 Emizinzi y’e Tema ekazizikonolera amasù, n’emirhwe y’e Saba ezilangâlire. \v 20 Obwikubagire bwâbo kuyishibà kurhebwa; erhi bazihika-ho balole omu ndalo za bene. \v 21 Kuli nie, ko muli nk’ezo nyîshi mwa kano kasanzi, ene mumbona mwafuduka mwayumva enshonyi. \v 22 Ka namubwîzire, nti: «Mpî nâni kantu kalebe? Nti mukûle kalugu kalebe oku binyu mukâmpereze? \v 23 Nti mundikûze omu maboko gw’omubisha, nti ntênzi omu nfune z’omwanzi?» \v 24 Nyigîrizagyi, nâni nahulika, Nyêrekagi ngahi nahabire. \v 25 Okuyumvîrhiza enshambâlo eshingânîne kurhagwêrhi mbaka, Ci eyo mirôngwè yinyu kuli kuderha kurhi? \v 26 Ka binwa byâni mwagayaguza? Ebi bya nyakubula-bulangâlire biyehûkanwe n’empûsi? \v 27 Murhakashuka bwayêsha enfûzi cigole, Murhakashuka mwaguza omwîra winyu! \v 28 Ci mâshi yâga ndoliko! Mundole ebusù, ntabesha. \v 29 Shubîriri, mucij’emurhima buzira bulyâlya, mushube emirhima murhandenganye. \v 30 Ka hali bulyâlya bundi oku lulimi? Ka ntankayumviza ekanwa ehiri higalu-galu? \c 7 \p \v 1 K’akalamo k’omuntu hano igulu garhabà matabâro bulà? K’ensiku zâge arhali kwo ziyôrha nka murhabâzi mulimya? \v 2 Kulîra omujà acîfinja ahâli ecîhôho kulîra omulimyà alingùza oluhembo lwâge, \v 3 Kwo nâni nahîrwe emyêzi erhali mwo bunguke buci, n’amadufu g’amalibuko. \v 4 Erhi najigwîshira, oli: «Owabonaga buca!» Oku nanazûka ntya, oli: «Owabonaga buyira!» n’omurhima gurhandêkerera kuhika buyîre. \v 5 Omubiri gunyunjwire mivunyu n’ebishisha, guyunjwîre migâku, gwanarhonya masira. \v 6 Ensiku zâni zo mbidu kulusha entôzo, zànahirigisire buzira kucinnangaliza kantu. \v 7 Kengèra oku obuzîne bwâni guncili mûka gwône, oku, amasù gâni garhankacigaluka mpu gabone ebinja. \v 8 Cazînda ntâye wacinshîsha omu libona, amasù gâwe gànanyerekere ntanacihali. \v 9 Kulîra ecitù cinyamûka cinahirigirhe, ko n’owajîre ekuzimu arhayirhenga. \v 10 Arhagaluka mpu ashubire omu mwâge, n’aha mwâge harhacimuyishi. \v 11 Co cirhumire ntakabula bwaderha, naganîra omu mungo gw’omûka gwâni, nnanshambâle omu burhè bw’omurhima gwâni. \v 12 Ka ndigi nyânja nieki, erhi nîsi ciryanyi c’omu nyânja, mpu bampirekwo abalanzi? \v 13 Erhi najiderha nti nahûmûkira aha ncingo, nti encingo yâni yabà nka yanyîhiza eminiho, \v 14 Onanfuduse n’ehilôrho, onkânge n’ebi odwîrhe wanyêreka. \v 15 Owangolola akampubya, ko kukulu: olufù lwo lukulu kuli aga malibuko! \v 16 Nashangusire, ntayôrhe mpabà ensiku zoshi; ocinyîrekerage ensiku zâni guli mûka gwonene! \v 17 Omuntu aligi cici mpu wamushîbirira ntyo, mpu wamuyibuka onamuhirekwo omurhima, \v 18 Aligi cici mpu wamurhandûla ngasi sêzi mpu wamuhengûza ngasi kasanzi \v 19 K’orhankalesirage okundolêreza, ciru nâni ntwîre amarhî. \v 20 Akabâga câha najizire kurhi nakujizire w’oyo, w’ejà abantu bulâbi? Càrhumire wantindibuza ntyâla n’empìmbo zâwe, ciru mbone nkola nkuzidohîre? \v 21 K’orhankalembera okwo nakugayisize, k’orhankabwikira obwo bubî bwâni? Bulya kandi kasanzi kasungunu erhi nkola ngwîshîre omu katulo, wacinnonza obugane ntacihabà! \c 8 \s1 Obushinganyanya bwa Nyamuzinda \p \v 1 Bildadi w’e Shwahi, ajà eluhya aderha, erhi: \v 2 Kàli orhanaleke okuderhaderha? Okûla kuderha ebinwa biri nka cihûsi cinene? \v 3 Ka Nyamuzinda ankahabûla olubanja, ka Nyamubâho ankagolongohya obushinganyanya? \v 4 Akabà abâna bâwe bàmugayisize, bubî bwâbo ànabahanire \v 5 Wêhe akabà oli mwêru kwêru na mushinganyanya, olongerezagye Nyamuzinda, oshenge Nyamubâho. \v 6 Kurhenga buno akushubiza omu bwîra bwâge, anashakâle enyumpa z’omushinganyanya. \v 7 Obwôrhere bwâwe burhanzi wabulola nka busha, omu kubona obôloloke bukulinzire. \v 8 Odôkereze àbâli burhanzi, oyumvîrhize bwinjà bici b’îshe bàbwîne. \v 9 Rhwêhe, injo rhwaciburhagwa, rhurhamanyiri bici, ensiku zîrhu bano igulu ko zirazûka nka cizûngu-zûngu. \v 10 Bôhe, bakuyigîriza banakubwîrize, n’akanwa kabali emurhima kakumanyisa obu burhimanya: \v 11 «k’omufinjo gunamere omurhali omu luziba? K’olushasha lwankamera buzira mîshi? \v 12 Oku luciri lurhò ntyâla, ciru ankabà ntâye olutwire, lwo lurhanga ebindi byâsi okuyûma» \v 13 Abayibagira Nyamuzinda, kwo bafà ntyo, Obulangâlire bw’enkola-maligo, nabwo ko buhera ntyo. \v 14 Ebi acîkubagira, buli budodo, n’ebi alangâlira lubà lwôgo lwa lwirhangulira \v 15 Akayegemera enyumpa yâge, enakûnduke, akayisimikirakwo, enamuhongokane. \v 16 Lolà oku ayunjwîre magoba amango g’izùba, n’ebyâna byâge byanalândira omu ishwa lyâge. \v 17 Emizî yâge ezongobarhine oku ibuye, anakazidômera omûka omu karhî k’amabâle. \v 18 Lêro bamushugula halya àli, halya mwâge bamuhaba, erhi: «rhwembi ngahi?» \v 19 Lâba oku akola abolera omu njira, n’abâbo badwîrhe babêra idaho. \v 20 Nanga, Nyamuzinda arhalêkerera Omushinganyanya, arhanarhabâla enkola-maligo. \v 21 Amasheka ganashubirhûnza amarhama gâwe, n’obusîme bucîyêrekane oku kanwa kâwe. \v 22 Abashombanyi bâwe enshonyi zibabumbe, n’aha mw’enkola-maligo hashâbwe. \c 9 \s1 Nyamuzinda arhajisibwa lubanja \p \v 1 Ayubu erhi akola ashuza aderha, erhi: \v 2 Nêci mmanyire oku kwo binali ntyo: K’omuntu ankayâza Nyamuzinda? \v 3 Omuntu oderha mpu amujîsa kadali, arhamushuza ciru n’eliguma oku kali cihumbi. \v 4 Ayishi byoshi, àli na muzibu kulusha byoshi, ndi wankaderha mpu acishingikanye ye abule n’oku abîre? \v 5 Obagala entondo zirhanamanyiri, anazikundule zikamujira burhè. \v 6 Anashabagize igulu aha linali, n’ebikondo liyimangirakwo binagere mw’omusisi. \v 7 Anahakanye izûba mpu lirharhengaga emashinji, n’enyenyêzi azihamikire. \v 8 Yêne ye walambûlaga amalunga, ye gera oku mîshi g’enyanja. \v 9 Ye walemaga Ursi na Orioni, Enyenyêzi cirera-mwêzi n’olukere lw’e Mukondwè. \v 10 Kuhuma ahuma na gombi, ye wajiraga omwandu gw’ebirhankamanywa, ebirhangâzo by’obulenga bwâge birhankaganjwa. \v 11 Akangera ho ntamubona, anacîgendere ntanatwîri ihuzi-huzi. \v 12 Erhi ankanyaga omushoko, ndi wankamurhanga? Ndi wankacîshomya mpu amubwîra, erhi: «Bici ebyo ojizire?» \v 13 Nyamuzinda liguma atulumukirwa, bambali ba Rahabu kuyandala baciyandala aha magulu gâge. \v 14 Nâni oburhindi bwâni nti nacîhagiza, nti ngwêrhe akanwa nâmubwîra? \v 15 Ciru ankabîre nyâzize, ntankashuzize, kuyinjibana nankamuyinjibina erhi kwo; bulya ye wantwîra olubanja. \v 16 N’erhi nakamuyâkûza akashuza, ntacîkêbirwi oku ankayumvîrhiza izù lyâni! \v 17 Oyu odwîrhe andabarhanyiza obumâma, odwîrhe anyûshûlira ebibânde buzira igwârhiro, \v 18 orhakaziga ciru namira omûka, analiko anywêsa omutula! \v 19 Ka kulwa nalwaga? Arhankajîbwa omu irhwe! Ka lubanja najà? Ntâye wankacîshomya mpu amuhira oku ibuye! \v 20 Nkaderha nti nyâzize, akanwa kâge kanyagiriza, Nkaderha nti ndi mwêru-kwêru, arhâmpè lubanja. \v 21 Ci kwône, ka ndi mwêru-kwêru? Ciru niene ntacimanyiri! N’oku ndamire kwanshologosire! \v 22 Bulya kwoshi ko nakuguma, nankudesire: anashenyule omushinganyanya, anashenyule n’enkola-maligo. \v 23 Erhi ecahira cikali ciyisha, anashekere amagala g’abêru-kwêru. \v 24 Omu cihugo cigwîre omu nfune z’enkola-maligo anahunye amasû g’abacîranuzi, n’akabà arhali ye, aligi wundi ndi? \v 25 Ensiku zâni zo mbidu aha mulibisi, zajà zantibamwo buzira kubona iragi. \v 26 Zikanyize nka bwârho bubidu, Nka kula akadûrha kacîhunika (oku mwâna-goko). \v 27 Erhi najiderha nti ndeke okuniha, nti mpindule obusù ntùze, \v 28 nanyumv’ebihamba binshamule erhi kukengêra amaligo gâni goshi kurhuma bulyâla mmanyire oku arhali buhamihami oli wandibuliza. \v 29 Akabà nie nyazirage, bici nacicîrhamizako? \v 30 Ka mpu ncîkalabe amîshi g’olubula, mpu nkalabe enfune n’omushenyi mwêru? \v 31 Kurhahânge orharnvumvuza oku civù, ciru n’emishângi yâni yône embe nshishinyê. \v 32 Bulya yêhe arhali muntu akâni arhajisibwa kadali, arhanajisibwa lubanja. \v 33 Ntâye wankarhuja ekarhî mpu arhubwîra olubanja, akaderha mpu arhuhirekwo amaboko. \v 34 Ntâye waderha mpu ayegûle akarhi kâge kantengekwo, mpu ayegûle ebikângo byâge, bihuse okunjugumya. \v 35 Ci kwône kurhârhume ntamubwîra buzira bwôba, bulya oku bwâni; ntayôsiri ntyo. \c 10 \p \v 1 Bulyâla akalamo kanshologosire, nkolaga naleka omulenge gudubuke, nkolaga naderha omutula gundi emurhima. \v 2 Nabwîra Nyamuzinda, nti: orhanyagirizagya Muhanyi, ombwîre nâni cici ntumwire. \v 3 K’obwînage kuli kwinjà oku kugwârhira ecikalarhu? Okûla kugolongohya obushanja bw’omu nfune zâwe? N’okûla kurhabâla ababisha omu mirali yâbo? \v 4 K’amasû gâwe kwo gàbirage nka bunya-mubiri? Erhi nîsi k’obonaga nka muntu? \v 5 K’ensiku zâwe kwo zirigi nka za muntu? Erhi nîsi emyâka yâwe kw’egera ak’eyâbo? \v 6 We dwîrhage walongereza obubî bwâni, wanadôkereza ogwa ecâha câni. \v 7 Wênene omanyire oku ndi mwêru-kwêru, na ntâye wankankûla omu nfune zâwe! \v 8 Ndi bushanja bw’enfune zâwe, wêne wandemaga, ka lêro okolaga wanshambûla, onjegenje! \v 9 Kengêra oku wêne wambumbaga kula babûmba ibûmba, ko wânânanshubize omu katulo. \v 10 Kàli wêne wankamaga kula bakama amarhà, wanantwîsa kula batwîsa amashanzà? \v 11 Wanyambika omubiri n’omunyafu, wansobekamwo amavuha n’emisî; \v 12 Kandi wanshobôza obuzîne, n’obushibirizi bwâwe kuli nie bwo bwarhuma nalama. \v 13 Ci kwône erhi onambîsire muhako; mmanyire okwo; kwàli n’omu bukengêre bwâwe. \v 14 Nkakola ebigalu-galu, erhi onandi ebulâbi, na ntâko wankaciderha mpu ndi mwêru-kwêru. \v 15 Nkabà munya-byâha, erhi namânahera! Nkabà mwêru-kwêru, ciru ntayinamule amalanga, bulyâla ndi muntu enshonyi zibumbire, n’obuhanya bunyunjwîre! \v 16 Erhi najiderha nti nyinamule irhwe, onampîve kula entale ehìva, erhi kandi oshubinkolera akal’ibala. \v 17 Nnanyumve oshubirintabâlira, oshub’intûlakwo omujina, engabo z’emicûkà zintêre burhahusa. \v 18 Lêro càrhumaga ontenza omu nda ya nyâmà, singa nacîfirîre, na nt’îsù lyàkandozire-kwo! \v 19 Ko nankacîbêrîre nk’orhahabaga, bankûle omu nda ya nyâmà, bampêke omu nshinda. \v 20 N’ensiku z’akalamo kâni oku zakôfiha wâni! Ocinyîrekerage, mbè nkanarhûlirira. \v 21 Embere mbalame burhagaluka, omu cihugo c’omwizimya n’endunduli, \v 22 emunda endunduli n’enshandâle bishûndwa, emunda omûshi guyôrha nka budufu bukulu. \c 11 \p \v 1 Oburhimanya bwa Nyamuzinda bwayâgîriza Ayubu \addpn 11 1 Sofari w’e Nâmati aj’eluhya, aderha, erhi:\addpn* \v 2 Ka kîshi-derha yêhe arhashuzibwa? K’okuderha bwenêne kwo kuyâza? \v 3 K’ebinwa byâwe binji-binji binarhumage abandi baduma? Ka warhuhà amasheka n’ebinioko rhubule n’okukuyagîriza? \v 4 Wanarhoza akanwa erhi: «olugendo lwâni lushôngwire, ndi mwêru-kwêru omu masù gâwe» \v 5 Ci kwône Nyamuzinda àcilonzagya okukushuza, àcibumbûlaga akanwa mpu akushuze, \v 6 àcikubohôleraga amahwe gw’oburhimanya, galya gabwîrwa orhagayumve, wali wamanya oku bubî bwâwe Nyamuzinda akutumuzize. \v 7 K’ocîhâmbîre okusâgarha amahwe ga Nyamuzinda akutumuzize, n’okuyumva bwinjinjà obwimâna bwa Nyamuzinda? \v 8 Kàli bwo bûli kulusha amalunga, ojirage kurhi obwo? Kàli bwo bûli kulusha okuzimu, omanyâge bici obwo? \v 9 Bwo bulambûsire kulusha igulu, Bwo na bugali kulusha enyanja. \v 10 Erhi akapàmuka mpu akola ashwêka igulu n’okulisambisa, ndi ciru wankamurhanga? \v 11 Bulya yêhe arhahaba owanywerha; ecibî c’omuntu anayôrhe acibwîne arhanaciyibagire. \v 12 Co cirhumire omusirhe arhegesirwe ahûnûke, n’omuntu oli nka c’ebwêru aka shazimwè, akômere ekà! \v 13 Mâshi yâga, rhimanya bwinjà kulusha, lambûla amaboko ogayêrekeze enyanya emunda ali. \v 14 Erhi wankakabulira kuli bwenêne aga maligo gakuli omu nfune, okanaleka kuhandisa obulyâlya omu mwâwe, \v 15 Ago mango wanayinamula obusù burhalikwo izâbyo, wanazibuha orhanaciyumve bwôba buci. \v 16 Obuhanya bwakulikwo, orhacibukengêre ciru, n’okabukengêra, erhi kunakola nka kula bakengêra amîshi gàhulwîre. \v 17 Okubundi akalamo kâwe kashubimoleka kulusha akalengerêre, n’omwizimya guhinduke mucêra-cêra. \v 18 Wâbà n’omurhûla bulya lêro nâwe okola ogwêrhe obulangâlire, na ciru ankabà zarhanzir’ikubumba, wahûnga bwinjà. \v 19 Wanaluhûkaga na ntâye wacikuhûgûga, na banji bashub’iyisha bali kusengera. \v 20 Ci kwône amasù g’endyâlya gohe ganazikîrire, babule aha bayâkira, okulangâlira kwâbo kubè nka ko kukola kurhengamwo omûka. \c 12 \s1 Oburhimanya bwa Nyamuzinda buciyêrekana kanji-kanji omu kukola emyônè y’obuhashe bwâge \p \v 1 Ayubu aj’eluhya aderha, erhi: \v 2 Nêci mushâna wâni: munali nk’izù lya lubaga lwoshi, amango mwânafe, n’oburhimanya bunafè. \v 3 Nâni ngwêrhe obukengêre akinyu, ntâco mundushire muli okwo, na ntâye orhamanyiri ebyo byoshi. \v 4 Ci kwône omuntu anashekerwe n’omwîra wâge, Mpu kwenge amâbirikira Nyamuzinda mpu amushuze omushinganyanya mwêru-kwêru, gakola masheka bamuhà. \v 5 Abàbwîne câbugeshera, mpu obuhanya bufè nshuzo, n’owacihûmahûma, mpu bamuholereze. \v 6 Ago mango erhi n’ab’obuhagwe bacidêkerire omu bihândo byâbo; abasholoshônza Nyamuzinda erhi barhanahuligana, ciru na balya balonza okurhegeka Nyamuzinda! \v 7 Odôse enkafu zanakubwîra, enyunyi z’emalunga zanakuyigîriza. \v 8 Ebicibulula oku idaho byanakubwîriza, enfî z’omu nyanja zanakuyigîriza. \v 9 Bulya muli byo byoshi ntâco cirhamanyiri, oku kuboko kwa Nyamuzinda kwabijiraga byoshi. \v 10 Abà afùmbasire omu nfune zâge obuzîne bwa ngasi hiyîsa, n’omûka gwa ngasi muntu. \v 11 K’okurhwîri arhali ko kuyumva ebinwa nka kula olulimi luyumva obununu bw’ebiryo? \v 12 Abashosi bali ba kurhimanya, n’abakulu bali b’ihano. \v 13 Yêhe, oburhimanya n’obuhashe, byoshi ye Nnabyo, ihano n’okumanyirira byoshi byâge, \v 14 Oyu amâshâbira, ntâye wankamuyûbakira, oyu amâshwêka, ntâye wankacimushwêkûla. \v 15 Erhi ankacîka amîshi, cinashube canda cirî; akagalika, ganayône igulu! \v 16 Obuzîne n’amakengu ye Nnahyo, omurhebwa n’omurhebanyi, boshi bâge. \v 17 Abahanûzi anabahabîse olugere, abacîranuzi abasirahye. \v 18 Anashûhûle abâmi olunigi, abazônze omurhûnda ecibunu. \v 19 Abadâhwa anabagendêse buzira nkwêrho, ayîmûle n’abayîmire. \v 20 Anadumye bakishiderha, n’abagula abahabise amakengu. \v 21 Abaluzi anabalugize amaherhe, na baciri-misî anabashuhûlire olunigi. \v 22 Enyênga anayinyage omwizimya, n’endunduli ayihindule bulangashane. \v 23 Anayûshûle amashanja, anabuligaheza, anabè amâlandiza amashanja agal’igaherêrekeza. \v 24 Abakulu b’ecihugo anabanyage obukengêre, abatulutumbye, baherere omu irungu lirhabamwo njira. \v 25 Bàdundaguzize omu ndùnduli buzira kamole, badandabagane nka kulya balaluka. \c 13 \p \v 1 Ebyo byoshi, nabibwîne n’amasù gâni, nabiyumva n’aga marhwiri, nanabikirira. \v 2 Ebi mumanyire nâni byo nyîshi, ntâco mundushire muli okwo. \v 3 Ci kwône Nyamuzinda ye nâganîza Ngwêrhe binwa byâni nka binga nâbwîra Nyamuzinda. \v 4 Mw’abo, kusinga musinga ebinwa, muli bafumu ba bwihâmbi. \v 5 Ndi wankarhang’imununika munahumbârhale, lyoki mwankabona ninyu oburhimanya! \v 6 Muyumvagye nâni oku nasâmba, murhege okurhwiri, muyumve ecimbà ekanwa! \v 7 Ka mumanyire mpu mwayâza Nyamuzinda n’obunywesi, erhi binwa bya bulyâlya? \v 8 Ka mwe mwamuderhera, mubè bafungizi bâge? \v 9 Ka kurhankabîre kwinjà amuyêshûle? Ka naye ko mwamuha ebinioko kula bashekera omuntu? \v 10 Arhegimuhana kulya kw’enkwi n’amîshi, kuli obwo bulênzi bwinyu. \v 11 Ka ciru obukulu bwâge burhamuyôbohya? K’ecôbà câge cirhamuhiramwo cikango? \v 12 Emigani yinyu mukulûkulù, ebà mihigo y’omu katulo, n’okufûngira omuntu kwinyu, kunali nk’ibûmba lyâlangala. \v 13 Muhumbârhale, nie nkola naderha, oku byankabà bikubè! \v 14 Omubiri gwâni ngusêzize n’amîno, omûka gwâni aha nfune ngudwîrhe. \v 15 Yenè, ankanyîrha anyîrhe: Ci kwône ncîkubagîre okuyêrekana obushinganyanya bwâni omu masù gâge. \v 16 N’okwo kwône kwânanciza, bulya enkola-maligo erhankacîshomya mpu yayimanga omu masù gâge. \v 17 Murhege okurhwiri, muyumve ebinwa byâni, muyumve kwinjà ebi ndesire. \v 18 Nkolaga najà lubanja, erhi nnamanyire oku nyâzize! \v 19 Ndi olya onjisizagye lubanja? Kano kânya, nyêmîrage mpulike nancifîre! \v 20 Onyêmêrere bibirhi byône, okubundi ntakacicîfulika embere zâwe: \v 21 Okuboko kwâwe ombarhuzize okuyêgûle, orhanacinkângaga n’ecôbà câwe. \v 22 Enyuma z’aho ohire izù enyânya, nâni nakushuza, ci kwône nanga, nie naderha nâwe onyeshûle. \v 23 Bubî bunganaci na byâha binga nakujirîre? Ombwîre obugoma bwâni, ebyâha byâni? \v 24 Cirhumire onfulika obusù\f + \fr 13, 24 \fr*\ft «Nyamuzinda afulika obusù bwâge» kuli kuderha oku arhacilônzagya kuyêrekana oku ali munya-bwonjo bunji. \ft*\f* bwâwe? Cirhumire ondola nka mwânzi wâwe? \v 25 Bici wakangira ehyàsi hiyehwîrwe n’empûsi? Bici oshimbire ôlukere lwayumûsire? \v 26 We odwîrhe wantôlera emihigo midârhi, oshubinanganjira obubî najizire omu bûshûke bwâni. \v 27 We wampizire amagulu omu byûma, we genda wansholera, ojè wasingiriza ngasi aha nagezize olushândo! \v 28 N’obwo omuntu kw’ashubira omu katulo nka cibolêreza, nka mwambalo gwalîrwe n’enshwa. \c 14 \p \v 1 Omuntu erhi aburhwa n’omukazi, alama nsiku nsungunu erhi zinayunjwiîe mirhanyo. \v 2 Anafunyûke nka bwâso, buzinda ayûme, ayâke nka cintûza burhayimânga! \v 3 Kàli bene oyo y’onamôlera amasù, oyôla y’odesirage mpu wajîsa lubanja? \v 4 Ndigi wankarhenza ehinjà omu hibî? Ntâye! \v 5 Na bulya ensiku zâge ziri ngânje, bulya emyêzi yâge we yigwêrhe, bulya wamutwîrîre olubibi arhankarhaluka, \v 6 Omurhenzagye kw’amasù omuleke, kuhika naye nka mulimya, ayûkirize omulegerege gwâge. \v 7 Omurhi gujira obulangâlire, Banagutwe gunashub’ishabuka, gurhanaleke okujakwo emishabuka. \v 8 Ciru akabà emizî yagwo yàyumire ekuzimu, n’ecisiki cagwo cikola cirhôndire calûndwa, \v 9 erhi gunayûmva amîshi gunashubimera, gushabuke gunalêrhe amashami nka murhi murhò. \v 10 Omuntu yêhe akanafà erhi na hoshi aho; erhi mwene omuntu anarhengamwo omûka erhi lwanahûmbire. \v 11 Olwîshi lunagane luyûme, amîshi g’omu nyânja ganagane? \v 12 Ci omuntu yêhe halya alambûkire arhankacihazûka, kuhik’aha kuhwa kw’amalunga, arhâcicîzûse, arhacicîkûle omu irò lyâge. \v 13 Ndi wankabona ônfulika nâni omu kuzimu, ônambêzemwo kuhik’oburhè bwâwe butwîke, onantwîre amango wênene wâshub’inkengera! \v 14 Omuntu nk’amâfà, k’ankacishubilama? Omu nsiku zâni zoshi nakola, erhi nandwîrhe nâlingûza kuhika ba ntenze. \v 15 Wanahamagaza nâni nânashuza, wanashub’ilolêreza obushânja bw’amaboko gâwe. \v 16 Ci bunôla odwîrhe waganja amakano g’amagulu gâni, ka wankabulaga kulolêreza ebyâha byâni? \v 17 Amabî gâni wagafûnikîre omu cirhimbiri, wanahira obulêmbo bw’ecizibwe oku byâha byâni. \v 18 Ci aye! Nka kula entondo nayo buzinda ekunduka, nka kula ibuye lirhenga aha lyàmereraga. \v 19 Nka kula amîshi gahùla amabuye, nka kula ecihônzi cihêka amabuye, ntyo kwo ohirigisa obukengêre bw’omuntu. \v 20 Wamamurhingamira erhi na boshi aho, amânahûnjuka, onamuheze enshusho ogal’imulika. \v 21 Abâna bâge bakayishij’irenge, arhankacimanya, bakacinaguzibwa ntâco cacimumanyisa. \v 22 Malumwa ga mubiri gwâge gwonene ayumva, arhalakira wundi ci magala gâge gônene. \c 15 \s1 Akanwa ka Ayubu kamuyâgiriza \p \v 1 Okubundi Elifazi w’e Temani, anacij’eluhya, aderha, erhi: \v 2 K’omurhimanya ankashuza ebinwa byayêhûka nka mpûsi? K’anacibumba enda n’empûsi y’ebushoshôkero bw’izûba? \v 3 K’anacihagiza n’ebinwa bya busha-busha, n’ebinwa birhagwêrhi makwânane maci? \v 4 W’oyu wamashereza obwirhôhye, wamagayaguza omuntu warhânya embere za Nyamuzinda. \v 5 Bulya bubî bwâwe bwo budwîrhe bwakubwiriza ebîra bikuli ekanwa, wanacîshozire iderha ly’enyenge. \v 6 Akanwa kâwe kwône kakuyâzize\f + \fr 15, 6 \fr*\ft Akanwa kâwe ko kakuyimire olubanja: \+xt Mig 18, 7; Mat 22, 15\+xt*.\ft*\f* ci arhali nie, binwa byâwe binakushobesire. \v 7 Ka we waburhagwa wa burhangiriza\f + \fr 15, 7 \fr*\ft Ka we muburhwa murhanzi: \+xt 38, 4.21; Mig 8, 25; Burh 49, 16\+xt*.\ft*\f* omu bantu? Ka wabusirwe embere ly’orhurhondo? \v 8 K’okola oyumvîrhe akanwa ka Nyamuzinda\f + \fr 15, 8 \fr*\ft Okuyumva amahwe ga Nyamuzinda: \+xt Yer 23, 18\+xt*.\ft*\f*? Ka wênene okola ocîhîre oburhimanya? \v 9 Bicigi oyishi rhurhishi? Bicigi ôbà omanyire rhunabihabe? \v 10 Nîrhu rhugwêrhe ekarhî kîrhu abashamuka n’abagula b’emvi, bashosi kulusha sho. \v 11 K’onabwîne oku kali kantu kanyi oburhûlirize bwa Nyamuzinda kuguma n’ebinwa by’olubohôlolo rhukubwîzire? \v 12 Cankarhuma omurhima gwâwe gubà burhè ntyâla, na cici cirhumire wamorhola amasù kwa bene okwo. \v 13 Kurhi Nyamuzinda ye okola obêrîre burhè, n’omu kanwa kâwe mwo mudwîrhe mwarhenga ebinwa bya bene ebyo! \v 14 Kurhi omuntu ankabà mwêru-kwêru, omwâna w’omukazi mpu naye abâge mushinganyanya? \v 15 Lolà oku ciru abatagatîfu bâge arhacikubagirabo, n’amalunga garhabà mêru-kwêru omu masù gâge. \v 16 Kurhi byankabâga oku mugalu-galu n’ow’amabî, oku muntu onywa amabî nka mîshi! \v 17 Nkolaga nakuyêreka, onyumve, nakuganîrira ebi nabwîne\f + \fr 15, 17 \fr*\ft Nakuganîrira ehi nabwîne: \+xt 32, 10; 36, 2; Burh 16, 25; Iz 14, 13-14; Eze 28, 2\+xt*.\ft*\f*, \v 18 Ebi abirhônzi bàkazâg’iyandika, buzira kubifulika, babiderhe nk’oku b’îshe banabiderhaga, \v 19 bali balya bàhâbagwa ecihugo nka kashambala, amango barhàli bacibà n’ecigolo ciguma ekarhî kâbo. \v 20 Ensiku z’omubî zoshi ganabà malibuko, n’omwîsi, emyâka yâge ebà miganje. \v 21 Amarhwîri gâge garhayumva oburhali bwôba, amango g’omurhûla, kaheza anacirhunike kuli ye. \v 22 Arhankayêmêra oku acicikûla omu mwizimya, amango amânabona oku akola muntu oyêrekezîbwe engôrho. \v 23 Amâbona oku àyîsh’ilirwa oku mpinga n’ebihûngu, n’oku obuhanya bwo na bwâge. \v 24 Ensiku mbî zinamugeze mwo omusisi, ajugume anarhânye, nka kula mwâmi wajà oku matabâro ayôrha. \v 25 Okuboko kwâge akugêrere Nyamuzinda, acîshomye mpu alwîsa Nyamuzinda. \v 26 Yêshi amabangalaza igosi, kwenge acîhundikîre empenzi y’amafufu marhumîrira. \v 27 Yêshi obusù bwâge budwîrhe bwayaga mavurha, n’enda yâge ecibêrîre ya mabwênde. \v 28 Ali gwêrhe ebishagala ci byâhirigisire, n’enyumpa zirhacibamwo bahi, hôfi zihinduke cirûndo ca mabuye. \v 29 Arhakacishubigala, obugale bwâge ntaho bwankarhângirira, iburha lyâge lirhakacilumira igulu. \v 30 Arhakacifuma endunduli, engulumira yamalîra emishabuka yâge, Anahirigirhe n’omûka gw’ekanwa ka Nyamuzinda. \v 31 Amanye ankacîkubagira omujunja gwâge, bulya kwanashuba kucîrheba. \v 32 Amashami gagc gayûrha embere amango gahike, na ntà mango gacibishihala. \v 33 Ayôrha nka lusisi lurhanaciyêra, ayôrha nka muzêti gwamârhoza obwâso. \v 34 Bulya omurhwe gw’endyâlya gurhajira bunguke buci, na muliro gumalîra omutwî w’emmanja mugalugalu. \v 35 Osinga obubî anaburhe obuhanya, okucîrheba kukulire omu nda yâge. \c 16 \s1 Obulyâlya bw’omuntu n’obushinganyanya bwa Nyamuzinda \p \v 1 Okubundi Ayubu anacij’eluhya, aderha, erhi: \v 2 Namâyumva kanji-kanji binwa bya bene ebyo, mweshi muli barhûliriza badârhi! \v 3 Mangaci mwayûsa ebyôla binwa binyu byakaz’ihehûka nka mpûsi? Ka hali endwâla edwîrhe yakuhahabusa omu kuderha bya bene ebyo. \v 4 Nâni, nanahasha okushambâla akinyu, acibâga mwe mwâli ahâla ndi; nali namubwîra ebinwa binjinjà na mmudûndire irhwe. \v 5 Omu kanwa kâni nali namubwîra; nti muzibuhe, na buzinda ncîhûmbire. \v 6 Nkaderha, okola kurharhûze amalumwa gâni, nkahulika ka lyo gandekaga? \v 7 Nêci! Lolà oku amamperêrekeza! Wàhungumwîre omulala gwâni, na nâni niono wamaziriringa. \v 8 Amacijira muhamîrizi, akola anjisa lubanja! Owambêshera amâyanjikira. \v 9 Obukunizi bwâge bwanyîsire, bunshimbulwîre, adwîrhe aluma amîno erhi nie ntuma, omushombanyi wâni kuli nie adwîrhe agalambula amasù gâge. \v 10 Badwîrhe banyâshamulira orhunwa rhwâbo, omu kunjacira badwîrhe bampà empî omu marhama, boshi oku banali, bamacizangiza kuli nie. \v 11 Nyamuzinda anampânyire emw’omuntu mugalu-galu\f + \fr 16, 11 \fr*\ft Emw’omuntu mugalu-galu: \+xt 30, 9-19; Lul 22, 13-19; Mrk 12, 40; 1 Tim 2, 8\+xt*.\ft*\f*, amandekêrera omu maboko g’abîsi b’abantu. \v 12 Nali ncîbêrîre n’omurhûla ci ye wamvungunywîre, angwârhira oku igosi, anacinfûnda omu katulo. Nie nkola itêgwa lyâge \v 13 emyampi yâge yanzungulusire, yantulungwîre enda buzira bwonjo, amanshambulira endulwè yâni oku idaho. \v 14 Nie ntumire ayisha ayôkêra-yôkêra, akola ancinagîre-kwo nka mulwî wa ntambala. \v 15 Oku mubiri gwâni, nahângirekwo sûnzu, n’obusù bwâni nabufûnda omu katulo. \v 16 Obusù bwâni bwadukulize erhi kulaka kurhuma, n’engohe zâni zirhacibona. \v 17 Ci kwônene ntà bumînya buli omu nfune zâni, n’omusengero gwâni guli mwêru kwêru\f + \fr 16, 17 \fr*\ft Omusengero mwêru kwêru: \+xt 31, 1-34; Lul 141, 2; Mrk 12, 40\+xt*. \ft*\f*. \v 18 Omanye wankabîikira omukò gwâni\f + \fr 16, 18 \fr*\ft Wankabîikira omukò gwâni: \+xt Murh 37, 26; Eze 24, 7-8; 1 Tim 2, 8; Maf 16, 6\+xt*. \ft*\f*, wâni idaho, n’omulenge gwâni gukaz’isôka burhahusa. \v 19 Muli ganôla mango gonênè, lolà oku ayiruka empingu, omuhamîrizi wâni, omufungizi wâni omu hantu h’enyanya. \v 20 Abadwîrhe bandagira n’abîra bâni bayêrekîre emunda Nyamuzinda ali, emunda ali yo amasù gâni gadwîrhe galakira. \v 21 Aye! Acibâga omuntu ankahash’ijà lubanja\f + \fr 16, 21 \fr*\ft Omuntu ajè lubanja boshi na Nyamuzinda; habè owafungira omuntu embere za Nyamuzinda: \+xt 33, 23-24; Ebj 12, 1\+xt*.\ft*\f* boshi na Nyamuzinda? Nka kula omuntu ankanaluja boshi n’owâbo muntu! \v 22 Bulya, emyâka yâni misungunu eyîra yacihwêra, na nkolaga najà muli erya njira, eyi ntankanacigalukamwo. \c 17 \p \v 1 Omûka gwamampwêra, ensiku zâni zamâyûrha abambisha bakola bali barheganye. \v 2 Aye! Acibâga abashekeza abandi barhàli banzongolosire, isù lyâni lyamageza obudufu ekarhî k’ebijâci byâbo. \v 3 Wêne obâge mufungizi emunda wênene oli, aho ndi wankashûrha omu nfune? \v 4 Bulya wabafûnisire omurhima balek’ibona ebishingânîne, mâshi orhacizigaga bahima. \v 5 Aka lebè wajiriraga abîra olusiku lukulu, n’obwo amasù g’abâna bâge gazikire omu mbonyi. \v 6 Wànjizire mugani gw’amashanja; nie nkola nyakumesherwa ebusù. \v 7 Isù lyâni lyamahola erhi burhè burhuma n’ebirumbu byâni byoshi ekola nzûngu yonene. \v 8 Abantu bashinganyanya bamajuguma erhi okola kurhuma n’omushinganyanya amâkunirira omugalugalu. \v 9 Ci kwône kurhârhume omushinganyanya aleka enjira yâge, oli wa amaboko mêru kwêru anayûshûla oburhwâli. \v 10 Ci kwônene mw’oyo mweshi yishagi yâga, ka ntacibonage omurhimanya muli mwe? \v 11 Ensiku zâni zamâyûrha, n’emihigo yâni yafananda, byo byàli biragane by’omurhima gwâni. \v 12 Obudufu banabujire mûshi, Obulangashane bunajè hôfi ciru hankabà omwizimya! \v 13 Bici nankacilangâlira, ekuzimu yo na mwâni, omu mwizimya mwo nâtwîra icumbi. \v 14 Nabwîzire enshinda; nti: «we lârhà» N’emivunyu, nti: «we Nyâmà, we na mwâli wîrhu!» \v 15 Ngahigi obulangâlire bwâni bucirigi? N’iragi lyâni ndi wankacilimanya? \v 16 Ka bayandagalira haguma rhwe nabo ekuzimu, nîsi erhi, rhweshi rhuzikire omu katulo? \c 18 \s1 Oburhè burhali cici embere z’obushinganyanya \p \v 1 Okubundi Bildadi w’e Shwahi, anacijà eluhya, aderha, erhi: \v 2 Mangaci weki waleka ebîrà binwa byâwe? Orhangigerereza buzinda rhubulikubwîra, rhuganîre. \v 3 Cirhumire odwîrhe warhulola nka nyama, rhwamayôrha nka binganyi omu masù gâwe! \v 4 We dwîrhe wacibâga erhi burhè burhuma, K’omanyire mpu igulu lyayôrha kwône erhi we rhuma, Ka wamanya mpu ibuye likola lyakûlwa omu bululi bwalyo? \v 5 Nêci, obulangashane bw’omwîsi bwahirigirha, n’engulumira y’omuliro gwâge erhakacimoleka bundi. \v 6 Obulangashane bwazima omu nyumpa yâge, itara lyâge lyazimîra enyanya ly’irhwe lyâge. \v 7 Okulambagira kwâge n’emisî kwahwa, n’ihano lyâge yênene lyo lirhumire akûmba. \v 8 Bulya amagulu gâge gamâgwârhwa n’emigozi, amâlambagira omu kasira. \v 9 Omurhego gwamâmugwârhira oku kansisira n’empulula yagwo yamâmusêza. \v 10 Guli mufulike ekuzimu omugozi gumurhezire, n’omurhego gwamurhuluba guli omu njira yâge. \v 11 Ngasi lunda ankayêrekera obwôba bwâmugwârha, bunamushimbulwîre oku ajà agenda. \v 12 Ishali bwo buhane bwâge, n’obuhanya bwamâmuja aha burhambi. \v 13 Oluhù lw’ebirûmbu byâge loshi lwalîbirwe, ebirûmbu byâge byamalîbwa n’enfula y’olufù. \v 14 Amâkûlwa omu nyumpa yâge, omu ànalicibêrîre n’omurhûla, akululirwa emwa mwâmi wa bakahèza. \v 15 Wanahashig’iyûbaka omu nyumpa yâge bulya erhaciri yâge, ecibiriti camâlashirwa aha mwâge. \v 16 Omu nshishi, emizî yâge yamâyûma, omu nyânya, amashami gâge gamâgokômba. \v 17 Arhakaciyibukwa hano igulu, arhacigwêrhi izîno omu cihugo. \v 18 Bamâmurhenza omu bulangashane, amâja omu ndunduli, amâkagwa hanôl’igulu. \v 19 Arhacigwêrhi ehy’omwîmo, oli ehy’iburha omu lubaga lwâge, ntâye wafulumusire olufù omu lugò lwâge. \v 20 Omu kubona okwôla ayôsire, abantu b’e Buzika-zûba bamârhemuka. Nabo abantu b’ebuzûka-zûba, bamârhungwa n’obwôba. \v 21 Kwo habà ntyo, aha mw’enkola-maligo; kwo hayôrha ntyôla aha mw’omuntu orhayishi Nyamuzinda. \c 19 \s1 Ayubu alengerera omu buyêmêre, ciru ankabà abantu na Nyamuzinda bamulekêrire \p \v 1 Okubundi Ayubu, anacij’eluhya aderha, erhi: \v 2 Yâgi! Mangaci mwaleka okukazimbabaza omurhima, mwandibuzize n’ebinwa binyu. \v 3 Lolagi oku bukola bwa kali ikumi obûla mwanjâcira buzira nshonyi mudwîrhe mwandibuza. \v 4 Akabâga nieki nahabusire, okwôla kuhabuka kwâni nie kuyêrekîre. \v 5 Akabà mwayumva oku mumpimire, mwanabona oku mwanantenza omu nshonyi zâni, \v 6 muyôrhe mumanyire oku Nyamuzinda yêne wanyanzire obuhashe bwâni, ye wanziririnzire n’akasirha kâge. \v 7 Lolà oku ndwîrhe nalonza hajire owayisha rhulwe, na ntâye wanshuza ndwîrhe nayâkûza ci ntâye wanshuza. \v 8 Anahizire omu njira yâni ecikûnguzo ntankahama, omukâba gwâni anaguyunjuzize mwizimya. \v 9 Anyazire irenge lyâni, Ampogwîre ishungwè omu irhwe. \v 10 Amanshambûla empande zoshi, na ncikolera, nka kula bamanyula omurhi, kw’amanywîre obulangâlire bwâni. \v 11 Anayûsize kuli nie obukunizi bwâge, anakola anganjire omu bashombanyi bâge. \v 12 Engabo zâge zamâyisha zoshi caligumiza, zamâtwa enjira kuhika emunda ndi, zamâtwa ecihando ebwa nyumpa yâni. \v 13 Anyegwîre kuli na bene wîrhu boshi, n’abîra bâni banyasire. \v 14 Abalûngu bâni bahirigisire, n’abîra bâni banyibagîre. \v 15 Ebigolo by’omu nyumpa yâni, na bambali bâni, badwîrhe bandola nka muntu warhenga kuli, ndi wa bandi bandi omu kulola kwâbo. \v 16 Ndwîrhe nayâkûza omurhumisi wâni, arhananshuze, ciru omu kanwa kâni nankamuyimbirira kurhi! \v 17 Mukânie ayâsire akabayo kw’omûka gwâni, abarhurhenga nda nguma rhweshi, mpu ndwîrhe nabaya! \v 18 Abâna nabo badwîrhe bangayaguza, erhi nakayimânga, banarhondêre banshekera, \v 19 Abàli bîra bikubagirwa, banyasire, abanarhonyagya bacîyêgwîre kuli nie. \v 20 Amavuha gâni gakola gananire oku luhù n’oku minyofu yâni, nkola ndwîrhe nacirhabâla n’oluhù lw’amîno gâni. \v 21 Mbabaliri, mbabaliri, ciru mw’oyo bîra bâni, ebwa kubà okuboko kwa Nyamuzinda kwamponîrekwo. \v 22 Bici munshimbulwîre kwo mweshi na Nyamuzinda? Ka murhaciyîgurha emyâmâ yâni? \v 23 Yajeewe! Ndi wankabona ebi binwa byâni byayandikwa? Ndi wankabona bija oku citabu, \v 24 N’omungwâra gw’ecûma n’olunyerere, bitâkwe okw’ensiku zoshi oku ibuye. \v 25 Niono mmanyire oku omwihôzi wâni anali Ozîne, n’oku ye wayîsh’iyimanga wa buzinda oku katulo. \v 26 Kandi buzinda nkola nyimanzire, mbà namâshubira omu luhù lwâni, mbà namâzongwa nalwo, n’omubiri gwâni nayîsh’ibona Nyamuzinda. \v 27 Nienene namubona amasù gâni gamulolakwo, arhali wundi, ensiko zâni zagera mw’omusisi. \v 28 Amango muderha mpu: cirhumire rhumushimbulula, mpu rhubwîne muli ye igwârhiro lya kantu kalebe? \v 29 Mucilangâge oku ngôrho mwenene, bulya obukunizi oku mabî eri ngôrho, ntyo mwanamanya oku ho kubà okutwa olubanja. \c 20 \s1 Obushinganyanya burhalondôla \p \v 1 Sofari w’e Nâmati aj’eluhya aderha, erhi: \v 2 Enkengêro zâni zamambwîriza ishuzo, bwo n’obu ndwîrhe nakanâna nti nshuze. \v 3 Nayumvîrhe ebinwa bimbabazize, Ci obukengêre bwâni bwampwehwerhîze ishuzo, \v 4 K’orhîshi kurhenga mîra, Kurhenga omuntu ali bano igulu, \v 5 Oku obushagaluke bw’enkola-maligo bubà bunyi, n’oku amasîma gw’omuntu mubî gabà ga kasanzi kasungunu? \v 6 Ciru omujunja gwâge gwankalwîra omu lya mazihwa, ciru irhwe lyâge lyankahuma oku bitù, \v 7 anahirigirhe nka muzimu, abamuyishi mpu «ngahi àjirage?» \v 8 Anabalale nka cilôrho cirhankakengêrwa, analibirhe nka bilôrha by’omu budufu. \v 9 Amasù gakomeraga akumubona gamuziguluke, Aha mwâge harhakacimushish’isù! \v 10 Bagala bâge balyûle amabî àjirîre abakenyi, bagala bâge banalyûla ebirugu byâge; \v 11 Amavurha gâge gali gayunjwîre misî ya busole: ye n’obusole bwâge, bamâlambama omu katulo. \v 12 Akaginunirwa n’amabî, Garhahusagya oku lulimi lwâge, \v 13 Akagigabikirira bwinjà, agagobere ebiraka byâge. \v 14 Ebyo biryo byâge bikola bibolêreza omu nda yâge, bikola bimuli omu nda nka bôge bwa manjokà-njokà. \v 15 Kukwânîne ashale amagala àmirangusize, Na Nyamuzinda wamushazago. \v 16 Anunugusire obôge, Lulimi lw’igû lwamuyîrha. \v 17 Irhondo arhakacibona emikôndo yahulula, emikôndo y’obûci n’ey’amakafè. \v 18 Alyûla ebi àlîre, ayihikwe anahongôkwe, kulya àkâg’ibijandâga arhakacikujira bundi. \v 19 Kulya kubà àshâbîre abakenyi enyumpa anabalibuza, enyumpa aj’azinyaga ahâli h’akuziyûbaka. \v 20 Bulya àli wa masù, arhànayigurhaga, obugale bwâge burhamulikûze; \v 21 Bulya ntâye arhalibuzagya omu magene gâge, obwôloloke bwâge burhankarhinda. \v 22 Oku aciri ajêjêrhwa n’ebirugu, arhemuke n’omusisi, emihimbagulizo y’obuhanya emurhogerekwo \v 23 Nyamuzinda anamurhogezekwo obukunizi bwâge bunene, anamurhulirekwo obwîre bw’emyampi yâge. \v 24 Akafuma emirasano y’ebyûma, muherho gwa mulinga gwamurhulûla. \v 25 Ecisonga camâmuyisha emugongo, ecûma calangashana camâmurhulûngula obudiku, obuhanya bwamâmurhogera, \v 26 Endunduli zoshi ye zibîkîrwe mpu zimuhûnjukane, Omuliro gurhayâsîbwi na ndi\f + \fr 20, 26 \fr*\ft Ogwo muliro, kuli kuderha omulazo gw’enkuba ebànda hirebe erhi lebè.\ft*\f* gwamâmusingônola, gwamâmalîra na gasi byàli bicimusigalire omu nyumpa. \v 27 Amalunga gamâmanyîsa obubî bwâge, n’igulu lyamuhindukira. \v 28 Obugale bwâge bwamâshandâla, bwamâhirigirha omu kasânzi k’obukunizi. \v 29 Lwo luhembo Nyamuzinda abîkîre enkola-maligo olwo, owahehêrirwe, co cigabi Nyamuzinda amutwira eco! \c 21 \s1 Ebiri byo biyeshûla owanywerha \p \v 1 Okubundi Ayubu ashubijà eluhya, aderha, erhi: \v 2 Muyumve! Muyumve akanwa kâni lyo ntûlirira. \v 3 Muleke ntang’iderha, na hano mbà namâderha, anayishig’ibà go mango musheka. \v 4 Kuli nie ka muntu warhuma nacîlasa? N’akabà arhali ntyôla, cankarhumaga mbirêmbera? \v 5 Mundolekwo, mwanageramwo omusisi, muhire okuboko oku kanwa kinyu muhulike. \v 6 Nka birhànyakwo nieshi nnanyôbôhe; nieshi omusisi gunangeremwo. \v 7 Cirhuma abantu bîsi balama? Ciru bashosihale banabè ba misî kulusha? \v 8 Iburha lyâbo linayôloloke eburhambi bwâbo, abinjikulu bâbo banayûshûke erhi banabona. \v 9 Enyumpa zâbo ziri mw’omurhûla ntà bôba bubagwêrhe, Akarhi ka Nyamuzinda, karhabahikakwo. \v 10 Empanzi yâbo ngasi mango erhi kubusa yanabusa, n’enkafu zâbo zinaburhe bwinjà zirhamoma. \v 11 Bakola balîkûla abâna bâbo mpu bajishârha, banagende nka busô, abâna bâbo b’ebirhaba banajè babwadârha. \v 12 Wanabona bayishe bàyimba erhi banarhimba engoma, baziha n’ennanga, banacisimîsa omu kukaziha akarhêra. \v 13 Obuzîne bwâbo banabugeze omu murhûla, na caligumiza bacijira ekuzimu. \v 14 N’obwo bàkazâg’ibwîra Nyamuzinda, mpu: «ciyegûle kuli rhwe, kurharhusimîsizi okumanya enjira zâwe, \v 15 “Aligi ye ndi Ogala-byoshi, lyo nîrhu rhuhash’imuyemera? Bici rhwankayunguka omu kumuharâmya?”» \v 16 K’iragi lyâbo lirhali omu nfune zâbo? Ci kwônene orhamanyaga mpu Nyamuzinda ankayumva ihano ly’omugalugalu! \v 17 Ka ngasi mango kazima akamole k’abantu bagalugalu, Ka ngasi mango obuhanya bubarhîndakwo? Ka ngasi mango abarhumira amalumwa nka luhembo lw’obukunizi bwâge? \v 18 Ka ko baligî nka hyasi hyayêhûlwa n’empûsî, ka ko bali nka mujimbi gwahêkwa na kalemêra? \v 19 Ka Nyamuzinda anabikire abâna bâge obuhane bwâge? Yênene ahanagwe ly’ayumva bwinjà. \v 20 Amasù gâge yêne gabone oku ahanyagala, anywe yênene oku bukunizi bwa Nyakasane! \v 21 Bulya, bici enyumpa yâge yaciyîsh’imukwanana hano ayûs’ifà, hano omubalè gw’emyâka yâge gubà gwamâheka? \v 22 Ka Nyamuzinda ye wankayigîriza eby’okumanywa? Kali ye twa emmanja z’abâli enyanya kulusha? \v 23 Muguma anafè erhi anali n’obugale bwâge bwoshi, abè agwêrhe omurhûla lwoshi, ntà kadûndo. \v 24 Amabûnda gâge gayunjwîre mashushi, n’omwôngo gw’amavuha gâge gayunjulîre magoba. \v 25 Owundi anafè erhi n’omungo gumuli emurhima, ebwa kubà ntà mango naye àlabwîre oku iragi. \v 26 Ci bombi omu katulo banajicihengeka, n’emivunyu ebalûnde. \v 27 Abà, mmanyire bwinjà enkengêro zinyu, n’ebi mudwîrhe mwarhanya kuli nie. \v 28 Bulya mudwîrhe mwadôsanya mpu: «ngahi erya nyumpa y’omuluzi erigi?» Ngahi erigi erya nyumpa abîsi bàyubakagamwo? \v 29 Ka murhadôsagya ababalama? Ka mwahabaga ebimanyîso byâbo? \v 30 Ali ntya: oku lusiku lw’obuhanya, omwîsi anababalirwe omu mango gw’obukunizi anamanye kurhi ajira. \v 31 Ndi wankamushobeka oku lugendo lwâge? Na kuli ebi àjizire ndi wankamuha kw’oluhembo? \v 32 Kuli ye erhi bamuhêka aha nshînda ntya, oku birhôndo hy’ecûsho câge kwo ayigîriza. \v 33 Amalôngo g’omu kabânda gali malêmbu kuli ye enyuma zâge abantu banayisha bamuyîmizize, n’embere zâge abandi mwandu bamushokolere. \v 34 Bici mwantulirizakwo, bya busha? Omu mashuzo ginyu harhacisigiri oburhali obwengehushu. \c 22 \s1 Nyamuzinda arhahanira busha \p \v 1 Okubundi Elifazi w’e Temani anacij’eluhya aderha, erhi: \v 2 K’omuntu ankahash’ibà wa bunguke kuli Nyamuzinda? Nanga, omuntu mwîrhonzi abà wa bunguke kuli ye yênene. \v 3 Bici kwankakwânana Nyakasane okaba mushinganyanya? Nîsi bici ayunguka okaba mwimâna omu lugendo lwâwe? \v 4 K’ebwa kubà omukenga kwo kurhumire akulibuza? Ka ko kukusambîsa akolaga ali akusambîsa? \v 5 K’arhali ebwa kubà obubî bwâwe buli bunene, n’ebigalugalu byâwe biri mwandu? \v 6 Wàkazâg’inywa ecihango mweshi na bene winyu buzira cirhumire, wakazâgihogola emyambalo y’abâli bashugunu, \v 7 Orhakag’ihana amîshi gw’okunywa oku muntu orhamire, n’omuntu oshalisire wakaz’imuyîma eci ankalya. \v 8 Omuntu w’emisî, ye nn’igulu! na barhonyi bali baciyûbakiramwo. \v 9 Wàkazâg’igalula abakana maboko mûmu wanakazivuna amaboko g’enfûzi. \v 10 Lolaga ecirhumire ozungulusirwe n’emirhego, n’ecirhumire ebîra by’okuyôbohya bikurhînda kwo caligumiza. \v 11 Kandi anabà co cirhumire ogu mwizizi gukuhânza kubona, co cirhumire n’agâla mîshi gakumirîra. \v 12 Nyamuzinda k’arhali omu malunga acîbêra? Lolà irhwêrhwè ly’enyenyêzi, oku liri emalunga wâni! \v 13 Wàkazâg’iderha, erhi: «bici Nyamuzinda ankamanya kuli okwo? Erhi, ka ankatwa olubanja kurhenga omu citù? \v 14 Ebitù byanakaz’imubwîkira arhacibone, omwôla karhî k’amalunga mwonene ajà alambagirira.» \v 15 Kali ocishimbire enjira za mîra, zirya abanya-byâha bàkazâg’igera mwo? \v 16 Balya bàhirigirhaga embere amango gahike? Balya ebiriba byâbo byàhêkagwa n’olwîshi? \v 17 Bo balya bàkazâg’ibwîra Nyamuzinda, mpu: «rhurhenge ho! mpu kurhi arhujira Ogala byoshi?» \v 18 Yêne ye wabumbaga enyumpa zâbo iragi, -amahano g’abîsi gajè kuli na nâni! \v 19 Abashinganyanya bamâbona bamânacîshinga, n’omuntu mwêru-kwêru amabashekera: \v 20 Erhi ka barhahungumukaga abashombanyi bîrhu? Erhi ka n’omuliro gurhamirangusagya ebi bâli balesire. \v 21 Oshubig’iyumvanya mweshi naye, ojire omurhûla; ntyo obunguke bwâwe bwanabà bwinjà. \v 22 Oyankirire enyigîrizo z’ekanwa kâge, n’ebinwa byâge obibîkire omu murhima gwâwe. \v 23 Erhi wankashubira emunda Ogala-byoshi ali, wanabona oshub’iyimanga, n’erhi wankarhenza amabî omu nyumpa yâwe, \v 24 Lêro ahôla, amasholo wanabona okola wakaz’igalola nka katulo n’amasholo g’e Ofiri, ogalole nka rhubuye rhw’omu migezi. \v 25 Ogala-byoshi anabà yênene ye kola masholo gâwe, na kuli wênene, wanabà n’orhurhondo rhw’enfaranga. \v 26 Ali ebwa kubà obusîme bwâwe wamabulongereza emwa Ogala-byoshi, wanayînamula obusù bwâwe emunda Nyamuzinda ali. \v 27 Wamanamusengeraga anakuyûmve, n’emisengero yâwe oyiyikirize emunda ali \v 28 Erhi wankahiga kantu kalebe, kanakubêra, omu majira gâwe gwoshi mwâbà obulangashane. \v 29 Bulya anafunye abacîbonyi, acize omwîrhohye! \v 30 Anayôkole omwêru-kwêru, nâwe wacizibwa n’obwinjà bw’amaboko gâwe. \c 23 \s1 Nyamuzinda ali kuli, obubî bwamâcitakira \p \v 1 Okubundi Ayubu anacij’eluhya aderha, erhi: \v 2 Nêci, kuhangaza kwâni kurhumire nalaka ntya, okuboko kwâni kwazidohîrwe n’amalumwa. \v 3 Ndi wankambwîra ngahi nankamushigâna, mbon’ihika halyâla abêra? \v 4 Ka nankahash’irhegeka embere zâge nti habè okusâmba, na ntyo nyunjuze ebinwa byâni mirôngwè? \v 5 Ka nankamanya ebinwa ahash’inshuza, Ka nankayumva ebi ambwîra. \v 6 Ka binwa bikali ajamwo kadali haguma na nâni? Nanga! Casinga yêne anyumvîrhize konene! \v 7 Ahôla, mushinganyanya wajà kadali boshi naye: casinga antege oyo wanjisa lubanja! \v 8 Ci nkaja olunda lw’ebuzûka-zûba, arhayiri, nkaja olunda lw’ebuzika-zûba ntamubone. \v 9 Ka hali eci adwîrhe ajira olunda lw’emwênè, ntacibwîni. K’àjir’icîfulika olunda lw’e mukondwè, ntamufulûle yo. \v 10 Ci konene ayishi olugendo njira! Erhi ankantangulira omu cîko cidûlike muliro, nanarhengamwo ncîre nka masholo. \v 11 Okugulu kwâni kurharhengaga omu mikâba yâge; nakulikire enjira yâge buzira buhabuka. \v 12 Ntaciyêgûlaga oku marhegeko g’ekanwa kâge, nakazâg’ilanga amarhegeko g’ekanwa kâge omu nda yâni. \v 13 Ci kwône yêhe ayôsire ampigîre: ndi wankamuncizakwo? Oku omurhima gwâge gulonzize kwo anajira. \v 14 Bulya oku ahizire kuli nie akuyûkiriza, na kwa bene okola kw’ayôrha ajira. \v 15 Lolà oku okwo, kwo kurhumire okumubà hôfi kunyôbohize, nkarhanya kuli-kwo, nnanyumve mmuyôbohire. \v 16 Nyamuzinda anyihize oku murhima gwâni, n’Ogala-byoshi, ànyunjuzize bôba. \v 17 Bulya arhali emizimya yo enjizire busha ntyâla, arhanali ogûla mwizizi gumbwîsire obusù. \c 24 \p \v 1 Cirhumire emw’Ogala-byoshi ntà mango gabà gahanzîbwe, lyo abamuyishi barhagibona ensiku zâge? \v 2 Banayêgûla olubibi, banayâbula obusò bwazimbagwa, \v 3 Banahêka endogomi y’enfûzi, enkafu y’omukana banayihâna ishigi. \v 4 Banasêza abakenyi mpu baj’ikola kulî n’enjira; abanyinyi b’omu cihugo kukola kukâcîfulika. \v 5 Nka kula endogomi z’omu irungu ziyâbuka, zija zalonza obuhasi omu bulambo obuhasi zahà amanina gâzo. \v 6 Omu mashwa banagend’ihumbûla budufu, banatwe emizâbîbu y’omwîsi. \v 7 Hali abageza obudufu bushugunu ebwa kubà barhagwêrhi eci bayambala, ntâco bankacîbwîka amango g’emboho. \v 8 Olumè lw’omu ntondo, lunabajomye; ebwa kubà barhagwêrhi aha bàyâkira, banacîgonyere ah’ibuye. \v 9 Abandi banayânke enfûzi oku ibêre lya bannina, banalye abakenyi omwenda. \v 10 Abâla bayisha bagenda bushugunu, barhanayambirhi cici, omu kushalika banafûmbarha omuhuli; \v 11 Bamâsimarhira amavurha muli mabuye abirhi, bamâkanda emikenzi, n’enyôrha yamâbul’ibagwârha. \v 12 Omu ng mwamazûka endûlù z’abayûbaka-mwo omûka gw’àbalibuzîbwe gwamâshekêreza endûlù, na Nyamuzinda arhahuligana kuli ago mabî goshi! \v 13 Abà bandi bali muli balya bashômba obulangashane, barhayishi enjira zâbo. \v 14 Mucêracêra, omwîsi anazûke, ayîrhe omukenyi n’olagîrîre, buyîra arhabâle akola ajà azimba. \v 15 Isù ly’oshungula linakazilingûza oku bwajinga; ntâye wacimbona gwârhi yêne, anacihundika obusù. \v 16 Abarhalonza okumanya obulangashane, mûshi banalegerere bacîfulisire, \v 17 Bulya kuli abo, sêzi gwo mango obudufu burhangira, ebwa kubà bayishi ebiyôbohwa omu bulangashane. \v 18 Ola ali nk’owaj’ayêrêra oku mîshi, aha ayûbaka harharhenga bijâci by’abantu b’omu cihugo, ci ye arhankagera omu njira ejîre ebwa lukoma! \v 19 Nka kula ecânda ciyumûsa amîshi g’olubula, ntyo ko abanya-byâha banaj’ekuzimu! \v 20 Ibêre lyàbayonsagya linabayibagire, bamâlîbwa n’emivunyu, barhacimanyikîni, obubî bwamâkenyuka nka murhi. \v 21 Bàkazâg’ilibuza omukazi w’engûmba olya orhajira mwâna, ntà minjà bàjirîre abakana! \v 22 Ci olya orhenza abanya-buhashe oku ntebe yâbo n’emisî yâge, oyôla anayimuka, n’abandi barhacicîkubagire okulama. \v 23 Ali àrhenziribalekera omurhûla, banacîkubagiragwo ci erhi n’amasù gâge yêhe gadwîrhe gabona aha bagera. \v 24 Bâli barhanzir’ijà enyanya hitya, ci barhaciri ho, bahenangusire, basarûlwa aka abandi bantu boshi; bayumûsire nka marhwêrhwè ga mihuli. \v 25 Akabà arhali ntyo, ndi waderha mpu kunywerha nywesire? Ndi waderha mpu ebinwa byâni biri bya busha? \c 25 \s1 Olwimbo lw’obukuze bwa Nyamuzinda \p \v 1 Okubundi, Bildadi w’e Shwahi anacijà eluhya aderha, erhi: \p \v 2 Emwâge oburhegesi n’obôba; \p yênene ye hira omurhûla omu malunga. \p \v 3 Ka emirhwe yâge gurhali mwându? \p Murhwe guhi gurhabashakwo izûba lyâge? \p \v 4 Kurhigi omuntu ankabà mushinganyanya, embere za Nyamuzinda? \p Kurhigi ankabà mwêru-kwêru oburhwa n’omukazi? \p \v 5 Lolà omwêzi gônene, wanabona gutulwire, \p nazo enyenyêzi zirhaba nyêru-kwêru omu masù gâge. \p \v 6 Oku muntu yêhe ka kurhabulikane, \p Omuntu orhali muntu ci muvunyu, \p gula mushwa mpu mwene omuntu! \c 26 \p \v 1 Okubundi Ayubu anacij’eluhya, aderha, erhi: \v 2 Wêne oyîsh’irhabâla omuzamba, wêne onalîkûze okuboko kurhàgwêrhe misî! \v 3 Wêne wankahash’irhabâla omuntu orhagwêrhi burhimanya! wêne wankayêrekana oku ogwêrhe obukengêre bunji! \v 4 Ndi obwizire ebyo binwa? Ndi okuhire ogwo mûka gwarhenga muli we? \v 5 Ebizunguzungu bidwîrhe byarhenga mw’omusisi ekuzimu, kuguma n’amîshi n’ebigabamwo. \v 6 Okuzimu kuli kubwikûle embere zâge, omuhengere gurhali mufûnike. \v 7 Olunda lw’emwênè analugalihye buzira cici, n’igulu alimanike oku busha. \v 8 Anasimârhe amîshi garhenge omu bitù, n’ebitù birhanabereke idako lyâgo. \v 9 Anayigale obusù bw’Obwâmi bwâge, abubwikire n’ecitù. \v 10 Atwìre emburûnguse oku mîshi, kuguma n’olubibi lugabânya obulangashane n’omwizimya. \v 11 Enkingi z’empingu zanahôngoka, zijugurne nk’amâzikankamira. \v 12 Oku buhashe bwâge enyânja enaberânguke, n’omu kukolêsa obukengêre bwâge ebongêreze Rahabu. \v 13 Omûka gwâge gunarhume enyânja yarhûlûla, n’okuboko kwâge kwaberangwîre enjoka yàlonzagya okuyâka. \v 14 Akabà ko bibonekana ntyo, ebya emisigala y’emikolo yâge, ebi rhubona ka birhali buzira nsimiko; ci omukûngulo gw’obuhashe bwâge ndi wankaguyûmva? \c 27 \s1 Ntabîhaga, ntankanabiha, nyîshi obukulu bwa Nyamuzinda \p \v 1 Ayubu ashubiyûshûla ebinwa byâge aderha, erhi: \v 2 Oku izîno lya Nyamuzinda Ozîne, olya ohakanyire okûmpà olubanja, Oku izîno ly’Ogala-byoshi olya onyunjuzize maganya, \v 3 Oku nanciyisa omûka, oku Omûka gwa Nyamuzinda gunacibà omu mazûlu gâni, \v 4 Akanwa kâni ntà mango kànâderhe ebigalu-galu, olulimi lwâni lurhakaderha eby’obunywesi. \v 5 Zije kuli na nâni enkengêro z’okukubwîra oku oyâzize, kuhika nfè erhi n’omu bwihangânyi nanciba, \v 6 Narhondîre okucîyûmânyanya ntanakuleke, omurhima gwâni gurhankabona nshonyi ciru n’oku lusiku luguma lw’akalamo kâni. \v 7 Omushombanyi wâni àjirîrwe kula banajirira omwîsi, n’omwanzi wâni nka muntu, orhajira bushinganyanya! \v 8 Bulya ngahi buligi obulangâlire bw’omuntu mugalugalu? Hano Nyamuzinda amuhenangula, hano amunyaga omûka gwâge? \v 9 Ka Nyamuzinda ayumva omulenge gwâge, hano obuhanya bumuyishira? \v 10 K’amasîma gâge muli Nyamuzinda Ogala-byoshi agakûla? K’anakaziyâkûza Nyamuzinda ngasi mango? \v 11 Namuyigîriza olugendo lwa Nyamuzinda, ntakabafulika kurhi ajira Ogala-byoshi. \v 12 Loli oku mwenene mwacibwinire byoshi, bici mwaciyahagirakwo? \s1 Iderha ly’olya Sofari wahehêrîrwe! \p \v 13 Alagi ecigabi omwîsi abona emwa Nyamuzinda, omwânya baciri-misî babâhwa n’Ogala-byoshi, \v 14 Nk’agwêrhe bagala bâge banji, onamanye oku oku ngôrho bahwêra, emîmo yâge erhankayigurha mugati \v 15 Emisigala yâge, nayo lufù lwayigendana, n’abakana bâge barharhoze mulenge. \v 16 Ciru ankalunda enfaranga nka katulo, ciru ankarhondeka emyambalo ebè nka karhondo k’ibûmba, \v 17 anarhondeka emishangi n’omushinganyanya ayiyambale, n’enfaranga zâge zibè kashambala ka mwêru-kwêru. \v 18 Amâyûbaka enyumpa yâge nka ya cishôlero, nka cifùmba ca mulanzi wa mizâbîbu, \v 19 Omugale anagwîshîre erhi bo na buzinda, anaheneke erhi ananafîre. \v 20 Obôba bunacîrhunike kuli ye nka mîshi, budufu omuhûsi gunamugêndane. \v 21 Empûsi y’ebuzûka-zûba enamuyêhûkane ehunjuke; emukûle aha mwâge. \v 22 Banamuhimbaguliza n’empîmbo buzira bônjo, acihangâne mpu: ekulî eyo akola ayâkira. \v 23 Ago mango banakoma akagasha erhi ye rhumire, bahebe n’olushungûrho bakola bamukûla aha mwâge. \c 28 \s1 Oburhimanya burhankahikwakwo na muntu \p \v 1 Okunali enfaranga zijira aha zikûlwa, n’amasholo gajira aha gashûbûkira. \v 2 Ecûma, ekuzimu cikûlwa, n’amarhale nka gamâjônga ganashube mulinga. \v 3 Omuntu anahirigise omwizimya, aj’àsâgarha ekuzimu alinde ahika oku ibuye lirhalangala. \v 4 Banahumbe omwîna kulî n’emyûbako, balya harhankahika magulu ga muntu, banamanamana, bayêrere eyi n’eyi, kulî n’abantu. \v 5 Igulu, eri lirhengamwo ecijûmbu, Omu ndalâlà, linakâbongoyoka n’omuliro. \v 6 Amabuye gâlyo gwo bakûla mwo enjuma nyinjinjà, bashimâne mwo n’amasholo. \v 7 Ikozi lirhayishi enjira y’ahôla, isù lya cigukuma lirhasâg’ihabona. \v 8 Ensimba z’erubala zirhasâg’ilabarhaho, Entale zirhasâg’ihagera. \v 9 Omuntu analongerezemwo ibuye ly’obusingo, ahenangule entondo kuhika aha magulu gâyo. \v 10 Nyamuzinda anakûle nyamwîshi oli aka Nili omu mabuye, n’îsù ly’omuntu libonemwo ngasi biri binjà. \v 11 Amâganya enyîshi, n’ebyâli bifulike byoshi byanabonekana. \v 12 Ci oburhondekezi bôhe ngahi bwankakûlwa? Ngahi wankabona obukengêre? \v 13 Barhayishi ecitwîro câbo emw’abantu, ntaho wankabushimâna kuno igulu ly’abantu. \v 14 Ekuzimu yanaderha, erhi: «Burhaba muli nie» nayo enyânja yanaderha, erhi: «Burhaba eno mwâni» \v 15 Burhakahinganulwa n’amasholo, burhankagulwa nfaranga, burhankanajirirwa lugero. \v 16 Burhankagererwa oku masholo ga Ofiri, ciru n’oku johari y’engulo ndârhi nîsi erhi yakuti. \v 17 Burhankagererwa oku masholo n’oku bilolero by’ebirahuli, burhankagulwa n’akalugu k’amasholo kinjinja. \v 18 Omanye wankaderha amagerha, enjuma z’enjwijwi n’olubula aha buli, aha omuntu ankaduba erya-nkorôngo, ankaduba oburhondekezi. \v 19 Enshangabuye y’e Etiyopiya, erhankabugererwako ciru ekalazà, oli amasholo gacîre bwinjinjà garhankahika aha ngulo yâbo! \v 20 Ci oburhondekezi ngahi burhenga, ngahi obukengêre buyûbaka? \v 21 Burhaboneka omu masù g’abantu, burhabonwa n’enyunyi z’emalunga. \v 22 Okuzimu n’olufù binaderhe, erhi: «amarhwîri gîrhu ganayumve babukûnga.» \v 23 Nyamuzinda yêne oyîshi enjira yâbo, yênene oyishi aha buhubuka. \v 24 Bulya ciru anabone olubibi lw’igulu, ayîshi na ngasi bibà idako ly’amalunga byoshi. \v 25 Amango ahâga empûsi obuzirho bwâyo, amango àjiriraga amîshi olugero, \v 26 Amango àjiriraga enkuba amarhegeko, n’okuyêreka omukûngulo emunda gwajà, \v 27 Go mango àbubonaga anabumanyîsa, abumanyirira kuhika omu ndalâlà. \v 28 Okubundi anacibwîra mwene omuntu, erhi: «Lolà oku okurhînya Nyamuzinda bwo burhondekezi obwo. n’okuyâka amabî nako, bwo bukengêre obwo.» \c 29 \s1 Emirenge n’ebîtakiro by’Ayubu \p \v 1 Ayubu anaciyûshûla ebinwa byâge omu migani, aderha, erhi: \v 2 Ndi wankacinshubiza aha nali omu myâka ya mîra? Amango Nyamuzinda àcînangaga. \v 3 Amango àkazâg’imoleka n’itara lyâge ah’irhwe lyâni, n’obumoleke bwâge bwanyêreka enjira omu mwizimya. \v 4 Kurhi nankacihash’ibona ensiku nâlimwo mugale? Amango Nyamuzinda àkazâg’iyisha alilânga enyumpa yâni? \v 5 Gàli mango Ogala-Byoshi àciri haguma nâni, n’amango abâna bâni bâli banzungulusire; \v 6 Mango amagulu gâni, gàkazâg’ishukirwa omu mpyûhyu, n’amavurha gàkazâg’ihulula omu mishôndo y’amabuye! \v 7 Erhi nankahulusire omu muhanda gw’olugo, Nîsi erhi nankahizire entebe yâni aha ngômbe, \v 8 Omu kunângira, abâna b’emisole bàkagicîyêgûla, abashosi banayîmuka bacîlange n’obukenge. \v 9 Abarhambo bàkagihwêkera batwe omu binwa byâbo, bànakagihira okuboko oku kanwa. \v 10 Izù ly’abarhegesi lyàkaginyiha, n’olulimi lwâbo lugokômbere ebiraka. \v 11 Owakàg’iyumva anarhangâle, ngasi muntu wahashire okundikira kw’isù anamwêmwêrhwa erhi nie ntuma. \v 12 Bulya nakâg’irhabâla omukenyi orhagwêrhi câkalisa, n’enfûzi erhagwêrhi aha yankasimikira. \v 13 Obwânga bw’abâli omu kâga k’okufà, bwàkâg’ijà emunda ndi, nanakagishubiza obushagaluke omu murhima gw’omukana. \v 14 Nakazicîhûndikira obushinganyanya nka mwambalo gwâni, nalingwêrhe obugula nka cishûli nacîhundikiraga, na nka cimanè c’oku irhwe. \v 15 Nalinkola nie masù g’omuhûrha, na magulu g’ecirema! \v 16 Nie nali îshe w’abakenyi, mufungizi w’ebigolo nakazibaderhera \v 17 Nakazivungunyula emyânganga y’omuntu mubî n’omu mîno gâge mpângamule mw’omunyago gwâge. \v 18 Nakaz’iderha, nti: «nayîsh’ifà na ndi muli er’irhûnda lyâni, erhi namânayûsa nsiku nyinji ziri nka za mushênyi» \v 19 Emizî yâni ekazihika oku lwîshi, n’olumè lw’obudufu lukazigwa oku lwasi lwâni. \v 20 Irenge lyâni lyakazibà lihyâhya ngasi mango, n’omuherho gundi omu nfune gwashubishâshuka. \v 21 Banakaziyumvirhiza ebi naderha erhi bananêmbire buzira kurhama, banahwekêre lyo bayumvîrhiza amahano gâni. \v 22 Erhi nankacîshomize okuderha, ntâye wankacicîshomya mpu ashuza kundikundi, n’ebinwa byâni byakaz’ibarhogerako bunyibunyi. \v 23 Bàkagininda nka kula balingûza enkuba ehângamire, bayashamule akanwa nk’abalingûza omurhonyi gwamâlegama. \v 24 Erhi namwemwerheragwa embere zâbo, boshi banarhangâle, bakaziyankirira n’obuzigire ngasi cimanyîso ca buzigire c’omu busù bwâni. \v 25 Nienene nàli cirongôzi c’enjira bakulikira, nka kula mwâmi abwârhala ekarhî kâbo, nakaziyôrha nk’owarhûliriza abâli omu mishîbo. \c 30 \p \v 1 Na bunôla, lêro nkolaga masheka g’entindi kundusha, abà nakazâg’ibona b’îshe wâbo bali bagaraganda bwenêne, balya ciru ntankahirîre ebiryo omu mulânga gw’ebibwa byâni. \v 2 Ciru n’emisî y’amaboko gâbo ntâbyo yankànkwânine, bàlikorôsire okw’ibonya-nshonyi. \v 3 Barhàcigwêrhe nyama oku mibiri yâbo erhi cizombo cikali cirhuma, bakazikugurha emizî y’amadirha, bakazirya obuhasi bw’oku côlezo. \v 4 Bakazihumbula engâka omu makerêrhè, n’obûntu bwâbo bwakazirhenga omu mizî y’ensinzi \v 5 Bâli bamâlibirhwako n’abandi omu cihugo, bàkazâg’ibashekera nka bishambo, \v 6 Bàkazâg’ihanda omu mânga z’embyà, omu nkunda erhi omu nyâla z’amabuye. \v 7 Bakola bajalumbira omu mashaka nka ndogomi, n’okulundumana omu marhàdu, \v 8 Bâna ba nshâhu na kulusha, balume barhajira izîno, bàcibêrire bakage omu cihugo. \v 9 Lêro muli zino nsiku, nie bakola badwîrhe lwimbo, nie nkola mugani gwâbo. \v 10 Omu kubashologorha, banakazînyâka, barhanacirhînya okummeshera emalanga. \v 11 Na bulya yêne warhumire olugè lw’omuherho gwâni lwadaga, ye wanancôcôbize, bakola bakanegenera omu masù gâni. \v 12 Bakolaga bayishilola oku bansholoshônza, balole erhi nafukunya, okubundi bangereze mu nsânya. \v 13 Bakola banfukira amâjira, babonereho igwârhiro ly’okumperêrekeza, na ntâye wabacîka. \v 14 Bakola badâha omu mwwâni nk’owagera omu murhule mugali gw’omu lukânga, bangendegendeko lugali bansige omu bigukà. \v 15 Ecôbà campindukîre, irhûnda lyâni lyayêhûka nka mpûsi, n’obulangâlire bwâni bwagera nka bitù. \v 16 Na bunôla, akalamo ngwêrhe kalêmbire, ensiku z’amaganya zamandibuza. \v 17 Budufu nanyumve amavuha garhaciri gâni, n’abandyagâsa barhahûnga. \v 18 Yêne ongwârhîre omu mwambalo n’emisî yâge yoshi, kusêgeza oku mishumi y’ecirondo câni. \v 19 Ankwêbire omu byôndo, nkola nshushire akatulo n’oluvû. \v 20 Ndwîrhe nakuyâkûza orhananshuza, nyimanzire embere zâwe orhanandola îsù. \v 21 Wàhindusire mwîsi kuli nie, okuboko kwâwe kudârhi kudwîrhe kwandibuza. \v 22 Wamankwêba emalunga mpu empûsi embone, mpu lyo nzikanwa n’omulaba? \v 23 Nêci mmanyire oku okola onyêrekîze ebwa lufù, era munda abantu boshi bashimânana. \v 24 Ci kwône, ka nkola nenganyize omukenyi, amango ali omu maganya anadwîrhe ahûna ecàfûngira? \v 25 Ka niono ntafaga bônjo, ngasi walilamire kubî? Ka ntayêrekanaga olukogo oku mugaraganda. \v 26 Nakagilangâlira iragi, lêro obuhanya bwantogera, Nakazilingûza obulangashane, lêro gwabà mwizimya gucîyêrekana. \v 27 Nangôngo akola andibuza burhahusa, Ensiku z’amalibuko zànzidohîre. \v 28 Nkahuluka n’obusù buzinzibire, ntâye ontuliriza, omu karhî k’olubaga nkaderha nti nyimuke, erhi kunakola kumpà olwôho! \v 29 Banyambwe bàhindusire bene wîrhu, n’omulungu wâni akola ye cigukuma. \v 30 Omubiri gwâni gwahihire, amavuha gâni gayumûsire. \v 31 Olulanga lwâni lukola lulongêrera kuyimba mishîbo, akarhêra kâni oku mulênge gwa ba-nyamulakà. \c 31 \s1 Ayubu ahûna mpu Nnâmahanga yênene amutwirage olubanja \p \v 1 Nali erhi nalaganyire oku amasù gâni, ntà mango ganacilole oku mwâna-nyere. \v 2 Lêro luhembo luci Nyamuzinda ankacijira kurhenga enyanya, ngalo ehi Ogala-byoshi ashobôza omu mpingu? \v 3 Ka burhali buhanya abîkira endyâlya, n’entanya oku bantu bakola amaligo? \v 4 K’arhadwîrhi abona olugendo lwâni, nîsi k’arhaganja amakano njira n’aga ndîka? \v 5 Ka nkola njîre omu njira mbî, K’okugulu kwâni kwalibirhîre omu burhebanyi? \v 6 Angererage oku lugero lukwîrîre, Nyamuzinda yênene amanyirira oku ndi mwêru-kwêru \v 7 Akabà enjira yâni erhenzire omu njira nnungêdu, akabà omurhima gwâni gwahûsire n’amasù gâni, akabà enfune zâni zàzinzire na bubî bulebe, \v 8 mâshi, mbô rhwêra emburho n’owundi azirye, mâshi, emishebuka yâni emânyulwe erhi nanciri murhò. \v 9 Akabà omurhima gwâni gwajîre gwâlehya omukazi, Akabà nkola njîre nayunjayunja oku lumvi lwa mulungu wâni, \v 10 mâshi mukânie abonishwêra abandi, mâshi abandi bamurhize banamuyanke! \v 11 Buhanya bwankarhuma mpâbwa obuhane, n’owantwira olubanja, bulya ebyo byoshi kunali kuhemuka omu bubî. \v 12 Kwankabire kuciyakiza omuliro gwa Kaheza w’ekuzimu, n’okucîyôkera nienene omuhako gwâni gwoshi. \v 13 Akabà nalyalyanyize mwambali wâni erhi mwambalikazi wâni, erhi nabula okuhemba nk’oku binali? \v 14 Kurhi nankayîsh’ijira hano Nyamuzinda apamuka? Hano aj’emulondôlo gwa ngasi byàbîre, kurhi nâshuza? \v 15 Owandemaga kurhenga omu nda ya nyâmà, K’arhali ye wabalemaga boki? Nêci ali Nyamuzinda muguma warhulemaga rhweshi kurhenga omu nda za banyâmà \v 16 Ka nabuzire buyumvîrhiza omusengero gw’omukenyi, Ka nalesire amasù g’omukana gàhenenuka konene? \v 17 Ka nalîre olwîko lwâni nienene, buzira kulugabâna n’enfûzi? \v 18 N’obwo kurhenga eburhò, Nyamuzinda àkagindera nka lârhà, akazinshokolana kurhenga aha cânjo. \v 19 Ka nabwîne omukenyi orhagwêrhi eci ayambala, olya w’obuligo orhagwêrhi eci acîbwîka. \v 20 Buzira kusûhirwa obwangà bwarhenga emurhima gwâbo, buzira kubwikwa n’amôya g’ebibuzi byâni? \v 21 Ka nkola nnambwîre okuboko nti nkômole mw’akantu k’enfûzi? Bulya mmanyire ntâye wankantângira oku lumvi? \v 22 Mâshi ecirhugo câni cinahaguke oku igosi lyâni, n’okuboko kwâni kutwikire aha ngafula! \v 23 Bulya obuhanya bwa Nyamuzinda bwanarhibukira kuli nie, Ntankanacihash’ibêra embere z’obukulu bwâge. \v 24 Ka nahira obwikubagire bwâni omu masholo, n’okubwîra isholo licire, nti: «We Nyamwegemerwa wâni?» \v 25 Ka nacîsîmîsa n’ebirugu binji njira, n’obuhirhi nafulusagya omu maboko gâni? \v 26 Omu kulangîra izûba omu bumoleke bwâlyo, Omwêzi omu lugendo lw’obwinjà gubashamwo; \v 27 K’omurhima gwâni omu lwihwêko lw’entimanya, gwashumikwa mpu guhire okuboko oku kanwa gubinûnugurhe? \v 28 Kandi bwankabîre buhanya bwa câha, bulya erhi namâhakana Nyamuzinda mukulu bwenêne. \v 29 Ka nasîmire bulya obuhanya bwamârhogera omushombanyi wâni? Ka nacîshinga bulya obuhanya bwamâmuhandira? \v 30 Nie ntàyêmêraga olulimi lwâni lwalogorha, Ntankahûna nti abè buligo omu kalamo kâge. \v 31 K’abantu b’omu côgo câni, barhaciderheraga mpu: «Muntu ndi arhayigusagya n’okulya enyama?» \v 32 Ntà cigolo càbuzire aha cahanda, aha mwâni olumvi lwakaz’iyôrha luli luyigule oku babalama. \v 33 Ka nafulisire amabî gâni embere z’abantu? Ka nabikirira obubî omu murhima gwâni? \v 34 Ka nayôboha amasheka g’abagera, K’obwôba bw’okugayaguzibwa n’emilala y’abalungu bwambulîsa omurhûla? Kuhika nacîyigalira omu mwâni erhi kurhînya okuhuluka kurhuma? \v 35 Yoo! Lêro ndi wankarhuma banyumva? Nadesire akanwa kâni kazinda: Nyamuzinda Ogala-byoshi anyagîrize! Olya onshìmbire aderhage ecitumulo c’amabî gâni. \v 36 Nyêmîre ncihagarhire aha lurhugo, nciyambâle ecibunu nka ishungwè. \v 37 Nayishimuyêreka omwîgasho gwâni muli ngasi kashândo, na nyegere emunda ali buzira bôba nka muluzi. \v 38 Akabà obudaka bwâni bwankampêka lubanja n’emigâku yâbo elake haguma nabo, \v 39 Akabà nalîremwo omwâka gw’omuntu buzira kutumûla akabà nayîsire bene obudaka bwâbo? \v 40 Mâshi mbone emishûgi emere muli lyo ahâli h’engano, erhi mumere ebyâsi birhaj’ekanwa, bya kabayo. Byahwêra aho ebinwa by’Ayubu. \c 32 \ms1 III. Amahugûlo ga Elihu \s1 Ebinwa bya Elibu \p \v 1 Abo bantu basharhu barhacishûbiriraga bashuza Ayubu bulya àli acîbona mushinganyanya kulusha. \v 2 Lêro oburhè bunene bwanacigwârha Elihu, mwene Barakeli muburhwa w’e Buzi w’omu mulala gwa Rama, akalihira Ayubu bwenêne kulya kubà Ayubu àcikungaga okuyâza Nyamuzinda. \v 3 Kandi akunirira balya bîra bâge basharhu ebwa kubà barhacishuzagya Ayubu, ciru n’akanwa kaguma, ntyo babà nka Nyamuzinda ye bakola batumuzize. \v 4 Erhi balya bâbo basharhu babà bali bashambâza Ayubu, Elihu arhangibalekera oluhyà, bulya bo bâli bamukulîre. \v 5 Ci, erhi Elihu acîbona ntâko bacishuzize Ayubu, oburhè bwajà oku bundi. \v 6 Go mango Elihu mwene Barakeli, muburhwa w’e Buzi, acîhâga oluhyà, aderha, erhi: «Omurhondêro gw’ebinwa bya Elihu Ndi nwâna wa cirhabà, na ninyu mukola muli bashosi, n’obwôba bwarhumire ntacishomya, okumubwîra oku mbwîne. \v 7 “Namâcîkêbwa nti maburhwa rhwashimba, Nti obûnji bw’emyâka bwo bwamanyîsa obushinganyanya”. \v 8 “Ci namacîbonera oku iroho ly’omuntu erhi Mûka gwa Nyamubâho, byône byankajira omuntu munya-bukengêre bunji”. \v 9 “Obûnji bw’emyâka arhali bwo burhimanya, ciru n’obushosi burhankahindula omuntu mushinganyanya”. \v 10 “Nâni, mmulalisirage nti muntege amarhwîri, bulya nâni nkolaga nayâlagaza obwâmi bumanye”. \v 11 “Kuhika mwa kano kasanzi nacikâg’ilînda ebinwa binyu, nalintezire amarhwîri nti nyumvîrhize engerêrezo zinyu, erhi na ngasi muguma adwîrhe alongereza ebi ashuza”. \v 12 “Nalintegêrîre ene mukaz’iderha na buno oku mwashubishuza, ci kwônene ntâye nabwîne agânya Ayubu omu nderho zâge, ntâye muli mwe walahîre ebi anashambalaga”. \v 13 “Mumanye mwankaderha, erhi: Rhwayumvîrhe lêro oburhimanya, ebi rhuyêmêra bibà bya bunyamuzinda ci birhali bya bumuntu”» \v 14 Niehe arhali ntyo ko nankajizire, nali nashuza Ayubu omu bindi binwa. \v 15 Bôhe bamaduma, ntà ishuzo ciru n’eliguma, bamabula obuderhe. \v 16 Nâni namâlingûzagya lêro namâbona ntâye ocidesire kanwa, Boshi bahwekêra, kuziga erhi n’ebinwa byabahwêrîre. \v 17 Nâni nkolaga nacîheba eluhya, nyâlagaze obwâmi bumanye. \v 18 Bulya nyunjwire binwa, bibirindisirwe n’omûka gumbamwo. \v 19 Omurhima gwâni kwo gunali nk’idivayi lyalingihôngolwa, lidwîrhe lyabirabira, n’okulonz’ibûndula orhubindi rhuhyâhya. \v 20 Ka nderhage nâni, lyo ntîmûkwa! nabumbûla akanwa mpâne ishuzo. \v 21 Ntalondôle ciru n’omuntu muguma, ntaderhe nti oyu ye nayinginga. \v 22 Cabà! Nie wa bene ntishi oku balimîrhiza, rhinga owandemaga mîra antingamiraga. \c 33 \s1 Obwikubagire bwa Ayubu \p \v 1 Wâni Ayubu, yumva ezi nderho zâni, rhega okurhwiri kuli ebi binwa. \v 2 Lolà oku nabumbûla akanwa, n’oku olulimi lwâni lwamarhenga ebiraka mpu lushambâle. \v 3 Omurhima gwâni gwamâdubukamwo ebinwa by’obushinganyanya, n’akanwa kâni karharhengemwo ebirhali bya kukubûla, \v 4 Mûka gwa Nyamuzinda gwandemaga, Mûka gw’Ogala-byoshi gumpa akalamo. \v 5 Akabà wankahash’okunshuza, wananshuza nâni, oyimange embere zâni, oderhe okwâwe omanyire. \v 6 Lolà oku ndi akâwe, ntali Nyamuzinda, nâni nalemagwa omu budaka akâwe. \v 7 Okwo kwanarhuma omucûkà gwâni gurhakujugumya, n’okuboko omanye kwankakuzidohera, bulya ntalimwo bugalu. \v 8 Kurhi kulya nayumvîrhe amarhwîri gâni gahema, bulya nayumvîrhe omulenge gw’izù lyâwe, \v 9 Niono ndi mwêru kwêru ntà bulyâlya, ndi mwimâna, buzira izâbyo. \v 10 Ci kwône kushobeka anshobesire, anakola ali andola nka mushombanyi wâge. \v 11 Amalîra amagulu gâni omu byûma, n’okujà kwalongereza ngasi hoshi nankagera. \v 12 Kuli ebyo byoshi nkubwîzire oku oyâzire, bulya Nyamuzinda arhalusire omuntu. \v 13 Cankarhuma wamulonza kw’akadali, mpu kwenge arhali akushuza cinwa oku cinwa? \v 14 Nyamuzinda ajira mbero nyinji za binwa, buzira omuntu okukengukwa. \v 15 Omu bilôrho na muli ngasi biyishira omuntu budufu, nk’obôba bwamârhûnga ebiremwa, oku ncîngo zâbo; \v 16 Go mango abaderhera omu marhwiri, ababwîre amahwe, abadirhimanye n’enshusho z’ebibonekana. \v 17 Ly’ahugîsa omuntu obushanja bwâge, n’okunyihya oku bucîbone bwâge. \v 18 Ntyo anamucinge, omûka gwâge gulek’irhogera emuhengere, Obuzîne bwâge bulekihirigirha n’okuj’omu nyenga. \v 19 N’okulumwa kunayigirize omuntu nako, amango orhuvuha rhwâge rhugera mw’omusisi. \v 20 Omuntu anayumve omugati gwamâmushologorha, ayumve arhagwêrhi mîru ga kulya enyama. \v 21 Kuhika omubiri gwâge guje gwayumîrira, abone amavuha garhaboneka gayâlagale. \v 22 Nk’omûka gwâge gukola guyêrekîre ekuzimu, n’obuzîne bwâge bukola buyêrekîre ekuzimu, \v 23 Muli ago mango erhi hankayisha malahika, mufungizi muguma okûzirwe omu cihumbi, owankabwiriza omuntu ebi akwânîne okujira. \v 24 Owafa omuntu bwônjo amuderhere erhi: «Omubabalire arhajaga ekuzimu, nabwîne ecayôkola obuzîne bwâge!» \v 25 Aho, omubiri gwâge gwamâshubibona obuzibu bw’eburhô, anashubire omu mango gâge g’obusole. \v 26 Anahûna Nyamuzinda anayumvûbwe, anakaz’ilolêreza obusù bwâge n’enshagali, anayâlize oku n’omuntu agwêrhe obushinganya, \v 27 Omuntu anaj’ayîmba embere z’abandi bantu, erhi: «Nalinjizire okubî, nalimbuzire obushinganyanya, Yêhe arhangaluliraga nk’oku obubî bwâni bwalishingânîne». \v 28 Alanzire omûka gwâni oku lufù, n’akalamo kâni kayishibona obulangashane. \v 29 Lolà oku kwo Nyamuzinda ajirira omuntu ntyo, liguma, kabirhi, ciru n’akasharhu. \v 30 Okwôla mpu ly’arhenza omûka gwâge omu lufù, mpu ly’omuntu amolekerwa n’obulangashane bw’abazîne. \v 31 Orhege okurhwiri wâni Ayubu, onyumve, ohulike nie nkolaga naderha. \v 32 Akabà ogwêrhe ebinwa by’okushuza oderhage, bulya nanasima nyêrekane obushinganyanya bwâwe; \v 33 Akabà nanga, Ohulikage nkola nakuyumvîsa obumanye. \c 34 \s1 Elihu ayûshûla ebindi binwa \p \v 1 Okubundi Elihu ayûshûla aderha, erhi: \v 2 Ninyu mwe bashinganyanya, yumvi ebi binwa, mwe b’obumanye bunji, muntege okurhwiri. \v 3 Bulya okurhwiri kurhahimwa kurhonya enshambâlo, Nka kula ebiraka biyumva amanyunya g’ebiryo. \v 4 Rhulolage haguma bihi biri bya bushinganyanya, rhwêne na nene rhulole ebiri by’okuli. \v 5 Ayubu anadesire, erhi: «Mbà mushinganyanya, na Nyamuzinda àmbulîre okuli kwâni, \v 6 Omutwî w’emmanja (wâni) kuli nie ali mwîsi wa bantu, obubî bwâni kakola kafinjo karhafuma, n’obwo ntâbyo najizire» \v 7 Ngahi oli aka Ayubu akaciboneka? Onywa amabî nka mîshi. \v 8 Ogenda haguma n’abanya-byâha, Oyumvîkana n’abantu babî. \v 9 Karhali yêne waderhaga, erhi: «Bici kukwânana omuntu, omu kujira ebi alonzize, omu bwâmi bwa Nyamuzinda». \v 10 Munyumve nâni nka muntu mugumagumà, muyegûle kulî na Nyamuzinda amagalugalu; Ow’eyanya abà mushinganyanya. \v 11 Bulya ahemba omuntu nk’oku ebijiro byâge binali, alola ngasi muntu oku obwôrhere bwâge bunali. \v 12 Kwo binali Nyamuzinda arhabà nkola-maligo, Nyamubâho arhalenganya. \v 13 Ndi wamuhâga obuhashe burhegeka igulu? Ndi wankamubwizire mpu arhegeke igulu lyoshi? \v 14 Acîshubiranaga omûka gwâge, acicîbungiragakwo yênene empûsi yâge. \v 15 Ngasi ciremwa coshi cànkahubire, n’omuntu ashubire omu katulo. \v 16 Akabà oyîsh’iyumvîrhiza, ohire ehi emurhima: orhege okurhwiri oku mulenge gw’izù lyâni. \v 17 K’oshomba obushinganyanya anamany’irhegeka? K’anacîshomya mpu atwira Omushinganyanya Ogala-byoshi olubanja? \v 18 Obwîra abâmi mpu: «ntindi!» ogayaguza abaluzi. \v 19 Arhishi baluzi, arhanajira kabôlo ekarhî k’omugaraganda n’entagengwa, bulya boshi buli bulenga bw’enfune zâge. \v 20 Boshi kufà bafà omu kahwenyenye k’obudufu, entwâli ziherêrekere n’okuhirigirha, na ciri-misî amunaganule buzira kucihinya. \v 21 Amasù gâge garhahwa garhasingiriza enjira z’omuntu, n’okulolêreza amakano gâge. \v 22 Ntà mwizimya nîsi erhi lwikûngu, nyankola-maligo ankahash’icîfulikamwo. \v 23 Ntâye alâliza mpu ly’abonekana mushinganyanya omu masù ga Nyamuzinda. \v 24 Yêne ye vunyungula abanya-buhashe buzira kudôsibwa na ndi, ahîre n’abandi ahâli h’abo. \v 25 Abà amanyirire ebijiro bya ngasi baguma! anababulindike omu budufu n’okubalabarhanya. \v 26 Nka kula kwa banya-nkola-maligo, anabavunyungulire omu masù g’olubaga. \v 27 Bulya bàmugomîre, barhanashimbaga enjira zâge. \v 28 Balibuza omukenyi kuhika emirenge yâge yamuhikako, bamugayîsa ntyo erhi ayumva endûlù z’abîrhôhye. \v 29 Erhi ankabêra burhahinya na ntâye wamuhuliganya, erhi ankabwîkira obusù bwâge, buzira kuciyêreka ndi, erhi anababalire amashanja n’ebiremwa! \v 30 Anaciza omugoma omu kasirha k’amaligo, \v 31 Erhi oyo ankabwîra Nyamuzinda, erhi: «Nagomire, ntakacijira câha, \v 32 akabà nahabire, ombabalire, akabà nabuzire obushinganyanya, ntakacishubirira» \v 33 K’oku bwâwe, anali wa kuhana, bulya walahîre emihigo yâge? Wêne wacîshoga arhali nie, nîrhu orhuhage oku bwâwe bumanye! \v 34 Ci kwône abantu barhimanya, na ngasi mugula odwîrhe anyumvîrhiza, banambwîra, erhi: \v 35 «Ayubu arhaderha n’obumanye, bulya enshambâlo yâge erhali mwo bukengêre. \v 36 “Nâwe wêne oj’emulôndôlo, oyumvîrhize amashuzo gâge n’ag’abahalanjisi”. \v 37 “Bulya amâyûshûla oku câha câge, obugoma, asherêza okuli ekarhî kîrhu, anayûshûla ebinwa birhankasîmisa Nnâmahanga.”» \c 35 \s1 Nyamuzinda ashîbirira emikolo y’abantu \p \v 1 Elihu ashubiyûshûla ebinwa aderha, erhi: \v 2 «K’ocîkebirwe mpu wanayâza, nîsi erhi ohamagale n’obwâlagale oku wanabà, mushinganyanya omu masù ga Nyamuzinda.» \v 3 Okucîshomya okumubwîra, erhi: «Makwânane maci kuli mwe, nkajira ecâha erhi ntacijiziri?» \v 4 Lêro niene nkolaga nakushuza, nshuze n’abîra bâwe caligumiza, \v 5 Galamira emalunga ocîbonere, Lolà kurhi ebitù biri kulî na nâwe! \v 6 Okajira ecâha, k’erhi Ye obabazize? Okayûshûla obugoma bwâwe, k’omubabazize? \v 7 Akabà oli mushinganyanya bici omulerhera? Nîsi bici omushobôza? \v 8 Obubî bwâwe bwanabalaza balya mushushine mweshi, obushinganyanya bwâwe burhankakwânana abarhali bantu. \v 9 Abâli omu malibuko, barhahwa kuyâma, Abâli omu mazibu g’ababisha, banayâkûze, bahûne owabalikûza, \v 10 Ci ntâye oderha, erhi: «Ngahi oli Nyamuzinda, Mulemi wâni?» Olya ohà abantu enyimbo z’obukuze budufu, \v 11 Olya orhuyigîriza bwinjà kulusha aleke ensimba z’erubala, Orhujira binjà na bîrhonzi kulusha aleke enyunyi z’emalunga. \v 12 Banayâme arhanabayumve, erhi bucibune bwa bantu babî burhuma \v 13 Nyamuzinda arhayumvîrhiza ebinwa bibî, Ogala-byoshi arhabilolakwo. \v 14 Woyo wamacishomya okuderha, erhi «Ntamubwîni» mpu olubanja lwâni luli emwâge, nalinda! \v 15 Nîsi, erhi: «Oburhè bwâge burhahana» anali nk’ohabire obubî bw’ebinwa by’omuntu. \v 16 Kuli kuderha oku Ayubu adwîrhe abumbûlira akanwa busha, omu buhwinja bwâge adwîrhe aluza ebinwa busha. \c 36 \s1 Amakwânane g’amalibuko g’Ayubu \p \v 1 Okubundi Elihu anacigendekera aderha, erhi: \v 2 Oninde hisungunu onandeke nkuyigîrize, bulya ntadesire byoshi ebiyêrekîre Nyamuzinda! \v 3 Nadòma obumanye bwâni kulî, lyo nfungira Omulemi wâni \v 4 Bulya okunali ebinwa byâni birhali bya bunywesi, biri binwa byàli hôfi nâwe, bya muntu ogwêrhe obumanye nkana. \v 5 Nyamuzinda arhakabulira omuntu ogwêrhe omurhima gucîre! \v 6 Arhankaziga omuntu mubî alama, ye fungira abakenyi, \v 7 Ye yeza omushinganyanya, anamudamaze oku ntebe y’obwâmi haguma n’abâmi, omu irenge ly’ensiku n’amango! \v 8 Lêro abashwêke n’obudagulè, balibuzibwe n’amalumwa. \v 9 Abamanyise ntyo ebijiro byâbo, abayêreke ebijiro by’obucîbone bwâbo! \v 10 Abayigule amarhwîri abarhônde, mpu baleke obubî bwâbo. \v 11 Erhi bankanayumva bakanamurhumikira, akalamo kâbo banakagereza omu murhûla n’emyâka yâbo ebè ya masîma. \v 12 Ci erhi ankabà barhayumva, bônene banaciyîsa n’itumu, bafè barhanamanyiri. \v 13 Ci ab’emirhima mizibu, balya bakaziyôrha bali omu burhè, barhankamanya bayâkûza amango amabashwêka. \v 14 Banafà omu busole bwâbo, n’akalamo kâbo kagayaguzibwe. \v 15 Anayôkole omukenyi n’obukenyi bwâge, anamuyigîrize n’amalumwa. \v 16 Nâwe alonza akukûle omu burhè, akuhîre aha wagandâza! \v 17 Wàlahire okuhà abantu babî obuhane, wakaz’iyîma enfûzi obuhashe bwâyo. \v 18 Ci ocîlangage omanye ebinji-binji byakushumika kubî, wankahera n’obuhirhi bunene. \v 19 Otwîre omugale olubanja kuguma n’omukenyi, omuntu muzibu kuguma n’omuntu muzâmba. \v 20 Orhavunyungulaga ababûnga, mpu lyo ohà bene winyu entebe zâbo; \v 21 Omanye wankahabukira omu birhashingânîni, byo byàrhumaga ojà omu marhangulo gali nk’aga. Olwimbo lw’obushinganyanya buzibu \v 22 Lolà oku Nyamuzinda ye jira obuhashe bwoshi, muntu mukulu ndi wankacigerera kuli Ye? \v 23 Ndi okola omulangwîre enjira agereramwo? Ndi okola omubwizire, erhi: «Wajizire kubî». \v 24 Okuli kulenga, olonze kurhi wankakuza omukolo gwâwe, ogu abantu bakuza n’enyimbo zâbo. \v 25 Abagubona basômerwe, omuntu akazigulolêreza ciru akabà ali kulî \v 26 Nêci Nyamuzinda ali mukulu, alushire obumanye bwîrhu, omubalè gw’emyâka yâge gurhankaheka! \v 27 Ye nyihya emirhônyi y’amîshi, ayijire ebè nkuba, cihonzi cinene. \v 28 Nêci ebitù bibulage, ehûngukire oku rhutù rhw’abantu. \v 29 Ndi wankahash’imanya kurhi ebitù bigenda, ndi wankamanya emikungulo y’omu mwâge? \v 30 Lolà oku analambûlire ebitù oku nyanya z’entondo, abikolêse omu kucibwîkira. \v 31 Kwa bene okwo kw’aluza mw’abantu, n’okuhâna ebiryo mwandu. \v 32 Anafumbarhe omulazo omu nfune zâge, anagubwîre eci gwakola. \v 33 Omukungulo gwâge gunamanyise oku ayiruka, oku obukunizi bwâge buyishir’igandaza obubî. \c 37 \p \v 1 Na kuli okwo, omurhima gwâni gwamâshabira omu nda, mwamârhenga aha gubêra. \v 2 Yumvi, yumvi okushakânya’kw’izù lyâge emikungulo yamurhenga omu kanwa \v 3 Yamânarhulukâna omu malunga mwoshi, n’emilazô yâge yamâlagiza kuhika ah’igulu lihekera. \v 4 Enyuma zâge izù lyakungula bwenêne, bulya izù linene lya Nyamuzinda lyakungula. Arhankanayimanza emilazô yâge amango izù lyâge lidwîrhe lyakungula. \v 5 Nêci okunali, n’eyo mikungulo, Nyamuzinda anarhuyêreke ebisômerîne, anajîre ebirhangâzo rhurhankakayumva. \v 6 Anabwîre enkuba y’olubula, erhi: «Rhogera oku idaho» n’enkuba y’ecihônzi ayibwîre, erhi: «Rhoga n’obuzibu bunene» \v 7 Ntyo anayimanze emikolo y’abantu, Lyo ngasi muguma amanyîsa-ho oku emikolo yâge eri mikulu. \v 8 N’ensimba zije omu mwâzo, ziyegeme omu malumba gâzo. \v 9 Ecihûsi carhenga aha cibà, n’empûsi y’emwênè elerhe emboho. \v 10 N’oku misî y’omûka gwa Nyamuzinda, olubula lunanage n’enyîshi zihulula zizibuhe. \v 11 Anahire omûka omu bitù, n’ebitù bihire emilazô eyi n’eyi. \v 12 Nayo emilazô yanaja emunda ayirhegesire, ejîre oku anayirhegesire omu igulu lyoshi. \v 13 Hali amango eyisha eri hana abantu, nîsi erhi elerhe aminjà g’enkuba. \v 14 Okwôla kwoshi okuyumve wâni Ayubu, buzira kurhindira, Onagerêreze oku birhangâzo bya Nyamuzinda. \v 15 K’omanyire oku Nyamuzinda abirhegeka? K’oyishi oku ajira ly’emilazô emoleka kurhenga omu bitù? \v 16 K’oyishi kurhi ajira ly’ebitù birhagirhogera oku idaho, cisômerîne c’obukengêre bwâge bunji; \v 17 Woyo, emyambalo yâwe enayunjule idûrhu, Gala mango igulu lihûmûka, lirhengemwo ehihûsi hyarheng’e mukondwè! \v 18 Ka wankamanya akâge okulambûla ebitù? N’okubizibuhya nka cilolero ca cûma? \v 19 Mbwîraga nâni kurhi rhwankamushuza? Okwinja, rhucîhulikire bulya rhuli omu mwizimya. \v 20 K’ebinwa byâni hali oku byamubwîra? Ka mwene omuntu ankamuyigîriza? \v 21 Mango maguma obulangashane burhaboneke, bulya bwabwîkîrwe bwenêne n’ebitù, Kandi empûsi yanayisha ebiyehukane kulî. \v 22 Olunda lw’e Mwênè, yamârhenga obulangashane buli nka masholo Nyamuzinda oyo ocîhundikire obukulu bw’okuyôbohya! \v 23 Ogala-byoshi, ntaho rhwankamushimâna! Ye mukulu, nn’obushinganyanya n’obuhashe! \v 24 Abantu boshi bamurhînye, bamukuze balya boshi bacikunga bwenge. \c 38 \ms1 IV. Ebinwa bya Nyakasane kuli Ayubu \s1 Nyamulema w’oburhimanya ayagîriza Ayubu \p \v 1 Kurhenga omu mulaba, Nyakasane ashuza Ayubu, erhi: \v 2 Ye ndi odwîrhe acîka emihigo yâni, n’ebinwa byâge by’obuhwinja? \v 3 Hwinja! Ohwinje nka kula entwâli yankanakenyera; nakudôsa nâwe wanashuza. \v 4 Ngahi wali erhi ndema igulu? Derhaga akabà obumanye bwâwe buli bunji. \v 5 Ndi walijiriraga olubibi, erhi nîsi, ndi walilambûliragakwo omugozi? \v 6 Oku bici amakôndo gâlyo gasimikira, nîsi, erhi ndi waligwîkiraga ibuye ly’eciriba? \v 7 Omu karhî k’enyenyêzi zikemeza sêzi, na bene Nyamuzinda boshi bazanzaramuke? \v 8 Indi wahamisire enyanja n’enyumvi, amango yàjiragwa? \v 9 Amango nayihâga ebitù nti gwo mwambalo gwâyo, n’enyikungu nti zibè rhwîrhubo rhwâyo. \v 10 K’omanyire amango nayijiriraga olubibi, nanayihirakwo enyumvi n’orhukomyo? \v 11 Nanaciyibwîra, nti: ho wakazihika aha, ntà kuharhaluka, nti ho okucîguga kw’emisî yâwe kwakazihwera ahâla. \v 12 K’omu kalamo kâwe okola orhegesire obuce? K’okola oyeresire omucêracêra aha gwabêra? \v 13 Lyo bugwârhira igulu oku marhambi gâlyo, ntyo bugukumule amabî muli lyo? \v 14 Lêro igulu lyanabà n’eyindi nshusho, lihinduke nk’ibûmba lihinage libè n’elindi ibala nka mwambalo \v 15 Anayase ababî obumoleke bwâbo, avune n’amaboko galikola galengerire \v 16 K’okola ojîre kuhika aha nshôko y’enyânja, k’okola olambagîre wahika aha buzinda bw’omuhengere? \v 17 K’emihango y’obudufu k’okola oyibwîne? Ka wabwîne emihango y’ahantu h’endunduli y’olufù? \v 18 K’okola orhanyize oku bugali bw’igulu, mbwîra erhi oliyîshi lyoshi? \v 19 Ngahi obulangashane bugwîshira? Ngahi omwizimya gulâla? \v 20 Mpu obitamaze halya bibêra, erhi obiheke omu myûbako yabyo? \v 21 Okakumanya, kwo kuderha oku wali muburhe, n’obwo odwîrhe waganja nsiku nyinji kulushîsa? \v 22 K’okola ohisire aha olubula lubîkwa, aha enguli zâlwo zibêra, k’okola ohahisire? \v 23 Zo nguli mbà mbikire amango g’amalibuko, amango g’ensiku z’akadali n’ez’entambala. \v 24 Njira ehi obulangashane bulumiramwo omu igulu, Ngahi empûsi y’ebuzûka-zûba elumîra omu igulu? \v 25 Indi ojira emibûnda y’emigezi, n’enjira y’ebitù amango enkuba yakûngula? \v 26 Aniese ntyo enkuba omu cihugo cirhalimwo ndi, n’omu irungu omurhabà muntu? \v 27 N’erhi enia ntyo, ahantu hali bwâmwa hanayumûsire, ehadômerere, emeze ho ebyâsi bibishi. \v 28 K’enkuba ejira îshe ôyiburha? Indi ôburha emirhônyi y’olumè! \v 29 Ndà ehi olubula lurhengamwo Ndi ôburha ensimbu y’oku nkuba? \v 30 Gala mango amîshi gazibuha nka mabuye, na gala mango omuhengere guboneka guyashamire, \v 31 Ka wankahasha warhandânya olukere lw’enyenyêzi Kilimiya, mpu olushwêke n’omugozi, nîsi erhi okutwa emishumiro y’enyenyêzi Oriyoni. \v 32 Ka we zûsa enyenyêzi y’esêzi omu mango gâyo, nîsi erhi we gendana enyenyêzi ya Marsi n’abâna bâyo? \v 33 K’oyishi amarhegeko g’oku nkuba, ka wankahash’iderha buhashe buci gajira omu igulu? \v 34 K’onahise izù lyâwe omu bitù nka wayâma, n’amîshi gabà enyanya goshi ka ganakuyûmve? \v 35 Ka we rhegeka emilazô mpu egendage, ka enakubwîre, erhi: «Rhôno rhuli hano?» \v 36 Ndi ohà omûnânâ oburhondekezi? N’oluhazi oluhe obwenge? \v 37 Ndi wankamany’igânja ebitù n’obwenge bwâge, ndi wankahengeka orhubîndi rhw’omu malunga? \v 38 Gala mango akatulo kahinduka idaho lyûmu, na gala mango amalôngo gagwarhana, lyoki lyo? \v 39 Ka we hivira entale-nkazi omunyama wâyo, onayiguse abâna bâyo? \v 40 K’oyishi okwazo gala mango zicîlambika omu bulumba, nîsi erhi amango zicîfulisire omu ishaka? \v 41 Indi orheganyiza hungwe ebihembo, gala mango ebyâna-nyunyi byâge biyamira emunda Nyamuzinda ali, binaje byagwagwabirira ebiryo? \c 39 \p \v 1 K’oyishi amango orhushafu rhuburha? K’okola obwîne amango rhufùmba? \v 2 Ka wankamanya myêzi inga rhuburhirakwo, nîsi erhi amango rhuburha? \v 3 Rhunashurhame rhuburhe abâna barhò, rhurhanalumwe na cici. \v 4 N’amango abâna barhò bakola bagwêrhe emisî, bamânakula, banakomogoze, banacîgendere olwâbo lunda. \v 5 Ndi wankalekaga endogomi y’erubala, mpu ekaja olunda enalonzize, indi oshwekûla endogomi y’emuzirhu? \v 6 Namuhîre obulambo nti mwo akazibêra, n’olubanda lw’omunyu mpu mwo mwâge? \v 7 Arhafuduka n’olubî lw’omu lugo, arhayumva oku endogomi y’ekà yayâna. \v 8 Anabè ageragera omwo ntondo ayabukira, aj’afukulamwo, ngasi aha ehyâsi hibishi hinali. \v 9 K’embogo yankaziga yakukolera, nîsi erhi okubera omu lugò lw’ebintu byâwe? \v 10 Ka wankahash’iyihalir’okuhinga, oyihirekwo enfuka mpu eyishe yahinga omu nyuma zâwe omu lubà nda? \v 11 Ka wankacîkubagira yo bulya yo egwêrhe emisî minene, mpu okolaga wayiyêreka emikolo oyirekere yo? \v 12 Ka wankacîkubagira-yo amango wagendisârûla emburho yâwe, n’okuyilundika oku câno câwe? \v 13 K’ecûbi c’enyunda wankacigerera oku mashala ga lubôndo nîsi erhi oku g’akadûrha? \v 14 Amango esiga amajî gâyo oku idaho, egasiga omu bidaka mpu gadurhubaliremwo. \v 15 Enayibagire oku hali okugulu kwankagasârhalakwo, Oku hali ensimba y’erubala yankagabera. \v 16 Ebà ndârhi oku bâna bâyo nka kulya oku barhali bâyo erhaderha mpu yarhamira busha. \v 17 Ali ebwa kubà Nyamuzinda àyiyîmire oburhondekezi, arhanayihâga bukengêre bunganaci. \v 18 Ci kwônene amango yamâcîrhunika, enalushe enfarasi n’oyigendakwo. \v 19 Ka we hà enfarasi emisî yâyo, Ka we wayitâkaga n’omugâra gw’obushênzi omu igosi? \v 20 Ka we rhuma yacanuka nka luzige, n’okuyâna kulya kw’okuyôbohya? \v 21 Enaje yacijanjaga omu kabanda, n’oburhwâli enacîhunike omu ntambala. \v 22 Erhafà bôba, erharhînya cici, erhashubira nyuma embere ly’engôrho. \v 23 Enyanya lyâyo wanayumva empenzi yajegera, obone n’oku itumu n’omwampi byayisha byalaza. \v 24 Nka yamâjunjugurhwa n’okulinda, enakûle omulindi, elibirhe okurhalusire, erhankacilindirira nk’omushekera gwamâvuga. \v 25 Ngasi kubûha omushekera, enabè nk’erhali kwo ihuzi-huzi; oku guciri kuli enayeheze entambala, okuhagaza kw’abarhambo n’orhuhababo rhw’amatabâro. \v 26 Ka bukengêre bwâwe burhuma lubaka ayêrêr’emalunga, n’okulambûlira ebyûbi byâge olunda lw’emukondwè? \v 27 K’irhegeko lyâwe lirhuma ikozi lyazimêra emalunga? Ka lyo lirhuma lyagend’irhêrera oku nyanya ly’entondo? \v 28 Oku mabuye liyûbaka, kwo linalâla, oku luhande lw’ibuye halya lirhankahikwâkwo. \v 29 Oku linali aho erhi lyanayunjayunja omunyama gwâlyo, amasù gâlyo gahike kulî bwenêne. \v 30 Abâna-nyunyi bâlyo banacihagûle omukò, ahâli omurhûmba erhi ho nalyo linali. \c 40 \s1 Nyamubâho akalihira Ayubu \p \v 1 Nyakasane anacikalihira Ayubu amubwîra, erhi: \v 2 Olya oderha mpu ajà lubanja bône Nyamuzinda Ogala-byoshi, aderhage ebyâge naye buno! \v 3 Okubundi Ayubu anacishuza Nyakasane, aderha, erhi: \v 4 Ntarhanyize kuli ebi naderhaga, bicigi nankacishuza? Namâhira enfune oku kanwa kâni. \v 5 Nadesire obw’oburhanzi, Ntaciderha kabirhi. Nyamuzinda ye hima emisî y’obubî \v 6 Okubundi, kurhenga omu milazô, Nyakasane anacishuza Ayubu, amubwîra, erhi: \v 7 Ohwinje onakobeke kirumè, nakudôsa nâwe onshuze. \v 8 Ka walonza okugayaguza oku nahizire, onyime olubanja mpu ly’ocîhà lwo? \v 9 Ka ogwêrhe okuboko kw’obu-nyamuzinda? K’izù lyâwe lidwîrhe lyakungula ak’eryâge? \v 10 Ojâge aho ocîhundikire obukulu n’obuhashe, ohwinje obumoleke n’irenge! \v 11 Yêrekanaga oburhè bwâwe, n’isù lyâwe likali lihunyange obucîbone. \v 12 Omôlage isù lyâwe, abacîbona boshi bayubîze, oherêrekeze ho na ho abîsi. \v 13 Kanyagya obabishe boshi mbirindikanye ekuzimu, nîsi, erhi obashwêkere boshi omu mpamikwa. \v 14 Lêro aho nanabà wa burhanzi omu kukukuza, ebwa kubà wamaciha olukengwa omu kuhima kwâwe. Olw’emvubu \v 15 Orhengilolereza emvubu, ciremwa câni akâwe, kukera ekera obuhasi nka nkâfu. \v 16 Lolà misî minganaci ejira omu mabùnda bulà buzibu bw’emisî eyibà oku nda! \v 17 Anashungulike omucira gwâge gubè muzibu nka ndûndu, amahiji gâge goshi bayunjwîre bikanyi bizongobarhîne. \v 18 Amavuha gâge gali nka misiho ya byûma, n’ebikângakânga byâge biri nka byûma by’eruganda. \v 19 Abà bushanja bulemêrera bwa Nyamuzinda, ci owamulemaga kurharhuma arhamuyômolera engôrho. \v 20 Buhasi bw’omu ntondo alya, mulya ezindi nsimba zishârhira. \v 21 Omu lushâsha alâla, acibwalike omu mahukulu g’amasheke omu luziba. \v 22 Enfinjo zinamucikirize n’ecihoho câzo, emiyêrêzi y’oku nyîshi enamuzunguluke ehurhambi.; \v 23 Olwîshi erhi lwankayunjula yêhe arhankayôboha cici, Ciru okuli nka nyamwîshi Yordani lwankadârhabala kurhi, yêhe arhankahuligana. \v 24 Indi wankaderha mpu amugwârhira emalanga, mpu amurhule amazûlu ahiremw’omugozi. \c 41 \p \v 1 Ka wankamuloba n’olulobo, n’okumushwêka olulimi n’omugozi \v 2 Ka wankamugeza omuguguna omu mazûlu, nîsi erhi wankamurhûla amarhama gâge n’omugera. \v 3 Ka ankakuyinginga, n’okukushambâza n’ebinwa by’olubohôlolo? \v 4 Ka wankanywâna mweshi naye, Ly’ayôrha mujà wâwe ensiku zoshi? \v 5 Ka wankamushwêka kula bashasa akanyunyi ka wankamushwêka mpu wakazisîmîsamwo abâna bâwe? \v 6 K’abashâna bankacîhira haguma mpu bayish’imuguza? K’abarhunzi bankaderha mpu bamulya mwenda? \v 7 Ka wankarhulungula oluhù lwâge n’ebisônga, nîsi erhi okumuhombôla irhwe n’ecihômbo? \v 8 Orhang’iderha mpu wacîshomya omulwîse, Hano okengera oku akujizire, orhankacishubiriza! \p \v 9 Obulangâlire bwâwe bwanashuba bwa bishuki, bulya erhi wankamubadukirakwo konene erhi kunakola kufuduka! \v 10 Anahinduke Nyabukalye erhi hankajira owamutula irò, ntâye wankashîngalala embere zâge. \v 11 Ndi wankaderha mpu amulwîsa abule n’oku abîre? Ntâye ciru n’omuguma hano igulu lyoshi! \v 12 Naderha n’oku biyêrekîre ebirûmbu byâge, nashambâla n’oku misî yâge erhankagerwa, \v 13 Ndi okola olengezize omuhiro gw’oluhugurhu lwâge? Ndi okola ohisire omu bongobana bw’olubôngo lwâge? \v 14 Ndi okola obumbwîre emiromo y’akanwa kâge Oku ajira ecôbà omu kulola olukere lw’amîno gâge! \v 15 Omugôngo gwâge nka mpenzi zihêkîne, zishwêkîrwe haguma n’obulêmbo buzibu. \v 16 Ngasi igâmba lihisire oku lindi, emboho erhankagugeramwo. \v 17 Gali gashwêkîne gwoshi haguma, gamuyôrhekwo mubûmbuli gurhankabûngûka. \v 18 Akayasamura, ensasi z’omuliro zinacîkwêbe, n’amasù gâge gali nka ngohe za mucêracêra. \v 19 Omu kanwa kâge munakaz’irhenga endimi z’omuliro, munakaz’iyômoka emitulika y’omuliro. \v 20 Omu mazûlu gâge cigî citumbûkamwo, ciri nka cira cirhenga omu nyungu y’amaboyôngoka. \v 21 Omûka gwâge gunayôce nk’isêse, omu kanwa kâge munakêrhenga engulumira y’omuliro \v 22 Emisî yâge omu igosi ebêra, embere zâge eri côbà ca kujugumya. \v 23 Ebikanyi n’enyama zâge byoshi bigwârhîne kuli ye, byoshi biciniolîre kuli ye birhankanahuligana. \v 24 Omurhima gwâge guli muzibu nk’ibuye, muzibu-zibu nka lwanjikwa. \v 25 Erhi azûka, amîshi ganadirhimane, amîshi g’enyanja ganaciyêngûle. \v 26 Bakaderha mpu bamufunda engôrho, erhamurhulukânamwo oli itumu, oli ecisonga, byo hâhè. \v 27 Ecûma embere zâge kwo ciri nka hirhi. n’ecûma c’amarhale nka murhi gwalunzirwe. \v 28 Omwampi gw’omuherho gurhankamuyôbohya, ibuye ly’omu mujareti lirhamudûnda! \v 29 Akarhi k’obuhiri kuli ye kali nka lukere, anakazinzânw’akabona omwampi gwashungûrha. \v 30 Enda yâge eyunjwîre magamba ga mabandano, ko eyôrha nka kula bankahangira engembe haguma. \v 31 Anadogomye omudubwî nka ciyûngu cideke, enyanja wanamanya mpu nkaba bukù bayôkeramwo. \v 32 Omu nyuma zâge anasigemwo obuyenjule buli nka kamole, omuhengere guyòrhc nka kulya gwamâyunjula olôya lwêru. \v 33 Ntà bindi birhangâzo biri nk’ebyo hano igulu, bulya àlemirwe buzira kubà na côbà cici. \v 34 Anakazilola n’ecisûli oku ab’obucîbone bahindagala embere zâge, Yêne Mwâmi dôka wa bene-cibonè. \c 42 \s1 Ishuzo lizinda lya Ayubu \p \v 1 Obwo Ayubu anacishuza Nyamubâho, aderha, erhi: \v 2 Mmanyire oku Oli Ogala-byoshi, n’omuhigo gwâwe wanahash’iguyunjuza. \v 3 Anali nie olya wakazâg’ihira akavango omu mihigo yâwe, n’ebinwa birhagwêrhi nda na mugongo; Nanashambîre buzira bukengêre, oku bintu bintalusire n’ebi ntankayumva. \v 4 (Yumvagya, nkusengîre, Woliha, ompè nâni oluhyà nderhe, nakudôsa ombwirize nâni). \v 5 Niono ntakuyishigi kundi okurhali kw’emihwalenge y’abantu omu nshambâlo zâbo, Ci lêro nâni, buno amasù gâni gamâkulolakwo\f + \fr 42, 5 \fr*\ft Arhali kubona n’amasù g’omubiri, ci omu buyêmêre: \+xt Lub 33, 20\+xt* + amumanya buhyâhya. \ft*\f*. \v 6 Na kandi omu byanshonyi byâni, namâgalula oku naderhaga, nkola nacîyûnjuza omu kucibêrera omu katulo n’omu luvù. \ms1 V. Ishwinjiro \s1 Nyamubâho atumuza balya bîra basharhu ba Ayubu \p \v 7 Erhi ayûs’ishambâla boshi na Ayubu, Nyakasane anacibwîra Elifazi w’e Temani, erhi: «Oburhè bwâni buli bunene kuli we n’oku bìra bâwe oku banali bombi, ebwa kubà murhashambîre bwinjà oku binyêrekîre, nk’oku mwambali wâni Ayubu anajiraga. \v 8 “Muyankage bo na buno mpanzi nda na ngandabuzi nda, mukanye muj’emunda omurhumisi wâni Ayubu àli\f + \fr 42, 8 \fr*\ft Ayubu amâbà wa kusengerera abandi erhi kulembera amalumwa kurhuma: \+xt 22, 30; Eze 14, 20\+xt*. \ft*\f*. Murherekêre eyo nterekêro, oku mwambali wâni Ayubu amuhûnira obwônjo. Nayîsh’irhânya kuli ye, na ntyo ntacimuhanire kuli kulya mwabulaga kushambâla bwinjà kuli nie”». \v 9 Elifazi w’e Temani, Bildadi w’e Shwahi, na Sofari w’e Nâmati, bagenda bagend’ijira kulya Nyakasane ànababwîraga; ntyo Nyakasane ababà bwônjo erhi Ayubu orhuma. Nyamubâho agalulira Ayubu obuhirhi bwâge. \v 10 Ago mango Ayubu akazâg’isengerera abîra bâge, Nyakasane ashubiyinjihya akalamo kâge. Obwo, anamugalulira kabirhi\f + \fr 42, 10 \fr*\ft Amugalulira kabirhî: \+xt 8, 7; Lush 30, 3-5; Lul 90, 15\+xt*. \ft*\f* kulusha obuhirhi bwâge bwo \v 11 Okubundi ashub’ibona bene wâbo, bâli bâbo boshi n’abîra bâge b’embere boshi bayishiyagalukira emunda ali. Bakaz’ilîra boshi haguma omu nyumpa yâge. Boshi bakazimulakira n’okumurhûliriza, kuli agwo malumwa goshi Nyakasane àlimurhumîre. Ngasi muguma akazimusholôlera: ow’enfaranga n’ow’ehigôndo hy’amasholo. \v 12 Nyakasane anacigisha ako kalamo kazinda ka Ayubu kulusha akarhanzi: ashwêka bibuzi bihumbi ikumi na binni, ngamiya bihumbi ndarhu, masô cihumbi ga nkâfu na ndogomi cihumbi. \v 13 Aburha bâna rhabana nda na bâna-nyere basharhu. \v 14 Omwâli murhanzi amuyîrika izîno lya Yemima, n’owa kabirhi erya Kesiya, owa kasharhu naye amusûla erya Keren Hapuku. \v 15 Omu cihugo coshi murhabonekaga abandi balushire abo bâna­ nyere irânga linjà. Îshe anacibahà ecigabi oku kashambala kâge, kuguma na bashinja bâbo. \v 16 Enyuma ly’aho Ayubu àcilamire myâka igana na makumi anni, abona oku bâna b’abâna bâge, kuhika oku iburha lya kani. \v 17 Okubundi, Ayubu anacifà mushosi erhi amâyigurha ensiku.