\id GEN - Shipibo NT with OT portions -Peru 2011 (DBL -2013) 
\h GÉNESIS 
\toc1 Jaskatax jatíbi jaweki jonii peokoota itan jaskatax jonibo jonii peokoota 
\toc2 Génesis 
\toc3 Gn. 
\mt1 GÉNESIS 
\mt2 Jaskatax jatíbi jaweki jonii peokoota itan jaskatax jonibo jonii peokoota 
\c 1  
\s1 Jaskatax nete jonia 
\p  
\v 1 Jatíbi peokoonontianra, Diossen nai itan mai jonia iki. 
\p  
\v 2 Maira, ja anontian jaskara iti jisámabobi iká iki; jatíbi aniparo nemín kikinbires yamekan mapoara iká iki, jatianra Diossen shinan jene besenen koshia iki. 
\p  
\v 3 Jatianra Diossen yoia iki: “¡Joé iwé, akin. Jatianra joé iká iki!” 
\p  
\v 4 Diossen oinna joé jakon iketianra, yamé betan imayamakin janbiribi aká iki, 
\p  
\v 5 jatianra joé janea iki “nete”, akin, ja kikin jishtimara janea iki, “yamé”, akin. Jaskatax moa reken nete senena iki. 
\p  
\v 6 Japekáora Diossen yoia iki: “Jene janbiribi inon xabá ibanon, jaskáketianra janbiribi ibékonti iki”. Jatianra jaskara iká iki. 
\p  
\v 7 Diossen xabáaketianra jene janbiribi iká iki, wetsa tsama xabá, namanbi baneta iki, itan wetsa tsamára bochiki baneta iki. 
\p  
\v 8 Ja xabára Diossen janea iki, “nai”, akin. Jaskataxa moa jawen rabé nete iti senena iki. 
\p  
\v 9 Jatianra Diossen yoia iki: “Ja nai naman iká jenebo ja itinkobiribi jainbicho tsinkíkanwe, ibanon mai pikotax manxani”, akin. Jatianra jaskara iká iki. 
\p  
\v 10 Ja manxanara Diossen janea iki “mai”, akin, itan ja jene tsinkitara janea iki “aniparo”, akin. Jatianra Diossen oinna jatíbi jakon iketian, 
\p  
\v 11 neskata iki: “Ibanon nato main meskó keská jiwiabi xobibo xoxoi: Xobibo ibanon jawen xoxoti beroyabo, jainoaxibi jiwibo jawen xoxoti bimi beroyabo”, iki. Jatianra jaskara iká iki. 
\p  
\v 12 Ja mainra xoxoa iki, jiwiabi xobibo: Xobibo jawen beroyabo itan bimiai jiwibo, jaskarabiribi itiakin akábora iká iki. Jatianra Diossen oinna jatíbi jakon iká iki. 
\p  
\v 13 Jaskataxa moa jawen kimisha nete iti senena iki. 
\p  
\v 14 Jatianra Diossen yoia iki: “Jabánon nai xabakan joébo, jan tenaketian netea onanti, yameta onanti, jan netebo onanti, baritiataibo onanti, itan jenetiaiboribi onanti, 
\p  
\v 15 jaskáakin abánon ja joébaon nai xabakanxon mai tenakin”, iki. Jatianra jaskara iká iki. 
\p  
\v 16 Diossenra rabé joé aká iki: Bari aká iki jan neten tenati itan oxe aká iki, jan yamé tenati. Wishtínboribi aká iki. 
\p  
\v 17 Diossenra ja nai xabakan mai tenati joébo aká iki, 
\p  
\v 18 Neten itan yamé mai tenati, jaskáaxonra nete janbiribi iti imaxon, yamé janbiribi iti imaa iki. Jatianra jaskarabo axon oinna jatíbi jakon iká iki. 
\p  
\v 19 Jaskataxa moa jawen chosko nete iti senena iki. 
\p  
\v 20 Jainxonra Diossen yoia iki: “Jene meran jatíbi meskó yoinabo ichabires kaibanon, jainoaxibi jabánon mai manaon noyai yoinabo”, akin. Jatianra jaskara iká iki. 
\p  
\v 21 Bakeai kaixon, aniparo bochoakanwe, jainoax nato neten jabánon ichabires noyai yoinabo. Diossenra jonia iki, aniparomea anibires yoinabo jainoax jene meranoax kaitai jatíbi yoinabo, itan jain jaabo, jainxonra jatíbi noyai yoinabo aká iki. Jaskáakin axon Diossen oinna jakon iketianra, 
\p  
\v 22 ja aká yoinabo jakon ikantiakin shinanxonkin neskáakin yoia iki: “Ichabires bake kaiabakanon jaskáaxon aniparo bochoabakanon itan nato neten jabanon icha noyai yoinabo”, akin. 
\p  
\v 23 Jaskataxa moa jawen pichika nete iti senena iki. 
\p  
\v 24 Jatianra Diossen yoia iki: “Nato main kaibanon jatíbi meskó yoinabo: Ináatibo itan ináatimaboribi, jainoax jatíbi main norex iki niaibo”. Jatianra jaskara iká iki. 
\p  
\v 25 Ja yoinabo axon Diossen oinnara jatíbi jakon iká iki. 
\p  
\v 26 Jatianra yoia iki: “Ramapari joni anon akanwe. Noa keskábiakin, jara jatíbinin koshi iti iki: Aniparomea yapabaona, noyai yoinabaona, ináati yoinabaona, ináatima yoinabaona, itan main norex iki niaibaonaribi”, akin. 
\p  
\v 27 Diossen joniakinra, ja Dios keskábiakin aká iki; benbo itan ainbora aká iki, 
\p  
\v 28 jatianra jakon ikantiakin shinanxonkin jato yoia iki: 
\q1 “Icha, ichabires bakeai nato neten kaikanwe; 
\q1 jaton koshi ixon jato ikinkanwe; 
\q1 yapabo, noyai yoinabo, 
\q1 jainoax jatíbi ja main norex iki niaibo”, akin. 
\p  
\v 29 Japekáora jato yoia iki: “Ninkákanwe, matora en meniai jatíbi nato mainmea niibo, bimiai yoábo, itan jatíbi yobín jiwibo. Jatíbi jabora maton jawékiatibo iti iki. 
\p  
\v 30 Ikaxbira ináatima yoinabo, main norex iki niai yoinabo itan noyai yoinabo jabobiribira en xobi meniai, ja jawékiakanon ixon”, akin. Jatianra jaskara iká iki, 
\p  
\v 31 Jatianra Diossen oinna jatíbi akábo jakonshamanbires iká iki. Jaskataxa jawen sokota nete senena iki. 
\c 2  
\p  
\v 1 Nai itan maira, jatíbi jain ikáboyabi moa akin senenhaa iki. 
\p  
\v 2 Ja kanchis nete kaman, jatíbi ja akábo akín senenhaxa Dios tantia iki. 
\p  
\v 3 Jatian ja kanchis iti netera jakon iki ixon yoia iki, ja netera meketi iti iki ixonra, onantiakin yoia iki, ja netera jatíbi jawéki joniai teetax tantia iki. 
\p  
\v 4 Natora nai itan mai jaskatax jonia yoia joi iki. 
\s1 Edén mainko jakonshaman jatinko joni iká 
\p Ibo Diossen nai, itan mai anontianra 
\p  
\v 5 jiwi keyámashokobobi itan xobibobi xoxoamapari iká iki, ja Ibo Diossenra nato maiki oi bemaamapari iká iki, ja main teetira tsoabi yama iká iki. 
\p  
\v 6 Jaskara ikenbira, mai chichokeax jene jokonxon, jatíbi mai mechaa iki. 
\p  
\v 7 Jatianra Ibo Diossen ja mai potobi bixon joni itiakin aká iki, jaskáaxonra jawen rekinhain xoon aka iki, jatianra moa jiria baneta iki. 
\p  
\v 8 Ja aká pekáora, Ibo Diossen jain jakon jati bari pikotaiori, westíora wai Edén mainko aká iki, jatianra jan aká joni jain imaa iki. 
\p  
\v 9 Jatíbi meskó jiwi metsáshamanbo jawen bimi jakon kokotibora xoxomaa iki. Ja wai naponbekonra jiwé jiwi aká iki, jan jakon ati onanti itan jakonma onanti jiwiribira aká iki. 
\p  
\v 10 Ja Edénhainoaxa westíora paroribi pikota iki, janra ja jakonhira jatinko mai mechai iká iki. Jaki mepiara iká iki chosko paro, ja iká iki jawen paxkobo. 
\p  
\v 11 Ja rekena paron janera iká iki Pisón, janra Havila mai shitabaina iká iki. Jainra oro jake. 
\p  
\v 12 Ja mainmea orora jakonhira iki, jainra jake bedelio janeya jiwi bepon inin, jainoaxa jake ónice janeya makan. 
\p  
\v 13 Ja wetsa paron janera iká iki, Guihón. Ja parora, Cus janeya mai shitabaina iká iki. 
\p  
\v 14 Ja kimisha itin iká parora Tigris iká iki. Ja parora Asiria mai shitabaina bari pikotaio iká iki. Jainoax ja chosko itin iká paron janera Éufrates iká iki. 
\p  
\v 15 Jatianra ja Edén main iká jakon jati wainko, koirani teenon ixon Ibo Diossen ja joni imaa iki, 
\p  
\v 16 jain imakinra yoia iki: “Nato jakon jati wainkonia jatíbi yobín jiwi bimibora min kokoresti iki, 
\p  
\v 17 ikaxbira ja jakon itan jakonma onanti jiwi bimi, min kokotima iki. Ja jiwi bimi kokoatianbira mia mawáti iki”, akin. 
\p  
\v 18 Jainxonra Ibo Diossen yoia iki: “Joni jabicho iitira jakonma iki. Jaskara iketianra en wetsa axonai, janshamanbiribi akinti”, akin. 
\p  
\v 19 Jatianra Ibo Diossen mai bixon jatíbi yoinabo aká iki, jainxonra jatíbi noyai yoinaboribi aká iki. Jaskáxonra Adánhiba jato boá iki, ja janeyabo ikantiakin jato janepakenon ixon. Jaskáxonra yoinabo Adánman janepakea iki. 
\p  
\v 20 Jatianra Adánman jatíbi ináati itan ináatima yoinabo, itan noyai yoinabo janepakea iki. Jaskara janeyabo itiakinbiribi jane pakea iki. Ikaxbira jawe yoinabi janshamanbiribi já akinti yama iká iki. 
\p  
\v 21 Jaskara iketian, Ibo Diossen Adán akonbireskin oxamaa iki, ja oxaketian westíora jawen pishi tsekaxon, jakiribi namín xepoa iki. 
\p  
\v 22 Ja pishi tsekaxonra, Ibo Diossen ainbo aká iki, jaskáaxonra ja aká ainbo Adán menia iki, 
\p  
\v 23 ja oinnaxa Adán neskata iki: “¡Natora nokon namibi iki, itan nokon xaobi iki! Jonimea tsekaxon Diossen aká ikaxa, jawen jane ‘ainbo’, iki”, iki. 
\p  
\v 24 Jaskara iketianra jonin jawen papa betan jawen tita jenetaanan, jawen awin betanbiribi jati iki, jaskataxa ja rabé westíora yorabicho keská iti iki. 
\p  
\v 25 Ja Adán betan jawen awinra, chopaoma iká iki, jaskara ikaxbira jawebi rabinyamabekona iki. 
\c 3  
\s1 Adán itan Eva Dioski yoitimata 
\p  
\v 1 Ronora jatíbi ináatima yoinabo xewina paramisti onan Ibo Diossen jonia iká iki, jatianra ainbo yokata iki: —¿Jaskara ikenki, Diossen mato yoia iki, nato jakon jati wainkonia, jawerato yobín jiwi bimibi kokotima? —akin. 
\p  
\v 2 Jatianra ainbaon yoia iki: —Wetsa jiwi bimi inonbiresa nato jakon jati wainkonia non kokoti atipanke. 
\p  
\v 3 Ikaxbira, jakon jati wai napo iká westíora jiwi bimibichores, noa Diossen kokotima yoia iki, jainxon tii atimaribi yoia iki. Ja kokoaxbira noa mawáti iki —akin. 
\p  
\v 4 Jaskáabira ronon ainbo yoia iki: —Ja mato jaskáakin yoiara ikonma iki. Matora mawáyamai. 
\p  
\v 5 Diossenra akonbireskin onanke, ja jiwi bimi kokoxon maton jakon, itan jakonma onanti, jaskara onanaxa mato Dios keskaribi iti iki —akin. 
\p  
\v 6 Ja ainbaon jiwi bimi oinnara iká iki, iorai metsá jan keentishaman, jatianra ja bimi kokotinin keenshamana iki, jaskáaxon jawéki ati onan shinan biti iketian. Jaskara iketian westíora bimi tesaxon kokoa iki. Jan aká pekáo jawen bene menia iki, janribi kokoa iki. 
\p  
\v 7 Ja akátianbi jaton shinan chopeta iki, jatian ja rabéxonbi onanna iki moa chopaoma. Jaskara ixon, higuera janeya jiwi pei kexexon ja sawebekona iki. 
\p  
\v 8 Ja joninra jawen awin betanbi ninkata iki, moa yantani niweshaman iitaitian, ja jakon jati wainko Ibo Dios joáx kawanaitian, jan oinnaketianra ishto kaax jiwibo nia naman jonébekona iki. 
\p  
\v 9 Jaskákenbira Ibo Diossen, Adán kenaxon yokata iki: —¿Miaki jawerano iki? —akin. 
\p  
\v 10 Joninra yoia iki: —Nato jakon jati wainko joax, mia kawanaitian ninkataxa chopaoma ikax; miki raketi ea joneke —akin. 
\p  
\v 11 Jatianra Diossen yokata iki: —¿Tson yoiaki min onanna, mia chopaoma? ¿Ja jiwi bimi kokotima en yoia ikenbiki, min kokoa? —akin. 
\p  
\v 12 Joninra yoia iki: —Jabé janon ixon min ea menia ainbaon bimi meniara en kokoke —akin. 
\p  
\v 13 Jatianra Ibo Diossen ja ainbo yokata iki: —¿Jaweati min jaskáamarin? —akin. Jatianra jan yoia iki: —Ronon ea parana kopí, ja bimi en kokoa riki —akin. 
\p  
\v 14 Jatianra Ibo Diossen ja rono yoia iki: —Jaskara min aká kopíra, jatíbi yoinabo xaran bebonbires jakonma mia ikai. Rama nenoax peokotaxa jatíbitian mia main norex iki, mai poto meranbires ninoxiki. 
\p  
\v 15 Mia itan ainbora en mato rawikananmai, min chiní bakebo betanra jawen chiní bakeboribi rawikanankanti jake. Ainbaon chiní bakenra mabitaxti iki, jatianra minbiribi jawen tae chiponhai natéxti iki —akin. 
\p  
\v 16 Ja ainbora yoia iki: —En imaara bakeai ikonbiresi mia chexakaati iki, jatianra bakenaitiibi mia chexati iki. Ikaxbira min benen keeni mia jenétima iki, jatianra já min joni koshi iti iki —akin. 
\p  
\v 17 Ja jonira yoia iki: —Min awinin yoia keská axonkinra, en atima yoia jiwi bimi min kokoa iki, ramara min jakonma kopí, nato mai jakonma meranbires en imai; ikonbiresi teexonra ja jawékiati min kaimati jake, mia mawatai kaman. 
\p  
\v 18 Mainra moxayabi jakonma xobibaon mia xoxoxonti iki, jatianra nii meranoa yoabo min jawékiati iki. 
\p  
\v 19 Ikonbiresi teeti niskánxonparira min jawékiati iki, mawatax jakiribi ja aká maibi mia banetai kaman, miara mai aká iki, jakopíra jakiribi mia mai banéti jake —akin. 
\p  
\v 20 Ja jonin jawen awin janea iká iki, Eva, jara jatíbi joni jiriabaon tita iki. 
\p  
\v 21 Ibo Diossenra yoina bichibo sawetiaxon, ja joni itan jawen awin sawemaa iki, 
\p  
\v 22 jatianra yoia iki: “Ramara joni noa keskáribi banéke, jakon itan jakomara onanke. Jawekeska ixonra, jiwé jiwi bimiribi bixon kokoax jatíbitian janake”, akin. 
\p  
\v 23 Jaskara iketianra, Ibo Diossen Edén mainko iká, jakon jati wainkonia ja joni pikoa iki. Jaskáaxonra, ja main teenon ixon ja joni imaa iki, ja maibi aká ixon. 
\p  
\v 24 Ja joni pikoa pekáora, bari pikotaiori iká jakon jati wainko, querubín janeya peiabo imaa iki, itan chiibires espada jatíbiori mayatairibira imaa iki, ja jiwé jiwinko tsoabi nokótima kopíra aká iki. 
\c 4  
\s1 Caín itan Abel iní 
\p  
\v 1 Adánman jawen awin Eva yorana tootax ja bake pikota iki, jawen jane iká iki Caín. Jaskáketian, Adán neskata iki: “Moara ea westíora benbo bakeya iki, Ibon ea menia riki”, iki. 
\p  
\v 2 Japekáo Abel pikota iki, ja Caínman wetsa. Ja Abel iká iki, carnero kaiai; jatian Caínbiribi iká iki, waín teetai. 
\p  
\v 3 Jaskata pekáo basi iikin, wetsa nete Caínman aká iki, jawen waimea bia yoábo boxon Ibo menikin. 
\p  
\v 4 Abelninbiribi Ibo boxona iki, carnero bake reken pikota jakonshamanbo. Jatianra Ibon oinna ja Abel itan ja Ibo meninoxon boá jawekibo, jawen keenshaman iká iki. 
\p  
\v 5 Ixonbi Caín jaskáakin oinyamaa iki, ja meninoxon boá oinna jakonmaribi iká iki. Jaskáketian Caín, ikonbiresi sinatax jawen beísa jakónmabires iká iki. 
\p  
\v 6 Jatianra Ibon yoia iki: “¿Jawekopí, iorai sinataxki, min beísa ikonbires jakonma iki? 
\p  
\v 7 Jakon akáxa mia rarokeanke, ikaxbi min ayamai kopíra ochan miaaresai. Ikaxbira ja ocha minharesti atipanke”, akin. 
\p  
\v 8 Wetsa netera, Caínman jawen wetsa Abel, chankakin ioa iki, jatian kachio jato rabébicho ixonra, Caínman jawen wetsa Abel retea iki. 
\p  
\v 9 Jatianra Caín Ibon yokata iki: —¿Min wetsa Abelki jawerano iki? —akin. Jatianra Caínman yoia iki: —Enra onanyamake. ¿Eaki já koirannai iki? —akin. 
\p  
\v 10 Jatianra Ibon yoia iki: —¿Minki jawea? Ja min wetsan jimi main min chikoara, ja min aká atikeskabiakin en benxoanon ixon ea yokati, saí ikai. 
\p  
\v 11 Jakopíra, mia jakónmabires banetai, min wetsa min reteketian jawen jimi xea mainkoniaxa mia wetsanko kaai. 
\p  
\v 12 Ikonbiresi teexon, waiaxon min banaabira jakonmai xoxoax bimitima iki. Nato netenra mia kawanhatanti iki, jawetianbira mia tantitima iki —akin. 
\p  
\v 13 Jatianra Caínman Ibo yoia iki: —Ja akonbireskin masá tenetira en atipanyamake. 
\p  
\v 14 Ramara nato mainmea min ea pikoke, jatianra nato neten mia ochóbires, jawetianbi tantiamai ea kawantaresti jake. Jaskataitianra wetsabaonbires inonbi, nokoxon ea retekanti iki —akin. 
\p  
\v 15 Ikaxbira Ibonbiribi yoia iki: —Jaskara iken jan mia reteatonra, bebonbires kanchisakin masá teneti iki. Jatianra Ibon, ja nokoabaon Caín reteyamakanon ixon, ja oinxon onanti jawen yoranko axona iki. 
\p  
\v 16 Caínra jainoax Ibo betan yoyo ikainoax moa kaa iki, jatianra kaax Nod janeya mainko jaa iki; jara Edénhainoax bari pikotaiori iki —akin. 
\s1 Caínman chiní bakebo 
\p  
\v 17 Caínmanra jawen awin yorana iki, jatianra tóota iki, jaskatax bakenara Enoc iká iki. Jaskáa pekáo jemaaxon Caínman, jawen baken janenbi janeara Enoc iká iki. 
\p  
\v 18 Ja Enoc-ra, Iradnin papa iká iki, Irad iká iki, Mehujaelnin papa, Mehujael iká iki, Metusaelnin papa, jainoax Metusael iká iki, Lámecnin papa. 
\p  
\v 19 Ja Lámec-ra rabé awinya iká iki: Adá betan Silá. 
\p  
\v 20 Adakan bakeara Jabal iká iki, ja Jabalnin chiní bakebora carpa xobon jaabo iká iki, jainoaxa yoina kaiaibo ikana iki. 
\p  
\v 21 Jabalnin wetsara iká, jawen jane Jubal, jaibakeaxa arpa ten akaibo itan quena xoon akaibo peokoota iki. 
\p  
\v 22 Silákan bakera Tubal-caín iká iki, yamin teetai jonira iká iki, bronce itan hierro meskó jawékibo akaira iká iki. Ja Tubal-caínman poira jawen jane Naamá iká iki. 
\p  
\v 23 Wetsa netenra Lámecnin, jawen awinbo yoia iki, Adá itan Silá: 
\q1 “Ninkáshamankanwe, en mato yoinon, 
\q1 ea isinhakin xateketianra en westíora joni bake ranon reteke. 
\p  
\v 24 Jawerato joninki Caín reteai, jaon kopikakinra kanchis akin masá tenemakanti iki, ikaxbi ea ramiabobiribira, kanchis chonka kanchis akin, masá tenemakanti iki”, akin. 
\s1 Jawen kimisha itin iká Adán betan Evan bake 
\p  
\v 25 Adanmanra jawen awin betan yoranribia iki, jatianra benbo bakeaxon janea Set iká iki, jatianra neskata iki: “Abel, Caínman retea toanra Diossen ea wetsa benbo bake menike”, iki. 
\p  
\v 26 Set-ribira westíora bakeya iká iki, jara Enós akin janea iki. Jainxon peoxonra Ibon jane rabikana iki. 
\c 5  
\s1 Adanman chiní bakebo 
\r (1 Cr. 1.1-4) 
\p  
\v 1 Natobo riki, ja Adanman chiní bakebaon jane wishaa: Diossen joni anontianra, ja keskabiakin aká iki, 
\p  
\v 2 benbo betan ainbora jato jonia iki, jaskaaxonra jato jakon shinanxona iki. Jato jonia netenra, Diossen yoia iki: “Maton janera jonibo iti iki”, akin. 
\p  
\v 3 Jawen benbo bake pikónontianra Adán pacha kimisha chonka baritiaya iká iki, ja bakera jatíbinin jawen papa jisábi iká iki. 
\p  
\v 4 Jaskata pekáo Adán japaria iki, posaka pacha baritiapari, jainoax wetsa jawen benbo bakebo itan ainbo bakebo jaribaa iki. 
\p  
\v 5 Jaskataxa jatíbi jawen baritia Adán jaa iká iki, iskon pacha kimisha chonka baritia; jatí baritiayanixa, mawata iki. 
\p  
\v 6 Set, pacha pichika baritiaya iketianra, jawen benbo bake Enós pikota iki. 
\p  
\v 7 Jaskata pekáo, Set japaria iki posaka pacha kanchis baritiapari. Jainoax wetsa jawen benbo bakebo itan ainbo bakebo jaríbaa iki, 
\p  
\v 8 jaskataxa jatíbi jawen baritia Set jaa iká iki, iskon pacha chonka rabé baritia. Jatí baritiayanixa mawata iki. 
\p  
\v 9 Enós, iskon chonka baritiaya iketianra jawen benbo bake Cainán pikota iki. 
\p  
\v 10 Jaskata pekáo Enós japaria iki, posaka pacha chonka pichika baritiapari, jainoax wetsa jawen benbo bakebo itan ainbo bakebo jaribaa iki, 
\p  
\v 11 jaskatax jatíbi jawen baritia Enós jaa iká iki, iskon pacha pichika baritia. Jatí baritiayanix mawata iki. 
\p  
\v 12 Cainán, kanchis chonka baritiaya iketianra jawen benbo bake Mahalalel pikota iki. 
\p  
\v 13 Jaskata pekáo Cainán japaria iki, posaka pacha chosko chonka baritiapari, jainoax wetsa jawen benbo bakebo itan ainbo bakebo jaribaa iki. 
\p  
\v 14 Jaskatax jatíbi jawen baritia Cainán jaa iká iki, iskon pacha chonka baritia. Jatí baritiayanix mawata iki. 
\p  
\v 15 Mahalalel, sokota chonka pichika baritiaya iketianra, jawen benbo bake Jared pikota iki. 
\p  
\v 16 Jaskata pekáo Mahalalel japaria iki, posaka pacha kimisha chonka baritiapari, jainoax wetsa jawen benbo bakebo itan ainbo bakebo jaribaa iki. 
\p  
\v 17 Jaskatax jatíbi jawen baritia Mahalalel jaa iká iki, posaka pacha iskon chonka pichika baritia. Jatí baritiayanix mawata iki. 
\p  
\v 18 Jared, pacha sokota chonka rabé baritiaya iketianra, jawen benbo bake Enoc pikota iki. 
\p  
\v 19 Jaskata pekáo Jared japaria iki, posaka pacha baritiapari, jainoax wetsa jawen benbo bakebo, itan ainbo bakebo jaribaa iki; 
\p  
\v 20 jaskatax jatíbi jawen baritia Jared jaa iká iki, iskon pacha sokota chonka rabé baritia. Jatí baritiayanix mawata iki. 
\p  
\v 21 Enoc, sokota chonka pichika baritiaya iketianra, jawen benbo bake Matusalén pikota iki. 
\p  
\v 22 Enoc-ra jaa iki, Diossen shinanna keskáres axoni. Ja Matusalén pikota pekáo Enoc japaria iki, kimisha pacha baritiapari, jainoax wetsa jawen benbo bakebo itan ainbo bakebo jaríbaa iki; 
\p  
\v 23 jaskatax jatíbi jawen baritia, kimisha pacha sokota chonka pichika baritia Enoc jaa iká iki. 
\p  
\v 24 Ja Diossen shinanna keskáres axoni jaa ikaxa, wetsa neten manóresa iki, jaskaraa iki moa Diossenbi boá. 
\p  
\v 25 Matusalén, pacha posaka chonka kanchis baritiaya iketianra, jawen benbo bake Lámec pikota iki. 
\p  
\v 26 Jaskata pekáo Matusalén japaria iki, kanchis pacha posaka chonka rabé baritiapari. Jainoax wetsa jawen bakebo jaríbaa iki, benbo bakebo betan ainbo bakebo. 
\p  
\v 27 Jaskatax jatíbi jawen baritia Matusalén jaa iká iki, iskon pacha sokota chonka iskon baritia. Jatí baritiayanix mawata iki. 
\p  
\v 28 Lámec, pacha posaka chonka rabé baritiaya iketianra, westíora jawen benbo bake pikota iki, 
\p  
\v 29 Jara Noé akin janea iki, jaskaax iká iki neskati: “Ibon nato mai jakonmakin shinanxona iketianra, waiai noa ikonbiresi teetai, jaskara ikenbira nato baken noa tantimati iki”, iki. 
\p  
\v 30 Moa Noé pikota pekáora, Lámec jaa iki pichika pacha iskon chonka pichika baritiapari; jainoax wetsa jawen benbo bakebo itan ainbo bakebo jaribaa iki; 
\p  
\v 31 Jaskatax jatíbi jawen baritia Lámec jaa iká iki, kanchis pacha kanchis chonka kanchis baritia. Jatí baritiayanix mawata iki. 
\p  
\v 32 Pichika pacha baritiaya inontianra Noekan, bakea iki Sem, Cam, Jafet. 
\c 6  
\s1 Jonibaon jakonma 
\p  
\v 1 Nato main jonibo kaiti peokoonontianra jemaabotankin bakeakana iká iki, ainbo bakebo, 
\p  
\v 2 Diossen bakebaon, ja ainbobo oinnara iká iki metsáshamanbo. Jatianra jainoa katotax jaton keenshamanbo oinnax jabo betan wanokana iki. 
\p  
\v 3 Ikaxbira Ibon yoia iki: “Nato jonibora, yorayabo ikax jatíbitian jatimabo iki. Jakopíra, pacha rabé chonka baritia senenres en jato jamati iki, ikíra Dios iká iki”, akin. 
\p  
\v 4 Diossen bakebaon, ja jonibaon bake ainbobo bixon jato betan bakeakanara, anishaman jonibo nato main pikoti peokookana iki, japekáora kaibotanreskana iki. Jabora ikana iki moatianbi koshi reteananaibo, jaton akábo oinxon onankana ikax ninkakataibo. 
\p  
\v 5 Ibon oinnara jonibaon aká nato main bebonbires jakonma iká iki, jaton shinanra jatíbitian jakonma atires iki, 
\p  
\v 6 jaweati en joni akárin ikira iká iki. Kikinni chexakaatira 
\p  
\v 7 neskata iki: “En aká jonibora, nato mainmea tsoabi yamatiakin en jato keyoai, jatíbi yoinaboribi, main norex iki niaibo jainoax noyai yoinabo. ¡Ayamapainon en jato akárin ikíra ea ikai!” iki. 
\p  
\v 8 Jaskara ikenbira, Ibon oinna Noébichores jakon iká iki. 
\s1 Noekan ani waporo 
\p  
\v 9 Natora Noé iní yoii iki. Noéra jakonhira joni iká iki, jatíbitianra Dios yoiti ixona iki. Ja janontianra jabé jonibo xaran, jabichores Dios keenai keskati jaa joni iká iki. 
\p  
\v 10 Noéra kimisha benbo bakeya iká iki, jabaon jane iká iki, Sem, Cam, Jafet. 
\p  
\v 11 Diossen oinnara nato main jakonma bochobires iká iki, itan onsati ramianankanai iká iki, 
\p  
\v 12 jaskatira jatíbi jonibo jakonmai axekana iká iki. Diossen oinna nato main ichabires jakonma jaketianra, 
\p  
\v 13 Noé yoia iki: “Enra shinanke jatíbi jonibo keyonoxon. Jaton jakonma kopíra nato neten ikonbiresi onsati reteanankanai, jaskara iketianra en jato keyoai, jatíbi nato neten ikáboyabi. 
\p  
\v 14 Bepon jiwi wapóroawe, jawen chitébo awé, jaskáxon okenbekonbi ja wapóro xabábo boín boyawe, jemaori itan napoori, jene weinaketian. 
\p  
\v 15 Ja wapóro akin, min topóntira neskara iti iki: Pacha kimisha chonka pichika metro jawen nenké, rabé chonka rabé metro, wetsa metro iti naponbekon jawen naxbá; jainoax chonka kimisha metro, wetsa metro iti naponbekon jawen keyá. 
\p  
\v 16 Kimisha pekataya axon, bochiki ja wapóro peká nókoti, metro naponbekon ikain westíora ventanan awé; jainxon westíora xepótiribi awé. 
\p  
\v 17 Enra jenen ewa raanai, mai mapoxon jatíbiainoa joni itan yoina jiriabo nato netemeabo keyonon ixon. Jatíbi nato main jaabora, mawáti iki. 
\p  
\v 18 Ikaxbi miibetanra, ja senenhabekonti joi en akai. Ja wapóro meranra min bakebo weikanti iki, min awin, min baban ewabo itan miaribi jikiti iki. 
\p  
\v 19 Jainxonribira min weimati iki, jatíbi nato netemea yoinabo, bene betan awinbora iti iki; jaboribira miibetan mawákantima iki. 
\p  
\v 20 Jatíbi meskó yoinabora, rabébo miibetan ja wapóro meran weíkanti iki: noyai yoinabo, ináati yoinabo, main norex iki niaibo, jaboribi keyonaketian. 
\p  
\v 21 Meskó jawékiatibo tsinkiwe, jaskáaxon benxoawe. Mato betanbi yoinabaon jawékiati janon ixon”, akin. 
\p  
\v 22 Jatianra Noekan aká iki, senenhakin jatíbi ja Diossen ati yoiabo. 
\c 7  
\s1 Jenen ewani 
\p  
\v 1 Japekáora Ibon Noé yoia iki: “Ramatian iki miabichores, jatíbi jonibo xaran nokon keena keskáres akí jaa joni. Jaskara ikax, maton bakeboyabi wapóro meran weikanwe. 
\p  
\v 2 Rama jatíbi kerásma yoinabo weimawe, kanchis bene jainxon kanchis awin. Ikaxbi kerás yoinaboribi, bene betan awinbichores weimawe. 
\p  
\v 3 Jainxonribi weimawe kanchis meskó noyai yoinabo, bene betan awin kataxabo, ja yoinabo nato neten keyoyamai jati kopi, 
\p  
\v 4 nenoax kanchis nete senenketianra, chosko chonka nete itan chosko chonka yamé en oi bemai. Nato mainmea jatíbi jiriabo itan jatíbi ja en joniabora en keyoai”, akin. 
\p  
\v 5 Jatianra Noekan jatíbi Ibon ja ati yoia keskáshamanbo aká iki. 
\p  
\v 6 Ja jenen ewan keyokin mai maponontianra, sokota pacha baritiaya Noé iká iki. 
\p  
\v 7 Jatianra jenen ewan retenaketian Noé, jawen awin, jawen bakebo jainoax jawen baban ewabo wapóro meran weikana iki. 
\p  
\v 8 Kerásma itan kerás yoinabo, noyai itan main norex iki niaibora, 
\p  
\v 9 Noé betan wapóro meran weikana iki, rabé rabébo, bene betan awinbora iká iki, Diossen jato yoia keskára ikana iki. 
\p  
\v 10 Ja kanchis nete senenketianra, jenen ewan moa mai mapokin peoa iki. 
\p  
\v 11 Baritia peokota rabé oxe, chonka kanchis netera iká iki. Jatianra Noé sokota pacha baritiaya iká iki. Ja netenshamanribira aniparo xamameax jene jokonai kinibo toebetana iki, jainoax bochikia naikanmea ani xepótibo kepemebotana iki. 
\p  
\v 12 Chosko chonka nete itan chosko chonka yaméra, nato main oi bei jenéyamaa iki. 
\p  
\v 13 Ja oi bei peokootai netenribira, Noé, jawen bakeboya Sem, Cam, Jafet itan jawen awin jainoax jawen baban ewabo betan wapóro meran jikia iki. 
\p  
\v 14 Jatíbi meskó yoinabo, inaatima itan ináatibo, itan jatíbi meskó norex iki niaibo itan noyai yoinabora jato betan weikana iki. 
\p  
\v 15 Jatíbi yoinabora, rabébo Noé betan wapóro meran weikana iki. 
\p  
\v 16 Ja meskó yoinabora, bene betan awinbo weikana iki; Diossen Noé yoia keskáshaman ikanketianra, Ibon ja wapóro xepoa iki. 
\p  
\v 17 Chosko chonka nete kamanra jenen ewa bea iki. Ja jenetiataitoninra, wapóro toxbati peokota iki. 
\p  
\v 18 Ja jene bei keyáinataitoninra, wapóroribi toxbainata iki. 
\p  
\v 19 Jaskati ikonbiresi jenetiaxonra, jatíbi nato mainmea ani manan keyábo, keyokin mapoa iki. 
\p  
\v 20 Ja ani manan keyábo mapokin keyoa pekáora, kanchis metro bebon keyá jene iká iki. 
\p  
\v 21 Jaskatax, jatíbi nato main jaa joniboyabi, noyaibo, ináati itan ináatima yoinabo, main norex iki niaiboribi mawáti keyokana iki. 
\p  
\v 22 Jatíbi nato mainmea jiriabo, jiria ixon joinnaibo mawati keyota iki. 
\p  
\v 23 Noé betan wapóronin ikábobichoresa, jiria banékana iki; ja jain iamaabora mawati keyokana iki: jonibo, inaati yoinabo, noyaibo, jainoax main norex iki niaibora keyota iki; 
\p  
\v 24 pacha pichika chonka nete kamanra, jenen ewan mai mapoa iki. 
\c 8  
\s1 Jenen ewa tsosina 
\p  
\v 1 Jatianra Diossen Noé shinanna iki, jatíbi ja wapóro meran jabé iká yoinaboyabi. Nato mai payannon ixonra niwe bemaa iki, jatianra moa jene tsosini peokota iki; 
\p  
\v 2 aniparo xaman iká, jan jene jokonai ani kinibora moa xepota iki, jainoax naiorikea jene tewana ani xepótiboribira moa xepota iki. Oi beira moa jeneta iki, 
\p  
\v 3 jatianra jainmashoko jene tsosinpaketa iki. Moa pacha pichika chonka nete senenketianra, moa tsosinpakebiresa iki, 
\p  
\v 4 jatianra ja baritia kanchis oxeya iketian, jawen chonka kanchis neten, ja Ararathainoa manan maxkaten ja wapóro rakata iki. 
\p  
\v 5 Ja baritia chonka oxeya iketian, jawen reken netenra ja jene tsosinkaresa iki, jatianra ani manan keyábo moa pikota oinkana iki. 
\p  
\v 6 Chosko chonka nete, jenen ewa winota pekáora, Noekan jawen wapóro ventana kepena iki, 
\p  
\v 7 jatianra wiso nawashian keská cuervo raana iki; raana kaax noyai mayaaketanax joríbaa iki, mai manxanamapari iketian. 
\p  
\v 8 Cuervo ranhibata pekáora, mai tsosina onankaskin Noekan xotó raana iki; 
\p  
\v 9 ikaxbira ja xotó wapóroain joríbaa iki, jain yakátira jaweranobi nokoyamaa iki, maira jenen mapoapari iká iki. Jaskatax xotó joáitianra jawen meken pikoxon yatanxon, Noekan wapóro meran jikimaa iki. 
\p  
\v 10 Noéra kanchis nete manata iki, jatianra jakiribi xotó raana iki. 
\p  
\v 11 Moa yametaitianra, olivo jiwi poyan meskeshoko xechankaya xotó joá iki. Jaskáxonra moa mai pikotai Noekan onanna iki. 
\p  
\v 12 Kanchis nete manata pekáora, jakiribi xotó raana moa banéyamaa iki. 
\p  
\v 13 Noé sokota pacha westíora baritiaya iketianra, moa mai pikota manxan iká iki. Ja baritia reken oxe, jawen reken nete inontianra, Noekan jawen wapóro peká ras aká iki, jatianra oinna moa mai manxana iká iki. 
\p  
\v 14 Jawen rabé iti oxe, rabé chonka kanchis neteya iketianra, mai moa kikinni manxana iká iki. 
\p  
\v 15 Jatianra Diossen Noé yoia iki: 
\p  
\v 16 “Wapóroninmea jato pikokinwe, min awin, min bakebo, min baban ewaboribi. 
\p  
\v 17 Ja miibetan iká jatíbi yoinaboribi jokonhawe, noyaibo; ináati yoinabo; itan main noréx iki niaibo; nato main jatíbiain boxon icha bakeaxon, nato nete bochoabatankanon”, akin. 
\p  
\v 18 Jatianra, Noé, jawen awin, jawen bakebo jainoax jawen baban ewaboribi wapóroninmeax jokonkana iki. 
\p  
\v 19 Jatíbi yoinaboribira jokonkana iki, inaati betan inaatima yoinabo, main noréx iki niaibo, itan noyai yoinabo. 
\p  
\v 20 Jaskata pekáora, jainxon Dios rabinoxon Noekan, jan perakanxon yoina menoti makan tsamana iki. Jaskáxon bipakea iki, westíorabo meskó yoina kerásmabo jainxon noyai yoinabo kerásmaboribi bipakea iki. Jaskáxon Dios rabikin, keyokin menoa iki. 
\p  
\v 21 Jatianra yoinabo menoa iorai noe, jaki nokóketian Dios neskata iki: “Ramara en jawetianbi, jonibaon jakonma aká kopí, nato nete jakiribi jakonma inon ixon, en ramiayamai. Jonira bakeranontianbi jakonma ati shinanyares iki. Yoinaboribira, en jakiribi keyoyamai moa jato aká keska akin. 
\p  
\v 22 Nato nete japariketianra, yoábo banaxon tsekakantiki, xana betan matsira jatiki; jenetia betan baritiara jati jake, nete betan yaméribira jati iki”, iki. 
\c 9  
\s1 Ja senenhabekonti joi Diossen Noé betan aká 
\p  
\v 1 Diossenra Noé, itan jawen bakebo jakonhakin shinanxonkin, neskara joibo yoia iki: “Icha bakeakanwe itan nato main kaikanwe. 
\p  
\v 2 Nato netemea jatíbi yoinabora, mato meraax raketi saki ikanti iki. Jatíbi noyai yoinabo, mainmeabo, itan aniparomeabo, jatíbi ja yoinabaon koshira mato iti iki. 
\p  
\v 3 Jatíbi yoinabora maton piti iki, paxabi piti yoábo, maton keenashamanbora maton piti iki. Jabora en mato meniai. 
\p  
\v 4 Ikaxbira westíora jawékibicho, maton pitima iki: nami jimiabira maton pitima iki, yoinabo jiminres koshiax, jaa kopíra maton atima iki. 
\p  
\v 5 Mato retea kopíra, joni itan yoina inonbi en masá tenemati iki. Jonibora jawen kaibo reteketian westíorabo, en jato masá tenemati iki. 
\p  
\v 6 Jonin jabé joni reteketianra, wetsa jonin jaribi reteti iki, jonibora Diossen ja keskábiakin joniaa iki. 
\p  
\v 7 Ikaxbi maton, ¡Icha bakeakanwe, jabo nato neten kainon!” akinbo. 
\p  
\v 8 Jainxonra Diossen Noé jawen bakeboyabi yoiribia iki: 
\p  
\v 9 “Ninkakanwe, mato betan itan maton chiní bakebo betanra, jaskara senenhabekonti joi en benxoai. 
\p  
\v 10 Jainoax wapóroninmeax jokona jatíbi mato betan iká yoinabo betanribira ja joi en benxoai: noyaibo, ináati itan ináatima yoinabo, jatíbi nato netemea yoinabo betanra en akai. 
\p  
\v 11 Jaskara mato betan senenhakonti joira, jawetianbi en wetsakeskaayamai: jonibo itan yoinabora, moa jakiribi jenen ewa en jato keyomayamai. Nato mainmeabo jan jato keyotira moa jenen ewa iwetsayamai. 
\p  
\v 12 Mato betan itan jatíbi yoinabo betan jatíbitian jaskara senenhabekonti joira en benxoai, ja oinxon onantira nato iki: 
\p  
\v 13 enra nokon koshki nai koinbo meran ake, nato netemeabo betan jaskara ati joi en benxoa ja oinxon onantira iti iki. 
\p  
\v 14 Mai mananhon en nai koin tsinkímaketian, jain nokon koshki pikotara maton oinnoxiki. 
\p  
\v 15 Jatianra en shinanti iki, mato betan itan jatíbi yoinabo betan jaskara senenhabekonti en benxoa joi, jatianra jan mato keyoti jenen ewa bewetsatima iki. 
\p  
\v 16 Ja nai koinman nokon koshki iketian oinxonra en shinanti iki, jatíbi nato netemea jonibo betan itan jatíbi yoinabo betan jatíbitian jaskara senenhabekonti en benxoa joi. 
\p  
\v 17 Nato ja oinxon onanti en akára, nato mainmea jatíbi jonibo betan itan jatíbi yoinabo betan jaskara senenhabekonti en benxoa joi iki”, akinbo. Jaskatira Dios betan Noé yoyo ika iki. 
\s1 Noé itan jawen bakebo 
\p  
\v 18 Noekan bakebo wapóroainoax mannabora Sem, Cam, Jafet iká iki, Camra Canaánman papa iká iki. 
\p  
\v 19 Ja kimishara iká iki, Noekan bakebo, jabaon chiní bakebaon bakeara, nato main jakiribi kaikana iki. 
\p  
\v 20 Waiakin peoxonra, Noekan uva banaa iki. 
\p  
\v 21 Wetsa netenra Noekan pae xeaa iki, jatianra panhena iki, jaskataxa jawen carpa xobo napo, chopa potayonax rakata iki. 
\p  
\v 22 Ja Camman papan, Canaánman, jawen papa Noé oinnara chopaoma iká iki, pikóxonra jawen wetsa rabe yoia iki. 
\p  
\v 23 Jatianra Sem betan Jafetnin, jan perakooti bixon paobaini kaxon jaton papa rapokana iki. Chopaoma iketian jawen yora oinnaketianra chitikan itan wetsaori oinnax kaxon rakokana iki. 
\p  
\v 24 Paen jishtenxonra jawen bake chinikan jaskara aká Noekan onanna iki, 
\p  
\v 25 jatianra yoia iki: “¡Canaánra jakonmabires iti iki! ¡Jawen wetsa rabekan yanka yonoti ioraa namanbiresa iti iki!” akin. 
\p  
\v 26 Jainxon yoiribia iki: “Semman Ibo Diossa jakon iki, itan Canaán ibanon jawen yanka yonoti. 
\p  
\v 27 Diossen abánon Jafet ani mai menikin, jawen chiní bakeboyabi; ibanon Sem betan jawen chopa peotanin jaai, jainoax abánon Canaán jawen chiní bakeboyabi jaton yanka yonoti imakin”, akin. 
\p  
\v 28 Ja jenen ewata pekáora, kimisha pacha pichika chonka baritiapari Noé jaa iki; 
\p  
\v 29 jaskatax iskon pacha pichika chonka baritiayanix Noé mawata iki. 
\c 10  
\s1 Noekan chiní bakebo 
\r (1 Cr. 1.5-23) 
\p  
\v 1 Noekan bake Sem, Cam itan Jafetnin, jenen ewa winota pekáo jaton bakebaonbi bakeabora natobo iká iki. 
\p  
\v 2 Jafetnin bakebora iká iki Gomer, Magog, Madai, Javán, Tubal, Mesec, itan Tiras. 
\p  
\v 3 Ja Gomernin bakebora iká iki Askenaz, Rifat, jainoax Togarma. 
\p  
\v 4 Javánman bakebora iká iki Elisa, Tarsis, Quitim, jainoax Rodanim. 
\p  
\v 5 Ja Jafetnin chiní bakebaon bakebora iká iki, aniparo kexakea maibo biax, jemaax ja rarebobires ikax; jatonbiribi mai iboax, jaton joinbiribi yoyo iki jakanabo. 
\p  
\v 6 Ja Camman bakebora iká iki Cus, Mizraim, Fut, jainoax Canaán. 
\p  
\v 7 Ja Cussen bakebora iká iki Sebna, Havila, Sabta, Raamá, itan Sabteca. Ja Raamá bakebora iká iki Seba betan Dedán. 
\p  
\v 8 Cus iká iki, Nimrodnin papa, jara iká iki nato main; reken koshi shinanya joni. 
\p  
\v 9 Ibon shinanman imaara, Nimrod ikonbires yoinanin mecha iká iki. Jaskara yoiira ikanai: “Mia Ibon imabanon, Nimrod iní keská ikonbires, yoinanin mecha iki”, ikibo. 
\p  
\v 10 Ja apo iketian, jawen mainmea ani jemabora iká iki Babel, Erec, Acad, jainoax Calne. Jatíbi jabora Sinar mainmea jemabo iká iki. 
\p  
\v 11 Ja mainmeaxa Asur pikota iki, janra Nínive, Rehobot-Ir, Cala jemabo aká iki, 
\p  
\v 12 ja ani jema Resénribira aká iki, ja jemara Nínive betan Cala naxaran iká iki. 
\p  
\v 13 Ja Mizraimhainoaxa, meskó jonibo jaai peokota iki, Ludeobo, Anameobo, Lehabitabo, Naftuhitabo, 
\p  
\v 14 Patruseobo, Casluhítabo jainoax Caftoritabo jabaon bakebora filisteobo iká iki. 
\p  
\v 15 Canaánman reken bakera Sidón iká iki, jainoax jawen chiní bakera Het iká iki. 
\p  
\v 16 Canaánman chiní bakebaon bakea bakebora iká iki, jebuseobo, amorreobo, gergeseobo, 
\p  
\v 17 heveobo, araceobo, sineobo; 
\p  
\v 18 arvadeobo, zemareobo, jainoax hamateobo. Jaskata pekáora, jatíbi cananeo jonibo janbískana iki. 
\p  
\v 19 Ja cananeo jonibaon maira Sidón jemankoniax Gaza jeman senen iká iki, jara Gerar maiori iká iki, itan Sodoma, Gomorra, Adma, Zeboím jemabo ikáorira iká iki, ja Lasa jema senenra iká iki. 
\p  
\v 20 Jabora Camman chiní bakebo iká iki, maiabotiibira ikana iki, itan ja rarebobires jaton mainbiribi ikana iki, jainoax jaton joinbiribi yoyo ikaibora ikana iki. 
\p  
\v 21 Semra Jafetnin wetsa reken iká iki, jawen bakeboribira jaa iki. Jatíbi Hebernin bakebora Semman chiní bakebo iká iki. 
\p  
\v 22 Elam, Asur, Arfaxad, Lud itan Aram, jabora Semman bakebo iká iki. 
\p  
\v 23 Aramman bakebora iká iki Uz, Hul, Geter itan Mas. 
\p  
\v 24 Arfaxad iká iki, Selakan papa; itan Selabiribira iká iki Hebernin papa. 
\p  
\v 25 Jaskatax iikin Hebernin rabé bakeaa iki: ja wetsan jane iká iki, Péleg. Jaskáakinra janea iki, ja pikónontian ja mainmea jonibo, janbískana iketian; jainoax Pélegkan wetsan jane iká iki, Joctán. 
\p  
\v 26 Ja Joctánman bakebo iká iki, Almodad, Selef, Hazar-mavet, Jera, 
\p  
\v 27 Adoram, Uzal, Dicla, 
\p  
\v 28 Obal, Abimael, Seba, 
\p  
\v 29 Ofir, Havila jainoax Jobab. Jatíbi jabora Joctánman bakebo iká iki, 
\p  
\v 30 Mesa mainkoniax peokotax Sefar mai ikain senen iká mainkobo jakanara iká iki, jara bari pikotaiori iká manan maibo iki. 
\p  
\v 31 Jabora Semman chiní bakebo iká iki, maibotiibira ikana iki, itan ja rarebobires jaton mainbiribira ikana iki, jainoax jaton joinbiribi yoyo ikana iki. 
\p  
\v 32 Jabora Noekan bakebaon rarebobo iki, jaton rekénboainxon peokooxon bakeakanabora meskó keska jaton chiní bakebo iká iki, itan jatonbiribi maiabora ikana iki. Jenen ewa winota pekáora jatíbiain janbiskana iki, jabaonra nato neten maibotiibi iká jemabo akana iki. 
\c 11  
\s1 Babelhainoa torre 
\p  
\v 1 Ja inontianra jatíbiain westíora joinbicho yoyo ikana iki. 
\p  
\v 2 Bari pikotaiorikea mainmeax pikotax boxonra, Sinar ikain mai teshanpa meraax jain jaai banékana iki. 
\p  
\v 3 Wetsa netenra yoianankana iki: “Ladrilloanon akanwe, non chiikan xoinon”, iki. Jaskáxonra moa makan meeyamakin ladrillo akana iki, jainxonra jan tekiati jatonbi meskoxon ayamakin mainmea boi asfalto bixon akana iki. 
\p  
\v 4 Ja aká pekáora yoyo ikana iki: “Neri bekanwe, jemaanon akanwe, jainxon naikibi nokota torre anon akanwe. Jatianra nato main jatíbiain noa janbískantima iki”, ikibo. 
\p  
\v 5 Ikaxbira ja jema itan jonibaon torreai oinni Ibo bochikiax joá iki, 
\p  
\v 6 jatian shinanna iki: “Nato jonibora westíora jemabicho ikanai itan westíora joinbichora yoyo ikanai; jaskákinra nato tee peokana iki, nato tee akanaira jawekeskaxonbi jato jenematikoma iki. 
\p  
\v 7 Pakéxon non jaton joi onantimaara jakon iti iki, ibakanon yoyo ikibi ninkakananyamai”, iki ixon. 
\p  
\v 8 Jaskáaxonra Ibon nato main jatíbiain jato janbisa iki, jatianra jemaakin moa jenekana iki. 
\p  
\v 9 Jain ikanainxonra Ibon jatíbi nato mainmea jonibaon joi jato onantimaana iki, jainxonra nato neten jatíbiain jato janbismaa iki. Jaskara ikenra ja jema Babel akin janekana iki. 
\s1 Sem itan jawen chiní bakebo 
\r (1 Cr. 1.24-27) 
\p  
\v 10 Natobora Semman chiní bakebo iki. Jenen ewa winota rabé baritia pekáo, pacha baritiaya Sem iketianra jawen benbo bake Arfaxad pikota iki. 
\p  
\v 11 Japekáora Sem pichika pacha baritiapari jaa iki, jatianra wetsa jawen bakebo benbobo itan ainbobo jaríbaa iki. 
\p  
\v 12 Arfaxad kimisha chonka pichika baritiaya iketianra, jawen benbo bake Sala pikota iki. 
\p  
\v 13 Japekáora Arfaxad chosko pacha kimisha baritiapari jaa iki, jatianra wetsa jawen bakebo benbobo, itan ainbobo jaribaa iki. 
\p  
\v 14 Sala kimisha chonka baritiaya iketianra, jawen benbo bake Heber pikota iki. 
\p  
\v 15 Japekáora Sala chosko pacha kimisha baritiapari jaa iki, jatianra wetsa jawen bakebo benbobo, itan ainbobo jaribaa iki. 
\p  
\v 16 Heber kimisha chonka chosko baritiaya iketianra, jawen benbo bake Péleg pikota iki. 
\p  
\v 17 Japekáora Heber chosko pacha kimisha chonka baritiapari jaa iki, jatianra jawen wetsa bakebo benbobo, itan ainbobo jaribaa iki. 
\p  
\v 18 Péleg kimisha chonka baritiaya iketianra, jawen benbo bake Reu pikota iki. 
\p  
\v 19 Japekáora Péleg rabé pacha iskon baritiapari jaa iki, jatianra wetsa jawen bakebo benbobo itan ainbobo jaribaa iki. 
\p  
\v 20 Reu kimisha chonka rabé baritiaya iketianra, jawen benbo bake Serug pikota iki. 
\p  
\v 21 Japekáora Reu rabé pacha kanchis baritiapari jaa iki, jatianra wetsa jawen bakebo benbobo itan ainbobo jaribaa iki. 
\p  
\v 22 Serug kimisha chonka baritiaya iketianra, jawen benbo bake Nacor pikota iki. 
\p  
\v 23 Japekáora Serug rabé pacha baritiapari jaa iki, jatianra wetsa jawen bakebo benbobo itan ainbobo jaribaa iki. 
\p  
\v 24 Nacor rabé chonka iskon baritiaya iketianra, jawen benbo bake Taré pikota iki. 
\p  
\v 25 Japekáora Nacor pacha chonka iskon baritiapari jaa iki, jatianra wetsa jawen bakebo benbobo itan ainbobo jaribaa iki. 
\p  
\v 26 Taré moa kanchis chonka baritiaya iketianra, jawen benbo bakebo Abram, Nacor itan Harán pikota iki. 
\s1 Tarékan chiní bakebo 
\p  
\v 27 Natobora Tarékan chiní bakebo iká iki, Abram, Nacor itan Harán. Haránra Lotkan papa iká iki, 
\p  
\v 28 Ur jema Caldea mainmeaxa mawata iki, jawen papa Taré ikámatianbira japari iká iki, jainoax pikotainoaxbira mawata iki. 
\p  
\v 29 Abramra Sarai betan wanoa iki, jatianra Nacor Milca betan wanoa iki, jara Haránman bake iká iki, itan jawen wetsara Iscá iká iki. 
\p  
\v 30 Saraíra tooisma ikax bakeoma iká iki. 
\p  
\v 31 Caldeo jonibaon Ur jemankoniaxa Canaán main kaai Taré pikota iki, kakinra jawen bake Abram itan jawen baba Lot jainoax jawen baban ewa Sarai ioa iki. Ikaxbira, Harán jemanko nokotax jain jaai banékana iki. 
\p  
\v 32 Jatianra rabé pacha pichika baritiayanix Taré mawata iki. 
\c 12  
\s1 Abram Diossen kenaa 
\p  
\v 1 Wetsa netera Abram Ibon yoia iki: “Min mai, min rarebobo itan min papan xobo moa jenewe, jain mia kati mai en mia oinmanon. 
\p  
\v 2 Min chiní bakebo tsinkixon westíora main en jato imaara ichabires ikanti iki; jakonhakinra en mia shinanxonti iki, itan kikin jakon ninkakataira en mia imati iki, jainoax wetsabo jakonhaira mia iti iki. 
\p  
\v 3 Mia jakonhaibora, en jakonhati iki, mia ramiaibora en ramiati iki; miibaxonra nato netemea jatíbi jonibo en jakonhati iki”, akin. 
\p  
\v 4 Abramra Ibon jaskati yoia keskati Haránhinoax pikota iki. Jainoax Canaánhin kaai pikónontianra kanchis chonka pichika baritiaya iká iki. 
\p  
\v 5 Jawen awin Sarai itan jawen noxa Lot-ra kakin boá iki, jatíbi jayata jawékiboribi itan ja marokin bia jonibora boá iki. Canaánhin jabé boabo betan nokóxonra, 
\p  
\v 6 Abramman jatíbi ja mai shitabainax Siquemhain nokota iki. Jainra encina jiwi iresama Moré iká iki. Ja inontianra cananeo jonibo ja main jakana iká iki. 
\p  
\v 7 Jainxonra jaki pikoxon Ibon yoia iki: “Nato maira min chiní bakebo en meniai”, akin. Jatianra Ibo rabinoxon Abramman makan tsamana iki, jainoax jaki pikoxon oinmaa iketianra aká iki. 
\p  
\v 8 Japekáora Betel jemankoniax bari pikotaiori iká manan mainko kaa iki, jainra jawen carpa peota aká iki. Ja ikainoaxa bari jikiaiori Betel iká iki, jatianra Hai jema bari pikotaiori iká iki. Ja ikainkoxonra Abramman jakiribi makan tsamana iki, Ibo rabinoxonra aká iki. 
\p  
\v 9 Japekáora moa kariba iki, jainmashamanra ikaina iki, Néguev maiorira kaa iki. 
\s1 Egiptonko Abram iká 
\p  
\v 10 Jaskarabo inontianra, ja main jatíbiain ikonbires jawékiati yama iká iki. Jatianra Abram jawetio basires jaai Egiptonko kaa iki. Jawen itinkora ja jawékiati jawebi yama iká iki. 
\p  
\v 11 Egiptonko nokoti kakinra Abramman, jawen awin Sarai yoia iki: “Ninkawe, en oinnara mia iorai metsá ainbo iki, 
\p  
\v 12 jatianra Egipto jonibo mia oinnax neskákanti iki: ‘Nato ainbora ja jonin awin iki, ikira ikanti iki’. Jatianra ea retekanti iki, jatianra mia binoxon mia jaweakantima iki. 
\p  
\v 13 Jaskara iken, ea jakon inon itan mia kopí ea reteyamakanon ixon, eara jawen poi iki akin min jato yoiti iki”, akin aká iki. 
\p  
\v 14 Abram Egiptonko nokóketian, ja Egipto jonibaon Sarai oinnara iorai metsá iká iki. 
\p  
\v 15 Egipto apo faraónman joni koshibaonribira oinna iki, jatianra iorai metsá riki ja ainbo ixon yoii bokana iki. Jatianra faraón iká xobonko Sarai bokana iki. 
\p  
\v 16 Ja Sarai kopíra, faraónman Abram akonbireskin jakonha iki. Carnerobo, wakabo, ja yonoti jonibo, ja kikinhakin yanka yonoti ainbobo, burrobo itan camellobo meniresa iki. 
\p  
\v 17 Jaskáakenbira ja Sarai kopíribi Ibon ja faraón jawen awin itan bakeboyabi meskó jakonma isinbaon masá tenemaa iki. 
\p  
\v 18 Jaskara iketianra, faraónman Abram kenamaxon, yoia iki: “¿Jaweatiki, nato ainbo min awin ikenbi, min ea yoiamaa iki? 
\p  
\v 19 Nokon poi riki, ixonra min yoia iki, jatianra nokon awin iti en bia iki. Natora min awin iki, ¡Moa bixon botanwe!” akin aká iki. 
\p  
\v 20 Jatianra Abram Egiptonkonia pikokanti faraónman jawen jonibo yoia iki, jawen awin itan jatíbi jawen jayata jawékiboyabira raankana iki. 
\c 13  
\s1 Abram itan Lot potaananbekona 
\p  
\v 1 Egiptonkoniax pikotaxa, Abram jawen awin itan jatíbi jawen jayata jawékiabi, Néguev main jakiribi kaa iki. Jawen noxa Lot-ra jato betan kaa iki. 
\p  
\v 2 Abramra, ikonbires icha jawékia iká iki, oroya, plataya, itan yoinaboyara iká iki. 
\p  
\v 3 Neguevhainoax baneti kaira, iikaini kaax Betel jeman nokota iki, jainoax kaaxa, jainpari ikátiainko nokota iki, jara Betel betan Hai jema naxaran iki. 
\p  
\v 4 Jara iká iki jain makan tsamanxon jainxon jan Ibo rabiantana. 
\p  
\v 5 Lot-ribira ikonbires icha jawékia iká iki, jawen epa Abram keskáshamanribi, icha carneroya itan icha wakaya jainoax jabé jaa joniboribi icha iká iki; 
\p  
\v 6 ikaxbi jain ikanara icha yoina jatíbi jato pimati senenma iká iki. Jainbicho jatira moa atipanyamakana iki, 
\p  
\v 7 jaskatira Abramman waka koirannai jonibo betan, Lotkan waka koirannai jonibo, sinakanankana iki. Ja inontianribira, cananeobo betan ferezeobo jainpari jaakana iká iki. 
\p  
\v 8 Jaskara iketianra, wetsa neten Abramman Lot, yoia iki: “Mia itan eara noa rarebo iki, jaskara ikaxa noa join itima iki, min yoina koirannai jonibo itan nokon jonibora jaskara itima iki. 
\p  
\v 9 Oa riki jatíbi mai, jainoara min katóti iki. Enra mia yoiai, rama ebé jayamawe. Mia norteori kaitianra, ea surhori kaai, jatian mia surhori kaaitianra ea norteori kaai”, akin aká iki. 
\p  
\v 10 Lotkanra jatíbi ja Jordán paro teshanpa oinna iki, jatian Zoar jemashoko kaman oinnara, ja teshanpain icha onpax iká iki, joa wai ani keskára iká iki. Egipto keskára iká iki. (Sodoma itan Gomorra jema Ibon keyoamatianra jaskara iká iki.) 
\p  
\v 11 Jatianra jatiobi ja Jordán teshanpa Lotkan katota iki, jatianra ja ikanainkoniax bari pikotaiori kaa iki. Jaskataxa, Abram itan Lot jatonbiribi iká iki. 
\p  
\v 12 Abramra Canaánhain baneta iki, jatianra ja teshanpa ikain jemabo ikain jaai Lot kaa iki, Sodoma jema ochómara kaa iki, 
\p  
\v 13 jainoa jonibora ikonbires jakonmabo iká iki, jakonmabires ochabo akira Iboki ramíkana iki. 
\p  
\v 14 Lot kaa pekáora, Ibon Abram yoia iki: “Ja mia ikainxon, norteori, surhori, bari pikotaiori itan bari jikiaiori jakonhakin oinwe; 
\p  
\v 15 jatíbi ja min oinna maira en mia meniti iki, jatianra jatíbitian mina itan min chiní bakebaonna iti iki. 
\p  
\v 16 Jabora mai poto keská icha en jato imati iki. Mai potoshokobora topóntikoma iki, min chiní bakebora topontikomaribi iti iki. 
\p  
\v 17 ¡Wenixon, ja mai jawen nenké itan jawen naxbá ointanwe, jara en mia meniai!” akinbo. 
\p  
\v 18 Jaskáxonra, Abramman jawen carpa xobo ras abaini Mamré janeya jonin encina nii ikainko, Hebrón jema ochóma jaai kaa iki. Jainra Ibo rabinoxon makan tsamana iki. 
\c 14  
\s1 Lot bokanketian Abramman biribaa 
\p  
\v 1 Jaskara inontianra Amrafel Sinar apo iká iki, Arioc iká iki Elasar apo, Quedorlaómer iká iki Elamhinoa apo, itan Tidalra Goim apo iká iki. 
\p  
\v 2 Natobora, nato apobo betan reteanankana iki, Bera, ja Sodomainoa apo, Birsá, Gomorrainoa apo, Sinab, Admáhinoa apo, Seméber, Zeboimhainoa apo, jainoax Vela jemamea apo, ja jemaribira Zoar iki. 
\p  
\v 3 Nato pichika apobaonra Sidim xankenhain ja Aniparo Mawata ikain, jaton sontárobo jainbicho tsinkikana iki. 
\p  
\v 4 Ja apo Quedorlaómernin chonka rabé baritia, jato iboara iká iki, ikaxbira chonka kimisha baritia itin, ja pichika apobaon jabé reteananti shinanna iki. 
\p  
\v 5 Ja wetsa baritia iketianra, Quedorlaómer itan ja betan iká apobo Astarot Karnaim iká mainko bokana iki, jatianra jainxon refaítabo betan reteanankin jatoareskana iki; japekáora Hamhainxon zuzitabo jatoareskana iki, Savé-quiriataimhainxonra emitaboribi jatoareskana iki, 
\p  
\v 6 jatianra Seir mananmanxon horeobo jatoareskana iki, jainxonra El-parán mai teshanpa kaman jato chibankana iki, jara jain jawebi xoxoyamai manan patax iki. 
\p  
\v 7 Quedorlaómer itan jabé ikábora baneti boi En-mispathain nokókana iki, jaribira Cades iki. Ja baneti bokinra amalecitabaon mainmea jatíbi nokoaibo jatoaresxon bibotankana iki, Hazezon-tamar mainko jaa amorreo jonibora jaskáaribakana iki. 
\p  
\v 8 Jatianra nato nenoa apobo Sodoma, Gomorra, Adma, Zeboím, itan Bela, Sidim manan teshanpain tsinkiti bokana iki. Jainoaxa nato pichika apo, 
\p  
\v 9 Quedorlaómer, Tidal, Amrafel itan Arioc betan reteanana iki, jabetan ikana chosko apora Elam, Goim, Sinar itan Elasarhainoabo ikana iki. 
\p  
\v 10 Jatíbi ja Sidim manan teshanpainra, jainnobi asfalto bói jain yakata icha xantóbo jaa iki, jatianra Sodoma itan Gomorrainoa apobo reteanantiainoax jabati boí, ja bói xantóainbo pakékana iki. Jatíribi apobora mananman jabati bokana iki. 
\p  
\v 11 Jatoaresabaonra Sodoma itan Gomorrainoa jatíbi jaton jawékiatibo itan jaton kopí jawékibo, bibaini jainoax moa bokana iki. 
\p  
\v 12 Ja Abramman noxa Lot, Sodomain jaa iketianra, jaribi yatanxon, jatíbi jawen jayata jawékiabi bokana iki. 
\p  
\v 13 Ikaxbira westíora joni mawáyamaax jabatax kaxon, jatíbi jaskara ikábo ja hebreo joni Abram keshana iki, Mamré janeya jonin encina jiwibo ikainko jara iká iki. Ja Mamrera Escol betan Anernin wetsa iká iki; jabora Abram betan rabeta iká iki. 
\p  
\v 14 Jawen noxa yatanxon bokana onanxonra Abramman, jawen xobonkoniax pikotabo, jaki koshia jawen jakon yonotibo jato tsinkia iki, jatíbira kimisha pacha chonka posaka joni iká iki, jatianra apobo chibani Dan jema kaman jato betan kaa iki. 
\p  
\v 15 Yaméra, Abramman jawen jonibo betan ratereskin ja apobo peoa iki, jatianra Hobá jema kaman jato chibankana iki, jara Damasco jema norteori iki, 
\p  
\v 16 jatianra jatíbi ja bokana jawékibo keyokin jato bichinkana iki. Jaskáxonra, Abramman jawen noxa Lot biribaa iki, jatianra jatíbi jawen noxan jawékibo biribaa iki. Ainbobo itan wetsa joniboribira bia iki. 
\s1 Melquisedeckan Abram jakon inon ixon shinanxona 
\p  
\v 17 Quedorlaómer itan jabetan rabeta apobo jatoaresa pekáo Abram joketian biira, Sodoma apo Savé manan teshanpain kaa iki, jaribira apon teshanpa iki. 
\p  
\v 18 Melquisedec, Salem jemamea apo itan koshi Diossen sacerdoteninribira pan itan vino xeati boxona iki, 
\p  
\v 19 jatianra Abram jakonhakin shinanxonkin neskáakin yoia iki: 
\q1 “Nai itan mai jonia ani Diossen, 
\q1 mia jakonhabanon; 
\q1  
\v 20 itan ja ani Dios rabikaata ibanon, 
\q1 jan amaara min rawíbo min jatoaresa iki”, akin. 
\m Jatianra Abramman, jawéki bonkana jakiribi bixon, pachankonia chonkabo Melquisedec menia iki. 
\p  
\v 21 Jaskáa pekáora Sodoma apon Abram yoia iki: —Jonibores ea meniwe, jatian minbiribi jawékibo biwé —akin. 
\p  
\v 22 Ikaxbira Abrammanbiribi yoia iki: —Enra akonkin Ibo yoia iki, ja koshi Diossa nai itan mai jan jonia iki, 
\p  
\v 23 min jawéki jawebi bitimara en yoia iki, westíora yoman inonbi iamax westíora zapato risbí inonbira en biamai, icha jawékia en imaa riki ixon jawetianbi min yoiamanon ixonra en biamai. 
\p  
\v 24 Nokonabi itira jawebi ea keenyamai, nokon yonotibaon pikanabichores ibanon. Ja ebé kaa jonibaonresa jawékibo biti iki, jabora Aner, Escol itan Mamré iki —akin. 
\c 15  
\s1 Abram itan Diossen jaskara anoxon shinanbekona 
\p  
\v 1 Jaskarabo iká pekáo, Abram shinan manokainketian Ibon nekeaxbi ja betan yoyo ikin, neskáakin yoia iki: —Rakéyamawe Abram, ea riki mia koirankin panaa. Ja min biti jawekira, iorai icha inoxiki —akin. 
\p  
\v 2 Ikaxbi Abramman neskáakin yoia iki: —Ibo Diossé, jawe ea menikasikayaki mia iitai ea bakeoma ikenbi, nokon xobon iká Damascoainoa Eliezer riki, jan nokon jawékibo tekikin biti. 
\p  
\v 3 Jainxon Abramman yoiribia iki. Westíora bakebi min ea meniamaa kopíra, ja nokon xobon iká westíora nokon yonoti jonin, nokon jawéki tekikin biti iki —akin. 
\p  
\v 4 Jatianra Ibon Abram neskáakin yoiribia iki: —Jan min jawékibo tekikin iboatira, min bakebi inóxiki; wetsabora iti yamake —akin. 
\p  
\v 5 Jatian Ibon Abram, jeman pikoxon neskáakin yoia iki: —Minra abiratiki, jakonhakin nai oinxon, atipanxon wishtinbo toponwe. Jatí icharibira, min chiní bakebo inoxiki —akin. 
\p  
\v 6 Abrammanra Ibo ikonhaa iki. Jaskáaketianra já yoii atikeskabiakin akai joni riki, iki Ibo iká iki. 
\p  
\v 7 Jainxonra yoia iki: —Eara Ibo iki; caldeo jonibaon Ur jemameara en mia pikoa iki. Nato mai tekikin min bakebaon biboti kopí mia meninoxon —akin. 
\p  
\v 8 Ibo Diossé, ikaxbi ¿Jawekeskaa shamanxonki, en onantiki, nato mai iboanon ixon, min ea meniai? akin Abramman aká iki. 
\p  
\v 9 Jatian Diossen neskáa iki: —Minra ea bexonti jake, westíora waka awin, westíora cabra awin, jainoax westíora carnero bene, jabora iti jake kimisha baritiayabo. Jainxonribira, min beti jake, westíora noma itan westíora xotó bake pemoxaishaman —akin. 
\p  
\v 10 Jatíbi ja yoinabora, Abramman Dios bexona iki, ja yoinabora naponbekon kaxkepakea iki, jaskáxon beibanankin joyóbaintiakin tipina iki; ikaxbi ja noma betan xotó kaxkeyamaa iki. 
\p  
\v 11 Jatian ja yoinabo mawata namibo pikasi, poinkoskobo maanna iki, ikaxbira Abramman jato ibina iki. 
\p  
\v 12 Moa yametaitian, ikonbiresi Abram oxaa iki. Ja basimabi, moa kikin yamé meran iká iki, jatianra ikonbiresi raketa iki. 
\p  
\v 13 Jatian Ibon, Abram neskáakin yoia iki: —Moara min onanna iti jake, min chiní bakebora, wetsabaon main janoxikanai, jainoara jato kikinhakin yanka yononoxikanai; chosko pacha baritia kamanra, jato ramianoxikanai. 
\p  
\v 14 Ikaxbi enribira, mato kikinhakin yanka yonoai jonibo, masá tenemanoxiki, jaskara winota pekáora, min chiní bakebo xabakaanoxiki; jainoaxa iorai icha jawéki ibo inóxikanai. 
\p  
\v 15 Miabiribira, moa yosishamanax jakonshamabires shinan tantishamanres mawánoxiki, jaskatax min anibo ikainribi; mia miimetax jato betan iki, mia kanoxiki. 
\p  
\v 16 Nenoax, jawen chosko itin iká min chiní bakebora, jakiribi nato main benóxikanai. Jaskara ikaxa, ja rama neno jaa amorreobo jaton jakonma aká kopí, en jato masá tenemati senenamapari iki —akin. 
\p  
\v 17 Jatianra bari jikiax, jatíbiain moa yamé iketian, westíora horno koinnai meran chopa bonton tirí, ja yoina nami tipina napon winotai oinna iki. 
\p  
\v 18 Ja netenribira Ibo betan Abramman, ja senenhabekonti joi axon neskáakin yoia iki: —Nato maira, min chiní bakebo en meninoxiki. Egipto paronkoniax peokootax, aniparo Éufrates kaman. 
\p  
\v 19 Ja mai iki, quenitabaona, ceneobaona, cadmoneobaona, 
\p  
\v 20 hititabaona, ferezeobaona, refaítabaona, 
\p  
\v 21 amorreobaona, cananeobaona, gergeseobaona jainoax jebuseobaona —akin. 
\c 16  
\s1 Agar itan jawen bake Ismael iká 
\p  
\v 1 Saraíkanra jawen bene Abram, bakeaxonti atipanyamaa iki, jaskara ikenbi jain iká iki, westíora jawen yanka yonoti Egipto ainbo, jawen jane Agar. 
\p  
\v 2 Jatian jaskara ixon, Abram neskáakin yoia iki: —Ea riki Diossen bakeaisma imaa, jaskara iken min ea axonon en mia yoibanon, nokon yanka yonoti Agar betan iwé, jaskataxparira já meranoax nokon bakebo jabirati iki —akin. Jaskáakin Saraikan yoia, Abram jen ika iki. 
\p  
\v 3 Jatian Abramman awinhanon ixon, Egipto ainbo Agar boxon menia iki, jara iká iki moa chonka baritia Canaánhain jakana inontian. 
\p  
\v 4 Abramman Agar nokoara, moa toota iki; ikaxbi jaskati toota onantaanan, jawen ibo Sarai oinxon omiskin, peoa iki. 
\p  
\v 5 Jatian Saraikan, Abram neskáakin yoia iki: —¡Mia kopíra akai, ea Agarnin omískin! Enbira mia menia iki awinhanon ixon. Jatian ramakan bakeya iki kaai kopí, ebebonbires shinanmeetai. Diossenbi yoibanon tsoa kopíkayarin ixon, mia kopírin iamax ea kopírin ixon —akin. 
\p  
\v 6 Jatian Abramman neskáakin yoia iki: —Shinanwe, mia riki min yanka yonotinin ibo ainbo; min jaskáa jakon iti iketian, ja min shinanna keská awé —akin. Jatian Saraikan, akonbireskin ramiakin peoa, Agar jabata iki. 
\p  
\v 7 Jaskákenbi, Diossen ángelnin tsoa jonibi jain jaama mananmamea nokoa iki, Shurhain kati bainko; jene jokonai patax iketian. 
\p  
\v 8 Jainoa yokata iki: —Saraikan yanka yonoti, Agar, ¿Jaweranoax joirin mia, itan jawerano kaaiki mia iitai? —akin. —Nokon ibo ainbo Saraibakeax jabati kaira ea iitai —akin aká iki. 
\p  
\v 9 Jatian Ibon ángelnin neskáakin yoia iki: —Min Ibo ainboiba jakiribi kaax ja betan itanwe, jainxon jatíbi mia yoiabo axoni yoiti itanwe —akin. 
\p  
\v 10 Jainxon Ibon ángelnin neskákin yoiribia iki: “Min chiní bakebora akonbireskin en jato kaimanoxiki, tsonbi topontimatii. 
\p  
\v 11 Miara tooya iki, benbo bakeyara mia iki kaai, Ismael akinra min janeti iki; min masá tenea Diossen ninkata kopí. 
\p  
\v 12 Jara inoxiki, yoitimaa siná joni, nii meranoa yoina keská. Jaskatira jatíbi jonibo betan reteananoxiki, jainoaxa já betan jatíbi joniboribi reteananoxiki. Ikaxbi jara, jawen wetsabo jaki ramíreskanainbi, jato patax janoxiki”, akinbo. 
\p  
\v 13 Jaskati Ibo betanbi yoyo ixon, Agarnin janea iki, “oinmis Dios”, akin. Jainoax janbix neskata iki, “Ea Diossen oinna, ikaxa ea japarike”, iki. 
\p  
\v 14 Jakopíribira, ja pozon jane iki: “Jiria ixon, ea oinnaton pozo”, iki iká. Ja pozora, Cades betan Bered jema naxaran iki. 
\p  
\v 15 Jatianra, Agarnin Abram betan westíora benbo bakea iki; jatian janea iki, Ismael akin. 
\p  
\v 16 Ja Ismael pikoontianra, Abram posaka chonka sokota baritiaya, iká iki. 
\c 17  
\s1 Ja senenhabekonti joi onanti inon ixon, jakina rebichi xateti 
\p  
\v 1 Abram, iskon chonka iskon baritiaya inontianra, jaki pikoxon Ibon yoia iki: —Ea riki, jatíbi atipana koshi Dios; jakonmanin yointimai ebebon jakonbires jawé. 
\p  
\v 2 Jatianra, ja senenhabekonti joi en miibetan ati iki: ichabires chiní bakeboyara en mia imanoxiki —akin. 
\p  
\v 3 Jatian, Abram chirankotax maikibi bekepia iki, jainoara Diossen yoiboresa iki: 
\p  
\v 4 —Nato riki ja senenhabekonti joi, en miibetan akai: Miara ikai, icha mainmea jonibaon papa. 
\p  
\v 5 Min janera moa Abram iamai. Ramara nenoax peokootax, min jane ikai Abraham, icha jonibaon papa en mia imai kopí. 
\p  
\v 6 Min chiní bakebora, kikinbires icha en imanoxiki; miibakeaxa apobo betan jemabo pikónoxiki. 
\p  
\v 7 Ja jaskara ati shinan en miibetan akai riki, jatíbitian min Dios ea iti, jainoax min chiní bakebo betan en atira iti iki; ea jabaon Diossibi iti. 
\p  
\v 8 Jain mia rama jaa Canaán maira, jatiobi en mia itan min chiní bakebo meniti iki; jatíbitian iboanon ixon, jainoaxibira jaton Dios ea iti iki —akinbo. 
\p  
\v 9 Jaskáakin yoixonbi, Diossen Abraham neskáakin yoiribia iki: —Ikaxbira en jaskara ati shinanna joi, min senenhati jake, min chiní bakeboyaxonbi. 
\p  
\v 10 Ja en mato betan jaskara ati shinanna joi, maton chiní bakeboyaxonbi maton senenhati riki: Jatíbi benbobaon, jaton jakina rebichi xateti. 
\p  
\v 11 Maton jakina rebichira maton xateti iki, ja en mato betan ja senenhabekonti joi aká, onanti iti kopí. 
\p  
\v 12 Ramara nenoax peokootax, jatíbi benbo bake pikotabo posaka neteya iketian, maton jawen jakina rebichi xatexonti iki. Min xobomeax pikota benbo bakeribira aká iti iki, yanka yononoxon koriki kopí wetsankonia bia joni wetsabires inonbira, xatea iti iki. 
\p  
\v 13 Ja xobomeax pikota bake itan, maroxon bia jonira ayamaama jawen jakina rebichi xatea iti iki. Jatianra en jaskara ati shinanna joi yoii iká maton yoranko onanti iti iki, jatíbitian en jaskara ati shinanna joira iti iki. 
\p  
\v 14 Ikaxbi, jawen jakina rebichi xateama jonira, mato betan itima iki; jaskara ati en shinanna joi yoitimakin senenhayamaa kopíra itima iki —akinbo. 
\p  
\v 15 Jainxon Diossen Abraham neskáakin yoiribia iki: —Min awin Saraikan, janera moa ja iamai, nenoax peokootaxa jawen jane ikai Sara. 
\p  
\v 16 Enra jakon itiakin shinanxonai, jaskáaxonra en amai miibetan westíora benbo bake. Jakon itiakin en shinanxonaira ikon iki. Sarara iti iki, icha mainmea jonibaon tita. Jainoax, jawen chiní bakebora jemabaon apo iti iki —akin. 
\p  
\v 17 Jatian Abraham, chirankotax maikibi bekepia iki, jainxonra shinanhananbi osana iki: “¿Pacha baritiayanixmein joni papa iti iki? ¿Jainxon Saranmein ati iki, iskon chonka baritiayaxon benbo bakeakin?” ixon. 
\p  
\v 18 Jatian Dios neskáakin yoia iki: —¡Min jakon shinanxona keskati, Ismael japainon riki! —akin. 
\p  
\v 19 Ikaxbi Diossenbiribi yoia iki: —Enra yoia iki, min awin Sara betan westíora min benbo bakeati, jara Isaac akin min janeti iki. En jaskara ati shinanna joira, jeneyamakin en já betan ati iki, jainoax jawen chiní bakebo betan; jatíbitian en ati iki. 
\p  
\v 20 Ismael yoikin min ea akára, en mia ninkáxonke, jaskara iketianra en akai jakon shinanxonkin; jainxonra en icha bakeya imai, jainoax jawen chiní bakebo kainon ixon. Ismaelra inoxiki, chonka rabé iresama joni koshibaon papa, jaonxon kaimaxonra; icha joni iketian iorai ani maia, en jato imanoxiki. 
\p  
\v 21 Ikaxbi Isaac betanra, en akin jeneyamai, jaskara ati en shinanna joi; ja bakera westíora baritia pekáo, ja netebaon, Sara betan min bakeati iki —akin. 
\p  
\v 22 Jatian Abraham betan yoyo iki senenax, Dios moa jainoax kaa iki. 
\p  
\v 23 Ja netenbira, Abrahamman jawen bake Ismael, jawen jakina rebichi xatexona iki. Jainxonra, jatíbi jawen xobomeax pikota jawen yonotibo betanbi, wetsankonia koríki kopí bia jonibo; jaboribi jaton jakina rebichi xatexona iki. Jaskáati Diossen yoia iketian. 
\p  
\v 24 Iskon chonka iskon baritia ixonra, Abrahamman jawen jakina rebichi xatea iki. 
\p  
\v 25 Ismael, chonka kimisha baritiaya iketianra, jawen jakina rebichi xatexona iki. 
\p  
\v 26 Abraham betan jawen bake Ismael, jaskáati yoia senenhati kopí, ja netenbicho jaton jakina rebichi xatexonkana iki. 
\p  
\v 27 Jabé akábora iká iki, jatíbi jawen xobon ikábo, jawen xobonkoniax pikota jawen yonotibo, wetsankonia koríki kopí bia joniboribi. 
\c 18  
\s1 Diossen Abraham bake meniti yoia 
\p  
\v 1 Diossenra Abraham nokoa iki, Mamrekan encina nii ikainko, jawen carpa xobo xepótiain yakata; bari xaman ikax xana iketian. 
\p  
\v 2 Abrahamman, bewakeexon oinna iká iki, kimisha joni chankata. Jato ointaanan ishtonbires wenikainxon, jato bii chirankootax main bekepia iki. 
\p  
\v 3 Jaskáxon yoia iki: —Nokon Ibó, enra mia yoiai ishtonbires kayamai, mia banépariti. 
\p  
\v 4 Min oinna jakon iketian, en jato yoibanon onpax bekanon ixon, maton tae chokanon; jainoax nato jiwi ota naman shokores mato tantinon. 
\p  
\v 5 Maton yonotiiba, mato jokebetin ixonra, en mato piti bexonai; kaamatianbi jawékiax jan koshikainax mato katanon ixon —akin. Jatianra: —Ikonrake, jakon riki —iki ikana iki. 
\p  
\v 6 Jawen carpa xobo meran jikikainxon, Abrahamman Sara neskáakin yoia iki: —¡Ishtonwe! Rabé chonka kilo harina jakonshaman bixon panhawe —akin. 
\p  
\v 7 Jaskáa pekáo Abraham, waka ikainko ishto kaxon jainoa katota iki; jakonshaman waka bake bene, jaskáxon jawen yonoti menia, ishtonbires yoá aka iki. 
\p  
\v 8 Waka nami pimaribikinbi, waka xoma jene seroaa petsoti betan, waka xoma jene xeati jato bexona iki. Jaskáakin jato bexona pikanai kaman, jato amai jiwi ota naman chankata iká iki. 
\p  
\v 9 Pikin senenhaxon, ja meratabaon Abraham yokákana iki: —¿Min awin Saraki, jawerano iki? —akin. —Ono, carpa xobo meran riki —akin aká iki. 
\p  
\v 10 Jatian westíoranin neskáakin yoia iki: —Oa wetsa baritia joaitonra, ea miiba merati joribai, jatianra min awin Sara; moa westíora benbo bakeya inóxiki —akin. Jatíbi ja yoyo ikanaitian ninkatira, carpa xobo xepotiain Abraham pekao, Sara iká iki. 
\p  
\v 11 Ja Abraham betan Sara iká iki moa yosiora, jatian jaskara ikaxa Sara, moa jimii jeneta iká iki. 
\p  
\v 12 Jaskara ixonra, Saran osán teneyamakin osántaanan shinanna iki: “¿Jawekeskataxmein, ea jaskátinin keenti iki, rama iki nokon bene iorai yosi, jainoax ea iki moa iorai yoxan?” iki ixon. 
\p  
\v 13 Ikaxbi Ibon Abraham neskáakin yoia iki: —¿Jawekopiki, Saran osanai? ¿Yoxanshoko ixonbi, bakeatiki ikonhayamai? 
\p  
\v 14 ¿Jamayanke Ibona, atikomabires jawéki jan atipanyamaa? Oa wetsa baritia joaitonra, ea miiba merati joribai, jatianra Sara moa bakeya inóxiki —akin. 
\p  
\v 15 Jaskatai ninkatax, Sara raketi paranakasa iki. Jaskákin yoia iki: —Enra osanama iki —akin. Jaskatainbi Ibon neskáakin yoia iki: —Enra onanke min osana —akin. 
\s1 Sodoma kopí Abrahamman Dios yokata 
\p  
\v 16 Jaskata pekáo, ja meratabo weníbaini Sodoma jema ikaori bokana iki. Abrahamra kaa iki, bokanaitian jato raani. 
\p  
\v 17 Jatianra Diossen shinanna iki: “Ja en akí kaira, en Abraham yoiti jake. 
\p  
\v 18 Jakaya iki kaai betin, westiora mainmea icha itan koshi shinanya jonibaon papa. Enra yoia iki já meranxon jatibi nato netemea jonibaon jemabo, jakon shinanxonti, ibakanon jakon jaai ixon. 
\p  
\v 19 Enra katota iki, jawen bakebo itan jawen chiní bakebo jaskara ati jato yoinon ixon, jaskara iti en onanmaa keskati ikanon ixon jato yoiti; jatíbi jakonhakin itan atikeskabiakin akanon ixon, jatianra en ati yoiabo jato axonkin en senenhati iki”, akin. 
\p  
\v 20 Jaskáxon Ibon neskáakin yoia iki: —Sodoma betan Gomorra jonibora jakonmabires ninkakaatai, jainoax jaton ocha akábora iorai jakonmabires iki. 
\p  
\v 21 Ramara ea jain kaai, ikonrin ja ea yoikana keská ikonbires jakonma ixon oinni, jaskáakin enbi oinxonra onanti iki ikon riki ixon —akin. 
\p  
\v 22 Jatian ja merata rabé, jainoax Sodomain kaa iki, ikaxbi Abraham banetax, Dios bebonbipari iká iki. 
\p  
\v 23 Jaki ochómakainxon neskáakin yokata iki: —¿Minki akai, jakonma akábo betan jakon akaibo jato keyokin? 
\p  
\v 24 Jawekeska ikax, ja jeman jati iki pichika chonka joni jakonma akamabo ¿Jaskara ikenbimein, ja pichika chonka joni kopi noibaxon jaton jakonma shinanxonyamatitianbi, min ja jema keyoti iki? 
\p  
\v 25 ¡Jakonma akamabo betanra, jakonma aká ibobo min reteti atipanyamake! ¡Rabéxonbi ocha aká iketian ati keskáakinra, min retetima iki! ¡Jato reteyamawe! Jatíbi nato netemea jonibo jakonma winóxon, joi benxoamakanai xenwina koshi riki mia, ¿Jaskara ixonbiki min jato jakonhakin jakonma akábo benxoaxontima iki? —akin. 
\p  
\v 26 Jatian Ibon yoia iki: —Ja pichika chonka joni jakonma akamabo Sodoma jeman jaketian nokoxonra, jabo kopí jatíbi jain jaabo jaton jakonma en shinanxontima iki —akin. 
\p  
\v 27 Jaskáakenbi Abrahamman, jakiribi yoia iki: —Neskati mii betan yoyo iki, ea bebon yoitimakaresainbi ea shinanxonyamawe, ikon riki mia Dios, ea joni iresabires ixon mia jaskati senema. 
\p  
\v 28 Ikaxbi, iti iki maxkati pichika jakonma akáma joni, pichika chonka senenhati. ¿Ja pichika joni, maxkata kopíreski min jatíbi jema keyoti iki? —akin. Jatian Ibon neskáakin yoia iki: —Chosko chonka pichika, jakonma akáma joni jaketian nokoxonra, en keyotima iki —akin. 
\p  
\v 29 —Jarabirake chosko chonkabicho, jakonma akáma jonibo —akin. Ikaxbi, Abrahamman yokákin teaboresaitian. —Ja chosko chonka joni kopíra, ja jema en keyotima iki —akin Ibon aká iki. 
\p  
\v 30 Jaskákenbi, Abrahamman yokáribia iki: —Eapari ninkáxonwe en mia yokánon, yoitimakainxon akonbireskin teakin; ja akaipacho en mia yokata eki sináyamawe. Minra abirati iki, nokokin jakonma akáma jonibo kimisha chonkabichores —akin. Jatianra Ibon jakiribi yoia iki: —Ja kimisha chonka, jakon joni jaketianra, ja jonibaon jakonma aká en shinanxontima iki —akin. 
\p  
\v 31 Jabi Abrahamman yokákin teaboresa iki: —Mia nokon Ibo iketian jaskáakin mia yokatira, ea iorai yoitimake, ikaxbi, ¿Rabé chonka joni jakonma akáma jaketianki min jaweati iki? —akin. Jatian Ibo yoia iki: —Ja rabé chonka joni kopíra, ja jema en keyotima iki —akin. 
\p  
\v 32 Jabi Abrahamman yokákin teaboresparia iki: —Eki, sináyamawe miara nokon Dios iki, ja akinbichora en mia yokatai, nato aká pekáora en mia yokáwetsayamai: ¿Jakon jonibo chonkabichores, jaketianki min jaweati iki? —akin. Jatian Diossen neskáakin yoia iki: —Ja chonkatanibires, jakon joni jaketianra, ja jema en keyotima iki —akin. 
\p  
\v 33 Jatian Abraham betan yoyo iki senenax, Dios jainoax kaa iki; jatianra Abrahambiribi, jawen carpa xobonko kaa iki. 
\c 19  
\s1 Sodoma itan Gomorra jema Diossen keyoa 
\p  
\v 1 Moa yametaitian, ángel rabé Sodoma jema ikain nokota iki. Lot iká iki, jema xepotiain yakata, jainpacho jonibo tsinkitainko. Nokókanaitian oinnax, weníkaini kaxon jato bikin jowé aki chirankootax, maiki bekepia iki. 
\p  
\v 2 Jaskáxon jato yoia iki: —Jonibó, maton yonoti ixonra en mato yoiai, ea ninkáxoni jeen ikax, nokon xobon bokanwe nato yamérespari mato jain inon. Jainxon maton tae chokanon, jainoax mato yamékirishaman kanon —akin. Jato jaskáabi yoikana iki: —Irake, noara kayamai. Noa jemanbi ishinbanon —akin. 
\p  
\v 3 Jaskákankebi, Lotkan jato iokaskin akonbireskin teaitian jeen ikax, noa mibé min xobon kabánon ikana iki. Jato betan jawen xobon nokóxon, Lotkan jakonhakin ja yamé jato pimakin, jan soo imatioma pan axonketian, ja meratabaon piá iki. 
\p  
\v 4 Jatian oxakanamapari ikenbira, Sodoma jemamea jatíbi jonibaon ja xobo katekana iki, jainra ikana iki bakeboainoax peokootax yosishokobo kaman. 
\p  
\v 5 Jainxon Lot, saí akin peokana iki: —¿Jakan jawerano ikanai, nato yamé min xobon joá jonibo? ¡Noa jato pikoxonwe! ¡Nonra jato yorankasai! —akinbo akana iki. 
\p  
\v 6 Jaskákanaitian jeman pikóxon, já pekáo jawen xobo xepoti iketian, kikinhakin xepotaanan; jato betan yoyo ika iki. 
\p  
\v 7 Jainxon jato yoia iki: —Jato jaskáayamakanwe, matora nokon rarebo iki, matonra jakonmabires jawéki shinanxon anake. 
\p  
\v 8 Eara, rabé bake ainboya iki, tsoa joninbi tanaamapari; jabo en mato pikoxonbanon maton keena keská anon. Ikaxbi, nato jonibo jaweayamakanwe, en keena bekana riki —akin. 
\p  
\v 9 Jaskatainbi jabaon neskáakin yoia iki: —¡Oke iwé! Noara keenyamai, wetsankoniax joxon min yoia keskáakin noa amati. ¡Ramara, jabo ati bebonbires, mia non ramiayonai! —akinbo. Jatianbira Lot ramiakin peokana iki, jaskaaira ochómabaikana iki, jawen xobo xepoti pakekasi. 
\p  
\v 10 Ikaxbi, jaiba meratabaon mepikotaanan yatanxon, Lot xobo meran jikimakana iki. Jaskáaxon, xepóti xepokana iki. 
\p  
\v 11 Jaskáaxon, ja jemaori ikábo jato benche banémaa iki. Jatíbi bakeboainxon peoxon yosishokobo kaman, jato benche banémaa iki. Jaskatax, xobo xepóti benai bohantani paxkinkana iki. 
\p  
\v 12 Jatian jaiba meratabaon, Lot neskáakin yoia iki: —¿Wetsa min rareboboki, neno jaríbaa? Min benbo bakebo betanbi bake ainbobo, jainxon min rayosbo biwé, jainoax nato jemamea min jatíbi jawéki; jabo jokonhaxon nenoax ochó itiakin botanwe, 
\p  
\v 13 nato jema, non keyoai kopí. Diossenra, ninkáke ichaxon yoikanaitian nato jema moa iorai jakonma. Jaskara kopí riki, nato jema keyoti noa raana —akin. 
\p  
\v 14 Jatian Lot jawen rayos iti jonibo oinni kaa iki, jabo iká iki jawen bake ainbobo binoxon onantiabo, jabo nokoxon jato yoia iki: —¡Wenitax, nenoax moa botankanwe, nato jemara Diossen keyoai! —akin. Jawen rayos iti jonibo, jaskáakin Lotkan yoiabi ikonhayamabireskana iki. 
\p  
\v 15 Moa nete xabataitian, ángelbaon Lot yoia iki: —¡Ishtonwe! Weníxon, min awin betan min bake ainbo rabé nenoa botanwe, nato jema non keyoaitian mawákashamakin —akin. 
\p  
\v 16 Jaskáabi Lot ishtonyamaitian, Ibon já noibai kopí, jawen awin jainoax jawen bake ainbobo kishpinkanon ixon, ángelbaon metsontaanan ja jemamea jato pikokin boá iki. 
\p  
\v 17 Moa jemameax pikókanketian, ángelnin neskáa iki: —¡Ishtokanwe, mato kishpinnon! Pekáori oinyamakanwe; ja mai teshanpanin kaai jawekeskataxbi jaweranobi chankayamai botankanwe. Mato kishpinnon, mananman botankanwe —akin. 
\p  
\v 18 Jaskáabi Lotkan yoia iki: —¡Noa jaskáyamawe, mato non Ibo iketianra en mato yoiai, noara jain kayamai! 
\p  
\v 19 Matonresa, ichabires jakonhakin noa akinke, nobetan jakon ixonra janon ixon, maton noa kishpinmake; ikaxbi ja mananman kati maton yoiabira, noa jain kati atipanyamake, bainmeara jan jato keyoai jakonmanin nokoa, noa mawánake. 
\p  
\v 20 Nenoaxa, ochóma iki westíora jema maxkoshoko, jain noa jabati kati. ¡Jain noa ranwe kishpinnax noa janon ixon, ja jemara ikon maxkoshoko iki! —akin. 
\p  
\v 21 Jatian, wetsan yoia iki: —Enra mia ninkáke, min yokatara en mia axonai. Ja min yokata jemara, en jaweayamai. 
\p  
\v 22 Ikaxbi, ¡Bomentankanwe! Mato jain nokotai kamanra en jawebi ayamapariai —akin. Ja jema maxkoshoko iketian, janekanara iká iki Zoar. 
\p  
\v 23 Nete xabáketian, Lot Zoarhain moa nokota iká iki. 
\p  
\v 24 Jatianra moa Diossen, ja Sodoma betan Gomorra jemaki, asufreya chii tiritai oi pakea iki. 
\p  
\v 25 Jatíbi ja jeman jaabo jato keyoa iki, jainoax jatíbi ja mai teshanpanin xoxoai niibo keyoa iki. 
\p  
\v 26 Ikaxbi Lotkan awinribi já pekao kakin pekáori oinnatianbi, tashi makan baneta iki. 
\p  
\v 27 Wetsa nete xabáketian yamékiri, Abraham kaa iki; jainoax Dios betan yoyo iantanainko. 
\p  
\v 28 Jainxon oinna iki Sodoma betan Gomorra, jainoax jatíbi ja mai teshanparibi, jaskáakin oinna iká iki; jatíbi ja mainmeax koin keyati, horno meranoax ikai keskati. 
\p  
\v 29 Jaskáaxonra aká iki, Diossen keyokin ja Lot jain japachoai mai teshanpain iká jemabo, ikaxbi Abraham shinanxon Diossen Lot jainoa tsekáa iki; jato akai jakonmanin ayamanon ixon. 
\s1 Jaskatax moabitabo itan amonitabo jaai peokoota 
\p  
\v 30 Jaskata pekáo raketi, Lot Zoar jeman moa jakashamai, jawen bake ainbo rabéya mananman kaa iki. Jain kaax, ja kimishabi manan kini meran jakana iki. 
\p  
\v 31 Jain iikin wetsa neten, jawen rekeman, jawen wetsa chini yoia iki: —Non papara moa yosi iki, nato noa jain iká mainra tsoa jonibi yamake, noa jaskati axea keskáakin noa jan awinhanoxon biti. 
\p  
\v 32 Jaskara iketian, non papa paenhanon awé, non yoranmanon; jaskáaxonra non bakeaxonti iki —akin. 
\p  
\v 33 Jaskáawana yamébi, jaton papa paenhakana iki, jatian ainbo bake rekeman jabé yorana iki. Jaskákenbi onanyamaa iki, jawetianki jabé iki rakata iká iki ixon, itan jawetianki jainoax wenita iki ixonribi, onanyamaa iki. 
\p  
\v 34 Wetsa nete xabáketian, ja rekeman jawen chiní yoia iki: —Ninkáwe, yaméra non papa betan en yoranwanke, jaskara iketian nato yamé jakiribi paenhanon awé, min já betan yorannon; jaskáaxonra rabéxonbi non jabé bakeati iki —akin. 
\p  
\v 35 Ja yamé, jaton papa jakiribi paenhakana iki, jatian chinikan jabé yorana iki; jaskákenbi onanyamaribia iki, jawetian ikárin jabé rakati, itan jawetian wenitarin ixon. 
\p  
\v 36 Jaskataxa, Lotkan bake ainbo rabébi toota iki, jaton papa betanbi ikax. 
\p  
\v 37 Ja rekenmanara, benbo bake iká iki, ja janea iká iki Moab, ja iki ramatian moabitabaon papashoko. 
\p  
\v 38 Ja chinikanabiribira, benbo bake iká iki, ja ramatian amonitabaon papashoko, jawen janera Ben-amí iká iki. 
\c 20  
\s1 Abraham itan Abimelec iká 
\p  
\v 1 Ja ikainoax, Abraham Néguev mai ikain kaax, Gerar jeman jaai baneta iki. Ja iki, Cades betan Sur naxaran. 
\p  
\v 2 Jain ikaxa, iká iki Sara jawen awin ikenbi, nokon poi riki iki. Jaskáketianra, Abimelec Gerar apon jato yoia iki, Sara bexonkanon ixon jawen awin itiakin. 
\p  
\v 3 Jaskákenbira, ja yamébi namáketian Abimelec Diossen yoia iki: “Miara mawatai, ja min bia ainbora beneya iki”, akin. 
\p  
\v 4 Jaskáakenbi, ja ainbo teaama ixon, yoia iki: “Nokon Ibó, ¿Minkayaki jawe jakonma akáma ikenbi, jato reteti shinanai? 
\p  
\v 5 Abrahammanbira ea yoia iki, nokon poi riki akin, jatianra ainboribi ikon riki nokon poi, iki iká iki. Jaskara iketianra, en shinanai jatíbi en akára jakon iki ixon, jawe jakonma en akáma riki”, akin. 
\p  
\v 6 Jatianra, Diossen namá meran yoia iki: “Kikinhakinra en onanke, min jakon shinanxon aká. Jakopíra en mia teamayamaa iki, ja akáx mia eki ochanaketian. 
\p  
\v 7 Jaskara iken, rama ja joni jawen awin banexonwe, jara profeta iki, jaskara ixonra, jan mia yokáxonti iki mia janon ixon; ixonbi banexonyamaaxa ikon iki mia mawáti, mibé ikáboyabi”, akin. 
\p  
\v 8 Wetsa nete xabáketian yamékiri, Abimelec wenixon jawen yonotibo kenaxon, jatíbi jaskáakin namáwana jato yoia iki. Jaskáakin yoiai ninkatax, ikonbiresi rakékana iki. 
\p  
\v 9 Jaskáa pekáo, Abimelecnin Abraham kenaa joketian yoia iki: —¡Oinparikayata, min noa jaskáa! ¿Jawerin jan en mia jakonma shinanmaa, min eki itan nokon joniboki, ikonbires jakonma ani ocha min raana? Jaskara jawékibora atima iki. 
\p  
\v 10 ¿Jatíbi jaskarabo akinki, min jawekeska shinanxon aká iki? —akinbora Abimelecnin Abraham aka iki. 
\p  
\v 11 Jaskáaketianra, Abrahamman neskáa iki: —En shinanara iká iki, nenoxon maton Dios jawemabi shinanai, jatian jaskara ixon nokon awin kopi maton ea reteti. 
\p  
\v 12 Ikaxbira ikon iki já nokon poi, nokon papan bake riki, ikaxbira nokon titanama iki; jaskara iketianra ea jabé wanoa iki. 
\p  
\v 13 Diossen, nokon papan xobonkoniax pikóti yoinontianra en yoia iki; ja noa nokotainkobo ea yoii nokon poi riki, iki iti —akin. 
\p  
\v 14 Jaskáakin yoia pekáo, Abimelecnin Abraham jawen awin Sara menia iki. Jainxonribi menia iki ovejabo, wakabo, ja kikinhakin yanka yonotibo benbobo itan ainbobo. 
\p  
\v 15 Jainxon neskáakin yoia iki: —Oinwe, natora nokon mai iki; jaweranoki min keenshaman iki, katotax jainshaman jawé —akin. 
\p  
\v 16 Jatian ja Sara neskáakin yoia iki: —Westíora waranka koríki min poi en meniara, ja mibé ikabo bebon jan mia jakon ninkakaamati kopí en menia iki. Jakopíra, tsonbi mia jakonmaakin yoiti yamake —akin. 
\p  
\v 17 Jatian Abrahamman Dios oranketian, Diossen jaton isin benxoaa, Abimelec betan jawen awin jakiribi jakon ikana iki. Jawen yonoti ainboboribi bakeakanon ixon jato benxoaa iki. 
\p  
\v 18 Sara kopíra Diossen aká iká iki, Abimelecnin xobonkonia tsoa ainbobi bakeaisma iti imakin. 
\c 21  
\s1 Isaac pikota yoia 
\p  
\v 1 Jan axonti yoia keskáakin, Saraakin shinanxon, Diossen ja axonti yoia senenhaxona iki. 
\p  
\v 2 Jakopíra Sara tóota iki, jaskáaxon aká iki Abraham betan benbo bakeakin, kikin yosishoko ikenbi. Ja bakera, Diossen jatian iti yoiatian pikota iki. 
\p  
\v 3 Abrahamman Sara betan bakeaxon, janea iki Isaac, akin. 
\p  
\v 4 Ja pikota posaka neteya iketianra, jawen jakina rebichi xatexona iki; jaskáati Diossen yoia iketian. 
\p  
\v 5 Ja Isaac pikónontianra, Abraham pacha baritiaya iká iki. 
\p  
\v 6 Jatian Saran shinanna iki: “Diossenra ea osánmaa iki, jatian jatíbi jan ea benbo bakeya onanabaonra, ebetan osánkanti iki. 
\p  
\v 7 ¿Tsonmeín akeana iki yoikin, Abraham betan en benbo bakeati? Jaskara yosi ikenbira, en jabé benbo bakeake”, ixon. 
\s1 Agar itan Ismael Abrahamman jawen xobomea pikoa 
\p  
\v 8 Ja bake Isaac, aniketian xoma akin jenemakana iki. Ja xoma jenemai netera, Abrahamman ani fiestaa iki. 
\p  
\v 9 Ikaxbi Saran oinna iki, Abrahamman Egipcio ainbaon Agar betan aká bake, Isaacki jakonmai shiroaitian. 
\p  
\v 10 Jaskataitian kaxon, Abraham yoia iki: “¡Ja yanka yonoti ainbora, jawen bake betanbi wetsanko moa kati jake! Nokon bake Isaacninra, jawekeskáaxonbi jatíbitian jawena iti min meniti jawékibo, ja yanka yonotinin bake jatíribi meniti yamake”, akin. 
\p  
\v 11 Jaskáakin yoiara, Abraham ikonbiresi onisa iki, jawen bakeribi ikenbi já yoii ikaitian. 
\p  
\v 12 Ikaxbi, Diossen neskáakin yoia iki: “Ja min bake, itan ja min yanka yonoti ainbo kopí masá shinanyamawe. Jatíbi mia Saran yokatabo axonwe, Isaac meranoaxa min chiní bakebo jati jake. 
\p  
\v 13 Ja min yanka yonoti ainbaon bakenkoniaxa, ani jema pikóti jake, jaribi min bake iketianra en jaskara imati iki”, akin. 
\p  
\v 14 Wetsa nete xabata yamékirishoko iketian, Abrahamman piti betan bichi chomo onpaxya Agar menia iki; jainxon jatíbi papimaxon jawen bake Ismael menixon jainoa raana iki. Jain kaai onanyamaaxbi kaax, Agar tsoa jonibi jain jamaa Beerseba mananman kakáresa iki. 
\p  
\v 15 Ja bichi chomon iká onpax keyóketian, jawen bake jiwishoko nia naman potabaina iki. 
\p  
\v 16 Jatian kaax ochochaa yakata iki, jawen bake mawatai oinkashamai. Jain kaax yakáketian bake wini peokoota iki. 
\p  
\v 17 Ja bake winiaitianra, Diossen ninkata iki; jaskatai ninkáxon naikanxonbi Diossen ángelnin, Agar kenaxon yoia iki: “¿Jaweki mia winota Agar? Rakéyamawe; ja ikainoaxbi bake winiaitianra, Diossen ninkáke. 
\p  
\v 18 Kamentanwe min bake benai, bixon metsonxon jeneyamatanwe, jaonxonra en ani jema pikoti jake”, akin. 
\p  
\v 19 Jatian Diossen amaa westíora pozo meraa iki. Meraax kaxon, bichi chomon onpax bochoaa iki, jainxon Ismael xeamaa iki. 
\p  
\v 20 Diossen akinnara bake aniax, jain jawebi xoxoyamai Parán mananman jaa iki, jain ikax kikin pian mecha baneta iki. 
\p  
\v 21 Jain iikin jawen titan, Ismael Egipcio ainbo betan wanomaa iki. 
\s1 Abraham betan Abimelecnin ja senenhabekonti joi aká 
\p  
\v 22 Ja inontiantanishamanribi, Abimelec, Abraham betan yoyo iki kaa iki. Ja kaaitian, sontárobaon koshi Ficol jabé kaa iki. Jatian Abimelecnin Abraham yoia iki: —Non oinnara, jatíbi min akaibo Diossen mia akinnai. 
\p  
\v 23 Jaskara iketian, nato noa ikainxonbi, Diossenbira onanke en mia axonai ixon ea yoiwe; min noa ramiayamai eabi, nokon bakebobi, jainoax nokon chiní bakebobi. Ea yoiwe, mia noibaxon en aká keskaribiakin min ea ati, jainxon min jaskáaribati iki, nato jain ea iká mainmea jonibo —akin. 
\p  
\v 24 —Ikonrake, Diossenbira onanke ja en mia axonai —akin Abrahamman aká iki. 
\p  
\v 25 Jaskáaxonbi, jawen jonibaon pozo bichina iketian, Abrahamman ja yoikin Abimelec aká iki. 
\p  
\v 26 Jatianra Abimelecnin, yoia iki: —Rama kamanbira, ja jawéki en onanyamake, minkayara ea yoiayamaa iki. Enra onanyamake, tson jaskara akára ibirai —akin. 
\p  
\v 27 Jatian, Abrahamman bia iki ovejabo, itan wakabo, jaskáaxon jabo Abimelec menia iki; jatian ja netenribi, ja ati shinanbo abékona iki. 
\p  
\v 28 Ixonbi Abrahamman, ja tsamatainoa kanchis oveja bixon, janbiribi aká iki. 
\p  
\v 29 Ja aketian Abimelecnin yokata iki: —¿Jaweati kanchis oveja min janbiribi akárin? —akin. 
\p  
\v 30 Jatian Abrahamman yoia iki: —Nato kanchis oveja en mia meniai riki, nato pozo en aká onanti inon ixon —akin. 
\p  
\v 31 Jaskara kopí, ja mai janekana iká iki Beerseba, Diossenbira onanke non shinanai, nonra senenhati jake iki jainoax rabekaxbi ikana iketian. 
\p  
\v 32 Ja Beersebainxon ja ati joibo yoikin senenhayontaanan, Abimelec betan Ficol moa jakiribi filisteobaon main kabékona iki. 
\p  
\v 33 Ja Beerseba ikainkora aká iki, Abrahamman westíora jiwi tamarisco banakin, jaskáaxon aká iki janetaanan jatíbitian jaa Ibo Dios rabikin. 
\p  
\v 34 Jaskatax, filisteobaon main Abraham basibires jaa iki. 
\c 22  
\s1 Diossen Abraham tanaa 
\p  
\v 1 Jain moa jawetio basi iketian, akonkin ikonhai onannoxon, Abraham Diossen tanaa iki. Jawen janen kenaketian, jan aká iki: —Eara neno iki —akin. 
\p  
\v 2 Jaskáketian Diossen yoia iki: —Ja Isaac, min jabicho bake, min ayorakin noia, biax Moriah main katanwe. Jain nokóxon, retexon keyokin menotanwe, jainxon min ati mananra en mia yoiti iki —akin. 
\p  
\v 3 Jatianra wetsa nete xabata yamékirishoko iketian, wenixon Abrahamman jain karo ati jawen asno pekaten aká iki. Jan menoti karo xateax, ja Diossen kati yoiainko kakin, jawen bake Isaac betan jawen yonoti rabé ioa iki. 
\p  
\v 4 Jawen kimisha nete itin, Abrahamman jain kaai manan, ochóxonbi oinna iki. 
\p  
\v 5 Jatian jawen yonotibo yoia iki: —Nenobi asno betan banékanwe. Nato bake betan, orichaa kaxon non Dios rabibatanon, jainoaxa noa joribai —akin. 
\p  
\v 6 Jan yoina menoti karo bixon, Abrahamman Isaac iamaxon, chichika betan chii biax moa kabékona iki. 
\p  
\v 7 Ja basikainainshoko Isaacnin Abraham aká iki: —¡Papá! —akin. Jatianra Abrahamman aká iki: —¿Jaweki mia keenai baké? —akin. Jatian Isaacnin aká iki: —Oinwe, noa riki karo betan chiiya, ikaxbi ¿Ja retexon keyokin menoti carneroki, jawerano iki? —akin. 
\p  
\v 8 —Baké, Diossenra noa meniti iki carnero, ja retexon keyokin menoti —akin jawen papan aká iki. Jaskataxa, ja rabébi kakaresa iki. 
\p  
\v 9 Jatian jain kati Diossen yoiainko moa nokóxonra, Abrahamman makan tsamanxon, jaki karo tsamana iki; jaskáa pekáo jawen bake Isaac nexaxon, ja karo tsamanaton perakana iki. 
\p  
\v 10 Ikaxbi, Dios axonkin menonoxon, jawen bake reteti chichika biatianbi, 
\p  
\v 11 naikanxonbi Ibon ángelnin kenaa iki: —¡Abraham! ¡Abraham! —akin. Neno riki ea, iki iká iki. 
\p  
\v 12 Jatian ángelnin yoia iki: —Jawe jakonmabi ja bake ayamawe, moara en onanke mia Dioski raketai, jabicho min bake ikenbira, enra mia meniamai iki mia iamake —akin. 
\p  
\v 13 Já patax, oinhaketankin Abrahamman meraa iki, westíora carnero, jiwi metax ikain jawen machaman wexeta. Jatian kaxon carnero bia iki, jaskáaxonra aká iki, jawen baken toan retexon keyokin menoxonkin. 
\p  
\v 14 Ja aká pekáo, Abrahamman ja ikainko janea iki: “Ibo riki noa jan maxkata meniai”, akin. Jakopíra, ramatian kamanbi ja yoii ikanai: “Jainxon, Ibon maxkatabo meniai manan”, iki. 
\p  
\v 15 Jawen rabé itin naikanxonbi, Ibon ángelnin Abraham kenaa iki. 
\p  
\v 16 Jaskaxon yoia iki: —Ibonra neskara yoike: ‘Jabicho min bake ikenbi, enra mia meniamai iki mia iamaa iketianra, nokon janenkobi en mia yoiai, 
\p  
\v 17 enra mia jakon shinanxonai, jakon mia inon ixon. Min chiní bakebora en imanoxiki, naikanmea wishtinbo keská icha, itan aniparo kexakea mashi keska iorai icha. Jainxonra jabaon anoxiki jaton rawibo jatíbitian jatoareskin. 
\p  
\v 18 Jatian jabo kopíra, nato netemea jatíbi maibotiibi jakon jakanti iki, ja en yoia ea ninkáxonax mia yoiti iká kopí’ —akin aká iki. 
\p  
\v 19 Jainoax, Abraham jakiribi joá iki, jain jawen yonotibo banéwanainko. Jaskata pekáo, jainoax jatikaxbi Beersebanko bekana iki; jain jaaira Abraham baneta iki. 
\s1 Nacornin bakebo iká 
\p  
\v 20 Jawetio basi iká pekáo, Abraham yoikana iki, jawen wetsa Nacorninribi Milcaki bakeaabo. 
\p  
\v 21 Japari pikota iká iki, Uz; japekáo pikota jawen wetsa iká iki, Buz; jainoax iká iki, Quemuel, jara Aramman papa iká iki. 
\p  
\v 22 Japekáo pikotabo iki, Quesed, Hazo, Pildas, Jidlaf jainoax Betuel. 
\p  
\v 23 Ja Betuelra, Rebecanin papa iká iki. Ja posaka bakebora iká iki, Abrahamman wetsa Nacornin, Milcaki bakeaabo. 
\p  
\v 24 Jainoaxribi, Nacornin ja jawen awin keskati ikai Reúma betan bakeaabo jaribaa iki. Jabo iká iki, Teba, Gaham, Tahas jainoax Maaca. 
\c 23  
\s1 Sara mawáketian minkana 
\p  
\v 1 Sarara jaa iki, pacha rabé chonka kanchis baritia. 
\p  
\v 2 Jainoax mawata iki Quiriat-arbainoax, jaribi iki Hebrón jema, Canaán main iká. Sara mawáketianra Abraham winia iki, jainoaxibi meketa iki. 
\p  
\v 3 Sara mawata yora rakatainoax kaxon jainoa hititabo yoia iki: 
\p  
\v 4 —Mato xaran ea wetsankonia ikenbi, jain nokon awin minti ea mai kini maromakanwe —akin. 
\p  
\v 5 Jatian hititabaon yoia iki: 
\p  
\v 6 —¡Noaparikaya ninkáwe ibó! Miara noo xaran, Diossen katota joni iki. Min awin miinwe, non jain mawá miinti kini jakonshaman ikainko, jaskara iketianra tsonbi, mia mai kini washiamai —akin. 
\p  
\v 7 Jatian Abraham wenitax, hititabo jakon iketian, jato bebon beókaina iki. 
\p  
\v 8 Jainxon jato yoia iki: —Nokon awin en neno miintinin ikoni keenkin, ja Zoharnin bake Efrónpari ea yokáxonkanwe. 
\p  
\v 9 Macpelá manan kini ea maromanon, ja iki jawen mai senenain iká. Ja manan kinin kopítiira keyokin en kopíati iki, jaskataxa neno jain mawá miinti mai kini ibo ea iti iki —akin. 
\p  
\v 10 Jatian Efrón jato betan jain ixon, jawen kaibobaon itan jatíbi ja jeman jikiaibaonribi ninkánon ixon, Abraham yoia iki: 
\p  
\v 11 —¡Jaskarama riki, nokon ibó, eapari ninkáwe! Ja maira en mia meniresai, jainoax ja main iká manan kiniribira en mia meniresai. Nokon kaibobo riki, en mia meniresai jabaon onanna. Awé min awin jain miinkin —akin. 
\p  
\v 12 Jaskáketianra, Abraham jainoa jonibo jakon iketian, jakiribi jato bebon beókaina iki. 
\p  
\v 13 Jaskáxon jatíbi bebonxon Efrón yoia iki: —¡Eapari, ninkáxonwe! Mai kopipari ea koríki bixonwe, jatianparira nokon awin en miinti iki —akin. 
\p  
\v 14 Jatian Efrónman yoia iki: 
\p  
\v 15 —Ea ninkáwe, nokon ibó: Nato main kopíra, chosko pacha koríki iki. Jawen kopí jatí iketianra, non yoiboti yamake, jaskara iketian min awin miintanwe —akin. 
\p  
\v 16 Abrahamra jen ika iki, ja hititabo bebonxon jawen mai kopi jatí kopíati Efrónman yoia, jaskákinra ja yoiatishaman, koríkinin kopía iki. 
\p  
\v 17 Jaskataxa, Abraham Macpelain iká Efrónman mai maronike, ja iká iki, Mamré ikainoax bari pikotaiori, jaskara ikaxa, ja main iká manan kiniabi jatíbi jiwibo, 
\p  
\v 18 Abrahammana iká iki. Jaskara ikara, hititabo betan ja jatíbi jema xepótiain winotaibaon onanna iki. 
\p  
\v 19 Jaskara aká pekáora, Abrahamman ja Macpelá mainmea manan kininko Sara miinna iki. Ja iká iki, Mamré ikainoax bari pikotaiori iká, jawen janeribi Hebrón, Canaánhain iká. 
\p  
\v 20 Jaskataxa mai ibo baneta iki, itan jain iká manan kiniribi, ja iká iki jain mawá miinti hititabaon maromaa. 
\c 24  
\s1 Abrahamman Isaac jawen biti ainbo benaxona 
\p  
\v 1 Abrahamra moa iorai yosi iká iki, jatianra Diossen jatíbinin jakonhakin shinanxon akinna, jakon iká iki. 
\p  
\v 2 Wetsa netenra, westíora jawen yonoti jatíbi jato xewina yosi kenaa iki, ja iká iki jatíbi jawen jawéki jakonhakin koiranxonti imaa, jara neskáakin yoia iki: —Nokon kishi naman min meken niawe, 
\p  
\v 3 jaskáaxon ea yoiwe non Ibo bebonxon, ja naikanmea Dios iketian, minki ati iki nokon bake Isaac, nato jain ea jaa Canaán mainkonia ainbo betan wanonaketian oinxonkin. 
\p  
\v 4 Miaki kati iki nokon mainko, ja nokon rareboibakea ainbobo xaranmea, nokon baken awin iti katóxoni —akin. 
\p  
\v 5 Ja yonotinin neskáakin yoia iki: —Ikaxbi ja ainbo ebetan jokashamaitianki, ¿En jawe ati iki? ¿Enki, jainoax mia joní mainko, min bake boti iki? —akin. 
\p  
\v 6 Jatian Abrahamman yoia iki: —¡Boama, jain nokon bake boyamawe! 
\p  
\v 7 Ja naikanmea Ibo Diossenra, ea pikoa iki nokon papan xobonkonia, jainoax nokon rarebobaon mainmea, jainxonra nato mai nokon chiní bakebo meniti ea yoia iki. Jainoaxibira, nokon baken awin iti jainoa min benon ixon jawen ángel mii bebon raanai. 
\p  
\v 8 Ikaxbi ja ainbo mibé jokáshamaitianra, moa mia xabakaake ja min ati senenhax, ixonbi ¡Jawekeskáaxonbi, nokon bake jain boyamawe! —akin. 
\p  
\v 9 Jatian ja yonotinin, jawen ibo Abrahamman kishi naman jawen meken aká iki, jaskáaxon Diossenbira onanke, min yokata en mia axonti, akin aká iki. 
\p  
\v 10 Jaskáa pekáo jawen ibo jayata jawékibo ikainoa ja meniti, jaweti jawéki jakonshamanbo katota iki, jawen chonka camello biax, Mesopotamiain iká Nacornin jeman kaa iki. 
\p  
\v 11 Ja yonoti jema ochóma nokóketian, moa yametai iká iki. Jatianra iká iki, ainbobo onpax bii bokanai. Ja yonotininra, pozo patax jawen camellobo tantimaa iki. 
\p  
\v 12 Jatian orankin peoa iki: “Nokon ibo Abrahamman Ibo Dios, ea jakon kamawe jainxon nokon ibo min noibaa ea oinmaxonwe. 
\p  
\v 13 Nenobira ea banetai pozo pataxbi, onpax bii xontakobo bekanai kaman. 
\p  
\v 14 Min yonoti Isaacnin awin iti, min katota en onannon ixon ja en onpax yokata xontakonin: ‘Awé xeakin ixon jawen chomomea ea amanon’, ‘jainxon min camelloboribi en onpax menibanon akin ea anon’. Jaskaketianra, en akonkin onanti iki, min nokon ibo noibaa”, akinbo. 
\p  
\v 15 Ja orankin senenhamapari ixonbi, westíora xontako chomo teyakaya joai oinna iki. Ja iká iki Rebeca, Betuelnin bake; ja Betuel iká iki, Milca betan Nacornin bake, Abrahamman wetsa. 
\p  
\v 16 Rebecara iká iki, iorai metsáshoko itan yoranamapari; tsoa joni betanbi ikámapari. Pozo ikainko ipakexon, jawen chomon onpax bochoataanan karíbaitian, 
\p  
\v 17 ja yonoti ishto kaxon nokoxon, jainoa yoia iki: —Min chomomeapari, ichátama onpax ea xeamawe —akin. 
\p  
\v 18 Jatianra ja xontakonin aká iki: —Xeawe joní —akin. Jaskátaanan jawen chomo namaanxon yatanxon xeamaa iki. 
\p  
\v 19 Ja yonotinin xeakin senenhaketian, Rebecanin yoia iki: —Min camelloboribi en onpax weaxonbanon, abákanon jaton keena keskáakin xeakin —akin. 
\p  
\v 20 Ichai ishtoshaman pozonko katan katankin, ishtonbires jawen chomomea onpax ja yoinabo xeamatinko nachita iki, jatíbi camellobaon xeakin senenhai kaman onpax weaa iki. 
\p  
\v 21 Ja akai kaman, ja yonotinin jawebi yoiamakin oinna iki. Onankasa iki, jain kaketian jakonhakin Diossen akinna. 
\p  
\v 22 Camellobaon xeakin senenhaketian, ja jonin bia iki westíora oro meosoti jawen iwe sokota gramos, jainxon ja xontako jawen rekinhain sawemaa iki. Jainxonribi menia iki, rabé oro menexeti, jawen iwe pacha gramos iká iki. 
\p  
\v 23 Jatian ja xontako neskáa iki: —Eapari yoiwe, miaki tson bake ainbo iki, nato yamé nokon jonibo betan ea jain oxatiki min papan xobon jati iki —akin. 
\p  
\v 24 Jatian xontakonin yoia iki: —Ea riki, Betuelnin bake ainbo; ja iki Milca betan Nacornin bake. 
\p  
\v 25 Nokon xobonra, mia jain oxati jake, jainoaxa xobi choshiboribi maxkáyamake min camellobaon piti —akin. 
\p  
\v 26 Jaskáaketian ja yonotinin chirankooxon, Dios rabia iki. 
\p  
\v 27 Ja akira neskata iki: “Nokon ibo Abrahamman Ibo Dios jakonshaman ibanon, nokon ibo noibakinra senenhaxonke, jaskákinra bain joaitian jawen rarebobaon xobonko pontékirani joáx nokótiakin ea akinke”, ikibo. 
\p  
\v 28 Jatianra jatíbi jaskara winotabo yoii Rebeca, jawen titan xobonko ishtoi kaa iki. 
\p  
\v 29 Jara westíora poiya iká iki, jawen jane Labán jara pozonko ishtoa iki, ja joni benai. 
\p  
\v 30 Meosoti betan menexeti jawen poin saweara moa oinna iká iki, jainxonribi jaskáakinbo ja jonin yoiabo yoiaitian ninkata iká iki, jatianra Abrahamman yonoti jawen camellobo betan pozo ikainpari iketian, Labánman kaxon nokoa iki. 
\p  
\v 31 Jatian yoia iki: —Jowé miara Ibon jakon joni iki. ¡Jawekeskataxbira, mia neno jemanbi baneti yamake, jain mia itira en moa xobo benxoaa iki, jainoax ja camellobo jain itiribira en moa benxoaa iki! —akin. 
\p  
\v 32 Jatian jaskáara ja yonoti, jawen xobon kaa iki. Jainxonra, Labánman camellonimea jawéki manhaxona iki, jaskáaxonra jato pimaa iki, jainxonra onpax bea iki, ja yonoti itan jabé beábaon tae chokanon ixon. 
\p  
\v 33 Ja piti menikanara, Abrahamman yonoti neskata iki: —Ja en yoikasai yoiamapari ixonra, en piti atipanyamake —iki. —Noa yoiwe —akin Labánman aká iki. 
\p  
\v 34 Jatianra ja yonotinin neskáakin yoia iki: —Eara Abrahamman yonoti iki. 
\p  
\v 35 Diossenra, ichabires nokon ibo jakonhakin shinanxona iki, jaskáaxonra icha jawékia imaa iki: Jara menia iki, carnerobo, wakabo, oro itan koríki, yonoti benbobo, yonoti ainbobo, camellobo itan asnobo. 
\p  
\v 36 Jainxonribira, jawen awin Sara, moa iorai yoxanshoko ikenbi westíora benbo bakeamake, jainxonra nokon ibon, jatíbi jawen jawéki, jawen bake moa iboamaa iki. 
\p  
\v 37 Diossenbira onanke iki itaanan, nokon ibon ea neskáakin yoia iki: ‘Nato ea jain jaa, Canaán mainmea ainbo betanra, jawekeskáaxonbi nokon bake min wanomatima iki. 
\p  
\v 38 Jakonra iti iki, nokon papan rareboboibakea min ointi, jainoara nokon kaibo ainbobo xaranmea, jawen awin iti min benati iki’ akin. 
\p  
\v 39 Jatian, en yoia iki: ‘Nokon ibo Abraham, ¿Jatianki jawekeska iti iki, ja ainbo ebé jokashamaitian?’ akin. 
\p  
\v 40 Jatian jan ea neskáakin yoia iki: ‘Dios keenai akí ea jaa iketianra, jan jawen ángel ranti iki miibetan kanon ixon, jatianra mia jakon kati iki, jainxon min beti iki nokon rarebo ainbobo xaranmea, nokon baken awin iti, jara iti iki, nokon papan rareboibakea. 
\p  
\v 41 Ja xontako nokon rarebobaon mibé jonon ixon mia menikashamaketianpariresa, min ea axonti yoia akáx, mia xabakata iti iki, akin ea aká iki’. 
\p  
\v 42 Jaskatax rama ea pozonko nokota iki, jatianra jainxon oración meran en Dios yoike, nokon ibo Abrahamman Dios: ‘Ea jakon kanon ixon, min ea akonkin jakonhati iketianra, 
\p  
\v 43 nato pozo pataxon en mia yokatai, neskara inon ixon: Ja onpax bii joai xontako, joketian en neskáakin yoiti iki: Eapari, min chomomea ichátama onpax xeamawe akin, 
\p  
\v 44 jatian jan ea neskáati iki: Awé xeakin, min camellobaonribi anon ixon en onpax weabanon, akin ea akai ainbo ibanon, mia Diossen nokon ibo Abrahamman bakena iti min katota’. 
\p  
\v 45 Nato neskáakin en oranai senenhamabi, Rebeca, jawen chomo teyakaya joai en oinwanke. Onpax bii pozonko ipakeaitian, en yoiwanke: ‘Eapari min onpax meniwe’, akin. 
\p  
\v 46 En jaskáatianbira, jawen chomo namanxon ea yoiwanke: ‘Xeawe akin, jainxon ea awanke min camellobo en xeamabanon akin’. Jaskáaxonra awanke ea jan onpax xeamakin, jainxon nokon camelloboribi amawanke. 
\p  
\v 47 Jaskáa pekáo en yokáwanke: ‘¿Miaki, tson bake ainbo iki?’, akin. Jatian ea yoiwanke: ‘Eara, Betuelnin bake ainbo iki, ja Nacor betan Milcanin bake’, akin. Jatianra meosoti, jawen rekinhain en axonwanke, jainxon rabé menexetiribi en sawemawanke. 
\p  
\v 48 Jainoax ea chirankoota iki, jaskáxonra en Ibo rabia iki; nokon ibo Abrahamman Ibora en jakonman rabiai, ja ponté bain ea beketian, nokon ibon rarebaon bake ainbo, jawen bake en bixonon ixon. 
\p  
\v 49 Ramapari ea yoikanta, matoki nokon ibo betan jakon itan ikon ikai ixon, ikaxbi iamakinribi ea yoikanwe, jaskáaxonra ja ati en onanti iki —akin aká iki. 
\p  
\v 50 Jatian Labán betan Betuelnin yoia iki: —Nato jatíbira Ibon aká ike, jakopíra mia non yoiti atipanyamake, jaskara riki ixon, iamax jaskarama riki ixon. 
\p  
\v 51 Oinwe, nato riki Rebeca; bixon iotanwe. Ibátanon min ibon baken awin, Ibon jaskara iti shinanxona iketian —akin. 
\p  
\v 52 Jatianra jaskáakin akana ja joibo ninkatax, Abrahamman yonoti Dios bebon chirankootax maikibi bekepia iki. 
\p  
\v 53 Jaskata pekáora, oro betan koríki aká jaweti jawéki jokonhaa iki, itan chopaboribi, jaskáaxonra Rebeca menia iki. Jawen poi betan jawen titaribira, jawékibo meniresa iki. 
\p  
\v 54 Jaskáa pekáopari, já itan jabé beábaon pixon xeakana iki, jainoaxa jain oxakana iki. Ja nete xabáketian weníxon, ja yonotinin yoia iki: —Nokon ibon xobon, moa ea jakiribi rankanwe —akin. 
\p  
\v 55 Jaskáakenbira, jawen poi betan jawen titan yoia iki: —Chonka neteparira, nato xontako noobetan banétai, japekáoparira mii betan kati iki —akin. 
\p  
\v 56 Ikaxbi, ja yonotinin jato neskáakin yoia iki: —Kati ikenbi, ea chiteyamakanwe. Diossen imaara, ea joá jakon pikóke. Jaskara iketian, nokon ibon xobon ea jakiribi raankanwe —akin. 
\p  
\v 57 Jaskáketian jabaon yoia iki: —Non xontako kenabanon, janki jawe yoiai non ninkanon —akin. 
\p  
\v 58 Rebeca kenaxon yokákana iki: —¿Nato joni betan katinki mia keenai? —akin. Jenjen eara kaai akin jato aká iki. 
\p  
\v 59 Jatian moa Rebeca, raankana iki jatíbitian jan koirana ainbo betan, jainoax ja Abrahamman yonoti beabo betan. 
\p  
\v 60 Jatian jakonhakin shinanxonkin, Rebeca neskáakin yoikana iki: “Mia non poi ikax ¡Ikonbires icha jonibaon tita itanwe! ¡Abákanon min chiní bakebaon, jaton rawíbaon jemabo bixon iboakin!” akinbo. 
\p  
\v 61 Jatian Rebeca betan jawen yonoti ainbo camellonin peyakataanan, Abrahamman yonoti chibani bokana iki. Jaskatax, ja yonoti Rebeca bitaanan moa jainoax kaa iki. 
\p  
\v 62 Jatian Isaac iká iki, “jara jake itan eara oinnai”, ika pozonkoniax joá, ja Néguev mainko jaa ikáx. 
\p  
\v 63 Ja yaménox yantanaitian chankati kaa iki. Jainxonra camellobo jakiriti joái oinna iki. 
\p  
\v 64 Rebeca janribi Isaac oinnax, camellonimeax pakéxon, 
\p  
\v 65 ja yonoti yokata iki: —¿Ja wainkoniax oa noki joái joniki tsoa iki? —akin. —Nokon ibo Isaac riki —akin aká iki. Jatianra, jawen rakóti bitaanan bepota iki. 
\p  
\v 66 Ja yonotinin, jatíbi jan akábo Isaac yoia iki. 
\p  
\v 67 Jatian jaskáa pekáo, Isaacnin ja Rebeca jawen titan carpa xobonko boá iki, jainoax já betan wanoa iki. Isaacninra, akonbireskin Rebeca noia iki, jaskataxa jawen tita mawataton onís tantia iki. 
\c 25  
\s1 Abrahamman chiní bakebo itan Cetura iká 
\p  
\v 1 Abrahamra wetsa awinya iká iki, jawen jane Cetura. 
\p  
\v 2 Jabé aká jawen benbo bakebo iká iki Zimram, Jocsán, Medán, Madián, Isbac jainoax Súa. 
\p  
\v 3 Seba betan Dedánman papara Jocsán iká iki. Ja Dedánman chiní bakebo iká iki Asureobo, Letuseobo, jainoax Leumeobo. 
\p  
\v 4 Ja Madiánman bakebora iká iki Efa, Efer, Hanoc, Abida, jainoax Elda. Jatíbi jabora iká iki, Ceturanin chiní bakebo. 
\p  
\v 5 Abrahamman jatíbi jawékira, Isaacnin bia iki. 
\p  
\v 6 Jawen wetsa awinbaon bakebora, jaweti jawékires Abrahamman jato meniresa iki, jatian japaria inontianra, jawen bake Isaac betan imayamakin bari pikotaiori iká mainko jato raana iki. 
\s1 Abraham mawáketian minkana 
\p  
\v 7 Pacha kanchis chonka pichika baritia senenresa, Abraham jaa iki, 
\p  
\v 8 jainoaxa iti keskatibi yosishoko ikax, mawata iki. Jaskataxa jawen anibo betan iki kaa iki. 
\p  
\v 9 Jawen bakebaon, Isaac betan Ismaelnin, Macpelain iká manan kininko miinkana iki, ja iki Mamré bari pikotaiori iká, ja hitita Zoharnin bake Efrónman mainko. 
\p  
\v 10 Ja maira hititabaona Abraham maroa iká iki. Jain jawen awin Sara pataxa, Abraham miinkana iki. 
\p  
\v 11 Abraham mawata pekáora, Diossen Isaac jakonhakin shinanxona iki, ja Isaac iká iki, “jara jake itan eara oinnai”, ika pozo patax jaai baneta. 
\s1 Ismaelnin chiní bakebo iká 
\r (1 Cr. 1.28-31) 
\p  
\v 12 Natobo riki Ismaelnin bakebo, Abraham betan Agarnin bake, Saran yanka yonoti egipcia ainbaona. 
\p  
\v 13 Jaskati pikókanara, iká iki neskara: Jawen reken benbo bake iká iki Nebaiot, japekáo ikara iká iki Cedar, Adbeel, Mibsam, 
\p  
\v 14 Misma, Duma, Massa, 
\p  
\v 15 Hadar, Tema, Jetur, Nafis jainoax Cedema. 
\p  
\v 16 Natobora Ismaelnin chonka rabé bakebaon jane iki, jatianra jaton maibo, itan jaton xobobo iká iki jaton janenbi onantiakin janekanabo. Jaton jonibaon koshibora, jatobi ikana iká iki. 
\p  
\v 17 Pacha kimisha chonka kanchis baritiaya ikaxsha Ismael mawata iki, jaskatax jawen anibo betan iki kaa iki. 
\p  
\v 18 Jawen chiní bakebora, Havila betan Sur naxaran iká mainko jakana iki, Egipto bekeiba, Asirianko katiori. Jawen wesabaon imakashamakin, bechitekanabira jain jakana iki. 
\s1 Jacob itan Esaú pikota 
\p  
\v 19 Nato riki, Abrahamman bake Isaac yoii iká joi. 
\p  
\v 20 Rebeca betan wanonontianra, Isaac chosko chonka baritiaya iká iki, ja iká iki Betuelnin bake ainbo jainoax Labánman poi, jabo iká iki arameobo Padan-aram-hain jaabo. 
\p  
\v 21 Rebecaninra bakeati atipanyamaa iki, jaskara iketianra Isaacnin já kopi Dios yokata iki. Jatianra ja yokata Diossen ninkáxona iki, jaskatax Rebeca moa toota iki. 
\p  
\v 22 Ikaxbi ja rabébaon bakebo, poko meranoaxbi meekananaitian, jan shinanna iki: “Nato jaskábi iti iketianki, ¿Jawekopi, ea jakasi iti iki?” ixon. Jatianra, jaskatai onankaskin Ibo yokati kaa iki. 
\p  
\v 23 Jatianra, jan yoia iki: “Ja min poko meranra, rabé tsamá joni iki, rabé jema riki pikotamatianbi reteananbekonai. Westíorara wetsa xewina koshi iti iki, jainoax ja rekenra jawen chiní naman iti iki”, akin. 
\p  
\v 24 Ja iti nete senenketian Rebeca bakena, rabébaon iká iki. 
\p  
\v 25 Ja reken pikotara jawen rani joshin iká iki, jatiobi ranin rapoa, jatian Esaú akin janekana iki. 
\p  
\v 26 Japekáora jawen wetsa pikota iki, Esaúkan tae chipon westíora mekenman yatana, jaskata kopíra Jacob akin janekana iki. Rebeca rabébaon bakenontianra, Isaac sokota chonka baritiaya iká iki. 
\s1 Esaúkan reken bake ixon biti, jawen wetsa maromaa 
\p  
\v 27 Ja bakebora ania iki. Esaúra nii meran niti onan joni pikota iki, jaskara ikaxa iorai yoinanin mecha iká iki; ikaxbi Jacobiribira iiosma joni iká iki, jaskara ikaxa xobonbi banétinin keen iká iki. 
\p  
\v 28 Esaúra, Isaacnin keenshaman iká iki, jan yomeraa piti jawen keen iketian, ikaxbi Jacobiribi Rebecanin keen iká iki. 
\p  
\v 29 Wetsa nete Jacob yoá aki iitaitian, Esaú iorai paxkina kachiokeax joxon, 
\p  
\v 30 neskáakin yoia iki: —Eapari ichátama, ja min yoá aka piti joshin meniwe eara pitin reteai —akin. (Jaskara iketianra, Esaú Edomribi iki.) 
\p  
\v 31 —En mia meninon eapari, ja min reken bake ixon bitibo ea meniwe —akin Jacobnin aká iki. 
\p  
\v 32 Jatian Esaúkan yoia iki: —Min oinke ea pitin reteai, jaskara iketianra ja reken bake ixon bitibo jawebi ea akinyamai ikax, nokona jawemabi iki —akin. 
\p  
\v 33 —Diossenbira onanke, en mia meniai akin ramabi ea awé —iki yoyo imakaskinra Jacobnin teaa iki. Jaskáara Esaúkan, Diossenra onanke en mia meniai, akin aká iki. Jaskáaxon ja reken bake ixon bitibo, Jacob menia iki. 
\p  
\v 34 Jaskáaketianra Jacobnin, wetsa piti betan poroto noe akin yoá aka Esaú menia iki. Jatianra pixon xeakin senenhataanan, weníkaini Esaú kaa iki, ja reken bake ixon jan bitibo manókenbi jawemabi keskáakin shinanbaini. 
\c 26  
\s1 Gerarhain Isaac kaa 
\p  
\v 1 Jaskarabo inontianra, ja Isaac iká main yoábo yamaketian, jawékiatinin ikana iki; ja Abraham mawatamatian iní keskáribii. Jakopíra, jain iamai Gerar janeya main Isaac kanike; jain filisteobaon apo Abimelec ikainko. 
\p  
\v 2 Jain kaax Isaac iitaitian, Ibon yoia iki: “Egipto mainko jaai kayamawe; enra mia yoiti jake, jain kaax mia jati. 
\p  
\v 3 Nato mainbipari iakewe, wetsanko boanhatanresai jonibo ikai keskati iamawe. Ikaxbi enra mibébi ixon, mia jakonbires imati iki. Mibébira ja min chiní bakebo, nato mai en meniti jake. Jaskáaxonra en senenhatiki, ja moatianbi min papa Abraham jaskáati en yoini joibo. 
\p  
\v 4 Jaskáaxonra, min chiní bakebo en akonbireskin kaimatiki; naikanmea wishtintiibires ikantiakin. Ja min bakebora, nato mai en jato meniti jake. Jainoax mia kopíribira, jatíbiainoa meskó jonibobi, en jakonbires jato imati iki. 
\p  
\v 5 Ja Abrahamra, en yoia joibo ea ninkáxonai iká iki. Jaskara ixonra, jatíbi en yoia joibo itan jatíbi nokon esébo ea jan senenhaxona iki”, akinbo. 
\p  
\v 6 Jaskati ja Gerarhain kaax, Isaac jainbipari jaai iakea iki. 
\p  
\v 7 Jain iakeketian ja Gerarhainoa jonibaon, jawen awinrin Rebeca ixon, yokákana iki. Jaskáakin Isaac yokákanabi, retekanaketian raketi paranakin, jato neskáa iki: Nokon awinma riki, nokon poi riki, akin. Jatora jaskáakin yoia iki, ja jawen awin Rebeca kikinbires metsáshoko ainbo iketian. 
\p  
\v 8 Jain kaxon jato jaskáakin yoiibataxbi, moa icha nete jain iketian, ja filisteobaon apo Abimelecnin jawen xobo ventananin bepikooxon oinna iká iki, ja Isaac nokon poi riki ja Rebeca iki iibataxbi, ikoananshaman noibai iiti. 
\p  
\v 9 Jaskatai oinxon ja Abimelecnin Isaac kenaa iki. Kenaxon yoia iki neskáakin: —Ja ainbora min poima iki, min awin riki. ¿Jaskara ikenbikayaki, nokon poi riki, iki mia iibata? —aka iki. Jatian Isaacnin yoia iki neskáakin: —Eara jaskáibake, ja ainbo kopí ea retekanti jisá iketian —akin. 
\p  
\v 10 Jaskataitian Abimelecnin yoia iki: —¿Jaweati min noa jaskáakin paranarin? Shokochaa iwanaxa, nenoa jonibo ja min awin betan oxakeankanke. Jatianra jaskati ochaaton, jatíbi noabo ramíkeanke —aka iki. 
\p  
\v 11 Jaskáaxon ja jeman jaa jatíbi jonibo Abimelecnin kenamaxon, jato yoia iki neskáakin: —Jawerato joninki, nato joni iamaxon nato ainbo jawe keskabo akai, jabora en jato retemati jake —akin. 
\p  
\v 12 Jatian moa jain kaax jaxon, ja baritianbi Isaacnin meskó yoábo banaa iki. Ja banaa Diossenbi imaxona kikinbiresakin ixona iki, jainoabaon banaa ikai bebonbires. 
\p  
\v 13 Jaskáakin jawen banábaon ixona, kikinbires icha tsekaxon biax marotaanan, icha koríki bia iki; jainoax wetsa icha jawékiboyaribi baneta iki. Jaskati jawékiata ikaxa, jatíbiain jatíbi jawékia ninkakaata iki. 
\p  
\v 14 Jaskati ja Isaacnin ovejaboyabi wakabo kaiketian, icha yoinaya baneta iki. Jainoax jawen yonotiboribi kikin icha iká iki. Jatian ja Isaac jaskáyoraitian oinnax, filisteo jonibo moa jaki notsiresi, itan jaki ramiti peokookana iki. 
\p  
\v 15 Jaskákinra ja filisteo jonibaon akana iki, ja moatian Abrahamman jawen jonibo pozoamanibo, mai bochoakin. 
\p  
\v 16 Ja jaton apo Abimelecninribi, aká iki neskáakin: —Moa nenoax pikotax wetsanko katanwe; miara moa noa xewinbainbires jawékia iki —akin. 
\p  
\v 17 Ja apon jaskaa, moa ja mainmeax Isaac pikota iki. Ja pikótaanan kaax, Gerar mainko iká teshanpa ikainko jaa iki. 
\p  
\v 18 Ja Isaac jain kaax jainkora iká iki, ja moatian jawen papa Abrahamman, jawen jonibo jain jato pozoamani. Jaskara ikenbi iká iki, ja filisteo jonibaon ja pozo mai bochoaxon jato xeponankana. Jaskara ikenbi, ja Isaacnin jakiribi jain kaxon, jawen jonibo ja pozo benaakin jato mai nawemaribaa iki. Jaskáaxon jawen papan janeni janenribi, ja pozobo apakea iki. 
\p  
\v 19 Jatian wetsa neten iká iki, Isaacnin jonibo pozoai iiti. Ja pozoakinra, moa jene jokonai nokokana iki. 
\p  
\v 20 Jaskara iitainbi, ja Gerarhainoa yoina koiranaibo betan, ja Isaacnin yoina koirannai jonibo, onpaxen paranan iki reteanankana iki. Ja pozo ikainoax jaskákana iketianra, Isaacnin ja pozo janea iki: “Jainoax reteananti pozo”, akin. 
\p  
\v 21 Ja pozonkoniax onpaxen paranan iki jaskákana iketian, wetsa pozo aríbakana iki. Ja wetsa pozo akankebi, ja pozon paranan iribakana iki. Jatian ja pozobiribi Isaacnin janea iki, “jainoax join ianananti pozo”, akin. 
\p  
\v 22 Jatian moa jaská jaskáakana, wetsanko kaxon, wetsa pozo aríbaa iki; ikaxbi ja pozo kopi moa reteananyamakana iki. Jakopi, ja pozo janea iki, “jakonbires”, akin. Jaskáataanan ja Isaac iká iki neskati: “Ramara Ibon neno noa jakonbires imake; nato main jaaxa, rama moa bebonbires jawékia noa ikai”, iki. 
\p  
\v 23 Jaskara iiti, moa Isaac wetsa main kaa iki; Beerseba akin akanai main. 
\p  
\v 24 Jain kaa yamébi, jaki Ibo pikóxon, ja Isaac yoia iki neskáakin: “Ea riki, ja min papa Abraham ipaonitonin Dios. Já en noini kopíresa, en mia jakonbires jamati iki; jainxon já kopíressibira, min rarebobo en kikinhakin kaimati iki. Jakopi, rakéyamawe; jatíbininra en mia akinti jake”, akin. 
\p  
\v 25 Jaskáketian ja ikainko, Isaacnin makan tsamana iki; Dios rabikin yoina reteanan jan perakanxon Dios menoxonti. Jaskara aká pataxibi, jawen chopa xobo carpa aká iki. Jatian jawen yonotibaonbiribi, jainbi wetsa pozo aríbakana iki. 
\s1 Isaac betan Abimelecnin ja senenhati joi abékona 
\p  
\v 26 Wetsa netera Isaac betan yoyo iki, Gerarhainoax Abimelec joá iki, já betan raenanai Ahuzat itan Ficol, ja sontárobaon koshi capitán jabé joá iki. 
\p  
\v 27 Jaskákanketian ja Isaacnin jato aká iki neskáakin: —¿Jaweati ea benaiki mato bekana? Ea matoiba inontian maton ea aká iki, akonbireskin ramiakin. Jainxon ja maton mainmea aká iki, maton ea potakin —akin. 
\p  
\v 28 Jato Isaacnin jaskáara, neskáakana iki: —Nonra oinke Ibora miibetan iki, itan nonra shinanke mia yoiti, ja senenhabekonti joi mibé anoxon. Ja senenhabekonti joira neskara iti iki: 
\p  
\v 29 Jawe jakonmabi min noa atima, jawetianbira mia teakin non sinámaama iki. Jaskáyamakinra jatíbitian mia non jakonha iki, itan jakonhaxonra mia non raana iki, itan ramara jakon itiakin Ibon mia shinanxonai —akin. 
\p  
\v 30 Jatian jaskáakin yoikana, Isaacnin jato icha pitiabi, icha xeatiribi jato axona, kikinhakin jawékiakana iki. 
\p  
\v 31 Jatian wetsa nete xabata yamékirishoko, Isaac betan ja apo Abimelec, wenikana iki. Ja wenixon, Dios janetaanan moa ikoni ramiananyamanoxon, shinan abékona iki. Ja jaskara shinan moa abékonxon, ja jaiba beabo moa Isaacnin jato raana iki. Ja raana boí, kikinshaman jakon shinanyares bokana iki. 
\p  
\v 32 Ja netenribi, ja pozoai iikanai Isaacnin jonibo bekana iki. Jabo bexon Isaac keshankana iki, ja pozoakin mai chinikin, moa jene nokokana. 
\p  
\v 33 Jatian ja pozo Isaacnin janea iki Seba, akin. Jakopíra, rama kamanbi, ja jeman jane iki, Beerseba.\f + \fr 26:33 \ft Ja Beerseba iki iká joi riki, moa jakon inoxon, Dios janetaanan joi benxoabekona, iki iká.\f* 
\p  
\v 34 Jaskata iikinra, moa chosko chonka baritiaya ixon, Esaúkan Judit awinhanoxon binike. Ja Judit iká iki, Beerin bake, ja iki heteo joni. Jainxon biribaa iki, Basemat janeya ainbo; ja iká iki Elóman bake, jaribi iká iki, heteo joni. 
\p  
\v 35 Ja Esaúkan awin rabera iká iki, jan Isaac betan Rebeca jakonmabires shinanmai. 
\c 27  
\s1 Esaúkan biti jawéki, jansoxon Jacobnin bichinna 
\p  
\v 1 Jaskarabo inontianra, Isaac kikinbires yosishoko iká iki. Jaskara ixonra, moa kikinyorai bekona ixon, jato onanyamaresa iki. Jakopira, wetsa neten aká iki, jawen reken bake Esaú kenakin: —¡Nokon baké! —akin. Jatian jawen bake Esaúkan yoia iki: —Ea yoiwe papá —akin. 
\p  
\v 2 Ja kenaxon, neskáakin Isaacnin yoia iki: —Oinwe, baké; ea riki moa yosishokoira, basimara ea mawáti jake. 
\p  
\v 3 Jakopi, ramapari min kanóti betanbi min pia bitaanan, kachio katanwe, yoina ea retexonti benai. 
\p  
\v 4 Ja yoina reteanan bexonra, min noeshamanhakin ea pitiaxonti jake; ja nokon keena keskáshaman piti. Jaskara pitiaxonra, min ea bexonti jake, en pinon. Ja piá pekáora, ea mawatamatianbi, mia jatíbitian Diossen jakonhanon ixon, ja shinan en mia meniti jake —akin aká iki. 
\p  
\v 5 Jatian ja Isaacnin, jawen reken bake Esaú jaskáaitian, Rebecan ninkata iki. Ja jaskáaitian ninkáwanxon, moa Esaú yoina retenoxon benai kaa pekáo, 
\p  
\v 6 ja Rebeca kaa iki, jawen bake Jacob keshani. Ja keshankin aká iki neskáakin: —Ninkáwe, baké; enra ninkábeiranke min papan ja min wetsa Esaú neskáakin yoii iitai: 
\p  
\v 7 ‘Yoina retetaanan bexon, piti noeshamanhakin yoá axon, ja piti bexon pimati. Jatian jaskáaketian ronki, janbiribi mawatamabi Ibon jakonhanon ixon, jawen shinan menitiki, ikira iwanke’. 
\p  
\v 8 Jaskara iketian, ramapari jatíbi en mia ati yoiaibo, ea axonwe. 
\p  
\v 9 Ramabira ja yoinabo ikain mia kati jake; jain kaxonra rabé carnero bake jakonshaman min ea bexonti jake. Enra onanke, jawekeska pitishamankayaki min papan keen iki, ixon. En axonbanon, jawen keenshaman pitiaxonkin. 
\p  
\v 10 Jatian moa en pitiaketianra min boxonti jake, ja piti pinon ixon. Min jaskáaketianra, mawatamatianbi janbiribi mia Diossen Shinan meniti iki —akin aká iki. 
\p  
\v 11 Ikaxbi Jacobnin jawen tita yoia iki neskáakin: —En jaskáati ikaxbi riki, ja nokon wetsa Esaú jatíbiain kikinbires rani kextó; jatian eabiribi iki ranioma. 
\p  
\v 12 Jaskara ikenra, nokon yora tii ataananres nokon papan ea onantiki, tsoarin ea ixon. Jatian ea onantaanan itiki, ja nokon bakera eki shiroi iitai, iki. Jatianra ea jakon shinan menititianbi, ea rami shinanres menitiki —akin. 
\p  
\v 13 Jaskáakin jawen baken yoia, jawen titan aká iki, neskáakin: —Baké, jatíbi en mia ati yoiabo ea axonwe. Ja cabra bake rabé, ea neri bexonwe. Jawetianki mia onantaanan, min papan jakonma shinanres mia meniai, jatian ibanon ja jakonma shinan mia menia eki bei —akin. 
\p  
\v 14 Jaskáakin jawen titan yoiwana, moa Jacob kaa iki, ja cabra bakebo bii. Jatian bexon moa jawen tita menia iki. Ja boxona, jawen titan kikinbiresakin noeakin, jawen papa Isaac pitiaxona iki; jawen keen keskashamaankin. 
\p  
\v 15 Jatian ja piti akin moa senenhayontaanan, Rebeca ishton kaa iki, ja Esaúkan jakon chopabo bixoni. Ja Esaúkan chopabo bexon, Jacob sawemaa iki. 
\p  
\v 16 Ja sawemaa pekáo, jawen titan Jacobnin ponyain itan jawen texonko, ja cabra bakebaon bichin rakoa iki; rania keská inon ixon. 
\p  
\v 17 Jatian moa jaskáboakin senenhayontaanan, ja raton iká piti betanbi wetsa pitiribi, Jacob menia iki. 
\p  
\v 18 Jatian Jacob moa jawen papaiba kaa iki; kaxon aká iki neskáakin: —Papá, eara neno iki —akin. Jaskáa Isaacnin yokata iki: —¿Jawerato nokon bakerin mia? —akin. 
\p  
\v 19 Jaskáakin yokata, Jacobnin aká iki: —Ea riki, ja min reken bake Esaú. Enra moa mia axonke, ja axonti min ea yoiwanabo. Weníkirani joxon, ja en mia pitiaxona piiwe; ja aká pekáo min ea jakon shinanxonon —akin aká iki. 
\p  
\v 20 Jaskáakin yoia, Isaacnin aká iki neskáakin: —¿Jawekeskaaxonki, min ishtonbires yoina retebeirana? —akin. Jaskáa Jacobnin yoia iki: —Min Ibo Diossenbi eki pikómaketianra, en abeiranke —akin. 
\p  
\v 21 Jatian Isaacnin yoiribia iki: —Baké, ekikiranxon ea pataxiwe, ikonrin mia nokon bake Esaú ixon onannoxon, en mia tii anon —akin. 
\p  
\v 22 Jaskáakin jawen papan yoia, ja Jacob jawen papan tii anon ikax, jakikirana iki. Ja tii ataanan, Isaacnin yoia iki: “Min joira Jacobnin joi iki, ikaxbi min ponyanra, Esaúkan poyan iki”, akin. 
\p  
\v 23 Jatian jawen papan meeta, Jacobnin poyan jawen wetsa Esaúkan poyan keská ranibiresibi iketian onanyamaa iki. Jaskáakin onanyamaxonbi, Diossen jawen jakon shinanman jakonhanon ixon, Diospari yoixonyamaa iki. 
\p  
\v 24 Jakopí, Isaacnin jawen bake Jacob jakiribi yokáribia iki, neskáakin: —¿Miakonrin nokon bake Esaú? —akin. Jaskáa: —Ea riki Esaú —akin Jacobnin aká iki. 
\p  
\v 25 Jaskáa Isaacnin aká iki: —Jaskara iken, ja min ea pitiaxona piti, ea neri bexonwe en pinón. Ja piá pekáoparira, mia Diossen jakonhanon ixon, en mia Dios yoixonti jake —akin aká iki. Jaskáakin jawen papan yoia, Jacobnin ja pitiabi xeati bexona, jawen papan jawékiaa iki. 
\p  
\v 26 Jatian moa pikin senenhaxon, Isaacnin jawen bake kenaxon yoia iki: —Ramapari ekikiranxon, ea bexetiwe baké —akin. 
\p  
\v 27 Jaskáti yoia, jawen papakiriti ochómakainxon, Jacobnin jawen papa bexeta iki. Jatian Isaacninbiribi, jawen bake Jacobnin chopa xetexona iki. Ja xetetaanan, Diossen jakonhanon ixon neskáakin Dios yoixona iki: “Baké, mia riki waín teetai ikax, wai itsabires. Mia jaskara ikaxiki, westíora waimea banábo, Diossenbi jakonshamanhakin xoxomaa keskáshaman; ja Diossenbi jaskara iti mia shinanxona ikax. 
\p  
\v 28 Jainxon trigoyabi uva jakonshamani xoxonon ixonribi, mia Diossenbi oi bemaxonbanon. 
\p  
\v 29 Icha jonira, min jato akinoxiki. Wetsa mainmea joniboribira, miibebon chirankoonoxikanai. Min wetsabaon joni koshiribira mia inóxiki. Jatian mia jan jakonmaaibora, jakonmaribi ikanti iki. Ja mia jan jakonhaibora, jakonribi ikanti iki”, akin. 
\p  
\v 30 Jatian ja Isaacnin moa Jacob jaskáakin senenhayona pikókainaitianribi, jawen papa yoina retexoni katanax, Esaú nokótoshita iki. 
\p  
\v 31 Ja Esaúkanribira, noeshamanhakin pitiaxon jawen papa bexona iká iki. Ja piti bexon, jawen papa neskáakin yoia iki: —Papá, weníkiranxonpari, min keenshaman yoina reteanan, en mia noeshamanhakin pitiaxona piiwe. Ja piti piá pekáo, ea Diossen jakonhanon ixon, min ea Dios yokáxonon —akin. 
\p  
\v 32 Jaskáaketian jawen papa Isaacnin, ja Esaú neskáa iki: —¿Miakayaki tsoa iki? —akin. Jaskáa yoia iki: —Ea riki, ja min reken bake Esaú —akin. 
\p  
\v 33 Jaskáakin yoia, saki iananbi yoia iki: —¿Jatian tsoakayaki, neno mia joámatian jatíbi pitiya joxon, ea pimabaini moa kaa? Jara Diossen jakonhanon ixon, moa Dios en yoixona kake —akin aká iki. 
\p  
\v 34 Jawen papan jaskáakin yoia ninkatatianbi, ikonbiresi sinati saí iananbi, Esaú winia iki. Jaskati winiananbi, ja Esaúkan aká iki jawen papa neskáakin: —¡Papá, earibi Diossen jawen jakon shinanman, jakonhanon ixon ea yoixonwe! —akin aká iki. 
\p  
\v 35 Jaskáakin yoiabi, ja Isaacnin jawen bake Esaú neskáa iki: —Min wetsa joxonra, ea akonbireskin paranke. Jaskáakin ea parana onanyamaxonra, ja mia en meniti yoia Diossen jakon shinan, mia shinankin en moa jares menike —akin. 
\p  
\v 36 Jatian Esaú iká iki neskati: —Akontibi Jacob, akin maton janea riki. Ja joni riki, janso itan paranmis joni. Janra natoyanix, moa rabéakin ea paranai. Ja reken bake iketian, nokon papan ea meniti yoiabichoma riki, ea jan bichina. Ja rama ea jan bichinribia riki, Diossen jakonhati jawen jakon shinan. ¿Jaskara ikenki, rama min earibi Diossen jakonhanon ixon, ea Dios yoixonti atipanyamaa papá? —akin. 
\p  
\v 37 Jaskáa Isaacnin, jawen bake Esaú neskáa iki: —¿Baké, ramaki en mia kopi jaweati iki? Ja min wetsara moa en janeke, min joni koshi iti. Jainxon jatíbi jawen kaiboboribira, jan yonoai inóxiki. Jatianra en yoiribike, icha trigoya iti, itan icha uvayaribi iti —akin. 
\p  
\v 38 Jaskáakin yoiara, Esaú jakiribi ikonbiresi sinati, saí iananbi winikin, Diossen jakonhanon ixon jawen papa yokákin jeneyamai neskata iki: —¿Papá, minkayaki, westiora jawekiaintanibires ea Diossen jakonhanon ixon, ea yoixonti atipanyamaa? —iki. 
\p  
\v 39 Jatian jaskáketian, Diossenbi jaskáati shinan menia, jawen papan aká iki, neskáakin: “Miara jaai kati jake, jain banakanabo iamai mainko. Jainoax jawetianbi oi beyamai mainkoribira, mia jaai kati jake. 
\p  
\v 40 Reteanantiainxon mia retekanaketianbora, minbix mia koiranmeeti jake. Jainoax min wetsanbi mia yonoti jake. Jatian minbiribi koshionxon moa shinan biketianra, moa tsonbi miaarestima iki”, akin jawen papan aká iki. 
\s1 Esaúki raketi Jacob jabata 
\p  
\v 41 Ja benóxon, jawen papan Jacob Diossen jakon shinan meninontianbira, ja Esaú jawen wetsa Jacobki ramiti peokoota iki. Jainxonribira Esaúkan shinanna iki: “Jawen papa mawata pekáo, jawen wetsa Jacob reteti”. 
\p  
\v 42 Jatian jaskarabo Esaúkan shinannaitian onanxon, Rebeca keshankana iki. Ja keshankana, jawen bake Jacob kenaxon yoia iki neskáakin: —Ja min wetsa Esaúra, miki ramíkin mia reteti shinanyares iki. 
\p  
\v 43 Jaskara iketian, rama en mia yoiai nokon joi ea ninkáxonwe. Miara ramabi kati jake, nokon poi Labánman xobonko. Ja Labánra, Haránhin iki. 
\p  
\v 44 Jain kaxa, jawetio basi inonbi mia jaiba iaketi jake; ja min wetsa Esaú sinata tantiai kaman. 
\p  
\v 45 Jawetianki ja min ayantana jawékinin, min wetsa shinanbenopaketai, jatianra en mia keshanti jake, mia jakiribi neno jonon ixon. Ja netenbicho nokon bake rabé manótininra ea keenyamai —akin. 
\p  
\v 46 Jaskátaanan, Isaac keshani Rebeca kaa iki. Kaxon yoia iki neskáakin: —Nato hitita ainbobo neno ikana oinnira, ea moa jatsanke. Jawekeska ixonra, ja hitita ainbobo Jacobnin awinhanoxon bitiki. Ja ainbobo biketianra, en moa jatiakinbobi shinantima iki —akin aká iki. 
\c 28  
\p  
\v 1 Jaskáakin Rebecanin yoia, Isaacnin Jacob kenamaa iki. Ja kenama joketian, Diossen jakonhanon ixon yoia pekáo, neskáakin yoia iki: “Jawekeskáaxonbira, cananea ainbobo awinhanoxon min biti yamake. 
\p  
\v 2 Jakonkayara iti iki, Padán-aramhin mia kati. Jainra min papashoko Betuel iki; ja iki min titan papa. Jain kaxonra, min koka Labánman bake ainbo awinhanoxon min biti jake. 
\p  
\v 3 Jainxon ja koshi shinanya Diossa en mia yoixonai, ichabires bakeya mia imanon ixon. Jainxonra min chiní bakeboribi mia kaimaxona, kikinbiresi kaikanti iki. 
\p  
\v 4 Min chiní bakeboyabi, mia Diossen jakonbires imabanon; ja moatian Abraham aní keskaribiakin. Jaskataxesa, ja jain mato jaresa iitai mai ibo mato iti iki. Ja mai riki, moatianbi Diossen Abraham meninoxon yoini”, akin. 
\p  
\v 5 Jaskáa pekáora, Isaacnin jawen bake Jacob Padán-aramhin raana iki. Ja jemara iká iki, jawen titan poi Labán jain jaa jema. Ja Labánra, Betuelnin bake iká iki; jabora arameo jonibo iká iki. Jatian ja Rebecabiribira iká iki, Jacob betan Esaúkan tita. 
\s1 Esaú wanoa 
\p  
\v 6 Jatian Esaúkan moa oinna iká iki, jawen papa Isaacnin, ja Jacob Diossen jakonbires imanon ixon, moa Dios yoixona. Jaskáakin senenhaxon, Padán-aramhin raana iki, jain kaax wanonon ixon. Jainxonribi ja Dios yoixona pekáo yoia iká iki, jawekeskáaxonbi Canaán ainbo awinhakin bitima. Jatíbi jawen papan ja Jacob jaskáabo, moa Esaúkan onanna iká iki. 
\p  
\v 7 Jaskáakin jawen anibaon yoia ninkáxoni, Padán-aramhin Jacob kaa iki. 
\p  
\v 8 Ikaxbi ja Esaúkanra moa onantanishamana iká iki, ja Canaán ainbo rabé awinhakin bia, jawen papa Isaacnin keenma. 
\p  
\v 9 Jaskara iken Esaú kaa iki, Ismaelhiba; jaiba kaxon awinyaribi ixonbi ja Ismaelnin bake Mahalat bia iki. Ja iká iki, Nebaiotnin poi. Jatian Ismaelbiribi iká iki, Abrahamman bake. 
\s1 Namá keská meranxon Diossen Jacob oinmaa 
\p  
\v 10 Jaskata iiti, Beersebainoax Jacob kaa iki, Harán akin akanai mainko. 
\p  
\v 11 Jatian moa ochó kaxon oinna iká iki, moa yametai. Jaskara ointaanan, jainpari oxai iakea iki. Jaskati jain iakexon, jainoa makanbo bixon jakonshamanhakin tipinax, janbi tepikaini oxaa iki. 
\p  
\v 12 Jain oxaxon, namá meran oinna iká iki, naikameaxbi joax maikibi nokota tapiti. Ja tapitinin iká iki, Diossen ángelbo rawinanani maanni; jatíribibo namani bei, jatíribibo bochikii boí. 
\p  
\v 13 Jatian jaskákanaitianribi, ja tapiti rebetseetainkoniax, Dios iká iki neskati: “Ea riki, Ibo. Ja min papa Abrahamman Dios, jainoax Isaacnin Diossibi. Ja mia jain rakata maira en mia meniai, jainxon ja min chiní bakeboribira en jato meniti jake. 
\p  
\v 14 Jatíbi ja miipekaokea min rarebobo kaiaxa, kikínbires icha ikax, mai pototii icha ikanti iki. Jaskataxa bari pikotaio, itan bari jikiaio boaxbo janoxikanai. Jatian jatíribibora, nete senenao itan nete tsisenenaobo boax janoxikanai. Jainoax mia kopi, itan ja min rarebobo kopíra, jatíbi jonibo Diossen jato jakonbires imati iki. 
\p  
\v 15 Jaskara iketianra, jatíbitian mibé ixon, jawerano inonbi mia kaainko en mia koirantiki. Jainxonra nato main en mia beribanoxiki, jatíbi ja en mia axonti yoiabo en senenhai kaman”, iki. 
\p  
\v 16 Jatian oxá meran jaskáa moa besotaanan rateti, Jacob iká iki neskati: “Nenokayabira Ibo Diossen jati ikenbira en onanyamaa ike”, iki. 
\p  
\v 17 Jaskátaanan raketi iká iki neskati: “Neno itira, kikinbires onsá iki. Jaskara ikaxa, Diosbiribi neno jaa ikax, jawen xobobiribi iki. Nai xepotiriki neno”, iki. 
\p  
\v 18 Jatian nete xabata yamékirishoko wenixon, Jacobnin bia iki, jan tepikaini oxaibata makan. Ja bixon waketaanan, Diossenabi imakin onanti inon ixon, jaki xeni chikoa iki. 
\p  
\v 19 Jainribi moatian iká iki, Joé akin janekana jema. Jain ja janeya ikenbi, Jacobninbiribi Betel akin janea iki.\f + \fr 28:19 \ft Betel iki iká riki: Diossen xobo, iki iká.\f* 
\p  
\v 20 Jatian ja jaskáakin janeainoax, Diossen akinketian, janribi Dios jaskáaxonti yoii, Jacob iká iki neskati: “Ja Dios ebé ixon, jain ea kaainkobo koiraananbi ea piti meniketian, itan en saweti chopa ea meniketian, 
\p  
\v 21 itan jatíbi jakonbires isinama, rakéyamai nokon papan xobonko jakiribi ea banémaketianra, ja Ibo iti iki, nokon Diosbishaman. 
\p  
\v 22 Jainoax nenonxon jaskáani onanti inon ixon, nato makan neno ataanan, en aceite jaki chikoaira ikai, neno riki Diossen xobo iki ixon, ja oinxon onanti. Jainxon jatíbi min ea menia chonka jawékiainoara, en mia westíora meniti iki”, akin. 
\c 29  
\s1 Raquel betan Lea kopi, Labánman Jacob teemaa 
\p  
\v 1 Jatian Jacob jainoax tekíkaini, bari pikotaiori iká jonibaon maiori kaa iki. 
\p  
\v 2 Jain kaax nokóxon pozo ochóma oinna iká iki, kimisha tsamá carnero tantii tsamata. Ja pozonkonia onpaxa iká iki, carnerobaon xeai. Jainoax ja pozoribira iká iki, ani makaman mapokanai. 
\p  
\v 3 Ikaxbi ja pozonkonia onpax iká iki, jaton axébiribi jaskara iketian, jaton yoinabo tsinkiketianpari kepenhanan amakanaires. Jatian moa xeamakin senenhaxon, jakiribi ja ani makaman xepokanai iká iki. 
\p  
\v 4 Jatian Jacobnin aká iki, yoina koiranaibo jain ointaanan, jato neskáakin yokákin: —¿Jonibó, matoki jaweranoa iki? —akin. Jato jaskáa yoikana iki: —Noara Haránhinoa iki —akin. 
\p  
\v 5 Jaskáketian jato yokata iki: —¿Matonki Nacornin bake Labán onanna? —akin. Jatian yoikana iki: —Nonra onanke —akin. 
\p  
\v 6 Jaskáketian Jacobnin jato yokákin jeneyamaa iki: —¿Isinamarin? —akin. Jato jaskáaketian ja jonibaon yoikana iki: —Jenjen Labánra jakon iki, oinwe onora jawen bake ainbo Raquel jawen carneroboya joai —akin. 
\p  
\v 7 Jaskáakana jato neskáakin Jacobnin yoia iki: —Maton yoinabo weímati ikaxbira, yantánmapari iki. Jaskara iken, ja yoinabo boxonpari onpax xeamataanan, pastoribi pimatankanwe —akin. 
\p  
\v 8 Jatian yoikana iki: —Nonra jaskáati atipanyamake, jatíbi yoinabo tsinkitamapari iketian. Jatíbi yoinabo tsinkíketiamparira, jan pozo mapoa ani makan oke werantaanan, non onpax xeamati jake —akin. 
\p  
\v 9 Jaskati ja jonibo betanpari yoyo iki iitaitian, yoinabo koirannai ikax, jawen papan yoinaboya, Raquel nokótoshita iki. 
\p  
\v 10 Jatian Jacob yoyo iki iitibi bewakeeinakainxon, ja Raquel jawen papan carnero ichaya joai meraa iki. Ja Raquel iká iki, Labánman bake; ja Labánbiribi iká iki, jawen titan poi. Jaskáakin onantaanan, jatianbi ishto kawanxon jan pozo mapoa makan weranxon, ja pozo kepena iki. Ja kepenhanan, jawen titan poin yoinabo onpax xeamaxona iki. 
\p  
\v 11 Jaskáakin jawen rarebo onanxon, winiananbi, Jacobnin Raquel bexeta iki. 
\p  
\v 12 Jainxon Jacobnin Raquel yoia iki: Ea riki, Rebecanin bake; Labánman piábake, akin. Jaskáakin yoiatianbira, Raquel jawen papa keshani ishto kaa iki. 
\p  
\v 13 Jaskáakin Raquelnin jawen poin bake joá, jawen papa keshana, ja Jacobnin koka Labán ishto joxon, jawen piá onantaanan jowé akin ataanan, jaon rarokin ikóxon bexeta iki. Jaskáaxon, jawen xobon ioa iki. Jain ioa kaxon, jatíbi jaskara ikábo rebéstankin jawen koka yoia iki. 
\p  
\v 14 Jaskáaketian Labánman yoia iki: “Mia riki, kikinshaman nokon ochómakea rarebo ikax, nokon jimibi”, akin. Jaskatax Jacob westíora oxe senenshaman Labánhiba iakea iki. 
\p  
\v 15 Jatian Labánman Jacob neskáakin yoia iki: —Mia nokon kikin ochómakea rarebo ikaxa, ea teexoni yankabires kopí biimabi mia teeti yamake. Ramapari ea yoiwe, ¿Jawetiishaman en mia kopíatinki, mia keenai? —akin. 
\p  
\v 16 Ikaxbi ja Labán iká iki rabé bake ainboya. Ja rekeman jane iká iki, Lea; ja chinikana iká iki, Raquel. 
\p  
\v 17 Ja Leara iká iki, oinnatonbobi bemés ikax, metsáshoko. Jatian ja Raquelbiribi iká iki, jawen bemanan jakonshoko ikax, jatíbinin metsáshoko. 
\p  
\v 18 Ja moabi rekenhakin Raquel oinnontianbi jaon keena ikaxa, Jacob iká iki neskati: “Ja min chiní bake Raquel kopíra, kanchis baritia senen en mia teexonti jake”, iki. 
\p  
\v 19 Jaskáketian Labánman yoia iki: —Ikonrake, wetsabo menititianbi en miakaya menibanon. Jaskara iken, rama nobé neno banéwe —akin. 
\p  
\v 20 Jaskáxonra ja Raquel kopí, kanchis baritia senen, Jacobnin Labán teexona iki. Ja Raquelnin keenkin akonbireskin noia kopí, jatí baritia teexon Jacobnin oinnabira iká iki, basimashoko teeta keskáres. 
\p  
\v 21 Jatian moa jatí baritia teexon, Jacobnin aká iki Labán neskáakin: —Moara en ake senenhakin, jatí baritia en teeti shinanna. Jaskara ikenra, moa min bake awinhatin ea keenai —akin. 
\p  
\v 22 Ja Jacobnin jaskáaketian, Labánman aká iki, ja jato ochóma jakana jonibo jato kenaaketanxon, ja wanotiainxon pinoxon, icha pitiakin. 
\p  
\v 23 Jatian ja wanoti fiesta moa senenketian, ja yamébi Labánman jawen bake Leares, Jacob bexona iki. Jares bexonabi onanyamaxon bixon, Jacobnin oxakiina iki. 
\p  
\v 24 Jaskara iken, ja Labánman jawen yanka yonoti ainbo Zilpá bexona iki, ja jawen bake Lean yonoti inon ixon. 
\p  
\v 25 Ja onanyamaxon moa oxakiinshinkin, yamékirishoko Jacobnin oinnabi iká iki, Leares ja jabé oxashinai. Jaskati ja Lea betanres oxashinkin, Jacobnin aká iki, ja Labán neskáakin: —¿Jaweati min ea jaskáarin? ¿Ja min bake Raquel biti kopíkayaki, ea miiba teetama iki? ¿Jaweati min ea paranarin? —akin. 
\p  
\v 26 Jaskáaketian Labánman aká iki neskáakin: —Nenonxon bake benomakinra, jawetianbi chiní bakepari non imayamai; ja reken bakeparikaya riki non benomai. 
\p  
\v 27 Jakopí, ja mia wanoapari westíora semanantanibires senenhawe, jatianparira nokon wetsa bake en mia meniti iki. Ikaxbi ja nokon wetsa bake min biai kopíra, nenobi iakeax jakiribi kanchis baritia senen mia eiba teeribiti jake —akin. 
\p  
\v 28 Jaskáakin yoia jen iketian, moa westíora semana ja wanoibata senenhaketian, Labánman jawen bake Raquel moa Jacob meniribia iki. 
\p  
\v 29 Jaskáakin moa awinhati jawen bake Jacob menitaanan, Labánman jawen yanka yonoti ainbo, jawen bake Raquel menia iki, jawen yonoti inon ixon. 
\p  
\v 30 Jatian ja Raquel moa awinhakin bixon, Jacobnin oxakiina iki. Ja Raquel moa bixonra, Lea aká bebonbires, Jacobnin noia iká iki. Jaskáakin ja Raquel moa Jacobnin biabi, kanchis baritia senenpari, jakiribi ja Raquel kopi Jacob teeti maxkata iká iki. 
\s1 Jacobnin bakebo iká 
\p  
\v 31 Jaskara iketian, Ibon oinna iki, Jacobnin jawen awin Lea, kikinshamanhakin noiamaa. Jaskara ointaanan, Diossenbi Lea bakeya imaa iki. Jatian Raquelbiribi, bakeayosma imaa iki. 
\p  
\v 32 Jaskáakin ja Diossenbi bakeai iti imaa ikax, Lea tootax bakena iki. Ja bake pikóketian janea iki, Rubén akin. Jaskáakin bakeaax, Lea iká iki neskati: “Ibonra en masá shinanai ointaanan ea akinke. Jakopíra, rama nokon benen ea noiti jake”, iki. 
\p  
\v 33 Jaskata iikin, Lean wetsa bakearibaa iki. Ja wetsa bake pikóketian, Simeón akin janea iki. Jaskatax ja Lea neskati yoyo iribaa iki: “Ea nokon benen noiamai ointaananra, Diossenbi noibakin, nato wetsa bake ea meniribike”, iki. 
\p  
\v 34 Jatian Lean jakiribi wetsa bakearibaa iki; ja bake janea iki, Leví akin. Ja bakeataanan Lea iríbaa iki neskati: “Rama moa jabé en kimisha bakeaketianra, ja nokon benen ea noiai”, iki. 
\p  
\v 35 Jainxon Lean aríbaa iki, bakeakin. Ja bake pikóketian janea iki Judá, jainoax neskata iki: “Ramara nato baken benekin en Ibo rabiai”, iki. Japekaora moa Lea tooyamaa iki. 
\c 30  
\p  
\v 1 Jatian Raquelbiribi tooisma ixon, jawen bene Jacob betan bakeati atipanyamaax, jawen wetsa Leaki notsikin jakonma shinanna iki. Jaskákin jawen bene Jacob yoia iki neskáakin: —Ebekaya bakeawe; mibéshaman bakeayamaaxa, ea moa mawákasai —akin. 
\p  
\v 2 Jaskáakin Raquelnin yoia, Jacob jaki sinata iki; ja sinákin aká iki neskáakin: —Ea min jaskáakin yoiti ikaxbira, ea Diosma iki. ¿Dioskayamarin jaskarabiribi iti mia imaa? —akin. 
\p  
\v 3 Jaskáaketian Raquelnin aká iki neskáakin: —Ja nokon yanka yonoti Bilhá en mia menibanon, jabé ixon min bakeanon. Jatianra jabé min bakeaa pikotabo bixon, nokon bakebi keská en imati iki —akin. 
\p  
\v 4 Jaskáaxon Raquelnin jawen yanka yonoti ainbo, jawen benen awinhanon ixon meniketian, jawen bene Jacobnin oxakiina iki. 
\p  
\v 5 Ja Jacobnin biara, Bilhán Jacob betan bakeaa iki. 
\p  
\v 6 Jatianra Raquel iká iki: “Nato baken janera Dan iki, Diossenra en yokata ninkáke, westíora bake menixonra jaskara iti keskábiakin ea axonke”, iki. 
\p  
\v 7 Jaskata iikin, jakiribi ja Raquelnin yonoti ainbo Bilhán, Jacob betan bakearibaa iki. 
\p  
\v 8 Ja bake pikóketian, Raquel iká iki neskati: “Nato bake pikotara en janeai, Neftalí akin. Enra ja janen akai, ea bakeayosma ikax, nokon wetsa betan rawikananbekona keská ikax itikomabires iikinbi, Diossen akinnares moa bakea kopí”, iki. 
\p  
\v 9 Jatian moa Lea tooyamaparikin, Lean jawen yanka yonoti ainbo Zilpá bexon, jawen bene Jacob bimaa iki. 
\p  
\v 10 Jaskáakin jawen yonoti Lean bimaa awinhaxon, Jacobnin jabé bakearibaa iki. 
\p  
\v 11 Jatianra Lea iká iki neskati: “¡En shinanamatianbira, mia kopíres ea bakeya banéke! Jakopíra nato bake en janeai, Gad akin”, iki. 
\p  
\v 12 Jaskata iikin, ja Lean yonoti ainbo Zilpánin, Jacob betan bakearibaa iki. 
\p  
\v 13 Ja bake pikota ointaanan, Lea iká iki neskati: “Nato bake pikotatonra, ea kikinhakin raromake. Ramara ea yoii, jan ea oinna ebé ainbobo ikanti jake, natotianra Lea raroshamanai iki. Jakopíra, ja pikota bake en janeai, Aser akin”, iki. 
\p  
\v 14 Jatian jaskata iitaitian, trigo tsekatitian Rubén wainko kaa iki. Kaxon, ja kokoax tooti bimi meraa iki; ja bimin jane iká iki, mandrágoras, akin akanai bimi. Ja bimi jawen tita Lea bexonketian oinnax, Raquel iká iki, jawen wetsa Lea akí neskati: —Ja kokoti bimi mandrágoras, min baken mia bexona ea meniwe —akin. 
\p  
\v 15 Jaskáaketian Lean aká iki, Raquel neskáakin: —¿Ja nokon bene min ea bichinakayaki, mina jawemabi iki? Jaskara ikenki, rama ¿Ja nokon baken ea mandrágoras bimi ea bexonaribi min ea bichinkasai? —akin. Jaskáaketian Raquelnin Lea neskáa iki: —Ja min baken mia bexona kokoti mandrágoras bimibo min ea meniketianra, jakopi rama yamé Jacob mibé oxati iki —akin. 
\p  
\v 16 Jaskáakin yoia iitaitian, wainko katanwanax moa yantan Jacob joaitian bechii, Lea kaa iki. Ja bechibainxon Lean aká iki neskáakin: —Raquelninra ake, nokon baken mandrágoras kokoti bimi ea bexonketian ea bichinkin. Ja bichinxonra ea yoike, ja ea bichina kopí, nato yamé mia ebé oxati —akin. Jaskáakin yoia, ja yamébi Jacob Lea betan oxaa iki. 
\p  
\v 17 Jatian ja Lean yokatabo, Diossen ninkáxona iki. Jaskáxon jakiribi Jacob betan bakearibaa iki. Jayakax iká iki, moa pichikaakin Lean Jacob betan bakeaa. 
\p  
\v 18 Jaskatax Lea neskata iki: “Ja nokon yanka yonoti en nokon bene awinhamaa kopíresa, ea Diossen bakeya imaribike. Jakopíra, Isacar akin en janeai”, iki. 
\p  
\v 19 Japekáo, Lean Jacob betan bakearibaa iki. Jayakax iká iki, moa sokotaakin Jacob betan bakeaa. 
\p  
\v 20 Ja bakeaax Lea iká iki, neskati: “Diosbi janbix keentaanan ea menia riki, nato bake. Jaskara iketianra, moa ebé sokota bakeaax, nokon bene ebébi jati iki”, iki. Jatian ja bake janea iki, Zabulón akin. 
\p  
\v 21 Jaskara iikin, Lean bakearibaa iki ainbo bake. Ja bake janea iki, Dina akin. 
\p  
\v 22 Jatian Raquel tooisma ixon, Dios yoká yokataitian, ja yokatabo Diossen ninkáxona ja Raquel tóota iki. Jaskáakinra Diossen tooma iki, jawen bakeyabiribi inon ixon. 
\p  
\v 23 Ja jawen bake moa pikóketian, Raquel iká iki neskati: “Ramara bakeayosmanix rabini ea iitai jawéki, moa Diossen keyoxonke. 
\p  
\v 24 Ea wetsa bakeamapainon riki”, iki. Jakopira José akin janea iki. 
\s1 Jacob betan Labán parananana 
\p  
\v 25 Jatian Raquel José tóota iiti, moa bakena pekáo, Jacob kaa iki jawen rayós Labánhiba. Ja kaxon yoia iki neskáakin: —Eara keenai, nokon mainko itan ea jain iitibi joníain, min ea raanribitinin. 
\p  
\v 26 Jainxon nokon awinboyabi, nokon bakebo ea meniwe, jabo kopíra ea miiba teeta iki, jakopí ea nenoa pikómawe. Moara miinbi onanke, jaskáakin en mia teexonabo —akin. 
\p  
\v 27 Jacobnin jaskáaketian, Labánman yoia iki: —Kayamakayawe, neno eibabikaya iakewe; miara kikinbires jakon ebé iká iki. Enra onanmisbo yokaanan onanna iki, mia neno eiba iká kopí, Ibon jakonbires imaa. 
\p  
\v 28 Jawetiishaman en mia kopíatiki mia keenai, ea yoireswe; en mia jatí kopíanon —akin. 
\p  
\v 29 Ja Labánman jaskáa, Jacobnin aká iki neskáakin: —Minbira moa onanke, jaskáakin min tee en axonabo. Jainxonribira min onanke, en koiranaki min yoinabo jawekeska iká iki ixon. 
\p  
\v 30 Ea miiba joámatianra min yoinabo iká iki, ichátamashoko. Ikaxbi rama iki, moa kaiax kikinbires icha. Ea miiba jonontianbira, Ibon miaakin jakon shinanketian, min yoinabo mia kaimaxona iki. Jakopíra ramabiribi, nokon awinboyabi nokon bakebo akinti kopíbiribi ea teekasai —akin aká iki. 
\p  
\v 31 Jaskáa Labánman aká iki: —¿Jawe jawéki en mia menitinkayaki mia keenai? —akin. Jatian Jacobnin yoia iki: —Ea jawebi meniamawe; ikaxbi ja en mia yokata jawékireskaya ea ninkáxonwe. Jatianparira, min yoinabo en jakiribi mia koiranxonti iki. 
\p  
\v 32 Ramara ja min yoinabo tsamatainko kaxon, ja joxo rania yoinabo, wiso rania yoinabo itan ja meskó keska rania yoinabo, en jatonbiribibo imai, ja jisábobiresbiribi ikannon ixon. Ja yoinabo en jaskáapakearesa iti jake nokon kopí. 
\p  
\v 33 Ja min yoinabo bakish jakonshamanhakin en mia axonpakea oinxonparira, min onanti iki en mia atikeskabiakin jakonhakin axonabo. Ikaxbi jaweratoshamanborin nokon yoinabo ixon oinkaskinra, min aresti atipanke. Ikaxbi jawetianki, ja nokon yoinabo ikainko benakin, joxoshaman rania, itan rayanmetani rania yoinabo min merai, jatianparira min onanti iki, en mia yometsoaa —akin aká iki. 
\p  
\v 34 Jaskáakin Jacobnin yoia, Labánman shinan jakonbires iká iki. 
\p  
\v 35 Jaskáxon ja netenbi carnero meskó raniabo, cabra rani seré wison tsakáyabo, itan rani manxantani carnero bakebo, janbiribo tsinkitaanan, Labánman jawen bakebo koiranmaa iki. 
\p  
\v 36 Jatian jaskáakin Jacob parantaanan, ja yoinabo tsinkixon, Labánman jawen bakebo ja yoinabo ochó bomaa iki. Ja yoinabo jain bomaara iká iki, ja Jacob ikainoax kati, kimisha nete kaax nokóti. Jaskáakin ja Labánman jawen yoinabo jabákinkin bokenbi, ja jatíribi jaiba baneta yoinabo, Jacobnin koiranxona iki. 
\p  
\v 37 Jatian Jacobnin aká iki, álamo jiwi poyan, almendra jiwi poyan itan castaño jiwi ponyanbo bixon kekótiapakekin. Jaskáaxon ja kekótiaa jiwi poyan bichibo xaranhakin raxota, joxon xaranyabo baneta iki. 
\p  
\v 38 Ja xaranhakin raxota jiwi ponyanbo bexon, jain yoinabaon bexon onpax xeai ponté nichinpakea iki. Ja xaranhakin raxota jiwi ponyanbo nichinkinra Jacobnin shinanna iki, neno onpax xeai bexon yoinabaon ja oinxon yoranara, ja jiwi raxota jisáboribi bake pikóti iki ixon. Jainxon onpax xeai bexon, ja jiwi xokaa sionyabo oinhananbi, ja yoina jimiabo 
\p  
\v 39 jawen benen akára, carnero bake pikotabo, jawen rani sionyabo itan jawen rani wison tsakáyabo pikóti iki, ixonribi ja jiwibo jain nichina iki. 
\p  
\v 40 Jatian jaskara rania pikota carnero bakebo, Jacobnin janbiribibo apakea iki. Ikaxbi ja jaskaramabora, Labánmanabo iká iki. Jaskáaxon Jacobnin jawen yoina itibobiribi tsinkianan, ja Labánman yoinabo betan meskómayamaa iki. 
\p  
\v 41 Ja jakonshaman yoina awinbo jimia iketian, jawen benen akasai oinxonra, ja jiwi kekótiaa rasionyabo boxon, ja yoinabo bebon Jacobnin chankanxona iki; ja kekóti keská sionyabo pikónon ixon. 
\p  
\v 42 Ikaxbi jakonmatani yoina jimiabo bexon, jawen benen akasai oinxonbira, jawen rasionya kekótibo Jacobnin nichinxonyamaa iki. Jaskara ikaxa, ja jakonmatani yoinabo iká iki, Labánmana. Jatian ja jakonshaman yoinabobiribi iká iki, Jacobna. 
\p  
\v 43 Jaskataxa, Jacob kikinbiresi jatíbi jawékia baneta iki. Ja kopí jawen carnerobo iká iki, kikinbires icha. Jainoax jawen kikinhakin yanka yonoti aínboboyabi, jawen kikinhakin yanka yonoti benboboribi icha iká iki. Jainoaxibira, jawen camelloboyabi asnobo, kikinbires icharibi iká iki. 
\c 31  
\p  
\v 1 Jatian jaskara iikin, Jacobnin ninkata iká iki, Labánman bakebo yoyo ikana. Ja yoyo ikana iká iki neskati: “Ja Jacob riki, non papan jatíbi jawékibo iboataanan, kikinbires icha jawékia baneta”, iki ikana. 
\p  
\v 2 Jainxonribi ja Jacobnin, jawen rayós Labán ointaanan onanna iki, moa ipachoai keská jakonshaman jisáma. 
\p  
\v 3 Jaskara iken, ja Jacob Ibon yoia iki, neskáakin: “Ja mia jain ikátiai, min anibaon mainko moa karibatanwe, jainra min kaibobo jake. Mia jain kaaitianra, ea mibé jain kati jake”, akin. 
\p  
\v 4 Jaskáakin Diossen yoia, Jacobnin Raquel betan Lea kenamaa iki. Ja kenamaa joax, yoinabo ikainko nokókana iki. 
\p  
\v 5 Jain moa nokókanketian, jato yoia iki: —Rama netebaon maton papa en oinna riki, ea joá benátian iantana keskáma; eki jakonmarestaniara en oinnai. Jaskara ikenbira, ja nokon anibaon Dios ebébi iki. 
\p  
\v 6 Mato rabekanbira akonkin onanke, ja maton papan yonoa, jawen teebo jakonhakin axoni, nokon koshibobi keyónon kaman, ea ikonbiresi teeta. 
\p  
\v 7 En jaskáakinbo jawen tee axonabira, ja maton papan ea akonbireskin parana iki. Jainxonribira ichabiresakinribi ea paranbea iki, jan jatí ea kopíati yoia keská senenhayamakin. Ja maton papan ea jaskáboainbira, ea Diossenbi koirana iketian, ea jan jaweayamaa iki. 
\p  
\v 8 Ja maton papan aká iki, ea yoikin: ‘Ja mia teeta kopí, en mia jan kopíati yoinabo riki, ja meskó keska raniabo’, akin. Jaskáakinbo ea yoiketian, ja yoinabaon bakeaa, meskó keska raniabo pikota iki. Jaskarabo pikókenbi, ea meniamaa iki. Jatian japekáora, ea yoiribia iki: ‘Mia teeta en jan mia kopíati yoinabo riki, seré raniabo’, akin. Ea jaskáaketian, ja yoina bakenabo serébires raniabo pikota iki. 
\p  
\v 9 Jaskáaxonbora, maton papan carnero itibo bichintaanan, ja yoinabo nokona inon ixon, ea Diossen menia iki —akinra aká iki. 
\p  
\v 10 Jatian jaskara iikinra, ja carnerobo jimititian, namá meran en oinna iki neskara: Ja carnero awin jimiabo iketianra aká iki, rani sionya itan meskó keska rania carnerobaon, jawen awin akin. 
\p  
\v 11 Jatian ja namá meranbi, Diossen ángelnin nokon janen ea kenaa iki, jatianra en neskáa iki: “Eara neno iki”, akin. 
\p  
\v 12 Ja namá meran en jaskáaketianra, ja ángelnin ea neskáa iki: “Ramapari bochiki oinhinabainwe. Jatianra min ointi iki, ja rani sionyabo itan ja meskó rania carnerobaon, jawen awin akaitian; jaskara yoinabora iti jake, ja mina itibo. Jaskara iketianra en oinke, ja min rayós Labánman mia jaskáabo. 
\p  
\v 13 Earibi riki, ja Betelhain oxaxon min namánontian, namá meran mia jan oinmayantana Dios. Jishaman jain oxaxon min aká iki, jan tepikaini mia oxaa makan bitaanan, jaki xeni chikokin. Ja makanki xeni min jaskáa riki, jain ikax mia ebé nokoanana onanti inon ixon min aká. Ja Betelhainxonribira min ea yoia iki, westíora jawéki ea axonti. Jaskara iken, rama moa nato mainmeax pikókaini, ja jainoax mia pikóni mainko katanwe”, akin. 
\p  
\v 14 Jatianra Raquel betan Lean yoia iki: —Jatíbitian nona iti non papana non bitira moa jawebi yamake. 
\p  
\v 15 Jainxon ja non papanribira, wetsabobires keskáakin noa shinanai. Jainoax iká iki, nonbobi maroi. Ja noa biti kopi mia akonbireskin teemaxon aká iki, jawebi noa meniamakin. 
\p  
\v 16 Jaskara iketianra, ja Diossen non papa bichina jatíbi yoinabo, moa nona ikax, non bakebaonaribi iki. Jakopíra, jatíbi mia Diossen yoiaibo min axonresti jake —akin. 
\s1 Labanhibakeax Jacob jabata 
\p  
\v 17 Ja jaskara jain iitira, moa Jacob kaa iki. Ja moa kanoxonra, jawen bakeboyabi jawen awinbo, camellonin jato peyásanpakea iki. 
\p  
\v 18 Jaskati ja jain jawen papa Isaac iká Canaán main kakinra, ja Padán-aramhin inontian bia jatíbi jawen yoinabo, moa Jacobnin boá iki. 
\p  
\v 19 Ja jawen papa Labán, yoinabo rapéstei wetsanko kaketianra, Raquelnin, ja xobomea ja rabiti aká jawékibo jawen papa yometsoabaina iki. 
\p  
\v 20 Ja Labánra iká iki, arameo joni. Jaskara ikenbira Jacobnin, jatíbi jawen jawékiboyabi moa jabati kakinbi jawebi yoiamaa iki. 
\p  
\v 21 Jaskati jatíbi jawen jawékia jabati kakin, Éufrates paro shitabaina iki. Ja paro shitabaini kaax, Galad janeya manan ikáori kaa iki. 
\p  
\v 22 Jatian moa kimisha nete Jacob kaibata pekáopari, Labán yoikana onanna iki; moa Jacob jabati kaibata yama. 
\p  
\v 23 Jaskara onantaanan, jawen kaibobo tsinkiax, Jacob chibani Labán kaa iki. Jatian ja chibani kanchis nete senen kaxon nokokana iki, Galaad janeya mananman tsamákana. 
\p  
\v 24 Jatian ja ikanainko kaax nokota yamé oxaketianra, namá meran Diossenbi Labán yoia iki: “Enpari mia yoinon ea ninkáxonwe, Labanma: Ja Jacob jakonmaareskin yoyo ayamawe”, akin. 
\p  
\v 25 Jaskati kaxon, Galaad janeya mananman jato Labánman nokoa iki. Jato jain nokoax, Labán ja ioaboyabi jato betanbi jain iakea iki. 
\p  
\v 26 Jaskati moa jatoiba iakexon, Labánman, Jacob neskáakin notsina iki: —¿Jaweaki mia jaskatarin? ¿Jaweatikaya min ea paranarin? ¿Jaweati nokon bake ainbo rabé bekin, reteanantiainxon jato yatanxon bekanai keskáakinres, jato jabákinkin min ea beenanarin? 
\p  
\v 27 ¿Jaweaki ea yoiaxmabi jonéshoko jabati joaxki mia iitai? Ea keshanax mia joáitianra, mia eibakeax pikotaitonin rarokin, jakonshaman shinanyanxonres tanporayabi, arpabo axonhanan mia non raankeana iki. 
\p  
\v 28 Jainxon nokon bababoyabi ja nokon bake ainbo rabé, ja jayá jonon ixontanibobi min ea jato bexémayamaa iki. Ja min ea jaskaa jawéki riki, onanma jonibo ikax jaskákanai keskáakinres min aká. 
\p  
\v 29 Mia jaskákirana iketianra, mia ramiatibo en shinanna iki. Jaskarabo en shinankebira, nato yamébi ea oxaketian, namá meran min anibaon Diossen ea yoiwanke neskáakin: ‘Ja Jacob nokoanan, jakonhakinreskaya yoitanwe’, akin. 
\p  
\v 30 Jaskara iken, ja min papa ikatiain karíbakasai ikaxkayara, ja enbi jawéki dios ataanan en rabiai jawékinin mia yometsotima iká iki. ¿Jawe keská kopíkaya jaskaraton min ea yometsoaarin? —akin aká iki. 
\p  
\v 31 Jaskáaketian jawen awin Raquel yometsoa ikenbi onanyamaxon, Jacobnin neskáakin Labán yoia iki: —Ja min bake ainbo rabé, min ea bichinaketian rakékinra, en mia keshanyamaa iki. 
\p  
\v 32 Ikaxbi jawerato neno ikábo, ja min diosboya iken, ¡Mawábanon! Ja jawéki, mia beenankonkana ikax, ja jan bea joni mawáti jake. Jaskáti jawékira, ja neno ebé ikábaonbi onanke: ea yoiwe min jawe jawéki jaketian, botanwe —akin. Ikaxbira Raquelnin ja rabiti akábo yometsoa Jacobnin onanyamaa iki. 
\p  
\v 33 Jatian jaskáati yoia, ja Jacobnin carpa xobonkopari Labán jikia iki; jawen jawéki benai. Japekáo kaax, Lean carpa xobonko jikiribia iki. Jatian ja kimisha itin, jaton yanka yonotibaon carpa xobon jikixonbi, jawe jawékibi ja rabiti aká nokoyamaa iki. Jaskati xobobotiibi benaatankinbi jawe jawéki nokoyamaax, senennainbi jawen bake Raquelnin xobon jikiribia iki. 
\p  
\v 34 Jatian jaskáakin jan boá ikax, jawen papan benaboai ointaanan, Raquel ja rabiti aká jawékibo boá tsinkitaanan, camello pekaten iká jan yakáti naman niaax, janbi peyakaa iki. 
\p  
\v 35 Jaskati ja jawékininbi peyakaxon, Raquelnin jawen papa neskáakin yoia iki: —Ea weniamaitian oinnax sináyamawe, Papá. Noa ainbobo jaskatai keskábii, jimiaxa ea iitai —akin. Jaskáakin yoia, jatíbiain benakinbi Labánman merayamaa iki, janbi rabiti aká jawékibo. 
\p  
\v 36 Jatian ja Labánman ayorakin jawen jawéki benai ointaanan, Jacob sináxon neskáa iki: —¿Jawekeska atimayora jawéki en aká iketiankayaki, mia jaskáyorai? ¿Jaweatiki joni reteaibo akanai keskáakin, ea neno kaman benakin min ea chibana? 
\p  
\v 37 Moara nokon jawékiainbo min rebéstankin benake. Jawekeska ixonra, ja min jawékibobira moa min nokoke. Ramapari jatíbi ja min nokoa jawékibo, neno ikábo bebon bexon tsamaniwe; abákanon tsonakayarin ixon, jabaon yoikin. 
\p  
\v 38 Ja ea miiba rabé chonka baritia senen teenontianra, jakonhaxonres min yoinabo mia koiranxonkin, westíoratanibi en mia pianaanama iki. Jainxon ja min carneroboyabi, ja min cabra bakenaiboribi en akonkin mia koiranxona, westíorabi mawatamaribi iki. 
\p  
\v 39 Pimis yoinanin, min carnerobo retekenbi, mia bexonyamakin, en mia kopíaresa iki. Jainoax neten iamaxon yamébo min yoinanin yometsokankebi, min eares kopíamaa iki. 
\p  
\v 40 Ja ea mibé ikax ikonbiresi teenontianra, bari xanan aká ea kikinni onitsapita iki. Jatian yamébiribi, matsin aká onitsapikin en oxábo tenea iki. 
\p  
\v 41 Jatian ja rabé chonka baritia senen ea miiba teenontianra, chonka chosko baritia min bake ainbo rabé kopí, en mia teexona iki. Jainoax sokota baritia senenbiribi, min yoinabo kopí ea teeta iki. Jaskáshamaankinbo en mia teexonabira, ea jakonhakin kopíakashamai kopí, min meskóakinbores yoia iki. 
\p  
\v 42 Jaskara ikenbira, ja nokon papashoko Abraham betanbi Isaacnin Dios jakon ixon, ea noibaxon akinna iki. Jaskati kikinbiresi paxkinyonon kaman teetaitian, ea Diossen akinnabo oinnama ixon, itan namáketian Diossen notsinama ixonra, moabires jawebioma inonbi min ea raankeana iki —akin Jacobnin aká iki. 
\s1 Jacob itan Labánman ja senenhabekonti joi aká 
\p  
\v 43 Jaskáaketian Labánman Jacob yoia iki: —Nato ainbo rabéra nokon bakebo iki; nato bakeshokobora, nokon bababobiribi iki. Jainoax jatíbi neno iká jawékiboyabi, nato yoinabora, nokonabiribi iki. Jakopíra, timenbires en mia ramiati shinanama iki. Jaskara iketianki, rama ja nokon bakeboya jaton bakebo, en jaweati iki. Enra jabo mato bichinti atipanyamake. 
\p  
\v 44 Jaskara iken, neripari jowé, non rabéxonbi moa jakoni janoxon shinanbekonon —akin. 
\p  
\v 45 Jaskáaketian Jacobnin, westíora ani makan bixon jain chankana iki, ja jatíribi beshé makanbo jaki koshiti. 
\p  
\v 46 Jainxon jawen kaibobo yoia iki: —¡Makanbo tsinkikanwe! —akin. Jatian jatíxonbi westiora tsamá anoxon makanbo tsinkikana iki, jainxonra ja makan tsamainxon pikana iki. 
\p  
\v 47 Jatian ja makanbo moa jaskáyontaanan, rabéxonbi jaton joinbiribibo jane menikana iki. Ja Labán arameo joni ixon aká iki, jawen joinbiribi, “Jegar Sadutá”, akin. Jatian Jacobninbiribi hebreo joni ixon aká iki, “Galaad”, akin; jaskáakinbora jane menikana iki. 
\p  
\v 48 Ja moa jaskáakin senenhayonax, Labán iká iki neskati: —Nato makanbo non jaskáakin tsamana riki, ja oinnaitiibi non jaskáakin shinanbekoni jawéki, noa jan shinanmati. Ja kopí riki, jawen jane Galaad —iki. 
\p  
\v 49 Jainoax jawen wetsa janeribi riki, Mizpá. Jatian Labán iríbaa iki neskati: —Jaskara shinan non rabéxonbi abékona iketianra, moa ochokananbekonax noa oinhananyamaibi, Diossenbi noa ointi jake. 
\p  
\v 50 Ikaxbi jawekeska ixon min ati iki, eara nenoa tsonbi oinyamake iki ixon, wetsa ainbo oinxon nokon bake ainbo rabé ramiataanan jato potakin. Jaskarabo shinanxon, nokon bake rabé min jaskáabira, jaweranoa inonbi noa rabébi Ibo Diossen noa oinke —akin. 
\p  
\v 51 Jatian Labánman, Jacob yoiboresa iki: —Oinwe, nato makan beshébo tsinkianan en chankana napon, ani makan en nichina. 
\p  
\v 52 Ja jawéki riki, ja senenhabekonti joi non aká, ja oinnaitiibi ja non aká jawéki, noa jan shinanmai. Ja kopíra, moa rabéxonbi akonkin shinanxon abékona ikax, jawekeskataxbi moa ramiananti noa yamake. 
\p  
\v 53 Abánon ja Abrahamman Diossen, itan Nacornin Diossenbi, noaki jaweatiki ixon jan oinkin —akin. Jatianra Jacobnin jawen papa Isaacnin rabipaoni Dios janebainhana yoia iki, enra senenhai, akin. 
\p  
\v 54 Jaskata pekáo, ja manamanxonbi Jacobnin yoina Dios retexona iki. Jaskáaxon jawen kaiboboribi pii bekanti jato kenaa iki. Ja piá pekáo, ja manamanbi iakeax, jainbi oxakana iki. 
\p  
\v 55 Jatian nete xabáketian, yamékirishoko wenixon Labánman jawen bake ainbo rabéyabi, jawen bababo bexépakea iki. Jato bexékin senenhaxon, Diossen jakon shinan jato menitaanan, moa jakiribi jawen itinko Labán karíbaa iki. 
\c 32  
\s1 Jacobnin Esaú jakiribi nokoa 
\p  
\v 1 Jatian moa jaskata pekáo, Jacob moa jakiribi karíbaitian, Diossen ángelbo jaki jokonxon nokokana iki. 
\p  
\v 2 Ja ángelbo ointaanan, Jacob iká iki neskati: “Nenoribikayaki, Diossen sontárobo jaa”, iki. Jaskáxon jain janea iki, Mahanaim, akin. 
\p  
\v 3 Jaskata pekáo, Jacobnin jakiribi jawen yonotibo raana iki, jawen wetsa Esaú jain iká Seir janeya jemanko. Ja jemara iká iki Edom janeya mainko. 
\p  
\v 4 Jato raankin yoia iki: “Nokon wetsa Esaú ea yoixontankanwe: ‘Moara basiora nokon koka Labán betan ea jake; ramara nokon wetsa Esaúibapari ea kaai, ikira ike, min yonoti Jacob. 
\p  
\v 5 Jainoaxibi jawen meskó yoinayabi, jatíbi jawen kikinhakin yanka yonoti joniboya, jainoax jawen yanka yonoti ainboboyaribi ja nokon ibo joai. Ja kopíra jakonshaman shinanyaxonres min biti iki, ikira ike’ ”, akin. 
\p  
\v 6 Jatian ja raana botanhibakana jawen jonibo bexon, Jacob yoikana iki neskáakin: —Ja min wetsa Esaú, min joi bomaa kaxon non yoiara, moa jabi mia bechii joai. Ja joaitian chibanira, chosko pacha joni jabé bekanai —akin. 
\p  
\v 7 Jaskáakin jawen jonibaon yoia, ratéananbi kikinbiresi rakékin, jaakinres shinanira iká iki. Jaskati iorai rakékin, jawen joniboyabi jawen yoinabo, rabé tsamábo aká iki. 
\p  
\v 8 Neskara shinanyaxonra aká iki, Jacobnin jaskáakin: “Ja wetsa tsamá Esaúkan joxon ramiaitian oinnax, ja wetsa tsamá jabáti kopí”, akin. 
\p  
\v 9 Jaskáxon Jacobnin orankin neskáa iki: “Mia nokon Ibo Diossiki, nokon papashoko Abrahamman Dios, itan nokon papa Isaacnin Diossibi. Jaskara ixonra min ea yoinike, jain ea japaoni nokon kaibobo xaran, ea jakiribi karíbati. Jain ea jakiribi kaketian, ekiakin jakon shinanna ixon, ea akintira min ea yoia iki. 
\p  
\v 10 Ea jaskáati jisáma joni ikenbira, miares jakonhamis ixon itan akonkin senenhai ixon, min ea akinna iki. Ja Jordán paro jawebiomaxon shitaibi, nokon kekótiabicho ea iká iki. Jaskara iní ikaxbi riki, ramatianbiribi ea icha jonia itan icha yoinaya ikax, moa rabé tsamá jato imati winobainbires. 
\p  
\v 11 Jaskara iken, rama ea noibawe; ja nokon wetsa Esaúkira, ea kikinbiresi raketai. Jan joxonra, noa jatíbi bakeboyabi ainbobo noa retekin keyonake. 
\p  
\v 12 Minra ea yoia iki, jatíbitian jakonbires jati. Jainxon minribi ea yoia iki, nokon kaibobo kikinbiresi kaiax, aniparo kexakea mashitii icha ikax, tsonbi topontimatii iti, akin orana iki”, akinbo. 
\p  
\v 13 Jaskatax moa jainbi yametax, Jacob jain oxaa iki. Jainxonribi jawen jayata jawékibo, jawen wetsa Esaú meninoxon katóxonpakea iki. 
\p  
\v 14 Ja jawen wetsa katóxonabo iká iki: Rabé pacha cabra, rabé chonka cabra bene, rabé pacha carnero awin, rabé chonka carnero bene. 
\p  
\v 15 Kimisha chonka camello awin bakeyabo, chosko chonka waka awin, chonka waka bene, rabé chonka asno awin, chonka asno bene. 
\p  
\v 16 Jaskáaxon jawen yonotibo menipakea iki, westíora tsamá yoinabo. Jato menipakekin yoia iki: —Ja westíora tsamábo jatonbiribi ochóchaabo akanwe —akin. 
\p  
\v 17 Jatian ja reken tsamá imataanan, Jacobnin jawen yonoti yoia iki: Jawekeska ixon, ja nokon wetsa Esaú joxon meraanan mia ati iki, neskáakin yokákin: —¿Miaki tsoa iki? Iamaax ¿Jaweranoki mia kaai? Iamaax ¿Nato yoinaboki, tsoona iki? —akin. 
\p  
\v 18 Ja mia jaskáakin yokáketianra, min neskaakin yoiti iki: “Ja yoinabora min yonoti Jacobna iki; kopímabi mia meniti noa tsinkimaa. Jara nopekao chinitainbires joai anoxiwe”, akin. 
\p  
\v 19 Jainxon ja rabé itin raana, itan ja kimisha itin raana, jainoax jatíbi ja yoina tsama boaibo jato yoia iki: —Ja Esaú meraxon jaskaakinbires yoinoxikanwe, 
\p  
\v 20 jainxon yoiribikanwe: ‘Noopekaora ja min yonoti Jacob joai’ —akin. Jacobnin shinanara iká iki: “Jaskáakin nokon jonibo en nokon wetsa jato yoimaara, jawen siná shinan tantipakexon, ea jakonhakin bitiki”, ixon. 
\p  
\v 21 Jatian jaskáakin ja jawen wetsa tsinkixona jawéki, moa jawen jonibo betan Esaú bomakin rekenmaax, jainbipari iakeax Jacob jainbi oxaa iki. 
\s1 Jacob ángel betan koshi meeanana 
\p  
\v 22 Jaskatax ja yamébi Jacob wenixon, jatíbi jawékiboyabi jawen rabé awin, jawen rabé yanka yonoti ainbo, itan jawen chonka westíora bake bitaanan jato boxon, paro benés ikain jato shitámaa iki. 
\p  
\v 23 Jaskáaxonra jatíbi jawen jawékiboya, ja Jaboc janeya paro keiba jato shitámaa iki. 
\p  
\v 24 Jaskáakin jato shitámataanan, Jacob jabicho jain iakea iki. Jain iakeax, ja yamébi westíora onanama joni jaki joketian, jabé koshi meeanani iishina iki; nete xabatai kaman. 
\p  
\v 25 Jatian ja jonin, moa Jacob jaaresti atipanyamaxon, jawen chipexkoain timakin, tsipaskea iki. 
\p  
\v 26 Jatian ja Jacob jaskáataanan, ja jonin yoia iki: —Moara bari pikóke ea jenewe —akin. Jaskáabi Jacobnin neskáa iki: —Ea jakon janon ixon, min jakon shinan min ea meniamaitianra, en mia jeneyamai —akin. 
\p  
\v 27 Jaskáa ja jonin yokata iki: —¿Jawe janerin mia? —akin. Jatian jan yoia iki: —Nokon jane riki Jacob —akin. 
\p  
\v 28 Jatian ja jonin neskáa iki: —Ramara min jane Jacob iamai. Min janera ikai Israel; miara Dios betan itan jonibo betanribi koshi meeanankin min jatoareske —akin. 
\p  
\v 29 Jaskáakin yoia, Jacobnin neskáa iki: —Ramara minbiribi, ea yoishokoti jake min jane —akin. Jaskáa ja jonin aká iki: —¿Jaweatikayaki nokon jane min onankasai? —akin. Jaskátaanan ja jonin, moa Jacob jawen jakon shinan menia iki. 
\p  
\v 30 Jatian jainoax jaskábekona mai, Jacobnin janea iki, Penuel akin. Jaskatax Jacob iká iki neskati: “Moara enbishaman Dios oinke, jabira ea jarésparike”, iki. 
\p  
\v 31 Jatian bari keyataitian, ja jonin tsipaskea moa nitikoma banetax, Jacob jakonmai nii yoté iikaina iki. 
\p  
\v 32 Ja Jacob jaskáakin Diossen tsipaskeni iketianra akanai, rama kamanbi israelita jonibaon, kishinkonia nami piamakin. 
\c 33  
\s1 Jacob itan Esaú raebekona 
\p  
\v 1 Jatian ochokeabi Esaú, jawen chosko pacha joniboyabi jaki joaitian, Jacobnin meraa iki. Ja joai merataanan, jaton bakebobiribi koirankanon ixon, jato menipakea iki. Ja jaton bakebo koiranti yoiabora iká iki, Lea, Raquel jainoax jawen yanka yonoti ainbo rabé. 
\p  
\v 2 Jato jaskáataanan, jawen yanka yonoti ainbo rabépari jaton bakeboya jato rekenmaa iki; japekáo Lea imaa iki. Ja Lea pekáo chinitainbires Raquel jawen bake Joséyabiribi imaa iki. 
\p  
\v 3 Jato jaskámaaxbi, jato winobaini kaax, Jacob jawen wetsa joai bebon kanchisi chirankootaitiibi, maikibi bekepia iki. 
\p  
\v 4 Jatian jawen wetsa jaki kaai ointaanan, ja Esaúribi jaki ishtokainxon, jawen wetsa ikótaanan teikoax, rabekaxbi winibekona iki. 
\p  
\v 5 Jatian jaskata pekáo oinhaketankin, Esaúkan meraa iki ainboyabi bakebo. Jaskara oinxon, Jacob yokata iki: —¿Natoki tsoabo iki? —akin. Jatian Jacobnin yoia iki: —Nato riki, ea Diossenbi menia bakebo —akin. 
\p  
\v 6 Jatian jawen yanka yonoti ainbobo bakeboyabi ochómakiranax, Esaú bebon chirankootaanan maiki bekepikana iki. 
\p  
\v 7 Japekáo, Lea jawen bakeboyabiribi joshokoax, chirankootaanan maikibi bekepishokokana iki. Jatian senenainbi Raquel jawen bake José betanshoko joax, jaskatoshishokoa iki. 
\p  
\v 8 Jatian Esaúkan Jacob neskáakin yokata iki: —¿Jaweati ea joai bain, min jatí icha yoinabo raanaki en jokin nokoa? —akin. Jaskáa Jacobnin yoia iki: —Ja yoinabo riki, mia meniti en akábo. Ja yoinaboribi riki, moa ramianani jenetax, noa jakonbires jabékonti kopí en aká —akin. 
\p  
\v 9 Jaskáabi, Esaúkan aká iki neskáakin: —Mia nokon wetsa iketianra, en mia yoiai, nokon yoinabora icharibi iki; ibanon ja yoinabo minabi baneti —akin. 
\p  
\v 10 Ja Esaúkan jaskáabi, Jacobnin neskáakin yoiboresa iki: —Ja en mia menia yoinabora, jawekopímabi en mia meniaibo iki. Jakopíra min birésti jake; ea akonbireskin noibaxon min ea bia keskáribiakin. Earibira mia oinnax ikonbiresi raroi, nekebi Dios ointaanan ikai keskatai. 
\p  
\v 11 Jakopíra en mia yoiai, nato en mia meniai jawékira, min birésti jake. Ja nokon yoinabora, ea Diossenbi kaimaxona ikax, kikinbires icha iki. Ea jan maxkatai jawékiboribira, ea moa jayá iki —akin. Jaskáakin teaboxon, Jacobnin jawen wetsa Esaú moa jen imaa iki. 
\p  
\v 12 Jaskati moa jen itaanan, Esaú iká iki neskati: —Jaskara iketian, ea rekenbanon; moa kabékonon kawé —iki. 
\p  
\v 13 Jaskáaketian Jacobnin Esaú neskáa iki: —Minbira ake onankin bakebo basiamai paxkinai. Jainoaxibira neno jake, carneroboyabi waka tooyabo. Jaskarabo ikenbi, westíora nete winobain non nikinara, paxkinax mawati keyókanti atipanke. 
\p  
\v 14 Jakopíra jakon iti iki, miapari rekenkaini kaa. Jatian ea chiní kaabira, nokona jakon iti iki; nokon bakeboyabi nokon yoinabo jainmashaman jato ioti kopí. Jatian kaxonra en mia nokoti iki, Seirhain —akin. 
\p  
\v 15 Jatian Jacobnin jaskáakin yoia: —Jakon riki —akin Esaúkan aká iki. Jaskátaanan Esaúkan aká iki neskáakin: —Jaskara iken, ja ebé bekana jawetii joni, en mia banémaxonbanon —akin. Ikaxbi Jacobnin neskáa iki: —¡Jaskarama riki! ¿Jaweakiki mia tsokasai? —akin. 
\p  
\v 16 Jaskátaanan ja netenbi, Esaú moa Seirhain karíbaa iki. 
\p  
\v 17 Jatian Jacob, Sucot janeya mainkobiribi kaa iki. Jain kaxon xoboaa iki; jainxon jawen yoinaboribi jato peotaaxona iki. Jaskara kopíra, jain janea iki, Sucot, akin. 
\p  
\v 18 Ja Padán-aranhinoax kaaxa, Jacob nokota iki, Sucothain. Jainoax tekíkaini kaax, Siquemhain nokota iki; ja Siquemra Canaán main iká iki. Jaskara ikaxa, jakonbires isinama itan rakéyamai nokókana iki. Jaskataxa ja Siquemhain iakeax jainbi jakana iki. 
\p  
\v 19 Jain iakeaxa, Hamor jonibaon bakebaon main maroa iki; pacha koríki kopía. Ja Hamor iká iki, Siquemman papa; jaskati ja mai jato maroataananra, moa jainbi jatiaa iki. 
\p  
\v 20 Moa jaskáayona pekáora, jan axon Dios yoinabo retexona menoti makan tsinkianan tsamana iki. Ja makan tsamanxonra janea iki, El-elohé-israel, akin. Ja iki, jatíbi jawéki atipana Israelbaon Dios iki iká. 
\c 34  
\s1 Dina keenyamaibi Siquemman yorana 
\p  
\v 1 Ja Dinara iká iki, Leaki Jacobnin bakeaa. Jaskarabo inontianra, jabé xontakoboiba merati Dina kaa iki. 
\p  
\v 2 Jain kaketian, ja hebeo jonibaon joni koshi Hamornin bake Siquenman meraa iki. Ja merataanan, jaiba kaxon keenyamainbi, teaboxon yorana iki. 
\p  
\v 3 Ja moa jaskáax, ja Lean bake xontako oinnax, Siquem kikinbiresi jaon keena iki. Jaskati moa aká ikax, iorai jaon keenkin, moa jabi biti shinanna iki. 
\p  
\v 4 Jatian ja xontakonin jaskati iorai keenkin, Siquemman jawen papa yoia iki, ja xontakonin papaiba kaxon yobenxonti. 
\p  
\v 5 Ja Jacobninra moa onanna iká iki, jawen bake Dina keenyamainbi Siquenman moa yorana. Jaskara onanaxbi, jawen bakebo jaton yoinayabo wainko bokana iketianpari, jato manakin jaweayamaa iki. 
\p  
\v 6 Jaskara ikenbi, ja Siquemman papa Hamor, Jacob betan yoyo iki joá iki. 
\p  
\v 7 Jatian jaskara ikábo, moa wainkoniax joax nokóxon onantaanan, ja Jacobnin bakebo sinákana iki. Ja jaton poi jaskáakana jawéki jabaon oinna iká iki, jatoki ramíkin itan jatoki shirokin akana jawékires. Ja Siquemmanra, jaskáatima iká iki. 
\p  
\v 8 Jaskákanainbi Hamornin jato yoia iki: —Ja nokon bake Siquemra, ja xontakonin ikonbiresi keenai. Ja kopíra en mato yoiai, jaskati jaon keenaitian moa bimakanwe. 
\p  
\v 9 Jatianra maton rarebo noa iti iki. Jaskataxa non bakebo maton ainbo bakebo betan wanokanti iki; jatian non bakebaonbiribi maton bakebo biti iki. 
\p  
\v 10 Moa noobetan jaai banékanwe. Nato riki, noabo jain jaa non mai; maton keenain kaax jain jakanwe, mainbo marokanwe —akin. 
\p  
\v 11 Jatian ja Siquemmanbiribi, Jacob betanbi ja Jacobnin bakebo yoia iki: —Ja Dina en awinhakin biti, maton shinan jakon iketianra, jatíbi maton ea yokatai jawékibo en mato menirestiki. 
\p  
\v 12 Matonra ea yoiresti jake, jawetii jawékikayaki ja Dina kopí mato keenai ixon; jatianra ja mato keenai jawékibaon en mato kopíati iki. Jaskara iken, ja Dina ea bimakanwe —akin. 
\p  
\v 13 Jaskáakin jato yoiabi, ja Jacobnin bakebo keenyamakinbi parankana iki. 
\p  
\v 14 Ja parankinbi akana iki neskáakin: —Jawekeskáaxonbira, jaton jakina rebichi xatéoma jonibo, non poi non bimati atipanyamake. Jaskaraoma joni non bimaabira, noona kikinbires rabin jawéki iti iki. 
\p  
\v 15 Nonra mia bimati atipanke, jatíbi mato jonibaon jatíxonbi, maton jakina rebichi maton rexteketiampari. 
\p  
\v 16 Jatikaxbi jaskáxonparira non kaibo ainbobo awinhanoxon, mato jonibaon biti atipanke. Jainxon nonbiribi, maton ainbobo biti atipanke. 
\p  
\v 17 Ikaxbi jaskáti mato non yoia keská itin mato keenyamaitianra, ja non poi Dina moa non ioti jake —akin. 
\p  
\v 18 Jatian jaskáti yoikana, Hamor betan jawen bake Siquem keenbekona iki. 
\p  
\v 19 Ikaxbi ja Siquem iorai Jacobnin bake Dinan kenyorai ikax, jaskáti yoikanatianbi kaxon, jawen jakina rebichi rextea iki. Ja Siquemribira iká iki, jatíbi jabé iká jawen wetsabaon, akonkin jawen joi ninkáxonkanai joni. 
\p  
\v 20 Jaskatax jatianbi, Hamor betan jawen bake Siquem, ja jaskáti yoikana joi, ja jemamea joni koshibo yoii kaa iki. 
\p  
\v 21 Ja kaxon jato aká iki neskáakin: —Ja Jacobnin bakebo riki, kikinbires jakon shinanya jonibo. Jabora neno non main jakáskanai; ibakanon nato non main jataanan yoábo akáx maroi. Jain jakantibora non mai ani ikax jayonreske. Jatianra jabaon non ainbobo awinhakanti iki; nonbiribi jaton ainbobo awinhati iki. 
\p  
\v 22 Ja jonibora, nobé jatin keenkanai. Ikaxbi jabo keenai riki, jato keskaribi noa inon ixon, noa benbobaon non jakina rebichi rextéyabo noa itin. 
\p  
\v 23 Jaskara iken, jato imanon akanwe nobébi jato jamakin. Jatianra jaton yoinaboyabi, jaton jayata jawékibo noona iti iki —akin. 
\p  
\v 24 Ja Hamor betan jawen bake Siquemman, joni koshibo jaskáakin yoia keenkana iki. Jaskáxon jatianbi jatíbi benbobaon jaton jakina rebichi rextekana iki. 
\p  
\v 25 Jatian ja jaskáaibakana kimisha nete pekáo, ja Dinan poi rabé Simeón betan Leví, jan chachimisti espadaya jatoiba kaa iki. Kaxon, ja jaton jakina rebichi rexteabo kikinbires isin iketian koshiamakanaitian, ratereskin nokoanan jato retekin keyokana iki. 
\p  
\v 26 Jaskáakin ja Hamor betan jawen bake Siquem retetaanan, ja xobomea Dina pikoxon moa iokana iki. 
\p  
\v 27 Jatian jan jato reteabo bokanamatianbi bexon, ja retekana mawá yorabo, jatíribi Jacobnin bakebaon winobainkana iki. Jaskáakin ja mawábo winobainxon, ja jemamea jaton jawékiboribi jato keyokin boonkana iki. Jatora jaskáayonkana iki, ja jawen poi keenyamainbi, Siquemman yorana iketian jan kopikaakin. 
\p  
\v 28 Ja jato bonkana jawékibora iká iki: Wakabo, carnerobo, burrobo; jainxonribi bokana iki, ja jeman jaa jawékiboyabi jaton wainko jaa jawékiboribi. 
\p  
\v 29 Jainoax jaton xobon jikixonribi, jaton jayata jawékibo jato bonkana iki. Jainxonribi jaton bakeboyabi jaton titaribi bokana iki. 
\p  
\v 30 Jato jaskáaketian, Simeón betan ja Leví, Jacobnin jato notsinkin neskáa iki: —Ja maton jaskara jawéki akátoninra, ea kikinbiresakin jakonma imake. Ramara cananeo joniboyabi ferezeo jonibo, eki ramiti moa ea ointinin keenyamakanai. Noabo ichama iketianra, ja nenoa jonibo wetsabo betan rabétaanan noa keyoti atipanke —akin. 
\p  
\v 31 Jato jaskáakin yoiabi neskákana iki: —Ja Siquemmankayara, tsini ainbo akanai keskáakin, ja non poi Dina atima iká iki —akin. 
\c 35  
\s1 Betelhainxon jakonbires inon ixon, Diossen Jacob shinanxona 
\p  
\v 1 Jatian Diossen Jacob yoia iki: “Min wetsa Esaúki raketi mia jabati jonontianra, Betelhainxon en mia nokoa iki. Jaskara iketian, rama nenoax jakiribi kaax jain jatanwe. Jatian jain kaax moa nokóxonra, jain axon Dios jawéki menoxonti min makan tsamanti jake”, akin. 
\p  
\v 2 Jaskáakin yoia, Jacobnin jawen awinyabi jawen bakebo, jainoax jatíbi jabé jaaboribi jato yoia iki: —Ja mato jayata maton ikonhai ikonma diosbo moa potakanwe. Dios bebon jakon inox, chokixon moa wetsa chopa sawekanwe. 
\p  
\v 3 Ramabi moa Betelhain bonon bokanwe. Jain kaxonra, Dios rabikin jain axon jawéki menoxonti en makan tsamanti jake. Ja makánbora en jaskáati jake, onsá meranoabi ea Diossen akinna iketian. Jainoax jatíbiain ea kaainkobo ea jan akinna iketianribi —akin. 
\p  
\v 4 Ja Jacob jaskáketianra, jatíxonbi ja ikonhakanai jatonbi jawéki diosaabo, jaton paronotiabi, Jacob bexonkana iki. Jaskáakin bexonkanketianra, Siquem jiwi ani naman, ja bekana jawékibo Jacobnin jato miinaana iki. 
\p  
\v 5 Jatian ja ikanainoax moa maei bokanaitianra, ja jato patax iká jemabo Diossenbi akonbireskin jatoki rakémaa iki. Jakopíra, tsonbi chibanxon jato ramiati shinanyamakana iki. 
\p  
\v 6 Jaskati boax, ja jabé bokana jonibo betanbi Jacob, Luz akin akanai jemanko nokókana iki. Ja jemaribira Jacobnin janea iká iki, Betel akin. Ja jemara Canaán main iká iki. 
\p  
\v 7 Jatian jain moa nokóxon, Jacobnin aká iki, jan perakanxon Dios jawéki menoxonti makan tsamankin. Jaskáakin tsamanxon janea iki, El-betel akin. Jaskáakinra Jacobnin janea iki, jawen wetsaki raketi jabati kaaitian, jain iken Diossen nokoyantana iken. 
\p  
\v 8 Ja jemameaxibira Débora mawata iki; jara iká iki Rebeca koiranxon jan aniaa ainbo. Ja mawáketianra, Betel ochóma iká westíora ani jiwi namanbi miinkana iki. Jakopíra, ja jain iká jiwi janekana iki, “jain ikax masá shinanni winikani”, akin. 
\p  
\v 9 Jatian Jacob Padán-aramhinoax jonontianra, Diossen jaki pikóribixon, jakonbires inon ixon, benaakin jakiribi jawen jakon shinan menia iki. 
\p  
\v 10 Jaskáakinra neskáa iki: “Min jane riki Jacob, ikaxbi ramabiribira, min jane ikai Israel. Jaskáakin rama en mia janeketianra, moa tsonbi mia Jacob akin janetima iki”, akin. 
\p  
\v 11 Jaskáaxonbi yoiboresa iki neskáakin: “Ea riki jatíbi atipana Dios; ja kopíra min chiní bakebo ikonbiresi kaitax, maibotiibi boax ani jemabo ataanan, apobo jikinoxikanai. 
\p  
\v 12 Ja Abraham betan Isaac en mai meninira, rama en miaribi meniai. Ja mai en mia menia keskáribiakinra, min chiní bakeboribi en meninoxiki”, akin. 
\p  
\v 13 Jaskáakin Jacob yoikin senenhataanan, moa Dios kaa iki. 
\p  
\v 14 Jaskati moa Dios kaketianra, Jacobnin westíora makan bixon jain jaskarabo ikainkoshaman nichina iki. Ja makan nichinxonra, Diossenabiribi iti kopí, xeni betan uva jenen rachita iki; ja oinnaitiibi Diossenbi jainxon yoyo aka shinanti kopí. 
\p  
\v 15 Jaskara ikenra, Jacobnin jain janea iki, Betel akin. 
\s1 Raquel mawata 
\p  
\v 16 Jatian Jacob jawen joniboyabi Betelhainoax wetsanko boí tekíribikana iki. Jaskati boí Efrata akanainko nokóti ochóchaapari ikenbi, Raquel baken chexakin peoa iki. Ikaxbi bakenkaskinmaa iki. 
\p  
\v 17 Jaskati moa basi bakenkaskimai iitibi, moa bake pikóketianra, jan bakenmaitonin neskáa iki: “Moa masá shinanyamawe, moara min bake pikóke; ja pikota bakera benbo bakeribi iki”, akin. 
\p  
\v 18 Jaskáakin moa bake pikoaxbi, jayá maxkakinbi Raquelnin akinbicho koshin jointaanan yoia iki, nato baken jane riki, Ben-oní, akin. Ja jane iki, nato baken riki ea akonbireskin onitsapimaa iki iká. Ikaxbi jawen papanbiribi janea iki, Benjamín akin. Ja iki, nokon noi bake, iki iká. 
\p  
\v 19 Jaskati moa Raquel mawáketianra, Efratain kati bai kexabi miinkana iki. Jatian ramatianbiribira ja jema janekanai Belén akin. 
\p  
\v 20 Jatian Jacobninra ja miinkanainko, westíora makan bixon nichina iki. Ja makanra jaskáa iki, Raquel mawáketian jain miinkani onanti inon ixon. Jaskáakin ja makan nichínira, rama kamanbi jarésparike. 
\p  
\v 21 Jaskarabo abaini Jacob kaa iki, Eder Torre akanainko. Jain kaxon, carpa xoboaribaa iki. 
\p  
\v 22 Jatian moa jain kaxon jatiaax, jain jakana iki. Jaskati moa jain jaa iikinbi, Rubenman jawen papan awin Bilhá teaanana iki. Jaskáakin jawen baken jawen awin teanaana onanax, ja Rubénki ikonbiresi jawen papa sinata iki. 
\s1 Jacobnin bakebo iká 
\r (1 Cr. 2.1-2) 
\p  
\v 23 Jacob iká iki, chonka rabé bakeya. Ja Lea betan bakeabora iká iki: Rubén, jawen reken bake; japekáo iká iki, Simeón; Leví; Judá; Isacar jainoax Zabulón. 
\p  
\v 24 Ja Raquel betan akábiribira iká iki, José betan Benjamín. 
\p  
\v 25 Jatian Raquelnin yanka yonoti Bilhá betan akábiribi iká iki: Dan betan Neftalí. 
\p  
\v 26 Jainoax Zilpá iká iki, ja Lean yanka yonoti. Jabéra Jacobnin bakearibaa iki, Gad betan Aserbiribi. Jabora iká iki, Padan-rain inontian bakeaabo. 
\s1 Isaac mawata 
\p  
\v 27 Jatian Jacob kaa iki, Mamré akanai jeman, jawen papa Isaac oinni. Ja jeman janeribira iká iki, Arbá itan Hebrón akanairibi. Ja jemanra Abraham betan Isaac japaonike. 
\p  
\v 28 Ja Isaac mawata iki, pacha posaka chonka baritiayanix. 
\p  
\v 29 Jaskati yosishokoira ikax, jaton papa moa mawáketianra, Esaú betan Jacobnin, jawen anibo miinmeetainkoribi miinkana iki; jawen anibo mawánibo betan nokoanani kanon ixon. 
\c 36  
\s1 Esaúkan chiní bakebo iká 
\r (1 Cr. 1.34-54) 
\p  
\v 1 Neskataxa Esaúkan chiní bakebo kaikanike; jaboribira akanai Edom jonibo akin. 
\p  
\v 2 Ja Esaúkan anike, Canaán mainmea rabé ainbo bikin; jawen jane iká iki, Adá ja iká iki Elóman bake, hitita ainbo. Ja wetsa iká iki, Aholibamá; Anákan bake ainbo, Sibónman baba; heveo ainbo. 
\p  
\v 3 Jainoax jawen wetsa awinra jaríbaa iki, jara iká iki Ismaelnin bake ainbo Basemat janeya; jabiribi iká iki, Nebaiotnin poi. 
\p  
\v 4 Jainoax Esaúkan Adá betan bakeaara iká iki: Elifaz. Jatian Basemat betan akábiribi iká iki, Reuel. 
\p  
\v 5 Ja senenainbi Aholibamá betan akábiribi iká iki: Jeús, Jaalam jainoax Coré. Jabora iká iki, Canaánhin inontian Esaúkan bakeaabo. 
\p  
\v 6 Jaskati jawen yoinabo moa kaiax, jainbicho itikoma iketianra, Esaúkan shinanna iki, janbiribi moa wetsanko jaai kati. 
\p  
\v 7 Jatian jaskati kakinra, jawen awinboyabi, jawen bakebo jainoax jabé jaaboribi tsinkitaanan, jato Esaúkan ioa iki. Jaskáribiakin ja Canaán main inontian bia jawékiboyabi jawen yoinabo, keyokin boá iki. Jaskatax jawen wetsa betan moa ochóananbekona iki. Ja Esaúra jaskati maea iki, moa jawen yoinabo kaia ikax, jainshamanbo moa waiati yamaketian oinnax. Jaskatira jawen wetsaibakeax Esaú pikota iki, jainbicho itikoma iketian ointaanan. 
\p  
\v 8 Jakopíra Esaú kaa iki, janbiribi Seir janea mananman jaai. Ja Esaúkan wetsa janera iká iki, Edom. 
\p  
\v 9 Neskatax kaikana iki, ja Esaúkan chiní bakebo; jaboribi riki edomita jonibo akin akanai. Ja jonibora jakana iká iki, Seir janeya mananman. 
\p  
\v 10 Natobora ikana iki, ja Esaúkan chiní bakebaon janebo: Elifaz, ja iká iki Adá betan Esaúkan bakeaa, Jatian ja Reuelbiribi iká iki, Basemat betan akábiribi. 
\p  
\v 11 Jatian ja Elifazsen bakebobiribi iká iki: Temán, Omar, Sefó, Gatam, jainoax Quenaz. 
\p  
\v 12 Jainoax ja Elifaznin bia keskáaxon jakina iká iki, Timna janeya ainbo. Ja ainbo betan bakeaa iká iki Amalec, jatíbi jabora ikana iki, Esaúkan awin Adakan bababo. 
\p  
\v 13 Jatian ja Reuelnin bakebobiribi iká iki: Náhat, Zérah, Sama jainoax Mizá. Jabora iká iki, Esaú betan Basematnin bababobiribi. 
\p  
\v 14 Jainoax Aholibamá betan bakeabobiribira iká iki: Jeús, Jaalam jainoax Coré. Ja Aholibamá iká iki, Anákan bake, Sibónman baba. 
\p  
\v 15 Jaskara ikax, ja Esaúkan chiní bakebaon koshibo iká iki, ja Elifazsen chiní bakebobiribi. Jishaman natobo iká iki, jaton joni koshibo: Temán, Omar, Sefó, Quenaz. 
\p  
\v 16 Coré, Gatam jainoax Amalec. Jabora iká iki, Edom main ikana Elifazsen joni koshibo; jainoax jaton titashoko iká iki, Adá. 
\p  
\v 17 Ja wetsa joni koshibo ikana iki, natobo: Náhat, Zérat, Sama jainoax Mizá. Jatian natobiribira iká iki, Esaúkan bake Reuelnin chiní bake joni koshi jikiabo: Náhat, Zérah, Sama itan Mizá. Jabo iká iki, Edomhainoa joni koshibo; jainoax Esaú betan jawen awin Basematnin bababo. 
\p  
\v 18 Jaskáribiira jaríbaa iki, Aholibamánin bakebo. Jabo iká iki: Jeús, Jaalam jainoax Coré. Aholibamára iká iki, Anákan bake ainbo; Esaúkan awin. Jawen bakebora joni koshibo jaríbaa iki. 
\p  
\v 19 Jatíbi jabora ikana iki, Esaúkan chiní bakebo, ja Edom akanai; jainoax jaboribi ikana iki ja wetsa tsamábaon joni koshiboribi. 
\p  
\v 20 Ja Esaú jaa mainribira jakana iki, horeos akanai jonibo. Ja westíora jonin jane iká iki, Seir. Ja jonin bakebaon janebo iká iki: Lotán, Sobal, Sibón jainoax Aná, 
\p  
\v 21 Disón, Eser, jainoax Disán. Ja jonibora iká iki, horeos jonibaon koshibo; Seirkan chiní bakebo, Edom mainmeabo. 
\p  
\v 22 Jatian Lotánman bakebobiribi iká iki: Horí betan Hemam; jainoax jawen poi iká iki Timna janeya. 
\p  
\v 23 Jainoax Sobalnin, bakebobiribi iká iki: Alván, Manáhat, Ebal, Sefó jainoax Onam. 
\p  
\v 24 Jaskaribiira Sibónman bakebo jaribaa iki; jabo iká iki: Aja betan Aná. Ja Anánra, jawen papashokon asnobo koirani iikin, tsoa jonibi jain jaama mananmamea westíora jainoax jene jokonai meraa iki. 
\p  
\v 25 Ja Anára iká iki, westíora benbo bakeya, jawen jane Disón. Jainoax westíora bake ainboyaribi iká iki, jawen jane Aholibamá. 
\p  
\v 26 Jainoax Disoman bakebora jaríbaa iki; jabo iká iki: Hemdán, Esbán, Itrán, jainoax Kerán. 
\p  
\v 27 Ja Esernin bakebobiribi iká iki: Bilhán, Zaaván jainoax Acán. 
\p  
\v 28 Ja Disáman bakebobiribi iká iki: Us betan Arán. 
\p  
\v 29 Jaskara ikax, ja jonibaon joni koshibora iká iki: Lután, Sobal, Sibón itan Aná. 
\p  
\v 30 Disón, Eser jainoax Disán. Jatobora iká iki, horeos jonibaon koshibo. Jaskara ikaxa, jaton koshibobiribi Seir janeya main jakana ikana iki. 
\p  
\v 31 Ja non janepakeabo riki, Israel jonibo apooma inontian, jabaompari Edom main apo ixon, jan jato ikínpaonibo. 
\p  
\v 32 Jatian rekénpari Edom main apo jikia joni iká iki, Bela; ja iká iki Beornin bake. Jawen jeman jane iká iki Dihanba. 
\p  
\v 33 Ja Bela mawata pekáora, jawen toan Jobab janeya joni apo jikishokoa iki, jara iká iki Zéracnin bake; Bosrá jemamea joni. 
\p  
\v 34 Jatian Jobab mawata pekáobiribira, Husam apo jikia iki; ja iká iki Temán mainmea joni. 
\p  
\v 35 Jainoax ja Husam mawata pekáora, jawen toan Hada apo jikia iki; jabiribi iká iki, Bedadnin bake. Janra Madián jonibo betan reteanankin jato kanana iki; ja Moad jeneya mainxon. Jawen jeman janebiribi iká iki Avit. 
\p  
\v 36 Jaskara iiti moa Adad mawáketian, jawen toan Samlá apo jikia iki. Jara iká iki, Masrecá jemamea joni. 
\p  
\v 37 Jatian Samlá moa mawáketian, jawen toan Saúl apo jikia iki. Ja Saúlra iká iki, paro kexá iká jema Rehobot akin akanai jemamea joni. 
\p  
\v 38 Jatian moa Saúl mawata pekáo, jawen toan Baal-hanán apo jikia iki. Ja iká iki, Acbornin bake. 
\p  
\v 39 Jainoax Baal-hanán mawáketianra, Hadad apo jikia iki. Ja iká iki Pau jemamea joni; jawen awinin jane iká iki, Mehetabel. Jatian ja Mehetabelnin titan janebiribi iká iki, Matred; jawen papashokonabiribi iká iki, Mezaab. 
\p  
\v 40 Jaskara iken, ja neno non yoiaibo riki, Esaúkan kaibobaon janeyabi jaton jemabaon janebo. Ja janebo iki natobo: Timna, Alvá, Jetet, 
\p  
\v 41 Aholibamá, Elá, Pinón, 
\p  
\v 42 Quenaz, Temán, Mibsar, 
\p  
\v 43 Magdiel, Iram, Esaú jawen wetsa jane Edom. Jabora ikana iki, Edom mainmea joni koshibo ixon, jan jato ikinabo. Jaskara ikax, ja Esaú iká iki Edom jonibaon papashoko. 
\c 37  
\s1 Josekan marokana 
\p  
\v 1 Jaskatax Jacob Canaánhainbi jaai baneta iki; jawen anibo jain jakátikanainko. 
\p  
\v 2 Natoriki ja Jacob itan jawen bakebo iní jawéki: Ja José chonka kanchis baritiaya inontianra akatiai ja jawen papan awin keskaakin ikinna Bilhá betan Zilpánin bakea jawen wetsabo betan, yoinabo koirankin. Jaskara ixonra, jawen wetsabo jakonmanankanaitiibi kaxon, jawen papa keshankatitai. 
\p  
\v 3 Ikaxbi ja Israelninra, jawen wetsa jane Jacobnin, janra jawen wetsa bakebo aká bebonbires, José noia iká iki; yosishokoxonbi bakeaa ixon. Jaskáakin noia ixonra, meskó keska metsáshaman sionyabo tariaxona iká iki. 
\p  
\v 4 Ja José jaskáakin jawen papan ayorakin noia ointaananra, jawen wetsabaon omískin peokana iki; yoyo ayamakinra oinreskana iki. 
\p  
\v 5 Jaskáakanabi, jakonhiraakin namáxon Josekan jawen wetsabo yoikasa iki. Jato jaskáakasabi jatiankaya benbonbires jawen wetsabaon omisa iki. 
\p  
\v 6 Jaskáakanabi jato yoia iki: —Eapari ninkakanwe, en namáwana jawéki en mato yoinon. 
\p  
\v 7 Ja nokon namá meran en oinnara noa iwanke, wainko kaxon trigo taxtei noa tsamata. Ja taxtexonra non awanke, senbóakinbo nexapakekin. Jatian ja nokona en nexaxon rakanara iwanke, weniinakainax pontéshaman chankati. Ja nokona jaskáketianra, ja matonabiribi iwanke, ja nokon trigo senbó en neaa chankataori boax, ja manaon beóbaini —akin. 
\p  
\v 8 Jaskáakin jato yoia, jawen wetsabaon José neskáa iki: —¿Jaskara ikax, miakayaki non apo inoxiki? —akin akana iki. Jatian jaskáakin namáxon jato yoia kopí, bebonbires José omiskana iki. 
\p  
\v 9 Jaskáakanabi jakiribi namáxon, Josekan jawen wetsabo, neskáakin jato yoiribia iki: —Enra jakiribi nokon namá meran oinwanke, bari, oxe, jainoax chonka westíora wishtin; jabora iwánke eoriti beóbaina —akin. 
\p  
\v 10 Jatian jaskáakin namatabo, jawen papa betanbi jawen wetsabo Josekan jato yoiaitian ninkáxon, jawen papan José notsina iki. Ja notsinkin aká iki neskáakin: —¿Jawe yoii ikákayarin, jaskara min namatabo? ¿Min wetsaboyaxonbi, ea min papan itan min titan, mia rabibainkin min yoiai joibo mia non ninkáxontinkayaki mia keenai? —akin. 
\p  
\v 11 Jatian ja Josekan jato jaskáakin yoia ninkáxon, jawen wetsabaon jaki ramíkin omiskana iki. Ikaxbi jawen papabiribi, jaskara Josekan namata yoiabo onankasi, ja shinanyares iká iki. 
\p  
\v 12 Jaskara iiti, wetsa neten ja Josekan wetsabo, Siquem mananman jawen papan yoinabo pasto benaxon pimai bokana iki. 
\p  
\v 13 Jaskara iken, jawen papa Israelnin, José neskáakin yoia iki: —Min wetsabora, Siquemhain yoinabo koirani bokana iki. Ja kopí ea keenai riki, jato oinni mia katin —akin. Jatian jawen papan jaskáakin yoia: —Ikonrake en jato oinbatanon —iki ikaini kaa iki. 
\p  
\v 14 Jaskáketian Hebrónhainxon Siquemhain raankin, jawen papan José yoia iki: —Kamentanwe, min wetsaboyabi yoinabora, jawekeskabira iki jato oinni. Ja moa jato oinbeirani joxonra, min ea keshanti jake, jawekeskaki ikanai ixon en onannon —akin. Jaskáxon jato ointi, Hebrónhainxon jawen papan José Siquemhain raana iki. 
\p  
\v 15 Jaskáakin jawen wetsabo benai kaaxbira, jan kati onanyamaax José benota iki. Ja benotax iitaitianra, westíora jonin nokoxon yokata iki: —¿Jawe benaiki mia iitai? —akin. 
\p  
\v 16 Jaskáakin jonin yokata, Josekan neskáa iki: —Nokon wetsabo benaira ea iitai —akin. Jatian Josekanbiribi ja joni yokáshokoa iki: —¿Minki ea yoiti atipana, ja yoina koiranaiboki, jawerano ikanai? —akin. 
\p  
\v 17 Jaskáakin yokata jonin yoia iki: —Tsoabira neno yamake, moa nenoax bokana riki. Ixonbi ja boí, neskati yoyo ikanaira en ninkáibake: Dotánhin bonon bokanwe, iki ikanaira en ninkáaibake —akin. Jaskáakin yoia kaxon, Josekan jawen wetsabo Dotánhin jato nokoa iki. 
\p  
\v 18 Jatian José kaaitian, ochokeabi jawen wetsabaon meraxon, jatoki nokotamatianbi reteti shinankana iki. 
\p  
\v 19 Jaskáakin moa reteti shinantaanan ikana iki neskati: —Oinkanwe, ja jatíbitian namataira joai —iki. 
\p  
\v 20 Ibanon joi, non retexon pozo meran potanon. Ja reteanan jain potaxonra, non papa non yoiti iki, pimís yoinanin moa piá riki, akin. Jaskáataananra noa manákanti iki, jan namáxon noa yoipachoaiboki jawekeska ikai ikax. 
\p  
\v 21 Ja jaton wetsa chiní José yoii jaskákanaitian, Rubenman ninkata iki. Jaskákanai ninkáxon, jan retekashamakin jato neskáakin yoia iki: —Retetima riki, non wetsa; 
\p  
\v 22 tsoa jonibi jain jaama pozo meranreskaya potati riki. Ja reteaxbira, noa rami itiki —akin. Ja Rubenmanra jato jaskáa iki, jan retekashamakin, itan jawen papaiba ioti shinanya ixon. 
\p  
\v 23 Jatian José kaax, moa jawen wetsaboiba nokóketian, jawen jakonshaman sion tari jopémakana iki. 
\p  
\v 24 Ja jopemaxon yatantaanan, ja mai kini chichó manxanshaman ikain José potakana iki.\fig José mai kini meran potakana.|src="CO00705b.TIF" size="col" loc="Genesis 37.24" ref="Génesis 37:24" \fig* 
\p  
\v 25 Ja José moa mai kini meran potabaini boax jawen wetsabo pii bokana iki. Ja pii yakáxon oinkana, Galaad mainmeax Ismaelita jonibo jaton camellonin peyakaabo bekana iki. Ja jonibora iká iki, inintinin maroaibo ixon, Egiptonko meskó inintibo boí; ja bokanai iníntibora iká iki: Bálsamo, mirra, akin akanai iníntibo. 
\p  
\v 26 Ja jonibo bekanai ointaanan Judakan, jawen wetsabo neskáakin yoia iki: —Jawe jakonra itima iki, ja non wetsa nonbi reteaxbi, noa jaskati paranaibo iita. 
\p  
\v 27 Jakonkayara iti iki, ja non wetsa reteyamakinbi, ja Ismaelitabores non jato maromaa. Non reteti ikaxbira, kikin non wetsaira iki —akin. Jatian Judakan jaskáakin jato yoia, moa José reteyamakana iki. 
\p  
\v 28 Jaskáakin moa reteyamaxon, jawékinin maroai madiánhinoax beai ismaelitabo jan winókanaitian oinxon, pozo meranoa José tsekakana iki. Ja tsekataanan, rabé chonka koríki kopía, madianita jonibo maromakana iki. Jaskáakin maromakana, moa José Egiptonko bokana iki. 
\p  
\v 29 Jatian Rubenman ja mai kininko joxon oinnabi, moa kini chichó José yama iká iki. Ja yamaketian jaon masá shinankin, jaton axébiribi jaskara iketian, jan sawea chopabi noshia iki. 
\p  
\v 30 Jatian jaskara ointaanan, jakiribi banékainxon, ja Rubenman jawen wetsabo neskáakin yoia iki: —Ja non wetsara, moa mai kini meran yamake. ¿Jaskara ikenki, rama ea jawe iti iki? —akin. 
\p  
\v 31 Ja Rubenman jato jaskáakin yoia, jawen wetsabaon Josekan tari bixon, cabra bake retetaanan, jawen jimin ja tari sikakana iki. 
\p  
\v 32 Ja Josekan tari yoina jimin sikataanan, jawen papa boxonkana iki. Ja boxoni jaton papaiba kaax nokóxon, ja tari oinmakin neskáakana iki: “¿Natomarin min bake Josekan tari, jokin meraxon non bea?” ikinbo. 
\p  
\v 33 Jaskáakin yoikana oinxon, jawen bake Josekan tari onantaanan, Jacob iká iki: “Ja riki nokon bake Josekan tari, ja pimís yoinanin piara ibirai”, iki. 
\p  
\v 34 Jatianra Jacobnin jawen sawea chopa waxaa iki, itan ja mawákanketian saweti chopara sawea iki, itan basibiresa jawen bake mawata kopí winia iki. 
\p  
\v 35 Jatíbi jawen benbo bakebaon itan jawen bake ainbobaonra raromakasa iki, ikaxbira já raromakantinin keenyamaa iki, jaskáyamaira, jawen bake kopí winiresa iki, itan yoyo ika iki: “Nokon bake kopíra ea meketai, ja mawábo ikain jabé iki ea kaai kamanra ikai”, ikinbo. 
\p  
\v 36 Jatian jaskati Josekan marotaanan Egiptonko boxon, Potifar maromakana iki. Ja Potifar iká iki, faraón betan iká sontárobaon joni koshi. Jainoaxibi iká iki, jato koiranaibaon joni koshi. 
\c 38  
\s1 Judá itan Tamar iká 
\p  
\v 1 Jaskarabo inontianribira, Judá jawen wetsaboibakeax moa wetsanko janbiribi jaai kaa iki. Jara kaa iki, Hirá janeya jonin xobonko, ja Hirára iká iki, adumita joni. 
\p  
\v 2 Jain ixonra, Judakan westíora ainbo meraa iki; jara iká iki cananeo ainbo, Súa janeya ainbaon bake. Ja ainbo teaxonra, moa awinhakin bia iki. 
\p  
\v 3 Ja bixon bakeaa iki; ja bake janea iki Er akin. 
\p  
\v 4 Japekáo wetsa bakearibaa iki, ja bake janea iki, Onan akin. 
\p  
\v 5 Jainxon wetsaribi bakeaa iki, ja bake janea iki, Selá akin. Ja bakeanontianra, Quezibiain iká iki. 
\p  
\v 6 Jaskara iikinra, Judakan jawen reken bake, westíora ainbo bimaa iki; ja bimaa ainbaon jane iká iki, Tamar. 
\p  
\v 7 Ja Judakan reken bake Er iká iki, Diossen oinna jawen ikábo jakonma. Jaskara joni iketianra, Ibon moa jamayamaa iki. 
\p  
\v 8 Jatian jaskáketian, Judakan aká iki jawen bake Onan neskáakin: —Ja min wetsan kachiana ainbora min biti jake. Ja bixonra, ja min wetsa mawata min bakeaxonti jake, maton axé jaskara iketian —akin. 
\p  
\v 9 Jaskáati jawen papan yoiabi, ja jawen awin wetsa betan bakeaabo, jawenama iti onanxon, ja ainbo betan yoranaitiibi bakeanaketian wetsankobores boanmaa iki. 
\p  
\v 10 Ja Onánman jaskáai Ibon oinna iká iki, jakonma jawéki. Jaskara iketian, Diossenbi ja Onanribi mawámaa iki. 
\p  
\v 11 Jaskáketian Judakan, jawen baban ewa Tamar yoia iki: —Ramapari jaskara beneomabi min papan xobon jawé; nokon bake Selá aniai kaman —akin. Ja Judakanra jawen baban ewa jaskáakin yoia iki, jawen wetsabo iká keskáribii, jawen bake Selá mawáti shinankin. Ja kopíra, ja Tamar jawen aniboibapari jaai kaa iki. 
\p  
\v 12 Jaskata basi iitira, Judakan awin moa mawata iki. Ja Judakan awinra iká iki, Súakan bake ainbo. Jaskáakin jawen awin mawámaax iiti, moa jawen onís shinan tantipakeaxa, ja Judá kaa iki, Timnat akin akanai jemanko. Ja jemanribira ikana iki, jawen yoina rapéstexonai jonibo. Jatian jain kaaitianra, ja jabé raenanai joni Hirá jabé kaa iki; jara iká iki adulamita joni. 
\p  
\v 13 Jaskara iikinra, Tamarnin ninkata iki, jawen bene ipaonitonin papa Judá, Timnat jemanko kaa. Ja Judá jain kaara iká iki, jawen yoina rapéstexonkana rani bii. 
\p  
\v 14 Jatian ja Timnat jemanko Judá joai ninkáxon, ja Tamarnin aká iki wetsa chopa sawexon, ja benomaaxon saweyantana chopa jopékin. Jaskáakin ja chopa jopexon, onankanaketian wetsa chopa sawetaanan, wetsa choparibi biax jan rakótaanan, janribi jawen bemanan mapoa iki. Jaskati chopan mapótaanan, Enaim jemanko iká, jan jikikanai xepótiain yakata iki. Ja xepótira iká iki, Timnat jemanko kati bai kexa iká. Ja Selá moa anii senena ninkáxon, ja biti shinanaxa Tamar jaskata iki; ixonbira jawen papan bimayamaa iki. 
\p  
\v 15 Jatian ja Timnat jeman kakin Judakan oinna iká iki, westíora ainbo chopan mapotax yakata. Jaskara oinxon shinanna iki, wetsabires tsini ainbora ibirai ixon. 
\p  
\v 16 Jaskara ointaanan, jawen baban ewamara ibirai ikax, ja ainbo yakataiba kaa iki. Kaxon aká iki neskáakin: —Eara mion keenai, ¿Minki ea ikintima iki? —akin. Jaskáa ja ainbaon yoia iki: —¿En mia ikinaki, jawe min ea meniti iki? —akin. 
\p  
\v 17 Jaskáakin ainbaon yoia, Judakan neskáa iki: —Enra mia meniti jake, nokon yoinabo ikáinoa, westíora cabra bakeshoko —akin. Jaskáakin yoia: —Jakon riki —iki iká iki ja ainbo. Jaskáaxonbi yoiribia iki: —Ja cabra bakeshoko min ea bemai kamanpari, min jawékibo ea neno potaxonwe —akin. 
\p  
\v 18 Jaskáakin yokata, Judakan aká iki neskáakin: —¿Jawe jawéki en mia potaxontinkayaki mia keenai? —akin. Jaskáa ainbaon yoia iki: —Ea potaxonwe, min janeya meosoti keská repania teoti betan, min kekóti —akin. Jaskáakin yokáketian, ja yokata jawékibo, Judakan menia iki. Ja yokatabo menitaanan, ja ainbo moa axon, tooya banémaa iki. 
\p  
\v 19 Jatian moa jaskáa kaxon, ja Tamarnin jakiribi ja benomaayaxon saweti chopa saweribia iki. 
\p  
\v 20 Ja ainbo moa jaskáabaini kaxon, jabé raenanai adulamita joni betan, Judakan cabra bakeshoko, ja ainbo bomaa iki. Ja bomaa kaxonbi, ja ainbo nokoyamaa iki. 
\p  
\v 21 Ja ainbo nokoyamaxon, ja jonin jain iká jonibo yokata iki, neskáakin: —¿Jawerano kaarin, ja Enainhainoa tsini ainbo, neno bai kexa yakata en oinhibata? —akin. Jatian yoikana iki: Nenora jawetianbi, tsini ainbo non oinyosma iki, akin akana iki. 
\p  
\v 22 Jaskáakana ja joni Judáiba karíbaa iki. Kaxon yoia iki neskákin: —Ja min jaiba ea raana ainbora yama ike. Jain ronki, nin westíora tsini ainbobi yamake, ikira ikanke —akin. 
\p  
\v 23 Jaskáaketian Judakan neskáakin yoia iki: —Jaskara iken, ibanon ja en meniibata jawékiabi baneti. Jatianra ja en meniti yoiibata jawéki, paranyamakin en bomaa menikaskin, min rotoa iketian noki shirokantima iki —akin. 
\p  
\v 24 Jatian moa kimisha oxe winota pekáo, Judá yoikana iki neskáakin: —Oa min baken kachiana ainbo Tamar ronki, joni betan iorai moa tóoke —akin akana iki. Jaskáakana koshin saí iki, Judá neskata iki: —Jaskara iken, ja ainbo yatanxon, ja jemamea pikotaanan, jiriabi boxon menokanwe —iki iká iki. 
\p  
\v 25 Jatian moa yataanan retenoxon pikokanaitian, ja Tamarnin jawen bene wayonman papa jato yoimaa iki neskáakin: “Ja nato jawékibaon ibon riki, jan ea tooa. Jaskara iken, oinwe min tsonaborin nato meosoti itan teoti itan nato bastón”, akin. 
\p  
\v 26 Jaskáakin ja jawékibo onantaanan, Judá iká iki neskati: “Ja aibaonra jakon aká iki, enra jakonma ake, ja nokon benbo bake Selá betan benomayamaa kopí”. Jainoaxa moa jabé oxawetsayamaa iki. 
\p  
\v 27 Jaskata iiti, ja Tamar tootax rabébaon bakena iki. 
\p  
\v 28 Jatian moa pikókinra westioratonin jawen meken pikoa iki, jatianra ja bakenmaitonin joshin cintan menexa iki, jaskaaxa neskata iki: “Nato riki ja reken pikota”, iki. 
\p  
\v 29 Jatian ja poyan pikota iwana jakiribi jikiketian, ja rawini japekáo iwana wetsa bake pikota iki. Jaskati japari pikóketianra, jan bakenmaitonin janea iki: Fares akin. Ja iki, ¡jawen wetsa werantaanan japari pikota! iki iká. 
\p  
\v 30 Ja pikota pekáopari, ja joshin cintan nexawana bake pikota iki; ja pikóketian janea iki Zérac akin. 
\c 39  
\s1 Potifarnin awin iká 
\p  
\v 1 Jatian José Egiptonko bokanketianra, egipcio joni Potifar janeyaton ismaelitaboikea marokin bia iki. Ja Potifar iká iki faraón betan teetai joni koshi, itan, já koirannai sontárobaon koshi. 
\p  
\v 2 Jaskati jaon marokankebi, Diosbi jabé iketian, jawen joni koshin xobon, José jakonbires jaa iki. 
\p  
\v 3 Jawen joni koshinra onanna iká iki, ja José betanbi Dios iketian, jatíbi jawéki jakonbires jan imaxonai. 
\p  
\v 4 Ja Diossenbira José jaskara imaa iki, jawen joni koshin jaskara jakon iketian noinon ixon. Jaskáakin noia ixonra, jawenabiribishaman joni ixon, jawen tee jakonhakin axonnon ixon, joni koshi jikimaa iki. Jainxon jatíbi jawen jawékibo, jakonhakin koiranxonon ixonribira, joni koshi imaa iki. 
\p  
\v 5 Ja Potifarnin, José joni koshi jikimaxon, jatíbi jawen xobon iká jawékiboyabi, jawen banábo itan jawen yoinabo koiranti jaki jenenontianbira, Diossen jatíbinin jakonhakin Potifar akinna iki. 
\p  
\v 6 Jaskáakin jawen jawékibo José koiranmaa, jakonhakin koiranxonaitian onanax, moa jaakin shinanyamai, pitiakinres shinanni jaa iki. Ikaxbi ja Joséra iká iki, jatíbinin jakon ikax, bakeranon metsáshaman. 
\p  
\v 7 Jaskati ja José, moa jato betan basi jaa iitaitianra, jawen joni koshi Potifarnin awin, jaon keeni peokoota iki. Jaskati jaon keeni iikin, wetsa neten ja ainbaon José aká iki neskáakin: —Nokon bachinkopari rakánon kawé —akin. 
\p  
\v 8 Jaskáti ainbaon yoiabi, jabé jaskátinin keenyamakin Josekan aká iki neskáakin: —Oinwe, ja neno iká jatíbi min benen jawékibo iki, nokonabi keskáabainxon en koiranxonai. Jakopí riki, ja min benen jawen jatíbi jawékibo eki jeneresa. Jaskara ikax, moa jawebi maxkáyamakinra, wetsa jawékiboakin en moa shinanti yamake. 
\p  
\v 9 Nato xobonra, wetsa ea xewina joni koshi yamake. Jaskáakin joni koshi imataananra, nokon koshin ea yoia iki, nato xobomea jatíbi jawékibo en aresti. Jatian miabiribi iki, ja nokon joni koshin awin. Jaskara ikenbi, mia teaaxa nokon Dioski ea ochati iki —akinra aká iki. 
\p  
\v 10 Jaskáakinbo Josekan ja ainbo yoiabi, netetiibi amakaskin teai, jaiba joi jeneyamaa iki. Jaskatainbi Josekan ayamaa iki. 
\p  
\v 11 Jaskara iiti, wetsa neten José kaa iki, ja ainbo jain iká xobon tee akí. Ja xobon tee akai netenribi, tsoabi jain yama iká iki. 
\p  
\v 12 Jaskara iketian, ja ainbaon joxon amakaskin, José jawen chopan yatantoshita iki. Jaskáabi akáshamai jabati kakin, ja ainbaon jan yatana jawen chopa ishtoi kakin, jaki potabaina iki. 
\p  
\v 13 Jatian ja Josekan jabati kakin, jawen chopa jopébaina, ja ainbaon mekenman baneta iki. 
\p  
\v 14 Jaskati ja chopa tsomaayanix iká iki, Potifarnin awin sion iananbi, jawen xobon iká jawen yonotibo akí neskati: —Jaweatibira non kaiboma ikenbi, hebreo joni nokon benen bexonra, ea keenyamaibi ja jonin ea akeanke. Ja amakashamaira, ea koshin sion ike. 
\p  
\v 15 Jaskati ja amakashamai, ea ikonbiresi koshin sion ikaitianra ake, jawen chopa neno potabainkin —iki iká iki. 
\p  
\v 16 Jaskáxon ja ainbaon aká iki, jawen bene joketian oinmanoxon, Josekan chopa jain benxoakin. 
\p  
\v 17 Jatian jawen bene moa joketian, jawen yanka yonotibo yoiwana keskáribiakin yoii iká iki neskati: —Ja non kaibo ikenmabi, hebreo joni min beyantanatoninra, ea jain oxainko jikixon, ea keenyamainbi yatanxon ea akáswanke. 
\p  
\v 18 Ikaxbi ea koshin sion ikaitianra awanke, ishtoi kakin jawen chopa potabainkin. 
\p  
\v 19 Eara jaskáawanke ja min yanka yonotinin —iki. Jawen awinin jaskáakin Potifar keshana, ikonbiresi sinata iki. 
\p  
\v 20 Jaskati sináxon, José preso potaa iki; jain apon joniboribi preso ikanainko. 
\p  
\v 21 Ja Potifarnin jaskáakenbi, Diossen akonbireskin José noikin jeneyamakin, jaskarainoabi akinkin jeneyamaa iki. Ja kopíra Diossenbi amaa, ja presobo koirana jonin, José jaweayamakin jakonharesa iki. 
\p  
\v 22 Jatian jaskara iikin, ja presobo koirannai joni koshin, José aká iki cárcel meran ikábaon koshi jikimakin. Jainxon ja cárcel meranxon akanai teeboribi jan jato amaa iki. 
\p  
\v 23 Jatian ja cárcel meranoa joni koshin, moa jawebi oinyamaa iki, jatíbi jawéki moa Joséki jenea ixon. Jaskara iketianra, Diosbi jabé ixon akinna, Josekan aká jawékibo jatíbi jakonbires iká iki. 
\c 40  
\s1 Rabé jonín namata Josekan yoia 
\p  
\v 1 Jaskarabo iiti, jan jato xeamaibaon joni koshi betan panhakaibaon joni koshin, ja Egiptonkonia apo akonbireskin sinámakana iki. 
\p  
\v 2 Faraón, apora, ja joni koshi rabéki sinata iki, ja xeamaibaon koshiki itan ja pan axonaibaon koshiki, 
\p  
\v 3 jatianra ja koirannai sontárobaon koshin xobonko jain cárcel ikainko jato niamaa iki. Jainshamanribira José xepokana iká iki. 
\p  
\v 4 Ja koirannai sontárobaon koshinra ja joni koshibo akinnon ixon José yoia iki, jatianra ja cárcel meran basi ikana iki. 
\p  
\v 5 Jaskati jain preso iikin, ja apo xeamaibaon joni koshi betan panhakaibaon joni koshin namábekona iki. Ja yamébicho rabéxonbi namábekonara, wetsaresibi namábo iká iki. 
\p  
\v 6 Jatian yamékirishoko Josekan kaxon, ja rabé joni jato oinnara iká iki, jaakinres shinanni onísshoko itinbekona. 
\p  
\v 7 Jaskara ja jabé preso oinxon, Josekan jato yokata iki: —¿Jawekopikayaki, itimareshoko mato iibekonai? —akin. 
\p  
\v 8 Jato jaskáakin yokata, rabéxonbi neskáakin yoibekona iki: —Rama yaméra non namáwanke; ixonbira ja non namata jawéki, jawe yoii ikárin ixon noa jan yoiti yamake —akin. Jaskáakin yoibekonketian, jato neskáa iki: —¿Diossenbi mato jaskáakin namámaara ibirai? Ja kopí, ja maton namábekonapari ea yoikanwe —akin. 
\p  
\v 9 Jatian ja apo xeamaitonin joni koshinpari, jan namatabo José yoia iki. Ja yoikin aká iki neskáakin: —Ja nokon namá meranra en oinwanke, uva jiwi ebebon chankata; 
\p  
\v 10 ja uva jiwira iwanke, jawen kimisha poyanya. Ja poyanhinoax, wetsa poyan pikotainoaxa iwanke, jawen joabo jokoni. Ja joabo jokontaanan, jabi bimiaxa iwanke, moa ja uva bimibo joshini. 
\p  
\v 11 Jatianra iwanke, ja faraónman kenpo en tsomaa. Ja kenpo tsomaatonra en awanke, ja uva bimi joshina bitaanan, ja kenpon potsikin. Jaskáakin senenhataananra, en awanke ja apo faraón en menikin —akin. 
\p  
\v 12 Jaskáakin jaton namá yoiketian, Josekan jato aká iki neskáakin: —Ja min namá riki, neskara yoii iká: Ja min namá meran, uva jiwi kimisha poyan min oinna riki, kimisha nete yoii iká. 
\p  
\v 13 Ja kimisha nete senenketianra, faraónman jakiribi min iká jawékibo mia oinni joai. Ja joxon ointaananra, ja min akátiai teeain, jakiribi mia jikimatiki. Jaskáakin jikimaribaara, moa mia ikátiai keskáribii, ja faraónman tee axoni jato xeamaibaon joni koshi mia iribati iki. 
\p  
\v 14 Jaskáakin moa jakiribi ja teeain mia jikimaa, ea noibakin ekiakintani shinannoxiwe. Jaskara ixon, faraón ea yoixonoxiwe, nato cárcel meranoa ea moa pikonon. 
\p  
\v 15 Ea riki, hebreo jonibo iká mainmea yometsoxon bekana joni. Jakopíra, jawe jakonmabi akáma ikax, ea neno cárcel meran itima iki —akin aká iki. 
\p  
\v 16 Jatian jaskáakin jakonhiraakin, ja namá Josekan yoiaitian ninkáxon, ja panhaibaon joni koshin José yoishokoa iki neskáakin: —Enbiribi namatara iwanke, eaki kimisha joxo tasakan pan bochoaa maia. 
\p  
\v 17 Ja wetsa tasá bochiki ikára iwanke, meskó keska bata pan bochoya; ja faraón boxonti. Ja bata panbora awanke, isábo bexon en maia tasakameabi pikin —akin aká iki. 
\p  
\v 18 Jaskáa Josekan yoia iki: —Ja min namata riki, neskara yoii iká: Ja kimisha tasá min namata riki, kimisha nete yoii iká. 
\p  
\v 19 Jainoax ja kimisha nete itinra, min ikábo faraónman mia ointi jake. Jaskáaxonra jiwin paninhanan mia reteti jato yoinoxiki, jatianra isábaon bexon min yora pikántiki —akin aká iki. 
\p  
\v 20 Jatian ja kimisha nete itin iká iki, faraónman pikóni nete senenai. Ja nete senenketian, jawen joni koshiboyaxonbi faraónman fiestaa iki. Jatian ja fiestanko bekanabo bebonxonbi, faraónman aká iki, ja cárcel meran niakana jan jato xeamaibaon joni koshi betanbi, jan jato pan axonaibaon joni koshi, cárcel meranoa jato jeman pikomakin. 
\p  
\v 21 Jaskáaxon ja xeati jato xeamaibaon koshi, jakiribi jawen teeain jikimaa iki. Jaskáakin jikima, ja moatianbi akátiai keskábiakin, faraón xeati boxona iki. 
\p  
\v 22 Ikaxbi jan jato panhaxonaibaon joni koshira, risbikan tenéxtaanan jato jiwinko paninmaa iki. Jaskatax, ja Josekan jaton namá yoia keskáshaman senena iki. 
\p  
\v 23 Ikaxbi jato xeamaibaon joni koshi, moa jakiribi jawen teetiain jikixonbi, Joséakintanibi shinanyamaa iki. 
\c 41  
\s1 Faraónman namata Josekan yoia 
\p  
\v 1 Jatian moa jaskarabo iká, rabé baritia winota pekáo, westíora yamé faraónman namata iki. Ja namá meran oinna ronki iká iki, Nilo janeya paro kexá keníxon oinni chankata. 
\p  
\v 2 Jain keníxon oinna iká iki, kanchis waka xoa jakonshamanbo, ja paromeax mapeti. Ja wakabo mapéxon, ja paro kexakea neshan tawa meranoa xobibo piá iki. 
\p  
\v 3 Japekáo oinribia iká iki, kanchis waka oshishokobo, ja paromeax mapeti. Jaskara wakabo mapetax, ja xoashamanbo patax, charókana iki. 
\p  
\v 4 Jatian ja oshishoko waka mapetabaon, ja xoashamanbo pikin keyoai oinna iki. Jaskarabo namá meran ointaanan, moa faraón besoa iki. 
\p  
\v 5 Jaskataxbi moa jakiribi faraón oxaribia iki. Ja oxaxon namáribia iki, westíora nia trigonimeaxbicho, kanchis texkan jakonshaman jokona. 
\p  
\v 6 Jainxon oinribia iki, kanchis trigo texkan, bero chorishamatianbi bari xanan siwáabo ikax bimiomabo. Jaskarara iká iki, bari pikotaiorikeax payákin, bari xanan choshiayona ikax. 
\p  
\v 7 Jatian ja kanchis trigo texkan choshishokobaon aká iki, ja jakonshaman texkanbo pikin keyokin. Jaskati oxá besoxon faraónman onanna iki, namáketian iitai. 
\p  
\v 8 Jaskáakin namáwanxon, moa nete xabáketian jaakinres shinanira faraón iká iki. Jaskati ja shinanyares ixon, ja namá onankaskin jatíbi ja Egiptonkonia onanya joniboyabi onanmis jonibo, jato kenamaa iki. Jaskáakin jato faraónman kenamaa bexonbi, tsonbi ja namá jaskara yoii iká yoiti atipanyamakana iki. 
\p  
\v 9 Jaskáakin yoiti atipanyamakana ointaanan, ja jato xeamaibaon joni koshin, jatianpari José shinanna iki. Ja shinanritaanan, faraón aká iki neskáakin: —Ramaparira en shinanrike, ea jakonmabires joni baneta. 
\p  
\v 10 Jatian mia apo, jato panhaxonaibaon joni koshi betanbi, eki sináxon, noa rabébi ja koirannai sontárobaon koshin xobonko cárcel ikainko min noa raana iki. 
\p  
\v 11 Jaskara iikinra, westíora yamé non rabéxonbi namábekona iki. Ja jato jan panhaxonaibaon koshin namata iká iki, wetsaresibi. Jatian en akábiribi iká iki, wetsaresibi. Jainoax ja namáboribi iká iki, wetsaresibi jawéki iti yoii ikábo. 
\p  
\v 12 Jaskara non namánontianra, jainribi nobé preso iká iki, westíora hebreo bakeranon. Ja bakeranonra iká iki, sontárobaon joni koshin ináabainxon yanka yonoai. Jaskáakin namatabo, ja bakeranon non yoiara, jaskara yoii ikábo noa onantiakin jan yoipakea iki. 
\p  
\v 13 Jatianra jan non namábo noa yoipakexona keskáshamanbo senena iki. Ja namábo noa jan yoia keská senenmakinra min aká iki, eabiribi nokon tee ikatiain jikimaxonbi, ja wetsabiribi jato nishin tenexmaxon paninhanan min jato retemakin —akin aká iki. 
\p  
\v 14 Jaskáakin yoiatianbi, cárcel meranoa José pikoxon bexonkanti, faraónman jato yoia iki. Ja faraónhiba joti yoikana benxokaakin, Josekan jawen kenibo oroxon, bená chopabo saweyontaanan, joá iki. 
\p  
\v 15 Ja José moa joketian, faraónman yoia iki, neskáakin: —En namatabora, ea tsonbi ja yoii ikábo onantiakin yoiti atipanyamakanke. Jaskara ikenbira ea yoikanke, namábo mia yoikanketian, jaskara yoii iká riki, ixonbo min jato yoiai —akin. 
\p  
\v 16 Jaskáakin yoia José iká iki neskati: —Jaskara namábo en onantiakin yoiaibo riki, Diossenbi amaa en akaires; jaskara ixonra, jan amaares min onannon ixon mia en yoiti atipanke —iki. 
\p  
\v 17 Jaskáketian faraónman aká iki, José neskáakin: —Nokon namá meranra ea iibake, Nilo janeya paro kexá ea chankata. 
\p  
\v 18 Ja paromeaxa ibake, kanchis waka xoa jakonshamanbo pikoti. Jabo pikotax mapéxonra aibake, ian kexa xoxoai neshan tawa keská xaranmea xobibo pikin. 
\p  
\v 19 Jatian ja xoashamanbo pekáora iibake, kanchis waka kikinbires jakonma oshishokobo bei. Jaskara wakabora, nin jawetianbi Egipto mainmea en oinyosma iki. 
\p  
\v 20 Ja oshishoko waka beabaonra aibake, ja jatonpari mapéwana xoa itan jakonshaman kanchis wakabo pikin keyokin. 
\p  
\v 21 Jaskáakin ja xoashaman jabé wakabo piaxbira iibake, ja oshishoko wakabo piama keskábiresbo ikax, jaskara oshibiresbo. Jaskara oinkin senenhataananra, ea moa jakiribi oxá besoibake, 
\p  
\v 22 jatian jakiribi moa oxaribixonra en namáribiibake, westíora trigo taxomeaxbicho, kanchis texkan jakonshamani bimiax paniabo. 
\p  
\v 23 Jainxon ja namá meranribira en oinhibake, westíora trigo taxomeaxbichoribi, kanchis texkan jakonmai bimia. Ja texkanbora ibake, bari pikotaiorikeax xana payataitonin choshia ikax, siwáshokobo. 
\p  
\v 24 Ja trigo texkan siwáshokobaonra aibake, ja jakonshaman texkanbo pikin keyokin. Jaskarabo namáxon onankaskin, ja onan jonibo kenamaxon en jato yokatabira, ea tsonbi onantiakin yoiti atipanyamakanke —akin aká iki. 
\p  
\v 25 Jaskáaketian Josekan faraón yoia iki: —Ja rabé keská min namata riki, westíora jawékibicho iti yoii iká. Diossenra jan akí kaai jaweki mia keshanke. 
\p  
\v 26 Ja kanchis waka xoashamanbo min namata riki, kanchis baritia yoii iká. Jatian ja kanchis trigo texkan jakonshaman min oinna riki, ja kanchis baritia yoii ikáribi. 
\p  
\v 27 Jainoax kanchis waka jakonma oshishokobo min oinna, itan ja kanchis trigo texkan bari pikotaiorikeax xana payataitonin choshia min oinna riki, kanchis baritia jawékiatinin ikanti yoii iká. 
\p  
\v 28 Ja jaskara namábo oinmaxonra, Diossenbi ja apo onanmaa iki, jaskara jawékibo janbi imai kaaibo. 
\p  
\v 29 Jaskara ikenra, ja Egipto main kanchis baritia senen, yoábo kikinbires icha iki kaai. 
\p  
\v 30 Jatian jaskata pekáora, kanchis baritia senenribi yoábo iamaitian, jawékiatin ikonbiresnoxikanai. Jaskati jawékiatinin iorakinbira, jonibaon onanyamaresti iki, jaskara moatian ikátiimabira, Egipto main iorai jawékiatinin ikí bonoxikanai. 
\p  
\v 31 Ja Egipto mainmeax ikonbiresi jawékiatinin ititianra, ja moatian icha jawékiati jakátiaibaon moa shinanbenokanti iki. 
\p  
\v 32 Ja faraónman rabéakin namatara, jaskara iti yoii iká namá rabébires iki. Jaskara itibora, Diossenbi moa basima imati jake. 
\p  
\v 33 Jaskara iken, jakonkayara iti iki, mia apo ixon westíora onan joni, itan shinanya joni katóanan, nato Egipto main iká jonibo jan jato ikinnon ixon, min koshi jikimati. 
\p  
\v 34 Jakopíra, mia apo ixonkaya min ati jake neskara: Minra joni koshibo janepakeanan, jato raanti jake, ja Egipto main iká jatíbi jemabaon. Jain kaxonra, ja kanchis baritia senen yoá icha inontian tsinkikana yoábo, pichika tsamáinoa westíorabo jato bichinkanti jake. 
\p  
\v 35 Jato bichinxon bexonra, jainbicho tsinkianan tsamankanti jake, jainoa jaton apon jaskaakin ati jato yoinon ixon. Jaskáaxonra ja Egipto main iká jemabaon jaa jonibo, jato jawékiamakanti iki. 
\p  
\v 36 Jaskáaxonra, jato bichina yoábo, ja Egiptonko iká jeman benxoakanti iki. Jatianra ja kanchis baritia yoakan ititian, moa jonibaon ja jawékiakantibo jati iki —akinra aká iki. 
\s1 Egipto mainmea jonibaon koshi José jikia 
\p  
\v 37 Jaskáatibo Josekan jato yoia, ja faraón betanbi jawen joni koshibaon shinanna, kikinbires jakon jawéki iká iki. 
\p  
\v 38 Jaskáakin jawen namá yoia moa onantaanan, faraónman jabé ikábo neskáakin yoia iki: —¿Maton shinanaki, nato bakeranon keskáribi, Diossen shinanman iboaa wetsa joni non merati atipana? —akin. 
\p  
\v 39 Jatian ja Josébiribi faraónman neskáa iki: —Mia keská Diossen onan shinanya jonira, tsoabi yamake. Miabicho riki, jaskarabiribi iti Diossenbi imaa ikax, jato onanai joni. 
\p  
\v 40 Rama netenbira, nokon toan ea jain iká palacionko mia joni koshi en imai. Jaskáakin joni koshi en mia imaketianra, jatíbi min yoia joibo, nokon jonibaon mia ninkáxonti iki. Eabichoresa, apo ikax mia xewina joni koshi iti iki. 
\p  
\v 41 Egipto main iká jatíbi jonibaon koshiribira en mia imai —akin aká iki.\fig Faraónman José koshi imaa.|src="CO00721b.TIF" size="col" loc="Genesis 41.39-41" ref="Génesis 41:41" \fig* 
\p  
\v 42 Jaskáataanan, jawen metotiainoa jawen janeya meosoti tsekataanan, faraónman José sawemaa iki. Jainxon lino aká chopa kikin kopí itan jakonshamanribi, oro teoti betanbi bexon José sawemakana iki. 
\p  
\v 43 Jaskáakin senenhataanan, ja apo jan kaai carro pekáo wetsa carro ikátonin, moa apo keska itiribi janea iketian, José nanémaa iki. Ja nanémataanan boí, jabé boai apon joni koshibo ikana iki neskati: Jainra apo kaai, “¡bai xepoyamakanwe!”, ja apo mato ponte winotaitian rabii já bebon chirankookanwe, iki saa iibainkana iki. Jaskataxa Egipto main iká apon koshi jikimaa, José jain baneta iki. 
\p  
\v 44 Jainxon faraónman José yoiribia iki neskáakin: —Ea riki, Egipto mainmea apo. Jaskara ixon riki, en mia joni koshi jikimaa. Jaskara mia joni koshi iketianra, jawékibo anoxon miapari yokákanti jake —akin. 
\p  
\v 45 Jainxonribira faraónman, wetsa jane José menia iki. Ja jane menia iká iki, Zafnat-panea. Jaskáakin janetaanan, Potiferanin bake ainbo Asenat awinhanon ixon bimaa iki. Ja Potiferara iká iki, On jemamea sacerdote. Jaskata pekáora, Egipto mainmea jemabotiibi José kaa iki. 
\p  
\v 46 Joséra kimisha chonka baritiaya iká iki faraónhiba bokanontian. Ja apoibakeax pikótaananra, jatíbi ja Egipto main iká jemabaon kaa iki. 
\p  
\v 47 Ja José Egiptonko joni koshi inontianra, kanchis baritia senen kikinbiresi banábo jakonshamani xoxoax, ikonbiresi bimia iki. 
\p  
\v 48 Ja banábo kanchis baritia senen, ikonshamani bimiketian tsinkixonra, Josekan aká iki ja Egipto main iká jemabotiibi ja jawékiati janon ixon, jato benxoamakin. 
\p  
\v 49 Ja Josekan jato tsinkimaa trigo, tsonbi topontimatii kikinbires icha ikaxa iká iki, aniparo kexá iká mashitiibires. 
\p  
\v 50 Jatian jawékiatinin iti peokootamatianra, Josekan jawen awin Asenat betan rabé bakeaa iki. 
\p  
\v 51 Ja reken pikota jawen bakera, Josekan janea iki, Manasés akin. Jaskáakin jawen bake ja janen akira iká iki, neskati: “Diossenbira ake, jatíbi ea onitsapita jawéki en shinanaibo, ea shinanbenomakin. Jainxonribira ake, ja nokon kaibobo onitsapitai en shinanai shinanboribi ea shinanbenomakin”, iki iká iki. 
\p  
\v 52 Jatian ja jawen wetsa bake pikota, Josekan janea iki, Efraín akin. Ja janeira iká iki José neskati: “Ea onitsapita mainxonra nokon bakebo ea Diossen menia iki”, iki. 
\p  
\v 53 Jaskata iitira, moa kanchis baritia senenketian, ja icha jawékiati japachoaibo moa keyota iki. 
\p  
\v 54 Jatian ja icha jawékiati ipachoai keyota pekáobiribi, moa jatíbiain jawékiatinin itibiribi peokoota iki. Jaskati jatíbiain jawékiatinin ikanainbi, Egipto mainbiribi icha jawékiati ja iki. 
\p  
\v 55 Jaskati ja Egipto main iká wetsa jemabo, moa jaton jawékiati keyoax, jawékiatinin iki peokooti faraónhiba yobeni bokana iki. Jaskati jaiba bokanketian, faraónman jato aká iki: “Joséiba kaxon jan yoia keskábo axontankanwe”, akin. 
\p  
\v 56 Jatian jaskati moa jatíbi ja Egipto main iká jemabaon jawékiatinin ikanaitian, jain jawékiati benxoaabo jokonhaxon, ja Egipto jonibo Josekan jato maromaa iki. Jaskáakin Josekan jato akinabi, bebonbires jawékiatinin ibotankana iki. 
\p  
\v 57 Jaskara iketian, jatíbiainoax trigo maroi Egiptonko José ikain bekana iki. Jatíbiainra kikinbiresi jawékiatinin ikana iki. 
\c 42  
\s1 Josekan wetsabo Egiptonko kaa 
\p  
\v 1 Jatian jaskati jato iká main moa yoábo yama inontianra, Jacobnin ninkata iki, Egipto main icha jawékiatia ikanai. Jaskara ninkáxon, jawen bakebo yoia iki neskáakin: “¿Jaweakikayaki, jawe akímabi manaanani mato neno oinhananreskanai?” 
\p  
\v 2 Enra ninkáke, Egipto main icha jawékiatia ikanai. Jaskara iken, non ja jawékianon jain boxonpari, trigo marokin bitankanwe; noara pitin retenake, akin jato aká iki. 
\p  
\v 3 Jaton papan jato jaskáakin yoia, ja chonka Josekan wetsabo bokana iki; Egiptonkonia trigo maroi. 
\p  
\v 4 Jaskati jawen wetsa bakebo trigo maroi bokanainbi, Jacobnin jawen bake Benjamínbicho jato betan raanyamaa iki; jain kaax jakonma winóti shinankin. 
\p  
\v 5 Ja trigo maroiribi, wetsankonia jonibo bokanaibo betanra, ja Israelnin bakeboribi bokana iki. Jainra bokana iki, ja jain ikana Canaán main, moa jawe jawékiatibi yamaketian. 
\p  
\v 6 Jaskarabo inontianra, jainoa joni koshi iti José jikimakana iká iki. Jainoax jaribira iká iki, wetsankoniaxbo trigonin maroi beaibo jato jan maromai. Jaskara iketianra, ja trigo maroi boax Joséiba nokótaanan, jawen wetsabo ja José rabii, ja bebon chirankotaanan, maikibi bekepikana iki. 
\p  
\v 7 Jaiba nokókanatianbi, jato ointaananbires Josekan jawen wetsabo onanna iki. Jaskáakin jato onanaxbi, ja jawen wetsabo onanama keská José iká iki. Jakopíra, notsinbainhanan yoikin jato aká iki neskáakin: —¿Jaweranoaxki mato bekana? —akin. Jato jaskaa ikana iki neskati: —Noara Canaán mainmeax bekanke trigonin maroi —ikibo. 
\p  
\v 8 Josekan jato onankebi, jawen wetsabaon ja onanyamakana iki. 
\p  
\v 9 Jatian jawen wetsabo jaskáketian, Josekan shinanria iki, ja moatian jatokiriakin namáyantana jawéki. Jaskara shinanrixon jato yoia iki neskáakin: —Mato riki, jaweraoxonki non jato peotiki ixon, nato jema paranaxon oinni bekanabo —akin. 
\p  
\v 10 Jato jaskáa yoikana iki: —Mato jaskáai noa joáma riki. Noa min yonotibo riki, neno trigo icha yoikanai ninkatax, jan maroi bekanares. 
\p  
\v 11 Noabo riki, westíora jonin bakebicho. Noara ikon jakon jonibo iki. Jaskara ikaxa, jawetianbi paranaxonbo ointaanan, non jato ramiaisma iki —akin akana iki. 
\p  
\v 12 Jaskáakanabi Josekan jato yoia iki: —Enra jawekeskáaxonbi mato ikonhayamai. Matobo riki, paranax nato jeman weixon, jaoraoxonki non jato ramiatiki ixon, noa oinni bekanabores —akin. 
\p  
\v 13 Jaskáabi José yoikana iki: —Noa min yonotibo riki, chonka rabé bake; westíora jonin bakebicho. Jainoax noabo riki, Canaán mainmea jonibo. Ja non wetsa chiníbichora, non papa betan jainbi banéke; ikaxbi ja wetsaresa moa yamake —akin. 
\p  
\v 14 Jaskáakanabi jato yoiribia iki: —Matobo riki, ja moa en mato yoiwana keskábi, paranaxon non jema oinni beabores. 
\p  
\v 15 Jaskara iken, ja maton ea yoiaboki ikon iki ixon onanoxonra, rama en mato neskáai: Ja faraónbicho riki, neno ikábaon joni koshi. Jakopíra, en mato paranyamakin ikon mato yoiai maton onannon ixon, ja faraón janebainkin en mato yoiai. Ja joyamaa maton wetsa chiní neno beyamaaxa, mato jawekeskataxbi nenoax kayamai. 
\p  
\v 16 Jaskara iketianra, ja maton wetsa chiní biti, maton westíora raanti jake. Jatian mato neno banetaibobiribira, ja maton wetsa chiní beai kaman, en mato xepoti jake. Jatianparira en mato ikonhati jake, jatíbi maton yoia joibo. Ikaxbi jaskáati en mato yoiabo maton senenhayamaketianra en onantiki, paranaxon non jema oinni mato joáres —akin jato aká iki. 
\p  
\v 17 Jato jaskáakin yoitaanan, kimisha nete senen, Josekan jato cárcel meran xepoa iki. 
\p  
\v 18 Jatian jato cárcel meran xepoibata moa kimisha nete senenaitian, Josekan moa jato pikoa iki. Jato pikotaanan yoia iki: —Eara Diossen ratetai joni ikax, jawen keena keskáres axoni jaa joni iki. Jaskara iken, ja maton ea yoia keskábo maton senenhaketianra, en mato jawebi shinanxontima iki. 
\p  
\v 19 Ikon jakonbo ixonra, maton wetsa westíora, neno cárcel meran maton potabainti jake. Jatian mato jatíribibora, maton itinko banéibatabo jato jawékiati boxoni moa kati jake. 
\p  
\v 20 Ikaxbi ja maton wetsa chiní baneta maton yoiibatara, jakiribi jokin maton ea bexonti jake. Já maton beketianparira en mato ikonhati iki, ja maton yoia joibo ikon iká. Ikaxbi ja maton yoiabo senenhayamaaxa, mato mawáti jake —akin jato aká. Ikonrake non abánon ja min yoia keská, iki ikana iki. 
\p  
\v 21 Jaskáakinbo jato yoia, jatonbiribi ikana iki neskati: —Ja non wetsan jaskáatima noa yoiabi, noibayamakin akonbireskin ramiakin onitsapimani ikaxiki, noa jaskaraton ikonbiresi ochaa. Ja non jaskáani kopí riki, ramabiribi noki jaskara jawéki nokota —iki ikana iki. 
\p  
\v 22 Jatian jaskákanaitian jawen wetsabo, Rubenman jato neskáa iki: —Neskarabo inaketian, ja non wetsa maton retekaskin ramiaitian, atima en mato yoiabi, maton nokon joi ea ninkáxonyamaa iki. Ja maton jaskáani kopí riki, ramatian noabiribi masá tenei, ikonbiresi noa onitsapikanai —akin jato aká iki. 
\p  
\v 23 Ikaxbi jabaonra onanyamaa iká iki, ja Josekan jaton joi ninkatai. Jaskarara shinankana iki, ja Josekan jato yoyo akin, wetsa joni jato yoimaitian. 
\p  
\v 24 Jatian jato jaskáai iitibi, jato oinnax onisi, jato jenebaini wetsaori kaax, José winia iki. Ja onisi winii senentaanan, jakiribi joríbaxon, jatíbi ja jain ikábaon jishnonbi, ja Simeón jato yatanmataanan cadenanin axon, cárcel meran jato niamaa iki. 
\p  
\v 25 Ja Simeón cárcel meran jato niamaa pekáora, Josekan jawen joni koshibo yoia iki, jaton sakobaon jato trigo bochoaxonti. Ja bochoaa pekáo, jan trigo kopíakana koríkiboribi, jaton sacobaon jato niapakexonti jato yoia iki. Jainoax jaton itinko kakin, ja jawékiakantiboribi jato axonkanti yoia iki. 
\p  
\v 26 Jaskáakin ja trigo saco menikanabo, jaton asnobaon moa petsámankin senenhataanan, ja Josekan wetsabo moa bokana iki. 
\p  
\v 27 Ja bobóbaiti moa yantan iketian, jain iakexon westíoran aká iki, jawen asno pimanoxon, jawen saco techorokin. Ja techorokin chichó meraa iki, ja trigo bikin jan kopíaibata koríki. 
\p  
\v 28 Ja koríki meraax ratékin, jawen wetsabo aká iki: —Oinkanwe nato nokon koríki ea banexonkana. Nato nokon saco techórokinra en merake —akin. Jato jaskáakin yoia rateti, jatonbiribibo yoyo iki ikana iki neskati: —¿Jaweatimein noa Diossen jaskáake? —ikibo. 
\p  
\v 29 Jatian moa jakiribi ja Canaán main kaax nokóxon, jawen bakebaon Jacob yoikana iki, jatíbi jaskara winókana jawékibo. Jaskarabo yoikin, jaton papa akana iki neskáakin: 
\p  
\v 30 —Ja Egiptonko joni koshi jikimakanaiba kaax, noa nokóketianra noa aibake, non yoyo akabi jakonma koshi joinres noa aboankin. Jaskákin noa aibake matobo riki, paranaxon noa ramianoxon, non jema oinni bekanabo, akin. 
\p  
\v 31 Jaskáakinbo noa yoiainbira, nonbiribi aibake, noara ikon jakon jonibo iki. Jainoax paranaxonboribira, jawetianbi jato ramianoxonbo jaton jemabo non oinyosma iki. 
\p  
\v 32 Noabo riki, westíora papabicho; ikaxbi chonka rabé bake. Jatian westíora non wetsaresa, moa nobéma iki. Ikaxbi ja non wetsa chiníshokoresiki, ja non papa betanbi Canaánhin baneta, akin. 
\p  
\v 33 Non jaskáakin yoiara, ja Egiptonko joni koshi imakanatonin noa aibake neskáakin: ‘Ikon jakon jonibo ixonra, maton wetsa westíora neno maton ea potaxonti jake. Jatian matobiribira, ja maton xobon banetabaon jawékiati, jato boxoni moa kati jake. 
\p  
\v 34 Ikaxbi jakiribi joríbakinra, ja banéibata maton wetsa chiníshoko, maton ea bexonti jake. Já maton beketianparira en ikonhati iki, ikon jakon jonibo ixon, maton ea paranyamaa. Jatianribira ja neno en mato banenanhibata maton wetsa, en mato pikoxonti iki. Jainoax jatianribira, jakonshamanax neno mato jawékininbo maroti iki, akinra noa aibake’ —akin akana iki. 
\p  
\v 35 Jaskáakin jaton papa yoikin senenhataanan, jatíxonbi jaton sacobo nasii akin, ja trigo marokin kopíaibata koríkibo, jaton sacon iká merakana iki. Ja koríki pishabo jaton sacon iká meraax, jaton papa betanbi jaskarabo meraax, ikonbiresi ratékana iki. 
\p  
\v 36 Jatian ratékin, Jacobnin jawen bakebo neskáa iki: —Ja maton wetsabo bokinra akai, maton ea jato keyonanpakebireskin. Ja Josépari maton aká iki, manómakin. Jatian ramabiribi maton ake, Egiptonko ioxon presoakanketian, Simeón potabeirankin. Ja senentiainbi, rama ja Benjamín boribakasi mato iitai. Ja maton wetsabo maton jaskáaitoninra akai, maton jatíbitian ea jakonma imakin —akin. 
\p  
\v 37 Jaskáketian Rubenman jawen papa yoia iki: —Ja min bake Benjamín iká jawékibo en oinbanon, eki jenewe, papá. Enra mia jakiribi bexoni kaai. Ikaxbi jaskáakin yoixonbi, en Benjamín mia bexonyamaketian, nokon bake rabé ea retenannoxiwe —akin. 
\p  
\v 38 Jaskáakin yoiabi, Jacobnin jawen bake aká iki: —Ja min wetsa nokon bakera, jawekeskáaxonbi en mato raanxonyamai. Oinwe, ja min wetsa José iki, moa mawata yama. Jatian ja min wetsa Benjamínbicho iki, rama neno ebé jaa. Ja maton wetsa Benjamínribi, maton ioa kaaibi jakonma winóketianki, mato jawe iti iki. Ja nokon bake chiní, maton boxon jaskámaa kopíra, ea yosishoko ikax iti iki, jaskaraton masá shinanni onisi mawákasi —akin aká iki. 
\c 43  
\s1 Egiptonko Benjamín bokana 
\p  
\v 1 Jaskarabo inontianra, Canaán main iká jonibo, bebonbires jawékiatinin iki iiboreskana iki. 
\p  
\v 2 Jatian ja Egiptonkonia trigo beyantankana moa keyotaitianra, Jacobnin jawen bakebo yoia iki: —Jakiribi trigo marokin bii boribatankanwe —akin. 
\p  
\v 3 Jaskáaketian Judakan jawen papa neskáa iki: —Ja trigo maromataanan raankinra, ja Egiptonkonia joni koshin onantishamanhakin noa yoia iki: ‘Jakiribi jaiba kakin, non wetsa chini boyamaax, moa jaiba noa nokótima’. 
\p  
\v 4 Jaskara iken, ja non wetsa chini min nobé raanaitianparira, noa jakiribi Egiptonko trigo maroi kati jake. 
\p  
\v 5 Ikaxbi nobetan ja non wetsa min raanyamaitianra, noa jawekeskataxbi kayamai, papá. Ja jainoa koshinra, noa joaitian ayantanke yoikin: ‘Non wetsa chiní boyamaax, moa jaiba noa nokótima’ —akin aká iki. 
\p  
\v 6 Jaskáaketian ja jaton papa Israelnin jato aká iki neskáakin: —¿Jaweatikayaki, ja joni koshin mato yokataitian, non wetsa chiníra jake, akin maton aká iki? Jaskaaxonpachora akai, maton ea jakonmabires shinanmakin —akin jato aká iki. 
\p  
\v 7 Jaton papa jaskáketian neskáakin yoikana iki: —Ja joni koshin meskóakinbo noa yokáketian riki, non jaskáakinbo yoia. Jishaman jaskarabo yokákin noa aká iki: ‘¿Maton papaki japaria? ¿Maton wetsa neno joámaki jaríbaa?’ akinbo. Jatianra nonra onanyamaa iki, jaskáakinbo yokáboxon, ja ‘maton wetsara maton ea bexonti jake’, akin noa ati —akin jaton papa akana iki. 
\p  
\v 8 Jatian Judakanbiribi, jawen papa aká iki neskáakin: —Moa noa kabatanon, nato bake moa nobé raanwe. Ja bake nobé kaketianra, enbishaman já koiranti jake. Jatianresa mia, noa, itan non bakeboribi mawáyamai japarikanti iki. 
\p  
\v 9 Ja min bake en boá jawekeskabo winóketianra, ea iti jake ja min bake kopi min ea ramiati. Jakiribi ja min bake mia neno banexonyamaxonra, en ati jake jatíbitian ja ocha kopi masá tenekin. 
\p  
\v 10 Jaskáyamakin moabi ja bake nobé min raanhibaketianra, moa rabeti kaax noa joríbaa ikeanke —akin. 
\p  
\v 11 Jaskáketian jawen papan neskáa iki: —Moara wetsa keska shinanbo non ati yamake. Jaskara iken, ramapari mato jaiba kaai joni koshi, maton sacon jawéki axon boxontankanwe. Ja maton boxonaibora iti jake, ja nenonxon non akai kikin jakon jawékibo. Ja maton boxontibora iti iki: Ichama bálsamo, ichama mishkin, meskó inintibo, mirra, castaño bimibo itan almendro bimibo. 
\p  
\v 12 Jainoax ichachashaman koríkiribira, maton boxonti jake. Jainoax ja maton saco meranoa maton meraibata koríkiribira, boxon maton jabishaman meniti jake. Jawekeska ikaxa, shinan benoxon mato axonabira iki. 
\p  
\v 13 Jaskara iken, ja joniiba moa botankanwe; kakin atankanwe ja maton wetsa iokin. 
\p  
\v 14 Ja mato jaiba kaai, joni koshiiba nokóketian, abánon ja koshi shinanya Diossenbi noibataanan onísaxon, mato akinkin. Jainxon abánon, ja cárcel meran iká min wetsa pikotaanan, ja maton ioai maton wetsa Benjamínribi jaweamayamakin. Jatian ea jawekeska bakeoma banéti ikax, ibanon jaskarabiribi ea baneti —akin jato aká iki. 
\p  
\v 15 Jaskáketian ja Jacobnin bakebaon, ja joni koshi boxonti yoiibata jawékibo moa biax bokana iki. Ja moa bokin, ja ichashaman koríkiabi, jaton wetsa Benjamín iokana iki. Jaskati boax Egiptonko nokótaanan, Joséiba bokana iki. 
\p  
\v 16 Ja boax jaki nokoti bokanaitian, Benjamín jato betan kaai Josekan meraa iki. Ja meraxon, jawen xobon iká jawen yonoti joni koshi yoia iki: —Nokon xobonko nato jonibo iotanwe. Jain kaxonra, westíora waka min reteti jake; nenoax kaxon bariapan en jato betan pinon —akin. 
\p  
\v 17 Jatian jawen yonotibaon joni koshin, jan yoiwana keskábo José axona iki; jaskáxon janbishaman jato ioa iki. 
\p  
\v 18 Jaskáakin jato ioabi, Josekan xobo iketian onanax, ikonbiresi raketi, jatonbiribibo yoyo iibainkana iki neskati: —Paranxon ja xobon noa boí riki. Ja reken trigo maronontian, ja koríki noa banexonkin, non saco meran noa niaxonyantana kopíra ibirai, neno noa iwekana. Iamaxon non yoinayabi noa iboataanan, kikinhakin yankabires yononoxon noa bearibira ibirai —ikibo ikana iki. 
\p  
\v 19 Jaskáakin jato boá kaxon, jain kaa xobon jikiamatianbi, jan jato ioa Josekan yonotibaon joni koshi betan yoyo ikana iki. 
\p  
\v 20 Ja yoyo akin akana iki neskáakin: —Oinpariwe ibó, minra moa onanke, noabo riki ja miibakea jawékiati maroi noa beibataboribi. 
\p  
\v 21 Ja jawékiati min noa menia nenoax noa kanontianra, moa yantan iketian oinnax, moa jain iakea iki. Jain iakexon, ja non boai trigo sacobo techóroxon non oinnara iká iki, koríki pishabo ja meran iká. Ja koríkibora, ja iantanatiibi iki; ja banenoxonra non neno beke. 
\p  
\v 22 Jainxonra non koríki beke, jakiribi nenoa trigonin maronoxon. Ixonbira non onanyamake, tsonkaya ja non saco meran ja koríkibo noa niaxonaki iantana ixon —akin akana iki. 
\p  
\v 23 Jaskákanketian, ja Josekan joni koshin jato neskáa iki: —Rakéyamakanwe, jakonreskaya shinankanwe. Jawekeska ixonra, maton Diossen itan maton anibaon Diossenbira, ja koríkibo maton sacobaon mato axonhibake. Ja trigo bikin, maton kopíayantana koríkibora en biantanke —akin jato aká iki. Jato jaskáakin yoitaanan kaxon, ja cárcel meran iká Simeón pikotaanan, jato ikanainko ioa iki. 
\p  
\v 24 Jaskáa pekáo, moa jatíbi jato Josekan xobonko ioa iki. Jain moa jato ioxon, jan tachokiikanti onpax jato menia iki. Jainxon jaton yoinaboribi jato pimaxona iki. 
\p  
\v 25 Jatian jabaon moa onanna iká iki, Josekan jawen xobonxon jato betan bariapan pii joai. Jaskara onanxon, ja José menikanti jawékibo benxoakana iki. 
\p  
\v 26 Ja José moa jato betan jawékiai bariapan joketianra, ja meniti bokana jawékibo moa menikana iki. Ja jawékibo meniamatianbi, ja rabii ja bebon chirankotaanan maikibi bekepikana iki. 
\p  
\v 27 Jaskákanketian, Josekan jato yokata iki: —¿Matoki jakontani iantana? ¿Ja maton papa yosishoko maton yoiantanaki jaresparia? —akin. 
\p  
\v 28 Jato jaskáa, joni koshi ikax jato betan senenma iketian, jakiribi já bebon beobainkana iki. Jaskátaanan yoikana iki: —Ja non papa, noa keska noibatishokoribira, jain jakontanibires iki —akin. 
\p  
\v 29 Jaskáakin yoikana, oken oinbekonkin jain jato betan Benjamín itina Josekan meraa iki. Ja Benjamínra iká iki, jawen tita betanshaman jawen papan bakeaa ikax, jawen wetsabi. Jatianra iká iki José neskati: —¿Natokayarin maton wetsa chiní, já yoikin maton ea ayantana? —iki. Jato jaskáakin yoitaanan, ja Benjamín Josekan neskáa iki: —Mia Diossen noibataanan akinbanon, baké —akin. 
\p  
\v 30 Jaskáakin yoixon, jawen wetsa ointaanan José ikonbiresi onisa iki. Jaskáakin onisen yatannatianbi, jawen xobon ishtonbires jikiax, José winia iki. 
\p  
\v 31 Ja winii senentaanan, winia onanti inaketian bechokiitax, joribaxon jato yoia iki: ¡Moa pikánon jato metexonkanwe! akin. 
\p  
\v 32 Jatianra moa pikin peonoxon, wetsa mesan jawen piti José axonkana iki. Jatian ja Jacobnin bakebobiribi, wetsa mesan axonkana iki. Jainxon ja Egipto jonibobiribi, jatonbiribibo axonkana iki; jaton axé meran, hebreo jonibo betan pitima yoiai iketian. 
\p  
\v 33 Jatian pikin peoamatianbi, Josekan jawen wetsabo beibanamakin jato yakámaa iki. Jaskáakin jato yasánkin aká iki, jaton rekenhainxon peoxon, jaton wetsa chiní senen jato yakámakin. Jato jaskáakinbo yasánketian ointaanan, ratébainax beísanankana iki. 
\p  
\v 34 Jato jaskáakin moa yasántaanan, Josekan aká iki, jawen wetsabo yakákana mesanko, jawen yonotibo piti bomakin. Ixonbi ja Benjamínbiribi, jawen wetsabo axona bebonbires icha piti axona iki. Jatian jaskáakin jawen wetsabo betan moa jawékiaax, José raroshaman iká iki. 
\c 44  
\s1 Josekan plata kenpo iká 
\p  
\v 1 Jaskarabo iká pekáo, jawen yonotibaon joni koshi, Josekan yoia iki: —Nato jonibaon boti senenbopari, jaton sacobaon trigo bochoaxonkanwe. Jainxon jaton saco bemakayanribi, jan kopíakana koríki pishabo jato niaxonkanwe. 
\p  
\v 2 Jainxon jaton wetsa chinikan sacon niaxonwe, nokon yami kenpo betanbi jan trigo kopíakana koríkiribi —akin. 
\p  
\v 3 Jatian wetsa nete xabata yamékirishoko, jaton asnoboyabi moa bokanaitian, Josekan jato raana iki. 
\p  
\v 4 Ja moa bokana pekáo, ochókanamabi Josekan jawen yonoti joni koshi neskáakin yoia iki: —Ja bokanabo ochóira bokanamabipari, jato chibantanwe. Nokoxonra, min jato yoiti jake: ‘¿Jaweatiki nokon Ibon mato jakonhaabi, maton jakonmaabeirana? Matonra jawen plata kenpo yometsokin beke’. 
\p  
\v 5 Ja kenpora, jan nokon joni koshin xeai iki. Jainoax ja kenpon axonribira akai, rama iti jawékibo onankin. Jaskara ikaxa, ja maton akábo, kikinbires jakonma jawéki iki akin jato anoxiwe —akin aká iki. 
\p  
\v 6 Jaskáakin Josekan yoia kaxonra, jato nokotaanan, ja yoiwana joishamanribi, jato yoia iki. 
\p  
\v 7 Jatianra jabaon yoia iki: —¿Jaweatikayaki, jaskara joibo yoikin min noa jeneyamai? Jawetianbira, non jato jaskáayosma iki. 
\p  
\v 8 Jishaman, nenoa trigo marobaini kaxon non ayantanke, Canaánhin kaxon, non saco meranoa koríki merakin. Ja koríki iboayamakinra, jakiribi neno jokin non mato banexonhibake. ¿Jaskata ikaxbiki, jawekeskati ja min Ibon xobon iká koríki, itan orobo noa yometsotiki? 
\p  
\v 9 Jawekeska ixon, ja manota jawékibo benakin atiki, ja neno noa iká westíorainoa min nokokin. Jatianra ja jainoa min nokoa joni, moa retekanti iki. Jainoax jatíbi noaboribi, min kikinhakin yanka yonotibo noa iti iki —akin akana iki. 
\p  
\v 10 Jatian Josekan yonotibaon joni koshin yoia iki: —Ikonrake; ja maton shinanna keskáakinra en mato ati jake. Ikaxbi ja plata kenpo en jaibakea meraibichora, nokon yonoti iki kaai. Jatian mato jatíribibora, jawe ramibi akáma keská mato ikanti iki —akin. 
\p  
\v 11 Jaskáakin jato yoiatianbi, jaton asnon iká sacobo manhaxon, jatianbi techórokana iki. 
\p  
\v 12 Jatian jaton sacobo moa techórokanketianra, ja joni koshin aká iki, jaton sacobotiibi plata kenpo benakin. Ja moa benakin peokin aká iki, jaton wetsa rekeman saconkoxon peoxon, jaton wetsa chinikan saco kaman. Jaskáakin sacobotiibi benabokin meraa iki, jaton wetsa chiní Benjamínman saconkonia. 
\p  
\v 13 Ja Benjamínman saco meranoa meraketianra, jatíxonbi jaon masá shinanai onanti inon ixon, jaton sawea chopabo noshikana iki. Jaskatax jaton sacobo asnon ataanan, jakiribi Egiptonko banébainribikana iki. 
\p  
\v 14 Jaskati boax, jawen wetsaboyabi Judá, Josekan xobon bokana iki. Ja boax nokotax, José bebon chirankootaanan maikibi bekepikana iki. 
\p  
\v 15 Jaskákanketian, Josekan jato yoia iki neskáakin: —¿Jaweati maton ea jaskáarin? ¿Matonki onanyamaa, ea jaskáaibo en shinanmanres jato onanai? —akin. 
\p  
\v 16 Jatian jato Josekan jaskáaketian, Judakan aká iki neskáakin: —Non riki, jawe jakonmabi akáma. Ikaxbi jawekeskaakinshaman yoiananra, miabira non ikonhamatiki, non jakonma jawékibo akáma ixon, non mia yoiabi min noa ikonhayamaitian. Ikaxbi Diossen oinnaribi moa non, jakonma jawéki akona ikaxa, ja jaibakea min kenpo meraa betanbi, jatikaxbi noa min kikinhakin yanka yonotibo iki noa bokanai —akin aká iki. 
\p  
\v 17 Jaskáabi Josekan jato neskáakin yoia iki: —Enra jatíbi mato jaskáayamai, ja plata kenpo en jaiba nokoaresa, nokon yonoti ikai. Ikaxbi mato jatíribiboresa, moa tsonbi jaweayamaa, maton papaiba mato jakonbires bokanti jake —akin jato aká iki. 
\s1 Benjamín kopí Judá yoyo ika 
\p  
\v 18 Jatian jaskáakin jato yoia, Judá Josékirikaina iki, jakikainxon neskáakin yokata iki: —Ibó, rama riki ea mibébiribi beibabanax yoyo itin keeni; ¿Eaki iti atipanyamaa? Ibó. Ikaxbi en mia jaskáakin yokata, eki sináyamawe. Miabi Faraón shinanbainkinra en mia jaskáai. 
\p  
\v 19 Minra noa yokata iki, noaki papaya iki, iamaax nobé joyamaa non wetsaki jaa, iki ixon. 
\p  
\v 20 Min noa jaskáketian mia non yoiantanke, jaráke non papa yosishoko, itan non wetsa chiní bakebires, akin. Ja non wetsa riki, yosishokoxonbi non papan bakea. Jakopíra, kikinbiresakin noike, ja wetsa mawata toan jabicho baneta iketian. 
\p  
\v 21 Mia jaskáakin non yoia, min noa ayantanke, ja non wetsa chiní min onankasai kopí, ja bexonti noa yoikin. 
\p  
\v 22 Jatianra non mia aká iki, ja non wetsa chiní, mia non bexonabira, já kikinhakin noia ixon, jaon akonbireskin masá shinanni, non papa mawárestiki ixon. 
\p  
\v 23 Jaskáabi min noa yoiribia iki: Ja non wetsa chiní mia non bexonyamaketian, jawekeskáaxonbi jakiribi noa miiba joketian, moa min noa bitima. 
\p  
\v 24 Min noa jaskáa kaxonra, jatíbi min noa yoia joibo rebéstankin, non papa non keshana iki. 
\p  
\v 25 Jatianra non papan noa yoia iki: ‘Jakiribi trigo marokin bii botankanwe’, akin. 
\p  
\v 26 Ikaxbi non yoia iki: ‘Ja non wetsa chiní boxonti, joni koshin noa yoia ikaxa, noa jawekeskataxbi jayáoma kati atipanyamake. Jayáoma noa kaketian ronki, jawekeskáaxonbi ja moatian ayantana keskáakin, noa biribatima iki’, akin. 
\p  
\v 27 Jaskáakin yoiabi, ja non papan noa aríbaa iki, neskáakin: ‘Matonra ake kikinhakin onankin, ja nokon awin Raquel betan en rabé bakea. 
\p  
\v 28 Ja nokon wetsa bake eibakeaxbi moa manota iketianra, moa jawetianbi en oinyosma iki. Jaskara iketian en shinanai, ja nokon bakera, moa pimís yoinabaon piá iki ixon. 
\p  
\v 29 Jatian nato ebé iká nokon jabicho bake texea boxon, maton jakonma winómaketianra, ea yosishokoira ikax, jaon masá shinanni ea mawáresti iki’ akin. 
\p  
\v 30 Jaskara iken, rama ja nokon papaiba karíbakin, nokon wetsa en boxonyamaara, jabébiribi jaxon ayorakin noia ikax, 
\p  
\v 31 ja nokon wetsa ebé kayamai ointaanan, nokon papan kikinni onískin maxkati iki. Ja non papa yosishoko ikenbi jaskámaaxa, noa jawen bakebo kikinbires jakonma banéti iki. 
\p  
\v 32 Jakopíra, neno jokin ja nokon papa en yoia iki, nato bake en akonkin koiranti. Jaskáati yoikinra, en aká iki neskáakin: ‘Ja nato en ioai nokon wetsa, jakiribi mia iwexonyamaaxa, ea iti jake jaskaraton jatíbitian masá shinankin, jakonma masábires tenei jaai’, akin. 
\p  
\v 33 Jakopíra ea keenai, nato bake jawen wetsabo betan raantaanan, jawen toan min yanka yonoti ea banéti. 
\p  
\v 34 Jaskara iken, ja nokon wetsa ebé kayamaitianra, jawekeskataxbi nokon papan xobon ea kati atipanyamake. Jaskati eabicho kaxonbira, ja nokon papa jakonma en shinanmaa akonbireskin masá shinanni onitsapitai en ointi iki —akin aká iki. 
\c 45  
\s1 Josekan jawen wetsabo onanmaa 
\p  
\v 1 Jato jaskái iikinbira, moa jato bebonxon teneti atipanyamaxon, jawen yonotibo Josekan, koshin neskáakin saí aka iki: “¡Jatikaxbi nenoax jokonkanwe!” akin. Jatianra westiora jawen yonotibi jain yamakana iki, ja Josekan jawen wetsabo jato onanmanontian. 
\p  
\v 2 Jaskáakin jawen wetsabo moa jato onanmataanan, José ikonbiresi koshin sion iki winia iki. Jaskati winiaitian, jatíbi jain iká Egipto jonibaon ninkákana iki. Jainxon jaskati ja José winiabo, faraónribi keshankana iki. 
\p  
\v 3 Jatian jawen wetsabo Josekan aká iki, neskáakin: —Ea riki José; ¿Non papaki jaréstaniparia? —akin. Jato Josekan jaskáabi, ikonbiresi ratékin, nin tsonbi jawetanibi yoiti atipanyamakana iki. 
\p  
\v 4 Jaskákanainbi Josekan jato yoia iki: —Nerichaa bekanwe —akin. Jatian jato jaskáa jakibeirankanketian jato yoiribia iki: —Ea riki, maton wetsa José; ja Egiptonko bokannon ikax, mato eon maroni. 
\p  
\v 5 Ikaxbi jaskáakin yoixon en mato onanmaa, matonbinix jakonmabo shinanni, maton shinan tsokasax sinataxbo, jakayara mion maronike iki ikaxbo, sinakananyamakanwe. Diossenbira mato joámatianbi, eapari neno raana iki, neskati jawékiatinin ikí mato keyókanketian, mato itan wetsaboribi akinti kopí. 
\p  
\v 6 Moa riki, rabé baritia mato jawékiatinin ikai. Jabira maxkáparike pichika baritiapari, mato jawékiatinin iikaresti. Jaskara ikaxa, maton banábo xoxotima iki. 
\p  
\v 7 Jaskátibo kopí riki, Diossenbi mato joámatianbi eapari neno raana. Jaskáaxon matoyabi, itan maton kaiboboribi en akinti kopí. 
\p  
\v 8 Matoma riki ea neno jan raana, Diosbikaya riki, jan ea neno bea. Ja Diossenribira, Faraón akinnai joni koshi iti, itan ja faraónman xobon ikábaon joni koshi itiribi ea imaa iki. Jainxon jatíbi nato Egipto main jaa jonibaon joni koshi itiribira, ea jan imaa iki. 
\p  
\v 9 Jaskara iken, ramabi boxon ja nokon papa ea neskáakin yoixontankanwe: ‘Ja min bake Josekanra ake, neskara joi mia bemakin: Nokon papanpari nato joi en bomaatianbi, ishton ea oinni jonon. Diossenbi Egipto main jaa jonibaon koshi ea imaa riki. 
\p  
\v 10 Jainxonribi yoitankanwe, joaxa Gosén janeya main jakanti iki; jawen bakeyabi jawen bababoya, itan jatíbi jawen yoinaboyaribi. Jaskati moa jain joax jaaxa, ea iká ochóma jati iki. 
\p  
\v 11 Jaskati neno joax jakanketianparira, en jatíbi jawékinin jato maxkámatima iki. Pichika baritiaparira maxkáke, jawékiatinin iki onitsapikanti’. 
\p  
\v 12 Jaskara iken, maton itan nokon wetsa Benjamínmanbi ake ninkákin, enbishaman jaskara joi mato yoiaitian. 
\p  
\v 13 Jaskara iken, ja nokon papa ea yoixontankanwe, eara neno Egiptonko joni koshi jikimakana iki. Jainxonribi yoitankanwe, jatíbi jaskara jawéki en neno akai maton oinnabo. Jaskáakin yoitaananra, ja nokon papa jatianbi ea maton iwexonti jake —akin jato aká iki. 
\p  
\v 14 Jato jaskáakin yoikin senenhataanan, José jawen wetsa Benjamín paotaanan rabekaxbi winibekona iki. 
\p  
\v 15 Japekáo Josekan, jatíbi jawen wetsabo bexépakea iki. Jaskáakin jato paotaanan bexépakei onisi jato betanbi winia iki. Jaskati senentaanan moa jaton shinan tantipakeax, jaton wetsa José betan yoyo ikana iki. 
\p  
\v 16 Ja Joséiba jawen wetsabo nokókana joira, faraón keshankana iki. Jaskarabo keshankana ninkatax, jawen joni koshiboyabi faraón kikinbiresi raroa iki. 
\p  
\v 17 Jaskati rarokin, ja faraónman jawen wetsabo José yoimaa iki neskáakin: —Min wetsabopari yoiwe, jaton yoinaboyabi, ja min jato menia jawékiatiboya, Canaán main jakiribi moa botankanon. 
\p  
\v 18 Jain kaxonra, maton papa betanbi jatíbi jabé ikábo, maton ea jato iwexonti jake. Jaskáakin maton jato iwea eiba nokókanketianra, Egipto mai jain jakonshamani yoábo xoxoainko, en jato jamati iki. Jain en jato jamaara, jakonshamani yoábo ikaitian ja jawékiai jakanti iki. 
\p  
\v 19 Jainxon jato yoiwe, nato Egiptonkonia kabáyonin niniai carroboribi botankanon. Jatianra jan napóanan, jaton bakeboyabi jaton awinbo, itan ja min paparibi jan naneanan ishtontani bekanti iki. 
\p  
\v 20 Jainxon jato yoiribiwe, ja Canaán mainmea jaton jayata jawékibo jenebeirantin masá shinanyamakanon. Neno Egiptonko moa bekanketianra, jatíbi jakon jawékibo en jato iboamati jake —akin jato aká iki. 
\p  
\v 21 Jatian faraónman yoia keská, israelitabaon axonkana iki. Jaskáxon jan jato bekanti kabáyonin niniai carroyabi, ja kakin jawékiatiboribi, Josekan jato menia iki. 
\p  
\v 22 Jainxon chopa benáshamanboribi jato menipakea iki. Ixonbi ja Benjamínbiribi menia iki, kimisha pacha koríki, jainoax pichika kikin kopí chopa. 
\p  
\v 23 Jatian jawen papabiribi bomaa iki, chonka asnon axon, kikinbires meskó jakon jawékibo. Jainxon jatíribi chonka asno awinin axonribi bomaa iki: Trigo, piti jainoax meskó jawékiatiboribi. Ja jawékiatibora iká iki, jokin jawen papan ja jawékiatibo. 
\p  
\v 24 Jaskati moa kati jato yoia, moa bokanaitian, jato neskáa iki: —Ramiananyamai jakonaxes botankanwe —akin. Jatianra jabo moa bokana iki. 
\p  
\v 25 Egiptonkoniax boaxa, Canaáin jakonbires jaton papaiba nokókana iki. 
\p  
\v 26 Ja moa kaax nokóxon, jaton papa Jacob keshankana iki, jawen bake José jaresparia. Jainxonribi yoikana iki, ja José jatíbi Egipto mainmea jonibaon joni koshi jikimakanaribi. Jaskáakin jaton papa yoikanabi, ikonhayamai ratékainax, jawebi yoyo iamaa iki. 
\p  
\v 27 Jaton papa jaskatainbi, ja Josekan joi bemaabo jeneyamakin rebéstankin yoikana iki. Jaskáakin yoikana ikonhayamai iikinbi, ja Josekan kabáyonin niniai carrobo oinna iki; ja carrobo iká iki, jan naneanan já bokanti bemaa. Ja ointaananpari, ja ikonhayamai iwana shinanbo moa tantipakea iki. 
\p  
\v 28 Jaskarabo oinnaxpari jawen shinan tantitaanan, ja Israel jawen wetsa jane Jacob iká iki neskati: “¡Moa ea yoiamakanwe, ja nokon bake Joséra moa jake ixonra, en moa ikonhai! Jakopíra, ea mawatamatianbi já oinni ea kaai”, iki. 
\c 46  
\s1 Egiptonko Jacob nokota 
\p  
\v 1 Jaskatax ja Josekan papa Israel, jatíbi jabé ikáboyabi jawen bakebaon boá, Canaán mainmeax kaax Beersebanko nokota iki. Jain nokóxon, jawen papa Isaacnin rabikatitai Diosibi rabikin, yoina reteanan menoxona iki. 
\p  
\v 2 Jatian jain iakea yamé, namá keská meranxon Diossen jawen janen, Jacob kenaa iki. Ja kenaitian aká iki neskáakin: —Jawerin, eara neno iki —akin. 
\p  
\v 3 Jaskáaketian Diossen yoia iki: —Ea riki, min papan Dios. Jaskara iketian, ja Egiptonko jaai katin rakéyamawe. Jain kaax mia jaketianra, min chiní bakebo en akonbireskin kaimaa, ani jemaaxbo jakanti iki. 
\p  
\v 4 Ja Egiptonko mia kaaitianra, eabi mibé iti jake. Jainoax enribira, ja min chiní bake kaiabo, ja Egiptonkonia pikotaanan en jakiribi min mainko jato beribanoxiki. Jatian mia Egiptonko iiti mawáketianra, ja min bake José, mia mawataitian oinni mibé iti jake —akin. 
\p  
\v 5 Jatian moa jaskáa pekáo, Beersebankoniax kaai Jacob tekita iki. Ja kaai tekíkin, ja faraónman bemaa, kabáyonin niniai carrobaon, jaton papa betanbi jaton awinyabi jaton bakebo, ja carrobaon moa jato napokoomaxon, jato iokana iki. 
\p  
\v 6 Jaskataxa Jacob jatíbi jabé ikáboyabi, moa Egiptonko jaai bokana iki. Jain bokinra bokana iki: Jaton wakabo, jaton carnerobo jainoax jatíbi ja Canaánhain inontian bikana jawékibo. 
\p  
\v 7 Ja Egiptonko Jacob kaaitianra, jatíbi jawen bakeboyabi jawen bababo, jabé boax nokókana iki. 
\p  
\v 8 Ja Egiptonko bokanni Lean bakebaon janebo riki natobo: Jawen reken bake Rubén. 
\p  
\v 9 Ja Rubenman bakebora iká iki: Hanoc, Falú, Hesrón jainoax Carmí. 
\p  
\v 10 Ja Simeónman bakebobiribi iká iki: Gemuel, Jamín, Óhad, Jaquín, Sóhar; jainoax ja Saúlbiribi iká iki, cananea ainbo betan bakeaa. 
\p  
\v 11 Ja Levikan bakebobiribi iká iki: Guersón, Quehat, jainoax Merarí. 
\p  
\v 12 Ja Judakan bakebobiribi iká iki: Er, Onan, Selá, Fares, itan Zérah (ja Er betan Onanra, Canaán mainmeax moa mawata iká iki). Jatian ja Faressen bakebora iká iki, Hesrón betan Hamul. 
\p  
\v 13 Jatian ja Isacarnin bakebobiribira iká iki: Tola, Puvá, Job jainoax Simrón. 
\p  
\v 14 Ja Zabulónman bakebo iká iki: Sered, Elón, itan Jahleel. 
\p  
\v 15 Ja non yoipakeara ike, ja Lea betan Jacobnin, Padán-aramhin inontian bakeaabo. Ja jaton bake ainboribira iká iki, Dina; jatíbi jayakanixa ikana iki, kimisha chonka kimisha joni. Jatíra ikana iki, benboboyabi ainbobo topona. 
\p  
\v 16 Jatian ja Gadnin bakebobiribi ikana iki: Sifón, Hagui, Esbón, Suní, Erí, Arodí itan Arelí. 
\p  
\v 17 Ja Asernin bakeboribira iká iki: Imná, Isvá, Isví, Bería, itan jaton poi iká iki Sérah. Jatian ja Beríanin bakebo iká iki: Heber betan Malquiel. 
\p  
\v 18 Jatíresa iká iki, Jacobnin Zilpáki bakeaabo chonka sokota bake. Ja Zilpára iká iki, Labánman yanka yonoti ainbo; jara jawen bake ainbo Lea menia iki, jan yononon ixon. 
\p  
\v 19 Ja Raquelnin Jacob betan bakeabobiribira iká iki, José itan Benjamín. 
\p  
\v 20 Jatian Josekan Asenatki bakeaboribira ikana iki: Manasés betan Efraín; jabora iká iki Egiptonkoniax pikota rabébires. Ja Asenat iká iki, Potiferan bake; jara Onhainoa ikonma sacerdote iká iki. 
\p  
\v 21 Ja Benjamínman bakebora iká iki: Bela, Béker, Asbel, Guerá, Naamán, Ehi, Ros, Mupim, Hupim jainoax Ard. 
\p  
\v 22 Ja neno non yoiatiiresa ike, ja Jacobnin Raquel betan bakea kaikanabo. Jatíbianix ikana iki, chonka chosko joni. 
\p  
\v 23 Danman bakebiribira iká iki Husim. 
\p  
\v 24 Ja Neftalíkan bakebobiribi iká iki: Jahseel, Guni, Jeser jainoax Silem. 
\p  
\v 25 Ja Bilhára iká iki, Labánman yanka yonoti ainbobiribi; jara jawen bake Raquelnin yonoti inon ixon menia iki. Ja Bilhá betan Jacobnin bakebora iká iki, jatíbianix kanchis bake. 
\p  
\v 26 Ja Jacob betan Egiptonko bokana jawen kikin kaiboshamanbora ikana iki, jatíbianix sokota chonka sokota joni; ikaxbi ja jawen bakebaon awinbora toponkanamapari iká iki. 
\p  
\v 27 Ja Egiptonkoxonra, Josekan bakeaa iki, rabé. Jatoyabi ja nokókana jawen kaibobo toponkanara iká iki, kanchis chonka joni; jatí Jacobnin kikinshaman rarebobora ikana iki, Egiptonko. 
\p  
\v 28 Ja Egiptonko nokotamatianbira, Jacobnin jawen bake Judá Joséiba raana iki; Gosén main nokókanamatianbi jato bechii jonon ixon. 
\p  
\v 29 Jatian ja Gosén main jawen papa moa nokota ninkáxon, Josekan ja bechii kanoxon, jan kati jawen carro jato jakonshamanhakin benxoamayona iki. Jaskáakin bechii kaxon moa nokoax, jawen papa yosishoko teikotaanan onisi, basichaashaman José ikonbiresi winia iki. 
\p  
\v 30 Jaskati senenketian, Israelnin jawen bake José aká iki neskáakin: —Baké, ramara ake en miabishaman jiriapari nokon beronbi oinkin. Jaskáakin miabi moa oinnaxa, ea raroshamanres moa mawáti jake —akin. 
\p  
\v 31 Jatian Josekan jawen wetsaboyabi, jawen papa betan ikábo yoia iki neskáakin: —Enpari ishton kaxon faraón yoibatanon, nokon wetsaboyabi nokon kaibobora, Canaán mainmeax neno ebé jaai bekanke. 
\p  
\v 32 Jainoax jan teetaibobiribi ikaxa, jatíbi jaton wakaboyabi jaton carneroboya bekanke. 
\p  
\v 33 Jaskáakin en faraón keshana, mato kenamaa kaketian, ¿Jawenshamanki mato teetai? Akin mato yokata, neskáakin yoinoxikanwe: 
\p  
\v 34 Non yosibobiribi jaskaraton teepaoni iketian riki, noaboribi yoinabo kaiai teetaibo, akinra ja faraón mato ati jake. Jatian jaskáakin maton yoiara, Gosén mainshaman mato imatiki. Ja Egipto jonibo, yoina kaiai joni jato patax jatin keenma ikenbira, mato jain imati iki —akin jato aká iki. 
\c 47  
\s1 Egiptonko nokotax, Jacob faraónhiba kaa 
\p  
\v 1 Jaskatax kaxon, Josekan faraón yoia iki, moara Canaánhinoax beax, Gosén main nokon papa betanbi nokon wetsabo nokotax tsamákanke. Jabo bekana riki, jatíbi jaton jawékiabi, jaton yoinaboya, akin. 
\p  
\v 2 Jaskáakin faraón keshana pekáo, jawen wetsa pichika katota iki; faraón onanmai kanoxon. 
\p  
\v 3 Ja onanmati jato ioa kaketianra, faraónman jato neskáa iki: —¿Matoki jawen teetaishamanbo iki? —akin. Jato jaskáakin yokata yoikana iki: —Mia riki, non joni koshi. Jaskara ikenra mia non yoiai, ja non anibo janribi ipaoni iketian riki, yoinabo kaiai noa janribi teetaibo. 
\p  
\v 4 Ja Canaán mainmeax, kikinbiresi jawékiatinin iorai kopí riki, nato Egipto main jakasi noa bekana. Jainoax non yoinabaon piti pastobobi, moa xoxoyamaitian riki, noa neno bekana. Jaskara kopí riki, miares joni koshi iketian, Gosén maintanibires min noa jamanon ixon, mia yokati noa bekana —akin akana iki. 
\p  
\v 5 Jaskáaketian faraónman, José neskáakin yoia iki: —Ja min papa betanbi, min wetsabora mibé neno jakasi bekana iki. 
\p  
\v 6 Jaskara iken, nato Egipto maira moa miki en jenea iki. Jakopí, ja Gosén maira jakonshaman iki, jain jato imawe. Jawekeska ikaxa, jato xaran jati atipanke, min onanna akonkin waka koiranti onan joni. Jaskara jonibo jaketianra, ja jonibo min imati jake, yoina koirannaibobiribi iti. Jatianra nokon yoinaboribi jawenayabi koiranon ixon, en jain imati jake —akin aká iki. 
\p  
\v 7 Jatian Josekan, jawen papa faraón onanmakin ioa iki. Ja ioa kaax, moa faraónhiba nokóxon, ja joni aniakin shinanbainhanan aká iki, neno joaxa ea iitai, ¿Miaki jawekeskatani iki? akin. 
\p  
\v 8 Jaskáaketian faraónman aká iki: —¿Jawetii baritiayarin mia? —akin. 
\p  
\v 9 Jatian Jacobnin yoia iki: —Moa riki ea pacha kimisha chonka baritiaya, jatíbiain kawantani jaa. Jatí baritia onitsapiti jaa ikaxbi riki, ea ramakamanbi nokon yosibaon baritia ikátiaitii nokotama —akin. 
\p  
\v 10 Jaskáakin yoitaanan, moa faraónhibakeax Jacob pikókaina iki. 
\p  
\v 11 Jaskáxon ja faraónman yoiabo senenhakin, ja Josekan jawen papa betanbi jawen wetsabo, ja Egiptonko iká mai jakonshaman jato menia iki. Jaskáakin jato mai menia, Gosén janeya mainko boax jain jakana iki; ja main janeribi iki Ramsés. 
\p  
\v 12 Jainxonribira jatíbi jawen kaibobo, Josekan, ja jawékiakanti senenbo jato menikatitai. 
\s1 Jawékiatinin ititian, Josekan jato akinna 
\p  
\v 13 Jaskarabo inontianra, Egipto main itan Canaán main iká jonibo, jawékiatinin iorai mawákaskana iki. Jaskárakana iki, nin jaweranoabi jawékiatibo biti yama iketian. 
\p  
\v 14 Jatian ja Canaán joniboyabi Egipto jonibaon, trigo bikin kopíakanai koríkibobiribi, Josekan tsinkiboa iki. Ja tsinkixon, jain faraón teetai xobon boxon, ja koríkibo jain benxoaa iki. 
\p  
\v 15 Jatian Egiptonkobi, nin Canaánhinbi moa koríki yamaketianra, egipciobaon José yoikana iki: —¡Min noa piti meniwe! Koríkioma kopíres min noa piti retemaara, atikeskabiakin min aká itima iki —akinbo. 
\p  
\v 16 Jaskáakana Josekan jato yoia iki: —Jaskati moa koríkibobi keyota ixon, rama maton yoinabo ea bexonkanwe; ja yoinabo kopí mato en trigo meninon —akin. 
\p  
\v 17 Jato jaskáakin Josekan yoia, meskó yoinabo bexonkana iki. Ja bekana yoinabo iká iki: Kabayobo, carnerobo, wakabo jainoax asnoboribi. Jaskáakin yoinabo bekanketianra, ja yoinabo kopí Josekanbiribi aká iki, westíora baritia senen, jaton jawékiati trigobo jato meniboreskin. 
\p  
\v 18 Jatian moa jato jawékiati menikin jeneti baritia senenaitian, Joséiba boríbakana iki. Ja boxon neskáakin yoiribikana iki: —Ja rama miiba joríbaxon, mia non yoiai riki, paranbainkin mia non akaima. Ikon jaskarakon iketian riki, mia non jaskáakin yoiai. Noabo riki, moa kikinbires koríkiomabo. Jainxon ja noa jayata jatíbi non yoinaboribi riki, keyokin moa non mia meniabo. Jaskara ikaxa, rama moa jashaman mia non meniboti jawékibo moa yamake. Ja texea jawékibicho riki, non mai betan non yorabichores. 
\p  
\v 19 Jaskara iken, ja trigo min noa meniboresti kopí, rama ja non yoran itan ja non main marowe. Jatianra ja faraónman noa jawen kikinhakin yanka yonoti imaabi, noona jawemabi iti iki, jan noa pimai ikax. Jainoax jakonribira itiki, jain noa jaa mainko bananon ixon, ja banati berobo min noa menia. Jatianra ja main banaabo jawékiai jaax, noa itan ja mai mawata keská itima iki —akin akana iki. 
\p  
\v 20 Jaskati moa yoábo yamaketian, ikonbiresi jawékiatinin ikinra, Egipto jonibaon jaton waibo José maromakana iki. Ja jaskáakin José maromakana waibora, ja Egiptonko iká jatíbitanishaman maibo, moa faraónmana baneta iki. 
\p  
\v 21 Jaskatax ja Egiptonko jakana jonibo, faraónman kikinhakin yanka yonotibo banékana iki. 
\p  
\v 22 Ikaxbi ikonma sacerdotebaonres, jaton waibo José maromayamakana iki. Jabaonra jaskáakana iki, jabo faraónmanbi jawékiati jato meniaibo ixon. 
\p  
\v 23 Jaskata pekáora, Josekan jatíbi jonibo yoia iki: —Jaskara ikaxa, rama matoyabi ja maton maibo, moa faraónmana iki. Jakopíra en mato banati berobo meniai, maton jain bananon ixon. 
\p  
\v 24 Jatian ja maton banaabo moa iketian tsekaxonra, pichika tsamáinoa westíorares, faraón maton meniti iki. Jatian chosko tsamá matona banetara iti iki, jainoabi maton banati, jainoax jainoabi maton jawékiatiboribi —akin jato aká iki. 
\p  
\v 25 Ja Josekan jato jaskáaketian yoikana iki neskáakin: —Miabichores kikinbires noimis ixonra aká iki, noa jawékiatinin iki keyotainbi, minres noa noibataanan jamakin. Jaskara ikaxa, faraónman kikinhakin yanka yonokin noa teemaabi, nona jawemabi iti iki —akin akana iki. 
\p  
\v 26 Jaskara iken, westíora senenhakanti esé Josekan pikoa iki. Ja pikoa eséra iká iki, ja bimi tsekakana pichika tsamáinoa, westíora tsamá faraón menikanti jake, iki iká. Ja jaskáakanti yoini eséra, rama kamanbi jaréske. Ikaxbi ja sacerdotebaonresa, jaton wainkonia tsekaa jawékiatibo, faraón meniamakana iki; jaton maibo faraónman iboaama iketian. 
\p  
\v 27 Jatian jaskati Egiptoain boax, ja israelitabo Gosén main jaax, ikonbiresi kaikana iki. 
\p  
\v 28 Ja Egipto mainra Jacob jaa iki, chonka kanchis baritia senen. Jatíbianixa ja Jacobnin baritia iká iki, pacha chosko chonka kanchis baritia. 
\p  
\v 29 Jaskara iikin, Jacobnin onanna iki, jawen mawáti nete moa seneni kaai. Jatian jaskara onanxon, jawen bake José kenaxon yoia iki: —Akonkin noixon ea akinti ixon, min meken ja nokon kishi naman niawe, jaskaaxon jatíbi ja en mia yokataibo ea senenhaxonti ixon, Dios janetaanan ea jen awe. Ea mawáketian, jawekeskáaxonbi Egipto main ea miinyamanoxiwe. 
\p  
\v 30 Jawetianki ea mawatai, ea nenoa tsekabainkin boxon, jain nokon anibo miinmeeta pataxbiribi, ea miinnoxiwe —akin aká iki. Jawen papan jaskáaketian, enra mia jaskáati jake akin Josekan aká iki. 
\p  
\v 31 Jatian jawen papan yoia iki: —Dios janetaanan ea jaskáawe —akin. Jaskáatin keenaitian, Josekan Dios janebainkin jawen papa yoia iki, jatianra ja Israel jawen tepitikibi bekepinon kaman, beota iki. 
\c 48  
\s1 Jawen bababoki, Jacobnin orana 
\p  
\v 1 Jaskáayantana basimabi, Josekan ninkata iki, jawen papa Jacob isinai. Jaskara ninkátaanan, jawen bake rabé Manasés betan Efraín bibaini, jawen papa oinni José kaa iki. 
\p  
\v 2 Ja kaax nokóketian, Jacob keshankana iki, jawen bake José ja oinni joá. Ja keshankanatianbi, Jacob raroi jawen rakátiainoaxbi koshiinakainax, yakata iki. 
\p  
\v 3 Jain yakáxon, jawen bake José aká iki neskáakin: —Ja Canaán main iká Betel jemanko ea inontianra, ja jatíbi atipana Dios eki pikóxon, jakonbires janon ixon ea jakon shinanxonkin, 
\p  
\v 4 neskáakin ea yoia iki: ‘Oinwe min chiní bakebo en kaimaara, kikinbires icha inóxikanai. Jaskati kaiaxa, maibotiibi janbístaanan ani jemaaxbo janoxikanai. Jainxon ja min chiní bakeboribira, Canaán mai en jato meninoxiki, jatíbitian jatonabiribi inon ixon’ akin. 
\p  
\v 5 Jaskara iken, ja neno Egiptonko ea mato betan jaai joamatianbi, min bakeara rabé iki Efraín betan Manasés. Jabora nokon bake rabé Rubén betan Simeón aká keskáribiakin, nokon bakebi keskáribiakin en shinanai. 
\p  
\v 6 Ja bakebo pekáo min chiní bakeabora, minabiribi iti iki, jatianra Efraín betan Manaséssen wetsa ixon jatíbitian jatona inon ixon papana biti jawéki jatonribi biti iki. 
\p  
\v 7 Jatian Padán-aramhinoax jokinra, min tita Raquel en Canaánhinxon mawámaa iki. Ja maxkaketianra, Efrata jemaki nokóti ochóma iká bai kexabi en maiaa iki; ja Efratan janeribi riki Belén —akin. 
\p  
\v 8 Jaskáakin yoii iikinbi, ja Josekan bake rabé Jacobnin meraa iki. Ja merataanan José neskáakin yokata iki: —¿Nato bake rabéki tson bakebo iki? —akin. 
\p  
\v 9 —Nato bake rabé riki, neno Egiptonko iketian, Diossenbi ea menia bakebo —akin Josekan jawen papa aká iki. Jaskáaketian, jawen papan aká iki neskáakin: —Neripari ja min bake rabé ea bexonwe; ja Diossen jawen jakon shinan ea menia shinan en meninon —akin. 
\p  
\v 10 Ja Josekan bakebo jaskáanontianra, Israel iká iki moa yosishokoira ixon, jakonhakinbobi moa ointi atipanyamaa. Jaskara iketianra, já ochóma Josekan jawen bake rabé ioxona iki. Jato ioxonketian jaton rarokin, jawen baba rabé toataanan jato bexeta iki. 
\p  
\v 11 Jawen baba rabé jaskáa pekáo, jawen bake José aká iki neskáakin: —Kikinshamankinra, jakiribi mia en ointi shinanama iki. Jaskara ikenbira, Diossenbi amaares rama min bake rabéyashoko en mia oinke —akin aká iki. 
\p  
\v 12 Jaskáa pekáo, ja bakebo jawen papashokon toaketian bichintaanan, ja bebon kaax, José chirankootax maikibi bekepia iki. 
\p  
\v 13 Jaskátaanan Josekan jawen bake rabé bixon, ja Efraín jawen mekayao mekenman metsona iki; jatian Manasésbiribi, jawen mexkao mekenman metsona iki. Jaskáakin jawen bake rabé metsonhanan, jaton papashoko patax jato imaa iki. 
\p  
\v 14 Jatian moa jaskaaxonabira, jato Dios yokáxonamatianbi, Jacobnin jawen meken rawinonaankin jato manaon sanana iki. Jatian jawen mekayao meken, Efraínman mapo manaon sanana iki; ja chiní ikenbi. Jainxon jawen mexkaokea mekenbiribi, Manaséssen mapo manaon sanana iki; jakaya Josekan reken bake ikenbi. 
\p  
\v 15 Jatian José jawen bakeboyabi, Diossen jakonhanon ixon, Jacobnin moa jato yoixona iki neskáakin: “Mia Dios iketianra, nokon papashoko Abraham betan, nokon papa Isaacnin min joi mia ninkáxonkatiai. Jaskaribiakinra en onanke, nokon titan chixana meranoax pikónontianbi, ea min koiranbea. 
\p  
\v 16 Jainxon meskó onsá jawékiainoaboribi, min ángel min ea koiranmaa iki. Ja kopí ea keenai riki, ja Diossenbiribi nato bake rabéki, jakonhakin jato shinanxontin. Jabo jaskáa kopíressibira, nokon janeyabi Abrahamman jane itan ja Isaacnin janeribi, jatíbiain jakon ninkakaanoxiki. Jaskara ikenra, nato bakebaon chiní bakebo, ikonbiresi kainoxikanai”, akin jato aká ki. 
\p  
\v 17 Jatian jaskáakin, ja Josekan bake chiní Efraín manáon, Jacobnin jawen mekayaokea meken sanana iká iki. Jaskáa ikenbira, ja bake manaon jaskáatin keenyamakin, jawen reken bake Manaséssen mapo manaonres, jawen papan mekayaokea meken boxon, Josekan sananmaa iki. 
\p  
\v 18 Ja jawen reken bake manáon jaskáamaxon, jawen papa metsontaanan José iká iki neskati: —¡Papá, jaskarama riki!; nato nokon reken bake Manasés manaonkaya riki, min mekayaokea meken bexon, min já ponté sananti —akin. 
\p  
\v 19 Jaskáabi jabiribi jaskáatin keenyamakin, Jacobnin jawen bake José aká iki, neskáakin: —Ikon jaskarakon riki, ja min yoia keská. Ja min reken bakera, kaitaanan ani jemaaxboribi jaai bokanai. Ikaxbi ja xewinabiresa iki kaai, ja min chiní bake Efraín. Jara kikinbiresi kaitaanan, jatíbiain janbístaananbo ani jemaaxbo janoxikanai —akin. 
\p  
\v 20 Jaskáakin José yoia pekáo, ja netenbi Manaséspari Dios yoixontitianbi, Efraínpari Jacobnin neskáakin Dios yoixona iki: —Ja Israel jonibaonra anóxikanai, jatíbitian maton jane shinantaanan, jato Diossen jakonhanon ixon, jato neskáakin yoixonkin: ‘Ja Manasés betan Efraín jan akíni Diossenribi, mato akinbanon’ —akin. 
\p  
\v 21 Jatian Josébiribi, jawen papan aká iki neskáakin: —Eara moa mawatibi iki. Jaskati ea moa mawákenbira, non Dios mato betan jatíbitian iti jake. Ja Diossenribira, non yosibo jain ipaoni mainko mato banémaribanoxiki. 
\p  
\v 22 Miabichoresiki, min wetsabo xewiinabaina joni koshi jikimakana. Jaskara mia ikenra, ja amorreobo betan reteananxon en jato bichinni Siquem mai, mia itan min chiní bakebo en meniai —akin. 
\c 49  
\s1 Ja akinbicho Jacobnin jato yoia 
\p  
\v 1 Jatian Jacobnin, jawen bakebo kenaxon jato yoia iki neskáakin: “Ramapari, neribekanwe, jaskara iikax mato iki kaaibo, en mato yoinon. 
\p  
\v 2 Ea riki maton papa Jacob, jaskara iken en mato yoiaibopari ea ninkáxoni bekanwe bakebó, akin. 
\p  
\v 3 Jato jaskáa jaki bekanketianra, jawen bake Rubénpari neskáakin yoia iki: Mia Rubén riki, bakeranon koshi inontian en bakeaa ikax, nokon reken bake; jakopíra ea miki koshia iká iki. Jaskara ikax, mia koshi shinanya iketianra, mia rabibainhanan ani joniakin mia shinanni, miki chipónoxikanai. 
\p  
\v 4 Jaskara miashaman, nokon reken bake ixonbira aká iki, ea min akonbireskin jakonma shinanmakin. Ja jakonma min ea shinanmaara iká iki, nokon onan awin ea teanaanxon. Jakopíra, rama moa nokon reken bakema keská ikax, aniparo jene jawen keenaobiribi boí iitai keskáres ikax, mia minbix koirameyamaa iki, akin aká iki. 
\p  
\v 5 Jatian ja Simeón betan Levíbiribira, siná yoina keská ixon, ishtonbires sinátaanan jato reteai joni rabébiribi iki. 
\p  
\v 6 Jakopíra, jaskara atin keenkinres maton jato reteai, ea mato betan jatin itan maton tsinkítiainbo itinribi ea keenyamaa iki. Jaskarabo ixonribi maton akai, yoinakibobi sinátaanan moa niamanon ixon, jaton tae chiponobo jato xatenaankin. 
\p  
\v 7 Jaskati yoinabo ikai keskati sinataibo ikaxiki, mato kikinbires jakonma jonibo. Maton jaskaraninbira, Israel jemabotiibi en mato janbismaa, mato jatíbiain janbisax jaresabo inóxikanai, akin jato aká iki. 
\p  
\v 8 Jainxon Judábiribi yoia iki neskáakin: Mia nokon bake Judákanbiribira, jato betan reteanankin min jatoaresnoxiki. Jatian min wetsabaonbiribira, mibebon joxon chirankootaanan mia rabinoxiki. 
\p  
\v 9 Jainoax miabiribi riki, kikinbires ino siná yoina biax koirani rakáketian, tson pataxtima keská. Jaskara siná iketianki, ¿Tson jaskara siná yoina pataxti iki? 
\p  
\v 10 Mia Judá Diossenbi joni koshi imaa iketianra, tsonbi min toan wetsa koshi imati yamake. Jainoax ja koshi jikimaxon mia menikana mia jaki koshiti kekótiribira, tsonbi mia bichinti yamake. Jawetianki ja nato neten jatíbitian apo iti joni joai, jan joxónresa ja kekóti mia bichinnoxiki. Ja joniribira, jatíxonbi jawen joi ninkáxonoxikanai. 
\p  
\v 11 Ja joni joxónribira, uva ichaira iketian, jawen burro bake ja uva jiwiki nexanoxiki. Jainxon uva jene vinoakanatonribira, jawen chopa betanbi jawen tari jan patsánoxiki. 
\p  
\v 12 Ja apo iki joai joniribira inóxiki, uva jene xewinbainbires jakonshaman beroya keská ikax, metsáshaman. Jainoaxibira inóxiki, leche xewinbainbires joxoshaman xeta keskaya, akin. 
\p  
\v 13 Jainxon Zabulónbiribi yoia iki: Miabiribira, aniparo kexá janoxiki. Mia jain jaketianra, wetsankoniax beaxbo, ani wapórobo min repintiain repinoxiki. Jatian mia jain jaa min mai senenabiribira inoxiki, Sidón mai senenainko akin aká iki. 
\p  
\v 14 Jatian ja Isacarbiribi yoia iki: Mia Isacar riki, iwe jaweki papimakanai yoinabo keská ikax, kikinbires koshi joni. Jaskara ikaxa, jawen jatinkobiribi yoina tantimakana jakonbires tantia keská ixon, mia meskóakin ramiakanabi, min jato kopíamanoxiki. 
\p  
\v 15 Jaskara ixon min oinna, ja mia jain jaa mai jakonshaman jain jati jisá ointaanan, mia yanka yonokin teemakanabira, jakonshaman shinanyaxonres min jato teexonoxiki, akin aká iki. 
\p  
\v 16 Ja jawen bake Danbiribi yoia iki neskáakin: Minbiribira, joni koshi jikitaanan min kaibo israelitabo jato akinoxiki. 
\p  
\v 17 Mia Danra inóxiki, bai kexa rono tsamátaanan, joni peyakaya kabayobo kaaitian, jaton tae chiponki natéxtaanan jato pakeai keskábo. Jakopíra, ja mii patax iká jemabo ikonbiresi matoki rakénoxikanai akin jawen papan aká iki. 
\p  
\v 18 Jaskáakin jawen bake yoitaanan, Jacob iká iki neskati: ¡Nokon Ibó min ea jamanon ikaxa, ea miki koshiananbi mion manati jenéyamai! iki. 
\p  
\v 19 Jainxon Gadbiribi neskáakin yoia iki: Mibé reteananira, reteananai jonibo benóxikanai. Jaskati bekankenbira, min jatoaresa jabati bokanaitian, jato chibanhanan min jato keyonoxiki akin aká iki. 
\p  
\v 20 Jatian Aserbiribi neskáakin yoia iki: Miabiribira, kikinbires icha jawékiatia ikax, jawebi yoronyamanoxiki. Jaskara ixonra, apobaon jawékiai keskáshamanbo jawékiaires mia janoxiki, akin aká iki. 
\p  
\v 21 Jainxon Neftalíbiribi neskáakin yoia iki: Miabiribi riki, jatíbibo jato jakonhaxonres jakinti shinanya ikax, westíora yoina jawen bakeboyabi metsáshoko ikax, tsonbi jaweayamaa kawanhatanai keská, akin aká iki. 
\p  
\v 22 Jawen wetsa bakebo moa jaskáakin yoitaanan, Josébiribi aká iki, jawen chiní bakeboyabi jaskara iti yoikin neskáakin: Mia José riki, jene ochóma westíora jiwi niax, kikinbiresi bimia keská. Jainoax ja jiwi ponyanbo, chikékana tanai neeinatai keskáribi. 
\p  
\v 23 Ikaxbi ja jakonma shinanya jonibaonra, mia omískin mikiakin jakonma shinankana iki; jatíbitian mia ramiati shinanyares ixon. 
\p  
\v 24 Miki jaskábokanainbira, ponté jakon shinanyares ikax, mia jawetianbi rakéyamanoxiki. Jakopíra, ¡Nokon Dios en ichabires iráke akai!, janres jatíbi jawéki atipanketian. Jainxonra en iráke aribai, jan jato ikinna ixon, jatíbitian jato akinhanan jato koiranaitianribi. 
\p  
\v 25 Ja min papan Diossen mia akinti kopíra, en já iráke akai. Já riki, jatíbi atipana Dios; jaskara ixonra, jawen jakon shinanman mia jakonhati iki. Ja naikanmea jakon jawékibaon, itan ja aniparo chichokea jakon jawékibaonribira, mia jan jakonhati iki. Jainoax ainbobaonribira, jakonhakin bakeataanan, jakonhakinribi jaton bakebo jawékiamakin jato aniakanti iki. 
\p  
\v 26 Jaskara iken, ea nokon anibaon aní bebonbiresa, mia nokon bake iketian, Diossen mia jakon imanon ixon, en mia Dios yoixonai. Ja moatianbi japaoni keyá manain iká jakon jawékibo min oinnai bebonbiresa, Diossen jawen jakon shinanman mia jakonhanoxiki. Mia José riki, min wetsabo xaranmea, Diossenbi mia katota, akin aká iki jawen papan. 
\p  
\v 27 Jatian senentiainbi, ja Benjamínbiribi yoia iki neskáakin: Miara inóxiki, westíora pimís yoina siná keska. Ja siná yoinanin akai iki, yamékiri piti bixon janbichopari pikin. Jatian moa yantanpake akai iki, ja texeawana, wetsabo pikinkin”, akin aká iki. 
\p  
\v 28 Ja non yoipakeabora ike, ja chonka rabé Israelnin bake iníbo. Ja jawen bake westíorabokira, jawen papan jaskábiribi ikannon ixon, jato Dios yoixonpakea iki. 
\s1 Jacob mawata 
\p  
\v 29 Jaskáakin jato yoikin senenhayontaanan, Jacobnin jawen bakebo yoia iki: “Moara ea mawatibi iki. Ja nokon anibo minmeetainkoribi ea miinnoxikanwe. Ja jain miinmeekana kini riki, ja Efrón janeya heteo jonin mainko iká. 
\p  
\v 30 Jara, Canaán main iki; ja Macpelá iká bekeiba Mamré manan ikainko. Ja kinira, Abraham maroa iká iki Efrónmana; jabobiribi jain miinmeeti shinanxon. 
\p  
\v 31 Jaskáti shinanxon bia ikaxa, ja Abraham jawen awin Sara betanbi jain miinmeeta iki. Jainoax jainribira miinmeekana iki: Isaac betan jawen awin Rebeca, jainoax Learibi. 
\p  
\v 32 Ja jain miinmeeti kinira, hitita jonibaona Abraham maroni iká iki”. 
\p  
\v 33 Jatian jaskáakin, jawen bakebo moa yoikin senenhataanan rakáxon, ja Jacobnin moa maxkaa iki. 
\c 50  
\p  
\v 1 Jaskáakin jawen papan moa maxkaketian, ikonbiresi onískin winiananbi, jawen papan yora teikobainxon Josekan bexeta iki. 
\p  
\v 2 Jaskati senenxon, ja mawábaon yora jaskáaibiribi jonibo, jawen papan yora pisitima raon amaxon, jainpari rakanxonti, Josekan jato yoia iki. 
\p  
\v 3 Jatian ja mawá yora jaskáakin raonyonxon, chosko chonka nete senenpari miinyamakana iki; ja raon jawen yora taraxmai kaman. Jaton axébiribi jaskara iketianra, jaskáakana iki. Ja Egipto jonibaonribira, kanchis chonka nete senen, José onískinkana iki. 
\p  
\v 4 Jaskati jawen onís shinan moa tantipakea pekáo, ja faraónman joni koshibo Josekan yoia iki neskáakin: —Ea keenai riki, maton jisá ea mato betan jakonbires iká iketian noibataanan, faraón maton ea neskáakin yoixonti: 
\p  
\v 5 Ja nokon papanra, jayá maxkakinbi ea aká iki, jan yoia joibo en senenhaxonai onanti inon ixon, Dios janemataanan ea neskáakin yoikin: Moa en maxkaketian, ja Canaán main iká kininko ea miinnoxon bonoxikanwe, akin. Jakopíra ea keenai, faraón maton ea jaskáakin yoixontin. Ja kini meran, nokon papan yora moa niaaxa, ea joríbatiki —akin jato aká iki. 
\p  
\v 6 Jato Josekan jaskáaketian, faraón yoixonkanara, José kenaxon neskáakin yoia iki: —Atanwe, min papa miinkin; Dios janemataanan min jaskáati mia jan yoiantana keskáakin —akin aká iki. 
\p  
\v 7 Jaskáakin yoia, José jawen papan yora miinni kaaitian, faraón betan teetai joni koshiboyabi jatíribi Egipto jonibo jabé bokana iki. 
\p  
\v 8 Ja José kaaitian chibani bokin, Jacobnin kaibobaon jaton bakebo, itan jaton yoinabobicho Gosén main potabainkana iki. 
\p  
\v 9 Jainoax jatíribibo bokana iki, kabáyonin peyakaabo, jainoax kabáyonin niniai carronbaonribi bokana iki. Ja kopíra, ja José chibani bokanabo iká iki, kikinbires icha joni. 
\p  
\v 10 Ja boax, Atad akanainko iká wainko nokókana iki; ja iki Jordán paro ochóma iká. Jain moa nokóxonbira, ja Josekan papan yora miinyamaparikin, onantishamanhakin kanchis nete senenpari rakanax, ja José masá shinankiini itan onískiini winikana iki. 
\p  
\v 11 Jaskati ja yora rakana oinnax, Egipto jonibo ikonbiresi onisi winikanaitian, Canaán jonibo ikana iki: “Ja egipciobaonra mawá miinkin onantishamanhakin akanai”, jaton noia joni koshi mawata beaxa ibirakanai, iki. Jatian jaskátaanan, ja jainoax jaskákana janekana iki, Abel-misraim, akin.\f + \fr 50:11 \ft Abel-misraim iki iká riki: Egipto jonibo jainoax onisi winikani, iki iká.\f* Ja jaskáakin janekani riki, Jordán paro keiba iká. 
\p  
\v 12 Jaton papan yora jaskáaxonra, jawen bakebaon senenhakana iki, ja jaton papa jiria inontian, jawen yora jaskáaxonti yoini joibo. 
\p  
\v 13 Jato jaskáati yoia ixonra, jawen bakebaon jaton papan yora bokana iki, Canaán ikain Macpelá main iká kininko. Ja kinira iká iki, jatobiresbiribi mawatax jain miinmenoxon, hitita joni Efrónmana Abraham maroa. Ja kiniribira iká iki, bari pikotaiori Mamré akanai manan ochóma iká. 
\p  
\v 14 Jatian jawen papan yora moa miinkin senenhataanan, José jawen wetsaboyabi jatíbi jabé boabo, moa Egiptonko beribakana iki. 
\s1 José mawata yoia 
\p  
\v 15 Moa jaton papa mawáketian, Josekan wetsabaon neskara shinanna iki: “Jawekeska ixonra, ja non papa moa mawata iketian, Josekanbira non já ramiani iketian, jan kopikaakin nokiakin rami shinanai”, iki ixon. 
\p  
\v 16 Jaskáxon westíora raankana iki, jaton wetsa José neskáakin yoiti: “Ja non papa mawatamatianra, noa min wetsabo yoia iki, 
\p  
\v 17 mia neskáakin yoiti: ‘Ja min wetsabo mia ramiax miki ochakana ikenbi, moa jaskara jawékibo jato shinanxonyamawe, iki ja non papa iká’. Jaskara iken, rama mia non yoiai riki, mia non jaskáakin ramiabo ikenbi, moa nokiakin min ramiakin shinantima. Noaboribira min papa Jacobnin Diossen yonotibo iki”. Jaskáakin ja raankanatonin rebéstankin José yoia, winipakea iki. 
\p  
\v 18 Ja joi bemakanatonin moa yoikin senenhaketianribi, ja Josekan wetsabo nokótoshita iki. Ja nokotax ja bebon chirankootaanan, maikibi bekepixon yoikana iki neskáakin: —Noa neno ikábo riki, min kikinhakin yanka yonoti jonibo —akinbo. 
\p  
\v 19 Jaskákanaitian jato Josekan yoia iki: —Rakéyamakanwe; jawekeskataxbira Diossen toan ixon en mato ramiati atipanyamake. 
\p  
\v 20 Maton shinanra iká iki, ea ramiati. Jaskara ikenbira, ja maton shinanna keska imayamataanan, mato jakonhanon ixonres, Diossenbi ea neno imaa iki. Jaskáakin Diossenbi ea neno imaa kopíresa, icha jonibo en jato akinna, jakonbires japarikanke. 
\p  
\v 21 Jaskara ikenra, mato jawekeskataxbi eki rakéti yamake. Enra maton bakeboyabi, mato jawékiatibo meniti jake —akin jato aká iki. Jaskáakin jakonhakinres jato yoibainhananra, Josekan jawen wetsabaon jakonmatani shinanni iitai shinanbo, jato tantimaa iki. 
\p  
\v 22 Jaskatax, ja José jawen papan kaiboboyabi, Egipto mainko jakana iki. Jatian ja Joséra jaa iki, pacha chonka baritia senenres. 
\p  
\v 23 Ikaxbi ja Joséra mawata iki, jawen bake Efraínman bakebaon bababaon bakebo oinbaini. Jainxonribira jawen rarebo inon ixon, jawen baba Makirnin bakebo bia iki. Ja Makir iká iki, Manaséssen bake. 
\p  
\v 24 Jatian jaskara iikinra, Josekan jawen wetsabo yoia iki neskáakin: “Eara moa basima mawáti jake. Ikaxbira mato Diossen akinoxiki; jainxonra nato Egipto mainmea mato pikonoxiki. Jainoa pikotaananra, ja moatianbi Diossen jato mai meninoxon, Abraham, Isaac, Jacob, jabo yoiniain mato bonóxiki”, akin. 
\p  
\v 25 Jainxon Josekan, jawen wetsabaon paranyamakin akonkin yoikanai onannoxon, Dios janebainhanan jato yoia iki neskáakin: “Diossa jatíbitian mato betan inóxiki. Jakopí, nato Egipto mainmeax pikoti kakin, nokon xaoribi ea boxonoxikanwe”, akin jato aká iki. 
\p  
\v 26 Ja Joséra mawata iki, pacha chonka baritiayanix. Ja mawáketianra, pisitima raon ayonxon taraxmaxon, cajón meran niaanan Egiptonko benxoakana iki.