\id JHN - Secoya NT -Ecuador 2012 (DBL -2013) \h SAN JUAN \toc1 San Juan \toc2 Juan \toc3 Jn \mt1 SAN JUAN \c 1 \s1 Deꞌo Cocapi Pa̱i Deꞌoseꞌe \p \v 1 Ja̱ yëꞌtaꞌa yequë coꞌamaña paꞌimaꞌnë i̱ti coca tsoe pajiꞌi. I̱ti coca cato Maijaꞌquë ja̱ꞌre pajiꞌi. I̱ti coca cato Diusupi. \v 2 Duꞌru huëo macana Maijaꞌquë ja̱ꞌre co̱ni pajiꞌi, i̱ti cocapi. \v 3 I̱pi Maijaꞌquë ja̱ꞌre co̱ni coꞌamaña deꞌhuapi. Peoji, i̱ deꞌhua maꞌñe, siꞌaye i̱ deꞌhuaseꞌe aꞌë. \v 4 I̱ni pajiꞌi, ti pani huesëye. Ti pani huesëyepi pa̱ire miacaiye paꞌiji. \v 5 Iye miañepi nea hue̱ꞌñare pana miacajiꞌi. Miacaina, neañepi ne yayo ti̱ꞌañe pa̱pi. \p \v 6 Paꞌiji, Maijaꞌquë jëjo daoquë Juan hueꞌequë. \v 7 Ja̱ë cato i̱ti miañe ñasiquëpi quëacaiquë pajiꞌi, i̱ cayere care paji cuasani siꞌa pa̱i asaja̱jë caquë. \v 8 Juan cato miañe peopi. Ja̱ë cato coa miañe ñasiquëpi quëacaiquë pajiꞌi. \v 9 Nuñerepa siꞌa pa̱ire miacaiyepi iye yejana ti̱tapi. \p \v 10 I̱pi Diusu ja̱ꞌre paꞌi iye yeja deꞌhuasiquëtaꞌare iye yeja paꞌicohuaꞌipi i̱re papi cajë asaye pa̱huë. \v 11 I̱ pa̱ire pana dajiꞌi. Daisiquëtaꞌare i̱ pa̱ipi i̱te deꞌoye sihuajë yoꞌoye pa̱huë. \v 12 Ja̱je jai pa̱i pa̱jëtaꞌare deꞌhue teꞌohuaꞌiseꞌe sihuajë i̱te nuñerepa Cristo huasoquë api cuasajë asahuë. Ja̱je i̱te cuasasicohuaꞌini nuñerepa Maijaꞌquë mamajërepa paꞌiye nepi. \v 13 Pa̱i mamajëje paꞌiohuaꞌi peoyë. Diusu mamajë cato, Diusupi necaina, i̱ mamajë deꞌosicohuaꞌi aꞌë. Pa̱i ai deꞌoyepi ai deꞌomaꞌcohuaꞌi aꞌë. Pa̱nitaꞌa coa yëjë yoꞌoyepi ai deꞌoseꞌeje̱ paꞌiohuaꞌi peoyë. \p \v 14 Cristopi pa̱i deꞌoni mai ja̱ꞌre co̱ni pajiꞌi, pa̱ire oiquëre papi, cuiꞌne nuñerepa paꞌipi. Ja̱je paꞌini i̱ deꞌoquë paꞌiyerepa ñahuë, yëquëpi, Maijaꞌquë Mamaquërepa teꞌi macapi, ai deꞌoquërepa paꞌina. \v 15 Ja̱je paꞌina, Juan Cristo doꞌire caꞌa̱jiꞌi, ñeje: \p “Iquë api, yëꞌë mësarute quëasiquë. Ja̱ëni yëꞌë quëahuë. Yëꞌë jeteyoꞌje daiji, jerepa paꞌi. Yëꞌë peoꞌnë paꞌisiquë caꞌa̱jiꞌi.” \p \v 16 Deꞌoye paꞌiye ti̱ꞌahuë, i̱ doꞌipi. \v 17 Cua̱ñeseꞌe cato Moisésja̱ꞌa Maijaꞌquëpi i̱siseꞌe aꞌë. Cuiꞌneje pa̱ire oiye, cuiꞌne nuñerepa yoꞌoye cato Jesucristoja̱ꞌa i̱siseꞌe aꞌë. \v 18 Teꞌije̱ Diusure ñasiquë peoji. Coa i̱ mamaquë i̱ ja̱ꞌre co̱ni paꞌiquëseꞌe. Ja̱ëseꞌe ñapi. Maire quëa i̱ñopi, i̱ paꞌiye aye. \s1 Jesucristo Ayere Juan Cacaiseꞌe \r (Mt 3.11-12; Mr 1.7-8; Lc 3.15-17) \p \v 19 Jerusalén paꞌi judío ëjaohuaꞌipi Maijaꞌquë huëꞌe ñacaicohuaꞌire cuiꞌne levitasre jëjo saoreña, Juanre i̱queiꞌni mëꞌë cajë se̱ni asaja̱ꞌcohuaꞌire. \v 20 Ja̱je jëjo saorena, sani se̱jëna, Juanpi ti̱ñarepa quëaëña: \p “Yëꞌë cato Cristo Maijaꞌquë pa̱ire huasoquë peoyë.” \p \v 21 Ja̱je caquëna, se̱ni co̱reña: \p “¿Ja̱je paꞌito i̱queiꞌni, mëꞌë, tsoe hue̱ꞌña Maijaꞌquë quëacaiquë paꞌisiquë?” \p Cajëna, Juanpi caëña: \p “Pa̱ni.” \p Yeque se̱ni co̱reña: \p “Ja̱je paꞌito ¿Maijaꞌquëre quëacaiquë daija̱ꞌquë api ca nëosiquë aë, mëꞌë?” \p Ja̱je catoje̱ sehuouña: \p “Pa̱ni.” \p \v 22 Ja̱ maca careña: \p “¿I̱queiꞌni, ja̱je paꞌito? ¿Me yëquëre jëjo daosicohuaꞌire sani quëaja̱ꞌcohuaꞌi aꞌni? Mëꞌë ayere quëajë̱ꞌë, yëquëre.” \p \v 23 Cajëna, Juanpi caëña: \p “Yëꞌë cato yëꞌoseꞌe cue̱ne yejapi cuiquë aꞌë: ‘Nui maꞌarepa huiꞌyojë̱ꞌë, Ëjaë daija̱ꞌa maꞌa.’ Maijaꞌquëre quëacaiquë Isaías caquë paꞌiseꞌeje̱ caquë aꞌë, yëꞌë.” \p \v 24 Juanre sani casicohuaꞌi cato fariseo pa̱ipi jëjo saosicohuaꞌi paëꞌë. \v 25 Ja̱ohuaꞌipi se̱teña, i̱te: \p “Cristo peoni, cuiꞌne Elíasje̱ peoni, cuiꞌne Maijaꞌquë jëjo daosiꞌi casiquëje̱ peoni, ¿Me yoꞌoquë cuiꞌne oco doquëꞌni?” \p \v 26 Cajëna, Juanpi caëña: \p “Yëꞌë cato oco doquë aë. Ja̱je paꞌiquëtaꞌare mësaru ja̱ꞌre co̱ni paꞌiji, mësaru ña ti̱ꞌamaꞌquëje̱. \v 27 Ja̱ë cato yëꞌë jeteyoꞌje daija̱ꞌquë api, yëꞌëre tëto saisiquëpi. Yëꞌë cato doꞌi peoyë, i̱ zapato joyecaiyeque.” \p \v 28 Iye cato Betábara hueꞌe hue̱ꞌñana yoꞌoseꞌe aꞌë, Jordán tsiaya ë̱së mëi te̱ꞌtena Juan oco do hue̱ꞌñana. \s1 Maijaꞌquë Yëi Ñamapi, Jesús \p \v 29 Se ñatasi muꞌse Jesupi Juan quëꞌrona tsio daina, ñaquë caëña, Juan: \p “Ñajëꞌë. Iquë api, Maijaꞌquë Yëi ñama iye yeja paꞌicohuaꞌi tayo yoꞌoye nejocaiquë. \v 30 Yëꞌë ja̱ëni cahuë: ‘Yëꞌë jeteyoꞌje daiji, yëꞌëre tëto saisiquë. Ja̱ë cato yëꞌë peo maca paꞌisiquë api.’ \v 31 Yëꞌëje̱ huesëhuë. I̱queiꞌni cuasahuë. Ja̱je paꞌiquëtaꞌare ocopi dohuë, Israel pa̱ipi ñajajë caquë.” \p \v 32 Caëña, Juan yequeje̱: \p “Yëꞌëpi ñahuë, Maijaꞌquë deꞌo joyopi maꞌtëmopi suꞌteje̱ paꞌipi i̱na cajeni pëaquëna. \v 33 Yëꞌë cato ja̱ yëꞌtaꞌa huesëhuë, i̱queiꞌni cuasaquë. Ja̱je paꞌiquëtaꞌare yëꞌëre oco dojë̱ꞌë caquë cua̱ñesiquëpi capi: ‘Mëꞌëpi oco doquë ñaquëna, deꞌo joyopi cajeni i̱na pëasiquëpi. Ja̱ë api, pa̱ire Maijaꞌquë deꞌo joyopi doquë.’ \v 34 Ja̱je paꞌina, yëꞌë i̱ti ñasiquëpi quëacaiquë paꞌiyë, Maijaꞌquë Mamaquëre papi caquë.” \s1 Jesús I̱ Yeꞌyacohuaꞌire Duꞌru Macarepa Neseꞌe \p \v 35 Se ñatasi muꞌse Juan cuiꞌne i̱ yeꞌyacohuaꞌi co̱ni paëꞌë, ja̱ꞌrë paꞌisi macare. \v 36 Paꞌijëna, Jesús da saina, ñaquë Juan capi: \p “Ñajëꞌë. Ja̱ë api, Maijaꞌquë Yëi ñama.” \p \v 37 Ja̱je Juan caquëna, asani i̱ yeꞌyacohuaꞌipi cayaohuaꞌi Jesure tuteña. \v 38 Ja̱je tuijëna, Jesupi asani coꞌye ñani caëña, ja̱ohuaꞌire: \p “¿I̱quere coꞌeyeꞌni?” \p Caquëna, i̱ohuaꞌipi careña: \p “Yeꞌyaquë, ¿Mëꞌë jerona paꞌiquëꞌni?” \p \v 39 Cajëna, Jesupi capi: \p “Dani ñajëꞌë, yëꞌë paꞌi hue̱ꞌña.” \p Caëna, i̱ paꞌi hue̱ꞌñana sani ñani i̱ ja̱ꞌre pëani paëꞌë, cuatro paꞌi maca ti̱ꞌasicohuaꞌipi i̱ti muꞌse naꞌi macaja̱ꞌa. \p \v 40 Juan caquëna, asani tuisicohuaꞌi aquë cato, teꞌi Andrés pajiꞌi, Simón Pedro yoꞌjei. \v 41 Ja̱ yëꞌtaꞌa yeque yoꞌomaꞌnë duꞌru macarepa cato Andrés, majaꞌyë Simónni sani coꞌepi. Ti̱ꞌani capi, i̱te: \p “Ti̱ꞌahuë, yëquë, Mesías maire huasoquë.” \p \v 42 Ja̱je quëani Andrés sai saëña, Simónre Jesús quëꞌrona. Saquëna, ñani Jesupi caëña: \p “Mëꞌë cato Jonás mamaquë Simónꞌë. Ja̱je paꞌiquëtaꞌare Cefas hueꞌequë paꞌijë̱ꞌë. Ja̱je cani Pedro caye aꞌë. (Mai coca cani quë̱na pë caye paꞌiji.)” \s1 Jesús Soiseꞌe Felipere Cuiꞌne Natanaelre \p \v 43 Se ñatasi muꞌse Jesús Galilea yeja quëꞌrona sasiꞌi caquë yoꞌoquë, Felipere ti̱ꞌapi. Ti̱ꞌani capi: \p “Tuijë̱ꞌë, yëꞌëre.” \p \v 44 Iquë Felipe cato Betsaida daripë aquë pajiꞌi, Andrés cuiꞌne Pedro paꞌi hue̱ꞌña aquë. \v 45 Ñani ja̱ maca Felipe Natanaelre coꞌeseꞌe caquë sani ti̱ꞌani i̱te capi: \p “Ai tsoe Maijaꞌquëre quëacaicohuaꞌi cuiꞌne Moisés toyaquë paꞌisiquëni ñahuë, yëquë. Ja̱ë cato Jesupi José mamaquë Nazaret daripëpi aquë api.” \p \v 46 Caquëna, Natanaelpi capi: \p “¿Nazaret daripëpi deꞌo pa̱i eta ti̱ꞌañe paꞌiquë?” \p Caquëna, Felipepi capi: \p “Dani ñajëꞌë, i̱ni.” \p \v 47 Natanaelpi Jesús quëꞌrona tsioja̱ina, Jesús capi: \p “Nuñerepa Israelita macapi daiji, iquë cosoye peoquëpi.” \p \v 48 Ja̱je caquëna, Natanaelpi se̱quëña: \p “¿Me yëꞌëre ñaquëꞌni?” \p Caquëna, Jesupi capi: \p “Ja̱ yëꞌtaꞌa Felipe mëꞌëre soimaꞌnë ñahuë, Higuera so̱quë yë huëꞌehuëre mëꞌë nëca maca.” \p \v 49 Ja̱ maca Natanaelpi capi: \p “Yeꞌyaquë, mëꞌë cato Diusu mamaquë aꞌë. Judío pa̱i ëjaëre paꞌë, mëꞌë.” \p \v 50 Caquëna, Jesupi sehuopi: \p “¿Coa Higuera so̱quë yë huëꞌehuëre paꞌi maca ñahuë caseꞌere nuñerepa Ëjaëpi caji caquë asaquë, mëꞌë yëꞌëre? Ai jerepa paꞌyere, mëꞌë ñajaꞌquë aꞌë, jeteyoꞌje.” \p \v 51 Yequeje̱ Jesupi capi, i̱te: \p “Nuñerepa cayë. Maꞌtëmo huiꞌyosicopi paꞌiona, Diusu hui̱ñaohuaꞌipi mëisicohuaꞌipi cajesicohuaꞌipi Pa̱i Mamaquëni cajë yoꞌojëna, ñajaꞌcohuaꞌi aꞌë.” \c 2 \s1 Caná Daripëna Huejaseꞌe \p \v 1 Toaso̱ muꞌseña sa tëto sai maca Caná daripëre hueja fiesta paquëña, Galilea yejare. Ja̱rote Jesús pëca jaꞌcoje̱ pacoña. \v 2 Jesús cuiꞌne i̱ yeꞌyacohuaꞌi co̱ni hueja fiestana soi cua̱ñoisicohuaꞌipi paꞌijë sateña. \v 3 Cuiyaꞌi oꞌsa caraja̱isi maca, Jesús pëca jaꞌcopi cao: \p “Cuiyaꞌi oꞌsa yure peoji.” \p \v 4 Cacona, Jesupi sehuopi: \p “¿Nomio me yoꞌoco ja̱je yëꞌëre cacoꞌni? Yëꞌë yoꞌo maca ja̱ yëꞌtaꞌa ti̱ꞌañe pa̱ji.” \p \v 5 Ja̱je catoje̱ i̱opi cao, pa̱ire necaicohuaꞌire: \p “I̱ cayeje̱ yoꞌojë̱ꞌë.” \p \v 6 Ja̱rote seis quë̱na yurupë̱a pajiꞌi, judío pa̱i siꞌsi cuya to̱jë yoꞌo yurupë̱a. Teꞌe yurupë cato veinte panitaꞌa veinticinco galones doye pajiꞌi. \v 7 Jesupi pa̱ire necaicohuaꞌire capi: \p “Iye yurupë̱ana ocore doꞌe ti̱mëjëꞌë.” \p Caëna, doꞌe ti̱mëreña. \v 8 Doꞌe ti̱mërena, Jesupi capi: \p “Yure cato aꞌri maña doni fiesta yoꞌoye ñacaiquëna sacaijë̱ꞌë.” \p Caëna, ja̱je yoꞌoreña. \v 9 Sarena, fiesta yoꞌoye ñacaiquëpi, ocopi cuiyaꞌi co̱no deꞌoseꞌere neñapi, huesëquë. I̱ti ñajë ocopi yurupë̱ana dosicohuaꞌiseꞌe ja̱ꞌë cuasahuë. Ja̱je neñani fiesta yoꞌoye ñacaiquëpi huejaquëre soini capi: \p \v 10 “Siꞌa pa̱i duꞌru macarepa cato deꞌo cuiyaꞌi co̱nore pare u̱cucoa. Ai u̱cusi macarepa jeteyoꞌje aꞌri maña deꞌo cuiyaꞌi co̱no o̱cuacoa. Ja̱je paꞌiquëtaꞌare mëꞌë cato ai deꞌo cuiyaꞌi co̱nore pare deꞌhuahuë.” \p \v 11 Jesús Caná daripë Galilea yejana pa̱i yoꞌo ti̱ꞌa maꞌñere yoꞌoseꞌe cato duꞌru macarepa yoꞌo i̱ñoseꞌe pajiꞌi, i̱ deꞌoquërepa paꞌiyere. Ja̱je yoꞌouna, i̱te yeꞌyecohuaꞌi i̱re papi cuasahuë. \p \v 12 Iye yoꞌo tëjisi jeteyoꞌje Capernaum daripëna sajiꞌi, pëca jaꞌco, yoꞌje tsi̱, cuiꞌne i̱ yeꞌyacohuaꞌi co̱ni saijëna. Sani ja̱rona paëꞌë, aꞌri maña muꞌseña. \s1 Jesupi Maijaꞌquë Huëꞌere Tsoa To̱seꞌe \r (Mt 21.12-13; Mr 11.15-18; Lc 19.45-46) \p \v 13 Israel pa̱i Egíptopi etajë paꞌiseꞌere cuasajë judío pa̱i yoꞌo muꞌseña ti̱ꞌa tëjiquëna, Jesupi Jerusalénna sajiꞌi. \v 14 Sani ti̱ꞌapi, Maijaꞌquë huëꞌere curiquë neñuꞌu cajë duruhue̱quëre i̱sicohuaꞌi, cuiꞌne yëi ñamare i̱sicohuaꞌi, cuiꞌne suꞌtere i̱sicohuaꞌi cuiꞌne curiquë cambiacohuaꞌi jaꞌrusicohuaꞌipi ñuꞌijëna, ñani. \v 15 Jesupi i̱ohuaꞌire siꞌseja̱ꞌcore neni yuretaꞌa siꞌa pa̱ire coꞌamaña i̱sicohuaꞌire yëi ñamare cuiꞌne hue̱quëre co̱ni teꞌepi curiquë cambiajë ñuꞌicohuaꞌini eto saoni i̱ohuaꞌi curi topë̱a je̱a ñaꞌñe saocai, cuiꞌne mesa saihuë̱aje jëꞌje ta̱ño saocajiꞌi. \v 16 Suꞌtere i̱sicohuaꞌini capi: \p “¡Eto saojë̱ꞌë, i̱ño pamaꞌpë! ¡Yëꞌë Jaꞌquë huëꞌere coꞌamaña huero huëꞌe neni yoꞌomaꞌpë!” \p \v 17 Ja̱ maca i̱ yeꞌyacohuaꞌipi toyaseꞌe cayere cuasa ñajateña, ñeje cayere: “Siꞌaye yëꞌë paꞌiye mëꞌë huëꞌere cuasani ñacai yoꞌoyë.” \p \v 18 Ja̱ maca judío pa̱ipi Jesure se̱iꞌë: \p “¿I̱quepi mëꞌë i̱ñojaꞌquë aꞌni, mëꞌë cua̱ñequë paꞌiye iye yoꞌoquë?” \p \v 19 Cajëna, Jesupi sehuopi: \p “Nejojëꞌë, iye huëꞌere. Ja̱je yoꞌojëna, yëꞌëpi coa toaso̱ muꞌseñapi nesiꞌi, cuiꞌnaoni.” \p \v 20 Caquëna, judío pa̱ipi careña: \p “Cuarenta y seis o̱metëcarepa nesicore ¿me mëꞌëpi coa toaso̱ muꞌseñapi huëꞌe nesiꞌni?” \p \v 21 Ja̱je Jesús cani i̱ ca̱përe capi, huëꞌere pare caye pa̱pi. \v 22 Ja̱je paꞌina, Jesús ju̱ꞌisiquëpi huëisi maca i̱ yeꞌyacohuaꞌipi cuasa ñajateña, i̱ iye caseꞌere. Cuiꞌne ja̱ maca toyaseꞌe caseꞌeje̱ nuñerepa care paꞌë cajë asahuë. \s1 Siꞌaohuaꞌire Jesús Ñaquë Api \p \v 23 Jesús Jerusalénre paꞌi pa̱i yoꞌo ti̱ꞌa maꞌñere yoꞌoquëna, ñani jai pa̱i i̱te i̱re papi cajë asahuë, Israel pa̱i Egíptopi etaseꞌere cuasajë yoꞌo fiesta paꞌi maca yoꞌoquëna. \v 24 Ja̱je paꞌiquëtaꞌare Jesús cato pa̱i cuasayere ñani pa̱i nuñerepa cayë cuasaye pa̱pi, siꞌaye pa̱i cuasaye ñaquë sëte. \v 25 Pa̱ipi i̱te dani ja̱je yoꞌoquë api iquë cajë quëa ti̱ꞌañe peopi, tsoe i̱seꞌe asapi, pa̱i joyo cuasajë paꞌiye. \c 3 \s1 Jesús Cuiꞌne Nicodemo \p \v 1 Pajiꞌi, teꞌi fariseo Nicodemo hueꞌequë. Ja̱ë cato ëjaërepa pajiꞌi, judío pa̱i aquë. \v 2 Ja̱je paꞌipi Nicodemo ñami Jesure ñasiꞌi caquë, sani capi, i̱te: \p “Yeꞌyaquë, asayë, mëꞌëre Diusupi yeꞌyaja̱ꞌquëre jëjo daosiquëpi paꞌi, pa̱i yoꞌo ti̱ꞌa maꞌñere yoꞌoquë tutu i̱ñoquë cuiꞌne siꞌaye yoꞌoquëna. Pa̱iseꞌe paꞌini ja̱je yoꞌo ti̱ꞌañe peoji, Diusupi co̱ni yoꞌoye pa̱to.” \p \v 3 Caquëna, Jesupi capi, i̱te: \p “Nuñerepa mëꞌëre cayë, pëca jaꞌcoja̱ꞌa tëꞌya daiseꞌeje̱ paꞌye ti̱jupë tëꞌya dani cua̱ñomaꞌquë pani Maijaꞌquë cua̱ñe te̱ꞌte ñañe peoji.” \p \v 4 Caquëna, Nicodemopi se̱jiꞌi, i̱te: \p “¿Me ja̱je aipi pëca jaꞌcona caca co̱ni tëꞌya dani cua̱ñoñe paꞌiquëꞌni? ¿Me ja̱je yoꞌoye paꞌiquëꞌni?” \p \v 5 Caquëna, Jesupi sehuopi: \p “Nuñerepa mëꞌëre cayë. Cuiꞌnaëpi pëca jaꞌco tëꞌya daiseꞌeje̱ paꞌye ocopi cuiꞌne joyopi tëꞌya dani cua̱ñomaꞌquë cato Maijaꞌquë cua̱ñe te̱ꞌte cacaye peoji. \v 6 Pëca jaꞌquëohuaꞌi pa̱ipi parena, tëꞌya daisicohuaꞌi cato ja̱re pa̱i paꞌiyë. Joyopi tëꞌya daisicohuaꞌi cato ja̱re joyo acohuaꞌi paꞌiyë. \v 7 Ai cuasamaꞌë paꞌijë̱ꞌë. Yëꞌëpi ñeje cato: ‘Siꞌa pa̱i huajëye ai deꞌoye paꞌiji.’ \v 8 Tutu cato siꞌa hue̱ꞌña daicoa, i̱o pi̱siyeseꞌe asajëna. Ja̱je paꞌiquëtaꞌare huesëyë, i̱o dai hue̱ꞌña cuiꞌne i̱o sai hue̱ꞌñaje. Siꞌa joyopi tëꞌya daisicohuaꞌi cato, tutuje̱ paꞌiohuaꞌi paꞌiyë.” \p \v 9 Ja̱je caquëna, Nicodemopi se̱jiꞌi: \p “¿Me ja̱je yoꞌoye paꞌiquëꞌni?” \p \v 10 Se̱ina, Jesupi sehuopi: \p “¿Mëꞌë judío pa̱ire yeꞌyaquëre pataꞌa huesëquëꞌni, iye? \v 11 Nuñerepa mëꞌëre cayë, yëquë asayere, cuiꞌne i̱ti ñaseꞌere quëayë. Ja̱je paꞌiquëtaꞌare mësarupi nuñerepa cayë cajë asaye pa̱ñë. \v 12 Iye yeja ayere quëaquëna, asamaꞌpë pani ai jerepa asaye peoji, yëꞌëpi maꞌtëmo ayere quëato. \p \v 13 Pa̱i mañaje maꞌtëmo mëni ñamaꞌcohuaꞌi aꞌë. Coa i̱ti hue̱ꞌñapi Pa̱i Mamaquë daisiquëseꞌe asaji, maꞌtëmo aquëseꞌe. \v 14 Moisés a̱ñare cue̱ne yejana neni so̱quë tarapëna tëoni huëo nëcoquë paꞌiseꞌeje̱ cuiꞌne Pa̱i Mamaquëje̱ huëo nëco cua̱ñojaꞌquë api. \v 15 Siꞌahuaꞌi i̱te se̱cohuaꞌipi ne huesëmaꞌpë ti pani huesëyere paja̱jë caquë. \s1 Maijaꞌquë Pa̱ire Oiseꞌe \p \v 16 Siꞌa pa̱ire oi doꞌire Maijaꞌquëpi i̱ mamaquë teꞌi macani i̱sipi, siꞌa pa̱i i̱te, nuñerepa i̱re papi, cajë cuasacohuaꞌipi ne huesëmaꞌpë, ti pani huesëja̱jë caquë. \v 17 Diusu mamaquëre jëjo daomaꞌë pajiꞌi, pa̱ire nejojaꞌquëni. Jëjo daopi, huasoja̱ꞌquëni. \p \v 18 Diusu mamaquëre nuñerepa i̱ api caquë cuasaquëpi nejosiquë peoji. Ja̱je paꞌiquëtaꞌare i̱re papi caquë cuasamaꞌquëpi nejosiquë paꞌiji, Diusu mamaquëre asamaꞌ doꞌire. \v 19 I̱re papi cajë cuasamaꞌcohuaꞌi cato nejosicohuaꞌi aꞌë, miañepi iye yejana daisiquëtaꞌa nea hue̱ꞌñare miañe jerepa yëhuë, i̱ohuaꞌi yoꞌoyepi coꞌa doꞌire. \v 20 Siꞌa pa̱i coꞌayere yoꞌocohuaꞌipi miañere coecohuaꞌi aꞌë, i̱ohuaꞌi yoꞌoyepi ti̱ñarepa ña cua̱ñomaꞌquëni cajë. \v 21 Ja̱je paꞌiquëtaꞌare deꞌoyerepa yoꞌojë paꞌicohuaꞌipi tsio daiyë, miañena. I̱ohuaꞌi yoꞌoye cato Diusupi yëni co̱caina, yoꞌoye aꞌë cajë i̱ñoñuꞌu cajë.” \s1 Jesús Ayere Juan Ca Co̱seꞌe \p \v 22 Ja̱ jeteyoꞌje Jesús i̱ yeꞌyacohuaꞌi ja̱ꞌre co̱ni Judea yejana sajiꞌi. Ja̱rote tsoe maca i̱ohuaꞌi ja̱ꞌre paꞌi oco doquë yoꞌopi. \v 23 Juanje ja̱ muꞌseña cato Enón quëꞌrore oco doquë pajiꞌi, Salim jaꞌye macare, ja̱rote ocoje̱ ai paꞌi doꞌire. Siꞌa pa̱i i̱ quëꞌro daisicohuaꞌi oco do cua̱ñosicohuaꞌi paëꞌë. \v 24 Iye cato ja̱ yëꞌtaꞌa Juanre tse̱ani comaꞌnë yoꞌoseꞌe aꞌë. \p \v 25 Ja̱ maca Juan yeꞌyacohuaꞌi acohuaꞌipi judío pa̱i ja̱ꞌre sa̱ñope yoꞌojë careña, siꞌsi tsoa to̱ñe ayere cajë. \v 26 Ja̱ohuaꞌipi Juanre sani careña: \p “Yeꞌyaquë, asajë̱ꞌë, mëꞌë ja̱ꞌre co̱ni Jordán tsiaya oco doquë paꞌisiquëpi, mëꞌë yëquëre quëasiquëpi. Yure cato ocore doquëna, jai pa̱i i̱seꞌena saiyë.” \p \v 27 Cajëna, Juanpi capi, ja̱ohuaꞌire: \p “Maijaꞌquëpi i̱simaꞌquë paꞌito yecohuaꞌije̱ ja̱je yoꞌo tutu paye peoji. \v 28 Ti̱ñarepa yëꞌë quëahuë, mësarute. Cristo peoyë caquë, cuiꞌne quëahuë yëꞌë cato i̱te ne deꞌhuacaiquë duꞌru jëjo daosiquë aꞌë. \v 29 Se ñajëꞌë, cuiꞌne hueja fiesta je̱ꞌquë huejaja̱ꞌcore paquë api, i̱ti huejaquërepa. Huejaquë cajei cato cocare asaquë, sihuaquë ñuꞌiquë api. Ja̱je yëꞌëje̱ yure asaquë sihuayë, i̱ ayere cajëna. \v 30 Ja̱ë cato jero saꞌana jerepa paꞌi paꞌija̱ꞌquë api, yëꞌë cato coa jero saꞌna doꞌi peoquë deꞌoja̱ꞌquë aë.” \s1 Maꞌtëmo Aquëpi Daiye \p \v 31 Ë̲mëjeꞌpi daiquë cato siꞌa pa̱ire tëto saisiquë api. Iye yeja aquë cato ja̱re iye yeja aquë api. Ja̱je paꞌina, yeja cocare caji. Ja̱je paꞌiquëtaꞌare maꞌtëmo daiquë api, siꞌa pa̱i jerepa paꞌi. \v 32 Ja̱je paꞌina, ñaseꞌere cuiꞌne asaseꞌere quëaji. Quëaquëtaꞌare pa̱ipi nuñerepa caji cajë asaye pa̱ñë, i̱ cayere. \v 33 Nuñerepa caji caquë cuasasiquë pani, Maijaꞌquë nuñerepa caquë api cacaiji. \v 34 Ja̱je paꞌina, Maijaꞌquë jëjo daosiquë cato Maijaꞌquë cocare caji, Maijaꞌquë ë̱seye peoyerepa i̱ deꞌo joyore i̱siquëna. \v 35 Pëca jaꞌquë oiji, i̱ mamaquëre. Ja̱je paꞌina, siꞌaye i̱ jë̱ñaseꞌena je̱opi, yoꞌoja̱quë caquë. \v 36 Pa̱i Mamaquëre i̱re papi caquë cuasaquëpi ti pani huesëja̱ꞌquë api. Ja̱je paꞌiquëtaꞌare asamaꞌë coequë cato ja̱ paꞌiye peoji. Peoquëpi coa ai jerepa Maijaꞌquë pë̱i sa̱iñena sa̱i cua̱ñejaꞌquë api, coꞌayerepa. \c 4 \s1 Samaria Pa̱iore Jesús Caseꞌe \p \v 1 Jesupi Juan se̱ña maca i̱te tuicohuaꞌire paquëpi cuiꞌne jai pa̱ire oco doquë yoꞌoji asareña, fariseo pa̱i. \v 2 Nuñerepa Jesupi oco doye pa̱pi. Coa i̱ yeꞌyacohuaꞌipi oco dohuë. \v 3 Ja̱je Jesús asani Judea yejapi etapi, Galileana sasiꞌi caquë. \p \v 4 Coꞌi maca Samaria yejaja̱ꞌa tëto saiye pajiꞌi. \v 5 Paꞌina, daiquëpi Samaria yeja daripë Sicar ti̱tapi, Jacobo mamaquë Josére yeja i̱siquë paꞌisico quëꞌrona. \v 6 Ja̱rote Jacobo oco coje pajiꞌi. Maꞌajaꞌa dai jëꞌjosiquë sëte Jesús oco coje yëꞌquë macana jaꞌrupi. Muꞌse joporepa pajiꞌi, ja̱ maca cato. \v 7-8 Yeꞌyacohuaꞌipi pa̱i daripëna a̱iñe hueroñuꞌu cajë saëꞌë. Satena, ja̱ maca teꞌi ñuꞌina, Samaria nomiopi oco easiꞌi caco dacoꞌë. Dacona, Jesupi capi: \p “Ocore i̱sijë̱ꞌë, yëꞌëre.” \p \v 9 Ja̱je caquëna, Samaria nomiopi sehuoo: \p “¿Mëꞌë judío pa̱itaꞌa, me yoꞌoquë yëꞌë Samaria nomioni oco hueroquëꞌni?” \p (Judío pa̱i cato Samaria pa̱ire tsiomaꞌcohuaꞌi aꞌë.) \v 10 Ja̱ maca Jesús sehuopi: \p “Diusu mëꞌëre i̱siye asaco pani, cuiꞌne mëꞌëre oco se̱quëreje̱ ja̱ë api asaco pani, mëꞌëpi yëꞌëre se̱tiraꞌhuë. Se̱ona, yëꞌëpi paꞌi ocore pare i̱siraꞌhuë, mëꞌëre.” \p \v 11 Caquëna, i̱opi cao: \p “Ëjaë, ¿jepi mëꞌë oco eani i̱sisiꞌni, yëꞌëre? I̱ti eayeje̱ peoquë, cuiꞌne oco coje cato hua̱icoa. ¿Jero ayere paꞌi ocoje̱ yëꞌëre i̱sisiꞌni? \v 12 Iye oco coje cato yëquë ai Jacob necaisicoa. Ja̱je icona i̱je cuiꞌne i̱ mamajëje cuiꞌne nëicohuaꞌije̱ u̱cujë paꞌa̱huëꞌë. ¿Mëꞌëpi cuasani i̱ jerepa paꞌi aꞌë cuasaquë?” \p \v 13 Cacona, Jesupi sehuopi: \p “Siꞌahuaꞌi iye oco u̱cucohuaꞌi cato siꞌanë oco ëaquëna, paꞌiyë. \v 14 Ja̱je paꞌiquëtaꞌare yëꞌë i̱si oco u̱cusiquë cato cuiꞌnaëpi oco huëoye peosipi. Yëꞌë oco cato sa̱ꞌnahuëre papi oco coje tsa̱ꞌiñeje paꞌye etaquëna pasipi, ti pani huesëye i̱siyepi.” \p \v 15 Ja̱ maca cao i̱opi: \p “Ëjaë, ja̱je paꞌito ja̱ ocore i̱sijë̱ꞌë, yëꞌëre, cuiꞌnaopi oco ëaye peoye, cuiꞌne iye oco coje ea daiye pa̱jaꞌcore.” \p \v 16 Cacona, Jesupi capi: \p “Mëꞌë ë̱jëre soija̱ni ja̱ maca daijë̱ꞌë, i̱ñona.” \p \v 17 Caquëna, i̱opi cao: \p “Ë̲jëre peocoaꞌë.” \p Cacona, Jesupi sehuopi: \p “Ë̲jëre peocoaꞌë cani peore paco cayë, mëꞌë. \v 18 Ja̱ꞌnë cato mëꞌë cinco ë̱mëohuaꞌire pahuë. Yure mëꞌë paquë cato mëꞌë ë̱jë peoji. Peocoaꞌë cani mëꞌë care pahuë.” \p \v 19 Ja̱re asani i̱opi caco: \p “Ëjaë, mëꞌë cato Maijaꞌquëre quëacaiquë aꞌë asayë, mëꞌëre. \v 20 Yëquë aiohuaꞌi Samaritano pa̱i iye cu̱tihuëna Maijaꞌquëre se̱jë paꞌa̱huëꞌë. Ja̱je paꞌiquëtaꞌare mësaru judío pa̱ipi Jerusalénna Maijaꞌquëre se̱ñe paꞌiji, cacohuaꞌi aꞌë.” \p \v 21 Cacona, Jesupi sehuopi: \p “Care paji cuasajë̱ꞌë, nomio. Maijaꞌquëre coa siꞌa hue̱ꞌña paꞌijë se̱ñe ti̱ꞌapi. Ja̱ maca cato ai cu̱tihuëna pa̱nitaꞌa Jerusalénna sani se̱ñe peosipi. \v 22 Mësaru Samaria pa̱i cato huesëjë coa se̱ñë. Yëquë judío pa̱i cato asajë se̱ñë. Huaso coca cato judío pa̱i tsëcapë aye aꞌë. \v 23 Tsoe i̱ti macarepa ti̱ꞌapi. Yure aꞌë, Maijaꞌquëre se̱cohuaꞌirepa joyore papi nuñerepa cuasajë yoꞌo maca. Ja̱je yoꞌoyere ai yëji, jaꞌquë. \v 24 Diusu cato joyo api. Ja̱je paꞌina, i̱te se̱cohuaꞌije̱ joyo ayere papi yoꞌoye paꞌiji, nuñerepa yoꞌoyepi.” \p \v 25 Caquëna, Nomiopi cao: \p “Yëꞌë cato asayë, Mesías, maire huasoquë Cristopi dani ja̱ëpi siꞌaye quëaja̱ꞌquë api.” \p \v 26 Cacona, Jesupi capi: \p “Yëꞌë aꞌë, i̱pi mëꞌë ja̱ꞌre coca caji.” \p \v 27 Jesús ja̱je cocare caquëna, i̱ yeꞌyacohuaꞌipi ti̱tareña. Nomio ja̱ꞌre Jesús coca caquëna, quëquë ñareña. Ja̱je ñajëtaꞌa se̱ni asañuꞌu i̱quere yë caëꞌni, pa̱nitaꞌa i̱que cocare nomio ja̱ꞌre caëꞌni cajë se̱ñe pa̱huë. \v 28 Ja̱ maca i̱o yurupë i̱ti macana ñoni pa̱i daripëna sani cao: \p \v 29 “Dani ñajëꞌë, yëꞌë yoꞌoseꞌere siꞌaye casiquëni. ¿I̱ Cristo paꞌimaꞌquë?” \p \v 30 Ja̱ maca asani, pa̱ipi Jesús quëꞌrona saëꞌë. \v 31 Ja̱ yëꞌtaꞌa pa̱i daimaꞌpëna i̱ yeꞌyacohuaꞌipi Jesure cahuë: \p “Yeꞌyaquë, a̱o a̱ijëꞌë.” \p \v 32 Cajëna, i̱pi capi: \p “Mësaru ña maꞌñere yëꞌë cato payë, yëꞌë a̱i ja̱ꞌñe.” \p \v 33 Ja̱je caëna, ja̱ maca i̱ yeꞌyacohuaꞌipi sa̱ꞌñe i̱ohuaꞌija̱ꞌa se̱teña: \p “¿Pa̱ipi dacatena, a̱ni camaꞌquë?” \p \v 34 Cajëna, Jesupi capi: \p “Yëꞌë a̱o cato yëꞌëre jëjo daosiquë yëyeje̱ yoꞌoye aꞌë. Cuiꞌne i̱ coꞌamaña ne saocaiye aꞌë. \v 35 Mësarupi cacohuaꞌi aꞌë: ‘Ja̱ yëꞌtaꞌa cuatro ñañëohuaꞌi carapi, tëaye.’ Ja̱je cacohuaꞌitaꞌare yëꞌëpi cayë: Ñani cuasajë̱ꞌë, ta̱seꞌere tsoe querepi, tëa ja̱ꞌñe. \v 36 Tëaquëje̱ sa̱i cua̱ñoñe paꞌiji, i̱ti ca̱ tëaseꞌe cato ti pani huesëye aꞌë, i̱ti ta̱quë cuiꞌne i̱ti tëaquë siꞌa yëꞌquë maca sihuaye paꞌiji caquë. \v 37 Nuñerepa caji. Pa̱i caseꞌe je̱ꞌquë ñeje: ‘I̱ti ta̱quë cato yequë api cuiꞌne i̱ti tëaquë cato yequë api.’ \v 38 Yëꞌëpi mësarute jëjo saohuë, tëajë̱ꞌë caquë, mësaru ai yoꞌojë ta̱ maꞌñere. Ja̱je paꞌito yecohuaꞌipi nerena, mësaru cato coa tëacohuaꞌi aꞌë.” \p \v 39 Jai pa̱i Samaria acohuaꞌi Jesure i̱re papi cajë cuasahuë, nomio caseꞌere cuasajë. Ja̱o cato cao, “Yëꞌë yoꞌoseꞌere siꞌaye capi.” \v 40 Ja̱re Samaria pa̱i asani Jesure se̱iꞌë, pëajë̱ꞌë cajë. Cajëna, asani caya muꞌseña pëapi. \v 41 Ai jerepa i̱re papi cuasajë asahuë, i̱pi i̱ ayere quëaquëna. \v 42 Ja̱ maca Nomiore cahuë. Yuretaꞌa i̱re papi cuasayë, yëquë. Mëꞌë caseꞌe asasicohuaꞌipi, cuiꞌne yure yëquëje̱ asa co̱ni i̱ caquëna, ja̱ doꞌire asayë. Nuñerepa Cristo api, iye yeja huasoquë cajë. \s1 Pa̱i Ëjaë Joꞌyaë Mamaquëre Jesús Jujuseꞌe \p \v 43 Caya muꞌseña Samaria pëasiquëpi Galilea yejana sajiꞌi. \v 44 Ja̱re i̱pi Jesús caꞌa̱jiꞌi, Maijaꞌquëre quëacaiquëre i̱ quëꞌro acohuaꞌi cato coecohuaꞌi aꞌë. \v 45 Galilea ti̱ꞌasi maca deꞌoye i̱te pëpahuë. Ja̱ohuaꞌi cato, Jesús Jerusalénre paꞌi deꞌoye yoꞌoquëna, ñasicohuaꞌipi pëpahuë. Egíptopi Israel pa̱i etajë paꞌiseꞌere cuasajë yoꞌojë teꞌe sani ñasicohuaꞌipi. \p \v 46 Ja̱ maca Jesús Caná daripëna coꞌipi, Galilea yejana, i̱ ocore cuiyaꞌi oꞌsa co̱no ne sitona. Ja̱rote pajiꞌi, pa̱i ëjaërepa yoꞌoye ayere co̱caiquëpi. Ja̱ëpi mamaquëre Capernaum yejare ju̱ꞌiquëre paquëpi. \v 47 Ja̱je paquëpi pa̱i ëjaëre pare co̱caiquëpi Jesús, Judea yejapi Galileana dajiꞌi asani, sani Jesure ñapi. Ñaquë se̱jiꞌi, yëꞌë huëꞌena sani yëꞌë mamaquë ju̱ni huesë tëjiquëre jujucaijë̱ꞌë, caquë. \v 48 Ja̱ maca Jesupi capi: \p “Mësaru nuñere paꞌë cuasajë asaye pa̱ñë, pa̱i yoꞌo ti̱ꞌa maꞌñere yoꞌo i̱ñoñe pa̱to.” \p \v 49 Ja̱je caquëtaꞌare pa̱i ëjaëre pare co̱caiquëpi capi: \p “Ëjaë, esa daijë̱ꞌë, yëꞌë mamaquë ja̱ ju̱ꞌimaꞌnë.” \p \v 50 Caquëna, Jesupi ja̱ maca capi: \p “Coꞌijë̱ꞌë, mëꞌë huëꞌena. Mëꞌë mamaquë huajëquëpi paꞌiji.” \p Caquëna, care paji cuasaquë asani sajiꞌi, i̱ huëꞌena. \v 51 I̱ huëꞌena je̱ꞌnërepa ti̱ꞌaquëna, ñani i̱ joꞌyapi i̱te ñañuꞌu cajë etani i̱te cahuë: \p “Mëꞌë mamaquë huajëquë paꞌiji.” \p \v 52 Ja̱je cajëna, i̱pi se̱jiꞌi: \p “¿I̱que hora paꞌi maca huajëquërepa paquëꞌni?” \p Caquëna, i̱ohuaꞌipi cahuë: \p “Ñaminaꞌa mëñerepa sa tëꞌyo maca, una paꞌi maca ja̱ maca su̱ña dahuë tëto sajiꞌi.” \p \v 53 Ja̱je cajëna, tsihuaꞌë pëca jaꞌquëpi asani cuasa ñajaquëña, ja̱re ja̱ hora paꞌi maca Jesús, “mëꞌë mamaquë huajëquëpi paꞌiji” caseꞌere. Ja̱je ñani i̱ cuiꞌne siꞌa huëꞌe paꞌicohuaꞌi Jesure nuñerepa i̱ api cajë asareña. \p \v 54 Iye yoꞌoseꞌe cato cayaye aco pacoꞌë, pa̱i yoꞌo ti̱ꞌa maꞌñere Jesús yoꞌoseꞌe, Judeapi, Galilea coꞌisi maca. \c 5 \s1 Betsaida Aquëre Jesús Jujuseꞌe Cuꞌimaꞌquëni \p \v 1 Ja̱ yoꞌosi jeteyoꞌje judío pa̱ipi fiestare yoꞌohuë. Yoꞌojëna, Jesuje̱ coꞌi co̱pi, Jerusalénna. \v 2 Ja̱ daripëre yëi ñama hueꞌyosi eta saꞌro pajiꞌi. Paꞌina, ja̱o yëꞌquë macare ocore tëhuosi dea pëpi Betesda mami hueꞌeco pacoꞌë. Hebreo pa̱i coca cato ja̱opi cinco huajëjë ñuꞌi pe̱pë̱a quëꞌio pacoꞌë. \v 3 Ja̱rote jai pa̱i ju̱ꞌicohuaꞌi pëasicohuaꞌipi u̱ëꞌë, peo yejare. Siꞌa ju̱ꞌi dahuë ju̱ꞌicohuaꞌi paëꞌë: ñamaꞌcohuaꞌi, doꞌpëcohuaꞌi, cuiꞌne quëꞌquësicohuaꞌi. Ja̱ohuaꞌipi utejë paëꞌë, oco daꞌcapi, tuꞌeja̱co cajë. \v 4 Ja̱rona teꞌe mañaseꞌe hui̱ñaëpi cajeni ocore tuꞌequëna, ñani duꞌru duꞌisiquëpi ja̱ jeteyoꞌje coꞌyaye paꞌiji, coa siꞌa ju̱ꞌi dahuë hueꞌequëje̱. \v 5 Ja̱rote pajiꞌi, treinta y ocho o̱metëca ju̱ꞌiquë. \v 6 Ja̱je paꞌipi, u̱ina, ñani Jesús i̱te tsoe ja̱je ai yoꞌoquë paꞌiyere asaquë se̱jiꞌi, i̱te: \p “¿Coꞌyaye yëquë, mëꞌë?” \p \v 7 Caquëna, ju̱ꞌiquëpi sehuopi: \p “Ëjaë, yëꞌëre oco daꞌcana jëjo dëoni ma o̱aquëpi peoji. Ja̱je paꞌina, oco tuꞌe maca tsoe yequëpi duꞌiji, ja̱ꞌa yëꞌë dusiꞌi caquë yoꞌoquëna.” \p \v 8 Caquëna, Jesús capi: \p “Huëni mëꞌë ca̱ico macare i̱ni sai huëojë̱ꞌë.” \p \v 9 Ja̱je ca maca tsoe coꞌyasiquë pajiꞌi. Paꞌi i̱ ca̱icore i̱ni sai huëopi. Ja̱je paꞌiquëtaꞌare ja̱ muꞌseña cato huajë muꞌse pajiꞌi. \v 10 Ja̱je paꞌi doꞌire judío pa̱ipi cahuë, i̱ti juju cua̱ñosiquëre: \p “Iye muꞌse cato huajë muꞌse aꞌë. Mëꞌë ca̱icore hueꞌeye peoji.” \p \v 11 Cajëna, i̱pi sehuopi: \p “Yëꞌëre jujusiquë cato ‘mëꞌë u̱i ca̱icore i̱ni saijë̱ꞌë, capi.’ ” \p \v 12 Caquëna, ja̱ maca se̱teña: \p “¿Jequëpi mëꞌëre ‘mëꞌë u̱i ca̱icore i̱ni saijë̱ꞌë’ caëꞌni?” \p \v 13 Cajëna, huesëña i̱ti jujusiquëre Jesús cato jai pa̱i jopoja̱ꞌa sani huesëña, ña cua̱ñoñe peoye. \v 14 Ja̱je yoꞌosiquëpi jeteyoꞌje Maijaꞌquë huëꞌena ti̱ꞌani i̱te caëña: \p “I̱na, yure mëꞌë huajëquë paꞌiye sëte, cuiꞌnaëpi tayo coꞌayere yoꞌomaꞌë. Yoꞌoquëna, jerepa mëꞌëre coꞌaye ne co̱co.” \p \v 15 Ja̱je caëna, ja̱ maca sani judío pa̱ire quëapi, Jesús pajiꞌi, yëꞌëre jujusiquë caquë. \v 16 Ja̱ doꞌire judío pa̱i Jesure huani je̱oñuꞌu cajë cuiꞌne jo̱sa yoꞌohuë, huajë muꞌsere yoꞌosi doꞌire. \v 17 Ja̱je paꞌiquëtaꞌare Jesupi capi: \p “Yëꞌë Jaꞌquë siꞌanë coꞌamaña nequë api, cuiꞌne yëꞌëje̱ coꞌamaña yoꞌoyë.” \p \v 18 Ja̱je casi doꞌire jerepa judío pa̱i huani je̱oñuꞌu cajë yoꞌohuë. Huajë muꞌsere sehuomaꞌë yoꞌosi doꞌiseꞌe paꞌiye pa̱pi. Jerepa i̱pi Diusuje̱ paꞌi aꞌë caquë cuiꞌne Diusu api, yëꞌë jaꞌquë ca doꞌire yoꞌohuë. \s1 Maijaꞌquë Mamaquëpi Siꞌa Tuturepa Paye \p \v 19 Ja̱ maca Jesús capi, ja̱ohuaꞌire: \p “Nuñerepa mësarute cayë. Diusu mamaquë cato i̱seꞌe cuasayepi yoꞌoye peoji. Pëca jaꞌquë yoꞌoquëna, ñaseꞌere yoꞌoquë api. Siꞌaye pëca jaꞌquë yoꞌoyere mamaquëje̱ yoꞌoquë api. \v 20 Ja̱je paꞌina, mamaquëre oiji. Pëca jaꞌquëpi ja̱ doꞌire i̱ yoꞌoye i̱ñoji. Cuiꞌne iye yoꞌoseꞌe jerepa paꞌyere i̱ñojaꞌquë api. Ja̱je yoꞌoquëna, mësaru merepa yoꞌoquëꞌni cuasaja̱ꞌcohuaꞌi aꞌë, ña quëquëjë. \v 21 Pëca jaꞌquë ju̱ꞌisicohuaꞌire cuiꞌnaohuaꞌini huajëcohuaꞌire huëoni paꞌiye i̱siyeje̱ paꞌye, cuiꞌne i̱ mamaquëje̱ i̱siji, paꞌiye, i̱ i̱siye yëquëna. \v 22 Jaꞌquë cato pa̱i yoꞌoyere ña deꞌhuamaꞌajiꞌi. Pa̱quë mamaquëna i̱sipi, pa̱i yoꞌojëna, ñaquë ne deꞌhuaja̱ꞌa tutu. \v 23 Ja̱ doꞌire mamaquëre deꞌoquëre papi caja̱ꞌcohuaꞌi aꞌë, pëca jaꞌquëre cayepi. Pëca jaꞌquë jëjo daosiquëni deꞌoquëre papi caye pa̱ni pëca jaꞌquëreje̱ deꞌoquëre papi caye peoji. \p \v 24 Nuñerepa cayë, mësarute. Yëꞌë caye deꞌhue asacani, cuiꞌne yëꞌëre jëjo daosiquëre i̱re papi caquë cuasasiquëpi ti pani huesëye paji. Nejoñe peoji, i̱te. Ju̱ni huesëyepi ti paꞌiyena tëto saisiquë api. \v 25 Nuñerepa, cayë, mësarute. Ti̱taji, hora. Yure i̱ti macaꞌë, ju̱ꞌisicohuaꞌipi Diusu mamaquë yëꞌore asaja̱ꞌa maca. I̱ caye asani sehuocaicohuaꞌipi paꞌija̱ꞌcohuaꞌi aꞌë. \v 26 Jaꞌquë cato paꞌiye paji. Ja̱je paquëpi mamaquëre paꞌiye i̱sipi. \v 27 Ja̱je cuiꞌne pa̱i yoꞌoye ne deꞌhuaja̱ꞌa tutuje̱ i̱sipi, Pa̱i Mamaquëre. \v 28 Iyere asani ai cuasamaꞌpë paꞌijë̱ꞌë. Quëare payë. Ju̱ꞌisicohuaꞌi ta̱sicohuaꞌipi siꞌaohuaꞌi i̱ yëꞌo asaja̱ꞌa maca ti̱ꞌajaꞌcoa. \v 29 Asani ta̱si daripë̱api etaja̱ꞌcohuaꞌi aꞌë, siꞌaohuaꞌi. Deꞌoyerepa yoꞌosicohuaꞌipi ti paꞌiyena huëija̱ꞌcohuaꞌi aꞌë. Ja̱je paꞌiquëtaꞌare coꞌayere yoꞌojë paꞌisicohuaꞌi cato coa nejojaꞌcohuaꞌipi huëija̱ꞌcohuaꞌi aꞌë. \s1 Jesús Cua̱ñequërepa Paꞌiye Quëaye \p \v 30 Jaꞌquëre ja̱ se̱ni asamaꞌë yëꞌëseꞌe cuasayepi nejoñe peoyë. Yëꞌë cato yëꞌëre cua̱ñeseꞌeje̱ caquë aꞌë, tayo yoꞌocohuaꞌire. Yëꞌë yoꞌoye cato nuñerepa yoꞌoye aꞌë. Yëꞌë yëyeje̱ yoꞌoye coeyë. Jaꞌquë yëꞌëre jëjo daosiquë yëyepi yoꞌoquë aꞌë. \v 31 Ja̱je paꞌina, yëꞌëpi coꞌye yëꞌëja̱ꞌa deꞌoye yoꞌoyë caquë paꞌito yëꞌë caye care paji cacaiquë peoraꞌpi. \v 32 Ja̱je paꞌiquëtaꞌare paꞌiji, yëꞌë yoꞌoye ñaquëpi yëꞌëre deꞌoye cacaiquë. Ja̱je paꞌina, yëꞌëre i̱ cacaiye cato nuñerepa doꞌi paꞌiji. \p \v 33 Mësarupi Juanre se̱ni asaja̱ꞌcohuaꞌire jëjo saoreña. Se̱jëna, Juanpi nuñerepa sehuopi, ja̱je paꞌire paquëna. \v 34 Iye cato cayë mësarupi huaso cua̱ñosicohuaꞌi paꞌija̱jë caquë yëꞌë cato pa̱ipi deꞌoye cacaiyere coꞌemaꞌë paꞌiyë. \v 35 Juan cato toa tsë̱o pë miañeje miacaiquë pajiꞌi. Ja̱je paꞌina, mësarupi i̱ miañere sihuacaicohuaꞌi paëꞌë, coa nëhui tëcahuë. \v 36 Juan yëꞌëre cacaiseꞌe jerepa deꞌoye yëꞌëja̱ꞌa coꞌye quëaye payë. Yëꞌë yoꞌoye cato jaꞌquë yëꞌëre yoꞌojë̱ꞌë caquë cua̱ñe nëoseꞌe aꞌë. Ja̱je paꞌina, ja̱pi quëaji, yëꞌë nuñerepa jaꞌquë jëjo daosiquë paꞌiye. \p \v 37 Jaꞌquë yëꞌëre jëjo daosiquë cato, quëaji, yëꞌë nuñerepa deꞌoye yoꞌoquë paꞌiyere, mësaru i̱ yëꞌo asamaꞌcohuaꞌi paꞌitoje̱ cuiꞌne i̱te ñamaꞌcohuaꞌi paꞌitoje̱. \v 38 I̱ coca i̱tire paꞌë cajë cuasamaꞌ doꞌire i̱ coca mësarute cacaye pa̱ji, pëca jaꞌquë jëjo daosiquëre coe doꞌire. \v 39 Mësaru cato Maijaꞌquë coca tayoye peoye yeꞌyeyë, ti pani huesëyere i̱tire ñajë ti̱ꞌañuꞌu cajë. Ja̱je paꞌiquëtaꞌa ja̱ toyaseꞌe cato yëꞌë ayere caji. \v 40 Ja̱je yëjëtaꞌa yëꞌëna daiye coeyë, ja̱ paꞌiye paja̱ꞌcohuaꞌitaꞌa. \p \v 41 Yëꞌë cato coꞌemaꞌë paꞌiyë, pa̱ipi deꞌoquëre papi cajë yoꞌoyere. \v 42 Asayë, mësaru nuñerepa Maijaꞌquëre oimaꞌcohuaꞌi paꞌiye. \v 43 Yëꞌë cato jaꞌquë paꞌi huë̱ꞌñapi daisiquë aꞌë. Ja̱je paꞌiquëtaꞌare mësarupi asaye coeyë. Coa pa̱iseꞌe huëoni coꞌye i̱re paꞌë caquëni cuasacohuaꞌi aꞌë, mësaru deꞌoji cajë. \v 44 ¿Me mësaru asaja̱ꞌcohuaꞌi aꞌni, pa̱ijaꞌa sa̱ꞌñe deꞌoquëre papi cajë yoꞌocohuaꞌipi? ¿Me yoꞌojë Diusupi mësarute deꞌoquëre papi cayere coꞌe maꞌñeꞌni? \v 45 Cuasamaꞌpë paꞌijë̱ꞌë. Yëꞌëpi yëꞌë jaꞌquë ña hue̱ꞌñana mësarute doꞌi quëꞌiohuaꞌi aꞌë, caja̱ꞌquë api cajë. Mësarute sa̱ñope caquë cato Moiséspi mësaru necaiquë api cajë utejë paꞌiquë. \v 46 Ja̱je paꞌina, mësarupi Moisés caseꞌe care paji cajë asacaicohuaꞌi pani yëꞌëreje̱ asacatiraꞌhuë, Moisés cato yëꞌë ayere toya doꞌire. \v 47 Ja̱je paꞌina, mësaru Moisés toyaseꞌere asacaimaꞌcohuaꞌi pani, ¿Me yëꞌë caye asacaiyeꞌni, care paji cajë?” \c 6 \s1 Cinco Mil Ë̲mëohuaꞌire A̲oñe \r (Mt 14.13-21; Mr 6.30-44; Lc 9.10-17) \p \v 1 Ja̱ jeteyoꞌje Jesús Galilea jairana je te̱ꞌtena sajiꞌi. Ja̱re i̱ti jairapi Tiberias yequë mami hueꞌeco pajiꞌi. \v 2 Ja̱je saina, jai pa̱i tuëꞌë, pa̱i yoꞌo ti̱ꞌa maꞌñere yoꞌoquë, ju̱ꞌicohuaꞌire jujuquëna, ñasicohuaꞌipi. \v 3 Ja̱ maca Jesús i̱ yeꞌyecohuaꞌi ja̱ꞌre ai cu̱tihuëna mëni jaꞌrupi. \v 4 Egíptopi Israel pa̱i etajë paꞌiseꞌere cuasajë judío pa̱i yoꞌo maca ti̱ꞌañe jaꞌi maca pajiꞌi. \v 5 Paꞌina, ja̱ maca Jesús jai pa̱i i̱te tuijëna, ñani Felipere capi: \p “¿Jerona a̱o hueroja̱ꞌcohuaꞌi aꞌni, jai pa̱i a̱i ja̱ꞌñe?” \p \v 6 Ja̱ cato capi, Felipere neñasiꞌi caquë, Jesús cato tsoe i̱ ne ja̱ꞌñe paꞌina. \v 7 Ja̱je caquëna, Felipepi sehuopi: \p “Docientos romano quëriqui të̱ꞌñapi pan hueroto ti̱ꞌañe pa̱ji, teꞌe panpë teꞌireje̱.” \p \v 8 Ja̱ maca Andréspi Jesús yeꞌyaquëpi Simón Pedro yoꞌjeipi capi: \p \v 9 “I̱ñore teꞌe tsihuaꞌë cinco pan cuiꞌne caya tsiaya huaꞌire paquë paꞌiji. ¿Ja̱ maña pato me jai pa̱ire ti̱ꞌaquëꞌni?” \p \v 10 Ja̱ maca Jesupi capi: \p “Siꞌa pa̱ire cajë̱ꞌë, jaꞌruja̱jë.” \p Ai taya paquëna, taya ë̱mëjeꞌena jai pa̱i jaꞌrureña. Ë̲mëohuaꞌiseꞌe cinco mil pa̱i paëꞌë. \v 11 Ja̱ maca Jesús cinco pan i̱ni Diusure deꞌoji caquë pëpani ja̱ jeteyoꞌje i̱ yeꞌyacohuaꞌina i̱sipi. I̱sina, i̱ yeꞌyacohuaꞌipi pa̱ire se a̱ohuë. Ja̱re cuiꞌne tsiaya huaꞌireje̱ yoꞌopi. Siꞌaye i̱ohuaꞌi yëye necajiꞌi. \v 12 Tsoe a̱ni huajësicohuaꞌi paꞌijëna, Jesupi capi, i̱ yeꞌyacohuaꞌire: \p “A̲ni jujaseꞌe tsiꞌsojë̱ꞌë, coa nejoñe peoja̱ꞌquë.” \p \v 13 Caëna, tsiꞌsohuë, a̱ni jujaseꞌe. Tsiꞌsojë doce doꞌrohuë̱a ti̱mëhuë, cinco pan paꞌiseꞌepi jaiye neseꞌere. \v 14 Ja̱ maca Jesús yoꞌoseꞌere ñani, pa̱ipi cahuë: \p “Iquë nuñerepa Maijaꞌquëre quëacaiquë api, iye yejana daija̱ꞌquë api ca nëosiquë.” \p \v 15 Ja̱je paꞌiquëtaꞌare Jesús asapi, i̱ohuaꞌi yëyepi coetoje̱ ëjaëre pare neñuꞌu cuasaye. Ja̱je paꞌina, ja̱ohuaꞌire je̱oni ai cu̱tihuëna sajiꞌi, teꞌi. \s1 Jesús Ë̲mëjejaꞌa Cuꞌiseꞌe \r (Mt 14.22-27; Mr 6.45-52) \p \v 16 Ñami deꞌosi maca Jesús yeꞌyacohuaꞌipi jairana cajehuë. \v 17 Cajeni yohuëna aya mëni Capernaum yejana je̱ꞌe huëohuë. Ja̱ maca cato tsoe ai neapi, cuiꞌne Jesuje̱ ja̱ coꞌimaꞌë pajiꞌi. \v 18 Ja̱ maca ai tutuquë cuiꞌne ai to̱ꞌa huëopi. \v 19 Cinco kilómetros pa̱nitaꞌa seis kilómetros paꞌi macare paꞌijë ñahuë, Jesupi yohuë quëꞌrona daina, oco daꞌca ë̱mëjeꞌejaꞌa. Ja̱je ñani ai caꞌrahuë. \v 20 Ja̱je caꞌrajëna, i̱pi capi, ja̱ohuaꞌire: \p “¡Yëꞌë aꞌë. Caꞌramaꞌpë paꞌijë̱ꞌë!” \p \v 21 Ja̱ maca sihuajë yohuëna daijë̱ꞌë cajë yoꞌoye i̱ñohuë. Cuiꞌne ja̱ maca aya mëquëna, i̱ ja̱ꞌre co̱ni esarepa i̱ohuaꞌi cajë saisi yejana ti̱ꞌahuë. \s1 Pa̱ipi Jesure Coꞌeye \p \v 22 Se ñatasi muꞌse jaira je te̱ꞌtena pëasicohuaꞌipi cuasa ti̱ꞌahuë. Teꞌe yohuë paꞌisicoja̱ꞌa i̱ yeꞌyacohuaꞌipi saëꞌë. Saijëna, Jesuseꞌe i̱ohuaꞌi ja̱ꞌre saiye pa̱pi cajë. \v 23 Ja̱je cuasajë paꞌijëna, Tiberias daripëpi jaiye yohuë̱a dajiꞌi, i̱ohuaꞌire pan Ëjaëpi neni a̱o sito quë̱no macana. \v 24 Ja̱je Jesús cuiꞌne i̱ yeꞌyacohuaꞌi peojëna, ñani yohuë̱ana aya mëni Capernaum yejana saëꞌë, Jesure coꞌeñuꞌu cajë. \s1 Jesu Api Paꞌiyere I̱si Pan \p \v 25 Jaira je te̱ꞌtena ti̱ꞌani Jesure se̱teña: \p “¿Yeꞌyaquë je yëhua ti̱taëꞌni, i̱ño?” \p \v 26 Cajëna, Jesupi capi: \p “Nuñerepa mësarute cayë. Mësaru cato yëꞌëre coꞌeyë, coa panre ti̱mëñerepa a̱ni ñani. Coꞌemaꞌpë paꞌiyë, pa̱i yoꞌo ti̱ꞌa maꞌñere ñasi doꞌire asa ti̱ꞌañe. \v 27 Coa caraja̱i a̱ore cajë ai yoꞌomaꞌpë paꞌijë̱ꞌë. Ai jerepa ti pani huesë a̱ore pare cajë yoꞌojë̱ꞌë, quëcoyere pare. Iyere Maijaꞌquë mamaquë cato i̱sija̱ꞌquë api, mësarute. Jaꞌquë Diusupi yëꞌëna ja̱ tuture i̱sipi.” \p \v 28 Ja̱je caquëna, i̱ohuaꞌipi se̱iꞌë: \p “¿Me yoꞌoja̱ꞌcohuaꞌi aꞌni, yëquë Diusu yëyere necañuꞌu cani?” \p \v 29 Cajëna, Jesupi sehuopi: \p “Diusu yëye cato i̱ jëjo daosiquëni care paji cajë cuasacaiye aꞌë.” \p \v 30 Ja̱je caquëna, i̱ohuaꞌipi se̱iꞌë: \p “¿I̱quere mëꞌë yoꞌo i̱ñojaꞌquë aꞌni, pa̱i yoꞌo ti̱ꞌa maꞌñe yëquëre mëꞌëre care paji cuasajë asaja̱ꞌcohuaꞌire? \v 31 Tsoe acohuaꞌi a̱ꞌahuëꞌë, manare cue̱ne yeja paꞌi maca. Ja̱re toyaseꞌe cato: ‘Diusupi maꞌtëmo panre a̱opi,’ caji.” \p \v 32 Cajëna, Jesupi sehuopi: \p “Nuñerepa cayë, mësarute. Moiséspi maꞌtëmo panre a̱oñe pa̱pi, yëꞌë jaꞌquë api, nuñerepa maꞌtëmo panrepa a̱oquë. \v 33 Diusu i̱si panrepa cato, maꞌtëmopi pa̱ire ti pani huesëye i̱siquë daisiquë api.” \p \v 34 Ja̱ maca i̱ohuaꞌipi cahuë: \p “Ja̱ panseꞌe yëquëre i̱sijë̱ꞌë, Ëjaë.” \p \v 35 Cajëna, Jesupi capi: \p “Yëꞌë aꞌë, pan paꞌiye i̱siquë. Yëꞌëna daisiquë cato a̱i ëaye peosipi. Cuiꞌne yëꞌëre i̱re papi caquë cuasasiquë cato oco ëaye peosipi. \v 36 Yëꞌë mësarute caseꞌeje̱ paꞌye yëꞌëre mësarupi ñajëtaꞌa i̱re papi cajë cuasaye pa̱ñë. \v 37 Jaꞌquë yëꞌëna, i̱sicohuaꞌi cato siꞌaohuaꞌi yëꞌëna daiyë. Yëꞌëna daisicohuaꞌire cato eto saoye pa̱jaꞌquë aꞌë. \v 38 Yëꞌë cato maꞌtëmopi yëꞌë yëyeje̱ yoꞌosiꞌi caquë daiye pa̱huë. Yëꞌëre jëjo daosiquë yëyere yoꞌosiꞌi caquë daisiquë aꞌë. \v 39 Yëꞌë jaꞌquë yëꞌëre jëjo daosiquë cato i̱ yëꞌëre i̱sicohuaꞌini teꞌire ne huesocaiye peoye deꞌoye yëꞌëpi ñacaiyere yëji. Cuiꞌne yëꞌëpi tëji muꞌserepa ju̱ꞌisicohuaꞌini huëocaiyere yëji. \v 40 Yëꞌë jaꞌquë cato siꞌahuaꞌi Maijaꞌquë mamaquëre ñani i̱re papi cajë cuasasicohuaꞌipi ti pani huesëyere yëji. Yëꞌëna, yëꞌëpi tëji muꞌserepa ju̱ꞌisicohuaꞌini huëosiꞌi.” \p \v 41 Ja̱ maca “yëꞌë aꞌë, maꞌtëmopi cajesi pan” casi doꞌire judío pa̱ipi i̱te cueꞌcue huëohuë. \v 42 Cueꞌcuejë cahuë: \p “¿Iquë Jesús paꞌimaꞌquë José mamaquë maipi i̱ pëca jaꞌquëre cuiꞌne pëca jaꞌcore ñacohuaꞌi paꞌi maꞌñe? ¿Ja̱je paꞌitaꞌa me yoꞌoquë maꞌtëmopi daisiquë aꞌë, caquëꞌni?” \p \v 43 Ja̱je cajëna, Jesupi capi: \p “Cueꞌcueyere je̱ojëꞌë. \v 44 Yëꞌëna teꞌohuaꞌi dani ti̱ꞌañe peoji, yëꞌëre jëjo daosiquëpi jaꞌquëpi i̱te damaꞌquë paꞌito. Ja̱ëni yëꞌëpi tëji muꞌserepa huëoja̱ꞌquë aꞌë. \v 45 Maijaꞌquëre quëacaicohuaꞌi toyajë paꞌiseꞌepi caji ñeje: ‘Diusupi yeꞌyaja̱ꞌquë api, siꞌa pa̱ire.’ Ja̱je paꞌina, siꞌahuaꞌi jaꞌquëre asacohuaꞌipi cuiꞌne i̱te yeꞌyecohuaꞌipi daiyë, yëꞌëna. \p \v 46 Jaꞌquëre pa̱ije ñamaꞌcohuaꞌi aꞌë. Diusu quëꞌropi daisiquëseꞌe i̱te ñaquë api. \v 47 Nuñerepa cayë. Yëꞌëre care paji caquë cuasaquëpi ju̱ꞌimaꞌë ti paꞌiye paji. \v 48 Yëꞌë aꞌë, pan paꞌiye i̱siquë. \v 49 Mësaru aipë Maijaꞌquë a̱oñere a̱ꞌahuëꞌë, pan cue̱ne yeja cuꞌi maca. Ja̱je a̱isicohuaꞌitaꞌa peo hue̱ꞌña ju̱ju saꞌa̱huëꞌë. \v 50 Ja̱je paꞌiquëtaꞌare yëꞌë cato maꞌtëmo cajesiquë panre cayë. Ja̱re pa̱ipi a̱isicohuaꞌi pani ti ju̱ꞌiñe peoji. \v 51 Yëꞌë aꞌë, ja̱ pan maꞌtëmopi huajëquë cajesiquë. Ja̱ panre pa̱ipi a̱isicohuaꞌi pani ti pani huesëye paꞌiji. Yëꞌë i̱sija̱ꞌa pan cato, yëꞌë ca̱pë aꞌë. Iye yeja paꞌicohuaꞌi paꞌiyere caquë i̱sija̱ꞌquë aꞌë.” \p \v 52 Ja̱ maca ja̱re asani judío pa̱ipi sa̱ꞌñe coca cahuë, ñeje cajë: \p “¿Me iquë maire i̱ ca̱pë a̱osiꞌquë caquëꞌni?” \p \v 53 Cajëna, Jesupi capi: \p “Nuñerepa cayë, mësarute. Mësarupi Pa̱i Mamaquë ca̱përe a̱imaꞌcohuaꞌi pani cuiꞌne i̱ tsiere u̱cumaꞌcohuaꞌi pani ti pani huesëye peocohuaꞌi paꞌiyë. \v 54 Yëꞌë ca̱pë a̱isiquëpi cuiꞌne yëꞌë tsie u̱cusiquëpi ti paꞌiye paji. Ja̱je paꞌini yëꞌëpi tëji muꞌserepa ju̱ꞌisiquëni huëoja̱ꞌquë aꞌë. \v 55 Ja̱je paꞌina, yëꞌë ca̱pë cato nuñerepa a̱ore paꞌë, cuiꞌne yëꞌë tsie cato nuñerepa u̱cuyere paꞌë. \v 56 Yëꞌë ca̱pë a̱isiquëpi cuiꞌne yëꞌë tsie u̱cusiquëpi yëꞌë ja̱ꞌre co̱ni tsioni paꞌiji. Paꞌina, yëꞌëpi i̱ ja̱ꞌre co̱ni paꞌiyë. \v 57 Yëꞌëre jëjo daosiquë jaꞌquë cato paꞌiye paji, yëꞌë i̱ni pacacaiyë. Ja̱je cuiꞌne, yëꞌëre a̱iquëje̱ yëꞌë doꞌire pasipi. \v 58 Maꞌtëmopi cajesi pan ayere cayë. Iye cato ai tsoe Maijaꞌquë Israel pa̱ire a̱oseꞌeje̱ paꞌye peoji. Ja̱ pan a̱isicohuaꞌi siꞌa pa̱i ju̱ju saꞌa̱huëꞌë. Ja̱je paꞌiquëtaꞌare iye pan a̱isiquë cato ti pani huesëye paꞌiji.” \p \v 59 Iye cato Jesús yeꞌyapi, Capernaum daripë pa̱i tsiꞌsi huëꞌena. \s1 Paꞌi Cocarepa \p \v 60 Iye yeꞌyayere asani Jesure jai pa̱i tuicohuaꞌi acohuaꞌipi cahuë: \p “Iye i̱ caye ja̱je paꞌijë̱ꞌë cajë asa ti̱ꞌañe peoji. Ai jerepa jëaji. ¿Ja̱je paꞌito nepi, asa ti̱ꞌañe paꞌiquëꞌni?” \p \v 61 Ja̱ maca Jesús asapi, i̱ohuaꞌi sa̱ñope caye. Ja̱je paꞌina, se̱jiꞌi, ja̱ohuaꞌire: \p “¿Yëꞌë caseꞌepi mësarute sa̱ñope caquë? \v 62 ¿Me yoꞌoꞌñe paꞌiohuaꞌi aꞌni, Pa̱i Mamaquëpi i̱ ja̱ꞌnë paꞌi sitona mëina, ñani? \v 63 Joyopi paꞌiye i̱siji, ca̱pë cato co̱caimaꞌcoa. Yëꞌë mësarute caseꞌe cato nuñerepa joyo aye aꞌë, ti paꞌiye i̱siye aꞌë. \v 64 Ja̱je paꞌiquëtaꞌare mësaru acohuaꞌi yecohuaꞌi ja̱ yëꞌtaꞌa nuñere paꞌë cajë asa ti̱tamaꞌcohuaꞌipi paꞌiyë.” \p Jesús cato asapi, duꞌru huëo macana i̱ti cuasamaꞌcohuaꞌire, cuiꞌne i̱te coso yehuoja̱ꞌquëre. \v 65 Ja̱je paꞌina, capi: \p “Mësarute cahuë. Jaꞌquëpi yëꞌëna dacaimaꞌquë paꞌito yëꞌë quëꞌro teꞌije̱ dani ti̱ꞌañe peoji.” \p \v 66 Ja̱je casi macapi jai pa̱i Jesús ja̱ꞌre cuꞌicohuaꞌi je̱oni i̱ ja̱ꞌre co̱ni cuꞌiye pa̱huë. \v 67 Ja̱ maca Jesupi se̱jiꞌi, I̱ doce yeꞌyacohuaꞌire: \p “¿Mësaruje̱ je̱oni saiye yëye?” \p \v 68 Caquëna, Simón Pedropi sehuopi: \p “¿Ëjaë, neina yëquë saija̱ꞌcohuaꞌi aꞌni? Mëꞌë coca cato ti pani huesë cocaꞌë. \v 69 Yëquë cato mëꞌëre care paji cajë cuasahuë. Cuiꞌne asayë, mëꞌë cato Cristo api, Maijaꞌquë huajëquërepa Mamaquëre papi.” \p \v 70 Caquëna, Jesupi sehuopi: \p “Yëꞌëpi mësaru doce paꞌiohuaꞌire soihuë. Ja̱je paꞌiquëtaꞌare mësaru aquë teꞌi huati api.” \p \v 71 Ja̱je cani Jesús Judas Iscarioteni capi, Simón mamaquëni, doce soisicohuaꞌi aquëni, Judaspi i̱te coso yehuoja̱ꞌquëni capi. \c 7 \s1 Jesús Yoꞌje Tsi̱ Asacaiye Pa̱huë. \p \v 1 Iye casi jeteyoꞌje Jesús Galilea yejare cuniroja̱jiꞌi, Judea yeja paꞌiye coepi, judío pa̱ipi i̱ni huani je̱oñuꞌu cajë yoꞌo doꞌire. \v 2 Ja̱je paꞌiquëtaꞌare judío pa̱i Egíptopi etani aꞌri huë̱ꞌña nejë paꞌisi muꞌsere cuasajë yoꞌo muꞌseña ti̱ꞌa huëopi. \v 3 Ti̱ꞌa huëoquëna, Jesús yoꞌje tsi̱pi cahuë, i̱te: \p “I̱ño pëamaꞌë yure Judeana saijë̱ꞌë, mëꞌëre tuicohuaꞌije̱ mëꞌë yoꞌoye ñajaꞌcohuaꞌire. \v 4 Ja̱je paꞌina, siꞌa pa̱i ñajajë cani yahue yoꞌocoje̱ ñani, mëꞌë yoꞌoyeje̱ pa̱i yoꞌo ti̱ꞌa maꞌñere yoꞌocohuaꞌi. Pa̱i yoꞌo ti̱ꞌa maꞌñe yoꞌoquë sëte siꞌa pa̱i ñajëna, yoꞌo i̱ñojëꞌë.” \p \v 5 I̱ yoꞌje tsi̱ cato aꞌri mañaje care paji cuasajë asamaꞌcohuaꞌipi cahuë. \v 6 Ja̱ maca Jesupi capi: \p “Ja̱ yëꞌtaꞌa yëꞌë yoꞌo maca ti̱ꞌañe pa̱pi. Mësarute cato coa siꞌaë yoꞌoye deꞌoji. \v 7 Mësarute cato iye yeja acohuaꞌi coeye peoji. Ja̱je paꞌiquëtaꞌare yëꞌëre cato coeyë. Yëꞌëpi ti̱ñarepa i̱ohuaꞌi yoꞌoye coꞌaye aꞌë caquë i̱ño doꞌire. \v 8 Saijë̱ꞌë, mësaruseꞌe fiestana. Yëꞌë cato saiye pa̱ñë. Ja̱ yëꞌtaꞌa yëꞌë sai maca ti̱ꞌañe pa̱ji.” \p \v 9 Ja̱je ca tëjini Galileana pëapi. \s1 Jesupi Aꞌri Huë̱ꞌña Fiestare Paꞌiseꞌe \p \v 10 Pa̱i ti̱ñarepa ñañe peoye yahue Jesuje̱ sajiꞌi, fiestana, i̱ yoꞌje tsi̱ saisi jeteyoꞌje. \v 11 Fiesta paꞌi maca judío pa̱ipi coꞌejë cahuë: \p “¿Jerore pare paꞌiquëꞌni, ja̱ë?” \p \v 12 Jai pa̱i tsiꞌsi sitopi Jesús ayere cahuë. Yecohuaꞌipi cahuë: “Deꞌo pa̱i api.” Cajëna, yecohuaꞌipi cahuë: “Coꞌaquë api. Coa pa̱ire cosoquëna, asaquë api.” \p \v 13 Ja̱je paꞌiquëtaꞌare ti̱ñarepa caye pa̱huë, judío pa̱ini caꞌra doꞌire yahue caroja̱ëꞌë. \v 14 Fiesta joporepa paꞌi maca Jesupi Maijaꞌquë huëꞌena cacani yeꞌya huëopi. \v 15 Yeꞌyaquëna, judío pa̱ipi ai ñajë cuasajë cahuë: \p “¿Merepa iquë jaiye ta̱ꞌñe yeꞌyaquëꞌni, toya jaꞌo yeꞌyemaꞌquëtaꞌa?” \p \v 16 Cajëna, Jesupi sehuopi: \p “Yëꞌë yeꞌyaye cato yëꞌë tse̱ peoji. Ja̱ cato yëꞌëre jëjo daosiquë tse̱ aꞌë. \v 17 Mësaru aquëpi Maijaꞌquë yëyere yoꞌoquë pani yëꞌë yeꞌyaye Diusu yeꞌyaye aꞌë caquë asaja̱ꞌquë api. Pa̱nitaꞌa coa i̱seꞌe cuasayere yeꞌyaji caquë asaja̱ꞌquë api. \v 18 I̱seꞌe cuasayepi caquë cato pa̱ipi deꞌoquë api caja̱jë caquë caquë api. Ja̱je paꞌiquëtaꞌare i̱te jëjo daosiquëni pa̱ipi deꞌoquë api cacaija̱jë caquë yoꞌoquëpi nuñerepa caji. Ja̱je paꞌina, ti cosomaꞌquëpi caji. \p \v 19 Mësarute Moiséspi cua̱ñeseꞌe i̱sipi. I̱siquëtaꞌare mësarupi sehuocaiye pa̱ñë, ja̱ cua̱ñeseꞌe. ¿Me yoꞌojë yëꞌëre huani je̱oñe yëyeꞌni?” \p \v 20 Caquëna, pa̱ipi sehuohuë: \p “Huati joyore hueꞌequë, mëꞌë. Ja̱je cayë, mëꞌë, ¿nepi mëꞌëre huani je̱oñe yëyeꞌni?” \p \v 21 Cajëna, Jesupi sehuopi: \p “Huajë muꞌse paꞌina, teꞌore yoꞌoseꞌere ñani mësaru ai cuasayë. \v 22 Mësaru aipë tsoe duꞌru yoꞌoyere Moisés cato cua̱ñepi cuiri ca̱ꞌni tëaye pajiꞌi caquë. I̱pi huëoye pa̱pi, ja̱ cato. Ja̱je paꞌina, mësaru huajë muꞌse paꞌitoje̱ cuiri ca̱ꞌni tëacohuaꞌi aꞌë, tsi̱re. \v 23 Ñajëꞌë. Yure, mësarupi Moisés cua̱ñeseꞌe yoꞌo ti̱ꞌañuꞌu cajë huajë muꞌse paꞌitoje̱ tsi̱re cuiri ca̱ꞌni tëacohuaꞌitaꞌa, ¿me yoꞌojë mësaru yëꞌëre pë̱iñeꞌni, ju̱ꞌiquë macare huajë muꞌse paꞌina, jujucaisi doꞌire cajë? \v 24 Coꞌaye yoꞌoyeje̱ paꞌye ña cua̱ñoñere coꞌaji camaꞌpë paꞌijë̱ꞌë. Coꞌaye yoꞌoji cacohuaꞌi pani nuñerepa coꞌayere ñani cajë̱ꞌë.” \s1 Jesús I̱ Dai Sitore Quëaye \p \v 25 Ja̱ maca Jerusalén paꞌicohuaꞌi acohuaꞌipi sa̱ꞌñe se̱ huëoreña: \p “¿Ja̱ëje paꞌini, pa̱i huani je̱oñuꞌu cajë coꞌejëna, mai ñasicohuaꞌitaꞌa? \v 26 Yure i̱pi siꞌaohuaꞌi ñajëna, caquëtaꞌare teꞌije̱ i̱te sa̱ñope caye pa̱ji. ¿Ëjaohuaꞌipi i̱ohuaꞌitaꞌa nuñerepa Cristore papi caji cajë cuasa doꞌire sa̱ñope caye pa̱ñë? \v 27 Ja̱je paꞌiquëtaꞌare mai cato asayë, i̱ huëo sito.” \p \v 28 Iyere Jesús asani, Maijaꞌquë huëꞌe yeꞌyaquëpi ai tutu, capi, ñeje: \p “Ja̱je paꞌito mësaru asayë, yëꞌë dai sito cuiꞌne yëꞌëreje̱ ñacohuaꞌi aꞌë. Yëꞌë cato nuñerepa paꞌipi jëjo daosiquë aꞌë, mësaruje̱ ñamaꞌquëpi. \v 29 Yëꞌë cato i̱te ñaquë aꞌë, i̱ quëꞌropi daisiquë sëte. I̱pi yëꞌëre jëjo daopi.” \p \v 30 Ja̱ maca i̱te tse̱añuꞌu cajë yoꞌojëtaꞌa teꞌije̱ i̱te to̱me dani tse̱añe pa̱huë, ja̱ yëꞌtaꞌa i̱te tse̱a maca ti̱ꞌañe pa̱si doꞌire. \v 31 Jai pa̱i Jesure i̱re papi cuasajë asahuë. Ja̱je paꞌina, cahuë: \p “Cristopi daisiquë pani, iquë yoꞌoseꞌe se̱ña maca pa̱i yoꞌo ti̱ꞌa maꞌñere yoꞌoye i̱ñoñe peoji, cuasayë.” \s1 Jesure Tse̱ajëꞌë Cajë Fariseo Pa̱i Soldado Pa̱ire Jëjo Saoseꞌe \p \v 32 Fariseo pa̱ipi asahuë, Jesús ayere pa̱ipi cajëna. Ja̱je asani ja̱ohuaꞌi cuiꞌne Maijaꞌquë huëꞌe ñacaicohuaꞌi ëjaohuaꞌi co̱ni coꞌaye yoꞌocohuaꞌire tse̱secohuaꞌire jëjo daohuë, tse̱ani Jesure saja̱jë cajë. \v 33 Ja̱ maca Jesupi capi, i̱te tse̱a dasicohuaꞌire: \p “Yureseꞌe mësaru ja̱ꞌre co̱ni aꞌri maña pasiꞌi. Ja̱ jeteyoꞌje yëꞌëre jëjo daosiquë quëꞌrona coꞌisiꞌi. \v 34 Mësaru yëꞌëre coꞌejëtaꞌa ti̱ꞌañe pa̱jaꞌcohuaꞌi aꞌë, yëꞌë sai sito sani ti̱ꞌañe peo doꞌire.” \p \v 35 Ja̱ maca judío pa̱ipi i̱ohuaꞌija̱ꞌa sa̱ꞌñe se̱teña, ñeje cajë: \p “¿Jerona sani huesësiꞌquë caquëꞌni, iquë, mai ti̱ꞌañe peo hue̱ꞌñarepa? ¿Judío pa̱ipi griego pa̱ina co̱ꞌme huesëni paꞌicohuaꞌina sani griego pa̱ini yeꞌyaja̱ꞌquëpi caquë? \v 36 ¿Me caquë yëꞌëre coꞌeja̱ꞌcohuaꞌi aꞌë, coꞌejëtaꞌa ti̱ꞌañe pa̱jaꞌcohuaꞌi aꞌë, yëꞌë paꞌi hue̱ꞌña sani ti̱ꞌañe peo doꞌire caëꞌni, maire?” \s1 Paꞌiye I̱si Ocorepa \p \v 37 Fiesta tëji muꞌserepa cato ai ëja muꞌserepa paꞌiji. Paꞌi maca Jesupi huëni nëcani ai tutu capi, ñeje: \p “Oco ëa ju̱ꞌiquë pani daijë̱ꞌë, yëꞌëna. Dani u̱cujë̱ꞌë. \v 38 Toya pëpë cayeje̱ yëꞌëre sehuoquëre cato joyopi paꞌi ocorepa etaquëna, pasipi, tsiayaje̱ paꞌi.” \p \v 39 Ja̱je cani Jesús capi, i̱te i̱re papi cajë cuasacohuaꞌipi Maijaꞌquë deꞌo joyore ti̱ꞌajaꞌcohuaꞌi aꞌë caquë. Ja̱ maca cato ja̱ yëꞌtaꞌa Maijaꞌquë deꞌo joyo daiye pa̱pi, Jesupi ja̱ yëꞌtaꞌa maꞌtëmona coꞌimaꞌëna. \s1 Teꞌe Cuasaye Pa̱cohuaꞌi \p \v 40 Pa̱i jopo paꞌicohuaꞌipi ja̱je cayere asani careña: \p “Iquë cato nuñerepa Maijaꞌquëre quëacaiquë api. I̱ti daija̱ꞌquë api casiquë api.” \p \v 41 Cajëna, yecohuaꞌipi careña: \p “Iquë cato Cristo api.” \p Ja̱je cajëtaꞌare yecohuaꞌipi cahuë: \p “¿Me Cristo paꞌiquëꞌni, Galilea yeja aquë? \v 42 Toyaseꞌe cato caji, Cristo cato pa̱i ëjaërepa David tsëcapë aquë paꞌija̱ꞌquë api. Belén daripë aquë paꞌija̱ꞌquë api. David paꞌisi daripë aquë pasipi.” \p \v 43 Ja̱je paꞌina, Jesús doꞌire yoꞌojë cajë pa̱ipi huahue sahuë, yequë tsëca deꞌojë. \v 44 Yecohuaꞌipi tse̱ani sañuꞌu cajëtaꞌa tse̱añe pa̱huë. \s1 Pa̱i Ëjaohuaꞌi Jesure Sehuocaiye Pa̱seꞌe \p \v 45 Jesure tse̱seohuaꞌipi coꞌihuë, Maijaꞌquë huëꞌe ñacaicohuaꞌi quëꞌrona, cuiꞌne fariseo pa̱i cuiꞌne Maijaꞌquë huëꞌe ñacaicohuaꞌi ëjaohuaꞌi quëꞌrona. Coꞌirena, ja̱ohuaꞌipi se̱iꞌë: \p “¿Me yoꞌojë tse̱ani daye pa̱reꞌni?” \p \v 46 Cajëna, pa̱ire tse̱secohuaꞌipi sehuojë cahuë: \p “¡Ai deꞌoyerepa yecohuaꞌije̱ ja̱ë cayeje̱ cacohuaꞌi ti peoyë!” \p \v 47 Ja̱ maca fariseo pa̱ipi cahuë: \p “¿Mësaruje̱ i̱ cosoyere sehuore? \v 48 Yëquë ëjaohuaꞌije̱ i̱ caye asaye pa̱huë. Cuiꞌne fariseo ëjaohuaꞌije̱ i̱te asacaiye pa̱huë. \v 49 Ja̱je paꞌiquëtaꞌare cua̱ñeseꞌe caye asamaꞌcohuaꞌipi coꞌacohuaꞌipi sehuocaiyë, ne huesëja̱ꞌcohuaꞌipi.” \p \v 50 Nicodemo fariseo aquëpi ñami sani Jesure ñasiquëpi capi, ja̱ohuaꞌire: \p \v 51 “Mai cua̱ñeseꞌeje̱ paꞌye yoꞌoni, ja̱ëte huani je̱oñe peoji, ja̱ yëꞌtaꞌa i̱ yoꞌoseꞌere asamaꞌpë pani.” \p \v 52 Ja̱je caquëna, ja̱ maca sehuoreña: \p “¿Mëꞌëje Galilea aquë aë? Deꞌhua toyaseꞌere yeꞌyejë̱ꞌë, Ja̱re mëꞌë yeꞌyenitaꞌa Galileapi, Maijaꞌquëre quëacaiquë teꞌije̱ daiye pa̱seꞌe, asaye paꞌiji.” \p \v 53 Ja̱ maca pa̱i ñape i̱ohuaꞌi huë̱ꞌñaseꞌena sani sahuë. \c 8 \s1 Ë̲më Yoꞌoco Ayere Quëaye \p \v 1 Jesupi Olivos cu̱tihuëna sajiꞌi. \v 2 Ñatasi muꞌse nea hue̱ꞌña Maijaꞌquë huëꞌena coꞌipi. Siꞌa pa̱i i̱ quëꞌrona tsio daëꞌë. Datena, jaꞌruni ñuꞌi yeꞌya huëopi. \v 3 Ja̱ maca cua̱ñeseꞌe yeꞌyacohuaꞌipi cuiꞌne fariseo pa̱ipi ë̱mëre yoꞌocona, ti̱ꞌasiconi dahuë. Dani i̱ti maca paꞌicohuaꞌi jopona nëconi. \v 4 Jesure cahuë: \p “Yeꞌyaquë, iye nomiore yëquë dahuë, ë̱mëre yoꞌocona, ti̱ꞌasiconi. \v 5 Moisés cua̱ñeseꞌepi maire cua̱ñeji ñeje yoꞌo nomiohuaꞌire quë̱na pë̱api je̱a joꞌa hue̱ajëꞌë, caquë. ¿Ja̱je paꞌito mëꞌë me caquëꞌni?” \p \v 6 Iye cato cahuë, neñañuꞌu cajë. Ca tayouna, sa̱ñope cayere cajë cahuë. Ja̱ maca Jesús meñe në meni moñopi yejana toyapi. \v 7 Ja̱je yoꞌoquëna, ja̱ohuaꞌi cato ja̱ yëꞌtaꞌa se̱jë nëcahuë. Ja̱ maca yuretaꞌa nuñerepa nëcaquë capi, ja̱ohuaꞌire: \p “Mësaru aquëpi ti tayo coꞌaye yoꞌomaꞌquëpi quë̱na pë i̱ni i̱ona je̱o huëoja̱quë.” \p \v 8 Ja̱je cani cuiꞌnaëpi në me co̱ni yejana toyapi. \v 9 Ja̱re asani, ai cuasajë teꞌo huaꞌiseꞌe etajë saëꞌë. Aiohuaꞌipi eta huëoni siꞌa pa̱i etahuë. Siꞌa pa̱i sani saisi maca Jesuseꞌe pëapi, nomio ja̱ꞌre co̱ni. \v 10 Ja̱ maca Jesús nuiñe nëcani pa̱ije peojëna, ñani nomioseꞌe paꞌiona, capi: \p “¿Nomio jerore paꞌiyeꞌni, mëꞌëre sa̱ñope casicohuaꞌi? ¿Teꞌije̱ mëꞌëre nejoñe pa̱ë?” \p \v 11 Caquëna, i̱opi cao: \p “Pa̱huë, sa̱ñope yoꞌoye, Ëjaë.” \p Cacona, ja̱ maca Jesupi capi: \p “Yëꞌëje̱ mëꞌëre sa̱ñope caye pa̱ñë. Yurepi sani cuiꞌnaopi coꞌaye yoꞌo co̱ñe pa̱jëꞌë.” \s1 Jesu Api, Pa̱ire Miacaiye \p \v 12 Ti̱jupë Jesús pa̱ire caquë capi: \p “Yëꞌë aꞌë, iye yeja miacaiquë. Yëꞌëre peꞌtequë cato miañere pasipi, paꞌiye i̱siyere. Ja̱je paꞌi nea hue̱ꞌñare cuꞌiye pa̱sipi.” \p \v 13 Caquëna, ja̱ maca fariseo pa̱ipi cahuë: \p “Mëꞌëjaꞌa coꞌye deꞌoquë aꞌë caquë quëayë, mëꞌë. Ja̱je quëaye cato coꞌaji.” \p \v 14 Cajëna, Jesupi capi: \p “Yëꞌë quëaye cato doꞌi quëꞌye aꞌë, yëꞌëpi yëꞌëja̱ꞌa coꞌye caquë quëatoje̱. Yëꞌë cato asayë, yëꞌë dai sito cuiꞌne yëꞌë saija̱ꞌto. Ja̱je paꞌiquëtaꞌare mësaru cato huesëyë, yëꞌë dai sito cuiꞌne yëꞌë saija̱ꞌto. \v 15 Mësaru cato iye yeja pa̱i coꞌaji cayepi cacohuaꞌi aꞌë. Yëꞌë cato teꞌireje̱ coꞌaji, camaꞌquë aꞌë. \v 16 Ja̱je paꞌiquëtaꞌare yëꞌëpi coꞌaji cani yëꞌëseꞌe caye pa̱ñë. Yëꞌë jaꞌquë yëꞌëre jëjo daosiquëpi yëꞌë ja̱ꞌre co̱ni caquëna, cayë. Yëꞌë caye cato nuñere paꞌë. \v 17 Mësaru cua̱ñeseꞌe cato caji cayahuaꞌi cuiꞌne teꞌeje̱ paꞌye cato asaye paꞌiji, care payë cajë. \v 18 Ja̱je paꞌiye sëte yëꞌëja̱ꞌa coꞌye quëacaiquë paꞌiyë. Yëꞌë jaꞌquë yëꞌëre jëjo daosiquëje̱ yëꞌëre quëacaiquë api.” \p \v 19 Caquëna, ja̱ maca se̱teña: \p “¿Jerore paꞌiquëꞌni, mëꞌë jaꞌquë?” \p Cajëna, Jesupi sehuopi: \p “Mësaru yëꞌëre ña ti̱ꞌañe pa̱ñë. Pa̱jë cuiꞌne jaꞌquëreje̱ ña ti̱ꞌañe pa̱ñë. Yëꞌëre ña ti̱ꞌacohuaꞌi pani, jaꞌquëreje̱ ña ti̱ꞌañe patiraꞌpi.” \v 20 Iye cato Jesús capi, ja̱ yëꞌtaꞌa Maijaꞌquë huëꞌere paꞌi yeꞌya maca. Maijaꞌquëna curi i̱si mahuëa quëꞌropi nëcaquë caseꞌe aꞌë. Ja̱je catoje̱ i̱te tse̱añe pa̱huë, ja̱ yëꞌtaꞌa i̱te tse̱a maca ti̱ꞌañe pa̱seꞌe sëte. \s1 Yëꞌë Sai Hue̱ꞌña Mësaru Sani Ti̱ꞌañe Peoji, Caseꞌe \p \v 21 Cuiꞌnaëpi Jesús ca co̱pi: \p “Yëꞌë saiyë. Saquëna, mësaru coꞌeja̱ꞌcohuaꞌi aꞌë. Ja̱je coꞌejëtaꞌa ja̱re mësaru tayo coꞌaye yoꞌoyena ju̱ꞌijaꞌcohuaꞌi aꞌë. Ja̱je paꞌina, yëꞌë sai hue̱ꞌña, mësaru saiye pa̱jaꞌcohuaꞌi aꞌë.” \p \v 22 Ja̱ maca judío pa̱ipi cahuë: \p “¿Coꞌye huani ju̱siꞌquë caquë. Ja̱je yoꞌouna, i̱ quëꞌro ti̱ꞌañe paja̱ꞌcohuaꞌi aꞌni?” \p \v 23 Cajëna, ja̱ maca Jesupi capi, ja̱ohuaꞌire: \p “Mësaru cato i̱ño huëꞌehuë acohuaꞌi aꞌë. Yëꞌë cato jeto ë̱më aquë aꞌë. Mësaru cato iye yeja acohuaꞌi aꞌë. Yëꞌë cato iye yeja aquë peoyë. \v 24 Ja̱je paꞌina, cahuë, mësaru tayo coꞌaye yoꞌoyena ju̱ꞌijaꞌcohuaꞌi aꞌë, yëꞌëni i̱re papi cajë cuasamaꞌcohuaꞌi pani. Ja̱je mësaru tayoyena ju̱ꞌijaꞌcohuaꞌi aꞌë.” \p \v 25 Ja̱ maca se̱teña: \p “¿I̱queiꞌni, mëꞌë?” \p Cajëna, Jesupi sehuopi: \p “Tsoe mësarute ja̱ꞌa huëo maca cahuë. \v 26 Jaiye mësaru tayoyere caye paꞌiquëtaꞌare pa̱ñë. Yëꞌëre jëjo daosiquëpi nuñerepa caji, ti tayoye peoyerepa. Ja̱je paꞌina, yëꞌë iye yeja pa̱ire caye cato i̱ caquëna, asaseꞌere cayë.” \p \v 27 Ja̱je caquëna, ja̱ohuaꞌipi, Maijaꞌquë ayere caji cajë asaye pa̱huë. \v 28 Ja̱je paꞌi doꞌire capi: \p “Mësarupi yëꞌëre ë̱mëjeꞌna huëo nëcosi maca Pa̱i Mamaquëre i̱re papi cajë ñajaꞌcohuaꞌi aꞌë. Ja̱ maca yuretaꞌa coa i̱si yoꞌoye pa̱pi cajë ñajaꞌcohuaꞌi aꞌë. Ja̱je paꞌina, yëꞌë cato jaꞌquë yeꞌyaseꞌere cayë, mësarute. \v 29 Yëꞌëre jëjo daosiquë cato yëꞌë ja̱ꞌre co̱ni paꞌiji, yëꞌë jaꞌquë yëꞌëre teꞌire je̱oñe pa̱pi. Ja̱je paꞌina, yëꞌë cato siꞌanë i̱ yëyere yoꞌoyë.” \p \v 30 Ja̱je Jesús iyere caëna, jai pa̱i i̱te i̱re papi cajë cuasare pahuë. \s1 Maijaꞌquë Mamajërepa Cuiꞌne Tayo Yoꞌoyepi Joꞌyaohuaꞌire Paye \p \v 31 Ja̱ maca Jesús capi, judío pa̱ipi i̱te i̱re papi cajë cuasasicohuaꞌire: \p “Mësarupi yëꞌë nuñerepa caseꞌere tayo saimaꞌpë paꞌini, ja̱ macataꞌa nuñerepa yëꞌëre yeꞌyecohuaꞌi paꞌiyë. \v 32 Ja̱je paꞌijë nuñerepa paꞌiyere ñajaꞌcohuaꞌi aꞌë. Ñajëna, nuñerepa paꞌiyepi mësarute joꞌyaohuaꞌi peocohuaꞌire neñe paꞌiji, joye huasoyeje̱ paꞌye.” \p \v 33 Ja̱je caquëna, ja̱ohuaꞌipi sehuohuë: \p “Yëquë cato Abraham tsëcapë acohuaꞌi aꞌë, cuiꞌne ti yecohuaꞌi joꞌya paꞌimaꞌcohuaꞌi aꞌë. ¿Me yoꞌoquë mëꞌë, joꞌya tse̱asicohuaꞌi peojë deꞌoye paꞌija̱ꞌcohuaꞌi aꞌë, caquëꞌni?” \p \v 34 Cajëna, Jesupi capi: \p “Siꞌaohuaꞌi tayo coꞌaye yoꞌocohuaꞌi cato tayo coꞌaye yoꞌoyepi joꞌyaohuaꞌire paquëna, paꞌiyë. \v 35 Siꞌanë i̱ti tsëcapë ja̱ꞌre paꞌiquë api. Mamaquë cato ja̱je paꞌiquëtaꞌare joꞌyaë cato coa co̱ni paꞌiquë api, i̱ti tsëcapë aquë peoquëpi, ti paꞌiye peopi. \v 36 Ja̱je paꞌina, mësaru i̱ Mamaquëre papi joꞌyaohuaꞌi paꞌiyere nejocaquëna, ja̱ maca yuretaꞌa nuñerepa joꞌyaohuaꞌi peoye paꞌija̱ꞌcohuaꞌi aꞌë. \v 37 Tsoe asayë, mësaru Abraham tsëcapë acohuaꞌi paꞌiye. Ja̱je paꞌiohuaꞌitaꞌa yëꞌëre huani je̱oñe yëyë, yëꞌë cayere asaye coe doꞌire. \v 38 Yëꞌë jaꞌquë i̱ñoseꞌere cayë, mësarute. Caquëna, mësarupi mësaru jaꞌquë caseꞌere yoꞌoyë.” \p \v 39 Caquëna, i̱ohuaꞌipi cahuë, i̱te: \p “Abraham cato yëquë jaꞌquë api.” \p Cajëna, Jesupi capi: \p “Mësarupi nuñerepa Abraham mamajë pani i̱ yoꞌoseꞌeje̱ cuiꞌne yoꞌoraꞌhuë. \v 40 Tsoe mësarute nuñerepa Diusu yeꞌyaseꞌere cahuë. Ja̱je paꞌiquëtaꞌare yëꞌëre huani je̱oñe yëyë, mësaru. ¡Abraham ja̱je yoꞌoye ti pa̱pi! \v 41 Mësaru cato mësaru jaꞌquë yoꞌoyepi yoꞌoyë.” \p Caquëna, ja̱ maca i̱ohuaꞌipi cahuë: \p “Yëquë cato coa huero mamajë peoyë. Teꞌire jaꞌquëre payë. Ja̱ë cato Diusupi.” \p \v 42 Cajëna, ja̱ maca Jesupi capi: \p “Nuñerepa mësaru Jaꞌquëpi Diusu paꞌito mësaru yëꞌëre otiraꞌhuë. Yëꞌë cato Diusu quëꞌropi daisiquë aꞌë. Daisiquëpi i̱ñore paꞌiyë. Yëꞌëseꞌe daisiquë peoyë. Diusupi jëjo daosiquë aꞌë. \v 43 ¿Me yoꞌojë mësaru, yëꞌë cayë asa ti̱ꞌañe pa̱ñeꞌni? Mësarupi asaye coe doꞌire pa̱ñë. \v 44 Mësaru jaꞌquë cato huati api. Mësaru i̱ tse̱cohuaꞌi aꞌë. Ja̱je paꞌina, i̱ yëyere yoꞌoye yëyë. Huati cato huani je̱oquë api. Ja̱re ja̱je paꞌi api, tsoeje̱, ti nuñerepa yoꞌomaꞌquë api, cuiꞌne ti nuñerepa camaꞌquë api. Coa cosoyere cani, ja̱je i̱ ayere caji, coa cosou sëte, coa cosoye pëca jaꞌquë sëte. \v 45 Ja̱je paꞌina, yëꞌë nuñere pare caquëni, mësaru asacaiye coeyë. \v 46 ¿Nepi mësaru acohuaꞌi, yëꞌëre mëꞌë tayoyë cajë i̱ñojaꞌcohuaꞌi aꞌni? Nuñerepa yëꞌë caquëre, ¿me yoꞌojë mësaru care paji cajë asacaiye pa̱ñeꞌni? \v 47 Diusu te̱ꞌte aquëpi, Maijaꞌquë coca asaye paꞌiji. Ja̱je paꞌiquëtaꞌare mësaru cato Diusu acohuaꞌi peoyë. Ja̱je paꞌina, asaye coeyë, yëꞌë caye.” \s1 Cristo Cato Abraham Jerepa Tsoe Aquë Api \p \v 48 Ja̱ maca judío pa̱ipi cahuë: \p “Nuñere pajë mëꞌëre ja̱je caquëꞌni, Samaritanopi cuiꞌne coꞌa joyore hueꞌequë api cayë, yëquë.” \p \v 49 Cajëna, Jesupi sehuopi: \p “Coꞌa joyore ti peoquë aꞌë. Yëꞌë cato jaꞌquëni deꞌoquëre papi cacaiyë. Ja̱ doꞌire mësaru cato yëꞌëre coꞌaquë api, cayë. \v 50 Yëꞌëre deꞌoye cacaijë̱ꞌë caquë oimaꞌë paꞌiyë. Yëꞌëre deꞌoye cacaiquë paꞌiji. Ja̱ë api, i̱ti yoꞌoseꞌe paꞌiyeje̱ caquërepa. \v 51 Nuñerepa cayë, yëꞌë caye asani yëꞌë cayeje̱ yoꞌoquë cato ti ju̱ꞌiñe pa̱jaꞌquë api.” \p \v 52 Ja̱ maca judío pa̱ipi sehuohuë: \p “Yuretaꞌa asare pahuë, mëꞌë nuñerepa coꞌa joyore hueꞌequërepa paꞌiye. Abraham cuiꞌne Maijaꞌquëre quëacaicohuaꞌi tsoe acohuaꞌije̱ ju̱ni huesëa̱ꞌhuëꞌë. Ja̱je paꞌiquëtaꞌare mëꞌëpi cayë ‘yëꞌë caye asani, yëꞌë cayeje̱ yoꞌoquë cato ti ju̱ꞌiñe pa̱jaꞌquë api.’ \v 53 Yëquë jaꞌquë cato Abraham. ¿Mëꞌëpi se̱ña maca paꞌi aꞌë cuasaquë, mëꞌë? Abraham cuiꞌne Maijaꞌquëre quëacaicohuaꞌi ju̱ju saꞌa̱huëꞌë. ¿I̱quei aꞌë cuasaquë mëꞌë caquëꞌni, ja̱je?” \p \v 54 Cajëna, Jesupi sehuopi: \p “Yëꞌëja̱ꞌa coꞌye deꞌoye yoꞌoyë caquë paꞌito yëꞌë deꞌoye yoꞌoyë caye ti co̱caiye pa̱ji. Ja̱je paꞌiquëtaꞌare mësaru yëquë jaꞌquë api caquëpi yëꞌëre deꞌoye yoꞌoji cacaiji yëꞌë jaꞌquëpi. \v 55 Ja̱je paꞌiquëtaꞌare mësaru ña ti̱ꞌamaꞌpë paꞌiyë. Yëꞌëtaꞌa i̱te ñaquë aꞌë. Ja̱je ñaquëtaꞌa yëꞌëpi ñamaꞌquë aꞌë caquë pani coa cosourepa paꞌiye paꞌiji mësaruje̱ paꞌi. Ja̱je paꞌiquëtaꞌare yëꞌë cato nuñerepa ñaquë aꞌë. Ja̱je paꞌina, i̱ caye sehuocai yoꞌoyë. \v 56 Abraham mësaru aipi sihuaꞌa̱jiꞌi, yëꞌë muꞌseñare ñajaꞌquë aꞌë caquë. Ñani sihua huajëa̱ꞌjiꞌi.” \p \v 57 Ja̱ maca judío pa̱i Jesure cahuë: \p “Ti cincuenta o̱metëcajë peoquëpi ¿Abrahamre ñaꞌahuëꞌë cayë, mëꞌë?” \p \v 58 Cajëna, Jesupi capi: \p “Nuñerepa mësarute cayë. Yëꞌë cato Abraham paꞌimaꞌnë ai jerepa tsoe aquë aꞌë.” \p \v 59 Caëna, ja̱ maca quë̱na pë̱api i̱mani je̱añuꞌu Jesuna cajë yoꞌohuë. Yoꞌojëna, catipi. Catini Maijaꞌquë huëꞌepi i̱ohuaꞌi jopoja̱ꞌa sa etani sajiꞌi. \c 9 \s1 Tsi̱ꞌnëna Ñamaꞌquëni Jesús Jujuseꞌe \p \v 1 Pa̱i paꞌi hue̱ꞌñajaꞌa sai Jesús ñapi, tsi̱ꞌnëna ñaco ca̱ porei ai deꞌosiquëre. \v 2 Ja̱je paꞌina, ñani i̱ yeꞌyacohuaꞌipi se̱iꞌë, Jesure: \p “¿Me yoꞌoquë ñaco ca̱ porei ai deꞌouꞌni, ja̱ë? Pëca jaꞌquëohuaꞌi tayo doꞌire coꞌaye ai deꞌou, pa̱nitaꞌa ¿i̱ doꞌi aꞌni?” \p \v 3 Cajëna, Jesupi capi: \p “I̱ tayo doꞌije̱ peoji. Cuiꞌne pëca jaꞌquëohuaꞌije̱ tayo doꞌije̱ peoji. Iquë cato i̱te juju maca Maijaꞌquë yoꞌoye pa̱ire i̱ñojaꞌquëpi ai deosiquë api. \v 4 Ja̱ yëꞌtaꞌa muꞌse paꞌinë yëꞌëre jëjo daosiquë coꞌamaña yoꞌoye paꞌiji. Ñami deꞌo huëoji. Ñami cato coꞌamaña neñe peoji. \v 5 Yëꞌë ja̱ yëꞌtaꞌa iye yejare paꞌini yëꞌë aꞌë, miacaiquë iye yeja paꞌicohuaꞌire.” \p \v 6 Iye se ca tëjini Jesús yejana copi neni yaꞌore a̱ꞌji së̱pë neni ñamaꞌquë ñaco ca̱na yaꞌopi nepi. \v 7 Ja̱ maca capi: \p “Siloé oco dea pëna sani tsoa to̱jëꞌë. Siloé cani cayë, jëjo daosiquë.” \p Ja̱je caëna, ñamaꞌquëpi sani tsoa to̱ni tsoe ñaquëpi dajiꞌi, i̱ quëꞌro. \v 8 Ja̱ maca ja̱ꞌnë ñamaꞌquë paꞌina, ñasicohuaꞌipi cuiꞌne i̱ quë̱no maca paꞌicohuaꞌipi cahuë: \p “¿Iquë mai ñajëna, curi se̱i ñuꞌisiquë paꞌimaꞌquë aë?” \p \v 9 Cajëna, yecohuaꞌipi cahuë: \p “Ja̱je paꞌijë̱ꞌë. I̱ api.” \p Yecohuaꞌipi cahuë: \p “Ja̱re i̱je paꞌitaꞌa yequë api.” \p Ja̱je cajëna, i̱pi capi: \p “Yëꞌë i̱ aꞌë.” \p \v 10 Ca maca i̱te se̱teña: \p “¿Me mëꞌë yure neni ñaquë paꞌiquëꞌni?” \p \v 11 Cajëna, i̱pi sehuopi: \p “Ja̱ë Jesús hueꞌequëpi yëꞌëre yaꞌopi a̱ꞌjiñe neni ñaco ca̱na je̱ꞌnapi. Ja̱je yoꞌoni capi: ‘Siloé oco dea pëna sani tsoajë̱ꞌë.’ Caëna, sani tsoa to̱ maca tsoe ñaquë paëꞌë.” \p \v 12 Ja̱je caquëna, i̱te se̱iꞌë: \p “¿Jerore paꞌiquëꞌni?” \p Cajëna, i̱pi capi: \p “Huesëyë.” \s1 Fariseo Pa̱ipi Ñaco Porei Paꞌisiquëni Se̱ni Asaseꞌe \p \v 13 Ja̱ maca fariseo pa̱i quëꞌrona ñaco ca̱ porei paꞌisiquëre sahuë. \v 14 Jesús yaꞌopi neni ñaco ca̱ poreire jujusi muꞌse cato huajë muꞌse pajiꞌi. \v 15 Ja̱je paꞌisi doꞌire, fariseo pa̱ipi asani ñamaꞌquë paꞌisiquëre se̱ni co̱huë. Me mëꞌë yure neni ñaquëꞌni cajë. Cajëna, i̱pi capi: \p “Yaꞌopi a̱ꞌjiñe neni yëꞌëre ñaco ca̱na je̱ꞌnaëna, sani tsoa to̱ni yure ñaquë paꞌiyë.” \p \v 16 Ja̱ maca fariseo acohuaꞌi cahuë: \p “Iye yoꞌosiquë cato Diusu te̱ꞌte peoquëpi ja̱je yoꞌopi, huajë muꞌse aꞌë caye peoye.” \p Ja̱je, cajëna, yecohuaꞌipi cahuë: \p “¿Me coꞌaquë pani ñeje, pa̱i yoꞌo ti̱ꞌa maꞌñere deꞌoye yoꞌoquëꞌni, i̱?” \p Ja̱je yoꞌojë cajë yequë tsëcapë̱a huayeque pajiꞌi, sa̱ꞌñe ca doꞌire. \v 17 Ti̱jupë se̱ni co̱huë, ja̱ꞌrë ñamaꞌquë paꞌisiquëre ñeje cajë: \p “¿Mëꞌë i̱queipi caquëꞌni, mëꞌëre ñañe necaisiquëre?” \p Cajëna, i̱pi sehuopi: \p “Yëꞌë cato cayë, Maijaꞌquëre quëacaiquë api.” \p \v 18 Ja̱je caquëtaꞌare judío pa̱ipi nuñerepa ñamaꞌquë paꞌisiquëpi ñaji cajë asaye pa̱huë. Coa caji cajë, i̱ pëca jaꞌquëohuaꞌireje̱ soihuë, ja̱ doꞌire. \v 19 Soini se̱iꞌë: \p “¿Mësaru mamaquë aë, iquë ñaco ca̱ porei ai deꞌosiquë? ¿Yure ja̱je paꞌitaꞌa me yoꞌoquë ñaquëꞌni?” \p \v 20 Cajëna, i̱ pëca jaꞌquëohuaꞌipi sehuohuë: \p “Yëquë mamaquë api. Cuiꞌne i̱te co̱a macana ñamaꞌquë. Ai deꞌosiquë api asayë, yëquëpi ja̱ cato. \v 21 Ja̱je paꞌiquëtaꞌare yure cato huesëyë, me yoꞌoquë ñaquë po̱nëꞌni cajë i̱te ñañe necaisiquëreje̱ huesëyë. I̱ni se̱ni asajë̱ꞌë. Tsoe ai api, i̱pi quëaja̱quë ja̱ doꞌire ñaquë paꞌiyë, caquë.” \p \v 22 Ñamaꞌquë pëca jaꞌquëohuaꞌi cato coa judío pa̱ini caꞌrajë ja̱je cahuë. Siꞌahuaꞌire Jesure Cristo api cacohuaꞌire pa̱i tsiꞌsi hue̱ꞌñapi eto saoye paꞌiji cajë cuiꞌñaseꞌere asajë. \v 23 Ja̱ doꞌire i̱ pëca jaꞌquëohuaꞌipi cahuë: “I̱ni se̱ni asajë̱ꞌë. Tsoe ai api.” \p \v 24 Ja̱ maca judío pa̱i ñamaꞌquë paꞌisiquëre soi co̱reña. Daquëna, cahuë: \p “Nuñerepa quëajë̱ꞌë, Diusu ña hue̱ꞌñare pana. Yëquë asayë, mëꞌëre jujusiquëre tayo yoꞌoquë api cajë.” \p \v 25 Cajëna, i̱pi sehuopi: \p “Yëꞌë cato huesëyë, tayo yoꞌoquë api caye cuiꞌne pa̱quëre papi cayeje̱. Yëꞌë ta̱ꞌñe asaye cato iyeseꞌe paꞌiji, ja̱ꞌrë ñamaꞌquë paꞌisiquëpi yure ñaquë paꞌiyë.” \p \v 26 Ti̱jupë se̱teña: \p “¿Me mëꞌëre neiꞌni? ¿Mëꞌëre me yoꞌoni ñaquëre neiꞌni?” \p \v 27 Cajëna, sehuopi: \p “Tsoe quëahuë, mësarute. Quëatoje̱ asa yëmaꞌpë paꞌiyë. Yëꞌë caye: ¿I̱quere cajë cuiꞌnare ca co̱jëꞌë cajë se̱ñeꞌni? ¿I̱ni tuñuꞌu cajë yëjë se̱ñe?” \p \v 28 Caquëna, ja̱ maca i̱te ai tea ju̱ni tëjini capi: \p “Mëꞌëpi i̱ni tuina nëiji, yëquë cato Moisésre tuicohuaꞌi aꞌë cahuë. \v 29 Yëquë asayë, Moisésre Diusupi caseꞌe. Ja̱ëre cato huesëyë, i̱ paꞌi hue̱ꞌñaje.” \p \v 30 Cajëna, i̱pi capi: \p “¡Merepa yoꞌojë mësaru huesëyeꞌni, ai yeꞌyesicohuaꞌitaꞌa, i̱ dai sito, yëꞌëre ñaco ca̱ jujucaisiquëre! \v 31 Maipi asayë, tayo yoꞌocohuaꞌire Diusu asacaiye pa̱ji. I̱te sihuacohuaꞌire cuiꞌne i̱ yëye yoꞌocohuaꞌiseꞌere asacaiquë api, Diusu. \v 32 Tsoeje̱ ti asamaꞌcohuaꞌi aꞌë, tsihuaꞌë paꞌinë ñamaꞌquë ai deꞌosiquëni ñaquëre necaiseꞌe. \v 33 Iquëpi Diusu quëꞌropi daimaꞌquë pani ti ja̱je yoꞌoyeje̱ pa̱raꞌpi.” \p \v 34 Caquëna, ja̱ maca i̱ohuaꞌipi cahuë: \p “¿Tayo yoꞌoye ti̱mësiquëpi ai deꞌosiquë api, mëꞌë yëquëre yeꞌyasiꞌi caquë?” \p Ja̱je cani i̱te pa̱i tsiꞌsi hue̱ꞌñapi eto saohuë. \s1 Joyo Ñañere Ñamaꞌcohuaꞌi Paꞌiye \p \v 35 Jesús tsoe asapi, ñamaꞌquë paꞌisiquëpi ñaquë paꞌina, judío pa̱ipi eto saoseꞌe. Jesupi i̱te ti̱ꞌani capi: \p “¿Diusu mamaquëre mëꞌë i̱re papi cuasaquë paꞌiquë?” \p \v 36 Caquëna, i̱pi capi: \p “Ëjaë, quëajë̱ꞌë, yëꞌëre. Jequë aꞌni, yëꞌëje̱ i̱te ja̱ë api caquë cuasaquë paꞌija̱ꞌquëre.” \p \v 37 Caquëna, Jesupi sehuopi: \p “Tsoe mëꞌë ñahuë. Yëꞌë i̱ aꞌë. I̱ ja̱ꞌre mëꞌë coca cayë.” \p \v 38 Ja̱ maca Jesús yëꞌquë macana doꞌre jaꞌruni capi: \p “I̱re papi caquë cuasayë, Ëjaë, mëꞌëre.” \p \v 39 Ja̱ jeteyoꞌje capi, Jesús: \p “Yëꞌë cato iye yejana daëꞌë, nuñerepa yoꞌoyepi paꞌija̱quë caquë. Ñamaꞌcohuaꞌi paꞌisicohuaꞌipi ñajajë caquë, cuiꞌne ñacohuaꞌi paꞌisicohuaꞌipi joyopi ñamaꞌcohuaꞌi paꞌija̱jë caquë.” \p \v 40 Ja̱ maca fariseo pa̱ipi i̱ ja̱ꞌre co̱ni paꞌisicohuaꞌipi iyere asani se̱iꞌë: \p “¿Yëquëje̱ mëꞌë ñato ñaco ca̱ peocohuaꞌi aꞌni?” \p \v 41 Cajëna, Jesupi sehuopi: \p “Mësarupi ñamaꞌcohuaꞌi pani mësaru tayo yoꞌo doꞌire jai doꞌi peocohuaꞌi patiraꞌhuë. Ja̱je paꞌiquëtaꞌare mësarupi ñacohuaꞌi aꞌë caye sëte doꞌi quëꞌiohuaꞌi paꞌiyë. \c 10 \s1 Yëi Ñama Tuꞌrihuë Ayere Yeꞌyaye \p \v 1 Nuñerepa mësarute cayë, yëi ñama eta saꞌroja̱ꞌa tuꞌrihuëna cacamaꞌquë pani, ñaëpi cuiꞌne coꞌaquëpi eta saꞌro peo hue̱ꞌñajaꞌa cacaquë cato. \v 2 Ja̱je paꞌiquëtaꞌare yëi ñama eta saꞌroja̱ꞌa cacaquë cato yëi ñamare ñacaiquë api. \v 3 Eta saꞌro huiꞌyocaiquëje̱ deꞌoye huiꞌyocaiji, cacaja̱quë caquë. Cuiꞌne yëi ñamaje asayë, i̱ yëꞌo. I̱ohuaꞌi mamire caquë soiji, yëi ñamare. Cuiꞌne tuꞌrihuë nëicohuaꞌini hueꞌsena etoji. \v 4 Etoni sai saji, i̱pi duꞌru sai. Yëi ñamaje asayë, i̱ yëꞌo. Ja̱je asajë tuiyë, i̱te. \v 5 Ja̱je tuicohuaꞌitaꞌa yequëpi soiquë paꞌito asani coa catiyë, ñamaꞌquëre sëte yequë yëꞌo caquëna, asajë.” \p \v 6 Ñeje yoꞌoyë, pa̱i caquë i̱ñoquëtaꞌare pa̱ipi asa ti̱ꞌañe pa̱huë, Jesús caye. \s1 Jesús Deꞌo Ñacaiquë \p \v 7 Ja̱ maca Jesús ti̱jupë ca co̱pi: \p “Nuñerepa mësarute cayë. Yëꞌë aꞌë, eta saꞌro yëi ñama caca saꞌro. \v 8 Ja̱ yëꞌtaꞌa yëꞌë daimaꞌnë daisicohuaꞌi cato ñaohuaꞌi aꞌë cuiꞌne coꞌacohuaꞌi aꞌë. Ja̱je paꞌiquëtaꞌare yëi ñamapi asaye pa̱huë, i̱ohuaꞌi cayere. \v 9 Yëꞌë aꞌë, eta saꞌro. Yëꞌëja̱ꞌa cacasiquë cato huaso cua̱ñosiquë paꞌija̱ꞌquë api. Ja̱je paꞌi etasiquëpi cuiꞌne cacasiquëpi i̱ yëyeje̱ yoꞌoquë paꞌija̱ꞌquë api, cuiꞌne deꞌo a̱ore ti̱ꞌajaꞌquë api. \p \v 10 Ñaë cato coa yahue i̱mañe caquë cacaquë api, huani je̱osiꞌi caquë, cuiꞌne nejosiꞌi caquë. Yëꞌë cato yëi ñamapi paꞌiyere paja̱jë caquë daisiquë aꞌë, ti paꞌiyere jaiye paja̱jë caquë. \v 11 Yëꞌë cato deꞌoye yëi ñamare ñacaiquë aꞌë. Deꞌoye ñacaiquëpi yëi ñamapi paꞌija̱jë i̱seꞌe caquë i̱ paꞌiyere i̱siquë api. \v 12 Coa sa̱i doꞌire necaiquë cato lobopi daina, ñani yëi ñamare ñacaiye je̱oni catiquë api, yëi ñamare ñacaimaꞌquë sëte, cuiꞌne yëi ñamaje ti̱ohuaꞌire sëte ja̱je yoꞌoji. Yoꞌouna, ja̱ maca lobopi dani tse̱ani yoꞌoquë tiya huesoquë api cuiꞌna hue̱ꞌña. \v 13 Catiquë cato sa̱i doꞌire yoꞌoquë api. Ja̱je paꞌina, oi ëayeje̱ ti peoji, i̱te yëi ñamare. \p \v 14-15 Yëꞌë aꞌë, deꞌoyerepa yëi ñamare ñacaiquë yëꞌëre jaꞌquë ñaquë paꞌiyeje̱, yëꞌëje̱ i̱te jaꞌquëre ñaquë paꞌiyë. Ja̱je cuiꞌne yëꞌë yëi ñamareje̱ ñaquë payë. Ñaquëna, i̱ohuaꞌije̱ yëꞌëre ñañë. Yëꞌëpi yëꞌë paꞌiyere yëi ñama doꞌire i̱siyë. \v 16 Payë, cuiꞌne yequë yëi ñamareje̱. Yequë tuꞌrihuë acohuaꞌire ja̱ohuaꞌireje̱ i̱ñona daye paꞌiji, yëꞌëre. Ja̱ohuaꞌije̱ yëꞌë caye sehuocaija̱ꞌcohuaꞌi aꞌë. Ja̱ maca cuiꞌne teꞌe tsëcapë paꞌija̱ꞌcohuaꞌi aꞌë, cuiꞌne teꞌi yëi ñamare ñacaiquë paꞌija̱ꞌquë api. \p \v 17 Jaꞌquë yëꞌëre yëji, yëꞌë paꞌiyere i̱sisiquëpi cuiꞌnaëpi yëꞌë paꞌiye pa co̱jaꞌquëpi yoꞌoquëna. \v 18 Yëꞌë paꞌiye jioquë peoji. Yëꞌë yëyepi i̱siyë, yëꞌë paꞌiye. Yëꞌë ja̱je neñe paꞌiji cuiꞌne cuiꞌnare pa co̱ñeje deꞌoji. Iye aꞌë, yëꞌë Jaꞌquë yëꞌëre cua̱ñeseꞌe.” \p \v 19 Iyere judío pa̱i asani cuiꞌnaohuaꞌipi hua co̱huë, ti̱ tsëcapë̱a. \v 20 Jai pa̱i i̱ohuaꞌi acohuaꞌipi cahuë: \p “¿Me neñuꞌju i̱ caye asani sehuocaiyeꞌni, care paji cajë coꞌa joyore hueꞌequëpi cuiꞌne coa cuepequë caquëre?” \p \v 21 Cajëna, yecohuaꞌipi cahuë: \p “Coꞌa joyore hueꞌequëpi ja̱je ca ti̱ꞌañe peoji. ¿Coꞌa joyopi ñamaꞌquëre ñaquëre necaiye paꞌiquë? Cuiꞌne ti peoji.” \s1 Judío Pa̱ipi Coꞌaquë Api Caye Jesure \p \v 22 Ja̱ muꞌseña cato oco tëcahuë pajiꞌi. Paꞌina, Jerusalén cato Maijaꞌquë huëꞌe ne ja̱ꞌñere cuasajë sihuajë jai pa̱i tsiꞌsini yoꞌo maca ti̱ꞌapi. \v 23 Jesús cato Maijaꞌquë huëꞌe sa̱ꞌnahuëre cuniroja̱jiꞌi, Salomón hueꞌyosi hue̱ꞌña. \v 24 Ja̱ maca judío pa̱ipi Jesure tsiꞌsini cahuë: \p “¿Yëquëre mëꞌë je yëhua nuñerepa quëaja̱ꞌquëpi huesë ëaye caquë paꞌiquëꞌni? Mëꞌëpi nuñerepa Cristo pani quëare pajë̱ꞌë, teꞌe nuñerepa.” \p \v 25 Cajëna, Jesupi capi: \p “Tsoe mësarute cahuë. Caquëtaꞌare mësarupi care paji cajë asaye pa̱huë. Yëꞌë jaꞌquë cua̱ñesi tutupi yoꞌoyë. Ja̱ yoꞌoyepi ti̱ñarepa i̱ñoji, mësarute. \v 26 Ja̱je paꞌiquëtaꞌare mësarupi nuñere paꞌë cajë asaye pa̱ñë, yëꞌë yëi ñama acohuaꞌi paꞌimaꞌ doꞌire. Tsoe cahuë, ja̱ꞌrë. \v 27 Yëꞌë yëi ñamapi asayë, yëꞌë yëꞌona. Asajëna, yëꞌëpi i̱ohuaꞌire ñañë. Ñaquëna, i̱ohuaꞌije̱ yëꞌëre peꞌteyë. \v 28 Yëꞌëpi ti ju̱ꞌimaꞌpë paꞌiye i̱siquë aꞌë. I̱sina, ti ne huesëmaꞌpë paꞌija̱ꞌcohuaꞌi aꞌë, cuiꞌne yëꞌë jë̱ñare paꞌicohuaꞌire yecohuaꞌi mañaje jioye ti peoji. \v 29 Yëꞌë jaꞌquëpi yëꞌëna i̱sipi, i̱ohuaꞌire. I̱sisiquë cato siꞌaye jerepa paꞌi api. I̱te cato yecohuaꞌije̱ ti jio ti̱ꞌañe peoji, i̱ jë̱tëre pacohuaꞌire. \v 30 Yëꞌë cuiꞌne jaꞌquë co̱ni teꞌije̱ paꞌiohuaꞌi paꞌiyë.” \p \v 31 Ja̱ maca judío pa̱i cuiꞌnaohuaꞌipi quë̱na pë̱api i̱mani je̱añuꞌu cajë yoꞌohuë. \v 32 Yoꞌojëna, Jesupi capi: \p “Mësaru asajëna, jaiye deꞌoyere necaëꞌë, yëꞌë jaꞌquë tuture papi. ¿Iye nesi doꞌi aye mësarupi asato jeco aꞌni, yëꞌë coꞌaye yoꞌosico, ja̱je quë̱na pë̱api je̱añuꞌu ca ja̱ꞌñe?” \p \v 33 Caquëna, judío pa̱ipi sehuohuë: \p “Mëꞌë deꞌoye yoꞌosi doꞌire mëꞌëre quë̱na pë̱api je̱oñe pa̱jaꞌcohuaꞌi aꞌë. Mëꞌëpi yëꞌë aꞌë, Diusu casi doꞌire quë̱na pë̱api je̱ajaꞌcohuaꞌi aꞌë, mëꞌëre. Mëꞌë cato coa pa̱itaꞌa, yëꞌë Diusure paꞌë caquë yoꞌoyë.” \p \v 34 Ja̱ maca Jesupi capi: \p “Mësaru cua̱ñeñepi toyaseꞌe caji Diusu mësarute caseꞌere ñeje: ‘Mësaru aꞌë, diusuohuaꞌi.’ \v 35 Toyaseꞌe caye cato nuñerepa caye aꞌë. Ja̱je paꞌina, care paji cajë asayë, mai. Diusupi hueꞌyopi, i̱ coca asasicohuaꞌire diusu aꞌë, mësaru. \v 36 ¿Diusupi yëꞌëre huani iye yejana jëjo daosiquëpi Diusu mamaquë aꞌë caye me neni coꞌaquëꞌni? \v 37 Jaꞌquë yoꞌoyere yëꞌëpi yoꞌomaꞌëna, i̱re papi caye pa̱jëꞌë. \v 38 Ja̱je paꞌiquëtaꞌare yëꞌëpi yoꞌoquëna, i̱re papi yoꞌoji cajë asamaꞌcohuaꞌitaꞌa yëꞌë yoꞌo i̱ñoñere ñajë Maijaꞌquë yoꞌoye aꞌë cajë asajë̱ꞌë. Ja̱ maca yuretaꞌa asa ti̱ꞌañe paꞌiji, Maijaꞌquëpi yëꞌë ja̱ꞌre paꞌiji, cuiꞌne yëꞌëpi i̱ ja̱ꞌre paꞌiji.” \p \v 39 Ti̱jupë tse̱ani preso saye yëhuë. Ja̱je paꞌiquëtaꞌare Jesupi deꞌhue jëapi. \p \v 40 Ja̱ maca Jesús Jordán tsiaya ë̱së mëi te̱ꞌtena coꞌipi. Coꞌini ja̱rona pëapi, Juan oco doquë paꞌi sitona. \p \v 41 Ja̱rote paꞌina, jai pa̱i i̱ quëꞌrona sani ñajë cahuë: \p “Nuñerepa Juan, pa̱i yoꞌo ti̱ꞌa maꞌñere yoꞌomaꞌquëtaꞌa care paquë caseꞌe pajiꞌi, iquë yoꞌo ja̱ꞌñe ayere.” \p \v 42 Ja̱rona jai pa̱i i̱re papi cajë cuasahuë, i̱te. \c 11 \s1 Lázaro Ju̱ni Huesëseꞌe \p \v 1 Teꞌi ë̱më ju̱ꞌiquë Lázaro hueꞌequë pajiꞌi. Ja̱ë cato Betania aquë pajiꞌi. María cuiꞌne i̱o yoꞌjeo Marta paꞌi daripë aquë pajiꞌi. \v 2 María cato ju̱ꞌiquë Lázaro yoꞌjeo pacoꞌë. Ja̱o cato Ëjaërepa nëcañoana huëo së̱ daꞌcapi ja̱ñuni i̱o nañapi të̱nocaio yoꞌosico pacoꞌë. \v 3 Ja̱je paꞌina, ja̱ohuaꞌipi Ëjaë mëꞌë cajeipi ju̱ꞌiji caquë sani quëacaijë̱ꞌë cajë Jesús quëꞌro jëjo saohuë, teꞌire. \p \v 4 Jëjo saorena, Jesús ja̱re asani capi: \p “Iye ju̱ꞌi dahuë cato ti ju̱ni huesëyena saye pa̱ ja̱ꞌñe aꞌë. Diusu i̱ deꞌoquë paꞌiyere i̱ño ja̱ꞌñe aꞌë. Cuiꞌne Maijaꞌquë mamaquë deꞌoquë paꞌiyere i̱ño ja̱ꞌñe aꞌë.” \p \v 5 Jesús cato Marta cuiꞌne i̱o majaꞌyo Maríare cuiꞌne Lázarore ai oiquëtaꞌa. \v 6 Caya muꞌseña se pëa co̱pi, i̱ paꞌi hue̱ꞌñana, Lázaro ju̱ꞌiji cajë quëasicohuaꞌitaꞌare. \v 7 Ja̱ jeteyoꞌje capi, Jesús i̱ yeꞌyacohuaꞌire: \p “Sani co̱ñuꞌu, Judeana.” \p \v 8 Caquëna, i̱ yeꞌyacohuaꞌipi i̱te cahuë, ja̱ maca: \p “¿Yeꞌyaquë, mëꞌëre judío pa̱i quë̱na pë̱api je̱añuꞌu ca sitona coꞌija̱ꞌquë aë?” \p \v 9 Cajëna, Jesupi capi: \p “¿Teꞌe muꞌse doce hora paꞌicoa, miañe? Ja̱je paꞌina, pa̱ipi muꞌse cuꞌini ti juꞌaye peoji, iye yeja miacaiyeja̱ꞌa cuꞌini.” \v 10 Ja̱je paꞌiquëtaꞌare pa̱ipi ñami cuꞌini juꞌaye paꞌiji, miañe peo doꞌire. \p \v 11 Ja̱ jeteyoꞌje Jesupi capi: \p “Mai cajei Lázaro ca̱jiꞌi. Ca̱isiquëtaꞌare sani ne sëtoja̱ꞌquë aꞌë.” \p \v 12 Caquëna, ja̱ maca i̱ yeꞌyacohuaꞌipi cahuë, i̱te: \p “¿Ëjaë, ja̱je ca̱jiꞌi cani coꞌyaja̱ꞌquë api caye aꞌni?” \p \v 13 Jesús cato ja̱je cani ju̱jiꞌi caquë capi. Ja̱je caquëna, i̱ yeꞌyacohuaꞌipi cuasani coa huëore ca̱ina caji cuasahuë. \v 14 Ja̱ maca Jesupi yuretaꞌa ti̱ñarepa capi: \p “Lázaro tsoe ju̱jiꞌi. \v 15 Sihuayë, deꞌoye ja̱rote paꞌimaꞌëna ju̱jiꞌi. Ja̱jepi ai deꞌoji. Mësaru ñani mësaru i̱re papi cajë yëꞌëre cuasaja̱ꞌcohuaꞌire. Sani ñañuꞌu.” \p \v 16 Ja̱ maca Tomás Gemelo hueꞌequëpi i̱ ja̱ꞌre yeꞌyecohuaꞌire capi: \p “Jë̱najë̱ꞌë, maije i̱ ja̱ꞌre co̱ni sañuꞌu, teꞌe i̱ ju̱ꞌina ju̱ꞌijaꞌcohuaꞌi.” \s1 Ju̱ꞌisicohuaꞌipi Huëiye Cuiꞌne Paꞌiye Aꞌë, Jesús \p \v 17 Tsoe Lázarote cuatro muꞌseña ta̱seꞌe paꞌina, Jesús ti̱ꞌapi. \v 18 Betania cato Jerusalén jaꞌyere pajiꞌi, coa caya kilómetropi cuiꞌne yequë jopo kilómetro co̱si macare. \v 19 Jai pa̱i judío pa̱i acohuaꞌipi Marta cuiꞌne Maríare doꞌi ñajë cuiꞌne i̱ohuaꞌi majaꞌyëpi ju̱quëna, oicohuaꞌini yëhuo huasoñuꞌu cajë daisicohuaꞌipi paëꞌë. \v 20 Ja̱ maca Martapi Jesús daiji asani etani i̱te pëpasiꞌi caco sacoꞌë. María cato huëꞌe sa̱ꞌnahuëre pacoꞌë. \v 21 Ja̱ maca Martapi Jesure cao: \p “Ëjaë, mëꞌë i̱ñore paꞌiquë paꞌito yëꞌë aꞌyë ju̱ꞌiñe pa̱raꞌpi. \v 22 Ja̱je paꞌiquëtaꞌare yëꞌë cato asayë, Maijaꞌquëpi mëꞌë se̱ñere i̱sija̱ꞌquë api.” \p \v 23 Cacona, Jesupi capi: \p “Mëꞌë aꞌyë cuiꞌnaëpi pani co̱jaꞌquë api.” \p \v 24 Caquëna, Martapi cao: \p “Ja̱je paꞌijë̱ꞌë. Cuiꞌnaëpi pani co̱jaꞌquë api, ju̱ni huesësicohuaꞌi huëi maca tëji muꞌserepa.” \p \v 25 Cacona, Jesupi capi: \p “Yëꞌë aꞌë, ju̱ni huesësicohuaꞌi huëiye cuiꞌne paꞌiye. Yëꞌëre i̱re papi caquë cuasaquë cato ju̱ꞌisiquëje̱ ja̱re paꞌija̱ꞌquë api. \v 26 Cuiꞌne ja̱ yëꞌtaꞌa huajëquë paꞌi yëꞌëre i̱re papi caquë cuasaquë cato ti ju̱ꞌiñe pa̱jaꞌquë api. ¿Iye yëꞌë caye ja̱je paꞌire paji caco cuasaco, mëꞌë?” \p \v 27 Caquëna, i̱opi cao: \p “Ja̱je paꞌijë̱ꞌë, cuasayë, yëꞌë. Cuiꞌne Ëjaë, mëꞌë cato Cristore papi asayë, yëꞌë. Diusu mamaquëpi iye yejana daija̱ꞌquë ca nëosiquëpi daisiquë aꞌë, mëꞌë.” \s1 Lázarore Ta̱ Sitona Jesús Oiseꞌe \p \v 28 Ja̱je se ca tëjini Marta i̱o majaꞌyo María quëꞌrona sani cao, yahue: \p “Yeꞌyaquë i̱ñore paꞌi mëꞌëre daija̱co caquë soiji.” \p \v 29 Cacona, i̱ti se asayeja̱ꞌa Jesús quëꞌrona esa sacoꞌë, i̱te ñasiꞌi caco. \v 30 Ja̱ yëꞌtaꞌa Jesús pa̱i daripërepa cacaye pa̱pi. Ja̱ maca cato, Marta i̱te ti̱ꞌasi macare pajiꞌi. \v 31 Maríapi coꞌarepa huëni saiona, ñani judío pa̱ipi María huëꞌere paꞌijë oimaꞌo cajë yëhuocohuaꞌipi ta̱si daripëna sani osiꞌi caco saico cuasajë tuëꞌë. \p \v 32 Ja̱ maca María Jesús quëꞌrona sani doꞌre jaꞌruni cao: \p “Ëjaë, i̱ñore mëꞌë paꞌiquë paꞌito aꞌyë ju̱ni huesëye pa̱raꞌpi.” \p \v 33 María ja̱ꞌre co̱ni judío pa̱i daisicohuaꞌipi oijëna, Jesupi ja̱ohuaꞌire oi ëayerepa ñapi. Ñani i̱ joyopi ca ëayerepa nëina, \v 34 Ja̱ohuaꞌire se̱jiꞌi: \p “¿Jerona i̱te ta̱reꞌni?” \p Caquë se̱ina, i̱ohuaꞌipi cahuë: \p “Ëjaë, dani ñajëꞌë. I̱ñona ta̱huë.” \p \v 35 Ja̱ maca Jesús ojiꞌi. \v 36 Oina, ñani judío pa̱ipi cahuë, ja̱ maca: \p “I̱ ai oiquërepa pajiꞌi. Ñajëꞌë, i̱ oiyere.” \p \v 37 Yecohuaꞌipi cahuë: \p “Ñamaꞌquëre ñaquëre nesiquë api, iquë. ¿Ja̱je paꞌitaꞌa cuiꞌne me yoꞌoquë Lázarore jujucaiye pa̱ëꞌni?” \s1 Lázaro Huëiseꞌe \p \v 38 Cuiꞌnaëni coꞌarepa esa necatiꞌñerepa nëina, ta̱si daripë quëꞌrona tsio dajiꞌi. Coje nesico pajiꞌi. Paꞌioni jai quë̱na pëpi si̱osico pajiꞌi. \v 39 Paꞌiona, Jesupi capi: \p “Quë̱na përe huiꞌyo je̱ojëꞌë.” \p Caquëna, Marta ju̱ꞌisiquë yoꞌjeopi cao: \p “Ëjaë, tsoe coꞌa së̱ji cuasayë. Tsoe cuatro muꞌseña paꞌiji.” \p \v 40 Cacona, Jesupi capi: \p “Mëꞌëje paꞌioni cahuë care paji cuasani mëꞌë ñajaꞌcoaꞌë, Maijaꞌquë deꞌoyerepa yoꞌoquëna caseꞌe.” \p \v 41 Caëna, ja̱ maca quë̱na pë huiꞌyo je̱orena, Jesús maꞌtëmo mëñe ñaquë capi: \p “Deꞌoji, Jaꞌquë. Yëꞌë caye mëꞌëpi asacaëꞌë. \v 42 Yëꞌë cato asayë, mëꞌë siꞌanë yëꞌë caye asaquë paꞌiye. Ja̱je paꞌiquëtaꞌare iye maca paꞌicohuaꞌi asa ja̱ꞌñere caquë cayë, mëꞌëpi yëꞌëre jëjo daosiquë api cajë asare paja̱jë caquë.” \p \v 43 Ja̱je se ca tëjini, ai tutu cuipi: \p “¡Lázaro etajë̱ꞌë!” \p \v 44 Caquëna, ju̱ꞌisiquë paꞌisiquëpi jë̱ña, nëcañoa hue̱siquëpi, cuiꞌne tsiaje̱ ca̱ñapi hue̱siquëpi etapi. Etaquëna, ja̱ maca Jesupi capi: \p “Joyecaijë̱ꞌë, saija̱quë.” \s1 Jesure Tse̱añuꞌu Cajë Yoꞌoseꞌe \r (Mt 26.1-5; Mr 14.1-2; Lc 22.1-2) \p \v 45 Ja̱je iyere yoꞌouna, Jesure jai pa̱i judío pa̱i i̱re papi cajë cuasahuë, María ja̱ꞌre co̱ni daisicohuaꞌipi, i̱ti Jesús yoꞌoquëna, ñasicohuaꞌipi. \v 46 Ja̱ohuaꞌi acohuaꞌipi fariseo pa̱i quëꞌrona sani ñajë quëahuë, Jesús yoꞌoseꞌere. \v 47 Ja̱ maca fariseo pa̱ipi cuiꞌne Maijaꞌquë huëꞌe ñacaicohuaꞌi ëjaohuaꞌipi ca tëji ëjaohuaꞌi quëꞌrona tsiꞌsini cahuë: \p “¿Me nejaꞌcohuaꞌi aꞌni, ja̱ëte? I̱ cato jaiye pa̱i yoꞌo ti̱ꞌa maꞌñe yoꞌo i̱ñoji, pa̱ire. \v 48 Ja̱je paꞌina, maipi coa ñacohuaꞌi paꞌito siꞌa pa̱ipi i̱seꞌena asa huesëja̱ꞌcohuaꞌi paꞌini. Ja̱je yoꞌojëna, yuretaꞌa romano pa̱ipi dani Maijaꞌquëre se̱ huëꞌe cuiꞌne mai yeja ne huesoja̱ꞌcohuaꞌi paꞌini.” \p \v 49 Cajëna, Caifás hueꞌequëpi Maijaꞌquë huëꞌe ñacaicohuaꞌi ëjaëpi ja̱ o̱metëcahuë paꞌiquëpi capi, ja̱ohuaꞌire: \p “Mësaru huesëjë cayë. \v 50 Cuiꞌne ti asamaꞌpë, teꞌi ju̱cacatiꞌñe paꞌi api, siꞌa pa̱i doꞌire ai jerepa siꞌa pa̱i ju̱ꞌiñe peoye, iye daripë paꞌicohuaꞌire.” \p \v 51 Caifás cato i̱seꞌe ta̱ꞌñe ja̱je caye pa̱pi. Coa Maijaꞌquë joyopi i̱siquëna, capi, ja̱ o̱metëcahuë Maijaꞌquë huëꞌe ñacaicohuaꞌi ëjaë sëte, Jesupi judío pa̱i doꞌire ju̱cacaiye paꞌiji, paꞌi ja̱ꞌñere ca nëoquë. \v 52 Coa judío pa̱iseꞌere caquë ju̱cacaiye pa̱ni cuiꞌne siꞌa hue̱ꞌña coa tiya huesësicohuaꞌire Diusu mamajëre. \v 53 Ja̱re ja̱ muꞌsepi yuretaꞌa judío pa̱i ëjaohuaꞌi Jesure huani je̱oñe ca nëohuë. \p \v 54 Ja̱je paꞌina, Jesús yuretaꞌa siꞌa judío pa̱i ñajëna, cuꞌiye pa̱pi. Pa̱quë Judeapi etani Efraín daripëna sajiꞌi, cue̱ne yeja jaꞌye maca paꞌi daripëna. Ja̱rona sani i̱ yeꞌyacohuaꞌi ja̱ꞌre pëapi. \p \v 55 Aꞌri maña carapi, Egíptopi Israel pa̱i etajë paꞌiseꞌere cuasajë tsiꞌsini yoꞌo muꞌseña. Ja̱je paꞌina, jai pa̱i paꞌi daripë̱a paꞌicohuaꞌi saëꞌë, Jerusalénna siꞌsire tsoa to̱ñere cajë. \v 56 Jesure coꞌejë cuëꞌë. Ja̱je paꞌina, Maijaꞌquë huëꞌere paꞌijë se̱iꞌë, yecohuaꞌire: \p “¿Mësaru me cuasayeꞌni? Daija̱ꞌquë api fiestana, pa̱nitaꞌa pa̱jaꞌquë api cuasaye cajë.” \p \v 57 Fariseo pa̱i cuiꞌne Maijaꞌquë huëꞌe ñacaicohuaꞌi ëjaohuaꞌipi cua̱ñe nëohuë. Jesús paꞌi hue̱ꞌñare asasicohuaꞌi pani quëajë̱ꞌë, sani tse̱ajaꞌquëre cajë. \c 12 \s1 Huëo Së̱ñepi Jesure Tsoacaiseꞌe \r (Mt 26.6-13; Mr 14.3-9) \p \v 1 Seis muꞌseña Egíptopi Israel pa̱i etajë paꞌiseꞌere cuasajë yoꞌoye caraquëna, Jesupi Betaniana sajiꞌi. Lázaro paꞌi hue̱ꞌñana ju̱ꞌisiquëni Jesupi ne coꞌyasiquë pajiꞌi, ja̱ë cato. \v 2 Ja̱rona Jesure a̱o cuaꞌconi a̱ohuë. Martapi a̱o huahueco pacoꞌë. Lázaropi Jesús ja̱ꞌre co̱ni mesare ñuꞌi a̱jiꞌi. \v 3 Ja̱ maca Maríapi huëo së̱ maꞌña daꞌcare dani Jesús quë̱ona ja̱ꞌñeni i̱o nañapi të̱no cue̱nao. Ja̱je yoꞌocona, siꞌa huëꞌe huëo së̱ñena ti̱mëo. Ja̱ cato jai doꞌi maꞌña pajiꞌi. \v 4 Ja̱ maca Judas Iscariotepi Simón mamaquëpi Jesús yeꞌyaquëpi, Jesure coso yehuoja̱ꞌquëpi capi: \p \v 5 “¿Me yoꞌoco iye huëo së̱ maꞌña coa yecohuaꞌina se i̱sico trecientos romano curiquë të̱ꞌña nemaꞌo pacoꞌni, neni curi peocohuaꞌire co̱caija̱ꞌcotaꞌa?” \p \v 6 Judas ja̱je cani curiquë peocohuaꞌini ai oi doꞌire camaꞌë pajiꞌi. Coꞌamaña yahue i̱maquëpi capi. Ja̱je i̱pi curi aya topë paquë sëte, yahue i̱maquë pajiꞌi, i̱ona yecohuaꞌipi aya curire. \v 7 Ja̱ maca Jesupi i̱te capi: \p “Coa ñajëꞌë. Yëꞌëre ta̱ muꞌse huëo së̱ ja̱ꞌñere ne deꞌhuaco yoꞌoco. \v 8 Curi peocohuaꞌire siꞌanë mësaru ñajë paja̱ꞌcohuaꞌi aꞌë. Ja̱je paꞌiquëtaꞌare yëꞌëre cato siꞌanë paye peosipi.” \s1 Lázarore Sa̱ñope Caseꞌe \p \v 9 Jesús Betaniare paꞌiji asani jai pa̱i judío pa̱i saëꞌë, ja̱rona. Jesuseꞌere ñañuꞌu cajë saiye pa̱huë. Lázarore ñañuꞌu, Jesús ju̱ꞌisiquëni huëosiquëre cajë saëꞌë. \v 10 Cuiꞌneje Maijaꞌquë huëꞌe ñacaicohuaꞌi ëjaohuaꞌipi Lázaroreje̱ huani je̱oñe paꞌiji cahuë. \v 11 Judío pa̱ipi Lázaro doꞌire Jesupi i̱re papi cajë cuasa doꞌire, cuiꞌne i̱ohuaꞌire je̱oco doꞌire ja̱je cahuë. \s1 Jerusalénna Jesupi Cacaseꞌe \r (Mt 21.1-11; Mr 11.1-11; Lc 19.28-40) \p \v 12 Jai pa̱i Jerusalénna saëꞌë, Egíptopi Israel pa̱i etajë paꞌiseꞌere cuasajë yoꞌo muꞌse ti̱ꞌaëna. Se ñatasi muꞌse Jesús daija̱ꞌquë api, iye daripëna asani. \v 13 Ja̱ maca Jesús daina, sihuajë jaꞌo tëteni cuijë saëꞌë. Jesure pëpañuꞌu cajë cuihuë: \p “¡Deꞌoquëre paꞌni, Diusu! ¡Deꞌoquëre paꞌni, Ëjaë mamirepa hueꞌequëpi daiquë! ¡Deꞌoquëre paꞌni, Israel pa̱i Ëjaë!” \p \v 14 Burrore ti̱ꞌani Jesús tui sajiꞌi, toyaseꞌe cayeje̱ paꞌye ja̱pi caji ñeje: \q1 \v 15 Caꞌramaꞌo paꞌijë̱ꞌë. \q1 Israel pa̱i daripë \q1 Mëꞌë Ëjaërepa daiji, burroni ñuꞌi. \p \v 16 Iye caseꞌe i̱ yeꞌyacohuaꞌi asa ti̱ꞌañe pa̱huë, duꞌru macarepa cato. Jesús deꞌoquërepa deꞌosi maca ja̱ maca yuretaꞌa asahuë, siꞌaye Jesús ayere toyaseꞌe pajiꞌi cajë cuiꞌne ja̱je tëto sajiꞌi, mai ña hue̱ꞌñana cuasajë. \p \v 17 Jesús ja̱ꞌre paꞌijë Lázarore ju̱quëna, ta̱siquëni huëoquë soiquëna, asasicohuaꞌipi yecohuaꞌire se quëahuë, i̱ohuaꞌi ñaseꞌere. \v 18 Ja̱je paꞌina, Jesure sa̱ñope ti̱ꞌani pëpañuꞌu cajë saëꞌë, pa̱i yoꞌo ti̱ꞌa maꞌñere yoꞌoquëna, asasi doꞌire cajë. \v 19 Ja̱ maca fariseo pa̱ipi cahuë, i̱ohuaꞌija̱ꞌa sa̱ꞌñe: \p “Ñañe mësaru siꞌa pa̱i i̱seꞌere tuiye, yure cato ne ti̱ꞌañe peoji.” \s1 Griego Pa̱ipi Jesure Coꞌeseꞌe \p \v 20 Fiesta paꞌi maca Maijaꞌquëre se̱ñuꞌu cajë Jerusalénna saisicohuaꞌi ja̱ꞌre co̱ni griego pa̱ije paëꞌë. \v 21 Paꞌicohuaꞌipi ja̱ohuaꞌipi Felipena tsio dani Betsaida Galilea aquëna se̱jë cahuë: \p “Ëjaë, yëquë Jesure ñañe yëyë.” \p \v 22 Ja̱je cajëna, asani Felipepi sani Andrésni capi. Cani yuretaꞌa cayaohuaꞌi Jesure sani cahuë. \v 23 Cajëna, Jesupi ja̱ maca capi: \p “Tsoe ti̱ꞌapi, Maijaꞌquë mamaquë deꞌoquërepa deꞌoja̱i maca. \v 24 Mësarute cayë, trigo ca̱pi yejana to̱memaꞌco pani ja̱re teꞌe ca maca paꞌio caraja̱icoa. Ja̱je paꞌiquëtaꞌare i̱ti ca̱pi yejana to̱meni ju̱nitaꞌa jaiye quë̱icoa, i̱ti ñëpi mëani. \v 25 I̱ paꞌiyere ai oiquë cato coa ne huesoja̱ꞌquë api. Ja̱je paꞌiquëtaꞌa iye yeja paꞌiyere coequë cato ne deꞌhuaquë paꞌiji, ti pani huesë ja̱ꞌñere. \v 26 Pa̱ipi yëꞌëre necaiye yëni tuijë̱ꞌë, yëꞌëre. Yëꞌëre necaiquë cato, yëꞌë paꞌi hue̱ꞌñare co̱ni paꞌija̱ꞌquë api. Pa̱ipi yëꞌëre necaiquë paꞌito yëꞌë jaꞌquëpi i̱te deꞌoquëre paꞌni caquë ñacaija̱ꞌquë api. \s1 Jesupi Quëaji, I̱ Ju̱ꞌi Ja̱ꞌñere \p \v 27 Yure cato yëꞌë ai oiyë. ¿Ja̱ doꞌire jaꞌquëre ñeje ca ti̱ꞌañe paꞌiquë? ‘¿Jaꞌquë huasojë̱ꞌë, yëꞌëre yure tëto sai ja̱ꞌñere?’ Ja̱je ca ti̱ꞌañe peoji. Yëꞌë cato ja̱re caquë daisiquë aꞌë. \v 28 Jaꞌquë mëꞌë mamire jerepa deꞌo mami nejëꞌë.” \p Ja̱ maca asapi, maꞌtëmopi yëꞌoseꞌe pi̱siquëna: \p “Tsoe deꞌoquëre pare nehuë. Ja̱je paꞌiquëtaꞌare ti̱jupë deꞌoquëre pare ne co̱siꞌi.” \p \v 29 I̱ti maca nëcajë asasicohuaꞌipi cahuë, mujuëpi pi̱siji. Cajëna, yecohuaꞌipi cahuë: \p “Hui̱ñaëpi i̱ni cocare capi.” \p \v 30 Ja̱ maca Jesupi capi: \p “Yëꞌëni caquë iye yëꞌo pi̱siye pa̱pi. Mësaru asa ja̱ꞌñere caquë iye yëꞌo pi̱sipi. \v 31 Yure aꞌë, iye yeja i̱o yoꞌoseꞌe ña deꞌhua cua̱ño ja̱ maca, cuiꞌne yurepi iye yeja cua̱ñequëje̱ i̱ tutu nejo cua̱ñosiquë paꞌija̱ꞌquë api. \v 32 Yëꞌëpi cruzuna mëa deo cua̱ñosi maca siꞌahuaꞌire tsiꞌso saosiꞌi yëꞌëseꞌena pa̱ire.” \p \v 33 Ja̱ quëayena pa̱i asahuë, cruzuna ju̱ꞌijaꞌquë aꞌë caquë quëaye. \v 34 Pa̱ipi asani sa̱ñope sehuohuë: \p “Yëquë cato yequë toyapë ñacohuaꞌi aꞌë, Cristo ti ju̱ꞌiñe peoji cayere. ¿Me yoꞌoquë mëꞌë Pa̱i Mamaquë cruzuna ju̱ꞌijaꞌquë aꞌë caquëꞌni? ¿I̱queiꞌni, Pa̱i Mamaquë?” \p \v 35 Ja̱ maca Jesupi capi: \p “Ja̱ yëꞌtaꞌa mësaru ja̱ꞌre miañe paꞌiji. Ja̱ yëꞌtaꞌa miañe paꞌi maca miañejaꞌa cuꞌijë̱ꞌë, neañepi tsio daiona, merepa yoꞌocoꞌni cajë ai cuasaye pa̱cohuaꞌi. Nea hue̱ꞌñajaꞌa cuꞌiquë cato i̱ sai hue̱ꞌña huesëquë coa saiji. \v 36 Miañe i̱tire pare paꞌiyë cajë asajë̱ꞌë, ja̱ yëꞌtaꞌa mësaru ja̱ꞌre co̱ni miacai paꞌi macapi. Ja̱je paꞌijë yuretaꞌa mia hue̱ꞌña paꞌicohuaꞌirepa po̱nëjaꞌcohuaꞌipi.” \p Ja̱je ca tëjini Jesús sani catipi, i̱ohuaꞌire. \s1 Judío Pa̱i Jesure Sehuoye Pa̱seꞌe \p \v 37 Jaiye Jesús pa̱i yoꞌo ti̱ꞌa maꞌñere yoꞌo i̱ñosiquëtaꞌare i̱re papi cajë cuasaye pa̱huë. \v 38 Maijaꞌquëre quëacaiquë Isaías ñeje toyaquë paꞌiseꞌepi ti̱ꞌa ja̱ꞌñepi paꞌina, pa̱huë asaye. Toyaseꞌe cato caji: \q1 Ëjaë ¿nepi yëquë quëaseꞌe care payë cajë asareꞌni? \q1 ¿Neni Diusu i̱ño uꞌni, i̱ tutu? \m \v 39 Ja̱je paꞌina, asa ti̱ꞌañe pa̱huë. Yequeje̱ Maijaꞌquëre quëacaiquë Isaías toyapi, ñeje: \q1 \v 40 Diusupi ñamaꞌcohuaꞌire cuiꞌna jëa joyo quëꞌiohuaꞌire nepi, \q1 Ñaco ca̱pi ña maꞌñe caquë, Cuiꞌne joyopi asa maꞌñe caquë, \q1 Cuiꞌne Maijaꞌquëna po̱nëni juju cua̱ñomaꞌcohuaꞌini caquë. \m \v 41 Iye cato Isaías capi, Jesús deꞌoquërepa paꞌiye ñasiquëpi. Ja̱je paꞌina, i̱ ayere capi. \p \v 42 Ja̱je paꞌiquëtaꞌare jai pa̱i judío pa̱i Jesure i̱re papi cajë cuasahuë. Yecohuaꞌi ëjaohuaꞌire paque cuasahuë, Jesure. Ja̱je paꞌiquëtaꞌare jai pa̱i cuasajëna, quëaye pahuë, fariseo pa̱ini caꞌra doꞌire, pa̱i tsiꞌsi hue̱ꞌñapi eto sao maꞌñe cajë. \v 43 Fariseo pa̱i cato pa̱ipi i̱ohuaꞌini deꞌocohuaꞌire paꞌni cacaiyere yëcohuaꞌi paëꞌë. Maijaꞌquëpi deꞌoji cayere coecohuaꞌi paëꞌë. \s1 Jesús Casi Yëꞌopi Pa̱i Yoꞌoseꞌe Ca Deꞌhuaye Paꞌiji \p \v 44 Jesús ai tutu capi: \p “Yëꞌëre i̱re papi caquë cuasaquë cato yëꞌëseꞌere asaye peoji. Yëꞌë jaꞌquë yëꞌëre jëjo daosiquëreje̱ asaji. \v 45 Yëꞌëre ñaquëpi yëꞌëre jëjo daosiquëreje̱ ñaji. \v 46 Yëꞌëre i̱re papi cajë cuasasicohuaꞌipi nea hue̱ꞌñare paꞌimaꞌpë paꞌija̱jë caquë muꞌse miañeje paꞌipi yëꞌë iye yejana daëꞌë. \v 47 Ja̱je paꞌiquëtaꞌare yëꞌë caye asaquëtaꞌa yëꞌë cayeje̱ yoꞌomaꞌquëre yëꞌëpi nejoñe pa̱jaꞌquë aꞌë. Yëꞌë cato iye yejana daisiquë aꞌë, iye yeja paꞌicohuaꞌire huasosiꞌi caquë. \v 48 Yëꞌëre coequëpi cuiꞌne yëꞌë caye asani cuiꞌne yoꞌomaꞌquë cato, tsoe paji, i̱te nejo ja̱ꞌñe. Yëꞌë caseꞌepi tëji muꞌserepa pa̱ire nejo ja̱ꞌñe aꞌë. \v 49 Yëꞌë cuasayepi huëoquë camaꞌë paꞌiyë. Yëꞌë jaꞌquë yëꞌëre jëjo daosiquë cua̱ñeseꞌere caquë yeꞌyayë, i̱ caseꞌeje̱ paꞌye caquë asayë, yëꞌë. \v 50 Jaꞌquë cua̱ñeseꞌe cato ti pani huesë cocare paꞌë caquë asayë, yëꞌë. Ja̱je paꞌina, yëꞌë caye cato jaꞌquë cua̱ñeseꞌeje̱ paꞌye aꞌë.” \c 13 \s1 I̱ Yeꞌyacohuaꞌi Quë̱ore Jesupi Tsoa To̱seꞌe \p \v 1 Ja̱ yëꞌtaꞌa Egíptopi Israel pa̱i etajë paꞌiseꞌere cuasajë yoꞌo muꞌse ti̱ꞌamaꞌë teꞌe muꞌse carapi. Jesupi tsoe asapi, je̱ꞌnërepa iye yeja pani tëjini pëca jaꞌquë quëꞌrona coꞌiye ti̱ꞌaseꞌe. Siꞌanë Jesús cato ai oiquë pajiꞌi, i̱ tse̱cohuaꞌire iye yeja paꞌicohuaꞌire. Ja̱je paꞌina, yure cato i̱ ai oiyere pare i̱ñoquë yoꞌopi. \p \v 2-4 Huati cato Simón mamaquëna Judas Iscariote joyona tsoe coꞌaye cuasaye nepi. Ja̱je paꞌina, Jesure coso yehuosiꞌi cuasayere papi, i̱ joyo. Jesús cato Diusu quëꞌropi daisiquë aꞌë asaquëpi, cuiꞌne coꞌija̱ꞌquë aꞌë Diusu quëꞌrona asaquëpi pajiꞌi. Cuiꞌne jaꞌquëpi yëꞌëre ëjaërepa paꞌi ja̱ꞌñe tutu i̱sipi asaquë pajiꞌi. Ja̱je paꞌina, Jesús i̱ yeꞌyacohuaꞌi a̱o a̱ijëna, co̱ni ñuꞌi a̱iquëpi, huëni i̱ ë̱mëjeꞌe juꞌicore dutani, i̱ juꞌruhuëna toayapi sëapi. \v 5 Ja̱ maca quë̱na deꞌhuana oco doni i̱ yeꞌyacohuaꞌire quë̱o tsoa huëopi. Tsoaquë i̱ toaya juꞌruhuëna sëasicopi të̱no cue̱nacajiꞌi. \p \v 6 Simón Pedro quë̱ore tsoasiꞌi caquë yoꞌoquëna, i̱pi capi: \p “¿Ëjaë, mëꞌëpi yëꞌë quë̱ore tsoacasiꞌi caquë yoꞌoquë?” \p \v 7 Caquëna, Jesupi sehuopi: \p “Yure mëꞌë huesëyë, yëꞌë caquë yoꞌoye. Pa̱siquëtaꞌa jeteyoꞌje mëꞌë asa ti̱ꞌajaꞌquë aꞌë.” \p \v 8 Ja̱je caquëtaꞌare Pedropi capi: \p “Yëꞌë quë̱o mëꞌëpi tsoacaiye peoji.” \p Caquëna, Jesupi capi: \p “Yëꞌëpi mëꞌëni tsoa to̱caimaꞌquë paꞌito mëꞌë yëꞌë te̱ꞌte aquë peoja̱ꞌquë aꞌë.” \p \v 9 Caquëna, Simón Pedropi capi: \p “Ja̱je paꞌito Ëjaë, coa quë̱oseꞌe tsoamaꞌë paꞌijë̱ꞌë. Yëꞌëre jë̱ñaje̱ cuiꞌne si̱opëje̱ tsoacaijë̱ꞌë.” \p \v 10 Caquëna, Jesupi capi: \p “Ja̱ꞌa cuyasiquë cato coa nëcañoaseꞌe tsoaquë api, siꞌaë deꞌoquë paꞌiye sëte. Mësaru cato sisi peocohuaꞌi aꞌë. Ja̱je paꞌiquëtaꞌare siꞌahuaꞌi deꞌocohuaꞌiseꞌe paꞌiye pa̱ñë.” \p \v 11 Siꞌaohuaꞌi siꞌsi peocohuaꞌiseꞌe paꞌiye pa̱ñë capi, i̱te coso yehuoja̱ꞌquëque paꞌina, asaquë. \p \v 12 Quë̱o jaꞌo tsoa tëjini i̱ ë̱mëjeꞌe juꞌicore su̱ñani cuiꞌnaëpi mesana jaꞌruni capi: \p “¿Mësaru yëꞌë caquë yoꞌoseꞌe asa ti̱ꞌañe? \v 13 Mësaru yëꞌë Ëjaëpi cuiꞌne yeꞌyaquë api, cani nuñerepa cayë, ja̱ëre pani. \v 14 Yëꞌë Ëjaëpi cuiꞌne yeꞌyaquëpi mësaru quë̱o tsoasiquëre sëte mësaruje̱ yecohuaꞌi quë̱o jaꞌoñare tsoacaiye paꞌiji. \v 15 Iye cato mësaruni yoꞌo i̱ñoquë yoꞌohuë. Ja̱je yoꞌojë̱ꞌë, caquë yëꞌë yoꞌoseꞌeje̱. \v 16 Nuñerepa mësarute cayë. I̱ joꞌyaëpi i̱ ëjaëre tëto saisiquë peoji, cuiꞌne jëjo dao cua̱ñoquëje̱ i̱te jëjo daoquëre tëto saisiquë peoji. \v 17 Asa ti̱ꞌani yëꞌë caseꞌeje̱ paꞌye yoꞌocohuaꞌi pani sihuacohuaꞌi paꞌija̱ꞌcohuaꞌi aꞌë. \p \v 18 Mësarute siꞌaohuaꞌire pare camaꞌë paꞌiyë, coa yëꞌë sahua nëosiquëseꞌere cayë. Toyaseꞌe cayepi ti̱ꞌañe paꞌiji. Ja̱pi caji: ‘Yëꞌë ja̱ꞌre co̱ni a̱iquëpi yëꞌëre sa̱ñope yoꞌoquë po̱nëpi.’ \v 19 Iye cato mësarute cayë i̱tipi tëto saina, ñani mësarupi nuñerepa i̱re papi capi cajë yëꞌëre asa ja̱ꞌñere caquë. \v 20 Nuñerepa cayë, mësarute. Yëꞌë jëjo daoquëre sihuaquë deꞌoye yoꞌoquëpi yëꞌëreje̱ sihuaquë deꞌoye yoꞌosipi. Yëꞌëre sihuaquë deꞌoye yoꞌoquëpi, yëꞌëre jëjo daoquëreje̱ sihuaquë deꞌoye yoꞌosipi.” \s1 Judas Yoꞌoquë Yehuo Ja̱ꞌñere Jesús Quëaseꞌe \r (Mt 26.20-25; Mr 14.17-21; Lc 22.21-23) \p \v 21 Ja̱ casi jeteyoꞌje Jesús i̱ joyopi caꞌñerepa nëina, capi, siꞌaye ti̱ñarepa: \p “Nuñerepa cayë. Mësaru aquëpi yëꞌëre yoꞌoquë yehuoja̱ꞌquë api.” \p \v 22 Ja̱ maca i̱ yeꞌyacohuaꞌipi sa̱ꞌñe i̱ohuaꞌija̱ꞌa ña huëohuë, nepi yoꞌoja̱ꞌcohuaꞌini cajë huesëjë. \v 23 I̱ yeꞌyacohuaꞌi aquëpi Jesús i̱ yëquëpi i̱ yëꞌquë macare ñuꞌi a̱jiꞌi, naꞌiquëna, a̱iñere. \v 24 A̲ina, Simón Pedropi coa moñopi mëꞌëpi se̱ni asajë̱ꞌë, nepi yoꞌoja̱ꞌcohuaꞌini caquëꞌni caquë yoꞌopi. \v 25 Yoꞌoquëna, ñani Jesuna tsio ja̱ni se̱jiꞌi: \p “¿Ëjaë, jequë aꞌni, i̱ti yoꞌoja̱ꞌquë?” \p \v 26 Caquëna, i̱pi sehuopi: \p “Panpë yëꞌëpi sa̱ꞌsuni a̱oquë cato i̱ paꞌija̱ꞌquë api.” \p Ja̱je cani panpë i̱ni sa̱ꞌsuni Judas Iscariotena a̱opi, Simón mamaquëna. \v 27 Ja̱re panpë i̱ maca tsoe huatije̱ Judas joyona cacapi. Ja̱ maca Jesús capi i̱te: \p “Mëꞌë yoꞌo ja̱ꞌñe paꞌito esa yoꞌojë̱ꞌë.” \p \v 28 Ja̱je catoje̱ i̱ti maca mesa ñuꞌicohuaꞌi asa ti̱ꞌañe pa̱huë, i̱ caye. \v 29 Judaspi curiquë deꞌhua turupë paquëre sëte yecohuaꞌi cato cuasahuë, sani a̱ore hueroja̱ijëꞌë fiesta yoꞌo ja̱ꞌñere caquë caji cuasahuë. Pa̱nitaꞌa curiquë peocohuaꞌina sani i̱sijë̱ꞌë caquë Jesús caji cuasahuë. \v 30 Panpë i̱sisi jeteyoꞌje Judas etani sajiꞌi. Ja̱ maca cato tsoe ñami pajiꞌi. \s1 Huajëye Cua̱ñeseꞌe \p \v 31 Judas etani saisi maca Jesupi capi: \p “Yure i̱ñoñe paꞌiji, Pa̱i Mamaquë deꞌoquërepa paꞌiye. Cuiꞌne Diusu deꞌoquërepa paꞌiyeje̱ i̱ñojaꞌquë api, i̱pi. \v 32 Maijaꞌquë deꞌoquërepa paꞌiyere Pa̱i Mamaquëpi i̱ñoquë paꞌito, Maijaꞌquëje̱ mamaquë deꞌoquërepa paꞌiyere i̱ñosipi. Esa i̱ñojaꞌquë api. \v 33 Tsi̱ dohuë, mësaru ja̱ꞌre co̱ni tsoe paꞌiye paja̱ꞌquë aꞌë. Mësaru yëꞌëre coꞌeja̱ꞌcohuaꞌi aꞌë. Ja̱je paꞌina, ja̱re judío pa̱ire caseꞌeje̱ mësarute cayë. Mësaru yëꞌë sai sito sani ti̱ꞌañe peoji. \v 34 Mësarute huajëye cua̱ñeñere i̱siyë, pa̱ire oicohuaꞌi paꞌiyere yëꞌë mësarute oiyeje̱. Cuiꞌne mësarupi yecohuaꞌire se oijë paꞌijë̱ꞌë, caquë. \v 35 Yecohuaꞌire mësarupi oicohuaꞌi paꞌito pa̱ipi mësarute yëꞌë yeꞌyacohuaꞌire paꞌë cajë ñajaꞌcohuaꞌi aꞌë.” \s1 Pedro Coa Cosoquë Ca Ja̱ꞌñere Jesupi Quëapi \r (Mt 26.31-35; Mr 14.27-31; Lc 22.31-34) \p \v 36 Simón Pedropi Jesure capi: \p “Ëjaë, ¿mëꞌë jerona sai caquëꞌni?” \p Caquëna, Jesupi sehuopi: \p “Yëꞌë sai hue̱ꞌña mëꞌë tuni ti̱ꞌañe peoji, yure cato. Jeteyoꞌje mëꞌë cato tuija̱ꞌquë aꞌë, yëꞌëre.” \p \v 37 Ja̱ maca Pedropi capi: \p “Ëjaë, ¿me yoꞌoquë yëꞌë yure tuni ti̱ꞌañe peoquëꞌni? Yëꞌë cato tsoe cuiꞌñasiquëpi paꞌiyë, mëꞌë doꞌire yëꞌëpi sa̱icasiꞌi caquë.” \p \v 38 Caquëna, Jesupi sehuopi: \p “¿Nuñerepa yëꞌë doꞌire mëꞌëpi sa̱icaire pasiꞌi caquë cuiꞌñasiquëpi paꞌi caquë? Nuñerepa cayë. Mëꞌëre ja̱ yëꞌtaꞌa cura yëꞌimaꞌnë mëꞌëpi toaso̱ñe cosoja̱ꞌquë aꞌë, yëꞌëre ñamaꞌquë aꞌë caquë.” \c 14 \s1 Jesu Api, Maijaꞌquë Quëꞌro Ti̱ꞌa Maꞌa \p \v 1 Ai coꞌa ju̱ꞌimaꞌpë paꞌijë̱ꞌë. Diusuni necaiquë api cuasajë paꞌijë̱ꞌë. Cuiꞌne yëꞌëreje̱ necaiquë api cuasajë̱ꞌë. \v 2 Jaꞌquë maꞌtëmo huëꞌe cato jaiye paꞌiji, paꞌi hue̱ꞌña. Ja̱je paꞌimaꞌco paꞌito, yëꞌëpi mësarute tsoe quëaraꞌhuë. Ja̱je paꞌiye sëte yure cato saiyë, mësaru paꞌija̱ꞌto ne deꞌhuacasiꞌi caquë. \v 3 Saisiquëpi paꞌi hue̱ꞌña ne deꞌhua tëjini ja̱ maca coꞌi co̱jaꞌquë aꞌë, mësarute sasiꞌi caquë. Saëna, mësaruje̱ yëꞌë paꞌi hue̱ꞌñare paꞌija̱jë caquë. \v 4 Mësaru cato asayë, yëꞌë sai hue̱ꞌña, cuiꞌne i̱ti maꞌaje asayë. \p \v 5 Caquëna, Tomáspi capi: \p “Ëjaë, yëquë huesëyë, mëꞌë sai hue̱ꞌña. ¿Me mëꞌë saija̱ꞌa maꞌaje asayeꞌni?” \p \v 6 Caquëna, Jesupi capi: \p “Yëꞌë aꞌë, maꞌa cuiꞌne yëꞌë aꞌë, nuñerepa cuiꞌne yëꞌë aꞌë, paꞌiye. Yëꞌëja̱ꞌa ti̱ꞌañe paꞌiji, jaꞌquëre. Peoji, yequëre ti̱ꞌañe. \v 7 Mësarupi yëꞌëre ña ti̱ꞌacohuaꞌi pani jaꞌquëreje̱ ña ti̱ꞌaraꞌhuë. Ja̱je paꞌiquëtaꞌare yure i̱te mësaru ña ti̱ꞌañë, tsoe i̱te siꞌanë ñajë paꞌicohuaꞌi sëte.” \p \v 8 Ja̱ maca Felipepi capi: \p “Ëjaë, yëquëre i̱ñojëꞌë, mëꞌë jaꞌquëre. Coa ja̱ mañaseꞌe yëyë.” \p \v 9 Caquëna, Jesupi sehuopi: \p “Felipe mësaru ja̱ꞌre co̱ni yëꞌë tsoe paꞌiyë. ¿Ja̱je paꞌiquëtaꞌare mëꞌë cato yëꞌëre ti ñamaꞌquë aꞌë? Yëꞌëni ñajë jaꞌquëreje̱ ñañe paꞌiji. Ja̱je paꞌito ¿Me yoꞌoquë mëꞌë jaꞌquëre i̱ñojëꞌë caquë se̱quëꞌni? \v 10 ¿Mëꞌë huesëquë yëꞌëpi jaꞌquë ja̱ꞌre tsioni paꞌiye, paꞌina, jaꞌquëpi yëꞌë ja̱ꞌre co̱ni paꞌiye? ¿Cuiꞌne mëꞌë asamaꞌë paꞌiquë ja̱ paꞌiye? Yëꞌë caye cato yëꞌëseꞌe cuasayepi caye pa̱ñë. Yëꞌë jaꞌquë yëꞌëre paꞌiquëpi i̱ coꞌamaña yoꞌoji. \v 11 Pëca jaꞌquë ja̱ꞌre co̱ni paꞌire paji cajë cuasajë̱ꞌë. Cuiꞌne jaꞌquëpi yëꞌë ja̱ꞌre co̱ni paꞌiji cajë cuasajë̱ꞌë. Pa̱nitaꞌa ja̱re asa ti̱ꞌañe pa̱nije yëꞌë yoꞌoyena ñajë deꞌhue cuasajë̱ꞌë, care paji cajë. \v 12 Nuñerepa mësarute cayë. Yëꞌëre i̱re papi caquë cuasaquëpi, yëꞌë yoꞌo coꞌamañaje, yoꞌoja̱ꞌquë api. Yëꞌëpi yëꞌë jaꞌquë quëꞌrona saquëna, ja̱ doꞌire ai se̱ña maca deꞌo coꞌamañaje yoꞌoja̱ꞌquë api. \v 13 Mësarupi yëꞌë mamina cajë se̱to yëꞌëpi yoꞌoja̱ꞌquë aꞌë. Mamaquëpi pëca jaꞌquë deꞌoquërepa paꞌiyere i̱ñojaꞌquë caquë. \v 14 Yëꞌë mamina cajë se̱jëna, yëꞌëpi yoꞌoja̱ꞌquë aꞌë, siꞌaye mësaru yëjë se̱ñe paꞌito. \s1 Deꞌo Joyore Jëjo Daoja̱ꞌquë Aꞌë, Jesús Caseꞌe \p \v 15 Mësarupi yëꞌëre oicohuaꞌi pani yëꞌë cua̱ñeseꞌere sehuocaijë̱ꞌë. \v 16 Mësaru ja̱ꞌre siꞌanë paꞌija̱ꞌquëre yequëre jëjo daojë̱ꞌë caquë jaꞌquëre se̱siꞌi, mësarute co̱cai cuiꞌne quëcoye necaija̱ꞌquëre. \v 17 Ja̱ë cato nuñerepa ca joyo paꞌija̱ꞌquë api. Iye yeja pa̱i ja̱ëte pa ti̱ꞌañe peoji, i̱te ñamaꞌcohuaꞌi cuiꞌne i̱te asamaꞌcohuaꞌi. Ja̱je paꞌiquëtaꞌare mësaru cato asayë, i̱te. Cuiꞌne i̱pi mësaru ja̱ꞌre paꞌiji. Paꞌisiquëpi ti mësaru ja̱ꞌre pani huesëja̱ꞌquë api. \v 18 Mësarute teꞌohuaꞌire je̱o sani huesoye pa̱jaꞌquë aꞌë. Cuiꞌnaëpi pani co̱jaꞌquë aꞌë, mësaru ja̱ꞌre co̱ni. \v 19 Ëa maca cato pa̱i yëꞌëre ñañe pa̱jaꞌcohuaꞌi aꞌë. Ja̱je paꞌiquëtaꞌare mësaru cato yëꞌëre ñajaꞌcohuaꞌi aꞌë, yëꞌë huajëquë paꞌina, mësaruje̱ huajëcohuaꞌi paꞌija̱ꞌcohuaꞌi sëte. \v 20 Ja̱ muꞌse mësaru yuretaꞌa nuñerepa asaja̱ꞌcohuaꞌi aꞌë, yëꞌëpi jaꞌquë ja̱ꞌre co̱ni paꞌiye. Paꞌina, mësarupi yëꞌë ja̱ꞌre co̱ni paꞌiye asaja̱ꞌcohuaꞌi aꞌë. Cuiꞌne yëꞌëpi mësaru ja̱ꞌre co̱ni paꞌiye asaja̱ꞌcohuaꞌi aꞌë. \v 21 Ta̱ꞌñe asaquëpi cuiꞌne yëꞌë cua̱ñeseꞌe sehuoquë yoꞌoquëpi, yëꞌëre oiye i̱ñoji. Ja̱je paꞌina, yëꞌë jaꞌquëpi i̱teje̱ oija̱ꞌquë api. Oina, yëꞌëje̱ i̱te oija̱ꞌquë aꞌë. Ja̱je oi yëꞌëpi i̱na tsio dani yëꞌëseꞌe i̱ñojaꞌquë aꞌë.” \p \v 22 Judas Iscariote peoquëpi, yequë Judaspi capi: \p “Ëjaë, ¿me yoꞌoquë yëquëna i̱ñojaꞌquë aꞌni, mëꞌëseꞌere. Me paꞌina, iye yeja pa̱ina mëꞌë paꞌiye i̱ñomaꞌë paꞌija̱ꞌquë aꞌni?” \p \v 23 Caquëna, Jesupi sehuopi: \p “Yëꞌëre oiquëpi yëꞌë cua̱ñeseꞌe sehuoquë cuiꞌne yoꞌoji. Ja̱je yoꞌoquëni yëꞌë jaꞌquëpi i̱te oija̱ꞌquë api. Yëꞌë jaꞌquëpi cuiꞌne yëꞌëpi co̱ni dani i̱ ja̱ꞌre paꞌija̱ꞌcohuaꞌi aꞌë. \v 24 Yëꞌëre oimaꞌquëpi yëꞌë caseꞌeje̱ yoꞌoye pa̱ji. Iye coca mësaru yëꞌë tse̱ peoji. Yëꞌëre jëjo daosiquë jaꞌquë tse̱ aꞌë. \p \v 25 Mësaru ja̱ꞌre ja̱ yëꞌtaꞌa yëꞌë paꞌi maca siꞌaye cayë. \v 26 Ja̱je paꞌiquëtaꞌare deꞌo joyopi jaꞌquë yëꞌë mami doꞌire jëjo daoja̱ꞌquë api. Ja̱ëpi mësarute co̱cai cuiꞌne oicohuaꞌi paꞌijëna, yëhuoja̱ꞌquë api, siꞌaye yeꞌyaquë. Cuiꞌne siꞌaye yëꞌë caseꞌere cuasa ñajaiñe necaija̱ꞌquë api. \p \v 27 Deꞌoye paꞌiyere mësarute i̱sicani saiyë. Yëꞌë deꞌoye paꞌiyere i̱siyë, mësarute. Iye yeja pa̱i deꞌoye paꞌiye aꞌë cajë i̱siyeje̱ paꞌyere i̱simaꞌë paꞌiyë. Caꞌramaꞌpë paꞌijë̱ꞌë, cuiꞌne coꞌa ju̱ꞌimaꞌpë paꞌijë̱ꞌë. \v 28 Yëꞌë jaꞌquë yëꞌë jerepa paꞌi quëꞌrona saiyë caquëna, mësaru asani ai sihuaraꞌhuë, yëꞌëre oicohuaꞌirepa pani. Mësaru tsoe asahuë, saisiquëpi cuiꞌnaëpi dani mësaru ja̱ꞌre pasiꞌi caquëna. \v 29 Iye cato cayë, ja̱je ti̱ꞌa ja̱ꞌñe paꞌina, i̱tipi tëto saina, ñani care papi cajë yëꞌëre cuasaja̱jë caquë. \p \v 30 Ai jaiye mësaru ja̱ꞌre caye pa̱ñë. Yure cato tsoe daiji, iye yeja cua̱ñequëpi. Yëꞌëre meñe cua̱ñeñe peoquëtaꞌa yoꞌoji. \v 31 Ja̱je tëto saiye paꞌiji, jaꞌquëre yëꞌë oiye pa̱ipi ñajajë caquë, cuiꞌne i̱ cua̱ñeñere yoꞌoji cajë ñajajë caquë. Huëijë̱ꞌë. Sañuꞌu, ti̱rona. \c 15 \s1 Cuiyaꞌi Ñë Cuiꞌne I̱ti Capë̱a Paꞌiye \p \v 1 Cuiyaꞌi ñëje paꞌi aꞌë, yëꞌë. Yëꞌë jaꞌquë api, i̱ti ñacaiquëje̱ paꞌi api. \v 2 Yëꞌë capë̱a i̱pi tëꞌca tëte je̱aquëpi quë̱imaꞌ capë̱a. Ja̱je yoꞌoquë quë̱i capë̱are paseꞌe nëoquë api, ai quë̱ijaꞌquë caquë. \v 3 Mësaru cato tsoe deꞌoye jëo nëcosicohuaꞌi aꞌë, yëꞌë iye coca quëa doꞌipi. \v 4 Yëꞌëna tsiosicohuaꞌirepa siꞌanë paꞌijë̱ꞌë, mësaru cato, yëꞌë mësaruna tsioseꞌeje̱ paꞌye. I̱ti capëseꞌe pani quë̱ni ti̱ꞌañe peoji, i̱ti ñëre pana tsiosicopi paꞌiye pa̱ni. Ja̱je cuiꞌne mësaruje̱ yëꞌë ja̱ꞌre tsiosicohuaꞌipi paꞌimaꞌpë pani quë̱ni ti̱ꞌañe peoyë. \p \v 5 Yëꞌë cato i̱ti ñëre paꞌë. Mësaru cato i̱ti capë̱aꞌë. Yëꞌë ja̱ꞌre tsioni paꞌina, cuiꞌne yëꞌëpi i̱ ja̱ꞌre tsioni paꞌiquëpi jaiye i̱ti ca̱ quë̱iñe paꞌiji. Paꞌina, mësaruseꞌe yoꞌo ti̱ꞌañe ti peoyë, yëꞌë peoquëna. \v 6 Yëꞌë ja̱ꞌre co̱ni paꞌimaꞌquë cato nejo cua̱ñoquë api. Nejo cua̱ñoni toa sua ja̱ꞌñe so̱quë capë̱a cue̱neñeje paꞌyere tsiꞌsoni ëoja̱ꞌquë api. \p \v 7 Mësarupi yëꞌë ja̱ꞌre tsiosicohuaꞌipi paꞌijë cuiꞌne yëꞌë yeꞌyaseꞌeje̱ hua̱nëyemaꞌcohuaꞌipi, mësaru yëyere se̱cohuaꞌi paꞌito, siꞌaye mësaru se̱ñe i̱sija̱ꞌquë aꞌë. \v 8 Mësarupi jaiye deꞌo coꞌamaña quë̱iñeje paꞌye yoꞌojëna, yëꞌë jaꞌquëpi pa̱ini sihua cua̱ñoji. Ja̱je deꞌoye yoꞌocaijë yuretaꞌa mësarupi yëꞌë yeꞌyacohuaꞌirepa paꞌiye ti̱ꞌañë. \v 9 Yëꞌë mësarute oiyë, yëꞌëre jaꞌquë oiyeje̱ paꞌye. Ja̱je paꞌina, yëꞌë oiyere paꞌijë̱ꞌë. \v 10 Yëꞌë cua̱ñeseꞌere sehuocaijë cuiꞌne yoꞌoni yëꞌë oiyere paꞌiyë. Jaꞌquë cua̱ñeseꞌere yëꞌë sehuocai yoꞌoquëpi yëꞌë jaꞌquë oiyere paꞌiyë, cuiꞌneje. \p \v 11 Ja̱re quëahuë, mësarute. Yëꞌë ja̱ꞌre teꞌe sihuajë cuiꞌne sihuayepi ti̱mësicohuaꞌi paꞌija̱jë caquë. \v 12 Yëꞌë cua̱ñeñe cato iye aꞌë: Oijë̱ꞌë, yecohuaꞌire, yëꞌë mësarute oiseꞌeje̱ paꞌye. \v 13 Cajeohuaꞌire oi doꞌire teꞌi ju̱cacaiye aꞌë, ai oiye. Yequë peoji, ja̱ jerepa paꞌye pa̱ire oiye. \v 14 Mësaru yëꞌë cajeohuaꞌi aꞌë, yëꞌë cua̱ñeseꞌere yoꞌoni. \v 15 Mësarute joꞌyaohuaꞌire caye pa̱ñë. Teꞌe nuñerepa cajeohuaꞌire cayë, mësarupi yëꞌë i̱ñosi doꞌire, yëꞌë jaꞌquë yëꞌëre caseꞌere siꞌaye huesëmaꞌpë asa doꞌire. Joꞌyaë cato huesëquë api, i̱ ëjaë caquë yoꞌoye. \v 16 Mësarupi yëꞌëre sahuani soimaꞌpë paëꞌë. Yëꞌëpi mësarute sahuani soihuë. Soini cuiꞌne cua̱ñehuë, sani jaiye quë̱ijëꞌë caquë, ja̱ quë̱iñepi ti paꞌija̱ꞌquë caquë. Ja̱je jaiye quë̱icohuaꞌipi yëꞌë doꞌipi se̱jëna, jaꞌquëpi mësaru se̱seꞌere siꞌaye i̱sija̱ꞌquë api. \v 17 Iye aꞌë, mësarute yëꞌë cua̱ñeñe: Sa̱ꞌñe oijë paꞌijë̱ꞌë. \s1 Iye Yeja Pa̱ipi Jesure Coejë Cuiꞌne Jesús Tse̱cohuaꞌire Coeye \p \v 18 Iye yeja pa̱ipi mësarute coecohuaꞌi paꞌito, yëꞌëre duꞌru coeseꞌere cuasajë oimaꞌpë. \v 19 Mësarupi iye yeja acohuaꞌi paꞌito mësarute otiraꞌhuë, i̱ohuaꞌi cajeohuaꞌire oiyepi. Ja̱je paꞌiquëtaꞌare yëꞌëpi mësarute iye yeja acohuaꞌini sahuani soisi doꞌire mësarute coeyë, iye yeja pa̱ipi, iye yeja acohuaꞌi peo doꞌire. \v 20 Yëꞌë mësarute caseꞌere cuasajë̱ꞌë. ‘Necaiquë cato i̱ ëjaëre tëto saisiquë peoji.’ Ja̱je paꞌiye sëte yëꞌëre pani sa̱ñope yoꞌosicohuaꞌi me mësarute sa̱ñope yoꞌoye pa̱ñeꞌni cuiꞌne yoꞌoja̱ꞌcohuaꞌi aꞌë. Cuiꞌne yëꞌë yeꞌyayere sehuocaisicohuaꞌi panitaꞌa mësaru yeꞌyaye sehuoja̱ꞌcohuaꞌi aꞌë. \v 21 Siꞌaye ja̱je yoꞌoja̱ꞌcohuaꞌi aꞌë, yëꞌë doꞌire cuiꞌne yëꞌëre jëjo daosiquëre huesë doꞌire. \p \v 22 Yëꞌë dani camaꞌquë paꞌito ja̱ohuaꞌi doꞌi peocohuaꞌi patiraꞌhuë. Ja̱je paꞌiquëtaꞌare yure cato i̱ohuaꞌi tayo yoꞌo doꞌire ca deꞌhua ti̱ꞌañe peoyë. \v 23 Yëꞌëre coequë cato jaꞌquëreje̱ coeji. \v 24 I̱ohuaꞌique ñajëna, pa̱i yoꞌo ti̱ꞌa maꞌñere yëꞌë yoꞌomaꞌquë paꞌito sa̱ñope yoꞌo ja̱ꞌñe peocohuaꞌi patiraꞌhuë. Ja̱je paꞌiquëtaꞌare yure cato yëꞌë yoꞌoquëna, ñahuë. Ja̱je ñasicohuaꞌitaꞌa yëꞌëre cuiꞌne jaꞌquëre coeyë. Ja̱ doꞌire doꞌi quëꞌiohuaꞌi paꞌiyë. \v 25 Iye cato yoꞌoyë, i̱ohuaꞌina cua̱ñeñe toyaseꞌepi ti̱ꞌajaquë caquë nëina. Toyaseꞌepi caji: ‘Doꞌije̱ peoquëni yëꞌëre coeyë.’ \p \v 26 Ja̱je paꞌiquëtaꞌare Maijaꞌquë quëꞌropi pa̱ire co̱caiquëre cuiꞌne nuñerepa yoꞌo joyore yëꞌë jëjo daoquëpi, ja̱ëpi yëꞌë ayere cacaija̱ꞌquë api. \v 27 Mësaruje̱ yëꞌë ayere cacaija̱ꞌcohuaꞌi aꞌë, yëꞌë ja̱ꞌre co̱ni ai tsoe paꞌisicohuaꞌi sëte. \c 16 \p \v 1 Yëꞌëre cuasayere ne hueꞌsomaꞌpë mësarupi ta̱iñe pa̱jajë caquë iye mësarute cahuë. \v 2 Pa̱i tsiꞌsi huë̱ꞌñapi mësarute eto saoja̱ꞌcohuaꞌi aꞌë. Ja̱je yoꞌojë mësarute huani je̱ajaꞌcohuaꞌi aꞌë. Ja̱je yoꞌojë Diusuni deꞌoye necaiyë cuasaja̱ꞌcohuaꞌi aꞌë, huaicohuaꞌipi. \v 3 Iye cato yoꞌoja̱ꞌcohuaꞌi aꞌë, ti jaꞌquëre cuiꞌne yëꞌëreje̱ asamaꞌcohuaꞌipi. \v 4 Iye cato mësarute cayë, i̱ti ti̱ꞌasi maca yëꞌë caseꞌere cuasa ñajaijajë caquë. Mësaru ja̱ꞌre paꞌi doꞌire ja̱je caye pa̱huë, ja̱ꞌa huëo maca. \s1 Deꞌo Joyo Yoꞌoye \p \v 5 Ja̱je paꞌiquëtaꞌare yure cato saiyë, yëꞌëre jëjo daosiquë ja̱ꞌre pasiꞌi caquë. Mësaru aquëje̱ ti teꞌije̱ yëꞌëre se̱ni asaye pa̱ji, jerona mëꞌë saiquëꞌni caquë. \v 6 Coa ai jerepa oicohuaꞌi deꞌo huesëhuë, iyere caëna. \v 7 Nuñerepa mësarute cayë. Yëꞌëpi saquëna, jerepa deꞌoye patiꞌñe paꞌiohuaꞌi aꞌë, mësaru. Yëꞌëpi saimaꞌquë paꞌito, mësarute co̱cai cuiꞌne sihua ëaye joyona necaiquë daiye peoji. Yëꞌëpi saisiquë pani jëjo daoye paꞌiji, i̱te. \v 8 I̱pi daisi maca quëaja̱ꞌquë api, coꞌayere pa̱i yoꞌoyë, caquë. Nuñerepa yoꞌoye paꞌiji, quëasipi, cuiꞌne tayo yoꞌosicohuaꞌije̱ sa̱i deꞌhuaye paꞌiji quëasipi. \v 9 Yëꞌëre i̱re papi cajë cuasamaꞌ doꞌire, tayo yoꞌocohuaꞌi paꞌiyë. \v 10 Nuñerepa deꞌo maꞌare i̱ñojaꞌquë api, yëꞌëpi jaꞌquë quëꞌrona saisi doꞌire, ja̱ maca mësaru yëꞌëre ñañe peoji. \v 11 Iye yeja cua̱ñequëpi i̱ tayo yoꞌo doꞌire nejo cua̱ñosiquë paꞌi doꞌire pa̱ipi asa ti̱ꞌajaꞌcohuaꞌi aꞌë, Diusupi i̱ohuaꞌi tayo yoꞌo doꞌire sa̱i deꞌhua cua̱ñeñe paꞌiji, ca ja̱ꞌñere i̱pi quëaquëna. \p \v 12 Ja̱ yëꞌtaꞌa jaiye mësarute caye payë. Ja̱je paꞌiquëtaꞌare yure cato mësaru asa ti̱ꞌañere peoyë. \v 13 Nuñerepa ca joyopi dani mësarute yeꞌyaja̱ꞌquë api, siꞌaye nuñere pare. Coa i̱seꞌe cuasayere camaꞌë pasipi. Siꞌaye asaseꞌere casipi. Cuiꞌne mësarute quëasipi, yequë muꞌse tëto sai ja̱ꞌñere. \v 14 Yëꞌëre deꞌoquëre papi caja̱ꞌquë api, yëꞌë tse̱ ayere paquëpi mësarute quëa i̱ñojaꞌquë api. \v 15 Siꞌaye jaꞌquë paye yëꞌë tse̱ aꞌë. Ja̱je paꞌina, cahuë. Yëꞌë tse̱re deꞌo joyo cato paja̱ꞌquë api. Ja̱je paquëpi yëꞌë tse̱re mësarute se i̱ñojaꞌquë api. \s1 Sihuayere Ti̱më Cua̱ñoñe \p \v 16 Ëa maca cato, yëꞌëre ñañe pa̱jaꞌcohuaꞌi aꞌë, mësaru. Pa̱sicohuaꞌitaꞌa ai tsoe maca pani ñajaꞌcohuaꞌi aꞌë, yëꞌëre. Jaꞌquë quëꞌrona saiyë, yëꞌë.” \p \v 17 Ja̱ maca i̱ yeꞌyacohuaꞌi acohuaꞌipi sa̱ꞌñe se̱iꞌë, ñeje cajë: \p “¿Me caquë ja̱je caquëꞌni? Ëa maca cato yëꞌëre ñañe pa̱jaꞌcohuaꞌi aꞌë, cuiꞌne yequëje̱ caji ai tsoe maca pani ña co̱jaꞌcohuaꞌi aꞌë, yëꞌëre. Jaꞌquë quëꞌrona saisi doꞌire ja̱je pasipi caji. \v 18 ¿I̱quere caquë ja̱je ëa maca caquëꞌni? Ja̱je cato me asa ti̱ꞌañeꞌni huesëyë, i̱ caye.” \p \v 19 Ja̱je yoꞌojë cajëna, Jesús cato asapi, i̱ohuaꞌi se̱ni asañuꞌu cajë yoꞌoye. Ja̱je paꞌina, capi: \p “Mësarute cahuë, ëa maca cato yëꞌëre ñañe pa̱jaꞌcohuaꞌi aꞌë, ai tsoe maca pani yëꞌëre ña co̱jaꞌcohuaꞌi aꞌë. ¿Ja̱ caseꞌere mësaru sa̱ꞌñe se̱jë yoꞌojë caye? \v 20 Nuñerepa mësarute cayë. Mësaru airepa oija̱ꞌcohuaꞌi aꞌë, cuiꞌne coꞌa ju̱ꞌijë paꞌija̱ꞌcohuaꞌi aꞌë. Ja̱je paꞌijëtaꞌare iye yeja pa̱i cato sihuaja̱ꞌcohuaꞌi aꞌë. Ja̱je oijë paꞌisicohuaꞌitaꞌare mësaru oiseꞌepi yequë muꞌse sihuaye po̱nëjaꞌcoa. \v 21 Nomiopi tsi̱ co̱a huëosico pani ai yoꞌocoa, tsi̱tuꞌure pa maca ti̱ꞌaëna, aꞌsi ju̱ꞌio. Ja̱je yoꞌosicotaꞌa tsihuaꞌë macare tëꞌya dani aꞌsiseꞌe hua̱nëyecoa, huajë tsi̱tuꞌupi iye yejare paꞌina, sihuaco. \v 22 Ja̱je cuiꞌne mësaruje̱ ai yoꞌoja̱ꞌcohuaꞌi aꞌë, yure cato. Ja̱je paꞌiquëtaꞌare yëꞌëpi coꞌini mësarute ña co̱jaꞌquë aꞌë. Ja̱ maca mësaru sihua huajëja̱ꞌcohuaꞌi aꞌë. Ja̱ mësaru sihuaye yecohuaꞌije̱ jioye ti peoji. \p \v 23 Ja̱ muꞌse cato yëꞌëre se̱ni asaye ti peosipi. Nuñerepa mësarute cayë. Jaꞌquëpi mësarute i̱sija̱ꞌquë api, siꞌaye mësaru se̱ñe yëꞌë mamipi cajë se̱jëna. \v 24 Iye macaja̱ꞌa mësaru yëꞌë mamipi cajë se̱ñe pa̱huë, yuretaꞌa se̱jëꞌë. Se̱jëna, i̱sija̱ꞌquë api. I̱siquëna, sihuaja̱ꞌcohuaꞌi aꞌë. \s1 Iye Yejare Ñese Quëcoye \p \v 25 Mësarute cahuë. Iye coca pa̱i yoꞌoye ayena co̱ni cue̱cue ñaquë ja̱je casiquëtaꞌare yequë muꞌse ti̱ꞌajaꞌcoa, pa̱i yoꞌoye ayena co̱ni cue̱cuemaꞌë caye, nuñerepa caja̱ꞌquë aꞌë, jaꞌquë ayere ti̱ña asayerepa. \v 26 Ja̱ muꞌse cato mësaru yëꞌë mamipi cajë se̱jaꞌcohuaꞌi aꞌë. \v 27 Tsoe jaꞌquëpi mësarute oi paji, mësarupi yëꞌëre oi doꞌire cuiꞌne mësarupi yëꞌëre Diusu quëꞌropi daisiquë api, cajë asa doꞌire. \v 28 Jaꞌquë quëꞌrore papi etani iye yejana daisiquë aꞌë. Ja̱je paꞌiquëtaꞌare yure cato iye yejapi je̱oni jaꞌquë quëꞌrona coꞌija̱ꞌquë aꞌë.” \p \v 29 Ja̱ maca i̱ yeꞌyacohuaꞌipi cahuë: \p “Yuretaꞌa mëꞌë ti̱ñarepa cayë, yequena co̱ni cue̱cueye peoye. \v 30 Yuretaꞌa mëꞌëre ñajë cuiꞌne asayë, siꞌaye ta̱ꞌñe asaquëre papi. Ja̱je paꞌini yecohuaꞌije̱ mëꞌëre se̱ni asañuꞌu cajë yoꞌoye peoji. Ja̱je paꞌina, mëꞌëre Diusu quëꞌropi daisiquë api cajë asayë, yëquë.” \p \v 31 Cajëna, Jesupi capi: \p “¿Ja̱je paꞌito yuretaꞌa asa ti̱ꞌare paye? \v 32 Tsoe ti̱ꞌaji, i̱ti yoꞌo maca. Yure i̱ti macare paꞌiyë, mësaru yëꞌëre teꞌire je̱oni pa̱i ñape hua saija̱ꞌcohuaꞌi aꞌë. Ja̱ maca teꞌi pëaja̱ꞌquë aꞌë. Ja̱je pëasiquëtaꞌa teꞌi paꞌiye pa̱jaꞌquë aꞌë. Yëꞌë jaꞌquëpi yëꞌë ja̱ꞌre co̱ni paꞌija̱ꞌquë api. \v 33 Iye cato cayë, mësarute yëꞌë ja̱ꞌre co̱ni paꞌijë ai yoꞌoye peoye deꞌoye paꞌijë̱ꞌë caquë. Iye yeja cato mësaru ai yoꞌoye paꞌiji. Ja̱je paꞌiquëtaꞌare quëcocohuaꞌi paꞌijë̱ꞌë. Yëꞌë je̱ꞌquë iye yejare ñese quëcoquë paëꞌë.” \c 17 \s1 Jesús I̱ Yeꞌyacohuaꞌire Se̱cacaiseꞌe \p \v 1 Ja̱je ca tëjini Jesús maꞌtëmona ñaquë capi: \p “Jaꞌquë tsoe ti̱ꞌapi, i̱ti yoꞌo maca. Mëꞌë mamaquëre deꞌoquëre papi i̱ñocaijë̱ꞌë, mëꞌë mamaquëpi mëꞌëreje̱ deꞌoquëre papi caquë i̱ñojaꞌquëre. \v 2 Mëꞌëpi mëꞌë mamaquëre iye yeja pa̱ire cua̱ñequëre nehuë, mëꞌë i̱sicohuaꞌire ti pani huesëye i̱sija̱quë caquë. \v 3 Mëꞌëre teꞌi api Diusu asajë cuiꞌne mëꞌë jëjo daosiquëre Jesucristore asaye aꞌë, ti pani huesëye. \p \v 4 Iye yejare paꞌi mëꞌëre deꞌoquëre papi caquë i̱ñoquë mëꞌë cua̱ñeseꞌere ne saohuë. \v 5 Iye yeja peoꞌnë yëꞌë mëꞌë ja̱ꞌre paꞌi deꞌoyere pare paseꞌeje̱ paꞌye yure yëꞌëre i̱si co̱jëꞌë, jaꞌquë. \p \v 6 Iye yeja acohuaꞌini mëꞌë yëꞌëre sahuani i̱sisicohuaꞌire yëꞌëpi mëꞌë paꞌiyere i̱ñohuë. Mëꞌë tse̱cohuaꞌi paëꞌë. Ja̱je paꞌiohuaꞌini yëꞌëna mëꞌëpi i̱sina, i̱ohuaꞌipi mëꞌë cocare deꞌoye sehuojë yoꞌohuë. \v 7 Yure cato ja̱ohuaꞌi asayë, mëꞌë tse̱ aꞌë cajë mëꞌë yëꞌëre i̱siseꞌere. \v 8 Ja̱je paꞌina, deꞌoye sehuojë asahuë, mëꞌë yëꞌëre i̱sisi coca. Asa ti̱ꞌare pahuë, mëꞌë quëꞌropi daisiquë api cajë, cuiꞌne mëꞌëpi jëjo daosiquë api cajë asahuë. \p \v 9 Ja̱ohuaꞌi doꞌire caquë mëꞌëre se̱ñë: Coa iye yeja acohuaꞌini caquë se̱ñe pa̱ñë. Mëꞌë yëꞌëre i̱sisicohuaꞌini caquë se̱ñë, mëꞌë tse̱cohuaꞌini. \v 10 Yëꞌë paye mëꞌë tse̱ aꞌë, cuiꞌne mëꞌë payepi yëꞌë tse̱ aꞌë. Ja̱je paꞌina, yëꞌë deꞌoyere ja̱ohuaꞌipi i̱ñoñë. \p \v 11 Yëꞌë iye yejare paꞌiye pa̱jaꞌquë aꞌë. Pa̱quëtaꞌare ja̱ohuaꞌitaꞌa iye yejare paꞌija̱ꞌcohuaꞌi aꞌë. Yëꞌë cato saiyë, mëꞌë ja̱ꞌre paꞌija̱ꞌquëpi. Jaꞌquë deꞌoquërepa ja̱ohuaꞌi mañare ñacaijë̱ꞌë, mëꞌë tutupi mëꞌë yëꞌëre i̱sisicohuaꞌire, mëꞌë cuiꞌne yëꞌë co̱ni paꞌiyeje̱ paꞌye teꞌije̱ paꞌiohuaꞌi paꞌija̱ꞌcohuaꞌire. \v 12 Yëꞌë iye yeja paꞌi maca mëꞌë tutupi deꞌoye ñacaëꞌë, i̱ohuaꞌire, mëꞌë yëꞌëre i̱sisicohuaꞌire. Ñacaina, teꞌije̱ ne huesëye pa̱pi, noni ne huesësiquëseꞌe ne huesëpi toyaseꞌepi ti̱ꞌaquëna. \p \v 13 Yure cato mëꞌë paꞌi hue̱ꞌñana saiyë. Ja̱je paꞌiquëtaꞌare yëꞌë ja̱ yëꞌtaꞌa iye yejare paꞌi doꞌire cayë, iye coca, ja̱ohuaꞌije̱ yëꞌë sihuayeje̱ paꞌye sihuaja̱jë caquë. \v 14 Mëꞌë cocare ja̱ohuaꞌina i̱sihuë. I̱sina, iye yeja acohuaꞌipi i̱ohuaꞌire coeyë, iye yeja acohuaꞌi peo doꞌire. Yëꞌëje̱ iye yeja aquë peoyë. \v 15 Iye yejapi ja̱ohuaꞌire etoni sajë̱ꞌë caquë se̱ñe pa̱ñë. Yëꞌë cato se̱ñë, mëꞌëpi ñacaina, huatipi jo̱sa yoꞌoye pa̱jaquë caquë. \v 16 Ja̱ohuaꞌi cato iye yeja acohuaꞌi peoyë. Yëꞌëje̱ iye yeja aquë peoyë. \v 17 Mëꞌë tse̱cohuaꞌirepa paꞌija̱ꞌcohuaꞌire deꞌocohuaꞌire pare nejëꞌë, mëꞌë cocapi. Mëꞌë coca cato nuñere paꞌë. \v 18 Mëꞌë yëꞌëre iye yejana jëjo daoseꞌeje̱ paꞌye cuiꞌne yëꞌëje̱ ja̱ohuaꞌire iye yejana jëjo saoyë. \v 19 Ja̱je paꞌina, ja̱ohuaꞌini caquë yëꞌëpi mëꞌëna i̱siyë, ja̱ohuaꞌije̱ nuñerepa coca doꞌipi mëꞌëna i̱sisicohuaꞌi paꞌijë mëꞌë yëyere yoꞌoja̱jë caquë. \p \v 20 Ja̱ohuaꞌiseꞌere caquë se̱cacaiye pa̱ñë, cuiꞌne i̱ohuaꞌi quëajëna, jeteyoꞌje asani i̱tire paꞌë cajë cuasaja̱ꞌcohuaꞌireje̱ caquë se̱cacaiyë. \v 21 Siꞌaohuaꞌi ja̱ohuaꞌije̱ teꞌije̱ paꞌiohuaꞌi paꞌija̱jë caquë se̱ñë, teꞌije̱ paꞌiohuaꞌi maina tsioni paꞌija̱quë caquë. Jaꞌquë, yëꞌë cuiꞌne mëꞌë co̱ni tsioni teꞌije̱ paꞌiohuaꞌi paꞌiyeje̱ paꞌye paꞌija̱jë ja̱ohuaꞌije̱. Ja̱je tsiosicohuaꞌipi teꞌije̱ paꞌiohuaꞌi paꞌijëna, iye yeja acohuaꞌipi ñajë mëꞌëpi yëꞌëre jëjo daopi cajë sehuoja̱ꞌcohuaꞌire. \v 22 Ja̱ohuaꞌire i̱sihuë, deꞌoyere pare mëꞌë yëꞌëre i̱siseꞌere, teꞌije̱ paꞌiohuaꞌi paꞌija̱jë caquë, mëꞌë cuiꞌne yëꞌë teꞌije̱ paꞌiohuaꞌi paꞌiyeje̱ cuiꞌne paꞌija̱jë caquë. \v 23 Yëꞌëpi i̱ohuaꞌi ja̱ꞌre co̱ni pasiꞌi. Paꞌina, mëꞌëpi yëꞌë ja̱ꞌre co̱ni paꞌijë̱ꞌë. Paꞌina, i̱ohuaꞌipi teꞌije̱ paꞌiohuaꞌirepa paꞌija̱ꞌcohuaꞌire. Ja̱je paꞌijëna, iye yeja pa̱ipi, mëꞌëpi yëꞌëre jëjo daopi cajë asaja̱ꞌcohuaꞌi aꞌë, mëꞌëpi ja̱ohuaꞌire yëꞌëre oiyeje̱ paꞌye oina ñajë. \p \v 24 Jaꞌquë mëꞌëpi yëꞌëre i̱sihuë. Ja̱je paꞌina, mëꞌëre se̱ñë, ja̱ohuaꞌije̱ yëꞌë paꞌi hue̱ꞌñare paꞌija̱jë caquë, paꞌijë mëꞌë yëꞌëre deꞌoyerepa i̱siseꞌere ñajajë. Yëꞌëre mëꞌë cato ai oiquë aꞌë, ja̱ yëꞌtaꞌa yeja deꞌhuamaꞌnëpi. \v 25 Yëꞌë jaꞌquë nuñerepa yoꞌoquë, mëꞌëre iye yeja pa̱i asa ti̱ꞌañe pa̱ñë. Ja̱je paꞌiquëtaꞌare yëꞌë cato mëꞌëre asayë icohuaꞌije̱ mëꞌë jëjo daosiquë api cajë asayë, yëꞌëre. \v 26 Yëꞌëpi i̱ñohuë, mëꞌë paꞌiye ja̱ohuaꞌire. Ja̱ yëꞌtaꞌapi i̱ñoquë pasiꞌi, ai jerepa ti̱ña. Ja̱je i̱ñoquëna, mëꞌë yëꞌëre oiyepi i̱ohuaꞌini paꞌija̱quë paꞌina, yëꞌëpi i̱ohuaꞌi ja̱ꞌre co̱ni pasiꞌi.” \c 18 \s1 Jesure Tse̱ani Saseꞌe \r (Mt 26.47-56; Mr 14.43-50; Lc 22.47-53) \p \v 1 Iye ca tëjini jeteyoꞌje Jesús sajiꞌi, i̱ yeꞌyacohuaꞌi ja̱ꞌre co̱ni Cedrón aꞌri tsiaya je te̱ꞌtena. Ja̱rote aꞌri tsio pajiꞌi. Ja̱rona Jesús i̱ yeꞌyacohuaꞌi ja̱ꞌre co̱ni cacapi. \v 2 Judasje̱, coso yehuoja̱ꞌquëje̱ ja̱ro ñaquë pajiꞌi. Ja̱rona Jesús siꞌanë i̱ yeꞌyacohuaꞌi ja̱ꞌre tsiꞌsi hue̱ꞌña pajiꞌi. \v 3 Paꞌina, Judas i̱ti ñaquë sëte i̱ti hue̱ꞌñana sa ti̱ꞌapi, soldado pa̱i ja̱ꞌre, cuiꞌne Maijaꞌquë huëꞌe ñacaicohuaꞌi ëjaohuaꞌi jëjo daocohuaꞌi ja̱ꞌre, cuiꞌne fariseo pa̱i jëjo daocohuaꞌi ja̱ꞌre. Maijaꞌquë huëꞌe ñacaicohuaꞌi ëjaohuaꞌi jëjo daocohuaꞌi cato Maijaꞌquë huëꞌe ñacai soldado pa̱i paëꞌë. Siꞌaohuaꞌi huajo cuiꞌñasicohuaꞌire papi daëꞌë, toa tsë̱opë̱ana cuiꞌne so̱quë pe̱na tsë̱osicohuaꞌipi. \v 4 Jesupi i̱ohuaꞌi yoꞌo ja̱ꞌñe asaquë duꞌru sani i̱ohuaꞌire se̱jiꞌi: \p “¿Neni coꞌeyeꞌni?” \p \v 5 Caquëna, i̱ohuaꞌipi cahuë: \p “Jesús Nazaret aquëni coꞌeyë.” \p Cajëna, Jesupi sehuoquë capi: \p “Yëꞌë i̱ aꞌë.” \p Judasje̱ i̱ohuaꞌi ja̱ꞌre co̱ni pajiꞌi. \v 6 Ja̱je caquëna, asani coꞌye jëa saoni yejana ta̱ta o̱mehuë. \v 7 Ja̱ maca Jesús ti̱jupë se̱jiꞌi, i̱ohuaꞌire cahuë: \p “¿Neni coꞌeyeꞌni?” \p Caquëna, i̱ohuaꞌipi cahuë: \p “Jesús Nazaret aquëni coꞌeyë.” \p \v 8 Cajëna, Jesús capi, i̱ohuaꞌire: \p “Tsoe mësarupi asahuë. Yëꞌë i̱ aꞌë. Yëꞌëni coꞌeye sëte ja̱ohuaꞌire jo̱sa yoꞌomaꞌpë paꞌijë̱ꞌë, i̱ohuaꞌiseꞌe saija̱jë.” \p \v 9 Ja̱je Jesús caseꞌe ti̱ꞌapi, i̱ caseꞌe cato caji: \p “Mëꞌë yëꞌëre i̱sisicohuaꞌire ne huesoye pa̱huë, teꞌireje̱.” \v 10 Ja̱ maca Simón Pedropi i̱ huaꞌti dutani ëja tëꞌhui ca̱joroseꞌe tëto huatopi. I̱ tëtosiquë cato Maijaꞌquë huëꞌe ñacaicohuaꞌi ëjaëre necaiquë pajiꞌi. I̱ mami cato Malco hueꞌequë pajiꞌi. \v 11 Ja̱je yoꞌoquëna, Jesupi Pedrore capi: \p “Huaꞌtire i̱o juꞌi hue̱ꞌñana jua nëojëꞌë. Iye ja̱re ja̱je ai yoꞌoye paꞌiji, yëꞌë jaꞌquëpi i̱sito.” \s1 Maijaꞌquë Huëꞌe Ñacaicohuaꞌi Ëjaërepa Quëꞌrona Ëjaë Jesure Saseꞌe \r (Mt 26.57-58; Mr 14.53-54; Lc 22.54) \p \v 12 Ja̱ maca soldado pa̱i cuiꞌne i̱ohuaꞌi ëjaë co̱ni, cuiꞌne judío pa̱i soldado co̱ni Jesure tse̱ani hue̱huë. \v 13 Ja̱ jeteyoꞌje Anás huëꞌena sahuë. Anás mamacorepa doꞌire Caifás cato Anás huau pajiꞌi. Ja̱ëpi ja̱ tëcahuë cato Maijaꞌquë huëꞌe ñacaicohuaꞌi ëjaë pajiꞌi. \v 14 Ja̱re iquë Caifáspi ca nëopi, judío pa̱ire teꞌi mai aquëpi ju̱cacaiye paꞌiji, siꞌa judío pa̱i doꞌire. \s1 Pedropi Jesure Ñamaꞌquë Aꞌë Caseꞌe \r (Mt 26.69-70; Mr 14.66-68; Lc 22.55-57) \p \v 15 Simón Pedro cuiꞌne yequë i̱ yeꞌyequë co̱ni tuëꞌë, Jesure. Jesús yeꞌyaquë cato Maijaꞌquë huëꞌe ñacaicohuaꞌi ëjaë ñaquë pajiꞌi. Ja̱je paꞌi doꞌire cacapi, Jesús ja̱ꞌre co̱ni, ëjaë huëꞌe hueꞌse daripëna. \v 16 Ja̱je paꞌiquëtaꞌare Pedroseꞌe hueꞌse eta saꞌrona pëapi. Ja̱je pëaëna, Maijaꞌquë huëꞌe ñacaicohuaꞌi ëjaë ñaquëpi Jesús yeꞌyaquëpi etani eta saꞌro ñacore coca cani Pedrore copi, sa̱ꞌnahuëna. \v 17 Ja̱ maca eta saꞌro ñacopi Pedrore se̱coꞌë: \p “¿Mëꞌë i̱ yeꞌyacohuaꞌi aquë paꞌimaꞌquë?” \p Se̱ona, Pedropi capi: \p “Pa̱jëꞌë, yequë aꞌë.” \p \v 18 Ai sësëye sëte, joꞌyaohuaꞌi cuiꞌne policia pa̱i co̱ni jeca dani suani toa nehuë. Neni ja̱rote ñuꞌijë sësëquëna, cu̱ijë paëꞌë. Pedroje̱ ja̱rote pajiꞌi, sësëquëna, cu̱iquë. \s1 Maijaꞌquë Huëꞌe Ñacaicohuaꞌi Ëjaëpi Jesure Se̱seꞌe \r (Mt 26.59-66; Mr 14.55-64; Lc 22.66-71) \p \v 19 Maijaꞌquë huëꞌe ñacaicohuaꞌi ëjaëpi Jesure se̱ huëopi, jecohuaꞌi aꞌni, mëꞌë yeꞌyacohuaꞌi caquë, cuiꞌne i̱quere mëꞌë yeꞌyaquë paquëꞌni caquë se̱jiꞌi. \v 20 Se̱ina, Jesupi capi: \p “Siꞌa pa̱i asajëna, yëꞌë cato casiquë aꞌë. Siꞌanë pa̱i tsiꞌsi sitona yeꞌyaquë paꞌisiquë aꞌë. Cuiꞌne Maijaꞌquë huëꞌena yeꞌyaquë paꞌisiquë aꞌë, judío pa̱i tsiꞌsi hue̱ꞌñana. Yëꞌë cato yoꞌosiquë aꞌë, yahue yoꞌomaꞌë paꞌisiquë aꞌë. \v 21 ¿Me yoꞌoquë yëꞌëre se̱ni asaquëꞌni? Se̱ni asajë̱ꞌë, yëꞌë caquëna, asasicohuaꞌini, ja̱ohuaꞌipi quëaja̱jë yëꞌë caseꞌe. Ja̱ohuaꞌipi asayë, yëꞌë caseꞌe siꞌaye.” \p \v 22 Ja̱je Jesús ca maca Maijaꞌquë huëꞌe ñacai policiapi i̱ti maca nëcaquëpi tsiana tëtoquë capi: \p “¿Ja̱je i̱o Maijaꞌquë huëꞌe ñacaicohuaꞌi ëjaëre sa̱ñope sehuocoa?” \p \v 23 Caquëna, Jesupi capi: \p “Quëajë̱ꞌë. ¿I̱quere yëꞌë coꞌaye careꞌni? ¿Yëꞌë caseꞌepi deꞌoye paꞌito me yoꞌoquë tëꞌcaquëꞌni, yëꞌëre?” \p \v 24 Ja̱ maca Anáspi Maijaꞌquë huëꞌe ñacaicohuaꞌi ëjaë Caifás quëꞌrona sëasiquëni jëjo saopi. \s1 Pedropi Jesure Ñamaꞌquë Aꞌë, Ca Co̱seꞌe \r (Mt 26.71-75; Mr 14.69-72; Lc 22.58-62) \p \v 25 Pedro ja̱je yoꞌo maca cato toare cu̱i nëcapi. Nëcaquëna, i̱te cahuë: \p “¿Mëꞌëje i̱ yeꞌyacohuaꞌi aquë paꞌimaꞌquë?” \p Cajëna, Pedropi cosoquë capi: \p “Pa̱jëꞌë. Ñamaꞌquë aꞌë, i̱te.” \p \v 26 Ja̱ maca Maijaꞌquë huëꞌe ñacaicohuaꞌi ëjaëre necaicohuaꞌi aquëpi se̱jiꞌi, Pedro ca̱joro tëto tëasiquë, doꞌiquëpi ñeje caquë: \p “¿Mëꞌëje paꞌini yëꞌë ñasiquëtaꞌa jeto tsio?” \p \v 27 Caquëna, Pedropi ti̱jupë cosopi. Coso macarepa curaje̱ yëjiꞌi. \s1 Pilato Ña Hue̱ꞌñare Jesús Paꞌiseꞌe \r (Mt 27.1-2, 11-14; Mr 15.1-5; Lc 23.1-5) \p \v 28 Ja̱ maca Caifás huëꞌepi Jesure Pilato huëꞌena sahuë. Ja̱ maca cato ñata to̱me huesë maca pajiꞌi. Judío cato cacamaꞌpë paꞌë huëꞌe, siꞌsi neñere coejë, i̱ohuaꞌipi ja̱rona cacasicohuaꞌi pani Egíptopi Israel pa̱i etajë paꞌiseꞌere cuasajë a̱iñere pa̱raꞌhuë. \v 29 Ja̱je paꞌina, Pilatopi etani i̱ohuaꞌire capi: \p “¿I̱que doꞌire iquëre sa̱ñope cayeꞌni?” \p \v 30 Caquëna, i̱ohuaꞌipi sehuohuë. Doꞌi quëꞌi peoto yëquë mëꞌë quëꞌrona daye pa̱raꞌhuë. \p \v 31 Ja̱ maca Pilatopi capi: \p “Sajë̱ꞌë, iquëre. Sani mësaru cua̱ñeseꞌe paꞌiyeje̱ doꞌi quëꞌi paꞌito yoꞌojë̱ꞌë.” \p Caquëna, judío pa̱ipi cahuë: \p “Ja̱je paꞌiquëtaꞌare yëquë judío pa̱i cato pa̱ire huani je̱oñe cua̱ñeñe ti peoyë.” \p \v 32 Ja̱je yoꞌojëna, Jesús i̱ ju̱ꞌi ja̱ꞌñe ca nëoseꞌe ti̱ꞌapi. \v 33 Pilato cuiꞌnaëpi i̱ huëꞌena cacani Jesure soini se̱jiꞌi: \p “¿Mëꞌë judío pa̱i ëjaëre paë?” \p \v 34 Caquëna, Jesupi capi: \p “¿Mëꞌëseꞌe cuasaquë caquë, pa̱nitaꞌa yecohuaꞌipi carena, caquë?” \p \v 35 Caquëna, Pilatopi sehuopi: \p “¿Judíoje̱ ñani yëꞌë cato? Mëꞌë pa̱ipi cuiꞌne Maijaꞌquë huëꞌe ñacaicohuaꞌi ëjaohuaꞌipi yëꞌëna dani i̱sihuë, mëꞌëre ja̱ doꞌire cayë. ¿I̱quere yoꞌo uꞌni?” \p \v 36 Caquëna, Jesupi sehuopi: \p “Iye yeja yëꞌë cua̱ñe hue̱ꞌña peoji. Iye yeja yëꞌë quëꞌro paꞌito, yëꞌë te̱ꞌte paꞌicohuaꞌipi uihuaraꞌhuë, yëꞌëpi judío pa̱ini tse̱a cua̱ñoñe pa̱jajë cajë. Yëꞌë cua̱ñe hue̱ꞌña peoji, i̱ño.” \p \v 37 Ja̱ maca Pilatopi capi: \p “Ja̱je paꞌito judío pa̱i ëjaë, mëꞌë.” \p Caquëna, Jesupi capi: \p “Pa̱i ëjaëꞌë, mëꞌë cayeje̱. Peosiquëpi pa̱i deꞌoni yëꞌë cato iye yejana daisiquë aꞌë, nuñerepa cocare casiꞌi caquë. Nuñerepa cocare sehuocaicohuaꞌipi yëꞌë caye asacaiyë.” \s1 Jesure Huani Je̱oñe \r (Mt 27.15-31; Mr 15.6-20; Lc 23.13-25) \p \v 38 Caquëna, Pilatopi capi: \p “¿I̱que aꞌni, nuñerepa?” \p Ja̱je se̱ni tëjini, Pilato ti̱jupë pa̱i ja̱ꞌre coca casiꞌi caquë, etani capi: \p “I̱ coꞌaye yoꞌoseꞌe yëꞌë ti̱ꞌamaꞌë paꞌiyë, iquëre. \v 39 Mësaru cato Egíptopi Israel pa̱i etajë paꞌiseꞌere cuasajë yoꞌo muꞌseña tse̱asicohuaꞌire teꞌire etocohuaꞌi aꞌë. ¿Ja̱je paꞌiye sëte mësaru neni etoye yëyeꞌni? ¿Judío pa̱i ëjaëni etoye?” \p \v 40 Ja̱je ca maca siꞌa pa̱i cui co̱reña: \p “¡Ja̱ëre cato etoye peoji! Barrabásni eto saojë̱ꞌë.” \p Iquë Barrabás cato coꞌamaña yahue i̱maquë pajiꞌi. \c 19 \p \v 1 Ja̱je cajëna, asani Pilatopi Jesure siꞌsejë̱ꞌë caëna, siꞌsehuë. \v 2 Soldado pa̱i Jesure miupi maro tëosicopi si̱opëna pu̱ahuë. Cuiꞌne nea majaꞌi juꞌi ca̱re Jesure su̱ñacaëꞌë. \v 3 Ja̱ jeteyoꞌje i̱ quëꞌrona tsioja̱ijë cahuë: \p “¡Judío pa̱i ëjaëre paꞌë, mëꞌë!” \p Ja̱je cajë tsiana tëꞌcahuë. \p \v 4 Ti̱jupë Pilato eta co̱ni capi: \p “Asajë̱ꞌë. Iquë coꞌaye yoꞌoseꞌe ti̱ꞌamaꞌë paꞌiyë. Cuiꞌnaëni mësaru quëꞌrona da co̱ñë, doꞌi peoquë api cajë ñajajë caquë.” \p \v 5 Jesupi miu maro pu̱ꞌi cuiꞌne nea majaꞌi juꞌi ca̱ juꞌi etaquëna, ja̱ maca Pilatopi capi: \p “¡Ñajëꞌë. I̱ñore paꞌiji, iquë!” \p \v 6 Maijaꞌquë huëꞌe ñacaicohuaꞌi ëjaohuaꞌi cuiꞌne policia pa̱i ñani cuihuë: \p “¡Que̱ñe paꞌiji. Que̱ñe paꞌiji!” \p Ja̱je cuijëna, Pilatopi capi: \p “Sani que̱jëꞌë, mësarupi. Yëꞌë cato ti̱ꞌañe pa̱huë, i̱ coꞌaye yoꞌoseꞌe.” \p \v 7 Caquëna, judío pa̱ipi sehuohuë: \p “Yëquë cua̱ñeseꞌe payë. Ja̱je paꞌina, yëquë cua̱ñeseꞌeje̱ ju̱ꞌiñe paꞌiji, Diusu mamaquë aꞌë casi doꞌire.” \p \v 8 Ja̱re Pilato asani ai jerepa caꞌrapi. \v 9 Ja̱ maca cuiꞌnaëpi huëꞌena cacani se̱jiꞌi, Jesure: \p “¿Jero aquë aꞌni, mëꞌë caquë?” \p Se̱ina, Jesús ti sehuomaꞌë pajiꞌi, teꞌo macareje̱. \p \v 10 Ja̱ maca Pilato capi: \p “¿Yëꞌëre sehuocaiye pa̱quë? ¿Huesëquë cuiꞌne yëꞌëpi mëꞌëre que̱jaꞌa tutu cuiꞌne mëꞌëre eto sao tutuje̱ paye?” \p \v 11 Caquëna, Jesupi capi: \p “Diusupi mëꞌëre ja̱ tutu i̱simaꞌquë paꞌito mëꞌë yëꞌëre yoꞌo ti̱ꞌañe ti peoraꞌpi. Ja̱je paꞌina, yëꞌëre tse̱ani mëꞌëna i̱sisiquëpi mëꞌë jerepa jai doꞌi paji, tayo doꞌire.” \p \v 12 Ja̱re ja̱ macapi Pilato cato Jesure eto sao huasosiꞌi caquë coꞌepi. Coꞌequëtaꞌare judío pa̱ipi jerepa cuihuë, ñeje: \p “Ja̱ëni eto saoquë pani César cajei peoja̱ꞌquë aꞌë, mëꞌë. ¡Pa̱i ëjaëre paꞌë caquë yoꞌoquë cato Césarte sa̱ñope yoꞌoquë api!” \p \v 13 Ja̱ maca Pilato iyere asani Jesure hueꞌsena etoni pa̱i yoꞌoseꞌe ne deꞌhuaquë ña deꞌhua hue̱ꞌñana jaꞌrupi, hebreo pa̱i coca cato Gabata hueꞌyo hue̱ꞌñana. Ja̱je cani cayë, “Quë̱napi nesico”. \v 14 Ja̱ yëꞌtaꞌa Egíptopi Israel pa̱i etajë paꞌiseꞌere cuasajë yoꞌo muꞌse ti̱ꞌañe pa̱ maca muꞌse joporepa paꞌina, yoꞌohuë, teꞌe muꞌse caraquëna. Ja̱ maca judío pa̱ire Pilatopi capi: \p “¡Iquë mësaru ëjaërepa pajë̱ꞌë!” \p \v 15 Ja̱je caquëna, i̱ohuaꞌipi cahuë: \p “¡Ju̱ꞌijaquë, ju̱ꞌijaquë! ¡Que̱ñe paꞌiji!” \p Cajëna, Pilatopi capi: \p “¿Yëꞌëpi mësaru ëjaëre que̱jaꞌquë aꞌni, ja̱je ca ja̱ꞌñe?” \p Caquëna, Maijaꞌquë huëꞌe ñacaicohuaꞌi ëjaohuaꞌipi cahuë, i̱te: \p “Yequë ëjaëre pare peoyë. Coa Césarseꞌe yëquë ëjaë paꞌiji.” \p \v 16 Ja̱je ca tëjini Pilatopi Jesure i̱ohuaꞌina i̱sipi que̱jajë caquë. I̱sina, i̱ohuaꞌipi sahuë. \s1 Jesure Que̱ñe \r (Mt 27.32-44; Mr 15.21-32; Lc 23.26-43) \p \v 17 Jesús ja̱ropi etani i̱te que̱jaꞌa sarahua co̱ani sajiꞌi, pa̱i si̱opë tara hueꞌe hue̱ꞌñana hebreo pa̱i coca cato Gólgota hueꞌyo hue̱ꞌñana. \v 18 Ja̱rona i̱te que̱huë. Yecohuaꞌire cayaohuaꞌire i̱ ja̱ꞌre co̱ni que̱huë. Jesuni jopore pana nëcojë yecohuaꞌini i̱ ëja te̱ꞌtena cuiꞌne i̱ ari te̱ꞌtena nëcohuë. \v 19 Pilatopi cua̱ñepi cruzu ë̱mëjeꞌena: \sc JESÚS NAZARET AQUË JUDÍO PA̲I ËJAËPI\sc* toyasicore deojë̱ꞌë caquë. \v 20 Ja̱je toyasicore jai pa̱i judío pa̱i ñahuë, Jesure que̱ sitopi pa̱i daripë jaꞌyere paꞌi doꞌire. Toyasico cato pajiꞌi, hebreo coca, griego coca, cuiꞌne latín coca. \v 21 Ja̱je paꞌina, Maijaꞌquë huëꞌe ñacaicohuaꞌi ëjaohuaꞌi judío pa̱ipi cahuë, Pilatore: \p “Toyamaꞌë paꞌijë̱ꞌë ‘Judío pa̱i ëjaëpi’ caquë coa toyajë̱ꞌë, ñeje, ‘Judío pa̱i ëjaëꞌë caquë api.’ Ja̱re toyajë̱ꞌë.” \p \v 22 Cajëna, Pilatopi sehuopi: \p “Yëꞌë toya huesosico cato ja̱je paꞌiji. Yeque po̱nañe peoji.” \p \v 23 I̱te que̱si jeteyoꞌje soldado pa̱ipi Jesús juꞌi ca̱re i̱ni cajeseꞌe paꞌi ca̱ña huahuehuë, pa̱i ñape cuiꞌna jaꞌyeseꞌe. Cuiꞌne camisaje̱ i̱ꞌë, i̱tena teꞌopi tsoa ca̱ paꞌiye sëte, \v 24 sa̱ꞌñe i̱ohuaꞌi cahuë: \p “Nanë yeꞌsaye pa̱ñuꞌu, coa i̱ti deꞌhue nesiquëpi i̱ote paja̱ꞌquëre.” \p Ja̱je cajë yoꞌo maca tsoe ti̱ꞌapi, toyaseꞌe ñeje cayepi: \p “Yëꞌë juꞌi ca̱re pa̱i ñape huahuehuë. Nepi paja̱ꞌcohuaꞌi aꞌni, cajë.” Ja̱je soldado pa̱i yoꞌohuë, i̱ti caseꞌeje̱ paꞌye. \p \v 25 Cruz yëꞌquë macare Jesús pëca jaꞌco cuiꞌne i̱o majaꞌyo, cuiꞌne Cleofas nëjo María, cuiꞌne yequë María Magdalena paëꞌë. \v 26 Paꞌijëna, pëca jaꞌcore Jesús ñani, cuiꞌne i̱ ai oi yeꞌyaquë paꞌisiquëpi i̱o yëꞌquë macare nëcaquëna, ñani capi: \p “Nomio ja̱ë api, mëꞌë mamaquë.” \p \v 27 Ja̱ jeteyoꞌje i̱ yeꞌyaquëre capi: \p “Ja̱o, mëꞌë jaꞌco.” \p Ja̱re i̱ti casi macapi i̱ yeꞌyaquëpi i̱ huëꞌena sai sapi, i̱ote. \s1 Jesús Ju̱ꞌiseꞌe \r (Mt 27.45-56; Mr 15.33-41; Lc 23.44-49) \p \v 28 Ja̱ jeteyoꞌje Jesús tsoe siꞌaye ne saoseꞌe sëte toyaseꞌe cayepi ti̱ꞌajaquë caquë capi: \p “Oco ëaji.” \p \v 29 Ja̱rote oꞌsa co̱no ti̱mësicopi ñucoꞌë. Ñuꞌiona, ja̱ maca ca̱ꞌcona sa̱ëni so̱quë tarapëna hue̱ni i̱ yëꞌopona u̱cuja̱quë cajë yoꞌojëna. \v 30 Jesupi oꞌsa cuiyaꞌi co̱nore u̱cupi. U̲cuni capi: \p “Siꞌaye ti̱ꞌapi, yuretaꞌa.” \p Ja̱je cani meñe si̱opë ne meni, ju̱ni huesëpi. \s1 Jesús Coripa Quëꞌrona Soldadopi Totaseꞌe \p \v 31 Ja̱ yëꞌtaꞌa Egíptopi Israel pa̱i etajë paꞌiseꞌere cuasajë yoꞌo muꞌse ti̱ꞌamaꞌë pajiꞌi. Ja̱ muꞌse cato huajë muꞌse pajiꞌi. Ja̱je paꞌi doꞌire coꞌaye cruzure ju̱ꞌisicohuaꞌipi dete maꞌñe cajë Pilatore se̱iꞌë, que̱sicohuaꞌire quë̱ñaseꞌe tëꞌca jëꞌyeni ti̱ona saja̱jë cajë. \v 32 Ja̱ maca soldado pa̱ipi sani duꞌru aquëre pani quë̱ña tëꞌca jëꞌyehuë, cuiꞌne yequëreje̱ tëꞌca jëꞌyehuë, Jesús ja̱ꞌre que̱sicohuaꞌire. \v 33 Ja̱je yoꞌoni Jesús quëꞌrona sa tsioja̱ijë ñajëna, tsoe ju̱ꞌisiquë pajiꞌi. Paꞌina, ña jujani quë̱ña tëꞌca jëꞌyeye pa̱huë. \p \v 34 Ja̱je paꞌiquëtaꞌare soldadopi uiyopi totapi. Coripana totaquëna, tsie cuiꞌne oco etapi. \v 35 Iye quëaquë cato i̱ti ñasiquëpi quëaji cuiꞌne nuñerepa caji. Nuñerepa quëaji i̱ti asasiquëpi, mësarureje̱ care paji cajë asaja̱jë caquë. \v 36 Iye cato yoꞌohuë, ñeje toyaseꞌepi ti̱ꞌajaquë cajë, i̱tipi caji: “I̱ quë̱ña tëꞌca jëꞌyeye pa̱jaꞌcohuaꞌi aꞌë.” \v 37 Yequë hue̱ꞌña toyaseꞌepi caji: “I̱ohuaꞌi aꞌsi nesiquëni ñajaꞌcohuaꞌi aꞌë.” \s1 Jesure Ta̱seꞌe \r (Mt 27.57-61; Mr 15.42-47; Lc 23.50-56) \p \v 38 Ja̱ jeteyoꞌje José, Arimatea aquëpi Pilatore sani Jesús ca̱pë ta̱siꞌi caquë se̱jiꞌi. José cato judío pa̱ini caꞌraquë Jesure yahuerepa tuiquë pajiꞌi. Ja̱je paꞌipi se̱jiꞌi, Pilatore Jesús ca̱pë sani ta̱siꞌi caquë. Caquëna, Pilatopi deꞌoji sajë̱ꞌë. Caëna, sani Jesús ca̱pë i̱ni sapi. \v 39 Cuiꞌne Nicodemoje̱ sajiꞌi, treinta kilos mirra cuiꞌne aloes co̱ꞌmeseꞌere saquë. Ja̱ë cato Jesure ñami sani coca casiquë pajiꞌi. \v 40 Ja̱je José cuiꞌne Nicodemo co̱ni saisicohuaꞌipi Jesús ca̱përe i̱ni i̱ohuaꞌi saseꞌe huëo së̱ñepi ca̱ñana neni tu̱nahuë, ju̱ꞌisiquëre. Ta̱jaꞌquëre judío pa̱i yoꞌoyepi yoꞌohuë, ja̱je yoꞌocohuaꞌi sëte. \v 41 Jesure que̱ sito jaꞌyere tsio pajiꞌi. Paꞌina, ja̱ tsiore pajiꞌi, huajë quë̱ꞌisi coje pa̱ire ta̱maꞌcoje̱. \v 42 Paꞌina, ja̱ cojena Jesure ta̱huë, jaꞌye maca paꞌicona. Ja̱ maca cato judío pa̱i huajë muꞌse tsoe ti̱ꞌa huëopi. \c 20 \s1 Jesús Ju̱ꞌisiquëpi Huëiye \r (Mt 28.1-10; Mr 16.1-8; Lc 24.1-12) \p \v 1 Duꞌru coꞌamaña ne muꞌse ñata maca ja̱ neaquëna, María Magdalenapi sacoꞌë, ta̱si daripëna. Saio ñacona, daripë si̱osicopi jai quë̱na pë huiꞌyosico pajiꞌi. \v 2 Ja̱ maca Simón Pedro quëꞌrona cuiꞌne Jesús ai oiquërepa paꞌisiquë quëꞌrona huëꞌhuëni cao: \p “Ëjaë ca̱pë tsoe sahuë, daripë paꞌisicore. Huesëyë, jero saꞌna nehuë.” \p \v 3 Ja̱je cacona, Pedro cuiꞌne yequë i̱ yeꞌyaquë co̱ni daripë quëꞌrona ñañuꞌu cajë saëꞌë. \v 4 Cayahuaꞌi teꞌe coꞌarepa huëꞌhuëjë saëꞌë. Teꞌi ai jerepa huëꞌhuësiquëpi duꞌru ti̱ꞌapi, ta̱si daripëna. Pedropi jeteyoꞌje ti̱ꞌapi. \v 5 Duꞌru ti̱ꞌani në meni ñaquëna, coa i̱te hue̱ni o̱asi ca̱ñaseꞌe pajiꞌi. Cacani ñañetaꞌa pa̱pi. \v 6 Pa̱quëna, Simón Pedropi jeteyoꞌje daisiquëpi daripëna cacapi. Ja̱ëje cuiꞌne ñapi, i̱te hue̱ni o̱asi ca̱ñaseꞌe paꞌina. \v 7 Cuiꞌne yequeje̱ ñapi, Jesús si̱opë tu̱nasi ca̱pi ti̱rona i̱oseꞌere tu̱nani yequë ca̱ña u̱imaꞌtona o̱asicopi paꞌiona. \v 8 Ja̱ maca cuiꞌne duꞌru daripëna ti̱ꞌasiquëje̱ cacani i̱ti yoꞌoseꞌe ñaquë nuñerepa asapi, i̱ti yoꞌoseꞌe. \v 9 Jesucristo ju̱ꞌisiquëpi huëi ja̱ꞌñere caseꞌere ja̱ yëꞌtaꞌa toyaseꞌe caye asa ti̱ꞌamaꞌcohuaꞌi sëte. \v 10 Ja̱je ña tëjini i̱ yeꞌyacohuaꞌi coꞌihuë, huëꞌena. \s1 Jesupi María Magdalenana Ñaiseꞌe \r (Mr 16.9-11) \p \v 11 Ja̱je paꞌiquëtaꞌare María cato hueꞌsena pëa nëcani oi nëcao, daripë yëꞌquë macapi. Ja̱ oio se në meni ñao daripë sa̱ꞌnahuëna. \v 12 Ñacopi ñao, cayahuaꞌi pojaꞌi juꞌi ca̱ña su̱ñasicohuaꞌipi, Jesús ca̱pë paꞌi sitore paꞌijëna, teꞌi quë̱o paꞌi sitore paꞌina, yequëpi si̱opë paꞌi sitore ñuꞌina. \v 13 Ja̱ maca hui̱ñaohuaꞌipi i̱ote se̱iꞌë: \p “¿Nomio, i̱quere oicoꞌni?” \p Cajëna, i̱opi sehuo: \p “Yëꞌë Ëjaëni sahuë. Ja̱ doꞌire oiyë. Huesëyë, jero saꞌna sani nehuë.” \p \v 14 Ja̱je se ca to̱co, se po̱nëco Jesure ñao, i̱ti macare nëcaquëna. Ñacotaꞌa Jesupi cuasaye pa̱o. \v 15 Ja̱ maca Jesupi i̱ote se̱jiꞌi: \p “¿Nomio, i̱quere oicoꞌni? ¿Neni coꞌecoꞌni?” \p Caquëna, i̱ti maca tsio ñaquë api cuasaco cao: \p “Ëjaë, mëꞌëpi sasiquë pani quëajë̱ꞌë, mëꞌë ne sito. Quëaëna, yëꞌëpi i̱te sasiꞌi.” \p \v 16 Ja̱ maca Jesupi capi, i̱ote: \p “¡María!” \p Caquëna, i̱opi po̱nëni cao, hebreo cocapi: \p “¡Raboni!” Ja̱je caye cato cao, yeꞌyaquë. \p \v 17 Ja̱ maca Jesupi capi: \p “Tse̱amaꞌo, ñuꞌijë̱ꞌë. Ja̱ yëꞌtaꞌa jaꞌquë quëꞌro saimaꞌquë aꞌë. Ja̱je paꞌiquëtaꞌare sani quëajë̱ꞌë, yëꞌë yoꞌje tsi̱re. Pëca jaꞌquë quëꞌrona cuiꞌne mai Diusu quëꞌrona saiyë.” \p \v 18 Caquëna, ja̱ maca María Magdalenapi sani i̱ yeꞌyaquë paꞌisicohuaꞌire quëao. Ëjaëni ñahuë, caco. I̱pi ja̱je quëajë̱ꞌë, caëna, cayë, cao. \s1 Jesupi I̱ Yeꞌyacohuaꞌina Ñaiseꞌe \r (Mt 28.16-20; Mr 16.14-18; Lc 24.36-49) \p \v 19 Ja̱re ja̱ muꞌse duꞌru coꞌamaña ne muꞌse ñami paꞌi maca i̱ yeꞌyacohuaꞌipi tuꞌrihuëna judío pa̱ini caꞌrajë cacani eta saꞌro si̱osicohuaꞌipi paëꞌë. Paꞌijëna, Jesupi i̱ohuaꞌi jopona ñaiquë pëpaquë capi: \p “Deꞌoye paꞌijë̱ꞌë.” \p \v 20 Ja̱ se ca tëjini i̱ jë̱ña cuiꞌne i̱ coripa i̱ñopi. Ja̱ maca Ëjaëre papi cuasajë sihuahuë. \v 21 Ja̱ maca cuiꞌnaëpi Jesús ca co̱pi: \p “Deꞌoye paꞌijë̱ꞌë, mësaru. Jaꞌquë yëꞌëre jëjo daoseꞌeje̱ cuiꞌne yëꞌëje̱ mësaruteje̱ jëjo saoyë.” \p \v 22 Ja̱je cani sëcopi i̱ohuaꞌina, sëcoquë capi: \p “Deꞌo joyore pare pajë̱ꞌë. \v 23 Mësarupi sa̱i deꞌhuacaicohuaꞌini i̱ohuaꞌi tayo yoꞌoseꞌe sa̱i deꞌhuacaiye paꞌiji. Mësaru sa̱i deꞌhuacaimaꞌcohuaꞌini i̱ohuaꞌi tayo yoꞌoseꞌe sa̱i deꞌhuacaiye peoji.” \s1 Tomáspi Jesús Huëisiquëre Ñaseꞌe \p \v 24 Tomás Jesús doce soisicohuaꞌi aquëpi cuiꞌne yequë mami Gemelo hueꞌequëpi Jesús ñai maca peopi. Peoquëna, yecohuaꞌiseꞌe paëꞌë. \v 25 Peoquëna, ñasicohuaꞌipi Jesús yeꞌyacohuaꞌipi quëahuë, Ëjaëni yëquë ñahuë cajë. Cajëna, Tomáspi capi: \p “Yëꞌëpi i̱ jë̱të quë̱na ñaca cojena cuiꞌne i̱ coripa ui cojena yëꞌë jë̱tëpi sani ñamaꞌë pani i̱re papi caye pa̱jaꞌquë aꞌë.” \p \v 26 Ocho muꞌseña tëto saisi maca i̱ yeꞌyacohuaꞌipi huëꞌena tsiꞌsicohuaꞌipi paëꞌë. Paꞌijëna, ja̱rote Tomásje̱ co̱ni pajiꞌi, yure cato. Ja̱ maca Jesús ñaipi, eta saꞌnoa si̱oseꞌepi paꞌiquëtaꞌare. Ja̱ maca pëpaquë capi: \p “Deꞌoye paꞌijë̱ꞌë.” \p \v 27 Ja̱ maca capi, Tomásre: \p “Mëꞌë jë̱tëpi i̱ñona sa̱ꞌijë̱ꞌë. Sa̱ꞌi ñajëꞌë, yëꞌë jë̱ñare. Mëꞌë jë̱tëre dajë̱ꞌë. Dani yëꞌë coripa ui cojena sa̱ꞌijëꞌë, tsoerepa jëa coemaꞌë paꞌija̱ꞌquë nuñere paꞌë caquë asaja̱ꞌquë.” \p \v 28 Ja̱ maca Tomáspi sehuopi: \p “Yëꞌë ¡Ëjaë cuiꞌne yëꞌë Diusu!” \p \v 29 Caquëna, Jesupi capi: \p “Tomás yuretaꞌa asare payë, mëꞌë yëꞌëre ñasi doꞌire. Sihuayë, yëꞌëre ñamaꞌcohuaꞌipi coa quëayena asani nuñere paꞌë cajë cuasacohuaꞌire.” \s1 Me Nejaꞌcopi Iye Toya Pëpë Paꞌicoꞌni \p \v 30 Jesús jaiye yoꞌopi i̱ yeꞌyacohuaꞌi ñajëna, pa̱i yoꞌo ti̱ꞌa maꞌñere ja̱ yoꞌoseꞌe toya pëpëna siꞌaye toyaseꞌe peoji. \v 31 Ja̱je paꞌiquëtaꞌare iye cato mësarupi Jesure i̱re papi Cristo huasoquë api, cajë cuiꞌne Diusu mamaquëre papi cajë asani ti paꞌiyere ti̱ꞌajajë cajë toyaseꞌe aꞌë. \c 21 \s1 Jesupi Siete I̱ Yeꞌyacohuaꞌina Ñaiseꞌe \p \v 1 Ja̱ jeteyoꞌje Jesús ti̱jupë i̱ yeꞌyacohuaꞌina ñaipi, Tiberias jaira të̱ꞌtëpana. Ñaini ñeje yoꞌopi: \v 2 Simón Pedropi cuiꞌne Tomás Gemelo hueꞌequë cuiꞌne Natanael Caná yeja Galilea aquë cuiꞌne Zebedeo mamajë cuiꞌne cayaohuaꞌi Jesús yeꞌyacohuaꞌi co̱ni paëꞌë. \v 3 Paꞌijëna, Pedropi capi: \p “Huaꞌire sani nesiꞌi.” \p Caquëna, yecohuaꞌije̱ cahuë: \p “Yëquëje̱ mëꞌë ja̱ꞌre sañuꞌu.” \p Cani saëꞌë, teꞌe i̱ ja̱ꞌre co̱ni yohuëna aya mëni. Ja̱ ñami huaꞌire neñe pa̱huë. \v 4 Ñata to̱me maca Jesús tsiaya të̱ꞌtëpare nëcapi, i̱ yeꞌyacohuaꞌipi huesëhuë, i̱queiꞌni cajë. \v 5 Ja̱ maca capi, Jesupi: \p “¿Tsi̱dohuë, huaꞌi neñe pa̱re?” \p Caquëna, i̱ohuaꞌipi cahuë: \p “Pa̱huë, neñe.” \p \v 6 Ja̱ maca Jesús capi: \p “Yohuë ëja te̱ꞌtena huaꞌi yoꞌecore je̱o dëojë̱ꞌë. Ja̱ maca mësaru nejaꞌcohuaꞌi aꞌë.” \p Caëna, i̱ caseꞌeje̱ je̱o dëohuë. Je̱o dëorena, huaꞌipi ti̱mëni dëquëcona, naë ti̱ꞌañe pa̱huë. \v 7 Ja̱ maca Jesús ai yëquëpi Pedrore capi: \p “¡Mai Ëjaëre papi!” \p Ja̱je ca macarepa asayepi Simón Pedropi i̱ ë̱mëje juꞌicore se su̱ñani sa dujiꞌi, tsiayana. \v 8 Yecohuaꞌi cato yohuëja̱ꞌa tsio daëꞌë, mejahuëna, huaꞌi yoꞌerë naëjë. Coa cien metro pajiꞌi, të̱ꞌtëpa ti̱ꞌañe. \v 9 Yejana ti̱tani tu̱majë ti̱ꞌahuë, tsoe toa suasicopi paꞌina. Cuiꞌne huaꞌi, pan pajiꞌi, toa ë̱mëjeꞌna tu̱ñaseꞌepi. \v 10 Ja̱ maca Jesupi capi: \p “Dajë̱ꞌë, huaꞌire mësaru nesicohuaꞌini.” \p \v 11 Simón Pedropi yohuëna aya mëni huaꞌi yoꞌecore cu̱tihuëre pana naë mapi, mejahuëna huaꞌi ti̱mësiconi. Ciento cincuenta y tres huaꞌire nehuë. Ja̱je paꞌiquëtaꞌare huaꞌi yoꞌerë tëiye pa̱o. \v 12 Ja̱ maca Jesupi capi: \p “Dani huaꞌi a̱ijëꞌë.” \p Teꞌije̱ i̱te i̱queiꞌni, mëꞌë caquë se̱ñe pa̱pi. Siꞌaohuaꞌi Ëjaëre papi cajë asahuë. \v 13 Ja̱ jeteyoꞌje Jesupi panpë i̱ni huaꞌquequë a̱opi siꞌaohuaꞌire, cuiꞌne huaꞌireje̱ huaꞌquequë a̱opi. \p \v 14 Iye cato toaso̱ñe aco pajiꞌi, i̱ohuaꞌi i̱te ñaseꞌe ju̱ꞌisiquëpi huëisiquëre. \s1 Simón Pedrore Jesús Caseꞌe \p \v 15 A̲o a̱ni tëjisi jeteyoꞌje Jesupi se̱jiꞌi, Pedrore ñeje: \p “Simón Jonás mamaquë, ¿iye jerepa mëꞌë yëꞌëre oiquë?” \p Caquëna, Pedropi sehuopi: \p “Ja̱je paꞌijë̱ꞌë, Ëjaë. Mëꞌëpi tsoe asayë, yëꞌë mëꞌëre oiye.” \p Caquëna, Jesupi capi: \p “Ja̱je paꞌito yëꞌë yëi ñamare deꞌoye ñacaijë̱ꞌë.” \p \v 16 Ti̱jupë se̱ni co̱pi, cayaye acore: \p “Simón Jonás mamaquë, ¿yëꞌëre oiquë?” \p Caquëna, Pedropi sehuopi: \p “Ja̱je paꞌiji, Ëjaë. Mëꞌëpi tsoe asayë, yëꞌë mëꞌëre oiye.” \p Caquëna, Jesupi capi: \p “Ja̱je paꞌito yëꞌë yëi ñamare ñacaijë̱ꞌë.” \p \v 17 Toaso̱ñe acore se̱jiꞌi: \p “Simón Jonás Mamaquë, ¿yëꞌëre mëꞌë yëquë?” Ja̱ maca Pedro oi tsia nepi, toaso̱ñe acore yëquë mëꞌë yëꞌëre oiquë caquëna. Ja̱ maca sehuopi Pedro: \p “Ëjaë, mëꞌëpi siꞌaye asayë, yëꞌë mëꞌëre oiye.” \p Ja̱ maca Jesupi capi: \p “Yëꞌë yëi ñamare deꞌoye ñacaijë̱ꞌë. \v 18 Nuñerepa mëꞌëre cayë, ai po̱sërepa paꞌi maca, mëꞌëseꞌe ca̱ña su̱ñani mëꞌë yë hue̱ꞌñana sai paꞌisiquë aꞌë. Ja̱je paꞌiquëtaꞌare ai hua̱nou deꞌosi maca coa jë̱tëre nëocaina, yequëpi su̱ñacaija̱ꞌquë api. Ja̱ maca mëꞌë saiye yëmaꞌtona saja̱ꞌquë api.” \p \v 19 Ja̱je Jesús cani capi: Pedro ju̱ꞌiñepi Maijaꞌquë deꞌoquërepa paꞌiye i̱ñocai ja̱ꞌñere quëaquë. Ja̱ jeteyoꞌje capi: \p “Tuijë̱ꞌë, yëꞌëre.” \s1 Jesús Oiquërepa \p \v 20 Coꞌiquë Pedro ñaquëna, i̱ ai oiquëre papi Jesure tujiꞌi, Jesure tse̱amaꞌnë a̱o a̱i maca jaꞌye ñuꞌi, “Ëjaë, ¿nepi coso yehuoja̱ꞌcohuaꞌi aꞌni?” caquë se̱siquëpi. \v 21 Pedropi ñani Jesure se̱jiꞌi: \p “¿Ëjaë, iquëretaꞌa me yoꞌoye paꞌija̱ꞌcoaꞌni?” \p \v 22 Caquëna, Jesupi capi: \p “Yëꞌë coꞌi macaja̱ꞌa huajëquë iquë paꞌija̱quë caquë paꞌito ¿i̱quepi mëꞌëre coꞌaquëꞌni? Mëꞌë cato yëꞌëni tuijë̱ꞌë.” \p \v 23 Ja̱ maca iye caseꞌere Jesús oiquërepa sehuosicohuaꞌi jupëpi asahuë. Asani cuasahuë, iquë cato ju̱ꞌiñe pa̱jaꞌquë api. Ja̱je Jesús cato ju̱ꞌiñe pa̱jaꞌquë api caye pa̱pi. I̱ cato capi: “¿Yëꞌë coꞌi macaja̱ꞌa huajëquë paꞌija̱quë caquë paꞌito i̱quepi mëꞌëre coꞌaquëꞌni?” \p \v 24 Iye coca toyaquë cato i̱ oiquëpi toyayë, nuñerepa cocare quëaquë. Ja̱je paꞌina, nuñerepa cocare caji cajë asayë. \p \v 25 Jesús yoꞌoseꞌe jaiye paꞌiji, paꞌiquëtaꞌare toyaye pa̱ñë. I̱ yoꞌoseꞌe ñape toyañuꞌu cajë yoꞌocohuaꞌi pani toya saoye peoji, siꞌa yeja maca toya pëpi ti̱më huesotoje̱. Ja̱ yëꞌtaꞌapi toyaye patiꞌñe paꞌio. Ca tëjihuë. Ja̱je paꞌija̱quë.