\id ACT - Secoya NT -Ecuador 2012 (DBL -2013) \h HECHOS \toc1 Los Hechos \toc2 Hechos \toc3 Hch \mt1 LOS HECHOS \c 1 \s1 Maijaꞌquë I̱ Joyore I̱sisiꞌi Ca Nëoseꞌe \p \v 1 Yëꞌë cajei Teofilo, yëꞌë duꞌru macarepa toya pëpëna siꞌaye Jesuja̱ꞌa macarepa yoꞌo huëoquë yoꞌoseꞌe cuiꞌne i̱ yeꞌyaseꞌe, cuiꞌne i̱ maꞌtëmona sai macaja̱ꞌa yoꞌoseꞌe siꞌaye toyahuë. \v 2 Ja̱ yëꞌtaꞌa maꞌtëmo saimaꞌnë i̱ jëjo saocohuaꞌire joꞌya sahuani deꞌo joyo co̱caiyepi i̱ohuaꞌi yoꞌo ja̱ꞌñe quëaëña. \v 3 Cuiꞌne ju̱ꞌisiquëpi huajëquërepa paꞌiji cajë ñajajë caquë ja̱ꞌnë paꞌiseꞌeje̱ paꞌirepa pani i̱ñoquë cuarenta muꞌseña ñaiquë Diusu cua̱ñe te̱ꞌtere quëaëña, ja̱ohuaꞌire. \p \v 4 Ja̱ yëꞌtaꞌa Jesús i̱ jëjo saocohuaꞌi ja̱ꞌre paꞌi caëña: \p “Jerusalénpi saimaꞌpë utejë̱ꞌë, jaꞌquë mësarute i̱sisiꞌi ca nëoseꞌere yëꞌë quëaseꞌere. \v 5 Juan cato ocopi dopi. Ja̱je paꞌiquëtaꞌare aꞌri maña se ñata sao muꞌseña mësaru cato deꞌo joyore pani do cua̱ñojaꞌcohuaꞌi paꞌija̱ꞌcohuaꞌi aꞌë, oco doyeje̱ paꞌye.” \p \v 6 Jesús quëꞌrona tsiꞌsija̱ni Jesure se̱iꞌë ñeje: \p “Ëjaë, ¿mëꞌë yurepi Israel pa̱i ëjaëre necaija̱ꞌquë aꞌë, yëquëre deꞌoye cua̱ñejaꞌquëre?” \p Cajëna, Jesupi sehuoëña: \p \v 7 “Ja̱ cato pa̱i asaye peoye aꞌë. Coa jaꞌquëseꞌe neñe paꞌiji. Ja̱je paꞌina, mësaru i̱ti nejaꞌa muꞌse cuiꞌne ti̱ yoꞌoja̱ꞌa tëcahuëje̱ asaye peoji. \v 8 Ja̱je paꞌiquëtaꞌare deꞌo joyopi mësaruna dani paꞌi maca tutu i̱si cua̱ñoni Jerusalén, Judea yeja, Samaria yeja, coa siꞌa yeja paꞌicohuaꞌire quëacaija̱ꞌcohuaꞌi aꞌë, yëꞌë yoꞌoseꞌe ayere.” \p \v 9 Ja̱ se ca tëjini ñajë nëcajëna, Jesús maꞌtëmona sa cua̱ñoëña. Sa cua̱ñoquëna, siriopi i̱te peo hue̱ꞌñarepa tsio dani hueso. \v 10 Ja̱ yëꞌtaꞌa Jesús maꞌtëmona mëiñere ñajë nëcajëna, peo hue̱ꞌña paꞌisicohuaꞌipi caya ë̱mëohuaꞌi pojaꞌi juꞌi ca̱ña juꞌicohuaꞌipi ñaini caëña, i̱ohuaꞌire: \p \v 11 “Galilea pa̱i ¿me yoꞌojë maꞌtëmore ñajë nëcayeꞌni? Iquë Jesús mësaru ja̱ꞌre paꞌisiquëpi yure maꞌtëmo sa cua̱ñosiquë cuiꞌnaëpi coꞌija̱ꞌquë api, mësaru ñajëna, saiseꞌeje̱ paꞌye.” \s1 Judas Paꞌisi Saꞌrona Matiaspi Tsioja̱iseꞌe \p \v 12 Ja̱ maca Jesús jëjo saocohuaꞌi Olivos ai cu̱tihuëpi teꞌe kilómetro sani Jerusalénna coꞌireña, ja̱ohuaꞌi cato saëꞌë, huajë muꞌse ja̱ jaꞌye cuꞌiye paꞌiji, cua̱ñeseꞌe jaꞌye. \v 13 Ja̱ maca pa̱i daripëna ti̱ꞌani i̱ohuaꞌi huero pëani paꞌi huëꞌe ë̱mëjeꞌe tuꞌrihuëna mëni pëareña. I̱ti pëasicohuaꞌi cato paꞌiyë: Pedro, Juan, Jacobo, Andrés, Felipe, Tomás, Bartolomé, Mateo, Alfeo mamaquë Jacobo, Simón yequë mami hueꞌyosiquë Zelote, cuiꞌne Jacobo mamaquë Judas. \v 14 Siꞌaohuaꞌi ja̱ohuaꞌi Jesús yoꞌje tsi̱ ja̱ꞌre, cuiꞌne Jesús pëca jaꞌco María ja̱ꞌre co̱ni, cuiꞌne yequë nomiohuaꞌi ja̱ꞌre co̱ni teꞌe cuasayepi siꞌanë Maijaꞌquëre se̱ñuꞌu cajë tsiꞌsijë paëꞌë. \p \v 15 Ciento veinte sehuosicohuaꞌi paꞌicohuaꞌipi ja̱ muꞌseña teꞌe macana tsiꞌsirena, Pedropi jopore pana huëni nëcani caëña, ñeje: \p \v 16 “Maijaꞌquë doꞌijë, Jesure tse̱acohuaꞌire sai saquë Judas yoꞌo ja̱ꞌñere Maijaꞌquë joyopi Davidre duꞌru quëaëña. Quëaquëna, toyapi. Ja̱ toyaseꞌe, Maijaꞌquë joyo caseꞌe ti̱ꞌañe pajiꞌi. \v 17 Judas cato mai aquë pajiꞌi. Cuiꞌne mai neñe ayere co̱ nequë pajiꞌi. \v 18 Ja̱je paꞌiquëtaꞌa, coꞌaye yoꞌo doꞌire sa̱isi curiquëpi yejare huerohuë. Ja̱je paꞌiquëtaꞌare Judas cato si̱opëja̱ꞌa meñe to̱meni ë̱tatuꞌu joquëna, siꞌaye ë̱ta mea etaëna, ju̱quëña. \v 19 Ja̱ yoꞌoseꞌere Jerusalén paꞌicohuaꞌipi asani i̱ti tsiore hueꞌyohuë, tsie tsio. I̱ohuaꞌi cocarepa cato Acéldama hueꞌyoreña. \v 20 Ja̱je paꞌina, Salmos toya pëpë caji: \q1 I̱ paꞌisi huëꞌe je̱ocosi huëꞌe paꞌija̱ꞌcoa, \q1 Pëa co̱maꞌa huëꞌe. \m Cuiꞌne caji, yequeje̱: \q1 I̱ yoꞌoraꞌaseꞌere yequëpi yoꞌoye paꞌiji. \p \v 21 Deꞌoji. Maipi iye macare payë, Jesús mai ja̱ꞌre paꞌi macapi, mai ja̱ꞌre siꞌanë paꞌicohuaꞌire Jesure Juan oco do macapi cuiꞌne i̱ maꞌtëmo mëi macana mai ja̱ꞌre paꞌicohuaꞌire. \v 22 Ja̱je paꞌina, deꞌoji, ja̱ohuaꞌi aquëni teꞌire maire tsioja̱ꞌquëre neñe. Nerena, ja̱ëpi mai ja̱ꞌre co̱ni teꞌe Jesús ju̱ꞌisiquëpi huëjiꞌi, quëaja̱ꞌquëre.” \p \v 23 Casi maca coꞌejë cayaohuaꞌire ti̱ꞌareña, José Barsabás cuiꞌne Matias. Josépi yequë mami Justo hueꞌequë pajiꞌi. \v 24-25 Ti̱ꞌani Maijaꞌquëre ñeje se̱iꞌë: \p “Jaꞌquë, mëꞌëpi pa̱i cuasaye ta̱ꞌñe asaquë aꞌë. Yëquëre i̱ñojëꞌë, ¿jequë aꞌni, mëꞌë joꞌya nesiquërepa mëꞌë jëjo saoquërepa Judas coꞌaye yoꞌoquë ne huesësiquë neraꞌaseꞌe nejaꞌquë?” \p \v 26 Se̱ni tëjini neñañuꞌu cajë yoꞌojëna, Matiasna Jesús jëjo saoquë paꞌiye to̱mepi. To̱meina, ja̱re i̱ti macapi, Jesús once jëjo saocohuaꞌi ja̱ꞌre co̱ni paꞌiquë po̱nëpi. \c 2 \s1 Maijaꞌquë Joyo Daiseꞌe \p \v 1 Judío pa̱i fiesta Pentecostés muꞌse ti̱ꞌasi maca siꞌaohuaꞌi sehuosicohuaꞌi teꞌe macana tsiꞌsini paëꞌë. \v 2 Paꞌijëna, cuasamaꞌtore papi jai tutu jupë pi̱sico jutayeje̱ paꞌyerepa maꞌtëmopi pi̱sico jutaëña. Jutani i̱ti pi̱siyepi siꞌa huëꞌe ti̱mëëña, i̱ohuaꞌi paꞌi hue̱ꞌña. \v 3 Ja̱ maca pa̱i ñapere toa corohuë̱aje paꞌyepi i̱ohuaꞌi si̱opë̱ana ñai nëcareña. \v 4 Ja̱ maca yuretaꞌa siꞌaohuaꞌi deꞌo joyopi ti̱mësicohuaꞌi pateña. Paꞌijë joyo necaina, yequë pa̱i cocapi careña. \p \v 5 Ja̱ muꞌseña Judío pa̱i siꞌa hue̱ꞌña paꞌicohuaꞌipi Jerusalénna tsiꞌsicohuaꞌipi pateña, deꞌoye yoꞌo pa̱ipi. \v 6 Paꞌicohuaꞌipi tutu pi̱siyeje̱ paꞌyere asani tsiꞌsireña, i̱ti pi̱si hue̱ꞌñana. Tsiꞌsini asareña, i̱ohuaꞌi cocapi, sehuosicohuaꞌipi cajëna. Asajë ¿merepa ja̱je cayeꞌni? cuasahuë. \v 7 Ja̱je cuasajë asa quëquëjë ai coꞌa ju̱ꞌijë sa̱ꞌñe cahuë: \p “¿Siꞌaohuaꞌi icohuaꞌi Galilea pa̱itaꞌa pa̱i ñape cocapi cayeꞌni? \v 8 ¿Me neni pa̱i ñape cocare papi cajëna, asayeꞌni? \v 9 Iye maca paꞌiyë, Partia pa̱i, Elam pa̱i, Media pa̱i, Mesopotamia pa̱i, Judea pa̱i, Capadocia pa̱i, Ponto pa̱i, cuiꞌne Asia yeja pa̱i, paꞌiyë. \v 10 Paꞌiyë cuiꞌne Frigia pa̱i, Panfilia pa̱i, Egípto pa̱i, cuiꞌne Cirene quëꞌro Libia pa̱ije paꞌiyë. Paꞌiyë, cuiꞌne romano pa̱ije, coa dani paꞌicohuaꞌije̱ judío pa̱irepa cuiꞌne judío pa̱i yoꞌoye coa se yeꞌyesicohuaꞌije̱ paꞌiyë. \v 11 Paꞌiyë, cuiꞌne Creta pa̱i cuiꞌne Arabia pa̱ije siꞌaohuaꞌi paꞌicohuaꞌipi asahuë, Maijaꞌquë deꞌoyerepa yoꞌoyere pa̱i ñape cocapi cajëna.” \p \v 12 Siꞌaohuaꞌi quëquë huesësicohuaꞌi paëꞌë, jerepa yeque cuasaye peoyerepa. Ja̱je paꞌijë sa̱ꞌñe se̱iꞌë: \p “¿I̱quere pare quëaquëꞌni, iye yoꞌoyere?” \p \v 13 Cajëna, yecohuaꞌipi cueꞌcuejë careña: \p “Ja̱ohuaꞌi cato da huesoquëna, yoꞌojë cayë.” \s1 Pedro Caye Ja̱ohuaꞌire \p \v 14 Cajëna, ja̱ maca Jesús jëjo saocohuaꞌi aquë Pedropi yecohuaꞌi i̱ cajeohuaꞌi once paꞌiohuaꞌi ja̱ꞌre co̱ni huëni nëcani tutu capi, ñeje: \p “Judío pa̱i cuiꞌne siꞌaohuaꞌi Jerusalén paꞌicohuaꞌi asajë̱ꞌë. Iye mësaruje̱ yëꞌë caquëna, deꞌoye asajë̱ꞌë. \v 15 Icohuaꞌi daquëna yoꞌojë camaꞌpë paꞌiyë, mësaru cuasayeje̱ paꞌye, yurena nueve paꞌito me cuepeyeꞌni. \v 16 Iye cato coa ai jerepa Maijaꞌquë caye quëacaiquë Joel caquë paꞌiseꞌepi ti̱ꞌaquë yoꞌoquëna cayë. I̱ caseꞌe cato caji: \q1 \v 17 Tëji muꞌseñarepa yëꞌë joyore pa̱ina i̱sija̱ꞌquë aꞌë caji, Maijaꞌquë. \q1 I̱sina, mësaru mamajë ë̱mëohuaꞌi cuiꞌne nomiohuaꞌi yëꞌë ayere caja̱ꞌcohuaꞌi aꞌë, \q1 Po̱sëohuaꞌipi ca̱imaꞌpëtaꞌa ca̱ni ñañeje paꞌye ñajëna, quëasiꞌi. \q1 Cuiꞌne aiohuaꞌi huëo hue̱ꞌñajaꞌa ñajëna, quëasiꞌi. \q1 \v 18 Ja̱ muꞌseña yëꞌë joꞌyaohuaꞌi ë̱mëohuaꞌina cuiꞌne nomiohuaꞌina yëꞌë joyore i̱sisiꞌi. \q1 I̱siquëna, yëꞌë ayere quëacohuaꞌi paꞌija̱ꞌcohuaꞌi aꞌë. \q1 \v 19 Cuiꞌne maꞌtëmopi pa̱i ti ña maꞌñere i̱ñoñe paꞌija̱ꞌcoa, \q1 Cuiꞌne yejare i̱ñosiꞌi, tsiepi, toapi, cuiꞌne toa picopi, \q1 \v 20 Ë̲së miamaꞌquë deꞌoja̱ꞌquë api, \q1 Cuiꞌne ñañëje tsieje̱ paꞌi deꞌoja̱ꞌquë api, \q1 Iye cato mai Ëjaërepa ja̱ daimaꞌnë paꞌi ja̱ꞌñe aꞌë. \q1 I̱ dai muꞌserepa cato ëja muꞌserepa cuiꞌne deꞌo muꞌserepa pasipi. \q1 \v 21 Ja̱ muꞌseña siꞌaohuaꞌi yëꞌëre se̱cohuaꞌi ti̱ꞌajaꞌcohuaꞌi aꞌë, huaso cua̱ñosicohuaꞌi paꞌiye. \m Toyapi, Joel. \p \v 22 Israel pa̱i asajë̱ꞌë, yëꞌë caquëna. Mësarupi tsoe asayë, Jesús Nazaret aquë pa̱i pajiꞌi. Paꞌina, Maijaꞌquëpi mësaru ña hue̱ꞌñana i̱repa paꞌiye i̱ñopi. I̱ñoquë Jesuja̱ꞌa Maijaꞌquëpi pa̱i yoꞌo ti̱ꞌa maꞌñere cuiꞌne jaiye deꞌoyere pare yoꞌo i̱ñopi. \v 23 Ja̱je paꞌitaꞌare Maijaꞌquë tsoe ja̱je yoꞌosiꞌi cuasa nëoseꞌeje̱ paꞌye, mësaruna i̱te tse̱ani que̱ni huani je̱ohuë, coꞌacohuaꞌi jëñaja̱ꞌa. \v 24 Ja̱je huani je̱osicohuaꞌitaꞌare Maijaꞌquëpi ju̱ꞌiñe hue̱seꞌere peo hue̱ꞌña nejoni huajëquëre huëopi, je i̱ paꞌimaꞌquëni ju̱ꞌiñepi meñe quëco pacoꞌni. \v 25 Pa̱i ëjaërepa David Jesús ayere caquë capi, ñeje: \q1 Ëjaëpi yëꞌë ti̱ñare pare paꞌina, i̱seꞌere siꞌanë ñahuë. \q1 I̱pi yëꞌë ëja te̱ꞌtere paꞌito, yëꞌëre siꞌaye coꞌaye paꞌinije ne ta̱oñe peoji. \q1 \v 26 Ja̱je paꞌina, ai sihuayë, yëꞌë joyopi, sihuaquë yëꞌë yëꞌopopi jë̱jëñë. \q1 Mëꞌëpi ñacaina, quëcoquë pëa huajëja̱ꞌquë aꞌë. \q1 \v 27 Ja̱re mëꞌëpi yëꞌëre ta̱si daripëna je̱omaꞌë paꞌija̱quë aꞌë. \q1 Cuiꞌne yëꞌë mëꞌë deꞌo joꞌyaë ca̱pë ja̱ꞌju tiya huesëyeje̱ pa̱jaꞌcoa, mëꞌëpi ë̱sequëna. \q1 \v 28 Mëꞌëpi yëꞌëre i̱ñohuë, paꞌi maꞌare pare, \q1 Cuiꞌne mëꞌë ja̱ꞌre co̱ni paꞌi ai sihuaja̱ꞌquë aꞌë, yëꞌë. \m Ja̱je capi, David, Jesús ca ja̱ꞌñe. \p \v 29 Israel pa̱i asajë̱ꞌë, David mai ñecuë tsoe ju̱quëna, ta̱jë paꞌa̱huëꞌë. Yureje̱ i̱te ta̱jë paꞌisicoje̱ huiꞌyomaꞌcopi paꞌico. \v 30 Israel pa̱i ëjaërepa David cato Maijaꞌquëre quëacaiquë pajiꞌi. Ja̱je paꞌipi asapi, Maijaꞌquë care paquëpi ca nëoseꞌere i̱ tsëcapë aquëni Maijaꞌquëpi Israel pa̱i ëjaëre pare necai ja̱ꞌñere, i̱ meñe najeini. \v 31 Ja̱je paꞌina, David ñaquë cayeje̱ paꞌyere capi, Cristo huëi ja̱ꞌñere. I̱o caseꞌe cato caji: ‘ta̱si daripëre u̱i huesëye pa̱jaꞌquë api,’ cuiꞌne ‘i̱ ca̱pëje̱ ja̱ꞌju tiya huesëye pa̱jaꞌcoa,’ capi. \v 32 Ja̱je paꞌiye sëte Maijaꞌquëpi Jesure ja̱re David casiquëni huëopi, huajëquëre. Ja̱ yoꞌoseꞌe yëquëpi ñasicohuaꞌi aꞌë. \v 33 Ja̱je paꞌina, Maijaꞌquëpi Jesure i̱ ëja te̱ꞌte ñuꞌijaꞌquëre nepi, jerepa paꞌire pare. Ja̱je neina, pëca jaꞌquëni deꞌo joyore pare i̱si cua̱ñopi i̱ ca nëosiquëre i̱si cua̱ñoni i̱pi yure pa̱i ñapere huahuecajiꞌi, huahuecaiyere ja̱re yure mësaru ñajë cuiꞌne asahuë capi. \v 34 Ja̱je paꞌina, Davidpi maꞌtëmo mëiñe pa̱pi. Ja̱je paꞌiye sëte capi: \q1 Ëjaëpi yëꞌë Ëjaëre capi: \q1 ‘Jaꞌrujë̱ꞌë, yëꞌë ëja te̱ꞌtena, \q1 \v 35 Yëꞌëpi mëꞌëre sa̱ñope yoꞌocohuaꞌire mëꞌë quë̱o huëꞌehuëna jëjo o̱a sao macaja̱ꞌa.’ \p \v 36 Ja̱je paꞌina, Jesús mësaru que̱ni huani je̱ocosiquëre Diusupi Ëjaëre pare Cristo huasoquëre nepi. Iyere cato Israel pa̱i asaye paꞌiji.” \p \v 37 Ja̱je Pedro caquëna, asani joyore papi ai coꞌa ju̱ꞌijë oijë Pedrore cuiꞌne i̱ cajeohuaꞌire once paꞌiohuaꞌireje̱ se̱iꞌë, ñeje cajë: \p “¿Yëquë yure me nejaꞌcohuaꞌi aꞌni, Maijaꞌquë doꞌijë?” \p \v 38 Se̱jëna, Pedro capi: \p “Mësaru tayo yoꞌoseꞌere sa̱i to̱ cua̱ñoñe cani cuiꞌne deꞌo joyore i̱sija̱ꞌquë cani mësaru ja̱ꞌnë cuasaseꞌere je̱oni Maijaꞌquëna po̱nëñe paꞌiji. Ja̱je yoꞌoni pa̱i ñape Jesuni cuasajë oco do cua̱ñoñe paꞌiji. \v 39 Maijaꞌquë i̱ joyo i̱sisiꞌi ca nëoseꞌe mësaru. Mësaru mamajë cuiꞌne soꞌo paꞌicohuaꞌi cuiꞌne siꞌaohuaꞌi Maijaꞌquë yë soija̱ꞌcohuaꞌi tse̱ aꞌë.” \p \v 40 Yequeje̱ cuiꞌne capi, Pedro: \p “Huasosicohuaꞌi paꞌijë̱ꞌë, ai coꞌacohuaꞌi jopo paꞌicohuaꞌipi.” Ja̱je caquë yëhuopi. \p \v 41 I̱ ja̱je caquë yëhuoye asasicohuaꞌiseꞌe oco do cua̱ñoni tres mil Jesure sehuocohuaꞌi paëꞌë, ja̱ maca. \v 42 Paꞌijë siꞌaohuaꞌi Jesús jëjo daocohuaꞌi yeꞌyayere deꞌoye sehuocaijë nuñerepa paëꞌë. Paꞌijë sa̱ꞌñe deꞌoye yoꞌojë, Maijaꞌquëre se̱jë cuiꞌne a̱o yëtoni a̱ijë paëꞌë, Jesús yoꞌoseꞌere cuasajë. \s1 Duꞌru Macarepa Sehuosicohuaꞌi Paꞌiseꞌe. \p \v 43 Jesús yeꞌyaquë paꞌisicohuaꞌipi jaiye pa̱i yoꞌo ti̱ꞌa maꞌñere yoꞌojëna, ñajë ai cuasareña, merepa ja̱je yoꞌoyeꞌni cajë. \v 44 I̱tire paꞌë cuasajë asasicohuaꞌipi teꞌe cuasajë tsiosicohuaꞌipi paꞌijë coꞌamañaje teꞌe pahuë. \v 45 Siꞌaye i̱ohuaꞌi coꞌamaña i̱sijë curi maña huerojë yecohuaꞌi coꞌamaña caracohuaꞌina i̱sihuë, i̱ohuaꞌire caraye. \v 46 Ja̱je yoꞌojë paꞌicohuaꞌipi siꞌa muꞌseña Maijaꞌquëre se̱jë paëꞌë, Maijaꞌquëre se̱ huëꞌena. Ja̱je yoꞌojë cuiꞌne i̱ohuaꞌi huë̱ꞌñana Jesure cuasajë a̱ore yëtoni a̱ijë teꞌe hue̱ꞌña tsiꞌsini a̱ore huahuejë a̱ijë sihuajë paëꞌë. \v 47 Paꞌijë Maijaꞌquë deꞌoquëre paꞌni cajë paëꞌë. Siꞌaohuaꞌi yecohuaꞌije̱ deꞌo pa̱ire paꞌë cajë ñahuë. Cajë ñajëna, Ëjaëpi jero saꞌna jai pa̱ire i̱te sehuocohuaꞌire nepi. Nequëna, jai pa̱i sehuocohuaꞌi huaso cua̱ñosicohuaꞌi paëꞌë, muꞌse ñape. \c 3 \s1 Cuꞌimaꞌquëre Jujucaiseꞌe \p \v 1 Teꞌe muꞌse naꞌiquëna, Pedropi cuiꞌne Juanpi co̱ni Maijaꞌquëre se̱ hora a las tres paꞌi maca Maijaꞌquëre se̱ huëꞌena saëꞌë. \v 2 Satena, ja̱rote cuꞌimaꞌquëpi Deꞌoco hueꞌyosi eta saꞌro yëꞌquë macare da ñosiquëpi ñuꞌi Pedrore cuiꞌne Juanre caca huëojëna, curiquë se̱jiꞌi. Ja̱ë cato tsi̱ꞌnëna cuꞌimaꞌquë pajiꞌi, da cacacohuaꞌire curiquë se̱jaquë cajë dasiquëpi. Ja̱je paꞌipi siꞌa muꞌseña pa̱ipi i̱te sa̱ñojëna, curi hueroquë ñuꞌiquë pajiꞌi, eta saꞌro yëꞌquë macare ñuꞌi. \v 3 Ja̱je curi ñuꞌi se̱i ñuꞌiquëpi Pedrore cuiꞌne Juanre ñani curiquë se̱jiꞌi, tsoe caca tëjiye jaꞌi macare paꞌijëna. \v 4 Se̱ina, Pedropi i̱te ñani capi: \p “Ñajëꞌë, yëquëni.” \p \v 5 Caquëna, curiquëre i̱sisiꞌquë camaꞌquë cuasaquë i̱seꞌere ñaquëna, \v 6 Pedropi capi, i̱te: \p “Yëꞌë curiquë peoyë. Ja̱je paꞌiquëtaꞌare yëꞌë payere i̱sisiꞌi. Jesús Nazaret aquë mamipi cayë huëni cuꞌijë̱ꞌë.” \p \v 7 Caquë Pedropi ëja te̱ꞌte jë̱tëna tse̱ani naë huëo nëcoquëna, teꞌere papi jëꞌa huëni nëcapi. Huëni nëcaquëna, i̱ nëcañoa cuiꞌne i̱ jëo peto ca̱ jëaye carapi. \v 8 Caraëna, deꞌoye nëcaquë cujiꞌi. Ja̱ maca yuretaꞌa i̱ohuaꞌi ja̱ꞌre tsioni teꞌe Maijaꞌquëre se̱ huëꞌena cacani Maijaꞌquëre deꞌoquëre paꞌni caquë sihuaquë saꞌcaquë yoꞌopi. \v 9 Cacani cuꞌi Maijaꞌquë deꞌoquëre paꞌni caquë sihuaquë yoꞌoquëna, siꞌaohuaꞌi i̱te ñahuë. \v 10 Ñajë quëquë huesëhuë, i̱te yoꞌoseꞌere cuasajë. Noni Maijaꞌquëre se̱ huëꞌe eta saꞌropi Deꞌoco hueꞌe hue̱ꞌñapi curi se̱i ñuꞌina, ñacohuaꞌi sëte quëquëhuë, i̱ cuꞌiye ñani. \s1 Pedro Yëhuoye \p \v 11 I̱ti coꞌyasiquëpi Pedrore cuiꞌne Juanre tse̱ani ñuni saomaꞌë yoꞌopi. Yoꞌoquëna, ña quëquëjë siꞌaohuaꞌi Pórtico de Salomón ca hue̱ꞌñana huëꞌhuëjë saëꞌë, i̱ohuaꞌi paꞌi hue̱ꞌñana ñañuꞌu cajë. \v 12 Jai pa̱i tsiꞌsijëna, ñani Pedro capi: \p “¿Me yoꞌojë Israel pa̱i ai cuasayeꞌni? Iquëre yëquë tutupi pa̱nitaꞌa Maijaꞌquëre yëquë ai oi doꞌipi ne coꞌyarena, cuꞌiyeje̱ ñajë mësaru yëquëseꞌere ai ñañë. \v 13 Iquë ju̱ꞌiquëre cato, mai aiohuaꞌi, Abraham Diusupi Isaac cuiꞌne Jacobo Diusupi ne coꞌyapi. I̱ necaiquë Jesuni jerepa paꞌire i̱ñoquë. Mësaru pa̱i ëjaëna tse̱ani i̱sirena, Pilato deꞌoquë api cuasani joyesiꞌi caquëna, mësaru ë̱sehuë. Ja̱je paꞌina, mësaru ë̱sesiquë paꞌiyere i̱ñoquë yoꞌopi. \v 14 Iquë deꞌoye nuiñe yoꞌoquëni joyeye ë̱sejë pa̱ire huaiquëni joyejë̱ꞌë, cahuë, mësaru. \v 15 Ja̱je yoꞌoni paꞌiye i̱si Ëjaëni mësaru huani je̱ohuë. Ja̱je yoꞌosicohuaꞌitaꞌare Maijaꞌquëpi huajëquëre huëopi, i̱te. Ja̱ yoꞌoseꞌe yëquëpi ñasicohuaꞌi aꞌë. \v 16 Iquë mësaru noni ñaquëre, Jesure necaiquëre pare asa doꞌipi tutu i̱sipi. I̱sina, ñañë, mësaru. Jesure necaiquëre pare asa doꞌipi iquëre ju̱ꞌiñe ti peoquëre pare ne coꞌyapi, mësarupi ñañë, siꞌaohuaꞌi i̱ti yoꞌoseꞌe. \p \v 17 Asayë, yuretaꞌa mësaru Jesure huai maca yoꞌoseꞌe. Mësaru cuiꞌne mësaru ëjaohuaꞌi cato ja̱re cajë yoꞌoyë, cuasamaꞌpë coa noni huesë huani je̱ohuë. \v 18 Ja̱je yoꞌojëna, Maijaꞌquë cato i̱te quëacohuaꞌi ja̱ꞌre Cristo ju̱ꞌiñe paꞌiji tsoe hue̱ꞌña caseꞌere yoꞌo ti̱ꞌapi. \v 19 Ja̱je paꞌina, mësarupi Maijaꞌquëna daijë̱ꞌë. Dani ja̱ꞌnë yoꞌoseꞌe je̱ojëꞌë, mësaru coꞌaye yoꞌoseꞌere të̱no je̱ocaija̱ꞌquëre. Ja̱je yoꞌojëna, ñani Maijaꞌquëpi deꞌoye paꞌiye i̱siꞌñe paꞌi api. \v 20 Tsoe hue̱ꞌña mësarute i̱sisiꞌi, Cristore cuasa nëosiquëni Jesuni jëjo daoquë mësaruna. \v 21 Ja̱je paꞌiquëtaꞌare yure cato i̱te quëacaicohuaꞌi tsoe hue̱ꞌña paꞌisicohuaꞌi ja̱ꞌnë caꞌñeje paꞌye siꞌa coꞌamaña ne deꞌhua macaja̱ꞌa Cristo maꞌtëmore paꞌija̱ꞌquë api. \v 22 Ja̱je paꞌina, mai aiohuaꞌire Moisés quëapi, ñeje: ‘Ëjaë Diusupi yëꞌëje̱ paꞌire i̱te quëacaija̱ꞌquëre nejaꞌquë api, mësaru aquëni. Siꞌaye i̱ caye deꞌoye sehuocaijë̱ꞌë. \v 23 Siꞌaohuaꞌi i̱ caye sehuocaimaꞌcohuaꞌi cato, pa̱i paꞌi daripëpi ti̱rona nejosicohuaꞌi paꞌija̱ꞌcohuaꞌi aꞌë.’ \p \v 24 Siꞌaohuaꞌi Maijaꞌquëre quëacaicohuaꞌi Samuel paꞌinëpi de ñata dao muꞌseña cato iye muꞌseña paꞌi ja̱ꞌñere cahuë. \v 25 Ja̱je paꞌina, mësaru aꞌë, i̱te quëacaicohuaꞌi mamajë Maijaꞌquë i̱sisiꞌi ca nëoseꞌere pacohuaꞌi, Abrahamre ca nëoseꞌe pacohuaꞌi. I̱ caseꞌe cato caji: ‘Mëꞌë tsëcapë acohuaꞌija̱ꞌa iye yeja paꞌicohuaꞌi siꞌaohuaꞌi deꞌoye paꞌiye i̱si cua̱ñojaꞌcohuaꞌi aꞌë.’ \v 26 Ja̱je paꞌina, mësarupi coꞌaye paꞌiyere je̱oni po̱nëjëna, deꞌoye paꞌiye i̱sisiꞌi caquë Maijaꞌquëpi i̱ mamaquëre ju̱ꞌisiquëni huëoni mësaruna duꞌru jëjo daopi.” \c 4 \s1 Pedrore Cuiꞌne Juanre Coye \p \v 1 Pedro cuiꞌne Juan ja̱ yëꞌtaꞌa pa̱ire cajëna, Israel pa̱i ëjaohuaꞌipi cuiꞌne Maijaꞌquëre se̱ huëꞌe ñacai soldado pa̱i ëjaëpi cuiꞌne saduceo pa̱i co̱ni da ti̱tahuë. \v 2 Ti̱tani ja̱ohuaꞌipi pë̱ijë asahuë, ju̱ꞌisicohuaꞌi huëiye paꞌiji, Jesús huëiseꞌepi i̱ñopi cajëna, Pedropi cuiꞌne Juan co̱ni. \v 3 Asani tse̱ahuë. Tse̱ani naꞌi huesëye sëte pa̱ire co hue̱ꞌñana cohuë, se ñatasi muꞌse ñañuꞌu cajë. \v 4 Ja̱je yoꞌojëtaꞌare i̱ti quëaye asasicohuaꞌi jai pa̱i sehuohuë. Ja̱ maca sehuosicohuaꞌire ë̱mëohuaꞌiseꞌere cue̱cueto cinco mil pa̱i paëꞌë. \p \v 5 Ñatasi muꞌse Jerusalénna tsiꞌsihuë, Israel pa̱i ëjaohuaꞌi, aiohuaꞌi cuiꞌne cua̱ñeseꞌe yeꞌyacohuaꞌi co̱ni. \v 6 Ja̱rote Maijaꞌquë huëꞌe ñacai ëjaërepa Anásje̱ pajiꞌi. Paꞌina, cuiꞌne yecohuaꞌije̱ paëꞌë, Caifás, Juan, Alejandro co̱ni. Paꞌijëna, cuiꞌne siꞌaohuaꞌi Maijaꞌquë huëꞌe ñacai ëjaërepa sëcapë tsiꞌsisicohuaꞌipi paëꞌë. \v 7 Paꞌijë cua̱ñehuë, Pedrore cuiꞌne Juanre dajë̱ꞌë. Carena, darena, i̱ohuaꞌi jopona nëconi ñeje cajë se̱iꞌë: \p “¿I̱que tutupi pa̱nitaꞌa i̱quei mamipi mësaru cajë iye ñeje yoꞌoyeꞌni?” \p \v 8 Se̱jëna, Pedro deꞌo joyopi i̱ ja̱ꞌre paꞌiye sëte i̱ohuaꞌire sehuoquë capi: \p “Mai ëjaohuaꞌi cuiꞌne mai aiohuaꞌi asajë̱ꞌë. \v 9 Ju̱ꞌiquëre jujuseꞌere me neni ne coꞌyareꞌni cajë se̱ni asañuꞌu cajë se̱ñe sëte quëasiꞌi. \v 10 Deꞌoji. Ja̱je paꞌito, siꞌaohuaꞌi mësaru asa hue̱ꞌñana quëañuꞌu, siꞌaohuaꞌi Israel pa̱i asaja̱jë cajë. Iquë iye maca siꞌaohuaꞌi mai ñajëna, paꞌiquë cato Jesucristo Nazaret aquë mami doꞌire coꞌyapi, mësaru que̱ni huani je̱orena, Maijaꞌquëpi huajëquëre huëosiquë doꞌire. \v 11 Iquë Jesús mësaru huëꞌe necohuaꞌipi doꞌi peoquëre ñasi quë̱na pë api. Ja̱je paꞌisiquëtaꞌa yure cato i̱ti quëco pa quë̱na përepa deꞌopi. \v 12 Ja̱je paꞌina, Peoji, yequë pa̱ire huasoquë. Maijaꞌquë maire huasoja̱ꞌquëre yequëre necaiye pa̱pi.” \p \v 13 Caꞌraye peoyerepa Pedropi cuiꞌne Juanpi co̱ni cajëna, ñajë ëjaohuaꞌipi cuasahuë, icohuaꞌi ai yeꞌyemaꞌcohuaꞌi aꞌë cuiꞌne pa̱i paꞌiyeje̱ yeꞌyemaꞌcohuaꞌi aꞌë. Ja̱je paꞌiohuaꞌipi cuiꞌne Jesús yeꞌyaquë paꞌisicohuaꞌi aꞌë. Ja̱je cuasajë ñajë quëquë asahuë, i̱ohuaꞌi cayere. \v 14 Jerepa, cuiꞌne i̱ohuaꞌi ja̱ꞌre co̱ni i̱ti coꞌyasiquëje̱ paꞌina, ñajë ti sa̱ñope cayeje̱ pa̱huë. \v 15 Pa̱jë ja̱ maca tsiꞌsi sitopi Pedrore cuiꞌne Juanre etajë̱ꞌë carena, etahuë. Etarena, i̱ohuaꞌiseꞌe sa̱ꞌñe coca cahuë. \v 16 Ñeje cahuë: \p “Siꞌaohuaꞌi Jerusalén paꞌicohuaꞌi asayë, iye pa̱i yoꞌo ti̱ꞌa maꞌñere yoꞌoseꞌe. Ja̱je asajëna, maipi ja̱je yoꞌoye pa̱huë ca ti̱ꞌañe peoji. ¿Ja̱je paꞌito yure me nejaꞌcohuaꞌi aꞌni, icohuaꞌire? \v 17 Ja̱je paꞌito iyere yoꞌoñuꞌu. Iye yoꞌosi coca jerepa jai saiye pa̱jaꞌcore huajo yëni quëcoñuꞌu i̱ohuaꞌini iye macapi jerepa pa̱ire quëaye pa̱jaꞌcohuaꞌire, Jesús ayere.” \p \v 18 Cani yuretaꞌa i̱ohuaꞌire soini cua̱ñehuë, Jesús aye pa̱ire camaꞌpë paꞌijë̱ꞌë, cuiꞌne i̱ ayeje̱ pa̱ire yeꞌyamaꞌpë paꞌijë̱ꞌë cajë. \v 19 Cua̱ñejëna, Pedropi cuiꞌne Juanpi sa̱ñope sehuojë cahuë: \p “Mësarupi cuasani ñajëꞌë, ¿i̱quepi deꞌoquëꞌni, mësaru cayere sehuoye, pa̱nitaꞌa Maijaꞌquë cayere? \v 20 Yëquë ñaseꞌere cuiꞌne asaseꞌere quëaye paꞌiji.” \p \v 21 Pa̱i cato ne coꞌyasiquëni ñani Maijaꞌquë ai deꞌoji cajë sihuahuë. Ja̱je sihuajëna, ëjaohuaꞌipi Pedrore cuiꞌne Juanre siꞌseñuꞌu cuasajëtaꞌa pa̱ini caꞌrajë siꞌsemaꞌpë coa huajo yëni eto saohuë. \v 22 Pa̱i ne ti̱ꞌa maꞌñere papi coꞌyasiquë cato cuarenta o̱metëca jerepa paquë pajiꞌi. \s1 Caꞌramaꞌcohuaꞌi Cuiꞌne Necaija̱ꞌquë Api Asacohuaꞌi Paꞌiyere Se̱ñe. \p \v 23 Eto saorena, Pedro cuiꞌne Juan sehuosicohuaꞌi quëꞌrona sani Israel ëjaohuaꞌi cuiꞌne aiohuaꞌi caseꞌere siꞌaye quëahuë. \v 24 Quëajëna, asani siꞌaohuaꞌi teꞌe cajë Maijaꞌquëre se̱iꞌë, ñeje: \p “Ëjaë maꞌtëmo cuiꞌne yeja, jai tsiaya, siꞌaye i̱ote paꞌiye deꞌhuasiquë, \v 25 mëꞌëpi deꞌo joyoja̱ꞌa cahuë, mëꞌë joꞌyaë David yëꞌopoja̱ꞌa ñeje: \q1 ¿Me yoꞌojë pa̱i jo̱sa yoꞌojë cayeꞌni? \q1 ¿Me yoꞌojë pa̱i ti cuasamaꞌpë coa huëojë ja̱je neñuꞌu ca nëoñeꞌni? \q1 \v 26 Pa̱i ëjaohuaꞌipi cuiꞌne ëjaohuaꞌipi co̱ni, \q1 Maijaꞌquëre cuiꞌne maire huasoquëre sa̱ñope yoꞌoñuꞌu cajë teꞌe cuasajë yoꞌoyë. \p \v 27 Iye daripëna Herodes cuiꞌne Pilato cuiꞌne yequë pa̱i cuiꞌne Israel pa̱i tsiꞌsini Jesure sa̱ñope yoꞌohuë, mëꞌë sahuani i̱sisiquëre. \v 28 Ja̱je yoꞌojë yoꞌo ti̱ꞌacaëꞌë, mëꞌë ja̱je yoꞌosiꞌi cuasa nëoquë paꞌiseꞌere. \v 29 Yure Ëjaë, yëquë mëꞌë joꞌyare i̱ohuaꞌi huajo yëyere ñani i̱sijë̱ꞌë, mëꞌë coca, caꞌramaꞌpë quëa ja̱ꞌñere. \v 30 Jesús mëꞌë mamaquë cocare quëajëna, mëꞌë tutupi ju̱ꞌicohuaꞌire jujuye, yequë muꞌseña paꞌi ja̱ꞌñe i̱ñoñe cuiꞌne pa̱i yoꞌo ti̱ꞌa maꞌñere yoꞌojë̱ꞌë, Jesús doꞌipi.” \p \v 31 Ja̱je se̱ni tëjisi maca i̱ohuaꞌi se̱ sitopi ñuꞌcueo. Ñuꞌcuecona, siꞌaohuaꞌi deꞌo joyo ti̱mësicohuaꞌi paëꞌë. Paꞌijë Maijaꞌquë coca quëahuë ti̱ñarepa, caꞌramaꞌpë. \s1 Siꞌa Coꞌamaña Siꞌaohuaꞌi Teꞌona Paseꞌe \p \v 32 Jai pa̱i sehuosicohuaꞌi paꞌicohuaꞌipi teꞌe cuasajë cuiꞌne nëina, paëꞌë. Paꞌijë coꞌamañaje siꞌaohuaꞌi teꞌena pahuë. Teꞌije̱ yëꞌëseꞌe teꞌi pasiꞌi caquë yoꞌoquëje̱ peopi. \v 33 Peojëna, Jesús jëjo saocohuaꞌipi siꞌa tuturepa quëahuë, Jesús ju̱ꞌisiquëpi huëiseꞌere. Quëajëna, Maijaꞌquëpi ñacaina, siꞌaohuaꞌi deꞌoye paëꞌë. \v 34 Paꞌijëna, teꞌije̱ i̱ohuaꞌi aquë coꞌamaña caraquëna, ai yoꞌoquë peopi siꞌaohuaꞌi pahuë. Ja̱ payere cajë yejaña pa̱nitaꞌa huë̱ꞌña pacohuaꞌipi i̱sijë curi neni, \v 35 Jesús jëjo saocohuaꞌina dani curi i̱sihuë. Ja̱ohuaꞌipi siꞌaohuaꞌire i̱ti pa̱i ñapere caraye jaꞌye huahueja̱jë cajë i̱sihuë. \v 36 Ja̱je yoꞌopi, levita José hueꞌequëni, Chipre saodohuë aquëni Jesús jëjo saocohuaꞌipi Bernabére hueꞌyosiquëpi. Bernabé cani cayë “Yëhuo huasoquë mamaquë”. \v 37 Ja̱ëpi i̱ yejare i̱siquë curi neni Jesús jëjo daocohuaꞌina curi dani i̱sipi, i̱ohuaꞌipi ñajë huahueja̱jë caquë. \c 5 \s1 Ananías Cuiꞌne Safira Coꞌaye Yoꞌoseꞌe \p \v 1 Ja̱je paꞌiquëtaꞌare yequëpi Ananías hueꞌequëpi i̱ paco Safira ja̱ꞌre yejare i̱sihuë. I̱sini curi neni, \v 2 siꞌaye i̱siye pa̱ñuꞌu teꞌe cuasahuë. Cuasani i̱ohuaꞌi pa ja̱ꞌñe deꞌhuahuë. Deꞌhuani yequere Jesús jëjo saocohuaꞌina i̱sipi, i̱ohuaꞌipi ñajë huahueja̱jë caquë. \v 3 I̱siquëna, Pedropi capi: \p “¿Ananías i̱que doꞌire huati ëjaë mëꞌë joyona cacaëꞌni yeja doꞌi sa̱isi curire mëꞌëpi yequere deꞌhuani yequere i̱siquë siꞌaye i̱siyë caquë deꞌo joyore cosoja̱quë caquë? \v 4 ¿Yejaje̱ mëꞌë yeja paꞌimaꞌona, ja̱je yoꞌou? ¿Curije̱ mëꞌë curiquë paꞌimaꞌëna, ja̱je yoꞌou? ¿Merepa mëꞌë ja̱je yoꞌosiꞌi cuasaëꞌni? Pa̱ini mëꞌë cosomaꞌë paëꞌë. Maijaꞌquëni mëꞌë cosohuë.” \p \v 5 Caquëna, Ananías asani ju̱ni ta̱jiꞌi. Siꞌaohuaꞌi i̱ ju̱ni ta̱iseꞌe asasicohuaꞌi quëquë huesëhuë. \v 6 Ja̱ maca yuretaꞌa po̱sëohuaꞌipi dani i̱ ca̱pë ca̱ñapi tu̱nani sani ta̱huë. \p \v 7 Tres horas tëto sai maca Ananías nëjo cacao, i̱o ë̱jëre yoꞌoseꞌe asamaꞌcopi. \v 8 Cacacona, Pedropi i̱ote se̱jiꞌi: \p “¿Mësaru caseꞌe jaꞌye yeja doꞌi i̱sire?” \p Caquëna, cao: \p “Ja̱je paꞌijë̱ꞌë, ja̱re ja̱ jaꞌye i̱sihuë.” \p \v 9 Cacona, Pedropi capi: \p “¿Me neni mësaru teꞌe ja̱je yoꞌoñuꞌu cuasani ëjaërepa joyore neñañuꞌu cajë yoꞌoyeꞌni? Jecohuaꞌi daiyë, mëꞌë ë̱jëre ta̱sicohuaꞌi cuiꞌne yure mëꞌëni saja̱ꞌcohuaꞌi aꞌë.” \p \v 10 Ca macarepa Safira huajërepa ju̱ni ta̱coꞌë, Pedro quë̱o yëꞌquë macana. Ju̱ni ta̱isicopi u̱iona, po̱sëohuaꞌipi cacani ti̱ꞌani sani ta̱huë, i̱o ë̱jëre ta̱sico yëꞌquë macana. \v 11 Ja̱ maca siꞌaohuaꞌi sehuosicohuaꞌi cuiꞌne siꞌaohuaꞌi i̱ti yoꞌoseꞌe, asasicohuaꞌi quëquë huesëhuë. \s1 I̱ñoñe Cuiꞌne Pa̱i Yoꞌo Ti̱ꞌa Maꞌñere Yoꞌoseꞌe \p \v 12 Pa̱i paꞌi hue̱ꞌñana Jesús jëjo saocohuaꞌipi jaiye deꞌoye yoꞌohuë, pa̱i yoꞌo ti̱ꞌa maꞌñere cuiꞌne i̱ñoñere. Yoꞌojëna, siꞌaohuaꞌi Salomón nequë paꞌisi tuꞌrihuë paꞌicona, tsiꞌsijë yoꞌohuë. \v 13 Teꞌije̱ yecohuaꞌi aquë tsiosiꞌi caquë yoꞌoye pa̱pi, i̱ohuaꞌire. Ja̱je paꞌiquëtaꞌare pa̱i cato deꞌocohuaꞌi aꞌë, cuasajë. \v 14 Yoꞌojëna, ë̱mëohuaꞌi cuiꞌne nomiohuaꞌi Ëjaëre sehuoni jai pa̱i paëꞌë. \v 15 Cuiꞌne ju̱ꞌicohuaꞌireje̱ ca̱i saina cuiꞌne ju̱ꞌicohuaꞌire sayena o̱eni maꞌañana eto o̱ehuë, Pedropi da saina, i̱ pa̱i toꞌoupi ja̱ohuaꞌi acohuaꞌina juꞌaquëna, coꞌyaja̱jë cuasajë. \v 16 Cuiꞌne Jerusalén yërëhue pa̱i dari paꞌicohuaꞌipi jai pa̱i Jerusalénna daëꞌë, ju̱ꞌicohuaꞌire cuiꞌne huati quëꞌiohuaꞌire dajë. Dajëna, siꞌaohuaꞌi juju cua̱ñohuë. \s1 Pedrore Cuiꞌne Juanre Huani Je̱oñuꞌu Cajë Yoꞌoye \p \v 17 Maijaꞌquë huëꞌe ñacaicohuaꞌi ëjaë ja̱ꞌre saduceo pa̱i paꞌicohuaꞌipi siꞌaohuaꞌi co̱ni i̱ohuaꞌi yoꞌoyere ñajë oicohuaꞌi paëꞌë, cuiꞌne yoꞌo ti̱ꞌañe peo doꞌire. \v 18 Ñani pë̱ijë Jesús jëjo saocohuaꞌire tse̱ani coꞌaye yoꞌocohuaꞌire co hue̱ꞌñana cohuë. \v 19 Cosicohuaꞌini Maijaꞌquë hui̱ñaëpi ñami pa̱ire co huëꞌe eta saꞌro huiꞌyoni etopi, ñeje caquë: \p \v 20 “Sani pa̱ire quëajë̱ꞌë, mësaru iye huajëye paꞌiyere Maijaꞌquëre se̱ huëꞌepi nëcajë.” \p \v 21 Caëna, asasicohuaꞌipi ñatani i̱ caseꞌeje̱ paꞌye Maijaꞌquë huëꞌena nea hue̱ꞌñarepa cacani pa̱ire yeꞌya huëohuë. Ja̱je yeꞌyajëna, Maijaꞌquë huëꞌe ñacaicohuaꞌi ëjaë cuiꞌne i̱ ja̱ꞌre co̱ni paꞌisicohuaꞌipi ëjaohuaꞌire paseꞌe coca cayena soihuë, siꞌaohuaꞌire Israel pa̱i aiohuaꞌire coca cañuꞌu cajë. Ja̱ maca tsiꞌsini Jesús jëjo saocohuaꞌire co hue̱ꞌña ñuꞌicohuaꞌire quërëja̱ijaꞌcohuaꞌire jëjo saohuë. \v 22 Jëjo saojëna, soldadopi co huëꞌena sani coa ña jujahuë, tsoe peojëna. Ja̱je ña jujani coꞌini ñeje cajë quëahuë: \p \v 23 “Pa̱ire co tuꞌrihuë cato deꞌoyerepa si̱osico pajiꞌi. Paꞌina, cuiꞌne soldado pa̱ije eta saꞌnoare nëcajë deꞌoyerepa ñahuë. Ja̱je paꞌioni huiꞌyojë ñajëna, ti pa̱i peoco pajiꞌi, sa̱ꞌnahuë.” \p \v 24 Cajëna, ja̱re asani Maijaꞌquë huëꞌe ñacaicohuaꞌi ëjaërepa, Maijaꞌquëre se̱ huëꞌe ñacai soldado pa̱i ëjaë cuiꞌne aiohuaꞌi co̱ni cahuë: “¿Jerore pana ja̱ yoꞌoseꞌe nëajai ja̱ꞌñe aꞌni?” \v 25 Ja̱je yoꞌojë ca macarepa teꞌi ti̱tani capi: \p “Mësaru cosicohuaꞌipi Maijaꞌquëre se̱ huëꞌere nëcajë pa̱ini yeꞌyayë.” \p \v 26 Caquëna, asani soldado pa̱i ëjaëpi i̱ soldado pa̱i ja̱ꞌre sajiꞌi, tse̱asiꞌi caquë. Tse̱asicohuaꞌitaꞌa coꞌaye yoꞌoye pa̱huë, pa̱ipi pë̱ti huëoni quë̱na pë̱api je̱amaꞌcohuaꞌini cuasajë caꞌrajë. \v 27 Ti̱tani i̱ohuaꞌire tse̱ani sahuë, ca tëji ëjaohuaꞌi quëꞌrona. Sarena, Maijaꞌquë huëꞌe ñacaicohuaꞌi ëjaëre papi capi, i̱ohuaꞌire: \p \v 28 “Tsoe mësarute cahuë yëquë, ja̱ë Jesús aye ti pa̱ire yeꞌyamaꞌpë paꞌijë̱ꞌë cajë. ¿Casicohuaꞌini mësaru cato me yoꞌoreꞌni? Mësaru cato siꞌa Jerusalén ja̱ë aye yeꞌyayepi ti̱më huesoyë. Cuiꞌne ja̱seꞌe yoꞌoye pa̱ni yëquëreje̱ ja̱ëre huani je̱osi doꞌi quëꞌiohuaꞌire cañuꞌu cajë yoꞌoyë.” \p \v 29 Caquëna, Pedropi cuiꞌne i̱ cajeohuaꞌi Jesús jëjo saocohuaꞌipi sehuojë cahuë, ñeje: \p “Yëquë cato Maijaꞌquë cayere sehuocaiye paꞌiji, pa̱ni pa̱i cayere. \v 30 Mësaru cruzuna deoni huani je̱osiquëre mai aiohuaꞌi Diusupi huajëquëre huëopi, Jesure. \v 31 Maijaꞌquëpi huëoni i̱ ëja te̱ꞌtena ñopi, i̱te. Pa̱ire deꞌoye saquëre neni cuiꞌne huasoquëre nepi, i̱te, Israel pa̱ipi Maijaꞌquëna coꞌini i̱ohuaꞌi coꞌaye yoꞌoseꞌe sa̱icaja̱ꞌquë caquë. \v 32 Iye yoꞌoseꞌe yëquë ñasicohuaꞌipi quëaye cuiꞌne Maijaꞌquë i̱te sehuocohuaꞌire i̱si joyo deꞌo joyoje̱ ñasiquëpi quëaji.” \p \v 33 Ja̱je cayere asani Israel pa̱i ëjaohuaꞌipi pë̱titeni huani je̱oñuꞌu cajë yoꞌohuë. \v 34 Ja̱je yoꞌojë ca ëjaohuaꞌi jopore teꞌi fariseo Gamaliel hueꞌequë pajiꞌi, siꞌa pa̱i deꞌoye cajëna paꞌiquërepa, cuiꞌne cua̱ñeseꞌe yeꞌyaquërepa. Ja̱ëpi huëni nëcani cua̱ñepi: “Jesús jëjo saocohuaꞌire hueꞌsena eto saojë̱ꞌë, ëa maca cacaja̱ꞌcohuaꞌire,” capi. \v 35 Caëna, etosi jeteyoꞌje i̱je paꞌi ëjaohuaꞌire capi: \p “Israel pa̱i mësaru ja̱ohuaꞌire yoꞌo ja̱ꞌñe deꞌhua ñani yoꞌojë̱ꞌë. \v 36 Cuasajë̱ꞌë, cuiꞌne Teudas yoꞌoseꞌere. Ai tsoe maca, ja̱ë je̱ꞌquë ëjaëre paꞌë caquë yoꞌopi. Yoꞌoquëna, cuatrocientos pa̱irepa i̱te peꞌtehuë. Peꞌtejëna, i̱ti saquëni huani je̱orena, i̱te peꞌtecohuaꞌi peo hue̱ꞌña tiya huesëhuë. Ja̱ maca caraja̱jiꞌi, ja̱ yoꞌoseꞌe siꞌaye. \v 37 Ja̱ jeteyoꞌje pa̱ire cue̱cue muꞌseña paꞌi maca Judas Galilea aquëpi cuiꞌne ëjaëꞌë caquë yoꞌopi. Yoꞌoquëna, i̱te pa̱i peꞌte huëohuë. Peꞌte huëorena, i̱ni huani je̱orena, i̱te peꞌtecohuaꞌi peo hue̱ꞌña tiya huesëhuë. \v 38 Ja̱je paꞌina, mësarute yëhuoquë cayë. Ja̱ohuaꞌire yoꞌoye je̱oni ñuni saojë̱ꞌë, i̱ohuaꞌiseꞌe paꞌija̱jë. Ja̱je paꞌina, iyepi pa̱i tse̱ pani coa caraja̱i ja̱ꞌñe aꞌë. \v 39 Ja̱je paꞌiquëtaꞌare iyepi Maijaꞌquë tse̱ paꞌito mësaru ne ti̱ꞌañe pa̱jaꞌcohuaꞌi aꞌë. Ja̱je paꞌito ñare pajë yoꞌojë̱ꞌë. Yoꞌojë Maijaꞌquëni sa̱ñope yoꞌoyë, mësarupi.” \p \v 40 Caëna, asani i̱ caseꞌe sehuocaëꞌë. Ja̱ maca yuretaꞌa Jesús jëjo saocohuaꞌire soini siꞌseni, Jesús coca ti quëaye pa̱jëꞌë, cani yuretaꞌa ñuni saohuë. \v 41 Ñuni saojëna, Jesús jëjo saocohuaꞌipi etajë Maijaꞌquëpi ja̱je yëna Jesús mami doꞌire ai yoꞌoyë cuasajë sihuahuë, pa̱i ëjaohuaꞌi quëꞌropi etajë. \v 42 Etasicohuaꞌipi siꞌa muꞌseña Jesús deꞌo cocare quëajë yeꞌyahuë, Maijaꞌquëre se̱ huëꞌena cuiꞌne huë̱ꞌñana. \c 6 \s1 Siete Pa̱ire A̲o Huahuecohuaꞌire Neseꞌe \p \v 1 Ja̱ muꞌseña sehuocohuaꞌipi jai pa̱i sehuojë jojo saiye sëte, griego pa̱i coca cacohuaꞌipi sa̱ñope ca huëohuë, hebreo pa̱i coca cacohuaꞌini griego pa̱i huaꞌjeohuaꞌini siꞌa muꞌseña huahueyere deꞌoye huahuecaimaꞌpë paꞌiyë cajë. \v 2 Ja̱je cajëna, asani doce paꞌiohuaꞌi Jesús soisicohuaꞌipi siꞌaohuaꞌire sehuosicohuaꞌire tsiꞌsoni cahuë: \p “Coꞌaji, yëquëpi huahueye ñañere cajë, Maijaꞌquë coca quëayere je̱oto. \v 3 Ja̱je paꞌi doꞌire sehuosicohuaꞌi mësarupi mësaru acohuaꞌini siete paꞌiohuaꞌire coꞌejë̱ꞌë, mësaru ai deꞌo pa̱ire ñacohuaꞌini, ta̱ꞌñe asacohuaꞌini cuiꞌne deꞌo joyo ti̱mësicohuaꞌini. Ti̱ꞌarena, ja̱ohuaꞌina iye coꞌamaña yoꞌo ja̱ꞌñe i̱siñuꞌu, yëquë. \v 4 I̱sini yëquë cato Maijaꞌquëre se̱jë cuiꞌne i̱ coca quëajë pañuꞌu.” \p \v 5 Carena, siꞌaohuaꞌi ja̱je yoꞌoñuꞌu cuasani sahuajë ti̱ꞌahuë, Estebanre, Maijaꞌquëre asaquëre pare, deꞌo joyore ti̱mësiquëre, Felipere, Prócorore, Nicanorre, Timónre, Parmenasre, Nicolásre, Nicolás cato ja̱ꞌnë Israel pa̱i yoꞌoye sehuo aquë pajiꞌi, Antioquía aquë. \v 6 Ti̱ꞌani Jesús jëjo saocohuaꞌi quëꞌrona sahuë, i̱ohuaꞌire. Sarena, ja̱ohuaꞌipi i̱ohuaꞌi si̱opë̱ana patojë Maijaꞌquëre se̱cacaëꞌë. \p \v 7 Maijaꞌquë coca jero saꞌna jai sacoꞌë. Jai saiona, sehuojë jai pa̱i paëꞌë, sehuocohuaꞌije̱ Jerusalén paꞌicohuaꞌipi. Ja̱je jai pa̱i sehuojëna, cuiꞌne Maijaꞌquë huëꞌe ñacaicohuaꞌi ëjaohuaꞌije̱ sehuohuë, teꞌohuaꞌiseꞌe. \s1 Estebanre Tse̱añe \p \v 8 Maijaꞌquë i̱si tutu deꞌoyere pare paquëꞌni Esteban pa̱i yoꞌo ti̱ꞌa maꞌñere yoꞌo i̱ñopi, pa̱i daripë paꞌicohuaꞌire. \v 9 Ja̱je yoꞌoquëna, ñani Joꞌyaohuaꞌi paꞌisicohuaꞌipi eta huajësicohuaꞌi hueꞌyo huëꞌe paꞌicohuaꞌipi cuiꞌne Cirene acohuaꞌipi, Alejandría acohuaꞌipi, cuiꞌne Cilicia acohuaꞌipi, cuiꞌne Asia yeja acohuaꞌipi Estebanre sa̱ñope ca huëohuë. \v 10 Ca huëosicohuaꞌitaꞌa ca ti̱ꞌañe pa̱huë, deꞌo joyo i̱siyepi ta̱ꞌñerepa caquëna, siꞌaye. \v 11 Ja̱ maca yuretaꞌa Moisésre cuiꞌne Maijaꞌquëre sa̱ñope caquëna, asahuë, caja̱ꞌcohuaꞌire curipi sa̱ihuë. \v 12 Sa̱irena, ja̱ohuaꞌipi siꞌa i̱ti daripë pa̱ire ne huëohuë, jai coꞌa coca. Ja̱je ne huëorena, aiohuaꞌi cuiꞌne cua̱ñeseꞌe yeꞌyacohuaꞌi Estebanre huajo huëohuë. Huajo huëoni tse̱ani ca tëji ëjaohuaꞌi quëꞌrona sahuë. \v 13 Ja̱je yoꞌojë cuiꞌne coa cosoja̱ꞌcohuaꞌireje̱ nesicohuaꞌipi ñeje cahuë: \p “Maijaꞌquëre se̱ huëꞌere iquë ai sa̱ñope caquë api cuiꞌne cua̱ñeseꞌeje̱ sa̱ñope caquë api. \v 14 Cuiꞌne Jesús Nazaret aquëpi Maijaꞌquëre se̱ huëꞌe nejojaꞌquë api. Nejoquë cuiꞌne Moisés maire je̱ocaiseꞌere ti̱ñe po̱najaꞌquë api, caquë api, iquë.” \p \v 15 Siꞌaohuaꞌi i̱ti maca ñuꞌicohuaꞌipi cuiꞌne ëjaohuaꞌipi co̱ni Esteban tsiare ñahuë, hui̱ñaë tsiaje̱ paꞌiore pare hueꞌequëna. \c 7 \s1 Esteban Pa̱ire Sehuoye \p \v 1 Maijaꞌquë huëꞌe ñacaicohuaꞌi ëjaëre papi Estebanre se̱jiꞌi. \p “¿Mëꞌëre ja̱je yoꞌoquëre pani ja̱ohuaꞌi caye caquë?” \p \v 2 Se̱ina, Esteban sehuoquë capi: \p “Aꞌyëohuaꞌi, cuiꞌne jaꞌquëohuaꞌi, asajë̱ꞌë, yëꞌë caquëna. Maijaꞌquë deꞌoquëpi mai ai Abrahamna ñai i̱ñopi, Mesopotamiare paꞌina, Harán yejana ja̱ saimaꞌnë. \v 3 I̱ñoquë capi: ‘Mëꞌë yeja cuiꞌne mëꞌë cajeohuaꞌire je̱oconi saijë̱ꞌë, yëꞌë i̱ñojaꞌa yejana.’ \v 4 Caëna, Abraham Caldea yejapi etani Harán yejana sani pajiꞌi. Paꞌina, pëca jaꞌquë ju̱ni huesëpi. Ju̱quëna, jeteyoꞌje Maijaꞌquëpi Abrahamre iye yejana dapi, yure mësaru paꞌi hue̱ꞌñana. \v 5 Ja̱je paꞌiquëtaꞌare i̱ti yejana coꞌamaña necani i̱siye pa̱pi. Quë̱o tsaꞌcuja̱ꞌtoje̱ i̱siye pa̱pi. Ja̱je paꞌiquëtaꞌare i̱sija̱ꞌquë aꞌë ca nëopi, i̱ ju̱ꞌisi jeteyoꞌje i̱ tsëcapë tse̱co paꞌija̱ꞌcore. Ja̱ muꞌseña cato Abraham mamajëre peoquë paꞌinije ja̱je capi. \v 6 Yequeje̱ cuiꞌne Maijaꞌquëpi capi, i̱te: ‘Mëꞌë tsëcapë acohuaꞌipi yequë pa̱i yejare huero paꞌija̱ꞌcohuaꞌi aꞌë. Paꞌijëna, joꞌyaohuaꞌire pajë coꞌaye yoꞌoja̱ꞌcohuaꞌi aꞌë, cuatrocientos o̱metëcarepa.’ \v 7 Yequeje̱ capi, Maijaꞌquë: ‘Yëꞌëpi mësarute joꞌyaohuaꞌire neni pasicohuaꞌire sa̱ijaꞌquë aꞌë. Ja̱ jeteyoꞌje mësaru eta huajëni yëꞌëre iye macapi necaijë paꞌija̱ꞌcohuaꞌi aꞌë.’ \v 8 Ca nëoseꞌere yoꞌoja̱jë caquë Abrahamre Diusupi cua̱ñepi, cuiri ca̱ꞌnire tëajë̱ꞌë, caquë. Ja̱je paꞌina, Abraham i̱ mamaquë Isaacre ocho muꞌseña co̱asiquë paꞌina, cuiri ca̱ꞌnihuë maca tëapi. Ja̱je cuiꞌne yoꞌopi, Isaacje̱ I̱ mamaquë Jacobre. Iquë Jacobpi siꞌaohuaꞌire i̱ mamajëre ja̱je yoꞌopi, Israel pa̱i doce tsëcapë̱a pëca jaꞌquëohuaꞌi paꞌija̱ꞌcohuaꞌireje̱. \p \v 9 Mai aipë Jacobo mamajëpi yoꞌjei Josére pëca jaꞌquëpi ai oina cuiꞌne oni cua̱ñoñe peojë i̱si je̱ohuë, Egíptona saja̱jë cajë. Ja̱je paꞌiquëtaꞌare Diusupi José ja̱ꞌre co̱ni pajiꞌi. \v 10 Paꞌi siꞌaye i̱ ai yoꞌoye huasopi. Co̱cai cuiꞌne ta̱ꞌñe yoꞌoye i̱sipi. I̱siquë cuiꞌne Egípto ëjaëre papi deꞌoye i̱te ñacai ja̱ꞌñeje necajiꞌi. Necaina, Josére Egípto pa̱i ëjaëre hueꞌyopi. Cuiꞌne i̱ Faraónrepa paꞌi huëꞌe ñacaiquëre pare hueꞌyopi. \p \v 11 Ja̱ maca siꞌa Egípto yeja Canaán yeja a̱o ëa ju̱ꞌiñe pajiꞌi, ai yoꞌo muꞌseña. Paꞌina, mai aipëje̱ a̱iñe ti peocohuaꞌi paëꞌë. \v 12 Paꞌijëna, Jacobpi Egíptore a̱o paꞌiji, asani i̱ mamajëre mai aipëre jëjo saopi. Iye saiseꞌe cato duꞌru macarepa saiseꞌe aꞌë. \v 13 Ti̱jupë cayaye acore satena, Josépi i̱ majaꞌyë jupëre yëꞌë mësaru yoꞌjeiꞌë caquë quëapi. Ja̱je quëaquëna, asani Faraónpi ja̱ tsëcapë aquë api caquë Josére ñapi. \v 14 Ja̱ jeteyoꞌje Josépi pëca jaꞌquë Jacobre cuiꞌne i̱ tsëcapë setenta y cinco pa̱i paꞌicohuaꞌire Egíptona daijë̱ꞌë, caquë cua̱ñepi. \v 15 Ja̱je cua̱ñeina, Jacob Egíptona sani pajiꞌi. Paꞌiquëpi ju̱jiꞌi. Ja̱je cuiꞌne i̱ mamajëje ju̱juhuë, mai aipëje̱. \v 16 Ja̱ maca taraseꞌe Siquemna sani cojena o̱a huesohuë. Abraham curipi Hamor mamajëre hueroquë paꞌisi yejana o̱areña. \p \v 17 Maijaꞌquë Abrahamre ca nëoseꞌe ti̱ꞌañe jaꞌi maca paꞌina, Israel pa̱i jai pa̱i jojo sateña, Egípto yeja. Ja̱je yoꞌoni jai pa̱i pateña. \v 18 Ja̱je paꞌi maca Josére ñamaꞌquëpi yequepi Egípto pa̱i ëjaë cua̱ñe huëouña. \v 19 Cua̱ñe huëoni iye ëjaëpi mai pa̱ire care payeje̱ paꞌye caquë, coꞌaye yoꞌoquë tsi̱re ja̱ꞌa co̱asicohuaꞌire je̱ocojë̱ꞌë ju̱ꞌijaꞌcohuaꞌire caquë cua̱ñepi, pëca jaꞌquëohuaꞌire. \v 20 Ja̱ muꞌseña Moisés co̱a. Co̱aëna, Maijaꞌquë sihuaquë ñapi, i̱te. Ja̱ëni pëca jaꞌquëohuaꞌipi toaso̱ ñañëohuaꞌire huëꞌena ñajë pahuë. \v 21 Pa jujani je̱ocoye paꞌijëna, Faraón mamacopi i̱te i̱ni mamaquëre pare ai deꞌhuayeje̱ paꞌye ai deꞌhuao. \v 22 Ja̱je paꞌina, Moisés cato Egípto pa̱i ta̱ꞌñe yoꞌoyere yeꞌyesiquë pajiꞌi. Ja̱je paꞌipi tutu caquëpi cuiꞌne yoꞌoyeje̱ i̱ caseꞌeje̱ yoꞌoquë pajiꞌi. \p \v 23 Cuarenta o̱metëcaña papi i̱ pa̱ire Israel pa̱ire ñasiꞌi cuasapi. \v 24 Cuasaquëpi ñaquëna, Egípto pa̱ipi Israel pa̱ire coꞌaye yoꞌoquëna, ñani Moisés co̱casiꞌi caquë yoꞌoquë Egípto pa̱ire huani je̱opi. \v 25 Moisés cato ja̱je yoꞌoquëna, ñani i̱ cajeohuaꞌipi Diusu i̱ohuaꞌire huasoja̱ꞌquëre jëjo daoquë api cuasaja̱jë caquë yoꞌopi. Yoꞌoquëtaꞌare i̱ cajeohuaꞌipi ja̱je cuasaye pa̱huë. \v 26 Yoꞌosiquëpi ñatasi muꞌse Israel pa̱ipi cayaohuaꞌi sa̱ꞌñe uihuajëna, Moiséspi ti̱ꞌapi. Ti̱ꞌani uihuamaꞌpë paꞌija̱jë caquë capi: ‘¿Me neñuꞌju teꞌe tsëcapëtaꞌa sa̱ꞌñe uihuayeꞌni?’ \v 27 Caquëna, i̱ti se ai huaiquëpi Moisésre jë̱tëpi jëjo saoquë capi: ‘¿Nepi mëꞌëre pa̱i ëjaëre cuiꞌne yëquë yoꞌoye ñaquë ne deꞌhuaja̱ꞌquëre nereꞌni? \v 28 ¿Ñaminaꞌa Egípto pa̱ire huani je̱oseꞌeje̱ paꞌye yëꞌëre huani je̱osiꞌi caquë?’ \v 29 Caquëna, iyere asani Moisés Madián yejana cati sajiꞌi. Sani ja̱rote ti̱ yejare huero paꞌi caya mamajëre papi. \p \v 30 Cuarenta o̱metëca tëto saisi maca, zarza ñëpi toa corohuërepa tsë̱ꞌisicoja̱ꞌa hui̱ñaëpi ñai nëcapi, Sinaí cu̱tihuëna cue̱ne yejana. \v 31 Ca̱ni ñañeje paꞌye Moisés ñaquë i̱quere paꞌni cuasaquë ñapi. Ja̱je cuasaquë deꞌoyerepa ñasiꞌi caquë tsioja̱i asapi, Ëjaë yëꞌore ñeje caquëna: \v 32 ‘Yëꞌë cato mëꞌë aipë Diusu aꞌë. Abraham, Isaac, cuiꞌne Jacob Diusu aꞌë, Yëꞌë.’ Ja̱re asani Moisés i̱ti ca hue̱ꞌña ñamaꞌë, caꞌraquë coa tsasi huëouna. \v 33 Ja̱ maca Ëjaëpi caëña: ‘Dutajë̱ꞌë, quë̱o juꞌiye. Mëꞌë nëca hue̱ꞌña cato deꞌo hue̱ꞌñare paꞌë. \v 34 Egípto yejare paꞌijë yëꞌë pa̱i ai yoꞌoye ti̱ñarepa ñaquë paꞌiyë. Aiohuaꞌipi ai yoꞌojë oijëna, asani huasosiꞌi caquë cajehuë. Ja̱je paꞌiye sëte daijë̱ꞌë, yëꞌëpi mëꞌëre Egíptona jëjo saosiꞌi.’ \p \v 35 Israel pa̱i coejë ‘¿nepi mëꞌëre pa̱i ëjaëre cuiꞌne yëquë yoꞌoye ñaquë ne deꞌhuaquëre nereꞌni casiquëni?’ Maijaꞌquëpi pa̱i ëjaëre cuiꞌne pa̱ire huasoquëre neni jëjo saopi, i̱ohuaꞌi quëꞌrona. Aꞌri so̱quë yë ñasiquë hui̱ñaëpi co̱caina, yoꞌo ti̱ꞌajaquë caquë. \v 36 Iquë Moisés mai aipëre Egíptopi etopi, pa̱i yoꞌo ti̱ꞌa maꞌñere yoꞌoquëna, cuarenta o̱metëcahuëa̱ña. \v 37 Ja̱re iquë Moiséspi capi, Maijaꞌquëpi mësaru aquëni yëꞌëje̱ paꞌire nejaꞌquë api, i̱te quëacaiquë paꞌija̱ꞌquëre. \v 38 Cuiꞌne ja̱re iquë Moiséspi Israel pa̱i ja̱ꞌre tsiꞌsini coca caꞌa̱jiꞌi, jeto cue̱ne yejana. Ja̱re i̱pi hui̱ñaëre coca caꞌa̱jiꞌi, Sinaí cu̱tihuëna. Ja̱re i̱pi mai aipë ja̱ꞌre paꞌa̱jiꞌi. Cuiꞌne ja̱re i̱pi paꞌi cocarepa asapi, maire quëa ja̱ꞌñeje̱. \p \v 39 Ja̱je paꞌiquëtaꞌare mai aipë cato sehuocaiye coehuë. Coejë Egíptona coꞌiñuꞌu cahuë. \v 40 Ja̱je cajë Aarónre cahuë, yëquëre saja̱ꞌa diusuohuaꞌini necaijë̱ꞌë. Huesëyë. Me saꞌrepa yëquëre Egíptopi etosiquë Moisés neni joꞌcuarepa nëiji, cahuë. \v 41 Ja̱je cani duruhue̱quëje̱ paꞌire diusu api cajë deꞌhuahuë. Deꞌhuani i̱te i̱siñuꞌu cajë nëicohuaꞌire huani i̱sijë cuiꞌne jai pa̱i tsiꞌsini i̱ohuaꞌi deꞌhuasi diusure sihuajë yoꞌohuë, Maijaꞌquë api cajë. \v 42 Ja̱je yoꞌojëna, Maijaꞌquëpi ja̱ohuaꞌire ña jujani je̱ocopi maꞌñocohuaꞌi maꞌtëmo paꞌicohuaꞌini se̱cohuaꞌi paꞌija̱jë caquë. Ja̱je paꞌina, Maijaꞌquëre quëacaicohuaꞌi toyapëna toyaseꞌe paꞌiji, ñeje: \q1 Israel pa̱i, ¿mësaru jeto cue̱ne yeja cuarenta o̱metëca paꞌi maca, \q1 Yëꞌëre sihuajë deꞌoye se̱ñuꞌu cajë nëtëroja̱icohuaꞌire huani i̱sijë, cuiꞌne coꞌamaña coa i̱sijë yoꞌore? \q1 \v 43 Pa̱huë, mësaru ja̱je yoꞌoye. Coa ai jerepa Moloc diusu huëꞌere hueꞌejë sajë, \q1 Cuiꞌne Refán diusu maꞌñoconi hueꞌejë sajë \q1 Cuiꞌne mësaru se̱ñuꞌu cajë deꞌhuasi diusuohuaꞌini hueꞌejë sajë yoꞌohuë. \q1 Ja̱ doꞌire mësarute yëꞌëpi Babiloniana jëjo saoja̱ꞌquë aꞌë. \p \v 44 Ja̱ maca cato mai aiohuaꞌi ca̱ꞌnipi nesi huëꞌere pahuë, Maijaꞌquë ja̱ꞌre. Ja̱je yoꞌoñuꞌu, cajë nejaquë neseꞌere i̱ño huëꞌere. Ja̱ huëꞌe cato Moisésre Maijaꞌquë caquë i̱ñoni ñeje paꞌiore nejëꞌë caquë cua̱ñeseꞌeje̱ paꞌiore nesico pajiꞌi. \v 45 Ja̱ huëꞌe mai aiohuaꞌi tsoe pasiconi Josué ja̱ꞌre daicohuaꞌipi teꞌe i̱ohuaꞌi daiyeje̱ dahuë, yecohuaꞌi yeja jio maca Maijaꞌquëpi i̱ohuaꞌi ñajëna, yequë pa̱ire nejo maca. Ja̱je pahuë, ja̱ huëꞌe David paꞌi macaja̱ꞌa. \v 46 Pajë paꞌicohuaꞌini Davidpi Maijaꞌquëre deꞌoye ña cua̱ñoquëpi Jacob Diusu huëꞌe necasiꞌi cuasapi. \v 47 Cuasaquëtaꞌa pa̱pi. Necaiye pa̱quëna, mamaquë Salomónpi necajiꞌi. \v 48 Ja̱je paꞌiquëtaꞌare Maijaꞌquë i̱repa cato pa̱i nesi huëꞌere paꞌimaꞌquë api. Ja̱je paꞌina, Maijaꞌquëre quëacaiquëpi capi, ñeje: \q1 \v 49 Maꞌtëmo cato yëꞌë paꞌi hue̱ꞌñaꞌë. Yëꞌë ñuꞌi cua̱ñe hue̱ꞌñaꞌë. \q1 Yeja cato yëꞌë quë̱o meñe tsaꞌcupa hue̱ꞌñaꞌë. \q1 ¿Ja̱je paꞌito me yëꞌë huëꞌe necaija̱ꞌcohuaꞌi aꞌni? caji, Ëjaë. \q1 ¿Jero aꞌni, yëꞌë pëa huajëja̱ꞌto? \q1 \v 50 Siꞌaye yëꞌë ne saoseꞌepi paꞌito. \p \v 51 Ja̱je paꞌiquëtaꞌare mësaru cato nuiñerepa asajëtaꞌa nuñere pare yoꞌoyere coecohuaꞌi aꞌë. Ja̱je paꞌiohuaꞌipi ca̱jonoaje asamaꞌcohuaꞌipi cuiꞌne joñoaje̱ ti Maijaꞌquëre cuasamaꞌcohuaꞌi aꞌë, mësaru. Deꞌhue Maijaꞌquë joyore sa̱ñope yoꞌocohuaꞌi aꞌë. Aiohuaꞌi paꞌiseꞌeje̱ paꞌiohuaꞌi aꞌë. \v 52 Ja̱je paꞌina, ¿jequë aꞌni, Maijaꞌquëre quëacaiquë mësaru aiohuaꞌi coꞌaye yoꞌoye pa̱siquë? Ti peoji, teꞌije̱. Ja̱je paꞌina, coꞌaye yoꞌojë huani je̱ohuë, nuñerepa paꞌi dai ja̱ꞌñere quëacohuaꞌire. Yure i̱pi nuñerepa paꞌipi daquëna, mësarupi tse̱ani huani je̱ohuë. \v 53 Mësaru hui̱ñaohuaꞌipi cua̱ñeseꞌe i̱sijëna, i̱sicohuaꞌi deꞌoye sehuocaimaꞌpë paꞌiyë.” Ja̱re capi, Esteban. \s1 Estebanre Huani Je̱oñe \p \v 54 Ja̱je caquëna, asani Estebanre ai pë̱ijë cu̱ji qui̱ꞌcohuë. \v 55 Ja̱je yoꞌotoje̱ Esteban cato deꞌo joyo ti̱mësiquëpi maꞌtëmore ñaquë Maijaꞌquë deꞌoyere pare ñapi. Ñaquë cuiꞌne Jesure ñapi, Maijaꞌquë ëja tëꞌhui quëꞌrore nëcaquëna. \v 56 Ñani capi: \p “I̱na maꞌtëmo huiꞌyosiconi ñañë, cuiꞌne Jesupi Maijaꞌquë ëja tëꞌhuire nëcaquëna.” \p \v 57 Caquëna, asani pë̱ijë ca̱jonoa pëꞌpëni cuijë i̱na da to̱me daëꞌë. \v 58 Da to̱me dani tse̱ani pa̱i daripëpi etoni quë̱na pë̱api je̱a hue̱ahuë, coꞌaye yoꞌoquë api cajë. Huaicohuaꞌipi i̱ohuaꞌi ca̱ña duꞌteni teꞌe po̱së Saulo hueꞌequëna, i̱sihuë, ñacaijë̱ꞌë cajë. \v 59 Quë̱na pë̱api je̱ajëna, Estebanpi Maijaꞌquëre se̱i capi: \p “Ëjaë Jesús, yëꞌë joyo mëꞌëpi deꞌhuacaijë̱ꞌë.” \p \v 60 Cani ja̱ maca doꞌre jaꞌruni ai tutu capi: \p “Ëjaë yëꞌëre huaicohuaꞌi yoꞌoseꞌe sa̱imaꞌë paꞌijë̱ꞌë.” Ja̱re cani ju̱jiꞌi. \c 8 \p \v 1 Ju̱ni huesëquëna, i̱ti maca Saulo nëcaquë ñaquëpi. Deꞌoji, Estebanre huaiseꞌe cuasaquë ñapi. \s1 Sehuosicohuaꞌire Saulo Yoꞌoye \p \v 2 Deꞌo pa̱ire papi Estebanre ai oijë ta̱ je̱ohuë. \v 3 Ja̱re yoꞌojëna, Saulo cato sehuosicohuaꞌire huë̱ꞌña ñape cacaquë ë̱mëohuaꞌire, nomiohuaꞌire, quërë etoquë co hue̱ꞌñana cosiꞌi caquë yoꞌopi. \s1 Samaria Pa̱ire Deꞌo Coca Quëaye \p \v 4 Ja̱je yoꞌojëna, Jerusalénpi etasicohuaꞌipi siꞌa hue̱ꞌña saijë huaso coca quëahuë. \v 5 Quëajëna, i̱ohuaꞌi aquë Felipepi Samaria daripëna sani Jesús coca quëapi. \v 6 Quëaquë pa̱i yoꞌo ti̱ꞌa maꞌñe yoꞌopi. Yoꞌoquëna, ñajë siꞌaohuaꞌi tsiꞌsini ai asahuë, Felipe caye. \v 7 Jai pa̱i huati quëꞌiohuaꞌi paꞌisicohuaꞌipi huatire eto sao cua̱ñohuë. Huatiohuaꞌipi etajë cuijë etahuë. Cuiꞌne jai pa̱i cuꞌimaꞌcohuaꞌije̱, cuiꞌne doꞌpëjë cuꞌicohuaꞌije̱ coꞌyasicohuaꞌi paëꞌë. \v 8 Ja̱ yoꞌo doꞌire ja̱ daripë acohuaꞌi ai sihuahuë. \p \v 9 Ja̱ sihua hue̱ꞌñare teꞌi ë̱më Simón hueꞌequë ja̱ꞌnë dahuë paꞌisiquë pajiꞌi. Samaria pa̱ire care payeje̱ caquë jerepa paꞌi aꞌë caquë yoꞌosiquë pajiꞌi. \v 10 Ja̱je paꞌini siꞌaohuaꞌi aꞌricohuaꞌi maña cuiꞌne jaicohuaꞌina co̱ni i̱ caye asacaijë cahuë: \p “Iquë api, i̱repa Maijaꞌquë tuture paquërepa cahuë.” \p \v 11 Ja̱je cajë i̱te deꞌoye i̱ caye sehuocaëꞌë. Tsoe hue̱ꞌña noni i̱ dahuë ñañepi yoꞌoquë care payeje̱ caquëre sëte ja̱je sehuocaëꞌë. \v 12 Ja̱je yoꞌojë paꞌicohuaꞌipi Felipe quëayere asani Maijaꞌquë cua̱ñe te̱ꞌte ayere cuiꞌne Jesucristo ayere asani ë̱mëohuaꞌi cuiꞌne nomiohuaꞌi sehuohuë. Sehuoni oco do cua̱ñohuë. \v 13 Do cua̱ñojëna, i̱ Simónque sehuoni oco do cua̱ñoni ai deꞌoyere pare pa̱i yoꞌo ti̱ꞌa maꞌñere ñaquë ai deꞌoyere paꞌni cuasaquë Felipe ja̱ꞌre teꞌe cuꞌi huëopi. \p \v 14 Samaria pa̱ipi Maijaꞌquë coca sehuorena, Jesús doce soisicohuaꞌipi asani Jerusalén paꞌicohuaꞌipi Pedrore cuiꞌne Juanre jëjo saohuë, Samariana. \v 15 Jëjo saorena, sani Samaria sehuosicohuaꞌire Maijaꞌquëre se̱cacaëꞌë, deꞌo joyore paja̱jë cajë. \v 16 Jesús mai Ëjaë mamipi do cua̱ñosicohuaꞌitaꞌa ja̱ yëꞌtaꞌa deꞌo joyo peocohuaꞌi paëꞌë. \v 17 Ja̱ doꞌire Pedro cuiꞌne Juanpi jë̱ñapi jëjo pajë Maijaꞌquëre se̱jëna, deꞌo joyore i̱si cua̱ñohuë. \p \v 18 Jë̱ñapi Jesús jëjo saocohuaꞌipi jëjo pajë se̱jëna, Maijaꞌquë joyore i̱siña. I̱sina, ñani Simónpi curipi huerosiꞌi cuasaquë caëña. \p \v 19 “I̱sijë̱ꞌë, ja̱ tuture pare yëꞌëje̱ i̱sina, ja̱ tutupi yëꞌëpi jë̱ñapi patoquë se̱ina, deꞌo joyore i̱si cua̱ñojaꞌcohuaꞌire.” \p \v 20 Caquëna, Pedropi i̱te capi: \p “Mëꞌë curiquë ja̱ꞌre mëꞌë ne huesëye paꞌiji. Maijaꞌquë i̱siye curiquëpi hueroye peoji. \v 21 Maijaꞌquë ña hue̱ꞌña mëꞌë nui joyo peoyë. Ja̱je paꞌina, ja̱ tutupi i̱si cua̱ñoñe peoji, mëꞌë. \v 22 Mëꞌë coꞌaye cuasayere je̱ocojë̱ꞌë. Je̱oconi mai Ëjaëre se̱jëꞌë. Se̱ina, deꞌhue oni yejeꞌñe paꞌi api, mëꞌë ja̱je cuasaseꞌe. \v 23 Yecohuaꞌipi deꞌoye yoꞌojëna, ñani sihuamaꞌë. Ñañepi mëꞌë ti̱mësiquëpi paꞌina, ñaquë cayë. Ja̱ doꞌire mëꞌë coꞌaye cuasayepi hue̱siquëre paji, mëꞌëre.” \p \v 24 Caquëna, Simónpi capi: \p “Mësarupi yëꞌë doꞌire se̱cacaijë̱ꞌë, Ëjaëre. Siꞌaye mësaru caseꞌeje̱ paꞌye tëto saiye pa̱jaꞌcore yëꞌëre.” \p \v 25 Iye aꞌë, maire caquë Jesús yoꞌoseꞌe cajë quëajë cuiꞌne Maijaꞌquë coca quëa tëjini Jesús jëjo saocohuaꞌipi Samaria yeja aꞌri daripë̱ana, deꞌo coca quëahuë. Quëa tëjini yuretaꞌa Jerusalénna coꞌihuë. \s1 Felipe Cuiꞌne Etiopia Aquë Yoꞌoseꞌe \p \v 26 Ja̱ jeteyoꞌje mai Ëjaë hui̱ñaëpi Felipere capi: \p “Huëni Jerusalén maꞌana saijë̱ꞌë, Gazana sai maꞌana huëꞌehuë te̱ꞌtena.” \p Iye maꞌa cato cue̱nesi yejaja̱ꞌa sa sai maꞌa pajiꞌi. \v 27 Caëna, asani Felipe huëni ja̱ maꞌajaꞌa sajiꞌi. Saiquëpi maꞌana Etiopia pa̱ire ti̱ꞌapi. Ja̱ë cato ëjaërepa pajiꞌi. Etiopia ëjao curi deꞌhuacaiquë pajiꞌi. Ja̱ëpi Jerusalénna Maijaꞌquëre se̱siꞌi caquë saisiquë pajiꞌi. \v 28 Ja̱je saisiquëpi i̱ yejana coꞌiquë caballopi quërëcore ñuꞌi sai Maijaꞌquëre quëacaiquë Isaías toyaseꞌere ñaquë sajiꞌi. \v 29 Saina, joyopi Felipere capi: \p “Caballo quërëco quëꞌrona saijë̱ꞌë.” \p \v 30 Caëna, Felipe tsioja̱i asaquëna, Isaías toyaseꞌere ñaquë caquë sajiꞌi, Etiopia aquëpi. Ja̱ maca i̱te se̱jiꞌi: \p “¿Asaquë mëꞌë, mëꞌë ñaseꞌe?” \p \v 31 Se̱ina, sehuopi: \p “¿Me asa ti̱ꞌañeꞌni, i̱ti quëaquëpi peoto?” \p Cani Felipere yëꞌë ja̱ꞌre mëni ñuꞌi saijë̱ꞌë caquë se̱jiꞌi. \p \v 32 Toyasico i̱ ñasico cato ico pacoꞌë, ñeje caco: \q1 Huai hue̱ꞌñana yëi ñamare sayeje̱ paꞌye sahuë, i̱te. \q1 Sarena, tëacohuaꞌi ña hue̱ꞌñana yëi ñama memeñe pa̱ñeje paꞌye memeñe pa̱pi. \q1 \v 33 Teaye paꞌi pajiꞌi. Ja̱je paꞌitaꞌare nuñerepa deꞌoye i̱te necaiye pa̱huë. \q1 Iye yeja paꞌiquëni i̱ paꞌiye naë tëa je̱oñere, ¿nepi cacaija̱ꞌcohuaꞌi aꞌni, i̱ tsëcapë? \p \v 34 Etiopia aquëpi Felipere se̱jiꞌi: \p “Quëare pajë̱ꞌë, yëꞌëre. ¿Neni caquëꞌni, Maijaꞌquëre quëacaiquë i̱jaꞌa coꞌye caquë pa̱nitaꞌa yequëni caquë?” \p \v 35 Caquëna, ja̱ maca Felipe Etiopia pa̱i ñasico acopi toyaseꞌe cayepi huëoni Jesús aye deꞌo coca quëapi, i̱te. \v 36 Quëaquëna, oco quëꞌroja̱ꞌa sa sai Etiopia aquëpi capi: \p “¿I̱na oco i̱ñore paꞌiji, yëꞌëre doye deꞌomaꞌquë?” \p \v 37 Caquëna, Felipepi capi: \p “Mëꞌëpi siꞌa joyorepa deꞌoye sehuoquë paꞌito doye deꞌoji.” \p Caquëna, i̱pi capi: \p “Jesucristo Maijaꞌquë mamaquë api asayë, yëꞌë.” \p \v 38 Caëna, ja̱ maca o̱mejani siꞌa jupë cayaohuaꞌi Felipe cuiꞌne Eunuco co̱ni oco quëꞌrona sa cajeni Felipepi oco dopi. \v 39 Do tëjini tu̱masi maca mai Ëjaë joyopi Felipere sapi. Ti̱rona saëna, Etiopia aquë ti̱jupë ñamaꞌë pajiꞌi. Ja̱je paꞌiquëtaꞌare sihuaquë sajiꞌi. \v 40 Felipe cato Azoto daripëre pajiꞌi. Paꞌi pa̱i ñape dari Maijaꞌquë coca quëaquë Cesarea daripëna ti̱ꞌapi. \c 9 \s1 Saulo Sehuoye \r (Hch 22.6-16; 26.12-18) \p \v 1 Ja̱je yoꞌoye paꞌina, Saulopi Jesure sehuosicohuaꞌire huasiꞌi caquë yoꞌoquëpi Maijaꞌquë huëꞌe ñacaicohuaꞌi ëjaërepa quëꞌrona sajiꞌi. \v 2 Sani i̱te se̱jiꞌi: Toyacaijë̱ꞌë, Damasco pa̱i tsiꞌsi huë̱ꞌñana, siꞌaye yëꞌëpi cacani coꞌequë Jesure sehuocohuaꞌire ë̱mëohuaꞌire cuiꞌne nomiohuaꞌireje̱ tse̱ani hue̱ni Jerusalénna dani coja̱ꞌquëre capi. Caquë se̱ina, toyacaquëna, sajiꞌi. \v 3 Sai je̱ꞌnërepa Damasco quë̱no macare paꞌina, maꞌtëmopi Saulona miañerepa juꞌapi, siꞌaëre cuasamaꞌtore papi. \v 4 Juꞌaquëna, yejana ta̱ni yëꞌoseꞌe caquëna, asapi: \p “¿Saulo, Saulo, Me yoꞌoquë yëꞌëre jo̱sa yoꞌoquëꞌni?” \p \v 5 Caquëna, Saulopi se̱jiꞌi: \p “¿Ëjaë, mëꞌë i̱queipi caquëꞌni?” \p Caquëna, yëꞌoseꞌe sehuopi: \p “Jesu aꞌë, yëꞌë. Mëꞌë sa̱ñope yoꞌoquë aꞌë. Tsoa tarapë jë̱jësë̱ ñaca quëꞌiopi duruhue̱quëre jëjo saojëna, hue̱quëpi tarapëna coꞌye ti̱toquë pani aꞌsi ju̱ꞌiquë api, mëꞌë cuiꞌne yoꞌoyë, hue̱quë yoꞌoyeje̱ paꞌye.” \p \v 6 Caquëna, Saulopi quëquëni tsasiquë capi: \p “¿Yëꞌë Ëjaë, i̱quere yoꞌoja̱ꞌquë aꞌni, yëꞌë?” \p Caquëna, capi: \p “Huëni ja̱ daripëna cacajë̱ꞌë. Ja̱ropi mëꞌë yoꞌo ja̱ꞌñe quëaye paꞌiji.” \p \v 7 Caquëna, Saulore co̱cohuaꞌije̱ asahuë. Asajëtaꞌa i̱ti caquëre ñamaꞌpë ai quëquëni camaꞌpë paëꞌë. \v 8 Paꞌijëna, Saulo yejapi huëni ñacoa sëtaquëtaꞌa ñamaꞌë pajiꞌi. Ja̱je ñamaꞌë paꞌina, i̱te co̱cohuaꞌipi jë̱tëna tse̱ajë Damascona sahuë. \v 9 Sarena, toaso̱ muꞌseña ñamaꞌquëpi, a̱imaꞌquëpi, cuiꞌne u̱cumaꞌquëpi coa pajiꞌi. \p \v 10 Paꞌina, Damasco daripëre teꞌi Jesure sehuosiquë pajiꞌi. I̱ mami cato Ananías hueꞌequë pajiꞌi. Paꞌina, ja̱ëna ca̱ni ñañeje paꞌyeja̱ꞌa mai Ëjaëpi ñaini capi: \p “¡Ananías!” \p Caquëna, capi: \p “Ëjaë, paꞌiyë.” \p \v 11 Sehuoquëna, mai Ëjaëpi i̱te capi: \p “Huëijë̱ꞌë. Huëni saijë̱ꞌë, Nui maꞌa hueꞌyosi maꞌana. Sani ‘i̱ñore Saulo Tarso aquë paꞌiquë’ caquë se̱jëꞌë. Judas huëꞌena Maijaꞌquëni se̱i paꞌiji. \v 12 Paꞌiquëpi ca̱ni ñañeje paꞌyeja̱ꞌa ñapi. Teꞌi ë̱më Ananías hueꞌequëpi dani jë̱ñapi i̱te jëjo paquë ñajaꞌquë caquë se̱cacaina, Maijaꞌquëre.” \p \v 13 Caquëna, asani Ananíaspi capi: \p “Ëjaë, iquëpi Jerusalén daripë paꞌicohuaꞌire, mëꞌëre sehuocohuaꞌire ai sa̱ñope coꞌaye yoꞌoji jai pa̱i cajëna, asahuë, yëꞌë. \v 14 Ja̱je paꞌipi yure i̱ñona dajiꞌi, Maijaꞌquë huëꞌe ñacaicohuaꞌi ëjaëohuaꞌi cua̱ñesi tutupi siꞌaohuaꞌire mëꞌëre se̱cohuaꞌire tse̱seni hue̱ni sasiꞌi caquë.” \p \v 15 Caquëna, Ëjaëpi capi: \p “Ja̱je paꞌitaꞌare sani ñajëꞌë. Yëꞌëpi i̱te soihuë, yëꞌë cocare Israel pa̱ire quëacaiquë, cuiꞌne yequë pa̱ire quëacaiquë, cuiꞌne ëjaohuaꞌire quëacaiquë paꞌija̱quë caquë. \v 16 Yëꞌë coca quëa doꞌire i̱pi ai yoꞌoye paꞌi ja̱ꞌñere i̱te i̱ñosiꞌi.” \p \v 17 Caëna, Ananíaspi Saulo paꞌi huëꞌena sani cacani i̱ jë̱ñapi Saulore patoquë capi: \p “Saulo, yëꞌë yoꞌjei, Ëjaë Jesupi yëꞌëre maꞌajaꞌa mëꞌëre daina, ñasiquëpi jëjo daopi. Mëꞌëpi ñaquë paꞌija̱quë caquë, cuiꞌne Maijaꞌquë joyo quëꞌi paꞌija̱quë caquë.” \p \v 18 Ca macarepa ñacoa paꞌiseꞌepi soꞌcoje̱ paꞌyepi to̱mepi. To̱meina, deꞌoye ñaquë deꞌoni huëni oco do cua̱ñopi. \v 19 Do cua̱ñosi jeteyoꞌje, a̱o a̱ni, tutu tsiꞌsoni, Damasco sehuosicohuaꞌi ja̱ꞌre pëani tsoe maca muꞌseña pajiꞌi. \s1 Damasco Pa̱ire Saulopi Yëhuoye \p \v 20 Tutu tsiꞌsosiquëpi Israel pa̱i tsiꞌsi hue̱ꞌñana Jesucristo Maijaꞌquë mamaquë api, quëa huëopi. \v 21 Quëaquëna, siꞌa asacohuaꞌipi ai cuasajë coꞌa ju̱ꞌijë cahuë: \p “Iquëpi Jerusalén paꞌicohuaꞌire hue̱ni Maijaꞌquë huëꞌe ñacaicohuaꞌi ëjaohuaꞌina sani i̱sisiꞌi caquë daisiquë api.” \p \v 22 Ja̱je catoje̱ Saulopi ai jerepa nuñerepa capi, Jesús cocare caꞌraye peoyerepa. Caꞌramaꞌë quëaquë capi, Cristo api, mai huasoquërepa. Ja̱je quëaquëna, Israel pa̱i Damasco acohuaꞌipi asajë ai cuasahuë, ¿merepa neni ja̱ jerepa caquëꞌni? cajë. \s1 Saulo Yahuerepa Saiye \p \v 23 Ai tsoe muꞌseña quëaquë paꞌina, ñani Israel pa̱ipi Saulore huani je̱oñuꞌu cuasahuë. \v 24 Cuasani yoꞌojëna, Saulo deꞌhue asapi, i̱ohuaꞌi yoꞌoye huañuꞌu cajë siꞌa muꞌseñapi, cuiꞌne ñamiñapi daripë eta saꞌnoa ñape utehuë, Saulote. \v 25 Utejë paꞌina, Jesure sehuosicohuaꞌipi ñami jai doꞌrohuëna Saulote ayani jai daripë tëhuopaja̱ꞌa meñe casahuë. Casarena, deꞌhue catipi. Ja̱je jëapi, deꞌhue. \s1 Saulo Jerusalén Paꞌiye \p \v 26 Deꞌhue jëasiquëpi Jerusalénna Saulopi ti̱ꞌani Jesure yeꞌyecohuaꞌi ja̱ꞌre co̱ni pasiꞌi caquë yoꞌoquëna, ja̱ohuaꞌipi sehuomaꞌquë api cuasajë i̱te caꞌrahuë. \v 27 Caꞌrajëna, Bernabépi Saulore Jesús jëjo saocohuaꞌi quëꞌrona dani i̱ñoquë quëapi, i̱te yoꞌoseꞌere ñeje: Iquë Damasco maꞌana mai Ëjaëre pare ñasiquë api. Mai Ëjaëre papi i̱te coca caquëna asasiquë api, cuiꞌne Damasco daripëna caꞌraye peoyerepa quëcoquë Jesús coca deꞌoye quëasiquë api, capi Bernabé. \v 28 Ja̱je quëaquëna, “deꞌoji,” careña. Saulo Jerusalénna pëapi. Pëani i̱ohuaꞌi ja̱ꞌre cuꞌi yoꞌoquë Jesús cocare caꞌraye peoyerepa quëapi. \v 29 Israel pa̱itaꞌa griego cocapi cacohuaꞌire coca caquë cuiꞌne sa̱ñope cajëna, i̱je sa̱ñope caquë yoꞌopi. Quëaquëna, ja̱ohuaꞌipi i̱te huañuꞌu cajë yoꞌohuë. \v 30 Yoꞌojëna, sehuosicohuaꞌipi asani Cesareana sahuë, i̱te. Ja̱ropi yuretaꞌa Tarso yejana jëjo saohuë, Saulore. \p \v 31 Ja̱ maca siꞌaohuaꞌi sehuosicohuaꞌi Judea yeja paꞌicohuaꞌi, Galilea yeja paꞌicohuaꞌi cuiꞌne Samaria yeja paꞌicohuaꞌi sa̱ñope yoꞌoye je̱orena, deꞌoye paꞌi huëohuë. Paꞌijë joyo paꞌiye ai tutu quëꞌiohuaꞌi deꞌohuë. Deꞌojë Maijaꞌquë yëyere deꞌoye sehuocaijë paëꞌë. Paꞌijëna, deꞌo joyopi co̱caina, siꞌa muꞌseñajaꞌa sehuocohuaꞌije̱ paꞌijë jai saëꞌë. \s1 Eneas Ne Coꞌyaye \p \v 32 Pedropi sehuosicohuaꞌire doꞌi ñasiꞌi caquë saisiquëpi Lida paꞌicohuaꞌireje̱ sehuosicohuaꞌire ñasiꞌi caquë sajiꞌi. \v 33 Saisiquëpi ñaquëna, Ja̱rote teꞌi ë̱më Eneas i̱ mami hueꞌequëpi, ocho o̱metëca u̱iquë pajiꞌi, ti cuꞌimaꞌquëpi. \v 34 Paꞌina, Pedro ñani i̱te capi: \p “Eneas, Jesucristopi mëꞌëre ne coꞌyaji, huëni më ca̱iñe deꞌhuajë̱ꞌë.” \p Ca macarepa huëjiꞌi. \v 35 Huëina, ñasicohuaꞌipi Lida acohuaꞌipi cuiꞌne Sarón acohuaꞌipi Ëjaë Jesucristore sehuohuë. \s1 Dorca Ju̱ꞌisico Huëiye \p \v 36 Ja̱ muꞌseña Jope daripëre teꞌo nomio sehuosico pacoꞌë. I̱o mami cato Tabita hueꞌecopi, griego coca cato Dorcas caye paꞌiji. Ja̱o cato peocohuaꞌire deꞌoye co̱caico pacoꞌë. \v 37 Ja̱je paꞌiopi ju̱ꞌi huëoni ju̱coꞌë. Ju̱cona, i̱o ca̱ꞌnihuë tsoani ë̱mëjeꞌe tuꞌrihuëna o̱ahuë. \v 38 O̲ani Pedrore esa Jopena daijë̱ꞌë, tsoe nëiñe peoyerepa cajë huëoja̱ꞌcohuaꞌire cayaohuaꞌire jëjo saohuë, sehuosicohuaꞌipi. Jope cato Lida quë̱no macare paꞌiye sëte. Ja̱je yoꞌohuë, Pedropi Lidare paꞌiji asani. \p \v 39 Sani huëojëna, Pedropi i̱ohuaꞌi ja̱ꞌre co̱ni sajiꞌi. Sa ti̱ꞌasi maca ju̱ꞌisico u̱i hue̱ꞌñana ë̱mëjeꞌe tuꞌrihuëna i̱te sahuë. Sasi maca siꞌa huaꞌjeohuaꞌi oijë i̱o necaisi ca̱ñare i̱te i̱ñohuë. \v 40 Ja̱ maca Pedropi siꞌaohuaꞌire eto saoni doꞌre jaꞌruni Maijaꞌquëre se̱jiꞌi. Se̱si jeteyoꞌje ju̱ꞌisicore ñaquë capi: \p “Tabita huëijë̱ꞌë.” \p Caquëna, sëtani i̱te ñani huëni jaꞌruo. \v 41 Jaꞌruona, Pedropi i̱o jë̱tëna tse̱ani huëo nëcopi. Huëo nëconi sehuosicohuaꞌire cuiꞌne huaꞌjeohuaꞌire soini huajëco paꞌico yure caquë i̱ñopi. \v 42 Iye yoꞌoseꞌere siꞌa Jope daripë paꞌicohuaꞌi asahuë. Asani jai pa̱i Ëjaëre sehuohuë. \v 43 Iye yoꞌosiquëpi Pedro Jope daripëna pëapi. Pëani tsoe muꞌseña maña Simón huëꞌena, ca̱ꞌni deꞌhuaquë huëꞌena. \c 10 \s1 Pedro Cuiꞌne Cornelio \p \v 1 Cesarea daripëre teꞌi ë̱më Cornelio hueꞌyosiquë pajiꞌi, cien soldado pa̱i ëjaë. Capitán pajiꞌi. I̱ Cien soldado tsëcapë aquë mami cato Italiano hueꞌyosico pacoꞌë. \v 2 Ja̱ë cato deꞌoquë pajiꞌi, Maijaꞌquëre caꞌraquëpi. Ja̱je paꞌipi siꞌa i̱ huëꞌe acohuaꞌi ja̱ꞌre Maijaꞌquëre se̱i paꞌiquë pajiꞌi. Ja̱je paꞌipi peocohuaꞌire deꞌoye i̱sipi, co̱casiꞌi caquë judío pa̱ire, cuiꞌne siꞌa muꞌseña Maijaꞌquëre se̱i pajiꞌi. \v 3 Paꞌipi teꞌe muꞌse naꞌiquëna, tres paꞌi maca ca̱ni ñañeje paꞌye ñaquëna, Maijaꞌquë jëjo daoquë hui̱ñaëpi i̱ huëꞌena cacapi. Cacaquëna, ti̱ñarepa i̱te ñapi. Ñaquëna, capi: \p “¡Cornelio!” \p \v 4 Caquëna, i̱ni ñaquë quëquëni se̱jiꞌi, i̱te: \p “Ëjaë, ¿I̱quere yëquëꞌni?” \p Caquëna, hui̱ñaëpi capi: \p “Mëꞌë se̱ñe Maijaꞌquë asaji, cuiꞌne mëꞌë peocohuaꞌire deꞌhue co̱cai yoꞌoyeje̱ ñaji, Maijaꞌquë capi, ja̱je paꞌiye sëte. \v 5 Yure ë̱mëohuaꞌire Jopena jëjo saojë̱ꞌë, Simón Pedro hueꞌyosiquëre quërëja̱ijaꞌcohuaꞌire. Pedro cato yequë Simón huëꞌere pëasiquëpi paꞌiji. \v 6 Yequë Simón ca̱ꞌni deꞌhuaquë huëꞌere paꞌiji. Ja̱ huëꞌe cato jaira të̱ꞌtëpare paꞌiji.” \p \v 7-8 Maijaꞌquë jëjo daosiquëpi saisi maca Corneliopi i̱te necaicohuaꞌire cayaohuaꞌire cuiꞌne teꞌe soldadore soini i̱ ñaseꞌe siꞌaye quëani Jopena jëjo saopi. Soldado cato Maijaꞌquëre cuasaquë pajiꞌi. Ja̱je paꞌini Cornelioje̱ deꞌoye cuasaquë pajiꞌi. Ja̱je paꞌini Cornelioje̱ deꞌoye cuasaquë jëjo saopi. \p \v 9 Jëjo saouna, se ñatasi muꞌse ja̱ yëꞌtaꞌa maꞌare saijë je̱ꞌnë Jope quë̱no macare paꞌijëna, jopo muꞌserepa paꞌi maca Pedropi huëꞌe ë̱mëjeꞌe totona mëjiꞌi, Maijaꞌquëre se̱siꞌi caquë. \v 10 Ja̱ yëꞌtaꞌa a̱ore cuaꞌcojëna, a̱o ëaye nëi macapi ca̱ni ñañeje paꞌye ñapi. \v 11 Ñaquëna, maꞌtëmopi huiꞌyoni jai ca̱ ca̱ꞌtipëje̱ paꞌiona, cajeseꞌe si̱ca que̱ꞌquesicona, \v 12 siꞌa nëicohuaꞌire, u̱ijë cuꞌicohuaꞌire cuiꞌne jaꞌjëcohuaꞌire ayasi tuꞌupi yejare pana cajeo. \v 13 Caje maca yëꞌoseꞌe i̱te jutapi ñeje: \p “Pedro, huëni huani a̱ijëꞌë.” \p \v 14 Caquëna, Pedropi sa̱ñope capi: \p “Pa̱siꞌi, Ëjaë. A̲i maꞌñe aꞌë. Siꞌsi aꞌë. Siꞌsiohuaꞌire yëꞌë ti a̱imaꞌquë aꞌë.” \p \v 15 Caquëna, ti̱jupë yëꞌoseꞌe i̱te jutaëña: \p “Maijaꞌquë siꞌsi peoye neseꞌere siꞌsi aꞌë caye peoji.” \p \v 16 Ja̱je toaso̱ñe paꞌye Maijaꞌquë i̱te ca tëjini coꞌamaña ayasi tuꞌure maꞌtëmona mëa huesopi. \v 17 Mëa huesouna, Pedro ¿merepa yoꞌo ja̱ꞌñere ja̱je paꞌye i̱ño uꞌni? caquë ai cuasaquë pajiꞌi. Paꞌina, Cornelio jëjo saosicohuaꞌipi ja̱to saꞌro quëꞌrona ti̱tahuë, ¿Simón huëꞌe jerore paꞌicoꞌni? cajë se̱ni asajë daicohuaꞌipi. \v 18 Ja̱ohuaꞌi ti̱tani tutu cajë se̱iꞌë: I̱ño Simón hueꞌequëpi cuiꞌne yequë mami Pedro hueꞌequë paꞌimaꞌquë cajë se̱iꞌë. \v 19 Ja̱je se̱ni asajëna, Pedro cato ja̱ yëꞌtaꞌa i̱ ñaseꞌere cuasaquë pajiꞌi. Paꞌina, deꞌo joyopi capi, i̱te: \p “I̱na, mëꞌëni toaso̱ ë̱mëohuaꞌi coꞌeroja̱iñë. \v 20 Huëni i̱ohuaꞌi ja̱ꞌre saijë̱ꞌë, jëa coeye peoyerepa. Yëꞌë jëjo daosicohuaꞌi aꞌë.” \p \v 21 Caëna, Pedro cajeni capi: \p “Yëꞌë aꞌë, mësaru coꞌequë. ¿I̱quena dateꞌni?” \v 22 Caquëna, i̱ohuaꞌipi cahuë: \p “Yëquë cato Cornelio jëjo daocohuaꞌipi daëꞌë. Maijaꞌquë hui̱ñaëpi mëꞌëni soija̱tena. Cornelio huëꞌena dani quëaquëna, i̱pi mëꞌë quëaye asaja̱quë caëna, asani Cornelio, soldado pa̱i ëjaëpi jëjo daoquëna, daëꞌë. Nuñe paꞌiquëpi, Maijaꞌquëre se̱quëpi, cuiꞌne siꞌa judío pa̱i deꞌoye yoꞌoquë api cajë oiquëpi jëjo daocohuaꞌi aꞌë.” \p \v 23 Cajëna, Pedropi capi: “Cacani pëajë̱ꞌë.” Caëna, cacani i̱ ja̱ꞌre co̱ni pëahuë, ja̱ ñami. Ñatasi muꞌse Pedropi i̱ohuaꞌi ja̱ꞌre co̱ni sajiꞌi. Saina, i̱te co̱ñuꞌu cajë Jope acohuaꞌije̱ i̱ ja̱ꞌre saëꞌë, Maijaꞌquëre sehuosicohuaꞌipi. \p \v 24 Ja̱je saisicohuaꞌipi se ñatasi muꞌse Cesareana ti̱ꞌahuë, Cornelio cuiꞌne i̱ tsëcapë cuiꞌne i̱ ai oi cajeohuaꞌi co̱ni tsiꞌsini ute hue̱ꞌñana. Ja̱ohuaꞌi cato Cornelio huëosicohuaꞌipi daisicohuaꞌipi paëꞌë. \v 25 Paꞌijëna, Pedropi huëꞌena ti̱ꞌaquëna, Corneliopi pëpasiꞌi caquë etaquëpi Pedrote yëꞌë ëjaërepa caquë doꞌre jaꞌruëña. \v 26 Jaꞌruquëna, Pedropi i̱te naë huëo nëcoquë capi: \p “Yëꞌëje̱ mëꞌëje paꞌi aꞌë.” \p \v 27 Ja̱je i̱ ja̱ꞌre caquë sa cacaquë ñaquëna, jai pa̱i tsiꞌsicohuaꞌipi paëꞌë. \v 28 Paꞌijëna, ñani Pedropi capi: \p “Mësarupi asacohuaꞌi aꞌë, Israel pa̱i ti ti̱ pa̱i ja̱ꞌre tsioye peoye. Pa̱nitaꞌa yequë pa̱i huëꞌena cacaye peoye. Israel pa̱i yoꞌoye ja̱je paꞌiji. Ja̱je paꞌiquëtaꞌare yëꞌëre Maijaꞌquëpi yeꞌyapi pa̱ire coꞌacohuaꞌi aꞌë, siꞌsiohuaꞌi aꞌë caye pa̱jëꞌë caquë. \v 29 Ja̱je paꞌina, ja̱ohuaꞌi sani yëꞌëre se̱jëna, ai cuasaye peoyerepa esa daëꞌë. Deꞌoji. Yuretaꞌa quëajë̱ꞌë. ¿I̱quere cajë yëꞌëre soireꞌni?” \p \v 30 Caquëna, Corneliopi capi: \p “Paꞌiji, cuatro muꞌseña, iye jaꞌi maca naꞌiquëna, tres paꞌi maca yëꞌë huëꞌere paꞌi a̱o a̱imaꞌquëpi Maijaꞌquëre se̱i paꞌiseꞌe. Paꞌiquëpi naꞌiquëna, Maijaꞌquëre se̱ñere se̱ina, Maijaꞌquë jëjo daoquëpi ai mia juꞌi ca̱repa juꞌiquëpi ñaini capi: \v 31 ‘Cornelio, mëꞌë Maijaꞌquëre se̱ñe Maijaꞌquë asaji, cuiꞌne mëꞌë peocohuaꞌire co̱caiyeje̱ Maijaꞌquë ñaquë sihuaji deꞌoyerepa yoꞌoji caquë ñaji. \v 32 Ja̱je paꞌiye sëte yurepi ë̱mëohuaꞌire Jopena jëjo saojë̱ꞌë, Simón Pedro hueꞌequëre quërëja̱ni i̱ñona daja̱ꞌcohuaꞌire. I̱ cato yequë Simón huëꞌere paꞌiji, ja̱ë yequë Simón cato ca̱ꞌnipi deꞌhuaquë api. I̱ huëꞌe cato jaira të̱ꞌtëpare paꞌiji,’ capi, yëꞌëre. \v 33 Caëna, asani esa mëꞌëre quërëja̱ijaꞌcohuaꞌire jëjo saohuë. Ja̱je jëjo saouna, yure mëꞌëpi daquëna, deꞌoji. Maijaꞌquë coca asañuꞌu cajë yëquë tsiꞌsisicohuaꞌipi paꞌiyë, mëꞌëre mai Ëjaërepa cajë̱ꞌë caquë i̱siyere caquëna, asañuꞌu, yëquë.” \s1 Pedro Quëaye \p \v 34 Caquëna, Pedropi quëapi: \p “Yuretaꞌa asayë, Maijaꞌquëpi pa̱ire cuiꞌne paꞌiohuaꞌiseꞌere ñaquë paꞌiye. \v 35 Ja̱je paꞌina, Maijaꞌquë cato siꞌa pa̱ire i̱te deꞌoquëre paꞌni cacohuaꞌire cuiꞌne nuñerepa yoꞌocohuaꞌire deꞌoji caquë ñaji, coa siꞌa tsëca acohuaꞌire. \v 36 Ja̱je paꞌina, siꞌaohuaꞌi Ëjaë Jesucristoja̱ꞌa deꞌoye paꞌiye ti̱ꞌañere, Maijaꞌquë i̱ coca Israel pa̱ina i̱sipi. \v 37 Mësarupi siꞌaohuaꞌi asayë, Juan oco doquë cuiꞌne quëaquë yoꞌosi jeteyoꞌje Jesupi Galileapi huëoni siꞌa hue̱ꞌña judío pa̱i paꞌi hue̱ꞌña yoꞌoseꞌe cuꞌiseꞌe. \v 38 Ja̱je paꞌina, Maijaꞌquëpi Jesús Nazaret aquëre deꞌo joyo tuture i̱sipi. I̱sina, huati tutupi yoꞌoquëna, ai yoꞌojë paꞌicohuaꞌire jujucai cuiꞌne pa̱ire deꞌoye yoꞌocai cujiꞌi, Maijaꞌquëpi i̱ ja̱ꞌre paꞌi doꞌire. \v 39 Ja̱je yoꞌoquëna, yëquë ñasicohuaꞌi aꞌë, Jesús yoꞌoye. Jerusalénna cuiꞌne Judea yejana yoꞌoquëna, ñasicohuaꞌi aꞌë. Ja̱ jeteyoꞌje yuretaꞌa i̱te so̱quë sarahuana que̱ deoni huani je̱ohuë, judío pa̱ipi. \v 40 Ja̱je huaisiquëtaꞌa toaso̱ muꞌseña paꞌi maca Maijaꞌquëpi huajëquëre huëopi. Huëoni yëquëre i̱ñopi. \v 41 Coa yëquëseꞌere ñai i̱ñopi. Siꞌa pa̱ire ñai i̱ñoñe pa̱pi. Yëquë i̱ tsoe sahua nëosicohuaꞌiseꞌere ñai i̱ñopi. Ja̱je paꞌina, yëquë i̱ ja̱ꞌre co̱ni u̱cujë cuiꞌne a̱ijë yoꞌohuë, i̱ huëisi jeteyoꞌje. \v 42 Ja̱re ja̱ëni Maijaꞌquëpi ju̱ꞌisicohuaꞌire cuiꞌne huajëcohuaꞌire ñani ca tëjiquëre nepi cajë quëaja̱ꞌcohuaꞌini yëquëre jëjo daopi. \v 43 Ja̱je paꞌina, tsoe Maijaꞌquëre quëacaicohuaꞌi Jesús ayere cajë cahuë, i̱te Jesure sehuocohuaꞌipi i̱ohuaꞌi coꞌaye yoꞌoseꞌere sa̱i deꞌhuani oni yeje cua̱ñojaꞌcohuaꞌi aꞌë.” \s1 Judío Pa̱i Peocohuaꞌitaꞌa Maijaꞌquë Joyo I̱si Cua̱ñoseꞌe \p \v 44 Ja̱ yëꞌtaꞌa Pedro caquëna, deꞌo joyopi i̱ caye asacohuaꞌina tsio dajiꞌi. \v 45 Tsio daquëna, Israel pa̱i sehuoye sehuocohuaꞌipi Pedro ja̱ꞌre daisicohuaꞌipi ai cuasajë ñahuë, Israel pa̱i peocohuaꞌipi deꞌo joyore i̱si cua̱ñojë, \v 46 yequë pa̱i cocapi cajë cuiꞌne Maijaꞌquëre deꞌoquëre paꞌni cajë yoꞌojëna. \v 47 Ja̱je ai cuasajëna, Pedropi capi: \p “Icohuaꞌire oco doye deꞌoji, mai i̱si cua̱ñoseꞌeje̱ paꞌye deꞌo joyore i̱si cua̱ñosicohuaꞌire.” \p \v 48 Cani i̱ohuaꞌire Jesucristo mamipi do cua̱ñoñe paꞌiji cani docajiꞌi. Ja̱ jeteyoꞌje i̱ohuaꞌipi Pedrore cahuë, yëquë ja̱ꞌre tsoe muꞌseña maña pëani paꞌijë̱ꞌë. \c 11 \s1 Pedro Sehuosicohuaꞌire Quëaye \p \v 1 Israel pa̱i tsëca peocohuaꞌipi Maijaꞌquë coca deꞌoyerepa sehuoseꞌere Jesús jëjo saocohuaꞌipi cuiꞌne yëquë sehuocohuaꞌipi asahuë, Judea paꞌicohuaꞌipi. \v 2 Asani Pedropi Jerusalénna coꞌina, Israel pa̱i sehuoye sehuocohuaꞌipi i̱ yoꞌoseꞌere sa̱ñope cahuë. \p \v 3 Cajë i̱te se̱iꞌë: \p “¿Me yoꞌoquë Israel pa̱i peocohuaꞌi huëꞌena cacani i̱ohuaꞌi ja̱ꞌre co̱ni a̱i yoꞌo uꞌni?” \p \v 4 Cajëna, Pedropi siꞌaye i̱te duꞌru macarepa huëoni yoꞌoseꞌeje̱ paꞌye ja̱ohuaꞌire quëapi: \p \v 5 “Jope daripëre paꞌi Maijaꞌquëre se̱i ca̱ni ñañeje paꞌye ñahuë. Ñaquëna, maꞌtëmopi jai ca̱ꞌtipëje̱ paꞌiona, ayasi tuꞌure cajeseꞌe si̱capë̱a que̱ꞌquesicona, yëꞌë quëꞌrona casaëna, ñahuë. \v 6 Ayasi tuꞌure ñaquëna, siꞌaohuaꞌi nëicohuaꞌi, a̱ñaje paꞌiohuaꞌi coti saihuëpi cuꞌicohuaꞌi, cuiꞌne jaꞌjëcohuaꞌi paëꞌë. \v 7 Paꞌijëna, yëꞌëre yëꞌoseꞌe jutapi: ‘Pedro huëijë̱ꞌë. Huëni huani a̱ijëꞌë,’ capi. \v 8 Caquëna, cahuë: ‘Pa̱siꞌi, Ëjaë. A̲i maꞌñe aꞌë. Siꞌsi aꞌë. Siꞌsiohuaꞌire yëꞌë ti a̱imaꞌquë aꞌë,’ cahuë. \v 9 Caquëna, ti̱jupë yëꞌoseꞌe yëꞌëre juta co̱pi: ‘Maijaꞌquë tsoa to̱seꞌere siꞌsi aꞌë camaꞌë paꞌijë̱ꞌë,’ capi. \v 10 Ja̱je toaso̱ñe Maijaꞌquë cuiꞌne paꞌye capi. Ca tëjina, ayasi tuꞌupi maꞌtëmona mëni huesëo. \v 11 Ja̱ macarepa toaso̱ ë̱mëohuaꞌi Cesarea yejapi jëjo daosicohuaꞌipi yëꞌëre coꞌecohuaꞌipi yëꞌë paꞌi huëꞌena ti̱tahuë. \v 12 Ti̱tarena, Maijaꞌquë joyopi yëꞌëre cua̱ñepi: ‘I̱ohuaꞌi ja̱ꞌre co̱ni saijë̱ꞌë,’ caquë ‘ai cuasamaꞌë,’ capi. Caëna, asani saëꞌë, icohuaꞌi seis sehuosicohuaꞌi ja̱ꞌre co̱ni. Sani siꞌaohuaꞌi paꞌi huëꞌena cacahuë. \v 13 Cacarena, Maijaꞌquë jëjo daoquëre i̱ huëꞌena ñaseꞌere cuiꞌne ñaquëna, i̱ caseꞌere quëapi. Jopena mëꞌë joꞌyare jëjo saojë̱ꞌë, Simón Pedro hueꞌequëre daja̱ꞌcohuaꞌire. \v 14 Ja̱ëpi dani huaso coca quëaquëna, asani mëꞌë cuiꞌne më tsëcapë huasosicohuaꞌi paꞌija̱ꞌcohuaꞌi aꞌë capi, quëapi. \v 15 Quëaquëna, asani yëꞌëpi cocare quëa huëoquëna, deꞌo joyopi i̱ohuaꞌina dajiꞌi, maire duꞌru macarepa daiseꞌeje̱ paꞌye. \v 16 Ja̱ maca mai Ëjaërepa caseꞌere cuasahuë, ‘Juan cato ocopi dopi. Ja̱je paꞌiquëtaꞌare mësaru cato deꞌo joyore i̱si cua̱ñojaꞌcohuaꞌi aꞌë.’ \v 17 Ja̱je paꞌina, Maijaꞌquëpi maire Ëjaë Jesucristore sehuocohuaꞌire i̱siseꞌeje̱ paꞌye i̱siru, ¿me sa̱ñope Maijaꞌquë yoꞌo maꞌñe aꞌë cayeꞌni?” Capi, Pedro. \p \v 18 Caquëna, asani Jerusalén acohuaꞌi sehuosicohuaꞌipi sa̱ñope caye je̱oni Maijaꞌquë ai deꞌoyerepa yoꞌoji, cajë cahuë: \p “Ja̱je yoꞌoquë judío pa̱i peocohuaꞌire i̱siji, i̱te sehuoni ti pani huesëye ti̱ꞌañe.” \s1 Antioquía Pa̱i Sehuoye \p \v 19 Estebanre huani je̱osi jeteyoꞌje Jesure sehuocohuaꞌire jo̱sa yoꞌo huëohuë. Jo̱sa yoꞌo huëorena, yecohuaꞌipi Feniciana, Chipre saodohuëna, cuiꞌne Antioquía daripëna cati saëꞌë. Saisicohuaꞌipi ja̱rona Israel pa̱iseꞌere Maijaꞌquë coca quëahuë. Yequë pa̱iretaꞌa quëaye pa̱huë. \v 20 Pa̱jëtaꞌare Chipre cuiꞌne Cirene quëꞌro acohuaꞌi sehuosicohuaꞌipi Antioquía daripëna ti̱ꞌani griego pa̱ire mai Ëjaë Jesús deꞌo cocare quëahuë, judío pa̱i peocohuaꞌina. \v 21 Mai Ëjaë i̱ohuaꞌi ja̱ꞌre co̱ni paꞌina, deꞌoye quëajëna, jai pa̱i ja̱ꞌnë i̱tire paꞌë cuasaseꞌe je̱oni Ëjaë Jesuna sehuohuë. \p \v 22 Ja̱je yoꞌojëna, sehuosicohuaꞌi Jerusalén paꞌicohuaꞌipi asani Bernabére Antioquía daripëna jëjo saohuë. \v 23 Jëjo saorena, Bernabépi ti̱ꞌani Maijaꞌquëre sehuosicohuaꞌire Maijaꞌquë deꞌoye yoꞌocaiyere ñapi. Ñani ai sihuapi. Sihuaquë Bernabé yëhuopi, deꞌoyerepa. Ti je̱omaꞌpë tuijë mai Ëjaërepa caseꞌeje̱, caquë yëhuopi. \v 24 Bernabé cato ai deꞌoquë pajiꞌi. Maijaꞌquëre ai cuasaquëpi cuiꞌne deꞌo joyo ti̱mësiquëpi pajiꞌi. Ja̱je paꞌipi yëhuoquëna, asani jai pa̱i sehuohuë, mai Ëjaë caseꞌere. \p \v 25 Ja̱ jeteyoꞌje Bernabépi Saulore coꞌesiꞌi caquë Tarso daripëna sajiꞌi. \v 26 Sani ti̱ꞌani i̱te Antioquía daripëna sapi. Sani ja̱rona teꞌe o̱metëcahuë pëahuë, sehuosicohuaꞌi ja̱ꞌre co̱ni. Pëani paꞌijë jai pa̱ire yeꞌyahuë. Ja̱rona Antioquía daripëna duꞌru macarepa Cristiano hueꞌyohuë, sehuosicohuaꞌire. \p \v 27 Ja̱ muꞌseña Antioquíana ti̱tahuë, Maijaꞌquëre quëacaicohuaꞌipi Jerusalén daicohuaꞌipi. \v 28 Ti̱tasicohuaꞌi aquëpi Agabo hueꞌequëpi nëcaquë capi, deꞌo joyopi quëaquëna, yequë muꞌseña paꞌi ja̱ꞌñere. Yequë muꞌseña siꞌa hue̱ꞌña a̱iñe peoquëna, pa̱i a̱i ëa ju̱ꞌijaꞌcohuaꞌi aꞌë. Ja̱je tëto sajiꞌi, Claudio César pa̱i ëjaërepa paꞌi maca. \v 29 Ja̱je caëna, asani Antioquía sehuosicohuaꞌipi Judea sehuosicohuaꞌire co̱cai ja̱ꞌñere i̱sini jëjo saoñuꞌu cahuë, pa̱i ñape cuasaye jaꞌye. \v 30 Cani i̱sini yuretaꞌa i̱ti i̱siseꞌere jëjo saohuë, Bernabé cuiꞌne Saulo ja̱ꞌre sehuosicohuaꞌi aiohuaꞌina Judeana. \c 12 \s1 Santiagore Huaiye Cuiꞌne Pedrore Coye \p \v 1 Ja̱ muꞌseña pa̱i ëjaë Herodespi sehuosicohuaꞌi acohuaꞌire jo̱sa yoꞌoquë, \v 2 Santiagore huaꞌtipi huani je̱ojëꞌë cua̱ñeina, huani je̱ohuë, Juan majaꞌyëre. \v 3 Yoꞌorena, judío pa̱ipi ñani sihuajëna, Herodespi Pedroreje̱ tse̱ani copi, sihuaja̱ꞌcohuaꞌi aꞌë caquë. Iye cato yoꞌopi, levadura ne maꞌñe pan a̱ijë tsiꞌsi maca. \v 4 Ja̱je yoꞌoquë Pedrore tse̱ani co hue̱ꞌñana copi, cuatro tsëca soldado pa̱i ñajë nëca hue̱ꞌñana, teꞌe tsëcapëre cuatro paꞌiohuaꞌi paꞌi hue̱ꞌñana. I̱ cato Egíptopi Maijaꞌquë Israel pa̱ire etoquë paꞌiseꞌere cuasajë, tsiꞌsi tëjisi maca tse̱asiquëre etoni pa̱ire i̱ñosiꞌi cuasaquë yoꞌopi. \v 5 Ja̱je paꞌina, Pedro cato tse̱a cua̱ñosiquëpi pajiꞌi, etamaꞌquë cajë ña hue̱ꞌñare. Ja̱je paꞌitoje̱ sehuosicohuaꞌi cato Maijaꞌquëni se̱jë paëꞌë, siꞌa joyorepa cuasajë Pedroni cajë. \s1 Pedro Cosiquëni Maijaꞌquëpi Etoye \p \v 6 Herodes ñaminaꞌa Pedrore etoni pa̱ire i̱ñosiꞌi cuasaquëna, Pedro cato huëore ca̱jiꞌi, caya soldado pa̱ina quë̱na mepi se sëasiquëpi jopore pare u̱i. Ca̱ina, yequë soldado pa̱ipi pa̱ire co huëꞌe eta saꞌrore etamaꞌquë cajë ñajë nëcahuë. \v 7 Ja̱je paꞌi macarepa mai Ëjaë hui̱ñaë siꞌa co tuꞌrihuë mia merepa ñai nëcapi. Ja̱ maca Pedrore pato sëtoni capi: \p “Esa huëijë̱ꞌë.” \p Caquëna, jë̱ña hue̱seꞌe paꞌiseꞌe joye to̱mepi. \v 8 Ja̱ maca Ëjaë jëjo daoquëpi capi: \p “Mëꞌë ca̱ña su̱ñajëꞌë, cuiꞌne zapatoje̱ su̱ñajëꞌë.” \p Caquëna, yoꞌoquëna, cuiꞌne yequeje̱ capi: \p “Mëꞌë dëi juꞌi ca̱je su̱ñani yëꞌë ja̱ꞌre daijë̱ꞌë.” \p \v 9 Caëna, mai Ëjaë jëjo daoquë jeteyoꞌje dani etapi, coa huesërepa. Mai Ëjaë jëjo daoquëpi yoꞌoji, cuasamaꞌë pajiꞌi, coa ca̱ni ñañë cuasaquëpi. \v 10 Cuasaquëtaꞌa duꞌru nëcajë ñacohuaꞌire sa tëto sani cayaye acohuaꞌire sa tëto sani yuretaꞌa maꞌana eta hue̱ꞌñarepa acore ti̱ꞌarena, i̱oseꞌe huiꞌyo eta saꞌro huiꞌyona, etani maꞌajaꞌa teꞌe saëꞌë. Ja̱je co̱ni saiquëpi mai Ëjaë jëjo daoquëpi peo hue̱ꞌña sajiꞌi, teꞌire je̱oni. \p \v 11 Je̱o saquëna, yuretaꞌa Pedropi capi: \p “Yuretaꞌa asayë, Herodes ñaminaꞌa yëꞌëre yoꞌo ja̱ꞌñere cuiꞌne Israel pa̱i yëꞌëre yoꞌoye yëyere Ëjaëpi asani i̱ hui̱ñaëre huasoja̱ꞌquëre jëjo daopi.” \p \v 12 Ja̱je yoꞌou cuasani Pedropi sajiꞌi, Juan pëca jaꞌco María huëꞌena Juanpi yequë mamije Marcos hueꞌequë pëca jaꞌco quëꞌrona. Ja̱rote jai pa̱i tsiꞌsicohuaꞌipi paëꞌë, Maijaꞌquëni se̱jë. \v 13 Paꞌijëna, Pedropi maꞌa eta saꞌrona ti̱ꞌani tëꞌcapi, soiquë. Soiquëna, asani teꞌo nomi tsi̱o Rode i̱o mami hueꞌecopi ¿nepi soiyeꞌni? cuasani sani ñasiꞌi caco eta saꞌro quëꞌrona dacoꞌë. \v 14 Dani Pedro yëꞌore asani sihuaco eta saꞌro huiꞌyocaimaꞌo coꞌye huëꞌhuë cacao, Pedropi eta saꞌrore paꞌiji quëasiꞌi caco. \v 15 Quëacona, i̱ohuaꞌipi i̱ote cahuë: \p “Cuepeco, caco.” \p Cajëna, cao: \p “Nuñerepa cayë.” \p Cacona: \p “Pedrore ñacaiquë maꞌtëmo aquë paꞌini.” \p \v 16 Cajëna, ja̱ yëꞌtaꞌa Pedropi tëꞌcaye je̱omaꞌë pajiꞌi. Paꞌina, huiꞌyoni i̱te ñani ai quëquëhuë. \v 17 Quëquëjëna, jë̱tëpi camaꞌpë caquë yoꞌoni je̱orena, i̱te co hue̱ꞌñapi etoseꞌere quëapi. Quëaquë capi: \p “Santiagore cuiꞌne yecohuaꞌire sehuosicohuaꞌire quëacaijë̱ꞌë, yëꞌëre etoseꞌere.” \p Cani yequë hue̱ꞌñana sajiꞌi. \p \v 18 Ñata to̱mesi maca Pedro peoquëna, soldado pa̱i ai cuasajë huesëjë sa̱ꞌñe ai yoꞌojë cahuë. \v 19 Yoꞌojë cajëna, Herodespi cua̱ñepi, Pedrore coꞌejë̱ꞌë caquë. Cua̱ñeina, coꞌe jujahuë. Coꞌe jujarena, deꞌoye ñajëꞌë casicohuaꞌipi ñamaꞌpë paꞌisicohuaꞌire huani je̱ojëꞌë, cua̱ñepi. Cua̱ñeina, huani je̱ohuë, soldado pa̱ire. Ja̱je yoꞌosi jeteyoꞌje Herodes Judea paꞌiye je̱oni Cesareana sani pajiꞌi. \s1 Herodes Ju̱ꞌiseꞌe \p \v 20 Herodes Sidón pa̱ire cuiꞌne Tiro pa̱ire pë̱i pajiꞌi. Paꞌina, i̱ohuaꞌipi pa̱i ëjaë Herodesre ca deꞌhuañuꞌu, cajë teꞌe. Ja̱je yoꞌoñuꞌu cahuë. Casicohuaꞌipi i̱ quë̱no macarepa co̱cai paꞌiquë Blasto hueꞌequëna cajeohuaꞌi deꞌohuë. Deꞌoni ja̱ëjaꞌa se̱iꞌë, Herodesre deꞌoye pë̱imaꞌëna, paꞌiyere. Tiro cuiꞌne Sidón pa̱i cato Herodes yejana a̱o huerocohuaꞌi paëꞌë. Ja̱je paꞌina, ja̱je yoꞌohuë. \v 21 Ja̱je yoꞌosicohuaꞌini yequë muꞌse Herodespi capi, ja̱ muꞌse pa̱i tsiꞌsiye paꞌiji, caëna, tsiꞌsirena, deꞌo ca̱ñarepa su̱ñasiquëpi i̱ ñuꞌi pa̱ire cua̱ñe hue̱ꞌñana jaꞌruni cocare capi, pa̱ire. \v 22 Caquëna, asacohuaꞌipi tutu cuihuë. Ñeje cajë: \p “Maijaꞌquëpi caji, pa̱ipi caye pa̱ji.” \p \v 23 Cajëna, Ëjaë hui̱ñaëre jëjo daoquëpi ju̱ꞌiñe nepi, i̱te, ja̱re i̱ti yoꞌojë ca macapi. Neina, pecona a̱o ju̱jiꞌi. Maijaꞌquëre jerepa paꞌipi cacaimaꞌ doꞌire ju̱jiꞌi, i̱jaꞌa coꞌye Maijaꞌquëje̱ paꞌi aꞌë caquë sihuaquë asa doꞌire. \p \v 24 Ja̱je yoꞌojë paꞌijëna, Maijaꞌquë coca cato jerepa jai sajiꞌi. Jai saina, siꞌa hue̱ꞌña i̱ti cocare quëahuë. \p \v 25 Bernabé cuiꞌne Saulo coꞌamaña ne tëjini Jerusalénpi coꞌijë Juanreje̱ dahuë, yequë mami Marcos hueꞌequëreje̱. \c 13 \s1 Bernabé Cuiꞌne Saulo Yoꞌo Huëoye \p \v 1 Antioquía yejare Maijaꞌquëre quëacaicohuaꞌi cuiꞌne Maijaꞌquë coca yeꞌyacohuaꞌi paëꞌë, sehuosicohuaꞌi ja̱ꞌre co̱ni. Icohuaꞌipi paëꞌë, Bernabé, Simón yequë mami Negro hueꞌequë, yequë Lucio Cirene aquë pajiꞌi, Manaén pajiꞌi, (Herodes ja̱ꞌre ai deꞌosiquë Galilea yeja cua̱ñequë paꞌisiquë) cuiꞌne Saulo pajiꞌi. \v 2 Ja̱je paꞌicohuaꞌipi teꞌe muꞌse a̱imaꞌcohuaꞌipi mai Ëjaëre se̱jëna, deꞌo joyopi capi: \p “Ja̱ohuaꞌire Bernabére cuiꞌne Saulore jëjo saojë̱ꞌë, yëꞌë nejajë caquë soiseꞌe nejaꞌcohuaꞌire.” \p \v 3 Caëna, a̱imaꞌpë Maijaꞌquëre se̱ni tëjini ja̱ohuaꞌire jë̱ñapi jëjo pajë se̱cacani jëjo saohuë, se ñajë saijë̱ꞌë cajë. \s1 Chipre Pa̱ire Yëhuoye \p \v 4 Maijaꞌquë joyopi jëjo saoquëna, saicohuaꞌipi Bernabé cuiꞌne Saulo saëꞌë, Seleucia daripëna saicohuaꞌipi. Ja̱ropi jai yohuëna aya mëni Chipre hueꞌe saodohuëna saëꞌë. \v 5 Saicohuaꞌipi Salamina yo saꞌrona ti̱ꞌani judío pa̱i tsiꞌsi huë̱ꞌñana Maijaꞌquë coca quëa huëohuë. Juan i̱ohuaꞌire co̱casiꞌi caquë saisiquëje̱ i̱ohuaꞌi ja̱ꞌre pajiꞌi. \v 6 Siꞌa saodohuë quëaroja̱ijë Pafos daripëna sa ti̱ꞌahuë. Ti̱ꞌani ja̱rona ñahuë, Israel pa̱ipi dahuëpi Barjesús hueꞌequëre. Ja̱ëpi Maijaꞌquë cocare cayë caquë pa̱ire cosoquë yoꞌoquë pajiꞌi. \v 7 Ja̱ë dahuëpi Sergio Paulo ta̱ꞌñe asaquë ja̱ꞌre pa̱i ëjaë ja̱ꞌre pajiꞌi. Paꞌina, pa̱i ëjaëpi Bernabére cuiꞌne Saulore quërëja̱ijaꞌcohuaꞌire jëjo saopi, Maijaꞌquë coca quëajëna, asayere yë. \v 8 Ja̱je yoꞌoquëtaꞌare griego pa̱i coca cato Elimas hueꞌequëpi dahuëpi pa̱i ëjaë sehuoyere ë̱sequë Bernabére cuiꞌne Saulore sa̱ñope capi. \v 9 Caquëna, Saulopi Pablo hueꞌequëpi Maijaꞌquë joyo ti̱mësiquëpi i̱te ai ñani, \v 10 capi: \p “¡Cosou, coꞌaquërepa, huati mamaquë siꞌaye deꞌoyere sa̱ñope yoꞌoquë ai! ¿Je yëhua Ëjaëre sa̱ñope yoꞌoye je̱ojaꞌquë aꞌni, mëꞌë? \v 11 Yure Maijaꞌquëpi mëꞌëre siꞌsesipi. Siꞌsequëna, tsoe muꞌseña ñamaꞌë paꞌi cuiꞌne ë̱së miañeje ñamaꞌë paꞌija̱ꞌquë aꞌë, mëꞌë.” \p Ca macarepa Elimas ñamaꞌquë deꞌopi, ñamije paꞌioseꞌere ñaquë deꞌoni. Ja̱ maca i̱te jë̱tëna tse̱ꞌejë cuaja̱ꞌcohuaꞌini coꞌepi. \v 12 Ja̱re ñani ai deꞌoyere paꞌë, Ëjaë aye yeꞌyaye cuasaquë pa̱i ëjaë sehuopi. \s1 Pablo Cuiꞌne Bernabé Antioquíare Paꞌiye Pisidia Yejare \p \v 13 Pablo cuiꞌne i̱te co̱cohuaꞌi jai yohuëna aya mëni Pafos daripë je̱oni Perge daripëna ti̱ꞌahuë, Perge daripë Panfilia yeja quëꞌro acona. Ja̱rona Juan je̱oni Jerusalénna coꞌipi. \v 14 Perge sa sani Pisidia yeja quëꞌro daripëna Antioquíana ti̱ꞌahuë. Ti̱ꞌani huajë muꞌse paꞌina, Israel pa̱i tsiꞌsi huëꞌena cacani jaꞌruhuë. \v 15 Jaꞌruni ñuꞌijëna, tsiꞌsi huëꞌe ëjaohuaꞌipi cua̱ñeseꞌe cuiꞌne Maijaꞌquëre quëacaicohuaꞌi toyasi pëpë ña tëjini cahuë: \p “Aꞌyë dohuë, pa̱ire yëhuoye paꞌito quëajë̱ꞌë, yurepi.” \p \v 16 Carena, ja̱ maca Pablo huëni nëcani jë̱tëpi camaꞌpë caquë jaꞌjëni capi: \p “Ë̲mëohuaꞌi Israel pa̱i cuiꞌne siꞌaohuaꞌi yequë pa̱i Maijaꞌquëre caꞌracohuaꞌi asajë̱ꞌë. \v 17 Israel pa̱i Diusupi mai aiohuaꞌire joꞌya nepi. Joꞌya neni ja̱ohuaꞌija̱ꞌa jai pa̱i jojo saiye nepi, yequë pa̱i yeja Egíptore paꞌi maca cuiꞌne ja̱ jeteyoꞌje i̱ tutupi yoꞌoquë etopi, ja̱ yeja paꞌisicohuaꞌire. \v 18 Etouna, Israel pa̱ipi cuarenta o̱metëca pa̱i peo hue̱ꞌña cue̱nesi yejaja̱ꞌa cuꞌijë yoꞌojëna, Maijaꞌquëpi i̱ohuaꞌire deꞌoye ñacaijiꞌi, yoꞌo jujamaꞌë. \v 19 Ja̱je yoꞌoquë siete tsëcapë̱arepa Canaán yeja paꞌicohuaꞌire nejopi, ja̱ohuaꞌi yejare mai aipëna i̱sisiꞌi caquë. \v 20 Siꞌaye iye yoꞌoye cato cuatrocientos cincuenta o̱metëca pajiꞌi. Ja̱ paꞌisi jeteyoꞌje yuretaꞌa Maijaꞌquëpi Israel pa̱i yoꞌoyere ñani ca tëji ëjaohuaꞌire i̱sipi, Maijaꞌquëre quëacaiquë Samuel paꞌi macaja̱ꞌa. \v 21 Ja̱je yoꞌoye paꞌina, yuretaꞌa se̱iꞌë, yëquëre cua̱ñe ëjaëre pare necaijë̱ꞌë cajë. Se̱jëna, Maijaꞌquëpi Cis mamaquë Saúlni pa̱i ëjaëre necajiꞌi, cuarenta o̱metëca i̱ohuaꞌire cua̱ñejaꞌquëre. Ja̱ë cato Benjamín tsëcapë aquë pajiꞌi. \v 22 Paꞌina, jeteyoꞌje Maijaꞌquëpi Saúlre pa̱i ëjaërepa paꞌiye jioni Davidna i̱sipi, pa̱i ëjaërepa paꞌiye. Davidni Maijaꞌquë capi, ñeje: ‘Isaí mamaquë David cato yëꞌë yëyere yoꞌosiꞌi cuasaji. Ja̱je paꞌipi, yëꞌë ña hue̱ꞌñaje deꞌoye yoꞌoquë api.’ \v 23 Ja̱je paꞌina, i̱ ca nëoseꞌeje̱ paꞌye Israel pa̱ire huasosiꞌi caquë jëjo daopi, Jesure. Jesús cato David tsëcapë aquë pajiꞌi. \v 24 Ja̱ yëꞌtaꞌa Jesús daimaꞌnë Juanpi siꞌa Israel pa̱ire Maijaꞌquë coca quëapi. Quëaquë capi, ja̱ꞌnë cuasaseꞌere je̱oni Maijaꞌquëna po̱nëjëꞌë. Po̱nëjëna, oco doye paꞌiji. \v 25 Casiquëpi je̱ꞌnë i̱ pani tëjiye ti̱ꞌaquëna, capi Juan: ‘Yëꞌë mësaru cuasayeje̱ paꞌi peoyë. Yëꞌë paꞌisi jeteyoꞌje teꞌi jerepa paꞌipi daiji. Ja̱ëre yëꞌë i̱ zapato dutacaiyeque peoquëpi, teaye paꞌi aꞌë.’ \p \v 26 Ja̱je paꞌiye sëte ë̱mëohuaꞌi Maijaꞌquë doꞌijë Abraham tsëcapë acohuaꞌi, cuiꞌne mësaru ti̱ohuaꞌi, Maijaꞌquëre caꞌrajë i̱ yëyeje̱ paꞌicohuaꞌi, iye huaso coca mësaru asa ja̱ꞌñere jëjo daoseꞌe aꞌë. \v 27 Jerusalén paꞌicohuaꞌi cuiꞌne i̱ohuaꞌi ëjaohuaꞌije̱ Jesure huesëjë coa pa̱ije paꞌire ñahuë. Ñajë cuiꞌne huajë muꞌseña ñape pa̱i tsiꞌsi huëꞌepi Maijaꞌquëre quëacaicohuaꞌi toyaseꞌere ñanije asa ti̱ꞌañe pa̱huë. Pa̱jë ja̱re i̱ohuaꞌipi Maijaꞌquëre quëacaicohuaꞌi caseꞌere yoꞌo ti̱ꞌacaëꞌë, Jesure huani je̱o maca. \v 28 Jesús coꞌaye yoꞌoseꞌere ti̱ꞌamaꞌpëtaꞌa Jesure huani je̱oñere Pilatopi soldado pa̱ina cua̱ñejaquë cajë se̱iꞌë. \v 29 Ja̱ jeteyoꞌje yuretaꞌa siꞌaye iye yoꞌo ja̱ꞌñere toyaseꞌe cayere yoꞌo tëjini so̱quë sarahua dequëni casani yejana ta̱huë. \v 30 Ja̱je yoꞌosiquëtaꞌare Maijaꞌquëpi i̱te huajëquëre huëopi. \v 31 Huëosiquëpi Jesús jai so̱ muꞌseña ñaiquë i̱ñopi, i̱ ja̱ꞌre co̱ni Galileapi Jerusalénna saina, saisicohuaꞌire. Yure ja̱ohuaꞌipi i̱ coca quëacohuaꞌi paꞌiyë. \p \v 32 Ja̱je paꞌiye sëte yëquë mësarute deꞌo cocare quëayë, mai aiohuaꞌire ca nëoseꞌere yoꞌo ti̱ꞌapi, mai paꞌi maca i̱ ca nëosi tsëcapë acohuaꞌina. \v 33 Ja̱ i̱ ca nëoseꞌere yoꞌo ti̱ꞌaquë Jesure ju̱ꞌisiquëni huajëquëre huëopi, Maijaꞌquëpi. Salmos cayaye acore toyaseꞌeje̱ paꞌye yoꞌopi. Ja̱pi caji, ñeje: ‘Mëꞌë yëꞌë mamaquë aꞌë. Yurepi yëꞌë mëꞌë jaꞌquë aꞌë.’ \v 34 Ja̱je paꞌina, Maijaꞌquë yequë hue̱ꞌña toyaseꞌeja̱ꞌa capi: ‘Davidre i̱sija̱ꞌquë aꞌë, ca nëoseꞌere. Deꞌoyere pare nuñerepa ca nëoseꞌere i̱sija̱ꞌquë aꞌë, mëꞌëre.’ Ja̱je paꞌina, tsoe Maijaꞌquëpi quëapi, ju̱ꞌisiquëpi huëi ja̱ꞌñe cuiꞌne i̱ ca̱pë ja̱ꞌjuñe pa̱ ja̱ꞌñe. \v 35 Ja̱je paꞌina, yequë hue̱ꞌña toyaseꞌe caji: ‘Mëꞌë joꞌyaë deꞌoquërepa ca̱pë ja̱ꞌju huesëye mëꞌëpi ë̱seja̱ꞌquë aꞌë.’ \v 36 Deꞌoji, yure ja̱je paꞌiye sëte casiꞌi. David cato Maijaꞌquë i̱te cua̱ñeseꞌeje̱ paꞌye i̱ pa̱ire necani tëjini ju̱ni huesëpi, i̱ aiohuaꞌi ju̱ꞌiseꞌeje̱ paꞌye. Ja̱je ju̱ni i̱ ca̱pë ja̱ꞌju huesëpi. \v 37 Ja̱je paꞌiquëtaꞌare ja̱ë, Maijaꞌquë huëosiquë Jesús ca̱pë cato ja̱ꞌjuñe pa̱pi. \v 38-39 Ja̱je paꞌiye sëte mësaru Maijaꞌquë doꞌijëpi asaye paꞌiji, Jesuja̱ꞌa coꞌaye yoꞌoseꞌe oni yeje cua̱ñoñe paꞌiji, cajë. Ja̱je paꞌina, siꞌaye Moisés cua̱ñeseꞌe oni yejeye pa̱seꞌere Jesure i̱re pare asacohuaꞌire oni yejeye paꞌiji, i̱tire paꞌë. \v 40 Deꞌhua ñajëꞌë, mësaruna Maijaꞌquëre quëacaicohuaꞌi toyaseꞌe to̱mequë i̱ohuaꞌi toyaseꞌe cato caji: \q1 \v 41 Nuñere pare ñajëtaꞌa coꞌaji cajë coecohuaꞌi, ne huesëjë̱ꞌë. \q1 Mësaru paꞌi muꞌseña yëꞌëpi coꞌamañare nequëna, \q1 Yecohuaꞌipi mësarute quëatoje̱ care payë cajë sehuocaiye pa̱jaꞌcohuaꞌi aꞌë.” \p \v 42 Judío pa̱i tsiꞌsi huëꞌepi Pablo cuiꞌne i̱ cajeohuaꞌi co̱ni etajëna, tsi̱ꞌnëna, judío pa̱irepa peocohuaꞌipi cahuë: Yequë semana huajë muꞌse paꞌina, cuiꞌnare quëajë̱ꞌë, yëquëre. \v 43 Ca tëjisi maca tsiꞌsi huëꞌepi Pablo cuiꞌne Bernabé saijëna, jai pa̱i judío pa̱ipi cuiꞌne judío pa̱i peocohuaꞌipi judío yeꞌyayena huero yeꞌyesicohuaꞌipi i̱ohuaꞌi ja̱ꞌre saëꞌë. Saijëna, i̱ohuaꞌipi yëhuojë cahuë. Nuñerepa Maijaꞌquë mësarute oi soiseꞌere paꞌijë̱ꞌë, yoꞌo jujamaꞌpë. \p \v 44 Casicohuaꞌipi yequë semana huajë muꞌse ti̱ꞌaëna, ja̱ daripë paꞌicohuaꞌipi siꞌaohuaꞌi tsiꞌsiye jaꞌi maca jai pa̱i tsiꞌsihuë, Maijaꞌquë coca asañuꞌu cajë. \v 45 Tsiꞌsijëna, ñani Israel pa̱ipi ë̱sejë oijë Pablo ai coꞌaquë api sa̱ñope ca huëohuë. \v 46 Cajëna, Pablopi cuiꞌne Bernabépi quëcojë sa̱ñope cahuë, i̱ohuaꞌire: \p “Mësaru judío pa̱ini duꞌru macarepa Maijaꞌquë coca quëaye paꞌiji. Paꞌisiconi mësarupi coejë cuiꞌne ti pani huesëyere paye cuasamaꞌpëna, yure cato judío pa̱i peocohuaꞌina sani quëaye paꞌiji. \v 47 Ja̱je paꞌina, Ëjaëpi yëquëre cua̱ñequë capi: \q1 Siꞌa pa̱ire miacaija̱ꞌquëre je̱oñë, mësarute. \q1 Yëꞌë huaso cocare siꞌa hue̱ꞌña soꞌo paꞌicohuaꞌire quëacaijë̱ꞌë.” \p \v 48 Ja̱je caquëna, asani judío pa̱i peocohuaꞌipi sihuajë siꞌaohuaꞌi Maijaꞌquë coca ai deꞌoye aꞌë, cajë ti pani huesëyere ti̱ꞌajaꞌcohuaꞌi aꞌë, caquë ña nëosicohuaꞌipi sehuohuë. \v 49 Sehuojëna, ja̱je Maijaꞌquë coca quëahuë, ja̱ yeja paꞌicohuaꞌire. \v 50 Ja̱je sehuojëtaꞌare judío pa̱ipi Pablore cuiꞌne Bernabére eto saoñuꞌu cajë, deꞌo nomiohuaꞌi ja̱ꞌre cuiꞌne deꞌo ë̱mëohuaꞌire cuiꞌne i̱ti daripë ëjaohuaꞌi ja̱ꞌre coca cahuë, sa̱ñope ja̱ohuaꞌire yoꞌoñuꞌu cajë cani sa̱ñope yoꞌojë etohuë. \v 51 Etorena, saijë i̱ohuaꞌi nëcañoa yaꞌore ti̱ꞌto to̱huë, ja̱ohuaꞌi yoꞌoyere sa̱ñope cayere i̱ñojë. Ja̱je yoꞌoni Iconiana saëꞌë. \v 52 Ja̱je paꞌiquëtaꞌare i̱ti sehuosicohuaꞌi cato sihuahuë, deꞌo joyopi i̱ohuaꞌi ja̱ꞌre paꞌina. \c 14 \s1 Pablo Cuiꞌne Bernabé Iconiore Paꞌiye \p \v 1 Pablopi cuiꞌne Bernabépi Iconiore paꞌijë judío pa̱i tsiꞌsi huëꞌena cacani Maijaꞌquë coca quëajëna, jai pa̱i judío pa̱i cuiꞌne judío pa̱i peocohuaꞌi sehuohuë. \v 2 Sehuojëna, judío pa̱i sehuomaꞌcohuaꞌipi sa̱ñope yoꞌoja̱jë cajë judío pa̱i peocohuaꞌire cua̱ñejëna, sehuosicohuaꞌire coꞌaye cuasa huëohuë. \v 3 Ja̱je coꞌaye cuasa huëo doꞌire ai tsoe ja̱ daripëna pëani Maijaꞌquë coca deꞌoyerepa quëahuë. Quëajëna, Maijaꞌquëpi pa̱i yoꞌo ti̱ꞌa maꞌñe yoꞌo tutu i̱siquëna, jaiye deꞌoyere yoꞌohuë. Ja̱je yoꞌojëna, Maijaꞌquë oiye i̱ohuaꞌi quëaye doꞌi quëꞌyerepa paꞌiye i̱ñopi. \v 4 Ja̱je paꞌiquëtaꞌare i̱ti daripë acohuaꞌipi caya tsëca huasicohuaꞌi paëꞌë. Paꞌijë yecohuaꞌipi judío pa̱i cayere deꞌoye aꞌë, cacaëꞌë. Cajëna, yecohuaꞌipi Ëjaë jëjo saocohuaꞌi cayere deꞌoye aꞌë, cacaëꞌë. \v 5 Ja̱je cajë paꞌijëna, judío pa̱ipi cuiꞌne judío pa̱i peocohuaꞌipi Pablore cuiꞌne Bernabére coꞌaye yoꞌojë quë̱na pë̱api je̱a joꞌañuꞌu cajë i̱ti daripë ëjaohuaꞌi ja̱ꞌre coca cani teꞌe ja̱je yoꞌoye deꞌoji, cuasa nëohuë. \v 6 Cuasa nëoseꞌere asani Pablopi cuiꞌne Bernabépi catihuë, Listrana cuiꞌne Derbena Licaonia yejana cuiꞌne i̱ti yeja yequë daripë̱a paꞌiyena. \v 7 Catini ja̱roje̱ quëahuë, deꞌo cocare. \s1 Pablore Quë̱na Pë̱api Je̱añe \p \v 8 Listra daripëre teꞌi ë̱më tsi̱ꞌnëna cuꞌimaꞌquë ai deꞌosiquëpi pajiꞌi, coa ñuꞌiquëpi. \v 9 Coa ñuꞌiquëpi Pablo quëayere asaquë Maijaꞌquëpi yëꞌëre ne coꞌyaye paꞌiji cuasaquë ñujiꞌi. Ñuꞌina, Pablopi i̱ ja̱je Maijaꞌquëre cuasaye asani \v 10 ai tutu capi: \p “Huëni nëcajë̱ꞌë.” \p Caquëna, ca macarepa teꞌere papi huëni nëcani cuꞌi huëopi. \v 11 Ja̱je Pablo yoꞌouna, ñani Licaonia cocapi tutu cuijë cahuë: \p “Diusuohuaꞌipi pa̱ije paꞌiohuaꞌi deꞌoni mai quëꞌrona cajeni yoꞌoyë.” \p \v 12 Cajë Bernabéni diusu Zeus hueꞌyohuë. Hueꞌyojë Pabloni i̱ti coca ca doꞌire Hermes hueꞌyohuë. Listra pa̱i diusu mamire hueꞌyohuë. \v 13 Ja̱ maca yuretaꞌa pa̱i daripë caca saꞌro yëꞌquë macare diusu Zeuste se̱ huëꞌe paquëpi i̱ti huëꞌe ñacai ëjaëpi duruhue̱quëre cuiꞌne deꞌo joro neseꞌere dapi. Dani Jesús jëjo saocohuaꞌire deꞌocohuaꞌire paꞌni caquë se̱siꞌi, caquë yoꞌopi. Yoꞌoquëna, yecohuaꞌije̱ i̱ ja̱ꞌre se̱ñuꞌu, cajë yoꞌohuë. Yoꞌojë i̱ohuaꞌi ai yoꞌojë pacohuaꞌini nëicohuaꞌire huani coa i̱sijë se̱ñuꞌu, cajë yoꞌohuë. \v 14 Yoꞌoyere asani Bernabépi cuiꞌne Pablopi coꞌaji, ja̱ yoꞌoye cajë. Juꞌi ca̱ñana coꞌrëjë, cuijë sa to̱mejaëꞌë, i̱ohuaꞌi jopona. \v 15 Ñeje cuihuë: \p “¿Merepa mësaru ja̱je yoꞌoyeꞌni? Yëquë cato mësaruje̱ paꞌiohuaꞌi aꞌë. Yure mësaru coa yoꞌoye je̱oni Maijaꞌquë i̱ti yeja, maꞌtëmo, jai tsiaya cuiꞌne siꞌaye i̱ote paꞌiye deꞌhuasiquëre pani sehuoni paꞌija̱jë cajë quëañuꞌu cajë daisicohuaꞌi aꞌë. \v 16 Ja̱je paꞌiquëtaꞌare yequë muꞌseña cato i̱ohuaꞌiseꞌe i̱ohuaꞌi yëyeje̱ yoꞌojë paꞌija̱jë caquë ñapi, Maijaꞌquë. \v 17 Ja̱je yoꞌojë paꞌitoje̱ Maijaꞌquëpi deꞌoye yoꞌoyeja̱ꞌa i̱ñopi, yëꞌë paꞌiye caquë. Ja̱je paꞌina, i̱pi mësarute oco cuiꞌne deꞌoye quë̱quëna tëaye cuiꞌne a̱iñe cuiꞌne sihuajë paꞌiye i̱siji.” \p \v 18 Ja̱je siꞌaye canije ai yoꞌojë maña duruhue̱quëre huaiye pa̱jëꞌë, cajë ë̱sehuë, diusuohuaꞌire i̱sijë se̱ñuꞌu cajë yoꞌocohuaꞌire. \p \v 19 Ja̱je yoꞌojë ca maca da ti̱tahuë, Israel pa̱i, Antioquía yeja cuiꞌne Iconia yeja paꞌicohuaꞌi. Ja̱ohuaꞌipi ti̱tani ti̱ñe cuasayena pa̱ire po̱nahuë. Po̱narena, Pablore quë̱na pë̱api je̱a joꞌahuë. Je̱a joꞌani huani je̱ohuë, cuasajë pa̱i paꞌi daripë hueꞌsena quërë etohuë. \v 20 Quërë je̱orena, sehuosicohuaꞌipi i̱ u̱i hue̱ꞌñana tsiꞌsini nëcajëna, huëjiꞌi. Huëni pa̱i daripëna cacapi. Cacasiquëpi ñatasi muꞌse Bernabé ja̱ꞌre co̱ni Derbe daripëna saëꞌë. \p \v 21 Sani ja̱ro Derbena deꞌo coca quëajëna, jai pa̱i sehuohuë. Sehuorena, ñani ja̱ropi Listrana, Iconiana cuiꞌne Antioquía darina coꞌihuë. \v 22 Coꞌini, ja̱ro sehuosicohuaꞌi paꞌicohuaꞌire yoꞌo jujamaꞌpë ñese tuijë̱ꞌë, cahuë. Cajë cuiꞌne Maijaꞌquëre cuasare pajë paꞌijë̱ꞌë, cahuë. Ja̱je cajë cuiꞌne yequeje̱ cahuë, Maijaꞌquë cua̱ñe te̱ꞌtena cacañuꞌu cani jaiye ai yoꞌoye paꞌiji. \v 23 Ja̱je cajë cuiꞌne yequeje̱ sehuosicohuaꞌi tsëcapë̱a ñape i̱ohuaꞌi ëjaohuaꞌi paꞌija̱ꞌcohuaꞌire nehuë. Neni a̱o a̱imaꞌcohuaꞌipi Maijaꞌquëre se̱jë yoꞌo tëjini icohuaꞌire deꞌoye ñacaijë̱ꞌë, cajë Maijaꞌquëre se̱cacaëꞌë, i̱ohuaꞌi sehuosiquëna. \s1 Antioquíana Pablopi Cuiꞌne Bernabépi Coꞌiye \p \v 24 Pisidia yeja sa tëto sani Panfilia yejana ti̱ꞌahuë. \v 25 Ti̱ꞌani Perge yeja paꞌicohuaꞌire deꞌo coca quëahuë. Quëa tëjini Antalia daripëna saëꞌë. \v 26 Sani ja̱rona yuretaꞌa yohuëna aya mëni Antioquíana, Maijaꞌquë oiye ayepi necaijë̱ꞌë cajë cua̱ñe sitona, i̱ohuaꞌi deꞌoye i̱ti caseꞌeje̱ ne tëji sitona coꞌihuë. \v 27 Coꞌini Antioquíana ti̱tani siꞌa sehuosicohuaꞌire siꞌsoni Maijaꞌquë i̱ohuaꞌi ja̱ꞌre co̱ni yoꞌoquëna, Ëjaëpi judío pa̱i peocohuaꞌipi sehuoja̱jë caquë ja̱to saꞌroje̱ paꞌiore huiꞌyocaquëna, deꞌoye sehuoseꞌere quëahuë. \v 28 Quëasicohuaꞌipi sehuosicohuaꞌi ja̱ꞌre co̱ni i̱ti macana pëani tsoe paëꞌë, ja̱rote. \c 15 \s1 Jerusalénna Tsiꞌsiye \p \v 1 Ja̱ muꞌseña Judeapi Antioquíana cayao maña saisicohuaꞌipi Maijaꞌquë doꞌijëre yeꞌyajë cahuë huaso cua̱ñoñe peoji, Moisés cua̱ñeseꞌere yoꞌomaꞌpë pani, ca̱ꞌni tëamaꞌpë pani, cahuë. \v 2 Ja̱je cajëna, Pablopi cuiꞌne Bernabépi co̱ni i̱ohuaꞌi ja̱ꞌre ai sa̱ꞌñe yoꞌojë cahuë. Ja̱je yoꞌojë cajëna, Pablore, Bernabére cuiꞌne yecohuaꞌi sehuosicohuaꞌire Jerusalénna sani Jesús jëjo saocohuaꞌi ja̱ꞌre cuiꞌne ja̱ daripë sehuosicohuaꞌi ëjaohuaꞌi ja̱ꞌre ca̱ꞌni tëaye ayere coca caja̱ꞌcohuaꞌire jëjo saoñuꞌu, cani jëjo saohuë. \p \v 3 Antioquía daripë sehuosicohuaꞌi paꞌicohuaꞌipi jëjo saojëna, saicohuaꞌipi Fenicia yejaja̱ꞌa cuiꞌne Samaria yejaja̱ꞌa sa saijë quëahuë, judío pa̱i peocohuaꞌipi ja̱ꞌnë i̱tire paꞌë cuasajë paꞌiseꞌere je̱oconi Maijaꞌquëre sehuoseꞌere quëajëna, asani siꞌaohuaꞌi sehuocohuaꞌi sihuahuë. \p \v 4 Jerusalénna Pablo cuiꞌne Bernabé ti̱ꞌarena, sehuosicohuaꞌipi cuiꞌne Jesús jëjo saocohuaꞌipi cuiꞌne sehuosicohuaꞌi ëjaohuaꞌipi co̱ni deꞌoye pëpahuë. Pëparena, paꞌijë siꞌaye Maijaꞌquë i̱ohuaꞌi ja̱ꞌre yoꞌoseꞌere quëahuë. \v 5 Quëajëna, fariseo acohuaꞌipi Maijaꞌquëre sehuosicohuaꞌipi huëni nëcani cahuë: \p “Yequë pa̱ipi sehuosicohuaꞌire ca̱ꞌni tëaye paꞌiji. Ja̱ maca Moisés cua̱ñeseꞌere yoꞌo ti̱ꞌajëꞌë, cua̱ñeñe paꞌiji.” \p \v 6 Cajëna, asani ja̱ maca Jesús jëjo saocohuaꞌipi cuiꞌne sehuosicohuaꞌi ëjaohuaꞌipi tsiꞌsihuë, fariseo acohuaꞌi caseꞌere sa̱ꞌñe coca cajë asañuꞌu cajë. \v 7 Ja̱je cajë tsiꞌsisicohuaꞌipi ai sa̱ꞌñe ca tëji maca Pedropi huëni nëcani capi: \p “Maijaꞌquë doꞌijë mësarupi ta̱ꞌñe asayë, yëꞌëre mësaru aquëni Maijaꞌquëpi joꞌya neseꞌe tsoe hue̱ꞌña i̱ huaso cocare judío pa̱i peocohuaꞌina quëaquëna, ja̱ohuaꞌipi i̱tire paꞌë cajë sehuoja̱jë caquë. \v 8 Maijaꞌquë pa̱i joñoa cuasaye ñaquëpi yëꞌë tse̱cohuaꞌire neñë caquë i̱ñoquë, deꞌo joyore i̱sipi, judío pa̱i peocohuaꞌina maire i̱siseꞌeje̱ paꞌye. \v 9 Ja̱je paꞌina, Maijaꞌquë cato ja̱ohuaꞌire cuiꞌne maire ti̱ñe paꞌiohuaꞌire ñañe pa̱ji, siꞌaohuaꞌire cuiꞌne paꞌiohuaꞌire ñaji. Ja̱je paꞌina, Maijaꞌquëre cuasa doꞌija̱ꞌa deꞌo joñoa tsoa to̱cajiꞌi, ja̱ohuaꞌireje̱. \v 10 Yure ja̱je paꞌito, ¿me yoꞌojë Maijaꞌquë yoꞌoyere sa̱ñope uihuayeꞌni, sehuosicohuaꞌina dëquëcoje̱ paꞌiore hueꞌocaijë maije cuiꞌne mai aipëje̱ yoꞌo ti̱ꞌañe pa̱seꞌere? \v 11 Ja̱je paꞌina, yëquë cato cuasayë ja̱ohuaꞌire huasoseꞌeje̱ paꞌyepi yëquëreje̱ Ëjaë Jesús oi coa i̱siyepi huasopi cuasayë.” \p \v 12 Caquëna, siꞌaohuaꞌi joꞌcua je̱oni Bernabé cuiꞌne Pablo cayere asahuë. I̱ohuaꞌi ja̱ꞌre Maijaꞌquë paꞌi co̱caina, yequë muꞌseña paꞌi ja̱ꞌñe i̱ñoseꞌe cuiꞌne pa̱i yoꞌo ti̱ꞌa maꞌñe yoꞌoseꞌe quëajëna, asahuë. \v 13 Ja̱ maca quëa tëjijëna, Santiagopi capi: \p “Maijaꞌquë doꞌijë asajë̱ꞌë. \v 14 Maijaꞌquëpi judío pa̱i peocohuaꞌire deꞌoye yoꞌocai ja̱ohuaꞌi acohuaꞌini sahuani i̱ pa̱irepa paꞌija̱ꞌcohuaꞌire neseꞌere Simónpi maire quëaquëna, asahuë. \v 15 Ja̱je paꞌina, iye toyaseꞌe cato Maijaꞌquëre quëacaicohuaꞌi toyaseꞌeje̱ paꞌye yoꞌoseꞌe aꞌë. Ja̱je paꞌina, ñeje caji, toyaseꞌe: \q1 \v 16 Ja̱ jeteyoꞌje coꞌi co̱ni \q1 David huëꞌe ta̱isicore ne deꞌhuacasiꞌi \q1 Cuiꞌne i̱o coꞌa deꞌoseꞌe siꞌaye ne deꞌhuasiꞌi. \q1 \v 17 Ne deꞌhuaëna, ëjaëre judío pa̱i coꞌeja̱jë, \q1 yëꞌë mami se̱cohuaꞌi judío pa̱i peocohuaꞌi ja̱ꞌre. \q1 \v 18 Tsoe hue̱ꞌña iye yoꞌo ja̱ꞌñe quëasiquëpi, ëjaëpi i̱sipi iye coca. \p \v 19 Ja̱je paꞌina, yëꞌë cato cayë, judío pa̱i peocohuaꞌipi ja̱ꞌnë i̱tire paꞌë cuasaseꞌere je̱oni Maijaꞌquëni tuicohuaꞌire cua̱ñeseꞌere yoꞌojë̱ꞌë cajë cua̱ñeñe peoji. \v 20 Ja̱je paꞌina, coa iyeseꞌe yoꞌomaꞌpë paꞌijë̱ꞌë cajë toyaseꞌe tsoe ti̱ꞌapi. Pa̱i deꞌhuasi diusure i̱sisi huaꞌire a̱imaꞌpë paꞌijë̱ꞌë, ë̱mëre cuiꞌne nomiore coa yoꞌoroja̱imaꞌpë paꞌijë̱ꞌë, quio hue̱asicohuaꞌire a̱imaꞌpë paꞌijë̱ꞌë, pa̱nitaꞌa tsie a̱imaꞌpë paꞌijë̱ꞌë. \v 21 Ja̱ maña toyañuꞌu, Moisés cua̱ñeseꞌe cato tsoe hue̱ꞌñapi pa̱i ñape daripë̱a paꞌicohuaꞌire quëajë paꞌiyë, huajë muꞌseña ñape tsiꞌsi huë̱ꞌñapi i̱ti toyaseꞌere ñajë. Ja̱je paꞌito me airepa cayeꞌni.” \s1 Judío Pa̱i Peocohuaꞌina Toyani Jëjo Saoseꞌe \p \v 22 Ja̱ maca yuretaꞌa Antioquíana i̱ohuaꞌi acohuaꞌini sahuani Pablo cuiꞌne Bernabé ja̱ꞌre jëjo saoñuꞌu, cajë siꞌa sehuosicohuaꞌi. Sehuosicohuaꞌi ëjaohuaꞌi cuiꞌne Jesús jëjo saocohuaꞌi teꞌe cuasahuë. Cuasani yoꞌojë Judas hueꞌequëni, ja̱re i̱pi yequë mami Barsabás hueꞌequëni cuiꞌne Silasni saija̱ꞌcohuaꞌire nehuë, deꞌocohuaꞌire pare. \v 23 Neni ja̱ohuaꞌi ja̱ꞌre ñeje toyasicore jëjo saohuë: \p “Yëquë Jesús jëjo saocohuaꞌipi cuiꞌne sehuosicohuaꞌi ëjaohuaꞌipi mësaru aꞌyëohuaꞌije̱ paꞌiohuaꞌipi mësarute yëquë yoꞌje tsi̱je paꞌiohuaꞌire cuasajë judío pa̱i peocohuaꞌipi sehuosicohuaꞌire pëpayë, ja̱ro Antioquía daripë, cuiꞌne Siria cuiꞌne Cilicia yeja paꞌicohuaꞌire. \v 24 Cuiꞌne yëquë jëjo saomaꞌcohuaꞌipi i̱ñopi. Saisicohuaꞌipi mësarute jo̱sa yoꞌojë huesë ëaye ca co̱ꞌme huesojëna, ai yoꞌojë asahuë. \v 25-26 Ja̱je paꞌina, asani siꞌaohuaꞌi ja̱je yoꞌoye deꞌoji cuasani mësarute yëquë acohuaꞌipi sani ñajaꞌcohuaꞌire neñuꞌu cani nehuë, yëquë ai oicohuaꞌi Pablo cuiꞌne Bernabé ja̱ꞌre saija̱ꞌcohuaꞌire, ju̱ꞌiñe paꞌitoje̱ quëcojë Jesucristo coca doꞌire quëaroja̱icohuaꞌi ja̱ꞌre saija̱ꞌcohuaꞌire. \v 27 Ja̱je yoꞌosicohuaꞌipi yure mësaru quëꞌrona jëjo saoyë, Judasre cuiꞌne Silasre mësaru ja̱ꞌre teꞌe tsiarepa ñajë coca siꞌaye quëaja̱ꞌcohuaꞌire, yëquë quëaseꞌeje̱ paꞌye. \v 28 Ja̱je paꞌina, deꞌo joyoje̱ deꞌoji, ja̱je yoꞌoye caquëna, ñaquëna, yëquëje̱ mësarute jaiye yoꞌojë̱ꞌë cajë cua̱ñeñe peoyë. Coa doꞌi quëꞌyeseꞌe yoꞌojë̱ꞌë caye yëyë, iyeseꞌe: \v 29 Pa̱i deꞌhuasi diusuna i̱sisi huaꞌi a̱imaꞌpë paꞌijë̱ꞌë, quio hue̱asicohuaꞌire a̱imaꞌpë paꞌijë̱ꞌë, tsieje̱ a̱imaꞌpë paꞌijë̱ꞌë, cuiꞌne ë̱mëpi nomiohuaꞌire coa yoꞌoroja̱iñe yoꞌomaꞌpë paꞌijë̱ꞌë, nomioje ë̱mëohuaꞌire coa yoꞌoroja̱iñe yoꞌomaꞌo paꞌijë̱ꞌë. Iye caseꞌere yoꞌoni mësaru deꞌoye paꞌija̱ꞌcohuaꞌi aꞌë. Deꞌoye paꞌijë̱ꞌë. Ca tëjihuë.” \p \v 30 Ja̱ maca sai huëoni pëpa tëjini yuretaꞌa Antioquíana saëꞌë. Sani ti̱ꞌani sehuosicohuaꞌire tsiꞌsoni toyasicore i̱sihuë. \v 31 I̱sirena, sehuosicohuaꞌipi toyaseꞌere ñajë cajëna, asajë jai pa̱i sihuahuë, i̱te yëhuoyere asajë. \v 32 Sihuajë asajëna, Judas cuiꞌne Silaspi Maijaꞌquë caye asani quëacai tutu pacohuaꞌipi ai tsoe quëahuë, yëhuojë. Ja̱je yëhuojëna, asa huajëjë jerepa tutu quëꞌi joñoa paëꞌë. \v 33 Ja̱je quëajë pani tëjirena, sehuosicohuaꞌipi sani pëpacaijë̱ꞌë siꞌaohuaꞌire mësarute jëjo daosicohuaꞌire cajë pëpa tëjihuë, coꞌija̱ꞌcohuaꞌire. \v 34 Ja̱je paꞌiquëtaꞌare Silasseꞌe deꞌoji pëaye cuasani pëapi. \v 35 Pëaquëna, cuiꞌne Pabloje̱ cuiꞌne Bernabéje̱ pëahuë, Antioquíana, Maijaꞌquë coca yeꞌyajë cuiꞌne quëaroja̱ijë yoꞌoja̱ꞌcohuaꞌipi. Pëarena, jai pa̱i sehuosicohuaꞌipi i̱ohuaꞌi ja̱ꞌre co̱ni yoꞌohuë, i̱ti coꞌamaña. \s1 Maijaꞌquë Coca Quëasiꞌi Caquë Pablo Cayaye Acore Saiseꞌe \p \v 36 Ai tsoe paꞌiquëpi Pablo capi, Bernabére: \p “Sehuosicohuaꞌire ti̱jupë doꞌi sani ñañuꞌu, mai ja̱ꞌnë Ëjaë coca quëasi daripë̱ana. ¿Me paꞌiyeꞌni?” \p \v 37 Caquëna, Bernabépi Juanre yequë mami Marco hueꞌequëre sañuꞌu capi. \v 38 Caquëna, Pablopi ë̱sepi, saye. Ja̱ë Marcopi ja̱ꞌnëje Panfiliana i̱ yoꞌoye je̱oconi teꞌe nemaꞌë yoꞌosiquëre me caquë. \v 39 Ja̱je paꞌina, teꞌe cuasaye peoquëna, teꞌohuaꞌiseꞌe huahuë. Huani Bernabépi Marcore sapi. Saquë jai yohuëna aya mëni Chiprena saëꞌë. \v 40 Saijëna, Pablopi i̱te co̱jaꞌquëre Silasni ti̱ꞌapi. Ti̱ꞌaëna, sehuosicohuaꞌipi Maijaꞌquëre se̱cacatena, etani sajiꞌi. \v 41 Saiquëpi Siria yejaja̱ꞌa cuiꞌne Cilicia yejaja̱ꞌa sa tëto sai Maijaꞌquëre sehuosicohuaꞌire quëa huasoquë cujiꞌi. \c 16 \s1 Timoteopi Pablore, Silasre Co̱ Huëoye \p \v 1 Pablopi Derbena cuiꞌne Listrana ti̱ꞌani ja̱rona Timoteore ñapi. Judío nomiopi sehuosico mamaquëni cuiꞌne i̱ pëca jaꞌquëpi griego pa̱i pajiꞌi. \v 2 Ja̱je paꞌini Timoteore sehuosicohuaꞌipi deꞌoquë api cahuë, Listra cuiꞌne Iconia paꞌicohuaꞌipi. \v 3 Ja̱je caquëni Pablopi i̱te co̱jaꞌquëre sasiꞌi, cuasaquë. Ja̱ yëꞌtaꞌa samaꞌnë Timoteo ca̱ꞌnihuëre yëto tëapi, judío pa̱i i̱ saija̱ꞌto paꞌicohuaꞌipi coꞌaye camaꞌcohuaꞌini caquë. Cuiꞌne siꞌaohuaꞌi Timoteore griego pa̱i mamaquë api, asa doꞌire ja̱je yoꞌopi. \v 4 Ja̱je yoꞌosi jeteyoꞌje siꞌa daripë̱a maña i̱ohuaꞌi sa saiyeje̱ paꞌye Jesús jëjo saocohuaꞌi cuiꞌne Jerusalén paꞌicohuaꞌi sehuosicohuaꞌi ëjaohuaꞌi caseꞌere quëahuë, sehuosicohuaꞌina ñeje yoꞌojë̱ꞌë cajë. \v 5 Ja̱je yoꞌojëna, sehuosicohuaꞌipi i̱ohuaꞌi sehuoseꞌere i̱tire paꞌë asajë tutu quëꞌi joñoa paëꞌë. Paꞌijëna, muꞌseña ñape jai pa̱i sehuojë jai saëꞌë. \s1 Pablo Ca̱ni Ñañe Macedonia Aquëre \p \v 6 Deꞌo joyopi Asia yejana Maijaꞌquë coca quëaye ë̱se doꞌire Frigia yeja cuiꞌne Galacia yeja sa tëto sani, \v 7 Misia yeja niamona ti̱ꞌahuë. Ti̱ꞌani ja̱ropi Bitinia sañuꞌu cuasahuë. Cuasajëtaꞌare Jesús joyopi ë̱sepi. \v 8 Ë̲sequëna, Misia yejaje̱ sa tëto sani Troas yo saꞌrona meñe cajehuë. \v 9 Cajeni ja̱rona Pablopi ca̱ni ñapi, teꞌi Macedonia aquëpi nëcaquë i̱te yëquëre dani co̱caijë̱ꞌë caquëna. \v 10 Ja̱je Pablopi ca̱ni ñaëna, ja̱ro Macedoniana deꞌo coca quëaye paꞌiji caquë Maijaꞌquëpi soiji cajë ne deꞌhuahuë, sañuꞌu cajë. \s1 Pablo Cuiꞌne Silas Filipos Paꞌiye \p \v 11 Troas yo saꞌrona aya mëisicohuaꞌipi teꞌe muꞌserepa saëꞌë, Samotracia saodohuëna. Saisicohuaꞌipi ñatasi muꞌse Neápolisna ti̱ꞌahuë. \v 12 Ti̱ꞌani ja̱ropi Filiposna saëꞌë, romano pa̱i daripëna. Ja̱ro Macedonia yeja ai ëja daripëre pana saëꞌë. Sani ja̱rona pëahuë, tsoe muꞌseña maña. \v 13 Pëasicohuaꞌipi huajë muꞌse paꞌina, pa̱i daripëpi hueꞌsena etani saëꞌë. Tsiaya të̱ꞌtëpa quëꞌrona sani cuasahuë, judío pa̱i Maijaꞌquëre se̱ hue̱ꞌñaꞌë. I̱ño cuasani jaꞌruni ñuꞌijë deꞌo cocare quëahuë, nomiohuaꞌire i̱ti maca tsiꞌsini ñuꞌicohuaꞌire. \v 14 Quëajëna, teꞌo nomio Lidia hueꞌecopi, Tiatira daripë pa̱iopi, jai doꞌi ca̱ña ma ja̱ꞌñe i̱sicopi tsiꞌsicohuaꞌi ja̱ꞌre pacoꞌë. Ja̱je paꞌiona, Maijaꞌquëpi Pablo cayere deꞌoyerepa asaja̱co caquë necaina, ai Pablo cayeseꞌe asao, siꞌaye i̱ quëaye. Ja̱o cato Maijaꞌquëre se̱co pacoꞌë. \v 15 Ja̱je paꞌiopi i̱o tsëcapë ja̱ꞌre co̱ni oco do cua̱ñoni yëquëre cao: \p “Mësarupi yëꞌëre sehuosicore pare ñani yëꞌë huëꞌena sani pëajë̱ꞌë.” \p Ja̱je caco ai se̱ona, i̱o huëꞌena sani pëahuë. \p \v 16 Pëasicohuaꞌipi teꞌe muꞌse Maijaꞌquëre se̱ hue̱ꞌñana saijë teꞌo nomi tsi̱o ta̱ꞌñe yequë muꞌseña paꞌi ja̱ꞌñere quëa joyore hueꞌeconi ti̱ꞌahuë. Ja̱je paꞌiopi i̱o ëjaohuaꞌire jaiye curiquë necaico pacoꞌë, i̱o ta̱ꞌñe ca doꞌipi. I̱o cato i̱ohuaꞌi joꞌyao pacoꞌë. \v 17 Ja̱je paꞌiopi Pablore cuiꞌne yëquëre peꞌte huëoni peꞌteco cuio: \p “¡Icohuaꞌi cato Diusu tutu quëꞌire pare necaicohuaꞌi aꞌë. Ja̱je paꞌiohuaꞌipi mësarute huaso cocare pare quëayë!” \p \v 18 Ja̱jeseꞌe siꞌa muꞌseña cuico peꞌteroja̱iona, yoꞌo jujani Pablopi coꞌye po̱nëni i̱ote ta̱ꞌñe ca cocare capi: \p “Jesucristo mamipi cua̱ñeñë, icore je̱oni etani saijë̱ꞌë, coꞌa joyo.” \p Ca macarepa ja̱re i̱ti macapi coꞌa joyo i̱ote etani sajiꞌi. \p \v 19 Ja̱je huatipi etaëna, i̱o ëjaohuaꞌipi ñani yure curiquë neñe peoji cuasajë Pablore cuiꞌne Silasre tse̱ahuë. Tse̱ani coꞌamaña huero hue̱ꞌñana sahuë, ja̱ daripë ëjaohuaꞌi quëꞌrona. \v 20 Dani ëjaohuaꞌire cahuë: \p “Icohuaꞌi Israel pa̱i aꞌë. Ja̱ohuaꞌipi mai daripë ai jo̱sa yoꞌoyë. \v 21 Israel pa̱i yoꞌoyere yeꞌyayë, ja̱ohuaꞌi. ¿Me mai romano pa̱i i̱ohuaꞌi caye asani yoꞌoyeꞌni?” \p \v 22 Cajëna, siꞌaohuaꞌi cuiꞌne cahuë. Cajëna, ja̱ daripë pa̱i yoꞌoye ñacohuaꞌipi Pablore cuiꞌne Silasre juꞌi ca̱ña duꞌteni siꞌsejë̱ꞌë, cua̱ñehuë. \v 23 Cua̱ñejëna, ai siꞌsehuë. Siꞌse tëjini co hue̱ꞌñana sani cosicohuaꞌire ñaquëre deꞌhua ñajëꞌë, icohuaꞌire cajë cua̱ñeni co huesohuë. \v 24 Cua̱ñerena, asani ai sa̱ꞌnahuë tuꞌrihuëna sani copi. Coni so̱quë totona co̱ña nesicona nëcañoa jua nëoni hue̱ñopi. \p \v 25 Hue̱ñosicohuaꞌipi ñuꞌijë jopo ñami paꞌina, Pablopi cuiꞌne Silaspi co̱ni Maijaꞌquëre se̱jë cuiꞌne jë̱jë yoꞌojëna, siꞌa cosicohuaꞌi asahuë. \v 26 Ja̱ macarepa yejapi ai ñuꞌcueo. Ñuꞌcuecona, co hue̱ꞌña eta saꞌnoapi siꞌaye huiꞌyo sao, cuiꞌne pa̱ire quë̱na meapi hue̱seꞌeje̱ to̱me sapi, peo hue̱ꞌña. \v 27 Ja̱ maca cosicohuaꞌire ñaquëpi sëtani huiꞌyoseꞌe eta saꞌnoa paꞌiona, ñani cosicohuaꞌipi tsoe etahuë cuasaquë i̱ huaꞌtipi dutani coꞌye huasiꞌi caquë yoꞌopi. \v 28 Yoꞌoquëna, Pablopi tutu capi: \p “Yoꞌomaꞌë. Siꞌaohuaꞌi yëquë iye macare paꞌiyë.” \p \v 29 Caquëna, asani miañe dajë̱ꞌë cani tsasiquë caꞌraquë huëꞌhuë cacani Pablo cuiꞌne Silas quë̱o quëꞌrona doꞌre jaꞌrupi. \v 30 Yoꞌo tëjini huëni nëcani Pablore cuiꞌne Silasre etoni se̱jiꞌi: \p “¿Huasosiquë paꞌiye cani me yoꞌoye paꞌiquëꞌni, yëꞌë?” \p \v 31 Se̱ina cahuë: \p “Jesucristoni sehuojë̱ꞌë. Sehuoni huasosiquë paꞌija̱ꞌquë aꞌë, mëꞌë. Cuiꞌne mëꞌë huëꞌe acohuaꞌi huasosicohuaꞌi paꞌija̱ꞌcohuaꞌi aꞌë.” \p \v 32 Ja̱ maca i̱te cuiꞌne siꞌaohuaꞌi i̱ huëꞌe acohuaꞌire mai Ëjaë cocare quëahuë. \v 33 Ja̱re i̱ti quëa tëji maca, cosicohuaꞌire ñaquëpi Pablore cuiꞌne Silasre siꞌseseꞌe aꞌsi tsoapi. Ja̱ jeteyoꞌje i̱ cuiꞌne siꞌaohuaꞌi i̱ huëꞌe acohuaꞌi oco do cua̱ñohuë. \v 34 Do tëjisi maca tu̱mani Pablore cuiꞌne Silasre i̱ huëꞌena sani a̱opi. I̱ cuiꞌne i̱ tsëcapë acohuaꞌi Maijaꞌquëre sehuosicohuaꞌi paꞌijë ai sihuahuë. \p \v 35 Nea hue̱ꞌña paꞌi maca pa̱i yoꞌoye ñani ca deꞌhuacohuaꞌipi Pablore cuiꞌne Silasre eto saojë̱ꞌë cajë cosicohuaꞌire ñaquëre quëaja̱ꞌa soldado pa̱ire jëjo daohuë. \v 36 Sani quëarena, cosicohuaꞌire ñaquëpi capi, Pablore: \p “Pa̱i yoꞌoye ñacohuaꞌipi yëꞌëre mësarute eto saojë̱ꞌë, cua̱ñehuë. Ja̱je paꞌiye sëte se̱ñajë deꞌoye saijë̱ꞌë, yure.” \p \v 37 Caquëna, Pablopi capi: \p “Quëañuꞌu cajë daisicohuaꞌire soldado pa̱ire yëquë romano pa̱ini mësaru ti coꞌaye yoꞌoseꞌeje̱ camaꞌpë doꞌi peocohuaꞌini siꞌa pa̱i ñajëna, siꞌsehuë. ¿Yure ja̱je yoꞌosicohuaꞌipi yahuerepa etoñuꞌu cayë? Ja̱je yoꞌoye coeyë, i̱ti yëquëre cosicohuaꞌipi dani eto saoja̱jë.” \p \v 38 Caquëna, soldado pa̱ipi sani romano pa̱i aꞌë, quëarena, pa̱i yoꞌoye ñani ca deꞌhuacohuaꞌipi quëquëhuë. \v 39 Quëquësicohuaꞌipi dani pa̱i yoꞌoye ca deꞌhua ëjaohuaꞌipi yëquë mësarute coꞌaye yoꞌoseꞌe oijë̱ꞌë cajë se̱iꞌë, Pablore cuiꞌne Silasre. Ja̱je cani etoni iye daripëpi etani saijë̱ꞌë cajë se̱iꞌë. \v 40 Se̱tena, Pablopi cuiꞌne Silaspi co hue̱ꞌñapi etani Lidia huëꞌena saëꞌë. Sani sehuosicohuaꞌire ñajë cuiꞌne je̱omaꞌpë tuijë̱ꞌë cajë yëhuo tëjini etani saëꞌë. \c 17 \s1 Tesalónica Daripë Acohuaꞌi Sa̱ñope Yoꞌoseꞌe \p \v 1 Pablo cuiꞌne Silas saicohuaꞌipi Anfípolis cuiꞌne Apolonia dari sa sani Tesalónica daripëna ti̱ꞌahuë. Ti̱ꞌarena, ja̱rote Israel pa̱i tsiꞌsi huëꞌe pajiꞌi. \v 2 Paꞌina, Pablopi i̱ noni yoꞌoroja̱iñe sëte Israel pa̱i tsiꞌsi huëꞌena sajiꞌi, toaso̱ semanarepa huajë muꞌse ñape sai i̱ohuaꞌi ja̱ꞌre Maijaꞌquë toyapëre ñaquë i̱ti cayeje̱ paꞌye, \v 3 caquë quëaquëpi. Jesús ju̱ꞌisiquëpi cuiꞌnaëpi huajëquë huëiye paꞌiji. “Ja̱je paꞌina, yëꞌë mësarute quëaquë Jesús i̱ api, maire huasoquë.” \p \v 4 Caquëna, Israel pa̱i acohuaꞌipi sehuoni Pablona cuiꞌne Silasna tsiohuë. Cuiꞌne jai pa̱i Maijaꞌquëre se̱cohuaꞌipi griego pa̱ije sehuohuë. Sehuojëna, cuiꞌne jai pa̱i ëja nomiohuaꞌije̱ sehuohuë. \v 5 Ja̱je sehuojëna, ñani oijë pë̱ijë Israel pa̱i sehuomaꞌcohuaꞌipi coꞌa pa̱i maꞌñare nemaꞌpë coꞌa nëcaroja̱icohuaꞌini tsiꞌsohuë, ja̱ohuaꞌipi ca huëojëna, siꞌa pa̱i daripë paꞌicohuaꞌipi pë̱ti huëoni jo̱sa yoꞌojë caja̱jë cajë. Ja̱je yoꞌojëna, tsiꞌsisicohuaꞌipi Pabloni cuiꞌne Silasni coejë Jasón huëꞌena to̱mejani cacani jo̱sa yoꞌohuë, paꞌijëna, tse̱ani etoni pa̱ina i̱siñuꞌu cajë. \v 6 Yoꞌojëna, i̱ohuaꞌi cajë yoꞌocohuaꞌipi peojëna, coa paꞌiohuaꞌini Jasónni cuiꞌne yecohuaꞌi sehuosicohuaꞌini tse̱ani quërë etoni ja̱ daripë pa̱i ëjaohuaꞌi quëꞌrona sahuë. Sani cuijë cahuë: \p “Icohuaꞌipi siꞌa hue̱ꞌña paꞌicohuaꞌire ti̱ñe paꞌiyena po̱najë yoꞌocohuaꞌipi i̱ñoje dani yoꞌoyë. \v 7 Yoꞌojëna, Jasónpi i̱ohuaꞌire oi i̱ huëꞌena pëaye i̱sipi. Ja̱je yoꞌocohuaꞌi siꞌaohuaꞌi César siꞌa pa̱i ëjaë cua̱ñeseꞌere sa̱ñope yoꞌoyë. Yoꞌojë cayë, yequë pa̱i ëjaërepa paꞌiji, Jesu api i̱repa cayë.” \p \v 8 Cajëna, ja̱ daripë acohuaꞌipi cuiꞌne i̱ohuaꞌi ëjaohuaꞌipi asani ¿ja̱ jerepa yoꞌocohuaꞌi aꞌni? cuasa huëohuë. \v 9 Cuasajëtaꞌare Jasónpi cuiꞌne yecohuaꞌi sehuosicohuaꞌipi mësaru cua̱ñeñe ti̱ꞌacaija̱ꞌcohuaꞌi aꞌë cani curiquëre i̱si nëoni eto cua̱ñohuë. \s1 Pablo Cuiꞌne Silas Bereare Paꞌiseꞌe \p \v 10 Ja̱ ñami sehuosicohuaꞌipi esa Berea daripëna saijë̱ꞌë cajë jëjo saohuë, Pablore cuiꞌne Silasre. Jëjo saojëna, saisicohuaꞌipi ti̱ꞌani Israel pa̱i tsiꞌsi huëꞌena cacahuë. \v 11 Berea acohuaꞌi Israel pa̱i deꞌo pa̱i paëꞌë. Tesalónica pa̱ire sa tëto saisicohuaꞌi paëꞌë. Ja̱je paꞌiohuaꞌipi Pablo quëaye deꞌoye asajë nuñerepa quëaquë cajë siꞌa muꞌseñapi Maijaꞌquë toyapëre ñahuë. \v 12 Ja̱je yoꞌojë jai pa̱i Israel pa̱i acohuaꞌipi sehuohuë. Sehuojëna, cuiꞌne griego pa̱i ë̱mëohuaꞌi cuiꞌne ëja nomiohuaꞌije̱ sehuohuë. \v 13 Sehuojëna, Pablopi Bereana Maijaꞌquë coca quëaquë paꞌiji asani Tesalónica Israel pa̱ipi Bereana dani Pablore pa̱ipi jo̱sa yoꞌo ja̱ꞌñe ne huëohuë. \v 14 Ja̱je yoꞌo huëojëna, sehuosicohuaꞌipi Pablore esa eto saohuë, jai tsiaya të̱ꞌtëpa quëꞌrona. Jëjo saojëna, coa Silaspi cuiꞌne Timoteopi co̱ni pëahuë, Bereana. \v 15 Pëarena, Pablore co̱ni saijë sasicohuaꞌipi Atenas daripëja̱ꞌa je̱ojani coꞌihuë. Coꞌijë Timoteore cuiꞌne Silasre Pablo esa daijë̱ꞌë caseꞌere dani quëahuë. \s1 Pablopi Atenas Daripëre Paꞌiye \p \v 16 Pablopi Silasre cuiꞌne Timoteore Atenas daripëpi paꞌi utequë siꞌa hue̱ꞌña pa̱i deꞌhuasi diusure paseꞌe paꞌijëna, ñaquë ojiꞌi, coꞌayerepa yoꞌoyeꞌni cuasaquë. \v 17 Ja̱je paꞌina, Israel pa̱i tsiꞌsi huëꞌena cacaquë Israel pa̱i ja̱ꞌre cuiꞌne Maijaꞌquëre se̱cohuaꞌi ja̱ꞌre co̱ni capi. Caquë cuiꞌne siꞌa muꞌseñapi huero hue̱ꞌñana tsiꞌsisicohuaꞌireje̱ yëhuoquë capi. \v 18 Caquëna, pa̱i paꞌiye asacohuaꞌi epicúreos pa̱ipi cuiꞌne estoicos pa̱ipi i̱te ca huëoni cajë yecohuaꞌipi cahuë: \p “¿I̱quere iquë caquëꞌni, jai cocaë maca?” \p Cajëna, yecohuaꞌipi cahuë: \p “Yequë pa̱i diusuohuaꞌi ayere quëacaiquë api cuasayë.” \p Ja̱je cahuë, Pablopi deꞌo coca Jesús ayere cuiꞌne i̱ ju̱ꞌisiquëpi huëiseꞌere quëaquëna. \v 19 Ja̱ maca Pablore Areópago cu̱tihuëna sahuë, ëjaohuaꞌi tsiꞌsi hue̱ꞌñana. Sani i̱te se̱iꞌë: \p “¿Yëquë asaye yëyë, i̱que huajë yeꞌyaye aꞌni, iye mëꞌë yëquëre quëaye? \v 20 Yëquë asa maꞌñere mëꞌëpi caquëna, asa jujani ¿i̱quere mëꞌë caye quëaquëꞌni? cajë se̱ñë, mëꞌëre.” \p \v 21 Atenas pa̱ipi cuiꞌne ti̱ pa̱ipi i̱ti maca paꞌicohuaꞌipi ja̱ꞌa yoꞌoseꞌere paseꞌe asacohuaꞌi paëꞌë. Ja̱je paꞌiohuaꞌi sëte ja̱je cahuë. \p \v 22 Cajëna, i̱ohuaꞌi joporepa paꞌiquëpi Pablo huëni nëcani Areópago cu̱tihuëpi nëcaquë i̱ohuaꞌire capi: \p “Atenas pa̱i yëꞌë mësarute ñañe cato mësaru diusuohuaꞌire cuasañuꞌu cajë ai yëjë yoꞌocohuaꞌi aꞌë. \v 23 Ja̱je yoꞌocohuaꞌini yëꞌë mësaru se̱ hue̱ꞌñana cacani i̱ti tëojë se̱ hue̱ꞌñana ñeje toyaseꞌe paꞌina, ñahuë: ‘Ti pa̱i ñamaꞌa diusure se̱ hue̱ꞌñaꞌë.’ Ja̱je paꞌina, yëꞌë, ja̱ë mësaru ti ñamaꞌpë se̱ diusu ayere quëaquë aꞌë. \p \v 24 Ja̱ëpi yeja cuiꞌne i̱ote paꞌiye nesiquë ja̱je paꞌina, i̱ api, maꞌtëmo cuiꞌne yeja ëjaërepa. Ja̱je paꞌipi pa̱i nesi huë̱ꞌñare paꞌimaꞌquë api. \v 25 Pa̱ini necaijë̱ꞌë, yëꞌëre camaꞌquë api. I̱ api, maire paꞌiye siꞌaye yëꞌeye cuiꞌne yequë coꞌamañaje i̱sisiquë. \p \v 26 Teꞌire pa̱ire deꞌhuasiquëpi ja̱ëpi teꞌipi jai pa̱i daripë̱a nepi, Maijaꞌquëpi siꞌa yeja paꞌija̱jë caquë. Ja̱je paꞌina, i̱pi i̱ohuaꞌi paꞌija̱ꞌto cuiꞌne i̱te i̱ohuaꞌi coꞌeja̱ꞌa macaje̱ ca nëopi. \v 27 Ja̱ohuaꞌipi Maijaꞌquë mai quë̱no macare paꞌiquëtaꞌare coa cuasarepa i̱na coꞌe ti̱ꞌajajë caquë nepi. \v 28 Ja̱je paꞌina, mai i̱na paꞌiyë, huajëcohuaꞌi paꞌijë cuꞌiyë. Mësaru aipë ta̱ꞌñe coca cacohuaꞌi caseꞌerepa: ‘Mai cato Maijaꞌquë tsëcapë acohuaꞌi aꞌë’. \v 29 Ja̱je Maijaꞌquë tsëcapë acohuaꞌi sëte pa̱i i̱ohuaꞌi cuasayepi huëojë curiquëpi, po curiquëpi cuiꞌne quë̱napi deꞌhuaseꞌere Maijaꞌquëje̱ paꞌi api, cuasamaꞌpë pañuꞌu. \v 30 Ai tsoe cato Maijaꞌquë pa̱i huesëjë yoꞌoye coa ñaquë pajiꞌi. Ja̱je paꞌisiquëtaꞌa yure cato Maijaꞌquë cua̱ñeji, siꞌa hue̱ꞌña paꞌicohuaꞌire i̱na sehuojë daijë̱ꞌë caquë. \v 31 Ja̱je paꞌina, Maijaꞌquëpi pa̱i yoꞌoseꞌe nuñerepa caquë ne deꞌhuaja̱ꞌa muꞌse ca nëopi: Jesu api, ja̱ yoꞌoye yoꞌoja̱ꞌquë, i̱ joꞌya nesiquëpi. Ja̱je paꞌina, Jesuna cuasaye paꞌiji caquë siꞌaohuaꞌire i̱ñopi, ju̱ꞌisiquëni huëoquë.” \p \v 32 Ja̱je ju̱ꞌisicohuaꞌi huëiye ayere caquëna, asani cueꞌcuehuë. Cueꞌcuejëna, yecohuaꞌipi cahuë: \p “Yequë muꞌse asañuꞌu, mëꞌë caye.” \p \v 33 Cajëna, ja̱ohuaꞌire quëaye je̱opi. \v 34 Ja̱je paꞌiquëtaꞌare yecohuaꞌipi sehuohuë. Sehuoni i̱ ja̱ꞌre co̱ni tsiohuë. Cuiꞌne ja̱ohuaꞌi ja̱ꞌre co̱ni paëꞌë, Dionicio. Cuiꞌne teꞌe nomio Dámaris hueꞌeco pacoꞌë. Ja̱ohuaꞌi cato Areópago tsëcapë acohuaꞌi paëꞌë. Paꞌijëna, cuiꞌne yecohuaꞌije̱ co̱ni paëꞌë, i̱ohuaꞌi ja̱ꞌre co̱ni. \c 18 \s1 Pablo Corinto Daripëre Paꞌiseꞌe \p \v 1 Ja̱je yoꞌo tëjini Atenaspi etani Corinto daripëna sajiꞌi, Pablo. \v 2 Ja̱rona teꞌire Israel pa̱ire Aquilare ti̱ꞌapi. Ja̱ë cato Ponto yeja aquë pajiꞌi. Ja̱je paꞌipi Pablo ja̱ yëꞌtaꞌa ti̱ꞌamaꞌnë Aquila cuiꞌne i̱ paco Priscilapi co̱ni Pontona ti̱ꞌasicohuaꞌipi paëꞌë. Ja̱ohuaꞌi cato Italiapi etani daisicohuaꞌi paëꞌë. Claudio romano pa̱i ëjaëpi siꞌa Israel pa̱i Roma paꞌicohuaꞌi etaye paꞌiji caquë cua̱ñequëna, etasicohuaꞌi paëꞌë. Ja̱je paꞌiohuaꞌini Pablo doꞌi ñasiꞌi caquë sajiꞌi. \v 3 Sani i̱ohuaꞌi ja̱ꞌre co̱ni pëapi. I̱ohuaꞌi neñeje paꞌye ca̱ꞌnipi huë̱ꞌña nequë sëte i̱ohuaꞌi ja̱ꞌre co̱ni nesiꞌi caquë pëapi. \v 4 Pëasiquëpi paꞌi siꞌa huajë muꞌseña Israel pa̱i tsiꞌsi huëꞌena sai quëapi, Israel pa̱ire cuiꞌne yequë pa̱ire asare paja̱jë caquë. \p \v 5 Macedonia paꞌicohuaꞌipi Silas cuiꞌne Timoteo co̱ni ti̱ꞌasi maca Pablopi siꞌa muꞌseña Maijaꞌquë coca quëa huëoni quëaquë judío pa̱ire capi. Jesús pajiꞌi, maire huasoquërepa. \v 6 Ja̱je caquëna, ja̱ohuaꞌipi i̱te sa̱ñope cajë pë̱ꞌë. Pë̱ijëna, Pablo ña jujani i̱ohuaꞌire sa̱ñope cayere i̱ñosiꞌi caquë i̱ juꞌi ca̱re ta̱ꞌtë to̱pi. Ta̱ꞌtë to̱ni capi, i̱ohuaꞌire: \p “Mësaru doꞌi pasipi mësaru ne huesëye, yëꞌë doꞌi peosipi. Ja̱je paꞌina, yurepi jerepa cato judío pa̱i peocohuaꞌina sani Maijaꞌquë coca quëaja̱ꞌquë aꞌë.” \p \v 7 Cani tsiꞌsi hue̱ꞌñapi etani Justo huëꞌena sajiꞌi, Maijaꞌquëre se̱quë huëꞌena, Israel pa̱i tsiꞌsi huëꞌe quë̱no maca paꞌi huëꞌena. \v 8 Ja̱je paꞌiquëtaꞌare Israel pa̱i tsiꞌsi huëꞌe ñacohuaꞌi ëjaërepa Crispo hueꞌequëpi Maijaꞌquë coca asani sehuopi. Sehuoquëna, cuiꞌne siꞌaohuaꞌi i̱ tsëcapë acohuaꞌije̱ sehuohuë. Sehuojëna, cuiꞌne Corinto daripë acohuaꞌije̱ jai pa̱i sehuohuë. Sehuorena, oco dopi, sehuosicohuaꞌire. \v 9 Ja̱je yoꞌoquë paꞌina, teꞌe ñami Ëjaëpi ca̱ni ñañeje paꞌyeja̱ꞌa ñaini capi, Pablore: \p “Caꞌramaꞌë paꞌijë̱ꞌë, coca quëaye, je̱omaꞌë cajë̱ꞌë. \v 10 Yëꞌë coca sehuoja̱ꞌcohuaꞌire iye daripë acohuaꞌire jai pa̱ire payë. Yëꞌëpi mëꞌë ja̱ꞌre co̱ni paꞌiyë. Paꞌina, mëꞌëre pa̱ipi coꞌaye yoꞌo ti̱ꞌañe pa̱jaꞌcohuaꞌi aꞌë.” \p \v 11 Caëna, asani Pablopi Corintona teꞌe o̱metëcahuë jopore paja̱ꞌa pëani paꞌi Maijaꞌquë cocare yeꞌyapi, i̱ohuaꞌire. \p \v 12 Ja̱je yoꞌoquë paꞌina, Acaya pa̱i ëjaë Galión paꞌi maca judío pa̱ipi Pablore sa̱ñope yoꞌoñuꞌu cajë tsiꞌsihuë. Tsiꞌsini tse̱ani sahuë, pa̱i yoꞌoye ca deꞌhua hue̱ꞌñana. \v 13 Sani i̱ohuaꞌi ëjaëre cahuë: \p “Iquëpi cua̱ñeseꞌe cayeje̱ paꞌye yoꞌomaꞌpë, ti̱ñe Maijaꞌquëre se̱ñe paꞌiji caquë pa̱ire yeꞌyaquë api.” \p \v 14 Cajëna, asani Pablopi casiꞌi cuasaquëna, Galiónpi duꞌruja̱ꞌa capi, Israel pa̱ire: \p “Coꞌaye yoꞌoseꞌere pa̱nitaꞌa pa̱ire huani je̱oseꞌere yoꞌojë catotaꞌa mësaru Israel pa̱ire asa catiraꞌhuë. \v 15 Ja̱je paꞌiquëtaꞌare yure cato coa coca yëꞌoseꞌe caseꞌere, mami ayere, cuiꞌne mësaru cua̱ñeñe ayere yoꞌojë cayë. Ja̱je paꞌiye sëte mësaruseꞌe ne deꞌhuajë̱ꞌë. Mësaru yoꞌojë cayere cuiꞌna maca yoꞌoquë caye coeyë.” \p \v 16 Ja̱je cani pa̱i yoꞌoseꞌe ca deꞌhua hue̱ꞌñapi eto saopi, i̱ohuaꞌire. \v 17 Eto sauna, pa̱i yoꞌoseꞌe ca deꞌhua hue̱ꞌña ti̱ña macare pana Sóstenesre tse̱ani tëꞌcahuë. Ja̱ë cato Israel pa̱i tsiꞌsi huëꞌe ñacai ëjaë pajiꞌi. Ja̱je yoꞌotoje̱ Galión cato coꞌa ju̱ꞌi ñañe pa̱pi, i̱ohuaꞌi yoꞌoye. \s1 Pablopi Ti̱jupë Antioquíana Saiye \p \v 18 Ja̱ yëꞌtaꞌa Pablo Corinto daripëna pëasiquëpi tsoe muꞌseña pajiꞌi. Paꞌiquëpi sai huëoni sehuosicohuaꞌire saiyë, caquë pëpa tëjini sai Priscila cuiꞌne Aquila ja̱ꞌre co̱ni sajiꞌi. Siria yejana yohuëja̱ꞌa ja̱ yëꞌtaꞌa yohuë aya mëimaꞌnë Cencreana naña peo caꞌtopë hueopi, i̱ nesiꞌi ca nëoseꞌere yoꞌo ti̱ꞌasiꞌi caquë. \v 19 Ja̱je yoꞌosi jeteyoꞌje Efesona ti̱ꞌahuë. Ti̱ꞌani Pablopi Priscilare cuiꞌne Aquilare je̱oni Israel pa̱i tsiꞌsi huëꞌena sajiꞌi. Sani Israel pa̱i tsiꞌsicohuaꞌi ja̱ꞌre coca capi. \v 20 Caquëna, asani i̱ohuaꞌipi i̱te pëajë̱ꞌë cajë se̱iꞌë. Se̱jëna, pa̱ñë, pëaye cani. \v 21 Pëpani sai capi: \p “Maijaꞌquëpi yëna cuiꞌnaëpi yeque coꞌini ñasiꞌi.” \p Cani ja̱ jeteyoꞌje yohuëna aya mëni Efesopi yequë hue̱ꞌñana sajiꞌi. \v 22 Ja̱ maca Cesareana ti̱ꞌani sehuosicohuaꞌire pëpasiꞌi caquë Jerusalénna sajiꞌi. Sani ja̱ropi yuretaꞌa Antioquíana sajiꞌi. \v 23 Sani ja̱rona tsoe maca pani yuretaꞌa cuiꞌnaëpi cuꞌi huëo co̱pi, pa̱i ñape darina, Galacia cuiꞌne Frigia yeja daripë̱ana, sehuosicohuaꞌire tutu quëꞌiohuaꞌire quëa huasoquë. \s1 Apolos Efeso Pa̱ire Yëhuoye \p \v 24 Ja̱ muꞌseña teꞌi Israel pa̱i aquëpi Apolos hueꞌequëpi Efesona ti̱tapi, Alejandría daripë aquëpi. Ja̱ë cato ai ta̱ꞌñe coca caquë cuiꞌne Maijaꞌquë toyapë ai deꞌoyerepa asaquë pajiꞌi. \v 25 Ja̱je paꞌipi mai Ëjaërepa coca paꞌiyena yeꞌyesiquë pajiꞌi. Ja̱je paꞌipi tuturepa caquë Jesús ayere ti̱ñarepa yeꞌyapi, coa Juan oco doyeseꞌe asaquëtaꞌa. \v 26 Ja̱je paꞌipi Apolos Israel pa̱i tsiꞌsi huëꞌena jai pa̱i asajëna, caquëna, Priscila cuiꞌne Aquilapi asani i̱te teꞌire ti̱rona sani quëahuë, ai ti̱ñarepa Maijaꞌquë coca ayere. \v 27 Quëasiquëpi Apolos Acayana sasiꞌi caquë yoꞌoquëna, sehuosicohuaꞌipi i̱ sai ja̱ꞌñe co̱caëꞌë. Co̱caijë cuiꞌne teꞌe carta toyahuë, Acaya sehuosicohuaꞌi paꞌicohuaꞌina deꞌoye i̱te pëpacaijë̱ꞌë cajë. Ja̱je yoꞌorena, Acaya ti̱ꞌani Maijaꞌquë oi doꞌipi sehuosicohuaꞌire ai deꞌoyerepa co̱cajiꞌi. \v 28 Co̱cai siꞌaohuaꞌi ña hue̱ꞌñana Israel pa̱ire toyapëna ñaquë Jesús i̱repa maire huasoquë pajiꞌi caquë sa̱ñope capi. I̱ohuaꞌije̱ mëꞌë coa cayë caye peoyere papi, capi. \c 19 \s1 Pablo Efeso Paꞌiye \p \v 1 Apolos Corintore paꞌina, Pablopi cu̱ti quëꞌroja̱ꞌa sa sani Efesona ti̱ꞌapi. Ti̱ꞌani ja̱rona jai pa̱ire sehuosicohuaꞌire ti̱ꞌapi. \v 2 Ti̱ꞌani ja̱ohuaꞌire se̱jiꞌi: \p “¿Mësaru sehuo maca deꞌo joyo tsio daquë?” \p Caquëna, i̱ohuaꞌipi cahuë: \p “Pa̱ni, deꞌo joyo paꞌiye ayeque caye yëquë ti asamaꞌcohuaꞌi aꞌë.” \p \v 3 Cajëna, Pablopi capi: \p “¿I̱quere asajë do cua̱ñoreꞌni?” \p Caquëna, i̱ohuaꞌipi cahuë: \p “Juan oco doquë quëaseꞌere asani sehuojë do cua̱ñosicohuaꞌi aꞌë.” \p \v 4 Cajëna, Pablopi capi: \p “Deꞌoji, Juan cato coꞌaye yoꞌoseꞌere je̱oni Maijaꞌquëna po̱nëcohuaꞌini oco dopi, doquë capi: ‘I̱ jeteyoꞌje daiquëni sehuoye paꞌiji.’ Ja̱ëre cato Jesuni.” \p \v 5 Ja̱je caquëna, asani Jesuni i̱re papi cuasani sehuorena, Ëjaë Jesús mamipi cani dopi, i̱ohuaꞌire. \v 6 Dosicohuaꞌini Pablopi jë̱ñapi patoquëna, deꞌo joyopi i̱ohuaꞌina tsio dajiꞌi. Tsio daina, yequë cocapi cajë yoꞌohuë. Yoꞌojë Maijaꞌquë cayere asajë yecohuaꞌina se quëahuë. \v 7 I̱ti ja̱je yoꞌosicohuaꞌi cato doce ë̱mëohuaꞌi paëꞌë. \p \v 8 Pablopi pa̱ire Maijaꞌquë cua̱ñe te̱ꞌte ayere quëare pasiꞌi caquë ti caꞌramaꞌë toaso̱ ñañëohuaꞌire Israel pa̱i tsiꞌsi huëꞌena sai capi. \v 9 Caquëna, yecohuaꞌipi sehuocaiye pa̱jë, siꞌaohuaꞌi ña hue̱ꞌñana huajë maꞌa Pablo yeꞌyaye coꞌaye aꞌë cahuë. Cajëna, Pablopi ja̱ohuaꞌire je̱oni sehuosicohuaꞌiseꞌere huani sapi, Tiranno coca ca huëꞌena. \v 10 Ja̱rona sani siꞌa muꞌseñapi coca caquë ja̱jeseꞌe caya o̱metëcahuë̱a yoꞌopi. Yoꞌoquë paꞌina, Asia provincia yeja paꞌicohuaꞌipi Israel pa̱ipi cuiꞌne Israel pa̱i peocohuaꞌipi Ëjaë coca asahuë. \v 11 Ja̱je yoꞌoquëna, Maijaꞌquëpi Pablo ja̱ꞌre paꞌi jaiye pa̱i yoꞌo ti̱ꞌa maꞌñe yoꞌopi. \v 12 Yoꞌoquëna, Pablo juꞌi ca̱ñapi cuiꞌne aꞌri të̱no ca̱ꞌti pë̱a i̱ papiseꞌepi ju̱ꞌicohuaꞌina sani nejëna, ju̱ꞌicohuaꞌipi coꞌyahuë. Cuiꞌne huati quëꞌiohuaꞌije̱ huatire eto sao cua̱ñohuë. Ja̱ jerepa yoꞌopi. \p \v 13 Ja̱je yoꞌoquëna, ñani cuiꞌne Israel pa̱ije paëꞌë, maꞌajaꞌa cuꞌijë huati joñoapi pa̱ire paꞌiye eto saohuaꞌije̱, coa yoꞌocohuaꞌi. Ja̱ohuaꞌipi cuasahuë, Jesús mamipi cajë huatire eto saoye paꞌiji. Cuasani huati joñoare cahuë: \p “Pablo quëaquë Jesús mamipi cua̱ñeñë, etajë̱ꞌë.” \p \v 14 Iye yoꞌoye cato Maijaꞌquë huëꞌe ñacaicohuaꞌi ëjaërepa Israel pa̱i Esceva siete mamajëpi yoꞌohuë. \v 15 Ja̱je yoꞌocohuaꞌini yequë muꞌse huati joyopi i̱ohuaꞌire sa̱ñope sehuoquë capi: \p “Jesure asayë, cuiꞌne Pabloreje̱ asayë. ¿Mësarutaꞌa ne aꞌni?” \p \v 16 Caquë ja̱re i̱ti macapi huati quëꞌipi ja̱ohuaꞌire tuturepa yoꞌoquë tse̱ani aꞌsi neina, aꞌsi quëꞌiohuaꞌipi ca̱ña peoñoa huëꞌepi etani cati saëꞌë. \v 17 Iye yoꞌoseꞌere siꞌaohuaꞌi Efeso paꞌicohuaꞌi griego pa̱i cuiꞌne Israel pa̱i asani caꞌrahuë. Ja̱je yoꞌojëna, Jesús mami jerepa ai deꞌoye aꞌë, siꞌa hue̱ꞌña paꞌicohuaꞌi cahuë. \p \v 18 Ja̱je cuiꞌne jai pa̱i sehuosicohuaꞌipi i̱ohuaꞌi coꞌaye yoꞌoseꞌere jai pa̱i ña hue̱ꞌñana oijë quëahuë. \v 19 Quëajëna, cuiꞌne jai pa̱i ja̱ꞌnë dahuëohuaꞌi paꞌisicohuaꞌipi i̱o dahuë toyapëre pa̱i ña hue̱ꞌñana dani ëohuë. Ja̱ toyapë doꞌire cue̱cue ñañe cato cincuenta mil curiquë të̱ꞌñarepa doꞌi pajiꞌi. \v 20 Ja̱je yoꞌoco mai Ëjaë coca jerepa jai sacoꞌë, siꞌa hue̱ꞌña i̱o tuture pa̱ire i̱ñoco. \p \v 21 Ja̱ jeteyoꞌje Pablo Macedoniana cuiꞌne Acayana doꞌi sani cuiꞌne ja̱ropi Jerusalénje̱ doꞌi sasiꞌi cuasapi. Cuasaquë yequeje̱ capi, ja̱ro Jerusalén saisi jeteyoꞌje Romaje̱ saija̱ꞌquë aꞌë. \v 22 Ja̱je caquë Timoteore cuiꞌne Erastore i̱ti co̱caicohuaꞌire cayaohuaꞌire Macedoniana jëjo saopi, i̱seꞌe ja̱ yëꞌtaꞌa Asia yejana aꞌri maña pëaquë. \s1 Efeso Acohuaꞌi Sa̱ñope Yoꞌoseꞌe \p \v 23 Ja̱ muꞌseña Efeso daripë paꞌicohuaꞌipi ai jo̱sa yoꞌojë cahuë, huajë maꞌa ayere. \v 24 Demetrio po curiquë deꞌhuaquëpi ca huëouna. Ja̱ëpi diusa Diana huëꞌeje̱ paꞌye aꞌri huë̱ꞌña maña nequë pajiꞌi. Ja̱je nequëpi i̱te co̱caicohuaꞌire jaiye curiquë i̱siquë pajiꞌi. \v 25 Ja̱ëpi i̱te co̱caicohuaꞌire cuiꞌne i̱ neñeje paꞌye necohuaꞌire tsiꞌsopi. Tsiꞌsoni capi: \p “Ëjaohuaꞌi mësarupi asayë, iye aꞌri huë̱ꞌña deꞌhua doꞌi mai deꞌoye paꞌiye. \v 26 Ja̱je paꞌiquëtaꞌare ja̱ë Pablopi mësarupi asajë cuiꞌne ñajëna, caji, pa̱i deꞌhuaseꞌe diusu peoye aꞌë. Ja̱je caquë jai pa̱ire yeꞌya huesoji, i̱ cayena. I̱ño Efeso pa̱ire cuiꞌne siꞌa Asia provincia paꞌicohuaꞌire ja̱je yeꞌyaji. \v 27 Iye i̱ ja̱je yeꞌyaye ai coꞌaji, mai coꞌamaña peo hue̱ꞌña ne huesëye paꞌiji, cuiꞌne diusa Dianaje̱ i̱o yure doꞌi quëꞌio paꞌiye peo hue̱ꞌña to̱meñe paꞌiji. Ja̱je to̱meni iye diusa coꞌa coa cueꞌcue cua̱ñojaꞌcoa. Yure iye provincia Asia paꞌicohuaꞌi tse̱copi cuiꞌne iye yeja siꞌa yeja paꞌicohuaꞌi tse̱copi caraja̱sio.” \p \v 28 Caquëna, asani pë̱titeni tutu cuijë cahuë: \p “Paꞌijë̱ꞌë, Diana Efesios pa̱i jaꞌcorepa.” \p \v 29 Ja̱je yoꞌojë cajëna, siꞌa i̱ti daripë acohuaꞌi coa huesë asahuë, i̱ohuaꞌi yoꞌojë caye. Ja̱je yoꞌojë cajë Pablore co̱cohuaꞌire cayaohuaꞌire Macedonia acohuaꞌire Aristarcore cuiꞌne Gayore tse̱ani quërëjë sahuë, pa̱i tsiꞌsijë ña hue̱ꞌña quëꞌrore pana. \v 30 Ja̱je yoꞌojëna, Pablopi pa̱ire casiꞌi caquë yoꞌoquëna, sehuosicohuaꞌi i̱te ë̱sehuë. \v 31 Cuiꞌne ja̱ro ëjaohuaꞌi paꞌi hue̱ꞌñare yecohuaꞌi ëjaohuaꞌipi Pablore ñacohuaꞌique paëꞌë, paꞌijë ja̱ohuaꞌije̱ ai ë̱sehuë, co̱ni yoꞌoquë camaꞌë cajë. Ja̱je paꞌina, i̱te quëaja̱ꞌcohuaꞌire jëjo saohuë. Pablo quëꞌrona. \v 32 Ja̱je yoꞌo maca, cato i̱ti tsiꞌsisicohuaꞌi cato deꞌhuarepa yoꞌojë cahuë, yecohuaꞌi ti̱ñe cuijëna, cuiꞌne yecohuaꞌi ai yeque cajëna, yoꞌohuë. Ja̱je yoꞌohuë, pa̱i. Coa ca huëosi doꞌire huesërepa tsiꞌsini, jai pa̱i yecohuaꞌi i̱ti cajë tsiꞌsiseꞌeque huesëhuë. \v 33 Ja̱je jai pa̱i huesëjëna, Alejandroje̱ huesëquëna, yecohuaꞌipi quëahuë, i̱ti cajë tsiꞌsiseꞌe. Ja̱ëni judío pa̱ipi coca cajë̱ꞌë cajë jëjo eto nëcohuë, pa̱i ña hue̱ꞌñana. Ja̱ maca Alejandropi pa̱ire coca casiꞌi judío pa̱i ayere caquë jë̱ñapi yoꞌopi. Yoꞌoquëna, \v 34 i̱je judío pa̱ipi casiꞌi caquë yoꞌoji asani ai tutu cuihuë, caya horas: \p “Paꞌijë̱ꞌë, Diana Efesios pa̱i jaꞌco.” \p \v 35 Cuijë pejë je̱orena, i̱ti daripë paꞌiye toyaquëpi capi, pa̱ire: \p “Efesios pa̱i asajë̱ꞌë, siꞌa pa̱i iye yeja acohuaꞌi asayë, iye daripë paꞌicohuaꞌi siꞌaohuaꞌi Dianate ne huesomaꞌpë paye paꞌiji caseꞌe. Cuiꞌne maꞌtëmopi to̱mesi quë̱naoreje̱ ñacaiye paꞌiji, asayë. \v 36 Ja̱je paꞌiye sëte coꞌarepa huëojë coꞌaye yoꞌomaꞌpë paꞌijë̱ꞌë. Duꞌru macarepa ai cuasajë̱ꞌë, je huesëjëna, airepa yoꞌojë cayeꞌni. \v 37 Iconi mësaru tse̱ani dasicohuaꞌi coꞌaye caye pa̱huë, mai jaꞌcore pare. \v 38 Ja̱je paꞌina, Demetriopi cuiꞌne i̱ ja̱ꞌre yoꞌojë cacohuaꞌipi yecohuaꞌire sa̱ñope cayere pani pa̱i yoꞌoseꞌe asani ca deꞌhuacohuaꞌina quëajë̱ꞌë. Ja̱ohuaꞌi paꞌiyë, mësaru yëye ëjaohuaꞌina cajë̱ꞌë. Ja̱ maca pa̱i ñape mësaru paꞌiye quëa deꞌhuajë ne deꞌhuajë̱ꞌë. \v 39 Mësarupi yequë coꞌamañare se̱ñe pacohuaꞌi pani jai pa̱i deꞌoyerepa tsiꞌsi sitona coca caye paꞌiji. \v 40 Yure iye yoꞌoseꞌe coꞌaji. Ëjaohuaꞌipi asani maire caye paꞌiji coa jo̱sa yoꞌojë cacohuaꞌire. I̱quere yoꞌojë careꞌni, cajë se̱to quëaye peoji. ¿Jere quëayeꞌni, i̱ti cajë yoꞌoseꞌe peoto?” \p \v 41 Ja̱je se ca tëjini je̱opi, i̱ti yoꞌoye. \c 20 \s1 Pablo, Macedonia, Cuiꞌne Greciana Saiye \p \v 1 Jo̱sa yoꞌojë ca tëjisi jeteyoꞌje Pablopi sehuosicohuaꞌire soini yëhuo tëjini saiyë caquë pëpani Macedoniana sajiꞌi. \v 2 Sani siꞌa hue̱ꞌña ja̱ro paꞌi daripë̱ana doꞌi sai sehuosicohuaꞌire sihua ëaye yëhuo huasoquë cujiꞌi. Cuni tëjini jeteyoꞌje Greciana ti̱ꞌapi. \v 3 Ti̱ꞌani ja̱rona toaso̱ ñañëohuaꞌire pëapi. Pëasiquëpi paꞌiquëpi Siriana sai yohuëna aya mëni tëjiquëpi i̱te judío pa̱i huañuꞌu cajë cuiꞌñaseꞌere asapi. Asani Macedonia yejaja̱ꞌa cuiꞌnaëpi tëto sai quë̱opi coꞌisiꞌi cuasapi. \v 4 Cuasani saina, i̱ ja̱ꞌre co̱ni saëꞌë, Sópater Berea aquë, Pirro mamaquë, Aristarco, Segundo Tesalónica acohuaꞌi, Gayo Derbe mamaquë, Timoteo, Tíquico. Cuiꞌne Trófimo Asia yeja acohuaꞌi saëꞌë. \v 5 Saisicohuaꞌipi Maijaꞌquë doꞌijëpi yëquëre Troaspi utehuë. \v 6 Utejëna, yëquëpi levadura co̱ꞌmemaꞌa a̱o a̱iñe tsiꞌsini yoꞌo tëjini, Filipos daripëpi etani jai yohuëja̱ꞌa cinco muꞌseña saijë ti̱ꞌahuë, Troasna. Ti̱ꞌani ja̱rona siete muꞌseña pëahuë. \s1 Pablo Troas Paꞌiye \p \v 7 Huajë muꞌse paꞌina, Jesús yoꞌoseꞌere cuasajë a̱o jëꞌyeni a̱ñuꞌu cajë tsiꞌsisicohuaꞌipi paꞌijëna, Pablopi ñatasi muꞌse saiyeque paꞌiji caquë ai yëhuopi, ñami jopo paꞌi macare paja̱ꞌa. \v 8 Yëhuoquëna, ë̱mëjeꞌrepa tuꞌrihuëna tsiꞌsisicohuaꞌipi paëꞌë, jaiye toa tsë̱opë̱a tsë̱o sitore. \v 9 Paꞌijëna, teꞌi po̱së Eutico hueꞌequëpi hueꞌse ña saꞌrona jaꞌrusiquëpi ñujiꞌi. Ñuꞌiquëpi, Pablopi airepa tsoe quëaye sëte ca̱i huëoni yuretaꞌa ca̱ni huesëni ja̱ro toaso̱ yaꞌripa ë̱mëjeꞌre papi to̱mepi. To̱meina, ju̱ꞌisiquëni co̱ani huëohuë. \v 10 Ja̱je ju̱ꞌisiquëni o̱arena, Pablopi cajeni jai ca̱pi po̱sëna jani suꞌcuapi. Suꞌcuani capi, sehuosicohuaꞌire: \p “Quëquëmaꞌpë paꞌijë̱ꞌë. Huajëquë api.” \p \v 11 Cani ja̱ jeteyoꞌje, ja̱ꞌnë paꞌi sitona mëni a̱o yëtoni a̱ni ja̱re Maijaꞌquë coca quëaquë ñatapi. Ñata to̱mequëna, caye je̱oni sajiꞌi. \v 12 Saina, yecohuaꞌije̱ tsihuaꞌëre huajëquëre sahuë. Sajë ai sihuajë saëꞌë, i̱ti yoꞌoseꞌere cuasajë. \s1 Mileto Saiye \p \v 13 Cu̱tihuëja̱ꞌa sasiꞌi caëna, yëquëpi duꞌru saëꞌë, yohuëja̱ꞌa Asón daripëna. Ja̱rona Pablore i̱ caseꞌeje̱ paꞌye ayañuꞌu cajë. \v 14 Yoꞌosicohuaꞌipi Asónna i̱te ti̱ꞌahuë. Ti̱ꞌarena, aya mëquëna, sani i̱ ja̱ꞌre co̱ni Mitilenena ti̱ꞌahuë. \v 15 Ti̱ꞌasicohuaꞌipi ja̱ropi sani se ñatasi muꞌse Quío daripë je̱ꞌñere paja̱ꞌa sa saëꞌë. Sa sani se ñatasi muꞌse, Samos yo saꞌrona ti̱ꞌahuë. Ti̱ꞌasicohuaꞌipi se ñatasi muꞌse Meletona ti̱ꞌahuë. \v 16 Ja̱je yoꞌohuë, Pablopi esa Jerusalénna ti̱ꞌani duꞌru quë̱iseꞌe tëa fiestare pasiꞌi caquëna. I̱pi Efesona saisiquë pani Asia yejana ai tsoe pëayere coequëna, ja̱je yoꞌohuë. \s1 Efeso Sehuosicohuaꞌire Yëhuoye \p \v 17 Miletore Pablo paꞌi Efeso sehuosicohuaꞌi ëjaohuaꞌire soipi. \v 18 Soina, asani datena, capi, ja̱ohuaꞌire: \p “Yëꞌë duꞌru macarepa Asiana ti̱ꞌasi muꞌse aquëpi yëꞌë paꞌi yoꞌoseꞌe asacohuaꞌi aꞌë, mësaru. \v 19 Siꞌanë mësaru ja̱ꞌre paꞌi jerepa paꞌi aꞌë caquë yoꞌomaꞌë mai Ëjaëre necaiyë. Israel pa̱ipi yëꞌëre jaiye jo̱sa yoꞌoñuꞌu cuasajë yoꞌo jopopi ai yoꞌoquë mësarute otare papi oi quëahuë. Ja̱je paꞌina, \v 20 mësarute deꞌoye paꞌiye i̱siyere quëa jujani je̱omaꞌë pa̱i tsiꞌsi hue̱ꞌñana cuiꞌne mësaru huë̱ꞌñana cuꞌi quëaroja̱ëꞌë. \v 21 Ja̱je quëaquë Israel pa̱ire cuiꞌne griego pa̱ireje̱ cahuë, Maijaꞌquëna po̱nëni mai Ëjaë Jesucristore sehuojë̱ꞌë.” \v 22 Ja̱je mësarute quëasiquëpi yuretaꞌa joyore papi Jerusalénna saiye paꞌiji caquë yëꞌëre cua̱ñequëna, ja̱rona saija̱ꞌquë aꞌë, yëꞌëre yoꞌo ja̱ꞌñe huesëquë. \v 23 Coa iyeseꞌe deꞌo joyo quëaquëna, asaquë paꞌiyë, mëꞌëre co hue̱ꞌñapi cuiꞌne ai yoꞌoyepi uteji. Ja̱jeseꞌe caji, yëꞌë sai daripë̱a ñape. \v 24 Ja̱je paꞌiquëtaꞌare yëꞌë cato, yëꞌë paꞌiyere ai oi me nejaꞌquë aꞌni camaꞌë paꞌiyë. Coa sihuaquë yëꞌë pani tëji macaja̱ꞌa deꞌo cocare Maijaꞌquë pa̱ire oiyere Ëjaë Jesús quëacaijë̱ꞌë caquë i̱siseꞌere ne saoyeseꞌe paꞌiji. \p \v 25 Mësaru yëꞌë quëaquëna, Maijaꞌquë cua̱ñe te̱ꞌte asasicohuaꞌi yëꞌëre ti̱jupë ña co̱ñe pa̱jaꞌcohuaꞌi aꞌë. Ja̱je yure cato asayë coa caye pa̱ñë. \v 26 Ja̱je paꞌina, mësarute caye yëyë, mësaru acohuaꞌipi ne huesëto yëꞌë quëamaꞌë paꞌisi doꞌi peosipi. \v 27 Mësarute tsoe siꞌaye Maijaꞌquë cuasa nëoseꞌere yoꞌoseꞌere siꞌaye yahueye peoyerepa quëahuë. \v 28 Ja̱je paꞌiye sëte mësaruja̱ꞌa coꞌye ñare pajë paꞌijë, i̱ tsie doꞌipi huerosicohuaꞌire siꞌa sehuosicohuaꞌire Maijaꞌquë tse̱cohuaꞌire yëi ñamare ñacohuaꞌi yoꞌoyeje̱ paꞌye deꞌoye ñacaijë̱ꞌë, deꞌo joyopi mësarute ñacaicohuaꞌi paꞌija̱jë caquë nesicohuaꞌi sëte. \v 29 Yëꞌë saisi jeteyoꞌje yai a̱i yëyeje̱ paꞌiohuaꞌipi sehuosicohuaꞌire nejo saoñuꞌu cajë yecohuaꞌipi daija̱ꞌcohuaꞌi aꞌë. \v 30 Yequeje̱ ja̱re mësaru acohuaꞌipi cosoyere yeꞌyajë yoꞌoja̱ꞌcohuaꞌi aꞌë sehuosicohuaꞌipi i̱ohuaꞌini tuija̱jë cajë. \v 31 Yëꞌë mësaru ja̱ꞌre toaso̱ o̱metëca paꞌi muꞌseñapi cuiꞌne ñamiñapi otarepa oi pa̱i ñapere yëhuoye je̱omaꞌë yëhuoseꞌere hua̱nëyemaꞌpë ja̱re cuasajë ñare pajë paꞌijë̱ꞌë. \p \v 32 Maijaꞌquë doꞌijë, mësarute Maijaꞌquëna cuiꞌne i̱ oi coca cayena i̱si nëoñë. Ja̱ coca tutu quëꞌyepi mësaru joñoa jerepa deꞌoye cuasaye necaiyena cuiꞌne siꞌaye i̱ ca nëoseꞌere i̱ deꞌo pa̱ina i̱siyena. \v 33 Yecohuaꞌi coꞌamañare, curiquëre, ca̱ñare oimaꞌë paëꞌë. \v 34 Coa ai jerepa yëꞌë jë̱tëpi nequë yëꞌëre caraye ti̱ꞌaquë pahuë. Paquë cuiꞌne yëꞌë ja̱ꞌre co̱ni paꞌicohuaꞌireje̱ co̱caëꞌë, yëꞌëpi nequë. Ja̱je yoꞌoye mësarupi ñahuë. \v 35 Ñajëna, mësaruteje̱ ja̱je coꞌamaña nejë yecohuaꞌire coꞌamaña peocohuaꞌire co̱caicoa caquë yeꞌyahuë, siꞌanëpi. Jesús caquë paꞌiseꞌere cuasaquë i̱ caseꞌe cato caji: “I̱si cua̱ñoni sihuaye jerepa sihuaye paꞌiji, yecohuaꞌina se i̱sini.” \p \v 36 Ca tëjini Pablo doꞌre jaꞌruni Maijaꞌquëre se̱jiꞌi, i̱ohuaꞌi ja̱ꞌre co̱ni. \v 37 Ja̱ maca Pablore ai oijë suꞌcuani sihuahuë. Ja̱je yoꞌohuë, i̱pi yëꞌëre ti̱jupë ña co̱ñe pa̱jaꞌcohuaꞌi aꞌë caëna. Ja̱ maca yuretaꞌa teꞌe saijë sani i̱ sai yohuë quëꞌrore paja̱ꞌa je̱ojaëꞌë. \v 38 Pablopi yëꞌëre ti̱jupë ti ñañe pa̱jaꞌcohuaꞌi aꞌë caseꞌe cuasajë ai oicohuaꞌi paëꞌë. Paꞌijë Pablo ja̱ꞌre co̱ni yohuëja̱ꞌa saëꞌë. \c 21 \s1 Pablopi Jerusalénna Saiye \p \v 1 Maijaꞌquë doꞌijëre je̱oni aya mëni teꞌere papi Cos daripëna saëꞌë. Sani ñatasi muꞌsepi Rodasna ti̱ꞌahuë. Ti̱ꞌani ja̱opi Pátarana saëꞌë. \v 2 Sani Pátarana jai yohuë ti̱ꞌahuë, Feniciana saiconi ti̱ꞌani i̱ona ayamëꞌë. \v 3 Aya mëni saicohuaꞌipi Chipre saodohuë coa ñajë saëꞌë. Ari te̱ꞌtere paꞌiona, ñajë saicohuaꞌipi Siriana ti̱ꞌahuë. Ti̱ꞌani Tiro yo saꞌrona coꞌamaña maꞌñe paꞌiye sëte ja̱rona yohuë sëꞌao. \v 4 Sëꞌaona ja̱rona Maijaꞌquë doꞌijëre ti̱ꞌahuë. Ti̱ꞌani i̱ohuaꞌi quëꞌrona pëahuë, siete muꞌseña. Pëarena, deꞌo joyopi Pablo ai yoꞌo ja̱ꞌñere quëaquëna, asani cahuë, Pablore Jerusalénna saimaꞌë paꞌijë̱ꞌë. \v 5 Ja̱je casicohuaꞌitaꞌare siete muꞌseña tëto saisi maca etani saëꞌë. Saijëna, siꞌaohuaꞌi ë̱mëohuaꞌi cuiꞌne nëjohuaꞌi tsi̱ maña co̱ni yëquë ja̱ꞌre daëꞌë, pa̱i daripë hueꞌsere pana. Datena, ja̱rona mejahuëna doꞌre jaꞌruni Maijaꞌquëre se̱iꞌë. Se̱ni tëjini saiyë cajë pëpani, \v 6 jai yohuëna aya mëni yëquë cato saëꞌë. Saijëna, i̱ohuaꞌipi i̱ohuaꞌi huë̱ꞌñana coꞌihuë. \p \v 7 Tiropi Tolemaidana tsiaya saiye sani tëjini Maijaꞌquë doꞌijëre pëpani teꞌe muꞌse i̱ti macana pëahuë, i̱ohuaꞌi ja̱ꞌre co̱ni. \v 8 Ñatasi muꞌse saicohuaꞌipi Cesareana ti̱ꞌahuë. Ti̱ꞌani Jesús jëjo saocohuaꞌire co̱caicohuaꞌi siete aquë Felipe huëꞌena pëahuë, deꞌo coca quëaquë huëꞌena. \v 9 Ja̱ë Felipepi cuatro mamajëre nomi tsi̱re huejamaꞌcohuaꞌire paquë pajiꞌi. Ja̱ohuaꞌi cato yequë muꞌse paꞌi ja̱ꞌñere quëacohuaꞌi paëꞌë, Maijaꞌquëpi quëaquëna. \v 10 Ja̱ huëꞌere tsoe muꞌseña maña paꞌijëna, dajiꞌi, Agabo Judeapi. Ja̱ë cato yequë muꞌse yoꞌo ja̱ꞌñere quëaquë pajiꞌi. \v 11 Paꞌipi ti̱tani yëquë ña hue̱ꞌña Pablo të̱icore i̱ni jë̱ña cuiꞌne nëcañoa coꞌye i̱jaꞌa hue̱pi, hue̱ni capi: \p “Ñeje iye të̱ica̱ paquëre hue̱jaꞌcohuaꞌi aꞌë, judío pa̱ipi Jerusalénna ja̱ jeteyoꞌje ti̱ pa̱ina i̱sija̱ꞌcohuaꞌi aꞌë, i̱te. Ja̱je caji, deꞌo joyopi.” \p \v 12 Caquëna, asani yëquë Pablote co̱cohuaꞌipi cuiꞌne ja̱ daripë sehuosicohuaꞌipi Jerusalénna saimaꞌë paꞌijë̱ꞌë, cajë ë̱sehuë. \v 13 Ë̲sejë cajëna, Pablopi capi: \p “¿Me yoꞌojë oiyeꞌni, yëꞌëre coꞌa ju̱ꞌiñeꞌni? Yëꞌë Jerusalénna ju̱ꞌiñe deꞌoji, hue̱siquëpi mai Ëjaë Jesús yëye yoꞌoto.” \p \v 14 Ja̱je caquë Jerusalénna sasiꞌi caquëna, asani i̱te pëajë̱ꞌë caye je̱oni cahuë: \p “Mai Ëjaë yëyeje̱ paꞌija̱quë.” \p \v 15 Ja̱ jeteyoꞌje coꞌamaña deꞌhua tëjini Jerusalénna saëꞌë. \v 16 Saijëna, Cesarea pa̱i sehuocohuaꞌipi yëquëre co̱ni saijë sahuë. Sani ja̱ohuaꞌipi Jerusalénna ti̱ꞌani Mason huëꞌena sahuë, yëquë pëaja̱ꞌtona. Mason cato Chipre aquë pajiꞌi, ai tsoe Maijaꞌquë coca sehuosiquë pajiꞌi. \s1 Pablopi Jacobo Quëꞌrore Paꞌiye \p \v 17 Jerusalénna ti̱ꞌajëna, sehuocohuaꞌipi sihuajë yëquëre pëpahuë. \v 18 Pëparena, ñatasi muꞌse Pablo ja̱ꞌre co̱ni Jacobo quëꞌrona doꞌi saëꞌë. Sa ti̱ꞌajëna, ja̱rote cuiꞌne siꞌaohuaꞌi sehuocohuaꞌi ëjaohuaꞌi paëꞌë. \v 19 Paꞌijëna, pëpa tëjini Pablopi siꞌaye quëapi, judío pa̱i peocohuaꞌire quëaroja̱ina, Maijaꞌquëpi ja̱ohuaꞌire necaiseꞌere. \v 20 Quëaquëna, asani Maijaꞌquë ai deꞌoji cani Pablore cahuë: \p “Maijaꞌquë doꞌiquë, deꞌoji mëꞌëre quëañuꞌu. Jai pa̱i Israel pa̱i sehuosicohuaꞌi paꞌiyë, i̱ño. Ja̱ohuaꞌi cato Moisés cua̱ñeseꞌere yoꞌoye paꞌiji cacohuaꞌi aꞌë. \v 21 Ja̱je cacohuaꞌipi asayë mëꞌëpi judío pa̱i yequë pa̱i quëꞌro paꞌicohuaꞌire Moisés cua̱ñeseꞌere yoꞌomaꞌpë caquë cuiꞌne ca̱ꞌnije tëamaꞌpë paꞌijë̱ꞌë caquë, cuiꞌne aiohuaꞌi yoꞌoseꞌe yoꞌomaꞌpë caquë yeꞌyaji asayë. \v 22 Ja̱je asacohuaꞌipi mëꞌë i̱ño daiseꞌe asaja̱ꞌcohuaꞌi aꞌë. ¿Ja̱je paꞌito me nejaꞌcohuaꞌi aꞌni? \v 23 Iyeseꞌe mëꞌë yoꞌoye paꞌiji cuasajë, i̱ñore cajeseꞌe paꞌi ë̱mëohuaꞌi paꞌiyë i̱ohuaꞌi Maijaꞌquëre ca nëoseꞌere yoꞌoja̱ꞌcohuaꞌi. \v 24 Ja̱ohuaꞌi ja̱ꞌre sani Moisés cua̱ñeseꞌere yoꞌoquë ja̱ohuaꞌi ja̱ꞌre teꞌe siꞌsire tsoa to̱jëꞌë, nañare tëa cua̱ñoquë. Cuiꞌne mëꞌëpi ja̱ohuaꞌi tëa cua̱ño doꞌije̱ sa̱icaijë̱ꞌë. Ja̱je yoꞌoquëna, siꞌaohuaꞌi ñani mëꞌëre sa̱ñope caseꞌe coa caseꞌe aꞌë cuasaja̱jë, Moisés cua̱ñeseꞌere sehuocai mëꞌëje yoꞌoquëna, ña jujani. \v 25 Tsoe toyahuë, yëquë cuasaseꞌe judío pa̱i peocohuaꞌipi sehuosicohuaꞌi yoꞌo ja̱ꞌñe. Ja̱ohuaꞌi cato yoꞌoye paꞌiji, a̱iñe peoji deꞌhuasi diusuna i̱sisihuaꞌi. Tsieje̱ a̱iñe peoji, cuiꞌne quio hue̱asicohuaꞌire a̱iñe peoji. Huejamaꞌcohuaꞌipi ë̱mëre nomiore yoꞌoye peoji. Ja̱je toyahuë.” \p \v 26 Ja̱je casi maca Pablopi cuatro ë̱mëohuaꞌire sapi. Sani ñatasi muꞌse i̱ohuaꞌi ja̱ꞌre teꞌe siꞌsire cuya to̱ni Maijaꞌquëre se̱ huëꞌena cacapi, i̱ohuaꞌi ca nëosi muꞌse ti̱ꞌajaꞌa muꞌse quëasiꞌi caquë. Ja̱je cani cayë, pa̱i ñape Maijaꞌquëre coa i̱siyere daja̱ꞌa muꞌse ti̱ꞌaëna yoꞌo ja̱ꞌñere. \p \v 27 Je̱ꞌnë siete muꞌseña sa tëto saiye jaꞌi maca paꞌina, Asia yeja acohuaꞌipi Israel pa̱ipi Maijaꞌquëre se̱ huëꞌere Pablo paꞌina, ñani pa̱ire ca huëohuë. Ca huëojë Pablo quëꞌrona sa to̱mejaëꞌë, \v 28 tutu cuijë: \p “Israel pa̱i co̱caijë̱ꞌë. Iquëpi siꞌa hue̱ꞌña cuꞌi maire sa̱ñope caquë yeꞌyaquë cuiꞌne Moisés cua̱ñeseꞌe cuiꞌne iye huëꞌe sa̱ñope caquë yeꞌyaquë. Ja̱je paꞌipi yure Maijaꞌquë huëꞌena griego pa̱ire dapi, iye deꞌo huëꞌere siꞌsi necai, cahuë.” \p \v 29 Ja̱je cahuë, Pablopi Efeso aquë Trófimo ja̱ꞌre co̱ni Jerusalénre paꞌina, ñasicohuaꞌipi, judío pa̱i peocohuaꞌi ja̱ꞌre co̱ni Maijaꞌquë huëꞌena cacapi cuasajë ja̱je cahuë. \p \v 30 Ja̱je yoꞌojëna, siꞌa ja̱ daripë paꞌicohuaꞌi asani pë̱ijë tsiꞌsini Pablote tse̱ani hueꞌsena quërëjë sahuë. Hueꞌsena quërë etoni, Maijaꞌquë huëꞌe eta saꞌnoa si̱ꞌñe saohuë. \v 31 Pablote ja̱ maca huani je̱oñuꞌu cajë yoꞌojëna, yecohuaꞌipi soldado pa̱i ëjaëre Coronelre, siꞌa Jerusalén acohuaꞌi ai jo̱sa yoꞌoyë, quëahuë. \v 32 Quëarena, Coronelpi asani i̱ soldado pa̱i ja̱ꞌre co̱ni i̱ti yoꞌo hue̱ꞌñana huëꞌhuëhuë. Huëꞌhuë ti̱ꞌajëna, ñani Pablote huaiye je̱ohuë. \v 33 Ja̱ maca Coronelpi ti̱ꞌani i̱ soldadore cua̱ñepi. Pablote tse̱ani caya quë̱na meapi hue̱jëꞌë caquë ja̱ maca Pablote se̱jiꞌi: “¿I̱que mami aꞌni?” caquë, cuiꞌne “¿i̱quere yoꞌoquëna, mëꞌëre sa̱ñope yoꞌoyeꞌni?” caquë. \v 34 Se̱ina, yecohuaꞌipi ai tutu cajëna, yecohuaꞌipi yequere tutu ai cajëna, asamaꞌë soldado daripëna sajë̱ꞌë, cua̱ñepi. \v 35 Cua̱ñeina, sacohuaꞌipi je̱ꞌnërepa soldado pa̱i daripë mëicona ti̱ꞌani soldado pa̱ipi coa cua̱ijë sahuë, Pablote huajo yëcohuaꞌipi ai jo̱sa yoꞌo doꞌire. \v 36 Sajëna, jai pa̱i tutu cuihuë: \p “I̱te huaijë̱ꞌë”. \p \v 37 Sajëna, soldado huëꞌe caca maca Pablopi Coronelre capi, griego cocapi: \p “Aꞌri maña mëꞌëre casiꞌi.” Caquëna, soldado ëjaëpi capi: \p “¿Mëꞌë griego cocare caquë aë? \v 38 Mëꞌë paꞌimaꞌquë Egípto pa̱i ëjaëre sa̱ñope yoꞌoquëpi, cuatro mil ë̱mëohuaꞌi huaicohuaꞌi ja̱ꞌre co̱ni pa̱i peo hue̱ꞌñajaꞌa saisiquë.” \p \v 39 Caquëna, Pablopi capi: \p “Pa̱ni, yëꞌë cato Israel pa̱i aꞌë. Cilicia yeja Tarso daripë aquë aꞌë. Ja̱je paꞌina, mëꞌëre se̱ñë, ja̱ohuaꞌire coca casiꞌi.” \p \v 40 Caquëna, deꞌoji, caëna. Caquëna, Pablopi soldado huëꞌe mëiconi nëcaquë jë̱tëpi jaꞌjëquëna, ñani coca caye je̱orena, Pablopi hebreo cocapi capi, Israel pa̱ire: \c 22 \p \v 1 “Aꞌyë dohuë, cuiꞌne jaꞌquëohuaꞌi asajë̱ꞌë siꞌaye quëasiꞌi, mësarute.” \p \v 2 Ja̱je hebreo cocapi caquëna, asani Pablo caye ai jerepa joꞌcua je̱oni camaꞌpë asajëna, capi: \p \v 3 “Yëꞌë Israel pa̱i aꞌë. Cilicia yeja Tarso daripëna co̱asiquë aꞌë. Ja̱je paꞌipi iye daripë Jerusalénna ai deꞌohuë. Ai deꞌoquëna, Gamalielpi yëꞌëre yeꞌyapi, mai aiohuaꞌi cua̱ñeseꞌere siꞌaye. Yeꞌyasiquëpi siꞌaye Maijaꞌquë yëye yoꞌosiꞌi caquë deꞌhue yoꞌohuë, mësaru yoꞌoyeje̱ paꞌye cuiꞌne. \v 4 Jesús yeꞌyaseꞌere ë̱sequë i̱te sehuocohuaꞌire huani je̱osiꞌi caquë i̱te sehuocohuaꞌire tse̱ani siꞌseni co hue̱ꞌñana jëjo saohuë, ë̱mëohuaꞌire cuiꞌne nomiohuaꞌire. \v 5 Maijaꞌquë huëꞌe ñacaicohuaꞌi ëjaërepa cuiꞌne siꞌa Israel aiohuaꞌi asayë. Yëꞌë ja̱je yoꞌoseꞌe, ja̱ohuaꞌipi Damasco acohuaꞌina Israel pa̱ina toyani jëjo saohuë, Jesure sehuocohuaꞌire coꞌequë tse̱ani i̱ño Jerusalénna dani siꞌseye paꞌiji caquë. \s1 Pablopi I̱ Sehuoseꞌere Quëapi \r (Hch 9.1-19; 26.12-18) \p \v 6 Maꞌajaꞌa sai Damasco ti̱ꞌañe jaꞌi maca paꞌina, jopo muꞌse maꞌtëmopi ai miañerepa yëꞌëna juꞌapi. \v 7 Juꞌaquëna, yejana to̱mehuë. Ja̱ macapi asahuë, yëꞌoseꞌe: ‘¿Saulo, Saulo me yoꞌoquë yëꞌëre jo̱sa yoꞌoquëꞌni?’ \v 8 Caquëna, sehuohuë. ‘¿Ne aꞌni ëjaë?’ cahuë. Caquëna, capi: ‘Yëꞌë Jesu aꞌë. Nazaret aquë aꞌë, mëꞌë jo̱sa yoꞌoquë.’ \v 9 Caquëna, yëꞌëre co̱cohuaꞌi cato miañe ñajëtaꞌa Jesús cayete asamaꞌpë quëquësicohuaꞌi pateña. \v 10 Paꞌijëna, Jesús caquëna, asani cahuë: ‘¿I̱quere yoꞌoja̱ꞌquë aꞌni, Ëjaë?’ Caquëna, mai Ëjaëpi capi: ‘Huëni Damascona saijë̱ꞌë. Ja̱ropi mëꞌë yoꞌo ja̱ꞌñe quëaye paꞌiji.’ \v 11 Ai miañepi juꞌa huesouna, ñamaꞌquë deꞌohuë. Yëꞌëre co̱cohuaꞌipi jë̱tëre tse̱ꞌejë sahuë, Damascona. \p \v 12 Ja̱rote Ananías Moisés cua̱ñeseꞌe yoꞌoquëpi Damascore pëasiquëpi pajiꞌi. Ja̱ë cato ai deꞌoquë api, siꞌaohuaꞌi judío pa̱i cajëna, paꞌiquë pajiꞌi. \v 13 Damascona ti̱ꞌani pëahuë. Pëaëna, Ananíaspi dani nëcaquë capi: ‘Saulo yëꞌë yoꞌjei, yure mëꞌëpi ñañe paꞌiji. Caquëna, ñahuë, i̱ti macapi.’ \v 14 Ja̱ maca yëꞌëre capi: ‘Mai aiohuaꞌi Diusupi i̱ yëyere asaquë yoꞌoja̱quë caquë mëꞌëre joꞌya nepi, nuñe paꞌini ñaquë cuiꞌne Jesús cayere asaquë yoꞌoja̱ꞌquëni soipi. \v 15 Ja̱je paꞌina, mëꞌë ñaseꞌere cuiꞌne asaseꞌere siꞌaohuaꞌire quëaye paꞌiji. Mëꞌë cato i̱ paꞌiyere quëacaiquë paꞌija̱ꞌquë aꞌë. \v 16 ¿Yure me yoꞌoquë utequëꞌni? Huëni do cua̱ñojëꞌë, mai Ëjaë mamire cuasaquë mëꞌë coꞌaye yoꞌoseꞌe tsoa to̱siquë paꞌiquë.’ \s1 Judío Pa̱i Peocohuaꞌire Quëaquë Deꞌoseꞌere Quëaye \p \v 17 Jeteyoꞌje Jerusalénna coꞌini Maijaꞌquëre se̱ huëꞌena cacani Maijaꞌquëni se̱i ca̱ni ñañeje paꞌye ñahuë. \v 18 Ñaquëna, Ëjaëpi yëꞌëre capi: ‘Esa Jerusalénpi etani saijë̱ꞌë. Iye daripë paꞌicohuaꞌi yëꞌë coca mëꞌë quëaye asacaiye pa̱jaꞌcohuaꞌi aꞌë.’ \v 19 Caquëna cahuë: ‘Ëjaë, me ja̱ohuaꞌire quëayeꞌni, tsoe ja̱ohuaꞌipi yëꞌë mëꞌëre sehuocohuaꞌire judío pa̱i tsiꞌsi hue̱ꞌñana sai tse̱aquë tëꞌcaquë cuiꞌne co hue̱ꞌñana coquë yoꞌoseꞌe asacohuaꞌire. \v 20 Cuiꞌne mëꞌë joꞌyaë Estebanre huani je̱ojëna, yëꞌëpi huaicohuaꞌi ca̱ña ñacai nëcaquë huaiye deꞌoji cuasahuë. Siꞌa pa̱i asayë, yëꞌë yoꞌoseꞌe.’ \v 21 Caquëna, mai Ëjaëpi yëꞌëre capi: ‘Saijë̱ꞌë. Soꞌona jëjo saosiꞌi, yëꞌë cocarepa yequë pa̱ire quëaja̱ꞌquëre, Israel pa̱i peocohuaꞌini,’ capi.” \s1 Coronel Yoꞌoye \p \v 22 Deꞌoye iye ca macaja̱ꞌa asa tëjini ai tutu cui huëohuë: \p “Huajëquë paꞌito coꞌaji. Me huajëquë paꞌija̱ꞌquë.” \p \v 23 Ja̱je je̱oñe peoyerepa ai tutu cuijë pë̱ijë i̱ohuaꞌi juꞌi sara duꞌteni je̱ajë cuiꞌne yaꞌo neꞌñare ë̱mëjeꞌena je̱ajë yoꞌohuë. \v 24 Yoꞌojëna, soldado huëꞌena Pablore coni ca̱ꞌni mepi siꞌsejë̱ꞌë. ¿Siꞌsejëna, quëaja̱quë i̱ coꞌaye yoꞌoseꞌe. I̱quere yoꞌoquëna, ai sa̱ñope cayeꞌni? Asasiꞌi caquë cua̱ñepi, Coronelpi. \v 25 Siꞌseñuꞌu cajë hue̱ni yoꞌojëna, Pablopi Capitánre capi: \p “Yëꞌë yoꞌoseꞌe asamaꞌpë siꞌseye peoji. Cua̱ñeseꞌe paꞌiji, yëꞌë romano aꞌë.” \p \v 26 Caquëna, Capitánpi asani sani i̱ ëjaëre capi: \p “Iquëre deꞌhua ñani yoꞌojë̱ꞌë. Romano api.” \p \v 27 Caquëna, Coronelpi dani capi: \p “Yëꞌëre quëajë̱ꞌë. ¿Romano aꞌë, mëꞌë?” \p Caquëna, Pablopi capi: \p “Jë̱jëꞌë.” \p \v 28 Caquëna, Coronelpi capi: \p “Jaiye curiquë sa̱ini yëꞌë romano pa̱i deꞌohuë.” \p Caquëna, Pablopi capi: \p “Yëꞌë sa̱iñe pa̱huë. Yëꞌë cato tsi̱ꞌnëna romano pa̱i aꞌë.” \v 29 Caquëna, siꞌseñuꞌu cajë yoꞌosicohuaꞌipi i̱te je̱oni sateña. Cuiꞌne Coronelpi romanore hue̱jëꞌë cua̱ñesiquëpi quëquëpi. \s1 Judío Pa̱i Ëjaohuaꞌire Pablo Caseꞌe \p \v 30 Ñatasi muꞌse Coronelpi Israel pa̱i Pablote sa̱ñope caseꞌere asasiꞌi i̱que doꞌire sa̱ñope cayeꞌni caquë Maijaꞌquë huëꞌe ñacai ëjaohuaꞌire cuiꞌne judío pa̱i yoꞌoye asani ca tëji ëjaohuaꞌire tsiꞌsopi. Aiohuaꞌire tsiꞌsoni Pablote quë̱na mea joyeni tsiꞌsi hue̱ꞌñana daëña. \c 23 \p \v 1 Sa nëcouna, Israel pa̱i yoꞌoye asani ca tëji ëjaohuaꞌire Pablopi ai ñani capi: \p “Maijaꞌquë doꞌijë, iye macaja̱ꞌa Maijaꞌquë ña hue̱ꞌña yëꞌë ai cuasaquë coꞌa ju̱ꞌi paꞌiye pa̱ñë.” \p \v 2 Caquëna, Ananíaspi Maijaꞌquë huëꞌe ñacaicohuaꞌi ëjaëre papi Pablore jaꞌye nëcacohuaꞌire capi: “Yëꞌopona tëtojë̱ꞌë.” \v 3 Cua̱ñequëna, Pablopi i̱te capi: \p “Mëꞌëni coa caquëre Maijaꞌquëpi tëtoja̱ꞌquë api, mëꞌë cato Moisés cua̱ñeseꞌepi yëꞌë yoꞌoseꞌere asani ne deꞌhuaja̱ꞌquëpi jaꞌrusiquëpi ñuꞌiñë, ja̱ maca. Ja̱je paꞌitaꞌa ¿me yoꞌoquë tëtojë̱ꞌë, cua̱ñequëꞌni? Ja̱je cani mëꞌëpi Moisés cua̱ñeseꞌere sa̱ñope yoꞌoyë.” \p \v 4 Caquëna, i̱ti maca nëcacohuaꞌipi i̱te cahuë: \p “¿Maijaꞌquë huëꞌe ñacaicohuaꞌi ëjaëre pare pë̱i sa̱ñope caquë?” \v 5 Cajëna, Pablopi capi. \p “Doꞌijë ëjaëre huesëquë cahuë. Ëjaëpi asani ja̱je caye pa̱raꞌhuë. Maijaꞌquë toya pëpë caji: ‘Pa̱i ëjaëre pë̱i sa̱ñope camaꞌë paꞌijë̱ꞌë.’ ” \p \v 6 Cani ja̱ jeteyoꞌje, Israel pa̱i yoꞌoye asani ca tëjicohuaꞌi acohuaꞌipi saduceo pa̱i cuiꞌne fariseo pa̱i paꞌiyë asani, Pablopi tutu capi: \p “Doꞌijë, yëꞌë fariseoꞌë. Fariseo tsëcapë aquë aꞌë. Ju̱ꞌisicohuaꞌi huëiye paꞌiji cuasa doꞌire tse̱a cua̱ñosiquë paꞌiyë.” \p \v 7 Ja̱je caëna, fariseohuaꞌipi, saduceohuaꞌi ja̱ꞌre sa̱ñope yoꞌojë cajë caya tsëca huahuë, tsiꞌsisicohuaꞌipi. \v 8 Saduceohuaꞌi cato ju̱ꞌisicohuaꞌi huëiye pa̱ñë, cuiꞌne hui̱ñaohuaꞌije̱ peoyë, cuiꞌne joyoje̱ peoyë cacohuaꞌi aꞌë. Ja̱je paꞌiquëtaꞌare fariseohuaꞌipi ju̱ꞌisicohuaꞌi huëiye paꞌiji, cuiꞌne hui̱ñaohuaꞌije̱ paꞌiyë cuiꞌne joyoje̱ paꞌiji cuasacohuaꞌi aꞌë. Ja̱je paꞌina, sa̱ñope cahuë. \v 9 Ai cuijë yoꞌojë cajëna, fariseo acohuaꞌi cua̱ñeseꞌe yeꞌyacohuaꞌi huëni nëcani cahuë: \p “Iquë coꞌaye yoꞌoseꞌe peoji. Ja̱je paꞌina, joyopi quëaquëna, pa̱nitaꞌa hui̱ñaëpi quëaquëna, casiquëni huesëjë yoꞌojë Maijaꞌquëni sa̱ñope yoꞌoye paꞌini, cuasayë.” \p \v 10 Cajëna, ai jerepa sa̱ñope yoꞌojëna caye pajiꞌi. Paꞌina, Coronelpi Pablote yoꞌojë huani je̱o maꞌñe caquë caꞌraquë i̱ soldado pa̱ire quërëja̱ijaꞌcohuaꞌire jëjë saopi. Ja̱ohuaꞌipi dani etoni soldado pa̱i huëꞌena cuiꞌnaëni saja̱jë caquë. \p \v 11 Se naꞌisi ñami mai Ëjaëpi ñai nëcani Pablote capi: Tutu hueꞌejë̱ꞌë, yoꞌo jujahuë cuasamaꞌë. I̱ño Jerusalén yëꞌë coca quëaseꞌeje̱ paꞌye cuiꞌne quëaye paꞌiji, Roma daripëna yëꞌë coca. \s1 Pablote Huañuꞌu Caye \p \v 12 Ñatasi muꞌse Israel pa̱i acohuaꞌipi Pablote huañuꞌu cuasa nëohuë. Cuasani, Pablote huaimaꞌpë pani a̱iñe cuiꞌne u̱cuye peoji, ca nëo huesohuë. \v 13 Ja̱je, ca nëosicohuaꞌipi cuarenta pa̱i jerepa paëꞌë. \v 14 Ja̱ohuaꞌipi sani Maijaꞌquë huëꞌe ñacaicohuaꞌi ëjaohuaꞌire cuiꞌne Israel pa̱i aiohuaꞌire quëahuë: \p “Yëquëpi Pablote huaimaꞌpë a̱tu yëquëna coꞌayepi to̱mejaquë cahuë. \v 15 Ja̱je paꞌito yure mësarupi cuiꞌne Israel pa̱i yoꞌoye asani ca tëjicohuaꞌipi soldado ëjaëre se̱jëꞌë, Pablote ñaminaꞌa ti̱jupë darena, yeque dahuëre se̱ni asañuꞌu paꞌiji cajë. Cajë se̱tena, dajëna, yëquë utecohuaꞌipi i̱te tsiꞌsi hue̱ꞌña ja̱ ti̱ꞌamaꞌëna, huani je̱oye paꞌiji.” \p \v 16 Ja̱ ca nëoseꞌere Pablo yoꞌjeo mamaquëpi asani soldado daripëna cacani Pablote quëapi. \v 17 Quëaquëna, asani Capitánre teꞌire soini i̱te capi: \p “Iquë po̱sëre sajë̱ꞌë, më ëjaë Coronel quëꞌrona, i̱te quëaye paji.” \p \v 18 Caëna, capitánpi po̱sëre soldado ëjaë quëꞌrona sani capi: \p “Pablo cosiquëpi yëꞌëre soini iquë po̱sëre më ëjaë quëꞌrona sajë̱ꞌë. Quëaye paji, se̱jiꞌi, yëꞌëre.” \p \v 19 Caquëna, soldado ëjaë pa̱i peo hue̱ꞌñana tsihuaꞌëre jë̱tëna tse̱ani sani teꞌire se̱jiꞌi: \p “¿I̱quere quëaja̱ꞌquë aꞌni, yëꞌëre?” \p \v 20 Caquëna, tsihuaꞌëpi capi: \p “Israel pa̱i acohuaꞌipi teꞌe ja̱je yoꞌoñuꞌu cuasasicohuaꞌipi mëꞌëre se̱jaꞌcohuaꞌi aꞌë, ñaminaꞌa Pablote saja̱quë cajë ca tëji ëjaohuaꞌi ña hue̱ꞌñana, ai dahuërerepa i̱ yoꞌoseꞌe se̱ni asañuꞌu cajë cayeje̱ paꞌye caja̱ꞌcohuaꞌi aꞌë, coa yequere cuasajë. \v 21 Ja̱je se̱to sehuocaimaꞌë paꞌijë̱ꞌë. Cuarenta pa̱i jerepa catini uteyë, Pablote huani je̱omaꞌpë pani a̱iñe cuiꞌne u̱cuye pa̱ñuꞌu ca huesësicohuaꞌipi. Ja̱ohuaꞌipi yure cuiꞌñani uteyë, coa mëꞌë sehuoyeseꞌe uteyë.” \v 22 Caquëna, soldado ëjaëpi tsihuaꞌëre yuretaꞌa yecohuaꞌire quëamaꞌë paꞌijë̱ꞌë yëꞌëre quëaseꞌe cani jëjo saopi. \s1 Felipe Quëꞌrona Saye \p \v 23 Soldado pa̱i ëjaëpi cayaohuaꞌire i̱ Capitán acohuaꞌire soini iye ñami a las nueve paꞌi maca Cesareana saiyeque paꞌiji ne deꞌhuajë̱ꞌë docientos soldado pa̱ire yeja saija̱ꞌcohuaꞌire, setenta caballoja̱ꞌa saija̱ꞌcohuaꞌire, cuiꞌne docientos uitu saja̱ꞌcohuaꞌire, caquë cua̱ñepi. \v 24 Cuiꞌne Pablo ñuꞌi saija̱ꞌquëre caballore ne deꞌhuajë̱ꞌë, ëjaë Felix quëꞌrona huajëquëre jëasiquëni deꞌoye ñacaijë sacaijë̱ꞌë, cua̱ñepi. \v 25 Ja̱ohuaꞌi ja̱ꞌre co̱ni toyasicore jëjo saopi. Toyaseꞌe cato caji: \p \v 26 “Romano ëjaë jerepa paꞌi, mëꞌëre pëpayë. Yëꞌëpi Claudio Lisiaspi. \v 27 Israel pa̱ipi iquëre Pablote tse̱ani huani je̱oñuꞌu cajë yoꞌojëna, yëꞌëpi romano api asani yëꞌë soldado pa̱i ja̱ꞌre sani i̱te huasohuë. \v 28 Israel pa̱i i̱te sa̱ñope caseꞌere asasiꞌi caquë ja̱ohuaꞌi ëjaohuaꞌi tsiꞌsi hue̱ꞌñana Pablote sahuë. \v 29 Sani asaquëna, Pablopi i̱ohuaꞌi cua̱ñeseꞌe cayere yoꞌomaꞌë ti̱ñe yoꞌo doꞌire sa̱ñope caye paꞌiji. Ja̱je paꞌina, huani je̱oñe peopi, i̱te. Cuiꞌne coꞌacohuaꞌire co hue̱ꞌñana coyeje̱ peopi. \v 30 Ja̱je paꞌiquëtaꞌare judío pa̱ipi huani je̱oñuꞌu cuasajë yoꞌoyere asa ti̱ꞌani iquëre mëꞌë quëꞌrona jëjo saoyë. Jëjo saoquë cuiꞌne i̱te sa̱ñope yoꞌocohuaꞌireje̱ se̱iꞌë, mëꞌë asa hue̱ꞌñana sani i̱te sa̱ñope payere cajë̱ꞌë, caquë. Ca tëjihuë.” \p \v 31 Ja̱ maca soldado pa̱i i̱ti cua̱ñeseꞌeje̱ ñami saijë Pablote Antípatris daripëna sahuë. \v 32 Ñatasi muꞌse soldado pa̱i quë̱o saicohuaꞌipi huëꞌena coꞌihuë. Coꞌijëna, caballo saicohuaꞌiseꞌe Pablo ja̱ꞌre co̱ni saëꞌë. \v 33 Ñatasi muꞌse Cesareana ti̱ꞌani toya jaꞌhua romano ëjaëna i̱sijë cuiꞌne Pablote i̱sihuë. \v 34 I̱sirena, toya jaꞌhua se̱ña tëjini Pablote se̱jiꞌi: ¿I̱que yeja aquë aꞌni? Se̱ina, Cilicia yeja aquë aꞌë capi. Caquëna, asani, \v 35 capi: \p “Mëꞌëre coꞌaye cacohuaꞌipi datena, mëꞌëre asasiꞌi.” \p Ja̱je caquë Herodes huëꞌena iquëre sani deꞌhua ñajëꞌë, capi, Felix. \c 24 \s1 Pablopi Felixre Caye \p \v 1 Cinco muꞌseña tëto sai maca Maijaꞌquë huëꞌe ñacaicohuaꞌi ëjaërepa Ananíaspi cuiꞌne aiohuaꞌi co̱ni daëꞌë. Daijëna, cuiꞌne i̱ti coca caquërepa Tertuloje̱ dajiꞌi. Ja̱ohuaꞌi cato pa̱i ëjaë quëꞌrona daëꞌë, Pablote sa̱ñope cañuꞌu cajë. \v 2 Dani Felix quëꞌrona tsiꞌsijëna, Pablote dahuë. Darena, Tertulopi sa̱ñope ca huëopi, ñeje: \p “Ëjaë Felix, mëꞌëpi deꞌoquëpi iye yejaña ñacaina, ai yoꞌoye peoyë. Cuiꞌne mëꞌëpi deꞌoye cuasaquëpi cua̱ñequëna, yëquë pa̱i siꞌaohuaꞌi ai jerepa deꞌoye paꞌiyë. \v 3 Siꞌa hue̱ꞌña mëꞌëre deꞌoye cayë. Yëquë romano Ëjaë mëꞌë Felix ai jerepa paꞌi. Ja̱je paꞌina, ai sihuayë. \v 4 Mëꞌëpi tsoe cajëna, ai yoꞌomaꞌquë cuasajë aꞌri maña cañuꞌu yëquë cuasajë daiseꞌe asacaijë̱ꞌë, yëquëre. \v 5 Iquë ti̱ro saicohuaꞌi Nazareno hueꞌyosicohuaꞌi ëjaëpi ai jo̱sa yoꞌoquë api. Siꞌa hue̱ꞌña Israel pa̱ire yequere yeꞌyaquë cuniroja̱i quëapi, yequë tsëcapë̱a nequë. \v 6 Ja̱je paꞌipi Maijaꞌquë huëꞌe deꞌoconi siꞌsi nesiꞌi caquë yoꞌoquëna, ñani i̱te tse̱ahuë, yëquë cua̱ñeseꞌe cayeje̱ paꞌye ne deꞌhuañuꞌu, cajë. \v 7 Ja̱je yoꞌojëna, Soldado pa̱i ëjaë Lisiaspi dani ai tutu jio dani Pablote sapi. \v 8 Sani Pablote sa̱ñope yoꞌocohuaꞌire cua̱ñepi, mëꞌë quëꞌrona sani quëaye paꞌiji caquë. Yure mëꞌëpi Pablote se̱ni asajë̱ꞌë. Se̱ni asani siꞌaye yëquë caye nuñerepa sa̱ñope caye aꞌë asaja̱ꞌquë aꞌë, mëꞌë.” \p \v 9 Caquëna, siꞌa Israel pa̱i nuñerepa caji, cahuë, i̱ti maca paꞌicohuaꞌi. \v 10 Cajëna, romano pa̱i ëjaëpi yure caye paꞌiji, caquë jë̱tëpi i̱ñoquëna, Pablopi ca huëopi: \p “Deꞌoji sihuayë, tsoe o̱metëcana ëjaë paꞌi Israel pa̱i yoꞌoye asani ne deꞌhuaquëpi asaquëna, yëꞌë yoꞌoseꞌere sa̱ñope sehuoye paꞌina. \v 11 Coa doce muꞌseña paꞌiji, Jerusalénna yëꞌë ti̱ꞌaseꞌe Maijaꞌquëre se̱siꞌi caquë. \v 12 Ti̱ꞌasiquëpi paꞌi teꞌireje̱ sa̱ñope caye pa̱huë. Jai pa̱i tsiꞌsini jo̱sa yoꞌoja̱jë caquë ca huëoyeje̱ pa̱huë. Maijaꞌquëre se̱ huëꞌere paꞌi tsiꞌsi huëꞌere jai daripëre jo̱sa yoꞌoye pa̱huë. \v 13 Yëꞌë coꞌaye yoꞌomaꞌë paꞌisiquëre ja̱ohuaꞌi me i̱ñojaꞌcohuaꞌi aꞌni, mëꞌëre. \v 14 Nuñerepa quëasiꞌi. Maijaꞌquëre sehuoyë, ja̱ohuaꞌi ti̱ro sai maꞌaꞌë cacore. Maijaꞌquë yëyere yoꞌoquë paꞌiyë. Siꞌaye Maijaꞌquë coca toyapë, Moisés cua̱ñeseꞌe, Maijaꞌquëre quëacaicohuaꞌi toyaseꞌe siꞌaye nuñerepa caseꞌe aꞌë, cuasani sehuoyë. \v 15 Ja̱ohuaꞌi cuasayeje̱ yëꞌë cuiꞌne cuasayë, yequë muꞌseña Maijaꞌquëpi ju̱ꞌisicohuaꞌire huëoja̱ꞌquë api, deꞌocohuaꞌire cuiꞌne coꞌacohuaꞌire. \v 16 Siꞌa muꞌseña Maijaꞌquëpi yëꞌëre ñaquëna, cuiꞌne pa̱ipi yëꞌëre ñajëna, asani nuñerepa deꞌoye yoꞌosiꞌi caquë ai yoꞌoyë. Ja̱je paꞌina, Maijaꞌquëre caꞌraye pa̱ñë, pa̱ireje̱. \p \v 17 Tsoe o̱metëca yequë pa̱i darire paꞌisiquëpi i̱ño yëꞌë quëꞌrona coꞌihuë. Coꞌini ti̱ꞌani peocohuaꞌire co̱casiꞌi cuiꞌne Maijaꞌquëre i̱sisiꞌi caquë Maijaꞌquë huëꞌena cacahuë. \v 18 Cacani Moisés cua̱ñeseꞌe yoꞌoni siꞌsire cuya to̱siquë paꞌina, Asia acohuaꞌi Israel pa̱i acohuaꞌi yëꞌëre ñahuë, jai pa̱i ja̱ꞌre paꞌiye pa̱quëna, cuiꞌne jo̱sa yoꞌomaꞌë paꞌina. \v 19 Yëꞌë sa̱ñope caseꞌe paꞌito, yëꞌëre ñasicohuaꞌipi dani caye paꞌiji. \v 20 Judío pa̱i yoꞌoseꞌere asani ca tëji ëjaohuaꞌi tsiꞌsi hue̱ꞌñare paꞌi maca yëꞌë coꞌaye yoꞌoseꞌere ti̱ꞌasicohuaꞌi pani, icohuaꞌi iye maca paꞌicohuaꞌipi sa̱ñope caja̱jë. \v 21 Yëꞌë teꞌerepa i̱ohuaꞌi ja̱ꞌre paꞌi maca tutu cahuë, ñeje: Ju̱ꞌisicohuaꞌi huëiye paꞌiji asa doꞌire yure mësaru yëꞌëre sa̱ñope yoꞌoye cahuë, coꞌaye caseꞌe pani ja̱seꞌe patiꞌñe paꞌio.” \p \v 22 Ja̱je caquëna, Felixpi Jesure sehuocohuaꞌi paꞌiyere asaquëpi capi: \p “Soldado ëjaë Lisiaspi daquëna, nuñerepa asasiꞌi mësaru yoꞌojë caye.” \p \v 23 Cani Capitánre cua̱ñepi Pablote comaꞌë ñajëꞌë. I̱ cajeohuaꞌipi dani i̱te co̱caija̱ꞌcohuaꞌi aꞌë. Ja̱ohuaꞌi cacaye deꞌoji, capi. \p \v 24 Aꞌri maña tsoe muꞌseña paꞌi maca Felixpi cuiꞌne i̱ paco Drusila co̱ni dajiꞌi. Ja̱o cato Judía pa̱io pacoꞌë. Felixpi dani Pablore quërëja̱ijëꞌë, caquë cua̱ñeina. Quërëja̱tena, dani Jesucristore sehuoni paꞌiyere Pablopi quëaquëna, asapi. \v 25 Asaquëna, Pablopi nuñerepa paꞌiyere cuiꞌne yëyere quëco saojë paꞌiyere, cuiꞌne yequë muꞌse pa̱i ñape yoꞌoseꞌe ca deꞌhua ja̱ꞌñere quëaquëna, asani Felixpi quëquëpi. Quëquëni capi: \p “Saijë̱ꞌë, yure cato yequë muꞌse mëꞌëre soini asasiꞌi.” \p \v 26 Yeque cato Felix cuasapi, Pablopi curire i̱sija̱quë, i̱sina joye saosiꞌi. Ja̱je cuasaquë siꞌanë soiquë coca caquë yoꞌopi. \v 27 Caya o̱metëca sa tëto saquëna, Felixpi etaëna, Porcio Festo romano ëjaë deꞌopi. Israel pa̱i i̱te sihuaja̱ꞌcohuaꞌi aꞌë, cuasaquë Pablote etomaꞌë pajiꞌi. \c 25 \s1 Festore Quëaye \p \v 1 Festopi romano ëjaë deꞌoni toaso̱ muꞌseña sa tëto sani Cesareapi Jerusalénna majiꞌi. \v 2 Mani ti̱ꞌaëna, Maijaꞌquë huëꞌe ñacaicohuaꞌi ëjaohuaꞌipi cuiꞌne Israel pa̱i aiohuaꞌipi Pablote sa̱ñope coca caseꞌere quëareña. Quëajë se̱teña. \v 3 Pablote Jerusalénna jëjo daojë̱ꞌë cajë ja̱ohuaꞌi cato daina, huani je̱oñuꞌu cajë se̱iꞌë. \v 4 Se̱jëna, Festo capi: “Pa̱ni Cesareare Pablo cosiquëpi pajiꞌi. Ja̱rore paꞌija̱quë. Yëꞌëpi ëa maca ja̱rona sasiꞌi.” \p \v 5 Ja̱ maca capi: \p “Mësaru ëjaohuaꞌipi yëꞌë ja̱ꞌre co̱ni Cesareana saijë̱ꞌë. Sani sa̱ñope i̱te coca paꞌito ja̱rona quëajë̱ꞌë.” \p \v 6 Festopi ocho muꞌseña panitaꞌa diez muꞌseña Jerusalén pani tëjini Cesareana coꞌipi. Coꞌini ñatani pa̱i yoꞌoye ne deꞌhua hue̱ꞌñana sani jaꞌruni ñuꞌi Pablote dajë̱ꞌë, cua̱ñepi. \v 7 Cua̱ñeina darena, Israel pa̱i Jerusalén daisicohuaꞌipi jaiye coꞌaye yoꞌosiquë api cahuë. Ja̱je i̱ohuaꞌi sa̱ñope caye paꞌiquëtaꞌare i̱ yoꞌoseꞌere i̱ñojë quëayere pa̱huë. \v 8 Pa̱jëna, Pablopi sa̱ñope i̱ohuaꞌi cayere caquë capi: \p “Coꞌaye ti yoꞌomaꞌquë aꞌë, yëꞌë. Judío pa̱i cua̱ñeseꞌere sa̱ñope yoꞌomaꞌquë aꞌë, yëꞌë. Maijaꞌquëre se̱ huëꞌeje̱ sa̱ñope yoꞌomaꞌquë aꞌë, cuiꞌne romano pa̱i ëjaëreje̱ sa̱ñope yoꞌomaꞌquë aꞌë.” \p \v 9 Caquëna, Israel pa̱ipi sihuaja̱jë cuasaquë Festopi Pablote se̱jiꞌi: \p “¿Jerusalénna saiye yëmaꞌquë? Ja̱rona yëꞌëpi mëꞌëre sa̱ñope caseꞌe ne deꞌhuaja̱ꞌquëre se̱jiꞌi.” \p \v 10 Se̱ina, Pablopi capi: \p “Romano pa̱i ëjaëpi pa̱i yoꞌoseꞌe asani ne deꞌhua hue̱ꞌñaꞌë, i̱ño. Yëꞌë tayoseꞌe paꞌito ne deꞌhua hue̱ꞌñare paꞌiyë. Tsoe mëꞌëpi yëꞌë quëaye asahuë, judío pa̱ire sa̱ñope coꞌaye yoꞌoye pa̱seꞌe. \v 11 Yëꞌëpi ai coꞌaye yoꞌosiquë paꞌito huani je̱oñe deꞌoji, ju̱ꞌiñe pa̱siꞌi camaꞌë paꞌiyë. Ja̱je paꞌiquëtaꞌare yëꞌëre sa̱ñope cayepi nuñerepa yoꞌoseꞌere pare caye peoto, yëꞌëre teꞌije̱ ja̱ohuaꞌina i̱si ti̱ꞌañe peoji. Ja̱je paꞌina, se̱ñe romano pa̱i ëjaëre papi yëꞌë tayoseꞌe paꞌito asani ca deꞌhuaja̱quë.” \p \v 12 Caëna, Festopi i̱te co̱cohuaꞌire sa̱ꞌñe coca cani cuasani Pablote caëña: \p “Romano ëjaërepa quëꞌrona saiye se̱to ja̱rona saiye paꞌiji.” \s1 Agripare Quëaye \p \v 13 Casiquëpi paꞌina, ëjaë Agripa i̱ paco Berenice co̱ni Festore pëpañuꞌu cajë Cesareana dateña. \v 14 Dani paꞌijëna, Festo ja̱ohuaꞌire quëapi. Pablo tse̱a cua̱ñosiquë paꞌiye quëaquë capi: \p “Teꞌi ë̱më Felix cosiquë i̱ño paꞌiji. \v 15 Jerusalénre paꞌina, Israel pa̱i ëjaohuaꞌipi cuiꞌne Israel pa̱i aiohuaꞌipi Pablote sa̱ñope coca quëajë i̱te huaijë̱ꞌë.” \v 16 Cajëna, yëꞌë cahuë: “Romano pa̱i ëjaohuaꞌi cato teꞌire pa̱ire coa huëoni ja̱ asamaꞌpë huani je̱oñena cua̱ñemaꞌcohuaꞌi aꞌë. Ja̱je yoꞌomaꞌpë i̱ti ca cua̱ñoquëni i̱te sa̱ñope cacohuaꞌini sa̱ñoperepa ñaquë i̱ohuaꞌi sa̱ñope i̱te cayere sa̱ñope i̱ohuaꞌire sehuoyere i̱sicohuaꞌi aꞌë, caquë quëaja̱quë cajë. \v 17 Ja̱je paꞌina, Israel pa̱ipi i̱ñona datena, ñatasi muꞌsepi pa̱i yoꞌoseꞌere ne deꞌhua hue̱ꞌñare ñuꞌi Pablote dajë̱ꞌë, cua̱ñehuë. \v 18 Cua̱ñeina, i̱re sa̱ñope cacohuaꞌipi quëahuë. Ai coꞌaquë ai coꞌaye yoꞌosiquë api, caja̱ꞌcohuaꞌi aꞌë, cuasaquëtaꞌare. \v 19 Coa Israel pa̱i aiohuaꞌi caseꞌere yoꞌomaꞌquë api, cahuë. Cuiꞌne yequë Jesús cocare ja̱re cahuë. Jesús ju̱ꞌisiquëpi huëni huajëquë api, caquë api Pablo. \v 20 Ja̱ mañaseꞌe cajëna, me yoꞌoja̱ꞌquë aꞌni, cuasaquë Pablote se̱iꞌë. Jerusalénna saiye deꞌomaꞌquë, ja̱rona asani ne deꞌhuaye, deꞌomaꞌquë cahuë. \v 21 Caquëna, Pablopi romano ëjaëpi ne deꞌhuaye paꞌiji, caquë api. Caquëna, deꞌoji i̱ñore cosiquë paꞌijë̱ꞌë cahuë. Yequë muꞌseña jëjo saosiꞌi, romano ëjaërepa quëꞌrona, cahuë.” \p \v 22 Caquëna, ëjaë Agripapi Festore caëña: \p “Yëꞌëje̱ i̱pi caquëna, asasiꞌi.” Caquëna, Festopi capi: \p “Ñaminaꞌa i̱te asaꞌñe paꞌio.” \v 23 Ñataquëna, ai deꞌo ca̱ña su̱ñasicohuaꞌipi ëjaë Agripa i̱ paco co̱ni, joꞌyaohuaꞌi co̱ni pa̱i yoꞌoseꞌe asa tuꞌrihuëna cacareña. Ja̱ro soldado ëjaohuaꞌipi cuiꞌne Cesarea daripë ëjaohuaꞌipi tsiꞌsireña. Cacarena, Festopi Pablote dajë̱ꞌë, cua̱ñeiña. \v 24 Festopi cua̱ñequëna, dareña. Dani caëña: \p “Ëjaë Agripa cuiꞌne siꞌaohuaꞌi asajë̱ꞌë. Siꞌa Israel pa̱i Jerusalén acohuaꞌi cuiꞌne i̱ño acohuaꞌi Pablote huaiye paꞌiji, ca jujamaꞌcohuaꞌi aꞌë. \v 25 I̱ yoꞌoseꞌere asani i̱te huaiye peoji, cuasahuë. Pablopi yëꞌë yoꞌoseꞌere ëjaërepa Augustopi ne deꞌhuaꞌñe paꞌi api, caquëna, ja̱rona jëjo saosiꞌi, cuasahuë. \v 26 ¿Ja̱je paꞌina, coꞌaye yoꞌomaꞌquëni me toyayeꞌni, mai Ëjaëre? cuasaquë Pablote dahuë, i̱ño. Mëꞌëpi i̱te asani quëajë̱ꞌë, mai Ëjaëre toya ja̱ꞌñe. \v 27 ¿I̱ coꞌaye yoꞌoseꞌere huesëquë me cosiquëre jëjo saoyeꞌni, mai Ëjaë quëꞌrona?” \c 26 \s1 Pablopi Ëjaë Agripare Quëaye \p \v 1 Ja̱ maca Agripa Pablote capi: \p “¿Mëꞌëre sa̱ñope cayere sehuojë̱ꞌë?” \p Caëna, Pablopi jë̱të mëani ca huëopi, ñeje: \p \v 2 “Israel pa̱i yëꞌëre sa̱ñope caseꞌere yëꞌëpi sehuoquëna, Ëjaë Agripa mëꞌëpi asaja̱ꞌquë api caquë sihuayë. \v 3 Siꞌaye Israel pa̱i ja̱ꞌnë yoꞌojë paꞌiseꞌe asaquëpi, cuiꞌne siꞌaye ja̱ohuaꞌi ja̱ꞌre yëꞌë sa̱ñope coca caye asaquëpi, yure yëꞌëpi quëaquëna, asa jujamaꞌë dahuëre asacaijë̱ꞌë caquë se̱ñe mëꞌëre. \s1 Pablo Tsoe Paꞌiseꞌere Quëaye \p \v 4 Yëꞌë tsoe Jerusalénre po̱së paꞌinë paꞌiseꞌe siꞌa Israel pa̱ipi asayë. \v 5 Fariseohuaꞌi cato Israel pa̱i yoꞌoye nuñerepa yoꞌocohuaꞌi aꞌë, tayoye pa̱cohuaꞌi aꞌë. Yëꞌë fariseo, deꞌoseꞌe Israel pa̱ipi asayë. Ja̱ohuaꞌipi yëni Pablo deꞌoye yoꞌopi, caja̱ꞌcohuaꞌi paꞌini. \v 6 Ja̱je paꞌiquëtaꞌare Maijaꞌquë, yëquë aiohuaꞌire tsoe acohuaꞌire, ca nëoseꞌere yëꞌë ute doꞌire sa̱ñope yoꞌojë yëꞌëre i̱ñona dahuë. Ju̱ꞌisicohuaꞌi ti̱jupë huëni huajëcohuaꞌi paꞌija̱ꞌcohuaꞌi aꞌë, ca nëoseꞌere ute doꞌire. \v 7 Ja̱je paꞌina, siꞌa Israel pa̱i doce tsëca paꞌicohuaꞌi siꞌa muꞌseña siꞌa ñamiña Maijaꞌquëre se̱jë i̱ ca nëoseꞌere uteyë. Ti̱ꞌaquëna, ñañuꞌu cajë yëꞌë Ëjaë Agripa yëꞌëje̱ cuiꞌne ute doꞌire yëꞌëre sa̱ñope judío pa̱i cayë. \v 8 ¿Me yoꞌojë mësaru, Maijaꞌquë ju̱ꞌisicohuaꞌire huëo ti̱ꞌañe pa̱ji, cuasayeꞌni? \s1 Pablopi Sehuosicohuaꞌire Jo̱sa Yoꞌo Ja̱ꞌñere Quëaye \p \v 9 Ja̱ꞌnë Jesucristo Nazaret aquë cocare ë̱sequë sehuocohuaꞌire sa̱ñope yoꞌoye paꞌiji, cuasahuë. \v 10 Cuasaquë ja̱je Jerusalénna yoꞌohuë. Maijaꞌquë huëꞌe ñacaicohuaꞌipi cua̱ñejëna, jai pa̱ire cohuë, Jesure sehuocohuaꞌire. Yecohuaꞌipi sehuocohuaꞌire huani je̱ojëna, asaquë sihuaquë deꞌoji cahuë. \v 11 Jesure sehuocohuaꞌipi Jesure sehuoye pa̱ñë caja̱ꞌcohuaꞌi aꞌë cuasaquë sehuocohuaꞌire ti̱ꞌani ai siꞌsehuë. Israel pa̱i tsiꞌsi huë̱ꞌñana cacaroja̱i sehuocohuaꞌire coꞌehuë. Ja̱ohuaꞌire ai pë̱i yoꞌohuë, Judea dari jere paje̱ sani coꞌeroja̱ëꞌë, siꞌsesiꞌi caquë. \s1 Pablo I̱ Po̱nëseꞌere Quëaye \r (Hch 9.1-19; 22.6-16) \p \v 12 Ja̱je caquë Damascona saëꞌë, Maijaꞌquë huëꞌe ñacaicohuaꞌi ëjaëpi cua̱ñeseꞌe toyani yëꞌëre i̱sini jëjo saoquëna. \v 13 Saina, i̱na ëjaë Agripa jopo muꞌse paꞌi maca, maꞌtëmopi ë̱së jerepa miañepi yëꞌëre juꞌapi, yëꞌëre co̱cohuaꞌireje̱. \v 14 Juꞌaquëna, ñani ta̱tajëna, yëꞌoseꞌe asahuë, hebreo cocapi. Caquëna, ‘¿Saulo, Saulo me yoꞌoquë yëꞌëre jo̱sa yoꞌoquëꞌni? Tarapë jë̱jësë̱ ñacana duruhue̱quë ti̱to pëꞌiyeje̱ paꞌye mëꞌëjaꞌa aꞌsi ne ju̱ꞌiñeje yoꞌoyë, mëꞌë.’ \v 15 Caquëna, yëꞌëpi ‘¿ne aꞌni, Ëjaë?’ cahuë. Caquëna, ‘Jesu aꞌë. Mëꞌë jo̱sa yoꞌoquë aꞌë. \v 16 Huëni nëcajë̱ꞌë, yëꞌë joꞌyaëre pa̱ire quëacaiquëre nesiꞌi, caquë mëꞌëre i̱ñoñë. Mëꞌëpi yëꞌë joꞌyaë deꞌoni yure ñaseꞌere cuiꞌne yequë muꞌseña yëꞌëpi i̱ñoquëna, pa̱ire quëaye paꞌiji. \p \v 17 Më pa̱i cuiꞌne Israel tsëca paꞌimaꞌcohuaꞌi huaiye peoji caquë deꞌoye ñacaija̱ꞌquë aꞌë, mëꞌëre. Yure Israel tsëca paꞌimaꞌcohuaꞌina jëjo saosiꞌi, mëꞌëpi yeꞌya sëtoja̱ꞌquëre. \v 18 Ja̱ohuaꞌi cato ca̱isicohuaꞌije̱ paꞌiohuaꞌi paꞌiyë. Ja̱ohuaꞌi cato coa huesëjë yoꞌocohuaꞌi aꞌë. Ja̱je paꞌina, mëna joꞌyaohuaꞌi paꞌiyë. Ja̱ohuaꞌire yeꞌya sëtosiꞌi caquë mëꞌëre jëjo saosiꞌi, ja̱ohuaꞌire quëa sëtoja̱ꞌquëre, mëꞌëpi quëaquëna, asa sëtani po̱nëni Maijaꞌquë joꞌyaohuaꞌi paꞌijë, nuiñe yoꞌocohuaꞌi, yëꞌëre sehuocohuaꞌi. Sehuojë i̱ohuaꞌi coꞌaye yoꞌoseꞌere sa̱i deꞌhua cua̱ñosicohuaꞌi paꞌijë yëꞌëre yecohuaꞌi sehuosicohuaꞌi ja̱ꞌre co̱ni teꞌe paꞌijë sehuosicohuaꞌi pa ja̱ꞌñere paja̱ꞌcohuaꞌi aꞌë.’ \s1 Pablopi Deꞌoye Sehuoye \p \v 19 Ja̱je paꞌina, ëjaë Agripa, Jesús maꞌtëmo aye i̱ñoseꞌe asani deꞌoye sehuohuë. \v 20 Sehuoni duꞌru macarepa Damasco paꞌicohuaꞌini quëahuë. Jeteyoꞌje Jerusalén paꞌicohuaꞌire quëahuë. Cuiꞌne siꞌa Judea yeja paꞌicohuaꞌire quëahuë. Cuiꞌne Israel pa̱i peocohuaꞌireje̱ quëahuë, ñeje: ‘Tsoe paꞌiseꞌe je̱oni Maijaꞌquëre sehuojë̱ꞌë. Sehuoni sehuosicohuaꞌi yoꞌoyere yoꞌojë̱ꞌë.’ \v 21 Ja̱ yoꞌo doꞌire Israel pa̱i pë̱ijë yëꞌëre huani je̱oñuꞌu cajë Maijaꞌquë huëꞌena tse̱ahuë. \v 22 Ja̱je paꞌiquëtaꞌare Maijaꞌquëpi co̱caina, nuñerepa saiyë. Ja̱ yëꞌtaꞌapi yureje̱ siꞌaohuaꞌire Maijaꞌquë coca quëaquë, ëjaohuaꞌire cuiꞌne ëjaohuaꞌi peocohuaꞌireje̱ quëahuë, Maijaꞌquëre tsoe quëacaicohuaꞌipi cuiꞌne Moisés tsoe quëaseꞌeje̱ paꞌye. \v 23 Ja̱re quëahuë, ñeje: Cristopi ai yoꞌoni ju̱ni huesëye paꞌiji. Jeteyoꞌje i̱pi duꞌru huëni deꞌo paꞌiyere, huasoyere i̱ñojaꞌquë api, maire Israel pa̱ire cuiꞌne Israel pa̱i peocohuaꞌire.” \p \v 24 Pablopi i̱te sa̱ñope cayere sa̱ñope ja̱je caquëna, asani Festopi ai tutu capi: \p “Pablo mëꞌë cuepequë cayë. I̱tiseꞌe ñaquë yeꞌye huesëni.” \p \v 25 Caquëna, Pablopi sehuopi: \p “Pa̱ni ëjaë Festo, cuepemaꞌë nuñerepa cayë. Ja̱je paꞌire paji cuasajë asayere. \v 26 I̱que mai ëjaë Agripa yëꞌë caye siꞌaye asaji. Ja̱je paꞌina, caꞌramaꞌë cayë siꞌaye i̱ ña hue̱ꞌñana, nuñerepa yëꞌë caye ëjaëpi asa ti̱ꞌaji, huesëmaꞌë cuasayë. Camaꞌë paꞌiyë, yequë hue̱ꞌñana pa̱i ñamaꞌtona tëto saiseꞌere. \v 27 Ëjaë Agripa, ¿Maijaꞌquë coca tsoe quëacaicohuaꞌi caseꞌere nuñerepa cocaꞌë cuasaquë? Asayë, mëꞌë. ¿Ja̱je paꞌimaꞌquë?” \p \v 28 Caquëna, ja̱ maca Agripa Pablote capi: \p “Mëꞌëpi quëaquëna, Jesús cocare sehuoye jaꞌi maca yoꞌohuë, mëꞌë capi.” \p \v 29 Caquëna, Pablopi capi: \p “Mëꞌë sehuoquëna, cuiꞌne siꞌaohuaꞌi iye muꞌse yëꞌëre asacohuaꞌije̱ sehuoja̱ꞌcohuaꞌi aꞌë cuasaquë Maijaꞌquëre se̱ñë. Yëꞌëje̱ paꞌiohuaꞌi sehuosicohuaꞌi paꞌijëtaꞌa sëa mea peocohuaꞌipi sehuosicohuaꞌi paꞌija̱jë caquë se̱ñë.” \p \v 30 Pablopi ñeje ca tëji maca Ëjaë Agripa huëni nëcaquëna, cuiꞌne ja̱ yeja cua̱ñequëje̱ cuiꞌne Bereniceje̱ cuiꞌne siꞌaohuaꞌi i̱ti maca ducohuaꞌije̱ huëni nëcahuë. \v 31 Huëni sani ti̱ropi i̱ohuaꞌiseꞌe sa̱ꞌñe coca cahuë, ñeje: \p “¿Iquë coꞌaye yoꞌomaꞌquëre me huani je̱oñeꞌni, cuiꞌne cosiquëpi paꞌiyeje̱ peoji, iquëre?” \p \v 32 Caquëna, ja̱ maca Agripapi Festore capi: \p “Romano ëjaërepapi ne deꞌhuaja̱quë i̱pi camaꞌquë paꞌito yurepi i̱te joyeni etoraꞌhuë.” \c 27 \s1 Pablote Romano Quëꞌrona Saye \p \v 1 Yëquëre Italiana jëjo saoñuꞌu cuasani, Pablore cuiꞌne yequë cosicohuaꞌire Capitán Juliona i̱sihuë, ja̱ëpi ñajaquë cajë Augusto hueꞌyosi tsëcapë aquëna. \v 2 Adramitio yo saꞌro yohuëna ayamëꞌë, Asia yeja yo saꞌnoana sani tëjire pacona. Ja̱ona aya mëni saëꞌë. Saijëna, cuiꞌne yëquë ja̱ꞌre co̱ni Aristarcoje̱ sajiꞌi, Tesalónica daripë aquë Macedonia pa̱i. \v 3 Ñatasi muꞌsepi Sidón yo saꞌrona ti̱ꞌahuë. Ja̱rona ti̱ꞌarena, Juliopi deꞌoye yoꞌoquë Pablo cajeohuaꞌipi necaija̱jë cuasaquë Pablote eto saoquëna, sani i̱ cajeohuaꞌire, pëpaquë yoꞌopi. \v 4 Tutu juꞌamaꞌ tëꞌhuija̱ꞌa Sidónpi saicohuaꞌipi ai tutu sa̱ñope juꞌa doꞌire Chipre saodohuë yëꞌquë macaja̱ꞌa saëꞌë. \v 5 Saicohuaꞌipi Cilicia yeja cuiꞌne Panfilia yeja je̱ꞌñerepa sa sani Mira daripëna ti̱ꞌahuë. Mira cato Licia yeja daripë aco pajiꞌi. \p \v 6 Ja̱rona Capitánpi yequë jai yohuë ti̱ꞌapi, Alejandría daripëpi daisiconi. Ja̱ yohuëpi Italia yejana saija̱ꞌconi asani Capitánpi aya mëijëꞌë, cua̱ñepi. Cua̱ñeina, aya mëteña. \v 7 Tutu sa̱ñope juꞌa doꞌire dahuëre saëꞌë, ai tsoe muꞌseña. Ai yoꞌojë Gnidona ti̱ꞌahuë. Ai tutuquëna, jerepa saiye coꞌapi. Coꞌaquëna, Creta saodohuë tutu juꞌamaꞌa tëꞌhuija̱ꞌa tëꞌija̱ni saëꞌë, Salmón daripë je̱ꞌñere paja̱ꞌa. \v 8 Të̱ꞌtëpaja̱ꞌa saijë ai yoꞌojë Deꞌo Yo Saꞌro hueꞌyosi yo saꞌrona ti̱ꞌahuë, Lasea daripë quëꞌrona. \p \v 9 Tsoe ne huesëni yoꞌoroja̱iñe sëte ai huajëyaꞌye nëjiꞌi, ja̱ yëꞌtaꞌapi yohuëja̱ꞌa saiye tsoe je̱ꞌnërepa oco tëcahuë ti̱ꞌañe sëte. Ja̱je paꞌina, asaquë Pablopi yëhuoquë capi: \p \v 10 “Ë̲mëohuaꞌi yohuëja̱ꞌa mai saini ai yoꞌoja̱ꞌcohuaꞌi aꞌë, siꞌaye mai saye, cuiꞌne yohuë nejojaꞌcohuaꞌi aꞌë, cuiꞌne maije ju̱tiꞌñe paꞌiohuaꞌi aꞌë.” \v 11 Caquë yëhuoquëna, Capitánpi sehuocaiye pa̱quë coa asa to̱pi, Pablo caye. I̱ti yohuë paquë cayere cuiꞌne yohuë quëhuiquë cayere sehuocajiꞌi. \v 12 Ja̱je paꞌina, siꞌaohuaꞌi cuasahuë iye yo saꞌro cato coꞌaji oco tëcahuë pëani tëto saiye. Sañuꞌu, Fenicena ë̱së duꞌina ti̱ñarepa ña saꞌrona. Ja̱rona oco tëcahuë jëañuꞌu, cuasahuë. \s1 A̲si Tsiaya Ai Coꞌpoye \p \v 13 Ja̱je cuasajëna, huëꞌehuë te̱ꞌtepi aꞌri jaꞌye tutu juꞌaquëna, saiye deꞌoji cuasajë yohuë dëquëye ne huahuaseꞌe naë mëa saoni ayani saëꞌë, Creta të̱ꞌtëpaja̱ꞌa. \v 14 Saijë paꞌi maca ë̱mëjeꞌe tëꞌhui jai tuturepa daiyepi dani yohuëre tutu sao. \v 15 Tutu saocona, sa̱ñope yoꞌo jujarena, tutupi quëconi sao. Sacona, i̱o jëjo saoyeje̱ saëꞌë. \v 16 Saicohuaꞌipi teꞌe aꞌri saodohuë Clauda hueꞌeco jeteyoꞌjena ti̱ꞌahuë, ai tutumaꞌtona ti̱ꞌani. Ja̱rona ai yoꞌojë aꞌri yohuë pa̱ire huaso yohuë ayahuë. \v 17 Aya tëjini jai yohuë joimaꞌconi cuasajë jai yëi meapi hue̱huë yohuë, cuiꞌne a̱ꞌji mejahuëana Sirte hueꞌeyena juꞌa huesë maꞌñe cajë caꞌrajë dëquëyere jopoja̱ꞌa je̱a dëso neñahuë, yohuëpi juꞌaye pa̱jaco cajë. Ja̱je yoꞌoni coa huahuajë tutu sao cua̱ñohuë. \v 18 Ñatasi muꞌseje̱ ai tutuquëna, ña jujani i̱ti saicohuaꞌipi yohuë sayere tsiayana moe dëso huëohuë. \v 19 Toaso̱ muꞌse acona yuretaꞌa i̱ohuaꞌi jë̱ñare papi ñajë je̱a dësohuë, yohuë paꞌiseꞌe. \v 20 Ai tsoe muꞌseña ë̱sëre cuiꞌne maꞌñocore ñamaꞌpë paꞌijë cuiꞌne ai tutu juꞌaquëna, tutu sao cua̱ñojë yuretaꞌa ti ne huesëre pahuë cuasahuë. \p \v 21 Ai tsoe a̱imaꞌpë paꞌiye sëte, Pablopi siꞌaohuaꞌi jopona huëni nëcani capi: \p “Yëꞌë Cretana pëañuꞌu caye asani sehuocaisicohuaꞌi paꞌito deꞌoraꞌpi. Ja̱rona pëasicohuaꞌi pani siꞌaye iye ai yoꞌoye pa̱raꞌhuë. \v 22 Deꞌoji, yure ai cuasamaꞌpë, tutu mañare hueꞌejë̱ꞌë, siꞌaohuaꞌi mësaru huajëja̱ꞌcohuaꞌi aꞌë, yohuëseꞌe ne huesëtoje̱. \v 23 Yëꞌë pacacai necaiquëpi Maijaꞌquëpi iye ñami i̱ hui̱ñaëre jëjo daouna, dani capi, ñeje: \v 24 ‘Pablo caꞌramaꞌë paꞌijë̱ꞌë, César quëꞌrona saiyeque paꞌiji. Ja̱je paꞌina, mëꞌë i̱ño paꞌi doꞌire Maijaꞌquëpi siꞌaohuaꞌire mëꞌë ja̱ꞌre yohuë paꞌicohuaꞌire huasoja̱ꞌquë api, ju̱ꞌiñere.’ \v 25 Ja̱je paꞌiye sëte ëjaohuaꞌi tutu mañare hueꞌejë̱ꞌë, yëꞌë cato Maijaꞌquëpi i̱ caseꞌeje̱ ñacaija̱ꞌquë api cuasayë, cuiꞌne hui̱ñaë quëaseꞌeje̱ paꞌye paꞌija̱ꞌcoa cuasayë. \v 26 Mai cato saodohuëna yohuëseꞌe juꞌa huesëcona, tu̱masicohuaꞌi paꞌija̱ꞌcohuaꞌi aꞌë.” \p \v 27 Tutupi tutu saosicohuaꞌipi jai a̱si tsiaya Adríaticore huahuahuë, jopo ñami paꞌi maca, catorce muꞌseña paꞌi maca ja̱ maca, ñami jopo paꞌi maca yohuë ñajë sacohuaꞌipi je̱ꞌnërepa yeja ti̱ꞌañë cuasahuë. \v 28 Asani hua̱iñere cue̱cuejëna, treinta y seis metros pajiꞌi, hua̱iñe. Paꞌina, ai se̱ña maca sani ti̱jupë cue̱cuejëna, veintisiete metros pajiꞌi. \v 29 Paꞌina, jai quë̱na pë̱ana juꞌa huesë maꞌñe cajë caꞌrajë yo sëtipëja̱ꞌa cuatro quë̱na caꞌhuanoa je̱o dësohuë, i̱ti dëquëco naupa ja̱ꞌñere. Yoꞌojë esa ñatamaꞌconi cuasahuë. \v 30 I̱ti yohuë sacohuaꞌire papi yahuerepa jai huëre je̱o sañuꞌu cajë ea duꞌiona, jëa yohuëre aꞌri yohuëre tsiayana casa huahuoñuꞌu cajë yoꞌohuë, quë̱na caꞌhuanoare corohuë quëꞌrona je̱a dësoñuꞌu cajë yoꞌoyeje̱ paꞌye yoꞌohuë. \v 31 Yoꞌojëna, Pablopi quëapi, Capitánre cuiꞌne i̱ soldado pa̱ire ñeje caquë: \p “Iye yohuë sacohuaꞌipi iye yohuëre paꞌimaꞌpë paꞌito mësaru huajëcohuaꞌi paꞌiye peosipi.” \p \v 32 Ja̱je caquëna, asani soldado acohuaꞌipi aꞌri yohuë sëa mea tëa je̱oreña. \v 33 Ñata maca Pablopi siꞌaohuaꞌire a̱o huëopi ñeje caquë: \p “Mai catorce muꞌseña a̱imaꞌcohuaꞌi aꞌë, mai paꞌi ja̱ꞌñere huesëjë. \v 34 Ja̱je paꞌiquëtaꞌare yuretaꞌa a̱ijëꞌë, tutu paja̱ꞌcohuaꞌi, mësaru naña me macaje̱ ne huesëye peoji.” \p \v 35 Ja̱je ca tëjini a̱ore i̱ni Maijaꞌquëre se̱ni tëjini yëtoni a̱i huëouña. \v 36 A̲i huëoquëna, ñani quëcojë a̱ore a̱teña. \v 37 Yohuë paꞌicohuaꞌi cato, docientos setenta y seis pa̱i pateña. \v 38 A̲ni tëjini trigore tsiayana ñaꞌñe dësoreña, peoja̱co cajë. \s1 Yohuë Ne Huesëye \p \v 39 Ñata to̱mesi maca yohuë sacohuaꞌipi i̱ti yeja mamire huesëcohuaꞌi paëꞌë. Paꞌijë mejahuëre ñani, ja̱ona sëꞌañuꞌu cuasajë yoꞌohuë. \v 40 Ja̱je yoꞌojë yohuë jëaye sëani huahuasi mea yëꞌte tëteni i̱ti hue̱ꞌñana quë̱na caꞌhuanoa je̱a coehuë, cuiꞌne yohuë tayo peruje̱ joyehuë, i̱ti po̱ꞌneñeje. Ja̱je yoꞌoni tutuquëna, sai ca̱ñare mëohuë. Mëorena, yohuëpi mejahuëna tsioja̱i huëo. \v 41 Tsioja̱ijëna, jai yohuë corohuëpi mejahuëna juꞌanëni huesëo. Ja̱ maca yuretaꞌa yo sëtipëja̱ꞌa joni sacoꞌë, ai tutu to̱ꞌaquë juꞌayepi. \v 42 Ja̱ maca soldado pa̱ipi cosicohuaꞌire huani je̱oñuꞌu cajë yoꞌohuë, ja̱ohuaꞌipi mamini catire paja̱ꞌcohuaꞌi aꞌë cuasajë. \v 43 Ja̱je yoꞌojëna, Capitánpi Pablore huasosiꞌi caquë yoꞌomaꞌpë paꞌijë̱ꞌë, capi. Cani siꞌaohuaꞌire cua̱ñepi mamicohuaꞌi cato duꞌru duꞌteni mamijëꞌë, caquë. \v 44 Ja̱ jeteyoꞌje yecohuaꞌipi yohuë to̱ñana tse̱ani mamijë saijë̱ꞌë, capi. Caëna, ja̱je yoꞌojë siꞌaohuaꞌi huajëcohuaꞌi yejana ti̱ꞌahuë. \c 28 \s1 Malta Saodohuëre Paꞌiye \p \v 1 Siꞌaohuaꞌi yejana deꞌhue ti̱ꞌasicohuaꞌi paꞌijë ja̱ saodohuë mami asahuë, Malta. \v 2 Siꞌaohuaꞌire yëquëre i̱ti maca paꞌicohuaꞌipi deꞌoye yoꞌohuë. Ja̱je yoꞌojë toa suani dani cu̱ijëꞌë, cahuë. Ja̱ muꞌse cato ocoquë sësëye paꞌiji. Ja̱je paꞌina, siꞌaohuaꞌire huëohuë, cu̱ijaꞌcohuaꞌire. \v 3 Ja̱ maca Pablo ja̱ꞌju jeca mañare coꞌeni suaquëna, toapi uquëna, etacopi, a̱ña cu̱coꞌë, jë̱tëna. \v 4 Pablo jë̱tëna a̱ñapi cu̱ni decona, ñani i̱ti maca paꞌicohuaꞌi sa̱ꞌñe cahuë: \p “Iquë pa̱ire huaiquë paꞌimaꞌquë, ja̱je paꞌipi jai tsiaya mamini jëasiquë paꞌitoje̱, ja̱ yëꞌtaꞌapi i̱te deꞌoye paꞌiye peoyerepa Maijaꞌquëpi yoꞌomaꞌquë.” \p \v 5 Pablopi a̱ñare toana yaꞌcue to̱ni ti aꞌsi ju̱ꞌiñe peoyerepa pajiꞌi. \v 6 Paꞌina, siꞌaohuaꞌi je saꞌyëhua cotoja̱ꞌquë api, pa̱nitaꞌa huajërepa ju̱ni ta̱ijaꞌquë aꞌni cuasajë utehuë. Utejëna, ai yoꞌoye pa̱quëna, ña jujani ti̱ñe cuasaye po̱nani Diusu api, cahuë. \p \v 7 Yëquë pëa sito quë̱no macare Publio hueꞌequë jai tsio pajiꞌi. Ja̱ë cato saodohuë ëjaërepa pajiꞌi. Ja̱ëpi yëquëre i̱ huëꞌena deꞌoye pëpani tres muꞌseña a̱o a̱oquë ñacajiꞌi. \v 8 Ja̱rote Publio pëca jaꞌquë su̱ña dahuëna cuiꞌne tsie ë̱ta dahuë co̱ni ju̱ꞌiquë pajiꞌi. Paꞌina, Pablopi cacani ñani Maijaꞌquëre se̱ni tëjini i̱te jë̱ñapi patoquëna, coꞌyapi. \v 9 Coꞌyaëna, asani i̱te saodohuë acohuaꞌipi jai pa̱i ju̱ꞌicohuaꞌipi daëꞌë. Daijëna, siꞌaohuaꞌire jujupi. \v 10 Ja̱je jujuquëna, ñani sihuajë ai deꞌoye yoꞌohuë. Yoꞌocohuaꞌipi yequë yohuëna aya mëni sai huëo maca yëquë saijë a̱i ja̱ꞌñe cuiꞌne siꞌaye jopo caraye i̱sihuë. \s1 Pablo Romana Ti̱ꞌañe \p \v 11 Toaso̱ ñañëohuaꞌire saodohuë pani tëjini yuretaꞌa jai yohuëna ayamëꞌë, Alejandría acona, oco tëcahuë paꞌina, pëasicona, Castor cuiꞌne Póluz diusuohuaꞌi aꞌë cajë nesicohuaꞌipi quëꞌiona ayamëꞌë. \v 12 Aya mëni saicohuaꞌipi Siracusana ti̱ꞌahuë. Ti̱ꞌani toaso̱ muꞌseña pëahuë. \v 13 Pëasicohuaꞌipi tsiaya të̱ꞌtëpaja̱ꞌa saicohuaꞌipi Regiona ti̱ꞌahuë. Ti̱ꞌani ñatasi muꞌse saijëna, huëꞌehuë te̱ꞌtepi ai tutu juꞌapi. Ja̱je juꞌaquëna, saicohuaꞌipi se ñatasi muꞌse ti̱ꞌahuë, Puteolina. \v 14 Ti̱ꞌani ja̱rona ñahuë, Maijaꞌquë doꞌicohuaꞌire. Ñajëna, ja̱ohuaꞌipi pëajë̱ꞌë cajëna, siete muꞌseña pëani paëꞌë. Pani saicohuaꞌipi yuretaꞌa Romana ti̱ꞌahuë. \v 15 Yëquë saiye tsoe asani paꞌicohuaꞌipi Maijaꞌquë doꞌijëpi sa̱ñope dani ti̱ꞌahuë, yëquëre. Forona Apio quëꞌrona, toaso̱ co̱no u̱cu huë̱ꞌña paꞌi hue̱ꞌña, ja̱ Romarepa ti̱ꞌamaꞌnë. Ja̱ maca Pablo ña huajëni sihuaquë Maijaꞌquëre deꞌoji caquë pëpapi. \v 16 Ja̱je Romana ti̱ꞌasi maca ëjaohuaꞌipi teꞌi paꞌija̱quë Pablo cani teꞌe soldadore i̱te ñajaꞌquëre nehuë. Neni teꞌire pëpahuë. \s1 Romare Pablo Paꞌiye \p \v 17 Toaso̱ muꞌseña Roma pëani paꞌiquëpi Pablo jëjo saopi, judío pa̱i ëjaohuaꞌire soija̱ꞌcohuaꞌire. Soina, judío pa̱i tsiꞌsirena, capi: \p “Doꞌijërepa yëꞌë judío pa̱ire coꞌaye sa̱ñope yoꞌomaꞌquë aꞌë, cuiꞌne ja̱ꞌnë aiohuaꞌi caseꞌeje̱ sa̱ñope yoꞌomaꞌquë aꞌë. Ja̱je paꞌiquëtaꞌare yëꞌëre Jerusalénre paꞌina, tse̱ani romano pa̱ina i̱sihuë. \v 18 I̱sirena, ja̱ohuaꞌipi siꞌaye yëꞌë yoꞌoseꞌe se̱ni asa tëjini huani je̱oñe peoquëna, etoñuꞌu cahuë. \v 19 Cajëna, judío pa̱ipi asani ë̱sehuë. Ë̲sejëna, se̱iꞌë. Ja̱je paꞌito romano pa̱i ëjaëre papi Césarpi yëꞌë yoꞌoseꞌe asani ne deꞌhuaja̱quë caquë, nuñerepa yëꞌë pa̱ire sa̱ñope caye peoquëtaꞌa ja̱je cahuë. \v 20 Ja̱je paꞌina, mësarute soihuë, ñaquë coca caja̱ꞌcohuaꞌini, yëꞌë iye maca tse̱a cua̱ñosiquëpi quë̱na me sëꞌi paꞌiyë, mai Israel pa̱i utejë paꞌiyere cuasa doꞌire.” \p \v 21 Ja̱je caquëna, i̱ohuaꞌipi cahuë: \p “Yëquë mëꞌëre sa̱ñope cajë toyaseꞌe ñamaꞌcohuaꞌi aꞌë, Judea paꞌicohuaꞌi toya daoseꞌe cuiꞌne ja̱ropi doꞌijërepa judío pa̱i daisicohuaꞌije̱ mëꞌëre coꞌaye yoꞌoquë api cayeje̱ pa̱ꞌahuëꞌë. \v 22 Ja̱je paꞌina, yëquë asaye yëyë, mëꞌë cuasayere. Yëquë i̱ño asajë paꞌiyë, siꞌa hue̱ꞌña paꞌicohuaꞌipi huajëyaꞌyere sa̱ñope cajëna.” \p \v 23 Ja̱je cani i̱ti tsiꞌsija̱ꞌa muꞌse ca nëohuë ca nëosicohuaꞌipi jai pa̱i tsiꞌsihuë, Pablo pëani paꞌi hue̱ꞌñana. Tsiꞌsirena, Pablopi nea hue̱ꞌña huëosiquëpi neatorepa quëa tëjipi maꞌtëmo paꞌi te̱ꞌte ayere, Maijaꞌquëre quëacaicohuaꞌi toyaseꞌepi cuiꞌne Moisés cua̱ñeseꞌepi co̱ni i̱ñoquë quëapi, Jesús ayere care paji cajë sehuoja̱jë caquë. \v 24 Ja̱je caquë quëaquëna, yecohuaꞌipi Pablo caye sehuocaëꞌë, yecohuaꞌipi sehuocaiye pa̱huë. \v 25 Ja̱je yoꞌojë teꞌe cuasaye peoquëna, sai huëohuë. Sai huëojëna, Pablopi capi: \p “Maijaꞌquë deꞌo joyopi nuñerepa capi, mësaru aipëre i̱te quëacaiquë Isaías yëꞌopoja̱ꞌa ñeje: \q1 \v 26 Sani quëajë̱ꞌë, ja̱ daripë pa̱ire. \q1 Deꞌhuarepa asanije asa ti̱ꞌañe pa̱jaꞌcohuaꞌi aꞌë. \q1 Deꞌhuarepa ñanije ña ti̱ꞌañe pa̱jaꞌcohuaꞌi aꞌë. \q1 \v 27 I̱ohuaꞌi cuasajë paꞌiyepi cara huesësico paꞌi doꞌire, \q1 Ca̱jonoaje taꞌpiseꞌere hueꞌeyë. \q1 Cuiꞌne ñaco ca̱je si̱oseꞌere hueꞌeyë, ñañe pa̱ñë. \q1 Asayeje̱ pa̱jë, cuiꞌne ja̱je paꞌiquë cuasajë asa ti̱ꞌañe pa̱jajë caquë nëina, \q1 Cuiꞌne yëꞌëna coꞌiye pa̱jëna, yëꞌëpi i̱ohuaꞌire jujucaiye pa̱jaquë cajë ja̱je yoꞌoyë. \m \v 28 Ja̱je paꞌina, yure iyere asajë̱ꞌë, iye Maijaꞌquë huaso cocare judío pa̱i peocohuaꞌina quëaye paꞌiji. Ja̱ohuaꞌitaꞌa deꞌoye asacaija̱ꞌcohuaꞌi aꞌë.” \p \v 29 Ja̱je Pablo caquëna, judío pa̱ipi pë̱ijë sa̱ñope cajë saëꞌë. \p \v 30 Pablopi ja̱rona caya o̱metëcahuë̱a pëani pajiꞌi, i̱ paꞌi huëꞌe doꞌi i̱pi sa̱iquë. Ja̱rore paꞌi siꞌaohuaꞌire i̱te doꞌi saicohuaꞌire deꞌoye pëpaquë yoꞌopi. \v 31 Yoꞌoquë paꞌi Maijaꞌquë cua̱ñe te̱ꞌte ayere caꞌraye peoyerepa quëaquë cuiꞌne Ëjaë Jesucristo ayere yeꞌyapi, yecohuaꞌipi ti jo̱sa yoꞌomaꞌpëna.