\id MAT Sakachep: Bible Translation 1st Edition \ide UTF-8 \ide Unicode (UTF8) \h MATTHEW \toc1 Thurchisa MATTHEW Miziek dungjûiin \toc2 Matthew \toc3 Mat \mt2 Thurchisa \mt1 MATTHEW \mt2 Miziek dungjûiin \imt1 Chongmaruoi \ip \bk Thurchisa Matthew\bk* miziek hin Jisua hih Sanminringpu leikhâm, Pathien chongtung muruoa mingei kôma a chong leikhâm a mintungna ani ti a misîr ani. Hi Thurchi Sa hih Jisua ânzirna le a omna Judangei ta rang vai nimaka, rammuol pumpui ta rang alei ni. \ip \bk Matthew\bk* miziek hih singtheitaka minsûk ani. Jisua inzirna thurchi'n ânphuta, masuole chu a Baptis changna le methêmna a tongnangei a misîra, hanchu Galilee rama a sinthonangei lâkin, Thurchisa a misîrna, a minchûna le mi a mindamnangei a misîr ani. Masuole chu hi Thurchisa hin Galilee ram renga Jisua Jerusalema ava chai thurchingei le Jisua hapta nûktak, mangtie ngei, jêmdela a omna roi ngei le ânthoinôkna thurchingei azoiphar tena a miziek ani. \ip Hi Thurchisa hin Jisua hih Minchupu inthangtak, Pathien Balam rilminthâr theina rachamneipu le Pathien Rêngram roi mi minchu ngâipu ani ti a minlang ani. A minchûnangei chu chonglupui rangngân lâkkhôm thei ani: (1) Muol chunga a thurchi misîr, Invân Rêngrama mi nina ngei nunchan rang ngei, sintumngei, satvurnangei le tuontungna roi ngei a misîr (bung 5-7); (2) Ruoisi somleinik ngei sinthona rilnangei (bung 10); (3) Invân Rêngram chungroia chongmintêkngei (bung 13); (4) Ruoisi-nina omtie chungroia minchûna (bung 18); (5) Atûnlâi zora mongna rang le Pathien Rêngram juong tung rang roia minchûna (bung 24-25) ngei hih an ni. \is1 Asûnga chongtângpuingei \io1 Richisûina le Jisua Khrista inzirna \ior 1:1—2:23\ior* \io1 Baptispu John sinthona \ior 3:1-12\ior* \io1 Jisua Baptis changna le methêmna a tongna \ior 3:13—4:11\ior* \io1 Galilee rama mipui ngei ranga Jisua sintho \ior 4:12—18:35\ior* \io1 Galilee ram renga Jerusalema \ior 19:1—20:34\ior* \io1 Hapta nûktak le Jerusalem kôla \ior 21:1—27:66\ior* \io1 Pumapa inthoinôkna le ânlârnangei \ior 28:1-20\ior* \ie \c 1 \s Jisua Khrista richibulngei \r (Luk 3:23-38) \p \v 1 Hi ngei hih Abraham jâisuon, David jâisuon Jisua Khrista richibulngei an ni. \p \v 2-6a Abraham renga Rêng David tena, anuoia anghin richibulngei hah adônin mintâng ani: Abraham'n Isaac a neia, Isaac'n Jakob a neia, Jakob'n Judah le a lâibungngei a neia; hanchu Judah'n Perez le Zerah a nei ngeia, (an nu chu Tamar ani) Perez'n Hezron a neia; Hezron'n Ram a neia, Ram'n Amminadab a neia, Amminadab'n Nahshon a neia; Nahshon'n Salmon a neia; Salmon'n Boaz a neia, (a nu chu Rahab ani) Boaz'n Obed a neia, (a nu chu Ruth ani) Obed'n Jesse a neia; Jesse'n Rêng David a nei ani. \v 6b-11 \x - \xo 1:6b-11: \xo*\xt 2 Rêng 24:14-15; 2 Rich 36:10; Jer 27:20\xt*\x* David zora renga Israel mipui ngei Babylon suoka intânga an om tena anuoia anghin an richibulngei hah adônin mintâng ani: David'n Uriah lômnu leh Solomon a neia; Solomon'n Rehoboam a neia; Rehoboam'n Abijah a neia; Abijah'n Asa a neia; Asa'n Jehoshaphat a neia; Jehoshaphat'n Jehoram a neia; Jehoram'n Uzziah a neia; Uzziah'n Jotham a neia; Jotham'n Ahaz a neia; Ahaz'n Hezekiah a neia; Hezekiah'n Manasseh a neia; Manasseh'n Amon a neia; Amon'n Josiah a neia; Josiah'n Jehoiachin le a lâibungngei a nei ngei ani. \p \v 12-16 Hanchu, Babylon suoka an intâng suonûk renga Jisua suok tena hi anuoia angin richilbulngei adônin mintâng ani: Jehoiachin'n Shealtiel a neia; Shealtiel'n Zerubbabel a neia; Zerubbabel'n Abiud a neia; Abiud'n Eliakim a neia; Eliakim'n Azor a neia; Azor'n Zadok a neia, Zadok'n Achim a neia; Achim'n Eliud a neia; Eliud'n Eleazar a neia; Eleazar'n Matthan a neia, Matthan'n Jacob a neia; Jacob'n, Joseph, Mary inneipuipu hah a neia; ha Mary renga han Jisua Messiah an ti hih ajuong inzir ani, \v 17 Masikin, Abraham renga David tena ruol sômleiminli ania; David renga Babylon tieng suoka an tuong ngei tena ruol sômleiminli ania; ma renga hah Messiah ânzir tena ruol sômleiminli ani. \s Jisua Khrista ânzirna roi \r (Luk 2:1-7) \p \v 18 Mahih Jisua Khrista ajuong inzir tie chu ani. A nu Mary hah Joseph han ava bieka, in-annei mân, Ratha Inthiengin nâi a vonga,\x - \xo 1:18: \xo*\xt Luk 1:27\xt*\x* \v 19 Joseph hah zoratina mi diktak ani sikin mipui rietin Mary hah mâimôkshak rang nuom maka; masikin inrûktên an inbiekna setin mâkchien rangin a mintuo ani. \v 20 Hima roi hah a mindon lâitakin, a ramangin Pumapa Vântîrton inkhat a kôm a juong inlâra, a kôm han, “Joseph, David jâisuon, Mary hih lômnua nei rang chi no roh. Amanu nâivong hih Ratha Inthieng renga kêng ani. \v 21 Amanu han Nâipasal nei a ta, male a riming Jisua ni phuo rang ani. Ama han a mingei an nunsienangei renga a sanminring ngei rang sikin,”\x - \xo 1:21: \xo*\xt Luk 1:31\xt*\x* a tia. \p \v 22 Atûn hin Pumapa'n dêipu manga a lei misîr hah adikin ahong tung theina ranga hima ngei murdi hih ahong oma, \v 23 “Dôngmate inthienghiei hah inrâi a ta nâipasal nei atih, male a riming Immanuel phuo an tih,” (ma omtie chu, “Ei kôm Pathien aom tina ani.”)\x - \xo 1:23: \xo*\xt Isa 7:14 (LXX)\xt*\x* \p \v 24 Masikin, Joseph ânthoi lehan, Pumapa vântîrtonin a tipe anghan, Mary hah lômnûn a nei zoi. \v 25 Aniatachu, a nâivong hah a nei mâka chu ompui mah. Hanchu, Joseph'n a riming hah Jisua a phuo zoi ani.\x - \xo 1:25: \xo*\xt Luk 2:21\xt*\x* \c 2 \s Nisuotieng renga mivârngei \p \v 1 Rêng Herod ânlal lâihan Judea rama Bethlehem khopuia Jisua ajuong inzira. Ânzirsuo, harenghan, ârsi tienga lekha inchû ngâi mivârngei senkhat nisuotieng renga Jerusalema an juonga \v 2 “Khotieng mo Judangei rêng ajuong inzir nâitesen hah a om? Nisuo tienga ama ârsi kin mua, ama chubaimûk rangin kin juong ani,” an tia. \p \v 3 Ma roi hah Rêng Herod'n a rietin chu, a mulungjîng sabaka, Jerusalema mi murdi khom an mulung ajîng sa ani. \v 4 Ochaisingei le Balam minchupungei murdi munkhatin a koibûm ngeia, an kôm han, “Khotieng mo Messiah ânzir rang?” tiin a rekel ngeia. \p \v 5 Hanchu, anni han a kôm, “Judea ram Bethlehem khopuia,” tiin an thuona, Dêipu'n hi anghin a lei mizieka: \q1 \v 6 “Judah ram sûnga Bethlehem,\x - \xo 2:6: \xo*\xt Mic 5:2\xt*\x* \q2 nangma Judah khopuilienngei lâia achîntak ni tet mak che; \q1 na sûng renga ruoipu alân zir rang ani, \q2 ki mi Israelngei ruoi rangpu hah.” \p \v 7 Masikin Herod'n nisuo tienga mivârngei hah a koi ngeia, ârsi ânlang zora tak hah anni renga a man theina rangin inrûktên ântongpui ngei zoi. \v 8 Hanchu hi chong hih bê'n anni hah Bethlehem'a a tîr ngei: “Se ungla, nâite hah asadimin va rok ungla, nin mûn chu mi hong ril nôk roi, masikin keima khom ama chubaimûk ke se theina rangin,” a tia. \p \v 9-10 Hanchu an mâka, male an lampuia an sea, nisuo tienga ârsi dên hah an mu nôka. Ârsi hah an mûn chu an râiasân sabaka, idôr taka râisân mo an ni zoi! Nâite omna chung ridîn aphâk mâka chu inngam loiin an moton a ruoi ngei banga. \v 11 Insûnga an va lûta, male a nu Mary leh nâite hah an va mua, khûkinbilin chubai an mûk zoi. Neinunpêk ranga an chôi, rângkachak, bero le myrrh (murrah) an kaisuoa, a kôm an pêk zoi. \p \v 12 Hanchu, Herod kôm tieng se nôk khâiloi rangin an ramangin Pathien'n inningna a pêk ngei sikin lampui danga an ram tieng an kîrnôk zoi. \s Egypt tieng an rot \p \v 13 Hanchu, anni ngei hah an mâk suole chu, Pumapa vântîrton inkhat Joseph kôm ramangin ajuong inlâra, a kôm han, “Herod'n nâite that rangin a rok rang kêng. Masikin inthoi inla, nâite le a nu hah tuong inla, Egypt rama rotpui ngei roh, hong nôk rangin nang ki ril mâka chu mahan omchien roi,” a tia. \p \v 14 Joseph ânthoia nâite le a nu a tuong ngeia, hani jân renghan Egypt ram an pan kelen zoi. \v 15 Herod thi mâka chu mahan an omchien zoi. Pumapa'n dêipu bâia, “Ka nâipasal chu Egypt ram renga ko koi suok,”\x - \xo 2:15: \xo*\xt Hos 11:1\xt*\x* a lei ti hah ajuongtung dikna rangin maha ahong om ani. \s Nâipangngei thatin an om \p \v 16 Herod'n nisuo tienga mivârngei han an huong ti a rietin chu a ningathik sabaka. Mivârngei kôm renga ârsi ânlang zora roi a riet dungjûiin Bethlehem le a revêla nâipang pasal kumnik nuoitienga murdi chu that riei rangin chong a pêk zoi. \p \v 17 Dêipu Jeremiah'n a lei misîr: \q1 \v 18 “Ramah khuoa in-iek miring rietin aoma,\x - \xo 2:18: \xo*\xt Jer 31:15\xt*\x* \q2 Rangâisie taka chap miring hah. \q1 Rachel'n a nâingei ranga a châ; \q2 amanu hah tâi thei khâi mak \q2 an thi pe zoi sikin,” ti hah ahongtung zoi ani. \s Egypt ram renga an hongkîr nôk \p \v 19 Herod a thi suole chu, Pumapa vântîrton inkhat Egypt rama Joseph kôm ramangin ânlâra, \v 20 a kôm, “Inthoi inla, nâite le a nu hah tuong inla, Israel rama se nôk ta roi, nâite that ranga bôkngei hah an thi zoi,” a tia. \v 21 Hanchu, Joseph ânthoia, nâite le a nu a tuonga Israel rama an se nôk zoi. \p \v 22 Aniatachu, Archelaus a pa Herod ruthûlin Judea rama rêng a chang ti Joseph'n a rietin chu ha taka se hah a chia. A ramangin rilin a om nôka, masikin Galilee ramhuol tiengkâng han an sea \v 23 khopui inkhat Nazareth an tia han anva om zoi. Hanchu dêipungeiin, “Ama hah Nazareth mi tîng an tih,” tia an lei ti hah adikin ahongtung ani.\x - \xo 2:23: \xo*\xt Mk 1:24; Luk 2:39; Joh 1:45\xt*\x* \c 3 \s Baptispu John tânghâi \r (Mk 1:1-8; Luk 3:1-18; Joh 1:19-28) \p \v 1 Ma zora han Baptispu John, Judea ramchâra a honga male tânghâi a phuta, \v 2 “Nin nunsienangei renga inhei ta roi, Invân Rêngram anâi zoi,”\x - \xo 3:2: \xo*\xt Mat 4:17; Mk 1:15\xt*\x* a tia. \v 3 \x - \xo 3:3: \xo*\xt Isa 40:3 (LXX)\xt*\x* John hih ani, Dêipu Isaiah'n: \q1 “Ramchâra mi inkhat tânghâi han, \q2 ‘Pumapa rang lamlien sin ungla, \q2 a lôna rang lampui khom mintûn roi!’” tia a chungroi a lei misîr hah ani. \p \v 4 John a puonsilngei hah ût mula sin ania, savun kongkhit a khita, a sâk ngâi chu khâimimsiengei le rama khuoilutui ani.\x - \xo 3:4: \xo*\xt 2 Rêng 1:8\xt*\x* \v 5 Jerusalem renga, Judea ramhuol pumpui renga, le Jordan tuidung revêla ramtin renga mingei a kôm an honga. \v 6 An nunsienangei an phuonga, male ama'n Jordan tuidunga a Baptis ngei zoi. \p \v 7 John'n Phariseengei le Sadduceengei tamtak a kôm Baptis chang rangin an hong a mu lehan an kôm, “Murûl richingei, Pathien sepna juong chulna rang renga hih rotpai theina rangin tumo nangni ril?\x - \xo 3:7: \xo*\xt Mat 12:34; 23:33\xt*\x* \v 8 Nin sietna renga nin inhei zoi ti riettheina rangin sinngei hah tho roi. \v 9 Male Abraham richisuonpârngei kêng kin ni tiin sepna renga rotpai thei rangin mindon no roi. Nangni ki ril, Pathien'n hi lungngei khom hih Abraham richisuonpârngei a min chang thei!\x - \xo 3:9: \xo*\xt Joh 8:33\xt*\x* \v 10 Thingkungngei a ruzung renga phûr rangin reipui min râkchien sai kêng ani zoi; thingkung murdi mara sân ânra loi kai chu phûr an ta, meia vôrpai an tih.\x - \xo 3:10: \xo*\xt Mat 7:19\xt*\x* \v 11 Keima'n chu nin insîr zoi ti rietna rangin tuiin nangni ka Baptis ngâia, aniatachu ku nûka juong rangpu'n chu Ratha Inthieng le meiin nangni baptis a tih. Ama chu keima nêka roiinpui uol ok ani; keima chu a kekok chôi rangin luo inhoi mu-ung. \v 12 Bungei jâpna rangin relei a dôna, a ruijôl jâp minsâi liei a ta, a butakngei kai chu sapang sûnga thun a ta, arishi chu mei thithei ngâiloia hâl minmang a tih,” a tia. \s Jisua baptis a chang \r (Mk 1:9-11; Luk 3:21-22) \p \v 13 Ma zora lâihan John kôm Baptis chang rangin Jisua'n Galilee ram renga Jordan dunga a honga, \v 14 Aniatachu, John'n khap rang a bôka, a kôm, “Nangman kêng mi ni Baptis anânga,” John'n, “kho angin mo ko kôm te no honga!” a tia. \p \v 15 Hannirese Jisua'n a kôm, “Atûn hin asa ti chien roh. Ma angdênin Pathien'n a minnângngei murdi chu ei tho rang ani,” tiin a thuona. Hanchu John a jôt zoi ani. \p \v 16 Jisua Baptis a chang suo, harenghan, tui renga a hong jôka. Hanchu ama rangin invân ajuon onga, male Pathien Ratha hah vasu angin a juongchuma a chunga chuongin a mua. \p \v 17 Hanchu, invân renga rôl ajuon ringa, “Mahih ka Nâipasal moroitak, a chunga ku mulung atâiriem ani,”\x - \xo 3:17: \xo*\xt Aph 22:2; Lap 2:7; Isa 42:1; Mat 12:18; 17:5; Mk 1:11; Luk 9:35\xt*\x* a tia. \c 4 \s Jisua'n methêmna a tongna \r (Mk 1:12-13; Luk 4:1-13) \p \v 1 Male Jisua hah Diabol methêma a om rangin Ratha'n ramchâra a tuong zoi.\x - \xo 4:1: \xo*\xt Heb 2:18; 4:15\xt*\x* \v 2 Sûn sômminli jân sômminli sâk sâkloiin a om suolechu Jisua hah a vonchâm zoia. \v 3 Hanchu Diabol a honga, a kôm, “Pathien Nâipasal ni nîn chu, hi lungngei hih vâipôl chang rangin chongpêk roh,” a tia. \p \v 4 Hannirese, Jisua'n a kôm han, “Pathien Lekhabu'n Miriem hi vâipôl korongin ring no nia, Pathien bâia chong hongsuokin kêng an a ring rang ani,”\x - \xo 4:4: \xo*\xt Bal 8:3\xt*\x* tiin a thuona. \p \v 5 Hanchu Diabol'n Jisua hah, Khopuilien Inthieng Jerusalema a tuonga, Biekin sîpinsângtaka a mindinga, \v 6 male a kôm, “Pathien Nâipasal ni nîn chu nangma nethenin inchôm inla, Pathien Lekhabu'n ati anghan:\x - \xo 4:6: \xo*\xt Lap 91:11-12\xt*\x* \q1 ‘Nu chungroia chu Pathien'n a vântîrtonngei chongpêk ngei a ta; \q2 an kutngei leh nang lei modong an tih, \q2 masikin ne kengei luo khom lunga nên sûi loina rangin,’ ” a tia. \p \v 7 Jisua'n a kôm, “Aniatachu Pathien Lekhabu'n, Pumapa na Pathien minsin no roh, ti khom ânziek sa,”\x - \xo 4:7: \xo*\xt Bal 6:16\xt*\x* tiin a thuona. \p \v 8 Male, Diabol hah muol insângtaka a tuonga rammuola rêngramngei murdi le an roiinpuinangei a min mua. \v 9 A kôm, “khûkinbilin chubai mi ni mûkin chu hi ngei murdi hih nang pêk let ki tih,” a ti pea. \p \v 10 Male Jisua'n a kôm, “Soitan, rotpai roh! Pathien Lekhabu'n, ‘Pumapa na Pathien vai chubaimûk inla, ama sin vai tho roh a ti!’” \x - \xo 4:10: \xo*\xt Bal 6:13\xt*\x* tiin a thuona. \v 11 Masuole chu Diabol'n Jisua a mâka; male vântîrtonngei an juonga, ama an juong san zoi. \s Galilee rama Jisua sintho a phutna roi \r (Mk 1:14-15; Luk 4:14-15) \p \v 12 Jisua'n, John an sûr ti a riet lechu, Galilee rama a thengpata.\x - \xo 4:12: \xo*\xt Mat 14:3; Mk 6:17; Luk 3:19-20\xt*\x* \v 13 Nazareth a mâka, Capernaum khopuia ava om zoia, mahah Galilee Dîl pang Zebulun le Naphtali ramhuola om ani.\x - \xo 4:13: \xo*\xt Joh 2:12\xt*\x* \v 14 Mahi dêipu Isaiah lei ti hah ahongtung adikna ranga ani: \q1 \v 15 “Zebulun ram le Naphtali ram,\x - \xo 4:15,16: \xo*\xt Isa 9:1-2\xt*\x* \q2 tuipui panna lampuia, Jordan râl kângkhat tieng, \q2 Galilee, Jentailngei ram! \q1 \v 16 Ijîng nuoia om mingei han \q2 vâr roiinpuitak mûng an ta. \q1 Thina ram ijîng nuoia omngei chunga han \q2 vâr hah hong êl atih.” \p \v 17 Ma zora renga hah Jisua'n, “Nin nunsienangei renga inhei ta roi, Invân Rêngram hih anâi zoi sikin!”\x - \xo 4:17: \xo*\xt Mat 3:2\xt*\x* tiin thurchi misîr a phut kelen zoi. \s Jisua'n ngasûrpungei minli a koi \r (Mk 1:16-20; Luk 5:1-11) \p \v 18 Jisua'n Galilee dîl pang rûla a chai anghan ngasûrpungei lâibungsa inik a mu ngeia, Simon (Peter an ti) le anâipa Andrew, dîla lên leh nga an sûra. \v 19 Jisua'n an kôm, “Ko kôm hong ungla, miriem sûrna chang nangni minchu ki tih,” a tipe ngeia. \v 20 Voikhat rengin an lênngei an mâkraka, an jûi kelen zoi. \p \v 21 Ava se nôk uol vietin chu lâibungsa adang, Zebedee nâipasalngei Jacob le John ava mu ngei nôka. Anni ngei hah an pa Zebedee leh an rukuong sûnga an lei oma, an lênngei an lei sina. Jisua'n a koi ngeia, \v 22 male voikhat rengin rukuong le an pa mâkrakin, an jûi kelen zoi. \s Jisua minchuna, thurchi misîrna, le mindamna ngei \r (Luk 6:17-19) \p \v 23 Jisua'n Galilee ram pumpuia a sea, synagog in sûng ngeia a minchua, Rêngram Thurchi Sa a misira, mingei lâia natna le damloina jât tamtak a mindama.\x - \xo 4:23: \xo*\xt Mat 9:35; Mk 1:39\xt*\x* \v 24 Ama chungroi hah Syria ram pumpuia ânthang zoia, masikin mingei han damloi murdi, natna jât tamtak le intaknangei renga an hong tuong ngeia: ramkhori sûrngei, risangol inveingei, phalkhatthi ngei, hah Jisua'n a lei mindam ngei pak ani. \v 25 Galilee ram le Khopui Sôm ngei renga, Jerusalem renga, Judea ram renga le Jordan râla ramngei renga mipui tamtak ama an jûi zoi ani. \c 5 \s Muol chunga A chongril \p \v 1 Jisua'n loko ngei hah a mûn chu muol chunga a kala, mahan ânsunga. A ruoisingei a kôla an hong intûpa, \v 2 male anni ngei hah a minchu phut zoi: \s Satvurna dik \r (Luk 6:20-23) \q1 \v 3 “Ratha tienga inrienga ânriet ngei chu satvur anni; \q2 Invân Rêngram an ta ani sikin. \q1 \v 4 Rathanvâingei chu satvur anni;\x - \xo 5:4: \xo*\xt Isa 61:2\xt*\x* \q2 Pathien'n rathanngamna a pêk ngei rang ani! \q1 \v 5 \x - \xo 5:5: \xo*\xt Lap 37:11\xt*\x* Rangâiinchînngei chu satvur anni; \q2 Pathien chonginkhâm an la man rang ani! \q1 \v 6 \x - \xo 5:6: \xo*\xt Isa 55:1,2 \xt*\x* Pathien'n a minnângngei sin ranga ôina lientak dônngei chu satvur anni; \q2 Pathien'n mulungchukna a pêk ngei rang ani! \q1 \v 7 Mulungjûrpuina dôn ngei chu satvur anni; \q2 Pathien mulungjûrpuina an chang rang ani! \q1 \v 8 Mulung inthiengngei chu satvur anni;\x - \xo 5:8: \xo*\xt Lap 24:3-4\xt*\x* \q2 Pathien an la mu rang ani! \q1 \v 9 Inngêina ranga sintho ngei chu satvur anni; \q2 Pathien'n ama nâingei tiin a la koi ngei rang ani! \q1 \v 10 Pathien'n a minnângngei sin sikin nuomlona tuong ngei chu satvur anni;\x - \xo 5:10: \xo*\xt 1 Pet 3:14\xt*\x* \q2 Invân Rêngram an ta ani!” \p \v 11 “Ku nûkjûingei nin nina sika min nangni an êroa, an nunuom nangni an loa, milak saloi ngeiin nangni an nôn tika chu satvur nin ni.\x - \xo 5:11: \xo*\xt 1 Pet 4:14\xt*\x* \v 12 Nin râiminsân ungla, nin ta rangin râisânman lientak invâna darin aom sikin. Nin motona lei om dêipungei hah khom nunuomlona an lei tuong ngâi ani.” \x - \xo 5:12: \xo*\xt 2 Rich 36:16; Sin 7:52\xt*\x* \s Michi le vâr \r (Mk 9:50; Luk 14:34-35) \p \v 13 \x - \xo 5:13: \xo*\xt Mk 9:50; Luk 14:34,35\xt*\x* “Mitin ta rangin michi angin nin ni. Aniatachu michi hih a âlna ahong dongin chu min âl nôk thei ni khâi mak. Mangmunboi ahong changa, masikin an paia, mingeiin an sirpol ngâi ani. \p \v 14 “Nangni ngei hah rammuol pumpui rangin vâr angin nin ni. Tângsîpa khopui aom chu inthup thei ngâi mak.\x - \xo 5:14: \xo*\xt Joh 8:12; 9:5\xt*\x* \v 15 Tutên châti mochokin khuriâi nuoia dar ngâi mak ngei; manêkin chu in sûnga mi murdi a êlminvârna rangin châtidarna kêng an dar ngâi ani.\x - \xo 5:15: \xo*\xt Mk 4:21; Luk 8:16; 11:33\xt*\x* \v 16 \x - \xo 5:16: \xo*\xt 1 Pet 2:12\xt*\x*Ma angdên han nin vâr hah mingei makunga vâr ngêt rese, hankêng nin neinun sa tho ngei hah mûng an ta, male invâna om nin Pa minpâk thei an tih. \s Balam chungroia minchuna \p \v 17 “Moses le Dêipungei Balam minchûnangei minboi ranga juongin ni be no roi. Ma ngei hah minboi ranga juong ni mu-unga, an minchûnangei ajuongtung dikna ranga kêng ki ni. \v 18 Pilchung le invân a om kâr chu Balam chong ânziek ahâng chînte mo, miziek dukriekte mo hi boi no nih, neinunngei murdi mongna ahongtung mâka chu\f + \fr 5:18: \fr*\fq neinunngei murdi mongna; \fq*\ft aninônchu \ft*\fqa an minchuna ngei murdi ahong tung dik mâka.\fqa*\f*\x - \xo 5:18: \xo*\xt Luk 16:17\xt*\x* ti hi riettit roi. \v 19 Masikin tukhomin hi chongpêkngei lâia achîntak khom jômloiin, ma angdênin tho sa rangin midangngei khom a minchûn chu invân Rêngrama chu mi chîntak nîng a tih. Nikhomrese tukhomin Balam a jôma, ma angdênin tho sa rangin mi a minchûa anin chu invân Rêngrama chu mi lien nîng a tih. \v 20 Hanchu, Pathien lungdo sinna lama Balam minchupungei le Phariseengei nêkin taksôn-omin nin om vaiin kêng invân Rêngrama nin lût thei rang tiin nangni ki ril ani. \s Taksina chunga minchûna \p \v 21 “Tienlâia mingei kôm chu, ‘Mi that no roh; tukhom mi that chu roijêkna makunga inding a tih,’\x - \xo 5:21: \xo*\xt Jôk 20:13; Bal 5:17\xt*\x* tiin an ril ngâi ti nin riet. \v 22 Ania, atûn keiman chu: Tukhom a lâibungpa chunga a taksîn\f + \fr 5:22: \fr*\fq Tukhom a lâibungpa chunga a taksîn; \fq*\ft miziek senkhatngei chu \ft*\fqa tukhom taksi thona om loiin.\fqa*\f* chu roijêkna makunga tuongin om a tih, tukhom a lâibungpa kôm, ‘Mangmunboipa!’ ti chu roijêkna makunga tuongin om a tih, male tukhom a lâibungpa kôm mangmunboi, amopa ti chu meidîla se rangin ichi aom ani. \v 23 Masikin mâichâm motona Pathien kôm neinunpêk ne pêk rang lâitak khomin na lâibungpa'n nu chunga mulung hoiloina a dôn iti ni riettitin chu, \v 24 mâichâm motona ne neinunpêk ne pêk rang hah mâk inla, inrangin sênla, na lâibungpa leh inngêina va sin bak inla, masuole chu hongkîr nôk inla Pathien kôma ne neinunpêk rang hah pêk roh. \p \v 25 “Mîn dabi thôn nang an doia roijêkna muna nang an tuongin chu zora ala om sûngin nin bâiinkhamna hah inngêipui roh, roijêkna mun nin tung mân. Amuna voikhat pai na va tungin chu, ama'n roijêkpu kuta nang bâng a ta, misûrngei kuta nang bâng a ta, male jêl-ina khum nini rang ani. \v 26 Nangni ki ril, poisate tena luo lei nu thuon mâka chu ma muna han om tit ni tih. \s Inrê chungroia minchûna \p \v 27 “Inrê no roh,\x - \xo 5:27: \xo*\xt Jôk 20:14; Bal 5:18\xt*\x* an lei ti hah nin riet. \v 28 Ania, atûn Keiman chu: tukhomin nupang midit enin a ena, amanu hah luo rang a nuomin chu a mulungrîla amanu leh han an inrêa, theiloi changin aom zoi, tiin nangni ki ril ani. \v 29 \x - \xo 5:29: \xo*\xt Mat 18:9; Mk 9:47\xt*\x* Masikin ni mit chang tieng han nang aminpalin chu kêlpai inla, vôrpai kelen roh! Na takpum, pumpuia meidîla se nêkin chu na takpuma abâk inkhat ânsam hah chu nata rangin asa uol. \v 30 \x - \xo 5:30: \xo*\xt Mat 18:8; Mk 9:43\xt*\x* Nu kut changtieng nang aminpalin chu tanpai inla, pai kelen roh! Na takpum, pumpuia meidîla se nêkin chu na takpuma abâk inkhat ânsam hah chu nata rangin asa uol ani.” \s Inmâkna chungroia minchuna \r (Mat 19:9; Mk 10:11-12; Luk 16:18) \p \v 31 \x - \xo 5:31: \xo*\xt Bal 24:1-4; Mat 19:7; Mk 10:4\xt*\x* “‘Tukhom a lômnu a mâkin chu mâkna lekha a pêk rang ani,’ an ti sa. \v 32 \x - \xo 5:32: \xo*\xt Mat 19:9; Mk 10:11,12; Luk 16:18; 1 Kor 7:10,11\xt*\x* Hannirese atûn Keiman chu: tukhom pasalin a lômnu hah roi danga niloiin, taksôn omloina sika a mâka anin chu a lômnu hah inrê a minchang ani; male mi lômnu mâksai inneipui nôkpu chu amanu hah a inrêpuiin theiloi a changsa ani, ti nangni ki ril ani. \s Inkhâmnangei chungroia minchuna \p \v 33 “Tienlâia mingei kôm chu, ‘No chonginkhâm hah set nôn la, Pumapa makunga nên khâmna hah tho roh,’ an ti, tiin nin riet sa.\x - \xo 5:33: \xo*\xt Och 19:12; Tel 30:2; Bal 23:21\xt*\x* \v 34 Aniatachu atûn keiman chu, chonginkhâm nin sin zorân inkhâmna ite mang no roi. Invân sâmin khom, khomâkinsâm no roi, Pathien Rêngsukmun ani sikin;\x - \xo 5:34: \xo*\xt Jak 5:12; Isa 66:1; Mat 23:22\xt*\x* \v 35 pilchung sâmin khom, khomâkinsâm no roi, a ke darna ani sikin. Jerusalem sâmin khom, khomâkinsâm no roi, ma khi Rêng roiinpuitak khopui ani sikin.\x - \xo 5:35: \xo*\xt Isa 66:1; Lap 48:2\xt*\x* \v 36 Nin lu sâmin khom khomâkinsâm no roi, samsang inkhat luo hih nin minchek thei le nin minhâng thei aom loi sikin. \v 37 ‘Ani’ nônchu ‘Nimak’ vai ti roi, mapêna nin ti hah chu Saloipa Inkhat renga hong kêng ani.” \s Phubaluok chungroia minchuna \r (Luk 6:29-30) \p \v 38 “‘Mit ruthûla mit,’ ‘hâ ruthûla hâ,’\x - \xo 5:38: \xo*\xt Jôk 21:24; Och 24:20; Bal 19:21\xt*\x* an ti hah nin riet. \v 39 Aniatachu atûn keiman chu: nin chunga asaloi tho ngei chunga phubaluok no roi. Tukhomin ni bieng chang tieng a bênin chu, voi tienga ni bieng khom minbên sa roh. \v 40 Tukhom nu sûng kancholi lâk rang a râivala roijêkna muna nang tuong rang a bôkin chu na kâncholiinchuol khom pêk sa roh. \v 41 Mi'n a puok kilometer khat pêl rangin nang a tiin chu kilometer inik pêlpe roh. \v 42 Mi'n neinun imini nang a zong zorân chu, maha a kôm pêk roh; mi lâkâi nang a zongpu hah lei min pûk roh.” \s Râlngei ranga lungkhamna \r (Luk 6:27,28,32-36) \p \v 43 “Na malngei lungkham inla, na râlngei mumâk roh,”\x - \xo 5:43: \xo*\xt Och 19:18\xt*\x* an ti iti nin riet. \v 44 Aniatachu atûn keiman chu: nin râlngei lungkham ungla, an nunuom nangni lo ngei hah chubai tho pe roi, \v 45 masikin invâna nin Pa nâingei nin hongni theina rangin. Ama'n misiengei le misangei chunga a nisa hah ân-angbangin a min suok ngâia, asa sinngei le asie sinngei chunga khom ruo a min juong pe ngei ngâi. \v 46 Nang lungkhamngei vai nu lungkham ngeiin te ithomo Pathien'n râisânman nang a pêk ranga? Mahah chu sum rusuongpungei khomin an tho ngâi! \v 47 Hanchu, nin malngei kôm vai nin chongin te imo aliek nin tho uola? Mahah chu sonongngei khomin an tho ngâi! \v 48 Invâna nin Pa asa akipphar anghan nangni khom nan satna hah akipphar ngêt rang ani!\x - \xo 5:48: \xo*\xt Och 19:2; Bal 18:13\xt*\x* \c 6 \s Lungkhamna sin chungroia minchuna \p \v 1 “Nin sakhuo sintumngei nin sinngei hah miriem mitmua, mi mu rangin sin no roi. Ma neinunngei hah mi mu rangin nin sinin chu, invâna nin Pa kôm renga ite râisânman man no tunui.\x - \xo 6:1: \xo*\xt Mat 23:5\xt*\x* \p \v 2 “Masikin miriem a nângngei neinun nin pêkin, maha alienin minlang no roi, asarothol ngeiin mi minpâkna an chang theina rangin inkhôm inngeia le lamlienngeia an tho ngâi anghan tho no roi. Nangni ki ril an râisânman chu an man suozoi. \v 3 Hannirese, nangni chu miriem intakngei nin sanin, nin ruol satakngei khomin an riet loi rang lamin tho roi. \v 4 Hanchu, inrûka sin tho nîng nin ta, male inrûka nin sintho mu ngâipu nan Pa han râisânman nangni pêk a tih.” \s Chubaithona roia minchuna \r (Luk 11:2-4) \p \v 5 “Chubai nin tho zorân, asarotholngei angin tho no roi! Mîn an mu theina rangin inkhôm inngeia le lamlien sîrngeia indinga chubaitho an minlut ngâi, adiktakin nangni ki ril, an râisânman chu pêkin an omsuo zoi.\x - \xo 6:5: \xo*\xt Luk 18:10-14\xt*\x* \v 6 Aniatachu nangni chu chubai nin thôn, nin khâltana lût ungla, inkhâr khâr ungla, male mita mutheiloi nin Pa kôm chubaitho roi. Hanchu, inrûka nin sintho mu ngâipu, nin Pa han râisânman nangni pêng a tih.” \p \v 7 “Chubai nin tho zorân, sonongngei anghan chongkâmboi ngei mang no roi, anni ngei han an chubai tho sôt sikin an pathien'n riet uol rangin an mindon ngâi ani. \v 8 Anni angin om no roi. Nin ngên mân nin Pa'n nin nâng chu a rietsai kêng ani. \v 9 Hanchu, mahi nin chubai tho rang lam chu ani: \q1 ‘Kan Pa invana mi: \q2 Nirming inthieng mirit om rese. \q2 \v 10 Na Rêngram juong tung rese; \q2 nu lungdo invâna mîn an sin angin nuoia mîn sin rese ngei. \q2 \v 11 Anîngtina kin nâng ngâi dôr sâk avien hin mi pêk roh.\f + \fr 6:11: \fr*\fq kin nâng; \fq*\ft aninônchu \ft*\fqa aviena rang; \fqa*\ft aninônchu \ft*\fqa nangtûka rang.\fqa*\f* \q2 \v 12 Kin chunga sin minchâingei kin ngâidam anghan, \q2 nang khomin kin minchâinangei mi ngâidam roh. \q2 \v 13 Sietna ranga methêmna tieng mi tuong nônla, \q2 Asaloina renga chu mi mojôk roh,’ \f + \fr 6:13: \fr*\ft Miziek senkhatngei an boksa \ft*\fqa Rêngram, le sinthotheina, male tuonsôt roiinpuina hi nangma ta ani. Amen.\fqa*\f* tiin. \p \v 14 “Nin chunga midangngei tho minchâi ngei nin ngâidamin chu, invâna nin Pa khomin nangni ngâidam a tih.\x - \xo 6:14-15: \xo*\xt Mk 11:25\xt*\x* \v 15 Aniatachu midangngei nin ngâidam nônchu, nin tho minchâina ngei nin Pa'n nangni ngâidam no nih. \s Bungêi chungroia minchuna \p \v 16 “Bu nin ngêi zorân, asarotholngei anghan inngûi mêl pêl no roi. Anni chu mi mitmua bu ngêia an inlang theina rangin an inngûi ngâi ani. Adiktakin nangni ki ril, an râisânman chu an man suozoi. \v 17 Nangni chu bu nin ngêi zora khomin nin mâi phie ungla, nin sam khûi roi, \v 18 hankêng nin bungêi hah midangngeiin riet thei noni ngeia, mita mutheiloi nin Pa vaiin riet a tih. Male inrûka nin sintho mu ngâipu nin Pa han râisânman nangni a pêk rang ani.” \s Invâna rochon mintûp \r (Luk 12:33-34) \p \v 19 “Pila, arenge le aêkin asiet theina, inrungeiin an murûk theina hin ninta rangin rochon mintûp no roi.\x - \xo 6:19: \xo*\xt Jak 5:2-3\xt*\x* \v 20 Manêkin invâna, arenge le thîr-êkin asiet thei khâiloina le inrungei khomin an murûk thei khâiloina muna ninta rangin rochon mintûp roi. \v 21 No rochon omna muna han zoratin nu mulungrîl om atih.” \s Takpuma vâr \r (Luk 11:34-36) \p \v 22 “Mitngei hih takpum ranga châti angin ani. Nin mitngei hah asân chu nin takpum pumpui vârin sip a ta; \v 23 Aniatachu nin mitngei hah asa nônchu nin takpum pumpui ajîngkhap rang ani. Masikin nin sûnga vâr hah ajîng nisenla, kho dôra jîngindên mo ani rang!” \s Pathien le neinangei \r (Luk 16:13; 12:22-31) \p \v 24 “Tutên puma inik tîrlâm chang thei noni ngei; ama han inkhat mumâk a ta; inkhat lungkham a tih, aninônchu, ama han inkhat midituol a ta, inkhat heng a tih. Pathien le sum sintho molop thei no tunui. \p \v 25 “Masika han, nangni ki ril, nin ringna rangin imo ka sâkin ke nêk rang, aninônchu takpum rangin imo ki sillin ko bom rang tiin nin kângmindoi no roi. Sâknêk rangin ringna alut uol ok nimak mo? Sil le bom nêkin takpum alut uol nimak mo? \v 26 Chunga vuong vangei khi en roi; chimu tû mak ngeia, bu ât uol mak ngeia, sasiera bu mintûp uol mak ngei; hankhoma Invâna om nin Pa'n a donsui ngei tit ngâi! Nangni vâng chu, vangei nêkin nin lut uol ok nimak mo? \v 27 Tumo nin ringna chungroia a kângmindoi sika a ringna minsei uol\f + \fr 6:27: \fr*\fq ringna minsei uol; \fq*\ft aninônchu \ft*\fqa ansâng uola ansôn.\fqa*\f* thei rang nin ni? \p \v 28 “Ithomo sil le bom rang sikin nin mulung nin min kâng? Rama pârngei insôn tie so en ta u: an ta rangin sin khom tho uol mâk ngeia, puon khom không mak ngei. \p \v 29 “Aniatachu, nangni ki ril, Rêng Solomon luo a neina murdi leh ânvô khomin hima pârngei\x - \xo 6:29: \xo*\xt 1 Rêng 10:4-7; 2 Rich 9:3-6\xt*\x* mêlsa inkhat dôr hih enhoi mak. \v 30 Ram sûl avien a oma, nangtûka aboi nôka lungthu meia tuorip rang sûl luo hah ma angtak han Pathien'n a minvôn anînle, sil le bom khom nangni pêk uol ngêt no ni mo? Idôra taksônna chîn dôn mo nin ni! \p \v 31 “Masikin, khotieng renga mo ka sâk, ke nêk rang le ki sil ko bom rang ahong suok rang? Tiin nin kângmindoi no roi. \p \v 32 “(Sonongngei chu ma neinunngei vai hah kêng an mindon ngâi.) Ma neinunngei murdi hah nin nâng tiin invâna nan Pa'n a riet let ngâi ani. \v 33 Manêkin chu, neinun dang dangngei nêkin Pathien Rêngram le nangnia a minnângngei hah mindon bak ungla, hanchu, ma neinunngei murdi ha chu nangni a pêk sa rang ani. \v 34 Masikin nangtûka rangin nan kângmindoi no roi; maha khom kângdoinangei ahun rang dôr a dôna. Sûn zeta intaknangei a hongchôi ngâi pêna chu bôk rang nâng mak.” \c 7 \s Midangngei roijêk \r (Luk 6:37,38,41,42) \p \v 1 “Mi chungroi jêk no ungla, Pathien'n nin chungroi jêk no nih, \v 2 \x - \xo 7:2: \xo*\xt Mk 4:24\xt*\x*mi chungroi nin jêk angdênin Pathien'n nin chungroi jêk a ta, male midangngei chunga balam nin mang anghan nin chunga khom a mang rang ani. \v 3 Hanchu, ithomo ni mita thingbong om hah mindon loiin nu sûngsuok mita ronok chînte om hah nu mu hi? \v 4 Inmo ni mita thingbong om chienin nu sûngsuok kôm, ‘Rangâihoitakin, ni mita ronok chînte hah nang pai pe rong,’ ni ti ngam? \v 5 Nangma asarothol! Ni mita thingbong hah pai bak inla, hanchu, nu sûngsuok mita ronok chînte aom pai rangin ânthârlakin mu thei ni tih. \p \v 6 “Uingei kôm neinun inthieng hah pêk no ungla, hong inhei an ta nangni pêt an tih. Vokngei makunga khom nin lungmantam hah vôr no roi, an kên chîlpol an tih.” \s Zong, rok, tôk \r (Luk 11:9-13) \p \v 7 “Zong ungla pêkin om nin tih, rok ungla man nin tih; tôk roi, inkhâr nangni mo-ong pe nîng atih. \v 8 Tukhom a zong kai chu pêk nîng an ta, a rok kaiin chu man an ta, a tôk kai chu inkhâr mo ong pe nîng atih. \v 9 Nangni pangei lâia tukhomin nin nâingei vâipôl nangni zong senla ngei, lung nin pêk rang mini? \v 10 Aninônchu, nga nangni zong senla ngei, murûl nin pêk rang mini? \v 11 Nangni misie ngeiin luo nin nâingei neinun sa pêk nin rietin te, invâna nin Pa vângin chu a zongngei kôm neinun sa a pêk mintam bâk rang na! \p \v 12 “Mîn nin chunga an sin rang nin nuom tak hah mi chunga khom sin roi: mahi Moses Balam le dêipungei minchûna omtie chu ani.” \x - \xo 7:12: \xo*\xt Luk 6:31\xt*\x* \s Mokot ân-ep \r (Luk 13:24) \p \v 13 “Mokot ân-epa han lût roi, meidîl mokot chu ânzara, a lampui khom ahoia, a se khom tamtak an ni sikin. \v 14 Aniatachu ringna mokot chu ân-epa, asena lampui khom ântaka, aman ngei khom mi tômte an ni.” \s Thingkung le amarangei \r (Luk 6:43-44) \p \v 15 “Dêipu dikloingei renga indîn roi; pêntieng chu belri angin nin kôm an honga, ania an sûngtieng chu melangngei tatak angin an ni. \v 16 Ma ngei hah chu an sinthoa riet kelen nin tih. Riling rângngei han grape inra ngâi maka, riling kungngeia khom theichangngei inrâ ngâi maka. \v 17 Thingkung asa chu amara khom asa ngâi, thingkung saloi chu amara khom asiet ngâi ani. \v 18 Thingkung adamin chu amara siet ngâi maka, thingkung adamloiin chu amara sa ngâi mak ani. \v 19 Thingkung murdi amara saloi chu an phûra meia an vôrpai ngâi.\x - \xo 7:19: \xo*\xt Mat 3:10; Luk 3:9\xt*\x* \v 20 Masikin dêipu dikloingei chu an sinthoa riet thei nin tih.\x - \xo 7:20: \xo*\xt Mat 12:33\xt*\x* \s Nangni riet tet ngâi mu-ung \r (Luk 13:25-27) \p \v 21 “Pumapa, Pumapa, mi ti papai murdi invân Rêngrama lût noni ngeia, invâna ka Pa lungdo sinngei kai kêng an lût rang ani. \v 22 Roijêk Nikhuo ahong tungin chu mi tamtakin, ‘Pumapa, Pumapa! Ni rimingin Pathien thurchi kin misîr ngâia, ramkhoringei kin rujûl ngâia, sininkhêl khom mun tamtaka kin sin ngâi!’ la tîng an tih. \v 23 Ma tikin chu keiman an kôm, ‘Nangni riet tet ngâi mu-ung. Ko kôm renga rotpai roi, nangni misiengei!’\x - \xo 7:23: \xo*\xt Lap 6:8\xt*\x* la tîng ki tih. \s In sinpu inik ngei \r (Luk 6:47-49) \p \v 24 “Masikin tukhomin hi ko chongngei hih a rieta jôm chu mivâr lungpui chunga in sinpu angin ani. \v 25 Ruo ajuonga, tui ahong liena, phâivuo ahong râta, ma in hah ahong nama. Aniatachu inlet mak, lungpui chunga sin ani sikin. \p \v 26 “Hannirese, tukhom hi ko chongngei a rieta, jômloi chu amo sietsâi chunga in sin angin ani. \v 27 Ruo ajuonga, tui ahong liena, phâivuo ahong râta, ma in hah ahong nama, ânleta. Ânlet tie khom ana sabak ani!” \s Jisua rachamneina \p \v 28 \x - \xo 7:28,29: \xo*\xt Mk 1:22; Luk 4:32\xt*\x*Jisua'n ma neinunngei hah a misîr suole chu loko ngeiin a minchuna hah an kamâm sabak ani. \v 29 Ama chu Balam minchupungei angin niloiin; manêkin chu, rachamneina leh mi a minchu ani. \c 8 \s Jisua'n mi phâr inkhat a mindam \r (Mk 1:40-45; Luk 5:12-16) \p \v 1 Jisua hah tâng renga a juong chum lehan chu mipui tamtakin an jûia. \v 2 Hanchu a kôm mi phâr inkhat a honga, a makunga khûkinbilin, “Pu, nu nuomin chu, mi ni minthieng thei,”\f + \fr 8:2 \fr*\fk ni minthieng thei: \fk*\ft Hi natna hih miriem balama inthiengloiin a sin ngâi tiin be ani.\ft*\f* a tia. \p \v 3 Jisua'n a kut a hongsôna, a tôna, “Ku nuom, Inthieng ta roh!” tiin a thuona. Harenghan a phâr hah ahon thieng kelena. \v 4 Male Jisua'n a kôm han, “Rangâi roh! Tute ril no roh, hannirese, Ochai kôm thengpat inla, va min en roh; hanchu mi murdîn na damzoi, ti an rietna rangin Moses'n inbôlna pêk ranga a lei khâmsai hah va pêk roh a tipea.” \x - \xo 8:4: \xo*\xt Och 14:1-32\xt*\x* \s Jisua'n Rom râlmi ruoipu tîrlâm a mindam \r (Luk 7:1-10) \p \v 5 Jisua capernaum khuoa a hong lûtin chu, Rom râlmi ruoipu ahon tongpuia san rangin ânvûia: \v 6 “Pu, ki tîrlâm damloiin insûnga jâlmuna sînginsa theiloiin ana sabakin aom,” a tia. \p \v 7 Jisua'n, “Hong ka ta mindam ki tih,” a tia. \p \v 8 Ruoipu han a kôm, “O Pu, ma anghan nimak,” tiin a thuona. “Ki ina chu nu lûtna ngâi jât nimak. Chongbâi korongin tiin la ki tîrlâm dam kelen a tih. \v 9 Kei khom ruoipu inchungtak rachamneina nuoia om ki nia, male ku nuoia khom râlmingei an oma. Mi inkhat kôm, ‘Se roh!’ tiin chong ke pêkin chu a se ngâia, midang inkhat kôm ‘Hong roh!’ tiin chong ke pêkin chu a hong ngâi; male ki tîrlâm kôm khom, ‘Mahi sin roh!’ ki tiin chu a sin ngâi.” \p \v 10 Jisua'n ma chong hah a rietin chu a kamâm sabaka, loko a jûingei kôm han, “Nangni ki ril, Israelngei lâia khom tute hima dôra taksônna dôn hi chu la mu tet ngâi mu-ung. \v 11 Adiktakin nangni ki ril, nisuo tieng le nitâk tieng renga mi tamtak hong an ta, Abraham, Isaac, Jacob ngei kôm invân Rêngrama ruolhoia insung an tih.\x - \xo 8:11: \xo*\xt Luk 13:29\xt*\x* \v 12 Aniatachu Rêngram nâingei hah chu pêntieng ijînga paiin om an ta, male mahan chap le hâ rielin om an tih.”\x - \xo 8:12: \xo*\xt Mat 22:13; 25:30; Luk 13:28\xt*\x* \v 13 Male Jisua'n râlmi ruoipu tîrlâm kôm han, “Ni ina se ta roh, ni iem angin nata rangin sin nîng atih,” a tia. \p Hanchu ma mit misim kongkâr han râlmi ruoipu tîrlâm hah a dam zoi. \s Jisua'n mi tamtak a mindam \r (Mk 1:29-34; Luk 4:38-41) \p \v 14 Jisua hah Peter ina a sea, Peter tarpi jâlmuna jâlin ritun damloiin a juong mua. \v 15 Amanu kut hah a tôn pea, a mintun hah a mathâna, male ânthoia a sin a tho pe zoi ani. \v 16 Kholoi ahong nînchu, mipui ngeiin, Jisua kôm ramkhori sûr mi tamtak an hong tuonga. Jisua'n chongbâiin ratha saloi ngei hah a notpaia, male damloi murdi khom an dam sa zoi. \v 17 Dêipu Isaiah'n, “Ama lelên ei natna ngei a lâk paia, ei damloina ngei a pêl zoi,”\x - \xo 8:17: \xo*\xt Isa 53:4\xt*\x* tia alei misîr hah ahong tung adik theina rangin maha a tho ani. \s Jisua jûi rang a bôkngei \r (Luk 9:57-62) \p \v 18 Jisua'n mipui ngei an hong ûm a mûn chu, dîl râl tienga inkân rangin a ruoisingei chong a pêk ngeia. \v 19 Balam minchupu a kôm ahonga. “Minchupu,” “Ne sena muntina nangma leh se rangin inthoksai ki ni zoi,” a tia. \p \v 20 Jisua'n a kôm han, “Sialngei kuo an dôna, vangei khomin rubu an dôna, aniatachu Miriem Nâipasal chu a lu minngamna rang luo dôn mak,” tiin a thuona. \p \v 21 Midang inkhat, ruoisi lâia mi han a kôm, “Pu, insûnga mi min se nôk inla, ka pa la vaphûm bak hi rong,” a tia. \p \v 22 Jisua'n a kôm han, “Ni jûi roh, mithi ngeiin an mithi champui chu phûm rese ngei,” tiin a thuona. \s Jisua'n phâivuopui a ngomindâi \r (Mk 4:35-41; Luk 8:22-25) \p \v 23 Jisua rukuong chunga a chuonga, a ruoisingei khom ama leh an se sa. \v 24 Inningloiin phâivuopui râttak hah dîl ahong dea, male rukuong hah ngîm rang dôrin tuidâr ânsoka. Aniatachu Jisua chu a lei inphara. \v 25 Ruoisingei hah a kôm an sea, an va kaithoia. “Pumapa, mi sanmojôk ta roh! kin thi rang kêng ani zoi!” an tia. \p \v 26 Jisua'n an kôm han, “Ithomo nin chi bâka?” “Nin taksôna dôn khom hi idôrtaka chîn mo ani zoi!” tiin a thuona. Hanchu ânthoia, phâivuopui le tuidârinsok hah mong rangin chong a pêka, male chu ânthim ngung zoi. \p \v 27 Mi murdi'n an kamâm sabaka, “Hi mi hih kho anga miriem mo ani hi? Phâivuopui le tuidârinsok ten khom a chong an jôm hi!” an tia. \s Jisua'n ramkhori sûr mi inik a mindam \r (Mk 5:1-20; Luk 8:26-39) \p \v 28 Dîl râl tieng Gadara rama Jisua a hongtung lehan, ramkhori sûr mi inik thân renga hongsuok ngeiin an intongpuia, Ma ngei hah chi an om sikin ma lampuia han tute se ngam ngâi mak ngeia. \v 29 Harenghan anni hah an in-ieka, “Pathien Nâipasal, imo mi lo rang ni ti? Zora khâm atung mân dûk mi tho ranga juong mo ni ni?” an tia. \p \v 30 Ala bâkloina han vok pâlpa sâk rok an oma. \v 31 Masikin ramkhoringei han, “Mi ni rujûl rangin chu vok pâlngei sûnga son mi min se roh,” tiin Jisua an ngêna. \p \v 32 Jisua'n, “Se roi,” a tipe ngeia; hanchu an jôka, vokngei sûnga an va lûta. Vok pâl murdi hah dîl rakham rôlsora an tânna, dîla an tâkriei zoi ani. \p \v 33 Vok donsûi mingei hah an tânna, khopui sûnga an sea, a thurchi anrêngin an va misîra, ramkhori sûrngei chunga neinun omtie ngei murdi khom hah an va misîr zoia. \v 34 Masikin khopui renga mi murdi Jisua intongpui rangin an suoka; male an va mua anin chu, an ram renga jôkpai rangin an ngên zoi. \c 9 \s Jisua'n mi phalkhatthi a mindam \r (Mk 2:1-12; Luk 5:17-26) \p \v 1 Jisua rukuonga a chuonga, dîl râl rakânin a omna khopui tieng a kîr nôka,\f + \fr 9:1 \fr*\fk a omna khopui: \fk*\ft Capernaum (see 4:13)\ft*\f* \v 2 mahan mi senkhat ngeiin phalkhatthi a jâlmun leh a kôm an hong rojôna. Jisua'n taksôn an dôntie hah a mua, phalkhatthipa kôm han, “Ka nâipasal rathanngam takin om roh! na nunsiengei ngâidam ani zoi,” a tia. \p \v 3 Hanchu Balam minchupu senkhat ngeiin an mulungrîlin, “Hi mi hin Pathien a rilsiet kêng!” an tia. \p \v 4 Jisua'n an mulungrîla an mindon ngei hah a lei rieta, masikin an kôm han, “Ithomo ma anga neinun saloi hah nin mulungrîla nin mindon? \v 5 ‘Nu nunsiengei ngâidam ani zoi,’ nônchu, ‘Inthoi inla, lôn ta roh,’ ti hih kho hi mo a ti abai uol? \v 6 Miriem Nâipasal hih pilchunga nunsiengei ngâidam theina rachamneina a dôn, ti nangni lei min mu rong” a tia. Masikin phalkhatthipa kôm han, “Inthoi inla, na jâlmun luok inla, ni ina se ta roh!” a tipea. \p \v 7 Ha mi hah ânthoia male a ina a se zoi. \v 8 Mipui ngei han maha an mûn chu, an chia, miriemngei kôma ma anga rachamneina pêkpu Pathien an minpâk zoi ani. \s Jisua'n Matthew a koi \r (Mk 2:13-17; Luk 5:27-32) \p \v 9 Jisua'n ha mun hah a mâka, a senân sum rusuongpu inkhat a riming Matthew an ti, a sukmuna ânsung lâitak a mua, a kôm, “Ni jûi roh,” a tipea. \p Matthew hah ânthoia, a jûi kelen zoi. \p \v 10 Jisua hah Matthew ina bu a nêk lâitakin,\f + \fr 9:10 \fr*\fq Matthew ina; \fq*\ft aninônchu \ft*\fqa ama sunga \fqa*\ft (ma hah, Jisua) \ft*\fq in.\fq*\f* sum rusuongpu tamtakngei le mitelloi ngei an honga, Jisua le a ruoisingei dosânga bu an nêkpui ngei sa zoi.\x - \xo 9:10-11: \xo*\xt Luk 15:1-2\xt*\x* \v 11 Pharisee senkhat ngeiin maha an mûn chu a ruoisingei kôm han, “Ithomo nangni minchupu'n hi anga mingei leh bu a nêka hi?” tiin an rekel ngeia. \v 12 Jisua'n an chong hah a lei rieta, an kôm han, “Mi dam ngeiin doctor nâng ngâi mak ngeia, mi damloi ngei vaiin kêng an nâng ngâi. \v 13 Pathien lekhabu'n: ‘Lungkhamna kêng ku nuom, inbôlna sa ngei nuom mu-ung,’ a ti hih, se ungla a omtie va riet roi. Midikngei ralam ranga juong ni mu-unga, midikloingei ralam ranga juong kêng ki ni,” \x - \xo 9:13: \xo*\xt Mat 12:7; Hos 6:6\xt*\x* tiin a thuon ngeia. \s Bungêi chungroia chongrekel \r (Mk 2:18-22; Luk 5:33-39) \p \v 14 Male, Baptispu John nûkjûi ngei Jisua kôm an honga, “Ithomo keini le Phariseengei hin bungêi kin tho bang ngâia, na ruoisingei rêkinte an ngêi tet ngâi loi?” tiin an rekela. \p \v 15 Jisua'n an kôm han, “Inneina sâknêk thona taka khuolmingei hah moipumapa an kôm aom sûngin an beimindong rangin nin mindon mini? Ni thei no ni! Hannirese, an kôm renga moipumapa an tuong pai pe nikhuo la tung ata, ma tikin chu bu la ngêi an tih. \p \v 16 “Tutên puon muruo hah puon thar hâr leh chitpho ngâi mak ngeia, puon thar hah inchirup ata, puon an ongna hah manêkin lien uol nôk atih. \v 17 Tutên uain thar savun ûm muruoa thun ngâi mak ngeia, thun ngân senla, uain thar han savun ûm hah mûtkhoi ata, uain le savun ûm hah mangnaboi chang atih. Manêkin chu uain thar chu savun ûm thara an thuna, an ruonin asa ngâi a tia.” \s Zairus nâinupang le Jisua puonmor tôn nuvengte \r (Mk 5:21-43; Luk 8:40-56) \p \v 18 Jisua'n hi chong hih a misîr lâitakin, Juda ruoipu inkhat a honga, a makunga, khûkinbilin a kôm han, “Ka nâinupang atûn renghan a thia; aniatachu hong inla, a chunga nu kut minngam inla, hong ring nôk a tih,” a tia. \p \v 19 Masikin Jisua ânthoia male a jûia, a ruoisingei khom ama leh an se sa. \p \v 20 Nuvengte inkhat kum sômleinik hulloia damloinu han Jisua nûka a honga male a puonmor a tôna. \v 21 Amanu nanâkin “A puon morte luo khom tôn inlang chu dam kelen ki tih,” a tia. \p \v 22 Jisua ânhei titira male amanu hah a mua, a kôm, “Ka nâinupang rathanngam takin om roh! na taksônna hih na dampuina ani,” a tia. Ha mit misim kongkâr han nuvengtenu hah a hong dam zoi. \p \v 23 Hanchu, Jisua hah ruoipu ina han a lûta. Berlem tum ngâi ngei le mithi-uop mipui kuorchok omngei hah ava mûn chu an kôm han, \v 24 nin rêngin “Jôkpai roi! Nupangte hih athi nimaka, a in kêng!” a tia. Hanchu anni han ama hah an munuisana. \v 25 Hannirese, mipui ngei an notpai ngei suole harenghan, Jisua hah nupangte omna khâltana han a lûta a kut a sûr pea nupangte hah a hon thoi zoi. \v 26 Ma roi hah ma ram pumpuia han ânthang zit zoi. \s Jisua'n mitcho inik a mindam \p \v 27 Jisua'n ma mun hah a mâka, ava sên chu mitcho inikin an jûia, “David Nâipasal, inrieng mi mu roh!” tiin ân in-ieka. \p \v 28 Jisua insûnga a lûtin chu, mitcho inik ngei hah a kôm an honga, male Jisua'n an kôm, “Nangni mindam thei ki tih, ti nin iem mo?” tiin a rekel ngeia. \p “O kin iem, Pu!” tiin an thuona. \p \v 29 Male Jisua'n an mitngei a tôna, an kôm, “Nin iem anghan nin chunga tung rese!” a tia. \v 30 Hanchu an mit ahong vâr pe ngei zoi. Jisua'n, “Mahi tute kôm ril no roi!” tiin chong a be ngei sabaka. \p \v 31 Hannirese, anni ngei hah an sea, ma ram pumpuia han Jisua chungroi hah an va mazarzit zoi ani. \s Jisua'n pasal chong theiloi a mindam \p \v 32 Ha mingei hah an mâkin chu, mi senkhat ramkhori sûr chong theiloi inkhat Jisua kôm an hong tuonga. \v 33 Aniatachu ramkhori hah notpai ani suole, harenghan ma miriem hah a hong chong thei zoia, mi murdi'n an kamâm sabak zoi. “Israelngei lâia hima anga mi reng hih la mu ngâi mak me!” an tia. \p \v 34 Aniatachu Phariseengeiin chu, “Ramkhoringei an ulientakpa'n kêng Jisua hih ramkhori rujûl theina ranak a pêk ani hi,”\x - \xo 9:34: \xo*\xt Mat 10:5; 12:24; Mk 3:22; Luk 11:15\xt*\x* an tia. \s Jisua'n mipui ngei inriengmuna a dôn \p \v 35 Jisua'n khopuingei le khuo chîn ngeia a chai titira. Synagog inngeia a minchua, Rêngram Thurchi Sa a misîra, damloi murdi le natna jât tamtakngei a mindama.\x - \xo 9:35: \xo*\xt Mat 4:23; Mk 1:39; Luk 4:44\xt*\x* \v 36 \x - \xo 9:36: \xo*\xt Tel 27:17; 1 Rêng 22:17; 2 Rich 18:16; Ezek 34:5; Mk 6:34\xt*\x* Mipui ngei hah a mûn chu, a mulungrîla anni ngei inriengmunân a sipa, belringei ahôlpu boi angin, kângdoiin le san rang boiin an om anni sikin. \v 37 Masikin a ruoisingei kôm han, “Bu ât rang chu atam sabaka, aniatachu, a mintûp ranga sinthopungei chu tômte an ni.\x - \xo 9:37-38: \xo*\xt Luk 10:2\xt*\x* \v 38 Masikin a bu ât ranga sinthopu ngei a juongtîrna rangin bu pumapa kôm han chubai tho roi,” a ti. \c 10 \s Tîrton sômleinik ngei \r (Mk 3:13-19; Luk 6:12-16) \p \v 1 Jisua'n a ruoisi sômleinik ngei hah a koitûp ngeia, ratha saloi ngei rujûlpai theina le damloina le ri murdi mindam theina ranak a pêk ngeia. \v 2 Tîrton sômleinik ngei riming chu hi ngei hih an ni: Amotontaka Simon (Peter an ti) le a nâipa Andrew; Jebedee nâipasal inik Jacob le a nâipa John, \v 3 Philip le Bartholomew; Thomas le chôiruol rusuongpu Mathew; Alphaeus nâipasal Jacob le Thaddaeus; \v 4 Canan mi Simon le a minsûrpu Judas Iscariot ngei an ni. \s Sômleinik ngei an sintho rang \r (Mk 6:7-13; Luk 9:1-6) \p \v 5 Hi miriem sômleinik ngei hih Jisua'n a tîr ngeia, an kôm hi angin a ril ngeia: “Jentailngei rama le Samari mingei khopuingeia chu se no roi. \v 6 Manêkin, Israel mingei lâia belri inmangngei kôm nin se rang ani. \v 7 Se ungla, ‘Invân Rêngram chu anâi zoi!’ \x - \xo 10:7-15: \xo*\xt Luk 10:4-12\xt*\x* tiin va misîr roi. \v 8 Damloingei mindam ungla, athi ngei kaithoi ungla, aphârngei minthieng ungla, ramkhoringei rujûlpai roi. Manboia nin man ania, manboi nanâkin pêk roi. \v 9 Nin pepa rângkachak sumdâr mo, ruphâi mo, sumsen mo chôi no roi; \v 10 nin chaina rangin cholite mo, kancholi bob mo, kekok bob mo, khiengrol bob mo chôi no roi. Sinthopungei chu an nângngei hah pêk rang ani.\x - \xo 10:10: \xo*\xt 1 Kor 9:14; 1 Tim 5:18\xt*\x* \p \v 11 “Khopuia mo, khochinna mo nin lûtin nangni mintung rang nuoma nangni lei phâm mi rok ungla, ma mun hah nin mâknôk mâka chu ama kôm han om tit roi. \v 12 Insûng nin lûtin chu, ‘Nin chunga rathanngamna om rese,’ ti roi. \v 13 Ma ina omngei han nangni an lei modômin chu nin rathanngamna chibaimûkna hah an chunga tung rese; hannirese nangni an lei modôm nôn chu nin chibai chongbâi hah lâk mikhîr nôk roi. \v 14 Male, kho in khoma, kho khuo khoma nangni an lei phâm noa, nin chong an rangâi nôn chu ma mun hah mâkrak ungla, nin kea pildi hah không mathâk roi.\x - \xo 10:14: \xo*\xt Sin 13:51\xt*\x* \v 15 Adiktakin nangni ki ril, Roijêk Nikhuon chu ha khopuia mingei tuong rang nêkin chu Pathien'n Sodom le Gomora khopuia mingei tuong rang chu inriengmuna minlang uol a tih!” \x - \xo 10:15: \xo*\xt Mat 11:24; Aph 19:24-28\xt*\x* \s Nuomlonangei hongtung rang \r (Mk 13:9-13; Luk 21:12-17) \p \v 16 “Rangâi roi! Melang pâl kâra belri om angin nangni ki tîr ani. Murûlngei anghan vârin le vasu-ngei anghan nuninêmin nin om ngêt rang ani.\x - \xo 10:16: \xo*\xt Luk 10:3\xt*\x* \v 17 Aniatachu indîn roi, nangni sûra, roijêknamuna nangni tuonga, synagog inngeia nangni vîk rang an om rang sikin.\x - \xo 10:17-20: \xo*\xt Mk 13:9-11; Luk 12:11-12; 21:12-15\xt*\x* \v 18 Keima sika roijêkpungei le rêngngei makunga lân ding nin tih, anni le Jentailngei Thurchi Sa nin misîr pe ngei theina rangin. \v 19 Nin chung roijêk ranga nangni an tuong tika, imo nin ti rang aninônchu kho angin mo nin ti rang lei mindonin nan kângmindoi no roi; azora ahong tungin chu nin ti rang hah pêkin om nin tih. \v 20 Chong nin ti rang ngei hah nangni nin chong nino nia; nin Pa Ratha renga juongin nangnia a chong rang ani. \p \v 21 “Miriemngeiin an lâibungngei nanâk khom that rangin la minsûr an ta, ma angdên han pangei khomin an nâingei la minsûr sâng an ta; nâingei khomin an nulepangei doi an ta male that ngei an tih.\x - \xo 10:21: \xo*\xt Mk 13:12; Luk 21:16\xt*\x* \v 22 Keima sikin mitinin nangni mumâk an tih. Aniatachu tukhom among dêna tuongdierpu chu sanminringin om an tih.\x - \xo 10:22: \xo*\xt Mat 24:9,13; Mk 13:13; Luk 21:17\xt*\x* \v 23 Khopui inkhata an nuom nangni an lôn chu khopui danga rotpat roi. Adiktakin nangni ki ril, Miriem Nâipasal a juong mân Israel rama khopuingei murdia nin sintho zoi no tunui. \p \v 24 “Inchulâi hah a minchupu nêkin lien uol mak; suok khom a pu nêkin lien uol mak.\x - \xo 10:24: \xo*\xt Luk 6:40; Joh 13:16; 15:20\xt*\x* \v 25 Masikin inchulâi hah a minchupu angin hong om rang hah a mulung a minchuk rang ani, tîrlâm khom a pu angin hong om rang hah a mulung achuk rang ani. In pumapa luo Beelzebul, tiin an koiin te, a in mingei vang chu khodôra riming saloi uolin mo an koi rang ni zoi!” \x - \xo 10:25: \xo*\xt Mat 9:34; 12:24; Mk 3:22; Luk 11:15\xt*\x* \s Tumo chiruo \r (Luk 12:2-7) \p \v 26 “Masikin miriemngei hah chi no roi. Atûna thupa om murdi lân lang let ata, ippa om murdi la phuong nîng atih.\x - \xo 10:26: \xo*\xt Mk 4:22; Luk 8:17\xt*\x* \v 27 Ajînga nangni ki ril hih sûnkhovâra misîr ungla, kuor kunga nin riet hih inchungsîpa chuongin tânghâi roi. \v 28 Taksa thata ratha that theiloi ngei chu chi no ungla; manêk han Pathien meidîla taksa le ratha anruona that theipu hah chi roi. \v 29 Invâ inik poisakhatin nin rochôk thei, nikhomrese, an lâia inkhat luo nin Pa rachamin ninôn chu pilchunga tak noni ngei. \v 30 Ma anghan nangni rang khom nin samsang tena khom tellet kêng ani. \v 31 Masikin chi no roi; invâ tamtakngei nêkin nin lût uol ok kêng! \s Khrista thop le heng \r (Luk 12:8-9) \p \v 32 “Tutu loko rieta ni thop kai chu kei khom invâna ka pa makunga thop ki tih. \v 33 Aniatachu tutu loko rieta ni heng kai chu invâna ka Pa makunga heng ki tih.\x - \xo 10:33: \xo*\xt 2 Tim 2:12\xt*\x* \s Inngêina niloiin, khandai minlêng rang roi \r (Luk 12:51-53; 14:26-27) \p \v 34 “Rammuola hin inngêina minlêng ranga juongin mi mindon no roi. Inngêina minlêng ranga juong ni mu unga, khandai minlêng ranga juong kêng ki ni. \v 35 Nâipasalngeiin an pangei mindoi rang, nâinupangngeiin an nungei mindoi rang, moi ngeiin an tarpingei mindoi ranga juong kêng ki ni;\x - \xo 10:35-36: \xo*\xt Mic 7:6\xt*\x* \v 36 na râl saloitakngei chu ni insûng mingei nanâk nîng an tih. \p \v 37 “Tutu keima nêka an nungei mo, an pangei mo lungkham uol ngei chu ku ruoisi rangin chuk mak ngei; tutu keima nêka an nâipasalngei mo, an nâinupangngei mo lungkham uol ngei chu ka ruoisi rangin chuk mak ngei. \v 38 Tutu an khros ruputa ku nûk jûiloi ngei chu ku ruoisi rangin chuk mak ngei.\x - \xo 10:38: \xo*\xt Mat 16:24; Mk 8:34; Luk 9:23\xt*\x* \v 39 Tutu an ringna man rang bôk ngei kaiin chu machân an ta; aniatachu, keima rang sika an ringna machân ngei kaiin chu man uol an tih.\x - \xo 10:39: \xo*\xt Mat 16:25; Mk 8:35; Luk 9:24; 17:33; Joh 12:25\xt*\x* \s Râisânmanngei \r (Mk 9:41) \p \v 40 “Tukhom nangni modôm chu keima ni modôm ani, tukhom keima ni pom chu mitîrpu a pom ani.\x - \xo 10:40: \xo*\xt Mk 9:37; Luk 9:48; 10:16; Joh 13:20\xt*\x* \v 41 Tukhom Pathien tîrlam hah Pathien tîrlam anina sikin a lei modômin chu Pathien tîrlam, râisânman chang sâng a tih. Tukhom misa hah misa anina sikin a lei pomin chu misa râisânman chang sâng a tih. \v 42 Tukhom ku nûkjûi ngei lâia a chîntak khom ka ruoisi anina sikin tuidâi kilât khat khom lei min nêk chu, nangni ki ril, râisânman chu man ngêt a tih,” a tia. \c 11 \s Baptispu John renga tîrlamngei \r (Luk 7:18-35) \p \v 1 Jisua'n hi rilnangei hih a ruoisi sômleinik ngei kôm a pêk suolechu, ma mun hah a mâka, male a revêla khopuingeia minchu rang le thurchi misîr rangin a se zoia. \p \v 2 Baptispu John'n Jisua sintho ngei hah jêl ina a lei rietin chu, a ruoisingei senkhat Jisua kôm a tîra. \v 3 Jisua kôm han, “Ni ril roh, ‘John'n a juong rangpu a ti hah nini mo?’ Aninônchu mi dang kin la sabei rang mo?” tiin an rekela. \p \v 4 Jisua'n an kôm, “Se nôk ungla, neinun nin mu le nin riet ngei hih John kôm va ril roi: \v 5 mitcho ngeiin an mu thei zoi, kholrangeiin an lôn thei zoi, vun ri saloitak ngei minthieng ani zoi,\f + \fr 11:5: \fr*\fk minthieng: \fk*\ft 8:2 en roh.\ft*\f* kuorsêtngei khom an riet thei zoi, athi ngei minring nôk ani zoi, inriengngei kôm Thurchi Sa misîr ani zoi.\x - \xo 11:5: \xo*\xt Isa 35:5,6; 61:1\xt*\x* \v 6 Tutu ku chungroia mulungokchâna neiloi ngei chu satvur an ni!” tiin a ani thuon ngeia. \p \v 7 John ruoisingei hah an se nôkin chu, Jisu a'n lokongei kôm han John chungroi a misîra: “John kôm ramchâra nin se lâihan imo mu rangin nin sabei ha? Phâivuo'n sûlngei asêm minkûm hah mo? \v 8 Imo en rangin nin se? Mi puon innêmngei leh invo mo? Ma anga ânvo ngâi mingei chu rêng-ina kêng an om ngâi! \v 9 Ni ril roi, imo en rangin nin se? Dêipu mo? Ani tatak, aniatachu, dêipu nêka lien uol ok nin mu hi te. \v 10 John chungroi rang hi kêng Pathien Lekhabu'n, ‘Pathien'n ki tîrlam no motona na lampui mo-ong rangin tîr ki tih,’\x - \xo 11:10: \xo*\xt Mal 3:1\xt*\x* a lei ti hah ani. \v 11 Adiktakin nangni ki ti, Baptispu John nêka lien uol tute lân zir ngâi mak ngei. Hannirese, invân Rêngrama a chintakpu khom John nêkin chu alien uol ani. \v 12 Baptispu John'n a thurchi a misîr lâi renga aviensûn tena invân Rêngram chu rangrâta doina ngei atuong ngâia,\f + \fr 11:12: \fr*\fq rangrâta doina ngei atuong ngâia; \fq*\ft aninônchu \ft*\fqa rangrâtin hong omin.\fqa*\f* mi tukdullien ngeiin ma ram hah lâk rang an pût ngâi.\x - \xo 11:12-13: \xo*\xt Luk 16:16\xt*\x* \v 13 Dêipungei murdi le Moses Balam chong han John juong om dênin, Rêngram Thurchi an misîra; \v 14 an thurchi misîr nin iem nuomin chu, a juong rang chongphuonga lei om chu, John hih Elijah ani.\x - \xo 11:14: \xo*\xt Mal 4:5; Mat 17:10-13; Mk 9:11-13\xt*\x* \v 15 Hanchu, kuor nin dônin chu rangai roi! \p \v 16 “Atûn lâia thoitharngei hih ile mo ki mintêk rang? Nâipangngei bazar muna insungngei angin an ni, pâl khatin pâl dangngei an mi-ieaka, \v 17 ‘Inneina miringhoi nangni kin tum pea, aniatachu, lâm mak cheia! Chûlna la kin tho khomin chap mak chei!’ \v 18 John a juong lâihan bu a ngêia, uain nêk maka, mitinin, ‘Ama chu ramkhori sûr kêng an tia!’ \v 19 Miriem Nâipasal chu a juonga, a sâka, a nêka, mitinin, ‘Hi mi hih en ta u! Bu mudupa le uain mudupa, sum rusuongngei leh midikloi ngei malpa so!’ an tia. Nikhomrese, Pathien vârna chu adik iti a mara han minlangin aom ani,” a tia. \s A iemloi khopuingei \r (Luk 10:13-15) \p \v 20 Jisua'n sininkhêl a thona khopuingeia mingei han an nunsienangei renga inhei mak ngeia, masikin ha khopuingei hah a ngo ngeia. \v 21 “Korazin, nu chungroi arik bah na! Bethsaida, khom nu chungroi arik bah na! Nangnia sininkhêl sina omngei hah Tyre le Sidon'a lei sin nisenla chu, ma taka mingei han an nunsiena ngei renga an inhei minlangnân thoilapuon insilin ruvuta an inbuolna sôt atih zoi!\x - \xo 11:21: \xo*\xt Isa 23:1-18; Ezek 26:1—28:26; Joel 3:4-8; Amos 1:9-10; Zak 9:2-4\xt*\x* \v 22 Adiktakin nangni ki ril, Roijêk Nikhuon chu Pathien'n nangni nêkin chu Tyre le Sidon mingei chunga mulungjûrpuina minlang uol atih! \v 23 Nangma, Capernaum rang khom! nangma nethenin invân dênin indomsâng rang nu nuom mini? Meidîla vôrpai nîng ni tih! Nu sûnga sininkhêl sina omngei hah Sodom'a lei sin nisenla chu aviensûn tena hin la om tit atih!\x - \xo 11:23: \xo*\xt Isa 14:13-15; Aph 19:24-28\xt*\x* \v 24 Nang ki ril, Roijêk Nikhuon chu Pathien'n nangma nêkin chu Sodom chunga mulungjûrpuina minlang uol atih!”\x - \xo 11:24: \xo*\xt Mat 10:15; Luk 10:12\xt*\x* a tia. \s Ko kôm hong ungla inngam roi \r (Luk 10:21-22) \p \v 25 Ma zora lâihan Jisua'n, “Pa, invân le pilchung Pumapa! mivâr, mitheingei kôma ni ip hah mi inmôlngei kôm ni minlang sikin no kôm râisânchong ki ril. \v 26 Ani, Pa, ma anga hongni rang hah nu lungdo tak ani. \p \v 27 “Neinunngei murdi ka Pa'n ni pêk zoi. Pa tiloiin chu tutên Nâipasal hah riet mak ngei, male Nâipasal tiloiin chu tutên Pa khom riet mak ngei, Nâipasalin ân phuongna ranga a thang ngeia tiloiin chu.\x - \xo 11:27: \xo*\xt Joh 3:35; 1:18; 10:15\xt*\x* \p \v 28 “Nangni, puok rik pêla sôlngei, nin rêngin ko kôm hong ungla, keima'n inngamna nangni pêk ki tih. \v 29 Ki ringkol lâk ungla pêl roi, male ko kôm inchû roi, ratha han nuninnêm tak le rangâiinchîn tak ki ni sikin; inngamna man nin tih.\x - \xo 11:29: \xo*\xt Jer 6:16\xt*\x* \v 30 Ki ringkol nangni ke pêk rang chu apêl ahoia, ku puok khom ajânghiei ani,” a tia. \c 12 \s Sabbathni chungroia chongrekel \r (Mk 2:23-28; Luk 6:1-5) \p \v 1 Sûn sôtbâkloi suolechu Sabbathnin Jisua bubilngeia a lôna. A ruoisingei an von achâma, masikin buvûingei chinin an chipa.\x - \xo 12:1: \xo*\xt Bal 23:25\xt*\x* \v 2 Phariseengeiin an mu'n chu, Jisua kôm, “En ta, Sabbathnia nu ruoisingeiin an tho hih ei Balamin ai khap ani!” an tia. \p \v 3 Jisua'n an kôm, “David le a mingeiin an vonchâm lâia an tho hah nin la pore tet ngâiloi mo?\x - \xo 12:3,4: \xo*\xt 1 Sam 21:1-6\xt*\x* \v 4 Ama hah Pathien ina a lûta, ama le a mingeiin Pathien kôma pêksai vâipôl, an sâk ranga Balamin ai khap ochaingei vaiin an sâk ranga phala omngâi vâipôl hah an sâk ani.\x - \xo 12:4: \xo*\xt Och 24:9\xt*\x* \v 5 Aninônchu, adiktakin Sabbathni racham ochai Biekina omngâi ngeiin Sabbathni balam an minchâi ngâia, hannoma, theiloiintum\x - \xo 12:5: \xo*\xt Tel 28:9-10\xt*\x* ngâi mak ngei ti Moses Balam lekhabu nin la pore loi mo? \v 6 Nangni ki ril, mahin neinun imini Biekin nêka roiinpui uol aom. \v 7 Pathien lekhabu'n, ‘Inbôlna nuom mu-unga moroina kêng ku nuom,’ ai ti hih a omtie nin riet minthâr tatak nisenla chu minchâinaboi mingei hah theiloi mintum no tunui;\x - \xo 12:7: \xo*\xt Mat 9:13; Hos 6:6\xt*\x* \v 8 Miriem Nâipasal hih Sabbathni Pumapa ani sikin,” a tia. \s Jisua'n pasal kut kângkhat phalkhatthi a mindam \r (Mk 3:1-6; Luk 6:6-11) \p \v 9 Jisua'n ha mun hah mâkin synagog ina a lûta, \v 10 mahan mi inkhat kut phalkhatthi alei oma. Mi senkhat Jisua a tho minchâi tia nôn nuom ngei an lei om sa, masikin anni han a kôm, “Sabbathnia mi mindam hih ei Balamin a khap mo?” tiin an rekela. \p \v 11 Jisua'n an kôm, “Nin lâia tumakhatin belri inkhat dôn senla male Sabbathni han khur inthûka tâk pe senla, juong rûtin nin kelsuo loi rang mo?\x - \xo 12:11: \xo*\xt Luk 14:5\xt*\x* \v 12 Miriem chu belri nêkin a lut uol ok ani! Masikin, Sabbathnia tumini san rangin ei Balamin mi phal ani,” tiin a thuona. \v 13 Male kut phalkhatthipa kôm han, “Nu kut phar roh,” a tipea. \p A kut a phara, kângkhat tienga angin a hong dam phar zoi. \v 14 Hanchu Phariseengei hah an rota male Jisua that rangtie an mintuo zoi. \s Pathien tîrlâm thang \p \v 15 An that rangtie an phan chungroi hah Jisua'n a rietin chu ha mun renga hah a rota; lokongeiin a nûk an jûi zoi. Damloi ngei murdi a mindam ngeia \v 16 male ama chungroi tute kôm misîr loi rangin chong a pêk ngeia. \v 17 Masikin, Pathien'n dêipu Isaiah kôma alei ti hah ajuong tung adik theina rangin mahi a tho ani: \q1 \v 18 “Mahi ki tîrlâm, ka thangsaipu hah,\x - \xo 12:18-21: \xo*\xt Isa 42:1-4 (LXX)\xt*\x* \q2 ku lungkhampu, le a chunga ku mulungtâiriempu hah ani. \q1 A chunga ka ratha tîr ka ta, \q2 male ama'n namtinngei kôm ko roijêkna phuong a tih. \q1 \v 19 Ama chu makhal nonia, hanchu in-iek uol nonia; \q2 aninônchu lamlienngeia khom ruhulum tho noni. \q1 \v 20 Ama'n sûl ânkûichara om hah khiekpai nonia, \q2 hanchu châti athi vavâng hah khom thatrip no nih. \q1 Roijêkdikna han a zoi mâka chu khan tit a ta, \q2 \v 21 male mingei murdi'n ama chunga han an sabeina minngam an tih.” \s Jisua le Beelzebul \r (Mk 3:20-30; Luk 11:14-23) \p \v 22 Hanchu mi senkhat ngeiin Jisua kôm han mi inkhat a mitcho le ramkhori sûr sikin chong theiloi an hong tuonga. Jisua'n ama hah a mindama, masikin ama hah a chong theia, a mu thei zoi ani. \v 23 Jisua sintho hah lokongei murdi'n an kamâm sabaka, “Ama hih David Nâipasal ni thei ni mo?” tiin an rekela. \p \v 24 Maha Phariseengeiin an rietin chu, “Hi mi hin ramkhoringei a rujûl theina chu an rêngpa Beelzebul'n ranak a pêk sikin ani,”\x - \xo 12:24: \xo*\xt Mat 9:34; 10:25\xt*\x* tiin chong an mele. \p \v 25 Jisua'n imo an mindon hah a rieta, masikin an kôm, “Kho ram khom apâlpâlin an insema an indoi inlômin chu sôi ngâi mak. Kho khopui khom, aninônchu insûngmingei khom apâlpâlin an insenna an indoi inlômin chu an inlet rang ani. \v 26 Masikin soitan rama khom pâl khatin pâl dang an doiin chu, pâl an insen tina nîng ata, male ânlet kelen rang ani! \v 27 Beelzebul'n ranak ni pêk sikin ramkhori ngei ku rujûl thei nin tia. Asa, nônchu, nin nûkjûi ngei hah tumo ranak a pêk ngeia anni ngei han an rujûlpai ngâi? Nin nûkjûingei nanâkin an lei tho ngâi han nin tho minchâina a minlang ani! \v 28 Nimak, mahi Beelzebul nimaka, Pathien Ratha kêng ramkhori rujûlpai theina ranak ni pêk, mahin Pathien Rêngram nin kôm a juong tung zoi ti a minlang ani. \p \v 29 “Tutên mi rât ina lûtin a neinunngei lâk pe thei no nih, mi rât hah a khit bak nônchu; hanchu a in hah minram pe thei a tih. \p \v 30 “Tutu keima ranga niloi kai chu atatakin mi doi ani; tutu a mintûp ni sanloipu chu ataktakin chekaminchâi ani.\x - \xo 12:30: \xo*\xt Mk 9:40\xt*\x* \v 31 Masikin nangni ki ril, mingei an sietna murdi le Pathien doia asaloi an ti ngei murdi chu ngâidam thei nîng ata;\f + \fr 12:31 \fr*\fq asaloi an ti ngei; \fq*\ft nônchu \ft*\fq Pathien doia asaloi an ti ngei.\fq*\f* aniatachu, Ratha Inthieng doia asaloi an ti ngei chu ngâidam nino nih. \v 32 Tutu Miriem Nâipasal doia asaloi an ti ngei chu ngâidam thei nîng ata; aniatachu, tutu Ratha Inthieng doia asaloi an ti ngei chu atûn le tuonsôtin ngâidam nino nih.\x - \xo 12:32: \xo*\xt Luk 12:10\xt*\x* \s Thingkung le amara \r (Luk 6:43-45) \p \v 33 “Mara sa dôn rangin chu thingkung adam nin dôn ngêt anâng; thingkung damloi nin dônin chu mara saloi dôn nin tih. Thingkung chu a marân riet thei ani.\x - \xo 12:33: \xo*\xt Mat 7:20; Luk 6:44\xt*\x* \v 34 Murûlngei nangni asaloi lei ni chienin kho-angin mo chongsa nin tho thei ranga? Mulung sûnga sipa liem hah kêng bâiin ai suo ngâi ani.\x - \xo 12:34: \xo*\xt Mat 3:7; 23:33; 15:18; Luk 3:7; 6:45\xt*\x* \v 35 Mi sân a rochonkok renga neinun sa a kaisuo ngâia; mi saloiin chu a rochonkoka neinun saloi a kaisuo ngâi. \p \v 36 “Nangni ki ril, Roijêk Nikhuon chu mitinin chongkâmboi an tho ngei hah la misîr let an tih. \v 37 Minchâinaboi mo ni ni aninônchu theiloiintum mo ni ni minthârna rangin no chongngei hah mangin nu chungroi jêk nîng atih.” \s Sininkhêl tho rang an zong \r (Mk 8:11-12; Luk 11:29-32) \p \v 38 Hanchu Balam minchupu senkhat le Pharisee senkhat ngeiin a kôm, “Minchupu, sininkhêl no tho mu rang kin nuom,”\x - \xo 12:38: \xo*\xt Mat 16:1; Mk 8:11; Luk 11:16\xt*\x* an tia. \p \v 39 Jisua jâminzalin an kôm, “Atûnlâia mingei idôrtaka saloi le Pathien dônloi mo nin ni zoi!” Sininkhêl tho rangin mi nin ngêna? Nimak! Dêipu Jonah sininkhêl tho tiloiin chu sininkhêl dang nangni pêk ni no nih.\x - \xo 12:39: \xo*\xt Mat 16:4; Mk 8:12\xt*\x* \v 40 Jonah hah sûnthum jân thum ngapui vonsûnga a oma, ma angdên han Miriem Nâipasal hih sûnthum jân thum pil inthûk sûnga aom rang ani.\x - \xo 12:40: \xo*\xt Jon 1:17\xt*\x* \v 41 Roijêk Nikhuon chu Nineveh mingei hah inding an ta, nangni nôn an tih; anni chu Jonah thurchi misîr an rieta; an sietnangei renga an inhei sikin; male nangni ki ril, Jonah nêka lien uol mahin aom!\x - \xo 12:41: \xo*\xt Jon 3:5\xt*\x* \v 42 Roijêk Nikhuon chu Rêngnu Sheba hah inding a ta, nangni nôn a tih, Rêng Solomon vâr minchûna rangâi rangin a ram latak renga a hong sikin; adiktakin nangni ki ril, Solomon nêka lien uol mahin aom!\x - \xo 12:42: \xo*\xt 1 Rêng 10:1-10; 2 Rich 9:1-12\xt*\x* \s Ratha saloi hongkîr nôk \r (Luk 11:24-26) \p \v 43 “Ratha saloi hah mi sûng renga a jôkin chu inngâmna mun rokin tui boina rama a chai titira, aman loi tika chu, \v 44 ‘ki ina kîr nôk ki tih’ a tia. Hanchu a kîr nôka, a in atongrieiin, phiet minsâivarin, le cherêl irin ava mua. \v 45 Hanchu, a jôkpaia ratha dang sari ama nêka puoloi uol a hong tuong ngeia, mahan an lûta, an om zoi. Masuole chu ha miriem nunchan hah aphuta nêkin a puoloi uol ok zoi. Hima ang hin atûnlâia mi saloi ngei chunga ala tung rang ani,” a tia. \s Jisua nû le lâibungngei \r (Mk 3:31-35; Luk 8:19-21) \p \v 46 Mipui ngei kôm han Jisua ala chong lâitakin, a nû le lâibungngei an hong tunga. Ama chongpui nuomin, pêntieng an indinga. \v 47 Masikin ha muna mi inkhatin a kôm, “En ta, nu nû le na lâibungngei nang chongpui rang an nuoma pêntieng nang an ngâk,”\f + \fr 12:47: \fr*\ft Miziek senkhatngei chu arachang 47 hi dôn mak ngei.\ft*\f* a ti pea. \p \v 48 Jisua'n a kôm, “Tumo ku nû? Tumo ka lâibungngei?” tiin a thuona. \v 49 Male a ruoisingei tieng a khînna, “En roi! Hi ngei hih ku nû le ka lâibungngei an ni! \v 50 Tutu invâna Ka Pa lungdo sinngei hih ka lâibungngei, ka sarnungei, ku nû ngei an ni,” a tia. \c 13 \s Sachirethepa chongmintêk \r (Mk 4:1-9; Luk 8:4-8) \p \v 1 Mani sûn nanâk han Jisua hah in mâkin dîl rakham tieng a sea, mahan minchu rangin ânsunga. \v 2 Loko ahong intûp hah an tamrai sikin rukuonga ânsunga, loko ngei chu dîl rakhama an indinga.\x - \xo 13:2: \xo*\xt Luk 5:1-3\xt*\x* \v 3 Chongmintêkngei mangin neinun tamtak a misîr pe ngei. \p “Rangai ta u, voikhat chu mi inkhatin burît rangin a sea. \v 4 Loilâia sachi a rethea, senkhat lampui kôla achula, vâ ngei an honga an sâkripa. \v 5 Senkhat lungpherpha chunga pil inphânna achula, pil abitloi sikin a hongkei kelena. \v 6 Aniatachu nisa ahôn sânga, alumin bukung innoinarte hah a em minthêma, aruzung mathâk hah ânthûkpe loi sikin achârrip zoi. \v 7 Sachi senkhatngei chu riling râng kâra achula, riling hah ahong insôna, adîp min mang riei zoi. \v 8 Aniatachu, senkhat chu pil sana achula, senkhat razan, senkhat sômrukin, senkhat sômthumin ahong inra zoi.” \p \v 9 Male Jisua'n chongkhârnan an kôm, “Kuor nin dônin chu rangâi roi!” a tia. \s Chongmintêkngei neinunkhîn \r (Mk 4:10-12; Luk 8:9-10) \p \v 10 Hanchu ruoisingei hah Jisua kôm an honga, mipui ngei kôm thurchi ni misîrin “Ithomo chongmintêk na mang ngâia?” tiin an rekela. \p \v 11 Jisua'n an kôm, “Invân Rêngram chonginthup roia rietna chu nin kôm pêk ani zoia, midang ngei kôm chu pêk nimak. \v 12 Tukhom neinun imini a dônsai kai chu pêk sa nîng ata, masikin ahundôr nêka tam dôn a tih; hannirese tukhom neinun ite dônloi chu a dônsai te hah khom lâk pe rip nîng a tih.\x - \xo 13:12: \xo*\xt Mat 25:29; Mk 4:25; Luk 8:18; 19:26\xt*\x* \v 13 An kôm chongmintêk manga ko chongpui ngei ngâina abitak chu an ena an mu loina rang, le an rangâia, aniatachu an rietthei loina ranga ani. \v 14 Masikin dêipu Isaiah lei ril hah an chunga ahong tung ani:\x - \xo 13:14-15: \xo*\xt Isa 6:9-10 (LXX)\xt*\x* \q1 ‘Hi mingei hin rangâi an ta aniatachu rietthei noni ngei; \q2 en, en an ta aniatachu mu thei noni ngeia, \q1 \v 15 an mulungngei alên môl zoia, \q2 an kuorngei an lei min sêt zoia, \q2 male an mitngei khom an lei sîng zoi sikin. \q1 Ninosenla, chu an mitin mûng an ta, \q2 an kuorin riet an ta, \q2 an mulungbôk ngeiin rietthei an ta, \q1 Pathien'n, ko kôm an hon heia, \q2 ke lei mindam ngei duoi mo tâk,’ a tia. \p \v 16 “Nangni rangin, idôra satvur mo nin ni zoi! Nin mitin a mua, nin kuorin a riet ani.\x - \xo 13:16-17: \xo*\xt Luk 10:23-24\xt*\x* \v 17 Adiktakin nangni ki ril, nin mu hih dêipu tamtakngei le Pathien mi tam takngei mu rang an nuom sabaka, aniatachu mu thei mak ngei, nin riet khom hih a riet an nuom sabaka, hannirese riet thei mak ngei ani.” \s Jisua'n sachirethepa chongmintêk a rilminthâr \r (Mk 4:13-20; Luk 8:11-15) \p \v 18 “Hanchu, rangâi ungla, sachirethepa chongmintêk omtie hih inchu roi. \v 19 Tutu khom Rêngram thurchi rieta, aniatachu rietminthârna dônloi chu sachi lampui kôla chul angin an ni. Misie hah a honga, an mulungrîla rethea om hah a lâkpai pe ngei ngâi. \v 20 Sachi lungpherpha chunga pil inphânna chul chu thurchi hah a riet lehan râisântaka pom kelen ngei hih an ni. \v 21 Aniatachu ruzung inthûk amathâk loi sikin om sôt ngâi maka; ma thurchi sikin imokhat intakna mini nuomlona mini ahong om tena chu an mâk nôk kelen ngâi. \v 22 Sachi, riling râng kâra chul chu thurchi lei rietsai ngei an ni; hannirese hi taksa ringnuna hoina le nei rang nuomna roia kangdôina ngeiin chongtak hah adîpa, mara dôn ngâi mak ngei. \v 23 Hanchu sachi pil sana chul chu thurchi hah an rieta, male a rietthei ngei hah an ni. An mara ngei senkhat razan, senkhat sômrukin, senkhat sômthumin an hong pung ngâi,” a tia. \s Bu rotholngei chongmintêk \p \v 24 Jisua'n chongmintêk dang a rilngei nôka: “Invân Rêngram chu ma ang hin ani. Mi inkhatin a loia sachi sa rethepa leh mintêk ani. \v 25 Jân khat chu mi an inriei suole, a râl ahonga, bu lâia han bu rothol arthea, a rotpat nôka. \v 26 Hanchu bu hah a hong mônga, ahong vuiin chu bu rothol khom ahong inlang sa zoi. \v 27 Loi pumapa tîrlâmngei hah an honga, a kôm, ‘Pu, no loia sachi sa nerthe hah; bu rothol so kho renga hong om mini?’ an tia. \v 28 Ama'n an kôm, ‘mahah chu râlngei lei tho kêng,’ tiin a thuona. Anni han, ‘bu rotholngei so va chuon unglang nu nuom mo?’ tiin an rekela. \v 29 ‘Nâng mak,’ bu rothol nin chuonin chu butak khom nin phôidelsa rang kêng tiin a thuon ngeia. \v 30 Bu ât zora dên mâka chu butak le arothol anruonin munkhatin insôn rese ngei. Hanchu bu ât ngâingei kôm bu arothol hah phoipaia, khita, hâl baka masuole butak hah ka sasiera thun rangin chong la be ta rong a tia.” \s Ancham ru chongmintêk \r (Mk 4:30-32; Luk 13:18-19) \p \v 31 Jisua'n chongmintêk dang a misîr pe ngei nôka, “Invân Rêngram chu min ancham ru a chôia, a loia a rethe ang hi ani. \v 32 Mahi chimuru murdi lâia a chîntak ani, aniatachu, ahong lien tikin chu chimu dang ngei nêka alientak ani ngâi. Thingkung ahong changa, masikin vâ ngei an honga, amachanga han rubu an phan ngâi,” a tia. \s Chol chongmintêk \r (Luk 13:20-21) \p \v 33 Jisua'n chongmintêk dang a misîr nôka: “Invân Rêngram chu nuvengte inkhatin chol a lâka vâipôl her sômminli leh athoi mâka tâidôna a minpola a bil angin ani,” a tia. \s Jisua chongmintêk a mangna \r (Mk 4:33-34) \p \v 34 Ha ngei murdi hah Jisua'n lokongei kôm chongmintêkin a ril ngeia; chongmintêk mang loiin chu an kôm han ite misîr mak. \v 35 Mahi a thona bi chu dêipu'n alei misîr:\x - \xo 13:35: \xo*\xt Lap 78:2\xt*\x* \q1 “An kôm chong ki rillin chongmintêk mang ka ta; \q2 Khuonsieng renga neinun inthupngei hah misîr pe ngei ki tih,” ti hah ahong tung adikna ranga ani. \s Jisua'n bu rotholngei chongmintêk a rilminthâr \p \v 36 Jisua'n lokongei hah mâkin insûnga a lûtin chu a ruoisingei an honga, a kôm, “Loia bu rothol chongmintêk roi hah khoi tina mo mi ril roh,” an tia. \p \v 37 Jisua'n an kôm, “Mi sachi sa rethepu hah Miriem Nâipasal ania; \v 38 loi chu rammuol hih ani; Sachi sa chu Rêngram nâingei hih an ni, bu rothol chu Misie nâingei an ni; \v 39 male râl, bu rothol rethepu hah chu Diabol ani. Bu ât zora chu rammuol mongna rang nikhuo ania, bu âtpu ngei hah vântîrtonngei an ni. \v 40 Bu rotholngei hah an mintûpa, meia an hâl angdên han rammuol mong tika chu ala tung rang ani: \v 41 Miriem Nâipasal'n a vântîrtonngei hah tîr a ta, a Rêngram renga mi sietna sin ngâi ngei le saloi sin ngâi ngei chu minchun an ta, \v 42 mei thithei ngâiloia han pai ngei an ta, mahan chap an ta, an rakam riel an tih. \v 43 Hanchu Pathien mingei chu an Pa Rêngrama nisa angin vâr an tih zoi. Rangâi roi, kuor nin dônnin chu! \s Rochon inthup chongmintêk \p \v 44 “Invân Rêngram chu mi inkhatin loilâia rochon phûm inrûkten amu suoka; a phûm nôka, a râisân rai sikin a sea, a dônngei murdi ava juor leta, a kîr nôka male ma loi hah a rochôk angin ani. \s Lungmantam chongmintêk \p \v 45 “Invân Rêngram chu mi inkhatin lungmantam satak a roka, \v 46 lungmantam satak hah a mûn chu, a sea, a dônngei murdi ava juor leta, male ma lungmantam hah a rochôk angin ani. \s Lên chongmintêk \p \v 47 “Invân Rêngram chu ngasûrpu senkhat ngeiin an lên dîla an vôra, nga jât da-dang an sûr angin ani nôk. \v 48 Lên hah asipmat tena chu dîl rakhama an kaisuoa, mahan nga insem rangin an insunga: asa murdi chu koka an thuna asaloi kai chu an paia. \v 49 Rammuol mong tika chu ma anghan la nîng atih: vântîrtonngei juong suok an ta, misangei lâi renga misaloingei hah mintûp an ta \v 50 mei thithei ngâiloia han pai an ta, mahan chap an ta, an hâ riel an tih,” a tia. \s Chongtak athar le amuruo \p \v 51 Jisua'n an kôm, “Ma neinungei murdi hah nin rietthei mo?” tiin a rekel ngeia. \p “O, kin rietthei,” tiin an thuona. \p \v 52 Ama'n an kôm, “Ma omtie chu, Balam minchupungei murdi invân Rêngrama ruoisi changngei kai chu, in pumapa a rochondarna khâltan renga neinun thar le neinun muruo a kaisuo angin ani,” a tia. \s Nazareth a Jisua hengin aom \r (Mk 6:1-6; Luk 4:16-39) \p \v 53 Jisua'n ma chongmintêkngei hah a misîr suolechu ma mun hah a mâka, \v 54 a omna ngâi khopui tieng a kîr nôka. synagog ina a minchua, a thurchi misîr ariet murdi'n chu an kamâm sabaka, “Hima anga vârna hih kho renga a man mo?” male “Sininkhêl sintheina hih kho renga a man mo?” tiin an rekela. \v 55 “Hi mi hih thing kutthiempu nâipasal hah nimak mo? Mary hah a nu nimak mo? A lâibungngei khom, Jacob, Joseph, Simon le Judas ngei nimak mo? \v 56 A sarnungei khom hitaka om nimak ngei mo? Kho renga mo hi ngei murdi hih a man?” \v 57 Male ama hah an heng zoi.\x - \xo 13:57: \xo*\xt Joh 4:44\xt*\x* \p Jisua'n an kôm, “Dêipu chu a khopui sûnga le a insûngmingei lâia tiloiin chu muntina an mirit ngâi,” a tipe ngeia. \v 58 Taksônna an dônloi sikin ma mun han chu sininkhêl sin mintam ok mak ani. \c 14 \s Baptispu John thina roi \r (Mk 6:14-29; Luk 9:7-9) \p \v 1 Ma zora han Galilee rama, rêng Herod'n Jisua chungroi a lei rieta. \v 2 A sinthopu ulienngei kôm han, “Hi mi hih Baptispu John, a hong ring nôk ngêt ani rang.” “Masikin kêng hi sininkhêl sintheina ranak hih a dôn,” a tia. \p \v 3 Motona han Herod'n John hah a lei minsûra, a khita jêl-ina alei khum ani. Ma anga a thona bitak chu a lâibungpa Philip lômnu Herodias sika ani.\x - \xo 14:3-4: \xo*\xt Luk 3:19-20\xt*\x* \v 4 Baptispu John han Herod kôm, “Herodias lômnua ne nei hih dik mak!” a lei tipea.\x - \xo 14:4: \xo*\xt Och 18:16; 20:21\xt*\x* \v 5 Herod'n ama hah that rang a jôta, aniatachu Juda mipui ngei a chi ani, John hah Dêipu'n an lei be sikin. \p \v 6 Herod suokni han Herodias nâinupang hah mipui ngei makunga a lâma. Herod hah a râisân tataka \v 7 a kôm han chonginkhâmin, “Ikhom no zong kai chu nang pêk rangin chong kên khâm!” a tia. \p \v 8 Hanchu a nû'n a tipe lam angin, “Hi muna hin atûn mâirânga Baptispu John lu mi pêk roh!” tiin Herod kôm han a ngêna. \p \v 9 Rêngpa han a mulungdûk atong sabak zoia, nikhomrese, a khuolmi ngei makunga chong a lênkhâm zoi sikin, a ngên lam anghan tho pe rangin chong a pêk ngeia. \v 10 Hanchu jêl-ina han John lu hah a min tan ngei zoi. \v 11 A lu hah mâirânga an hong chôia, nupangte kôm an pêka, amanu han a nû kôm a chôi zoi. \v 12 John ruoisingei an honga, a ruok hah an chôia, an phûm zoi; hanchu an sea, Jisua an va misîr pe zoi ani. \s Jisua'n mi isâng rangnga a vâina roi \r (Mk 6:30-44; Luk 9:10-17; Joh 6:1-14) \p \v 13 Jisua'n John chungroi a rietin chu, ma mun hah a mâka, rukuongin a theivaiin mun inthimngangna a se zoi. Ma roi hah mipuingeiin an rieta, masikin an khopuingei ha mâkin ama omna tâng tieng an jûia. \v 14 Jisua rukuong renga a jôka, mipui ngei hah a mu'n chu inrieng amu ngei tataka, male damloi ngei hah a mindama. \p \v 15 Mani kholoi han a ruoisingei an honga a kôm, “Nisa laka ase ok zoia, mahi mun inthimngang kêng ani; Mipui ngei hih tîrpai ngei inla, khosûngngeia se rese ngei, anthenin sâk rang rochôk rese ngei,” an ti pea. \p \v 16 Jisua'n an kôm, “An se rang nâng maka, nangnin an sâk rang imakhat pêk ngei roi!” tiin a thuona. \p \v 17 Anni han a kôm, “Hitaka kin dôn chu anrêngin vâipôl rangnga le nga inik vai kêng,” tiin an thuona. \p \v 18 Hanchu Jisua'n, “Hin ko kôm hong chôi roi,” a tia. \v 19 Mipui ngei hah durba chunga insung rangin chong a pêk ngeia; hanchu, vâipôl rangnga le nga inik hah a lâka, invân tieng tangin Pathien kôm râisânchong a rila. Vâipôlngei hah a khoia, ruoisingei kôm a pêka, male ruoisingei han mipui ngei kôm an sem zoia. \v 20 Mi murdi'n an sâka, an khoptanga, an sâk minieng tabong sômleinik an la rût minsipa. \v 21 Asâkngei mijôn chu nupangngei le nâipangngei telloiin mi isâng rangnga dôr an ni. \s Jisua tui chunga a lôn \r (Mk 6:45-52; Joh 6:15-21) \p \v 22 Male Jisua'n mipui ngei hah a minchînna, a ruoisingei rukuonga a min chuong ngeia, dîl râl kângkhat tieng alei min se ngeia. \v 23 Mipui ngei a min se ngei suolechu a thenin tâng chunga chubaitho rangin a sea. Kholoi a hongnin chu, mahan Jisua atheivaiin a oma; \v 24 ma zora han rukuong hah dîla alazanna a om zoia, phâivuo'n ale tieng asêm sikin, tuidârinsokin kângkhat tieng khom, kângkhat tieng khom a soka. \p \v 25 Jînga dâr thum le dâr ruk kongkâra Jisua tui chunga lônnin, a ruoisingei kôm a honga. \v 26 Tui chunga a hong lôn an mûn chu an chia. “Mirluoi kêng!” tiin, ichin an iniek rarâka. \p \v 27 Jisua'n a hong rokôkngei kelena, “Nin rathamathâk no roi!” chi no roi, “Keima kêng ki ni!” a tipe ngeia. \p \v 28 Hanchu Peter a hong chonga. “Pumapa, nangma ni ni tatakin chu, tui chunga no kôm hong rangin chong ni pêk roh,” a tia. \p \v 29 Jisua'n, “Hong roh!” tiin a thuona. Masikin Peter hah rukuong renga a jôka, Jisua kôm panin tui chunga a lôn phut zoia. \v 30 Hannirese, phâivuo rât hah a mûn chu a chia, tuia a ngim phut zoi. “Pumapa, ni mojôk roh!” tiin a chapa. \p \v 31 Jisua a hong tung kelena male a muturap kelen zoia, a kôm, “Na taksônna dôn hah achîn bâkna! Ithomo ni iem zoi loi?” a tipea. \p \v 32 An ruonin rukuong sûnga an lûta, phâivuo khom ânthim ruoi zoi. \v 33 Male rukuong sûnga ruoisingei han Jisua chubai an mûk zoi. “Pathien Nâipasal tatak kêng ni ni!” an tia. \s Jisua Gennesaret'a damloi ngei a mindam \r (Mk 6:53-56) \p \v 34 Dîl râl tieng an inkânin chu Genesaret ram an hong tunga, \v 35 Ma taka mingei han Jisua hah an lei riet kelena. Masikin ma revêla ram murdia han mi an tîra, damloi murdi hah Jisua kôm an hong tuonga. \v 36 Damloi ngei hah a puon morte luo mintôn ngei rangin an ngêna; male a tôn murdi chu an dam pak zoi ani. \c 15 \s Pipungei chongmâk \r (Mk 7:1-13) \p \v 1 Hanchu Jerusalem renga pharisee le Balam minchupungei senkhat Jisua kôm an honga male a kôm. \v 2 “Ithomo nu ruoisingeiin ei pipungei chongmâk ngei hih an jôm ngâiloi? Sâk an sâk rang khomin balam angin an kut rusûk ngâi mak ngei!” tiin an rekela. \p \v 3 Jisua'n an kôm, “Ithomo Pathien chongpêk jômloiin nin theia chongmâk nin jûi hih? \v 4 Pathien'n, ‘Nu nû le na pa mirit tho roh,’ male ‘Tukhom a nû mo, a pa mo, khomâksâm chu that rang ani,’\x - \xo 15:4: \xo*\xt Jôk 20:12; 21:17; Bal 5:16; Och 20:9\xt*\x* a ti ani. \v 5 Hannirese, nangnin chu tutu a nu mo, a pa mo, sanna rang imini neinun a dôna, aniatachu, ‘Mahi Pathien ta kêng ani zoi a tiin chu,’ \v 6 a nû mo, a pa\f + \fr 15:6 \fr*\fq a pa; \fq*\ft miziek senkhatngeiin an dôn\ft*\fqa a pa mo a nu mo.\fqa*\f* mo mirit a tho rang nâng khâi mak nin ti ngâia. Ma ang han, nin chongmâk nin jôm theina rangin Pathien chongpêk chu itên nin be ngâiloi ani. \v 7 Nangni asarotholngei! Isaiah'n nin chungroi alei misîr hah adik bâkna!”: \q1 \v 8 “Hi mingei hin an chongbâiin min mirita,\x - \xo 15:8-9: \xo*\xt Isa 29:13 (LXX)\xt*\x* \q2 aniatachu an mulungrîl chu adiktakin kei renga alazan. \q1 \v 9 An miriem minchuna balamngei hah ka balamngei anghan an be sikin \q2 min biekna hih anni rangin kamnângloi kêng ani, Pathien'n a ti!” tiin a thuona. \s Miriem minnim ngâi neinunngei \r (Mk 7:14-23) \p \v 10 Hanchu Jisua'n lokongei hah a kôm a koi ngeia, an kôm, “Rangâi ungla, rietthei roi! \v 11 Mi bâia lût han a minnim ngâi ni maka; manêkin chu a bâi renga hong suok han kêng a minnim ngâi,” a tia. \p \v 12 Male a ruoisingei an honga, a kôm, “No chong han Phariseengei mulung amophop ti ni riet mo?” an tia. \p \v 13 Jisua'n, “Kung murdi invâna ka Pa phun niloi chu phôipaiin om an tih,” tiin a thuona. \v 14 “An chungroia nin kângmindoi no roi! Anni ngei hah mitcho ngei ruoipu mitcho an nia; mitcho hah mitcho nanâkin a kairuoiin chu an ruonin khura tâk an tih,”\x - \xo 15:14: \xo*\xt Luk 6:39\xt*\x* tiin a thuona. \p \v 15 Peter a chonga, “Ma chong omtie hih mi rilminthâr pe roh,” a tia. \p \v 16 Jisua'n an kôm, “Midangngei nêkin atûnten la vâr uol mak chei. \v 17 Nin rietthei loi mo ani? I neinun khom miriem bâia lût murdi chu a phûnga a lûta, masuole chu a nômsena ajôkpai ngâi ani. \v 18 Aniatachu neinunngei bâi renga hong suok chu mulungrîl renga hong suok ania, ma neinunngei hah kêng miriem minnim ngâi.\x - \xo 15:18: \xo*\xt Mat 12:34\xt*\x* \v 19 A mulungrîl renga mindonna saloi ngei ahong suoka, mangei han kêng a ruoia mi thatnangei, inrênangei, hur inditnangei, inrunangei, mi huongnangei le adikloi teta midang êronangei a musuok ngâi ani. \v 20 Hi neinunngei hih, miriem minnim ngâi chu ani. Aniatachu an ti anghan nin kutngei rusûk loia sâknêk nin sâk hin chu miriem minnim ngâi mak,” a tia. \s Nuvengtenu taksônna \r (Mk 7:24-30) \p \v 21 Jisua'n ha mun hah mâkin Tyre le Sidon khopuilienngei kôla ramhuol revêla a sea. \v 22 Ha rama om Canaan nuvengte inkhat a kôm a honga, “David Nâipasal! Inrieng ni mu roh, pu! Ka nâinupang ramkhori'n a sûra, changrangintak sabakin aom ani,” tiin ânieka. \v 23 Hannirese, Jisua'n chongbâi khat luon thuon mak. A ruoisingei a kôm an honga, “Hi nu hih tîrpai ta roh! Ei nûk mi jûia, michok chuchur!” tiin an ngêna. \p \v 24 Male Jisua'n, “Israel mingei lâia belri inmangngei kôm vai kêng tîr ki ni,” tiin a thuona. \p \v 25 Ha chong hah nuvengtenu han a rietin chu a honga, a ke bula an boka. “Pu, ni san roh!” a tia. \p \v 26 Jisua'n, “Nâingei vâipôl lâk pea uingei kôma pêk chu dik mak,” tiin a thuona. \p \v 27 Nuvengtenu han a kôm, “Pu, maha chu adik, aniatachu uingei khomin an pungei dosâng nuoia vâipôl hâr atâk chu an sâk ngâi mo ka ta,” tiin a thuona. \p \v 28 Masikin Jisua'n a kôm, “Nuvengtenu taksônna lientak dôn ni ni! Nu nuom tak hah na ta rangin sinin om a tih,” a tipea. Male a nâinupang hah ma zoratak han a hong dam pe zoi ani. \s Jisua'n mi tamtak a mindam \p \v 29 Jisua'n ha mun renga hah a sea, Galilee dîl kôla a lôna. Tânga a kala male ân sung zoi. \v 30 Mipui tamtak a kôm an honga, kholra, mitcho, achôp, chongtheiloi le damloi dang tamtak Jisua ke bula an hong tuonga; a lei mindam ngei leta. \v 31 Mipui ngei han chongtheiloi hong chong, ân-ûng a hong dam, kholra hong lônthei le mitcho hong muthei ngei hah an mûn chu an kamâm sabaka, hanchu Israel Pathien an minpâk zoi ani. \s Jisua'n mipui isâng minli a vâina roi \r (Mk 8:1-10) \p \v 32 Hanchu Jisua'n a ruoisingei a koia, an kôm, “Mipui ngei hih sûnthum ko kôm an om zoia, atûn hin ite sâk rang an dônloi sikin ku lungkham ngei tatak. Bungêiin tîrpai ngei rang nuom mu-ung, aninôn chu lampuia châmsôl invei an tih,” a tia. \p \v 33 Ruoisingei han a kôm, “Hi dôra mipui vâi minkhopna rangin hi ramchâra hin khonmo sâknêk ei man ranga?” tiin an rekela. \p \v 34 Jisua'n, “Vâipôl idôrmo nin dôn?” tiin a rekela; \p Anni han “Vâipôltâp sari” le “ngate atômte,” an tia. \p \v 35 Masikin Jisua'n mipui ngei hah nuoia insung rangin chong a pêka. \v 36 Male vâipôltâp sari le nga hah a lâka, Pathien kôm râisânchong rilin a khoia, ruoisingei kôm a pêka; male ruoisingei han mipui ngei kôm an pêka. \v 37 An rêngin an sâka an khoppaka. Hanchu ruoisingei han an sâk minieng arnôi tabông sari an rût minsipa. \v 38 Asâkngei hah nupangngei le nâipangngei telloiin mi isâng minli an ni. \p \v 39 Masuole chu Jisua'n mipui ngei a tîrpai ngei suolechu rukuonga a chuonga, Magadan ramhuol tieng a se zoi ani. \c 16 \s Sininkhêl sin rang an zong \r (Mk 8:11-13; Luk 12:54-56) \p \v 1 Pharisee le Sadducee senkhatngei Jisua kôma hong ngeiin ama min-ôk rang an nuoma, masikin Pathien'n ama a pom, tih riet theina rangin sininkhêl thôn minlang rangin an ngêna.\x - \xo 16:1: \xo*\xt Mat 12:38; Luk 11:16\xt*\x* \v 2 Nikhomrese, Jisua'n an kôm, “Nisa ahong tâkin chu, ‘kôlkung asen sikin khuo ahoi rang kêng nin ti ngâi.’ \v 3 Male jînga chu, ‘Kôl asena, invân ânnîm sikin ruo ajuong rang kêng,’ nin ti ngâi. Invân enin khuohoi rang le hoiloi rang nin leiphuong theia, aniatachu, atûnlâia minsinnangei hi chu minlen thei mak chei!\f + \fr 16:3 \fr*\ft Miziek senkhatngei chu archang 2-3 taka Jisua chongbâingei hih dôn mak ngei.\ft*\f* \v 4 Atûnlâi mingei hih idôrtaka saloi le pathienboi mo an ni zoi! Minsinna mi nin zong na? Nimak! Jonah minsinna hi vai kêng nin kôma minsinna nangni pêk rang chu ani zoi,”\x - \xo 16:4: \xo*\xt Mat 12:39; Luk 11:29\xt*\x* tiin a thuona. \p Masikin a mâk ngeia male a rotpat zoi. \s Phariseengei le Sadduceengei chol \r (Mk 8:14-21) \p \v 5 Ruoisingei hah dîl râl an rakânin chu, vâipôl chôi rang an hong mingila. \v 6 Jisua'n an kôm, “Singthei roi; Phariseengei le Sadduceengei chol renga indîn roi,”\x - \xo 16:6: \xo*\xt Luk 12:1\xt*\x* a tipe ngeia. \p \v 7 Anni han, “Vâipôl ei hong chôi loi sika mahi a ti ani,” tiin an lâia an injêk phut zoi. \p \v 8 Jisua'n an misîrngei hah a rieta, an kôm, “Ithomo nin vâipôl hong chôi loi roi hah nin lâia nangni nanâkin nin jêk bang? Idôra taksônna chîn dôn mo nin ni zoi! \v 9 Nin la rietthei tet loi mini? Mi isâng rangnga ngei ta ranga vâipôltâp rangnga ko khoi lâia hah nin riet khâiloi mo? An sâk minieng tabong izetmo nin rût minsip ha?\x - \xo 16:9: \xo*\xt Mat 14:17-21\xt*\x* \v 10 Mi isâng minli ngei ranga vâipôltâp sari chungroi rek ha te? An sâk minieng tabong izetmo nin rût minsip ha?\x - \xo 16:10: \xo*\xt Mat 15:34-38\xt*\x* \v 11 Nônte ithomo nin kôm vâipôl roi misîr mu-ung ti nin riet thei loi? Nangni nanâkin Phariseengei le Sadduceengei chol renga indîn roi!” a tia. \p \v 12 Male ruoisingei han vâipôla chol mang ngâi renga indîn rang ni loiin, Phariseengei le Sadduceengei minchuna renga indîn ranga inningna ani ti an riet thei zoi. \s Peter'n Jisua chungroi a phuongna \r (Mk 8:27-30; Luk 9:18-21) \p \v 13 Jisua hah Caesarea Philippi khopui kôla ramhuola a sea, mahan a ruoisingei kôm, “Miriem Nâipasal hih mingeiin tumo ani an ti?” tiin a rekel ngeia. \p \v 14 “Senkhatin chu Baptispu John ani,” Adangngeiin chu “Elijah ani,” senkhat nôkin chu “Jeremiah aninônchu dêipu tumakhat mini, \x - \xo 16:14: \xo*\xt Mat 14:1,2; Mk 6:14,15; Luk 9:7,8\xt*\x* nang an ti,” tiin an thuona. \p \v 15 “Nangnîn rêkte?” ama'n, “Tumo ki ni nin ti?” tiin a rekel ngeia. \p \v 16 Simon Peter'n a kôm, “Messiah, Pathien ring Nâipasal hah ni ni,” tiin a thuona.\x - \xo 16:16: \xo*\xt Joh 6:68,69\xt*\x* \p \v 17 Jisua'n a kôm, “Simon John nâipasal, na ta rangin asa bâk na! Hi chongtak hih munisi renga no kôm ahong nimaka, invâna om ka Pa'n adiktakin nang a pêk ani. \v 18 Masikin Peter; lungpui ni ni, ti nang ki ril. Hi lungpui chunga hin ko koiindang minding ka ta, thina khomin mene no nih. \v 19 Invân Rêngram chabi nang pêk ka ta; pilchunga na khap kai chu invâna khom khap nîng a ta, pilchunga na phal kai chu invâna khom phal ani rang ani,”\x - \xo 16:19: \xo*\xt Mat 18:18; Joh 20:23\xt*\x* a tipea. \p \v 20 Male Messiah ani ti tute ril loi rangin ruoisingei hah chong a pêk ngei zoi. \s Jisua tuong rang le a thi rang roi a misîr \r (Mk 8:31; 9:1; Luk 9:22-27) \p \v 21 Ma zora renga chu Jisua'n a ruoisingei kôm ânthârlakin a misîr phut zoia, an kôm, “Jerusalema ke se ngêt rang ani, upangei, Ochaisingei le Balam minchupungei kuta tuong ok ki tih. Thatin om ka ta, nikhomrese, sûnthum suolechu aringin kaithoiin om ki tih,” a tipe ngeia. \p \v 22 Peter'n ama hah atheiin a tuonga, a kôm, “Pathien'n maha akhap, Pumapa!” ama'n, “Mahah nu chunga tung tet no nih!” tiin a ngoa. \p \v 23 Jisua ânheia Peter kôm, “Soitan, ko kôm renga rotpai roh! ka lampui ni ni chakal, ni mindonngei hih Pathien renga hong suok ni maka, munisi nina renga ani sikin,” a tia. \p \v 24 Male Jisua'n a ruoisingei kôm, “Tutu mi jûi a nuomin chu ama taksa rang mingilin a khros ruputin mi jûi rese.\x - \xo 16:24: \xo*\xt Mat 10:38; Luk 14:27\xt*\x* \v 25 Tukhom a ringna mojôk a nuom kaiin machân an ta; aniatachu, keima sika an ringna machân kaiin man an tih.\x - \xo 16:25: \xo*\xt Mat 10:39; Luk 17:33; Joh 12:25\xt*\x* \v 26 Mi'n rammuol hih apumin dôn senla, an ringna chu machân ta senla ngei, imo alâp an man ranga? Man noni ngei! An ringna man nôkna rangin ite pêk rang an dôn loi sikin. \v 27 Miriem Nâipasal hih a Pa roiinpuinan invôn a vantîrtonngei leh a juong rang kêng ani zoi, ma tikin chu mitinin an sintho dungjûiin râisânman a pêk rang ani.\x - \xo 16:27: \xo*\xt Mat 25:31; Lap 62:12; Rom 2:6\xt*\x* \v 28 Adiktakin nangni ki ril, hi taka om senkhatngei hih Miriem Nâipasal Rêng angin a juong an mu mâka chu thi loi rang an om,” a tia. \c 17 \s Mêl inthûlna \r (Mk 9:2-13; Luk 9:28-36) \p \v 1 Sûnruk suole chu Jisua'n Peter le a lâibungngei Jacob le John a tuong ngeia, an theivaiin muol insângna a se pui ngeia.\x - \xo 17:1-5: \xo*\xt 2 Pet 1:17-18\xt*\x* \v 2 An mit muchungin Jisua mêl a hong inthûla: a mâi nisa angin a hong vâra, a puonsilngei khom ântêrrakin ahong cheka. \v 3 Male ruoisingei inthum han Moses le Elijah ngeiin Jisua an chongpui an mua. \v 4 Hanchu Peter'n Jisua kôm, “Pumapa, hitaka om hih ei ta rangin idôra asa mo ni zoi! Nu nuomin chu puon-in inthum sin ka ta, nangma rang inkhat, Moses rang inkhat male Elijah rang inkhat,” a tia. \p \v 5 Ala chonglâitakin, sûm vârin ajuong mukhu ngeia, sûmlâi renga rôl ajuon ringa, “Ama hih ka Nâipasal moroitak, a chunga ku mulungtâiriem ani, a he rangâi roi!”\x - \xo 17:5: \xo*\xt Aph 22:2; Bal 18:15; Lap 2:7; Isa 42:1; Mat 3:17; 12:18; Mk 1:11; Luk 3:22\xt*\x* a tia. \p \v 6 Ruoisingei han rôl hah an rietin chu, an chi rai sikin pila an inbokraka. \v 7 Jisua an kôm a honga, a tôn ngeia, “Inthoi roi, chi no roi,” a tipe ngeia. \v 8 Masikin an ena, Jisua telloiin chu tute adang mu mak ngei. \p \v 9 Muol chung renga an juong chumin chu, Jisua'n an kôm, “Miriem Nâipasal hih thina renga ânthoinôk mâka chu nin neinun mu hih tute ril no roi,” tiin chong a pêk ngei zoi. \p \v 10 Male ruoisingei han Jisua kôm, “Ithomo Balam minchupungeiin Elijah a juong bak rang ani, an ti?”\x - \xo 17:10: \xo*\xt Mal 4:5\xt*\x* tiin an rekela. \p \v 11 Jisua'n, “Adiktakin Elijah a juong bak rang ani,” male “jâttin ama'n cherêl let a tih. \v 12 Hannirese, nangni ki ril, Elijah chu a juongsai piel kêng ani zoi, mingeiin lei riet mak ngei, an nunuom an lei lo zoi. Ma angdênin Miriem Nâipasal khom an nunuom an lo rang ani,”\x - \xo 17:12: \xo*\xt Mat 11:14\xt*\x* tiin a thuona. \p \v 13 Male ruoisingeiin Baptispu John chungroi an kôm a misîr ani, ti an hong riet zoi. \s Jisua'n ramkhori sûr pasalte a mindam \r (Mk 9:14-29; Luk 9:37-43) \p \v 14 Mipui ngei kôm an kîr nôkin chu mi inkhat Jisua kôm a honga, a makunga khûkinbilin, \v 15 male “Pu, ka nâipasal chunga inriengmu roh! Ama chu risangol invei ania, a tuong ok zoia, voizet mo meia le tuia ânlet zoia. \v 16 Nu ruoisingei kôm ko hong tuonga, aniatachu mindam thei mak ngei,” a tia. \p \v 17 Jisua'n, “Kho anga iemnaboi rai le mi dikloi mo nin ni zoi! Idôr sôt mo nin kôm ko om rang? Idôr sôt mo nangni ko donsui thei ranga? Pasalte hah ko kôm hong tuong roi!” a tia. \v 18 Jisua'n ramkhori hah chong a pêka, male pasalte sûng renga hah a hong jôkpaia, ma zoratak han a dam kelen zoi. \p \v 19 Male ruoisingei hah Jisua kôm an honga, “Ithomo keinin te ramkhori hah kin rujûlpai theiloi?” tiin mi riet loiin an rekel chiena. \p \v 20 Jisua'n an kôm, “Taksônna ahundôr nin dônloi sika ani.” “Adiktakin nangni ki ti, taksônna ancham ru te dôr nin dônin chu hi muol kôm hin, ‘Hi renga hih soson vânthon roh!’ tîng nin ta, inthon atih. Neinun nâm nin thothei let rang ani!\f + \fr 17:20 \fr*\ft Miziek senkhatngei chu archang 21 na an bôksa: \ft*\fqa Aniatachu chubaithona le bungêiin vai kêng hi anga hih chu rujûlpai thei ani; tinon chu itên ni thei mak \fqa*\ft (Mk 9:29 en roh).\ft*\f*\x - \xo 17:20: \xo*\xt Mat 21:21; Mk 11:23; 1 Kor 13:2\xt*\x* \v 21 Aniatachu, hi anga hih chu chubaithona le bungêi tinôn chu itên rujûlpai thei nimak,” tiin a thuona. \s Jisua a thina rang roi a misîr nôkna \r (Mk 9:30-32; Luk 9:43-45) \p \v 22 Ruoisingei hah an rêngin Galilee rama munkhatin an hong suokin chu, Jisua'n an kôm, “Miriem Nâipasal hih mingei kuta min sûrin om a ta, \v 23 anni han ama that an tih; aniatachu sûnthum suole chu aringin kaithoiin om a tih,” a tia. \p Ruoisingei chu beidong takin an om zoi ani. \s Biekin chôiruol chôi roi \p \v 24 Jisua le a ruoisingei Capernaum an hong tungin chu biekin chôiruol rusuongpu ngeiin Peter kôm an honga, “Nangni Minchupu hin biekin chôiruol a chôi ngâi mo?”\x - \xo 17:24: \xo*\xt Jôk 30:13; 38:26\xt*\x* tiin an rekela. \p \v 25 Peter'n “A chôi ngâi,” tiin a thuona. \p Peter hah insûnga a lûtin chu, Jisua'n a lei rokôk masa, “Simon kho angin mo ni mindonlam? Hi rammuola rêngngei kôm hin tumo choîtumngei aninônchu chôiruolngei a chôi ngâi? A ramsûngmingei mo, ramdangmingei mo?” \p \v 26 Peter'n, “Ramdangmingei,” tiin a thuona. \p Jisua'n, “Asa, mahah aomtie chu a ramsûngmingei chu an chôi nâng mak, tiin chong a mele ani. \v 27 Aniatachu hi mingei mulunghoiloi rang hi nuom mak me. Masikin dîla senla rukuoi vavôr roh. Nga no thok masatak bâia han nangma le keima rang biekin chôiruol rukbak rang sumthîr man ni tih. Mahah hong chôi inla, ei chôitum hah an kôm pêk ngei roh,” a tia. \c 18 \s Tumo alientak \r (Mk 9:33-37; Luk 9:46-48) \p \v 1 Ma zora han ruoisingei Jisua kôm an honga, “Invân Rêngrama tumo alientak?”\x - \xo 18:1: \xo*\xt Luk 22:24\xt*\x* tiin an rekela. \p \v 2 Masikin Jisua'n nâipangte a koia, an makunga a minding pe ngeia, an kôm, \v 3 “Adiktakin nangni ki ti, nin hong inthûla, nâipangte ngei angin nin om nônchu invân Rêngrama lût thei tet no tunui.\x - \xo 18:3: \xo*\xt Mk 10:15; Luk 18:17\xt*\x* \v 4 Invân Rêngrama alientak chu amananâkin nuninêma hi nâipangte anga hong om hih ani. \v 5 Male tukhom ki riming sika hi nâipangte anga lei modôm chu keima mi modôm an ni.” \s Sietna ranga methêmna \r (Mk 9:42-48; Luk 17:1-2) \p \v 6 “Tukhomin ka chunga taksônna dônngei lâia nâipangte inkhat khom hih a minpalin chu a ringa bu nôina lung lienpa minlîn tuikhanglien inthûk taka inchôm senla ata rangin sa uol atih. \v 7 Mingei an taksônna minmang pe ngâi neinunngei sikin rammuol rangin ichi aom bâk na! Inpalna ngei chu om bang a ta, aniatachu, inpalna ngei min ompu chungroi chu ichi aombâk na! \v 8 Nu kutin mo, ne ke'n mo, nang aminpalin chu tan pai inla, pai kelen roh! Kut inik mo, ke inik mo dôna kumtuong meidîla nang pai nêkin chu kut boi mo, ke boia mo ringna han lût chu na ta rangin asa uol.\x - \xo 18:8: \xo*\xt Mat 5:30\xt*\x* \v 9 Ni mit khomin nang aminpalin chu kêlpai inla, pai kelen roh! Mit inik dôna meidîla nang pai nêkin chu inkhat vai dôna ringna taka lût chu na ta rangin asa uol ani.” \s Belri inmang chongmintêk \r (Luk 15:3-7) \p \v 10 “En roi, hi mi chînte ngei lâia inkhat luo hih mumâkloi rangin indîn roi. Invâna an vântîrtonngei hih invâna\f + \fr 18:10 \fr*\ft Miziek senkhatngei chu archang 11 na hi an bôksa: \ft*\fqa Miriem Nâipasal hi ânmangngei sanminringa juong ani \fqa*\ft Luk 19:10 \ft*\f* ka Pa makunga an om tit ngâi ti nangni ki ril. \v 11 Miriem Nâipasal hi ânmang ngei roka, sanminring rang piela juong ani. \p \v 12 “Mi inkhatin belri razakhat dôn senla, an lâia inkhat inmang rese, kho angin mo a tho rangin nin mindôn? Sômkuoleikuo ngei hah muol panga bu min sâk a ta, male sêng a ta, ânmangpu hah va rok a tih. \v 13 Nangni ki ril, ava manin chu sômkuoleikuo ânmangloi ngei nêkin inkhatpu chunga han a râisân uol ok a tih. \v 14 Ma angdênin, hi mi chînte ngei lâia inkhat inmang khom hih nin\f + \fr 18:14: \fr*\fq nin; \fq*\ft Miziek senkhatngei an dôn \ft*\fqa ka.\fqa*\f* Pa invâna omin nuom mak. \s Lâibung aninônchu sarnu sietna sin \p \v 15 “Na lâibungpa nang doiin\f + \fr 18:15 \fr*\ft Miziek senkhatngei chu dôn mak ngei \ft*\fq nang doiin.\fq*\f* sietna a sinin chu, senla a minchâina min mûn la, dâirekin nin ruona riet rang vaiin ril roh. No chong a rangâiin chu na lâibungpa hah ne mene nôk nîng a tih.\x - \xo 18:15: \xo*\xt Luk 17:3\xt*\x* \v 16 Aniatachu no chong a rangâi nôn chu midang inkhat mini, inik mini tuong sân la, masikin Pathien lekhabu'n a ti anghan, saloinônna chong nâm hah rietpuipungei mi inik mo, inthum mo bâia mindet ani theina rangin.\x - \xo 18:16: \xo*\xt Bal 19:15\xt*\x* \v 17 Hanchu an chong khom arngâi non chu, neinun murdi koiindang kôm min tung roh. Azoinataka chu koiindang chong khom a rangâi nuom nôn chu ha mi hah chu sonong anghan mini, sum rusuongpu angin mini be roh. \s Khap le phal \p \v 18 “Masikin nin rêngin nangni ki ril: pilchunga nin khap kai invâna khap nîng a ta, pilchunga nin phal kai invâna phal nîng atih. \p \v 19 “Nangni ki ril uol sa: pilchunga hin mi inikin nin ngênna han nin inruolin chu, invâna ka Pa'n nangni tho pe a tih. \v 20 Mi inik mo, inthum mo ki riminga an hong intûpna muna han anni leh ko om ngâi sikin,” a tia. \s Tîrlâm ngâidamloi chongmintêk \p \v 21 Male Peter hah Jisua kôm a honga, “Pumapa ka lâibungpa'n ku chunga sietna sin bang senla, voizet mo ka ngâidam rang? Voi sari mo?”\x - \xo 18:21-22: \xo*\xt Luk 17:3-4\xt*\x* tiin a rekela. \p \v 22 Jisua'n a kôm, “Nimak, voi sari ni loiin, voi sômsari mun sari tena,”\f + \fr 18:22 \fr*\fq Voi sômsari mun sari; \fq*\ft aninônchu \ft*\fqa voi sômsari lei sari.\fqa*\f*\x - \xo 18:22: \xo*\xt Aph 4:24\xt*\x* tiin a thuona, \v 23 “Invân Rêngram chu, voikhat chu rêngpa inkhatin a tîrlâmngei kôm an sum thurchi enmindik ranga masatpu angin ani sikin. \v 24 A hong enmindik phutin chu mi inkhat talent isângsôm intâng a kôm an hong tuonga. \v 25 Ma tîrlâm han a lakâi pêk rang ahundôr a dônloi sikin rêngpa han ama, a lômnu, a nâingei leh a dôn murdi juorin, a lakâi thuon rangin chong a pêka. \v 26 Tîrlâm han rêngpa makunga khûkinbilin ânboka. ‘Ka chunga nu phûkminsei viet inla, anrêngin nang thuon let ki tih!’ tiin ânvûia. \v 27 Rêngpa han inrieng a mua, hanchu a lakâi hah a ngâidam phara, a min se zoi. \p \v 28 “Hanchu ha mi hah a jôkpaia, a tîrlâm champui ngei lâia inkhat duli razakhat intâng ava mua. Ava sûrrapa, a ringôn a sôm pea, Na lakâi hah ni thuon ta roh!” a tia. \v 29 A tîrlâm champui hah ânbôka, “Ku chunga nu phûkminsei viet inla, nang thuon ki tih!” tiin ânvuia. \v 30 Hannirese nuom maka; manêkin a lakâi a thuon mâka chu intâng ina a khum zoi. \v 31 Tîrlâm dang ngeiin a sintho lam hah an mûn chu an mulunghoi maka, rêngpa kôm an sea, neinun nâm an va misîr pea. \v 32 Masikin rêngpa han tîrlâm hah a koia, a kôm, Nangma tîrlâm kâmnângloi! nên vûi sikin na lakâi murdi nang ka ngâidam ani. \v 33 Keiman nu chunga moroina ko dôn anghan, nang khomin ni tîrlâm champui chunga moroina no dôn rang kêng ani, a tipea. \v 34 Rêngpa hah atakasi sabaka, male ha tîrlâm hah a lakâi a thuon suo mâka rangin intâng ina a khum zoi. \p \v 35 Jisua'n, “Ma angdênin mitinin nin lâibungngei nin mulungrîl tatak renga nin ngâidam nônchu invâna ka Pa khomin nin chunga ma angdênin thông a tih,” tiin chongkhârnân a ti ani. \c 19 \s Inmâkna roia Jisua minchuna \r (Mk 10:1-12) \p \v 1 Jisua'n ha chongngei hah a misîr suole chu Galilee ram renga a suoka, Jordan Tuidung râla Judea rama a sea. \v 2 Mipui tamtakin an jûia, male ma muna han a mindam ngeia. \p \v 3 Pharisee senkhatngei a kôm an honga, ama min ôk rang pûtin, “I-ihsika khomin min a lômnu a mâk hih ei Balamin aphal mo?” tiin an rekela. \p \v 4 Jisua'n an kôm, Pathien lekhabu'n, “Aphut renga miriemngei Mizirpu'n Pasal le nupang a sin, a ti hah nin pore ngâiloi mini?\x - \xo 19:4: \xo*\xt Aph 1:27; 5:2\xt*\x* \v 5 Mapêna, Pathien'n, ‘Hi sika hin pasalin a nu le a pa mâk a ta, a lômnu leh inruol an ta, male, an ruonin takpum khat hongni an tih,’\x - \xo 19:5: \xo*\xt Aph 2:24\xt*\x* a ti ani. \v 6 Masikin mi inik nikhâi mak ngeia, pumkhat kêng an ni zoi. Pathien'n munkhata a mozomsai chu miriemin an sensâi tet rang nimak,” tiin a thuona. \p \v 7 Phariseengei han a kôm, “Nônte ithomo Moses'n pasalin inmâkna lekha miziekin a lômnu a pêkin chu inmâk a phalin amanu hah tîrpaiin aom ngâia?”\x - \xo 19:7: \xo*\xt Bal 24:1-4; Mat 5:31\xt*\x* tiin an rekela. \p \v 8 Jisua'n an kôm, “Moses'n nin lômnungei mâk rang nangni a phal pena chu nin mulung ânngara minchu nin intak rai sika ani. Hannirese, sinphuta han chu ma anghin nimak. \v 9 Hanchu, keima nangni ki ril chu, tukhom pasalin a lômnu hah roi danga niloiin, taksôn omloina sika a mâka anin chu a lômnu hah inrê a minchang ani; male mi lômnu mâksai inneipui nôkpu chu amanu hah a inrêpuiin theiloi a chang sa ani,”\x - \xo 19:9: \xo*\xt Mat 5:32; 1 Kor 7:10-11\xt*\x* a tia. \p \v 10 A ruoisingeiin a kôm, “Lômpa le lômnu kongkâra ma anghan anin chu innei loi asa uol,” an tia. \p \v 11 Jisua'n an kôm, “Hi minchuna hih mitin chunga mang rang nimaka, Pathien'n a pêk ngei chunga vai mang nîng atih, tiin a thuona. \v 12 Pasalin innei theiloina abi chu adadang aom: senkhat, chu neiloi rang piela suok an ni; senkhat chu ha anga ranga miriemin an sin khom an om; senkhat chu invân Rêngram sikin an neiloi ani. Tukhom hi minchuna pom thei kaiin chu pom rese ngei,” tiin a thuona. \s Jisua nâipangtengei sat a vur \r (Mk 10:13-16; Luk 18:15-17) \p \v 13 Mi senkhatin nâipangtengei Jisua kôm an chunga a kut a minngam theina rang le chubai tho pe ngei theina rangin an hong tuonga, aniatachu, ruoisingeiin an lei ngoa. \v 14 Jisua'n an kôm, “Nâipangtengei ko kôm min hong ungla khap no roi, invân Rêngram chu hi anga mingei ta ani sikin,” a tia. \p \v 15 An chunga a kut a minngama male chu a se zoi. \s Ruotharte mineipa chungroi \r (Mk 10:17-31; Luk 18:18-30) \p \v 16 Voikhat chu mi inkhat Jisua kôm a honga, “Minchupu, kumtuong ringna ka man theina rangin imo sin sa ki sin rang?” tiin a rekela. \p \v 17 “Ithomo asa thurchi mini rekel?” Jisua'n, “Asa chu mi Inkhat vai kêng aom. Ringna han lût nu nuomin chu chongpêkngei hah jôm roh,” tiin a thuona. \p \v 18 Ama han, “Kho chongpêkngei ha mo?” tiin a rekela.\x - \xo 19:18: \xo*\xt Jôk 20:13-16; Bal 5:17-20\xt*\x* \p Jisua'n, “Mi that no roh; inrê no roh; inru no roh; dikloitakin mi nôn no roh; \v 19 nu nû le na pa mirit roh; nangma nên lungkham angin nu bungmingei lungkham roh,”\x - \xo 19:19: \xo*\xt Jôk 20:12; Bal 5:16; Och 19:18\xt*\x* ti ngei hi tiin a thuona. \p \v 20 Ruolthartepa han, “Ma chongpêkngei nâm ha chu ko jôm suolet zoi. Imo ki sin rang ala nâng?” a tia. \p \v 21 Jisua'n a kôm, “Asa akiphara om nu nuomin chu senla, no dôn murdi juor inla, ma sum hah inriengngei kôm pêk roh, male chu invâna rochon dôn ni tih; masuole chu hong inla, mi hong jûi roh,” a tipea. \p \v 22 Ruolthartepa'n ha chong hah a rietin chu ngâisiet takin a rot zoi, mi neipa ani sikin. \p \v 23 Hanchu Jisua'n a ruoisingei kôm, “Adiktakin nangni ki ril: mineingei rangin chu invân Rêngrama lût ântak sabak rang ani. \v 24 Nangni ki ril nôk: mineingei Pathien Rêngrama lût nêkin chu ût simphuoi kuora lût bai uol atih,” a tia. \p \v 25 Hi chong hih, ruoisingeiin an rietin chu, an kamâm tataka, “Nônte, tumo saminringin aom thei rang?” tiin an rekela. \p \v 26 Jisua'n anni enlakin an kôm, “Mahih miriem rangin chu nithei maka, aniatachu Pathien rangin chu neinun murdi anithei let,” tiin a thuon ngeia. \p \v 27 Male Peter a hong chonga. A kôm, “En roh, keinin jâttin mâkin nang kin jûia. Imo kin man rang?” a tia. \p \v 28 Jisua'n an kôm, “Adiktakin nangni ki ril, Ruol Thar hong om ranga Miriem Nâipasal a rêngsukmun roiinpuitaka ânsung tikin chu nangni ku nûkjûi ngâi sômleinik ngei khom rêngsukmunngeia insung nin ta, Israel jât sômleinik ngei chunga roijêk nin tih.\x - \xo 19:28: \xo*\xt Mat 25:31; Luk 22:30\xt*\x* \v 29 Hanchu tutu keima sika inngei mo, lâibungngei mo, sarnungei mo, pa mo, nu mo, nâingei mo, loi ngei mo, amâkpu ngei chu abâk razakhatin man an ta, kumtuong ringna khom pêk sa nîng an tih. \v 30 Aniatachu, atûna amasatakngei khom nûkintatak la nîng an ta, male nûkintatak ngei khom amasatak la nîng an tih,”\x - \xo 19:30: \xo*\xt Mat 20:16; Luk 13:30\xt*\x* a tia. \c 20 \s Grapebila sinthopungei \p \v 1 “Invân Rêngram chu mi inkhatin a grapebila mi senkhat inloa sintho rang rokin jîng renga ajôkpai angin ani. \v 2 Ama'n a sinthopungei hah asûna duli pêk ngei rangin a jôta, male a grapebila sintho rangin a tîr ngei zoi. \v 3 Jîng dâr kuo ânringin chu bazar muna a se nôka, mahan mi senkhat ite tho loia an inding ava mua, \v 4 masikin an kôm, ‘Nangni khom se ungla, grapebila va sin ungla, rathaman asadên nangni pêk ki tih,’ a tipe ngeia. \v 5 Masikin an se zoi. Hanchu sûn dâr sômleinik le chonûk dâr thuma khom ma angdênin a thoa. \v 6 Kholoi dâr rangnga ânring rangtôn bazar muna ava se nôka, mi senkhat ite sin loia ânding chien ava mu ngei nôka. An kôm, ‘Ithomo ite sin loiin mahin sûn nin min hek?’ tiin a rekel ngeia. \v 7 Anni han a kôm, ‘tutên mi min lo mak ngei,’ tiin an thuona. Asa, hanchu, nangni khom se ungla grapebila sin va tho roi,” a tipe ngeia. \p \v 8 Kholoi ahong nîn chu, a pumapa han a sum vongpu kôm han, “Sinthopu ngei hah koi inla, anûktaka hong inlopu ngei renga phutin amasataka hong inlopu ngei dênin an rathaman pêk ngei roh,”\x - \xo 20:8: \xo*\xt Och 19:13; Bal 24:15\xt*\x* a tia. \v 9 Kholoi dâr rangnga sintho koppu ngei ha chu duli chit pêk an nia. \v 10 Masikin motontaka sintho koppu ngei hah an hongin chu atam uol man rangin an mindona; hannirese anni khom duli chit kêng pêk an ni. \v 11 An sum hah an lâka, a pumapa chunga an chier phut zoi. \v 12 “Hi mi nûktaka hôn lo ngei hi chu dâr khat vai an sinna ania, keini chu nisa luma sûntuonin kin sina, hannoma, keini mi ni pêk dôr nanâk anni khom ne pêka!” an tia. \p \v 13 A pumapa han, an lâia inkhat kôm han, “ ‘Rangâi ta, mal,’ nang huong mu-ung. Ikhomnirse asûna duli loa sintho ranga no jôt ani. \v 14 Atûn na rathaman lâk inla, ni ina se roh. Nangma nang ke pêk dôr hih hi anûktaka a hon lopu khom hih pêk ku nuom ani. \v 15 Ka sum chu ki ti lamtaka mang rangin rachamneina dôn mu-ung mo? Aninônchu ka mannarloi sikin na narsa mini?” a tipea. \p \v 16 Hanchu Jisua'n, “Masikin anûktak ngei hah amotontak la nîng an ta, amotontak ngei hah anûktak la nîng an tih,”\x - \xo 20:16: \xo*\xt Mat 19:30; Mk 10:31; Luk 13:30\xt*\x* tiin chongkhârnân a tia. \s Jisua a thi rang roi a misîr voithumna \r (Mk 10:32-34; Luk 18:31-34) \p \v 17 Jisua Jerusalem tena se lâihan, ruoisingei sômleinik hah an theiin a tuong ngeia, lampuia an lôn pumin inrûkten an kôm, \v 18 “Rangâi ta u, Jerusalema ei se rang ania, mahan Miriem Nâipasal hi Ochaisingei le Balam minchupungei kuta minsûrin om a tih. Thi rangin theiloimintum an ta, \v 19 hanchu Jentailngei kuta pêk an ta, anni han munui inzanân mang an ta, vîk an ta, khrosa jêmdel an tih; hannirese sûnthum suole chu aringin kaithoiin om a tih,” a tia. \s Nû inkhat ngêna \r (Mk 10:35-45) \p \v 20 Hanchu Jebedee lômnu hah a nâipasal inik ngei leh Jisua kôm an honga, amakunga khûkinbilin, a lungkhamna a zonga. \p \v 21 Jisua'n a kôm, “Imo nu nuom?” tiin amanu hah a rekela. \p Amanu han, “Hi ka nâipasal inik ngei hih Rêng nini tika na chang tieng inkhat no voitieng inkhat min sung rangin chong mênkhâm pe roh,” tiin a thuona. \p \v 22 Jisua'n, nâipasalngei kôm han, “Nin zong hih nin riet loi ani, Tuongna kilât ki nêk rang hih nin nêk thei rang mo?” a tia. \p “Thei kin tih,” tiin an thuona. \p \v 23 Jisua'n an kôm, “Ki kilât chu nêk tatak nan ta,” hannirese, “tumo ka chang tieng le ko voi tienga ânsung rang chu keiman zen rangin racham dôn mu-ung. Hi munngei hih chu ka Pa'n a mintuo pe ngei ta rang kêng ani,” a tia. \p \v 24 Ruoisi dang sômngei han ma chong hah an rietin chu, lâibung inik ngei chunga an ningathik zoia. \v 25 Masikin Jisua'n an rêngin a koitûp ngeia, an kôm, “Jentailngei chunga roijêkpua an phunngei chu an chunga an inlaltatak ngâia, an ruoipungei khom an chunga rachamneina an dôn ok ngâi iti nin riet.\x - \xo 20:25-26: \xo*\xt Luk 22:25-26\xt*\x* \v 26 Nikhomrese, nin lâia chu ma anghin ani rang nimak. Tukhomin alien a nuomin chu, nin tîrlâm ani bak ngêt rang ani;\x - \xo 20:26-27: \xo*\xt Mat 23:11; Mk 9:35; Luk 22:26\xt*\x* \v 27 Mapêna, nin lâia tukhomin amotontak ani nuomin chu nin tîrlâm a chang bak ngêt rang ani. \v 28 Miriem Nâipasal luo mana min a sin an tho pe rangin juong maka, mi sin tho pe rang le mi tamtak rattan ranga a ringna pêk rangin kêng a juong ani,” a tia. \s Jisua'n mitcho inik a mindam \r (Mk 10:46-52; Luk 18:35-43) \p \v 29 Jisua le a ruoisingei Jericho hah an mâkin chu, mipui tamtakin an jûia. \v 30 Mitcho inik lampui kôla insungin Jisua a hongvun iti an rietin chu, “David Nâipasal! Kin chunga inrieng mi mu roh, Pu!” tiin an in-ieka. \p \v 31 Mipui ngei han dâirek rangin an ngo ngeia. Aniatachu anni han, “David Nâipasal! Kin chunga inrieng mimu roh, Pu!” tiin an iniek minring uola. \p \v 32 Jisua ânngama a koi ngeia, “Imo nangni rangin ni min tho nin nuom?” tiin a rekel ngeia. \p \v 33 “Pu, mitvârna mi ni pêk rang hih kin nuom ani!” tiin an thuona. \p \v 34 Jisua'n an chunga inriengmuna a dôna, an mitngei hah a tôn pe ngeia, voikhatrengin an hong mu thei kelena, a nûk an jûi zoi ani. \c 21 \s Jisua inlaltakin Jerusalema a lût \r (Mk 11:1-11; Luk 19:28-40; Joh 12:12-19) \p \v 1 Jisua le a ruoisingei Jerusalem an hongtung rangtôn Olive Muola Bethphage khuo an hongtunga. Mahan Jisua'n a ruoisingei lâia mi inik a tîr ngeia, \v 2 an kôm, “Nin motona khuo son se ungla, sakuording, akôla ate leh ânthung mu kelen nin tih. Sût ungla, ko kôm hong kai roi. \v 3 Tukhomin nin kôm imini an ti khomin, ‘Pumapa'n\f + \fr 21:3 \fr*\fq Pumapa; \fq*\ft aninônchu\ft*\fqa An Pumapa.\fqa*\f* amin nâng kêng,’ tiin ril ngei roi; hanchu nangni hong min chôi kelen a tih,” a tipe ngeia. \p \v 4 Dêipu'n a lei ti sai ahongtung dik theina ranga mahah ahong om ani: \q1 \v 5 “Zion khopuilien hah ril roh,\x - \xo 21:5: \xo*\xt Zak 9:9\xt*\x* \q2 En ta, ne rêng hah no kôm a hong zoi ani! \q1 Ama hah rangâiinchîn takin sakuording chunga chuongin, \q2 male sakuording ate innoi chunga chuongin,” ti hih. \p \v 6 Masikin ruoisingei hah an va sea, Jisua'n tho ranga a tipe ngei ang han an va thoa: \v 7 Sakuording leh ate hah an hong kaia, an chunga han an puonngei an dâpa, male Jisua a chuonga. \v 8 Mipui tamtakin lampuia an puonngei an dâpa; adangngeiin thingbuo an tuka, lampuia an dâpa. \v 9 Mipui Jisua moton tienga lônngei le a nûk tienga jûingei han, “David Nâipasal minpâkin om rese! Pumapa riminga juongpu chu Pathien'n satvur rese! Pathien minpâkin om rese!”\x - \xo 21:9: \xo*\xt Lap 118:25,26\xt*\x* tiin an in-ieka. \p \v 10 Jisua hah Jerusalem a lûtin chu, khopuilien pumpui anrêngin anin tirnata, “Hi mi hih tu mini?” tiin mipui ngeiin an rekela. \p \v 11 Lokongei han, “Hi mi hih Dêipu Jisua, Galilee ram Nazareth renga ani,” tiin an thuona. \s Jisua Biekina a se roi \r (Mk 11:15-19; Luk 19:45-48; Joh 2:13-22) \p \v 12 Jisua hah Biekina a lûta, Biekin sûnga neinun juorngei le rochôkngei murdi a rujûlpai ngeia. Sumthûlngei dosângngei le pharvali juorngei sukmunngei khom a nammelet pe ngeia, \v 13 male an kôm, “Pathien lekhabua Pathien'n, ‘Ki in chu chubaithona in tîng an tih,’ tiin ânziek ani. Hannirese nangnin chu inru ngei inthupna khûrin kêng nin sin hi!”\x - \xo 21:13: \xo*\xt Isa 56:7; Jer 7:11\xt*\x* a tipe ngeia. \p \v 14 Biekina han mitcho ngei le kholrangei a kôm an honga, a lei mindam ngeia. \v 15 Ochaisingei le Balam minchupungeiin sinkamâmruoi a sinngei le nâipangngei Biekina, “David Nâipasal kôm Hosanna, Minpâkin om rese!” tia an in-iek hah an mûn chu an ningathik zoia. \v 16 Masikin Jisua kôm, “Hi mingei an ti hih ni riet mo?”\x - \xo 21:16: \xo*\xt Lap 8:2 (LXX)\xt*\x* tiin an rekela. \p Jisua'n, “Adiktakin ki riet, Minpâkna akipphar pêk rangin nâipangngei le nâitesenngei nin minchu zoi, ti hih nin la pore tet ngâiloi mini?” tiin a thuona. \p \v 17 Hanchu Jisua'n anni ngei hah a mâka, khopuilien renga Bethany'a a sea, mahan jân a riek zoi. \s Jisua'n theichang kung khomâk a sâm \r (Mk 11:12-14,20-24) \p \v 18 Anangtûk jînga chu khopuilien tieng a kîr nôkin Jisua a vonchâm zoia. \v 19 Lampui kôla theichang kung ava mua, male ava pana, hannirese abuongei tiloiin chu ite man mâka. Masikin theichang kung kôm han, “Inra nôk tet khâi no roh!” a tipea. Voikhat rengin theichang kung hah ahong thêm zoi. \p \v 20 Ruoisingeiin maha an mua, an kamâmzala, “Kho angin mo theichang kung hih athêmpiel kelen hi?” tiin an rekela. \p \v 21 Jisua'n an kôm, “Adiktakin nangni ki ril, iemna nin dôna mulungokchâna nin dôn tet nônchu hi theichang kung chunga ko tho ang hin tho thei nin tih. Mahi vai niloiin hi muol kôm khom hin, ‘Inthon inla, tuikhangliena juon pai roh,’ ti ungla juon pai atih. \v 22 Nin iemin chu, chubaithoa nin ngên murdi chu man nin tih,” tiin a thuona. \s Jisua rachamneina chungroia chongrekel \r (Mk 11:27-33; Luk 20:1-8) \p \v 23 Jisua hah Biekina a hong nôka, a minchu lâitakin, Ochaisingei le upangei an honga a kôm, “Tu rachamin mo hi neinunngei hih ni sin? Tumo hi racham nang pêk?” an tia. \p \v 24 Jisua'n an kôm, “Chongrekel inkhat kei khomin nangni lei rekel rong, ni nin thuon theiin chu, tu rachamin mo hi neinunngei hih ki sin nangni ril ki tih. \v 25 John Baptisma hah kho renga rachamneina mo: Pathien renga mo, miriem renga mo?” a tia. \p Anni le anni an inkhal zoia, “Imo ei ti rang hi? ‘Pathien renga tiin ei thuon lakin,’ ama'n ei kôm, ‘Ithomo John hah nin iem loi?’ mi tîng a ta. \v 26 ‘Miriem renga ei ti lakin,’ mipui ngeiin imo minlo rang ei chi, mipui ngeiin John hah Dêipua an be sikin,” an tia. \v 27 Masikin Jisua kôm, “Riet mak me.” tiin an thuona. \p Jisua'n an kôm, “Kei khomin tu rachama mo hi neinunngei hih ki sin, nangni ril uol noning,” a tipe ngeia. \s Nâipasal inik ngei chongmintêk \p \v 28 “Atûn, Imo nin mindon? Tienlâia han mi inkhatin nâipasal inik a dôna. A nâi ulienpu kôm ava sea, a kôm, ‘Ka Nâipasal, avien chu grapebila senla, sin va tho roh,’ a tia. \v 29 ‘Ama han nuom mu-ung,’ tiin a thuona, aninâka chomolte suole chu a mindon a thûla male a se zoia. \v 30 Male inkhat kôm han khom a sea, ma angdênin ava ti nôka. Ama han, ‘O, Pa,’ sêng ki tih, tiin a thuona. Hannirese se maka. \v 31 Ha mi inik ngei han tu ha mo an pa nuomlam a sin uol?” a tia. \p “Ulienpu han,” tiin an thuona. \p Masikin Jisua'n an kôm, “Nangni ki ril: sum rusuongpungei le notizuorngei hin Pathien Rêngrama lût nangni an khêl rang ani hi. \v 32 Baptispu John'n lampui dik nin jûi rang nangni a juong min mua, ama lei iem mak cheia; sum rusuongpungei le notizuorngeiin chu an lei iem ani. Nangni chu nin mu suonûk khomin nin mulungbôkngei thûlin ama iem mak chei.”\x - \xo 21:32: \xo*\xt Luk 3:12; 7:29-30\xt*\x* \s Grapebila inlo mingei Chongmintêk \r (Mk 12:1-12; Luk 20:9-19) \p \v 33 Jisua'n an kôm nanâk, chongmintêk dang rangâi nôk roi a tia. “Voikhat chu tu mini ram pumapa a oma, hah mi han grapebil a thoa, bêr a minkula, grape epna rang khur a choia, a ngâkna rang in insâng a sina. Hanchu grapebil hah inlo mingei ngâk rang ngei kuta bângin, ram danga khuolchai a se zoia.\x - \xo 21:33: \xo*\xt Isa 5:1-2\xt*\x* \v 34 Grape mara pot zora ahong tungin chu, ânlo mingei kôm han a chang rangtum va lâk rangin a suokngei a tîra. \v 35 Ânlo mingei han a suokngei hah an lei sûra, inkhat an jêma, inkhat an thata, inkhat lung leh an dênga. \v 36 Atharin suok dangngei motona nêka tam uolin a tîr nôka, motona ngei angdênin an lei tho nôk rêka. \v 37 Anûktaka chu, ‘Ka nâipasal hi chu lei jâ ngêt an tih,’ tiin a nâipasal hah an kôm a tîra. \v 38 Hannirese, ânlo mingei han a nâipasal hah an lei mûn chu, ‘Hi mi hih a pumapa nâipasal ani. Hong roi lei that rei u, male a rochon ei man rang ani!’ an tia. \v 39 Masikin an sûra, grapebil pêntieng an vôrpaia, ama hah an that zoi.” \p \v 40 “Atûn, grapebil pumapa a hong tikin, ha ânlo mingei hah imo hong lo ta nih?” tiin Jisua'n a rekela. \p \v 41 Anni han a kôm, “Ha mi saloi ngei hah that ngei ngêt a ta, grapebil hah ânlo mingei adang, amara pot zora diktaka changrangtum a pêk ngâi rangpu kôm pêng a tih,” tiin an thuona. \p \v 42 Jisua'n an kôm, Pathien Lekhabu'n, \q1 “In sinpu ngeiin lung mangmunboi anga an hengpai hah, \q2 akila lung kâmomtak achang zoi. \q1 Ma hah Pumapa tho ania; \q2 ei mitmua hin kamâmom ani! a ti hih nin pore ngâiloi mo?” \x - \xo 21:42: \xo*\xt Lap 118:22-23\xt*\x* a tipe ngeia. \p \v 43 Jisua'n a bôksa nôka, “Masikin nangni ki ril, Pathien Rêngram hih nin kôm renga lâkpai nîng ata, amara musuo rang mingei kôm pêk nîng atih. \f + \fr 21:43 \fr*\ft Miziek senkharngei chu archang 44 na an bôksa: \ft*\fqa Tutu hi lung chunga inpal chu ahârhârin om an ta; male hi lungin adel vang chu innôichit an tih \fqa*\ft Luk 20:18 en roh.\ft*\f* \v 44 Tutu hi lung chunga ânpal chu ahârhârin om an ta, hi lungin adel vâng chu innôichit an tih,” a tia. \p \v 45 Ochaisingei le Phariseengeiin Jisua chongmintêk misîr hah an rietin chu, an chungroi a misîr ani ti an riet zoia. \v 46 Masikin ama sûr rang an pût zoi. Aniatachu anni ngei han mipui ngei an chia, mipui ngeiin Jisua hah dêipu'n an be sikin. \c 22 \s Inneina ruolhoi chongmintêk \r (Luk 14:15-24) \p \v 1 Jisua'n mipui ngei a rokôka, chongmintêk a mang nôka. \v 2 “Invân Rêngram chu rêngpa inkhatin a nâipasal ranga inneina ruolhoi tho leh mintêk ani. \v 3 Bukhalâi ot rangin a mîsiel ngei koi rangin a tîrlâmngei a tîra, hannirese hong nuom mak ngeia. \v 4 Masikin tîrlâm dangngei a tîr nôka, a mi sielngei kôm hi anghin ti rangin chong a be ngeia: ‘Atûn hin bukhalâi ot rangin ki sinsiem suozoi; ke sechalngei le ke serâttuoi vai minthâi ngei ka thata, neinunngei murdi sinsiem suo ani zoi. Inneina bukhalâi ot rangin hong ta roi!’ ti rangin. \v 5 Aniatachu siela omngei han itên lei be mak ngeia, male an sadâi chita an sina: inkhat a loia a sea, inkhat chu a dôra a sea. \v 6 Midang ngeiin tîrlâmngei hah an sûrrapa an jêm ngeia, an that ngei zoi. \v 7 Rêngpa hah a taksi sabaka; masikin a râlmingei a tîra, ha mithatpungei hah a min thatngeia, male an khopuilien khom a min hâl pe ngei zoia. \v 8 Hanchu a tîrlâmngei a koia, an kôm, Inneina bukhalâi chu minsûk suo ani zoia, aniatachu ki mi sielngei hah a nêk ruo nimak ngei. \v 9 Atûn chu lamliena se ungla, mi nin mu murdi bukhalâi ot rangin hong koi roi, a tipe ngeia. \v 10 Masikin tîrlâmngei hah lamlienngeia an sea, mi an mu murdi, misa le misie; an hong koibûma, inneina in hah mipuiin an sip zoia. \p \v 11 “Rêngpa hah khuolmingei en rangin ava lûta, inneina puon insil loi mi inkhat ava mua. \v 12 Rêngpa han a kôm, ‘Mala, inneina puon insil loiin khoangin mo asûnga no hong lût?’ tiin a rekela. Hannirese ha mi han ite ti maka. \v 13 Male rêngpa han a tîrlâmngei kôm, ‘A kut le ke khit ungla, pêntieng ajîngna vôrpai roi. Mahan chap a ta a hâ riel a tih,’”\x - \xo 22:13: \xo*\xt Mat 8:12; 25:30; Luk 13:28\xt*\x* a tia. \p \v 14 Hanchu Jisua'n, “Mi siela om chu tamtak an nia, aniatachu, thanga om chu atômte kêng an ni,” tiin chongkhârnân a tia. \s Chôiruol pêk roia chongrekel \r (Mk 12:13-17; Luk 20:20-26) \p \v 15 Phariseengei hah an jôkpaia male Jisua chongrekelin min ôk rang chang an mintuo zoi. \v 16 Hanchu an ruoisi senkhatngei le Herod pâla mi senkhatngei a kôm an tîra, ha mingei han, “Minchupu, chongtak ni misîr ngâi ti kin riet. Tute lunghâng tho uol ngâi mak chea, tute mindona chungroia khom kângdoina dôn loiin miriemngei ta rangin Pathien lungdo chongtak hah ni minchu ngâia. \v 17 Hanchu, ni ril ta, imo ni mindon? Roman Rêng Ceasar kôma chôiruol pêk hih ei Balamin ânkal mo, ânkal loi mo?” an tia. \p \v 18 Nikhomrese, Jisua'n asaloi an mintuo hah a riet chiena, an kôm, “Nangni Asarotholngei! ithomo ni min ôk rang nin pût hi? \v 19 Chôiruol chôi ranga sumthîr hah ni min en ta u!” a tia. \p Sumthîr hah a kôm an hong chôia, \v 20 male a rekel ngeia, “Tu mâi rimil le tu riming ngei mo an ni hi?” a tia. \p \v 21 Anni han “Ceasar” tiin an thuona. \p Masikin Jisua'n an kôm, “Asa, hanchu, Ceasar ta chu Ceasar kôm pêk ungla, Pathien ta chu Pathien kôm pêk roi,” a tipe ngeia. \p \v 22 Mahi an rietin chu an kamâm tataka; ama an mâka an rotpat zoi ani. \s Thina renga inthoi nôkna roia chongrekel \r (Mk 12:18-27; Luk 20:27-40) \p \v 23 Mani sûn nanâk han, Sadducee senkhatngei Jisua kôm an honga mingei hih thina renga inthoi nôk no ni ngei an tia.\x - \xo 22:23: \xo*\xt Sin 23:8\xt*\x* \v 24 Anni han, “Minchupu, ‘Moses'n mi nâi neiloiin a lômnu thisan senla, a nâipa'n ha meithâi hah luo nôk ngêtin a upa ta rangin nâi a nei pe rang ani,’\x - \xo 22:24: \xo*\xt Bal 25:5\xt*\x* a tia. \v 25 Atûn hin, kin lâia lâibungrêng sari an oma; ulientakin in a neia, nâi neiloiin a thia, masikin a lômnu hah a nâipa kôm a mâka. \v 26 A nâipa iniknapu chunga khom ma anghan a hong om nôka, a inthumnapu chunga khom, azoinataka sarinapu dênin an luo paka. \v 27 Anûktaka chu nupangnu khom a thi zoia. \v 28 Atûn, mithi ngei inthoi nôk tika han tu lômnu tak mo ani rang ani zoi? An rêngin laka an luo paka,” an tia. \p \v 29 Jisua'n an kôm, “Idôra dikloi ngei mo nin ni zoi! Pathien Lekhabu nônchu Pathien sinthotheina nin riet loi sika kêng ani. \v 30 Mithi ngei aringin an inthoinôk tika chu invâna vântîrtonngei angin om an ti zoi, innei khâi noni ngei. \v 31 Atûn ithingei aringa an inthoinôkna roi: Pathien'n nangni a misîr pe hah nin la pore tet ngâiloi mini?” a tia \v 32 Pathien'n, “Keima Abraham Pathien, Isaac Pathien, Jacob Pathien ki ni,” a tia. “Ama chu iringngei Pathien kêng ani, ithingei Pathien nimak,”\x - \xo 22:32: \xo*\xt Jôk 3:6\xt*\x* tiin a thuona. \p \v 33 Mipui ngei han mahi an rietin chu, a minchûna hah an kamâm tatak zoi ani. \s Chongpêk roiinpuitak \r (Mk 12:28-34; Luk 10:25-28) \p \v 34 Jisua'n Sadduceengei hah a makhal mindokngei tih Phariseengeiin an rietin chu a pâlin an honga, \v 35 an lâia Balam minchupu inkhatin chongrekelin min ôk rang a bôka.\x - \xo 22:35-40: \xo*\xt Luk 10:25-28\xt*\x* \v 36 “Minchupu, Balama hin kho chongpêk tak himo a roiinpuitak?” tiin a rekela. \v 37 Jisua'n a kôm, “ ‘Pumapa na Pathien chu nu mulungrîl murdi'n, na ratha murdi'n, nu mulungbôk murdi'n lungkham mu roh iti hi,’\x - \xo 22:37: \xo*\xt Bal 6:5\xt*\x* ani tiin a thuona. \v 38 Mahih chongpêk roiinpuitak le a kâmomtak ani. \v 39 Chongpêk inikna kâmom nôk ân angpui chu: ‘Nangma nên lungkham anghan nu bungmingei lungkham mu roh’ iti hih ani. \x - \xo 22:39: \xo*\xt Och 19:18\xt*\x* \v 40 Moses Balam pumpui le dêipungei minchûna ngei murdi khom hi chongpêk inik chunga hin ânngam let ani,” a tia. \s Messiah chungroia chongrekel \r (Mk 12:35-37; Luk 20:41-44) \p \v 41 Pharisee senkhatngei munkhatin an intûp laiin, Jisua'n an kôm, \v 42 “Messiah chungroi hih imo nin mindon? Tu richisuonpâr mo ani?” tiin a rekel ngeia. \p “Ama chu David jâisuona mi ani,” tiin an thuona. \p \v 43 Jisua'n an kôm, “Nônte, ithomo Ratha han David hah ‘Pumapa’ tiin a min koi? David'n, \q1 \v 44 ‘Pumapa han ka Pumapa kôm a tia:\x - \xo 22:44: \xo*\xt Lap 110:1\xt*\x* \q2 Ka chang tieng insung tit roh \q2 Na râlngei ne kepha nuoia ka dar suo mâka chu,’ a ti ani. \m \v 45 David'n, ‘Pumapa’ tiin a koiin te, i angin mo Messiah hah David richisuonpâr ani thei rang?” a tia. \p \v 46 Tutên Jisua hah thuon thei mak ngeia, male mani sûn renga chu tutên ite chongrekel rang ngam khâi mak ngei. \c 23 \s Jisua'n balam minchupungei le phariseengei renga indîn ranga a rilna \r (Mk 12:38-39; Luk 11:43-46; 20:45-46) \p \v 1 Hanchu, Jisua'n mipuingei le a ruoisingei kôm chong a rila. \v 2 “Balam minchupungei le Phariseengei hih Moses Balamngei rilminthârpu ngei ni ranga phal an ni. \v 3 Masikin itho ranga nangni an be murdi chu nin jômin nin jûi rang ani; Hannirese, an omchan chu jûi no roi, an misîr ngei hih an mang ngâi loi sikin. \v 4 Puok arik le apêl intak takngei an siema, mingei chunga an bâng ngâia, aniatachu, ha mingei sanna rangin an kutpârngei luo mang nuom ngâi mak ngei. \v 5 An sintho murdi khom miriem mu rangin kêng an sin ngâi. An machalngei le an bânngei khitna hih Pathien chong miziek ngei hih en ta u, an inrol bâk na! An kâncholiinchuol minvona ngei khom hih en ta u, asei bâk na!\f + \fr 23:5: \fr*\fk an kâncholiinchuol minvona ngei: \fk*\ft Hima minvona ngei ha Pathien kôm inpêkna min-ennân an hak ngâi (Telna 15:37-41 en roh). \ft*\fp 23:5; \fp*\xt Mat 6:1; Tel 15:38; Bal 6:8\xt*\f* \v 6 Ruolhoi thona muna munhoi tatakna ngei le synagog ngeia sukmun asa an ngên ngâia; \v 7 Bazar mun ngeia min chubai an mûk le ‘Minchupu’ tia an koingei an minlut ngâia. \v 8 Nangni chu ‘Minchupu’ tiin koi ni tet no tunui, urêng korong nin nia, minchupu inkhat mang nin dôn sikin. \v 9 Pilchung hin tute O, Pa, ti no roi, Pa inkhat mamang invâna nin dôn sikin. \v 10 ‘Ruoipu’ ti khomin koi ni no tunui. Messiah mang hih nin ruoipu ani sikin. \v 11 Nin lâia a roiinpuitak chu nin tîrlâm ani rang ani.\x - \xo 23:11: \xo*\xt Mat 20:26-27; Mk 9:35; 10:43,44; Luk 22:26\xt*\x* \v 12 Tutu a omlien kai chu chîn an ta, a omchîn kai chu minlutin om an tih.”\x - \xo 23:12: \xo*\xt Luk 14:11; 18:14\xt*\x* \s Jisua asarotholngei demna \r (Mk 12:40; Luk 11:39-42,44,52; 20:47) \p \v 13 “Nangni Balam minchupungei le Pharisee asarotholngei! Nin chung arik! Invân Rêngram inkhâr hah mingei nin khâr pea; nangni laka lût uol mak cheia mi a lût rang ngei khom nin khap ngâi.\f + \fr 23:13: \fr*\ft miziek senkhatngei chu archang 14 an bôksa: \ft*\fqa Nangni Balam minchupungei le Pharisee asarotholngei! Nin chung arik! Meithâingei sum nin sâk pea, mi huongnân asôt zazan chubai nin tho ngâi; masikin nin dûk tuong rik uol ok atih! \fqa*\ft (Mk 12:40 en roh).\ft*\f* \v 14 Nangni Balam minchupungei le Pharisee asarotholngei! Nin chung arik! Meithâingei sum nin sâk pea, mi huongnân asôt zazan chubai nin tho ngâi; masikin nin dûk tuong rik uol ok atih! \v 15 Nangni Balam minchupungei le Pharisee asarotholngei! Nin chung arik! Mi inkhat insîrna rangin tuikhanglien le ram pumpui nin sir ngâia; a hong inletin chu ha mi hah nangni nêka bâknika dûkmuna se rangin nin tho ngâi! \v 16 Nangni ruoipu mitcho, Tukhom Biekin dêna khomâkinsâm chu ite nâng ngâi maka; aniatachu tukhom Biekina rângkachak dêna khomakinsâm chu anângna aom.” Ti ngâi ngei nin chung arik. \v 17 Mitcho inmôlngei! Imo akâm aom uol, rângkachak mo aninônchu rângkachak inthieng Biekin hah mo? \v 18 Mapêna Tukhom mâichâm dêna khomakinsâm chu ite anângna omaka, ania mâichâm chunga neinunpêk dêna khomakinsâm chu anângna aom, nin ti sa ngâi. \v 19 Idôra mitcho nin ni! Imo akâmaom uol, neinunpêk minthieng ngâipu mâichâm ha mo, mo neinunpêk ha mo? \v 20 Masikin tukhom mâichâm le a chunga neinunpêk aom murdi'n ânsâmdelsa ani. \v 21 Tukhom Biekin dêna khomâkinsâm kaiin chu Biekin leh a sûnga Pathien om hah dênin ân sâm ania; \v 22 male tukhom invân dêna khomâkinsâm chu Pathien sukmun le a chunga insungpu dênin ân sâm ani.\x - \xo 23:22: \xo*\xt Isa 66:1; Mat 5:34\xt*\x* \v 23 Nangni Balam minchupungei le Pharisee asarotholngei! Nin chung arik! Sâkruo avâng ngâi chimungei, lêngmesêr le sâkbakhêr tenah khom sômakhat nin pêk ngâia, hannirese, Balama akâm aom uol, dikna ngei le mulungjûrpuina le iemomna ngei jôm rangin chu lunghâng tho ngâi mak chei. Hi ngei hih nin jôm rang ani, adangngei khom mathân uol loiin.\x - \xo 23:23: \xo*\xt Och 27:30\xt*\x* \v 24 Ruoipu mitcho ngei! Nin tui nêkna thoihir chu nin rithît minsâia, ania saringsei chu nin movol ngâi ani. \v 25 Nangni Balam minchupungei le Pharisee asarotholngei! Nin chung arik! Nin kilât le nin mâirâng pêntieng nin minsâia, a sûngtieng chu, inrûksâkna le indînloi nân ai sip ani. \v 26 Pharisee mitcho ngei! Kilât sûngtieng hah minsâi bak ungla, hanchu apêntieng khom sâi sâng atih! \v 27 “Nangni Balam minchupungei le Pharisee asarotholngei! Thân lung, nôtminvâra apêntieng chu en ahoi zata, hannirese, asûngtieng chu ru le ruok athûa sip angha nin ni.\x - \xo 23:27: \xo*\xt Sin 23:3\xt*\x* \v 28 Ma anghan mitin mitmua pêntieng chu asa anghan nin inlanga, hannirese, nin sûngtieng chu asarotholna le sietnangeia sipmat nin ni. \s Jisua a dûktong rang a misîr \r (Luk 11:47-51) \p \v 29 “Nangni Balam minchupungei le Pharisee asarotholngei! Nin chung arik! Dêipungei thân nin sinsiama, midikngei riettit nân lungngei nin minvo ngâia; \v 30 male ei richibulngei om lâia han ei lei omsai nikhom senla, dêipungei thisen an musuok han chu inchel no ih, nin ti ngâi. \v 31 Masikin Dêipungei lei that ngei richia mi nin ni ti nin minlang chak ani. \v 32 Se ungla, nin richibulngeiin an lei phut hah minzoi roi. \v 33 Nangni murûlngei le murûl nâingei! Dûkmuna se ranga jêkmasatna renga inmo jôk thei rangin nin insabei?\x - \xo 23:33: \xo*\xt Mat 3:7; 12:34; Luk 3:7\xt*\x* \v 34 Masikin nangni ki ril, nin kôm dêipungei, mivârngei, minchupungei juongtîr ka ta, an lâia senkhat chu that nin ta, senkhat chu jêmdel nin ta, senkhat chu synagog ngeia jêm nin ta, khopui ankhat renga khopui ankhata rujûlpai nin tih. \v 35 Masikin midiktak Abel thisen renga Biekin le mâichâm kâra Barakia nâipasal, theiloinaboi, Zakaria nin that thisen tena han, pilchunga midikngei thatna sika dûktuongna chu nin chunga la chul atih.\x - \xo 23:35: \xo*\xt Aph 4:8; 2 Rich 24:20-21\xt*\x* \v 36 Adiktakin nangni ki ril: ha mingei thatna sika dûktuongna ngei murdi chu atûna mingei chunga chul let atih. \s Jisua'n Jerusalem a lungkhamna roi \r (Luk 13:34,35) \p \v 37 “Jerusalem, Jerusalem! Dêipungei thata, Pathien'n no kôma thangthei a hongtîr ngei lung leh a dêng thatpu! Ârpuinu'n ate ngei a mantha nuoia ai opbûm ngâi anghan ni mingei anrêngin voizet mo ka bân nuoia opbûm rang ko bôka, hankhoma nuom mak che! \v 38 Masikin nin Biekin hah mâkrakin, a korongin om atih.\x - \xo 23:38: \xo*\xt Jer 22:5\xt*\x* \v 39 Nangni ki ril, ‘Pumapa riminga hong chu Pathien'n satvur rese,’ nin ti mâka chu atûn renga ni mu nôk khâi no tunui a tia.”\x - \xo 23:39: \xo*\xt Lap 118:26\xt*\x* \c 24 \s Jisua'n Biekin siet rang a misîrna \r (Mk 13:1,2; Luk 21:5,6) \p \v 1 Hanchu, Jisua hah a jôka, Biekin renga a se lâiin Biekin min en rangin a ruoisingei a kôm an honga. \v 2 Ama han an kôm, “En roi, Adiktakin nangni ki ril, hitaka lung inkhat luo khom hih amuna om no nih; anrêngin paiin om riei an tih,” a tia. \s Intakna le nuomlona \r (Mk 13:3-13; Luk 21:7-19) \p \v 3 Hanchu, Jisua Oliv tângah ânsung lâiin, a ruoisingeiin a theiin an hong intongpuia. “Mi ril ta, hi ngei hih itika mo ai tung rang,” male “Nu juong nôkna rang le rammuol mongna rang minsinna hah imo ai ni rang,” tiin an rekela. \v 4 Jisua'n an kôm han, “Tutên nangni an huong loina rangin, indîn roi. \v 5 Mi tamtakin, ‘Messiah hah ki ni!’ tiin keima riming songin hong an ta, mi tamtak lei huong an tih. \v 6 Nin kôla indoina roi riet nin ta, ala takna indoina roi inthang la riet nin tih, nikhomrese, nin jâmminzal no roi. Ha neinunngei hah chu ahongtung ngêt rang ani, nikhomrese amongna chu lani no nih. \v 7 Nam le nam indoi an ta, ram le ram indoi an tih. Muntina mâitâm chul ata, ningnu innîk atih. \v 8 Ha ngei hah nâiha aphut chak ang hah ani. \v 9 Hanchu, dûk nangni min tuong rang le nangni that rangin nangni la sûr an tih. Keima sikin nam tinin nangni la mumâk an tih.\x - \xo 24:9: \xo*\xt Mat 10:22\xt*\x* \v 10 Ma tika chu mi tamtakin an taksônna la mâng an ta, lân sûr inlôm an ta, lân mumâk inlôm an tih. \v 11 Male, dêipu dikloi tamtak hong suok an ta, mi tamtak la huong an tih. \v 12 Hanchu, sietna ala pung rang sikin mi tamtak lungkhamna la dâi atih. \v 13 Nikhomrese, tutu among dêna diera tuong chu sanminringin om an tih.\x - \xo 24:13: \xo*\xt Mat 10:22\xt*\x* \v 14 Male, hi ‘Rêngram Thurchi Sa’ hih namtin rietna rangin rammuol pumpuia misîrin la om a ta; male, amongna hong tung atih.” \s Intakna Ichiom tak \r (Mk 13:14-23; Luk 21:20-24) \p \v 15 “Hanchu, ‘Intakna Ichiom Tak,’ dêipu Daniel ramanga lei misîr hah mûng nin ta, mun inthienga han inding a tih.” (Apore murdi'n aomtie riet rese ngei!)\x - \xo 24:15: \xo*\xt Dan 9:27; 11:31; 12:11\xt*\x* \v 16 “Male Judea rama om ngei hah tânga rot ngêt rese ngei. \v 17 Mi a inchunga om khom insûnga a neinun kaisuo rangin chum no rese.\x - \xo 24:17-18: \xo*\xt Luk 17:31\xt*\x* \v 18 Mi loia om khom a puon lâk rangin kîr no rese. \v 19 Ha ni han chu nâivongngei le nu nâite pomlâingei chung chu ântak bâk rang na! \v 20 Nin rot rang zora hah phalbia mo, sabbathni'n mo ani loina rangin Pathien kôm chubaitho roi. \v 21 Ha zora dûktongna ichiruoi inthang om rang ha chu rammuol insieng renga atûn tena la om ngâi maka, om nôk tet khâi no nih.\x - \xo 24:21: \xo*\xt Dan 12:1; Chph 7:14\xt*\x* \v 22 Nikhomsenla, Pathien'n ha sûn ngei hah a minbong zoi; ni no senla vang chu tute ringsuok thei noni ngei. A mi zenngei sikin Pathien'n ha sûn ngei hah minbong a tih. \p \v 23 “Male, tukhomin nin kôm, ‘En ta, Messiah chu hin a om!’ aninônchu ‘Soson a om!’ an ti khomin iem no roi. \v 24 Messiah rothol ngei le dêipu dikloi ngei an la suok rang ani; ha ngei han thei vang senla ngei chu Pathien zen mingei luo an huong theina rangin minsinna sininkhêl le sin kamâmruoi thông an tih. \v 25 Rangâi roi! Azora ahongtung mân nangni ki lei ril ani. \v 26 Aninônchu, nin kôm, ‘En ta, ramchâra aom!’ an ti khomin mahan se no roi; aninônchu hin ânthup an ti khomin iem no roi.\x - \xo 24:26-27: \xo*\xt Luk 17:23-24\xt*\x* \v 27 Miriem Nâipasal juong nôk rang chu kôlinleka dapdaptingei sak tieng renga thang tieng tenah ahonginlek anga han ani rang sikin. \p \v 28 “Kho munah khom saruok omna murdia sêlkuru khom intûp an tih.”\x - \xo 24:28: \xo*\xt Luk 17:37\xt*\x* \s Miriem Nâipasal juong rang roi \r (Mk 13:24-27; Luk 21:25-28) \p \v 29 “Ha intakna nikhuongei zoiin chu nisa jîng a ta, thâ vâr khâi nonih, invân renga ârsi ngei tâk a ta, invân sinthotheina ngei hah inphêthet'n om an tih. \v 30 Masuole chu Miriem Nâipasal minsinna hah invâna inlang ata; pilchunga mi murdi'n Miriem Nâipasal invâna sûm chunga sinthotheina le inlal taka juong an mu tikin chu chap an tih. \v 31 Bekul miring inring tak tum nîng ata, hanchu, a vântîrtonngei hah rammuol rikil minlia tîr a ta, kôlkung renga kangkhat tienga kôlkung dênin a mi zenngei mintûp atih.” \s Theichang kunga minchuna \r (Mk 13:28-31; Luk 21:25-28) \p \v 32 “Ha chongmintêk hah theichang kunga inchu roi. Amachang ahong ringa, ahong innoia, abuo ahong incherin chu kholum ahong nâi zoi tiin nin riet ngâi. \v 33 Ha angdênin, ma neinunngei murdi hah nin mu'n chu, a zora ahong nâi zoi, ânphut rang ani zoi ti riet roi. \v 34 Atûnlâia mingei hih an thi riei mân, hi ngei nâm hih tung let atih ti riettit roi. \v 35 Pilchung le invân boi a ta, ko chong chu boi no nih.” \s Tutên anikhuo le a zora riet loi \r (Mk 13:23-37; Luk 17:26-30,34-36) \p \v 36 “Hannirese, ha nikhuo le a zora ha chu Pa telloiin chu tutên riet mak ngei; Invâna vântîrtonngei khomin, Nâipasal khomin. \v 37 Miriem Nâipasal juong nôkna chu Noah damlâi angdên han nîng atih. \v 38 Tuilien mân, sûn ngeiah han chu Noah rukuonga a lût ni dênin an sâka an nêka, lômnu, lômpa an innei ngâia. \v 39 Tui ahongliena, an rêngin an inmang riei mâka chu imo ahongtung ite riet mak ngei. Miriem Nâipasal juong nôkna chu ha ang takah han nîng atih. \v 40 Ha tikin chu mi inik loia sin an ta inkhat tuongin om a ta, inkhat mâkin om a tih. \v 41 Nupang inik sasum kunga sângsukin om an ta, inkhat mâkin om a ta, Inkhat tuongin om a tih. \v 42 Masikin inning chien roi, itiknimo nin Pumapa a juong rang riet mak chei. \v 43 In pumapa'n inru hong rang zora hah riet senla chu, lei meng a ta, a neinunngei min muruk no nih, ti hih riet roi. \v 44 Masikin nangni khom intûng chienin om roi, nin tûng loi zora takin Miriem Nâipasal a juong rang sikin.” \s Tîrlâm taksônom le taksônomloi \r (Luk 12:41-48) \p \v 45 “Tîrlâm taksônom avâr tak, a pun a insûng cherêla, tîrlâm dangngei zora tina an sâk sem pe ranga ulien a minchang chu tumo nini? \v 46 A pu'n a honga, ha anga sin thoa tîrlâm a hong mu ha chu a râisân ani, \v 47 Adiktakin nangni ki ril, a pu han a neinun murdi chunga ajêkpu minchang a tih. \v 48 Hannirese, tîrlâm saloi anîn chu, a mulungin ‘Ku pu chu hong vak no nih’ tîng a ta, \v 49 a tîrlâm champuingei lei jêm a ta, ju inrûingei kâra lei nêkin lei sâk a tih. \v 50 Male, ha tîrlâm hah a tûng loi lâitak le a riet loi zora takin a pu hong suok pe atih. \v 51 A pu han ât nôinek a ta,\f + \fr 24:51 \fr*\fq ât nôinek a ta; \fq*\ft aninônchu \ft*\fqa pêntieng vôrpai a tih.\fqa*\f* asarotholngei chang anga han minchang a tih, Mahan chap a ta, a hâ riel a tih.” \c 25 \s Dôngmate sôm ngei chongmintêk \p \v 1 “Ma tikin chu, Invân Rêngram hah dôngmate sôm ngei an châtingei chôia, moipumapa don ranga se ngei leh mintêk nîng atih zoi.\x - \xo 25:1: \xo*\xt Luk 12:35\xt*\x* \v 2 An lâia mi rangnga hah an inmôla, mi rangnga hah an vâr ani. \v 3 Ânmôlngei han, an châtingei an chôia, a tui chôi sa mak ngeia, \v 4 avârngei han chu an châtingei an chôia, a ûma han a tui khom an chôi sa. \v 5 Moipumapa hah a juong innu sikin an in alênmua, an lei inphara. \v 6 Jânchimrip takah chu ‘Moipumapa a juong zoi! Adon rangin hong suok ta roi’ tia iniek rahang a juong om zoia; \v 7 hanchu, dôngmate sôm ngei hah an inthoia, an châtingei an minsûka. \v 8 Male, ânmôlngei han avârngei kôm han, ‘Nin châtitui hah mi pêk sa roi ba! kin châti athi rang kêng’ an tia. \v 9 Avâr rangnga ngei han, ‘Nangni pêk thei noning ung. Keini leh nangni rangin chu hun nonih. Dôrah se ungla, va rochok roi,’ tiin an thuona. \v 10 Hanchu, dôngmate inmôlngei hah châtitui rochôk rangin an sea, hanchu an se kârin moipumapa hah a juong zoia. Dôngmate rangnga ânthok ngei chu ama leh inbiek ruolhoi tho rangin an lûta, in an khâr zoi. \v 11 Nûkah chu dôngmate dangngei khom an hongtung zoia, O pu, o pu, mi min lût roh! Tiin an in-ieka.\x - \xo 25:11-12: \xo*\xt Luk 13:25\xt*\x* \v 12 Moipumapa han, Nangni minlût tet no ning! Nangni riet ngâi mu-ung tiin a thuona.” \v 13 Male Jisua'n chongkhârnân, “Intûng chienin om roi, a nikhuo le azora hah nin riet loi sikin,” a tia. \s Tîrlâm inthum ngei chongmintêk \r (Luk 19:11-27) \p \v 14 “Ma tikin chu Invân Rêngram hah mi inkhat khuol a chai rangtoa, a tîrlâmngei a koia, a rochonngei enkol leh mintêk nîng atih zoi. \v 15 An thei lam ang chitin a pêka, inkhat kôm sum isâng rangnga a pêka, inkhat isângnik a pêka, inkhat kôm isâng khat a pêka. Hanchu, khuolchai rangin ânphet zoi. \v 16 Tîrlâm isâng rangnga changpu ha chu a se kelena, ava minpunga, isâng rangnga dang ava suo nôka. \v 17 Ha anga han tîrlâm isâng nik a changpu ha chu a sea, adang isâng nik a muphung nôka, \v 18 hannirese, tîrlâm isângkhat a changpu ha chu a sea, khur a choia, a pu sum hah athupa. \v 19 Asôtzan suoleh chu tîrlâmngei an pu hah a hongkîr nôka, an kôm a sum thurchi a minthâr zoia. \v 20 Tîrlâm, isâng rangnga changpu hah a honga, isâng rangnga dang a hong pêka, o pu isâng rangnga mi ni pêk hah en ta! hi isâng rangnga adang ke lei man nôk hi a tia. \v 21 A pu han a kôm, No tho minsa, nangma tîrlâm asa le iemom, atômte chunga taksônomin no om sikin, atampa chunga khom a enkolpu'n nang minchang ki tih. Hong inla, ka râisânna hong chang sa roh! a tia. \v 22 Hanchu tîrlâm isâng nik changpu hah a honga, O pu, isâng nik mi ni pêk hah en ta! Hi isâng nik dang ke lei man nôk hi! a tia. \v 23 A pu han a kôm, No tho minsa, nangma, tîrlâm asa le taksônom! Atômte chunga taksônom ni ni sikin, atampa chunga khom a enkolpu'n nang min om ki tih. Hong inla, ka râisânna hong chang sa roh!” a tia. \v 24 Hanchu tîrlâm isâng khat changpu hah a honga, O pu, mi inngartak ni ni ti ki riet; nu tu loina khoma na ât ngâia, sachi ne rethe loina munna khom bu ni mintûp ngâia. \v 25 Ki chia, masikin ke sea, pil rilah nu sum hah ka va thup ani. En ta hi nata nanâk hah, a tia. \v 26 A pu han a kôm han, “Nangma tîrlâm puoloi le thaboipa! Ka tu loina khoma ka âtta, sachi kerthe loina khoma bu ki mintûp ngâi ti ni riet na? \v 27 Ha anghan aninte, ithomo ku sum hah sumsiena inah ne lei sie loi, nino senla chu, ko hong nôka hin ku sum hih apung leh ka man rang kêng ai ni. \v 28 Atûn chu sum hih a kôm renga lâk ungla, isâng sôm dônpu kôm pêk roi. \v 29 Tutu a dôn chu pêk mintam uol nîng a ta, dôn ok a tih; tutu a dôn loi kai chu ai dôn chêtte khom lâk pe rip nîng a tih.\x - \xo 25:29: \xo*\xt Mat 13:12; Mk 4:25; Luk 8:18\xt*\x* \v 30 Hi tîrlâm mangmunboi hih pêntieng ajîngna vôrpai roi; mahan chap a ta, a hâ riel a tih,”\x - \xo 25:30: \xo*\xt Mat 8:12; 22:13; Luk 13:28\xt*\x* tiin a rila. \s Azoinataka Roijêkna \p \v 31 “Miriem Nâipasal hih vântîrtonngei murdi leh inlal taka a juong tikin chu Rêngsukmuna insung a ta,\x - \xo 25:31: \xo*\xt Mat 16:27; 19:28\xt*\x* \v 32 male a makunga namtina mingei intûp an tih. Hanchu, belrihôlpu'n kêl le belri a sensâi anghan pâl nikin sensâi a tih. \v 33 Midikngei hah a changtieng dar a ta, adangngei hah a voitieng dar a tih. \v 34 Hanchu Rêng han a chang tienga mingei kôma han, Hong roi ka pan sat ai vur ngei! Hong ungla, rammuol inzir renga nin ta ranga rêngram minsûk hih hong luo ta roi. \v 35 Ko von achâmin sâk mi nin pêka, ku tuiânrâlin nêk rang mi nin pêka; khuolmi ki nîn nin ina mi nin mintunga. \v 36 Dierboiin ko omin puon mi nin min sila; ka damloi zorân mi nin donsûia, intâng ina ko om khomin mi nin pan ngâi,” la tîng a tih. \v 37 Midikngei han, “Pumapa tikhanmo no vonchâmin nang kin mua, sâk nang kin pêka, tui inrâlin nang kin mua nêk rang nang kin pêk? \v 38 Tikhanmo khuolmin nang kin mua, kin inah nang kin mintunga, dierboiin nang kin mua, puonsil rang nang kin pêk? \v 39 Tikhanmo damloiin mo, intâng ina mo nang kin mua, nang kan pan ngâia?” \v 40 Rêng han an kôm, “Nangni ki ril, hi ku sûngsuok achîntak ngei lâia mi inkhat chunga nin sin hah ku chunga nin sin ani,” tiin la tîng a tih. \v 41 “Hanchu a voi tienga mingei kôm han chu, Nangni chu Pathien khomâksâmna nuoia om roi! Diabol le a tîrtonngei ta ranga sin kumtuong meiah han se ta roi! \v 42 Ko von achâmin sâk mi pêk mak cheia, ku tui ânrâlin nêk rang mi pêk mak cheia; \v 43 Khuolmi kinîn nin inah mi mintung mak cheia, dierboiin ko omin puon ni min sil mak cheia, damloiin le intâng ina ko om khomin mi pan ngâi mak chei,” la tîng a tih. \v 44 Hanchu anni han an kôm, “Pumapa tikhanmo no von achâmin mo, tui ânrâlin mo, khuolmin mo, dierboiin mo, damloiin mo, intâng ina mo nang kin mua, ni sin nang kin tho pe ngâi loi?” Tiin la thuon an tih. \v 45 Rêng han an kôm, “Nangni ki ril, hi mi chînte ngei lâia inkhat chunga nin sin nuom loi chu ku chunga nin sin loi ani,” la tîng a tih. \v 46 “Hi mingei hih kumtuong dûktuongna sêng an ta, hannirese, midikngei chu kumtuonga ringna han sêng an tih,”\x - \xo 25:46: \xo*\xt Dan 12:2\xt*\x* a tia. \c 26 \s Jisua that rangtie an mintuo \r (Mk 14:1-2; Luk 22:1-2; Joh 11:45-53) \p \v 1 Hanchu Jisua'n ha chongngei murdi hah a ril zoiin chu a ruoisingei kôm, \v 2 “Sûnnik suoleh, Kalkân kût hong om atih iti nin rieta. Miriem Nâipasal hih jêmdel rangin pêk nîng atih,”\x - \xo 26:2: \xo*\xt Jôk 12:1-27\xt*\x* a tia. \v 3 Hanchu ochaisingei le Upangei hah Ochai Inlal Caiaphas inpuia intongna an neia, \v 4 inrûkin an sûra, an that rang lam an mintuoa. \v 5 Nikhomrese, “Kût sûngin chu ni no rese, mipui lâia injêlna tete om duoi nih,” an tia. \s Bethany'a Jisua sariek polin a om \r (Mk 14:3-9; Joh 12:1-8) \p \v 6 Hanchu, Jisua hah Bethany'a aphârpa Simon inah a oma. \v 7 Jisua bu a nêk lâitakin, nupang inkhat alabaster bilôrin sariek mirimhoi man luttak ahong chôia, a luah a buok pea. \v 8 Ruoisingeiin an mu inchu an ningathika. “Irangmo hi anga a inchek hi? \v 9 Hi mirimhoi hih man tamtaka zuora, inriengngei kôma sem thei kêng ani,” an tia. \v 10 Jisua'n an ti ngei hah a rieta, an kôm, “Ithomo hi nupangnu hih nin rokôk? kata rangin sin asa le enhoi tak ai tho ani. \v 11 Inriengngei chu nin kôma om tit an nia, hannirese, kei chu nin kôma om bang noning. \v 12 Hi sariek mirimhoi ka takpuma ai buok hih phûm ranga ni sinsiamna ranga ai tho ani. \v 13 Atûn, chongdiktak nangni ki ril, rammuol pumpuia thurchisa an misîrna nâma, hi nupangnu sintho khom hih ama riettitna rangin misîr sa ngâi an tih,” a tia. \s Juda'n Jisua minsûr rang a nuom \r (Mk 14:10-11; Luk 22:3-6) \p \v 14 Masuole Ruoisi sômleinik ngei lâia inkhat a riming Judas Iscariot an ti hah ochaisingei kôm a sea \v 15 Male ama'n, “Jisua nangni ki minsûr inte imo mi nin pêk rang?” a tia. Anni han sumdâr sômthum an tela ama an pêka. \v 16 Masuo renga chu Judas han Jisua an kuta a pêk theina rangin chuminrên a rok tit zoi. \s Jisua a ruoisingei leh kalkân ruoi an sâk \r (Mk 14:12-21; Luk 22:7-13,21-23; Joh 13:21-30) \p \v 17 Cholboivâipôl Kût ni sûn motontakah han, ruoisingei an honga, Jisua kôm, “Kalkân Kût hih khotieng mo va minsûk unglang nu nuom?” tiin an rekela. \v 18 Ama han an kôm, “khopuiliena mi inkhat kôm se ungla, a kôm. ‘Minchupu'n ko zora anâi zoia; ku ruoisingei leh Kalkân Kût ni inah mang kin tih,’ a ti va ti roi,” a tia. \v 19 Jisua'n an kôm he a be lam angtakin an thoa, Kalkân Kût hah an va minsûk zoia. \v 20 Kholoi ahong nînchu, Jisua le ruoisi sômleinik hah khalâi ottin an insung lâiin. \v 21 Khalâi an ot lâitakin Jisua'n an kôm, “Nangni ki ril, nin lâia mi inkhat hin ni minsûr a tih,” a tipe ngeia. \v 22 Hanchu ruoisingei mulung dûkatonga, a kôm, “Pumapa, keima mo mi ni ti?” tiin inkhat inkhatin an rekel paka. \v 23 Jisua'n an kôm, “Khênga vâipôl mi pûrpuipu hin ni minsûr a tih.\x - \xo 26:23: \xo*\xt Lap 41:9\xt*\x* \v 24 Pathien Lekhabu'n ai ti anghan, Miriem Nâipasal hih thîng a tih, nikhomrese, Miriem Nâipasal minsûrpu chung chu arik bâk rang na! Ha miriem ha chu ânzir tetloi nisenla ata rangin sa uol a tih,” a tia. \v 25 A minsûr rangpu Judas hah a hongchonga, “Minchupu, keima mo mini ti tatak?” tiin a rekela. Jisua'n a kôm, “Nên ti hate” tiin a thuona. \s Pumapa Jânbu \r (Mk 14:22-26; Luk 22:14-20; 1 Kor 11:23-25) \p \v 26 Hanchu an sâk lâitakin, Jisua'n vâipôl a lâka, râisânchong a ril zoiin chu a khoia, a ruoisingei kôm a pêka, an kôma, “Lâk ungla, sâk roi, hi hih ka taksa ani,” a tia. \v 27 Masuole chu, kilât a lâka, Pathien kôm râisânchong a ril zoiin chu an kôm a pêka, “Nêk roi, nin rêngin; \v 28 ma hih ki thisen mi tamtak nunsie ngâidamna ranga suok rang, Pathien chonginkhit mindet rang chu ani.\x - \xo 26:28: \xo*\xt Jôk 24:8; Jer 31:31-34\xt*\x* \v 29 Nangni ki ril, Ka Pa Rêngrama nangni leh uain thar ke nêk ni atung mâka chu hi uain hih nêk nôk khâi no ning,” a tia. \v 30 Masuole chu la inkhat an thoa, an tho suolechu Oliv tâng tieng an se zoi. \s Peter'n a minlêm rang Jisua'n a leiril \r (Mk 14:27-31; Luk 22:31-34; Joh 13:36-38) \p \v 31 Hanchu Jisua'n an kôm, “Avien jân lelea hin nin rêngin rot let nin ta, ni mâk riei nin tih, Pathien Lekhabu'n, ‘Pathien'n belrihôlpu hah that an ta, belringei hah chekinchâi chit an tih,’\x - \xo 26:31: \xo*\xt Zak 13:7\xt*\x* a ti sikin. \v 32 nikhomrese, kên thoinôk suoleh Galilee rama nin motona lei sêng ki tih,”\x - \xo 26:32: \xo*\xt Mat 28:16\xt*\x* a tia. \v 33 Peter'n a kôm, “Adangngeiin nang mâk riei khomrese ngei, keiman chu nang mâk tet no ning!” a tia. \v 34 Jisua'n Peter kôm, “Nang ki ril, avien jân ârkhuong mân nangma'n voithum keima hih riet ngâi mu-ung ni tîng ni tih,” a tipea. \v 35 Peter'n a kôm, “Ni thina thisa rang khom nînlang ma anghan ti tet no ning,” tiin a thuona. Ruoisi dangngei khomin ha angdên han an ti paka. \s Gethsemani ruhuona Jisua chubaitho \r (Mk 14:32-43; Luk 22:39-46) \p \v 36 Hanchu Jisua hah a ruoisingei leh munkhatin Gethsemani an tina han an sea, Jisua'n an kôm, “Soson chubai ka va tho sûngkâr chu hin lên sung roi,” a tipe ngeia. \v 37 Peter le Jebedee nâipasal inik ngei hah a tuonga, Rathainvâina le mulungdûk tongnân ahong sipa, \v 38 male an kôm, “ka mulungdûk atong raia athi rang dôrin kêng ki ni zoi. Hin om ungla mên ning pui roi,” a tia. \v 39 Hanchu, mântieng ava se uol vieta, pila ânboka, chubai a thoa, “O Pa, anitheiin chu, hi tuongna kilât hih ko kôm renga ni khâi pai pe roh! Nikhomrese, keima racham niloiin nangma racham ni rese,” a tia. \v 40 Masuole chu a hongkîr nôka, ruoisi inthum ngei hah an inin a hong mua; Peter kôm, “Inmo nangni inthum hite dârkâr khat luo khom mi inningpui thei loi tie hi? \v 41 Huongna nin lût loina rangin intûng chienin chubai roi. Ratha'n chu a nuoma, taksa'n ai phari loi ani” a tia. \v 42 Hanchu, avoiniknân Jisua a se nôka, a chubai nôka, “O pa hi tuongna kilât hi ke nêk loia pai thei aninônchu nangma racham ni rese,” a tia. \v 43 A hong nôkin chu ruoisingei hah ain dênin a mu nôka; an mitngei reng an meng zoi loi sikin. \v 44 Jisua'n a mâk ngei nôka, a voithumnân a ti nanâk hah tiin chubai a tho nôka. \v 45 Male ruoisingei kôm a hong nôka, an kôm, “Atûn tena inngamin nin la in bang na? En ta u, Miriem Nâipasal hih mi nunsiengei kuta pêk rang zora ahongtung zoi. \v 46 Inthoi ungla, sêng ei ti zoi. En ta u, ni sûr rangpu hih ahong nâi zoi!” a tia. \s Jisua an sûr \r (Mk 14:43-50; Luk 22:47-53; Joh 18:3-12) \p \v 47 Hanchu, Jisua a chong la mong loiin ruoisi sômleinik ngei lâia Judas hah a hong tunga. Ama lômin Ochaisingei le Upangei hongtîr mipui, khandai le tôkmol chôiin an hong sa. \v 48 A minsûr rangpu han, “A bieng ku tum takhah nin rokpu nîng a tih, sûr kelen roi!” tiin minsinna a lei pêksai ani. \v 49 Judas hah Jisua kôm a se pata, a kôm, “Minchupu, nu chunga rathanngamna om rese,” tiin a bieng a tuma. \v 50 Jisua'n a kôm, “Mal, no hongna abi tho kelen roh!”\f + \fr 26:50 \fr*\fq Mal, no hongna abi tho kelen roh! \fq*\ft aninônchu \ft*\fqa Mal ithomo mahin no honga?\fqa*\f* a ti pea, \p Hanchu an honga, Jisua hah an sûr zoi. \v 51 Jisua kôma om ngei lâia inkhatin a khandai a leka Ochai Inlaltak, a tîrlâmpa kuor a tukthâk pea. \v 52 Jisua'n a kôm, “Na khandai hah a koka thun nôk ta roh. khandai a lek ngei chu khandai nanâkin thîng an tih. \v 53 Ka Pa kôm sanna ko zong theia, ama'n voikhatrengin vântîrton isâng ruk pâl sômleinik nêka tam a juongtîr thei iti ni riet loi mini? \v 54 Nikhomrese, ngên ta inlang, i angin mo Pathien chong hih hi anga hong iom rang hih ai tung thei ranga?” a tia. \v 55 Hanchu, Jisua'n lokongei kôm han, “Khandai leh tôkmol chôiin inru sûr rang leh in-ang bangin misûr rangin nin hong na? Nîngtin Biekinah kên sunga, ki minchu ngâia, mahan misûr mak cheia.\x - \xo 26:55: \xo*\xt Luk 19:47; 21:37\xt*\x* \v 56 Nikhomrese, dêipungei chong miziek ngei hah ahong tung dik theina rangin, hi ngei murdi hih a hong iom ani hi,” a tia. Hanchu, ruoisingei murdi'n ama an mâk raka an rêngin an rot riei zoi. \s Jisua roijêkna makunga ânding \r (Mk 14:53-65; Luk 22:54,55,63-71; Joh 18:13,14,19-24) \p \v 57 Hanchu, Jisua sûrngei han, Ochai Inlaltak Caiaphas inah Balam minchupungei le Upangei lei intûpna han an tuong zoia. \v 58 Peter'n alazanin a jûia, Ochai Inlaltak in khalâi dênin a jûia. Khalâidung a lûta a mongna mu rang nuomin a rungpungei kâra han ânsunga. \v 59 Jisua an that theina rangin Ochaisingei le roijêkpu murdi han theiloi an mintum theina rang abi an roka; \v 60 nikhomrese, mu mak ngei, mi tamtak hongin a chungroia milak ril khom senla ngei. Anûktakah mi inik an honga, \v 61 male, “Hi mi hin, Biekin hih setin sûnthumin ki sin nôk thei,” \x - \xo 26:61: \xo*\xt Joh 2:19\xt*\x* a ti an tia. \v 62 Ochai Inlaltak hah ândinga, Jisua kôm, “Hi nang an nônna roia hin ite thuonna ni nei loi rang mo?” a tia. \v 63 Nikhomrese, Jisua chu a dâireka. Ochai Inlaltak han arkôk nôka, “Pathien aring rimingin nang ki ti; ni ril roh, Pathien Nâipasal Messiah hah nini mo?” a tia. \v 64 Jisua'n a kôm, “Ni na ti hate. Mahah ninôn khom nang ki ril; atûn renga Miriem Nâipasal hih Râtinchung chang tienga, insunga, invâna sûm chunga juong la mûng nin tih,”\x - \xo 26:64: \xo*\xt Dan 7:13\xt*\x* a tia. \v 65 Ochai Inlal han a puonsilngei a potkhêra, “Pathien a rilsiet zoi; Rietpuipu dang nâng khâi mak meh! Pathien a rilsiet tie chu nin riet zoi! \v 66 I angin mo nin mindon?” a tia. Anni han, “A tho minchâi, athi ngêt rang ani” an tia. \v 67 Hanchu a mâia an michila male an jêma; senkhatin,\x - \xo 26:67: \xo*\xt Isa 50:6\xt*\x* \v 68 “Ni ril roh, Messiah, Tumo nang a jêm?” tiin an bêna. \s Peter'n Jisua a minlêm \r (Mk 14:66-72; Luk 22:56-62; Joh 18:15-18,25-27) \p \v 69 Hanchu, Peter hah rukul sûng khalâiah ânsunga, Ochai Inlaltak tîrlâm dôngmate inkhat a honga, a kôm, “Nang khom, Jisua Galilee rama mi kôm no om ngâi,” a tipea. \v 70 Hannirese, an rênga makunga a minlêma. “I thurchi mo nin misîr reng riet mu-ung” tiin a thuona. \v 71 Rukul mokot pêntieng ava jôka, tîrlâm dôngmate dangin a lei mu nôka. Ha takah omngei kôma han, “Hi mi hih, Nazareth Jisua kôma a om ngâi” a tia. \v 72 Peter'n a minlêm nôka, “Khomâk insâmin ki ti ani, ha mi hah riet mu-ung!” a ti nôka. \v 73 Chomolte suoleh chu hataka inding ngei hah Peter kôm an honga, a kôm, “Nang khom an lâia mi nini khet, No chong lam renga hin ei riet thei!” an tipea. \v 74 Male Peter'n an kôm, “Chongdik rillin khomâk kên sâm ani! Adik nônchu Pathien'n dûk ni mintong rese! Ha mi hah riet tet mu-ung!” a tia. \p Masuolechu âr akhuong kelen zoi, \v 75 male Peter han, Jisua'n a kôma, “Âr akhuong mân voithum ni minlêm ni tih,” ai tipe chong hah a hong rietsuok nôka. A jôka a chap ngu-ngui zoi. \c 27 \s Jisua Pilat makunga ânding \r (Mk 15:1; Luk 23:1-2; Joh 18:28-32) \p \v 1 Jîng ahongnin chu Ochaisingei murdi le Upangei han Jisua that rang lampui an sinna. \v 2 Zingjirûiin an khita, an tuonga, Pilat, Rom râiôt kôm an pêka. \s Judas thina roi \r (Sin 1:18-19) \p \v 3 A minsûrpu Judas han, Jisua theiloi an mintum ti a riet inchu ânsîra, a sumdâr sômthum hah Ochaisingei le Upangei kôm a hongchôi nôka.\x - \xo 27:3-8: \xo*\xt Sin 1:18-19\xt*\x* \v 4 “Midik thi ranga ki minsûr ha chu ki minchâi sabak kêng ani zoi,” a tia. Anni han a kôm han, \p “Mahah kan ta rangin imo asena. Maha chu nangma sintho kêng!” an tipea. \v 5 Judas han ma sumdâr hah Biekin sunga a paia, a rota; hanchu, a sea, avan khâi that zoi. \v 6 Ochaisingei han sum hah an rûta, “Mahih chu thisen man sum ani sikin Biekina sum darna munna dar rangin chu inthieng mak” an tia. \v 7 Hanchu, an inruola, ramdangmingei phûmna mun rangin Bêlvuokpu mun an rochôka. \v 8 Masikin ma mun hah atûn tena (Akeldama) “Thisen Mun” an ti tit zoi. \p \v 9 Hanchu Dêipu Jeremiah'n, “sumdâr sômthum hah an lâka Israelngeiin ama man ranga adôr an masat hah,\x - \xo 27:9-10: \xo*\xt Zak 11:12,13\xt*\x* \v 10 male Pumapa chongpêk anghan, bêlvuokpu mun man rangin sum hah an mang zoi,” ai ti hah ahong dik zoi ani. \s Pilat'n Jisua chong a rekel \r (Mk 15:2-5; Luk 23:3-5; Joh 18:33-38) \p \v 11 Jisua hah Rom râiôt makunga ândinga, râiôt'n, “Judangei rêng nini mo?” tiin chong a rekela, Jisua'n, “Ni ni, ni ni ti zoi hate,” tiin a thuona. \v 12 Hannirese, Ochaisingei le Upangeiin an nônna roia chu itên thuon mak. \v 13 Masikin, Pilat'n a kôm, “Nang an nônna roi hih ni riet loi mini?” a tia. \v 14 Nikhomrese, bâikhat luo khomin thuon maka, Râiôt chu asân a kamâma. \s Jisua thi ranga a roi an jêk \r (Mk 15:6-15; Luk 23:13-15; Joh 18:39; 19:16) \p \v 15 Hanchu Rom râiôt han Kalkân Kût zora racham mi intâng inkhat lokongei an ti tak a mojôk pe ngei ngâia, \v 16 Ha lâia han mi intâng, riming inthang tak Barabbas an ti hah a oma. \v 17 Masikin lokongei an hong intûp inchu Pilat han an kôm, “Tu himo nangni mojôk pe inlang nin nuom? Barabbas himo, Jisua Messiah an tipu himo?” tiin a rekela. \v 18 Juda rachamneipungei han Jisua hah an narsa sika a kutah an hong pêk ani ti ânthârtakin a rieta. \v 19 Hanchu Pilat hah roijêkna munah ânsung lâitakin a lômnûn, “Ha midik chunga han ite tho no roh, jânin han ka ramangin ama sikin ku tuong ok kêng” tiin chong a hong bea. \v 20 Ochaisingei le Upangeiin Barabbas mojôka Jisua that ranga Pilat kôma ngên rangin mipui ngei an methêma. \v 21 Hannirese Pilat'n mipui ngei kôm han, “Hi mi inik ngei lâia hin tu himo nangni mojôk pe ronga nin nuom?” tiin a rekela. Anni han, “Barabbas” tiin an thuona. \v 22 Pilat'n an kôm, “Hanchu, Jisua Messiah an ti hih, imo ko lo rang ani zoi?” tiin a rekel ngeia. \p “Khrosa jêmdel roh” tiin an thuona \v 23 Nikhomrese, Pilat'n an kôm, “Imo ai tho minchâi?” tiin a rekel ngeia. \p “Khrosa jêmdel roh!” tiin an rât dodôrin an inieka. \v 24 Pilat'n ite anêmna om no nia, injêlna vai kêng ai suok rang ti amun chu tui a lâka, lokongei makunga a kut a rusuka, an kôm, “Hi miriem thina hin ite theiloina dôn mu-ung! Mahih nin sintho kêng ani!”\x - \xo 27:24: \xo*\xt Bal 21:6-9\xt*\x* a tia. \v 25 Loko murdi'n, “Hi mi thina sika dûk chu keini le kin nâingei chungah chul rese!” an tia. \v 26 Hanchu Pilat'n Barabbas hah a mojôk pe ngeia; male Jisua hah a jêm suolechu Khrosa jêmdel rangin an kutah a pêk ngei zoi. \s Râlmingeiin Jisua an phengsan \r (Mk 15:16-20; Joh 19:2-3) \p \v 27 Hanchu, Pilat râlmingei'n Jisua hah râiôt inpuia an tuonga, an pâla mi murdi a kôla an intûpa. \v 28 A puonngei an lîk pea, puon senduk an minsila. \v 29 Male, riling tapor an phana, an min khuma, a kut chang tieng khiengrol an min chôia; a makungah khûkinbilin, “Juda ngei Rêng ring sôt roh!” tiin an phengsana. \v 30 An michila, a khiengrol hah an suta, a luah an tôka. \v 31 Hanchu, an phengsan suolechu puon senduk hah an lâk nôka, ama puon dên hah an minsil nôka. Hanchu, Khrosa jêmdel rangin an tuong zoi. \s Jisua jêmdela a om \r (Mk 15:21-32; Luk 23:26-43; Joh 19:17-27) \p \v 32 Hanchu, an se lâiin Cyrene khuo mi inkhat a riming Simon an tonga, râlmingei'n Jisua Khros ruput rangin an dândea. \v 33 Golgotha, “Luru Mun” an ti hah an hong tunga, \v 34 Mahan Jisua hah uain, tuikha leh inpol an pêka, a tem zoiin chu nêk nuom maka.\x - \xo 27:34: \xo*\xt Lap 69:21\xt*\x* \p \v 35 Hanchu, Khrosa an jêmdela, male, taruosânin a puonsilngei an insema.\x - \xo 27:35: \xo*\xt Lap 22:18\xt*\x* \v 36 Masuole chu, mahan insungin, an enna. \v 37 A lu chungah an nônna miziek, “Hi mi hih Jisua, Judangei Rêng ani,” tiin an târa. \v 38 Hanchu, ama leh lômin inru inik a voitieng inkhat, a changtieng inkhat an jêmdel sa. \p \v 39 Hanchu, ânlôi murdi'n an lu thukin Jisua an deia.\x - \xo 27:39: \xo*\xt Lap 22:7; 109:25\xt*\x* \v 40 “Biekin set na ta, sûnthumin ni minding nôk rang na! Pathien Nâipasal ni nîn chu ne theiin insaninjôk roh! Khros lêr renga juong chum ta roh!”\x - \xo 27:40: \xo*\xt Mat 26:61; Joh 2:19\xt*\x* an tia. \p \v 41 Ma angdên han, Ochaisingei le Balam minchupungei le Upangei khomin ama an deia: \v 42 “Mi dangngei laka a minjôk ngâia, ama chu injôk thei maka! Israelngei rêng ni mak mo? Atûn Khros lêr renga juong chum rese chu iem ei tih! \v 43 Pathien a iema, Pathien Nâipasal'n ânbea. Tho lei en rei u, Pathien'n atûn a minjôk nuom mo!”\x - \xo 27:43: \xo*\xt Lap 22:8\xt*\x* an tia. \p \v 44 Inru, ama leh an jêmdel ngei khomin ha angdênin an dei sa. \s Jisua thina \r (Mk 15:33-41; Luk 23:44-49; Joh 19:28-30) \p \v 45 Hanchu sûn dâr sômleinik renga kholoi dârthum tenah chu rammuol ajîng khapa. \v 46 Dârthumin chu Jisua rôl inring takin ânieka, \tl “Eloi, Eloi, lema Sabacthani?”\tl* a tia. Mahah aomtie chu, “Ka Pathien, Ka Pathien, ithomo nina mâksan?”\x - \xo 27:46: \xo*\xt Lap 22:1\xt*\x* tina ani. \p \v 47 Ha munah ânding senkhat ngeiin mahah an rieta, “Elizah ai koi kêng” an tia. \v 48 Hanchu, an lâia mi inkhatin a tâna sponj a lâka, uain thûra a michia, tôkmol mongah a târa, hong min nêk rang a thoa. \p \v 49 Hannirese, mi dang ngeiin, “La ngâk roh, a minjôk rangin Elizah mo a juong lei en bak hi rei” an tia. \v 50 Jisua rôl inring takin âniek nôka, arang achat zoi. \v 51 Hanchu, Biekina puonjâr hah alu renga among dênin akêr pata. Masuole chu pilchung ânnîka, lungpuingei an koia,\x - \xo 27:51: \xo*\xt Jôk 26:31-33\xt*\x* \v 52 thânngei ahôn onga, Pathien mi tamtak alei thi ngei hah kaithoiin an oma. \v 53 Thânngei hah an mâka, Jisua, thina renga ân thoinôk suoleh Khopuilien Inthiengah an lûta mahan mi tamtak kôm an inlâr zoi. \p \v 54 Râlmi ulien le a kôla râlmi aom Jisua thîr ngei han, ningnu innîk le neinun om tie ngei hah an mûn chu an chia, “Hi mi hih Pathien Nâi ani khêt!” an tia. \p \v 55 Ma munah han nupang tamtak, Galilee ram renga Jisua nûkjûia asan ngâi ngei han alazanna renga an thîra.\x - \xo 27:55,56: \xo*\xt Luk 8:2-3\xt*\x* \v 56 Ha ngei hah Mary Magdalene ngei Jacob le Joseph nu Mary ngei le Jebedee lômnu ngei an ni. \s Jisua an phûm \r (Mk 15:42-47; Luk 23:50-56; Joh 19:38-42) \p \v 57 Kholoi ahong nin chu mineipa Arimathea khuo mi a riming Joseph a hong tunga; ama khom Jisua ruoisi a lei nia. \v 58 Pilat makunga ava sea Jisua ruok hah ava zonga, ruok hah Joseph kôm pêk rangin Pilat'n chong a pêka. \v 59 Masikin Joseph han ruok hah a musuma puoninnêm athar leh a thoma, \v 60 male thân lunga iver zoisuobila han a min jâla. Hanchu thân bâi hah lung alienpa leh a hîp zoiin chu a sea. \v 61 Mary Magdalene le Mary dang hah thân tieng mâithakin an insunga. \s Thân ngâkngei \p \v 62 Anangtûkah Sabbathni sûnin chu Ochaisingei le Phariseengei hah Pilat kôm an honga, \v 63 male a kôm, “O pu, ha milaka han aring lâiin, ‘Sûnthum suoleh chu inthoinôk ki tih’ a ti kin riet. \x - \xo 27:63: \xo*\xt Mat 16:21; 17:23; 20:19; Mk 8:31; 9:31; 10:33,34; Luk 9:22; 18:31-33\xt*\x* \v 64 Masikin thân hah sûnthum sûng chu asadima ngâk rangin chong pêk roh, a ruoisingeiin an sea, an va muruka, mipui lâia, ‘Thina renga ânthoinôk zoi’ an ti thei loina rangin. Ma anghan aninônchu hi huongna nûktak hih motona nêkin siet uol nih,” an tia. \p \v 65 Pilat'n an kôm, “Râlmi tuong ungla,” male “se ungla thân hah nin thei lam dôra asân min ngâk roi,” a tipe ngeia. \p \v 66 Hanchu an sea, thân lung hah sîn thôn, a ngâk rang ngei hah an min ngâk ngei zoi. \c 28 \s Inthoinôkna \r (Mk 16:1-10; Luk 24:1-12; Joh 20:1-10) \p \v 1 Sabbathni ahong heka, Pathienni jînga khuo ahongvâra, Mary Magdalene le Mary dang hah thân en rangin an sea. \v 2 Inningloiin ningnu râttak ahong innîka, invân renga Pumapa Vântîrton a juonga; lung hah a muluoi paia a chungah ânsunga. \v 3 A mêl chu kôlinlek ang ania, a puonsilngei khom rodokang anga chek ani. \v 4 Râlmi a ngâkngei han an chi rai zoi sikin an innîka, athi anghan an oma. \p \v 5 Vântîrton han nupangngei kôm, “Nangni chu chino roi, Jisua an jêmdelpu hah nin rok ani ti ki riet. \v 6 Hin om khâi maka; ai ti anghan ân thoinôk zoi. Hin hong ungla, a jâlna hih hong en roi. \v 7 Atûn inrangtakin se ungla, a ruoisingei kôm, Thina renga ân thoinôk zoi, Galilee rama nin motona a lei se; mason mûng nin tih! Nangni ki ril hih riettit roi” a tia. \p \v 8 Hanchu, ichi le râisânna sipin, thân renga an se lalaia, ruoisingei varil rangin an tân zoi. \p \v 9 Inningloiin Jisua'n anni hah a tonga, an kôm, “Nin chunga rathanngamna om rese” a tia. Hanchu, a kôm an honga, a kepha an sûra, chubai an mûka. \v 10 Jisua'n an kôm, “Chino roi, se ungla, Galilee rama se rangin ku sûngsuokngei varil roi; mason ni mûng an tih” a tia. \s Thân ngâkngei chongril \p \v 11 Nupangngei hah lama an lôn lâitakin thân ngak râlmi senkhatngei hah khopuiliena an kîr nôka, neinun om tie murdi hah ochaisingei an va rila. \v 12 Ochaisingei hah Upangei leh anin mua lungvâr an thoa; râlmingei kôm han sum tamtatak an pêka, \v 13 an kôm, “Jâna kin inkârin a ruoisingei an honga, a ruok an hong muruk ani, tiin misîr roi. \v 14 Râiôt han ha thurchi hah a lei riet lekhom, theiloina dôn mak chei tiin nangni rilpui kin ta, ite nin mulung nin minjîngna rang omak,” an tia. \p \v 15 Râlmingei han sum hah an lâka, chong an be lam angtakhan an tho zoi. Masikin atûn tenah ha thurchi hah Judangei lâia an la ril minlum bang ngâi ani. \s Jisua a ruoisingei kôm ânlâr \r (Mk 16:14-18; Luk 24:36-49; Joh 20:19-23; Sin 1:6-8) \p \v 16 Hanchu ruoisi sômleikhat ngei hah Galilee rama tâng inkhata Jisua'n se roi a tipe ngeina han an sea.\x - \xo 28:16: \xo*\xt Mat 26:32; Mk 14:28\xt*\x* \v 17 Ama an mûn chu chubai an mûka, senkhatin iem tatak no khom senla ngei. \v 18 Jisua'n ahong nâia, an kôm, “Pilchunga le Invâna rachamneina murdi ko kôm pêk ani zoi. \v 19 Hanchu, muntina mingei murdi kôm se ungla, ku ruoisîn sin ngei ungla: Pa, Nâipasal le Ratha Inthieng rimingin Baptis ngei ungla,\x - \xo 28:19: \xo*\xt Sin 1:8\xt*\x* \v 20 chong nangni ke pêk murdi jôm rangin ril ngei roi. Male Keima zoratin rammuol mong dênin nin kôma om tit ki tih,” a tia.