\id MRK MAL 42.Soli Bible version \ide UTF-8 \h MALIKO \toc1 Mulumbe Waina wa Yesu Klistu walalembwa ne Maliko \toc2 Maliko \toc3 Maliko \mt2 Mulumbe Waina wa Yesu Klistu walalembwa ne \mt1 Maliko \imt Busansulushi \ip Mulumbe Waina walalembwa ne Maliko ni libuku limo pa mabuku ana a Mulumbe Waina a mucipangno ca linolino ayo alambangasha buyumi bwa Yesu Klistu.Alalembwa panyuma pa lufu lwa Yesu Klistu ne Mateyu,Maliko,Luka kayi ne Yohane.Mulumbe Waina walalembwa ne Maliko eufupi pa mabuku ana a Mulumbe Waina.Cikute kuboneketi e libuku lya kutanguna kulembwa pa mabuku aya ana a Mulumbe Waina mu myaka yakwana makumi asanu ne cimo kushika ku makumi asanu ne abili panyuma pa kusemwa kwa Klistu.Bantu bangi bayiya bashometi lyalalembelwa ku Loma,kwambeti ayuminishe Baklistu ba ku Loma. \ip Maliko uyu weshibikweti Yohane Maliko walendapo pamo ne Mutumwa Paulo ne Banabasi,nsombi impuwo yakendi yalayanda konongeka pacindi ncalabashiya bonka pa bulwendo (Incito 13:13). Kumasuba akuntangu walendapo pamo ne Banabasi (Incito 15:37-39). Maliko walikuba munendi Petulo kwine (1 Pet. 5:13). Nekukabeti Maliko nkalikubapo kamboni wancinencine pa buyumi bwa Yesu; Nomba bantu bangi bayiya bashometi Maliko ewalikulemba bukamboni bwa Petulo buli mulibuku lya Mulumbe Waina walalembwa ne Maliko.Mulumbe Waina uwu,walanga pabeshikwiya ne ciyisho ca Yesu ne cindi ca mapwililisho. \iot Mitwi ya makani \io1 Maliko latatikinga libuku ili (1:1-13). \io1 Kufumapo lasansululunga incito ya Yesu kacili mucimpansha ca Galileya (1:14 mpaka 8:21). \io1 Cakonkapo lambanga shabulwendo bwa Yesu ku Yelusalemu (8:22 mpaka 10:52). \io1 Maliko lapwishinga kulemba sha Yesu pacindi ncalikuba ku Yelusalemu, ne sha lufu lwa Yesu ne kupunduka kwakendi (11:1 mpaka 16:8). \c 1 \s Kukambauka kwa Yohane Mubatishi. \r (Mateyo 3:1-12; Luka 3:1-18; Yohane 1:19-28) \p \v 1 Ici ecitatiko ca Mulumbe Waina ulambanga sha Yesu Klistu, Mwanendi Lesa. \v 2 Walatatika mbuli ncewalalembwa mulibuku lya Yesaya mushinshimi, Lesa walambeti, \q “Ninkatume mutumwa wakame \q pantangu pakobe, uyo eti akabambe nshila yakobe, \q \v 3 Pali liswi lya muntu labilikishinga mu cinyika limbangeti, \q Bambani mukwakwa mwakupita Mwami, \q Lulamikani nshila njoti akapitemo.” \p \v 4 Neco, Yohane walashika mucinyika kakambauka nekubatisha bantu. Walambila bantu eti, “Shiyani bwipishi mubatishiwe, kayi Lesa namulekelele bwipishi bwenu.” \v 5 Neco, bantu bangi bekala mu cimpansha ca Yudeya ne mu Yelusalemu balaya kuli Yohane akunyumfwa. Abo balikulyambilila bwipishi bwabo walababatisha mu mulonga wa Yolodano. \p \v 6 Yohane walikufwala mwinjila wa bweya bwa ngamila, kayi ne lamba wa cipaya mubukome. Byakulya byakendi byalikuba bikobo ne bwiki bwamucisuwa. \v 7 Walikukambauketi, “Panyuma pakame, palesanga ukute ngofu kupita shakame. Ame nkandelela kukotameti nsungulule ntambo sha nkwabilo shakendi. \v 8 Ame ndamubatishanga ne menshi, nsombi nendi nakamubatishenga ne Mushimu Uswepa.” \s Kubatishiwa ne kusunkwa kwa Yesu. \r (Mateyo 3:13—4:11; Luka 3:21-22; 4:1-13) \p \v 9 Paliya kupita masuba angi, Yesu walafuma ku Nasaleti mucimpansha ca Galileya. Walabatishiwa ne Yohane mu mulonga wa Yolodano. \v 10 Mpwalikufuma mu menshi, walabona kwilu kwalacaluka, kayi Mushimu Uswepa waleseti nkulimba nekwikala palyendiye. \v 11 Popelapo palanyumfwika liswi kwilu lyakwambeti, \q “Obe njobe Mwaname \q ngondayandishisha, \q ndakondwa muli njobe.” \p \v 12 Popelapo Mushimu Uswepa walapesheti enga mucinyika. \v 13 Walekalako masuba makumi ana, kasunkwa ne Satana. Walikuba pakati pa banyama, nsombi bangelo balikumunyamfwilisha. \s Yesu Lakunga basulishi bana \r (Mateyo 4:12-22; Luka 4:14-15; 5:1-11) \p \v 14 Pacindi Yohane mpwalabikwa mujele, panyuma pakendi Yesu walaya ku Galileya kuya kukambauka Mulumbe Waina wa Lesa. \v 15 Walikwambeti, “Cindi cilashiki, Bwami bwa Lesa bulaseng'ene pepi! Kamulapani, kayi kamushomani Mulumbe Waina.” \v 16 Nomba pacindi ncalikwenda mu mbali mwa lwenje lwa Galileya, walabona Shimoni ne Ndileya pabukwabo, kabawala tombe mulwenje, pakwinga balikuba basulishi banswi.\fig Muntu lekatanga Inswi ne kombe|src="07 Fishing.jpg" size="col" ref="1:16"\fig* \v 17 Neco Yesu walabambileti, “Kamunkonkani, ninkamwiyishe kuba basulishi ba bantu.” \v 18 Popelapo balashiya tombe twabo ne kumukonkela. \p \v 19 Kayi mpwalendako pang'ana, walabona Jemusi ne Yohane banabendi Sebedayo, mu bwato kababamba tombe twabo. \v 20 Naboyo pacindi copeleco Yesu walabakuwa. Balashiya mushali wabo Sebedayo mubwato pamo ne basebenshi, balo balaya pamo ne Yesu. \s Muntu wekatwa ne mushimu waipa. \r (Luka 4:31-37) \p \v 21 Yesu pamo ne beshikwiya bakendi balaya ku Kapelenao, mpobwalashika busuba bwa Sabata bwakupumwina, Yesu walengila mung'anda yakupaililamo ne kutatika kwiyisha. \v 22 Nomba bantu balamunyumfwa ncalikwiyisha balakankamana, pakwinga nkalikwiyisheti beshikwiyisha ba milawo ya Mose, nsombi nendi walikwiyisha ne ngofu sha bwendeleshi. \p \v 23 Pacindi copeleco muntu wekatwa ne mushimu waipa, neye walesa mu ng'anda yakupaililamo, muntuyo walabilikisheti, \v 24 “Tukute mulandu cini kuli njamwe Yesu wa ku Nasaleti? Sena waleshila kutushina? Ame ndimwinshi, njamwe Waswepa wa Lesa.” \p \v 25 Nomba Yesu walaucancilila mushimu waipa ne kuwambileti “Komwena, pula mu muntuyu.” \p \v 26 Panyuma pa kumuwishila panshi kanyukuma, mushimu waipa walabilikisha cangofu, ne kufumamo popelapo. \v 27 Bantu bonse balakankamana ne kutatika kwipushana pa lwabo bene, “Inga ici nicani? Cakubinga ni ciyisho censu cangofu! Ha, lacancililinga ne mishimu yaipa yonse mwangofu, nayo ilamunyumfwilinga!” \p \v 28 Neco, impuwo yakendi lwalamwaikila bwangu mu misena yonse ya mu cimpansha ca Galileya. \s Yesu lasengulunga bantu bangi \r (Mateyo 8:14-17; Luka 4:38-41) \p \v 29 Yesu pamo ne beshikwiya bakendi pamo ne Jemusi ne Yohane, mpobalapula mung'anda yakupaililamo, balaya kung'anda ya Shimoni ne Ndileya. \v 30 Kumakwendi Shimoni batukashi balikuba bona kabanyumfwa mubili kulungula,Yesu mpwalashika mwakufwambana balamwinshibisha. \v 31 Yesu walaya mpobalikuba bona walabekata kucikasa ne kubapundusha. Popelapo bulwashi bwalapwa, balatatika kubabambila cakulya. \v 32 Mansailo, lisuba mpolyalebila, bantu balatatika kumuletela Yesu balwashi bonse, ne abo bekatwa ne mishimu yaipa. \v 33 Bantu bonse bamu munshi balabungana pa lubansa. \v 34 Yesu walabasengula balikukolwa malwashi apusana pusana, walapulisha mishimu yaipa, kayi nkali kwisuminisha kwambapo, pakwinga yaliku mwinshiba. \s Yesu lakambaukunga mu Galileya \r (Luka 4:42-44) \p \v 35 Kumaca kapacili pashipuluka, Yesu walapunduka mung'anda ne kuya kumusena kwabula bantu nkwalaya kupaila. \v 36 Nomba Shimoni ne banendi balatatika kumulangaula. \v 37 Mpobalamucana balambeti “Bantu bonse balamulangaulunga.” \p \v 38 Nomba Yesu walabakumbuleti, “Katuyani kumbi ku minshi ili pepi, kwambeti enkambaukeko, pakwinga encondaleshila.” \v 39 Kayi walaya mu manda abo akupaililamo mu Galileya monse, kaya kukambauka ne kupulisha mishimu yaipa. \s Yesu lasengulunga shimankuntu \r (Mateyo 8:1-4; Luka 5:12-16) \p \v 40 Shimankuntu walesa kuli Yesu ne kumusuntamina ne kumusengeti, “Nakamuyanda, inga munswepesha.” \p \v 41 Yesu walepilwa moyo neco, walatandabula cikasa cakendi ne kumwikata ne kumwambileti, “Ee ndayandishishinga, swepesha.” \v 42 Pacindi copeleco, mankuntu alashimangana, walaswepa. \v 43 Nomba Yesu walamwambileti enga kwabo, ne kumucenjesheti, \v 44 “Konyumfwa, kotaya wambile muntu naba umo sobwe, nsombi uye uliboneshe kuli Shimilumbo, ne kubenga milumbo ilayandikinga mu milawo ya Mose pacebo ca kuswepeshewa kwakobe kwambeti kube bukamboni kubantu.” \p \v 45 Nomba mpwalafumapo, nendi walatatika kwambila uliyense ne kumwaya makani mumisena ingi, neco Yesu calamwalila kwingila mu minshi mwakubonekela. Nsombi walapitilisha kwikala enka ku musena kwabula bantu. Nikukabeco bantu balikabesa nkwalikuba kufuma mu mbasu shapusana pusana. \c 2 \s Yesu lasengulunga muntu watontola biso \r (Mateyo 9:1-8; Luka 5:15-26) \p \v 1 Mpopalapitako masuba, Yesu walabwela ku Kapelenawo, bantu balanyumfweti uli pang'anda mpwalikwikala. \v 2 Neco bantu bangi balabungana pang'anda cakwinseti mwalalabula musena mung'anda nambi palubansa, pakwinga bantu balafulisha mpaka pacishinga. nsombi nendi walatatika kukambauka sha maswi a Lesa. \v 3 Kwalashika bantu bana balikuba batatula muntu mulema ne kumuleta kuli Yesu. \v 4 Nomba baliya kushika nendi pepi ne Yesu, pakwinga kwalikuba bantu bangi. Neco balashimbulula pelu paciluli kwelana ne mpalikuba Yesu. mpobalashimbulula balamwingisha mulwashi usa kali wona pa mpasa. \v 5 Nomba Yesu mpwalabona lushomo lwabo walambila muntu mulema usa eti, “O mwaname, bwipishi bwakobe bulalekelelwa.” \p \v 6 Lino beshikwiyisha milawo nabambi balikubapo balatatika kuyeyaula mu myoyo yabo eti, \v 7 “Nicani cilamwambinshinga cisa muntuyu? Lanyanshanga Lesa! Niyani welela kulekelela bwipishi? Sena nte Lesa enka?” \p \v 8 Pacindi copeleco Yesu walenshiba mu moyo mwakendi kwambeti encobalayeyenga, neco walabepusheti, “Inga mulayeyelenga cani bintu ibi mu myoyo yenu? \v 9 Sena capubako cipeyo, kwambila muntu mulema eti, ‘Bwipishi bwakobe bulalekelelwa’ Nambi kwambeti, ‘Nyamuka manta mpasa yakobe wende.’ \v 10 Neco, nindimuleshe kwambeti, Mwana Muntu nkute ngofu shakulekelela bwipishi pacishi capanshi.” Neco walambila muntu mulema usa, \v 11 “Ndakwambalinga, nyamuka! Manta, mpasa yakobe koya kwenu!” \p \v 12 Popelapo walapunduka ne kumanta mpasa yakendi, ne kutatika kulyendela enka pa menso pa cinyabwingi. Ici calankakamanisha bonse, neco, balamushikaisha Lesa ne kwambeti, “Bilicisa nkatunatubibonapo sobwe!” \s Yesu Lakunga Levi \r (Mateyo 9:9-13; Luka 5:27-32) \p \v 13 Kayi Yesu walendana mumbali mwa lwenje, bantu bangi balesa kulyendiye. nendi walatatika kubeyisha. \v 14 Mpwalendanako walabona Levi mwanendi Alufeyo, kali wekala mu kanda kakusonkelamo musonko. Yesu walamwambileti, “Nkonkele.” Popelapo walanyamuka ne kumukonkela. \p \v 15 Pacindi nacimbi Yesu mpwalikulya mung'anda ya Levi pamo ne beshikwiya bakendi, beshimisonko ne beshimicito yaipa balikulya pamo, pakwinga\f + \f* bantu bangi balikumukonkela. \v 16 Beshikwiyisha bamilawo ya Mose nabambi bamulikoto lyaba Falisi mpobalaboneti lalinga pamo ne bantu ba micito yaipa ne beshimisonko Balepusha beshikwiya ba Yesu eti, “Lalingeconi pamo ne beshimisonko ne beshimicito yaipa?” \p \v 17 Yesu mpwalanyumfwa, walabakumbuleti, “Bantu balabulunga kukolwa nkabakute kuyanda mung'anga sobwe, nsombi nibalwashi. Ndiya kwisakukuwa balulama sobwe, nsombi bamicito yaipa.” \s Kulikanisha Kulya \r (Mateyo 9:14-17; Luka 5:33-39) \p \v 18 Beshikwiya ba Yohane Mubatishi kayi ne beshikwiya ba Bafalisi balo bakute kulikanisha kulya. Popelapo bantu nabambi balamwipusha Yesu, “Inga nipacebo cini beshikwiya ba Yohane kayi ne beshikwiya ba Bafalisi ncebakute kulikanisha kulya nomba benu nkabakute kulikanisha?” \v 19 Yesu walabakumbuleti, “Sena shibwinga acibanga pamo ne mbwalatamba kubwinga ngabalikanisha kulya? Nkabela kulikanisha kulya sobwe. \v 20 Nomba nicikashike cindi ncotibakamufulepo shibwinga, pacindico nibakatatike kulikanisha kulya.” \p \v 21 Paliya muntu ukute kutunga cimami ca linolino pa mwinjila wakaindi, pakwinga ayinseco cimami ico inga cikokonyana nekumatula mwinjila wakaindi, ne kushiya cibwanko cinene pa mwinjila wakaindi usa. \v 22 Paliya ukute kubika waini wamutumba mu cifwafumwa cacipaya cakaindi, pakwinga ayinseco, waini uwo ngaupasula cifwafumwa, kayi waini ne cifwafumwa byonse ngabitaika. Caina nikubika waini wamutumba mu cifwafumwa ca cipaya calinolino. \s Sabata busuba bwakupumwina Bayuda \r (Mateyo 12:1-8; Luka 6:1-5) \p \v 23 Pa Sabata busuba bwakupumwina bwa Bayuda, Yesu pamo ne beshikwiya bakendi balikupita pakati pa mabala a mayila, kabaya kuningula ngala shamaila. \v 24 Bafalisi balamwipusha Yesu, “Inga, nicani beshikwiya bakobe n-cobalenshilinga bintu byabula kusumishiwa kwinsa pa busuba bwa kupumwina?” \p \v 25 Nendi Yesu walabakumbuleti, “Sena muliya kubelengapo ncalensa Defeti pamo ne batuloba mbwalikuba nabo mpwobalanyumfwa nsala, nomba kabali babula cakulya \v 26 Nte usa walengila mu Ng'anda ya Lesa, pacindi Abiyatala mpwalikuba Mukulene wa Beshimilumbo, walalya shinkwa watondwa walikubengwa kuli Lesa. Balikuba basuminishiwa kulya ni beshimilumbowa bonka, nomba Dafeti walalya nekupako batuloba mbwalikuba nabo?” \p \v 27 Yesu walabambileti, “Sabata yalabikwapo pacebo ca muntu, muntu uliyakubikwako pacebo ca Sabata sobwe \v 28 Ekwambeti Mwana Muntu ni Mwami wa bintu byonse, kayi wabusuba bwa Sabata.” \c 3 \s Muntu wakokonyana cikasa \r (Mateyo 12:9-14; Luka 6:6-11) \p \v 1 Pacindi nacimbi Yesu walengila mung'anda yakupaililamo, mopelomo mwalikuba muntu wakokonyana cikasa. \v 2 Bantu bambi balikubamo balasha menso pali Yesu kwambeti babone mpani ingaumusengula usa muntu pa busuba bwa Sabata, kwambeti bamucaninepo mulandu wa kumubepeshela. \v 3 Nomba Yesu walamwambila muntu wakokonyana cikasa eti, “Nyamuka, kwesa wimanine pantangu.” \v 4 Lino Yesu walabepusheti, “Inga nicipeyo casuminishiwa ne mulawo kwinsa pabusuba bwa Sabata? Kwinsa caina nambi caipa? Kupulusha buyumi bwa muntu nambi kononga?” \p Nomba nabo balamwena tonto. \v 5 Nomba Yesu walalanga uku ne uku mwabukalu, ne kwetelwa mumoyo pa cebo cakuyuma myoyo kwabo. Neco walamwambila muntuyo eti, “Tandabula cikasa cakobe.” Nendi walatandabula cikasa, neco calaba cena. \v 6 Popelapo Bafalisi balapula mung'anda yakupaililamo balaya kukumana ne bantu ba mulikoto lya Helode, kwambeti bacane nshila yakushininamo Yesu. \s Likoto lyabantu ku lwenje lwa Galileya \p \v 7 Yesu ne beshikwiya bakendi balafumako ne kuya ku lwenje lwa Galileya, nomba likoto lya bantu lyalamukonka, beshikufuma ku Galileya ne ku Yudeya, \v 8 ne ku Yelusalemu ne ku Idumeya kayi ne kutala kwa Yolodani ne mu bibela bya Tulo ne Sidoni. Bonse balanyumfwa mbyalikwinsa balabungana nkwalikuba. \v 9 Bantu balikuba bangi kwine, neco Yesu walambila beshikwiya bakendi kwambeti bamuleteleko bwato atantemo, kukineti bantu kabatamushankanya. \v 10 Pakwinga walikali lasengulupo bantu bangi, bonse balikuba bekatwa ne mishimu yaipa, kayi ne malwashi apensha balikabanyakana kwambeti bamukumyeko. \v 11 cindi conse mishimu yaipa, yamubona Yesu yalikupesheti bantu bekatwa mishimu iyo bawe panshi pamyendo yakendi. Mishimu yaipa yalikubilikisheti, “Amwe njamwe Mwanendi Lesa!” \p \v 12 Nomba Yesu walikuyambilishisha mishimu isa kwambeti kaitamuyubululanga. \s Yesu lasalanga batumwa likumi ne babili \r (Mateyo 10:1-4; Luka 6:12-16) \p \v 13 Yesu walatanta pa mulundu ne kukuwako bonka balikuyandika, naboyo balaya nkwalikuba. \v 14 Walasalapo bantu likumi ne babili mbwalakuweti, “batumwa” Ne kubambileti “Ndamusala kwambeti mwikalenga ne njame, ndimutumenga kuya kukambauka. \v 15 Kayi ndamupanga ngofu shakupulisha mishimu yaipa.” \p \v 16 Batumwa likumi ne babili mbwalasala balikuba aba Shimoni ngwalatumbiketi Petulo, \v 17 ne Jemusi ne Yohane banabendi Sebedayo, Aba babili Yesu walabapa lina lya Bowanege, lilapandululungeti Bana ba kukunkuma, \v 18 ne Ndileya ne Filipo ne Batolomeya ne Mateyo ne Tomasi ne Jemusi mwanendi Alufeyo ne Tadeyo ne Shimoni wa mucipani ca bantu balikulwanina lwanguluko mu cishi ca Islayeli, \v 19 kayi ne Yuda Isikalyoti uyo walayaba Yesu kubalwani. \s Bantu balamwelanikinga Yesu ne Belezebulu \r (Mateyo 12:22-32; Luka 11:14-23; 12:10) \p \v 20 Yesu walabwela kung'anda nkwalikushikila, likoto lya bantu lyalabungana kayi kopeloko, cakwambeti Yesu ne beshikwiya balabula ne cindi cakulya. \v 21 Nomba bakwabo mpobalanyumfweco, balikuyanda kuya kumufunyako, pakwinga bantu balikwambeti, “Yesu lakonyo!” \p \v 22 Nomba beshikwiyisha milawo ya Mose balafumina ku Yelusalemu balikwambeti, “Wekatwa ne Belesebulu, mwami wamishimu yaipa, endiye lamupanga ngofu sha kupulisha mishimu yaipa.” \p \v 23 Kayi Yesu walabakuwa, ne kutatika kubapa mikoshanyo ne kwambeti, “Inga Satana ngaucikonsheconi kupulisha Satana? \v 24 Na bwami bupansana bwine, bwami ubo nkabwela kwikalisha sobwe, \v 25 Na bantu ba mukowa umo batatika kubukilana palwabo, mukowa uyo nkawelela kwikalisha sobwe. \v 26 Ni cimo cimo, na bwendeleshi bwa Satana bulibukila bwine ne kupansana, bwendeleshi ubo nkabwela kwikalisha sobwe, nsombi bulenga kumapwililisho.” \p \v 27 Paliya muntu welela kwingila mung'anda ya muntu wangofu ne kumantamo bibya byakendi, kwakubula nanshi kumusunga muntu wangofu. Ayinseco mpwelela kumantamo bibya mung'anda. \p \v 28 “Cakubinga ndamwambilinga, bantu nibakalekelelwe bwipishi ne byonse byaipa mbyebalambanga. \v 29 nomba uliyense lanyanshanga Mushimu Uswepa nteti akalekelelwe sobwe. Nendi nakabe ne mulandu wa bwipishi butapu.” \v 30 (Yesu walambeco pakwinga bantu bambi balikumwambeti, ukute mushimu waipa.) \s Banyina ne bamakwabo Yesu \r (Mateyo 12:46-50; Luka 8:19-21) \p \v 31 Lino banyina ne bamakwabo Yesu balashika, ne kwimana pansa ne kumutumina muntu kuya kumukuwa. \v 32 Bantu bangi balikuba bamushinguluka Yesu, balamwambileti, “Banyoko ne ba kwenu bali pansa balakuyandanga.” \p \v 33 Yesu pakubakumbula walambeti, “Bama ne bamakwetu nibani?” \v 34 Yesu pakubalangishisha pabantu balikuba bekala panshi kabali bamushinguluka, walambeti, “Bonani, aba ebama kayi ebamakwetu.” \v 35 “Uliyense lenshinga kuyanda kwa Lesa, uyo emukwetu mutuloba nambi mutukashi kayi ebama.” \c 4 \s Mukoshano wa Shikubyala \r (Mateyo 13:1-9; Luka 8:4-8 ) \p \v 1 Kayi Yesu walatatika kwiyisha mumbali mwa lwenje. Likoto linene lya bantu lyalabungana nkwalikuba, cakwinseti walatanta mubwato mwalakekala capataliko, nalyo likoto lya bantu lyalekala kumunta mumbali mwa lwenje. \v 2 Walatatika kubeyisha bintu bingi mumikonshanyo. Walambeti, \v 3 “Kamunyumfwani! Muntu naumbi walaya kumwaya mbuto mulibala. \v 4 Mpwalikumwaya mbuto, nashimbi shalawila mumbali mwanshila, neco kwalesa bikeni byalashilya. \v 5 Mbuto nashimbi shalawila pa mabwe pabula bulongo bwingi. Shalamena bwangu, pakwinga nkapalikuba bulongo bwingi. \v 6 Nomba lisuba mpolyatantako, mumena walanyana ne lumwi pakwinga nkashalikuba ne myanda yashimpa. \v 7 Mbuto nashimbi shalawila pa myunga, nomba myunga yalakula ne kufwekelela mumena, neco uliya kusema bisepo. \v 8 Nomba nashimbi shalawila pabulongo bwabolela, shalamena ne kukula cena, shalatatika kusema bisepo, nashimbi makumi atatu, nashimbi makumi asanu ne limo, nashimbi shalasema mwanda umo kupita mbuto shalamwaiwa.” \p \v 9 Pakupwililisha, Yesu walambeti, “Uyo ukute matwi anyumfwe!” \s Ncalambila mikoshanyo \r (Mateyo 13:10-17; Luka 8:9-10) \p \v 10 Yesu mpwalekala enka, nabambi balikuba bekala pepi nendi pamo ne basa likumi ne babili balesa kumwipusha sha mikoshanyo isa. \v 11 Nendi walabakumbuleti, “Amwe mulapewa casolekwa ca Bwami bwa Lesa, nomba kuli balikunsa byonse bilenshikinga mu mikoshanyo \v 12 kwambeti, \q “kulanga kabalanga, \q nsombi kabatalangishishi, \q kunyumfwa kabayumfwa, \q nomba kabatanyumfwishishi, \q pakwinga na bensoco, ngabasanduka, \q Nendi Lesa ngaubalekelela.” \s Kupandulula mukoshanyo wa shikubyala mbuto \r (Mateyo 13:18-23; Luka 8:11-15) \p \v 13 Yesu walabepusheti, “Sena nkamuna munyumfwishisha mukoshanyo uwu? Inga lino nimukanyumfwishisheconi mikoshanyo naimbi? \v 14 Shikumwaya mbuto ulyeti shikukambauka maswi a Lesa. \v 15 Mbuto shalakawila mumbali munshila, shilemanininga bantu bakute kunyumfwa maswi a Lesa, nomba banyumfwa, cabwangubwangu Satana ukute kwisa kwafunyamo maswi amwaiwa mukati mwabo. \v 16 Kayi mbuto shisa shalakawila pa mabwe, shilemanininga bantu bakute kunyumfwa maswi a Lesa ne kwatambula pa cindi copeleco mwakukondwa. \v 17 Nomba pakwinga maswi awo aliyawa miyanda, bakute kulikakatishako kacindi kafupi. Bacana mapesho ne bishikubaba pacebo ca maswi a Lesa, bakute kutyompwa bwangu. \v 18 Nomba mbuto nashimbi shalakawila pa myunga, shilemanininga bantu bakute kunyumfwa maswi a Lesa, \v 19 nomba cebo cakufula kwa bishikutatisha pa buyumi bwabo pacindi cino, ne bwikalo bwalunkumbwa lwabuboni, ne bintu nabimbi, bikute kwingila ne kufwekelela maswi awa, neco nkakute kusema bisepo. \v 20 Imbuto isho shalakawila pa bulongo bwabolela, shilemanininga bantu bakute kunyumfwa maswi a Lesa ne kwatambula cena, ne kusema bisepo makumi atatu, nashimbi makumi asanu ne limo, nashimbi mwanda umo kupita isho shalabyalwa.” \s Mukoshanyo wa Lampi \r (Luka 8:16-18) \p \v 21 Pacindi copeleco walabepusheti, “Nkabakute kufwekelela lampi mu mutanga, nambi kubika panshi pabulili, sena ncobakute kwinsa? Sena nkabakute kubika lampi pantangalala? \v 22 Paliya bintu byasolekwa, byeti bikabule kuyubululwa. Kayi paliya bintu byafwekwa byeti bikabule kufwekulwa. \v 23 Uyo ukute matwi anyumfwe!” \p \v 24 Yesu walambeti, “Shakoni mano kuli mbyomulanyumfunga. Mupimo ngomulapimininga banenu, munshila imo imo ne njamwe nibakamupimineko, cakubinga nibaka musankanishilepo. \v 25 Pakwinga uyo ukute bingi nakapewe bingi, nomba uyo ukuteko kang'ana, nambi kopelako nkalayeyengeti ukakute nibakamulamune.” \s Mukoshanyo wambuto shishi kumena ne kukula \p \v 26 Yesu walambeti, “Bwami bwa Lesa buli mbuli muntu ukute kumwaila mbuto pa bulongo, \v 27 ukute kuya kona mashiku ne kupunduka bwaca, nasho mbuto shisa shamwaiwa shikute kumena ne kukula. Nomba moshikute kukulila, nkakute kwinshibapo sobwe. \v 28 Bulongo pacabo bwine bukute kumenesha, mukuya kwa cindi ngala shikute kuboneka, kayi mukuya kwa cindi kukute kupula tubeshi, kumapwililisho kwakendi, inseke shakoma shikute kubamo. \v 29 bisepo byakoma ukute kubiyangula ne Jekesi, pakwinga cindi ca kutebula cilakwana.”\fig Muntu layangulunga bishango ne jekesi|src="12 Sickle.jpg" size="col" ref="4:29"\fig* \s Mukoshanyo wa mbuto ya masitadi \r (Mateyo 13:31-32,34; Luka 13:18-19) \p \v 30 Yesu walabepusheti, “Inga Bwami bwa Lesa tubwelanishe necani? Nambi tubwambe mumukoshanyo ulyeconi? \v 31 Bulyeti kambuto ka masitadi, ako pa cindi ca kukabyala kakute kakali kang'ana pa mbuto shonse shakubyala sha pacishi ca panshi. \v 32 Nomba kabyalwa kakute kumena ne kukula kupita mbuto shonse sha matewu shili mulibala, kakute kuba ne misampi inene, cakwinseti bikeni bikute kupangilamo bisangala mulumfwile.” \p \v 33 Yesu walikukambaukila bantu mulumbe mumikoshanyo ingi yamushobowu, mbuli mobelela kukonsha kunyumfwila. \v 34 Cakubinga uliya kwambapo nabo ciliconse kwakubula mukoshanyo, nsombi beshikwiya bakendi bonka embwali kubapandulwila byonse babanga pa lubasu bonka. \s Yesu lalekeshenga Lukupwe \r (Mateyo 8:23-27; Luka 8:22-25) \p \v 35 Pa busuba bopelobo mansailo, Yesu walambila beshikwiya bakendi eti, “Katutampukilako kutala kwa lwenje.” \v 36 Neco balashiya likoto lya bantu, ne kutanta nendi mubwato mbwalikubamo, kayi palikuba mato ambi. \v 37 Pacindici kwalesa lukumpwe lunene lwa ngofu, neco mankape alatatika kuma ku bwato, palashala pang'ana kwambeti bwato bwibile.\fig Lukupwe lulomunga ku bwato|src="09 Boat in Storm.jpg" size="col" ref="4:37"\fig* \v 38 Nsombi Yesu walikuba mu bwato kunyuma, kaliwona tulo kali watamina pa mutamino. Beshikwiya bakendi balamunyukumuna ne kumwambileti, “Bashikwiyisha, nkamulashingonga mano, kwambeti tulipepi kufwa?” \p \v 39 Walapashamuka ne kulucancilila lukupwe ne kulwambileti “Leka!” Kayi ne kwambila mankape, “Tontola!” Popelapo lukupwe lwalacileka, nawo mankape pa lwenje alamwena tonto. \v 40 Neco Yesu walabepusheti, “nicani ncemwabela ne buyowa bwa swaswalo? Sena mucili babula lushomo?” \p \v 41 Nsombi nabo balanyumfwa buyowa ne kutatika kwamba kuli umo ne munendi eti, Inga uyu “Niyani cakwinseti lukupwe ne mankape pa lwenje byonse bilamunyumfwilanga!” \c 5 \s Yesu latandanyanga mishimu yaipa mu muntu \r (Mateyo 8:28-34; Luka 8:26-39) \p \v 1 Yesu ne beshikwiya bakendi balatampukila kutala kwa lwenje lwa Galileya mu cishi ca Gelasa. \v 2 Mpwalaseluka mubwato, walakumanya muntu wekatwa ne mishimu yaipa kafumina ku namaumbwe. \v 3 Walikwikala ku namaumbwe, paliya muntu naba umo walakonsha kumusunga ncetani. \v 4 Pakwinga walasungwapo ncetani kumakasa ne nshimbi kumyendo mankanda mangi, nsombi nendi walikusutaula ne kutyokola nshimbi. Paliya walikucikonsha kumukoma. \v 5 Cindi conse munshi ne mashiku, walikolobesha munamaumbwe ne mumalundu kaliyasaula ne mabwe. \v 6 Nomba mpwalamubona Yesu capataliko, walamufwambila ne kumusuntamina, \v 7 Neco walolobesha ne kwamba maswi eshikunyumfwika capatali walambeti, “Nkute nenu cani Yesu Mwana Lesa wa Kwilu ku mayoba? Ndamusengenga mulina lya Lesa kwambeti kamutampesha.” \v 8 Walambeco pakwinga Yesu walawambila mushimuwo kwambeti, “Pula mu muntuyu mushimu waipa obe.” \v 9 Nomba Yesu walamwipusha muntuyu kwambeti, “Njobe bani lina?” Nendi walakumbuleti, \f + \f*“Lina lyakame njame likoto, pakwinga tulimo bangi.” \v 10 Mishimu yaipa, yalapapata mankanda mangi kwambeti nkataituma kutali ne cibela ico. \p \v 11 Lino mungusa wa nkumba walikaulya pamulundu. \v 12 Neco, mishimu iyo yalamupapatileti, “kamututumani ku nkumba shisa, tuye twingilemo.” \v 13 Yesu walesuminisha. Popelapo mishimu yaipa yalapulamo nekuya kwingila mu nkumba. Mungusa wonse walamfwambila cakumukolo lubilo ne kuya kuliwala mulwenje, ne kufwilamo shonse, pamo myanda makumi abili. \p \v 14 Balikushembela balafwambila ku minshi ne ku mabala, kabaya kwamba, neco bantu bangi balesa kubona bintu byalenshika. \v 15 Mpobalashika kuli Yesu, balabona muntu walikuba wekatwa ne mishimu yaipa kaliwekala, kaliwafwala, kaliwekalikana nkombe, ee muntu walikukute likoto lya mishimu yaipa, neco balaba ne buyowa. \v 16 Bantu abo balabonako ibyo byalenshika balabambila mocalabela ku muntu usa walikuba wekatwa mishimu yaipa, ne byalenshika ku nkumba. \p \v 17 Neco bantu abo balatatika kumusenga Yesu kwambeti afume mucishi cabo. \p \v 18 Lino mpwali kutanta mubwato, muntu usa walikuba wekatwa mishimu yaipa walatatika kupapatila kwambeti benga pamo. \p \v 19 Nsombi nkalamusuminisha sobwe, walamwambileti, “Koya ku munshi kubanse bobe wenga ubambile byonse Lesa mbyalakwinshili ne nkumbo nshalakuleshe.” \p \v 20 Neco walanyamuka ne kuya ku Minshi likumi kuya kwambila bantu bintu byonse mbyalamwinshila Yesu, bantu bonse balakankamana. \s Mwanendi Yailo ne mutukashi walekata mwinjila wa Yesu \r (Mateyo 9:18-26; Luka 8:40-56) \p \v 21 Pacindi Yesu mpwalatampukila kutala nakumbi mu bwato, likoto lya bantu bangi lyalabungana nkwalikuba, nsombi nendi walikuba mumbali mwa lwenje. \v 22 Popelapo umo wabatangunishi ba ng'anda ya kupaililamo lina lyakendi Yailo, walashika, mpwalamubona walamusuntamina, \v 23 ne kumupapatila mankanda angi, kwambeti, “Mwaname mutukashi lakolwa camakasa abili ndapapata katuyani mwenga mubike makasa enu palyendiye kwambeti bulwashi bumumbuluke abe cena.” \p \v 24 Neco balanyamuka ne kuya pamo. Nomba likoto lya bantu lyalikumukonkela ne kumushankanya. \p \v 25 Lino palikuba mutukashi walikukolwa bulwashi bwa mukunko kwa byaka likumi ne bibili. \v 26 Walapenga kwine, nikukabeti walaya ku bang'anga bangi. ne kononga mali akendi onse nsombi bulwashi bwa mukunko empo bwalikuya pantangu. \v 27 Mutukashi uyu mpwalanyumfwa bintu bingi mbyalikwinsa Yesu. Walakengila mulikoto lya bantu ne kwisa kwikata mwinjila wakunsa, cakunyuma kwa Yesu. \v 28 Pakwinga munkombe mwakendi wali kuyeyeti, “ndekatako mwinjila wakendi wakunsa ninsengulwe.” \p \v 29 Pa cindi copeleco, bulwashi bwa mukunko bwalapwa, walanyumfwa mubili wakendi kwambeti lashilikwa kubulwashi bwamupenshanga. \v 30 Yesu neye pacindi copeleco, walanyumfwa kwambeti ngofu nashimbi shakusengula shilapulumo, walacebuka mu likoto lya bantu ne kwipusheti, “Inga niyani lekatako ku mwinjila wakame?” \p \v 31 Nomba beshikwiya bakendi balakumbuleti, “Bona bantu balakushankanyanga nibangi, nomba ulepushilingacani eti lakwikata niyani?” \p \v 32 Nomba Yesu walikacebauka uku ne uku kwambeti abone lenshico. \v 33 Nomba mutukashi uyo walaba ne buyowa ne kutatika kututuma pa kwinshiba ncilamwinshinkili. Neco walesa pepi ne kusuntama pamenso pakendi ne kumwambila cancine ncine. \v 34 Yesu walamwambila mutukashi uyo, “Omwana mutukashi obe lushomo lwakobe lulapesheti ube cena, Koya mu lumuno. Bulwashi bwakobe bwakumpenshanga bulapwilili.” \p \v 35 Kacamba palashika batuloba balafumina kuli Yailo mutangunishi wa ng'anda ya kupaililamo ne kumwambileti, “Mwanenu mutukashi usa lafu! Inga mucimumpenshela cani Shikwiyisha?” \p \v 36 Nomba Yesu mpwalanyumfwa ibyo byalikwambwa, walamwambila Yailo kwambeti, “Kotatina, kobowa lushomo.” \v 37 Yesu nkalasuminisha kuya ne muntu uliyense kupatulakowa Petulo ne Jemusi ne Yohane mukwabo. \v 38 Neco balakashika ku ng'anda ya mutangunishi wa ng'anda yakupaililamo, walabona kupilingana kwa bantu balikulila ne kulyuma pa nkombe. \v 39 Nomba mpwalengila mukati walambeti, “Inga mulalilingeconi cisa? Mwana uyu uliya kufwa sobwe, nsombi wonatulo.” \p \v 40 Mpwalamba maswi awa, balatatika kumuseka. Nomba mpwalabapulishamo bonse, walamanta baishi ne banyina bamwana pamo ne beshikwiya batatu mbwalikuba nabo, ne kwingila uko kwalikuba mwana uyo. \v 41 Neco walekata cikasa ca mwana mutukashi uyo ne kwambeti, “Talita koumi!” Maswi aya alapandululungeti, “Omulindu obe, ndambanga ne njobe punduka!” \p \v 42 Pa cindi copeleco mwana uyu walapunduka ne kutatika kwenda, walikuba wa byaka likumi ne bibili. Nomba bantu balakankamana kwine. \v 43 Nomba Yesu walabakonkomesha makanda angi kwambeti kabatambilako uliyense sha bintu ibi, walabambileti “mupeni cakulya.” \c 6 \s Balamukananga Yesu ku Nasaleti \r (Mateyo 13:53-58; Luka 4:16-30) \p \v 1 Yesu walafumako ne kushika mu cibela ca ku comwabo, neco beshikwiya bakendi balamukonka. \v 2 Mpobwalashika busuba bwa sabata, nendi walatatika kwiyisha mung'anda yakupaililamo, nomba bantu bangi balamunyumfwa, balakankamana ne kwambeti, “Inga bintu ibi walabicana kupeyo muntuyu? Nipacebo cini mano alicisa alapewa ku muntuyu? Kwambeti bintu bya ngofu shilicisa nendi abinsenga? \v 3 Sena nte shikupala mapulanga uyu, mwanendi Maliya, mukwabo Yakobo ne Yose ne Yuda ne Shimoni? Kayi ne bakwabo batukashi ntetuli nabo pano?” Neco balamusula. \p \v 4 Nomba Yesu walapitilisha kubambileti, “Mushishimi nkatute kupewa bulemu kucomwabo nambi ne banse bendi nambi ne bamung'anda mucomwabo. Nsombi kumbi.” \v 5 Neco calamwemba kwinsako bintu byeshikukankaminisha, nsombi walabika makasa pa balwashi bang'ana ne kubasengula. \v 6 Cakubinga, walakankamana pakubula lushomo kwabo. Neco walendana muminshi yapepi kushingulukamo kaya kwiyisha. \s Yesu latumunga beshikwiya likumi ne babili. \r (Mateyo 10:1-5,9-14; Luka 9:1-5—10:4-11) \p \v 7 Yesu walakuwa likumi ne babili ne kubatuma babili babili, ne kubapa ngofu shakupulisha mishimu yaipa. \v 8 Nomba walabakonkomesheti, “Kamutamanta kantu kalikonse pabulwendo, nsombi nkoli yonka. Kamutamanta shinkwa, nambi mukopa wapabulwendo, nambi mali mubikwama byenu. \v 9 Ee, mufwale nkwabilo, kamutapamankanya minjila ibili.” \v 10 Kayi walabambileti, “Bamutambula mung'anda iliyonse, ikalani mung'andomo mpaka cindi cakufumamo. \v 11 Kulikonse nkobalabulu kumutambula, nambi kumunyumfwila, pakufumako mupampamune lusuko lwa ku myendo kwenu kwambeti lube cishibisho cakubacenjesha.” \v 12 Neco balanyamuka kuya kukambauka kwambeti bantu bashiye bwipishi bwabo. \v 13 Neco balapulisha mishimu yaipa ingi, ne kunanika mafuta balwashi bangi ne kubasengula. \s Lufu lwa Yohane Mubatishi \r (Mateyo 14:1-12; Luka 9:7-9) \p \v 14 Lino ibi byalanyumfwika ku Mwami Helode pakwinga lina lya Yesu lyanyumfwika paliponse, neco bantu balikwambeti, “Yohane Mubatishi lapundushiwa kubafu, ecebo cakendi lenshinga bishikukankaminisha bilicisa.” \v 15 Nomba nabambi balikwambeti, “Ni Mushinshimi Eliya” Nsombi nabambi balikwambeti, “Ni mushinshimi mbuli ncobalikuba bashinshimi nabambi bakulukulu” \v 16 Helode mpwalanyumfwa walambeti, “Cakubinga uyu ni Yohane Mubatishi usa ngondatimbula mutwi elapundushiwa.” \v 17 Pakwinga Helodi mwine ewalatuma bantu kuya kumwikata Yohane, kumusunga ne kumubika mujele. Helode walenseco, pakwinga waleba Helodiya mukashi wa Filipo mukwabo. \v 18 Calabeco pakwinga Yohane walikumwambila mankanda angi kwambeti, “Catonda kweba mukashi wa mukwenu” \v 19 Neco Helodiya calamunyona kumoyo, walikalangaula mwa kushinina Yohane, nsombi Helodiya calikumwemba. \v 20 Helode walikumutina Yohane, pakwinga walikumwinshibeti ni muntu walulama kayi waswepa, neco walikumusunga cena. Nomba mpwalanyumfwa ncalikwamba Yohane walapwilwa mano, Nambi walikuyanda kumunyumfwila mwa kukondwa. \v 21 Nomba Helodiya walacaninapo colwe mpobwalashika busuba bwakusekelela kusemwa kwa Helode. Walabambila cakulya camansailo bamanduna bakendi, bashilikali bamakulene, ne batangunishi bayampuwo mu Galileya. \v 22 Nomba mwana mutukashi wa Helodiya mpwalengilamo ne kubashanina ca sunsa bukome, walamukondwelesha Helode pamo ne mbwalikulya nabo. Pano Mwami walambila mwana mutukashi eti, “Kosenga ciliconse ncolandanga kuli njame, nindikupe.” \v 23 Ea, walensa kulumbileti, “Cakubinga ciliconse ncowelela kusenga kulinjame nindikupe, nambi cimpansha ca bwami bwakame.” \v 24 Popelapo walapula ne kuya kwambila banyina kwambeti, “Inga ensenge cani?” Banyina balambeti, “Mutwi wa Yohane Mubatishi.” \p \v 25 Pa cindi copeleco mutukashi uyu walengila mwabwangu bwangu ne kuya kwalikuba mwami, nekumusenga, “Ndayandanga mumpe mumbale popele pano mutwi wa Yohane.” \v 26 Popelapo Mwami Herode calamwikala kumoyo, nomba pakuyeya ncalalumbila, kayi nabo mbwalakuwa kumalyalya asa uliya kuyanda kupwaya maswi ngalambila mutukashi usa. \v 27 Pacindi copeleco mwami walatuma mushilikani ne kumukonkomesheti, alete mutwi wa Yohane. Neye walaya kumutimbula mutwi mu Jele, \v 28 ne kuleta mumbale, ne kutwala ku mwana mutukashi usa, neye mutukashi uyo walautwala ku banyina. \v 29 Beshikwiya bakendi Yohane mpobalanyumfwa balesakumanta citumbi ne kuya kubika mu manda. \s Yesu lalyeshenga likoto lya bantu \r (Mateyo 14:13-21; Luka 9:10-17; Yohane 6:1-14) \p \v 30 Lino beshikwiya balabwelela kuli Yesu ne kumwambila byonse mbyebalensa ne kwiyisha. \v 31 Kwalikuba bantu bangi balikwisa ne kuya, cakwinseti Yesu ne beshikwiya bakendi balabula cindi cakupumwina, nambi cakwambeti balye cakulya. Neco,walabambileti, “Katuyani kumusena kwabula bantu twenga tupumwineko.” \v 32 Neco balatanta bwato, ne kuya kumusena kwabula bantu. \p \v 33 Nomba bantu balababona kabanyamuka, balenshiba nkobalikuya. Neco bantu balasokoloka kufuma muminshi ne kufwamba lubilo kuya kopeloko ne kushika bwangu Yesu ne beshikwiya bakendi kabatana bashika. \v 34 Lino Yesu mpwalaseluka mu bwato, walabona likoto linene lyabantu, neco walabanyumfwila luse, pakwinga balikubeti mbelele shabula mwembeshi. Walatatika kubeyisha bintu bingi. \v 35 Lino mpokwalatatika kushipuluka, beshikwiya bakendi balesa kumwambileti, “Kuno nikucisuwa, kayi naco cindi cilapu. \v 36 Kamubambilani bantu benga mu minshi ilipepi kwambeti benga balyulile byakulya.” \v 37 Neye Yesu walabambileti, “Amwe njamweti mubape cakulya.” Palico, balo balambeti, “Sena twenga kuyakula shinkwa wa mali ngelakufola muntu pa myenshi isanu ne itatu ne kutwala kubantu aba kwambeti balye?” \v 38 Nendi Yesu walabepusheti, “Inga mukuteko shinkwa ungaye? Kamuya mubone!” Mpobalaubona balamwambileti, “Muli shinkwa usanu, kayi ne nswi shibili.” \v 39 Palico, Yesu walambila beshikwiya bakendi kwambeti, bekalike panshi bantu mu makoto-makoto pamila yamwemfu. \v 40 Neco balekala mumakoto milongo mwanda umo, ukute bantu makumi asanu pa mulongo. \v 41 Yesu walamanta shinkwa usanu ne nswi shibili ne kulanga kwilu ne kusenga Lesa, ne kukatika komona shinkwa ne inswi shibili nekupa beshikwiya bakendi, kwambeti nabo bayabile bantu. \v 42 Neco bonse balalya ne kwikuta, \v 43 Panyuma pakendi beshikwiya basa balayowela byalashalapo bya shinkwa ne nswi, balesusha mitanga likumi ne ibili, \v 44 Nomba, bonse abo balalya shinkwa uyo balikuba batuloba bali myanda makumi asanu. \s Yesu lendenga pa menshi \r (Mateyo 14:22-33; Yohane 6:15-21) \p \v 45 Pacindi copeleco, Yesu walambila beshikwiya bakendi eti batante mu bwato batangune kuya kutala ku Betisaida, nsombi nendi walashalila kacambila bantu kwambeti benga kwabo. \v 46 Mpwalalayana nabo bantu, walaya pa mulundu kuya kupaila. \v 47 Mansailo mpokwalashipuluka, bwato bwali kabucili pakati pa lwenje, kakuli nendi walikuba enka kumutunta. \v 48 Nomba Yesu mpwalababona kabakwasula bwato mwakupenga pakwinga balikulwana ne lukupwe lwa ngofu, camuma 3 koloko kumaca walabakonkela, kaya kwenda palwenje, nomba walayanda nsulo kubapitilila. \v 49 Nomba beshikwiya mpobalamubona kenda pa lwenje balayeyeti, “Ni cipuku ici nditu!” Neco kwalaba kubilikisha kwabuyowa. \v 50 Pakwinga bonse balamubona neco balatina kwine. Nomba pa cindi copeleco, walabambileti, “Yumishani moyo, njame. Kamutatina!” \v 51 Popelapo walatanta nabo mubwato ne lukupwe lwalacileka. Neco balakankamana mu myoyo yabo. \v 52 Pakwinga baliya kunyumfwishisha shinkwa usa ne swi, ncalikupandulula, cebo cakwambeti myoyo yabo yalikuba yayuma. \p \v 53 Nomba lino mpobalatampukila kumutunta, balashika mu Genesalete ne kubwimanika bwato capepi. \s Yesu lasengulunga balwashi mu Genesalete \r (Mateyo 14:34-36) \p \v 54 Nomba mpwalaseluka mu bwato bantu balashikila kumwinshiba Yesu. \v 55 Neco bantu bamu misena yonse balafwamba uku ne uku ne kunyamuna balwashi pa mampasa, kuya nabo uko nkobalanyumfeti nkwabele. \v 56 Calaba cakwinseti mumunshi mwalengili, nambi mu minshi inene inene, nambi mumisena yashinguluka iliyonse, bantu balikwikalika balwashi mumisena ya makwebo. Balikumusengeti bakumyeko kucelele kwamwinjila wakendi wakunsa. Neco bangi balakumya ne kusenguka. \c 7 \s Miyambo ya bamashali babo bakulukulu \r (Mateyo 15:1-9) \p \v 1 Bafalisi ne beshikwiyisha milawo nabambi balafumina ku Yelusalemu, balamubunganina Yesu. \v 2 Lino balaboneti beshikwiya nabambi balalinga shinkwa kwakubula kusamba kumakasa mbuli mulawo wa Bafalisi nceulambanga. \p \v 3 Pakwinga Bafalisi ne Bayuda bonse nkabakute kulya kwakubula kusamba kumakasa mbuli mwambo wabakulukulu nceulambanga. \v 4 Weco bafuma kumakwebo, nkabali kubilya kabatana babiswepesha nanshi. Kayi pali miyambo ingi njobalatambula ne kwisunga, mbuli kusuka mipika nkomeshi ne mbale kayi ne \f + \fr 7:4 \fr*\ft Malili nkalipo mu mipukutu yakaindi sobwe\ft*\f*malili. \p \v 5 Neco aba Bafalisi ne beshikwiyisha milawo balamwipusheti, “Inga nipacebo cini beshikwiya bakobe ncobabulilinga kukonka mwambo wa bakulukulu. Balo balalinga cakulya ne makasa ashilila?” \p \v 6 Yesu walabakumbuleti, “Yesaya walamba cakubinga pakwamba sha bandemi shibili amwe, mbuli Mabala ncakute kwambeti,” \q Bantu aba bakute kumpa bulemu ne milomo yabo, \q nsombi myoyo yabo ili kutali nenjame. \q \v 7 “Bakute kunkambilila pabulyo, \q pakwinga bakute kwiyisha milawo yabantu \q kubeti biyisho bya Lesa! \p \v 8 “Mukute kubika palubasu milawo ya Lesa, ne kuyuminina nta ku mwambo wa bantu.” \p \v 9 Kayi walabambileti, “Mubucenjeshi bwenu mukute kunyakila palubasu milawo ya Lesa kwambeti musunge mwambo wenu. \v 10 Pakwinga Mose walambeti, ‘Kopa bulemu baiso ne banyoko,’ Kayi walambeti, ‘Uliyense lanyanshanga baishi ne banyina ashinwe.’ \v 11 Nomba amwe mukute kwambeti muntu ambila baishi nambi banyina, nconkute, ncomwayandangeti ndimunyamfweko, ni kwambeti, ‘ni Kobani (uku ekwambeti cintu ico cilabengwa kuli Lesa). \v 12 Nkamukute kumusuminisheti asebensele baishi nambi banyina munshila iliyonse, \v 13 pakwinseco maswi a Lesa akute kuba abulyo pacebo ca mwambo wenu ngomwalatwalila bantu. Kayi mukute kwinsa bintu bingi byakoshana nebi.” \s Bintu bikute kusafwanya muntu \r (Mateyo 15:10-20) \p \v 14 Neco Yesu walakuwa likoto lisa lya bantu, ne kutatika kwamba nalyo, “Kamunyumfwani kuno mwense, munyumfwishishe bupandulushi bwakendi. \v 15 Paliya ciliconse cishikufuma kunsa kwa muntu cikute kwingila mumubili mwakendi celela kusafwanya muntu, nsombi bintu bikute kupula mu muntu ebikute kusafwanya muntu.” \p \v 16 “Ukute matwi Anyumfwe.” \v 17 Yesu mpwalafuma palikoto lya bantu walakengila mung'anda, beshikwiya bakendi balatatika kumwipusha sha mukoshano usa. \v 18 Yesu walabambileti, “Sena nenjamwe nkamuncishi kwambeti paliya cishikufuma kunsa ne kwingila mu mubili wa muntu celela kumusafwanya, \v 19 pakwinga nkacikute kwingila mumoyo, nsombi mumila yakendi. Neco cikute kupula nekuya kucitaila kucisuwa” Palico byakulya byonse byaswepa. \p \v 20 Kayi walambeti, “cishikufuma mu muntu ecikute kusafwanya muntu, \v 21 pakwinga mukati mu moyo wa muntu, mukute kupula miyeyo yaipa yakwinsa bufule, ya bwibi, yabukapondo, \v 22 yabupombo, yakukumbwa kwa munyono, kwinsa byaipa, bwepeshi, bwikalo bwacendende, liso lyalunkumbwa, lunkanwa, kulibonabuntu, kwinsa bintu kwa buluya. \v 23 Byonsebi byaipa ebikute kupula mukati ne kusafwanya muntu.” \s Lushomo lwa Mutukashi \r (Mateyo 15:21-28) \p \v 24 Yesu mpwalafumako walengila mubibela bya Tulo ne Sidoni. Walaya kwingila mung'anda, neco nkalikuyandeti muntu uliyense enshibe. Nikukabeco bantu balenshiba. \v 25 Neco pacindi copeleco mutukashi walikukute mwana mutukashi wekatwa ne mushimu waipa, walanyumfwa sha Yesu, walesa kusuntama pa myendo yakendi. \v 26 Mutukashi uyu walikuba mu Giliki walasemenwa mu cibela ca Siliya calikukwiweti Foinike. Neco walamusenga Yesu tunkanda twingi kwambeti apulishe mushimu mu mwanendi mutukashi. \v 27 Nomba nendi walatatika kwambeti, “Cakutanguna bana ebelela nanshi kwikuta, pakwinga nkacaina kumanta cakulya ca bana ne kupa bakabwa.” \p \v 28 Nomba pakukumbula nendi mutukashi walambeti, “Nicakubinga Nkambo, nomba nabo bakabwa bona mwinshi mutebulu bakute kupembelela kulya bilalashanga bana panshi.” Mpwalanyumfwa maswi alico walamwambila mutukashi, \v 29 “Pakwinga ulambeco, koya, mushimu waipa ulapulumo mu mwanobe.” \p \v 30 Neco walaya kung'anda kwakendi nekucana mwanendi kali walambalala pabulili mushimu kauli ulapulumo kendi. \s Yesu lasengulunga muntu utanyumfu kayi utamba \p \v 31 Lino mpwalikubwela kufuma mubibela bya Tulo, walapita pakati pa Sidoni ne kushika kulwenje lwa Galileya ne kupita mu Cimpansha caminshi likumi. \v 32 Kopeloko bantu balamuletela muntu washinka matwi, kayi wakamama, balamusengeti abike cikasa cakendi palyendiye. \v 33 Nomba Yesu walamanta muntuyo pakati pa likoto lya bantu nekuya nendi palubasu. Kopeloko walengisha minwe yakendi mu matwi a muntuyo kayi walasanka mata ne kwikata lulemi lwakendi. \v 34 Popelapo walalanga kwilu walashinshimuka ne kwambeti, “Ephphata,” Uku ekwambeti, “Caluka.” \p \v 35 Popelako matwi akendi alacaluka, lulemi lwakendi lwalikuba lwasungika lwalasunguluka, walatatika kwamba cena cena. \v 36 Yesu walabakonkomesheti, “Kamutambilako uliyense,” Nomba balo empobalikuya kwamba kulikonse. \v 37 Cakubinga balikukankamana ne kwambeti, “Bintu byonse labinshi cena nditu, bashinka matwi balanyumfunga, ne bacibulu balambanga.” \c 8 \s Yesu lalyeshenga bantu bali myanda makumi ana \r (Mateyo 15:32-39) \p \v 1 Paliyawa kupita cindi citali sobwe, kayi bantu bangi balabungana kuli Yesu, nomba nkabalikukute cakulya,Yesu walakuwa beshikwiya bakendi ne kubambileti, \v 2 “Ndanyumfwilinga luse bantu aba, pakwinga balekala ne njame kwa masuba atatu, kwabula cakulya. \v 3 Na ndibambileti benga kwabo kabali ne nsala, nibawisukenga mu nshila, pakwinga nabambi bafuma kutali.” \p \v 4 Beshikwiya bakendi balamwipusheti, “Nikupeyo muntu nkwelela kucana shinkwa wingi wakulyesha aba bantu bonse mucisuwa muno?” \v 5 Nendi Yesu walabepusheti, “Inga mukuteko shinkwa ungaye?” Nabo balakumbuleti, “Usanu ne ubili.” \v 6 Lino walabambila bantu kwambeti bekale panshi. Neco walamanta shinkwa usanu ne ubili, walalumbaisha Lesa, walakomauna, nekupa beshikwiya bakendi kwambeti bayabile likoto lya bantu. Naboyo balensa copeleco. \v 7 Kayi balikukute tunswi twakubelengowa, walalumbaisha Lesa ne kubambileti nato batuyabe. \v 8 Neco bonse balalya ne kwikuta, cakwinseti balayowela bishikulaka panshi ne kwisusha mitanga inene inene isanu ne ibili. \v 9 Palikuba bantu bashika pepi myanda makumi ana, Yesu balabambileti benga kwabo. \v 10 Popelapo Yesu, walatanta mubwato pamo ne beshikwiya bakendi ne kuya ku cibela ca Dalamanuta. \s Bafalisi balayandanga cingashilo \r (Mateyo 12:38-42; 16:1-4) \p \v 11 Kopeloko kwalashika Bafalisi balatatika kutotekeshana ne Yesu. Balikuyandeti ababoneshe chinshibisho chishikufumina kwilu pakuyanda kumwelekesha. \v 12 Yesu walashinshimuka mumoyo wakendi, walambeti, “Sena niciyani musemanowu colayandilinga kubona cinshibisho? Cakubinga ndambangeti, musemanowu nteti ukapewepo chinshibisho ciliconse sobwe.” \p \v 13 Mpwalambeco walabashiya ne kutanta bwato kuya kutala kwa lwenje. \s labacenjeshenga ne ciyisho ca Bafalisi \r (Mateyo 16:5-12) \p \v 14 Nomba, balalubako kumanta shinkwa wingi, neco nkabalikukute ciliconse mubwatomo, nsombi shinkwa umowa. \v 15 walabacenjesheti, “Calukani menso! Cetukani ne cishikufufumusha ca Bafalisi ne ca Helode.” \p \v 16 Neco balatatika kukangana umo ne munendi pa nkani yakubula shinkwa. \p \v 17 Yesu pakwinshibeco, walabambileti, “Inga mulakanganangeconi pa nkani yakubula shinkwa. Sena mpaka pacindi cino nkamuna munyumfwishisha ne kwinshiba bupandulushi bwakendi? Sena myoyo yenu icili mungubi? \v 18 Nambi menso mulinawo sena nkamulabonesheshenga? Matwi mulinao sena nkamulanyumfwishishinga? Sena nkamulanukunga? \v 19 Pasa mpondala komauna shinkwa usanu kwambeti ndyeshe batuloba myanda makumi asanu, sena mwalesusha mitanga ingaye ya byashalapo?” Beshikwiya bakumbuleti, “Likumi ne ibili.” \p \v 20 Yesu walabepusheti “Mpondalakomauna shinkwa usanu ne ubili ne kulyesha batuloba myanda makumi ana, mwalesusha mitanga ingaye?” Balakumbuleti “Isanu ne ibili” \v 21 Popelapo walambeti, “Sena nkamuna mwinshiba ncocilapandululunga?” \s Yesu lasengulunga muntu washipilwa ku Betisaida \p \v 22 Yesu ne beshikwiya bakendi balashika ku Betisaida, uku bantu balamuletela muntu washipilwa, balamupapatila kwambeti amwikatekowa muntuyo. \v 23 Popelapo Yesu walamwikata muntu washipilwa pacikasa nekuya nendi kunsa kwa munshi walamusankila mata mumenso ne kubika makasa palyendiye, ne kumwipusheti “Sena pali ncolabonongaponga?” \p \v 24 Muntu washipilwa usa walakapula ne kukumbuleti, “Ee ndabononga bantu balendendenga.” Nomba balabonekengeti, “bitondo.” \v 25 Kayi Yesu walabika makasa pamenso a muntu usa, neco walakapula nekutatika kubona. Walaba cena ne kuboneshesha cena bintu byonse. \v 26 Yesu walamwambileti koya kucomwenu, ne kumwambilisheti, “Kotabwela mumunshiwu.” \s Yesu Klistu ni Mupulushi Wasala ne Lesa \r (Mateyo 16:13-20; Luka 9:18-21) \p \v 27 Yesu ne beshikwiya bakendi pacindici balaya ku minshi yaku Kaisaleya waku Filipi. Mpobalikuya munshila, Yesu walabepusheti, “Inga bantu balambangeti njame bani?” \v 28 Balo beshikwiya bakendi balamukumbuleti, “Bambi balambangeti njamwe Yohane Mubatishi, nabambi balambangeti njamwe Eliya. Nsombi nabambi balambangeti, njamwe umo wabashinshimi bakulukulu.” \p \v 29 Yesu walabepusheti, “Inga amwe mulambangeti njame bani?” Petulo walakumbuleti, “Amwe Njamwe Klistu Mupulushi Wasalalwa ne Lesa.” \v 30 Neco Yesu walabambileti, “Kamutambilapo muntu uliyense shanjame.” \s Yesu lambanga sha mapensho ne Lufu lwakendi \r (Mateyo 16:21-28; Luka 9:22-27) \p \v 31 Yesu popelapo walatatika kubeyisha beshikwiya bakendi kwambeti, “Mwana Muntu welela kunyumfwa bishikubaba, kupenshewa ne kukanwa ne beshimilumbo milumbo, ne bashikwiyisha milawo ne kumushina. Nsombi pabusuba bwatutatu, nakapundushiwe kubafu.” \v 32 Yesu walabambila makani awa pantangalala. Nomba nendi Petulo walamutwala Yesu pa lubasu ne kumukansa. \v 33 Nendi Yesu walacebuka ne kulangila kwalikuba beshikwiya bakendi nabambi, ne kumucancalila Petulo mwabukalu eti. “Koyoko Satana obe, pakwinga miyeyo yakobe niya buntu, nteyo miyeyo ya Lesa sobwe!.” \p \v 34 Panyuma pakendi, Yesu walakuwa likoto lya bantu pamo ne beshikwiya bakendi, nekubambileti, “Muntu layandanga kunkonka ame alikane mwine, kayi alibambile kupeshewa, ne kufwa cebo ca kunkonkela. \v 35 Pakwinga uliyense layandanga kupulusha buyumi bwakendi mwine, nakabutaye. Nomba uyo latayanga buyumi bwakendi pa cebo cakame, ne pacebo ca makani awa ayina, cakubinga nendi nakabupulushe. \v 36 Inga caina cilipo nicipeyo na muntu uba ne bintu byonse bili pacishi capanshi, nomba ubutaya buyumi bwakendi butapu? \v 37 Inga nicani ico muntu ncelela kutika kwambeti buyumi bwancinencine butapu? \v 38 Abo balanyumfwilinga insoni ne maswi akame pamenso abantu babula lushomo,kayi babwipishi, bopelabo Mwana Muntu nakabanyumfwile insoni akesanga pamo ne bangelo mu Mulemu bwa Baishi.” \c 9 \p \v 1 Yesu walapitilisha kubambileti, “Cakubinga ndamwambilishingeti, popele pano, mpobali nabambi beti bakabule kufwa kabatana babubona Bwami bwa Lesa kabwisa ne ngofu.” \s Kusanduka kwa ciwa ca Yesu. \r (Mateyo 17:1-13; Luka 9:28-36) \p \v 2 Mpopalapita masuba asanu ne bumo, Yesu walamanta Petulo ne Jemusi ne Yohane ne kuya nabo pa mulundu utali pabonka, kopeloko ciwa ca Yesu walasanduka kabalangilisha ne menso abo. \v 3 Balabona mwinjila wakendi ncowalatatika kubemba, walabemba kupita byakufwala bilibyonse ibyo muntu mbyelela kucapa pano pacishi capanshi ne kubitubisha. \v 4 Yesu walaboneka kuli beshikwiya kabandika ne Mose ne Eliya. \v 5 Petulo mpwalaboneco walamba kuli Yesu eti, “Bashikwiyisha, caina kwambeti mpotuli pano, neco twibake mishasha itatu, umo ube wenu, naumbi ube wa Mose, kayi naumbi ube wa Eliya.” \v 6 Nsombi Petulo walabula cakwamba pakwinga bonse balaba ne buyowa bunene. \p \v 7 Likumbi lyalesa kubafwekelela popelapo, ne liswi lyalanyumfwika mulikumbi akwambeti, “Uyu e Mwaname ngonsuni. Kamumunyumfwilani!” \v 8 Mpobalacebukila uku ne uku beshikwiya aba balabonowa Yesu kaliyenka, nabambi mbwambanga nabo kucana paliya. \v 9 Mpobalikuselela kufuma pa mulundu, Yesu walabambilisheti, “Ncomulabono kamutaya mwambileko muntu uliyense, mpaka panyuma pa kupunduka kubafu kwa Mwana Muntu.” \v 10 Maswi awa balasunga mucali mwabo, nomba balikabepushana palwabo eti, “Sena kupunduka kubafu nkwalambanga Yesu uku kulapandululunga cani?” \v 11 Neco beshikwiya balamwipusha Yesu eti, “Nipacebo cini beshikwiyisha Milawo ncobakute kwambileti welela kwisa cakutanguna ni Eliya?” \p \v 12 Nendi Yesu walabakumbuleti, “Nicakubinga Eliya welela kwisa cakutanguna, ne kubamba bintu byonse, nsombi kwalembweconi sha Mwana Muntu kwambeti welela kucana mapensho mangi ne kumukana? \v 13 Ame ndamwambilingeti Eliya wesakendi, ne bantu bensa kendi ciliconse ncobayandanga kwinsa, mbuli nceca lembwa mu Mabala.” \s Yesu Lasengulunga kanike mutuloba ukute mushimu waipa \r (Mateyo 17:14-21; Luka 9:37-43) \p \v 14 Mpobalabwelela kwalashala beshikwiya nabambi, balabona likoto lya bantu bangi kabali babashinguluka kabatotekeshanya ne beshikwiyisha Milawo. \v 15 Bantu bonse balakankamana mpobalamubona Yesu, balamufwambila kuya kumushisha. \v 16 Nendi Yesu walabepusha beshikwiya, “Inga nipacebo cini mpomulatotekeshanyanga ne bantu aba?” \p \v 17 Muntu umo walikuba mulikoto lyabantu walakumbuleti, “Bashikwiyisha, ndalete kulinjamwe mwaname mutuloba ukute mushimu wabucibulu. \v 18 Ukute kumwuwishila panshi, ne kupula mapofu kumulomo, ne kutatika kukokota meno, kulikonse nkolamwikatili, ukute ubula ne ngofu. Neco ndanga ndambili beshikwiya benu kwambeti baupulishemo, nomba cilabalili.” \v 19 Nendi Yesu walabambileti, “Mawe! Ninjikale nenu kwa masuba angaye amwe musemano wabula lushomo ndimulekeleleni cindi citali aconi? Kamumuletani kuli njame”. \v 20 Naboyo balamutwala kuli Yesu. \p Nomba mushimu waipa mpowalamubona Yesu, mwana mutuloba usa walamuwisha panshi ne kufulumuka fulumuka uku kapula lipofu ku mulomo. \v 21 Yesu walepusha baishi kwambeti, “Inga cilamanta cindi citali cilyeconi mwana kalicisa?” \p Baishi balambeti, “Kufuma kubutwanike, \v 22 Pakwinga tunkanda twingi mushimuwu ukute kuyanda kumushina, pakumuwala pa mulilo. Kayi ne mu menshi. Na ngamwinsapo ciliconse! Kamutunyumfwilako luse mutunyamfweko.” \v 23 Yesu walambeti, “Inga mulambilinga cani eti na ngamwinsapo ciliconse? Cintu ciliconse cinga kukonsheka kuli uyo ukute lushomo.” \v 24 Nabo baishi popelapo balolobesha ne kwambeti, “Ndashoma, nomba kamunyamfwani pakubula lushomo kwakame!” \v 25 Yesu pakubona likoto lya bantu lyalikwisa lubilo apo mpobalikuba, walawambila mwabukalu mushimuwo walikumwalisha kunyumfwa ne kwamba walambeti, “Obe mushimu wabucibulu fuma mu muntu uyu kotakabwelamo kayi!” \v 26 Neco mushimuwo walolobesha ne kumunyukumuna cangofu mwanoyo, ne kupulamo, nomba walaboneketi citumbi, cakuwinseti bantu balikubapo balambeti, “Lafu!” \v 27 Nomba Yesu walamwikata kucikasa kumunyamfwilisha kupunduka neco walapunduka. \v 28 Lino Yesu mpwalengila mung'anda, beshikwiya bakendi balatatika kumwipusha kumbali, “Inga afwe catwalilangeconi kupulisha mushimu usa?” \v 29 Yesu walakumbuleti, “Paliya cintu nacimbi celela kukonsha kupulisha mushimu wa mushobowu, nsombi mupailo.” \s Yesu lambanga ponga katubili sha lufu lwakendi \r (Mateyo 17:22-23; Luka 9:43b-45) \p \v 30 Yesu ne beshikwiya bakendi mpobalafumako balapitilila mu cibela ca Galileya, pakwinga nkabalikuyandeti bantu benshibeti lapitinga. \v 31 Pakwinga walikwiyisha beshikwiya bakendi eti, “Mwana Muntu nakatwalwe mu makasa abantu, beti bakamushine, nomba nakapunduke pa busuba bwa butatu.” \v 32 Beshikwiya baliya kunyumfwishisha ncali kwamba maswi awa, kayi balikutina kumwipusha. \s Niyani mukulene \r (Mateyo 18:1-5; Luka 9:46-48) \p \v 33 Yesu pamo ne beshikwiya bakendi mpobalashika ku Kapelenawo, balengila mung'anda, walabepusheti, “Inga mwatotekeshanyanga cani pomwesanga munshila?” \v 34 Balo balamwena tonto, pakwinga mpobesanga munshila batotekeshanyanga kuyanda kwinshiba mukulene pakati pabo niyani. \v 35 Neco Yesu walekala panshi nekubakuwa bonse beshikwiya likumi ne babili, ne kubambileti “Namuntu layandanga kuba mutanshi abe wakupwililisha pali bonse, kayi abe musha wa bonse.” \v 36 Yesu walamanta mwana ne kumwimanika pakati pabo ne kumufukata ne kubambileti, \v 37 “Uliyense latambulunga mwana ulyeti uyu pacebo canjame, ekwambeti latambulu ame. Kayi uyo latambulunga ame, latambulunga Bata abo balantuma ame.” \s Uyo nendi labulunga kutoteka afwe uli kulubasu lwetu. \r (Luka 9:49-50) \p \v 38 Yohane walambeti, “Bashikwiyisha twabona muntu kapulisha mushimu waipa kasebensesha lina lyenu, nomba afwe twamukanisha kwambeti nkelela kwinseco pakwinga nte umo wa njafwe sobwe.” \v 39 Nendi Yesu walambeti, “Kamutamukanisha sobwe, pakwinga paliya welela kwinsa bintu bya ngofu mbulibyo kusebensesha lina lyakame welela kayi kungalukila cabwangu bwangu. \v 40 Pakwinga uyo labulunga kutoteka afwe uli kulubasu lwetu. \v 41 Nicakubinga pakwinga uyo lamupanga nkomeshi ya menshi akunwa, pacebo cakwambeti mobakame, cakubinga nteti akabule kupewa cilambo celela.” \s Kusunkwa \r (Mateyo 18:6-9; Luka 17:1-2) \p \v 42 Nsombi uliyense lapambulunga bana bashoma aba pa nshila yalulama, ingaciba cena kumusungilila cilibwe cinene munshingo ne kumuwala mu lwenje. \v 43 Neco na cikasa cakobe cilakwipishinga ucitimbule, cilicena kuya kucana buyumi kokute cikasa cimo kupita kuwalwa mu gehena mu mulilo utashimiki kokute makasa onse abili. \v 44 Kopeloko mapila eshi kubapensha nkafu, kayi nawo mulilo weshukabatentenga nteti ukashimikenga sobwe.\f + \f* \v 45 Kayi na mwendo wakobe ula kwipishinga pa utimbule, pakwinga cilicena kuya kucana buyumi kokute mwendo umo kupita kuba ne myendo ibili ne kuwalwa mu gehena. \v 46 Kopeloko mapila eshikubapensha nkafu, kayi nawo mulilo weshukabatentenga nteti ukashimikenga sobwe.\f + \f* \v 47 Kayi na linso lyakobe lilakwipishinga, koli kolobolamo ne kulitaya, pakwinga cili cena kuya kwingila mu Bwami bwa Lesa ne liso limo, kupita kuwalwa mu Gehena kokute menso onse abili. \v 48 Kopeloko mapila eshi kubapensha nkafu, kayi nawo mulilo weshukabatentenga nteti ukashimikenga sobwe \v 49 “Pakwinga uliyense nakaswepeshewe ne mulilo mbuli mulumbo ncokute kuswepeshewa ne mucele. \v 50 Mucele waina, nomba na mucele usambuluka niyani kayi welela kubwesheti unyumfwike mbuli ncowabanga pakutanguna? Kamubani ne cintu cishikumuswepeshewa mubuymi mbuli mucele. Kamwikalani mu lumuno pakati penu.” \c 10 \s Makani akulekana \r (Mateyo 19:1-12; Luka 16:18) \p \v 1 Kayi Yesu pakufuma ku Kapelenawo, walapita mu cimpansha ca Yudeya kutala kwa mulonga wa Yolodano. Bantu bangi balamubunganina, neye walatatika kubeyisha pakwinga ecalikuba cinga cakendi. \p \v 2 Lino kwalashika Bafalisi nabambi balesa kumutapa mukanwa pakumwipusheti, “Sena mulawo wasuminisha mutuloba kuleka mukashendi?” \p \v 3 Neye walabepusheti, “Inga Mose walamupa mulawo ulyeconi?” \p \v 4 Nabo balamukumbuleti, “Mose walasuminisha mutuloba kumuleka mukashendi ne kumulembela cipepala cabushike ne kumutwala kucomwabo.” \p \v 5 Yesu walambeti, “Mose walamulembela mulawo uwu pacebo ca kuyuma mitwi kwenu. \v 6 Nsombi pacitatiko Lesa mpwalalenga bintu byonse, mbuli mabala ncalambanga, Lesa ‘walababumba mutuloba ne mutukashi.’ \v 7 Pacebo ici, mutuloba nakashiye baishi ne banyina ne kuya kupamankana pamo ne mukashendi. \v 8 weco aba bantu babili nibakabe umo. Neco nkabacilipo babili sobwe, nsombi umo. \v 9 Neco aba babili Lesa mbwalapamankanya pamo, kapataba muntu shikubapansanya.” \p \v 10 Mpobalabwela mu ng'anda, beshikwiya balatatika kayi kumwipusha sha makani ngwambanga. \v 11 Nsombi nendi Yesu walabambileti, “Na mutuloba uleka mukashi ne kweba mutukashi naumbi, ukute mulandu wa bupombo pakwinga lepishili mukashendi. \v 12 Neye mukashi aleka mulume wakendi ne kuya kwebwa kumutuloba naumbi, neye ukute mulandu wabupombo.” \s Yesu lapanga colwe batwanike \r (Mateyo 19:13-15; Luka 18:15-17) \p \v 13 Popelapo bantu nabambi balaleta bana babo kuli Yesu kwambeti abekate makasa ne kubapa colwe, nsombi beshikwiya balakalalila bantu abo balaleta bana kwambeti abape colwe. \v 14 Yesu mpwalaboneco, walabakalilila beshikwiya bakendi ne kubambileti, “Balekeni bana bese kuno kuli njame. Kamutabakanishanga sobwe. Pakwinga bantu balyeti bana aba, Bwami bwa Lesa nibwabo. \v 15 Ndamwambilishinga cakubinga kwambeti uyo eti abule kutambula Bwami bwa Lesa eti mwana, nteti akaingilemo.” \v 16 Popelapo Yesu walabafukata bana ne kubika makasa akendi palyendibo kwambeti abape colwe. \s Mutuloba wa bubile \r (Mateyo 19:16-30; Luka 18:18-30) \p \v 17 Yesu mpwalatatika bulwendo, muntu naumbi walamufwambila. Walashika ne kwisa kusuntama pantangu ne kumwipusheti, “Amwe bashikwiyisha baina, inga ni cani ncondelela kwinsa kwambeti nkatambule buyumi bwa cindi conse?” \p \v 18 Popelapo nendi Yesu walamukumbuleti, “Inga ni pacebo cini mpolang'ambanga ame kuba waina? Paliya muntu waina nsombi Lesa enka. \v 19 Winshi milawo; Kotashina, kotapombola, kotaiba, kotamba bukamboni bwabwepeshi, kotapamba camunobe, kopa bulemu baiso ne banyoko.” \p \v 20 Nendi walambeti, “Bashikwiyisha ibi ndalatatika kubikonka kufumina kubutwanike bwakame.” \p \v 21 Yesu walamulangishisha ne lusuno, ne kumwambileti, “Ucili wapelebelako cintu cimo. Koya ulishe bintu byonse mbyokute. Mali ngoshucanemo upe bantu bapenshi, wenseco,buboni bwakobe nukabucane kwilu. Panyuma pakendi wise ukonke.” \v 22 Mpwalanyumfwa maswi awo, walawisha cinso walafumapo kaliwongumana, pakwinga walikuba mubile. \p \v 23 Yesu walacebukila beshikwiya bakendi ne kubambileti, “Nicapatali kubantu bakute buboni kwambeti bakengile mu Bwami bwa Lesa.” \p \v 24 Maswi awa alabakankamanisha beshikwiya. Kayi Yesu walabweshapo kwambeti, “Cakubinga, amwe bana bame, nicapatali kuya kwingila mu Bwami bwa Lesa, \v 25 cakonsheka munyama ukute kukwiweti ngamila kwambeti apite mukamulyango ka nyeleti, kupita kwambeti muntu ukute buboni akengile mu Bwami bwa Lesa?”\fig Ngamila|src="14 Camel.jpg" size="col" ref="10:25"\fig* \p \v 26 Popelapo beshikwiya balaba ne buyowa ne kutatika kwipushaneti, “Nomba na ncocibeleco niyani welela kupuluka?” \p \v 27 Yesu walabalangishisha, ne kubambileti, “Nkacikonsheke kwelana ne kuyeya kwa bantu, nomba kuli Lesa nendi paliya camukoma. Pakwinga kuli Lesa byonse bikute kukonsheka.” \p \v 28 Popelapo Petulo walatatika kwamba ne Yesu, “Kamubonani afwe twalashiya byonse kwambeti twendenga nenu.” \p \v 29 Yesu walambeti, “Cakubinga ndamwambilishinga uyo walashiya ng'anda, nambi bakwabo batuloba nebatukashi, nambi baishi, nambi banabendi, nambi mabala pacebo cakame, ne Mulumbe Waina, \v 30 nakatambule mwanda wabintu byapita mbyalikuba nabyo pacindi cino, mbuli ng'anda ne bakwabo batuloba ne batukashi, banyina ne bana ne mabala, kubikapo ne mapensho. Uyu pacindi ca pantangu nakatambule buyumi butapu. \v 31 Nomba bantu bangi bali kuntangu nibakabe kunyuma, abo bali kunyuma nibakabe kuntangu.” \s Yesu labambililinga kacitatu sha lufu lwa kendi \r (Mateyo 20:17-19; Luka 18:31-34) \p \v 32 Mpobalikuba pabulwendo bwakuya ku Yelusalemu, Yesu walikwendela capantangu pa beshikwiya, nabo beshikwiya balikuba bayakamwa, nabo bantu balikubakonkela balikukute buyowa. Yesu walabakuwa palubasu beshikwiya likumi ne babili, ne kutatika kubambila bintu byeshi binshike. \v 33 Walambeti, “Kamubonani tuli pa bulwendo bwakuya ku Yelusalemu. Twakashika Mwana Muntu nakekatwe ne kutwalwa kuli beshimilumbo bamakulene ne ku beshikwiyisha milawo. Beti bakamomboloshe ne kusuminishana sha kumushina. Kayi ni bakamutwale kubantu bamishobo naimbi. \v 34 Beti bakamunyanshe ne kumusankila mata, ne kumukwapula kayi ne kumushina. Nomba pakapita masuba atatu nendi nakamupundushiwe kubafu.” \s Jemusi ne Yohane balasengenga kuli Yesu \r (Mateyo 20:20-28) \p \v 35 Jemusi ne Yohane, banabendi Sebedayo balamwipusha Yesu kwambeti, “Bashikwiyisha, tusuni kwambeti mutwinshile cili conse nceti tusenge.” \p \v 36 Yesu walabepusheti, “Inga mulayandanga ndimwinshileni cani?” \p \v 37 Nabo balakumbuleti, “tulayandangeti mutusuminisheti umo palinjafwe tobabili akekale ku cikasa cakululyo naumbi kucikasa cakucipiko, mwakekala mu bulemeneno bwa Bwami.” \p \v 38 Nomba Yesu walabambileti, “Nkamucinshi ncomulasengenga. Sena ngamucikonsha kunwa munkomeshi ya mapensho njoti nkanwemo? Nambi kubatishiwa mulubatisho ndoti mbatishiwe?” \p \v 39 Nabo balamukumbuleti, “Cakubinga, ingatucikonsha.” \p Palico Yesu walabambileti, “Ingacibeco, nkomeshi njoti nkanwemo, nenjamwe ningamunwamo, ne lubatisho ndoti nkatambule nenjamwe nimukalutambule. \v 40 Nomba ame ntameti nkasale muntu shikwikala kucikasa ca kululyo nambi ku cikasa cakucipiko. Lesa mwine eti akape kwa kwikala abo babambilwa misena.” \v 41 Mpobalanyumfwako banabo bali likumi balakalalila Jemusi ne Yohane. \v 42 Yesu walakuwa beshikwiya bakendi, ne kubambileti, “Mucinshi cena kwambeti pakati pa bantu bakunsa, bantu bakute kutangunina bakute kulyela bantu babo masuku pamutwi. Bamakulene babo bakute kubonesha ngofu shabo pa bantu babo. \v 43 Nomba nkacelela kubeco pakati palinjamwe sobwe. Uliyense layandanga kuba mukulene pakati palinjamwe, abe musebenshi wenu. \v 44 Uliyense layandanga kuba mutangunishi wapita bonse pakati penu abe musha wa bonse. \v 45 Pakwinga nambi Mwana Muntu uliya kwisa kusebenselwa, nsombi kulipa mwine kuba musebenshi, ne kubenga buyumi bwakendi kwambeti alubule bantu bangi.” \s Yesu lasengulunga Batimeyo washipilwa \r (Mateyo 20:29-34; Luka 18:35-43) \p \v 46 Yesu ne beshikwiya bakendi balashika ku Yeliko. Nomba Yesu ne beshikwiya ne likoto linene mpobalikupula mu Yeliko, balacana muntu washipilwa walikukute cinga cakusengasenga kali wekala mumbali mwanshila, muntuyu walikuba Batimeyo mwanendi Timeyo. \v 47 Mpwalanyumfwa kwambeti Yesu wa ku Nasaleti elapitinga, walatatika kubilikisha, “Yesu mwanendi Dafeti! Kamunyumfwilako nkumbo!” \p \v 48 Nabambi bantu balamucanchilila kwambeti amwene, nomba nendi empwalapitilisha kubilikisha, “Mwanendi Dafeti kamunyumfwilako nkumbo.” \p \v 49 Yesu walemana ne kwambila beshikwiya bakendi eti, “Mukuweni ese kuno.” Neco balamukuwa ne kumwambileti, “Yumisha moyo! Nyamuka! Yesu lakukunga.” \p \v 50 Neco muntu washipilwa uyu walafulula mwinjila ne kuwala panshi nekulukila mwilu ne kwisa kuli Yesu. \p \v 51 Yesu walamwipusheti, “Ulayandanga ndikwinshile cani?” Washipilwa uyo wakumbuleti, “Bashikwiyisha ndayandangeti ntatike kubona.” \p \v 52 “Koya lushomo lwakobe lulapeshepeti ube cena,” Popelapo walatatika kubona cena, ne kukonkela Yesu pabulwendo. \c 11 \s Yesu lengilinga mu Yelusalemu \r (Mateyo 21:1-11; Luka 19:28-40; Yohane 12:12-19) \p \v 1 Mpobalashika ku Yelusalemu pepi ne minshi ya Betifagi ne Betani mumbali mwa mulundu wa Maolifi, Yesu walatuma beshikwiya babili. \v 2 Ne kubambileti, “Kamuyani mu mushi ngomulabononga usa, mwengila nimucane mwanambongolo wasungwa, utana utantwapo ne muntu, mumusungulule mumulete kuno. \v 3 Na muntu naumbi amwipusheti ingamula mutwalanga kupeyo, mumwambileti Mwami layandanga kumusebensesha, apwisha na mulete kayi.” \p \v 4 Neco mpobalaya balacana mwanambongolo, kaliwasungililwa pa cishinga pepi ne nshila, nabo balamusungulula. \v 5 Bantu balikuba pepi balepusheti, “Inga mulamusungululwinga cani?” \p \v 6 Nabo balakumbula mbuli Yesu ncalabambila. Neco balabasuminisha beshikwiya. \v 7 Nabo balamuleta mwanambongolo kuli Yesu, ne kubika cikwisa pa musana pa mwanambongolo kwambeti aikalepo Yesu. \v 8 Bantu bangi balayansa bikwisa byabo panshila, nabambi balatimbula misampi yatutondo twamulibala. \v 9 Bantu bonse balikuba pantangu ne abo balikuba kunyuma balatatika kubilikisheti, \q “Lesa alumbaishiwe! Lesa ape colwe uyo lesanga mulina lya Mwami. \q \v 10 Lesa ape colwe Bwami \q bulesanga bwa Dafeti mushali wetu. \q Lesa wa Kwilu kumayoba alumbaishiwe!” \m \v 11 Yesu mpwalashika mu Yelusalemu, walengila mu Ng'anda ya Lesa, ne kulanga langa byonse. Pakwinga calikuba kendi cindi ca mansailo, walapula ne kuya ku Betani pamo ne beshikwiya likumi ne babili. \s Yesu lashingananga citondo ca mukuyu \r (Mateyo 21:18-19) \p \v 12 Mpobwalaca mumene Yesu walanyumfwa nsala pakufuma ku Betani. \v 13 Kaciliko patali walabona citondo ca mukuyu cikute matewu, walaya pepi kwambeti abone mpani inga kacikute nkuyu, nsombi mpwalashika mwinshi walacaneti cikute matewu onka, pakwinga nkacalikuba cindi cakuba ne nkuyu. \v 14 Neco, Yesu walacambileti, “Paliya muntu eshakalyeko nkuyu ku citondo ici!” Beshikwiya bakendi balamunyumfwa kambeco. \s Yesu lenga ku Ng'anda ya Lesa \r (Mateyo 21:12-17; Luka 19:45-48; Yohane 2:13-22) \p \v 15 Lino Yesu mpwalashika ku Yelusalemu walengila mu Ng'anda ya Lesa, ne kubatandanyamo bonse balikulishilamo makwebo. Walawisha matebulu ngobalikulishapo, ne bipuna mbyobalikuba bekalapo pakulisha nkulimba shabo. \v 16 Uliyawa kusuminisha uliyense kupitila mu lubuwa lwa Ng'anda ya Lesa kaliwamanta kantu. \v 17 Yesu waleyisha bantu ne kubambileti, “Sena nkacalembwa, ‘ng'anda ya kame nikakwiweti ng'anda yakupaililamo ya bantu bamishobo yonse.’ Nomba amwe mulaisandulu kuba mwakwikala bantu beshikulamuna banabo.” \p \v 18 Beshimilumbo bamakulene ne beshikwiyisha milawo ya Mose mpobalanyumfwa, balatatika kulangaula nshila ya kumushininamo Yesu, nomba balikumutina pacebo ca bantu abo balikukankamana ne njiyishilo yakendi. \p \v 19 Mpokwalashipuluka pa muntu ngulya, Yesu ne beshikwiya bakendi balafuma mu Yelusalemu. \s Ciyo kufuma ku citondo camukuyu \r (Mateyo 21:20-22) \p \v 20 Cindi ncobalikwenda mushila mpobwalaca mumenemene, balabona citondo ca mukuyu cisa calanshinganwa ne Yesu kacili cayuma conse mpaka kumiyanda. \v 21 Petulo walanuka calenshika, ne kumwambila Yesu, “Bashikwiyisha kamubonani citondo ca mukuyu ncomwashingana cilayumu”. \p \v 22 Nendi Yesu walabakumbuleti, “Kamushomani muli Lesa. \v 23 Cakubinga ndamwambilinga na muntu uwambila mulundu eti fuma apo mpobele, koya uliwale mu lwenje, kwamba kwakubula kutonshanya, nomba kali washometi ncalambanga ni cikenshike nditu nikenshike. \v 24 Pacebo ici, ndambilishingeti, mwapailinga ne kusenga cintu, shomani kubeti mulacitambula kendi, cili conse ncomulasengenga nimukapewe.” \v 25 “Mwatatikanga kupaila, lekelelani bonse bamwipishila kwambeti Lesa wakwilu nendi amulekeleleni bwipishi bonse.” \v 26 Na mubula kulekelela banenu, naboyo Bameshenu bakwilu nkabela kumulekelela bwipisho bwenu. \s Balamwipushunga Yesu sha ngofu shakendi \r (Mateyo 21:23-27; Luka 20:1-8) \p \v 27 Kayi Yesu mpwalaya ku Yelusalemu walengila mu Ng'anda ya Lesa ne kwendana mu lubuwa, beshimilumbo bamakulene, ne beshikwiyisha milawo ya Mose, ne bamakulene nabambi balesa kuli Yesu. \v 28 Balamwipusheti, “Mukute ngofu shilye coni shakwinsa cisa kwakubula kusuminishiwa? Niyani wakupa ngofu shakwinsa cisa?” \p \v 29 Yesu walabakumbuleti, “Ndamwipushunga mwipusho umo, na mukumbule, nenjame nindi mwambile ngondashifunya ngofu shakwinsa bintu ibi. \v 30 Inga Yohane walashifunya kupeyo ngofu shakubatisha? Kuli Lesa nambi kubantu? Kamunkumbulani.” \p \v 31 Balakangana pa lwambo bene ne kwambeti na tukumbuleti lwalafumina kwilu ku mayoba, nendi natwipusheti, “Inga mwalabulila cani kushoma ncalikwamba?” \v 32 Nomba nkatwela kwambeti,lwafumina kubantu. Pakwinga balikutina bantu, bonse balikuba bashoma kwambeti Yohane walikuba mushinshimi. \v 33 Neco mukumbulo wabo kuli Yesu walikuba wakwambeti, “Nkatucishi?” Neco Yesu walabakumbuleti, “Nenjame nteti ndimwambile nkondalashifunya ngofu shakwinsa cisa.” \c 12 \s Mukoshanyo wabalimi balabweleka libala lya minyombela. \r (Mateyo 21:33-46; Luka 20:9-19) \p \v 1 Kayi Yesu walatatika kwamba kulyendibo mu mikoshanyo, walambeti, “Palikuba muntu naumbi walalima libala lya minyansa. walebaka luba kushunguluka libala, walemba cisengu cakutyaninamo minyansa ne kwibaka lupingwe. Libala ili walalibwelekesha ku balimi, nendi walaya kucishi cimbi.\fig Bantu babili balatyananga minyansa|src="04 Winepress.jpg" size="col" ref="12:1"\fig* \v 2 Mpocalashika cindi ca kutebula, mwine libala walatuma musebenshi wakendi ku balimi mbwalabwelekesha, kwambeti bamupeko bisepo bya mulibala lisa. \v 3 Nomba nabo balamwikata, ne kumuma ne kumutandanya, walabwelelako wabula ciliconse mu makasa. \v 4 Mwine libala walatumako kayi musebenshi wakendi naumbi. Nomba uyu balamutoba luma mu mutwi ne kumucobola cipesha nsoni. \v 5 Kayi mwine libala walatumako naumbi, uyu balamushina. Kayi walatumako nabambi nabo balabauma, kayi nabambi balashina. \v 6 Kwalashala muntu umo, mwanendi ngwalikusuna cikamba. Pakupwililisha mwine libala usa walatumako mwanendi,” Ne kwambeti, “Mwaname nibenga bamupe bulemu.” \v 7 Nomba nabo balimi balatatika kumufwiya ne kwambeti, “Uyu endiye eshakapyane buboni bwa baishi, neco katumushinani kwambeti bukabe bwetu, \v 8 Balamutanya, ne kumushina, ne kumuwala kunsa kwa luba lwa libala.” \p \v 9 “Inga mwine libala nakenseconi? Lakenga kubashina balimi bonse ne kubwelekesha libala lyakendi kubalimi nabambi.” \v 10 Sena nkamuna mubelengapo Mabala alambangeti, \q1 “Libwe lya candanshi ndyebalakana \q1 Beshikwibaka, \q1 Lyalaba libwe lyayandika \q1 Kupita onse. \q1 \v 11 Mwami mwine elacinshi, \q1 Kayi cakondelesha pakucibona?” \p \v 12 Balelekesha kucana nshila ya kumwikatilamo, nomba balatina kufula kwa bantu, pakwinga balenshibeti wambangendibo mumukoshanyo, nomba balamushiya Yesu ne kuya. \s Mwipusho wa kusonka misonko \r (Mateyo 22:15-22; Luka 20:20-26) \p \v 13 Bafalisi nabambi ne ba mucipani ca Helodi balatumwa kuli Yesu kwambeti bamutape mukwamba kwakendi. \v 14 Mpobalashika kuli Yesu balambeti, “Bashikwiyisha tucinshi, kwambeti mukute kwamba cakubinga, kayi nkamukute kubona cilikunsa kwa muntu, nkamukute kusakamaneti uyu niyani, nsombi mukute kwiyisha nshila ya Lesa mwancine ncine, Sena kusonka musonko ku mwami wa ku Loma casuminishiwa nambi sobwe?” \p \v 15 “Tusonkenga misonko nambi sobwe?” Yesu pakubenshiba bundenga mano bwabo, walabambileti, “Ingamulanjelekeshelenga cani? Kamundetelani lyali ndilibone.” \p \v 16 Balamutambika lyali, Yesu walabepusheti, “Inga cintimbwi cilipa lyali, ne walembapo niyani?” \p Balamukumbuleti “Ni ca Mwami waku Loma.” \p \v 17 Neco Yesu walabambileti, “Mupeni Mwami waku Loma bintu byakendi, nendi Lesa mupeni bintu byakendi.” \p Nomba balakankamana ne kwamba kulico. \s Mwipusho wa pakupunduka kubafu \r (Mateyo 22:23-33; Luka 20:27-40) \p \v 18 Basaduki nabambi batashomo sha kupunduka kubafu balesa kuli Yesu ne kwambeti, \v 19 “Bashikwiyisha, Mose walatulembela afwe kwambeti na muntu ufwa ushiya mukashi enka wabula mwana, kanike wakendi shikufwa amwebe mukalubingi ne kusemenamo bana mu mulamu wakendi mucimo ca mukwabo \v 20 Lino palikuba batuloba basanu ne babili pabukwabo. Mukulene bantu waleba mukashi, nsombi walafwa kwa kubula kushiyapo bana, \v 21 mukwabo wamukonkapo walamweba mukalubingi, neye walafwa katana asemenamo mwana. Calenshika copeleco ku mukwabo wa butatu. \v 22 Walebwa kuli umo ne umo wa bonse basanu ne babili, nsombi bonse balafwa kwakubula kusemenamo bana, panyuma pakendi neye mukashi uyu walafwa. \v 23 Lino bantu bakapundukanga kubafu nakabe mukashi wa bani? Pakwinga bonse basanu ne babili balamwebapo?” \p \v 24 Yesu walabakumbuleti, Sena ici nteco cilapeshengeti mulubile cakwinseti mubule kwinshiba Mabala ne ngofu sha Lesa? \v 25 Pakwinga bantu beti bakapunduke kubafu nteti bakebenga nambi kwebwa, pakwinga nibakabengeti bangelo ba kwilu. \v 26 Na nimakani akwambeti sena bafwa nibakapunduke, sena muliya kubelengapo muli buku lya Mose mpalikwamba sha cifukusa calikubangila mulilo? Lesa mpwalambila Mose eti, “Ame njame Lesa wa Abulahamu, Lesa wa Isake, kayi Lesa wa Yakobo. \v 27 Nte Lesa wa bantu bafwa, nsombi wa bayumi, mwalubila kwine!” \s Mulawo unene kupita milawo yonse. \r (Mateyo 22:34-40; Luka 10:25-28) \p \v 28 Umo wa beshikwiyisha milawo ya Mose walabanyumfwa kabakangana umo ne munendi. Kayi pakuboneti Yesu labakumbulu cakubinga ba Saduki, walamwipusha Yesu eti, “Inga nimulawo upeyo utanshi kupita yonse?” \p \v 29 Yesu walamukumbuleti, Mulawo utanshi ni wakwambeti, “Kamunyumfwani amwe Baislayeli, Mwami Lesa wetu, eMwami umo enka bulyo walibela. \v 30 Neco suna Mwami Lesa wakobe ne moyo wakobe wonse, ne mushimu wakobe onse, ne manjeyaulwa akobe onse, kayi ne ngofu shakobe shonse.” \v 31 Mulawo watubili ni wakwambeti, “Suna munobe mbuli ncolisuni omwine, Paliya mulawo wapita pa milawo ibili iyi sobwe.” \p \v 32 Shikwiyisha Milawo ya Mose walamwambila Yesu,eti “Ncomulamba Bashikwiyisha nicakubinga, Ee pali Lesa umo enka, paliya naumbi sobwe nsombi enka bulyo. \v 33 Nomba kusuna Lesa ne moyo wakobe wonse ne buyumi bwakobe bonse ne manjeyaulwa akobe onse, kayi ne ngofu shakobe shonse, ne kusuna bantu banobe mbuli ncolisuni, kulayandikinga kupita kutwala milumbo ya banyama ne milumbo naimbi kuli Lesa.” \v 34 Yesu pakwinshibeti lakumbulu camano, walamwambileti, “Obe nkolipo kutali ne Bwami bwa Lesa sobwe.” Neco bonse balaba ne buyowa, neco bonse balatina bamwipusha Yesu mwipusho naumbi. \s Mwipusho wakwamba sha Mupulushi Walaiwa \r (Mateyo 22:41-46; Luka 20:41-44) \p \v 35 Yesu mpwalikwiyisha Mung'anda ya Lesa, walepusheti, Inga beshikwiyisha milawo ya Mose ngabambeconi eti Klistu nimwanendi Dafeti? \v 36 Kakuli Dafeti mwine pakutanguninwa ne Mushimu Uswepa, walambeti, Mwami Lesa walamba kuli mwami wakame, eti kwesa wikale ku cikasa calulyo cabulemu, mpaka nkababike balwani bakobe panshi pa myendo yakobe. \v 37 Dafeti mwine walamwambeti, “Mwami” Ngobaconi mwanendi Dafeti? \s Yesu lacenjeshenga bantu sha Beshikwiyisha ba milawo ya Mose. \r (Mateyo 23:1-36; Luka 20:45-47) \p Likoto lyabantu balikumunyumfwa Yesu mwakukondwa. \v 38 Yesu mpwalikwiyisha, walambeti, “Cetukani ne beshikwiyisha milawo ya Mose, basuna kwendana kabali muminganjo yalelemba nekuyanda kupewa mitende yabulemu mu misena ya makwebo, \v 39 bakute kuyanda kwikala pa bipuna byakuntangu mung'anda ya kupaililamo, ne mumisena ya bulemu musena yamalyalya. \v 40 Aba bantu ebakute kupwisha buboni bwa bamukalubingi, nekulibonesheti bantu balulama mumipailo yabo itali itali, aba bantu nibakatambule lombolosho lunene!” \s Mulumbo wa mukalubingi \r (Luka 21:1-4) \p \v 41 Kayi Yesu mpwalekala pepi ne kabokoshi bantu nkobalikubikamo mali mung'anda kupaililamo, walikalangishisha bantu ncobalikubikamo mali. Abo balikuba ne buboni balikubikamo mali angi, \v 42 Palashika mukalubingi mupenshi, nendi walabikamo tumali tubili twa mukuba. \v 43 Neco walakuwa beshikwiya bakendi nekubambileti, cakubinga ndamwambilinga, mukalubingi mupenshi uyu labikimo mali angi kupita ngobalabikimo bonse. \v 44 Pakwinga bonse batapulanga pa mali apitilila pa mali ngobakute kusebensesha, nsombi nendi mubupenshi bwakendi labikimo mali ngwakutenga onka mung'anda, ebwanga buyumi bwakendi. \c 13 \s Yesu lambanga shakumwaiwa kwa Ng'anda ya Lesa \r (Mateyo 24:1-2; Luka 21:5-6) \p \v 1 Yesu mpwalafuma mu Ng'anda ya Lesa, umo wabeshikwiya bakendi walambeti, “Bashikwiyisha kamubonani kukonempa ne kubekema kwa mabwe ne manda awa?” \p \v 2 Nomba nendi Yesu walamukumbuleti, “Nte ulabono manda anene anene awa onse? Paliya libwe nambi limo lyeti likashale pelu pa libwe linendi, lyeti likabule kumwaiwa.” \s Makatasho ne mapensho \r (Mateyo 24:3-14; Luka 21:7-19) \p \v 3 Yesu mpwalekala panshi pamulundu wamaolifi, nkabali balangana ne Ng'anda ya Lesa, Petulo ne Jemusi, ne Yohane kayi ne Ndileya balamwipusha mpobalikuba bonka nendiye kwambeti \v 4 “Kamutwambilani, inga bintu ibi nibikenshikelilyoni? Inga nicishibisho cini nceti tukaboneneko kwambeti byonsebi bilipepi kukwanilishiwa?” \p \v 5 Yesu walabambileti “Cetukani, muntu uliyense katakamubepa. \v 6 Pakwinga bantu bangi nibakese lina lyakame, ne kwambeti ‘njame Klistu!’ Bantu bangi nibakabepwe. \v 7 Mwakatatika kunyumfwa sha nkondo ne mbili shankondo kamutakayakamwa sobwe. ibi byelela kwinshika, nomba ntewo mapwililisho sobwe. \v 8 Mishobo ya bantu nikabukilane, bishi nibikabukilane, Nikukabe mikunkumo mumibibela byapusana pusana, kayi nikukabe nsala. Lino byonse ibi ekutatika kwa mapensho.” \p \v 9 “Nomba amwe cetukani, pakwinga bantu nibakamutwale kunkuta ne kumukwapula mumanda akupaililamo.Nimukamane pamenso pa bendeleshi ba mfulumende ne bami, pacebo ca njame, kwambeti mukabe bakamboni bakame. \v 10 Nomba kulayandikinga nanshi kwambeti Mulumbe Waina ukambaukwe kubantu ba mishobo yonse. \v 11 Nomba bakamwikata ne kumutawala kuya komboloshewa, kamutakalibilika nekwambeti, netwambe cani, Lesa nakamupe cakwamba pacindi copeleco pakwinga shikwamba ntamwe sobwe, nsombi ni Mushimu Uswepa. \v 12 Mukwabo nakashinishe mukwabo, bamashali nibakashinishe bana babo. Nabo bana nibakabukile bamashali babo ne kubashinisha \v 13 Kayi muntu uliyense nakamupele, pacebo ca Lina lyakame, nomba uyo eti akalishishibishe mpaka kumapwililisho endiye esha akapuluke.” \s Cintu cishikuyosha \r (Mateyo 24:15-28; Luka 21:20-24) \p \v 14 Mwakabona cintu cishikusesemya kayi cishikononga, balacimaniki pamusena ngocabula kwelela, uyo labelengenga enshibe, abo bali mu Yudeya bafwambile ku milundu. \v 15 Uyo uli pelu pa ciluli kataseluka nekuya kwingila mung'anda yakendi kwambeti amantemo ciliconse. \v 16 Uyo muntu uli mulibala katabwelela ku munshi kuya kumanta byakufwala mbyalashiyi \v 17 Ha! Akonempa mapensho kubatukashi bakute mabunda, ne beti bakayamwishenga bana mu masubayo! \v 18 Kamupailani kwambeti kacitakaba mucindi camupewo. \v 19 Pakwinga mumasubayo bantu nibakapenge ncebatana bapengapo kufuma kucindi Lesa ncalalenga cishi mpaka kushika cindi cino, kayi nteti bakapengepo cilico sobwe. \v 20 Lesa nalabula kwafumfwipishilalimo masubayo, nshinga ne palakabulu muntu naba umo shikupuluka, nomba pacebo ca bantu basalwa bakendi, masubayo walafumfwipishilalimo. \p \v 21 Nomba pacindi copeleco, na muntu akamwambileti, “Kamubonani Klistu ulikuno, Nambi wambeti, ‘Klistu uli uko!’ Kamutakashoma. \v 22 Pakwinga nikukaboneke ba klistu bangi bandemi shibili ne bashinshimi bandemi shibili. Nibakensenga bingashilo ne bintu bishikukankamanisha, ne kubepa uliyense kayi na kacikonsheka, nabo basalwa, bashome bwepeshi. \v 23 Neco amwe cetukani! Ndamwambilili limo bintu byeti bikenshike.” \s Kwisa kwa Mwana Muntu \r (Mateyo 24:29-31; Luka 21:25-28) \p \v 24 Mumasubayo, cindi camapensho cakapita lisuba nilikasanduke mushinshe ne mwenshi nukaleke kubala. \v 25 Nyenyenshi nishikatatike kulaka kufuma kwilu, ne ngofu sha bwendeleshi bwa mwilu nibukatenkane \v 26 Lino, bantu nibakamubone Mwana Muntu kesa mumakumbi ne ngofu shinene ne bulemeneno. \v 27 Pacindico Yesu nakatume bangelo bakendi kuya kubunganya bantu basalwa mumbasu shonse, kufumina kwakuma cinshi ne kuya kwakuma cishi. \s Lwiyo pa citondo ca mukuyu \r (Mateyo 24:32-35; Luka 21:29-33) \p \v 28 Kamwiyakoni mukoshanyo kucitondo camukuyu. Misampi yatatika kusonsa matewu mukute kwinshibeti mainsa alipepi. \v 29 Nenjamwe mwakabona bintu ibi kabinshika nimukenshibeti Mwana Muntu ulipepi, uli pacishinga. \v 30 Cakubinga ndamwambilishingeti uwu musemano nteti ukapite sobwe mpaka ibi bintu bikenshike. \v 31 Kwilu ne cishi capanshi nibikapite, nsombi ciyisho cakame nteti cikapite sobwe. \s Paliya ubwinshi busuba nambi cindi \r (Mateyo 24:36-44) \p \v 32 “Nomba kwamba sha cindi nambi busuba, paliya naba umo ubwinshi, nambi bangelo ba kwilu nkabacinshi, nambi mwana nkabwinshi nsombi Bata bonka.” \v 33 Cetukani, pembelelani, pakwinga nkamucishi na nililyoni cindi ncoti cikashike. \v 34 Ici cili mbuli cikutekwinshika muntu aya pabulwendo, ukute ushiya mukowa nekupa ngofu basebenseshi bakendi, uliyense incito yakendi. Ne kumukonkomesha mulonda kwambeti katashinshilanga. \v 35 Nenjamwe cetukani, pakwinga nkamucishi cindi ncoti akese mwine ng'anda, mpani ni mansailo, mpani ni paka pa mashiku, mpani pacindi ca malililo abakombwe mpani nimumenemene, \v 36 kwambeti mwine ng'anda esa mwakutengashila, katesamucane kamuli monatulo. \v 37 Neco ncondamwambilinga amwe ndambilinga bonse. Weco cetukani. \c 14 \s Balalangaulunga mwakumwikatila Yesu \r (Mateyo 26:1-5; Luka 22:1-2; Yohane 11:45-53) \p \v 1 Mpokwalashala masuba abili kwambeti kube Pasika, ne kusekelela kwa shinkwa wabula chishikufufumusha. Beshimilumbo bamakulene ne beshikwiyisha Milawo ya Mose, bali kulangaula mwakumwikatila Yesu kwakubula kwinshiba bantu kwambeti bamushine. \v 2 Nomba balikwambeti “Nkatwelela kumwikata pa cindi cakusekelela sobwe, pakwinga ngapaba mipyopyongano.” \s Yesu lalanikiwanga mafuta ku Betani. \r (Mateyo 26:6-13; Yohane 12:1-8) \p \v 3 Yesu mpwalikuba mung'anda ya shimoni, shimankuntu ku Betani, pacindi ncebalikulya kwalashika mutukashi walikuba wamata nsupa yalibwe lya alabasita mwalikuba wabika mafuta anunkila amulo wadula, amushobo wa nadi. Walapwaya nsupa ya libwe ne kutatika kwitila mafuta pa mutwi wa Yesu. \v 4 Nomba nabambi calabepila, balambeti “Nipacebo cini ncalatayilinga awa mafuta anunkila cisa?” \p \v 5 “Canga celela kwaulisha mafutawa ne kucanamo mali angi ngelakufola muntu pa caka, akunyamfwilisha bakandu.” Neco balamukalalila mutukashi usa. \v 6 Nomba Yesu walambeti, “Mulekeni, mulamupenshelenga cani uyu mutukashi? Ici ncalenshili ame caina. \v 7 Pakwinga bakandu mulinabo cindi conse, cakwinseti mwayandanga kubenshila byaina, inga mubenshila, nomba amwe nteti mubenga nenjame cindi conse sobwe. \v 8 Uyu mutukashi lenshi ncelela kwinsa, pakwinga lananikili limo mafuta pamubili wakame kantanambikwa mu manda. \v 9 Cakubinga ndambangeti kulikonse uko Mulumbe Waina nkoti ukakambaukwe pa cishi conse. Ici ncalenshi mutukashi uyu naco nibakacambenga kubantu kwambeti bakamwanukilengaponga.” \s Yuda lasumininga kumulisha Yesu \r (Mateyo 26:14-16; Luka 22:3-6) \p \v 10 Nomba Yuda Sikalyote umo wa beshikwiya likumi ne babili, walaya kuli beshimilumbo bamakulene kuya kumulisha kulyendibo. \v 11 Balakondwa mpobalanyumfwa ncalabambila ne kumushomesha kwambeti nibakamupe mali ngobalapangana. Nendi walatatika kulangaula cindi celela ca kumulisha. \s Yesu lalinga Pasika ne beshikwiya bakendi \r (Mateyo 26:17-25; Luka 22:7-14,21-23; Yohane 13:21-30) \p \v 12 Pabusuba bwakutanguna bwa kusekelela kwa shinkwa wabula cishikufufumusha, pacindi ncobali kubenga milumbo ya nyama, beshikwiya bakendi Yesu balamwipusheti, “Inga mulayandanga twengakupeyo kuya kumubambila musena wakulyelako Pasika.?” \v 13 Popelapo Yesu walatuma beshikwiya babili kuya kulangaula musena, ne kubambileti, “Kamuyani mu munshi uwu. Nimukumane ne mutuloba wamanta mungomo wa menshi mumukonkele. \v 14 Engila mung'anda mumwambile mwine, eti ‘Bashikwiyisha balepushungeti, cilikupeyo cipinda cabensu umo mweti njise ndyele Pasika pamo ne beshikwiya bakame? \v 15 Nomba amulesha ng'anda yapelu mwabambwa cena, mopelomo mweshimubambile Pasika.” \v 16 Neco beshikwiya basa balaya mumunshi, kayi byalenshika ndendende mbuli mwalabambilila, Pasika balamubambila kopeloko. \v 17 Cakumansailo Yesu pamo ne beshikwiya likumi ne babili balashika. \v 18 Pacindi ncobalekala panshi kabalya Yesu walabambileti, “Cakubinga ndamwambilinga umo pali njamwe uyo lalinga pamo nenjame nangulishe.” \p \v 19 Bonse balanyumfwa nsoni ne kutatika ku mwipusha Yesu umo ne umo kabambeti, “Ndashometi ntame ngomulambanga ayi?” \v 20 Nendi Yesu walambeti, “Umo pali amwe likumi ne babili, ‘Umo pali njamwe, uyo walyanga pamo nenjame mumbale iyi, epeloyo elangulishinga.’ \v 21 Ni cakubinga Mwana Muntu lenga akufwa, mbuli Mabala ncalambanga sha endiye, nomba malele ku muntu lamulishinga Mwana wa Muntu! Ne calaba cena muntuyo nalabula kusemwa.” \s Sha cakulya ca mansailo \r (Luka 22:14-20; 1 Bakolinto 11:23-25) \p \v 22 Mpobalikulya Yesu walamanta shinkwa ne kulumba Lesa, ne kukomauna shinkwa ne kubapa, ne kwambeti, “Kamumanta shinkwa uwu, emubili wakame.” \p \v 23 Kayi walamanta nkomenshi mwalikuba waini walalumba Lesa, panyuma pakendi walabatambika nkomeshi mpaka bonse balanwamo. \v 24 Panyuma pakendi walabambileti, “Waini uwu emilopa yakame ya Cipangano iletikilinga bantu bangi. \v 25 Cakubinga ndamwambilingeti, nteti nkanwepo waini mpaka pa busuba ubo mbweshi nkanwe waini naumbi mu Bwami bwa Lesa.” \v 26 Mpobalapwisha kwimbila nyimbo shakushikaisha Lesa balapula ne kuya ku mulundu maolifi. \s Yesu lacenjeshenga Petulo \r (Mateyo 26:31-35; Luka 22:31-34; Yohane 13:36-38) \p \v 27 Yesu walabambileti, “Mwense nimunkane mbuli Mabala alambangeti, ‘Ninkashine mwembeshi, ne mbelele ni shikamwaike.’ \v 28 Ndakapundushiwa kufuma kubafu, ninkamutangunine kuya ku Galileya.” \p \v 29 Petulo nendi walambeti kuli Yesu, “Nambi bonse bamukane ame nkandelela.” \p \v 30 Yesu popelapo walamwambileti, “Cakubinga ndakwambilinga obe Petulo Kombwe katanalila tunkanda tubili lelo mashiku, obe nunkane tunkanda tutatu.” \p \v 31 Nsombi nendi Petulo walakumbula cangofu, “Nkandelela kwambeco, nambi eti mfwa pamo nenjamwe!” Beshikwiya nabambi bonse balamba cimocimo. \s Yesu ku Getsemane \r (Mateyo 26:36-46; Luka 22:39-46) \p \v 32 Mpolabashika pa musena walikukwiweti Getsemane Yesu walabambila beshikwiya bakendi, “Kamwikalako panshi pamo ndenga kuya kupaila kuli Lesa.” \v 33 Pakuya uko walamanta Petulo ne Jemusi kayi ne Yohane, nsombi walapenga ne kuyakamwa mumoyo. \v 34 Neco walabambileti, “Ame ndetelwa mumoyo cakwinsa kufwa, kamwikalani pano, kamutashinshila.” \p \v 35 Mpwalendako ntamwa shingana Yesu walaliwisha panshi nekutatika kupaileti, nakacikonsheka cintu cilayandanga kwinshika pacindi ici, cibule kwishinka. \v 36 Kayi walambeti, “Abba, Ta, Amwe ngamwinsa bintu bili byonse, kamufunyani nkomeshi mapensho ilayandanga kwisa pali njame, nsombi kakutaba kuyanda kwakame, sobwe nsombi kube kuyanda kwenu.” \p \v 37 Mpwalabwela pamusena mpwalabashiya walacana kabali bonatulo, neco walepusha Petulo, “Shimoni sena ucili wonatulo, ‘nkowelela kuliyumishako kwakacindi kang'anowa?” \v 38 Kayi walabambileti, “Mobantu amwe pundukani, mupaile kwambeti kamutengila mumapensho, cakubinga, moyo ulandishishinga, nomba mubili walefuka.” \p \v 39 Yesu walabashiya kayi beshikwiya batatu basa, walaya akupaila kayi kamba cimo cimo. \v 40 Mpwalabwela walacana nkabali bonatulo pakwinga bikope byabo byalikuba byalema, neco balabula cakwamba kulyendiye. \v 41 Walabwela kacitatu ne kubepusheti “Mucili monatulo ne kupumwina? Mwaliba! Cindi cilakwana kamubonani Mwana Muntu ulipepi kutwalwa mu makasa abantu baipa. \v 42 Nyamukani, tiyeni. Kamubonani shikungulisha nte uyu lashiki.” \s Kwikatwa kwa Yesu \r (Mateyo 26:47-56; Luka 22:47-53; Yohane 18:3-12) \p \v 43 Yesu kacamba maswi awa Yuda Isikalyoti umo wabeshikwiya likumi ne babili walashika pamo ne likoto lyabantu abo balatumwa ne beshimilumbo bamakulene, ne beshikwiyisha milawo ya Mose ne bamakulene, kabalibamanta byensho, ne mingwala. \v 44 Apa shikumulisha Yesu wali kalilabapakendi cishibisho ncobalayumfwana pamo cakwambeti, “Uyo ngotinshonshote pakumupa mitende, endiye Yesu mumwikatishe, mwenganendi, kamutamulekapo.” \p \v 45 Yuda walaya pali kuba Yesu mwakufwambana ne kwambeti, “Mitende Bashikwiyisha,” Ne kumunshonshonta. \v 46 Neco balamutanya Yesu ne kumusunga. \v 47 Nomba naumo walikuba wemana pepi walasolola cibeshi cakendi ne kukwempula naco litwi lya musebenshi wa Shimilumbo Mukulene. \v 48 Nendi Yesu walabepusheti, “Inga mulamantili cani bibeshi, ne mingwala pakwisa kunjikata eti mulesanga kulwana ne kapondo? \v 49 Masuba onse ndalikuba nenu mpondali kwiyisha mu Ng'anda ya Lesa, muliyawa kuyeya shakunjikata. Nomba ibi bilenshikinga kwambeti Mabala akwanilishiwe.” \p \v 50 Beshikwiya bonse balafwamba ne kumushiya enka. \p \v 51 Nomba mutuloba naumo walikuba walifweka mwingila walikakonkela Yesu. Neye balayanda kumwikata, \v 52 Walashiya cakufwala cakendi mumakasa abo ne kufwamba matakosha. \s Yesu lomboloshewanga ne Bamakulene Baciyuda \r (Mateyo 26:57-68; Luka 22:54-55,63-71; Yohane 18:13-14,19-24) \p \v 53 Balamutwala Yesu kuli Shimilumbo mukulene uko nkobalabungana beshimilumbo bonse, ne beshikwiyisha ya milawo ne bamakulene bonse. \v 54 Nomba Petulo walikuba pamo ne bantu bangi abo balikukonkela panyuma, mpaka walakengila mukati mwalubuwa lwa ng'anda ya Shimilumbo Mukulene, walakekala panshi pamo ne bamalonda kayota mulilo. \v 55 Pacindici beshimilumbo bamakulene, pamo ne Nkuta inene ya Bayuda, bali kulangaula bukamboni bwakwambeti Yesu acanike ne mulandu wakumushina, nomba calala kubacana. \v 56 Pakwinga bangi balamba bukamboni bwapusanapusana pakuyanda kumucaninapo mulandu Yesu. \p \v 57 Nikukabeco nabambi bali kwimana ne kwamba bukamboni bwabwepeshi, \v 58 ne kwambeti, “Afwe twalamunyumfwa kambeti, ‘Ame ninkaiwishe Ng'anda ya Lesa iyi yalebakwa ne makasa,’ Nomba mu masuba atatu ame ninkebake imbi itebakwa ne makasa.” \v 59 Nikukabeco byonse mbyobalikwamba nkabyalikuba byekatana. \p \v 60 Shimilumbo mukulene walemana ne kumwipusha Yesu, “Sena uliyawa cakwambapo? Sena nibyakubinga ibi mbyobala kwambanga?” \p \v 61 Nomba nendi walamwena tonto, uliya kwambapo ciliconse. Apa kayi Shimilumbo Mukulene walamwipusha Yesu, “Sena njobe Klistu, Mwanendi Lesa Walelekwa?” \v 62 Yesu walakumbuleti, “Cakubinga ame njame. Mobantu amwe nimukabone Mwana Muntu kaliwekala kucikasa ca lulyo ca ngofu, nimukamubone kesa mumakumbi akwilu.” \p \v 63 Shimilumbo mukulene mpwalanyumfwa maswi awa walatwamuna mwinjila wakendi nekwambeti, “Sena muciyanda kayi bakamboni nabambi? \v 64 Mulalinyumfwili mobene ncalamunyansa Lesa. Mulayeyengapongeconi?” Bonse balambeti lacaniki ne mulandu, welela kufwa. \p \v 65 Popelapo nabambi balatatika kumusankila mata, kumufweka pamenso, ne kumuma makofi, ne kwambeti, “Lotela!” Inga niyani lakumu? Panyuma pakendi, bamalonda balamumanta kabaya kumuma. \s Petulo lamukananga Yesu \r (Mateyo 26:69-75; Luka 22:56-62; Yohane 18:15-18,25-27) \p \v 66 Petulo kacili mu lubuwa lwamukati, umo musebenshi mutukashi wa Shimilumbo Mukulene walesa. \v 67 Mpwalamubona Petulo kayota mulilo walamulangishisha nekwambeti, “Nenjamwe mwalikuba ne Yesu waku Nasaleti.” \p \v 68 Nsombi nendi walamukana nekwambeti, “Nambi kumwinshiba, nkandi mwinshipo, kayi nkandanyumfwishishinga na ulambanga cani.” Mpwalambeco walapula kaya pacishinga. \p \v 69 Kayi musebenshi mutukashi usa mpwalamubona kayi, walatatika kubambila abo mbwalikuba nabo pepi kwambeti, “Muntuyu walikwenda ne Yesu.” \v 70 Kayi apa walamukana. \p Mpopalapita kacindi pang'ana abo balikuba bemana pepi nendi Petulo balatatika kumwipusha eti, “Cakubinga obe njobe umo wa endibo nenjobe omu Galileya.” \p \v 71 Nsombi nendi walatatika kulishinganya, ne kulumbileti, “Ame nkandimwishi muntuyu ngomulambanga sobwe.” Ne Kombwe walalila. \p \v 72 Popelapo kayi Kombwe walalila katubili, Petulo walanuka ncalamwambila Yesu “Cakubinga ndakwabilinga Petulo obe, kombwe katanalila tunkanda tubili mashiku alelo obe nunkane tunkanda tutatu.” Neco,walatatika kulila cakutamwena. \c 15 \s Yesu uli kuli Pilato \r (Mateyo 27:1-2,11-14; Luka 23:1-5; Yohane 18:28-38) \p \v 1 Mpobwalaca mumene beshimilumbo bamakulene, ne bamakulene ne beshikwiyisha milawo ya Mose ne Nkuta inene yaba Yuda bonse balabungana mwabwangu bwangu, balamusunga Yesu ne kuya nendi kuli Pilato. \v 2 Pilato walepusha “Sena njobe Mwami waba Bayuda?” Yesu walakumbuleti, “Ee, encomulamba” \v 3 Nomba beshimilumbo bamakulene balamubepesha bintu bingi. \p \v 4 Kayi Pilato walepusha Yesu, “Sena paliya ncowela kukumbulapo? Bona kufula milandu njobalakubeshenga” \v 5 Nomba Yesu uliya kumukumbulapo, neco Pilato walakankamana. \s Yesu lapewa mulandu wa kufwa. \r (Mateyo 27:15-26; Luka 23:13-25; Yohane 18:39—19:16) \p \v 6 Cindi conse pa kusekelela Pasika, Pilato walikukute cinga ca kupulisha mujele kaili umo uyo bantu ngobalamusenge. \v 7 Pacindici kwalikuba muntu walikukwiweti Balaba walasungwa mujele pamo ne nabambi balashina muntu pakulwanisha mfulumende. \v 8 Neco likoto lya bantu lyalesa kuli Pilato ne kumusenga kwambeti ainsepo cimo kwelana ne cinga ncakute kwinsa. \v 9 Pilato walabakumbuleti, “Mulayandanga ndimusungulwile Mwami wa Bayuda?” \v 10 Pakwinga Pilato walaboneshesha kwambeti nipacebo caminyono yabo ecalapesheti beshimilumbo bamakulene bamulete Yesu kulyendiye. \v 11 Nomba beshimilumbo bamakulene balayungaula bantu kwambeti basenge Pilato abasungulwile Balaba. \v 12 Nendi Pilato kayi walabepusheti, “Inga ndimwinseconi uyu ngomulambangeti eMwami wa Bayuda?” \v 13 Balo balabilikisheti “Apopwe!” \v 14 Nomba kayi Pilato walapitilisha kubepusheti, “Inga nipacebo cini? Inga lenshi mulandu cini,” Nomba nabo empobalolobesheti, “Apopwe?” \v 15 Pilato pakuyanda kubakondwelesha, walabasungulwila Balaba, ne kwambeti Yesu bamukwapule, kayi bamutwale kuya kumupopa. \s Bashilikali balamutakaushunga Yesu \r (Mateyo 27:27-31; Yohane 19:2-3) \p \v 16 Bashilikali balamumanta Yesu kuya nendi mukati mulubuwa lwa ng'anda ya mwendeleshi, ne kubunganya bashilikali bonse. \v 17 Balamufwalika Yesu mwinjila ufubeluka, balapomba cishoti cabwami ca myunga ne kumufwalika. \v 18 Balatatika kumupa mitende mwalisongwe kabambeti, “Mwikale ne buyumi butali amwe Mwami wa Bayuda!” \v 19 Kayi balabamuma pamutwi neluntele nekumusankila mata ne kumusuntamina kabamukambilila. \v 20 Mpobalapwisha kumutakausha, balamufulula mwinjila ufubeluka ne kumufwalika mwinjila wakendi, balamutangunya kuya kumupopa. \s Yesu lapopwanga \r (Mateyo 27:32-44; Luka 23:26-43; Yohane 19:17-27) \p \v 21 Kayi mpobalikuya balakumanya Shimoni, waku Kulene walikupita kafuma kumunshi, baishi Alekisandulo ne Lufu, balamukakatisha kwambeti amante lusanda lwa Yesu. \v 22 Balashika nendi pa musena walikukwiweti, Gologota, ekwambeti musena wacifupa ca mutwi. \v 23 Balamupa waini wasankanishiwa ne mule, nomba nendi Yesu walakana kunwa. \v 24 Panyuma pakumupopa, balauma nsolo kwambeti babone umo ne umo ngaumantapo cani pa byakufwala byakendi. \v 25 Yesu balamupopa pa lusanda ne cindi ca 9 koloko mumenemene. \v 26 Malembo alambanga sha mulandu ngobalamupa alikubelengweti, “Mwami wa Bayuda.” \v 27 Kayi kopeloko kwalikuba kwapopwa kapondo babili umo kucikasa cakululyo ca Yesu, naumbi kucikasa ca kucipiko ca Yesu. \v 28 \f + \f*Mabala alakwanilishiwa akwambeti,walabelengelwa pamo ne bamilandu. \p \v 29 Bantu balikupita pepi balikwamba maswi akumutukana Yesu kabapukumuna mitwi yabo kabambeti, “Ba! Obe shikuwisha Ng'anda ya Lesa, kayi ne kuyibaka mumasuba atatu, \v 30 kolipulusha wenka, selukapo palusandapo!” \p \v 31 Nabo beshimilumbo ba makulene, pamo ne beshikwiyisha milawo ya Mose balikumuwela Yesu, nekwamba palwabo beneti, “Walikupulusha bantu bambi,nkela kulipulusha mwine. \v 32 Klistu Mwami wa Baislayeli lino koselukapo pa lusanda, kwambeti afwe tubone kayi tushome” Nabo balikuba bapopwa pamo ne Yesu balikumutukana. \s Kufwa kwa Yesu \r (Mateyo 27:45-56; Luka 23:44-49; Yohane 19:28-30) \p \v 33 Cindi mpocalashika muma 12 koloko munshi, mucishico mwalaba mushinshe mpaka cindi ca 3 koloko mansailo. \v 34 Pacindi ca muma 3 koloko Yesu walabilikisha ne liswi lyangofu “Eloi Eloi Lama sabakatani!” Uku ekwambeti, “Lesa wakame, Lesa wakame, mulanshiyi aconi ndenka!” \p \v 35 Abo balikubapo mpobalanyumfwa ncalikwamba balambeti “Kamubonani! Lakunga Eliya.” \v 36 Popelapo naumbi walamanta cisambo nekufwamba kuya kucisabika mu waini wasasa, ne kucisungilila ku lutele nekumupa kwambeti anwe, kambeti, “Katupembelelani, tubone na Eliya nese amuselushe palusanda.” \p \v 37 Pacindici Yesu walakuluma cangofu ne kutaya moyo. \p \v 38 Naco cikwisa ca mu Ng'anda ya Lesa, calikucala pakati pa cipinda Caswepa ne cipinda Caswepeshesha calatwamuka pakati kutatikila pelu mpaka panshi. \v 39 Lino mushilikali mukulene walikuba wemane pepi kali walangana ne Yesu, mpwalabona kwambeti Yesu lataya moyo, walambeti, “Cakubinga muntuyu wanga mwanendi Lesa!” \p \v 40 Palikuba kayi batukashi balikuba bemana capataliko kabebelela, pakati pabo palikuba Maliya waku magadala ne Maliya banyina Jemusi kanike wakonka Yose, kayi ne Salome, \v 41 abo ebalikwenda pamo nendiye nekumusebensela cindi ncalikuba ku Galileya.Palikuba kayi batukashi bangi balesa pamo nendiye ku Yelusalemu. \s Kubikwa kwa Yesu \r (Mateyo 27:57-61; Luka 23:50-56; Yohane 19:38-42) \p \v 42 Cindi camansailo pabusuba bwakulibambila kwambeti lilo bwakaca nibusuba bwa Sabata, \v 43 Yosefe waku Alimateya umo wa mu Nkuta inene ya Bayuda weshibikwa ne bonse, uyo neye walikupembelela Bwami bwa Lesa, walayumisha moyo nekuya kusenga mubili wa Yesu kuli Pilato. \v 44 Nomba Pilato walakankamana kunyumfweti Yesu lafu kendi.Walakuwa mushilikali mukulene, nekumwipusha kwambeti ashininkishe na nicakubinga Yesu lafu kendi \v 45 Mpwalamwambila Pilato kwambeti nicakubinga Yesu lafu kendi, walamusuminisha Yosefe kumanta mubili wa Yesu. \v 46 Yosefe walaula cikwisa, mpwalaselusha mubili panshi, walaufungaila mu cikwisa, walamanta mubili nekuya kubika mumanda abeswa mulibwe, ne kukunkulushilapo cilibwe pa cishinga ca manda. \v 47 Maliya Magadala, ne Maliya banyina Yose, balikabebelela ne kubonapo mpwalabikwa. \c 16 \s Kupunduka kwa Yesu \r (Mateyo 28:1-8; Luka 24:1-12; Yohane 20:1-10) \p \v 1 Mpobwalapita busuba bwa Sabata, Maliya waku Magadala ne Salome ne Maliya banyina Jemusi, balaula mafuta anunkila kwambeti benga bamunanike. \v 2 Mpobwalaca mumenemene pasondo balaya kumanda lisuba kalili lilapulu. \v 3 pakuya balikwipushaneti, “Inga niyani eshi engatukunkulushileko cilibwe cisa kucifunya pa cishinga ca manda?” \v 4 Nomba mpobalalangishisha cena, balabona cilibwe cisa kacili cakunkulushiwa pambali, calikuba cilibwe cinene. \v 5 Nomba mpobalengila mumanda, balabona mutuloba kali wekala panshi kucikasa cakululyo, kaliwa wafwala mwinjila utuba, neco balakankamana. \p \v 6 Nomba nendi walabambileti, “Kamutakankamana, ndicinsheti mulalangaulunga Yesu waku Nasaleti usa wanga wapopwa palusanda, Lapunduku kubafu, nkalimo sobwe, kamwisani mulibonene mobene mukati muno mobanga bamubika. \v 7 Lino kamuyani mwambile beshikwiya bakendi ne Petulo kwambeti, nendi latangunu kendi kuya ku Galileya nkweshi mwenga mumubone mbuli ncalamwambila.” \v 8 Balapula mumanda ne kufwamba kufumako ku manda kabatutuma,ne kukankamana, neco paliya muntu ngobalambilako, pakwinga balekatwa ne buyowa. \s Yesu labonekelenga kuli Maliya Magadala \r (Mateyo 28:9-10; Yohane 20:11-18) \p \v 9 \f + \f*Lino Yesu mpwalapunduka pasondo mumenemene, walabonekela nanshi kuli Maliya Magadala usa ngwalapulishamo mishimu yaipa isanu ne ibili. \v 10 Mutukashuyu walaya kwambila abo mbwali kuba nabo Yesu, pakwinga balikuba baungumana kabalila. \v 11 Nomba mpobalanyumfweti nimuyumi, kayi labonekele kulyendiye, balakana kushoma sobwe. \v 12 Panyuma pakendi walabonekela kubantu babili mucinso cimbi, mpobalikwenda kabaya kumunshi. \v 13 Aba bantu balabwelela kuya kwambila beshikwiya, nomba naboyo baliya kubashoma sobwe. \s Yesu labonekelenga kuli beshikwiya likumi ne umo \r (Mateyo 28:16-20; Luka 24:36-49; Yohane 20:19-23; Incito 1:6-8) \p \v 14 Panyuma pakendi kayi walabonekela kuli beshikwiya likumi ne umo pacindi ncobalikulya cakulya patebulu, nomba walabakalalila pacebo ca kubula lushomo, pakwinga myoyo yabo yalikuba yayuma, baliya kushoma mpobalambilwa ne bantu balamubona mpwalapundushiwa kubafu. \v 15 Nomba nendi walabambileti, “Kamuyani mukambauke Mulumbe Waina mu cishi conse, ku mishobo yonse ya bantu. \v 16 Abo betibashomenga ne kubatishiwa beti bakapuluke, nomba beti bakabule kushoma beti bakacanike ne mulandu. \v 17 Abo bashoma nibakaleshenga bingashilo ibi, mulina lyakame nibakapulishenga mishimu yaipa, nibakambenga mumilaka yensu. \v 18 Nibakamantenga njoka mumakasa, nambi banwa cintu ciliconse cikute mutondo nteti bakakolewe sobwe, nibakabikenga makasa pa balwashi, nabo nibakabe cena.” \s Yesu lamantwanga kuya kwilu \r (Luka 24:50-53; Incito 1:9-11) \p \v 19 (Neco Mwami Yesu mpwalapwisha kwamba nabo, walamantwa kuya kwilu, ne kuya kwikala kucikasa cakululyo ca Lesa. \v 20 Lino balaya kukambauka kulikonse, Mwami walikusebensa nabo, kushininkisheti kukambauka kwabo kwalikuba kwa ncinencine kupitila mu bingashilo byalikwinshika.)