\id MAT 41. Soli Bible version \ide UTF-8 \h Mateyo \toc1 Mulumbe Waina wa Yesu Klistu walalembwa ne Mateyo \toc2 Mateyo \toc3 Mateyo \mt2 Mulumbe Waina wa Yesu Klistu walalembwa ne \mt1 Mateyo \imt Busansulushi \ip Mulumbe Waina walalembwa ne Mateyo ulatwambilinga Mulumbe wakwambeti Yesu eMupulushi Walaiwa kupitila mulyendiye,Lesa walakwanilisha malayano ngwalapangana ne bantu bakendi mucipangano cakaindi. \ip Uwu Mulumbe ntewo wa bayuda bonka sobwe, mumukowa mwalasemenwa Yesu kayi nekukula, nsombi ni mulumbe wa cishi conse. Libuku lya Mateyo lyabambwa cena, lilatatikinga ne kusemwa kwa Yesu, shalubatisho lwa Yesu, sha masunko a Yesu, incito shakendi shakusengula mu Galileya, kayi ne shakwiyisha. Kufumapo lilambanga sha bulwendo bwakendi bwakufuma mu Galileya kuya ku Yelusalemu, kayi ne byalenshika nsondo imo kunyuma katanapopwa,kayi ne sha kupunduka. \ip Uwu Mulumbe ulamwambangeti Yesu eshikwiyisha mukulene, ukute bwendeleshi bwakusansulula cena Milawo ya Lesa, kayi ukute kwiyisha cena sha Bwami bwa Lesa. Kwiyisha kwakendi ingatukubunganisha mu mbasu shisanu. 1 Ciyisho capamulundu cilambanga pabwikalo,incito, kayi ne colwe cakuya kwikala mu Bwami bwa Kwilu (5-7). 2 Malailile kuli batumwa likumi ne babili, ne bulwendo bwabo (10). 3 Pa mikoshano ilambanga sha Bwami bwa Kwilu (13). Ciyisho cancinencine ca Ncito ya batumwa, kayi ne ciyisho pamasuba ano akupwililisha amusemano uno, ne kwisa kwa Bwami bwa Lesa (24-25). \iot Mitwi ya makani \io1 Bamashali bakulukulu ne kusemwa kwa Yesu Klistu (1:1; 2:23). \io1 Incito sha Yohane Mubatishi, 3:1-12. \io1 Lubatisho ne kusunkwa kwa Yesu, 3:13 mpaka 4:11. \io1 Incito sha Yesu mu Galileya, 4:11 mpaka 18:35. \io1 Bulwendo bwa kufuma mu Galileya kuya ku Yelusalemu, 21:1 mpaka 27:66. \io1 Kupunduka ne kubonekela kwa Mwami 28:1-20. \c 1 \s Bamashali bakulukulu ba Yesu \r (Luka 3:23-38) \p \v 1 Uwu e mulongo wa bamashali bakulukulu ba Yesu, mushukulu wa Dafeti, uyo walikuba mushukulu wa Abulahamu. \p \v 2 Abulahamu walasema Isake, nendi Isake walasema Yakobo, Nendi Yakobo walasema Yuda ne bakwabo, \v 3 Yuda walasema Pelesi ne Sela muli Tamala, Pelesi walasema Hesiloni, Nendi Hesiloni walasema Lamu, \v 4 Lamu walasema Aminadabu, nendi Aminadabu walasema Nasoni, nendi Nasoni walasema Salumoni, \v 5 Salumoni walasema Bowasi muli Lahabi, nendi Bowasi walasema Obedi muli Lute, nendi Obedi walasema Jesi, \v 6 Jesi walasema Mwami Dafeti, nendi Dafeti walasema Solomoni mu mukashi walikuba wa Uliya. \v 7 Solomoni walasema Lehabyamu, nendi Lehabyamu walasema Abiya, nendi Abiya walasema Asa, \v 8 nendi Asa walasema Yehosafati, nendi Yehosafati walasema Yolamu, nendi Yolamu walasema Usiya, \v 9 Usiya walasema Yotamu, Nendi Yotamu walasema Ahazi, Nendi Ahazi walasema Hezekiya, \v 10 nendi Hezekiya walasema Manase, nendi Manase walasema Amoni, nendi Amoni walasema Yosiya, \v 11 Yosiya walasema Yekoniya ne bakwabo pacindi bana Baisilayeli mpobalikumantwa busha ku Babulo. \p \v 12 Baisilayeli mpobalamantwa busha ku Babulo, Yekoniya walasema Salatiyele nendi Salatiyele walasema Zelubabele, \v 13 nendi Zelubabele walasema Abiyudi, Abiyudi walasema Eliyakimu nendi Eliyakimu walasema Asolo, \v 14 Asolo walasema Sadoki, nendi Sadoki walasema Akimu, nendi Akimu walasema Eliyudi, \v 15 Nendi Eliyudi walasema Eliyasala, nendi Eliyasala walasema Matani, Matani walasema Yakobo, \v 16 Nendi Yakobo walasema Yosefe ibendi Maliya, uyu Maliya e walasema Yesu lakwiwangeti Klistu Mupulushi Walaiwa usa. \v 17 Neco, kufuma pali Abulahamu kushika pali Mwami Dafeti, palikuba misemano likumi ne ina, kayi kufuma pali Mwami Dafeti kushika pacindi bana ba Isilayeli mpobalamantwa busha kuya ku Babulo, napo palikuba misemano likumi ne ina, kayi kufuma pacindi ca kumantwa busha ku Babulo kushika pacindi ca Klistu, napo palikuba misemano likumi ne ina. \s Kusemwa kwa Yesu Klistu \r (Luka 2:1-7) \p \v 18 Lino kusemwa kwa Yesu Klistu kwalenshika munshila iyi. Pacindi Maliya banyina Yesu mpobalikuba bamamikilwa kuli Yosefe. Nomba kabatana baya kumalili, Maliya walacanika ne libunda kupitila mu ngofu ya Mushimu Uswepa. \v 19 Yosefe walikuba muntu walulama, nkalayanda kumusebanya pantangalala, walayeya kupwisha bubambo bwa cikwati kwakubula kwishiba bantu. \v 20 Kaciyeya cakwinsa mungelo wa Mwami Lesa walamubonekela muciloto ne kumwambileti, “Yosefe mwanendi Dafeti kotatina kumumanta Maliya kuba mukashobe, ili libunda ndyakute ni ngofu ya Mushimu Uswepa. \v 21 Nakatumbuke mwana mutuloba uyo ngoshi mukatumbe lina eti Yesu, pakwinga nakapulushe bantu bakendi ku bwipishi bwabo.” \p \v 22 Ibi byalenshika kwalikuba kukwanilisha ncalamba Mwami kumushinshimi kwambeti \v 23 “Mulindu nakabe ne libunda ne kutumbuka mwana mutuloba uyo eti akakwiweti Emanuele, uku ekwambeti ‘Lesa uli nenjafwe’ ” \v 24 Yosefe mpwalapunduka walensa ncalamwambila mungelo wa Mwami Lesa, walamumanta Maliya kuba mukashendi. \v 25 Nomba nikukabeco uliya kuya nendi kumalili sobwe mpaka panyuma pakutumbuka mwana mutuloba. Yosefe walamupa Lina eti Yesu. \c 2 \s Bensu balafumina kucishi ca kucwe \p \v 1 Yesu walasemenwa mu munshi wa Betelehemu mucimpansha ca Yudeya pacindi Helode mpwalikuba mwami mu cishico. Ku Yelusalemu kwalesa bantu baiya shakwenda kwa nyenyenshi balafumina kucishi ca kucwe. \p \v 2 Mpobalashika ku Yelusalemu balikabepusheti “Inga mwana ngotwanyumfweti eshakabe Mwami wa Bayuda wasemenwa kupeyo? Afwe twalubona lunyenyenshi lwatuleshanga nkwabele kalupula kucwe, neco tulesa kumukambilila.” \v 3 Mwami Helode ne bantu bangi balikwikala mu Yelusalemu mpobalanyufweco, balapenga mumyoyo. \v 4 Neco, Helode walabunganya mwabwangu bwangu, beshimilumbo bamakulene ne beshikwiyisha Milawo ya Mose ne kubepusheti, “Anu Mupulushi Walaiwa ne Lesa nakasemenwe kupeyo ayi?” \v 5 Balo balambeti, “Nakasemenwe mumunshi wa Betelehemu wa kucishi ca Yudeya, pakwinga tucinsheti Mabala a Lesa alambangeti,” \q \v 6 “Obe Betelehemu wa mucishi ca Yudeya, \q ntobe munshi ung'ana sobwe pakati pa minshi naimbi ya Bayuda. \q Pakwinga mutangunishi \q eshakembele Baisilayeli bantu ba Lesa \q nakakafumine kuli njobe.” \p \v 7 Mpwalanyumfweco Helode, walabakwila pambali bantu abo kwakubula bantu nabambi kwinshiba, ne kubepushisha cindi ncobalabona lunyenyenshi ulo. \v 8 Neco Helode walabambileti, “Kamuyani ku Betelehemu mwenga mu mulangaule cenacena mwana uyo, mwakamucana, mukese kuno mukanjishibishe kumusena nkwabele, kwambeti nenjame nkenga kumukambilila.” \v 9 Panyuma pakwambilwa maswi alico ne mwami, balanyamuka. Lunyenyenshi lusa ndobalabona kucwe, lwalabatangunina ne kuya kwimana mwilu pamusena palikuba mwanoyo. \v 10 Mpobalabona lunyenyenshi lusa balakondwa kwine. \v 11 Popelapo balengila mu ng'anda, balabona mwanoyo kali ne Maliya banyina, balasuntama ne kumukambilila. Balasungulula bifunta ne kupulisha bipo bya golide, lubani ne mafuta anunkila a mule ne kupa mwana. \v 12 Nomba Lesa walabacenjesha aba bantu bayiya kwenda kwa nyenyenshi muciloto kwambeti kabatabwelela kuli Helode. Neco mpobali kubwelela ku cishi cabo, balapitila nshila imbi. \s Balafwambilinga ku Injipto \p \v 13 Mpobalafumako, mungelo wa Mwami walabonekela kuli Yosefe muciloto, ne kumwambileti, “Nyamuka, manta mwana ne banyina, ufwambile ku Injipto, uye wikale kopeloko mpaka cindi ncoti nkakwambile, pakwinga Helode nalangaulenga mwana uyu kwambeti amushine.” \v 14 Popelapo Yosefe walanyamuka mashiku ne kumanta mwana ne banyina kuya ku Injipto. \v 15 Walakekalako mpaka mpwalafwa Helode. Ici calenshika kwambeti ncalamba Mwami kupitila mumushinshimi cikwanilishiwe cakwambeti, “Ninkakuwe mwaname kufuma mu Injipto.” \s Helode lashininga batwanike \p \v 16 Helode mpwaleshibeti, basa bantu baiya kwenda kwa nyenyenshi bamubona buluya walakalala, walatuma bantu ku Betelehemu, ne kuminshi yonse ya bambana, kwambeti benga bashine bana batuloba bonse kutatikila pali bakute byaka bibili kwisa panshi. Byaka ibi, balabelengela kufuma pacindi ncalanyumfwa kuli bantu basa baiya kwenda kwa nyenyenshi. \v 17 Mbyalamba mushinshimi Yelemiya byalakwanilishiwa bya kwambeti, \q \v 18 “Mibila ilanyumfwikinga mu Lama, \q yakulila ne kompolola, \q Lakelo, lalilinga banabendi, \q lakananga kumumwenesha pacebo ca banabendi balafu.” \s Balabwelenga kufuma ku Nasaleti \p \v 19 Pacindi Helode usa mpwalafwa, mungelo wa Mwami walamubonekela Yosefe muciloto kali ku Injipto. \v 20 Walamwambileti, “Nyamuka, manta mwana ne banyina, ubwelele ku Islayeli, pakwinga bonse balikuyanda kushina mwana bafwa.” \v 21 Yosefe walapunduka ne kumanta mwana ne banyina ne kubwelela ku Islayeli. \v 22 Nomba mpwalanyumfwa kwambeti, Alikelawo, mwanendi Helode, ewapyana baishi kuba mwami waku Yudeya, walatina kuyako. Neco kayi Lesa walamucenjesha Yosefe muciloto, walaya mucimpansha ca Galileya. \v 23 Balakekala mu munshi wa Nasaleti, kwambeti ncalamba mushinshimi cikwanilishiwe, cakwambeti, “Nakakwiweti, Munasaleti.” \c 3 \s Kukambauka kwa Yohane Mubatishi \s (Maliko 1:1-8; Luka 3:1-18; Yohane 1:19-28) \p \v 1 Mu masubayo walesa Yohane Mubatishi kakambauka mu cinyika caku Yudeya, \v 2 kambeti, “Shiyani bwipishi pakwinga Lesa ulipepi kwikalika Bwami bwakendi.” \v 3 Uyu engwalikwamba Mushinshimi Yesaya mpwalambeti, \q “Liswi lya muntu labilikishinga mucinyika kambeti, \q ‘Bambani mukwakwa wa kupitamo Mwami,’ \q ‘Lulamikani nshila njoti akapitemo.’” \p \v 4 Yohane walikufwala mwinjila wabweya bwa Ngamila, ne mukopo wacipaya mubukome. Cakulya cakendi calikuba bikobo ne bwiki bwamucisuwa. \v 5 Bantu balafumina mu Yelusalemu ne mu Yudeya kayi ne mubibela byonse bilipepi ne mulonga wa Yolodani, balikwisa kuli Yohane. \v 6 Abo balikulyambilila bwipishi bwabo, balabatishiwa mu mulonga wa Yolodani. \p \v 7 Yohane mpwalabona Bayuda bangi bamulikoto lya Bafalisi, ne Basaduki kabayanda kubatishiwa, nendi Yohane walabambileti, “Bana banjoka amwe, niyani sena walamucenjesheti mufwambe kutina bukalu bwa Lesa bulesanga? \v 8 Neco kamwinsani bintu bilaleshengeti mwashiya bwipishi bwenu. \v 9 Kamutalibepanga mu myoyo yenu kwambeti, ngamucifwamba cisubulo ca Lesa pakwambeti mushali wetu ni Abulahamu. Cakubinga ndamwambilishingeti Lesa ingawasandula awa mabwe kuba banabendi Abulahamu. \v 10 Pacino cindi kembe kalibambila kutimbula citondo pamiyanda, neco citondo ciliconse cilabulunga kusema bisepo byaina, nibakacitimbule ne kuciwala mumulilo.” \p \v 11 “Ame ndamubatishinga ne menshi kuba cilesho ca kushiya bwipishi bwenu, nomba panyuma pakame palesanga uyo eshakamubatishenga ne Mushimu Uswepa ne mulilo. Nendi wampita ngofu, cakwinseti nkandelela ne kunyamuna nkwabilo shakendi sobwe. \v 12 Cakupupulushila cilikendi mu makasa akendi, kwambeti atatike kupupulusha. Nakabike maila apupulushiwa cena mu lyanga, nomba bungu nakabutente pamulilo utapu.” \s Yesu labatishiwanga \r (Maliko 1:9-11; Luka 3:21-22) \p \v 13 Pacindico, Yesu walesa kuli Yohane ku mulonga wa Yolodani, kufuma ku Galileya kwambeti Yohane enga mubatishe. \v 14 Yohane pakwelekesha kukana walambeti, “Nte njame ndelela kubatishiwa nenjamwe, nomba amwe kayi mulesanga kuli njame?” \v 15 Nomba Yesu walamukumbuleti, “Obe kosuminowa, pakwinga emotwelela kwinshila bintu byonse byabululami mbyalayandanga Lesa.” Neco Yohane walasumina. \p \v 16 Yesu mpwalabatishiwa, walasabuka mu menshi. Popelapo kwilu kwalacaluka, walabona Mushimu wa Lesa kauseluka mbuli nkulimba nekwisa kwikala palyendiye, \v 17 kwilu kwalanyumfwika Liswi lyakwambeti, “Uyu e Mwaname ngondayandishisha, ndakondwa nendi.” \c 4 \s Kwelekeshewa kwa Yesu \r (Maliko 1:12-13; Luka 4:1-13) \p \v 1 Calakonkapo, Mushimu Uswepa walamutwala Yesu ku cinyika kuya kwelekeshewa ne Muyungaushi. \v 2 Kwa masuba makumi ana, munshi ne mashiku,Yesu walikulikanisha kulya, neco walanyumfwa nsala. \v 3 Muyungaushi walesa kulyendiye walambeti, “Na njamwe Mwanendi Lesa, ambilani mabwe awa asanduke abe shinkwa.” \v 4 Nomba Yesu walambeti, “Kwalembweti muntu nkelela kuba ne buyumi ne shinkwa enka sobwe, nsombi ne Maswi onse ngalambanga Lesa.” \p \v 5 Panyuma pakendi, Muyungaushi walamutwala Yesu ku Yelusalemu, mushi waswepa, ne kumutantika pelu pa Ng'anda ya Lesa, \v 6 ne kumwambileti, “Na cakubinga njobe Mwanendi Lesa, kolilasha panshi, pakwinga kwalembweti, \q “Lesa nambile bangelo bese bakubake \q kwambeti, myendo yakobe \q kaitapunta pamabwe.” \p \v 7 Nendi Yesu walambeti, “Kwalembweti, ‘Kotamwelekeshanga Nkambo Lesa wakobe.’ ” \p \v 8 Pakupwililisha, Muyungaushi walamumanta Yesu ne kuya kumutantika pa mulundu utali, ne kumulesha bwendeleshi bonse bwa pacishi capanshi ne bulemu bwabo. \v 9 Satana walambeti, “Byonse ibi nindikupe na usuntaminekowa, ne kunkambilila.” \v 10 Apa lino Yesu walambeti, “Fumapa, Satana! Mabala alambangeti, ‘Welela kukambilila Nkambo Lesa wakobe, ne kumusebensela enka.’” \p \v 11 Popelapo Muyungaushi walamushiya Yesu. Neco bangelo balesa kumunyamfwilisha Yesu. \s Yesu latatikinga incito yakendi mu Galileya \r (Maliko 1:14-15; Luka 4:14-15) \p \v 12 Lino Yesu mpwalanyumfweti, Yohane lasungwa mu jele, walaya ku Galileya, \v 13 walaleka kwikala ku Nasaleti, walaya kwikala ku Kapelenawo, munshi walikuba mumbali mwa lwenje lwa Galileya, mucibela ca Sebuloni ne Nafitali. \v 14 Ici calenshika, kukwanilisha calambwa kupitila mushinshimi Yesaya, uyo walambeti, \q \v 15 “Obe cimpansha ca Sebuloni, nenjobe cishi ca Nafitali, \q kunshila yaku lwenje, patala pa Yolodani, \q obe Galileya, cimpansha ca bantu babula kuba Bayuda! \q \v 16 Bantu bekala mu mushinshe \q ni bakabone mumuni unene. \q Bantu bekala mucishi ca mufunsha wa lufu, \q mumuni ulababonekele.” \p \v 17 Kufuma cindi copeleco, Yesu walatatika kukambauka kambeti, “Shiyani bwipishi bwenu, pakwinga Lesa ulipepi kwikalika Bwami bwakendi.” \s Yesu lakunga basulishi banswi bana \r (Maliko 1:16-20; Luka 5:1-11) \p \v 18 Yesu mpwalikwenda mu mbali mwa lwenje lwa Galileya, walabona bantu babili pabukwabo, Shimoni walikukwiweti Petulo, ne Ndileya mukwabo, kabekata inswi mulwenje ne tombe twabo, pakwinga balikuba basulishi banswi. \v 19 Yesu walabambileti, “Nkonkeleni, ndimwiyishe kuba basulishi ba bantu.” \v 20 Popelapo balashiya tombe twabo ne kuya nendi. \p \v 21 Mpwalendako pang'ana walabona nabambi babili pabukwabo Jemusi ne Yohane, banabendi Sebedayo balikuba mu bwato pamo ne mushali wabo kababamba tombe twabo. Yesu walabakuwa. \v 22 Popelapo balashiya bwato ne baishi nekuya neYesu. \s Yesu leyishinga bantu, kukambauka ne kusengula \r (Luka 6:17-19) \p \v 23 Yesu walendana mucimpansha conse ca Galileya, kaya kwiyisha mu manda akupaililamo ne kukambauka Mulumbe Waina ulambanga sha Bwami, nekusengula bantu balikukute malwashi apusana pusana ne bulema bwapusanapusana. \v 24 Mpuwo yakendi yalamwaikila mucishi conse ca Siliya, cakwinseti bantu balikabaleta balwashi bonse balikupenga ne malwashi ne bishikubaba byapusana pusana, ne bekatwa ne mishimu yaipa ne balwashi atushita kayi ne balema. bonse walikubasengula. \v 25 Bantu bangi balikumukonkela kufuma ku Galileya, kucibela calikukwiweti Minshi Likumi, ne kuYelusalemu, neku Yudeya, kayi ne mucibela cakutala kwa mulonga wa Yolodani. \c 5 \s Ciyisho capamulundu \p \v 1 Yesu mpwalabona likoto linene lya bantu balikumukonkela, walatanta pa mulundu ne kwikala panshi pamo ne beshikwiya bakendi, \v 2 walatatika kubeyisha kambeti, \s Colwe ca ncine ncine \r (Luka 6:20-23) \q \v 3 “Bakute colwe abo bacinka manungo pali Lesa, pakwinga Bwami bwa kwilu ni bwabo. \q \v 4 bakute colwe, bantu balalilinga, pakwinga Lesa nakabaumbulushe. \q \v 5 bakute colwe, bantu balicepesha, pakwinga nibakatambule ico Lesa ncalabalaya. \q \v 6 bakute colwe, bantu balanyumfunga nsala ne nyotwa ya kwinsa cilayandanga Lesa, pakwinga nibakekutishiwe. \q \v 7 bakute colwe bantu bakute nkumbo kubanabo, pakwinga Lesa nakabanyumfwile nkumbo. \q \v 8 bakute colwe, bantu baswepa myoyo, pakwinga nibakabone Lesa. \q \v 9 bakute colwe bantu balaletenga lumuno, pakwinga nibakakwiweti bana ba Lesa. \q1 \v 10 Bakute colwe bantu balapenshewanga, \q pacebo cakwinsa calulama, \q pakwinga Bwami bwa kwilu nibwabo. \p \v 11 “Mwalelekwa, omulatukanwanga, kupenshewa, ne kumubepesha bintu bingi bbyaipa pacebo cakwambeti munkonkelenga. \v 12 Kamusamwani, kayi kamukondwani, pakwinga cilambo cenu kwilu nicinene. Naboyo bashinshimi, amwe kamutana musemwa, balabapenshewa munshila yopeleyo.” \s Makani a mucele ne mumuni \r (Maliko 9:50; Luka 14:34-35) \p \v 13 “Amwe mulyeti mucele wa bantu bonse pacishi capanshi, nomba na mucele usambuluka, nicani celela kubweshulula mbuli ncowanga? Ulabulu ncito, nikutayowa pansa kaulyataulwa ne bantu. \p \v 14 “Amwe mulyeti mumuni wishikumunikila bantu bonse mucishi. Munshi webakwa pa mulundu nkawelela kubula kubonekela. \v 15 Paliya muntu ukute kubangilisha lampi nekwifwekelela munongo, nsombi bakute kubika pacakubikapo lampi, kwambeti umunikile bantu bonse bali mung'andomo, \v 16 Cimo cimo nenjamwe munikani pamenso abantu, kwambeti babona ncito shenu shaina, bakatembaule Bameshenu ba kwilu. \s Makani a Milawo ya Mose \p \v 17 “Kamutayeyeti ndesakupwisha Milawo ya Mose, ne biyisho bya bashinshimi. Ame ndiyakwisa kwipwisha sobwe, nsombi kwisa kwikwanilisha. \v 18 Cakubinga ndamwambilishingeti kwilu necishi capanshi kabitanabipwa, paliya libala nilikaba ling'aneconi lya Mulawo lyeshi likafumemo, mpaka byonse bikakwanilishiwe. \v 19 Neco muntu labulunga kukonka mulawo umo uli mumilawo iyi, nambi kauli ung'aneconi, ne kwiyishako nabambi kwambeti naboyo babule kukonka, nakabe mung'ana mu Bwami bwa kwilu. Nomba muntu uliyense lakonkonga Milawo, ne kwiyishako nabambi kwambeti naboyo baikonke, nakabe mukulene mu Bwami bwa kwilu. \v 20 Encondamwambililingeti, na bululami bwenu nkabwapita bululami bwa beshikwiyisha milawo ya Mose ne Bafalisi, nteti mukengilemo mu Bwami bwa kwilu pimbi. \s Makani abukalu \r (Luka 12:57-59) \p \v 21 “Mwalanyumfwa kwambeti, kaindi bantu balambilweti ‘Kotashina, uliyense lashini munendi welela komboloshewa ku nkuta.’ \v 22 Nsombi lino ame ndamwambilingeti, muntu uliyense lakalalilinga mukwabo welela kupewa mulandu ku nkuta, Uliyense lambilinga munendi eti, ‘Omuluya’ Welela komboloshewa ku Nkuta. Nomba uliyense lambilinga munendi eti, ‘Cishilu’ Nendi welela kuyamu mulilo wa Gehena. \p \v 23 “Neco na ulesa necipo cakobe cakubenga kuli Lesa pa nteme, kayi wanuka kwambeti, munobe ukute mulandu nenjobe, \v 24 koshiya cipo cakobeco pambali pa nteme, koya unyumfwane mulumuno ne munobe, wenseco bwela ubenge cipo cakobe kuli Lesa panteme. \p \v 25 “Kamufwambananga kunyumfwana ne muntu ngolepishili kamutana mushika ku nkuta. Kutineti ingaukutwala ku momboloshi, nendi momboloshi, ingaukubika mu makasa a mushilikali uyo welela kukuwala mu jele. \v 26 Cakubinga ndakwambilishinga, nukekale mujele mpaka ukapwishe kulipila mwelo wamali a mulandu.” \s Makani a bupombo \p \v 27 “Mwalanyumfwa kwambeti kaindi bantu balambilweti, ‘Kotapombola.’ \v 28 Nomba lino ame ndamwambilingeti muntu uliyense lamulangishishinga mutukashi cakumukumbwa, lamupombolo kendi mumoyo wakendi. \v 29 Na linso lyakobe lilakwipishinga, ulikolobolemo ulitaye. Caina kutayako lubasu lumo lwa mubili wakobe, kupita kuba ne mubili wakwana ne kuwalwa mu Gehena. \v 30 Kayi na cikasa cakobe cakululyo cilakwipishinga, ucitimbule ucitaye. Caina kutayako lubasu lumo lwamubili wakobe, kupita kuba ne mubili wakwana ne kuwalwa mu Gehena. \s Makani a kulekana \r (Mateyo 19:9; Maliko 10:11-12; Luka 16:18) \p \v 31 “Kayi kaindi balambilweti, ‘Na muntu uleka mukashendi, amulembele ne kumupa cipepala cabushike.’ \v 32 Nomba ame lino ndamwambilingeti, uliyense lalekenga mukashendi pacebo cimbi cabula kuba cabupombo, uyo mukashi ebwa kumutuloba naumbi lenshi bupombo, nendi mutuloba uyo lamwebe ukute mulandu wabupombo. \s Makani a kulumbila \p \v 33 “Kayi mwalamfweti, kaindi bantu balambilweti, ‘Kotaumbila cabwepeshi, nsombi cinse ncowalalumbila kuli Lesa.’ \v 34 Nomba ame ndamwambilingeti, lekani kulumbila sobwe. Kamutalumbilangeti, kwilu kwine nditu! pakwinga kwilu ekuli cipuna ca Mwami Lesa, \v 35 Kamutalumbilangeti, pacishi capanshi nditu! pakwinga pacishi capanshi epakulyata myendo yakendi Lesa. kayi kamutalumbilangeti ‘Pali Yelusalemu nditu!’ Pakwinga Yelusalemu ni munshi wa Mwami mukulene. \v 36 Kamutalumbilangeti, ‘Mutwi wakame nditu,’ Pakwinga nkamwelela kusandula mishishi kuba ituba nambi ishipa. \v 37 Kamwambangoweti, ‘Ee’ Nambi ‘ne.’ Cakusankanyapo pali ibi cilafumunga kuli Waipa usa.” \s Makani a kubweshela caipa pa caipa \r (Luka 6:29-30) \p \v 38 Mwalanyumfweti kaindi bantu balambilweti, Linso kubenga linso, lino kubenga lino. \v 39 Nomba ame lino ndamwambilingeti “Kamutabweshelanga caipa kumuntu lamwipishili sobwe. Na muntu ukuma kulicili lya kululyo, akume kayi kulicili lya kucipiko. \v 40 Na muntu ukupa mulandu, ne kukukakatisheti umupe mwinjila wakobe, muleke amantile kumo ne munganjo. \v 41 Muntu uliyense amukakatisha kwenda nendi mushinso wakilomita imo, wende nendi mushinso wamakilomita abili. \v 42 Muntu amusenga cintu mupeni. Kayi muntu ayandanga kubweleka cintu kulinjobe kotamukanina.” \s Makani a kusuna balwani \r (Luka 6:27-28) \p \v 43 Mwalanyumfweti kaindi bantu balambilweti, Kosuna munobe, mupele mulwani wakobe. \v 44 Nomba ame lino ndamwambilingeti, basuneni balwani benu ne kubapaililako kuli Lesa abo balamupenshenga. \v 45 Mwenseco, emposhimubele limo bana ba Bameshenu balikwilu, bakute kuleta lumwi pa bantu baipa ne baina. Kayi bakute kulokela mfula pa bantu baina ne baipa. \v 46 Na kamusunakowa bantu bamusuni, ngamutambulapo cilambo cini kuli Lesa? Beshimisonko nabo nte ncobakute kwinsa copeleco? \v 47 Kayi nakamupa mitende banse benu bonka, mulenshipo cani capita nabambi? Sena bantu batamwinshi Lesa nkabakute kwinsa copeleco? \v 48 Kamubani babula kampenda, mbuli Bameshenu bakwilu ncobabula kampenda. \c 6 \s Makani a nkumbo \p \v 1 “Kamutaliboneshanga kwinsa ncito shaina pamenso abantu kwambeti bamubone, mwenseco, nteti mukatambulepo cilambo kuli Bameshenu balikwilu. \v 2 Neco mwapanga cintu ciliconse kumuntu laciyandanga, kamutaliboneshanga mbuli mobakute kwinshila bantu bandemishibili basa mumanda akupaililamo, ne munshila sha muminshi, balo bakute kwinseco kwambeti bantu bababone ne kubalumbaisha. Nditu ndamwambilishingeti abo balatambulililimo cilambo cabo. \v 3 Nomba obe wanyamfwanga bapenshi, munobe ngoli nendi pepi kabatenshiba sobwe. \v 4 Wenseco, bipo byankumbo byakobe nukabinshibe wenka. Lino Baiso bakute kubona byasolekwa nibakakupe cilambo.” \s Sha makani akupaila \r (Luka 11:2-4) \p \v 5 Mwapailanga kamutensanga mbuli bandemi shibili basa ncobakute kwinsa, balo bakute kuyanda kupaila kabali bemana mumanda akupaililamo, ne pamampambano anshila kwambeti bantu bababone. Cakubinga balo balatambulili limo cilambo \v 6 Nomba obe wayandanga kupaila, ingila mucimpetela, cala cisasa, upaile kuli Baiso bataboneke, Baiso bakute kubona byasolekwa nibakakupe cilambo. \p \v 7 Pacindi ncomulapailinga, kamutambanga maswi amo amo, mbuli ncobakute kwinsa bantu batamwinshi Lesa. Balo bakute kuyeyeti bafulishanga byakwamba empwelela kubanyumfwa Lesa. \v 8 Nomba amwe kamutabangeti endibo, pakwinga Bameshenu babinshi mbyomwabula, kamutana mubasenga. \v 9 Ecebo cakendi amwe pakupaila kamwambangeti, \q Bameshetu omuli kwilu, \q lina lyenu lilemekwe, \q \v 10 Bwami bwenu bwise, \q Kuyanda kwenu kwinshike. \q Panshi pano mbuli ncekubele kwilu, \q \v 11 Mutupe lelo cakulya cetu ca masuba onse. \q \v 12 Mutulekeleleko bwipishi bwetu, \q mbuli nenjafwe ncotukute kubalekelelako bakute kutwipishila, \q \v 13 Kamutasuminisha kwambeti tuwile mukweleshewa, \q Nsombi tukwabilileni kuli Waipa usa. \p “Pakwinga Bwami ne ngofu kayi ne bulemeneno ni bwenu kwamuyayaya. Ameni\f + \fr 6:13 \fr*\ft Maswi awa nkalipo mumipukutu yakaindi.\ft*\f* \v 14 Cakubinga na mulekelela bantu bwipishi bwabo, Bameshenu ba kwilu nabo nibakamulekelele. \v 15 Nomba na nkamulekelele bantu bwipishi bwabo, nabo Bameshenu nteti bakamulekelele bwipishi bwenu sobwe.” \s Makani a kulikanisha kulya \p \v 16 “Mwalikanishanga kulya, kamutabonekanga kungumana pamenso. mbuli ncobakute kwinsa bandemi shibili basa, balo bakute kwipisha pamenso kwambeti bantu bababoneti balikanishinga kulya. Cakubinga, balatambulililimo cilambo cabo. \v 17 Nomba obe walikanishanga kulya, samba kumenso, ne kusakula cena mishishi ku mutwi, \v 18 kwambeti bantu kabatenshibeti ulalikanishinga kulya, nsombi Baiso bataboneke ebelela kwinshiba bonka. Abo Baiso bakute kubona byasolekwa mbyolenshi nibakakupe cilambo.” \s Buboni bwa kwilu \r (Luka 12:33-34) \p \v 19 “Kamutalibunjikila buboni pacishi capanshi pano, apo mpobukute kubumbwa muswa, nambi kuba ne ndala, kayi nabo bakabwalala, mpobakute kwingila ne kwiba. \v 20 Neco kamubunganyani buboni bwenu kwilu, uko kwabula muswa nambi ndala, uko kabwalala nkwela kwalilwa kwingila ne kuyakwiba. \v 21 Pakwinga kowabika buboni bwakobe, moyo wakobe ukute kauli kopeloko.” \s Mumuni wa mubili ni menso \r (Luka 11:34-36) \p \v 22 “Menso elampi ya mubili na menso kalicena, mubili wakobe wonse ukute kauli wakwana kumunikilwa. \v 23 Nomba na menso akobe nkalipo cena, na mumuni mulinjobe usanduka kuba mushinshe. Lino akute aba citatiko ca mushinshe washipa mbii!” \s Lesa ne Buboni \r (Luka 16:13; 12:22-31) \p \v 24 “Muntu nkela kusebensela bantu babili pacindi cimo, pakwinga ngaupelapo umo, ne kusunako naumbi, nakashomeke kuli umo, ne kusampula naumbi. Nkamwelela kusebensela Lesa, ne buboni pacindi cimo.” \p \v 25 “Ecebo cakendi ndamwambilingeti kamutayakamwanga ne buyumi bwenu, kwambeti nitukalye cani, nambi nitukanwe cani? Nambi nitukafwale cani, sena buyumi bwenu nkabwapita cakulya? Nambi mubili nkawapita byakufwala? \v 26 Kamubonani bikeni, nkabikute kubyala mbuto, nambi kutebula ne kubika mulyanga sobwe, nomba Bameshenu bakwilu bakute kubilyesha. Sena amwe nkamwayandika kupita bikeni? \v 27 Niyani mulinjamwe wayakamwa ne buyumi, wela kucikonsha kunungako busuba bumowa ku buyumi bwakendi?” \p \v 28 “Inga mukute kushilacani mano ku byakufwala? Bonani maluba amucisuwa mwakute kukulila, nkakute kusebensa, nambi kulyanina bikwisa sobwe. \v 29 Nomba ndamwambilinga mwami Solomoni, nambi walikuba mubile, uliyawa kufwalapo byakufwala byabekema mbuli maluba. \v 30 Lino na Lesa kacikonsha kufwalika mila yamucisuwa, iyo ikute kubakowa lelo, lilo nikwitenta mulilo, Lesa ngaubula kumufwalika sena akaka! Mobalushomo lung'anamwe!” \p \v 31 “Ecebo cakendi kamutayakamwanga ne kwambeti, ‘Inga lelo nindicicane kupeyo cakulya’ Nambi ‘cakunwa’ Nambi ‘cakufwala? \v 32 Ibi nibintu mbyobakute kuyakamwa bantu batamwinshi Lesa. Amwe Bameshenu ba kwilu bacinshi kwambeti nenjamwe mulabiyandanga bintu ibi. \v 33 Nomba amwe nanshi mulangaule Bwami bwa Lesa, ne bululami bwakendi, nabimbi ibi Lesa nakamubikilepo. \v 34 Neco nkabayakamwa ne byalilo, byalilo nibyalilo. Busuba bulibonse bukute makatasho abo.” \c 7 \s Makani a kombolosha munobe \r (Luka 6:37-38) \p \v 1 “Kamutomboloshanga banenu, kwambeti nenjamwe Lesa akabule kumombolosha. \v 2 Momukute komboloshela banenu, mopelomo nenjamwe Lesa mweti akamomboloshele. Kayi mwelo ngomukute kusebenshesha pakombolosha, mwelo wopelowo nukasebensheshewe pali njamwe. \v 3 Mukute kuboneconi kantu kang'ana kali mulinso mwamunobe, kotayeye omwine cishiki cili mulinso lyakobe? \v 4 Ngaumwambileconi munobeti, ‘Tubone ndikufunye kantu mulinso,’ Kakuli obe mulinso mwakobe muli cishiki? \v 5 Obe wandemi shibili! nanshi tatika kufunya cishiki ico cili mu linso lyakobe, empowelela kubona cena ne kukafunyamo kantu kali mulinso lyamunobe. \p \v 6 “Kamutapa bakabwa bintu bya Lesa, pakwinga ingabamubwelela ne kwisa kumuluma. Nambi kuwalila nkumba mikanda yamalungu, pakwinga nishikalwataulowa.” \s Sengani,langaulani kayi konkoshani \r (Luka 11:9-13) \p \v 7 Senga nakamupe, langaula nimukacane, kukonkosha nibakamucalwile cisasa. \v 8 Ee, muntu lasengenga winga kupewa, muntu lalangaulunga winga kucicana, kayi muntu lakonkoshonga bakute kumucalwila cisasa. \v 9 Niyani pakati penu amwe bamashali welela kupa libwe mwanendi lasenge shinkwa? \v 10 Nambi usenga lunswi, ngamumupa njoka sena? \v 11 Lino amwe ne kwipa kwenuku, mucinshi kupa banabenu bintu byaina, kulyeconi kuli Bameshenu bakwilu, sena ngabalilwa kupa bintu byaina kuli balamusengenga? \p \v 12 Neco, mubintu bili byonse mbyomulayandangeti bantu bamwinshile, mwelela nanshi amwe kubenshila byopelebyo. Pakwinga uku ekukwanilisha milawo ya Mose, ne biyisho bya bashinshimi. \s Cishinga cing'ana \r (Luka 13:24) \p \v 13 Kamwingililani mwakulipakatisha pacishinga cing'ana. Pakwinga cishinga cilatwalanga ku lufu ni cinene, ne nshila yatandabala ne bantu balapitingamonga nibagi. \v 14 Nomba cishinga cakuya kwingila kubuyumi nica kulipakatisha, ne nshila yakendi yayuma kwendamo, nabo balendengamonga nibang'ana. \s Citondo ne bisepo byakendi \r (Luka 6:43-44) \p \v 15 Kamucenjelani ne bashinshimi bandemi shibili. Bakute besanga kulinjamwe kababoneka babomba myoyo eti mbelele. Nomba mukati balyeti baumpe bansala. \v 16 Nimukabeshibile ku bisepo byabo. Sena bitondo bya myunga ngabisema minyansa? Sena ingamucana nkuyu ku kankolong'onso? \v 17 Citondo caina cikute kusema bisepo byaina, nomba citondo caipa cikute kusema bisepo byaipa. \v 18 Citondo caina nkacelela kusema bisepo byaipa sobwe, nambi citondo caipa kusema bisepo byaina nkacinshiki pimbi. \v 19 Citondo ciliconse citaseme bisepo byaina bakute kucitimbula ne kuciwala pa mulilo. \v 20 Neco, bantu nimukabeshibile kuncito shabo. \s Busuba bwa lombolosho \r (Luka 13:25-27) \p \v 21 “Nteye muntu lambangoweti, ‘Nkambo, Nkambo,’ Eti akengile mu Bwami bwa kwilu sobwe, nsombi uyo lenshinga ncobalayandanga Bata ba kwilu. \v 22 Pabusuba bwakomboloshewa bantu bangi nibakambengeti, ‘Nkambo, Nkambo!’ Sena afwe ntetwali kukambauka mu lina lyenu? Twalikucikonsha kupulisha mishimu yaipa pakusebenshesha lina lyenu, mu lina lyenu kayi twalikwinsa bishikukankamanisha. \v 23 Nomba ame ninkabambile pamensotuba kwambeti, ‘nkandimwishipo sobwe, fumani apa!’ Mobeshi kwinsa byaipa.” \s Beshikwibaka ng'anda babili \r (Luka 6:47-49) \p \v 24 “Uliyense lanyumfunga ne kwakonkela maswi akame, welana ndendende ne muntu wamano uyo walebaka ng'anda yakendi palibwe lyacandanshi. \v 25 Kwalaloka mfula, milonga yalesula, lukupwe lwangofu lwalauma kung'anda, nomba ng'anda iliya kuwa sobwe, pakwinga walaibaka palibwe lyacandanshi.” \p \v 26 “Nomba uliyense lanyumfunga maswi akame, nsombi kabula kwakonkela, welana ndendende, ne muntu wapunama uyo walebaka ng'anda yakendi pa museya. \v 27 Kwalaloka mfula, milonga yalesula, lukupwe lwangofu lwalauma kung'anda, ng'anda yalawa, nomba kuwa kwa ng'andeyo kwalikuba kunene kuyosha.” \s Injiyishilo ya Yesu \p \v 28 Yesu mpwalapwisha kwamba makani awa, bantu bangi balakankamana ne njiyishilo yakendi. \v 29 Pakwinga nkalikubeti beshikwiyisha milawo ya Mose, nsombi nendi walikwiyisha ne ngofu. \c 8 \s Yesu lasengulunga shimankuntu \r (Maliko 1:40-45; Luka 5:12-16) \p \v 1 Yesu mpwalaseluka pa mulundu pasa, bantu bangi balamukonkela. \v 2 Lino muntu walikukute bulwashi bwa mankuntu, walesakusuntama ne kwambeti, “Nkambo, nakamuyanda ngamunswepesha” \v 3 Yesu walatandabula cikasa cakendi ne kumukumya, ne kwambeti, “Ee, ndayandanga, ‘Swepa!’ Popelapo walabacena.” \v 4 Kufumapo Yesu walamwambileti, “Nyumfwa, kotambilako nabambi sobwe, obe koya uliboneshe kuli shimilumbo, utwale mulumbo usa ngwalamba Mose, kwambeti bantu baboneti ulaba cena.” \s Mushilikali Mukulene Waciloma \r (Luka 7:1-10) \p \v 5 Mpwalashika Yesu mu munshi wa Kapelenawo, mushilikali mukulene wabashilikali mwanda, walesa kusenga lunyamfwo. \v 6 Walasengeti, “Nkambo, musebenshi wakame wona kung'anda nimulwashi, nkelela kucikonsha kwenda, lakolwanga.” \v 7 Yesu walamwambileti, “Ndesanga kumusengula.” \p \v 8 Nomba mushilikali usa walambeti, “Sobwe Nkambo, ame nkandelela kwambeti amwe mwenga kuyakwingila mung'anda yakame, kamwambani maswi onka, musebenshi wakame nabe cena. \p \v 9 “Pali bamakulene mbonkute kunyumfwila, nomba nenjame nkute bashilikali bakute kunyumfwila. Na ndambili mushilikali, ‘Koya’ Cakubinga ukute kuya. Na ndambili naumbi eti ‘Kwesa kuno’ Cakubinga ukute kwisa, na ndambili musha wakameti, ‘kwensa ici cakubinga ukute kucinsa.’ ” \p \v 10 Lino Yesu mpwalanyumfweco walakankamana, walambila bantu basa balikumukonkeleti, “Kwamba cakubinga, nambi pakati pa Baislayeli paliya kucanikapo lushomo lulicisa. \v 11 Cakubinga ndamwambilishingeti bantu bangi nibakafumine kucwe, ne kumbonshi, kwisakwikala pamo ne Abulahamu ne Isake kayi ne Yakobo pa malyalya amu Bwami bwakwilu. \v 12 Nomba abo banga belela kuba mu Bwami ubo, nibakataiwe kunsa mumushinshe. Kopeloko nibakalile ne kukokota meno abo, cebo cakubabwa.” \p \v 13 Popelapo Yesu walambila mukulene wabashilikali, “Kamuyani kung'anda, cinshike kwelana ne lushomo ndokute.” Pacindi copeleco musebenshi wakendi walaba cena. \s Yesu lasengulunga bantu bangi \r (Maliko 1:29-34; Luka 4:38-41) \p \v 14 Yesu mpwalengila mu ng'anda ya Petulo, walabona kumakwendi batukashi kabali bona, kabakolwa cimpwita. \v 15 Walabekata kucikasa popelapo cimpwita calapwa. Kumakwendi Petulo balapunduka, ne kutatika kubambila Yesu cakulya. \p \v 16 Mansailo, pabusuba bopelobo, bantu balaleta balwashi bangi bekatwa ne mishimu yaipa, Yesu walikupulisha mishimu ne maswi onka, kayi balwashi bonse walikubasengula. \v 17 Byonsebi walabinsa kwambeti, mbyalamba mushinshimi Yesaya bikwanilishiwe, byakwambeti, “Nendi walamanta bishikubaba ne malwashi etu.” \s Makani a kukonkela Yesu \r (Luka 9:57-62) \p \v 18 Yesu mpwalabona likoto lyabantu balikuba bamushinguluka, walambila beshikwiya bakendi, “Katutampukilani kutala kwa lwenje kusa.” \v 19 Nomba pacindi copeleco palashika umo wabeshikwiyisha milawo ya Mose walambila Yesu eti, “Bashikwiyisha, ame ndayandanga kuba shikwiya wenu kayi nindimukonkelenga kulikonse nkomulenga.” \v 20 Yesu walamukumbuleti, “Bamwaba bakute bilingo, nabyo bikeni bikute bisangala byakwikalamo. Nomba ame nde Mwana Muntu ndiya musena wakona nepumwininapo.” \p \v 21 Nomba shikwiya naumbi walambila Yesu, eti, “Nkambo, nsuminisheni mbwelele nanshi embike bata.” \v 22 Neye Yesu walamwambileti, “Obe nkonkele. Kobaleka bafwa babikenga bantu babo bafwa.” \s Yesu lalekeshenga lukupwe \r (Maliko 4:35-41; Luka 8:22-25) \p \v 23 Yesu pamo ne beshikwiya bakendi balatanta bwato nekuya. \v 24 Mwacimfundumukila kwalesa lukupwe luyosha pa lwenje, mankape alatatika kwingila mu bwatomo, nomba Yesu walikali wonatulo. \v 25 Kacili wona, beshikwiya balayakumunyukumuna ne kwambeti, “Nkambo, tupulusheni, tulipepi kufwa!” \v 26 Yesu walabakumbuleti, “Mulatininga cani amwe mobantu mukute lushomo lung'ana?” Mpwalambeco walemana ne kulucancilila lukupwe ne mankape, popelapo pa lwenje palamwena tonto. \v 27 Beshikwiya basa balakankamana ne kwambeti, “Inga uyu ni muntu ulyeconi cakwinseti lukupwe ne mankape byonse bilamunyumfwilinga?” \s Yesu lasengulunga bantu bekatwa ne mishimu yaipa \r (Maliko 5:1-20; Luka 8:26-39) \p \v 28 Yesu mpwalashika kutala kwa lwenje, mu cibela ca Gadala, walakumanya bantu babili bekatwa ne mishimu yaipa kabafuma kunamaumbwe. Balikuba bakalu, cakwinseti paliya muntu naba umo walikupita nshila iyo. \v 29 Pacindi copeleco balatatika kolobesheti, “Mulayandanga cani amwe Mwanendi Lesa? Sena mulesa kuno kwisa kutupensha cindi kacitanacishika?” \p \v 30 Nomba palikuba litanga linene lya nkumba shalikulya pepi napo mpobalikuba. \v 31 Mishimu yaipa yalamupapatila Yesu, ne kwambeti, “Mwatupulisha, mutusuminishe twenga kwingila mulitanga lya nkumba shisa shilipasa.” \v 32 Yesu walayambileti, “Ee, kamuyani,” Nayo yalapula ne kuya kwingila munkumba shisa. Popelapo likoto lya nkumba lyalafwambalubilo kuselemukila kumukolo kwa mulundu ne kuyakuwila mulwenje, moshalakafwila shonse. \p \v 33 Abo balikwembela nkumba balafwamba, balashika kumunshi, nekwambila bantu bintu byonse byalenshika kubantu basa babili balikuba bekatwa ne mishimu yaipa. \v 34 Popelapo bantu bonse mumunshi balapula kuya kukumana ne Yesu. mpobalamucana balamusenga kwambeti afume mucibela ico. \c 9 \s Yesu lasengulunga muntu watontola bilama \r (Maliko 2:1-12; Luka 5:17-26) \p \v 1 Yesu walatanta mu bwato ne kutampuka lwenje, kuya kumunshi nkwalikwikala. \v 2 Kopeloko bantu nabambi balamuletela mulema watontola myendo kabali bamoneka pampasa. pakubona lushomo lwabo, Yesu walambila mulema uyo “Yumisha moyo omwanobe! bwipishi bwakobe bulalekelelwa.” \v 3 Mpwalenseco beshikwiyisha milawo ya Mose nabambi, balatatika kumufwiya mumyoyo yabo ne kwambeti, “Uyu muntu lanyanshanga Lesa!” \v 4 Nomba Yesu pakwishiba miyeyo yabo walambeti, “Mukute kuyeyela cani bintu byaipa mumyoyo yenu? \v 5 Capubako nicipeyo kwambeti, ‘Bwipishi bwakobe bulalekelelwa’ Nambi kwambeti, ‘nyamuka wende.’ \v 6 Nomba ndayandanga kwambeti mwinshibeti, Mwana Muntu ukute ngofu shakulekelela bwipishi pacishi capanshi pano.” Neco walambila mulema watontola myenda uyu, “Nyamuka manta mpasa yakobe, koya kwenu.” \v 7 Popelapo muntu usa walanyamuka ne kuya kumunshi kwabo. \v 8 Bantu basa mpobalaboneco, balekatwa buyowa, ne kulumbanya Lesa walapa bantu ngofu shabwendeleshi shilicisa. \s Yesu lakunga Mateyo \r (Maliko 2:13-17; Luka 5:27-32) \p \v 9 Yesu mpwalikufumako walabona muntu walikukwiweti, Mateyo kaliwekala mukanda ka misonko, walamwambileti, “Nenjobe, nkonke.” Pacindi copeleco Mateyo walanyamuka ne kumukonkela. \p \v 10 Yesu mpwalikulya mu ng'anda ya Mateyo. Kwalesa beshimisonko bangi, ne beshi kwinsa byaipa, balesa kulya nendi pamo ne beshikwiya bakendi. \v 11 Mpobalaboneco Bafalisi, balatatika kubepusha beshikwiya bakendi Yesu eti, “Inga bashikwiyisha benu balalingeconi pamo ne beshimisonko, ne beshi kwinsa byaipa?” \v 12 Nendi Yesu pakunyumfweco, walabakumbuleti, “Bantu balabulunga kukolwa nkabakute kuyanda mu ng'anga sobwe, nsombi balwashi ebakute kuyanda mung'anda.” \v 13 “Nomba kamwiyani cilambanga maswi awa, alambangeti, ‘Nkandayandangeti bantu bampe milumbo sobwe, nsombi ndayandangeti bantu beenshilenga nkumbo kubanabo.’ Pakwinga nkandaleshila kukuwa bantu balulama sobwe, nsombi beshikwinsa byaipa.” \s Makani akulikanisha kulya \r (Maliko 2:18-22; Luka 5:33-39) \p \v 14 Panyuma pakendi beshikwiya ba Yohane mubatishi, balesa kuli Yesu ne kumwipusheti, “Afwe, ne Bafalisi tukute kulikanisha kulya tunkanda twingi, nomba nicani beshikwiya benu nkabakute kulikanishapo?” \v 15 Nendi Yesu walambeti, “Sena banendi shibwinga ngabalyetesha bacibanga pamo ne shibwinga? Ico nkacinshiki sobwe! Nomba nicikashike cindi ncotibakamufulepo shibwinga usa, popelapo nibakatatike kulikanisha kulya. \p \v 16 “Muntu nkakute kumamika cikamba ca cikwisa ca lino lino ne kucitungila pa mwinjila ukulukulu, pakwinga cikamba ca cikwisa ca lino lino ngacikokonyana nekumatula uwo mwinjila ukulukulu, ne kumatuka kulico kukute kushiya cibwanko. \v 17 Kayi paliya muntu ukute kubika waini mucifwafumwa cacipaya cakaindi sobwe, pakwinga nawinseco, cifwafumwa cacipaya ngacipasuka, waini ngautaika, nasho nkomwa ngashibula ncito. Waini walino lino bakute kubika munkomwa sha lino lino. Neco byonse bibili bikute kubambwa cena.” \s Yesu lasengulunga mwanendi Yailo ne mutukashi naumbi \r (Maliko 5:21-43; Luka 8:40-56) \p \v 18 Yesu kacamba, kwalesa mukulene wa Bayuda walesa kumusuntamina ne kwambeti, “Mwaname mutukashi ulipepi kufwa, ndapapata kamwisani mubike makasa enu palyendiye, kwambeti abe muyumi.” \v 19 Popelapo Yesu ne beshikwiya bakendi balanyamuka ne kuya nendi. \p \v 20 Lino palikuba mutukashi walikukolwa bulwashi bwa mukunko kwa byaka likumi ne bibili, walesa cakunyuma kwa Yesu, ne kwisa kwikata kucelele kwa munganjo wa Yesu, \v 21 mumoyo mwakendi walikayeyeti, “Na njikatekowa munganjo wakendi ni nsengulwe.” \v 22 Yesu popelapo walacebuka ne kumubona mutukashi uyo, Yesu walambeti, “Yumisha moyo mwaname, lushomo lwakobe lulakupulushu.” Pacindi copeleco mutukashi usa walasengulwa. \p \v 23 Yesu mpwalashika ku ng'anda kwa mukulene wa Bayuda usa, walacana bantu kabalilisha mikonkobesho nebisekele, nabambi kabalyuma pacali kulila mibila. \v 24 Lino nendi Yesu walabambileti, “Kamupulani mwense, kashimbi uyu uliya kufwa sobwe, nsombi wonowatulo.” Popelapo bangi balatatika kumuseka. \v 25 Nomba bonse mpobalapulamo mu ng'anda,Yesu walaya kucimpetela nkwalikuba ne kuyakwikata kashimbi uyu pacikasa, popelapo walapunduka. \v 26 Impuwo iyi yalanyumfwika mucibela ca cishico. \s Yesu lasengulunga bantu babili bashipilwa \p \v 27 Mpwalikufumako, bantu bashipilwa babili balamukonkela nekutatika kubilikisheti, “Amwe Yesu mwanendi Dafeti, tunyumfwilekoni nkumbo!” \v 28 Yesu mpwalengila mung'anda bashipilwa babili basa balesa kulyendiye. nendi walabepusheti, “Sena mwashometi ngandimusengula?” Naboyo balakumbuleti, “Ee twashoma Nkambo.” \p \v 29 Yesu walabekata mumenso, ne kwambeti, “Cinshike kwelana ne lushomo lwenu.” \v 30 Popelapo menso abo alacaluka, balacikonsha kubona. Nomba Yesu walabambilisheti kabataya bambileko muntu naba umo sobwe. \v 31 Nomba kufumapo balo balatatika kumwaya mpuwo kumuntu uliyense mucibela ico. \s Yesu lasengulunga cibulu \p \v 32 Mpobalapula mung'anda nekutatika kuya, bantu nabambi balaleta muntu walikuba cibulu, cebo cakwikatwa ne mushimu waipa. \v 33 Yesu mpwalaufunya mushimu waipa usa, muntusa walacikonsha kwamba. Nomba bantu balakankamana cakwinseti balatatika kwambeti, “Nkatuna tucibonapo cintu camushoboyu mu Islayeli!” \p \v 34 Nomba nabo Bafalisi balambeti, “Lamupanga ngofu shakufunya mishimu yaipa ni mukulene wa mishimu yaipa.” \s Basebenshi beshikutebula \p \v 35 Yesu walendana mu minshi inene, ne ing'ana ing'ana, walikwiyisha mu misena yabo yakupaililamo, ne kukambauka Mulumbe Waina wa Bwami bwa Lesa, Kayi walasengula bulema bwapusanapusana ne malwashi apusana pusana. \v 36 Yesu mpwalabona makoto a bantu, walanyumfwa luse, pakwinga balikuba bantu balemenwa kayi batyompwa kubeti mbelele shabula mwembeshi. \v 37 Yesu walambila beshikwiya bakendi eti, “Butebushi bulafulu, nomba basebenshi balacepe. \v 38 Neco, kamusengani Lesa mwine butebushi kwambeti atume basebenshi bangi kuya kutebula.” \c 10 \s Yesu lasalanga batumwa likumi ne babili \r (Maliko 3:13-19; Luka 6:12-16) \p \v 1 Yesu walakuwa beshikwiya bakendi likumi ne babili, walabapa ngofu sha kupulisha mishimu yaipa, kayi ne ngofu shakusengula bulema apusanapusana ne malwashi apusanapusana. \v 2 Maina abatumwa basa likumi ne babili, ni Shimoni, walikukwiweti, Petulo ne Ndileya mukwabo, ne Jemusi mwanendi Sebedayo, ne Yohane mukwabo, \v 3 ne Filipo, ne Batolomeyo, ne Tomasi ne Mateyo, walikusonkesha misonko, ne Jemusi mwanendi Alufeyo, ne Tadeyo, \v 4 ne Shimoni wa mucipani ca bantu balikulwanina lwanguluko mu cishi ca Islayeli, kayi ne Yuda Sikalyote, uyo walamulisha Yesu kubalwani. \s Yesu latumunga likumi ne babili \r (Luka 9:1-6) \p \v 5 Aba bantu bali likumi ne babili, Yesu walabatuma ne kubapa malailile akwambeti, “Kamutaya kubantu babula kuba Bayuda sobwe, nambi kuya kwingila mu munshi uliwonse wa bene Samaliya sobwe. \v 6 Nomba amwe kamuyani kuli Baislayeli abo balyeti mbelele shataika. \v 7 Kamuyani, mukambaukengeti, Lesa ulipepi kwikalika bwami bwakendi. \v 8 Sengulani balwashi, kupundusha bafwa, kusengula mankuntu, ne kupulisha mishimu yaipa. Mulatambulu kwabulyo, ne njamwe kamupani kwabulyo. \v 9 Kamutamanta mali mumpotomona shenu, golide nambi silifa, nambi mali amukuba. \v 10 Kamutamanta cipokolo ca pabulwendo, nambi kumanta minjila ibili, nambi nkwabilo, nambi nkoli. Basebenshi bela kutambula bintu mbyobabula. \p \v 11 “Mwengila mu munshi uliwonse, mulangaule muntu layandishishinga kumutambula, amutambula ikalani ku ng'anda kopeloko mpaka cishika cindi cakufumamo. \v 12 Pakwingila mu ng'anda mwambengeti, ‘lumuno lube ne njamwe.’ \v 13 Lino bamutambula calushinisho bene ng'anda, lumuno lwenu lube nabo nditu, nomba na bene ng'anda balakana kumutambula, lumuno lwenu lubwelele kulinjamwe. \v 14 Muntu uliyense akana kumutambula, nambi kunyumfwa maswi ngomukute, pampamunani lusuko lwakumyendo kwenu mwafumanga mung'andomo nambi mumunshi umo. \v 15 Cakubinga ndamwambilishingeti, pabusuba bwalombolosho, nicikabeko capuba kubantu baku Sodomu, ne Gomola, kupita bantu ba mumunshi uwo. \s Batumwa nibakapenshewe \r (Maliko 13:9-13; Luka 21:12-17) \p \v 16 “Kamunyumfwani! Ndamutumunga mbuli mbelele pakati pa baumpe, neco kamubani bacenjela mbuli njoka, nomba kayi babomba myoyo mbuli nkulimba. \v 17 Mucenjele nabo bantu, pakwinga nibakamwikate ne bakamutwale kunkuta, ne kumukwapula bikoti mu manda abo akupaililamo. \v 18 Nibakamutwale ku bamanduna, ne kubami, pacebo canjame, cakwinseti ni mukambeleko bakamboni pamenso pabo, ne pamenso abantu bamishobo naimbi. \v 19 Bakamutwalanga ku nkuta, kamutaka yakamwanga kwambeti, ‘Inga ne twambeconi’ Nambi nitwambe cani. Pacindi copeleco ni mukapewe maswi akwamba. \v 20 Pakwinga ntamwe mweshi mukambenga sobwe, nsombi shikwamba ni Mushimu Uswepa wa Lesa Bameshenu, eti ukambenga kupitila muli njamwe. \p \v 21 “Mukwabo nakabukile mukwabo nekumushinisha, baishi nibakabukile mwana nekumushinisha, nabo bana nibakabukile bamashali babo, ne kubashinisha. \v 22 Bantu bonse ni bakapelane ne njamwe pacebo cakame. Nomba uyo eshakemanowa ncili mukunshoma mpaka kumapwililisho, endiyeti akapuluke. \v 23 Lino bakatatika kumupensha mu munshi uwu ne uwo, mukafwambile ku minshi naimbi. Cakubinga ndamwambilishingeti, kamutana mupwisha kwendela minshi yonse ya Baislayeli, Mwana Muntu nakabenga kaliwesa kendi. \p \v 24 “Shikwiya nkapita lamwiyishinga sobwe, kayi musebenshi nkapita muntu walamwingisha ncito sobwe. \v 25 Ee, ngacibeco kwambeti, shikwiya ngawelana ne lamwiyishinga, kayi musebenshi ngawelana ne walamwingisha ncito. Nomba lino na mwine mukowa, bantu balamupa lina eti, Belesebulu, Inga bantu bamukowa wakendi sena nkabelela kubapa maina aipa apitapo?” \s Welela kutinwa \r (Luka 12:2-7) \p \v 26 “Neco, kamutatinanga bantu, kantu kalikonse kafwekelelwa nikakafwekulwe, kayi kalikonse kasolekwa nikakeshibikwe. \v 27 Mbyondamwambilinga mu mushinshe, amwe mukabyambilenga patuba, ibyo mbyomulanyumfwili kumukushi, amwe mukabyambilenga pelu paciluli. \v 28 Kamutatinanga abo bakute kushina mubili, pakwinga nkabela kushina mushimu. Nsombi amwe kamutinani uyo wela kononga byonse bibili, mubili ne mushimu pamo, mu Gehena. \v 29 Sena tutite tubili nkatukute kulwa ne kalyali kamo? Nsombi paliya nakakaba kamo kakute kulaka panshi kwakubula Bameshenu kwinshiba. \v 30 Nomba kulinjamwe, ne mishishi ya mu mutwi yonse yabelengewa ne Lesa. \v 31 Neco kamutatina, amwe mwapita mwelo wa tutite twingi! \s Kusuminisha pa menso abantu \r (Luka 12:8-9) \p \v 32 “Abo bakute kunsumina pamenso abantu kwambeti nibakame, nenjame ninkabasumine pamenso a Bata balikwilu. \v 33 Nomba lankananga pamenso abantu, nenjame ninkamukane pamenso a Bata bakwilu kwambeti nkandimwishipo sobwe.” \s Kupansana kwa bantu pacebo ca Yesu \r (Luka 12:51-53; 14:26-27) \p \v 34 “Sena mulayeyengeti ndaleshila lumuno pacishi capanshi? Ame ndiya kwishila lumuno sobwe, nsombi censho ca nkondo. \v 35 Ndalesa kupansanya mwana mutuloba ne baishi, mwana mutukashi ne banyina, mulekashi ne banyina shala, \v 36 balwani ba muntu nibakabe bansebendi. \p \v 37 “Muntu wasunisha baishi ne banyina kupita ame, nkelela kuba shikwiya wakame sobwe. Kayi uyo wasunisha mwana mutuloba nambi mwana mutukashi kupita ame neye nkelela kuba shikwiya wakame. \v 38 Alikane mwine, kayi alibambile kupeshewa, ne kufwa cebo ca kunkonkela. \v 39 Uliyense layandanga kupulusha buyumi bwakendi, nakabutaye, nsombi uyo latayanga buyumi bwakendi pacebo cakame, nakabucane nditu! \s Kutambula cilambo \r (Maliko 9:41) \p \v 40 “Muntu lamutambulunga, latambulungame, nendi lantambulunga, latambulunga uyo walantuma. \v 41 Muntu latambulunga mushinshimi, pacebo cakwambeti ni mushinshimi, nakatambule cilambo ca mushinshimi. Latambulunga muntu walulama, pacebo cakwambeti walulama, nakatambule cilambo ca muntu walulama. \v 42 Uliyense lapanga menshi atontola mu nkomeshi, kuli umo wa beshikwiya bakame, pacebo cakwambeti ni shikwiya wakame, cakubinga ndamwambilingeti, nendi nteti akalilwe kutambula cilambo camwelela.” \c 11 \s Yohane mubatishi latumunga batumwa bakendi kuli Yesu \r (Luka 7:18-35) \p \v 1 Yesu mpwalapwisha kubapa busele beshikwiya bakendi likumi ne babili, walafumako nekuya kwiyisha, ne kukambauka mu minshi. \p \v 2 Mbyalikwinsa Klistu, byalanyumfwika kuli Yohane mubatishi kali mujele, neco walatuma beshikwiya bakendi kulyendiye. \v 3 Kuya kumwipusheti, “Sena njamwe ngobalikwambeti lakesanga, mpani tupembele naumbi?” \v 4 Yesu walakumbuleti, “Kamuyani mumwambile Yohane, bintu mbyomulanyumfunga, ne kubibona. \v 5 Bashipilwa balabononga, nabo balema miyendo balendenga, bashimankuntu balasengulwanga, bashinka matwi balatatiki kunyumfwa, bafwa balapundukunga, nawo Mulumbe Waina ulakambaukwanga kubapenshi. \v 6 Walelekwa muntu labulunga kutonshanya shanjame.” \p \v 7 Pacindi beshikwiya ba Yohane basa mpobalafumako, Yesu walatatika kwamba sha Yohane, ne kwipusha makoto abantu eti, “Mpomwalikuya kucinyika, mwalayakubona cani? Sena lyalikuba litete lyalikutenkana ne lukupwe? \v 8 Mwalayakubona cani? Sena ni muntu wafwala byakufwala bya mulo wadula? Bantu bakute kufwala byakufwala bya mulo wadula bakute kwikala mu manda a bami! \v 9 Kamung'ambilani, mwalayakubona cani? Sena walikuba mushinshimi? Ee, nicakubinga, nomba ndamwambilishingeti, mwalabona wapita mushinshimi. \v 10 Uyu endiye usa Mabala a Lesa ngalikwambeti, \q “Mutumwa wakame uyu, \q ndamutumunga pantangu pakobe, \q kwambeti abambile limo nshila njoti ukeshilemo.” \p \v 11 Cakubinga ndamwambilingeti, mubantu bonse balasemwa kubatukashi, paliya naba umo munene wapita Yohane Mubatishi, nomba nendi uyo mung'ana mu Bwami bwakwilu wamupita Yohane. \v 12 Kufuma pacindi ca Yohane mubatishi mpaka lelo, Bwami bakwilu bwakwabililwa mwangofu ne bantu balayandangowa kubulumina banabo. \v 13 Mu milawo ya Mose, ne bashinshimi balikabamba sha Bwami bopelobu, mpaka kushika kucindi ca Yohane mubatishi. \v 14 Na mulayandanga kushoma, ishibani kwambeti, Yohane endiye Eliya walikwambweti lakesanga, \v 15 Uyo ukute matwi, kanyumfwani! \p \v 16 Anu bantu bamusemanowu ngandibelenkanya necani? Balyeti batwanike balatotekeshananga pamusena wa makwebo, bambi kabepusha banabo eti, \q \v 17 “Twalamombela ngoma, \q nomba mwalabulila cani kushana? \q Twalembila nyimbo sha malila, \q nomba nicani amwe muliya kulilako sobwe?” \m \v 18 “Yohane mubatishi mpwalesa, kalikanisha byakulya, ne byakunwa, mwali kamwambeti, wekatwa ne mushimu waipa!” \v 19 Mwana Muntu nendi walikulya nekunwa, uliyense walatatika kwambeti, “Kamubonani muntuyu nicakolwa, kayi nimukuma, wasunana ne beshimisonko ne bantu babwipishi, nomba Mano akendi alabonekenga mubyakwinsa byakendi.” \s Minshi yabula lushomo \r (Luka 10:13-15) \p \v 20 Panyuma pakendi Yesu walatatika kushingana minshi njalenshilamo bintu bingi byangofu, pakwinga bantu mu minshiyo baliya kushinta myoyo yabo sobwe. \v 21 Walambeti, “Malele obe Kolasini! Malele obe Betisaida! Pakwinga bintu byangofu byalenshika kulinjamwe, anu nibyalenshikila ku Tulo ne Sidoni, nshinga bantu bakendi ne balafwala masankunya, ne kulitila milota, kubonesha kushinta myoyo kwabo, \v 22 Nomba ndamwambilingeti, pabusuba bwa lombolosho, nicikabeko capuba kunyumfwilako luse Tulo ne Sidoni, kupita amwe. \v 23 Nenjobe Kapelenawo, sena ulayeyengeti nakakutantike kwilu? Wangwela! Nakakulashe panshi mpaka ku musena wa bantu bafwa, pakwinga bintu bya ngofu byalenshika kulinjobe, ne byalenshikila mu Sodomu, nshinga Sodomu nacilipo nelelo. \v 24 Nomba ndamwambilingeti, pabusuba bwalombolosho nicikabe capubako kunyumfwilako luse bene Sodomu kupita amwe!” \s Kamwisani kulinjame mupumwine \r (Luka 10:21-22) \p \v 25 Pacindi copeleco Yesu walambeti, “Amwe Ta, mobene kwilu ne cishi capanshi, ndamulumbu pakuyubulula bintu ibi kubatwanike, ne kubisoleka kubantu bamano akucishi, \v 26 Ee, Ta, kwinamoyo kwenu mwalayanda kwinseco. \p \v 27 “Ta mwalampa bintu byose mumakasa akame, paliya nabaumo wela kumwinshiba cena Mwana, nsombi Baishi bonka ebala kumwinshiba cena, kayi paliya nabaumo wela kwinshiba cena babula kuba Baishi, nsombi Mwana ewinshi cena Baishi, neye ukute kuyubulwila abo mbwalayandanga. \p \v 28 “Kamwisani kulinjame amwe omwalema cebo ca kunyamuna mitolo, kwambeti mucane kupumwina. \v 29 Kamumantani lijoko lyakame, kayi mwiye kulinjame.Pakwinga ndabomba moyo kayi ndalicepesha, kayi nimwise mucane kupumwina. \v 30 Lijoko lyakame lyapuba, ne mutolo wakame wapuba.”\fig Basune babili basungwa lijoko balaliminga mulibala|src="13 Yoke.jpg" size="col" ref="11:30"\fig* \c 12 \s Busuba bwa Sabata \r (Maliko 2:23-28; Luka 6:1-5) \p \v 1 Pabusuba bwa Sabata, bwakupumwina kwa Bayuda, Yesu walikapita mu libala lya maila pamo ne beshikwiya, beshikwiya bakendi balanyumfwa nsala, neco balatatika kuningula ngala sha maila ne kushilya. \v 2 Mpobalaboneco Bafalisi, Yesu balamwambileti, “Kamubonani ncobalenshinga beshikwiya benu pabusuba bwa Sabata cabula kusuminishiwa ne Mulawo” \v 3 Nendi walabambileti, “Sena muliya kubelengapo ncalensa Dafeti, mpwalanyumfwa nsala pamo ne banendi mbwalikuba nabo? \v 4 Ntepasa walakengila mu Ng'anda ya Lesa, kuya kulya shinkwa wishikubengwa kuli Lesa ico calikuba catonda, nkabalikuba basuminishiwa ne mulawo kulya shinkwa uyo sobwe, nsombi beshimilumbo. \v 5 Mpani muliya kubelengapo mu Milawo kwambeti, beshimilumbo nabo balikupwaya mulawo pabusuba bwa Sabata ne kuboneketi baliya mulandu. \v 6 Cakubinga ndamwambilishingeti, mpwali pano wapita Ng'anda ya Lesa. \v 7 Nshinga nemucishi bupandulushi bwa Maswi a Lesa alambangeti, ‘Nkandayandangeti bantu bampe milumbo sobwe, nsombi ndayandangeti bantu benshilenga nkumbo kubanabo. nsuni nkumbo, kupita milumbo, anu ne mutambili bantu babula bwipishi eti bakute bwipishi,’ \v 8 Pakwinga Mwana Muntu emwine busuba bwa Sabata.” \s Yesu lasengulunga muntu watontola cikasa \r (Maliko 3:1-6; Luka 6:6-11) \p \v 9 Mpwalafumapo Yesu walakengila mu ng'anda yakupaililamo, \v 10 Umo mwalikuba muntu watontola cikasa, bantu nabambi balikuyanda pakumucaninapo mulandu wakumubepeshela Yesu, balamwipusheti, “Sena Milawo yasuminisha kusengula muntu pabusuba bwa Sabata?” \v 11 Nendi Yesu walabakumbuleti, “Niyani palinjamwe ukute kambelele kamowa, welela kubula kukatampula kawila mucisengu pa busuba bwa Sabata? \v 12 Nomba muntu ntewapita mbelele! Na nico ekwambeti Milawo yasuminisha kwinsa byaina pabusuba bwa Sabata.” \v 13 Neco walamwambila usa muntu, “Tandabula cikasa cakobe!” Nendi walatandabula, popelapo cikasa cakendi calaba cena mbuli cinendi. \v 14 Popelapo basa Bafalisi balapula kuya kupangana mobelela kumushinina Yesu. \s Yesu wasalwa wa Lesa \p \v 15 Yesu mpwalanyumfweti balapangananga, walafumamo. Abo bantu bonse balikumukonkela walikubasengula malwashi onse. \v 16 Nomba nendi walabakonkomesha kwambeti, kabatamuyubululanga, \v 17 walenseco kwambeti ncalamba Lesa kumushinshimi wakendi Yesaya cikwanilishiwe cakwambeti, \q \v 18 “kamubonani, musebenshi wakame uyu ngondalasala, \q Ndimusuni, moyo wakame wakondwa nendi, \q Ninkabike Mushimu mulyendiye. \q Nendi nakakambaukenga shalombolosho kubantu ba mishobo naimbi, \q \v 19 Nteti akatotekepo, nambi kompolola sobwe, \q Paliya muntu eti akanyumfwepo liswi akendi munshila sha muminshi, \q \v 20 Nendi nteti akatyokole litete lyomfwama, \q nambi kushima muniko ulayandanga kushimika, \q mpaka cancinencine cikakwane, \q \v 21 Kupembelela kwa bantu bonse nikukabikwe mu lina lyakendi.” \s Yesu ne Belesebulu \r (Maliko 3:20-30; Luka 11:14-23) \p \v 22 Panyuma pakendi bantu balaleta muntu washipilwa, kayi utacikonsho kwamba wekatwa ne mishimu yaipa, Yesu walamusengula, walatatika kwamba ne kubona cena. \v 23 Bantu bangi balakankamana kabambeti, “Sena uyu nte mwanendi Dafeti?” \v 24 Nomba Bafalisi mpobalanyumfweco balambeti, “Sobwe, ngofu shakupulisha mishimu yaipa lashifulunga kuli belezebulu mukulene wa mishimu yaipa.” \p \v 25 Yesu mpwaleshiba ncebalikuyeya walabambileti, “Cishi ciliconse capansana mu makoto makoto ne kutatika kulwana, nkacela kwikalisha nsombi ngaconongeka. Nambi bantu mu munshi, ne mumikowa batatika kubukilana ne kulwana, uwo munshi nambi mukowa nkapelela kuba kunyumfwana sobwe. \v 26 Na bali mubwami bwa Satana kabapulishana palwabo bene, ekwambeti bapansana, inga bwami bwakendi Satana ngabuyumeconi? \v 27 Na ame kamung'ambeti ndapulishinga mishimu yaipa ne ngofu sha belezebulu, inga beshikwiya benu balo balapulishinga mishimu yaipa ne ngofu shabani? Ecebo cakendi beshikwiya benu ebabanga bakamboni pacilubo cenu. \v 28 Na ame ndapulishinga mishimu yaipa ne ngofu ya Mushimu wa Lesa, anu ekwambeti Lesa latatiki kubika Bwami bwakendi pakati penu.” \p \v 29 Paliya muntu welela kwingila mu ng'anda ya muntu wangofu kuya kumantamo buboni bwakendi, katanamusunga muntu wangofuyo. Enseco welela kuya kumantamo bintu mung'andomo. \v 30 “Uyo labulunga kubela kulubasu lwakame latotekeshananga nenjame, uyo labulunga kunyamfwako kubunganya, nendi ni shikumwaya. \v 31 Ecebo cakendi ndamwambilishingeti, Lesa nakalekelele bwipishi bonse, ne maswi aipa. Nomba ku muntu lanyanshanga Mushimu Uswepa, Lesa nteti akamulekelelepo. \v 32 Ni cimo cimo uliyense lambilinga Mwana Muntu maswi aipa, Lesa nakamulekeleleko, nomba uliyense lanyanshanga Mushimu Uswepa, Lesa nteti akamulekelelepo sobwe pacino cindi, nambi mucindi cakuntangu.” \s Citondo ne bisepo byakendi \r (Luka 6:43-45) \p \v 33 Na mwambeti citondo ici caina, ekwambeti ne bisepo byakendi byaina, kayi mwambeti, citondo ici caipa, ekwambeti ne bisepo byakendi byaipa, citondo cikute kwishibikwa kubisepo byakendi. \v 34 Bana banjoka amwe! Ngamucikonsheconi kwamba byaina pakwinga mwaipa? Pakwinga mulomo ukute kwamba byesula mumoyo. \v 35 Muntu waina ukute kupulisha byaina kufuma pamulunda wa buboni bwakendi bwaina. Nendi muntu waipa ukute kupulisha byaipa kufuma pamulunda wa buboni bwakendi bwaipa. \v 36 Ndamwambilishingeti pa busuba bwalombolosho, bantu ni bakacanike ne mulandu pa maswi abula kwelela ngobalikwamba, \v 37 pakwinga nemaswi akobe nukacaniketi uliya mulandu, kayi maswi akobe nakakupeshe mulandu. \s Bantu balasengenga cingashilo cishikukankamanisha \r (Maliko 8:11-12; Luka 11:29-32) \p \v 38 Beshikwiyisha milawo ya Mose ne Bafalisi balamwambila Yesu eti, “Bashikwiyisha, tulayandanga mutulesheko cingashilo cishikukankamanisha.” \v 39 Nomba nendi Yesu walambeti, Ha! Kwipa musemano uwu wabantu babula lushomo balayandanga kubona cingashilo cishikukankamanisha, Nomba nteti bakacibonepo sobwe cingashilo kupatulakowa cisa ca mushinshimi Yona. \v 40 Mbuli Yona usa ncalikuba mulibunda lya luswi lunene lusa masuba atatu, munshi ne mashiku, nendi Mwana Muntu na kabikwe panshi mubulongo masuba atatu, munshi ne mashiku. \v 41 Bantu baku Ninive, nibakapundukile pamo ne bantu ba musemanowu pa busuba bwa lombolosho, kwambeti bantu ba ku ninive bakabatotekeko, nte pasa balo balalapa mpobalanyumfwa kukambauka kwa Yona. Nsombi pano mpwali wapita Yona. \v 42 Pa busuba bwalombolosho, mwami mutukashi waku Sheba nakapunduke pamo ne bantu bamusemanuwu, nakese akabatoteke. Pakwinga nendi walenda musuma, kwisa kunyumfwa kwamba kwa mano a mwami Solomoni, nomba pano pali wapita Solomoni. \s Kubwelela kwa mushimu waipa \r (Luka 11:24-26) \p \v 43 “Na mushimu waipa ulapulu mu muntu, ukute kuya kwendenda mucishi cabula menshi, kulangaula musena wakupumwininako, nomba nkaukute kucanika. \v 44 Neco ukute kwambeti, ndabwelenga kung'anda kwakame kusa nkondalapula, lino washika ukute ucana mung'anda musa muli tonto, mwapyangwa ne kubambwa cena. \v 45 Ukute kuya kumanta mishimu inendi isanu ne ibili yaipa kupita walo, panyuma pakendi yonse ikute kuya kwingila ne kwikalilila mopelomo. Neco bwikalo bwa muntu uyo bukute kwipa kupita ncalikuba pakutanguna, nicikabeco kumusemanuwu waipa.” \s Banyina ne bakwabo Yesu \r (Maliko 3:31-35; Luka 8:19-21) \p \v 46 Yesu kacamba ne bantu bangi basa, bakwabo ne banyina balashika, balemana pansa, balikuyanda kwambako nendi. \v 47 Lino muntu naumbi walakamwambila Yesu kwambeti, “Banyoko ne bakwenu bali apa pansa balayandanga kwambako ne njobe.” \v 48 Yesu walamukumbuleti, “Anu bama ni bani? Ne bakwetu nibani?” \v 49 Mpwalambeco walatondeka kwalikuba beshikwiya bakendi ne kwambeti, Ame aba e Bama ne bakwetu, \v 50 Pakwinga uliyense lenshinga kuyanda kwa Bata ba kwilu, uyo emukwetu mutuloba, enkashi yakame, kayi e Bama. \c 13 \s Mukoshanyo washikumwaya mbuto \r (Maliko 4:1-9; Luka 8:4-8) \p \v 1 Yesu pa busuba bopelobo walapula mung'anda, ne kuya kwikala panshi mu mbali mwa lwenje. \v 2 Kopeleko kwalabungana bantu bangi, Yesu walengila ne kuya kwikala mubwato, bantu bonse balemana kumutunta. \p \v 3 Yesu walamba ne bantu aba bintu bingi mumikoshano, walambeti, “Muntu naumbi walaya kumwaya mbuto. \v 4 Mpwalikumwaya mbuto, nashimbi mbuto shalawila munshila, shalalyewa ne bikeni. \v 5 Imbuto nashimbi shalawila pabulongo bwa mabwe, apo palikubula bulongo bwingi, shalamena bwangu pakwinga bulongo nkabwalikuba bwingi. \v 6 Nomba lisuba mpolyalatako, shalapya ne lumwi, neco shalanyana, pakwinga miyanda nkayalikuba yayapanshi sobwe. \v 7 Imbuto nashimbi shalawila pa myunga. Pakukula matewu, myunga yalashinkilila kukula kwa mbuto shisa. \v 8 Nomba mbuto nashimbi shalawila pa bulongo bwabolela cena, shalasema mifuko ingi namumbi mwalikuba nseke mwanda, namumbi nseke makumi asanu ne limo, namumbi nseke makumi atatu, kupita shalabyalwa” \v 9 Yesu walambeti, “Uyo ukute matwi, anyumfwe!” \s Ncelambanga mikoshanyo \r (Maliko 4:10-12; Luka 8:9-10) \p \v 10 Panyuma pakendi beshikwiya ba Yesu balamwipusheti, “Inga nipacebo cini bantu aba ncomulambanga nabo mumikoshanyo?” \v 11 Nendi walambeti, “Amwe Lesa walamuyubulwila byasolekwa bya Bwami bwa kwilu, nsombi kuli nabambi uliya kubayubulwilapo sobwe. \v 12 Ukuteko kantu nibakamupeko nabimbi, nakabe ne bintu bingi. Nomba uyo wabula kantu kalikonse, ne kang'anako nkakute nibaka mulamune. \v 13 Ncondambilinga mumikoshanyo ne bantu aba nicebo cakwambeti, nambi balalanganga, nkabalabononga sobwe, nambi balanyumfunga, nkabalanyufunga nambi kunyumfwishisha sobwe. \v 14 Ebantu aba balakwanilisha ncalikwamba mushinshimi Yesaya,” \q “Kunyumfwa nimukanyumfwenga, nsombi nteti mukanyumfwishishenga \q kubona nimukabonenga, nsombi nteti mukabonesheshenga sobwe. \q \v 15 Cakubinga myoyo yabantu yafumpa, \q bashinka bishili mumatwi mwabo, \q bacala menso abo. \q Ne calabula kubeco, ngababona ne menso abo. \q ngabanyumfwa ne matwi abo, \q mano abo ngaishiba \q ne kushinta myoyo, \q kwambeti ame ndibasengule.” \p \v 16 “Nombamwe menso enu alelekwa pakwinga alabononga, nawo matwi enu alanyumfunga. \v 17 Kwamba cakubinga, bashinshimi ne bantu bangi balulama balikuyandishisha kubona bintu ibi mbyomulabononga, nsombi balo baliya kubibonapo sobwe, balikuyandishisha kunyumfwa mbyomulanyumfunga, nsombi baliya kubinyumfwapo sobwe.” \s Yesu lapandululunga mukoshanyo wa shikumwaya mbuto, \r (Maliko 4:13-20; Luka 8:11-15) \p \v 18 “Amwe lino munyumfwishishe bupandulushi bwa mukoshanyo wa muntu usa walikumwaya mbuto. \v 19 Muntu uliyense anyumfwa Maswi, kwakubula kwanyumfwishisha, Waipa ukute kwisakufunyamo Maswi abyalwa mumoyo, Ishi embuto shisa shalabyalwa munshila. \v 20 Imbuto shalabyalwa pabulongo bwa mabwe shilapandululunga muntu ukute kunyumfwa Maswi ne kwatambula mwabwangu bwangu mwakukondwa. \v 21 Lino pacebo cakubula miyanda yashimpa cena, ukute kulikakatishako kwakacindi kang'anowa, cakwinseti aba mumapensho ne kunyumfwa bishikubaba pacebo ca Maswi asa, muntuyo ukute kubwelela panyuma pacindi copeleco. \v 22 Imbuto shisa shalabyalwa pa myunga shilapandululunga muntu ukute kunyumfwa Maswi a Lesa, nomba cebo cakutatilwa ne bintu byapacishi ne kuyandishisha mali, kukute kutyompwesha kukula kwa Maswi asa, neco nkakute kusemapo bisepo sobwe. \v 23 Nomba mbuto shisa shalabyalwa pabulongo bwabolela shilapandululunga muntu uyo ukute kwatambula Maswi a Lesa ne kwanyumfwishisha, Muntuyu ukute kusema bisepo, mwanda, nacimbi cindi makumi asanu ne limo, nambi makumi atatu a bishango byalabyalwa.” \s Mukoshanyo wa musonde ne maila \p \v 24 Yesu walabambila kayi mukoshanyo naumbi, walambeti, “Bwami bwakwilu bwakoshana ne muntu walabyala mbuto shaina mulibala lyakendi. \v 25 Nomba cindi ncobalikuba bonatulo bantu bonse, mulwani wakendi walesa kubyalamo musonde pakati pa maila, ne kufumapo. \v 26 Lino mumena wa maila mpowalikukula nekuba ne mapumpu, nawo musonde walatatika kuboneka.” \v 27 Basebenshi bakendi mwine libala usa, balamwipusheti, “Nkambo, sena nte mwalabyalamo'wa mbuto shaina mulibala lyenu? Inga nawo musonde ulabonekenga mongeconi?” \v 28 Nendi walabakumbuleti, “Nimulwani wakame wenseco,” Nabo basebenshi balamwipusha kayi, “Sena twenga tutumunemo?” \v 29 Walambeti, “Sobwe! Mwenseco ngamutumwina kumo ne maila mwatumunanga musonde uwo. \v 30 Kamubilekani bikulile pamo mpaka cindi cakucesa. Pacindico ninkambile beshikucesa Kamucesani nanshi musonde, musunge mitolo mitolo, muutente. Panyuma pakendi mubunganye maila ne kuya kwabika mu lyanga lyakame.” \s Mukoshanyo wa nseke shakatondo ka masitadi \r (Maliko 4:30-32; Luka 13:18-19) \p \v 31 Kayi Yesu walabapa mukoshanyo naumbi walambeti, “Bwami bwakwilu bulyeti nseke shakatondo ka masitadi ako muntu nkalakabyala mulibala lyakendi. \v 32 Nseke shakatondo aka ni shing'anashing'ana mwelanisha ne nseke nashimbi. Nomba mbuto yakendi yakula, ikute kupita bifukusa nabimbi, ikute kuba citondo cinene, umo bikeni bikute kwisa kwibakamo bisangala mu misampi yakendi.” \s Mukoshanyo wa cishikufufumusha \r (Luka 13:20-21) \p \v 33 Yesu walabapa mukoshanyo naumbi kayi, walambeti, “Bwami bwakwilu bulyeti cishikufufumisha shinkwa, ico mutukashi naumbi ncalasankanya pamo ne bunga bwakwana bikopo bibili, mpaka bunga bonse bwalafufumuka.” \p \v 34 Yesu byonsebi walikubambila bantu mumikoshanyo, pacindici uliya kwambapo nabo cintu ciliconse kwabula mukoshanyo. \v 35 Uko kwalikuba kukwanilisha calambwa ne mushinshimi, kwambeti, \q “Ninkambenga nabo mumikoshanyo, \q Ninkayubulule byalikuba byasolekwa \q kufuma pakulengwa kwacishi capanshi.” \s Yesu lapandululunga mukoshanyo wa Musonde ne Maila \p \v 36 Yesu walashiya makoto abantu basa, ne kuya kwingila mung'anda, beshikwiya bakendi balamusengeti, “Kamutupandulwilako mukoshanyo wa musonde wa mulibala usa.” \v 37 “Yesu nendi walambeti, Usa shikumwaya mbuto shaina endiye Mwana Muntu. \v 38 Libala lisa ecishi cino capanshi. Shisa mbuto shaina ebantu bene Bwami bwa Lesa. Musonde ni bantu baipa bakendi Waipa usa. \v 39 Mulwani usa walabyala musonde ni Muyungaushi. Kucesa maila kusa ekupwa kwacishi capanshi, ne beshikucesa ni bangelo. \v 40 Mbuli ncobalabunganya musonde ne kutenta pamulilo, nicikabeco pakupwa kwa cishicapanshi \v 41 Mwana Muntu nakatume bangelo bakendi, kwisa kufunyamo mu Bwami bwakendi bantu bonse bakute kwipisha banabo, pamo ne bonse bamicito yaipa. \v 42 Nibakabawale mubufuni bwa mulilo, kopeloko nibakalilenga ne kukokota meno. \v 43 Nomba bantu balulama nibakabaleti lisuba mu Bwami bwa Bameshabo, Uyo ukute matwi, anyumfwe! \s Mukoshanyo wa mali asolekwa \p \v 44 “Bwami bwakwilu ngatubwelanika cisa; Muntu naumbi walafumbula mali asolekwa mulibala. neye kayi walafumbika pambi, panyuma pakendi mwakukondwa, walakaulisha bintu byonse mbyalikukute ne kuya kula libala lisa. \s Mukoshano wa malungu amulo wadula \p \v 45 “Kayi Bwami bwakwilu ngatubwelanika cisa; Muntu naumbi shimakwebo, walayakulangaula malungu a mulo wadula. \v 46 Mpwalacana libwe limo lya mulo wadula, walaya kuyakulisha bintu byonse mbyalikukute ne kuyakula libwe lyamulo wadula lisa ndyalikuyandishisha. \s Mukoshanyo wa kombe \p \v 47 “Bwami bwakwilu ngatubwelanika cisa; Basulishi balawala kombe mulwenje nekubungulula nswi sha mishobo yonse, \v 48 kesula bakute kukakwelela kumutunta, bakute kwikala panshi nekutatika kusalapo nswi shaina kababika mu mitanga, shaipa nikushitaya. \v 49 Nicikenshikeco pakupwa kwacishici, bangelo nibakafunyepo bantu baipa pakati pa bantu balulama, \v 50 ne kubawala mubufuni bwamulilo, kopeloko nibakalilenga ne kukokota meno.” \s Buboni bwakaindi ne bwalinolino \p \v 51 Yesu walabepusha beshikwiya bakendi, “Sena mulanyumfwishishi cena bintu ibi byonse?” Balo balambeti, “Ee” \v 52 Kayi walabambileti, “Ecebo cakendi shikwiyisha uliyense wa milawo laba shikwiya wa Bwami bwakwilu, ulyeti mwine ng'anda uyo ukute kupulisha bintu bya linolino ne byakaindi kufuma mulyanga lya buboni bwakendi.” \s Balamukananga Yesu ku Nasaleti \r (Maliko 6:1-6; Luka 4:16-30) \p \v 53 Yesu mpwalapwisha kwamba mikoshanyo walafumako. \v 54 Mpwalashika mucibela cakucomwabo, walatatika kwiyisha bantu mu ng'anda yakupaililamo. Abo balikumunyumfwa balikunkamana ne kwipusheti, “Mano, ne ngofu shakankamanisha shilicisa muntuyu walashifunya kupeyo? \v 55 Sena uyu nte mwana wa shikupala mapulanga usa? Sena nte mwanendi Maliya? Sena bamakwabo nte Jemusi ne Yosefe ne Shimoni ne Yuda? \v 56 Sena nkashi shakendi shonse ntetulinasho pamo pano? Inga bintu ibi walabicana kupeyo?” \v 57 Neco balamusula, nomba nendi Yesu walabambileti, Mushinshimi nkakute kupewa bulemu ne banse bendi mbaikala nabo mumunshi, nsombi bantu bakumbi. \v 58 Neco, Yesu uliya kwinsako bintu bingi byangofu, pacebo cakubula lushomo kwabo. \c 14 \s Lufu lwa Yohane Mubatishi \r (Maliko 6:14-29; Luka 9:7-9) \p \v 1 Pacindi copeleco, mwami Helode waku Galileya walanyumfwa bintu byalikwamba bantu mbyalikwinsa Yesu. \v 2 Walambila bantu bakendi bamakulene, “Uyu ingakali Yohane Mubatishi usa elapunduku kubafu! Ecebo cakendi ncalenshilinga bishikunkamanisha bilicisa.” \v 3 Pakwinga Helode ewalatuma bashilikali kuyakwikata Yohane, ne kumubika mujele. Walenseco pacebo ca Helodiya, walikuba mukashi wa Filipo, mukwabo Helode. \v 4 Pakwinga Yohane walamwambila Helode kwambeti, “Mulawo nkawasuminisha amwe kumweba uyu mutukashi,” \v 5 Ncalikuyanda Helode nikushina Yohane, nsombi walikutina bantu, pakwinga bantu balikwambeti Yohane nimushinshimi. \p \v 6 Mpobwalashika busuba bwa kwanuka kusemwa kwa Helode, mwana mutukashi wa Helodiya walashana pamenso pa bantu bonse balakwiwa ku malyalya awo, Helode walakondwa, \v 7 cakwinseti walensa kulumbileti, “Cakubinga nditu ninkupe ciliconse ncoti usenge.” \v 8 Lino banyina balamwambila cintu ncoti engakusenga. Mwana mutukashi usa walambeti, “Kamumpani mumbale popelepano mutwi wa Yohane mubatishi.” \v 9 Mwami Helode walanyumfwa nsoni, nomba pacebo ca kulumbila kusa, kayi ne bantu basa mbwalakuwa kumalyalya asa, walambeti, “Mwana mutukashuyu apewe mutwi ngwalasenge.” \v 10 Popelapo walatuma muntu kuya kumutimbula mutwi Yohane mujele. \v 11 Walaumantila mumbale mutwi ne kutwala kumwana mutukashi, nendi walautwala ku banyina. \v 12 Panyuma pakendi beshikwiya bakendi Yohane balesa kumanta citumbi ne kuyakubika mumanda, kufumapo balayakumwambila Yesu. \s Yesu lalyeshenga bantu myanda makumi asanu \r (Maliko 6:30-44; Luka 9:10-17; Yohane 6:1-14) \p \v 13 Yesu mpwalanyumfweco walatanta bwato ne kufumako, ne kuya kumusena kwabula bantu. Nomba bantu mpobalanyumfweti Yesu lafumuko balamukonkela ne myendo kufuma muminshi yabo. \v 14 Yesu mpwalabona likoto lyabantu, walaseluka mubwato, walabanyumfwila nkumbo, kayi walatatika kusengula balwashi. \v 15 Beshikwiya bakendi pacindi camansailo, Yesu balamwambileti, “Kuno nikucisuwa, ano nimansailo kamubambilani bantu aba benga kuminshi bengakula byakulya.” \v 16 Nomba nendi Yesu walabambileti, “Nkabelela kuya kumbi, amwe nimubape cakulya.” \v 17 Balo balambeti, “Tukutekowa shinkwa usanu, ne nswi shibili.” \v 18 Yesu walambeti, “kamuletani kuno.” \v 19 Mpobalamutwalila, Yesu walambila bantu baseti bekale panshi pa mila, Yesu walamanta shinkwa usanu ne nswi shibili, walalungumana kulanga kwilu, ne kulumba Lesa, panyuma pakendi walakomona komona shinkwa usa ne kupa beshikwiya bakendi, nabo balayabila bantu bonse. \p \v 20 Bantu bonse balalya ne kwikuta. Panyuma pakendi beshikwiya balayowela byalashala ne kwisusha mitanga likumi ne ibili. \v 21 Bantu bonse balikubapo balalya, balikuba batuloba myanda makumi asanu kutabelengela kumo batukashi ne bana. \s Yesu lendenga pamenshi \r (Maliko 6:45-52; Yohane 6:15-21) \p \v 22 Pacindi copeleco, Yesu walambila beshikwiya bakendi kwambeti batante bwato batangune kuya kutala, nendi walashalila kunyuma kacambila bantu eti benga kwabo. \v 23 Mpwalalayana ne bantu basa, Yesu walatanta mumulundu kuyakupaila enka, palatatika kushipuluka kacili kopeloko enka. \v 24 Pacindici bwato busa bwalikuba pakati pa lwenje, patali ne kumutunta, kabapenga kukwasula cebo camankape, pakwinga balikabalwana ne lukupwe lunene. \v 25 Cindi cakumaca kakutubuluka Yesu walesa nkobalikuba kesakwenda pa menshi. \v 26 Beshikwiya bakendi mpobalamubona kenda pamenshi, balatina, balambeti, “Nicipuku!” Balatatika kutamauka cebo ca buyowa. \v 27 Yesu pacindi copeleco walabambileti, “Kamwikalikani cali! Njame, kamutatina sobwe!” \p \v 28 Nendi Petulo walambeti, “Nkambo, na njamwe kamunsuminisha ne njame njise uko pamenshi,” \v 29 Nendi Yesu walambeti, “Kwesa!” Petulo nendi walafuma mubwato, ne kutatika kwenda pamenshi kuya kuli Yesu. \v 30 Mpwalabona kukonempa kwalukupwe walaba ne buyowa, walatatika kwibila, walatatika kubilikisheti, “Nkambo, kamumpulushako!” \v 31 Yesu popelapo walatandabula cikasa ne kumwikata, ne kwambeti, “Obe okute lushomo lung'ana ulatonshanini cani?” \v 32 Panyuma pakendi bonse babili balaya kwingila mubwato busa ne lukupwe lwalacileka. \v 33 Beshikwiya basa balikuba mu bwato balamukambilila Yesu ne kwambeti, “Cakubinga njamwe Mwanendi Lesa.” \s Yesu lasengulunga balwashi ku Genesaleti \r (Maliko 6:53-56) \p \v 34 Lino bonse balatampuka lwenje ne kushika ku Genesaleti. \v 35 Bantu bakucishico balamwishiba Yesu, balaya kwishibisha banabo mucibela conse, neco balaleta balwashi bonse kuli Yesu. \v 36 Balamusengeti abasuminishe balwashi bekatekowa mwinjila wakendi, cakubinga bonse balekatako balikusengulwa. \c 15 \s Miyambo yabakulu kulu Baciyuda \r (Maliko 7:1-13) \p \v 1 Busuba nabumbi Bafalisi ne beshikwiyisha Milawo ya Mose nabambi balesa kuli Yesu kufumina ku Yelusalemu, balamwipusheti, \v 2 Nipacebo cini beshikwiya benu nkabalasungunga mwambo wa bakulukulu? Nkabalasambanga kumakasa balyanga cakulya. \v 3 Nendi Yesu walabakumbuleti, “Inga ne njamwe mukute kusulila cani Milawo ya Lesa, ne kuyuminina nta ku mwambo wamashali benu bakulukulu?” \v 4 Lesa walambeti, “Kopa bulemu baiso ne banyoko kayi kwambeti, uyo lanyanshanga baishi ne banyina welela kushinwa nditu. \v 5 Nsombi amwe mukute kwambeti, ‘Muntu ambila baishi, nambi banyina, eti, mbyondayandanga kumunyamfwani, ndabibenge kuli Lesa, \v 6 nteko kwambeti uyo uliya kupa bulemu baishi,’ Cebo ca mwambo wenuwo Maswi a Lesa akute kuba abulyo.” \v 7 Amwe bantu bandemi shibili, mushinshimi Yesaya walamba cakubinga mpwalambeti, \q \v 8 “Bantu aba bakute kumpa bulemu bwa pamulomo \q nsombi moyo wabo ulikutali ne njame. \q \v 9 Ee, bakute kunkambilila, \q nsombi kunkambilila kulico ni kwabulyo, \q pakwinga mbyobakute kwiyisha, \q nteyo milawo yakame, nsombi niya bantu.” \s Bikute kwipisha muntu \r (Maliko 7:14-23) \p \v 10 Panyuma pakendi Yesu walabakuwa bantu basa, kwambeti bese pepi ne kubambileti, “Kamunyumfwani, kayi munyumfwishishe cena, \v 11 cintu cikute kwingila mu mulomo, nteco cikute kwipisha muntu sobwe, nsombi cisa cikute kupula pamulomo pakendi endico cikute kwipisha muntu.” \p \v 12 Popelapo beshikwiya bakendi nabo balamwipusheti, “Sena mucinshi kwambeti mubalabanyufwishi nsoni Bafalisi ne ncomulamba?” \p \v 13 Yesu walambeti, “Imbuto iliyonse yabula kubyalwa ne Bata bakwilu, ni katumunwe. \v 14 Balekeni, aba nibatangunishi bashipilwa babantu bashipilwa, Lino na washipilwa utangunina washipilwa munendi, babili bonse ni bakawile mucisengu.” \v 15 Pacindici nendi Petulo walamwipusha Yesu kwambeti, “Tupandululwileni mukoshanyowu.” \v 16 Yesu walambeti, “Anu ne njamwe kayi nkamulanyumfwishishinga? \v 17 Sena kamucinshi kwambeti, ciliconse cilengilinga mumulomo cikute kwingila mulibunda mwakendi, ne kuya kucitaila kucisuwa? \v 18 Nomba bilapulunga mu mulomo wa muntu bikute kufuma mumoyo, neco, ibi ebikute kumwipisha. \v 19 Pakwinga mu myoyo ya bantu emukute kufuma manjeyaulwa aipa, nambi akushina nambi abupombo nambi abufule nambi akwiba nambi abukamboni bwabwepeshi, kayi ne abufwiyishi. \v 20 Ibi ebikute kwipisha muntu. Nteko kulya cakulya kwakubula kusamba kumakasa sobwe.” \s Lushomo lwa mutukashi \r (Maliko 7:24-30) \p \v 21 Yesu walafumako, ne kuya kubibela bya Tulo ne Sidoni. \v 22 Mutukashi naumbi mu Kenani wamucibela ca kopeloko, walesa kuli Yesu, kabilikisheti, “Kamunyumfwilako nkumbo, Nkambo, Mobana bendi Dafeti. Mwaname mutukashi lapenge kwine pakwinga wekatwa ne mushimu waipa.” \v 23 Nomba Yesu uliya kumukumbulapo. Beshikwiya bakendi Yesu balesa kumusengeti, “Anu kamumwambilani enga, bonani latuyobekelenga.” \v 24 Nendi Yesu walambeti, “Ame ndalatumwa ku mbelele shataika sha Baislayeli.” \v 25 Mutukashi usa walasuntama, ne kwambeti, “Kamunyamfwilishako Nkambo.” \v 26 Yesu walamwambileti, “Nkacaina kupa bakabwa cakulya cabana.” \v 27 Mutukashi usa walambeti, “Ee, nicakubinga Nkambo, nomba ntepasa bakabwa bakute nabo kubweselela bilalakanga panshi alyanga mwine ng'anda.” \v 28 Nendi Yesu walambeti, “Obe mutukashi lushomo lwakobe ni lunene, cinshike nditu ncolayandanga.” Popelapo mwanendi mutukashi usa walabacena. \s Yesu lasengulunga bantu bangi \p \v 29 Kufumapo, Yesu walaya kwendana mu mbali mwa lwenje lwa Galileya, kayi walatanta mulundu ne kwikala panshi kopeloko. \v 30 Nomba bantu bangi balesa kuli Yesu, balamuletela balwashi, balema myendo ne bashipilwa ne balemana ne bacibulu ne nabambi. mpobalikubaleta pantangu pakendi, walikabasengula bonse. \v 31 Lino bantu bangi balakankamana, pakubona bacibulu kabamba, balemana kabasengulwa, balema myendo basa kabenda, kayi bashipilwa kabacikonsha kubona, neco balamutembaula Lesa wa Baislayeli. \s Yesu lalyeshenga bantu bapita myanda makumi ana \r (Maliko 8:1-10) \p \v 32 Yesu walakuwa beshikwiya bakendi nekubambileti, “Ame ndabanyumfwilinga luse bantu aba, pakwinga balekala ne njame kwa masuba atatu, kayi kwakubula cakulya. Nkansuni kubambileti, benga kwabo ne nsala kabatana balyapo, pakwinga ngabawisuka bayanga munshila.” \v 33 Beshikwiya bakendi balamwipusheti, “Inga kucisuwa kuno ngatucicana kupeyo cakulya celela kukwana bantu bangi cisa?” \v 34 Nendi Yesu walabepusheti, “Inga mukuteko shinkwa ungaye?” Balo balamukumbuleti, “Usanu ne ubili, kayi ne tunswi twakubelengowa.” \v 35 Yesu walabambila bantu basa kwambeti bekale panshi. \v 36 Panyuma pakendi walamanta shinkwa usanu ne ubili usa ne nswi, walalumba Lesa, ne kukomona komona shinkwa, walapa beshikwiya bakendi, nabo balayabila bantu. \v 37 Bantu bonse balalya, balekuta. Balayowela byalashalapo ne kwisusha mitanga isanu ne ibili. \v 38 Lino bantu bonse pamo balalya balikuba batuloba myanda makumi ana, kutabelengela kumo batukashi ne batwanike. \v 39 Panyuma pakulayana ne bantu basa, Yesu walatanta bwato walaya kucibela ca Magadani. \c 16 \s Bafalisi neba Saduki balasengenga cishibisho cikankamanisha \r (Maliko 8:11-13; Luka 12:54-56) \p \v 1 Kayi Bafalisi ne Basaduki nabambi balesa kuli Yesu kwisa kumwelekesha pakumwipusheti, abaleshe cishibisho ceshikufuma kwilu. \v 2 Nomba nendi Yesu walabambileti, “Mansailo mwaboneti kwilu kwafubela pyuu, mukute kwambeti lilo nibukace cena, \v 3 kayi bwaca mukute mwambeti, ‘Lelo niloke mfula yamabwe, pakwinga kwilu kwafubela ciyosha, kayi kuli makumbi ashipa mbii.’ Mukute kucikonsha kupandulula mbuli ncokulabonekenga kwilu ku makumbi, nomba cilalanga kupandulula bishibisho byapacindi cino. \v 4 Musemano wa bantu baipa, kayi babula lushomo, balayandanga cishibisho cishikukankamanisha? Paliyawa cishibisho ncoti bakapewe capita cisa ca Yona.” Yesu mpwalambeco walafumapo nekuya kumbi. \s Biyisho byabwepeshi bya Bafalisi ne Basaduki \r (Maliko 8:14-21) \p \v 5 Mpobalikutampuka kuya kutala kwa lwenje, beshikwiya balalubako kumanta shinkwa. \v 6 Yesu walabambileti, “Mucenjele ne cishikufufumusha ca Bafalisi neca Basaduki.” \v 7 Beshikwiya bakendi balatatika kwamba pa lwabo beneti, lambangeco pakwinga tuliya kumanta shinkwa. \v 8 Yesu walenshiba ncobalikwamba, neco walabepusheti, “Inga nipacebo cini ncomulambilingeti muliya shinkwa? Kucepa lushomo ndomukute mobantu amwe. \v 9 Mpaka pacino cindi mobantu amwe mucili mungubi? Sena nkamulanukunga kwambeti, ne shinkwa usanu, ndalalyesha bantu myanda makumi asanu? Inga mwalesusha mitanga ingaye ya byashalapo? \v 10 Pacindi nacimo cisa ne shinkwa usanu ne ubili ndalalyesha bantu myanda makumi ana, inga mwalesusha mitanga ingaye ya byashalapo? \v 11 Cilamwalilingeconi kwinshibeti, nkandambanga sha shinkwa? Kamucenjelani ne cishikufufumusha ca Bafalisi ne Basaduki.” \v 12 Apa lino empobaleshibeti, Yesu nkalikwambeti bacenjele ne cishikufufumusha shinkwa, nsombi kwambeti bacenjele ne biyisho bya Bafalisi ne Ba saduki. \s Yesu ni Mupuluhi Wasalwa ne Lesa \r (Maliko 8:27-30; Luka 9:18-21) \p \v 13 Yesu mpwalashika ku bibela bya Kaisaleya waku Filipi, walabepusha beshikwiya bakendi, “Inga bantu balambangeti Mwana Muntu niyani?” \v 14 Balo balambeti, “Nabambi balambangeti Mwana Muntu ni Yohane mubatishi, nabambi eti Mwana Muntu ni Eliya nabambi, eti Mwana Muntu ni Yelemiya, nambi umo wa bashinshimi.” \v 15 Yesu walabepusha beshikwiya bakendi, “Inga amwe, mukute kwambeti ame njame bani?” \v 16 Nendi Shimoni Petulo walakumbuleti, “Amwe njamwe Klistu, Mwanendi Lesa muyumi” \v 17 Nendi Yesu walamwambileti, “Walelekwa njobe, Shimoni mwanendi Yona, pakwinga lakuyubulwili ici nte muntu sobwe, nsombi ni Bata balikwilu. \v 18 Ame ndambangeti, lino obe njobe Petulo, nomba palibwe lyacandanshi ili ninkebakepo mubungano. Kayi lufu nteti lukakomepo mubungano. \v 19 Ninkakupe makiyi akucalwisha Bwami bwakwilu, neco ncoti mukasungenga panshi pano, nicikasungwenga ne kwilu, kayi ibyo mbyoti mukasungululenga panshi pano, nibikasungululwenga ne kwilu.” \v 20 Yesu mpwalambeco walabambila beshikwiya eti, kabatambilanga bantu kwambeti endiye Klistu. \s Yesu lambanga sha lufu nekupunduka kwakendi \r (Maliko 8:31—9:1; Luka 9:22-27) \p \v 21 Kufuma cindico, Yesu walatatika kubeshibishila limo beshikwiya bakendi kwambeti, “Ndelela kuya ku Yelusalemu, uko bamakulene Baciyuda, ne bamakulene ba beshimilumbo, ne beshikwiyisha milawo ya Mose, nkoti bakampenshe cikamba. Nibakanshine, nsombi pabusuba bwa butatu kayi ninkapundushiwe kubuyumi.” \v 22 Petulo mpwalanyumfweco, walamumanta Yesu pambali ne kumukansa, walambeti, “Sobwe Nkambo, ici kacitenshika, Lesa katacisuminisha kwambeti cinshike,” \v 23 Nendi Yesu walacebuka ne kumukalalila Petulo mwangofu, walambeti, “Fumapa, Satana obe! Ulayandanga kuncimwisha! Kuyeya kwakobe nteko kwa Lesa sobwe, nsombi ni kwabuntu.” \s Kumanta lusanda ne kukonka Yesu \p \v 24 Yesu mpwalambeco, beshikwiya bakendi walabambileti, “Muntu layandanga kukonka ame, alikane mwine, kayi alimantile mwine lusanda ankonke. \v 25 Pakwinga layandanga kupulusha buyumi bwakendi nakabutaye. Nomba uyo latayanga buyumi bwakendi pacebo cakame, nakabucane. \v 26 Inga nicani ncenga ucanapo, na muntu uba ne bintu byonse byapano pacishi, nomba nendi usomekapo kabeshi ne kutaya buyumi bwakendi? Anu muntu ngaubenga cani kwambeti alubule buyumi bwakendi?” \v 27 Neco nditu Mwana Muntu lakesanga pamo ne bangelo bakendi mubulemu bwa Baishi. Popelapo nakabweshele muntu uliyense kwelana ne ncito shakendi. \v 28 Cakubinga ndamwambilishingeti, popele pano mpobali nabambi beti bakabule kufwa, kabatana bamubona Mwana Muntu kesa mubulemu bwa Bwami. \c 17 \s Kusanduka kwa Yesu \r (Maliko 9:2-13; Luka 9:28-36) \p \v 1 Mpopalapita masuba asanu ne limo, Yesu walamantapo Petulo, Jemusi ne Yohane mukwabo, walatanta nabo pamulundu utali kwabonka. \v 2 Lino cinso ca Yesu calasanduka kababona, cinso cakendi calabala tuu mbuli lisuba, ne byakufwala byakendi byalabeka mbee. \v 3 Popelapo Mose ne Eliya balabonekela kulyendibo kababandika ne Yesu. \v 4 Mpwalaboneco, Petulo walambila Yesu, kwambeti, “Nkambo, cilabacena kwambeti, mpotuli pano, anu na kamusuni, nitwibake mishasha itatu, umo wenu, naumbi wa Mose, naumbi ube wa Eliya.” \v 5 Kacambeco likumbi lituba lyalesa kubafwekelela, umo mulikumbi mwalanyumfwika Liswi lyakwambeti, “Uyu e Mwaname ngonsuni, mulyendiye ndakondwa, Kamumunyumfwilani.” \v 6 Mpobalanyumfweco, beshikwiya basa balatina kwine, balawa panshi cakufulumana. \v 7 Nomba Yesu walesa kubekata, ne kwambeti, “Pundukani kamutaba ne buyowa.” \v 8 Nomba mpobalenamuka, paliya muntu ngobalabonapo sobwe, nsombi Yesu enka. \p \v 9 Mpobalikuseluka pa mulundu usa Yesu walabambileti, “Mbyomulabono mucimbonimboni, kamutaya mwambileko uliyense, mpaka Mwana Muntu akapundushiwe kubafu.” \v 10 Beshikwiya basa balamwipusheti, “Inga nipacebo cini beshikwiyisha milawo ya Mose ncobakute kwambileti, Eliya ewelela kutanguna kwisa?” \v 11 Yesu walambeti, “Nicakubinga Eliya ewelela kutanguna kwisa kubamba bintu byonse. \v 12 Nomba ndamwambilishingeti, Eliya walesa kendi, bantu ebabula kumwingashila, nsombi balamwinshila bintu byonse mbyobalikuyanda kulyendiye. Nicimo cimo Mwana Muntu nendi nibakamupenshe.” \v 13 Popelapo beshikwiya balenshibeti wambanga sha Yohane mubatishi. \s Yesu lasengulunga mwana mutuloba wekatwa ne mishimu yaipa \r (Maliko 9:14-29; Luka 9:37-43a) \p \v 14 Mpobalabwelela kusa kwalikuba likoto lyabantu, naumbi muntu walesa kusuntama kuli Yesu, \v 15 walambeti, “Nkambo kamumunyumfwilako nkumbo, mwaname ukute bulwashi bwa kashita, lapenge, cindi conse ukute kuwila pamulilo, ne pamenshi. \v 16 Ndanga ndesa nendi kuli beshikwiya benu aba, nomba balalilwa kumusengula.” \v 17 Yesu walambeti, “Ha! Amwe musemano wa bantu babula lushomo, bamiyeyo yalunkanwa, ninjikale nenu kushika cindi cini sena? Ndelela kulishishibisha kushika cindi citali cilyeconi sena? Kamumuletani kuno uyo mwana.” \v 18 Yesu walaukalalila mushimu waipa, popelapo walafuma mu mwana. Pacindi copeleco walaba cena. \p \v 19 Panyuma pakendi beshikwiya balesa kuli Yesu pambali ne kumwipusheti, “Inga twalilwaconi afwe kupulisha mushimu waipa usa?” \v 20 Yesu walabakumbuleti, “Cebo cakendi ni cakwambeti lushomo lwenu nilung'ana, cakubinga ndamwambilishingeti, nambi lushomo lwenu kaluli nilung'ana mbuli kambuto ka katondo ka masitadi, nimukambile mulundu uwu eti, ‘Fumapa, koya uko,’ Mulunduwo nukafumepo, paliya cintu ceshi cikamwalilenga pimbi.” \p \v 21 \f + \f* “Kwambeti mupulishe mushimu wa mushobowu, mwelela nanshi kupaila ne kulikanisha kulya.” \s Yesu lambanga shakufwa nekupunduka kwakendi \r (Maliko 9:30-32; Luka 9:43b-45) \p \v 22 Mpobalabungana beshikwiya bonse ku Galileya, Yesu walabambileti, “Mwana Muntu lenga mu makasa abantu, \v 23 betibakamushine Nsombi pabusuba wabutatu nakapundushiwe.” Beshikwiya mpobalanyumfweco, balongumana. \s Yesu labengenga musonko wa Ng'anda ya Lesa \p \v 24 Yesu ne beshikwiya bakendi mpobalashika ku Kapelenawo, beshikusonkesha musonko wa Ng'anda ya Lesa, balamwipusha Petulo, “Sena Shikwiyisha wenu Yesu, nkakute kusonkako musonko waku Ng'anda ya Lesa?” \v 25 Nendi Petulo walambeti, “Ee, ukute kusonka.” Lino Petulo mpwalengila mung'anda katanamba ciliconse. Yesu walamwipusheti, “Obe Shimoni ulayeyenga cani? Inga bami bapano pacishi bakute kutambula misonko kufuma kuli bani,” Kubantu bamushobo wabo, nambi bensu? \v 26 Petulo walambeti, “Kubensu,” Nendi Yesu walamwambileti, “Anu nanico bantu bamushobo wabo nkabelela kusonkako sobwe. \v 27 Nomba kwambeti, katutabapesha nsoni baku Ng'anda ya Lesa, koya kulwenje kuya kulobola. Luswi ndoti utangune kulobola ulucenamune mulomo, nucanemo lyali, Ulimante uye usonke, kayi ne njame uye unsonkeleko.” \c 18 \s Inga mukulene niyani? \r (Maliko 9:33-37; Luka 9:46-48) \p \v 1 Pacindi copeleco beshikwiya ba Yesu balesa kulyendiye nekumwipusheti, “Inga niyani eshakabe mukulene wapita bonse mu Bwami bwa kwilu?” \v 2 Yesu walakuwa mwana ne kumwimanika pakati pabo, \v 3 ne kwambeti, “Cakubinga ndamwambilishingeti, mwabula kusanduka, ne kubeti mwana uyu, nteti mukengile mu Bwami bwa kwilu pimbi. \v 4 Ecebo cakendi muntu uliyense lalicepeshenga mbuli mwana uyu, epeloyo emukulene wapita, mu Bwami bwa kwilu. \v 5 Kayi uliyense latambulunga mwana ulyeti uyu pacebo cakame, endiye kayi lantambulunga.” \s Bishikwipisha \r (Maliko 9:42-48; Luka 17:1-2) \p \v 6 “Uliyense lapeshengeti umo wabana bakute lushomo muli njame kwambeti bapuntwe, celela kuba cena kumusungilila cilibwe camwampelo munshingo ne kumuwala mulwenje.\fig Bantu babili balasebenseshenga mwampelo kupela|src="01 Millstone.jpg" size="col" ref="18:6"\fig* \v 7 Malele kubantu bapacishi capanshi pano, cebo cakufula kwabwipishi, Naboyo bwipishi nkabwelela kubula kuboneka, nomba malele kumuntu uyo lapeshengeti banendi bapuntwe. \p \v 8 “Lino na cikasa cakobe, nambi mwendo wakobe, ukute kukwipisha, kotimbula utaye, caina kuya kwingila ku buyumi koli watimbuka cikasa, nambi mwendo, kupita kuwalwa kumulilo utapu kokute makasa onse, nambi myendo yonse ibili. \v 9 Kayi na linso lyakobe lilakwipishinga, likolobolemo ulitaye, caina kuya kwingila ku buyumi kokute linso limo'wa, kupita kuwalwa mu Gehena kokute menso abili.” \s Mukoshanyo wa mbelele yalubila \r (Luka 15:3-7) \p \v 10 “Cenjelani, kamutanyansha umo wa bana batwanike aba, cakubinga ndamwambilishingeti, bangelo bakwilu nkobali cindi conse pamenso a Bata bakwilu.” \p \f + \f* \v 11 Mwana Muntu walesa kupulusha bantu bataika. \v 12 “Inga mwinseconi, na muntu kakute mbelele mwanda umo, imo itaika, sena nkelela kushiya mbelele shisa makumi asanu, ne ana, ne na shimbi shisanu ne shina mumilundu, ne kuya kulangaula imo isa ilataiki? \v 13 Ndamwambilinga cakubinga kwambeti, aicana ukute kusekelela kupita kusekelela ne shisa shilabulu kutaika. \v 14 Nicimo cimo Ba meshenu bakwilu nkabasuni kwambeti umo wabana batwanike aba ataike?” \s Byakwinsa mwanse alakwa \p \v 15 “Na mwanse wakobe lakwipishili koya kulyendiye, wenga umuleshe cilubo cakendi, mubandike pambali mobabili, na mulanyumfwana ekwambeti ulamubweshe munshila, \v 16 Nomba na ubula kukunyumfwila, umantepo umo nambi babili, nambi batatu. kwambeti makani nakashininkishiwe ne bukamboni bwa bantu babili nambi batatu. \v 17 Na naboyo ubula kubanyumfwila,wambileko bamubungano. Kayi na ubula kunyumfwila bamubungano, komubonangeti muntu wamishobo naimbi, nambi shimisonko.” \p \v 18 “Cakubinga ndamwambilishingeti, ciliconse ncoti mukasunge panshi pano, nicikasungwe kwilu, kayi ciliconse nceti mukasungulule panshi pano, nicikasungululwe kwilu. \v 19 Kayi cakubinga ndamwambilishingeti, mwanyumfwana mobabili pacishi capanshi, pakusenga cintu ciliconse, Bata bakwilu nibakamwinshile. \v 20 Pali babili, nambi batatu balabungana mu Lina lyakame, ame mpondi pakati pabo.” \s Mukoshanyo wa musebenshi utalekelele munendi \p \v 21 Popelapo Petulo walesa kuli Yesu, ne kumwipusheti, “Nkambo, na mukwetu kapitilishowa kunjipishila, ngandimulekelela tunkanda tungaye? Sena nganshikisha tunkanda tusanu ne tubili?” \v 22 Yesu walamukumbuleti, “Sena ndambangowa tunkanda tusanu ne tubili, sobwe, nsombi tunkanda makumi asanu ne abili kufulisha tunkanda tusanu ne tubili.” \p \v 23 Lino Bwami bwa kwilu tubwelanishe cisa. Palikuba mwami uyo walakuwa basebenshi bakendi kwambeti, abone cena nkongole nshobalikukute. \v 24 Mpwalatatika kubasesa, kwalacanika musebenshi naumbi walikukute nkongole ya mali angi akwana bina myanda myanda. \v 25 Mpwalalilwa kubwesha nkongole, Mwami walambeti, musebenshi usa aulishiwe ne mukashendi ne banabendi, ne bintu byonse mbyalikukute, kwambeti nkongole isa ipwe. \v 26 Musebenshi usa walasuntama nekufulungana panshi pamenso pa mwami ne kukombeleleti, “Kamupembelelako pang'ana ninkabweshe nkongole yonse.” \v 27 Mwami usa walanyumfwila luse, ne kumulekelela nkongole yonse, ne kumusuminisheti, ayenga. \p \v 28 Nomba uyu musebenshi mpwalapula, walakumanya musebenshi munendi walikumukutile nkongole ya mali akwana mwanda umo. Walamwikata mwabukalu ne kumutinga panshingo, ne kumwambileti, “Bwesha nkongole isa!” \v 29 Musebenshi munendi usa walaliwisha panshi kumyendo yakendi ne kumukombeleleti, Kamupembelelako pang'ana, ninkabweshe nkongole njonkute kuli njamwe. \v 30 Nendi walakana kumulekelela, walamusungisha mujele, kushikila akabweshe nkongole. \p \v 31 Basebenshi nabambi mpobalabona calenshika, balepilwa kwine. Neco balaya kumwambila mwami bintu byonse. \v 32 Mwami usa walamukuwa, ne kumwambileti, “Musebenshi waipa obe! Ame ndalakulekelela nkongole yonse mpowalankombelela. \v 33 Sena nkowanga welela kumwinshila nkumbo ne kumulekelela munobe mbuli ame ncondakwinshila nkumbo ne kukulekelela?” \v 34 Mwami usa walakalala, neco walamuwala mujele kwambeti bakamupenshe, kushikla akabweshe nkongole isa, \p \v 35 Yesu walapwisha kwamba pakwambeti “Ici encoti bakense Bata bakwilu kuli umo ne umo, uyo utalekelele munendi ne moyo wonse.” \c 19 \s Yesu lambanga sha kulekana \r (Maliko 10:1-12) \p \v 1 Yesu mpwalapwisha kwamba, walafumako ku Galileya, walaya mucibela ca Yudeya kutala kwa mulonga wa Yolodani. \v 2 Nomba likoto lya bantu lyalamukonkela, kopeloko walasengula balwashi bangi. \p \v 3 Bafalisi nabambi balesa kuli Yesu pakuyanda kumutapa mukanwa pakumwipusheti, “Sena casuminishiwa mu Mulawo, muntu kuleka mukashendi pa cebo ciliconse?” \v 4 Nendi Yesu walabakumbuleti, “Sena nkamuna mubelengapo kwambeti kumatatikilo, Mulengi walabalenga mutuloba ne mutukashi?” \v 5 Neco walambeti, “Ecebo cakendi mutuloba nakashiye baishi ne banyina, ne kuya kupamankana ne mukashendi, neco bantu babili aba nibakabeti mubili umo?” \v 6 Neco nkabacilipo babili sobwe, nsombi mubili umo, palico Lesa ncalapamankanya pamo kapataba muntu shikupansanya. \p \v 7 Basa Bafalisi balamwipusheti, “Inga Mose walambila cani kwambeti mutuloba welela kupa mukashendi cipepala cakumuleka?” \v 8 Yesu walabakumbuleti, “Mose walamusuminisha kuleka ba makashenu, pakwinga kumwiyisha amwe cayuma, nsombi kumatatikilo a cindi, nkacali kubeco sobwe” \v 9 Lino ndamwambilishingeti, “Uliyense lalekenga mukashendi pacebo ciliconse, cabula kuba mulandu wabupombo, ne kuya kweba naumbi, ukute mulandu wabupombo.” \p \v 10 Beshikwiya bakendi balamwambileti, “Anu nacilico pakati pa mulume ne mukashendi, cilicena kwikala bunkonta.” \v 11 Nendi Yesu walabambileti, “Ciyisho ici nkacelela kutambulwa cena ne bantu bonse sobwe, nsombi abo bonka balapewa. \v 12 Pali bintu bingi bikute kupa bantu kuteba batukashi, nabambi encobalasemwa, nabambi nicebo cakulakilwa kakowa pamukombo, pali nabambi balasala bene bonka kuteba kwambeti basebensele cena Lesa. Uyo welela kucikonsha kukonkela ciyisho ici, akonkele.” \s Yesu lalelekenga batwanike \r (Maliko 10:13-16; Luka 18:15-17) \p \v 13 Nabambi bantu balaleta bana babo kuli Yesu kwambeti abike makasa akendi palyendibo, ne kubapailila, nomba beshikwiya bakendi balabakalalila. \v 14 Nomba Yesu walambeti, “Balekeni bana bese kuli njame, kamutabakanishanga sobwe, pakwinga Bwami bwakwilu ni bwa bantu bali mbuli aba.” \v 15 Popelapo walabika makasa palyendibo, panyuma pakendi walafumapo. \s Mutuloba wabubile \r (Maliko 10:17-31; Luka 18:18-30) \p \v 16 Mutuloba naumbi walesa kuli Yesu ne kumwipusheti, “Bashikwiyisha, ni cipeyo cintu caina ncondelela kwinsa kwambeti nkacane buyumi butapu?” \v 17 Nendi Yesu walamukumbuleti, “Inga ulanjipushilinga cani sha cintu caina pakwinga pali umowa Waina? Na usuni kucana buyumi butapu, konkela Milawo.” \v 18 Nendi walepusheti, “Milawo cini?” Yesu walakumbuleti, “Kotashina, kotapombola, kotaiba, kotapa bukamboni bwabwepeshi, \v 19 lemekesha baiso ne banyoko, kayi suna munobe mbuli ncolisuni omwine.” \v 20 Usa muntu walambeti, “Milawo yonseyi ndalatatika kwikonkela kufuma kaindi, inga ncondicili ndabulilwa nicani kayi?” \v 21 Yesu walamwambileti, “Na ulayandanga kuba muntu walulama, koya ulishe bintu byonse mbyokute. Mali ngoshucanemo uyabile bapenshi, buboni bwakobe nukabucane kwilu, wapwisha kwinseco, wise unkonke.” \v 22 Usa muntu mpwalanyumfwa maswi awo walafumapo kali wongumana mumoyo, pakwinga walikuba mubile cikamba. \p \v 23 Yesu walambila beshikwiya bakendi, “Cakubinga ndamwambilishingeti, nicapatali ku muntu mubile kwingila mu Bwami bwakwilu.” \v 24 Kayi ndambangeti, “Nicapafupi munyama munene ukute kukwiweti ngamila kupita mukamulyango ka nyeleti, kupita muntu mubile kwingila mu Bwami bwa Lesa.” \v 25 Beshikwiya mpobalanyumfweco, balakankamana ne kwambeti, “Anu na cilico, nomba niyani wela kupuluka?” \v 26 Yesu walabalangishisha walambeti, “Ibi nkabikonsheke ne bantu sobwe, nsombi bintu byonse bikute kukonsheka ne Lesa.” \v 27 Popelapo Petulo walakumbulapo, “Afwe twalashiya bintu byonse ne kumukonkela, nomba afwe lino ni tukatambulepo cani?” \v 28 Nendi Yesu walabakumbuleti, “Cakubinga ndamwambilishingeti, Lesa akabibambulula cena bintu byonse, Mwana Muntu nakekale pa Cipuna cakendi ca Bulemeneno ca Bwami, ne njamwe omulankonkelenga ni mukekale pa bipuna likumi ne bibili bya Bwami, kamombolosha mikowa likumi ne ibili ya Baislayeli. \v 29 Neco uliyense walashiya ng'anda, bakwabo batuloba, nambi nkashi, nambi baishi, nambi banyina, nambi banabendi, nambi mabala pacebo cakame, uyo nendi nakatambule bingi byapita tunkanda mwanda, panyuma pakendi kayi nakapewe buyumi butapu. \v 30 Nomba abo pa cino cindi bali kuntangu nibakabe kunyuma, kayi abo bali kunyuma pacino cindi, nibakabe kuntangu.” \c 20 \s Basebenshi balembwa ncito pacindi capusana pusana \p \v 1 Bwami bwa kwilu ngatubukoshanisha cisa. Muntu walanyamuka mumene mene kuya kulemba beshikusebensa mulibala lyakendi. \v 2 Balasuminishana kubafolesha lyali limo lya silifa lyelela kufoleshewa pa busuba, nekubatuma kulibala lyakendi. \v 3 Cindi ca muma 9 koloko walacana nabambi kabali bekala pamusena wa makwebo babula ncito. \v 4 Naboyo walabambileti, “Ne njamwe kamuyani kulibala lyakame lya maila, nindimufoleshe mwakwelana.” \v 5 Naboyo balaya. Cindi ca munshi, kayi ne cindi camuma 3 koloko mansailo. Muntu usa walalemba basebenshi nabambi ne kubatuma kulibala lyakendi lya maila. \v 6 Kayi camuma 5 koloko mansailo, walacana bantu nabambi kabali bekala. Walabepusheti, “Mwekalilacani lisuba lyonse kwakubula ncito?” \v 7 Balo balamukumbuleti, “Paliya muntu latwingishiko ncito sobwe.” \p Naboyo walabambileti, “Ne njamwe kamuyani ku libala lyakame.” \p \v 8 Mansailo lisuba kaliya kwibila, mwine libala walambila Kapitawo wakendi, “Bakuwe basebenshi bonse, ubafoleshe. Utatikile abo balengili ncito mu ma 5 koloko, basa batanguna kwingila ncito beti bashalilile.” \v 9 Mpobalesa basa balengila ncito cindi ca 5 koloko mansailo uliyense walafola lyali limo lya silifa, lyelela kufeleshewa pa ncito ya busuba bumo. \v 10 Lino mpobalesa basa balatanguna, balo balayeyeti nibafole mali angi, nomba uliyense walafola lyali limo lyelela kufoleshewa pa ncito ya busuba bumo. \v 11 Nomba nabo pakufola balatatika kutongaukila mwine libala, \v 12 balambeti, “Ha! Banetu balengili ncito lino lino, balasebensowa kwa ola limo, cilyeconi mulabafoleshe kwelana ne njafwe, kakuli afwe tulafu misana ne ncito, lumwi lulatupwili pamubili!” \p \v 13 Nomba nendi mwine libala walamukumbuleti, “Obe ndo, ndiya kukwibilapo sobwe, sena ntetwalasuminishana lyali limo lya silifa pa busuba? \v 14 Manta lyali lyakobe, koya. Njame ndemwine ndayeye kwambeti mfoleshe beshikushalila mwakwelanika nenjobe. \v 15 Sena nkandasunguluka mwangofu pabintu byakame kwinsa mbuli mondayandilinga? Sena ulepilwa pakwinga ndaina moyo pakutasalulula pakufolesha?” \p \v 16 Neco Yesu pakupwililisha walambeti, “Bakunyuma nibakabe kuntangu, kayi bakuntangu nibakabe kunyuma.” \s Kayi Yesu lambanga sha lufu lwakendi \r (Maliko 10:32-34; Luka 18:31-34) \p \v 17 Pacindi Yesu mpwalikuya ku Yelusalemu, walabatwala palubasu beshikwiya bakendi likumi ne babili, ne kubambileti, \v 18 “Ee, tuli pabulwendo bwakuya ku Yelusalemu, nomba kopeloko Mwa Muntu nakatwalwe kuba makulene beshimilumbo, ne beshikwiyisha milawo ya Mose. Nibakamomboloshe ne kusuminishaneti afwe, \v 19 kayi nibakamutwale kubantu bamishobo naimbi, beti bakamunyanshe, ne kumukwapula, ne kumupopa palusanda. Nomba pabusuba bwatutatu nendi nakapundushiwe kubafu.” \s Kusenga kwa muka Sebedayo \r (Maliko 10:35-45) \p \v 20 Muka Sebedayo ne bana bendi babili balesa kuli Yesu, walasuntama ne kumusengeti abenshileko kantu kalikonse nketi basenge. \v 21 Yesu walamwipusheti, “Mulayandanga cani mama?” Uyu mutukashi walambeti, “Kamunshomeshesha kwambeti, banabame aba, umo akekale kucikasa cenu cakululyo, naumbi kucikasa cakucipiko mu Bwami bwenu.” \v 22 Nomba nendi Yesu walakumbuleti, “Nkamucinshi ncomulasengenga, Sena ngamucikonsha kunwina pamo mu nkomeshi yamapensho njoti nwinemo?” Bonse balambeti, “Ee, ngatucikonsha.” \v 23 Yesu walambeti, “Ee, nimukanwe munkomeshiyo, nomba ame ndiya ngofu shakusala uyo eti akekale kucikasa cakame cakululyo, nambi kucikasa cakucipiko, Bata endibo beti bakape misena ilico kubantu abo mbobabambila.” \p \v 24 Mpobalanyumfwako bali likumi basa, balakalalila basa babili pabukwabo. \v 25 Yesu walabakuwa beshikwiya bakendi bonse ne kubambileti, “Mucinsheti bendeleshi ba bantu ba mishobo naimbi bakute kulyela masuku pamitwi ya bantu babo, ne kubonesha ngofu shabo pabantu. \v 26 Nomba nkacelela kubeco pakati penu sobwe, pali njamwe uliyense layandanga kuba mukulene, abe musebenshi wenu.” \v 27 “Kayi uliyense layandanga kuba mutangunishi pakati penu, abe musha wenu. \v 28 Kamubani mbuli Mwana Muntu utasuni kusebenselwa, nsombi kusebensela bantu, ne kubenga buyumi bwakendi kulubula bantu bangi.” \s Yesu lasengulunga bantu babili bashipilwa \r (Maliko 10:46-52; Luka 18:35-43) \p \v 29 Yesu ne beshikwiya bakendi mpobalikufuma mu munshi wa Yeliko, bantu bangi balikumukonkela. \v 30 Bantu babili bashipilwa balikuba bekala mumbali mwa nshila balanyumfweti Yesu lapitinga munshila, balatatika kubilikisha, “Nkambo omwanendi Dafeti, kamutunyumfwilako nkumbo.” \v 31 Basa bantu balayanda kubamweneka mwakubacancilila, nsombi balo empobalapitilisha kolobesha, “Nkambo omwanendi Dafeti, kamutunyumfwilako nkumbo.” \v 32 Yesu walemana, walabakuwa, ne kubepusheti, “Inga mulayandanga ndimwinshile cani?” \v 33 Balo balakumbuleti, “Nkambo tulayandanga tutatike kubona.” \v 34 Yesu walabanyumfwila luse, walabekata pamenso, popelapo balatatika kubona, naboyo balamukonkela. \c 21 \s Yesu lengilinga mu Yelusalemu bwabulemu \r (Maliko 11:1-11; Luka 19:28-40; Yohane 12:12-19) \p \v 1 Mpobalashika pepi ku Yelusalemu, balashika nanshi ku Betifage ku mulundu wa maolifi, Yesu walatuma beshikwiya bakendi babili, \v 2 ne kubambileti, “Kamuyani mu munshi uwu ngomulabononga pantangu apa, mwaya mwengila, nimucane mbongolo wasungililwa pamo ne mwanendi, mu basungulule mubalete kuno.” \v 3 Na muntu amwipushe, mumwambileti, “Mwami labayandanga, apwisha kubasebensesha nabalete.” \p \v 4 “Ici calenshika kwambeti maswi alamba mushinshimi akwanilishiwe, akwambeti, \q \v 5 “Kamwambilani munshi wa Siyoni kwambeti \q Kobona Mwami wakobe lesanga kulinjobe, \q Walicepesha, kayi watanta pa mbongolo. \q Watanta pa mwana mbongolo, \q nyama ishikumanta mitolo.” \p \v 6 Popelapo beshikwiya balensa mbuli Yesu ncalabambila. \v 7 Balaleta mbongolo pamo ne mwanendi, balayansa bikwisa pamusana pa mwanambongolo, uyo ngwalatantapo Yesu. \v 8 Bantu bangi balayansa bikwisa munshila, nabambi balakwakula misampi yabitondo ne kwiyansa munshila. \v 9 Bantu bangi balikuba pantangu ne balikuba panyuma, balatatika kubilikisheti, “Hosana kuli Mwanendi Dafeti. Walelekwa uyo lesanga mu Lina lya Lesa, Hosana kuli Lesa wakwilu ku Mayoba.” \p \v 10 Yesu mpwalengila mu Yelusalemu, bantu bonse balakankamana, nabambi balikabepusheti, “Anu uyu niyani?” \v 11 Bantu bangi balakumbuleti, “Uyu emushinshimi, Yesu waku Nasaleti, mucishi ca Galileya.” \s Yesu laswepeshenga Ng'anda ya Lesa \r (Maliko 11:15-19; Luka 19:45-48; Yohane 2:13-22) \p \v 12 Yesu walengila mu Ng'anda ya Lesa,ne kutandanyamo bantu bonse balikulisha ne kula. Walawishila panshi matebulu ngobalikulishilapo beshikushintanisha mali, ne bipuna bya beshikulisha nkulimba, \v 13 Walabambileti, “Mabala alambangeti, ‘Ng'anda yakame nikabe yakupaililamo,’ Nomba amwe mulaisandulu kuba mwakuyubila bakabwalala.” \p \v 14 Popelapo balema ne bashipilwa balesa kuli Yesu mu Ng'anda ya Lesa mopelemo, nendi walabasengula. \v 15 Bamakulene beshimilumbo ne beshikwiyisha milawo ya Mose, mpobalabona byeshikukondwelesha mbyalensa kayi ne kunyumfwa batwanike mu ng'anda ya Lesa kababilikisheti, “Hosana kuli Mwanendi Dafeti,” Calabepila mu moyo. \v 16 Neco, Yesu balamwipusheti, “Sena mulanyumfunga mbyobalambanga batwanike aba?” Nendi Yesu walabakumbuleti, “Ee, kanshi nkamuna mubelengapo Maswi alambangeti Lesa walabambilalimo batwanike ne bakateta kwambeti nibakamutembaule kwakupwililila?” \v 17 Popelapo Yesu walabashiya, ne kuya ku Betani nkwalakona. \s Yesu lashingananga citondo ca Mukuyu \r (Maliko 11:12-14,20-24) \p \v 18 Mpobwalaca mumene mene, Yesu mpwalikubwelela ku Yelusalemu walanyumfwa nsala. \v 19 Mpwalabona citondo ca mukuyu pepi ne nshila, walayapo, nomba walacana kacikutowa matewu. Popelapo walacambila citondo camukuyu, “citondobe, kufuma lelo nteti ukasemepo bisepo sobwe.” Cindi copeleco citondo camukuyu cisa calayuma nta. \v 20 Beshikwiya mpobalaboneco balakankamana balamwipusha Yesu, “Inga citondo ca mukuyu ici cilafwambaneconi kuyuma?” \v 21 Yesu walakumbuleti, “Cakubinga ndamwambilishingeti na lushomo lwenu ntelo lwakutonshanya nimukacikonshenga kwinsa mbuli ncondenshili citondo ca mukuyu ici. Nteconkeco sobwe, nsombi na muwambila mulundu uwu, kwambeti, ‘Fuma apa, koya uliwale mu lwenje, mpaka nicikenshike.’ \v 22 Na mupaila ne lushomo ciliconse nceti mukasenge nimukapewe.” \s Balamwipushunga Yesu pa makani a ngofu shakendi \r (Maliko 11:27-33; Luka 20:1-8) \p \v 23 Cindi Yesu ncalengila mu Ng'anda ya Lesa, ne kutatika kwiyisha, bamakulene beshimilumbo, ne bamakulene Baciyuda, balesa kumwipusheti, “Mwalashifunya kupeyo ngofu shakwinsa cisa? Niyani walamupa ngofu ishi?” \v 24 Nendi Yesu walabakumbuleti, “ne njame nindimwipushe mwipusho umo, mwankumbula, bacu, nindimwambile nkondalafunya ngofu shakwinsa cisa. \v 25 Kwambeti Yohane abatishenga, ngofu walashifunya kupeyo, kuli Lesa nambi kubantu?” Balo balatatika kutotekeshana pa lwabo bene, “Natukumbuleti walashifunya kuli Lesa, nendi nambeti, inga mwalabulila cani kumushoma? \v 26 Nomba kayi natukumbuleti walashifunya kubantu, bantu nteti batulekepo sobwe, pakwinga balambangeti, Yohane nimushinshimi.” \v 27 Neco balamukumbuleti, “Afwe nkatucishipo sobwe.” Nendi walambeti, “Anu ne njame nteti ndimwambilepo sobwe nkondalashicana ngofu shakwinsa cisa.” \s Mukoshanyo wa bana batuloba babili \p \v 28 “Amwe ngamuyeyapo aconi? Muntu naumbi walikukute bana batuloba babili. Walaya kumwanendi mukulene ne kumwambileti, ‘Mwaname, koya lelo usebense kumabala.’ \v 29 Walakumbuleti ‘Sobwe nkasuni,’ Nsombi panyuma pakendi walalitibuka, walaya ku mabala kuya kusebensa. \v 30 Baishi balaya kumwanabo kanike ne kumwambila maswi amo amo ngobalambila mwanabo mukulene. Nendi walambeti, ‘Ndanyumfu ta, ndenga kusebensa.’ Nsombi uliya kuyako. \v 31 Pa bana babili aba walensa ncobalikuyanda baishi nupeyo?” \p Balo balambeti, “wakutanguna usa.” Yesu walabambileti, “Cakubinga ndamwambilishingeti, beshikusonkesha misonko ne batukashi bapombo balengilinga mu Bwami bwa Lesa, amwe kamutana. \v 32 Yohane Mubatishi walesa kumulesha nshila yabululami, amwe muliya kushoma sobwe, kakuli beshikusonkesha misonko, ne batukashi bapombo balo balamushoma, Amwe nambi mwalabibona, muliya kulitibuka kwambeti mumushome.” \s Mukoshanyo wabasebenshi balikulima libala \r (Maliko 12:1-12; Luka 20:9-19) \p \v 33 Yesu walambeti, “Kamunyumfwani mukoshanyo naumbi, Muntu naumbi walikukute libala. Mulibalo'mo walabyalamo minyansa, walebaka luba kushinguluka libala lyonse, walaimba cisengu mwakutyanina minyansa, walaibaka lupingwe lwa kupembelelapo libala. Panyuma pakendi walalibwelekesha libala lisa ku balimi, nendi walaya bulwendo kucishi cimbi. \v 34 Cindi cakutebula mpocalashika, muntu usa walatuma basebenshi bakendi ku balimi basa, kwambeti bamupeko bisepo bya mulibala lisa. \v 35 Nomba balimi basa balabekata basebenshi basa, umo balamuma, naumbi balamushina, naumbi balamupwaya mabwe. \v 36 Muntu usa walatumako basebenshi nabambi bangi kupita basa bakutanguna. Kayi balimi basa balabensa cimo cimo. \v 37 Kumapwililisho balimi basa walabatumina Mwanendi, ne kwambeti, ‘Mwaname uyu enka nibenga bamupe bulemu.’ \v 38 Nomba balimi basa mpobalamubona Mwanendi usa, balatatika kumufwiya, kabambeti, ‘uyu eshakapyane buboni bonse. Tiyeni tumushine kwambeti buboni ubu bukabe bwetu.’ \v 39 Neco balamwikata, nekumuwala kunsa kwa libala ne kumushina.” \v 40 “Inga mwine libala lisa lya minyansa akesa nakabenseconi balimi basa?” \v 41 Balo balakumbuleti, “Nakabashine balimi baipa basa, ne kulibwelekesha libala lisa kubalimi nabambi belela kumupako bisepo pacindi cakendi celela.” \v 42 Yesu walabepusheti, “Sena muliya kubelengapo Mabala alambangeti, ‘Libwe lyacandanshi ndyobalakana beshikwibaka,’ Elilaba libwe lya nkokola ya ng'anda lilayandikinga? Lesa mwine ewalacinseci, kayi cilatukankamanishi kucibona.” \v 43 Encondamwambililingeti, “Bwami bwa Lesa, nibukalamunwe kulinjamwe ne kubupa bantu bambi abo belela kusema bisepo.” \v 44 Uliyense eshakawile palibwe ili, nakapasauke pasauke. Uyo ngoshi likamuwile, nendi nakashanyaukilelimo. \v 45 Bamakulene beshimilumbo, ne Bafalisi mpobalanyumfwa mikoshanyo njalikwamba Yesu, balenshibeti wambangendibo. \v 46 Neco balayanda kumwikata nsombi balatina bantu, pakwinga bantu bangi balikuba bashometi, Yesu nimushinshimi. \c 22 \s Mukoshanyo wa malyalya a bwinga \r (Luka 14:15-24) \p \v 1 Yesu walamba kayi mumikoshanyo ingi. Walambeti, \v 2 “Bwami bwakwilu bwakoshaneti, Mwami walabambila mwanendi malyalya a bwinga.” \v 3 Walatuma basebenshi bakendi kuya kutamba bantu ku malyalya abwinga kwambeti bese, nsombi nabo balakana. \v 4 Walatuma kayi nabambi, ne kubambileti, “Yani mwambile bonse basa balatambwa, kwambeti cakulya cilabambwa, ndashini ng'ombe, ne bombe bansuka, byonse bilabambwa, kamwisani ku malyalya abwinga.” \v 5 Nomba abo balatambwa baliya kuyako sobwe, bonse balaya kuncito shabo. Naumbi walaya kumabala kwakendi, naumbi walaya kumakwebo akendi. \v 6 Nabambi balekata basebenshi basa, balabapensha ne kubashina. \p \v 7 Mwami walakalala kwine, walatuma bashilikali bakendi kuya kubashina basa bantu balikushina banabo, ne kubatentela munshi wabo. \v 8 Panyuma pakendi walakuwa basebenshi bakendi ne kubambileti, malyalya abwinga alabambwa, nomba balatambwa basa nkabanga belela. \v 9 “Anu lino kamuyani mu mampambanya a nshila, mwenga mutambe balibonse mbweshi mucane, bese kumalyalya abwinga kuno.” \v 10 Cakubinga basebenshi basa balaya munshila kuya kutamba balibonse mbobalikucana, baipa ne baina, ng'anda yalesula ne bantu. \v 11 Mwami mpwalengila mung'andomo kuya kubona bantu balatambwa, walabonamo muntu naumbi wabula kufwala cakufwala capabwinga. \v 12 Walamwipusheti, “Obe ndo, ulengili aconi muno wabula cakufwala capabwinga?” Nendi walabula cakukumbula. \v 13 Mwami walambila basebenshi bakendi, “Musungeni kumyendo ne kumakasa, mu muwale kunsa mu mushinshe. Kopeloko nkweshi akalilenga ne kukokota meno.” \p \v 14 Pakupwililisha Yesu walambeti, “Ee, batambwa nibangi, nsombi, balasalwa nibang'ana.” \s Makani akusonka musonko \r (Maliko 12:13-17; Luka 20:20-26) \p \v 15 Pacindi nacimbi, Bafalisi balapangana sha kumutapa mukanwa Yesu pakumwipusha mipusho. \v 16 Balatuma beshikwiya babo nabambi, ne bamucipani candale ca Helode kuya kuli Yesu, balambeti, “Bashikwiyisha, tucishi kwambeti mukute kwamba cakubinga, mukute kwiyisha nshila ya Lesa mwakubinga, kayi nkamukute kutinapo muntu sobwe, nkamukute kuboneti uyu niyani.” \v 17 Neco tulesa kwambeti mutwambileko ncomulayeyenga. “Sena Milawo ya Lesa yasuminisha kusonka musonko kuli Mwami waku Loma, nambi sobwe?” \v 18 Nomba Yesu pakwishiba miyeyo yabo yaipa, nendi walabepusheti, “Inga mulanjelekeshelenga cani, amwe bantu bandemi shibili? \v 19 Kamumboneshako lyali lyamusonko, nabo balamutambika lyali.” \v 20 Popelapo walabepusheti, “Inga cinso ne lina ili lyalembwapa nilyabani?” \v 21 Balo balamukumbuleti, “byonse bilipo nibya Mwami waku Loma.” Neco nendi Yesu walabambileti, “Anu mupeni Mwami waku Loma bintu byakendi, Mupeni Lesa bintu byakendi.” \v 22 Bantu abo mpolabanyumfweco balapwilwa mano, balafumapo ne kumushiya. \s Makani akupunduka kubafu \r (Maliko 12:18-27; Luka 20:27-40) \p \v 23 Pa busuba bopelobo nabambi Basaduki abo bakute kushometi bafwa nteti bakapunduke, balesa kuli Yesu, ne kumwipusheti, \v 24 “Bashikwiyisha, Mose walambeti, ‘Na mutuloba ufwa kwakubula kusemapo bana, mukwabo welela kumupyana mukalubingi ne kusemenamo bana beti bakabengeti banabendi usa mukwabo walafwa.’ \v 25 Lino kucomwetu kwalikuba bantu basanu ne babili pabukwabo. Wakutanguna waleba mukashi, walafwa wabulapo mwana, mukashi usa walapyanwa ne mukwabo. \v 26 Calenshika cimo cimo kuli wacibili walamupyana, kayi wacitatu walamupyana, mpaka kuli wacisanu ne cibili. \v 27 Pamapwililisho pakendi nendi mutukashi usa walafwa. \v 28 Neco twambile inga lino pabusuba bwakupunduka bantu kubafu, mutukashi uyu, nakabe mukashi wabani, kakuli batuloba bonse basanu ne babili pabukwabo balamwebapo?” \p \v 29 Yesu walabakumbuleti, “Mwalubila, pakwinga nkamwayishi Mabala nambi ngofu sha Lesa. \v 30 Pakwinga bantu beti bakapunduke kubafu, nteti bakebenga nambi kwebwa sobwe, bonse nibakabengeti bangelo bakwilu. \v 31 Nomba cakwambeti bantu nibakapunduke kubafu, sena muliya kubelengapo Lesa ncalamwambila amwe, mpwalambeti, \v 32 ‘Ame njame Lesa wa Abulahamu, Lesa wa Isake, Lesa wa Yakobo.’ Anu uko ekwambeti, ni Lesa wa bantu bayumi, nteshi wa bantu bafwa sobwe.” \v 33 Bantu bangi balikubapo mpobalanyumfweco balakankamana ne kwiyisha kwakendi. \s Mulawo unene \r (Maliko 12:35-37; Luka 20:41-44) \p \v 34 Bafalisi,mpobalanyumfweti Yesu, labatoteke Basaduki, balabungana pamo. \v 35 Umo nkalakata shikwiyisha milawo ya Mose, walelekesha kayi kumutapa Yesu mukanwa pakumwipusheti, \v 36 “Bashikwiyisha, pa Milawo yonse ya Lesa, unenepo nupeyo?” \v 37 Nendi Yesu walamukumbuleti, “Suna Mwami Lesa wakobe ne moyo wakobe wonse, ne buyumi bwakobe bonse, ne mano akobe onse.” \v 38 Uwu emulawo unene kayi emulawo wakutanguna. \v 39 Mulawo watubili niwa kwambeti, “Kosuna munobe mbuli ncolisuni omwine. \v 40 Milawo yonse ya Mose, ne biyisho byonse mbyobalikwiyisha bashinshimi byona pa Milawo ibili iyi.” \s Makani a Mupulushi Walaiwa \p \v 41 Mpobalabungana pamo Bafalisi, Yesu walabepusha mwipusho. \v 42 Walambeti, “mulayeyenga cani sha Mupulushi Walaiwa? Mulayeyengeti ni Mwana wabani?” Balo balambeti, “Ni mwanendi Dafeti,” \v 43 Yesu walabepusheti, “Inga ni pacebo cini Dafeti mwine pakutanguninwa ne Mushimu Uswepa, walamukuwa Mupulushi Walaiwa useti, Mwami wakendi? Walambeti, \q \v 44 “Mwami Lesa, walambila Mwami wakameti, \q Ikala kucikasa cakame cakululyo, \q mpaka nkabike balwani bakobe, \q kuba cakulyatapo myendo yakobe. \p \v 45 “Na Dafeti mwine walamukuwa Mupulushi Walaiwa eti, ‘Lesa wakame,’ Inga ngobeconi mwanendi?” \v 46 Paliya nabaumo walelekesha kukumbulapo maswi. Kufuma busuba ubo, paliya muntu walaliyuminishako moyo kwambeti, amwipusheko naba mwipusho umo. \c 23 \s Yesu lakansanga Bafalisi ne beshikwiyisha milawo ya Mose \r (Maliko 12:38-39; Luka 11:43,46; 20:45-46) \p \v 1 Panyuma pakendi, Yesu walamba ku likoto lyabantu bangi, kayi ne kuli beshikwiya bakendi. \v 2 Walabambileti, “Beshikwiyisha Milawo ya Mose ne Bafalisi bakute ncito ya kusansulula Milawo ya Mose.” \v 3 Ecebo cakendi mwelela kukonka byonse mbyobala mwiyishinga. kamutensanga mbyobalenshinga, pakwinga nkabakute kwinsa mbyobakute kwiyisha sobwe. \v 4 Balo bakute kunyamwisha bantu mitolo yalema, njobatakumyuko ne kambombo kabo kunyamfwilisha kumanta mitolo. \v 5 Bakute kwinsa bintu byonse kwambeti bantu bababone. Bakute kusungilila tukwisa tunene pankumo ne pamakasa twalembwapo maswi a Lesa! Bonani kutalimpisha mayombo kuminganjo yabo! \v 6 Kayi bakute kuyanda kwikala pa bipuna byabulemu pa misena yalemekeshewa ya malyalya, ne mu manda akupaililamo. \v 7 Bakute kuyandeti bantu babapenga mitende yabulemu mu misena ya makwebo, ne kubakuweti, bashikwiyisha. \p \v 8 Nomba amwe bantu kabata mukuwangeti, bashikwiyisha sobwe, pakwinga mukute shikwiyisha umowa, mwense ni pabukwenu. \v 9 Kamutakuwanga muntu naba umo panshi pano eti, Ta, pakwinga amwe mukute ba Meshenu bamowa, Ba meshenu bakwilu. \v 10 Nabo bantu kabata mukuwangeti, batangunishi sobwe, pakwinga mutangunishi wenu ni Klistu umowa. \v 11 Pakati penu mukulene abe musebenshi wenu. \v 12 Ee, uyo lalisumpulunga mwine, nakacepeshewe, uyo lalicepeshenga nakasumpulwe. \s Yesu lakalalilinga beshikwiyisha Milawo ya Mose ne Bafalisi \r (Maliko 12:40; Luka 11:39-42,44,52; 20:47) \p \v 13 “Malele kulinjamwe beshikwiyisha Milawo ya Mose, ne njamwe Bafalisi, bantu bandemi shibili! Mulacalanga cishinga pa menso abantu caku Bwami bwakwilu.Pakwinga mucinsheti nteti mukenglemo, neco mulashinkilishinga bantu balayandanga kwingilamo.” \p \f + Malele kulinjamwe beshikwiyisha milawo ya Mose nenjamwe Bafalisi, bantu ba ndemi shibili mukute kubebila bamukalubingi kubalyela buboni bwani bwabo pakubanyengelelela ne mipailo yenu itali itali.\f* \v 14 “Malele kulinjamwe beshikwiyisha Milawo ya Mose, ne njamwe Bafalisi, bantu bandemishibili! Mukute kubebila bamukalubingi, kubalyela buboni bwabo, pakubanyengelela ne mipailo yenu itali itali. Pacebo ico Lesa nakamomboloshe mwangofu.” \p \v 15 “Malele kulinjamwe beshikwiyisha Milawo ya Mose, ne njamwe Bafalisi, bantu bandemishibili! Mukute kwenda nyendo shingi pa lwenje ne pamutunta, kulangaula muntu umo kwambeti mu musandule abe shikwiya wenu. Nomba kayi mwa mucana, mukute kumusandula tunkanda tubili kuba welela Gehena, kupita amwe mobene.” \p \v 16 Malele kulinjamwe, batangunishi bashipilwa! Amwe mukute kwiyisheti, muntu alumbileti, pa Ng'anda ya Lesa, ciliya mulandu, nsombi na ulumbileti, pamali ali mu ng'anda ya Lesa, uyo welela kusunga kulumbila kwakendi. \v 17 Amwe bantu bapusa, kayi bashipilwa! Cinene nicipeyo, mali nambi Ng'anda ya Lesa iyo ikute kusandula mali kuba aswepa? \v 18 Kayi mukute kwambeti, Muntu alumbileti, panteme ya milumbo, ciliya mulandu, Nsombi na ulumbileti, pa cishikubengwa panteme, uyo welela kusunga kulumbila kwakendi. \v 19 Amwe bantu bashipilwa! Cinene nicipeyo, cisa cishikubengwa nambi nteme ya milumbo iyo ikute kusandula cishikubengwa kuba caswepa? \v 20 Neco, muntu alumbileti, panteme ya milumbo, ekwambeti lalumbilili kumo ne byonse bili panteme. \v 21 Alumbileti, pa Ng'anda ya Lesa, ekwambeti lalumbilili kumo ne Ng'andeyo pamo ne Lesa ukute kwikalamo. \v 22 Kayi Alumbileti, mbuli kwilu, lalumbili pa Cipuna ca Bwami bwa Lesa, kubikapo ne uyo wekala pa Cipuna. \p \v 23 “Malele kulinjamwe beshikwiyisha Milawo ya Mose, ne njamwe Bafalisi, bantu bandemi shibili! Mukute kubenga ca likumi ca tumbuto twanunkila, twakubika mucakulya, nsombi mukute kusula Milawo ya Lesa yancine ncine, mbuli kombolosha kwalulama ne nkumbo kayi ne kushomeka. Mwanga mwelela kwinseco, kutashiyapo nabimbi sobwe. \v 24 Amwe batangunishi bashipilwa, mukute kufunya shikanshi lawili momulanunga, nsombi mukute kumina munyama munene ukute kukwiweti ngamila.” \p \v 25 “Malele amwe beshikwiyisha Milawo ya Mose, ne njamwe Bafalisi, bantu bandemi shibili! Mukute kusuka kunsa kwa nkomeshi ne mbale, kakuli mukati mwesula bukuma ne kuliyanda. \v 26 Amwe Ba falisi bashipilwa, tangunani nanshi kusuka mukati munkomeshi ne mbale, mpweshi musuke kunsa.” \p \v 27 “Malele kulinjamwe beshikwiyisha Milawo ya Mose, ne njamwe Bafalisi, bantu bandemi shibili! Mulyeti manda ashibululwa ne laimu akute kuboneka cena kunsa, kakuli mukati mwesula mafupa abantu bafwa ne bintu bingi byabola. \v 28 Ne njamwe ncomubele pamenso abantu mukute kuboneketi mwalulama, kakuli mukati mwenu mwesula bundenga mano ne bintu byaipa.” \p \v 29 “Malele kuli njamwe beshikwiyisha Milawo ya Mose, ne njamwe Bafalisi, bantu bandemi shibili! Mukute kubamba cena manda abashinshimi bakulu kulu, ne kushibulula bibumbwanya bya bantu balulama. \v 30 Mukute kwambeti, ne twalikubako pacindi ncobalikubako bamashali betu bakulu kulu, nshinga ne twalabula kumantako lubasu pakushina basa bashinshimi. \v 31 Nomba mulalisungunga mobene, pakwinga mulasuminingeti, mobashikulu ba bantu abo balashina bashinshimi. \v 32 Ee, lino kamupwishani ncito njobalatatika bamashali benu bakulukulu.” \s Yesu lambilinga limo sha lombolosho lwabo \r (Luka 11:47-51) \p \v 33 “Mwenjoka amwe, bana bampili, ni mukayubeconi lombolosho lwa Gehena? \v 34 Lino kamunyumfwani! Ni nkamutumine bashinshimi, ne bantu bamano, ne beshikwiyisha. Nabambi ni mukabashine ne kubapopa pa nsanda, nabambi ni mukabakwapule bikoti mu manda enu akupaililamo, kayi ni mukabapenshe ne kubatandanya kufuma pamunshi umo ne umo. \v 35 Neco nimukacanike ne mulandu wabantu bonse balulama balashinwa pacishi capanshi, kufumina pakushinwa kwa Abele, muntu walulama, mpaka pa kushinwa kwa Sakaliya mwanendi Balakiya, uyo ngomwalashinina mu Ng'anda ya Lesa pakati pa nteme ya milumbo, ne Musena wa Swepeshesha. \v 36 Cakubinga ndamwambilingeti, lombolosho lulico nebintu byonse nibikenshike mu musemano uwu.” \s Yesu lalililinga Yelusalemu \r (Luka 13:34-35) \p \v 37 Ha! Obe Yelusalemu, Yelusalemu! Weshikushina bashinshimi, ne kupwaya mabwe bantu Lesa mbwalakutumininga. Ndayandanga kufukatila pamo banabobe tunkanda tungaye, mbuli nkuku ncekute kufukatila twana twayo mu mapepe akendi, nsombi obe ulakana! \v 38 Cakubinga kamubonani nomba, ng'anda yenu ineneyi nibe matongo. \v 39 Kayi ndamwambilishingeti,kufuma cindi cino nteti mukambonepo sobwe, mpaka cindi ncoti mukambeti, “Walelekwa uyo lesanga mu Lina lya enka bulyo walibela.” \c 24 \s Yesu lambanga sha kumwayiwa kwa Ng'anda ya Lesa \r (Maliko 13:1-2; Luka 21:5-6) \p \v 1 Yesu walapula mu Ng'anda ya Lesa,lino mpwalikuya beshikwiya bakendi balamulesha ncoyalebakwa mwabuya Ng'anda iyo. \v 2 Nomba Yesu walabambileti, “Ee mulabono ibi byonse, nomba cakubinga ndamwambilingeti, paliya libwe lyeti likashale palibwe linendi,lyeti likabule kupwayaulwa.” \s Makatasho ne mapensho \r (Maliko 13:3-13) \p \v 3 Lino Yesu mpwalekala panshi pa mulundu wa maolifi, beshikwiya bakendi balesa kulyendiye palubasu bonka ne kumwipusheti, “Kamutwambilako, inga ibi nibikenshike lilyoni? Kayi nicani ceshi cikenshikenga nceti tukaboneneko kwisa kwenu, kayi ne cakupwa kwacindici?” \p \v 4 Yesu walabakumbuleti, “Cenjelani, kamutakabepwa ne muntu uliyense sobwe. \v 5 Bantu bangi nibakese mulina lyakame! Kabambeti, ‘Klistu usa njame,’ Nibakabepe bantu bangi. \v 6 Nimukanyumfwe nkondo, kayi ne mbili shiyosha nkondo. Nomba amwe kamutaka yakamwa, Ee, ibi byela kwinshika, nsombi uku nteko kwambeti mapwililisho nawo alashiki kendi sobwe.” \v 7 “Pakwinga mishobo ya bantu nikabukilane, nabo bwami nibikalwanenga ne bwami. Nikukabe nsala, ne bikunkumo bishikutenkanya inshi mu misena ingi, \v 8 Nomba ibi byonse nicitatikowa ca mapensho.” \p \v 9 “Bantu nibakamusunge ne kumupensha kayi ne kumushina. Bantu bamishobo yonse nibakamupele pacebo ca Lina lyakame. \v 10 Bantu bangi pacindico nibakaleke kushoma, nibakatatike kupelana ne kulishana pamukowa wabo bene. \v 11 Nikukaboneke bashinshimi bandemishibili beti bakabepe bantu bangi. \v 12 Pacebo cakufula kwabintu byaipa, lusuno lwabantu bangi nilukacepe. \v 13 Nsombi uyo eshakalimbikile mpaka kumapwililisho, endiyeti akapuluke. \v 14 Nomba Mulumbe Waina uwu wa Bwami bwa Lesa nukakambaukwe pacishi capanshi conse, kwambeti, ube bukamboni kubantu ba mishobo yonse, popelapo mapwililisho nakashike.” \s Cintu cishikusesemya kayi cishikononga \r (Maliko 13:14-23; Luka 21:20-24) \p \v 15 “Mwakabona cintu cishikusesemya cishikononga, calambwa ne Danyele mushinshimi, balacimaniki pa musena waswepa.” Obe ulabelengenga unyumfwishishe cena. \v 16 Abo bali mu Yudeya bela kufwambila kumilundu. \v 17 Uyo uli pelu pa ng'anda yakendi kataseluka kuya kwingila mu ng'anda eti amantemo bibya byakendi. \v 18 Uyo uli kumabala, kataya kumunshi kuya kumanta cakufwala cakunsa. \v 19 “Malele ku batukashi beti bakabenga ne mabunda, kayi ne batukashi beti bakayamwishenga bana mumasubayo. \v 20 Pailani kwambeti cindi cakufwamba kacitakaba cindi camupewo, nambi pa busuba bwa Sabata sobwe. \v 21 Pakwinga mapensho ayosha eti akaboneke mu masubayo, nkanabonekapo kufuma mpocalalengelwa cishi capanshi mpaka lelo, kayi nteti akabonekepo sobwe. \v 22 Nomba masubayo nalabula kufumfwipishiwa, nshinga ne palakabulu muntu nabaumo shikupuluka. Nsombi Lesa nakafumfwipishiwe masubayo pacebo cabantu mbwalasala.” \p \v 23 “Cindico na muntu akamwambileti, ‘Klistu ulikuno!’ Nambi ‘uli uko!’ Kamutakamushoma sobwe. \v 24 Pakwinga nikukaboneke baklistu ne bashinshimi bangi bandemishibili, beti bakambengeti, Kamubonani ‘Njame Klistu,’ Nambi kwambeti ‘njame mushinshimi,’ Abo bantu nibakensenga bintu byangofu, bishikukankamanisha, kwambeti babepe uliyense na kacikonsheka nambi basalwa ba Lesa.” \v 25 Kamunyumfwani, ame ndamwambilili limo. \p \v 26 “Ecebo cakendi, bantu bakamwambilangeti, ‘Kamubonani Klistu ulikucinyika,’ Kamutakayako sobwe, nambi bakambeti, ‘uli mu ng'anda,’ Kamutakashoma sobwe. \v 27 Kwisa kwa Mwana Muntu nikukabeti kubyasha kwa lulabo ulo lukute kubyasha kufuma kucwe mpaka ku mbonshi.” \p \v 28 Walambeti, “kulikonse kuli mutunta wanyama yafwa, makubi nkwakute kubungana.” \s Kwisa kwa Mwana Muntu \r (Maliko 13:24-27; Luka 21:25-28) \p \v 29 “Panyuma pakendi mapensho akapwa mu masubayo, lisuba nilikashipe mbi, nawo mwenshi nukacileke kubala, nyenyenshi nishikalake kufuma ku makumbi, kayi ngofu sha mu mulengalenga nishikatenkane. \v 30 Popelapo citondesho cakwisa kwa Mwana Muntu, nicikaboneke kwilu. Bantu bapacishi capanshi pano, ni bakatatike kulila, nibakabone Mwana Muntu kesa mu makumbi akwilu ne ngofu ne bulemeneno buyosha. \v 31 Tolompita yangofu nikalile, popelapo nendi nakatume bangelo bakendi ku mbasu shonse shapacishi capanshi, kuya kubunganya basalwa bakendi. Kufuma kumapwililisho acishi, kushika kumapwililisho acishi.” \s Lwiyo ku citondo ca mukuyu, \r (Maliko 13:28-31; Luka 21:29-33) \p \v 32 “Kamulangani kucitondo ca mukuyu kwambeti mwiyeko ciyo. Mwabona misampi yakendi ne matewu atatika kusonsa, mukute kwinshibeti, mainsa alipepi. \v 33 Ne njamwe mwakatatika kubona bintu ibi mbyondambanga, mukenshibeti Mwana Muntu ulipepi, cakubinga uli pa cishinga. \v 34 Kamwinshibani kwambeti bintu ibi nibikenshike bantu bamusemano uno kabata bapwa bonse. \v 35 Kwilu ne cishi capanshi nibikapwe, nomba maswi akame nteti akapwe.” \s Paliya ubwishi busuba ne cindi \p \v 36 “Nambi kubeconi, paliya ubwishi busuba ne cindi, nambi bangelo bakwilu nkabacishipo, ne njame Ndemwana nkandicishipo sowe, nsombi Bata bonka ebaci shi. \v 37 Kwisa kwa Mwana Muntu nikukabeti ncokwalikuba mucindi ca Nowa. \v 38 Mu masubayo, muyoba wa mfula ya cilobe kautana ushika, bantu balikulya ne kunwa, bali kweba ne kwebwa, mpaka busuba mbwalengila Nowa mubwato. \v 39 Paliya ncobalikwinshiba sobwe, mpaka muyoba wamfula yacilobe yalesa kubashina bonse. Encoti cikabe pakwisa kwa Mwana Muntu. \v 40 Pacindi copeleco bantu babili nibakacanike mulibala, umo nakamantwe, naumbi nakashale. \v 41 Batukashi babili nibakacanike kabapela bunga ne mwampelo, umo nakamantwe, naumbi nakashale.” \p \v 42 “Ne njamwe kamubani mwalibambila cindi conse, pakwinga nkamubwinshipo busuba mboti akese Mwami wenu. \v 43 Nomba kamwishibaneti, mwine ng'anda nakute kwinshiba kwambeti nicindi cini camashiku ncalesanga kabwalala, nshinga nakute kalebe, kwambeti kabwalala katesa aibe mung'anda. \v 44 Neco, kamubani balibambila, pakwinga Mwana Muntu nakese pacindi ncomwabula kwingashila.” \s Musebenshi washomwa, newabula kushomwa \r (Luka 12:41-48) \p \v 45 “Inga niyani, musebenshi washomwa, kayi ukute mano? Uyo ngwalapa ncito Mwami wakendi yakwendelesha cena, ne kubapa cakulya basebenshi banendi pacindi celela? \v 46 Walelekwa musebeshuyo, na kamucane Mwami wakendi kasebensa cena. \v 47 Cakubinga ndamwambilishingeti, Mwami wakendi nakamupe ncito yakwendelesha byonse bintu mbyakute.” \v 48 “Nsombi na ni musebenshi waipa, nendi nakayeyeti, ‘Mwami wakame lacelwa cindi citali’ \v 49 Neco nakatatike kubauma basebenshi banendi, kulya ne kunwa pamo ne bacakolwa. \v 50 Pabusuba ne cindi ncabula kwingashila, Mwami wakendi nakashike sokoloku! \v 51 Neco Mwami wakendi na kamutimbaule, ne kumuwala uko kuli bantu bandemi shibili. Kopeloko eti kubenga kulila ne kukokota meno.” \c 25 \s Mukoshanyo wabalindu likumi \p \v 1 “Pacindico Bwami bwakwilu nibukabeti calenshika ku balindu likumi, balamanta malampi abo ne kumucinsha shibwinga. \v 2 Basanu balikuba bapusa kayi nabambi basanu balikuba bacenjela. \v 3 Basa basanu bapusa, balamanta malampi abo kwakubula kumantako mafuta apalubasu. \v 4 Basa bacenjela basanu, balo balamantilila mafuta apalubasu munsupa shabo akuya kwisusha malampi. \v 5 Nomba shibwinga usa walacelwa, neco bonse balatatika kushinshila, balona tulo.” \p \v 6 “Pakati pamashiku, kwalanyumfwika maswi abantu balikubilikisheti, ‘Shibwinga uyo lesanga! Pulani mwenga mumutambule!’ \v 7 Lino balindu basa likumi balapunduka, ne kutatika kubamba cena malampi abo. \v 8 Basa basanu bapusa, balatatika kusenga mafuta ku banabo bacenjela, ‘Kamutupako mafuta, malampi etu alashimikinga.’ \v 9 Lino basa bacenjela balakumbuleti, ‘Bacu! Mulayandanga ne njafwe mafuta atupwile twamuyabilako, amwe kamuyani mule mafuta kuli beshikulisha.’ \v 10 Pacindi cindi ncobalafumapo kuya kula mafuta, nendi shibwinga walashika. Basa balindu basanu balikuba balibambila, balengila pamo mu ng'anda ya malyalya abwinga, ne cisasa calacalwa. \p \v 11 “Panyuma pakendi balindu basanu bapusa basa balesa, balambeti, ‘Nkambo! Nkambo! kamutucalwilako.’ \v 12 Nomba shibwinga walakumbuleti, ‘Kumwambila cakubinga, nkandimwishipo sobwe.’ ” \p \v 13 Yesu pakupwililisha walambeti, “Amwe kamubani balibambila, pakwinga nkamubwishi busuba, nambi ola lyakwisa kwakendi.” \s Mukoshanyo wa basebenshi batatu \r (Luka 19:11-27) \p \v 14 “Bwami bwakwilu tubwelanike cisa, muntu naumbi walaya pabulwendo. Katananyamuka walakuwa basebenshi bakendi, ne kubashiyila ngofu shakwendelesha buboni bwakendi. \v 15 Walapa uliyense mbuli ncelela kukonsha, naumbi walamupa mali amukuba myanda makumi asanu, naumbi myanda makumi abili kayi naumbi myanda likumi. Nendi walafumapo. \v 16 Musebenshi usa walapewa mali myanda makumi asanu, walacaninapo kayi mali apelu akwana myanda makumi asanu. \v 17 Nendi usa walapewa mali myanda makumi abili, walacaninapo kayi mali apelu akwana myanda makumi abili. \v 18 Nomba usa walapewa mali myanda likumi, walemba cisengu ne kwafumbika mali asa ngalapewa ne mwami wakendi.” \p \v 19 Mpopalapita cindi citali, mwami usa walabwela, walabakuwa basebenshi bakendi bonse, kwambeti bamwambile mobalasebenseshela mali asa. \v 20 Usa musebenshi walapewa mali myanda makumi asanu, walaletelapo kayi mali ali myanda makumi asanu, ne kwambeti “Mwami ‘pamali asa ngomwalampa ndacaninapo kayi mali akwana myanda makumi asanu.’ \v 21 Mwami wakendi walamwambileti, wensa cena, njobe musebenshi waina washomeka, lino pacebo cakuba washomeka pabintu bing'ana, nindikupe lino ncito yakwendelesha bintu bingi. Kwesa usamwe pamo nenjame ndemwami wakobe. \v 22 Nendi musebenshi usa walapewa mali akwana myanda makumi abili, walaletelapo mali ali myanda makumi abili ne kwambeti, mwami pamali asa ngomwalampa ndacaninapo kayi mali akwana myanda makumi abili. \v 23 Mwami wakendi walamwambileti, ‘Wensa cena, njobe musebenshi waina washomeka, lino pacebo cakuba washomeka pabintu bing'ana, nindikupe ncito yakwendelesha bintu bingi. Kwesa usamwe pamo nenjame ndemwami wakobe.’ \p \v 24 “Nendi musebebenshi walapewa mali myanda likumi, walambeti, ‘Nkambo ndacishibangeti mwaipa moyo, mukute kutebula nkomwabula kubyala, ne kuyobolola nkomwabula kumwaya mbuto. \v 25 Neco ndatinanga, encondalafumbikila mucisengu mali enu, nomba ntawa mali enu.’ \v 26 Mwami wakendi usa walamwambileti, njobe musebenshi waipa, kayi mutolo. Anu wacishibangeti, nkute kutebula nkondalabula kubyala ne kuyobolola nkondalabula kumwaya mbuto. \v 27 Neco wanga welela kuya kwibikisha ku banki kwambeti mpondesa ne ndatambulu mali ne bwili. \v 28 Lino mulamuneni awo mali, mupe uyo ukute mali myanda makumi mwanda. \v 29 Ecebo cakendi uliyense ukuteko cintu, nibaka mubikilepo nabimbi, neco nakabe ne bintu bingi. Nomba uyo wabulapo cintu, nibaka mulamune nakaba kantu nkakute. \v 30 Musebenshi uyu waipa wabula ncito, muwaleni kunsa mu mushinshe, uko eti kukabenga kulila ne kukokota meno.” \s Lombolosho lwakupwililisha \p \v 31 “Cindi Mwana Muntu akesanga kali Mwami, pamo ne bangelo bonse, nakekale pa cipuna cabwami cakendi ca Bulemeneno. \v 32 Nakabunganye bantu bamishobo yonse pantangu pakendi. Nakapansanyenga bantu mbuli mwembeshi ncakute kupansanya mbelele ne mpongo. \v 33 Mbelele nakashibikenga kucikasa cakendi ca kululyo, mpongo kucikasa cakendi ca kucipiko. \v 34 Neco, Mwami nakambile abo bali kucikasa cakululyo, ‘Kamwisani kuno amwe mwalelekwa ne Bata! Kamwingilani mu Bwami mbwalamubambila kufuma pakulengwa kwacishi capanshi.’ \v 35 Pakwinga ndalanyumfwa nsala mwalampa cakulya. Ndalanyumfwa nyotwa, mwalampa menshi akunwa. Ndalikuba mwensu, mwalantambula kung'anda kwenu. \v 36 Ndalikuba matakosha, mwalamfwalika. ndalakolwa mwalanyamfwilisha. Ndalikuba mujele, mwalesa kumbona.” \p \v 37 “Popelapo balulama nibakepusheti, ‘Nkambo twalamubona kupeyo kamunyumfwa nsala, afwe ne kumupa cakulya nambi kamunyumfwa nyotwa, afwe ne kumupa menshi akunwa. \v 38 Twalamubona lilyoni kamuli bensu, afwe ne kumutambula kumanda etu, nambi kamuli matakosha, afwe ne kumufwalika? \v 39 Ni lilyoni mpotwalanyumfwapo eti mulakolwanga, nambi eti muli mujele, afwe ne kwisa kumubona? \v 40 Mwami na kabakumbuleti “Cakubinga ndamwambilishingeti, mpomwalikwinshila ibi kubanse bakame babula ncobabelepo, mwalikwinshila ame ndepele.” \p \v 41 Panyuma pakendi Mwami nakambile bali kucikasa cakucipiko, “Kamufumapa, amwe bashinganwa! Kamuyani kumulilo utapu uyo Lesa ngwabambila Muyungaushi ne bangelo bakendi baipa abo balapandukila Lesa! \v 42 Ndalikunyumfwa nsala, muliya kumpa cakulya. Ndalikunyumfwa nyotwa, muliya kumpa menshi akunwa. \v 43 Ndalikuba mwensu muliya kuntambula kumanda enu, ndalikuba matakosha, muliya kumfwalika. Ndalikukolwa, kayi ndalikuba mujele, muliya kwisa kunyamfwilisha.” \p \v 44 Balo ni bakambeti, “Nkambo, Inga nililyoni mpotwalamubona kamumfwa nsala, nambi kamunyumfwa nyotwa, nambi kamuli matakosha. Twalanyumfwapo lilyoni eti mulakolwanga, nambi eti muli mujele afwe twalakana kumunyamfwilisha? \v 45 Nendi Mwami nakabakumbuleti, ‘Cakubinga ndamwambilishingeti, pacindi ncomwalikukana kunyamfwa banse bame babula ncobabelepo, mwalikukana kunyamfwa ame.’ \v 46 Popelapo nibakenga cisubula citapu, balo balulama kabaya kubuyumi bwamuyayaya.” \c 26 \s Balapangananga kushina Yesu \r (Maliko 14:1-2; Luka 22:1-2; Yohane 11:45-53) \p \v 1 Yesu mpwalapwisha kubeyisha makani awa, walabambila beshikwiya bakendi eti, \v 2 “Mucinshi cena kwambeti papita masuba abili, kusekelela kwa Pasika nikutatike, neco Mwana Muntu nakatwalwe kuya kupopwa.” \p \v 3 Pacindi copeleco, bamakulene beshimilumbo, ne bamakulene Baciyuda, balabungana mu ng'anda ya Mukulene wa Beshimilumbo bonse, lina lyakendi Kayafa. \v 4 Balikupangana mobelela kumwikatila Yesu kwakubula nabambi kwinshiba ne kumushina. \v 5 Nsombi balikwambeti, “Nkatwelela kumwikata mumasuba akusekelela Pasika sobwe, pakwinga ngapaba minyungwe pakati pabantu.” \s Mutukashi lananikinga mafuta Yesu ku Betaniya \r (Maliko 14:3-9; Yohane 12:1-8) \p \v 6 Yesu mpwalikuba ku Betaniya, mu ng'anda ya Shimoni shimankuntu. \v 7 Nomba mpobalikulya patebulu, palashika mutukashi walikuba wamanta nsupa mwalikuba mafuta anunkila amulo wadula, walatatika kwitila mafutawo pamutwi wa Yesu. \v 8 Nomba beshikwiya bakendi mpobalaboneco, balepilwa kwine, ne kwambeti, “Inga nikwataila cani cisa mafuta pabulyo.” \v 9 “Mafutawa ayandikanga kwaulisha mali angi, ne kunyamfwalishako bantu bapenshi.” \p \v 10 Yesu pakwinshiba byonse mbyobalikwamba, walabepusheti, “Mulamupenshelenga cani mutukashi uyu? Ici ncalenshili ame caina.” \v 11 “Nimukutenga bantu bapenshi cindi conse, nsombi nteti munkutenga cindi conse sobwe, \v 12 nendi letili mafutawa pamubili pakame, ‘lananikili limo kantana mbikwa mu manda.’ \v 13 Cakubinga ndamwambilishingeti, kulikonse uko bantu nkweshi bakakambaukenga Mulumbe uwu Waina pacishi conse, naco ici ncalenshi ni bakacambenga, kwambeti bantu bakanukilenga ponga.” \s Yudasi lapangananga ne bamakulene ba Bayuda, \r (Maliko 14:10-11; Luka 22:3-6) \p \v 14 Panyuma pakendi umo wabeshikwiya likumi ne babili, Yuda Sikalyote walaya kuli ba makulene beshimilumbo. \v 15 Ne kuya kubepusheti, “Inga nimumpe cani ndamulisha Yesu kuli njamwe?” Naboyo popelapo balabelenga mali a silifa makumi atatu ne kumupa. \v 16 Kufuma cindico, Yuda Sikalyote, walatatika kulangaula cindi celela ca kumwikatilapo Yesu. \s Yesu ne beshikwiya bakendi balalinga Pasika, \r (Maliko 14:12-21; Luka 22:7-13,21-23; Yohane 13:21-30) \p \v 17 Pabusuba bwakutanguna bwakusekelela masuba ashinkwa wabula cishifufumusha, beshikwiya bakendi balesa kuli Yesu ne kumwipusheti, “Twenga kupeyo kuya kumubambila musena wa kulyelako Pasika?” \v 18 Yesu walabambileti, “Kamuyani mu munshi uwu kumuntu wakuti wakuti, muye mwambeti, cindi cabo Bashikwiyisha cilipepi, balayandanga kwisa kulyela Pasika pamo ne beshikwiya babo kwenu.” \v 19 Basa beshikwiya balensa mbuli Yesu ncalabambila, balabamba Pasika. \p \v 20 Mansailo mpokwalashipuluka, Yesu ne beshikwiya bakendi likumi ne babili balekala patebulu ne kutatika kulya. \v 21 Kabacilya, Yesu walabambileti, “Cakubinga ndamwambilishingeti, umo pali njamwe langulishinga kubalwani bakame.” \v 22 Beshikwiya balanyumfwa nsoni, neco, balatatika kumwipusha Yesu, umo ne umo Nkambo, sena njame? \v 23 Yesu walabakumbuleti, “Umo pali njamwe, uyo walyanga pamo nenjame mumbale iyi, epeloyo elangulishinga. \v 24 ‘Mwana Muntu nafwe nditu, mbuli Mabala ncalambanga,’ Nomba ukute malele muntu laulishinga Mwana Muntu, ne calabako cena nalabula kusemwapo muntuyo.” \v 25 Yuda Sikalyote, usa walamulisha, walepusheti, “Bashikwiyisha, cakubinga nkandela kuba ame ngomulambanga ayi?” Yesu walamukumbuleti, “Ulamba omwine.” \s Cakulya camansailo ca Yesu \r (Maliko 14:22-26; Luka 22:14-20; 1 Bakolinto 11:23-25) \p \v 26 Cindi ncobalikulya, Yesu walamanta shinkwa walapaila ne kulumba Lesa, walakomona komona, walayabila beshikwiya, ne kwambeti, “Mantani, kamulyani, uwu emubili wakame.” \v 27 Kayi walamanta nkomeshi yesula waini, walalumba Lesa, ne kubapa beshikwiya basa, nekubambileti, “Kamunwa mwense. \v 28 Iyi emilopa yakame yacipangano iletikilinga bantu bangi kwambeti, balekelelwe bwipishi bwabo. \v 29 Cakubinga, nteti nkanwepo waini umbi, mpaka busuba mbweshi nkanwe waini walinolino pamo ne njamwe mu Bwami bwa Bata.” \p \v 30 Panyuma pakwimbila lwimbo lwakutembaula Lesa, bonse balapula, balaya ku mulundu wa maolifi. \s Yesu lambilingalimo eti Petulo nakamukane \r (Maliko 14:27-31; Luka 22:31-34; Yohane 13:36-38) \p \v 31 Yesu walabambila beshikwiya bakendi kwambeti, “Lelo mashiku mwense nimunkane ne kunshiya ndenka, pakwinga kwalembweti, ‘Ninkashine mwembeshi, kayi litanga lya mbelele nilikapalangane,’ \v 32 Nomba ndakapundushiwa kubafu, njameti nkatangune kuya ku Galileya.” \v 33 Nomba Petulo walambeti, “Nambi bonse bamukane ne kumushiya, ame ndenka nteti ndimukanepo pimbi.” \v 34 Apo Yesu walamwambila Petulo, “Cakubinga ndakwambilishingeti, lyopele lelo mashiku, kombwe katanalila, obe nunkane tunkanda tutatu, kwambeti nkonjishipo sobwe.” \v 35 Nomba Petulo walambeti, “Nambi cambweti mfwe pamo nenjamwe nteti nkamukanepo sobwe.” Nabo beshikwiya bonse balamba cimo cimo. \s Mupailo wa Yesu ku Getisemani \r (Maliko 14:32-42; Luka 22:39-46) \p \v 36 Yesu ne beshikwiya bakendi balaya kumusena walikukwiweti, Getisemani, uko nkwalakabambileti, “Kamwikalani pano, ame ndenga uko kuya kupaila.” \v 37 Walamantako Petulo, ne banabendi Sebedayo babili, Yesu walongumana, ne kupenga mumoyo. \v 38 Walabambileti, “Mumoyo wakame muli bulanda bunene bwakufwa nabo. Kwamwikalani pano, nomba kamucetukani.” \v 39 Yesu walaya pantangu ntamwa pang'ana, walawa kali wakotamika cinso cakendi panshi ne kutatika kupaila,walambeti, “Ta, na kacikonsheka, mufunye nkomeshi yamapensho iyi. Nsombi kakutaba kuyanda kwakame sobwe, nsombi kube kuyanda kwenu.” \p \v 40 Mpwalambeco, Yesu walabwelela kwalikuba beshikwiya basa, walabacana kabali bona tulo, neco walamwipusha Petulo, “Inga mulalilwaconi kupembelela pamo ne njame kwa kacindi kang'anowa. \v 41 Kumucetukani kayi kamupailani kwambeti kamutawila mu masunko. Walo moyo ulayandishishinga, nsombi mubili ulalefuku.” \p \v 42 Kayi Yesu walabashiya nekuya kankanda katubili kuya kupaila kambeti, “Ta, na nkomeshi ya mapensho iyi, nkayelela kumpitilila mpaka nwamo, naco caina, kuyanda kwinshike.” \v 43 Mpwalabwelako kayi walabacana kabali bona tulo, pakwinga bikope byabo byalalema ne tulo. \p \v 44 Kayi Yesu walabashiya walaya kupaila katunkanda tutatu, kamba maswi amo amo. \v 45 Panyuma pakendi, walesa kuli beshikwiya bakendi basa ne kwambeti, “Ne lino mucili monatulo, ne kupumwina ‘Cindi cilashiki,’ Mwana Muntu nabikwe mu makasa abantu baipa.” \v 46 “Pundukani! Tiyeni! Nte uyu shikungulisha lashiki!” \s Balamwikatanga Yesu \r (Maliko 14:43-50; Luka 22:47-53; Yohane 18:3-12) \p \v 47 Yesu kacamba, Yuda Sikalyote, umo wa beshikwiya likumi ne babili walashika ne likoto lyabantu kabali bamanta bibeshi ne mingwala. Bamakulene beshimilumbo, ne bamakulene ba Bayuda ebalabatuma aba bantu. \v 48 Shikumulisha wali kalilabambili kendi cishibisho, kwambeti, “Uyo ngweshi nshonshonte, endiye ngomulayandanga, mumwikate!” \v 49 Yuda Sikalyote walalulama palikuba Yesu ne kwambeti, Mitende Bashikwiyisha! Mpwalambeco walamushonshonta. \v 50 Yesu walamwambileti, “Obe ndo fwambana kwinsa ncoleshili.” Popelapo basa bantu Yesu balamutanya ne kumusunga. \v 51 Nomba kamubonani! umo walikuba pamo ne Yesu walapulisha cibeshi, ne kumutimbula litwi musebenshi wa Shimilumbo mukulene. \v 52 Nomba Yesu walamwambileti, “Bwesha cibeshico mucikwama, pakwinga bonse balasebenseshenga bibeshi, nibakafwe ku bibeshi,” \v 53 Sena ulayeyengeti nkandelela kukuwa ne kusenga Bata, balo pacindi copele cino ngabantumina bangelo bankondo bapita makoto likumi ne abili. \v 54 Na ame nyinseco, ngabinshikeconi byalambwa mu Mabala kwambeti byelela kwinshika. \v 55 Popelapo, bantu basa Yesu walabepusheti, “Nipacebo cini mulaletelele bibeshi ne mingwala, pakunjikata eti njame kapondo? Masuba onse ndekalanga nenu mu Ng'anda ya Lesa kanjiyisha.” \v 56 “Nomba ibi byonse bilenshiki kwambeti mbyobalalemba bashinshimi mu Mabala bikwanilishiwe.” Popelapo beshikwiya bakendi bonse balafwamba, ne kumushiya Yesu enka. \s Yesu labonekelenga ku Nkuta inene yaba Yuda \r (Maliko 14:53-65; Luka 22:54-55,63-71; Yohane 18:13-14,19-24) \p \v 57 Bantu basa mpobalamwikata Yesu, balamutwala ku ng'anda ya Kayafa Mukulene wa beshimilumbo bonse, uko nkobalabungana beshikwiyisha Milawo ya Mose, ne bamakulene ba Bayuda. \v 58 Petulo, walikakonka panyuma capataliko, mpaka walakengila mukati mulubuwa lwa ng'anda ya Mukulene wa beshimilumbo usa. Walengila mukati ne kuya kwikala pamo ne bamalonda baku Ng'anda ya Lesa, kwambeti abone ceti cinshike. \v 59 Beshimilumbo bamakulene, ne bonse bamu Nkuta inene ya Bayuda, bali kulangaula bakamboni bela kumubepeshela Yesu kwambeti bamushine. \v 60 Nikukabeti palesa bakamboni bangi bela kumubepeshela, nsombi baliya kucanapo bukamboni bwancinencine mbobalikulangaula. Kumapwililisho kwalesa bantu babili, \v 61 balambeti, “Muntuyu walikwambeti, ame ndelela kumwaya Ng'anda ya Lesa, ne kuyibaka kayi mu masuba atatu owa.” \p \v 62 Lino Mukulene wa beshimilumbo bonse walemana ne kumwipusha Yesu. “Sena uliya cakukumbulapo pa bintu ibi mbyobalakubepeshenga aba bantu?” \v 63 Nomba Yesu nendi walamwenowa tonto. Kayi Mukulene wa beshimilumbo bonse usa walambila Yesu, “Ndakwambilinga mu Lina lya Lesa muyumi, kwambeti winse kulumbila pakwamba na njobe Klistu, Mwanendi Lesa.” \v 64 Yesu walamukumbuleti, “Mulamba mobene, nsombi ndamwambilishingeti, ‘kufuma cino cindi nimukabone Mwana Muntu kaliwekala kucikasa calulyo ca Lesa wangofu shonse,’ Nimukamubone kesa mwilu mumakumbi.” \v 65 Mukulene wa beshimilumbobonse walatwamuna munganjo wakendi kulesha bukalu ne kwambeti, “Uku ni kumunyansha Lesa ‘Sena paciyandika bakamboni nabambi’ Mulalinyumfwili mobene ncalamunyansha Lesa.” \v 66 “Neco mulayeyengapongeconi?” Balo balakumbuleti, “Lacaniki ne mulandu, welela kushinwa!” \p \v 67 Popelapo balatatika kumusankila mata kumenso ne kumuma mpaka, nabambi balatatika kumuma makofi, \v 68 kabambeti, “Obe Klistu, Kolotela, inga lakumu niyani?” \s Petulo lakananga Yesu \r (Maliko 14:66-72; Luka 22:56-62; Yohane 18:15-18,25-27) \p \v 69 Petulo walakekala mulubuwa kunsa kwa ng'anda. Mutukashi musebenshi wa Mukulene wa beshimilumbo walesa kulyendiye ne kwambeti, “Ne njamwe mwalikwenda pamo ne Yesuyu waku Galileya.” \v 70 Nsombi nendi walakana pamenso abantu bonse, walambeti, “Ncolambanga ame nkandicishipo sobwe!” \v 71 Petulo mpwalikupula kaya pacishinga, kayi mutukashi naumbi musebenshi walamubona, walatatika kwambila nabambi balikubapo. “Uyu muntu walikuba pamo ne Yesu waku Nasaleti.” \v 72 Petulo walakana, cakwinsa kulumbileti, “Cakubinga ame nkandimwishipo muntuyo.” \v 73 Mpopalapitako kacindi kang'ana, bantu balikubapo balamwambila Petulo, “Kwelana ne ntaka ya ng'ambilo yakobe tuleshibinga kwambeti ne njobe owa mulikoto ili.” \v 74 Apo Petulo walensa kulumbileti, “Lesa anshingane ne kumpa cisubulo, na ndambanga bwepeshi, ame muntuyu nkandimwishipo sobwe.” Cindi copeleco kombwe walalila. \v 75 Petulo walanuka maswi ngalamwambila Yesu akwambeti, “Kombwe katanalila nukankane tunkanda tutatu kwambeti nkonjishipo sobwe.” Popelapo Petulo walapula kayakulila ne kushinshimuka. \c 27 \s Balamutwalanga Yesu kuli Pilato \r (Maliko 15:1; Luka 23:1-2; Yohane 18:28-32) \p \v 1 Mpobwalaca mumene, beshimilumbo bonse, ne bamakulene Baciyuda balapangana kayi sha kumushina Yesu. \v 2 Balamusunga ne kumutwala kuli Pilato Mwendeleshi wa Ciloma. \s Lufu lwa Yuda Sikalyote Yohane 18:39 mpaka 19:16 \p \v 3 Yuda, usa walaulisha Yesu mpwalaboneti mulandu ulaba wakumushina Yesu, walalisenda mwine, neco walababweshela bamakulene beshimilumbo, ne bamakulene Baciyuda, mali asa akwana makumi atatu a silifa. \v 4 Walambeti, “Ndepisha kulisha muntu wabula mulandu kwambeti ayafwe.” Nomba balo balambeti, “Ulayandanga twinseconi? Awo nimakani akobe omwine.” \v 5 Yuda walamanta mali ne kuya kwawala mu Ng'anda ya Lesa, kufumapo wakalisungilila. \p \v 6 Basa bamakulene beshimilumbo balabwesa mali, ne kwambeti, “Milawo yetu nkayasuminisha kwabika mali awa mu kabokoshi nkotukute kubikamo mali muno mu Ng'anda ya Lesa, pakwinga ni mali amilopa.” \v 7 Neco balapanganeti mali awa baule libala lya mubumbi wanongo, kwambeti kube kunamaumbwe abensu. \v 8 Ecebo cakendi libala ilyo mpaka lelo likute kukwiweti libala lya milopa. \p \v 9 Neco, kwalikuba kukwanilisha calamba mushinshimi Yelemiya uyo walambeti, \q “balamanta asa mali makumi atatu amukuba, \q mulo bana Baislayeli ngobalapangana palyendiye \q \v 10 balaula libala lya mubumbi wanongo, mbuli Lesa ncalang'ambila.” \s Pilato lepushunga Yesu mipusho \r (Maliko 15:2-5; Luka 23:3-5; Yohane 18:33-38) \p \v 11 Lino Yesu walemana pamenso pa Pilato Mwendeleshi, uyo walamwipusheti, “Sena njobe Mwami wa Bayuda?” Yesu walakumbuleti, “Mulamba mobene.” \v 12 Nomba mpobali kumubepesha bamakulene beshimilumbo, ne bamakulene Baciyuda, Yesu nkali kubakumbulapo sobwe. \v 13 Pilato mpwalaboneco, walamwipusha Yesu, “Sena nkolabinyumfunga mbyobala kubepeshenga?” \v 14 Yesu uliya kumukumbula. Neco Pilato walakankamana kwine. \s Pilato lapingulungeti Yesu afwe \r (Maliko 15:6-15; Luka 23:13-25) \p \v 15 Pacindi cakusekelela Pasika, Mwendeleshi Pilato, walikukute cinga cakusungulula kaili umo, uyo bantu ngobalayandanga. \v 16 Kwalikuba kaili umo pacindico wayampuyo, walikuwiweti Balaba. \v 17 Mpobalabungana, Pilato walabepusheti, “Inga mulayandanga upeyo ngoti nsungulule, ‘Balaba,’ Nambi Yesu, lakwiwangeti Klistu?” \v 18 Walambeco pakwinga walikwinshiba kwambeti, bantu balamuleta Yesu kulyendiye cebo ca minyono yabo. \p \v 19 Pilato kacili wekala pa cipuna cakomboloshela milandu, mukashendi walamutumina maswi, walambeti, “Kamutengililapo pankani ya muntuyo walulama, ame lelo mashiku ndapenge ne maloto pacebo ca muntuyo.” \p \v 20 Bamakulene beshimilumbo, ne bamakulene Baciyuda, balatatika kuyungaula bantu kwambeti, basenge Pilato asungulule Balaba, ne kwambeti Yesu afwe. \v 21 Lino Pilato walabepusheti, “Pa bantu babili aba mulayandanga ndimusungulwilepo upeyo?” Balo balambeti, “Balaba!” \v 22 Kayi Pilato walabepusheti, “Inga lino uyu Yesu, lakwiwangeti, Klistu ndimwinseconi?” Bantu bonse balambeti, “Mupopeni!” \v 23 Kayi Pilato, walabepusheti, “Inga ukute mulandu cini?” Bantu basa balapitilisha kubilikisheti, “Mupopeni!” \v 24 Lino Pilato mpwalaboneti bantu ngabatatika mipyopyongano, na upitilisha kwambapo, walamanta menshi, walasamba kumakasa pamenso pabantu bonse. Walambeti, “Ame ndiya mulandu wa lufu lwa muntuyu. Mulandu niwenu mobene.” \v 25 Basa bantu bonse pamo balambeti, “Mulandu walufulo ube pamitwi yetu ne ya bana betu.” \v 26 Popelapo Pilato walabasungulwila Balaba, ne kumukwapula Yesu, panyuma pakendi balamutwala kuya kumupopa palusanda. \s Bashilikali balapenshenga Yesu \r (Maliko 15:16-20; Yohane 19:2-3) \p \v 27 Popelapo bashilikali ba Mwendeleshi Pilato, balamumanta Yesu, nekuya nendi mulubuwa lwang'anda ya Pilato. Umo mobalabunganya bashilikali banabo ne kumushunguluka Yesu. \v 28 Balamufulula byakufwala byakendi, ne kumufwalika mwinjila ufubeluka. \v 29 Balapomba munshini wamyunga ne kumufwalika kumutwi, kayi balamwikatisha nkoli ya litete kucikasa cakululyo, balatatika kumusuntamina kwakumuwela, ne kumufukanya mwalisongwe, kabambeti, “Mitende Mwami wa Bayuda.” \v 30 Balamusankila mata, balamanta nkoli yalitete ne kumuma nayo mu mutwi. \v 31 Mpobalacileka kumufukanya mwalisongwe, balamufulula mwinjila ufubeluka usa, ne kumufwalika mwinjila wakendi. Panyuma pakendi balamumanta kuya kumupopa. \s Yesu lapopwanga palusanda \r (Maliko 15:21-32; Luka 23:26-43; Yohane 19:17-27) \p \v 32 Cindi ncobalikufuma mu munshi umo, balakumanya muntu, lina lyakendi, Shimoni waku Kulene. Bashilikali balamukakatisha kunyamuna lusanda lwa Yesu. \v 33 Balashika pamusena walikukwiweti, Gologota, ekwambeti musena wacifupa camutwi. \v 34 Uko nkobalamupa Yesu, waini wasankanishiwako ne ntulukishi, kwambeti anwe. Nomba mpwalasupitamo, walakana kunwa. \p \v 35 Yesu mpobalamupopa pa lusanda, balauma nsolo kwambeti baboneti nibani beti bayabane byakufwala byakendi, \v 36 Panyuma pakendi balekala panshi kabamupembelela. \v 37 Pelu pamutwi wakendi Yesu, balalembapo mulandu ngobalamushinina, balalembeti, “Uyu e Yesu Mwami wa Bayuda.” \v 38 Kayi kopeloko kwalikuba kwapopwa kapondo babili, umo kucikasa ca kululyo, naumbi kucikasa ca kucipiko. \p \v 39 Nomba bantu balikupita pepi bali kumutukana, kabapukumuna mitwi yabo, \v 40 kabambeti, “Sena obe ntobe walikwambeti, ‘Ni nkamwaye Ng'anda ya Lesa, ne kuyibaka pamasuba atatu’ Na cakubinga njobe Mwanendi Lesa, kolipulusha ufumepo pa lusandapo.” \v 41 Nabo bamakulene beshimilumbo pamo ne beshikwiyisha milawo ya Mose, ne bamakulene Baciyuda, balikumuseka kabambeti, \v 42 Walikupulusha bantu bambi, nsombi lalilwanga kulipulusha mwine, sena nte Mwami wa Baislayeli? Kaselukapo pa lusandapo kwambeti afwe tumushome. \v 43 Walikuba wacinka manungo muli Lesa, kamupulushani Lesa uyo na umusuni nte walikambeti, “Njame Mwanendi Lesa!” \v 44 Nabo kapondo babili basa balikuba bapopwa pamo ne Yesu balikumutukana. \s Kufwa kwa Yesu \r (Maliko 15:33-41; Luka 23:44-49; Yohane 19:28-30) \p \v 45 Kufuma cindi ca muma 12 koloko mpaka 3 koloko munshi palaba mushinshe pacishi conse. \v 46 Cindi camuma 3 koloko munshi, Yesu walabilikisheti, “Eloi, Eloi, Lama sabakatani?” Uku ekwambeti, “Lesa wakame, Lesa wakame, mulanshili cani ndenka!” \v 47 Nabambi balikuba bemana pepi mpobalanyumfwa maswi awo balambeti, “Muntuyu lakunga Eliya.” \v 48 Popelapo naumbi walafwamba kuya kumanta cisambo, walacisabika mu waini wasasa, ne kucibika ku kalutele ne kumupa kwambeti anwe. \v 49 Nsombi nabambi balambeti, “Koleka nanshi, tubone na Eliya nese amupulushe!” \v 50 Yesu walakuluma cangofu, popelapo walataya moyo. \p \v 51 Lino kamubonani, cisa cikwisa calikuba mu Ng'anda ya Lesa, calatwamuka pakati kufumina pelu mpaka panshi. Kwalaba mukunkumo, ne mabwe alapasauka. \v 52 Manda alacaluka ne mibili yabantu ba Lesa bangi bona mu manda balapundushiwa. \v 53 Mpolabapula mu manda, Panyuma pa kupunduka kwa Yesu, balaya kwingila mu Yelusalemu Mushi Waswepa. Ne kuboneka ku bantu bangi. \p \v 54 Abo balikuba ne mushilikali mukulene kabapembelela Yesu, mpobalabona mukunkumo ne bintu nabimbi byalenshika, balaba ne buyowa bunene, balambeti, “Cakubinga muntuyu wanga Mwanendi Lesa.” \v 55 Palikuba batukashi bangi balikuba bemana capataliko balikwebelela. Aba ebalamukonkela Yesu kufuma ku Galileya, kabamunyamfwilisha. \v 56 Pakati pabatukashi aba palikuba Maliya waku Magadala, Maliya banyina Jemusi ne Yosefe, ne mukashendi Sebedayo. \s Yesu labikwanga mu manda \r (Maliko 15:42-47; Luka 23:50-56; Yohane 19:38-42) \p \v 57 Cindi camansailo pamuntu ngulya, kwalashika Yosefe waku Alimateya, walikuba mubile, neye walikuba shikwiya wa Yesu. \v 58 Walaya kusenga mubili wa Yesu kuli Pilato, nendi Pilato walasuminisheti, Yosefe apewe uwo mubili. \v 59 Neco Yosefe walamanta mubili ne kufungaila mucikwisa caswepa calinolino cituba, \v 60 ne kuya kubika mu manda ngwalalibesela calinolino mulibwe ne kunkulushilapo cilibwe pacishinga camanda ne kufumako. \v 61 Maliya waku Magadala, ne Maliya naumbi usa balikuba bekala panshi kabali balangila kumanda. \s Bamalonda pamanda a Yesu \p \v 62 Mpobwalaca mumene pa Sabata, bamakulene beshimilumbo, pamo ne Bafalisi balakabungana kuli Pilato \v 63 ne kumwambileti, “Nkambo, twanuka kwambeti kacili muyumi muntu mubepeshi usa, walikwambeti, ‘Pakapita masuba atatu ninkapundushiwe.’ \v 64 Neco, kamubambilani bamalonda benga bapembelele pamanda kwa masuba atatu, kutineti kabatesa bamwibe beshikwiya bakendi, ne kutatika kwambila bantu, eti lapundushiwa kubafu. Pakwinga kubepa uku ngakukonempa kupita kubepa kusa kwakutanguna.” \v 65 Nendi Pilato walabambileti, “Nenjamwe mukute bamalonda, mucinshi ncomwelela kwinsa, kamuyani mupembelele pamandapo.” \v 66 Balaya, balashinkashinka pamanda ne kushapo cishibisho pacilibweco. Ne kushiyapo bamalonda babo. \c 28 \s Yesu lapundukunga kubafu \r (Maliko 16:1-10; Luka 24:1-12; Yohane 20:1-10) \p \v 1 Busuba bwa Sabata ya Bayuda mpobwalapita, Maliya waku Magadala ne Maliya naumbi, mumenemene kapacili pashipuluka pasondo, balaya kusula kumanda. \v 2 Kabatana bashikako kwalenshika mukunkumo unene, pakwinga mungelo wa Lesa walafuma kwilu walakunkulushila pambali cilibwe cisa ne kwikalapo. \v 3 Walikuboneketi lulabo kayi byakufwala byakendi byalikuba byatuba tuu! \v 4 Bamalonda basa balatina, kayi balatatika kututuma, balayuminina ntaa! eti bantu bafwa. \p \v 5 Nomba mungeloyo walabambila batukashi baseti, “Kamutatina sobwe! Ndicinshi mulalangaulunga Yesu usa ngobanga bapopa palusanda, \v 6 muliya muno sobwe lapundushiwa mbuli ncalikwamba. ‘Kamwisani mubone mpwanga wona.’ \v 7 Kamuyani bwangu mwenga mwambile beshikwiya bakendi kwambeti, ‘lapundushiwa kubafu,’ Kayi latangunu kendi kuya ku Galileya kopeloko nimwenga mubonane nendi, mwanukenga ibi mbyondamwambili.” \v 8 Batukashi basa balafumako bwangu kumanda, kabali ne buyowa, nomba kayi kabali bakondwa cikamba, balafwamba kuya kwambila beshikwiya bakendi. \p \v 9 Mwakutengashila Yesu walakumana nabo ne kubambileti, “Mitende batukashi amwe!” Nabo balesa pepi,balasuntama ne kumwikata kumyendo yakendi ne kumukambilila. \v 10 Yesu walabambileti, “Kamutatina, kamuyani mwambile banse bame benga ku Galileya. Nitubonane kopeloko.” \s Mbyobalakamba bamalonda basa \p \v 11 Cindi ncobalikuya batukashi basa, bamalonda nabambi balashika ku Yelusalemu kuya kwambila beshimilumbo bamakulene bintu byonse byalenshika. \v 12 Lino beshimilumbo bamakulene basa, ne bamakulene Baciyuda, balabungana pamo kupana mano. Bamalonda basa balabapa mali angi, \v 13 ne kubambileti, “Mwambengeti, beshikwiya bakendi besakwiba citumbi mashiku, afwe katuli tona tulo.” \v 14 Na Mwendeleshi wamfulumende anyumfwe ibi, afwe nitumwikalike cali, paliya mulandu ngoshimupewe sobwe. \v 15 balatambula mali bamalonda basa, kayi balensa mbuli ncobalabambila. Awa makani alayampuwo pakati pa Bayuda mpaka lelo. \s Yesu latumunga beshikwiya bakendi \r (Maliko 16:14-18; Luka 24:36-49; Yohane 20:19-23; Incito 1:6-8) \p \v 16 Beshikwiya likumi ne umo balaya ku Galileya, kumulundu uko Yesu nkwalabambileti benga bakakumane nendi. \v 17 Mpobalamubona, balamukambilila, nsombi nabambi balikutonshanya. \v 18 Yesu walesa pepi ne kubambileti, “Ngofu shonse shabwendeleshi kwilu ne pacishi capanshi shilapewa kulinjame. \v 19 Anu lino kamuyani kubantu bamishobo yonse, mwenga mubeyishe babe beshikwiya bakame. Mukababatishenga mu lina lya Bata ne mu lina lya Mwana, kayi ne lya Mushimu Uswepa. \v 20 Mukabeyishenga kukonkela bintu byonse mbyondamwambili, kayi nimbenga ne njamwe masuba onse, mpaka mapwililisho acishi.”