\id 1TI - Saliba Translation (SBE) \ide UTF-8 \h 1 Timoti \toc3 1Tim \toc2 1 Timoti \toc1 Paulo yona leta bagubagunana ye lau Timoti unai \mt1 1 Timoti \mt2 Paulo yona leta bagubagunana ye lau Timoti unai \imt1 Buka ta hededehemasalahana \ip Paulo leta ta ye kuli ye lau Timoti, iya natuna sunuma unai (\xt 1 Timoti 1:2\xt*) yo Paulo maiyana taupaisowa (\xt Loma 16:21, 1 Kolinito 16:10, Pilipi 2:19\xt*). Leta ta yona huyakulina bolimaina wa nuwana 63 \sc ad\sc*.\f ** \fr 1:0 \ft 63 \ft \+sc ad\+sc*: Loma unai Paulo numatutugudu unai se kabigabaei bolimaina 62 \+sc ad\+sc*, na kabo ye lau Kiliti bwanabwanaluwana unai ye paisowa, Taitasi maiyana, ye lau ee bolimai 63 \+sc ad \+sc*duwaduwalina ne unai, na kabo ye bom ye lau Epeso bena Timoti ye kita. \fp Tausonoga hekadiyo se hedede Paulo Loma unai se kabigabaei 62 \+sc ad\+sc* unai na kabo ye bagunalau Sipaniya. Mulina ne unai kabo ye lau Kiliti bwanabwanaluwana. Yodi nuwatuyena kabo leta ta ye kuli bolimai 65 o 66 unai.\f* \ip Magai lakilakina Loma unai Paulo se kau bolimai labui (\xt Apostolo 28:16,30-31\xt*) na kabo se helauhetala na se kabigabaei. Teina ta bolomaina meta 62 \sc ad \sc*unai. Kabo ye lau Kiliti bwanabwanaluwana unai ye paisowa, na kabo ye lau Epeso. Temenai nige ye miya ye loha na kabo Timoti ye laugabaei na ye lau Masedoniya (\xt 1 Timoti 1:3\xt*) bena ekalesiya Pilipi udiyedi ye kitadi (\xt Pilipi 2:24\xt*). Kabotaki kehiwe huyana bolimai 63 ye lau 64 \sc ad\sc* unai meta iya Nikopolisi unai (\xt Taitasi 3:12\xt*). \ip Epeso unai, Timoti yona paisowa meta bena tausunuma ye saguidi na lauhekatalupolupo tamowai hekadiyo se hemwalaeidi ekalesiya bodana udiyedi wa ye hekaiyawasidi (\xt 1 Timoti 1:3-7\xt*). Paulo yona nuwatu bena iya hinage ye lau Epeso, na nige kabina ye kata kabo gonowana ye lau o nige (\xt 1 Timoti 3:14-15\xt*), unai leta ta ye kuli. \ip Paulo yona leta ta unai Timoti ye hededehebayao yo ye hededehesibasiba yona paisowa saha. Hinage dubu kabikabidi kadi kao doha saha ye hededehemasalahadi. Yona kabahedehedede lakilakidiyao ede teina: \ili (1) Lauhekata dudulaina (\xt 1 Timoti 1:15, 3:16—4:5, 4:10,16\xt*) \ili (2) Ekalesiya yodi miyamiya dudulaidi (\xt 1 Timoti 2:1-15, 6:17-19\xt*) \ili (3) Yesu wasana wasaduwaiyeina (\xt 1 Timoti 4:13, 6:2\xt*) \ili (4) Dubu taukitahetedi yodi miyamiya bena se namwakalili (\xt 1 Timoti 3:1-13\xt*) \im Nuwanuwatu ne, buka ta maudoina unai lausoisoi se bado na udiyedi Paulo ye hedehededeidi. \iot Buka ta hedehededena lakilakidi \io1 • Lautoki \ior 1:1-2\ior* \io1 • Ekalesiya bodadi yodi miyamiya \ior 1:3—3:13\ior* \io1 • Sunuma nuwanuwatuna lakilakina \ior 3:14—4:5\ior* \io1 • Paulo yona hededehesibasiba Timoti unai \ior 4:6—6:21\ior* \c 1 \s1 Lautoki \po \v 1 Yau Paulo. Yaubada taugilihaida yo Yesu Keliso, iya yoda midi tamowaina, siya yodi hedehedede bayabayaona debanaena ya hemala Yesu Keliso yona apostolo. \p \v 2 Leta ta ya kuliyawa Timoti kalimwai. Sunuma ta debanaena kowa meta natugu mamohoina. \p Taba Yaubada Tamada yo Yesu Keliso yoda Guiyau yodi \w kabinamwa\w*, yodi \w katekamkamna\w* yo yodi nuwadaumwali se lediwa kalimwai. \s1 Taulauhekata lupolupodiyao hedehedededi \p \v 3 Yogu huyalau Masedoniya wa meta ya hededelaowako, na teina ya hededeꞌuyo kalimwai bena taba Epeso unai ku miya na metai tamowai hekadi ku hededehekaiyawasidi tabu lauhekatalupolupo se laulauhekataedi \v 4 yo tabu huya maudoina se modemode pilipilidai beyabeyadi yo kadi kulutubu dedediyao udiyedi. Ginauli doha teina meta haikawayagala yodi kabatubu, na nige gonowana tamowai se saguidi bena kabo Yaubada yona kabihemauli se hai sunuma debanaena. \v 5 Na yoda lauhekata ta kaniyona lakilakina ede gadosisi, na gadosisi yona kabalaoma ede nuwa aꞌana yo nuwasibasiba dudulaina\f ** \fr 1:5 \fq Nuwasibasiba \ft kaniyona ede namwa yo yababa nuwatulobaidi.\f* yo sunuma mamohoina. \v 6 Tamowai hekadi meta teina miyamiya ta se laugabaediko na se modesuwalalau hedehedede nige kaniyodi udiyedi. \v 7 Se henuwa bena se hemala Mose yona laugagayo taulauhekataena, iyamo nige kabina se kata saha unai se tolobayao na se hedehedede ne. \p \v 8 Kabina ta kata Mose yona laugagayo ne meta ye namwa, taba ena ta hepaisowanamwanamwaei \v 9 na ta nuwatulobai meta laugagayo ne nige laulaududulai tamowaidiyao kabatolehedudulaidi, na yababa tamowaidiyao kabatolehedudulaidi. Siya ede laugagayo tauꞌutuꞌutusidi yo taukawakawayagala tamowaidiyao, tamowai Yaubada nige se nuwatui yo yababa tauginaginaulidi, tamowai yodi laulau nige se namwa yo Yaubada nige se hekasisiyei, tama yo sina taukoihemwaloidi, taukaikaiunu, \v 10 tauganaganawali yo laulau bikibikidiyao udoiꞌudoi tauginaginaulidi,\f ** \fr 1:10 \fq Laulau bikibikidiyao udoiꞌudoi tauginaginaulidi \ft ne, tamowaidi ede tau yona hali tau yo sine yona hali sine maidadiyao se kenokesega. \f* tamowai taulokulokunegabaedi,\f ** \fr 1:10 \fq Tamowai taulokulokunegabaedi \ft meta kabalokulokune udiyedi heyayai tauhaidi taulokulokunegabaedi.\f* taulaulaulupolupo, tauꞌuhaꞌuhalalupolupo, yo kaiteyadi lauhekata dudulaina nige se miyamiyawatanidi. \v 11 Lauhekata dudulaina ne, iya ede Yaubada saesaekalilina wasana namwanamwana, ye haiyama kaliguwai na ya laulauhekataei ta. \s1 Lautoki Yaubada yona katekamkamna debanaena \p \v 12 Yoda Guiyau Yesu Keliso ya lautokiyei matawuwuna yona sunuma ye tole kaliguyena na ye hetologau yona taupaisowa na ye hebayaogau. \v 13 Beyabeyana yau meta Keliso hesana tauhededeheyababana yo yona tamowai ya hewaiunudi, hinage yau meta tamowai sinasinakalana. Iyamo Yaubada ye katekamkamnaeigau matawuwuna ede saha ya ginaulidi ne udiyedi meta nige yogu nuwatulobai yo nige yogu kawamamohoi hesau. \v 14 Na yoda Guiyau yona kabinamwa ye inigabaeiyama kewaguyena meta ye lakikalili, yo hinage sunuma yo gadosisi Keliso Yesu kalinawai ne udiyedi ye hemwayaugau. \p \v 15 Teina ta meta hedehedede mamohoina, na ye namwa mo taba tamowai maudoidi bena se kawamamohoiyei: Yesu Keliso ye dobima tanoubu ta unai kaniyona ede bena yababa tamowaidi ye gilihaidi. Na luwadiyena yau meta ya yababakalili. \v 16 Iyamo Yaubada ye katekamkamnaeigau. Yau ya yababakalili, na yona nuwatu ede bena kabo kaliguyena Yesu Keliso yona nayatautaubiga nige yona kabagehe ne ye hemasalaha. Bena ya hemala tamowai maudoidi yodi kabakita, na unai kabo se nuwatulobai meta siya hinage gonowana iya se sunumaei na unai mauli nige kana siga se hai. \v 17 Huya maudoina nige kana siga bena hekasisi yo hededetausaei se sae yoda wasawasa miyamiyahaina ne unai. Iya nige gonowana ye boita yo nige gonowana ta kita, iya ye bom mo Yaubada. Mamohoi. \s1 Timoti kana hededehebayao \p \v 18 Natugu Timoti, teina ta meta yogu hededehesibasiba kalimwai. Hedehedede ta wuwudi ede Yaubada yona hededehemasalaha hesabam tauhededepeloweta hekadi se hedededi kalimyena wa. Yodi hedehedede ne bena ku miyawatanidi na udiyedi ku iyalanamwanamwa. \v 19 Bena yom sunuma Keliso unai ne ku kabihekahekahini, yo huya maudoina laulau dudulaidi mo ku miyaidi. Tamowai hekadi meta nuwanuwatu ta se subu na unai ede yodi sunuma wa se tolegabaedi. \v 20 Luwadiyena meta Himiniyasi yo Alekisenda. Ya talamyeidi Satani unai bena ye hekamkamnadi na unai kabo se nuwatulobai na tabu Guiyau se hededeheyababa. \c 2 \s1 Tapwalolo hedehededena \p \v 1 Bagubaguna ya henuwa taba tapwalolo\f ** \fr 2:1 \fq Tapwalolo: \ft Paulo hedehedede haiyona ye hepaisowadi, siya ede \fqa kaibwada\ft , \fqa tapwalolo\ft , yo \fqa kaibwadabayao tamowai hesabadi\ft . Na kalinada unai ta kabigogoidi ta wane \fqa tapwalolo\ft .\f* yo lautoki paisowana se laulau tamowai maudoidi hesabadi. \v 2 Wasawasa maudoidi yo loina gigibwalidi taukitahetetedi tamowaidiyao yodi kwa kaibwada, taba gonowana ta miyanamwanamwa mauli daudaumwalina unai na Yaubada yona nuwatu ta miyawatanidi na yoda laulau se dudulai. \v 3 Tapwalolo doha teina meta se namwa na Yaubada taugilihaida ye henuwadi. \v 4 Iya ye henuwa bena tamowai maudoidi kabihemauli se hai yo bena hedehedede mamohoina se nuwatulobai, \v 5 iya ede teina: Yaubada meta kesega, yo Yaubada yo tamowai duwaduwalidiyena tautolo ne meta kesega mo, iya ede Yesu Keliso, ye laoma ye hemala tamowai. \v 6 Iya ye bom ye mosegabaeiꞌuyoi na tamowai maudoidi ye hemaisahaidi. Teina wasa ta Yaubada ye leyama kalidaena huyana dudulaina unai. \v 7 Wasa ta debanaena yau ye kaisunuwaigau meta tauwasaduwai yo apostolo – teina ta meta hedehedede mamohoina, nige lupo. Ye kaisunuwaigau bena sunuma mamohoina ta ya lauhekataei \w dagela tamowaidiyao|lemma="dagela tamowaidi"\w* udiyedi. \p \v 8 Yomi laomagogoi maudoidi teha udoiꞌudoi udiyedi meta ya henuwa taba tatao nimadi se lausinidi na se tapwalolo Yaubada unai, nige bena ma koipilidi o ma hetalapilidi, na yodi miyamiya taba se namwa Yaubada matanaena. \p \v 9 Yo ya henuwa hinage bena taba sinesineo hekasisi yo nuwatu dudulaina unai se kalekonamwanamwa. Nige bena kuludiyao se heidi, o gole yo giniuba matapouna udiyedi taudi se hepasadi, o kaleko didididigadi se likwadi. \v 10 Taba yodi laulau namwanamwadi udiyedi kadi kao se henamwadi. Sinesineo se hedede bena Yaubada se hekasisiyei, siya yodi laulau dudulaina ede teina. \p \v 11 Sinesineo bena se tulitautaubiga yo se lapulapuinamwanamwa na unai kabo sonoga se hai. \v 12 Nige ya talam bena taba sinesineo se lauhekata tatao udiyedi na yodi gigibwali se saedikwaidi, na bena se tautaubiga.\f ** \fr 2:12 \fq Sinesineo… bena se tautaubiga: \ft Siya yodi huyaena sinesineo hekadi mwanediyao se kawayagalaeidi na nige se henuwa bena yodi loina gunidiyena se miya. Siya dubu dagelana tamowaidi, na hesadi Sinesineo Hauhaudi. Gabemani ye hewaiunudi. Na Paulo nige ye henuwa bena ekalesiya sine hesau yona kabikabi doha Sinesineo Hauhaudi ne.\f* \v 13 Matawuwuna ede Yaubada Adama ye ginaulibagunai na mulina ne unai kabo Ewa ye ginauli. \v 14 Na Satani meta nige Adama ye nohoi, na waihiu wa, ede yababa ye masalaha iya unai. \v 15 Iyamo Yaubada kabo waiwaihiu ye hemaulidi yodi labalaba debanaena, ena taba se miyamiya ma sunumadi yo ma gadosisidi, yo Yaubada yona nuwatu se miyamiyawatanidi, yo se kitaheteteꞌuyoidi. \c 3 \s1 Dubu yodi tauwoyawoya yo diyakona hedehedededi \p \v 1 Teina ta meta hedehedede mamohoina hesau: “Ena taba tamowai hesau ye henuwa bena iya tauwoyawoya dubu unai, meta yona henuhenuwa ede taba paisowa saesaekalilina ye hai.” \v 2 Unai dubu yona tauwoyawoya meta bena yona laulau se dudulai na nige kabahegiluna hesau, bena mwanena kesega, nuwanuwataluna, ye kitaheteteꞌuyoi, yona miyamiya ye sibasibaeidi, ye kabikabitaumana, yo gonowana tamowai ye hekatadi. \v 3 Iya tabu tamowai numanumayauyaulena, tabu koukouyalayalana, na bena yona kabi se namwa, nige ye lulululu, nige bena moni gadosisina nuwana ye laugilihai. \v 4 Bena yona numa hekasana ye tolenamwanamwaei yo ye kita meta bena natunao iya se kawakabiyei yo se hekasisiyei. \v 5 Matawuwuna, ena taba tamowai hesau yona numa kitahetetena nige kabina ye kata, meta idohagi kabo Yaubada yona dubu ye kitahetete? \p \v 6 Tauwoyawoya tamowaina meta nige bena tauꞌekalesiyahauhau tamowaina, kaniyona ede yodi kaisunuwa mwamwayauyeina ne unai kabo ye nuwasaesae, na nuwasaesae ne unai kabo hekamkamna ye lobai gonogonowana doha diyabolo. \v 7 Iya meta bena dagela tamowaidiyao se kawanamwanamwaei, na kabo taba nige kabahemwadineina se lobai, yo nige gonowana diyabolo iya ye lupohai. \p \v 8 Hedehedede ta hinage ye lau diyakona udiyedi, taba yodi miyamiya se sibasibaeidi, tabu se memenalagalaga, tabu se numanumayauyaule, yo tabu kalidiyena moni gadosisina ye laki. \v 9 Siya meta bena se tolobayao sunuma ta nuwanuwatudi saesaedi udiyedi yo nuwadi se aꞌa. \v 10 Bena ku lautonogibagunaidi paisowa hekadi udiyedi, na ku kitasipwaidi, na ena ku kitadi meta se namwa, teina unai kabo gonowana ku toledi se hemala diyakona. \p \v 11 Hinage mwanediyao meta bena yodi miyamiya se sibasibaeidi, nige tamowai tauhedehededeheyaheyababadi, bena se nuwanuwatalu, yo gonowana tamowai se sunumaedi paisowa maudoidi udiyedi. \p \v 12 Diyakona meta bena mwanena kesega, natunao ye hekatanamwanamwaedi yo yona numa kana loina ye ginaulinamwanamwaei. \v 13 Kaiteyadi diyakona unai se paisowanamwanamwa meta yodi paisowa ne udiyedi kabo tamowai se kitahenamwadi, yo hinage Yesu Keliso sunumana unai kabo se bayao. \s1 Yoda sunuma wuwuna meta Yesu \p \v 14 Ya henuwa taba bena ya laowa mwamwayau kalimwai, na hededehesibasiba ta ya kulibagunaediwa. \v 15 Na ena ya pahili meta gonowana kabo tamowai ku hekitalobaidi miyamiya sahasahadi namwanamwadi kabo se miyaidi Yaubada yona numa tamowaidiyao luwadiyena. Numana ede Yaubada maumaulina yona \w dubu\w*, na dubu ne meta hedehedede mamohoidi taupatuduuidi ede. \v 16 Maudoida ta hemamohoiyei, yoda sunuma nuwanuwatuna Yaubada ye hemasalahadi kalidaena wa, siya meta se saekalili, siya ede: \q1 Iya\f ** \fr 3:16 \fq Iya: \ft Teina meta Yesu Keliso hedehededena.\f* buluma unai ye masalahama, \q2 Yaluwa Tabuna iya ye hemamohoiyei, \q1 anelu iya se kita, \q2 dagela tamowaidiyao udiyedi se lauguguyaei, \q1 tanoubu maudoina iya se kawamamohoiyei, \q2 Yaubada ye haiꞌuyoi na yona didiga unai ye miya. \c 4 \s1 Hekadi kabo sunuma se lausuwalaei \p \v 1 Yaluwa Tabuna ye hededehemasalaha meta huya mulimulitadi udiyedi tamowai hekadi kabo sunuma ta se laugabaei na se lapulau yaluyaluwa laulaulupolupodi yo demoni yodi lauhekata udiyedi. \v 2 Taulauhekataeidi ede taukaikailupolupo kadi kao doha ekalesiya, na iyamo siya meta nige. Yodi nuwanuwatu udiyedi nige gonowana namwa yo yababa se nuwatulobaidi, kana kao doha yodi nuwatulobai se mwaloiko. \v 3 Tamowai se hededehekaiyawasidi tabu se tawatawasola, yo kai hekadiyo tabu se kaikaidi.\f ** \fr 4:3 \fq Kai hekadiyo tabu se kaikaidi: \ft Kai se laugagayoidi wa, siya meta Mose yona laugagayo unai Yaubada ye laugagayoidi wa, doha puwaka yo mwaedo yo wadala. Na kai namwanamwadi hekadiyo hinage se hededeheyababagaibuidi.\f* Na iyamo kai ne Yaubada ye ginaulidi meta iya tausunumaena yo hedehedede mamohoidi kabidi taukata bena se kaidi ma laulautokidi. \v 4 Matawuwuna ginauli maudoidi Yaubada ye ginaulidi meta se namwa, na nige gonowana kai hesau ta subu, ena lautokina ta ginauliyako Yaubada unai. \v 5 Kaniyona ede Yaubada kalinana unai ye hededeyako meta se aꞌa, na yoda tapwalolo unai ta moseꞌuyoidi Yaubada unai.\f ** \fr 4:5 \fq Se aꞌa \ft yo \fq ta moseꞌuyoidi Yaubada unai \ft hedehedededi kalina Giliki unai meta \fqa \+w hetabu\+w*.\f* \s1 Timoti kana paisowa \p \v 6 Ena hededehesibasiba ne ku hedehededehemasalahadi kada kahao udiyedi, meta kowa kabo Yesu Keliso yona taupaisowa namwanamwana. Sunuma hedehededena yo lauhekata namwanamwadi ku miyawataniꞌuseidi wa meta siya tauhebayaogo. \v 7 Na tanoubu ta hedehedededi lupolupodi yo hedehedede yauyaulediyao tabu ku lapulau udiyedi, na ku kaipatebayao bena Yaubada yona nuwatu ku miyawatanidi. \v 8 Doha hededesonoga hesau se wane, “Ena ta lubulubui kaiheya hesabana meta tauda ta yona namwanamwa hesabana, na Yaubada yona nuwatu miyawatanidi meta se namwakalikalili, na udiyedi tanoubu ta unai yo hinage huya matadaena kabo mauli ta lobai.” \v 9 Teina ta meta hedehedede mamohoina, na ye namwa mo taba tamowai maudoidi bena se lapui na se miyawatani. \v 10 Debanaena ede ta paisowa yo ta kaipatebayao, matawuwuna ede yoda midi ta toleyako Yaubada maumaulina unai. Iya meta tamowai maudoidi taugilihaidi, iyamo kaiteyadi iya se sunumaei meta se bom mo iya taugilihaidi ede. \v 11 Teina nuwanuwatudi ta ku lauhekataedi tamowai udiyedi bena se miyawatanidi. \p \v 12 Tabu tamowai hesau ye kitadobidobiyeigo matawuwuna ede kowa hewali, na saha ku miyamiyaidi ne bena se hemala tausunuma yodi kabakita, yom hedehedede, yom miyamiya, yom gadogadosisi, yom sunumatahitahi, yo yom nuwaꞌaꞌa udiyedi. \v 13 Huya maudoina bena kulikuli tabuna\f ** \fr 4:13 \fq Kulikuli tabuna \ft ta meta Talam Bagubagunana bukana kalina Giliki unai se kulibui. Buka ne hesana ede \ft \+tl Septuagint\+tl*, kaniyona ede 70, matawuwuna taukulibuina badodi 70.\f* ku hasihasiligabaei tamowai udiyedi, ku hededehebayaodi, yo ku lauhekataeidi, ye lau ee ya laowa kalimwai. \v 14 Yaluwa yona kainauya kalimwai tabu ku nuwaluluhiyei, na bena ku hepaisowa. Iya ede tauwoyawoya tamowaidiyao nimadiyao se tolesaedi kewamyena na se hededepelowetaei kalimwai wa. \p \v 15 Paisowa ta udiyedi bena ku taubiga yo ku ginaulidi ma nuwakohihaim. Udiyedi bena tamowai maudoidi se kitago meta yom sunuma ne ye bayao ye laulau. \v 16 Yom miya yo yom lauhekata ne unai bena ku kitanamwanamwaeiꞌuyoigo na udiyedi ku tolobayao, matawuwuna saha ku ginaulidi ta udiyedi kabo kowa yo taulapulapulaowa tamowaidiyao hinage mauli kwa lobai. \c 5 \s1 Idohagi Timoti bena dubu tamowaidiyao ye kabinamwanamwaeidi \p \v 1 Tabu ku hededesinasinakalalau tautaubadao udiyedi na bena ku hekasisiyeidi na ku hededebigabiga doha kowa tamam. Ku hedehededelau kam isi loheloheyao udiyedi meta doha kowa kam kahao. \v 2 Sinesinebadao ku kabidi doha sinamwao, yo sinesineo hekadiyo doha kowa loumwao, ma nuwaꞌaꞌam. \p \v 3 Kwabukwabuli bena ku hekasisiyeidi yo ku kitahetetedi, ena siya nige taukitahetetedi hesau. \v 4 Na ena kwabuli hesau natunao o wahanao, meta yodi sunuma miyamiyana unai bena se kaipate na sinadi o wahadi ne se kitahetete. Na saha se ginauli ta ye hemala yona taubiga wa maisana. Laulau ta Yaubada kalinawai meta ye namwakalili. \v 5 Na kwabuli mamohoina nige taukitahetetena meta yona sunuma ye tole Yaubada unai na mayadai yo boniyai ye tapwatapwalolo yo ye kaikaibwadasagu Yaubada unai. \v 6 Na ena kwabuli hesau gwauyalagaibu mo udiyedi ye miyamiya, iya yona huyamaumauli ne unai meta yaluwana ne ye boitako. \v 7 Hedehedede ta unai ku hedehededebayao kwabuli ma kehanao udiyedi, kabo tamowai nige gonowana hesau se kitaheyababa. \v 8 Na ena ekalesiya hesau iya kehanao o yona numa kalona tamowaidiyao nige ye kitahetetedi, meta yona sunuma wa ye laugabaeiyako na yona laulau ne ye yababakalili na kabo nige tausunuma tamowaina. \p \v 9 Tabu kwabuli maudoidi dubu yona sagu ne unai kwa hasilikesegaidi na dubu bena ye saguidi. Na kaiteya iya yona bolimai 60, yo iya mwanena kesega kana siga ye kwabuli, \v 10 yo laulau namwanamwadi ye ginaulidi wa debadiyena kabo tamowai iya se kitahenamwa, doha wawayao ye kitakitahetetedi, ye kabikabitaumana, ye kabikabitautaubiga Yaubada yona tamowai udiyedi, tamowai yodi miyapilipili udiyedi ye saguidi, yo laulau namwanamwadi udoiꞌudoi ye miyamiyaidi, unai dubu gonowana iya se sagui. \p \v 11 Tabu kwabulihasahasala ku hasilikesegaidi, kaniyona ede taudi lelehina yo yona kamna ye lakikalili ede Keliso unai yodi talam wa se laugabaei na se henuwa bena se tawasolaꞌuyo. \v 12 Na unai yodi talam se ginauliyako wa se utusi. Teina unai se bom kabahededehegiludi se ginauli. \v 13 Na nige tenem ye bom. Na ena se tautaunuma kabo miyamiyagaibu unai se manasa. Na nige miyamiyagaibu ye bom mo, na hinage se monumonunu yo se modemodegaibu, na hedehedede saha bena tabu se hedehedededi wa iyamo se hedededi. \v 14 Unai ye namwa mo taba kwabulihasahasala ne se tawasolaꞌuyo, se natulaba, yo se bom yodi numa se kitahetetedi, matawuwuna nige ya henuwa bena waiunu yona solasola hesau ta mosei na unai kabo tamowai se hededeheyababada. \v 15 Na hekadiyo meta yoda sunuma ta se laugabaeiyako se lau Satani se hemuliwatani. \p \v 16 Ena tausunuma waihiuna hesau yona numaena meta kwabuli se miyamiya, iya bena ye saguidi. Na tabu dubu se hepolohekaliliyei, kabo gonowana dubu ye kitalau taukwabuli siya nige gonowana sagu hesau haedi se lobai ne udiyedi. \s1 Dubu babadadiyao hedehedededi \p \v 17 Dubu babadadiyao siya tauwoyawoyanamwanamwa, yo kaiteyadi siya taulauguguyabayao yo taulauhekatanamwanamwa, meta ye namwa mo taba ta hekasisikaliliyeidi. \v 18 Matawuwuna kulikuli tabuna ye wane, “Ena bulumakau witi kaniyona kabakabiyawasina unai ye paipaisowa meta tabu kawana ne kwa sumasumagudui.”\f ** \fr 5:18 \fq Bulumakau witi kaniyona kabakabiyawasina unai ye paipaisowa: \ft \+w Witi\+w* hededehemasalahana ku hasili.\f* \rq (Dutelonomi 25:4)\rq* Yo hinage ye wane, “Taupaisowa yona dudulai meta bena taba yona paisowa maisana ye hai.” \rq (Luka 10:7)\rq* \p \v 19 Ena tamowai hesau dubu badana hesau ye hegilu, tabu ku lapulau tamowai ne unai, kana sigana ena tamowai labui o haiyona lauhegilu ne se hemamohoiyei. \v 20 Ena dubu babadadiyao ta hesau ye baꞌaya, meta bena tamowai matadiyena ku dilamatai. Teina ta ye hemala hekadiyo kabahesibasibadi. \v 21 Yaubada yo Yesu Keliso yo anelu saesaedi matadiyena ya hededelaowa bena yom paisowa ta ku ginaulinamwanamwaei, na yom hineli ku kitasipwanamwanamwaeidi yo tabu gadosisihineli unai yom hekasa ku ginaginaulidi. \s1 Hededehesibasiba udoiꞌudoi \p \v 22 Tabu ku sagenakalili na tamowai ku kabibolubolui,\f ** \fr 5:22 \fq Tamowai ku kabibolubolui: \ft Tausonoga yodi hededehemasalahana ye lau teha labui udiyedi: (1) Tamowai ne se hetolo bena dubu unai taupaisowa, o (2) tamowai ne ye beku na ye uyoma dubu unai. \f* madai tenem unai ku patulau tamowai ne yona yababa udiyedi. Na ku kitakitanamwanamwa bena kowa yom laulau maudoidi se aꞌa yo se dudulai. \p \v 23 Tabu wailagaibu mo ku numanuma, na bena waina gagilina hinage ku numa, kaniyona ede bogam yo yom kasiyebwa hegahegagili ne hesabadi. \p \v 24 Tamowai hekadi yodi yababa meta se masalahakalili na se woyaidi se laulau hekilaino hesabana. Na tamowai hekadi yodi yababa meta nige gonowana ta kitamwamwayauyeidi, na muliyena kabo se masalaha. \v 25 Hinage doha, laulau namwanamwadi hekadi meta se masalahakalili, na hekadiyo nige se masalaha ne meta nige gonowana se wadamdi. \c 6 \s1 Ekalesiya siya heyayai tauhaidi hededehesibasibadi \p \v 1 Siya kaiteyadi tamowai yodi heyayai tauhaidi na kadi tanuwagao yodi loina bayabayaodi gunidiyena taumiya meta bena kadi tanuwagao ne se hekasisinamwanamwaeidi. To taba nige Yaubada hesana yo yoda lauhekata ta tamowai se hededeheyaheyababa. \v 2a Na kaiteyadi kadi tanuwagao meta siya taukawamamohoi, tabu kadi tanuwagao ne se kitakitadobidobiyeidi, matawuwuna sunuma ta unai se hemala kadi kahao. Ye namwa mo taba taubiga mamohoina unai kadi paisowa ne se ginaulidi, kaniyona ede paisowa ne unai yodi hali taukawamamohoi ne se gadosisikaliliyeidi meta se saguidi. \s1 Gogo gadosisidi \p \v 2b Timoti, teina nuwatu ta ku hekatadi na ku hededehesibasibadi bena se miyawatanidi. \v 3 Ena tamowai hesau lauhekatalupolupo ye lauhekataedi, na yoda Guiyau Yesu Keliso yona hedehedede dudulaidi yo Yaubada yona nuwatu miyawatanidi lauhekatadi ye subudi, \v 4 meta temeta tamowai ne taunuwasaesaegaibu yo nige yona nuwatulobai hesau. Tamowai doha teina meta yona gadosisi ede bena ye haikawayagala mo na hedehedede kaniyodi ye hetahetalagaibuidi. Teina ta unai kabo haikawayagala ye hetubudi na udiyedi kabo kaikalomagigili, lulu, hedehededeheyaheyababa, yo hegihegilugaibu se laoma. \v 5 Teina tamowai ta meta huya maudoina pilipili se ginaginaulidi, yodi nuwanuwatu meta se yababa yo hedehedede mamohoidi nige kabina se kata. Yodi nuwanuwatu ede Yaubada yona nuwatu miyawatanidi ta debanaena kabo se gogo. \v 6 Na ena nige ta henuwa bena ta gogo, meta Yaubada yona nuwatu miyawatanidi unai kabo namwa ta lobai. \v 7 Matawuwuna huyalabasida unai meta nige saha hesau ta baheiyama tanoubu ta unai, hinage yoda boita unai meta nige gonowana saha hesau ta bahei. \v 8 Na ena kada kai yo kaleko ede kalidawai, meta udiyedi bena ta gwauyala. \v 9 Na tamowai se henuwa bena se gogo meta kabo se lulau noho luwanaena, yo gadosisi yauyauledi se hemala kadi sipwasipwa na udiyedi yababa se hekalodi, na se woyaidi se lau hekamkamna unai. \v 10 Matawuwuna moni gadosisina meta yababa udoiꞌudoi wuwudi ede. Tamowai hekadiyo moni gadosisina debanaena ede Yaubada sunumana se laugabaei na nuwayababa udoiꞌudoi udiyedi se bom se hekamkamnaꞌuyoidi. \s1 Timoti kana hededehesibasiba \p \v 11 Na kowa, Timoti, meta Yaubada yona tamowai. Unai yababa maudoidi ne ku yabubugabaedi. Taba ku kaipatebayaokalili bena yom miyamiya se dudulai yo Yaubada yona nuwatu ku miyawatanidi, ma sunumam yo ma gadosisim yo ma nuwatalum, yo ku tolobayao. \v 12 Bena sunuma iyalana unai ku iyalabayao. Huyana ku hededehemasalahago boda matadiyena meta yom sunuma ku tole Keliso unai, ede Yaubada ye kaisunuwaigo na mauli nige kana siga ye haiyawa. Mauli ne taba ku kabihekahini! \v 13 Yaubada, iya mauli ye mosei ginauli maudoidi udiyedi, yo Yesu Keliso, iya Pontiusi \w Pilato\w* matanaena hededehemasalaha namwanamwana tauginaulina wa, siya matadiyena ya hededelaowa \v 14 bena loina ne ku kawakabinamwanamwaei yo tabu kabahegilugo hesau, ye lau ee yoda Guiyau Yesu Keliso yona huyaꞌuyoma. \v 15 Yona huyaꞌuyoma ne meta Yaubada ye bom yona mahanaena kabo ye hemamohoiyei. Yaubada ede tauwoyawoya saesaena kesegana, wasawasa yodi wasawasa yo guiyau yodi Guiyau, \v 16 iya ye bom mo miyamiyahaina yo yona kabamiya dawayana nige gonowana ta lau ta hanahanawui, sola nige tamowai hesau iya kana kao ye kita, yo taba nige gonowana tamowai hesau iya ye kita. Taba huya maudoina hekasisi yo gigibwali se sae iya unai. Mamohoi. \s1 Gogo tamowaidi kadi hedehedede \p \v 17 Tanoubu ta unai taugogo tamowaidiyao ku hededebayaolau udiyedi tabu se nuwasaesae yo tabu yodi sunuma se toledi yodi gogo ne udiyedi, matawuwuna gogo ne kabo se gehe. Na bena yodi sunuma se tole Yaubada unai, iya taukainauyaida yo ginauli maudoidi ye haidima bena udiyedi ta gwauyala. \v 18 Ku hededelau taugogo ne udiyedi bena tamowai hekadi yodi namwanamwa se ginaulidi, na miyamiya namwanamwadi se haidi na se hemala yodi gogo. Bena se kaikainauya ma nuwakohihaidi. \v 19 Miyamiya ta udiyedi meta galewa ne unai yodi gogo kabinonohana se kabikabinonoha, ye hemala yodi kabaꞌutubayao huya matada ne unai hesabana, na bena mauli mamohoina se hai na se kabihekahini. \p \v 20 Timoti, Yaubada saha ye haiyawa wa bena ku hepaisowa yo ku kitahetetenamwanamwaei. Tanoubu ta yona koitalaliugaibu yo tamowai hekadi yodi haihaikawayagala hedehedededi ku kaihaleidi. Tamowai ne yodi nuwatu bena se sonoga, na iyamo yodi sonoga ne meta nige sonoga mamohoidi. \v 21 Tamowai hekadiyo se hededehemasalahaꞌuyoidi meta sonoga yauyauledi ne se hemuliwatanidi. Teina unai Yaubada sunumana wa se laugabaei. \p Yaubada yona kabinamwa bena maudoimiu kalimiuyena.