\id JHN - Rawa [JOHN.9F; 27-Feb-85; Level 9f, Yunu Megu/Toland; Rawa; 15-OCT-91] 
\h YON 
\toc1 YONRO MANDE  Mande Keta Gome Nga Yondo Nakangoyingo 
\toc2 YON 
\mt1 YONRO MANDE  
\mt2 Mande Keta Gome Nga Yondo Nakangoyingo  
\ip Yonro Mande Tabango  
\ip Yon ngu, Yisas enengo kirikiri oni kande eraya kegidemboro erayaga nguromu gura. Ene naru oowooyingga Yisasya endeyoro, ene kenoro ingoro, Yisasro koni, ko mande wesiyoro etoni ingoro, nguro ene Yisasro mande eyingo ingondudu gome yoyingo. Ene Mak, Matiyu, ko Luk, ngu oni kabusaga ngundo koretero oorengo Yisasro mandeni nakangoyingo. Ene kootu wenga ngu Yondo Yisasro mandeni nga nakangoyingo.  
\ip Ene ataga noorendo Yonro nakaya nga kandangero ngu, ngandiro ingooteto, nga nakayangga nga ngu, oni gurado nakangoyingo ero ingooteto. Kini, Yon enengombo nakangoyingo. Ene Yondo ngu enengo oowooyi bingami ero okoowero, ma ingoyingo. Ene ngu, nakaya nga tero ngu nakaya ngu ngandiro tunooteyingo. Ngu enengo kirikiri oni ngundo eyingo: Ene ko mande ewero yokoyingo; Noore enengo kirikiri oni ngando eteto. Eyingo. Kini, enendo enengo oowooyi okooro ete. Eyingo. Ene oo, ko ene nangge.  
\ip Ene dagoma oowooyingga kumoo ngu dagaro ko ootoogero, Yisasro sambo endemo ooreweroyi, ngu oni simoo baredo ngu oo kabusaga, ngu kabetetenggo. Nguro damoningga ngu, Yondo Yisasro mandeni ngu nakangoro noorengo ingondudu ngu yokutuwooyunoote. Ene Yondo nga Bukga nakaya teyingo ngu, Yuka Kundingiyi ngundo enengo ingonduduni ngu yokutuwootoni, nakangoyingo. Asa, nguro muri ngu ngandiro; ngu muringga, ngunonggo nangge, noore enengo mandeni ngu ingoro, nowoondonani hamoo tetoni ngu oruwato. Koretero oorengo, ge nga Bukga nga kandangero ngu, asa, Krayis nguro damoni hamoo oorengo ingowa.  
\ip Enendo ngundiro ete, koretero oorengo ngu, Yisas Krayis ene Anutya oruwori. Nguro ngu, Awa Anutdo Yisasya etoni, ene merako ngano ombuyingo. Ngundiro nguro, Yisas Krayis Anutdo enengo kirarongo, noore etuyeroote. Ndadiro nguro, noorendo ngu tunoo nenengo oorengo kenoro ingowato. Nguro ngu, noorendo Krayis oowooyi damoningga ngu kenoro ingowato. Ene nguro damoni ngu ngandiro; Enendo ngu Anut tunoo oorengo etuyeroote, eyingo. Yondo ngu oo kabusa Yisasdo teyingo, nguro mande ete, ene onindo ngu ma teweroyi. Ngu noore yanggango yunoro, ko noore hoorooweyeroro, noorendo ngu ngandiro ingowato. Yisas ngu hamoo oorengo, Anut enengo Nangoni.  
\c 1  
\s1 Suwooyi Sano Keta Oruweroyi Mandega Nguro Eyingo  
\r  
\p
\v 1 Kurimi oorengo, Anutdo oo bidodo ma yeyingo, ngu naruno, Mande ngu (Yisas) oruwo. Yo, Yisasdo ngu Anutya gobooro oruwori. Ngu enengombo Anut.  
\v 2 Kurimi oorengo damonimonggo ngu, ene Anutya oruwori.  
\v 3 Yo, Yisasdo ene oo bidodo temukoyingo. Nguro ngu, oo gura oore gurano ma tunooteyingo. Kini, oo bidodo tunootewoku ngu, Yisas enengombo yeni tunootemukoyingo.  
\v 4 Eneno keta sugi sugi oruweroyi oorooteku, ngu keta oruweroyiga ngu simoo barero soru himi.  
\v 5 Ngu soru himingga ngu suwoono dero himi yetoni, ngu ooreri ngundo doobengoweroyi ereremo kini.   
\p
\v 6-7 Oni gura tunooteyingo, ngu oowooyi Yon. Anutdo ene koretero soweyootoni ombuyingo. Yo, ene omburo oni simoo bare tunoo etuyeroro, Yisas ngu hamoo soru himi oorengo. Ngundiro tetoni, nguro oni simoo bare mande ngu ingoro, ene nowoondoyemo hamoo tewanggo.  
\v 8 Yon enengombo ngu soru himingga ngu kini. Kini, ene ombuyingo ngu soru himingga (Yisas) nguro mandeni wesiyoro eweroyimboro ombuyingo.   
\p
\v 9 Yo, Yisas ngu hamoo soru oorengo. Ngundo omburo, oni simoo bare bidodo merako oorootenggoku, ngu soru himi yunowero ombuyingo.   
\p
\v 10 Ngu ene merakono ootooro, ngunonggo ene merako, oni simoo bare, oo bidodo yeyingo. Ene merako oni simoo baredo, ene kenoro ma ingoyingo.  
\v 11-12 Ene enengo ende damonimo oorowuyingomu, ene enengo Yuda onindo ngu ma yoyingo. Kini, oni gidaregado yoyingo. Ene oni ngu enengo oowooyimo nowoondoyemo hamoo tetenggoku ngu, ene mete Anutro simoongo oorengo tunootetenggo.  
\v 13 Yo, ene Anutro simoongo tunootetenggoku ngu, ene awa namoyemboro sidudaroyebo kini, ko oniro ingonduduno nguya kini, enengo koyemo nguya kini. Anut enengombo yoyeni, enengo simoongo tunootetenggo.   
\p
\v 14 Mande (Yisas) ngundo oni tunooteyingo, ngu naru ootuwoo bodaga nangge, noore kewooronanimo oruwo. Yo, eweyimbo soweyootoni, ombutoni, noore kuri enengo duridarini ngu kenowooto. Ngu duridariningga ngu, enengo nangoni gurananggega nguromu. Sumange ko muri hamoo gome nenengomu, ngu eneno angeyingo.  
\v 15 Yondo ngu oningga nguro mandeni wesiyoro ero, ngandiro meno eyingo. Ngu oningga ngu, kuri nondo yeno etoowe ingowonggoku, ngu ngandiro. Ene no kootu omburo tunootewoku, ene no oowoone dagaro urungga tunootete. Ndadiro nguro, ene kuri tunootero oruwoku, ngu naruno, no ma oriyingo, ero eyingo.   
\p
\v 16 Eneno ngu sumange urungga oorengo hangero ooroote. Ngu sumangeningga, ngunonggo nangge suwooyi sano oo gome gome guradiro guradiro, ene noore yunororoote.  
\v 17 Yo, hamoo, Moses kandeyimonggo Anutdo mamana mande noore yunoyingo. Ene sumange nowoondoyi, ko muri hamoo gome nenengo, ngu Yisas Krayisnonggo nangge tunooteyingo.  
\v 18 Oni gurado hamoo oorengo Anut ma kenoyingo. Anutro Nangoni guranangge, ngu Anut kirarongo. Ngundo eweyi tanggeyimo oorooteku, ngundo nangge, Anutro muri ngu nooreno yootunoro ete.   
\s1 Sonoyeroyingo Yon, Ngundo Mande Wesiyoro Eyingo  
\r (Matiyu 3:1-12; Mak 1:7-8; Luk 3:15-17)  
\p
\v 19 Yuda onindo Anutro wooro yeyingo oni kundingiyi, Liwayi oni ngu soweyerootoyi Yerusalem yokoro, omburo Yon sumoo inoyingo. Ge ndawu oningga? Ero eyingo.  
\v 20 Ngundiro sumoo etoyi, arisa, Yondo mande tunoo ero, mande gura ma oongooyingo. Ene ngandiro wesiyoro eyingo. No Krayis, Anutdo noore ko yoyoweroyi soweyowoku oningga ngu kini. Ero eyingo.  
\v 21 Yondo ngundiro etoni, enendo sumoo inoyingo. Ngu ndadiro? Ge ndawu oningga? Ge bine Ilayisando? Etoyi, enendo mande gumi eyingo. No Ilayisa kini. Etoni, enendo sumoo gura eyingo. Ge bine Anutro ingondudu eyingo oningga, noorendo sobowootetoku, ngu bine? Ero eyingo. Asa, enebana mande gumi ero eyingo. Kini.  
\v 22 Ngundiro etoni, enebana Yonno sumoo gura eyingo. Ge ndawu oningga? Noore komo mande gumi oni noore soweyerootoyi ombuwootoku, nguno ewato. Ge, gengomboya ngu, ge ndadiro ete? Ero eyingo.  
\v 23 Ene ngundiro etoyi, Yondo gumi eyingo. No nga oningga ngaro Anutro ingondudu eyingo oni Ayisaya, ngundo eyingo. Oni gura kingo mera oni kini, ngunonggo manggowo gura meno ete. Oo Simburi Urungga, nguro oore yomosiyoyino! Ero eyingo. (Ayisaya 40:3)   
\p
\v 24-25 Parisi onindo ngu oni ngu, soweyerootoyi ombuyingo. Ene Yon sumoo inoyingo. Asa, ge Krayis kini, ge Ilayisa kini, ko Anutro ingondudu eyingo oni kini, asa, ndawugaro nguro, ge oni simoo bare sono kundingiyimbo sonoyeroote? Ero sumoo inoyingo.  
\v 26 Ene ngundiro sumoo etoyi, asa, Yondo mandeye gumi eyingo. Nondo ngu sonombo nangge sonoyerooteno. Ene oni gura kewooroyemo dikaro oorooteku ngu, ye ngu watayi kini.  
\v 27 Ngu oningga ngu, no kootunesina ombuteku, ngu oningga nguro yanggangoni urungga oorengo. Noro yanggangone ngu bodaga nangge, nguro ngu, no enengo ko oni tero, ma oruwano, ero eyingo.  
\v 28 Nga mandega nga Betani ende, Yodan sono anduroko nguno tunooteyingo. Nguno Yondo oni simoo bare sono kundingimbo sonoyeroyingo.   
\s1 Yisas Anutro Sipsip Nangoni  
\p
\v 29 Sengetoni, Yisas ombutoni, Yondo kenoro eyingo. Kenoyi, nga ngu Anutro Sipsip Nangoni. Ngundo oni simoo bare mera bidodoboro mbumbuwaye andange yunowa.  
\v 30 Ngu oningga nguro, nondo kuri ewonomu ngu. Oni gura no keneroro ombuteku, ngundo no daganeroyingo. Ndadiro nguro, ene no ma oriyingo naruno nguno, ene kuri oruwo.  
\v 31 No ngu oningga nguya watayi kini. Ene no omburo, oni sono kundingiyimbo sonoyerootoowe, nguno Iserel oni simoo bareno, ngu oningga ngu tunoo etuyerowano, ero eyingo.   
\p
\v 32 Yondo mande ngandiro yootunoro eyingo. No Yuka Kundingiyi ngu, nu mumukondiri ngundiro tero, sambononggo omburo, ene tabango sanganimo oodoni, kenoyingo.  
\v 33 No nenengombo ngu oningga ngu, kuri watayi kini. Anutdo oni sonoyero ero, soweneroro ngu, ngandiro eyingo. Ge Yuka Kundingiyi kenootoyi, oni gura tabango sanganimo oodoningga ngu, arisa, ngu oningga ngundo Yuka Kundingimbo oni simoo bare sonoyerowa, ero eyingo.  
\v 34 Asa, no nenengombo ngu ooga kenootoowe tunootewo. No nguro mandeni yeno kuri ewonoku, nga oningga nga, ene Anutro Nangoni. Yondo nguro ngundiro eyingo.   
\s1 Yisasdo Kirikiri Oni Gidarega Yoyoyingo  
\p
\v 35 Sengetoni, Yon dikatoni, enengo kirikiri oni eraya nguya dikayingo.  
\v 36 Ene Yisas kenootoni, oore keyoro ombutoni, eyingo. Kenori, ngungga ngu, Anutro Sipsip Nangoni! Ero eyingo.  
\v 37 Enengo kirikiri oni erayagaku Yonro mande ngu ingoro, ene Yisas keyoro oorowuyingo.  
\v 38 Ene ngundiro tetori, Yisas yowoorengoro, erayagaku ene keyoro oorowutori, yeyoro eyingo. Yari ndawu ooga ereweteri? Etoni, erayagakundo gumi eyingo. Rabayi, ge ndawu yanggano ooroote? Ero eyingo. Rabayi mandega nguro muri ngandiro, oo etuyeroyingo oni, eyingo.  
\v 39 Yisasdo gumi eyingo. Mete yari ombuya kenori. Etoni, asa, erayagaku Yisas keyoro oororo, ene oruwoku ya ngu kenoro, enedodo ngu sangga nguno oriyingo. Ene, ngu sangga nguno mande ero oodoyi, oororo suwootetoni ngu, sa gabogaboyi naru namoraya tunootetoni, ko suwoono nguya oruwonggo.   
\p
\v 40 Nga oni erayaga, ngando Yonro mande ingoro, ene Yisas keyoro oororo, ene oni gura oowooyi Enduru, ngu Sayimon Pita nguro koneyo.  
\v 41 Enduru, sodedomangge Yisasdodo oruwonggoku yangga, ngu yokoro uro, beyi Sayimon koretero erewero kenoro eyingo. Noore kuri Mesayiya kenootetoku nga! Ero eyingo. Mesayiya nguro muri ngandiro. Ene Krayis, Anutdo noore ko yoyoweroyi sunggi yeyingo oni, ero eyingo.  
\v 42 Ngu naruno nguno, Endurundo Sayimon yoro, Yisasno oorowuyingo. Yisasdo kenoro eyingo. Ge Sayimon, Yonro Nangoni. Kootuyisina oowoongge Sipas (Pita) ewanggo, ero eyingo. Ngu oowooyi Pitangga nguro muri ngu digi urungga, eyingo.   
\s1 Yisasdo Pilip Ko Nataniyel Eraga Negoyeroyingo  
\p
\v 43 Sengetoni suwoononggo, Yisasdo enengo ingondudunonggo, Galili merako oorowuwano, ero ingoyingo. Ene Pilip kenoro eyingo. Ge ombuya no kenero, ero eyingo.  
\v 44 Pilip ngu ene Betisayida oni. Enduru Pita eragaro ende damoni nguya.  
\v 45 Pilipdo oororo, Nataniyel kenoro eyingo. Nga oningga nga ngu, ene kuri Mosesndo mamana mandeno nakangoyingo, ko Anutro ingondudu eyingo onindo nguya nakangoyingonggaku, noorendo kuri kenowooto. Ngu Yisas, Nasaret oni, ngu Yosep Nangoni, ero eyingo.  
\v 46 Ene ngundiro etoni, arisa, Nataniyeldo eneno ngandiro sumoo eyingo. Oo metemi gura Nasaretno tunootewa, bine? Ene ngundiro etoni, asa, Pilipdo mande gumi eyingo. Ombuya keno, ero eyingo.   
\p
\v 47 Yisasdo Nataniyel kenootoni, eneno ombutoni, ngandiro eyingo. Keno, Iserel oni ene hamoo! Eneno godange mande ko muri biyomingga nguya, eneno ma ooroote, ero eyingo.  
\v 48 Ene ngundiro etoni, Nataniyeldo Yisas sumoo inoyingo. Ndatero, ge no watayi tewo? Ene ngundiro etoni, Yisasdo gumi eyingo. Pilipdo ma negogeroyingomo, no nguno (Pik) dega damonimo oodoni geyowono, ero eyingo.  
\v 49 Etoni, Nataniyeldo gumi eyingo. Oo etuyeroyingo oni, ge Anutro Nangoni! Ge Iserel mera nguro oniro sobosobo koreteyingo urungga! Ene ngundiro eyingo.  
\v 50 Ngundiro etoni, Yisasdo gumi eyingo. No ge amana (Pik) de damonimo geyowono, ero etoowe, nguro ge nowoondogemo hamoo tete. Kootuyisina, oo urunggado nga ooga nga dagatoni, ge kenowa, ero eyingo.  
\v 51 Yisasdo ene ko eyingo. No hamoo oorengo, yeno eteno. Kootuyisina, ye sambo goosootoni, kenootoyi, Anutro sambono Engel oni, ngundo Oni Nangoni, ngu tanggeyi gidegide oorero, omburo tetoyi, ye yeyowanggo, ero eyingo.   
\c 2  
\s1 Oni Gura Kena Endemo Bare Yoyingo  
\p
\v 1 Sa eraya nguno yokoro, sa kabusayiga nguno, Yisas nemimbo ngu, bare yoweroyi yanggakuno oruwo. Ngu bare yoweroyi narungga ngu, Kena ende ngu, Galili mera nguno tunooteyingo.  
\v 2 Ene Yisas ko enengo kirikiri oni nguya, ngu bare yoweroyi narungga, nguno negoyerootoyi oorowuyingo.  
\v 3 Ngundiro oororo oodoyi, Wayin kinitetoni, Yisas nemimbo Yisasya eyingo. Ene Wayin gura kini, ero eyingo.  
\v 4 Yisasdo eneya eyingo. Namo, nondo ndawu ooga tewe? Ngu noorengo geya oo kini. Noro naru ma tunooteyingo, ero eyingo.  
\v 5 Ene ngundiro etoni, asa, nemimbo ko onikuya eyingo. Yisasdo yeno mande gura etoningga ngu, ye komo ngu keyoya teyi, ero eyingo.   
\p
\v 6 Ngu yangga nguno, digi kumbe kandegura gidemboro guranangge oruwo. Nguno Yuda oni enengo muriye sono gimuweroyi sono oorengo, nguno oodoni, Anutro mamana mandeni Yuda onindo keyoyi ero, nguro eyingo. Kumbe guranangge nangge ngu 100 Lita ngundiro. (Ngu 6 ngundi 7 Kero Dram ngundiro).  
\v 7 Yisasdo ko oniya eyingo. Kumbeno sono moondoya, kumbengootoyiga, hangeni. Ene ngundiro etoni, asa, ko onindo Yisasdo ewoku, ene ngundiro teyingo.  
\v 8 Yisasdo ko onikuya eyingo. Nga gumi wendoya, yoya, ooroya, oo simbo kayingo sobosobo ngu inoyi. Ene ngundiro etoni, ko onindo gumi wendoro, yoro, oororo, oo simbo kayingo sobosobogaku inoyingo.  
\v 9 Oo simbo kayingo sobosobogakundo, sono towoongoro netoni ngu, ngu naruno ngu, Wayin oorengo tunootete. Nguro ngu, ene ndanonggo yoyingo ngu, ene watayi kini. Ene enengo ko oni ngundo nangge watayi, sono oorengo moondowonggo. Arisa, oo simbo kayingo sobosobogakundo, bare yoweroyi oninggaku negongoyingo.  
\v 10 Ombutoni eyingo. Oni bidodo koretero Wayin metemimu bayeterogogo, kootu oni simoo oowooyingga netoyi netoyi ngu, arisa, ngu naruno, ene Wayin biyomi bodaga nguno yunootenggo. Ene ge Wayin metemi oorengo ngu gosiyowoku, ge ataga kootu yoro omburo, bayeteteku nga!   
\p
\v 11 Kena ende Galili merako nguno, Yisasdo koretero muri songo oorengo gura onindo ma teweroyimu, ngu teyingo. Nguno enengo duridarini ngu etuyerootoni, enengo kirikiri oni ene damoni yero, Yisasno nowoondoyemo hamoo teyingo.   
\p
\v 12 Ngu naru ngu kinitetoni, Yisas, nemi, konebeyi, ko enengo kirikiri oni nguya, Kapeniyam endemo uro, nguno sa naru gidarega kengero oruwonggo.   
\s1 Yisasdo Oni Yowuru Yano Oo Uriyootoyi Oweyeroyingo  
\r (Matiyu 21:12-13; Mak 11:15-17; Luk 19:45-46)  
\p
\v 13 Yuda oniro kengeweroyi kundingiyi naru oowooyi Pasowa, ngu namoko tete. Ngundiro nguro, Yisas yade oororo, Yerusalemno oorowuyingo.\f + \fr 2:13 \ft (Pasowa naru nguro muri ngandiro. Kurimi Anutdo sunggi kenoro dagayeroyingo naru, Yuda oniro naru kundingiyi).\f*  
\v 14 Yisas oororo, Yuda oniro yowuru ya oowooyi Tembel, ngu newendemo uro, oni Bulmakawu, Sipsip, nu mumukondiri uriyootoyi yeyoro, ko oni bibiteweroyi yabano bibitero, digi beye yowoorengoro yunootoyi yeyoyingo.\f + \fr 2:14 \ft (Ndadiro nguro, oni ende gidaregaro beye yoro, mayero, Yerusalem ende urungga nguro beye yowoorengoro, Yuda beye yoro, ngundo oo nusako uriyoro, Anutno wooro yero yemboongewero. Ngu kongga ngu yowuru yano ngundiro tetoyi nguro Yisas sanggiri teyingo).\f*  
\v 15 Yisasdo uto gisaru tero, ngu yoro, Bulmakawu, Sipsip ko nusako bidodo musiyomo oorootenggoku oweyeroyingo. Ngundiro tero, ene oni digi yowoorengowonggokuno oororo, digi beye gasiyoni satoni, yaba bidodo wenggeremootoni, ukero utoni oweyeroyingo.  
\v 16 Ene oni nu mumukondiri uriyoyingo nguno eyingo. Ye nu yoya, musiyo nga yokoya sayi! Ye noro Awanemboro yangga nga yeyi, oo uriyoweroyi musiyo ma tewero, ero eyingo.  
\v 17 Yisasro kirikiri oni ngu, ene Anut mandeno kuri oorooteku, ngu ingonduduwooro ingoyingo.  
\q1 No gengo ya nguro gome oorengo ingoro, nguro no ko yanggango oorengo tetoowega, gengo ya gome orini, ero ingooteno. Eyingo. (Sam 69:9)   
\p
\v 18 Ene Yuda oniro tabango, ngundo ngundiro kenoro, Yisasya mande yanggango ero eyingo. Anutdo nga kongga ngano rogogerowo tetoni ngu, asa, ge oo muri songo oorengo gura onindo ma teweroyi, ngu anangu tetooga, noore kenoro ingowato. Ngu hamoo, Anutdo ngu kongga nguno rogogerowo, ero ingowato, eyingo.  
\v 19 Ene ngundiro etoyi, Yisasdo mande gumi ero eyingo. Yendo nga yoro yangga nga toongootoyi ngu, nobana naru kabusagomo ko yewe dikawa, ero eyingo.  
\v 20 Ngundiro tero, Yuda onindo eyingo. Oni nga yowuru Tembel yangga nga yerodoyi, mooma naru onibi namoraya, kandegura ke gidemboro guranangge (46) yokoyingo. Ngundiromu, gedo ngu ko sa kabusa nanggemo, ko yewero ete? Ero eyingo.   
\p
\v 21 Ngu yowuru yangga Yisasdo eyingo ngu, enengo goweyiboro eyingo.  
\v 22 Ngundiro nguro, kootuyisina, Anutdo merenonggo Yisas ko yokutuwootoni, ko ootoogeyingo, nguno enengo kirikiri oni ko ingondudu tero, Yisasdo mande kuri eyingo, ngundiro tunootetoni, nguno ingoyingo. Ngundiro tetoni, kirikiri oni ene Anutro mande nakaya, ko Yisasdo mande eyingoku, ngu bidodo ingootoyi, nowoondoyemo hamoo oorengo teyingo.   
\s1 Yisasdo Oni Simoo Bare Bidodoboro Muriye Kuri Ingoyingo  
\p
\v 23 Yisas ngu Yerusalemno Pasowa naru kundingiyi ngu sobowooro oodoni, oni simoo bare oowooyingga oorengo, Yisasdo oo onindo ma teweroyimu ngu tetoni, kenoro, nguro oni urungga oorengo, eneno nowoondoyemo hamoo teyingo.  
\v 24 Ene Yisasdo simoo bare bidodoboro ingonduduye buribari ingootenggoku, nguro ene ngu oningga, nguro newendemo hamoo ma teyingo.  
\v 25 Ndadiro nguro, Yisasdo ene oni simoo bare bidodoboro muriye, ingonduduye ingomukoote. Yisas ene oniro ingonduduye, nguro oni gurado ma etoni ingowa. Kini, ene bidodo ingomukoote.   
\c 3  
\s1 Yisasdo Nikodimas Oningga Nguya Mande Ewori  
\p
\v 1 Oni gura oruwoku, ngu oowooyi Nikodimas. Ngu Nikodimas oningga ngu Parisi oni, ko Yuda oniro tabango nguya.  
\v 2 Ngu oningga ngu, suwoono Yisasno omburo eyingo. Oo etuyeroyingo oni, noore ingooteto. Ge oo etuyerowero, Anutdo sowenggerootoni ombuyingo. Ene Anutdo oni guraya ma ootooro ngu, ene oo songo gura oni ma teweroyi, gedo teteku, ngu ma tewa, ero ingooteto.   
\p
\v 3 Ene ngundiro etoyi, asa, Yisasdo mandeni gumi ero eyingo. Hamoo oorengo, no geno eteno. Oni gura ene newende buniyo keta ngundiro ma tunootero ngu, asa, ene Anutro endega enengo oni simoo barero soboyerooteku, nguno ma uro oruwa, ero eyingo.   
\p
\v 4 Ene ngundiro etoni, asa, Nikodimasdo gumi eyingo. Ndadiro terogogo, oni kuri dogoni yeyingo, ngundo ene ko yowoorengoro, oni buniyo keta ngundiro tunootewa? Ene mete nemi kawuyimo utoni, nemimbo ko bisiyowa bine? Ero eyingo.   
\p
\v 5 Ngundiro etoni, Yisasdo Nikodimasro mandeni gumi eyingo. Hamoo oorengo, no geno eteno. Oni ene sono kundingiyi, ko Yuka Kundingiyimo nguya, keta ma tunootero ngu, ene Anutro endega enengo oni simoo barero soboyerooteku, nguno uro ma oruwa.  
\v 6 Oni ene eweyi nemimbo ketangga yeri tunootete. Ene Yuka Kundingiyimbo oni newendemo uro, ngundo yeni keta tunootewa.  
\v 7 Ge nondo mandega geno etenoku, nguro ingondudu urungga tero, ma sosorewero. Ye komo yengo nowoondoye buniyo keta ngundiya tunooteyi!  
\v 8 Doogo ngu enengo ingonduduni keyoro, doogo yoro gurasina gurasina, oororo omburo tete. Ge kingo ngguyi nangge ingoote. Ene ndasinanggo omburo, ndasina oorowuteku ngu, ge ma ingoote. Oni bidodo ko keta Yuka Kundingiyimo tunootewanggoku nguya, ngundiro nangge, ero eyingo.   
\p
\v 9 Ene ngundiro etoni, Nikodimasdo gumi ero eyingo. Nga ooga nga ngu, ndadiro terogo tunootewa?   
\p
\v 10 Etoni, Yisasdo gumi eyingo. Ndadiro nguro, ge Iserel oniro oo etuyeroyingo oni, ge mande oo nga ma wirikoro ingoote?  
\v 11 Hamoo oorengo, no geno eteno. Noore oo kenoro ingootetoku, nguro mandeni yootunoro eteto. Ene noorendo mandega etetoku ngu, ye ingowero yokootenggo.  
\v 12 Nondo kuri mera ngaro oo nguno ero etuyerowonoku ngu, ye nguro nowoondoyemo hamoo ma teyingo. Nguro nondo sambo endeboro oo nguno mande ero etuyerowanoku ngu, ndadiro terogogo, ye nowoondoyemo hamoo tewanggo?  
\v 13 Oni gura ene sambono oorero, sambo endeboro oo murini ma kenoro ingoyingo. Kini, Oni Nangoni, ngundo ene sambo endemonggo ombuyingo, ngundo nangge, sambo endeboro muri nenengo oorengo, ye etuyeroweroyimboro ombuwo.  
\v 14 Kurimi Mosesndo oni kini, kingo merako nguno sire gabogaboyiga tero, de bodaga sanganimo yero boorowooro okootoni, oni ngu kenoro, ene ma kumooyingo. Ngundiro nangge, Anutro Nangoni Oni Kirarongo nguya, de sanganimo yero, okooro boorowoowanggo.\f + \fr 3:14 \ft (Ye sirero mande ngu Anutro Mande Buk kurimi (Namba 21:4-9), nguno kandangero ingowanggo).\f*  
\v 15 Oni simoo bare bidodo nguro nowoondoyemo hamoo tewanggoku ngu, ene suwooyi sano sugi sugi keta gome oruweroyi, ngu yowanggo.   
\p
\v 16 Yo, Anutdo oni simoo bare mera ngano oorootenggoku, ngu bidodoboro nowoondoyi urungga tero, nguro enengo Nangoni gurananggega, ngu oni simoo bare yunoyingo. Ene ngundiro teyingongga nguno oni simoo bare bidodo nowoondoyemo hamoo tero ngu, asa, ene ma hoonootewanggo. Ene ngundiro tero ngu, ene suwooyi sano sugi sugi keta oruweroyiga ngu yoro, oni oni tero oruwanggo.  
\v 17 Anutdo enengo Nangoni ngu merako ngano sureyootoni ombuyingo. Ene oni simoo bare wirikoyerowero ma ombuyingo. Kini, Anutdo ngu mera ngaro oni simoo bare bidodo weti mbumbuwanonggo ko yoyoni ero, soweyootoni ombuyingo.  
\v 18 Oni ene ataga newendemo hamoo teteku ngu, asa, Anut doongeyimo oni nenengo tunootete. Ene oni ene newendemo hamoo ma teteku ngu, Anut doongeyimo ene weti mbumbuwano hoonootero ooroote. Ndadiro nguro, ene Anutro Nangoni gurananggega nguro newendemo hamoo ma tewoku, nguro ene hoonootewa.  
\v 19 Mande wirikoyingo muri ngu ngandiro. Soru himi ngu kuri merako ngano tunootewo. Ene onindo ngu ooreriko oruwero ingoro, nguro ene soru himi ngu yokootenggo. Ndadiro nguro, enengo muriye ngu biyomi oorengo.  
\v 20 Yo, ngundiro oni simoo bare ngu ooreriko muri biyomi ngu tero oruwero, gome ingootenggo. Ngundiro nguro, ene soru himimo ombuwero ma ingootenggo. Ndadiro nguro, enengo muriye biyomi ngu soru himi ngundo yootunoweroyi, nguro ene yokootenggo.  
\v 21 Ene oni muri hamoo teteku ngu, ene soru himimo nguno ombute. Enengo murini, enengo koni, ngu Anutya ko teteriku ngu, oni doongeyemo tunoo kenowanggo, ero eyingo.   
\s1 Sonoyeroyingo Yondo Yisas, Nguro Eyingo  
\p
\v 22 Ngu naruno nguno, Yisasdo enengo kirikiri onikuya, Yudiya merasina oorowuyingo. Nguno, Yisas enengo kirikiri oniya nguno oode, oni simoo bare gidarega sono kundingiyi gimuyunoro oruwonggo.  
\v 23 Ngu naruno nguno, Ayinon ende ngu, Salim ende ngu tanggeyimo, nguno Yondo nguya, oni simoo bare sono gimuyunoyingo. Ngu merasina nguno sono oowooyingga oorooteku, nguro oni simoo bare suwooyi sano nguno mayero, sono kundingiyi yoyingo.  
\v 24 Ngu naruno nguno, Herodndo Yon yoro ya biyomimo ma yeyingomo.   
\p
\v 25 Ngu naruno, rongge mande gura Yonro kirikiri oni, ko Yuda oni guraya ngu kewooroyemo tunooteyingo. Ndadiro sono gimuweroyi, Yudaro muringga ngu keyoro ngu, ene Anut doongeyimo, sarayi tunootewato, ero ronggeyoro eyingo.  
\v 26 Ngundiro tero, enengo kirikiri oni Yonno oororo eyingo. Oo etuyeroyingo oni, kuri geya oningga Yodan sono anduroko ootooro, gedo nguro mandeni eyingo. Ngu oningga ngundo oni simoo bare sono kundingiyi gimuyunootoni, simoo bare bidodo eneno oorowutenggo, ero eyingo.  
\v 27 Ene ngundiro etoyi, asa, Yondo mandeye gumi eyingo. Anut sambo endemo oorooteku, ngundo oni gura oo ma inootoni ngu, asa, ngu oningga ngu, ene mete ma yowa.  
\v 28 Nondo mandega yeno ewonomu, ye ngu kuri ingoyingo. No ngu oningga, Anutdo oni noore ko yoyowero ero sunggi yeyingongga, ngu kini. Ene no ngu, Anutdo ngu oningga nguro ooreni yomosiyoyinoweroyimboro ero, koretero no sowenerootoni ombuwono.  
\v 29 Ngu ngandiro. Ene oni gura bare yowaku ngu, asa, ngu barega ngu, ene ngu simoongga nguro bareyi. Ngu simoongga nguro dobooyi ngu dikaro, sodeyero, ataga bare yowoku oningga nguro mandeni ingoro, oni oni tewa. Ngundiro nangge, no nguya nowoondonemonggo ngu oningga ombuyingo, nguro no oni oni urungga teteno. Ataga ngu engge oorengo tunootete.  
\v 30 Hamoo oorengo, ngu oningga ngu (Yisas), nguro oowooyi ngu komo urungga oorengo tunootetoni, noro oowoone ngu komo omburo bodaga tero, ameno uwa, ero eyingo.   
\p
\v 31 Oni sambono awunonggo ombuyingo ngu, enengo murini ngundo mera ngaro muriye ngu bidodo dagayeroote. Oni mera ngano tunooteteku ngu, ene mera ngaromu. Ene mera ngaro oo nguro nangge mandeni ero tete. Yo, hamoo, oni ene sambo endemonggo ombuyingo ngu, enengo murini ngundo mera ngaro muriye ngu bidodo dagayeroote.  
\v 32 Ene oo kuri kenowoku, ko ingowoku, nguro ero yootunoro ete. Ene oni gurado ngu mandega ero yootunooteku, ngu ma yoro dowoote.  
\v 33 Oni ene mande ngu gome ingoro, yoro dowooro ngu, asa, ene yo ero ewaku, ngu mandega nguno ngu, Anut ene hamoo mande nangge ete, ero etuyerowa, eyingo.  
\v 34 Ngu oningga Anutdo sureyootoni ombuwoku ngu, ene Anutro mandeni nangge yootunoro ete. Ndadiro nguro, Anutdo Yuka Kundingiyi ngu urungga oorengo inoyingo.  
\v 35 Eweyimbo enengo Nangonimboro gome ingoro, nowoondoyi teyinoro, nguro oo bidodo ene kandeyimo yero inoyingo.  
\v 36 Oni ene Nangonimboro newendemo hamoo teteku ngu, ene suwooyi sano keta sugi sugi oruweroyiga ngudodo ooroote. Ene oni Nangonimboro mandeni ngu ma ingoro keyoro ngu, asa, ngu oningga ngu, Anutya nguno keta ma oruwari. Kini, Anutro sanggiriningga ngu eneno oruwa.   
\c 4  
\s1 Yisasdo Sameriya Mera Nguro Baregaya Mande Eworiyo  
\p
\v 1 Ngu narunggano nguno, Parisi onindo mande gura ngandiro ingoyingo. Yisasdo Yon dagaro, kirikiri oni oowooyingga oorengo yoyoro, sono kundingiyi gimuyunoote, ero ingoyingo.  
\v 2 (Ene Yisas enengombo ma sonoyeroyingo. Kini, enengo kirikiri onindo nangge oni sonoyeroyingo.)  
\v 3 Yisas ene Parisi oniro mandeye ngu ingoro ngu, ene Yudiya mera yokoro, ene ootoogero, Galili merako ko oorowuyingo.  
\v 4 Yisas ngu ene ootoogero, Sameriya mera kewoorokuri oorega ngu keyoro oorowuyingo.   
\p
\v 5 Yisas ngundiro yade oororo, Sameriya mera nguro ende gura oowooyi Sayika, nguno tunooteyingo. Ngu endega ngu namoko mera gura Yekobdo enengo nangoni Yosep kuri inoyingo.  
\v 6 Yo, ngu musiyonggano nguno, Yekobdo kuri sono merengga seyingo. Yisas oore yade yade omburo, moondeyi ogingootoni, nguro ene sono merengga ngu tanggeyimo bibiteyingo. Ngu narungga ngu, sa kewooro (12 Klok).   
\p
\v 7 Ngu naruno nguno, Sameriya mera nguro bare gura sono moondowero ombuyingo. Ene ombutoni, Yisasdo ngu barega ngu kenoro, ngandiro eyingo. Sono bodaga nunootooga newe, ero eyingo.  
\v 8 Ngu naruno ngu, Yisasro kirikiri oniku bidodo, oowari uriyowero endemo umukoyingo.  
\v 9 Yisasdo ngundiro etoni, asa, Sameriya barega ngundo gumi eyingo. Ge ngu Yuda oni, ko no ngu Sameriya bare. Nguro ge ndawugaro, nono sonoro sumoo ete? Ero eyingo. (Ndadiro nguro, Yuda onindo Sameriya oniya doboo ma yero, gobooro ma endeyootenggo.)  
\v 10 Ene ngundiro etoni, asa, Yisasdo ngu barega nguya gumi eyingo. Ene ge Anutdo oo kingo duwoo gunooteku, ngu ingoro ngu, ko nga oningga ngando geno ete, sono bodaga nunootooga newe eteku, ngu nguya ingoro ngu, gebana eneya ewa. Suwooyi sano, keta oruweroyi sono ngu, no nunootooga newe ero ewaku ngu, enendo suwooyi sano keta oruweroyi sono ngu gunootoni newa.  
\v 11 Ngundiro etoni, barega ngundo Yisasro mandeni gumi eyingo. Oni urungga, ge sono moondoweroyi oo gura kini, nga sono merengga nga ngu, mera newendemo oorengo amu. Ge sono suwooyi sano keta oruweroyiga, ngu ndanonggo yowa?  
\v 12 Yekobdo nga sono merengga nga ngu, sero yunoyingo. Ngu enengombo enengo simoongo, ko enengo nusakododo nga sonongga nga neroriyingo. Ge noorengo osinani, Yekob, ngu dagaro urungga, bine? Ero eyingo.  
\v 13 Yisasdo barega nguro mandeni ngu ingoro, gumi eyingo. Oni bidodo nga sonongga nga nero ngu, ene kootuyisina sonoro ko ingoro hahangewa.  
\v 14 Ene oni gura nondo sonongga nga inootoowe newaku ngu, asa, ene sonoro nggurongo ko ma soriyetoni hahangewa. Nga sonongga nondo inootenoku ngu, suwooyi sano keta oruweroyi sonongga ngu newendemo ngunonggo oorero oorero, ene sugi sugi oruwa, eyingo.  
\v 15 Ene ngundiro etoni, asa, baregaku enebana Yisasno eyingo. Oni urungga, ge ngu sonongga ngu, no nuno. Nunootoyi ngu, asa, kootuyisina, no nggurongo soriyetoni, sonoro hahangero, no sono moondowero, ngano ko ma ombuwano. Ero eyingo.   
\p
\v 16 Etoni, Yisasdo mandeni gumi eyingo. Ge ooroya, kamengge negongoya, yaringo eraya eraya ngano omburi! Ero eyingo.  
\v 17 Ngundiro etoni, baregakundo gumi eyingo. No kamene moore kini. Etoni, Yisasdo baregakuya, eyingo. Ge ngandiro ete, no kamene kini, ge ngu hamoo oorengo ete.  
\v 18 Ndadiro nguro, kuri ge kamesumoongge kandegura. Ataga simoongga oorooteriku, ngu gengo kamengge oorengo kini. Gengo mandega eteku, ngu hamoo oorengo ete, eyingo.  
\v 19 Etoni, barega ngundo Yisasno eyingo. Oni urungga, ataga no ingooteno. Ge Anutro ingondudu eyingo oni.  
\v 20 Noore osi sambananimbo nga mera purimo ngano yowuruwooro, Anutno yambo mande teyingo. Ene ye Yuda onindo ngu etenggo. Oni yowuruwooro yambo mande teweroyi ngu, Yerusalemno nangge, ero etenggo.   
\p
\v 21 Baredo ngundiro etoni, asa, Yisasdo mandeni gumi eyingo. Ge bare, ge komo noro mande etenoku nga ingoya, nowoondogemo hamoo teni. Naru gura tunootetoningga ngu, ye nga mera purimo ngano, ko ye Yerusalemno nguya, awananimo yambo mande ma tewanggo.  
\v 22 Ye ngu, oo ye ma ingootenggoku, nguno yambo mande tetenggo. Noore Yuda onindo ngu oo ingootetoku, nguno yambo mande teteto. Ndadiro nguro, Anutdo ko yoyoweroyi koningga, nguro ingonduduga ngu, noore Yuda oni simoo bare kandenanimo ooroote.  
\v 23 Naru gura tunootetoni ngu, ngu narunggaku ngu ataga kuri tunootewoku nga! Oni bidodo hamoo yambo mande tewero ngu, asa, ene komo Yuka Kundingimboro Awangga nguro yanggangoni, murinimo, nguno yambo mande tewanggo. Ene muri ngundiro tetenggoku ngu, asa, Awando ngundiro oni nguro gome ingoote.  
\v 24 Anut ngu Yuka oorengo. Nguro oni simoo bare komo Yuka Kundingiyi, nguro yanggangonimo ngu yambo mande tewanggo. Yo, ene komo Anutdo muri metemi tewero ingooteku, ngu nangge teyi.  
\v 25 Ene ngundiro etoni, asa, baregakundo mandeni gumi eyingo. No ingooteno. Mesayiya ombuwa. Ene Krayis, Anutdo noore ko yoyoweroyimboro ero rogo teyingo oni, ngundo ombuya. Ene ombuteku naruno nguno, ene oo bidodoboro etoni, noore ingowato, eyingo.  
\v 26 Barega ngundo ngundiro etoni ngu, Yisasdo enengo mandeni gumi ero eyingo. Ngu nondo nangge, no ataga geya mande eteroku nga! Ero eyingo.   
\p
\v 27 Yisasdo barega nguya ngundiro ewootoni, asa, ngu naruno nangge, enengo kirikiri oniku omburo, yeyoro, ene nguro ingondudu urungga teyingo. Ene kirikiri oni gurado sumoo ewero ma ingoyingo. Ge ndawu ooga yowero erewete; ngundi, ge ndawugaro eneya mande eteri? Ero ingoyingo.  
\v 28 Arisa, ngu barega ngu, enengo sono nggusi nguno yokoro, ene kendutero, endemo oororo, oni simoo bareno eyingo.  
\v 29 Ye ombuya, ande oningga ande kenoyi! Ene nondo oo kuri tewonoku, ngu bidodo yootunoro ete. Ene Krayis bine? Ero eyingo.  
\v 30 Ene ngundiro etoni, arisa, oni simoo bare endemo oruwonggoku, ngu bidodo ootoogero, ende yokoro, Yisas tanggeyimo ombuyingo.   
\p
\v 31 Ngu narunggano nguno, kirikiri onindo Yisasya oo neni ero, eriringoro eyingo. Oo etuyeroyingo oni, ge komo oowari ne! Ero eyingo.  
\v 32 Ene Yisasdo eyingo. No oowari gidarega moore, ye nguro ma ingootenggo.  
\v 33 Ngundiro etoni, nguro enengo kirikiri oni enengo nangge ero ingoro, eyingo. Oni gurado bine, oowari kuri yoro, mayero inowo? Ero eyingo.  
\v 34 Yisasdo enengo ingonduduye ngu kenoro ingoro, nguro ene eyingo. Noro oowari ngu ngandiro. No komo oni no sowenerootoni, ngano ombuwonomu, nguro ingonduduni ngu keyoro, enengo koni ngu temukowano. Ngungga ngu, noro oowari nenengo.   
\p
\v 35 Yendo ngandiro etenggo. Kombo namoraya yokoro ngu, kono oowari enggero mandoni yemukootoni, yoro, ngu neweroyi naru. Ene no yeno eteno. Ye komo ootoogeya, doongeteya, endeyoya, oowari koyi nga kenoyi. Oowari kuri enggero mandoni yemukowo.\f + \fr 4:35 \ft (Oowari engge mandoni ngu oni simoo bare Anutro mande keta ingoro, nowoondoyemo hamoo tewero ingootenggo.)\f*  
\v 36 Oni oowari engge yooteku ngu, ene enengo uriyi yoro, ene suwooyi sano sugi sugi keta oruweroyi, nguro oowari ngu yowuruwooro watayewa. Ngundiro nguro, oni oo miteku, ko oni oo engge yooteku nguya, ene gobooro oni oni tewari.  
\v 37 Ngundiro nguro, nga mandega nga ngu hamoo. Oni gurado ngu, oo yuwooyi mitoni, ko oni gurado ngu oowari enggero mandoni yetoni, ngu yoote.  
\v 38 Nondo kuri ye sureyerootoowe, ye ko tero oo ma miyingomo, nguno oowari enggero mandoni yetoni yowanggo. Oni songombo ko kuri yanggango ko tetoyi, oowari oorero enggewoku ngu. Yendo ngu kongga nguno uro, oowari engge yowonggo. Yisasdo mande ngundiro eyingo.   
\p
\v 39 Sameriya ende urungga nguro oni simoo bare oowooyingga oorengo, barega nguro mandeni ngu ingoro, nguro ene Yisasro nowoondoyemo hamoo teyingo. Ndadiro nguro, barega ngundo eyingo. Nondo kuri oo biyomi tero endeyowonoku, ngu bidodo yootunoro emukoote, ero eyingo.  
\v 40 Ngundiro etoni, Sameriya endemo oni simoo bare ngu, ene Yisasno omburo eyingo. Ge ombutooga nooreya ngano oruwato. Ngundiro etoyi, nguro Yisasdo ngu endegano, nguno sa eraya oriyingo.  
\v 41 Sa eraya nguno oodoni, nguno ngu, oni simoo bare oowooyingga nguya Yisasdo mande etoni, ngu ingoro, nowoondoyemo hamoo teyingo.  
\v 42 Ene ngu barega nguya eyingo. Noore gedo etoyi ingoro, nguro noore nowoondonanimo hamoo ma teyingo. Kini, noore ngu noorengombo enengo manggowoomo mandeni nguya ingoro, nguro noore nowoondonanimo hamoo teteto. Noore ingooteto. Nga oningga ngando nangge, ene mera ngaro oni simoo bare bidodo ko yoyoweroyi oni oorengo. Ero eyingo.   
\s1 Yisasdo Gabuman Oniro Tabango Nguro Nangoni Yomosiyoyingo  
\p
\v 43 Ngu sa erayaga nguno yokoro, ene ootoogero Sameriya ende yokoro, yade yade ooreko oororo, Galili merako tunooteyingo.  
\v 44 Yisas enengomboro ero eyingo. Anutro ingondudu eyingo oni ngu, enengo ende damonimo oowooyi bingami ma tunootewa. Ero eyingo.   
\p
\v 45 Ngundiro ero, Yisas ene yade oororo, Galili merakono tunooteyingo. Ene tunootetoni, Galili oni ngundo Yisas kenoro, ene oni oni teyingo. Ndadiro nguro, ene naru kundingiyi nguno Yisasdo Yerusalemno ko oo tewoku, ngu ene nguya oororo kenoyingo.   
\p
\v 46 Ngundiro tero, Yisas ene Kena ende Galili mera nguno mayero tunooteyingo. Ngu endega nguno ene kuri sono yowoorengootoni, Wayin tunooteyingo. Ngu merako nguno ende gura oowooyi Kapeniyam. Nguno Gabuman oniro sobosobo tabango gura oruwoku, ngu enengo nangoni ngu sayidodo oruwo.  
\v 47 Ngu oningga ngundo Yisasro mandeni ingoworomu ngu, Yudiya mera yokoro, ene mayero, Galilino ooroote, ero etoyi, ingoyingo. Nguro, ene Yisas tanggeyimo oororo eyingo. Ge komo ombuya, noro nangone kumoowero namoko tete. Nguro ge ombuya, yomosiyootooga mete teni, ero eyingo.  
\v 48 Ene ngundiro etoni, asa, Yisasdo eyingo. Ene yeno Anutdo oo songo gura onindo ma teweroyimu teteku, ngu kenoro, nguro ye nowoondoyemo hamoo ma tetenggo, ero eyingo.  
\v 49 Yisas ngundiro etoni, asa, Gabuman oniro sobosobo oni tabangongga, ngundo Yisasno eyingo. O oni urungga, ge komo sodedo Kapeniyam endemo ombu, no nangone kumoowero teteku nga! Ero eyingo.  
\v 50 Tabango oningga ngundo ngundiro etoni, Yisasdo gumi eyingo. Ge mete oorowu, gengo nangongge ngu keta oruwa. Ene ngundiro etoni, asa, ngu oningga ngu, ene Yisasro mandeni ngu ingootoni, hamoo tetoni, nguro ene oorowuyingo.   
\p
\v 51 Ngu oningga ngu ene oorowutoni, enengo yano kirikiri oni ooreko yeyootoni, ngundo eyingo. Gengo nangongge keta ooroote, ero eyingo.  
\v 52 Ngundiro etoni, nguro enengo kirikiri oniku sumoo yunoro eyingo. Kuyowo ndawu naruggano ene sayimbo yokootoni, ene metemi tewo? Ene ngundiro etoni, enengo kirikiri onikundo gumi eyingo. Ene kuyowo sa gabogaboyi ngu naru gurananggemo (1 klok), moondeyi kookingo urunggaku yokootoni, mete tewo.  
\v 53 Ngundiro etoyi, eweyi ingoyingo, kuyowo ngu narunggano nguno nangge, Yisasdo gengo nangongge ngu keta oruwa, eneno ewo. Ngundiro nguro, ene Yisasro newendemo hamoo tetoni, enengo keyimo oniku nguya eneno nowoondoyemo hamoo temukoyingo.  
\v 54 Ngu naruno, Yisas ene Yudiya mera yokoro, Galili merako mayero, nguno ene oo songo gura onindo ma teweroyimu, ngu tambu erayayiga, nguno teyingo.   
\c 5  
\s1 Yisasdo Betisayida Sono Koongeyingomo Sayi Oni Gura Yomosiyoyingo  
\p
\v 1 Yuda oniro naru kundingiyi gura tunootetoni, nguro Yisas ene Yerusalemno oorowuyingo.   
\p
\v 2 Yerusalem endeboro oonggoo pawa nguro yamuko ngu oowooyi, Sipsipro yamuko. Ngu yamukongga ngu tanggeyimo nguno sono koongeyingo gura oruwo. Ngu Hiburu mandeno ngu oowooyi Betisayida, ero eyingo. Ngu sono koongeyingongga ngu, dabemimo ya tookoododo kandegura oruwo.  
\v 3 Ngu ya tookoododono nguno, sayi oni oowooyingga oorengo oruwonggo. Oni doongeye kiringomu, oni kekandeye nggiminggameyimu, ko kekandeye bingo yeyingo oni, ngudodo nguno oruwonggo.  
\v 4 Naru gidaregano, Anutro sambono Engel ngundo omburo, sono newendemo uro, sono tetoyi, roringoro, ikakowooyingo. Oni gura ene koretero oororo, sonono uwaku ngu, enengo sayini kinitetoni, mete tewa.   
\p
\v 5 Ngu musiyomo nguno, oni gura ngu ya tookoododono oruwoku, ene sayidodo oodoni, dagoma onibiga kande eraya kengga kegidemboro kabusa (38) nguno oruwo.  
\v 6 Yisasdo oningga ngu kenootoni wetoro oodoni, ene ingoyingo. Nga oningga nga, ene naru pirungga ene sayidodo oruwo. Ngundiro ingoro, Yisasdo oni sayidodoga nguya sumoo ero eyingo. Ge gengo gowege ngu gome metemi tewero ingoote, bine? Ero eyingo.   
\p
\v 7 Ene ngundiro sumoo etoni, sayi oninggakundo Yisasro mandeni gumi ero eyingo. Oni urungga, sono kooto oorero ikakooteteku naruno ngu, oni gura no hoorooweneroro, noyoro sonono noyeweroyi kini. No nenengombo oorowuwero oorowutoowe, oni songombo oororo, no daganeroro, enendo sonono koretero oororo utenggo, ero eyingo.   
\p
\v 8 Etoni, asa, Yisasdo ngu oni sayidodoga nguya eyingo. Ge ootoogeya, gengo yaba, oo ngu yoya, dikaya oorowu, ero eyingo.  
\v 9 Ene ngundiro etoni, arisa, sodedomangge ngu sayi oningga nguro goweyi metemi tetoni, ene ootoogero, enengo yaba oo ngu yoro, dikaro oorowuyingo.  
\p Ngu kongga ngu Sabat naru kundingiyimo teyingo.  
\v 10 Yuda tabango onindo, oni sayidodoga ko metemi teyingongga nguya eyingo. Ataga ngu naru kundingiyi (Sabat). Mosesro mamana mandeno ngu, ge gengo yaba koorowooro endeyoweroyi nguya roogo, ero eyingo.  
\v 11 Ene ngundiro etoyi ngu, asa, ngu oni sayidodoga metemi teyingongga, ngundo mandeye gumi eyingo. Oningga no yomosinerootoni metemi tetenokungga, ngundo ero, nono ete. Gengo yaba oo ngu yoya, koorowooya oorowu, ero eyingo.  
\v 12 Ngundiro etoni, Yuda onindo sumoo inoro eyingo. Ndawu oninggado geno ete, ge gengo yaba yoya, koorowooya oorowu, ero ete? Ero eyingo.  
\v 13 Ene ngundiro sumoo etoyi, oni goweyi metemi tewokungga ngu, ene onendo tewoku ngu ma ingoyingo. Ndadiro nguro, oni simoo bare oowooyingga oorengo oodoyi, Yisas ene ngu kewooroyemonggo kuri toongeyingo.   
\p
\v 14 Kootuyisina, Yisasdo ngu oninggaku yowuru yano kenoro eyingo. Ataga ngu ge mete tewoku nga, ge weti mbumbuwa gura ma tewero. Kinitetoni ngu, kowuri gura urungga oorengo ge moondegemo tunootewa, ero eyingo.  
\v 15 Arisa, ngu oningga Yisasro mandeni ingoro ngu, ene oororo, Yuda onino eyingo. Nga oningga ngando no yomosinerowoku, ngu oowooyi Yisas, ero eyingo.   
\p
\v 16 Ngundiro etoni, Yuda onindo ngunonggo Yisas yomburiyoweroyimboro damoni yeyingo. Ndadiro nguro, ngu ooga ngu Sabat naru kundingiyimo nguno tewoku nguro.  
\v 17 Ene Yisasdo mandeye gumi ero eyingo. Awanembo ngu naru bidodomo ko tero oorooteku, ngundiro nguro, no nguya ko tewano, ero eyingo.  
\v 18 Ngundiro etoni, Yuda onindo ngu ene komo Yisas ureyi kumooweroyimboro yanggango yeyingo. Ndadiro nguro, Yisasdo Sabat narungga nguro mamana mande ngu yomburiyoro, ko nguya Yisasdo ete. Anut ngu enengo eweyi oorengo, ero ewo. Ngu mandega eteku, nguno ngu, enengombo Anut ngundiro tunootete.   
\s1 Anutro Nangoni Ngu Ene Ko Teweroyi Sunggidodo  
\p
\v 19 Arisa, Yisasdo Yuda oniro mandeye gumi ero eyingo. Hamoo oorengo, no yeno eteno. Nangonimbo enengo ingondudunonggo oo gura ma tewa. Kini, ene oo eweyimbo tetoni kenowoku, ngu nangge tete. Eweyimbo oo bidodo teteku, ngu enengo Nangonimbo nguya ngundiro nangge tewa.  
\v 20 Eweyimbo Nangonimboro gome ingoro, nowoondoyi teyinoro, nguro ene oo bidodo gome etungootoni, Nangoni nguya tete. Eweyimbo ko nga dagaro urungga nguya etungootoni tewa. Nguno ye nowoondoye soriyokoro, ingondudu urungga ingowanggo.  
\v 21 Eweyimbo oni kumooyingomu yokutuwootoni, ootoogetoyi, keta oruweroyi ngu yunoote. Ngundiro nangge, Nangonimbo nguya, ene keta oruweroyiga ngu yunowero ngu, ene mete keta yunoote.  
\v 22-23 Eweyi Anutdo oni guraro mandeni ma wirikoote. Kini, oni wirikoweroyi ko ngu bidodo enengo Nangoni kuri inoyingo. Ndadiro nguro, oni bidodo Anut oowooyi bingami ero okootenggoku, ngundiro nangge, enengo Nangoni nguya ngundiro oowooyi bingami ero okoowanggo, ero ingoote. Oni ene Nangoni oowooyi bingami ma ero okooteku ngu, asa, ene Eweyimbo, Nangoni soweyootoni ombuwoku, nguya oowooyi bingami ma ero okoote.   
\p
\v 24 Hamoo oorengo, no yeno eteno. Oni ene noro mandene ingoro, keyoro, Anutdo surenerowoku, nguya newendemo hamoo tewaku ngu, asa, ngu oningga ngu, ene keta sugi sugi oruwa. Yo, hamoo, ngundiro oningga ngu Anutdo oni nenengo etekungga ngu, kootuyisina, Anutdo ene ko ma wirikowa. Kini, ene Anutya keta oruwari.   
\p
\v 25 Hamoo oorengo, no yeno eteno. Naru tunooteweroyi ngu, ataga kuri tunooteteku nga, oni kumooyingo ngu, ene Anutro Nangoni nguro manggowo ingoro ngu, asa, ene suwooyi sano keta oruweroyi ngu yowanggo.  
\v 26 Eweyi enengombo ngu oni simoo bare yoyeni, keta oruweroyi ngu tunootete. Ngu yanggangongga ngu nangge Nangoni inootoni, nguro ene nguya keta oruweroyiga ngu oni simoo bare yunoote.  
\v 27 Ene Oni Nangoni, ngundiro nguro, Eweyimbo oni wirikoweroyi kongga ngu ene inoyingo.  
\v 28-29 Ngu hamoo, tunooteweroyi naruno tunootetoni ngu, oni bidodo kumooyingomu mereno oorootenggoku, ngu ene nenengo manggone ingoro ootoogero, enderoko oorewanggo. Yo, hamoo, oni ene muri gome nenengo endeyoro oruwonggoku ngu, ene keta ko ootoogero Anutya sugi sugi oruwanggo. Ene oni muri biyomi tero oruwonggoku ngu, ene ko ootoogero, mandeye wirikoyingo onino oororo, dikaro, ngunonggo ene Setanro ende biyomi nguno sugi sugi oruwanggo. Ye nguro ma soriyokoro tewero.   
\s1 Oni Gidaregado Yisasro Mandeni Yootunoro Etenggo  
\p
\v 30 Yisasdo Yuda oni tabango nguya mande ngandiro eyingo. No nenengombo nenengo ingondudunemonggo oo gura ma tewano. Kini, no Awanonggo mande ingowonomu ngu nangge keyoro, no oni wirikoyerowano. Noro mande wirikoyingo ngu nenengo oorengo. Ndadiro nguro, no nenengo ingondudune ma keyooteno. Kini, Awando no sowenerootoni, ombuyingongga nguro manggowo nangge keyoro ko teteno.   
\p
\v 31 Ene no guranangge, nondo nangge nenengo mandene wesiyoro ero ngu, asa, ngu mandega wesiyoro ewonoku, ngu hamoo kini.  
\v 32 Ene gura (Anut) nguya oorooteku, ngundo ene noro mande ero yootunoote. Ngu noro mandega ewoku, ngu hamoo oorengo, ero ingooteno.   
\p
\v 33 Kurimi, yendo oni gura soweyootoyi, Yonno oororo, ene noro mande wesiyoro etoni ingowonggo. Mande bidodo ingowonggoku ngu, ngu hamoo mande nangge.  
\v 34 Oni dikaro, noro mande, oowoone ero yootunootenggoku, nguro no ma ingondudu teteno. Ene nondo ngu Anutdo ye ko yoyoni ero, nguro gome ingooteno. Ngundiro nguro, nondo nga mandega nga yeno etenoku, ngu Yonro koni nguro mande eyingo.  
\v 35 Yon ngu soru ngundiro dero, oni simoo bare himi gomemo yunowo. Yengo nowoondoye ngu mete tetoni, ye naru ootuwoo bodaga enengo himimboro oni oni tewonggo.   
\p
\v 36 Ene noro kone, murine, oo songo gura onindo ma teweroyimu, ngu ye kewooroyemo tewonoku, ngundo Yonro mande hamoo ewoku, ngu dagayingo. Ene ataga noro murine ngu nga yootunoro ete. Ko bidodo awando no nunowoku ngu, no temukowano. Yo, hamoo, nondo ko tetenoku, ngu enengombo oni simoo bare etuyerootoni, Awando no surenerootoni, no ombuyingo, ero ingowanggo.  
\v 37 Awando no surenerootoni, ombuwonoku, ngu enengombo no yootunoneroro, mande ero yunoyingo. Yo, hamoo, ye enengo manggowo bodaga ma ingoro, ko enengo omukumundoongo nguya ma kenoyingo. Ene enengo mande ngu Bukno ooroote.  
\v 38 Ene ye nguro mandeni nowoondoyemo ngu ma ooroote. Ndadiro nguro, ye Anutdo no sowenerootoni ombuwonoku, ye nguro nowoondoyemo hamoo ma teyingo.   
\p
\v 39-40 Ye ngandiro ingootenggo. Anutro mande nakaya ngundo suwooyi sano keta oruweroyi ketangga ngu yunootoni, suwooyi sano gome oruweroyi ero etenggo. Ngundiro nguro, ye mande bidodo ngu nakaya ngu newendemo oorooteku, nguro koyi tero erewetenggo. Ene ngu nakayangga, ngu noro yootunoro ete. Ene ye nono omburo suwooyi sano keta oruweroyiga ngu ma yowero ingootenggo.   
\p
\v 41 No onindo bingamine eya okooyi ero, ma sumoo yunooteno.  
\v 42 Ene nondo ye ingooteno. Yendo ngu, yengo nowoondoyemo Anutno hamoo ma tero oorootenggo.  
\v 43 No kuri awanemboro oowooyimo ombuwonoku, ene ye noro mandene ma yoro ingootenggo. Ene oni gura enengo oowooyimo ero ombuwaku ngu, ye nguro mandeni ngu ye hahangero yoro ingowanggo.  
\v 44 Ye yengo bingamiye ngu yengo dobookuriyemonggo yootenggo. Ene ngu bingamingga ngu Anutdo yunowero ingooteku, ngu ye yowero ma ingootenggo. Ngundiro nguro, ye nowoondoyemo hamoo ma tero, nguro nguya ma ingootenggo.   
\p
\v 45 Ye nowoondoyemonggo ngandiro ma ingowero, nondo Awano ye wirikoyerowero mande eweroyi kini ero, ma ingootenggo. Ye Mosesndo nangge ye hoorooweyeroweroyi ero, ingondudu tetenggo. Kini, ngu ingonduduga ngu nenengo kini. Mosesndo ngu yengo wirikoyeroweroyi oni.  
\v 46 Mosesndo noro newendemo hamoo teyingo. Nguro ngu, ye Mosesro mande nowoondoyemo hamoo tero ngu, ye noro mandene nguya nowoondoyemo hamoo tewanggo. Ndadiro nguro, Mosesndo ngu ene noro mandene nakangoyingo.  
\v 47 Ene ye Mosesndo mande nakangoyingo ngu nowoondoyemo hamoo ma tero ngu, ye ndadiro tero ngu, ye noro mandene ngaro nowoondoyemo hamoo tewanggo? Ye ereremo kini. Ero eyingo.   
\c 6  
\s1 Yisasdo Oni Simoo Bare Oowooyingga Oorengo 5,000 Oowari Yunoyingo  
\r (Matiyu 14:13-21; Mak 6:30-44; Luk 9:10-17)  
\p
\v 1 Ngu mandega ngu kinitetoni, Yisas ene Galili mera nguro sono koongeyingo oowooyi Tayibiriyas, (Galili) ngu anduroko nguno urooreyingo.  
\v 2 Nguno urooretoni, oni simoo bare oowooyingga oorengo, ngundo Yisasdo oo songo gura onindo ma teweroyimu sayi onino tetoni, nguro ene Yisas kenoro, keyoro endeyoyingo.  
\v 3 Ene ngundiro tetoyi, Yisasdo enengo kirikiri onikuya purimo oorero, nguno bibiteyingo.  
\v 4 Ngu naruno nguno, Yuda oniro Pasowa naru kundingiyi, ngu namokono tete.  
\v 5-6 Yisas doongetero, endeyoro, oni simoo bare oowooyingga oorengo yeyootoni, ene tanggeyimo ombuyingo. Ombutoyi, Yisasdo oo teweroyi kuri ingoro, nguro ene Pilip towoongoro, ngandiro sumoo eyingo. Noore oomanongoyingo ndanonggo uriyoro, nga oni simoo bare nga yunootooye newanggo? Ero eyingo.   
\p
\v 7 Pilipdo mandeni ngu ingoro, gumi ero eyingo. Noore sa naru onibiga (200) ko tetooye ngu, ko nguro uriyi yowatoku, ngundo nga oni simoo bare urungga ngaro oomanongoyingo bodaga uriyootooye, ma mete tewa. Hamoo oorengo kini, ero eyingo.  
\v 8 Ngu naruno nguno, Yisasro kirikiri oni gura, oowooyi Enduru, ngu Sayimon Pita koneyo, ngundo Yisasno ero eyingo.  
\v 9 Simoo oore gura nooreya ngano oorooteto. Ngundo ene oomanongoyingo kandegura ko iso eraya bodaga nguya moore. Ene ngundo oni simoo bare ngandiro urungga nga ma mete tewa, ero eyingo.  
\v 10 Ene ngundiro etoni, asa, Yisasdo eyingo. Simoo bareno etoyiga, ene bibiteyi, so gome gome nguno oruwo. Ene ngundiro etoyi ngu, asa, oniku nguno bibiteyingo. Ngu simoo ngu bidodo yowuruwootoni, ngu urungga oorengo (5,000).   
\p
\v 11 Oni simoo bare bibitemukootoyi, Yisasdo ngu oomanongoyingoku yoro, Anutno esosootero, enengo kirikiri oni yunootoni, ngundo bayetero, oni simoo bare yunoyingo. Ngundiro tero, Yisas ene iso erayagaku nguya yoro, Anutno esosootero, bayetero yunootoni, nero, ene kawuye mete teyingo.  
\v 12 Oowari netoyi mete tetoni, asa, Yisasdo enengo kirikiri onikuno eyingo. Ye oowari netoyi sosorango gugumi oorooteku, ngu yoya, ngu gura ma yokootoyi biyomi yewero, eyingo.  
\v 13 Ngundiro etoni, ene oowari manongoyingo gugumi yowuruwooro, siriyootoyi, si kande eraya kegidemboro eraya angeyingo. Ngu oowari oomanongoyingo kandeguraga, ngu netoyi, gumi oodoni, ngundiro siriyoyingo.   
\p
\v 14 Oni simoo bare ngu oo songo gura onindo ma teweroyimu, ngu Yisasdo tetoni kenoro eyingo. Hamoo oorengo, nga oningga nga, ene Anutro ingondudu eyingo oni Mosesndo sobowooyi, ero ewoku, ngu nga oninggaku nga! Ero eyingo.  
\v 15 Ene ngundiro etoyi ngu, arisa, Yisas ene ingoyingo. Oni simoo baredo ene dowooro, enengo mera nga oo bidodo sobosobo urungga yeweroyimboro ingoyingo. Ngundiro nguro, Yisas enesu nangge oororo, mera purimo ooreyingo.   
\s1 Yisas Sono Koongeyingo Sanganiwoore Oorowuyingo  
\r (Matiyu 14:22-33; Mak 6:45-52)  
\p
\v 16 Ngu narungga ngu suwoo tetoni, Yisasro kirikiri oniku sono koongeyingomo uyingo.  
\v 17 Ene wanggo gura sanganimo oorero, ene sono koongeyingo kewooro oorengowoore oorowuyingo. Ene Kapeniyam endemo uroorewero oorowutoyi suwooteyingo. Suwootetoni, Yisas eneno ma tunooteyingo.  
\v 18 Ngu naruno nguno, doogo yanggango urungga oorengo yootoni, sono koongeyingonggaku tookero, pikipokuri urungga yeyingo.  
\v 19 Ene wanggo woosooro bodaga oriroko (Kilomita) kandegura (5) ngundi kandegura gidemboro guranangge (6) ngundiro oororo ngu, ene Yisas kenootoyi, sono koongeyingo sanganiwoore eneno ombuyingo. Yisas yade oororo, wanggo tanggeyimo ombuwero tetoni, nguro enengo kirikiri oniku sosoreyingo urungga oorengo teyingo.  
\v 20 Ene Yisasdo enengo sosoreyingo ngu yeyoro ingoro, nguro ene sodedomangge eyingo. Ye ma sosorewero! Nondo nangge, yeno ombutenoku nga! Ero eyingo.  
\v 21 Ene ngundiro etoni, arisa, enengo kirikiri onikundo Yisas wanggo sanganimo ooreni ero etoyi, nguro ene sanganimo ooreyingo. Ooretoni, wanggo ngu naruno nangge, merangga sawero ewonggoku, nguno tunooteyingo.   
\s1 Oni Simoo Baredo Yisas Ereweyingo  
\p
\v 22 Sengetoni, oni simoo bare sono koongeyingo anduroko oruwonggo. Ene ngandiro ingowonggo. Kuyowo wanggo guranangge oodoni, nguno Yisas ooretoni, ngu ma kenoyingo. Kini, enengo kirikiri oni ngundo nangge wanggo ngu sanganimo oorero sawonggo.  
\v 23 Ene ngu naruno nguno, wanggo gidega Tayibiriyas endemonggo ngu mayero, sagigo oni simoo bare oorootenggoku, nguno gosiyoyingo. Ngu musiyonggano, nguno Yisasdo kuri oomanongoyingo Anutno esosootero yunootoni, neyingo meranggano nguno.  
\v 24 Oni simoo baredo, ngu Yisas enengo kirikiri oni nguya, ereweyeroro, ene nguno ma yeyoyingo. Ene ma yeyoro, nguro ene wanggo gidega sanganimo oorero, Yisas erewero Kapeniyam endemo oorowuyingo.   
\s1 Yisas Ngu Sambo Endeboro Oomanongoyingo Oorengo  
\p
\v 25 Oni simoo bare ngu Yisas sono koongeyingo anduroko kenoro, sumoo inoro eyingo. Oo etuyeroyingo oni urungga, ge ndawu narunggano ngano mayewo? Ero eyingo.  
\v 26 Ene ngundiro sumoo etoyi ngu, asa, Yisasdo mande gumi ero eyingo. No hamoo oorengo, yeno eteno. Ye oo songo gura onindo ma teweroyimu, nondo tetoowe tunooteteku ngu, ye ma kenoro ingoro, nguro ye no erewenerootenggo. Kini, ye no erewenerootenggoku nguro damoni ngandiro. Ye oomanongoyingo newonggoku, ngundo kawuye pakini yewoku, nguro ye no erewenerootenggo.  
\v 27 Ye oowari ngundiro biyomi yeweroyi, nguro nangge, ma koyi tero yowero. Kini, ye komo oowari sugi sugi oruweroyi nguro koyi teya yoyi. Ngu oowaringga ngu Oni Nangoni ngundo ye yunowa. Yo, enengo eweyimbo ngu kongga nguro eneno ero rogo tewo, ero eyingo.   
\p
\v 28 Ngundiro etoni, enebana Yisasno sumoo inoro eyingo. Noore komo ndadiro tero, noore Anutro ko ngu tewato? Ero eyingo.  
\v 29 Ene ngundiro sumoo etoyi, asa, Yisasdo gumi ero eyingo. Anutro koni ngu ngandiro. Ye komo nga oningga Anutdo sureyootoni, ombuyingo, nguro ye nowoondoyemo hamoo teyi, ero eyingo.   
\p
\v 30 Ngundiro etoni, enebana Yisasno sumoo eyingo. Ge ndadiro oo songo gura onindo ma teweroyiga ge tewaku, nguro noore ngu kenoro, gengo mandege ingootooye, nowoondonanimo hamoo tewa? Ge ndawu kongga tete?  
\v 31 Noorengo osi sambanani, ene kuri oni kini merako ootooro, nguno ene oowari gura yoro neyingo. Ngu oowaringga ngu oowooyi Mana. Anutro mandeno ngandiro ero eyingo.  
\q1 Ene sambo endeboro oowari ngu yunootoni, yoro neyingo, ero eyingo. (Kisim Bek/Eksodas 16:13-21)   
\m
\v 32 Ngundiro etoyi, Yisasdo eyingo. Hamoo oorengo, no yeno eteno. Mosesndo sambo endeboro oomanongoyingo ye ma yunoyingo. Kini, noro Awane ngundo sambo endeboro oowari oorengo ngu ye yunoyingo.  
\v 33 Nga oomanongoyingo hamoongga nga, ngu Anutdo sambo endemonggo oningga soweyootoni ombuyingongga ngu. Omburo, ngundo keta oorengo oruweroyi ngu oni simoo bare merako ngano oorootenggoku, ngu yunoote, ero eyingo.  
\v 34 Ngundiro etoni, onikundo Yisasno eyingo. Oni urungga, ge komo ngu oowari manongoyingongga ngu suwooyi sano noore yunoyato, ero eyingo.  
\v 35 Ene ngundiro etoyi, asa, Yisasdo gumi eyingo. Nondo nangge, no suwooyi sano keta oruweroyi nguro oomanongoyingo oorengo. Oni ene nono omburo ngu, ene oowariro ko ma kumoowa. Ngundiro nangge, oni noro newendemo hamoo teteku ngu, ene sonoro ko ma ingoro hahangewa.   
\p
\v 36 Nondo yeno eteno. Ye kuri no neyowonggoku, ene ye nono nowoondoyemo hamoo ma teyingo.  
\v 37 Oni simoo bare bidodo ngu Awando no nunootoni, ene nono ombuwanggo. Oni nono ombuwanggoku, ngu nondo ene ma oweyerootoowe, sawanggo. Hamoo oorengo kini!  
\v 38 No sambo endemonggo ombuyingo ngu, no nenengo ingondudune keyowero ma ombuyingo. Kini, no mera ngano ombuwonoku ngu, noro Awane, ngundo no surenerootoni, ombuwonokungga, nguro ingonduduni nangge keyoro ombuyingo.  
\v 39 No surenerootoni ombuyingo, Awanengga nguro ingonduduni, ngu ngandiro. Oni simoo bare ene kuri no nunoyingo, no ngu gura ma yokowano. Kini, no komo naru wengamo ko yokutuyerootoowe, ootoogewanggo.  
\v 40 Noro Awanemboro ingonduduni ngu ngandiro. Oni bidodo nangoni kenoro, nguro nowoondoyemo hamoo tero ngu, asa, ene suwooyi sano sugi sugi ketangga ngu yowanggo. Nondo kootuyisina naru wengamo ko yokutuyerootoowe ootoogewanggo, ero eyingo.   
\p
\v 41 Yisasdo eyingo. No nangge, no nga oomanongoyingongga ngando sambo ende ngu yokoro, ombuwonoku nga! Yisasdo ngundiro etoni, nguro Yuda onindo ngu ingoro sanggiri tero, mande mande urungga eneya eyingo.  
\v 42 Enendo eyingo. Nga Yisas oningga nga, ngu Yosepro nangoni. Noore enengo eweyi nemi nguya ingooteto. Ndadiro nguro, ene ngandiro ete. Nondo sambo ende yokoro ombuwonowo, ero ete? Ero eyingo.   
\p
\v 43 Ene mande ngundiro etoyi, asa, Yisasdo mande gumi ero eyingo. Yengo nangge mande oowooyingga ero, ma boguwooro oruwero.  
\v 44 Oni gura kingo nono ma ombuwa. Kini, Awando no sowenerootoni, ombuwonoku, ngu enengombo oni gura ingoyingo inootoni, ngunonggo ene nono ombuwaku ngu, asa, naru wengamo, nondo yokutuwootoowe, ene ko keta ootoogewa.  
\v 45 Mande nga ngu, Anutro ingondudu eyingo oniro nakayano ooroote.  
\q1 Anutdo oni simoo bare bidodo etuyerowa, ero eyingo. (Ayisaya 54:13)  
\m Oni bidodo ene Awaro mandeni ingoro yootenggoku ngu, asa, ene noro nguya ingootenggo.   
\p
\v 46 Oni gurado ene no Awane kuri ma kenoyingo. Kini, nga oningga ngando nangge, ene Anut tanggeyimonggo ombuwoku, ngundo nangge ene Anut kenoro oruwori.  
\v 47 Hamoo oorengo, no yeno eteno. Oni noro newende hamoo tewaku ngu, ene ngu suwooyi sano sugi sugi keta oruwa.  
\v 48 Nondo nangge, no oowari manongoyingo oorengo suwooyi sano keta oruweroyiga ngu!  
\v 49 Kurimi yengo osisambayebo, ene oni kini merako oruwonggoku, nguno ene Sambononggo Mana nero, ene kuri kumoomukoyingo.  
\v 50 Ene nga oowari manongoyingo hamoongga, ngu sambo endemonggo yokootoni, merako ngano ombuyingongga nga, oni ngu nero ngu, ene ma kumoowanggo.  
\v 51 No nga oomanongoyingongga nga ngu, suwooyi sano keta oruweroyiga nga sambo ende yokoro, merako ngano ombuyingo. Oni gura ene ngu oowari manongoyingongga ngu nero ngu, ene suwooyi sano keta oruwa. Yo, hamoo, nenengo gowene nga ngu, mera ngaro oni simoo barero wooro yeweroyimboro yunootoowe, ene nguno suwooyi sano keta oruweroyiga ngu yowanggo, ero eyingo.   
\p
\v 52 Ngundiro etoni ngu, Yuda onindo enengo nangge ronggeyoro eyingo. Ndadiro nguro, nga oningga ngando enengo songgiwi ngu noorendo neweroyi yunowa? Ero eyingo.   
\p
\v 53 Ene ngundiro etoyi, nguro Yisasdo Yuda onino ero eyingo. Hamoo oorengo, no yeno eteno. Ye Oni Nangoni, nguro songgiwi ma nero, ko ye ngu oningga nguro sidu daroni nguya ma nero ngu, asa, ye suwooyi sano ketangga ngu yengombo ma yowanggo.  
\v 54 Oni ene noro songgiwi nero, ko sidu darone nguya newaku ngu, ene suwooyi sano gome keta oodoni, nondo naru wengamo yokutuwootoowe, ko keta ootoogewa.  
\v 55 Ndadiro nguro, noro songgiwine, ngu oowari oorengo, ko noro sidu darone ngu, neweroyi sono gome oorengo.  
\v 56 Oni ene noro songgiwine, sidu darone nero ngu, ene noya oodoni, no eneya oruwaro.  
\v 57 Awa ngu ene suwooyi sano sugi sugi oruweroyi keta ngudodo, ngundo no surenerootoni ombuwono. Nguro ngu, no keta yanggango Awanemo oorooteno. Ngundiro nangge, oni no nonero ngu, ene ngunonggo yanggango yoro, ene noya sugi sugi keta oruwaro.  
\v 58 Ngangga nga ngu, ene oowari manongoyingo oorengo sambo endemonggo soweyootoni ombuyingo. Nga ngu kuri osi sambado oomanongoyingo nero kumooyingo, ngundiro kini. Oni nga oomanongoyingongga nga nero ngu, ene suwooyi sano keta sugi sugi oruwa, ero eyingo.  
\v 59 Yisasdo Kapeniyam ende nguro yowuru ya newendemo, nga mandega nga ero etuyeroyingo.   
\s1 Yisas Ene Suwooyi Sano Keta Nguro Mandenidodo  
\p
\v 60 Arisa, kirikiri oni oowooyingga Yisasro mandeni ngu ingoro eyingo. Nga mandega nga ngu, kowuri oorengo. Onendo ene mete ingowa? Ero eyingo.  
\v 61 Ene Yisasdo newendemonggo ingooteku ngu, kirikiri onindo mande nguro boguwootoyi, nguro eyingo. Nondo nga mandega etenoku, ngando yengo ingonduduye yomburiyoote, bine?  
\v 62 Arisa, ye Oni Nangoni kuri sambo endemo oruwoku, nguno ko ooretoni, kenoro ngu, ye ndadiro ewanggo?  
\v 63 Yuka Kundingiyi, ngundo oni suwooyi sano keta oruweroyi ngu yunoote. Ene oni enengombo oni keta yunoweroyi ngu ereremo kini. Ene nga mandega nondo ye yunoro etenoku nga ngu, ene Yuka Kundingiyi ngundo yeni, ene suwooyi sano keta oruweroyiga, ngu yeno oruwa.  
\v 64 Ene Yisasdo ene kurimimonggo oni ene kewooroyemo, nowoondoyemo hamoo kini ngu ingoro, ko kootuyisina, oni ngundo ene dowooro, mundi oni kandeyemo yeweroyi nguya, ene kuri ingoyingo. Ngundiro nguro, ene ngandiro eyingo. Ye kewooroyemo nguno oni gidarega ngu, ene nowoondoyemo hamoo ma teyingo, ero eyingo.  
\v 65 Yisasdo mande ngu soweyoro eyingo. Ngu muringgano nguno, no yeno eteno. Ene Awando yo ero ma etoni ngu, asa, ngu oningga ngu ene nono ombuweroyi nguya kini, ero eyingo.   
\p
\v 66 Yisasdo mande ngundiro etoni, nguro enengo kirikiri oni urungga ene Yisas yokoro, enengo endemo ko sayingo. Ene Yisas keyoro, ko ma endeyoyingo.  
\v 67 Ngundiro tetoyi, Yisasdo yowoorengoro, enengo kirikiri oni kande eraya kegidemboro erayaga, nguno ero eyingo. Ye nguya bine, no noyokoro sawanggo? Ero eyingo.   
\p
\v 68 Ene ngundiro etoni ngu, Sayimon Pitando gumi ero eyingo. Oo Bidodo Simburi Simbunani Urungga, noore ndawu oninggano oorowuwato? Gengo mandege ngu suwooyi sano keta gome oruweroyimboro yunoote.  
\v 69 Noore nowoondonanimo hamoo tetoni, ngandiro kuri inooteto. Ge nangge, oni kundingiyi Anutdo sowenggerootoni ombuyingo, ero eyingo.   
\p
\v 70 Yisasdo enengo kirikiri onikuro mandeye gumi ero eyingo. Yo, hamoo, nondo ngu ye kande eraya kegidemboro erayaga kuri rogoyerowono. Ene ye kewooroyemo nguno, oni gurano booro biyomi eneno ooroote, ero eyingo.  
\v 71 Yisasdo ngu Yudas, Sayimon Iskariyoot nangoningga, nguro eyingo. Ngu oningga ngu Yisas enengo kirikiri oni kande eraya kegidemboro erayaga nguromu gura. Enendo kootuyisina Yisas dowooro, mundi oni kandeyemo yetoni ureyi kumoowa.   
\c 7  
\s1 Yisasro Konedoboongombo Yisasno Nowoondoyemo Hamoo Ma Teyingo  
\p
\v 1 Ngu naruno, Yisas ene Galili mera nguwoore ko tero, oororo omburo tero, ene Yudiya merasina ko oorowuwero ma ingoyingo. Ndadiro nguro, Yuda onindo ngu ureyi kumoowero teyingo.  
\v 2 Yuda oniro naru kundingiyi, oowooyi Towimbo ya Tookoododo (Sel Ya) Naru Kundingiyi, ngu namoko.  
\v 3 Ngundiro nguro, enengo konedoboongombo Yisasno eyingo. Ge komo ootoogeya, nga endega nga yokoya, ge Yudiya merako oorowu. Gengo kirikiri oni ngundo ene mete gedo ko teteku, ngu kenowanggo.  
\v 4 Oni gura ene tunoo oni doongeyemo oruwero ngu, ene oo tewero nguya, kombitero ma tewa. Yo, ge ko oo nga tunoo tewaku ngu, asa, oni simoo bare bidodo doongeyemo ge tunoo dikaro, ko mete tero etuyerowa, ero eyingo.  
\v 5 Yisas enengo konedoboongo nguya, Yisasro nowoondoyemo hamoo kini. Nguro ene ngundiro eyingo.  
\v 6 Ngundiro nguro, Yisasdo eyingo. Noro narune, ngu ma tunooteyingo. Ene naru bidodo ngu yengo naruye.  
\v 7 Mera ngaro oni simoo baredo yeya mundi ma tewanggo. Kini, ene ngu noro mundi oni tewanggo. Ndadiro nguro, nondo enengombo muri biyomi tetenggoku, ngu yootunoro etenoku nguro.  
\v 8 Yengombo ooroya, ngu naru kundingiyingga ngu kenoyi. Kootuyisina no nguya naru kundingiyingga nguno oorowuwanoku, ene ataga no nguno, no ma oorowuwano, eyingo.  
\v 9 Yisasdo ngundiro ero, nguro ene sa naru gidega Galilino oruwo.   
\s1 Yisas Ene Tooko Ya (Sel Ya) Yeyingo Naru Kundingiyi Ngu Kenowero Oorowuyingo  
\p
\v 10 Yisas enengo konedoboongo ene naru kundingiyi ngu kenowero kuri Yerusalemno oorowuyingo. Kootuyisina, Yisas ene nguya Yerusalemno oororo, ene oni doongeyemo tunoo ma oorowuyingo. Kini, ene torige naru kundingiyi nguno oorowuyingo.  
\v 11 Yuda onindo, naru kundingiyi nguno, ene erewero eyingo. Yisas oningga ngu ndano ooroote? Ero eyingo.  
\v 12 Oni simoo baredo Yisasro mande mande urungga oorengo, enengo nangge eyingo. Oni gidaregado, ene oni gome, etoyi, gidaregado eyingo. Kini, ngu oningga ngundo simoo bare ganaganayeroro endeyoote, ero eyingo.  
\v 13 Ene Yuda tabango oniro sosorero, nguro oni gurado Yisasro mandeni tunoo ma ero endeyoyingo.   
\p
\v 14 Naru kundingiyi ngu kewooroko, Yisas ene yowuru ya nguro yasiriko uro, oni simoo bareno mande ero etuyeroyingo.  
\v 15 Yuda oni mandeni ngu ingoro, nguro ingondudu urungga tero eyingo. Nga oningga nga, ndanonggo ingoyingo nga yoro, ete? Ene kuri ngu oo nguro ingondudu yowero ma Skul teyingo, ero eyingo.  
\v 16 Ngundiro etoyi, Yisasdo enengo mandeye gumi ero eyingo. Nga mandega nondo yeno etenoku nga, noro mandene kini. Nga mandega nga ngu, Anutromu. Enendo no surenerootoni, no ombuyingo nguro mandeni eteno.  
\v 17 Ene oni gura Anutro mandeni keyoro ingowero ngu, ngu oningga ngu, ene nga mandega ero etuyerootenoku, ngaro muri ingowa. Ene ngandiro ingowa. Nga mandega nga, ngu Anutro ingondudunonggo bine, ngundi no nenengo ingondudunemonggo eteno bine, ngu wirikoya ingoyi.  
\v 18 Oni enengo ingondudunimonggo, mande mande ewaku ngu, ene nguno oowooyi bingamidodo teweroyimboro tete. Ene oni ene sureyootoni, ombuyingongga nguro oowooyi bingami ero okoowaku ngu, asa, ene oni nenengo oorengo tero, ene godange ma ewa.   
\p
\v 19 Kurimi Mosesndo mamana mande ye yunoyingo. Ene ye kewooroyemo nguno oni gurado ngu mamana mandega ngu ma keyoote. Ndawugaro, ye no nurewero ingondudu tetenggo? Ero eyingo.  
\v 20 Ene ngundiro etoni, simoo baredo mandeni gumi eyingo. Geno oombooro biyomi gura oorooteku ngu! Onendo ge gureni kumoowa? Ero eyingo.  
\v 21 Ene ngundiro etoyi ngu, Yisasdo mandeye gumi ero eyingo. No kuri oo songo gura onindo ma teweroyi ngu tewonoku, ye ngu kenoro nguro soriyokowonggo.  
\v 22 Mosesndo goweye doongooro yomosiyoweroyi mande muringga ngu ye yunoyingo. Hamoo, ngu muringga ngu Mosesno ma tunooteyingo. Kini, ngu muringga, ngu osi sambano tunooteyingo. Ene yendo ngu yengo nangosumooye ngu, Sabat naruno nguya goweye doongootenggo.\f + \fr 7:22 \ft (Mosesro mamana mandeno ngandiro ero ooroote. Yuda oni ene komo enengo nangosumooye ngu, naru kandegura gidemboro kabusayiga (7) nguno moondeye doongooro yomosiyeroweroyi.)\f*  
\v 23 Yendo ngu Mosesro mamana mande ngu keyowero ingoro, ye nangosumooye gura Sabat naruno tunootetoni ngu, asa, ye Sabat naruno goweyi doongooro yomosiyootenggo. Arisa, nondo ngu Sabat naruno nguno, no oni gura sayidodomu yomosiyootoowe ngu, yendo ndawugaro nguro noya sanggiri tetenggo?  
\v 24 Ye oo doongeyembo nangge kenoro, nguro ero ma wirikowero. Kini, ye komo oo bidodo muri gome nenengo nguno wirikowanggoku, ngu metemi, ero eyingo.   
\s1 Nga Oningga Nga Krayis, Binengga?  
\p
\v 25 Yerusalem ende nguro oni simoo bare gidaregado ero eyingo. Ndadiro nguro, nga oningga nga nangge ureyi kumoowero tetenggo?  
\v 26 Kenoyi, ene mande mande tunoo oorengo eteku nga, ene oni ururu ngundo mande gura eneya ma etenggo. Ene nguya bine nga oningga nga ene Krayis, ero ingootenggo?  
\v 27 Ene noore nga oningga ngaro endeni ngu noore ingooteto. Krayis tunootewero naruno ngu, oni gurado nguro endeni ngu kenoro ingoweroyi kini, ero eyingo.   
\p
\v 28 Yisas ngu Tembel ya newendemo ootooro ngu, onino mande ero etuyeroro oode, ngunonggo ene manggaru tero eyingo. Yengo ingoyingoyemo ngu noro ingoro, ko noro endene nguya ingootenggo. Ene no nenengo ingonduduno ma ombuyingo. Kini, Awando surenerootoni, no ngano ombuyingo. Awa enengo murini ngu hamoo oorengo, ene yendo nguro ma ingootenggo.  
\v 29 Ene nondo ngu Awane ingooteno. Ndadiro nguro, no kuri eneya oruworo, enendo no surenerootoni, ngano ombuwono, ero eyingo.   
\p
\v 30 Ngu naruno, ene dowooro ya biyomimo yewero teyingo. Ene Yisasro naru ma tunooteyingo, nguro oni gurado Yisas dowoowero ma teyingo.  
\v 31 Ene oni simoo bare oowooyingga Yisasro nowoondoyemo hamoo tero eyingo. Krayis omburo ngu, nga oningga ngando oo songo gura onindo ma teweroyimu teteku, nga dagaro enendo oo urungga oorengo tewa, bine? Ero eyingo.   
\s1 Tabango Onindo Yisas Dowooya Ya Biyomimo Yeyi, Ero Eyingo  
\p
\v 32 Parisi oni ingootoyi, oni simoo baredo Yisasya mande guradiro guradiro eyingo. Ngundiro nguro, Anutno wooro yeweroyi nguro sobosobo oni, ko Parisi oni nguya, ngundo enengo kumba ootuwoo oni gidarega sureyerootoyi, Yisas dowooro, ya biyomimo yewero oorowuyingo.  
\v 33 Ngu naruno nguno, Yisasdo eyingo. Naru bodaga nangge no yeya oode, Awando surenerootoni, no ombuwonokungga, ngu tanggeyimo no ko oorowuwano.  
\v 34 No oorowuwanoku, ene ye no ereweneroro, ko ma neyowanggo. No oorootenoku endegano nguno, ye nguya oorowuweroyi kini, ero eyingo.  
\v 35 Ene ngundiro etoni ngu, asa, Yuda oni enengo nangge mande mande ero eyingo. Ene ndawoore utoni, noore ene ko ma kenowato? Ene bine, noorengo dobookurinani, Girik oni, enengo mera kewoorokono uro, nguno Girik oni, mande yunoro etuyeroro oodoni, nguno noore ene ma kenowato?  
\v 36 Mande eteku, nguro damoni ndadiro ete? Ene ngandiro ewo. Ye no ereweneroro, ye no ma neyowanggo. Nondo endega oorootenoku, nguno ye nguya, ma oorowuwanggo. Ero eyingo.   
\p
\v 37 Kundingiyi naru wengangga, ngu enengo naru kundingiyi urungga. Ngu naruno nguno, Yisas ootoogero, dikaro, manggaru tero eyingo. Oni gura gura sonoro ingoya ngu, arisa, ene komo no tanggenemo ngano ombuya, sono nga neyi.  
\v 38 Ngungga ngu, Anutro mande nakaya ngundo ngandiro ete. Oni ene noro ingootoni newendemo hamoo tero oorooteku ngu, ene newendemo ngunonggo suwooyi sano sugi sugi keta oruweroyi, nguro sono urungga oorero urooruwa, ero eyingo.  
\v 39 Yisasdo Yuka Kundingiyi oo nguro eyingo. Oni simoo bare ene Yisasro nowoondoyemo hamoo tero, ngundo ngu Yuka Kundingiyi yowanggo. Ene ngu narunggano nguno, Anutdo Yisas enengo duridarini ngu yoro ma teyinoyingo. Nguro ngu, Anutdo Yuka Kundingiyi nguya ma soweyootoni ombuyingo.   
\p
\v 40 Oni simoo bare gidarega, ngu mandega ngu ingoro eyingo. Hamoo oorengo, nga oningga nga ngu, ene Anutro ingonduduni eyingo oni, noore sobowootetokungga ngundo, ero eyingo.  
\v 41 Ene ngundiro etoyi, gidaregado eyingo. Ene Krayis Anutdo noore ko yoyoweroyi sunggi yeyingo oni ngu! Etoyi, ene oni gidaregado eyingo. Galili merako nguno Krayis mete tunootewakuro bine?  
\v 42 Kini, Anutro mande nakaya ngundo kuri ete. Krayis ngu Dewitro soweni nguromu. Ngu Betelehem endemo nguno tunootewa. Ngu endega ngu Dewitdo kuri oruwo, ero eyingo.  
\v 43 Nguro ngu, simoo bare usowooro wata erayaga tetoyi, wata gurado Yisasya sanggiri tero, mundi teyingo.  
\v 44 Yo, hamoo, oni gidaregado dowooro ya biyomimo yewero eyingo. Ene oni gurado kandeyi sodedo Yisasno ma yero dowooyingo.   
\p
\v 45 Ngundiro nguro, kumba ootuwoo oni ene Tembelno ko oorowutoyi, wooro yeweroyi sobosobo onindo, ko Parisi onindo ene yeyoro eyingo. Ye ndawugaro, Yisas oningga ngu yoro ma ombuyingo? Ero eyingo.  
\v 46 Ene ngundiro etoyi ngu, asa, kumba ootuwoo onikundo mande gumi ero eyingo. Kurimi oni gurado ngundiro ingondudu mandega ande oningga andedo mande eteku, ngundiro ma eyingo. Ero eyingo.  
\v 47 Ngundiro etoyi, Parisi onindo sanggiri tero, mande gumi eyingo. Enendo ye nguya ganayeroote bine?  
\v 48 Noore tabango oni, ko Parisi oni nga kewoorokono gura kenootoyi, ene ngu Yisas oningga, nguro newendemo hamoo tete, bine? Hamoo oorengo, kini!  
\v 49 Ene nga oni simoo bare nga ngu, ene mamana mande ma ingootenggo. Nguro ene Anut doongeyimo kuri biyomi yemukowonggo, ero eyingo.   
\p
\v 50 Nikodimas ngu naru gurano Yisas tanggeyimo oorowuyingo, ene nguya ngu tabango oni nguromu gura, ngundo sumoo eyingo.  
\v 51 Noorengo mamana mande ngando oni mandeni ma ingoro, nguno mete wirikowa, bine? Kini, koretero noore enengo mandeni wirikoro ingorogogo, nguno ngu, noore mete oo enendo teteku, ngu gome oorengo ingowato, ero eyingo.   
\p
\v 52 Ene ngundiro etoni ngu, asa, tabango onikundo mandeni gumi eyingo. Ge nguya Galili oni, binengga? Anutro mande nakayano oorooteku, ngu gome kandangeya ingo. Anutro ingondudu eyingo oni gura Galili merako ma tunootewa, ero eyingo.   
\c 8  
\s1 Ooreko Ooreko Bare Gura Yoro, Yisasno Mayeyingo  
\p
\v 1 Oni simoo bare bidodo enengo yano samukootoyi, ene Yisas Olib purimo ooreyingo.  
\v 2 Sengetoni suwoononggo, Yisas ene ootoogero, Tembel yasiriko oorowuyingo. Nguno oni simoo bare bidodo Yisas tanggeyimo omburo yowuruwootoyi, Yisasdo mande ero etuyeroro bibitero oruwo.  
\v 3 Ngu naruno, mamana mande etuyeroyingo oni, ko Parisi oni, ngundo ooreko ooreko bare gura enengo kameyi yano oodoni, ene oororo simoo guraya wedoni, kenoyingo. Ngundiro muri biyomi tetoni, nguro kenoro, yoro ombuyingo. Oni Yisasya yowuruwooro oodoyi, ngu kewooroyemo yeyi dikayingo.  
\v 4 Ene ngundiro tero, Yisasno eyingo. Oo etuyeroyingo oni, nga barega nga ngu enengo kameyi oodoni, ene oororo, simoo gidaregaya sebobarese tero endeyootoni kenowonggo.  
\v 5 Mosesro mamana mande ngundo nooreya ngandiro ete. Bare gura ngundiya tetoni nga ngu, asa, digi yoya, yudoyiga kumooyi, ero eyingo. Ene gedo ngu ndadiro ete? Ero eyingo.  
\v 6 Ene Yisas towoongowero ero ngundiro teyingo. Ene nguno Yisasdo mande biyomi gura etoni, ene ngunonggo Yisas yoro, mande wirikoyingo onino yero, ene ganangoro, mande godangengga etoningga ingowooto, ero teyingo. Ene ngundiro sumoo etoyi, Yisas ene nenetero, merasina bagootero, kandedibiyibo mera bungomo nakangoyingo.   
\p
\v 7 Ene ngundiro tetoni, tabango onikundo sumoo sumoo urungga ero oodoyi, asa, Yisasdo ootoogero eyingo. Ye kewooroyemo nguno, oni gura ene weti mbumbuwani kiningga, ngundo ene mete koreteya, digi yoya, nga barega nga bungomo oorongooni, ero eyingo.  
\v 8 Yisasdo ngundiro ero yokoro, asa, ene merako ko bagootero, mera bungomo ko nakangoyingo.  
\v 9 Tabango oniku mande ngundiro ingoro, ene bidodo gura nangge nangge endesina ooreyingo. Oni tabango urungga ene mande damoni yero ewoku, ngundo oorero toongetoni, songoku bidodo ende oorero samukoyingo. Yisasdo enesu nangge bagootero oodoni, ko barega ngundo nangge Yisas tanggeyimo dikaro oruwo.   
\p
\v 10 Yisas ootoogero, dikaro, baregakuya ero eyingo. Bare, oni geya ewonggoku, ndano? Oni gura ngano, gengo biyomingge, ngu eweroyi nguya kini, bine? Ero eyingo.  
\v 11 Ene mande ngundiro etoni ngu, barega ngundo gumi eyingo, Oni Urungga, ngano oni gura kini. Etoni, Yisasdo gumi eyingo. No nguya gengo biyomingge nguro ma ewano. Ge toongero, kootuyisina weti mbumbuwa gura ma tewero, ero eyingo.   
\s1 Yisas Ngu Mera Ngaro Soru Himi  
\p
\v 12 Yisasdo ene ko eyingo. No ngu mera ngaro soru himi. Oni ene no neyoro keneroro ngu, ene ooreriko ma endeyowa. Kini, enengo keta oruweroyiga ngu, ene soru himidodo oruwa, ero eyingo.  
\v 13 Ene mande ngundiro etoni, asa, Parisi onindo Yisasya ero eyingo. Ge, gengomboro mandege ero wesiyoote. Ngundiro nguro, gengo mandege ngu hamoo kini, ero eyingo.  
\v 14 Yisasdo mandeye ngu ingoro, gumi ero eyingo. Ngu hamoo, nondo nenengo mandene yootunoro eteno. Ene noro mandega ngu hamoo oorengo. Ndadiro nguro, no nenengombo ootoogero ombuwonomu endega ngu ingooteno. No nganonggo nguno oorowuweroyi ngu, no ingooteno. Ene yendo noro ende damoni ngu ma ingootenggo. No ndawoore toongewanoku nguya, ye ma ingowanggo.  
\v 15 Yendo ngu mera ngaro murinimo oni wirikoyerootoyi, ene nondo ngu oni ma wirikoyerooteno.  
\v 16 Ene nondo oni wirikowero ngu, no oni gome nenengo wirikowano. Ndadiro nguro, nondo noso nangge oni ma wirikoyerooteno. Kini, Awane no surenerootoni ngano ombuyingongga, ngu noya gobooro ko tetero.  
\v 17 Yengo mamana mandeno ngu ngandiro ooroote. Oni eraya enengo mandeyari ero wesiyooteriku, ngu guranangge etori ngu, asa, ngu oni erayaga nguro mandeyari, ngu hamoo, eyingo.  
\v 18 No nenengo mandene wesiyoro etoowe ngu, Awando no surenerootoni ombuwonomu, ene nguya noro mande wesiyoro ete, ero eyingo.   
\p
\v 19 Ene ngundiro etoni ngu, asa, ene Yisasno sumoo eyingo. Gengo Awangge ndano ooroote? Etoyi, Yisasdo mandeye gumi ngandiro eyingo. Ye noro ma ingootenggo. Nguro ngu, ye noro Awane nguya ma ingootenggo. Ene ye noro ingoro ngu, ye Awane nguya ingowanggo, ero eyingo.   
\p
\v 20 Yisasdo nga mandega nga ngu, Beye yeweroyi ya gumimo eyingo. Ene oni simoo bare Tembel ya newendemo oorootenggoku, ngu mande ero etuyeroro oriyingo. Ene oni gurado ene dowooro, ya biyomimo ma yeyingo. Ndadiro nguro, Yisasro naruni ma tunooteyingo.   
\s1 Ye Nondo Endega Oorowutenoku, Nguno Ye Nguya Ma Oorowuwanggo  
\p
\v 21 Yisasdo ko eyingo. No toongetenoku nga, ye no ereweneroro ma neyowanggo. Ye weti mbumbuwa tero oode ngu, asa, ye kumoowanggo. Ye nondo musiyongga oorowutenoku nguno, ye ma oorowuwanggo, ero eyingo.  
\v 22 Ngundiro etoni, Yuda tabango onindo enengo nangge mande ero eyingo. Ndadiro nguro, Yisasdo ete? Ye nondo musiyongga oorowutenoku, nguno ye ma oorowuwanggo, ete. Enengombo enengo ureni kumoowero bine ete? Ero eyingo.  
\v 23 Ene ngundiro etoyi, Yisasdo gumi eyingo. Ye ngu ameno, no ngu awuno. Yo, hamoo, ye ngu mera ngaromu, ene no ngu mera ngaromu kini.  
\v 24 Ngundiro nguro, no yeno kuri ewonoku ngu. Ye kumootoyi ngu, yengo weti mbumbuwa ngu yengomo oruwa. No tambu eraya yeno eteno. Ye no nga oningga ngando yeno etenoku, ngu nowoondoyemo hamoo ma tero ngu, arisa, ye kumootoyi ngu, yengo weti mbumbuwaye yengomo oruwa, ero eyingo.   
\p
\v 25 Ene ngundiro etoni, asa, Yuda onindo gumi eyingo. Ge onendo? Ngundiro etoyi, Yisasdo gumi eyingo. Nondo, no nga oningga ngando no kuri yeno ewonoku ngu!  
\v 26 No mande oowooyingga, no komo yengomo yengo muriyemo ewono. Nondo yengo muriye ngu, mande wirikoyingo oni ngundiro mandeye wirikowano. Ene oni no surenerootoni ombuwonomu, ngu enengo murini ngu hamoo oorengo. Mande bidodo no eneno ingowonomu, ngu nangge, no mera ngaro oni simoo bareno ero etuyerooteno, ero eyingo.   
\p
\v 27 Yisasdo eweyimboro mande ewoku ngu, Yuda onindo ngu nenengo ma ingoyingo.   
\p
\v 28 Yisasdo eyingo. Kootuyisina, yendo Oni Nangoni dowooro, boorowoowanggoku, ngu narunggano nguno, ye noro tunoo oorengo ingowanggo. Nondo nenengo ingonduduno ko oo gura ma teteno. Kini, no mande ero, wesiyoro etuyerootenoku nga ngu, Awando ene kuri no etuneroyingo, ngu nangge eteno.  
\v 29 Awando no surenerootoni, no mera ngano kuri ombuwonomu ngu, ene Awa noya ooroote. Ene no ma noyokootoni, noso nangge ma oorooteno. Kini, suwooyi sano no Awando oo nondo tewero ingooteku, ngu nangge tetenoku, nguro ene oni oni tete, ero eyingo.  
\v 30 Yisasdo ngundiro etoni, oni simoo bare urungga oorengo, enengo mandeni ngu ingoro, nowoondoyemo hamoo teyingo.   
\s1 Hamoo Mande Ngundo Oni Yeni Newende Imakero Kengewa  
\p
\v 31 Yisasdo Yuda oni ene kuri enengo nowoondoyemo hamoo tetenggoku, nguno eyingo. Ye noro mandene nga gome ingoro yoro, dowooro, keyoro ngu, arisa, ye ngu noro kirikiri oni oorengo.  
\v 32 Ye ngu Anutro hamoo mande ngu ingowanggo. Hamoo mande, ngundo ye hoorooweyerootoni, yengo endeyoyingo ngu gome sobowooro, nguno ye kingo ko oni ma oruwanggo, ero eyingo.   
\p
\v 33 Yuda onindo Yisasro mande ngu ingoro, gumi eyingo. Noore ngu Ebarahamro soweni. Noore naru gurano, oni guraro kingo ko oni ma teyingo. Ndadiro nguro, ge ngundiro ete, ge kingo ko oni ma oruwanggo, ero ete?   
\p
\v 34 Etoyi, Yisasdo mandeye gumi eyingo. Hamoo oorengo, no yeno eteno. Oni bidodo weti mbumbuwa tetenggoku, ngu ene weti mbumbuwaro yanggangoni, ngundo gosiyeroro witumooyerootoni oorootenggo.  
\v 35 Hamoo, kingo ko oni ngu, ene ya simburi nguro nangoni ngundiro kini. Kini, enengo nangoni oorengo, ngundo nangge ene suwooyi sano sugi sugi oruwa.  
\v 36 Nguro ngu, Anutro Nangoni, ngundo yengo weti mbumbuwa ngu andange yunootoni ngu, asa, ngundo hoorooweyerootoni, ngunonggo yengo mbumbuwaro yanggangoni ngu andangero yokootoyi, ngundo ye ko ma soboyerowero.   
\p
\v 37 No ingooteno. Ye Ebarahamro soweni, ene noro mandene nga ngu, ye nowoondoyemo nguno ma ooroote. Ngundiro nguro, ye no nureyi kumoowero tetenggo.  
\v 38 No mande wesiyoro ero etuyerootenoku nga ngu, no kuri Awanembo oo etunerootoni, kenoro ingowonoku, ngu ero etuyerooteno. Ene yendo ngu yengo awayemonggo mande muri yoyingo, ngu tetenggo, ero eyingo.   
\p
\v 39 Ene ngundiro etoni, asa, Yuda onindo gumi eyingo. Noorengo awanani, ngu Ebaraham! Etoyi, Yisasdo gumi eyingo. Hamoo ye Ebaraham simoongo tetoni ngu, ye komo Ebarahamro murini ngu yoya keyoyi.  
\v 40 Nondo kuri hamoo mande bidodo Anutro manggowoomonggo ingowonomu ngu, yeno ero etuyerowonoku ngu. Ene yendo ataga no nureyi kumoowero tetenggo. Ebarahamndo ene muri ngundiro ma teyingo.  
\v 41 Ye ngu yengo awayemboro mande murini nangge tetenggo. Yisasdo mande ngundiro etoni, asa, Yuda onindo gumi eyingo. Namo garodo ene kuri buribari endeyoro, nguno noore ma bisiyeroyingo. Hamoo oorengo, noore ngu awanani guranangge, ngu Anut! Ero eyingo.  
\v 42 Ene ngundiro etoyi, Yisasdo gumi eyingo. Ngu hamoo, Anut ngu yengo Awaye tetoningga ngu, asa, ye noro nguya ingowanggo. Ndadiro nguro, no Anutya oode, ngunonggo no nenengo ingondudunemonggo ma ombuyingo. Kini, Anutdo no surenerootoni, no ombuyingo.   
\p
\v 43 Ndadiro nguro, ye noro mandene ngaro ma ingondudu tero, nowoondoyemo siriyootenggo? Nguro murini ngu ngandiro. Ye noro mande nga ingowero yokoro, nguro ye nowoondoye ukingootenggo.   
\p
\v 44 Ye ngu, awaye Setan nguro simoongo! Ye ngu awayengga ngundo yendo oo tewero ingootenggoku, ngu nangge tewero gome ingoro, koyi tetenggo. Kurimi ngu, ene oni yureyi kumooweroyi, nguro nangge oruwo. Ene muri hamoo nenengo ngu ma keyoyingo. Ndadiro nguro, muri hamoo nenengo ngu eneno kini. Ene mande godange eweroyi muringga nguro simburi oorengo.  
\v 45 Ngu muringga ngunonggo nangge, ye nondo hamoo mande nga ero etuyerootenoku, ye nguro nowoondoyemo hamoo ma yoro siriyootenggo.  
\v 46 Ye kewooroyemo nguno oni gurado nondo mbumbuwa tewonoku, ngu ingowoku ngu, arisa, wesiyoya etoningga noorengododo ngu wirikoro kenowato. Ene nondo weti mbumbuwa ma teyingo tetoni ngu, ndadiro nguro, nondo hamoo mande ero etuyerootoowe, ye nguro nowoondoyemo hamoo ma tetenggo?  
\v 47 Hamoo, Anutro simoongo ngu, ene Anutro mandeni gome ingootenggo. Ene ye ngu Anutro simoongo kini. Ngundiro nguro, ye enengo mandeni ma ingootenggoku ngu! Ero eyingo.   
\s1 Ebaraham Ma Tunooteyingomo, No Oruwono  
\p
\v 48 Yuda onindo Yisasro mandeni ngu ingoro, sanggiri tero gumi eyingo. Noore hamoo oorengo, geno eteto. Ge ngu Sameriya ende nguro oni gura. Nguro ngu, geno oombooro biyomi gura oorooteku ngu! Ero eyingo.  
\v 49 Ene ngundiro etoyi ngu, asa, Yisasdo mande gumi ngandiro eyingo. Nono ngano oombooro biyomi gura ma ooroote. Kini, no nenengo Awanemboro oowooyi bingami ero okooteno. Ene yendo noro oowoone ngu yomburiyootenggo.  
\v 50 No nenengo bingamine ero ma okooteno. Ene oni gurado (Anut) noro bingamine ero okoote. Ngu oningga ngundo noro murine wirikonerowa.  
\v 51 Hamoo oorengo, no yeno eteno. Oni gura ene noro mandene nga keyoro ngu, asa, ene ma kumoowa, ero eyingo.   
\p
\v 52 Yisasdo ngundiro etoni, asa, Yuda onindo gumi eyingo. Noore ataga ingooteto. Geno oombooro biyomi gura oorooteku ngu! Ebaraham ngu kuri kumooyingo, ko Anutro ingondudu eyingo oni nguya kuri kumoomukoyingo, ene gedo ngandiro ete. Oni gura ene noro mandene gome keyoro ngu, ene ma kumoowa, ero ete.  
\v 53 Ndadiro nguro? Gedo bine noorengo osinani Ebaraham dagate? Ene kuri kumooyingo. Anutro ingondudu eyingo oni nguya, ene kuri kumoomukoyingo. Gengombo ngu ge oone, ero ingoote? Ero eyingo.   
\p
\v 54 Yisasdo mandeye ngu ingoro, gumi eyingo. Nondo nenengo oowoone bingami nangge ero okoowanoku ngu, asa, noro oowoone bingamine ngu kingo oo ngundiro tewa. Ene Awanembo noro oowoone bingamine ero okootekungga, ngu yendo noorengo Anut, ero etenggo.  
\v 55 Ene yendo nguro ma ingootenggoku, ene nondo ngu, no ene ingooteno. Ene nondo ene ma ingooteno, ero ewanoku ngu, asa, no yendo etenggoku, ngundiro godange oni tewano. Ene no enengo kuri ingootenoku, nguro ngu, no enengo mandeni ngu gome keyooteno.   
\p
\v 56 Yengo osiye Ebaraham ngu, ene no tunooteweroyi narune nga kenowero, ene oni oni oorengo tero, sobowooro hahangero oruwo. Ebaraham ene kuri ingoyingo hamoo oorengo no ombuwano ero, ene newendemonggo gome ingoyingo, ero eyingo.  
\v 57 Ene ngundiro etoni, asa, Yuda onindo mande gumi eyingo. Gengo dagoma onibi eraya kande eraga (50) kini, nguno ge Ebaraham kuri kenowono, ete? Hamoo oorengo kini! Ero eyingo.  
\v 58 Ene ngundiro etoyi, asa, Yisasdo gumi eyingo. Hamoo oorengo, no yeno eteno. Kurimi oorengo, Ebaraham ma tunooteyingo naruno, no kuri oruwono, ero eyingo.   
\p
\v 59 Yisasdo mande ngundiro emukootoni ngu, Yuda onindo sanggiri tero, digi yoro, ngundo Yisas urewero oorongooyingo. Ene Yisasdo ngu oni ngu kewooroyemonggo ene kombitero, torige oororo, Tembel yasiri pawa ngu yokoro, endesina ooreyingo.   
\c 9  
\s1 Oni Doongeyi Biyomi Kiringongga Oo Kenoyingo  
\p
\v 1 Yisas ngu ene oororo, oni doongeyi kiringo gura kenoyingo. Ngu oningga ngu nemimbo doongeyi kiringo ngundiro bisiyoyingo.  
\v 2 Yisas enengo kirikiri onikundo sumoo inoro eyingo. Oo etuyeroyingo oni, onendo weti mbumbuwa tetoni, nguro nga oningga nga nemimbo ngandiro doongeyi kiringo bisiyoyingo? Nga oningga enengombo weti mbumbuwa tetoni, ngundi enengo eweyi nemimbo weti mbumbuwa tetori, bine? Ero eyingo.   
\p
\v 3 Ene ngundiro sumoo etoyi, Yisasdo mande gumi ngandiro eyingo, Nga oningga ngando weti mbumbuwa ma teyingo, ko enengo eweyi nemimbo nguya weti mbumbuwa ma teyingo. Kini, nga ooga nga ngu, ngano Anutro koni murini nguno tunoo oorengo teweroyimboro tunooteyingo.  
\v 4 Mera himi oodoningga, noore komo Anutdo no surenerootoni ombuwonoku, nguro enengo koni tewato. Ndadiro nguro, suwoo tunooteweroyimo ngu, oni gurado ene ko teweroyi kini.  
\v 5 No mera ngano oorootenoku naruno ngu, simoo barero oore etuyeroyingo, nguro soru himi. Eyingo.   
\p
\v 6 Ngundiro ero, Yisasdo merako muketero, muke ngu tetoni, nogoruyi yetoni, ngu yoro, oni doongeyi kiringongga ngu doongeyimo yeyingo.  
\v 7 Yisasdo ngu oningga nguya eyingo. Ge ooroya, Silowam sono koongeyingo ngu gimu, eyingo. Silowam mandega nguro damoni ngu ngandiro. Ene soweyootoyi oorowuyingo. Asa, ngu oni doongeyi kiringongga ngu oororo, Silowam sonono sono gimuro ombutoni, doongeyi metemi tetoni doongetero oo kenoyingo.   
\p
\v 8 Ngu oningga doongeyi kiringongga ngu, enengo ende gobooro oni, ngundo ene kuri kenoro ingoyingo. Nga oningga nga, ene oni simoo bareno digi beye ooro ngguyinggayi tero, kira eroruwo, ero ingoyingo.  
\v 9 Oni gidaregado eyingo. Yo, nga oningga ngando nangge. Etoyi, gidaregado eyingo. Kini, nga oningga ngandiro, ene ngu oningga ngu gura. Etoyi, ene ngu doongeyi kiringo oningga ngu enengombo eyingo. Ngu nondo nangge, ero eyingo.   
\p
\v 10 Ene ngundiro etoni, simoo baredo oninggakuya eyingo. Ndadiro tero, ge doongengge metemi tewo? Ero eyingo.  
\v 11 Ngu oni doongeyi kiringongga, ngundo mandeye ngu ingoro, gumi ero eyingo. Ngu oningga oowooyi Yisas ero etenggoku, ngundo no doongenengga nga, merako muketetoni, nogoruyi yetoni, ngundo no doongenemo nogoru yonggurumooro sureneroro ewo. Ge ooroya, Silowam sono koongeyingomo sono gimu, ewo. Ero etoni, nguro no oororo, sono gimutoowe, doongene metemi tetoni, no doongetewono, ero eyingo.  
\v 12 Ene ngundiro etoni ngu, onikundo ngu oni doongeyi kiringongga nguya eyingo. Ngu oningga ngu ndano ooroote? Etoyi, ngu oningga ngundo gumi eyingo. No watayi kini, ero eyingo.   
\p
\v 13 Arisa, ngu naruno, ene ngu oningga kuri doongeyi kiringongga ngu yoro, Parisi onino oorowuyingo.  
\v 14 Ngu narunggano nguno, Yisasdo mera yeni nogoruyi yetoni, ngundo oni doongeyi yeni, mete teyingo narungga ngu Sabat naru.  
\v 15 Arisa, Parisi onindo sumoo inoro eyingo. Ge doongengge ndadiro tero, ko metemi tewo? Etoyi, ngu oningga ngundo gumi eyingo. Ene mera nogoruyi yoro, doongenemo yetoni, no sonono oororo sonowootoowe, nguno doongene metemi tetoni, no mete oo kenooteno, ero eyingo.  
\v 16 Ngundiro etoni, Parisi oni gidaregado eyingo. Anutdo ngu oningga ngu, ma sureyootoni ombuyingo. Ndadiro nguro, ene Sabatro mamana mande ngu ma keyoyingo. Etoyi, Parisi oni gidaregado ewonggo. Ndadiro terogogo, weti mbumbuwadodo onindo, ngundiro oo songo gura onindo ma teweroyi, ngu tewa? Ngundiro ero, Parisi oni usowooro, wata eraya tunooteyingo.   
\p
\v 17 Arisa, ngu naruno, Parisi onindo ko yowoorengoro oni doongeyi kiringongga nguno eyingo. Ngu oningga doongengge yeni metemi tewokungga nguya, ge ndadiro ete? Etoyi enebana eyingo. Ngu oningga ngu, ene Anutro ingondudu eyingo oni gura. Ero eyingo.   
\p
\v 18 Ngu hamoo, kuri ngu oningga ngu, ene doongeyi kiringo oorengo, ene ataga ngu doongeyi metemi tete. Ene Yuda onindo nguro nowoondoyemo hamoo ma teyingo. Nguro ngu, oni doongeyi kiringongga, metemi tewokungga, nguro eweyi nemi negoyeroyingo.  
\v 19 Ene oningga nguro eweyi nemi sumoo yunoro eyingo. Nga oningga nga yari nangoyari, bine? Nga doongeyi ngundiro kiringo biyomi, nemi gedo ngundiro bisiyoyingo, bine? Arisa, ndadiro tero, nguro ene ataga oo mete kenowa? Ero eyingo.   
\p
\v 20 Ngundiro sumoo etoyi ngu, eweyi nemimbo mande gumi eworiyo. Noore ingootero, nga ngu noorengo nangonari. Nemimbo bisiyootoni, ngunonggo doongeyi ngundiro kiringo yeyingomu, ngu noore ingootero.  
\v 21 Ene ataga ngano doongeyi metemi teteku nga, ndadiro ngundiro tewoku, ngu noore nguya watayi kini. Onendo doongeyi yeni metemi tewoku, ngu nguya noore watayi kini. Ene kuri oni urungga nguro enengo sumoo inoya ingoyi, ero eyingo.   
\p
\v 22 Oningga nguro eweyi nemi ngu, Yuda oniro tabango oni nguro sosorero, nguro ene ngundiro eworiyo. Yuda onindo mande guranangge ngandiro ero gosiyoyingo. Oni gurado, Yisasro Krayis ero ewaku ngu, asa, Yuda oniro tabango, onindo ngu oningga ngu, yowuru yanonggo owetoyi, oorero toongewa, ero eyingo.  
\v 23 Ngu muringga nguro nangge, eweyi nemimbo eworiyo. Ene kuri oni urungga nga, nguro ye komo enengo sumoo inoya, mande nenengo oorengo ingoyi, ero eyingo.   
\p
\v 24 Ngu oni doongeyi kiringongga ngu tambu erayayigaku negongoro, nguno eyingo. Ge komo Anutro oowooyimonggo, ngunonggo ge mande nenengo oorengo, nooreno etooga ingowooto. Noore kuri ingooteto. Ngu oningga ngu gengo doongengge yomosiyowoku ngu, ene weti mbumbuwadodo oni! Ero eyingo.  
\v 25 Ene ngundiro etoyi, oni doongeyi kiringongga ngundo gumi ngandiro eyingo. Ene bine weti mbumbuwadodo, ngundi kini, no nguro watayi kini. Ene nondo ngu oo guranangge ingooteno. Kurimi no doongene kiringo oruwonoku, ene ataga nga ngu no doongene metemi tete, ero eyingo.   
\p
\v 26 Ene mande ngundiro etoni, asa, Yuda onindo ngu doongeyi biyomi oningga nguya ko eyingo. Enendo geno ndadiro tewo? Enendo ndadiro tero doongengge yeni metemi tewo? Ero eyingo.  
\v 27 Ene mandeye ngu ingoro, gumi ero eyingo. No yeno kuri ewono. Ene ye ngu ma ingowonggo. Ndawugaro ye ko ingowero? Ye nguya enengo kirikiri oni tewero, bine? Ero eyingo.   
\p
\v 28 Ene mandeni biyomi eyinoro gumi eyingo. Gedo nangge enengo kirikiri oni teya ootoo. Ene noore ngu Mosesro kirikiri oni tero oorootetoku ngu!  
\v 29 Noore kuri ingooteto. Anutdo Moses mande kuri inoyingo. Ene ngu oningga ngu ndanonggo tunootewo, ngu noore ma ingooteto, ero eyingo.  
\v 30 Tabango onindo mande ngundiro etoyi, oni doongeyi kiringongga ngundo gumi eyingo. Yengo mande etenggoku, ngu nenengo kini! Yendo ewonggo, ngu oningga ngu ndanonggo mayewo, noore watayi kini, ero ewonggo. Ene ngu oningga, ngundo no doongene yeni mete tewo.  
\v 31 Noore ingooteto. Anutdo weti mbumbuwadodo oniro manggoye ma ingowa. Ene oni gura ene Anutno yambo mande tero, nguro ingonduduni manggowo keyootoni ngu, asa, Anutdo ngu oningga nguro mandeni nguya ingowa.  
\v 32 Kurimimonggo omburo, ataga nga, oni gura nemimbo doongeyi kiringo bisiyootoni, oni gurado kootuyisina doongeyi yomosiyoyingomu, nguro mandeni ma ingooteto.  
\v 33 Hamoo oorengo, Anutdo ngu oningga ngu ma sureyootoni, omburo ngu, asa, ene ngandiro ko nga tewero ngu, ene ereremo kini! Ero eyingo.   
\p
\v 34 Ene ngundiro etoni, asa, Yuda tabango onindo sanggiri tero, mande gumi ero eyingo. Gengo nanggebo, ge weti mbumbuwa murimo bisigerootoni, ge weti mbumbuwaro oni oorengo tero ooroote! Ene ataga gedo noore mande yunoro muri gome ngu etuyerowero ete, bine? Yuda onindo ngundiro ero yokoro ngu, ene oni doongeyi kiringongga, doongeteyingo, oningga ngu yowuru yanonggo owero, ko eneya yambo mande ma tewero ero, roogo teyinoyingo.   
\s1 Oni Nowoondoyemo Hamoo Kini, Ngu Oni Doongeyi Kiringo Ngundiro  
\p
\v 35 Yuda onindo ngu oni doongeyi kiringongga owetoyi toongetoni, Yisasdo ngu ingoro, ene ngu oningga ngu erewero kenoro, ero eyingo. Ge Oni Nangoni, nguro nowoondogemo hamoo tete bine, ngundi kini? Ero eyingo.  
\v 36 Ene ngundiro etoni, ngu oningga ngu enebana gumi ero eyingo. Oni urungga, Oni Nangoni ngu oone? Ge nono etooga, no ene kenoro, nowoondonemo hamoo teni, ero eyingo.  
\v 37 Yisasdo mandeni ngu ingoro, gumi eyingo. Ge kuri kenowo. Ngu nga oningga ataga geya mande mande eterikungga nga! Eyingo.  
\v 38 Yisasdo mande ngundiro etoni, ngu oningga ngundo gumi eyingo. Oo Bidodo Simburi Simbunani, no nowoondonemo hamoo tete, ero, ene Yisas keyi damonimo bagootero, eneno yambo mande teyingo.   
\p
\v 39 Yisasdo eyingo, No merako ngano ombuwonomu ngu, simoo barero weti mbumbuwa yootunoro etuyerowero ombuwono. Ngundiro nguro, oni doongeye kiringo ngu ene doongetewanggo. Ene oni doongeye metemi oo kenootenggoku, ngu doongeye kiringo yetoni oo ma kenowanggo, ero eyingo.\f + \fr 9:39 \ft (Oni ene Anutro mande ingoro, yoro nowoondoyemo ma siriyoyingo, ngundo oni doongeye metemimu ko kootuyisina doongeye kiringo tunooteteku ngundiro.)\f*  
\v 40 Parisi gidarega, Yisas tanggeyimo oruwonggoku, ngundo enengo mande ngu ingoro, sumoo inoro eyingo. Noore nguya doongenani kiringo bine? Ero eyingo.  
\v 41 Ene ngundiro sumoo etoyi, asa, Yisasdo gumi eyingo. Ye doongeye kiringo tero ngu, ye weti mbumbuwaye kini. Ene yendo ngandiro etenggo. Noorengo doongenani ngu metemi ero etenggokuro, nguro yengo weti mbumbuwaye, nguya sugi ooroote, ero eyingo.   
\c 10  
\s1 Yisas ngu Sipsipro Sobosobo Gome Oorengo  
\p
\v 1 Yisasdo ngandiro eyingo. Hamoo oorengo, no yeno eteno. Oni ene Sipsip nguro sisipawa newendesina yamukowoore ma uwaku ngu, ene sisipawa karongoro, sisipawa newendemo uteku, ngu oningga ngu, ene Sipsip yakakayi yoro, yutoro yoyoweroyi oni.  
\v 2 Ene oni Sipsipro sisipawa nguro yamukowoore, newendemo uteku ngu, asa, ngu oningga ngu Sipsip nguro Simburi.  
\v 3 Sisipawa nguro sobosobo, ngundo ngu Sipsip simburiboro yamuko goosooyinoote. Ene yamuko goosootoni, Sipsip ngundo simbuye manggowo ingootoyi, simbuyebo enengo Sipsip oowooye ero mudiyerootoni, keyoro, endesina ooretenggo.  
\v 4 Ene Sipsip bidodo yoyoro, ende ooremukoro yokoro, arisa, simbuyebo koretero oorowutoni, Sipsip ngu, simbuye manggowo ingoro, ene keyoro kootu oorowutenggo.  
\v 5 Ene Sipsip ngu, oni gura manggowo songo ingoro, ene ma keyootenggo. Kini, ene sosorero songo songo sawanggo. Ndadiro nguro, ene oni songo guraro manggowo ma ingootenggo, ero eyingo.  
\v 6 Yisasdo ngu mande adingayingga ngu etoni, ene onindo mandeningga nguro muri ma ingoyingo.  
\v 7 Nguro ngu, Yisasdo mande yootunoro, oni simoo bareno ko eyingo. No yeno hamoo oorengo eteno. Nondo nangge, Sipsipro sisipawa nguro yamuko.  
\v 8 Oni bidodo no koretenunoro ombutenggoku, ngu ene yakaka oni, ko yutoro enengo oo sobibiyoro yoweroyi oni. Ndadiro nguro, Sipsip ngundo enengo manggoye ma ingoyingo.  
\v 9 No nenengombo nangge no yamuko. Oni gura ene nono omburo sisipawa newendemo uwaku ngu, ene imakeyingo ootooro, ene oni oni tero, ene sisipawa newendemo uro, ko enderoko oorero, oowari gome yoro nero oruwa.   
\p
\v 10 Ene yakaka oni ngundo Sipsip yomosiyerowero ma ombute. Kini, ene Sipsip yakakayi yoyoro, yomburibariyeroro yureyi kumooweroyimboro nangge ombutenggo. Ene nondo ombuwonomu ngu, no yoyoro suwooyi sano keta oruweroyi ketangga ngu yunoweroyimboro nguro ombuyingo. Yo, hamoo, oni ene noro newendemo hamoo tetoni ngu, asa, no eneya keta oruweroyi ketangga ngu inootoowe, eneno angero oorero, ngunonggo sugi sugi hooroowero oruwa.  
\v 11 Yo, hamoo, no Sipsip nguro sobosobo gome oorengo. Sipsip nguro sobosobo gome ngu, ene enengo Sipsip ngu hoorooweyeroro, kumooweroyimboro meyero oruwa.  
\v 12 Oni ene uriro nangge ko tero oorooteku, ene Sipsip nguro simbuye kini. Nguro ngu, ene se koki oo biyomi ombutoni, ngu kenoro ngu, ene sosorero toongewa. Ene ngundiro toongetoni, se koki oo biyomi, ngundo omburo, Sipsip ngu yutoro, yoonero, yomburiyerootoni, nguro Sipsip songo songo sawanggo.  
\v 13 Ndadiro nguro, ngu oningga ngu ene uriro nangge ko teteku nguro. Yo, hamoo, ene Sipsip nguro ma ingondudu tero nowoondoyi teyunowa.   
\p
\v 14 Nondo nangge no Sipsip sobosobo gome oorengo. No nenengo Sipsip nguro ingootoowe, ko noro Sipsip ngundo nguya, ene noro ingootenggo.  
\v 15 Ngu ngandiro, Awando noro ingootoni, nondo ngu Awaro nguya no ingooteno. No nenengo Sipsip ngu hoorooweyeroro, nenengo ketangga, ngu yokoro, hoorooweyeroro kumoowano.  
\v 16 Noro Sipsip gidarega, nga sisipawangga, ngano ma oorootenggoku, ngu nguya yoyoro, omburo, nga sisipawano ngano yoyetoowe, ene nguya noro manggone ingowanggo. Ngundiro tero, Sipsip wata guranangge, ko Sipsip nguro sobosobo nguya guranangge oruwa.\f + \fr 10:16 \ft (Sipsip gidarega nga sisipawangga ngano ma oorootenggoku, ngu oni sowe gidarega Yuda oni kini.)\f*  
\v 17 Awando noro gome nowoondoyi tenunoro, newende no nunoote. Ndadiro nguro, no kumooro nenengo ketangga ngu yokoro ngu, ene no ketangga, oruweroyi ngu ko yowano.  
\v 18 Oni gurado, noro ketangga oruweroyiga, ngu ma andangewanggo. Kini, no nenengombo ngu ketangga ngu yokowano. No kumooweroyimboro yanggangonedodo, ko no keta ootoogeweroyi, nguro nguya yanggangonedodo. Ngu mamana mandega ngu, no Awanemonggo yoyingo, ero eyingo.   
\p
\v 19 Yisasdo mande ngundiro etoni, ingoro, Yuda oni simoo bare kewooro usowooro wata eraya tunooteyingo.  
\v 20 Oni oowooyingga eyingo. Oombooro biyomi eneno oodoni, ngundo yeni kakabeteteku eke. Ndadiro nguro, ye enengo mandeni ingoro keyootenggo? Ero eyingo.  
\v 21 Ene ngundiro etoyi, gidaregado eyingo. Nga ngu oni oomboorombo yoyingo, nguro mandeni ngundiro kini. Oombooro biyomidodo, ngundo ene mete oni doongeyi kiringomu ngu yeni, doongeyi metemi tero, ko doongetewa, bine? Hamoo oorengo, kini! Ero eyingo.   
\s1 Yuda Onindo Yisasya Sanggiri Tero, Mundiyi Teyingo  
\p
\v 22 Yerusalem ende urungga nguno naru kundingiyi tunooteyingo. Ngu ngandiro. Anutro yowuru ya oowooyi Tembel ngu yero goosooyingo, nguro ingondudu teweroyi naruwo tunooteyingo. Ngu narungga ngu, doogo dogigi gingo yeyingo naruwo.  
\v 23 Ngu naruno nguno, Yisas ene Tembel ya koneyo oowooyi Solomon, ngu newendekuri oorowuyingo.  
\v 24 Ngundiro tetoni, Yuda oni omburo Yisas pawangoro, sumoo inoro eyingo. Naru ndadiro, ge noore nowoondonani yeyi buribari teroruwato? Ge Krayis tetoningga ngu, asa, ge komo nooreno nenengo oorengo tunoo e. Ero eyingo.   
\p
\v 25 Yisasdo mandeye ngu ingoro, gumi eyingo. No yeno kuri ewonoku ngu, ene ye nguro nowoondoyemo hamoo ma teyingo. Nondo oo songo gura onindo ma teweroyimu, ngu bidodo awane oowooyimo tewono. Ngundo noro murine yootunoote.  
\v 26 Ye nondo oo songo gura tetenoku, nguro nowoondoyemo hamoo ma tetenggoku ngu, ndadiro nguro, ye noro Sipsip kini.  
\v 27 Noro Sipsip bidodo ngu, ene noro manggone ingootoyi, nondo nguya enengo ingootoowe, ene no keneroro endeyootenggo.  
\v 28 Nguro ngu, nondo suwooyi sano sugi sugi keta oruweroyi ngu yunootoowe, ene ma oonootewanggo. Ngu oni ngu, oni gurado no kandenemonggo, hamoo oorengo ma andangero yoyowa.  
\v 29 Noro Awanembo ngu oni ngu, ene kuri no nunowoku ngu. Awane ngu, ene oo bidodoboro koreteyingo awuno oorengo. Oni gurado Awa kandeyimonggo ene andangeyeroro yoyoweroyi nguya kini.  
\v 30 No nenengo Awane nguya noore guranangge. Ero eyingo.   
\p
\v 31 Ngundiro etoni ngu, asa, Yuda onindo sanggiri urungga tero, nguro ene digi yoro, ngundo Yisas ureyi kumoowero teyingo.  
\v 32 Ngundiro tetoyi, Yisasdo eneno eyingo. Nondo Awaro oo songo gura onindo ma teweroyi, ngu oowooyingga tero etuyerowono. Nondo ngundiro etuyerootoowe, ngunonggo nondo ndawu ko metemingga tetoowe, kenoro, yendo ko nguro ndadiro ingondudu tero, nguro ye digi yoro, no bungomo oorongooro nureyi kumoowero tetenggo? Ero eyingo.   
\p
\v 33 Yisasdo mande ngundiro etoni, Yuda onindo eneno gumi eyingo. Noore gengo ko gome guraro ingoro, noore digi ge bungomo ma oorongooteto. Kini, gedo Anut kootuyisina yomooyinoro mande etoyi nguro. Ge ngu oni oorengo nangge. Ene gedo ngandiro ete, gengombo no Anut, ero ete, eyingo.   
\p
\v 34 Onindo mande ngundiro etoyi ngu, asa, Yisasdo gumi ero eyingo. Nakaya ngu yengo mamana mandeno nakangoro, Anutro eyingo. Nondo kuri ewono. Ye ngu anut ngundiro, ero eyingo.  
\v 35 Noore kuri ingooteto. Anutro mande bidodo bukno oorooteku, ngu hamoo mande nangge, ngu sugi sugi oruwa. Ngu bukno nguno, Anutdo oni mande yunoro, ngu oni nguya anut ngundiro ero ewo.  
\v 36 Ene awa enengombo no rogoneroyingo. Enendo no surenerootoni, no merako ngano ombuwonowo. Asa, nondo eteno, no Anutro nangoni, nguro ndawugaro yendo etenggo, ge Anut kootuyisina yomooyinoro mande ete, ero etenggo? Ero eyingo.   
\p
\v 37 Ene no nenengo Awanemboro koni ma tetoowe ngu, arisa, ye mete noro mandene ngaro nowoondoyemo hamoo ma tewanggo.  
\v 38 Ene no enengo koni tetoowe ngu, ye noro mandene nguro nowoondoyemo hamoo ma teya ngu, asa, ye mete nondo oo songo gura onindo ma teweroyimu tetenoku, nguro nowoondoyemo hamoo teni. Nguro ngu, ye mete ingondudu metemi ngu, ngandiya ingoyi. Awando noya oodoni, nondo Awaya oorootero, ero eyingo.   
\p
\v 39 Yisasdo mande emukootoni ngu, asa, Yuda onindo sanggiri urungga tero, Yisas ko towoongoro, dowooro, ya biyomimo yewero tetoyi, ene Yisas Yuda oni kandeye dagaro, torige toongeyingo.   
\p
\v 40 Yisas toongero, oororo, Yodan sono ko wongooro, gidareroko uroorero, ene yade oororo, kuri Yondo oni sono kundingiyi gimuyunoyingo endega, nguno tunootero, nguno oruwo.  
\v 41 Ngu naruno, oni simoo bare oowooyingga oorengo, ene Yisasno mayero mande enengombo ngandiro eyingo. Hamoo oorengo, Yondo oo songo gura onindo ma teweroyimu gura ngu ma teyingo, ene Yondo nga oningga, ngaro mande eyingo ngu hamoo nenengo, ero eyingo.  
\v 42 Ngu mera gumisina nguno, oni simoo bare oowooyingga oorengo, ene Yisasro nowoondoyemo hamoo teyingo.   
\c 11  
\s1 Lasaras Sayi Yoro Kumooyingo  
\p
\v 1 Oni gura oowooyi Lasaras ene sayi yoyingo. Lasaras ngu Mariya, Mata, eraga nguro gumooyari, enengo endeyari oowooyi Betani.  
\v 2 Ngu Mariyangga ngundo ene kuri bo urumi (Sanda) Urungga Oo Bidodo Simburi Yisas, ngu keyimo wendoro, enengo uyimbo yonggurumooyingongga ngu. Ngu enengo gumooni Lasaras ngu sayidodo teyingo.  
\v 3 Ngundiro nguro, kuwookuwooyi erayagakundo mande Yisasno soweyoro eyingo. Urungga Oo Bidodo Simburi, gengo oningga nguro gome ingootekungga, ngu ene sayidodo tero ooroote, ero eyingo.  
\v 4 Ene mande ngundiro soweyootori ngu, asa, Yisasdo ngu mandega ngu ingoro eyingo. Ngu sayingga ngundo oni yeni ma kumoowa. Kini, ngu sayingga ngundo tetoni, oni simoo bareno Anutro duridarini tunootewa. Ngu oo nguno Anutro Nangoni ene duridarinidodo tunootero, enengo oowooyi bingaminidodo oruwa, ero eyingo.   
\p
\v 5 Yisasdo Mariya, Mata, erabasa ko gumooyari Lasaras, nguro gome ingoote.  
\v 6 Ene mande etoyi, Yisas ingoworomu ngu, Lasaras sayi kumooro ooroote, ero etoyi ingoro ngu, ene sa eraya nguya ngu endega oruwokungga, nguno oruwo.  
\v 7 Ngu naruno nguno, Yisasdo enengo kirikiri onikuno eyingo. Noore Yuda merasina ko oorowuyiga, ero eyingo.  
\v 8 Ene ngundiro etoni ngu, asa, kirikiri onikundo eneno eyingo. Oo etuyeroyingo oni, kuyowo yange nga, Yuda onindo, digibo gurewero tewonggoku, nguno ge ataga ko oorowuwero ete? Ero eyingo.  
\v 9 Etoyi, Yisasdo gumi eyingo. Sa guranangge nangge ngu ogisa ooroote. Oni ene sano endeyoro ngu, ene digino ma yurewa. Ndadiro nguro, ene merangga ngaro himimo mera kenoro endeyowa.  
\v 10 Ene oni suwoono endeyoro ngu, ene digi wongosogurumooro werewa. Ndadiro nguro, ene soru himi kini nguro, ero eyingo.   
\p
\v 11 Yisasdo ngundiro ero, kootuyisina ene mande gura soweyoro eyingo. Noorengo doboonani Lasaras kuri wetoro kabetewo. Ene nondo oororo, yokutuwootoowe ootoogewa, ero eyingo.  
\v 12 Ngundiro tero, kirikiri onindo eyingo. Oo Bidodo Simburi Simbunani, ene wetoro, kabetero ngu, ene ko metemi tero oruwa, ero eyingo.  
\v 13 Yisasdo ngu Lasaras ngu kuri kumootoni, nguro ngundiro eyingo. Ene kirikiri onindo ngu, Lasaras ngu hamoo wetoro kabetero oodoni, nguro ete, ero ingoyingo.   
\p
\v 14 Ngundiro tetoyi, Yisasdo yootunoro, ero eyingo. Lasaras doboonani ngu hamoo kumoowo, ero eyingo.  
\v 15 Ene no yengo ingoro nowoondoyemo yanggango teyunowero, nguro no anduno eneya ma ootooro, nguro no oni oni teteno. Arisa, ataga noore mete ene tanggeyimo oorowuyiga, ero eyingo.   
\p
\v 16 Yisasdo mande emukoro ngu, Tomas oowooyi gura Didimas, ngundo kirikiri oni gidaregaya eyingo. Arisa, noore ootoogetoyiga, ooroya, enendo Yisas ureyi kumootoni ngu, noore eneya gobooro kumoowooto, ero eyingo.   
\s1 Oni Ko Ootoogeweroyi, Ko Oni Sugi Sugi Suwooyi Sano Keta Oruweroyi, Ngu Yisas Simburi  
\p
\v 17 Arisa, Yisas enengo kirikiri oniya yade oororo, Betani endemo tunootero ingoyingo, Lasaras bingo ngu mereno naru kuri namoraya oruwo.  
\v 18 Betani endega ngu Yerusalem ende urungga ngu tanggeyimo. Nguro rogo ngu 3 (Kilomita), ngundiro nangge.  
\v 19 Yuda oni simoo bare oowooyingga oorengo Mariya, Mata, eragano gumooyari kumoowoku naruno nguno mayero, enengo nowoondoyari yeyi imakeweroyimboro.   
\p
\v 20 Ngu naruno nguno, Matado ingoworomu ngu, Yisas mayeyingo. Nguro, Mata ootoogero, Mariya yokoro, ooreko oororo, Yisas kenoyingo.  
\v 21 Matado Yisas kenoro eneno eyingo. Urungga Oo Bidodo Simburi, ge ngano oodoyi ngu, noro gumoone ma kumoowa.  
\v 22 Ene no ingooteno. Ge oo guraro Anutno yemboongewaku ngu, asa, ngu ooga ngu, ene ge gunowa, ero eyingo.   
\p
\v 23 Ene ngundiro etoni ngu, Yisasdo Matano gumi eyingo. Gengo gumoonggega ngu ko ootoogewa, ero eyingo.  
\v 24 Ene ngundiro etoni, Matado eneno gumi eyingo. No ingooteno. Ene naru wengamo ko ootoogewa. Ngu narunggano nguno, oni simoo bare merenonggo ko ootoogewanggo, ero eyingo.  
\v 25 Ene ngundiro etoni, Yisasdo gumi eyingo. Ko ootoogeweroyi ngu nondo nangge, ko keta sugi sugi suwooyi sano oruweroyi nguya, nondo nangge. Oni ene noro ingootoni, newendemo hamoo tero, nguno ene kumoowaku ngu, asa, ene noya keta oruwaro. Yo, ene keta ko ootoogero sugi sugi oruwa.  
\v 26 Oni bidodo doongeye keta ootooro, ngunonggo noro nowoondoyemo hamoo tero oorootenggoku ngu, ene ma kumoowanggo. Kini, ene suwooyi sano sugi sugi keta oruwanggo. Ge nguro nowoondogemo hamoo tete bine, ngundi kini? Ero eyingo.   
\p
\v 27 Etoni, Matado eneno eyingo. Yo, Urungga Oo Bidodo Simburi, no nowoondonemo hamoo ge Krayis, Anutro Nangoni, ge nga oningga nga Anutdo mera ngano sowenggerootoni ombuwo, ero ewo.   
\p
\v 28 Matado ngundiro ero yokoro, ene ko oororo, Mariya yoro, songo oororo eyingo. Oo etuyeroyingo oningga ngu omburo, ge negogeroote, ero eyingo.  
\v 29 Mariyando mandeni ngu ingoro, ene sodedomangge ootoogero, Yisasno oorowuyingo.  
\v 30 Ene Yisas endemo ma tunooteyingo. Kini, Yisas ngu Mataya mande eworiku, musiyongga, nguno nangge oruwo.  
\v 31 Yuda oni Mariyadodo yano ootooro, ene ngunonggo Mariya newende yeyi imakeweroyimboro oriyingo. Ngundo Mariya kenootoyi, sodedomangge ootoogero, endesina ooretoni, nguro ene keyoro, ene nguya endesina ooreyingo. Ndadiro nguro, Mariya ngu mereno sendowero oorowute, ero ingoyingo.   
\p
\v 32 Mariya ngu ene Yisas oruwoku mera musiyonggakuno oororo, kenoro ngu, ene Yisas keyi damonimo bagootero eyingo. Urungga Oo Bidodo Simburi, ge ngano oodoyi ngu, noro gumoone ma kumootoni, ero eyingo.   
\p
\v 33 Ene ngundiro etoni ngu, asa, Yisasdo Mariya ko Yuda oni Mariya keyoro oorowuwonggoku nguya sendootoyi yeyoyingo. Ngundiro yeyoro, Yisas newendemonggo, enengo nowoondoyi teyunoyingo.  
\v 34 Yisasdo ngundiro tero eyingo. Ye enengo bingo yoro ndano merengoowonggo? Etoni enebana eyingo. Urungga Oo Bidodo Simburi, ombuya keno. Ero eyingo.  
\v 35 Yisasdo sendoyingo.  
\v 36 Ngundiro tetoni, Yuda onindo kenoro eyingo. Kenoyi, ene ngu oningga nguro gome ingoote, ero eyingo.  
\v 37 Etoyi, ene oni gidaregado eyingo. Nga oningga nga ngu, oni doongeye kiringo yomosiyootoni doongetetenggo. Ene Lasaras hooroowetoni ngu, ene bine ma kumoowo, ero eyingo.   
\s1 Yisasdo Lasaras Merenonggo Ko Yokutuwootoni, Ootoogeyingo  
\p
\v 38 Arisa, Yisas ngu newende kowuri oorengo yetoni, oni mere tanggeyimo oorowuyingo. Ngu oni merengga ngu, digi woondokoyi urungga newendemo oni mereyi yomosiyoro, oni nguno merengooro, digi urungga yoro, ngundo mere manggowo ukingoyingo.  
\v 39 Yisasdo eyingo. Ye digiga mere manggowo ukingoyingongga ngu andangeyi. Ngundiro etoni, oni kumooyingongga nguro kuwooyi, Mata ngundo Yisasno gumi eyingo. Urungga Oo Bidodo Simburi, ene kumootoni, merengooyingo ngu noore naru namoraya kuri yokowooto. Ngundiro nguro, ndindingo ukayi biyomi merenonggo oorewa! Ero eyingo.  
\v 40 Matado ngundiro etoni ngu, asa, Yisasdo eneno gumi eyingo. No kuri geno ewonoku, ge nowoondogemo hamoo tetoni ngu, ge Anutro duridarini yanggangoni ngu kenowa, ero eyingo.  
\v 41 Arisa, ene Yisasro mandeni ingoro, nguro ene digigaku andangeyingo. Ngundiro andangetoyi, Yisasdo randoro doongetero eyingo. Awa, ge noro yemboongene ingowoku, nguro no geno esosooteteno. Ndadiro nguro, ge noro yemboonge ngu kuri ingowoku ngu!  
\v 42 No kuri ingooteno, ge suwooyi sano nondo mande etenoku, ngu ingoro ooroote. Ene nondo, ataga nga oni simoo bare dikatenggoku, ngando ngu ingoya, ene nowoondoyemo hamoo tetoningga, gedo nangge kuri no surenerootoyi, ombuyingo, nguro ero, meno yanggango tero, yemboongeyingo.   
\p
\v 43 Yisasdo yemboongeyingo ngundiro ero yokoro ngu, ene meno eyingo. Lasaras, ge endesina oore! Ero eyingo.  
\v 44 Arisa, Yisasdo mande ngundiro etoni ngu, oni kumooyingonggaku ootoogero, endesina ooreyingo. Keyi kandeyi, omukumundoongo ngu towikumbabo doobengoro mbimboongoro gosiyoyingo. Ene ngundiro oodoni, Yisasdo eyingo. Towikumba ngu wesiyoya yokootoyiga oorowuni! Ero eyingo.   
\s1 Tabango Onindo Mande Guranangge Yisas Ureyi Kumooweroyimboro, Ero Gosiyoyingo  
\r (Matiyu 26:1-5; Mak 14:1-2; Luk 22:1-2)  
\p
\v 45 Arisa, ngundiro tetoyi, Yuda oni oowooyingga ene kuri mayero, Mariyadodo oruwonggoku, ngundo ngu oo Yisasdo teteku ngu kenoro, ene nguro nowoondoyemo hamoo teyingo.  
\v 46 Ene Yuda oni gidarega kewooroyemo ngundo Parisi onino oororo, Yisasdo oo tewoku, nguro eyingo.   
\p
\v 47 Ngundiro nguro, Anutno wooro yeyingo oniro sobosobo oniku, ko Parisi oni, ngundo Yuda tabango oniya yowuruwooro eyingo. Noore ndadiro tewato? Ngu oningga ngundo ene oo songo gura onindo ma teweroyimu, ngu oowooyingga tete.  
\v 48 Ene noore doongenanimbo nangge kenowatoku ngu! Ngu oningga ngu yokootooye ngu, asa, ene ko ngundiro urungga tewa. Ngundiro tetoni ngu, simoo bare oowooyingga enengo nowoondoyemo hamoo tewanggo. Ngundiro tetoyi, asa, Rom onindo omburo, noorengo yowuru ya kundingiyi oowooyi Tembel, ko noorengo Yuda oni simoo bare kenanimo nguya yomburiyerowanggo, ero eyingo.   
\p
\v 49 Ene mande ngundiro etoyi, asa, oni gura ene kewooroyemo, ngu oowooyi Kayiyapas, ngu oningga ngu, ene ngu dagomangga nguno, ene Anutno wooro yeweroyi nguro sobosobo tabango oruwo. Ngundo mande ero eyingo. Ye ingonduduye kini.  
\v 50 Ye oo gura ma ingootenggoku, ngu mete oni gurananggebo oni simoo bare hoorooweyeroro kumoowa. Kini tetoni ngu, noorengo kenanimo Yuda oni simoo bare nga oonootewanggo, ero eyingo.   
\p
\v 51 Kayiyapasdo, enengo ingondudunonggo ma eyingo, enendo kootuyisina oo tunooteweroyi nguro eyingo. Kini, Kayiyapas ngu dagomangga, nguno ene Anutno wooro yeweroyi nguro sobosobo rogo tetoyi, Yisasro mande nguro ene koretero ingondudu tero eyingo. Yisasdo Yuda oni simoo bare hoorooweyeroro kumoowa.  
\v 52 Ene Yuda oni nangge hoorooweyerowero nangge ma kumoowa. Kini, ene kumooweroyingga ngu Anutro simoongo mera bidodomo oorootenggoku, ngu yowuruyerootoni, wata guranangge tunootewanggo.   
\p
\v 53 Arisa, ene ngu sa narungga nguno, oororo, ene Yisas ureweroyimboro mande ero oore ereweyingo.  
\v 54 Ngundiro nguro, Yisas ene Yuda oni kewooroyemo tunoo ma endeyoyingo. Kini, Yisas ngu, ene ngu endega ngu yokoro, oororo, oni kini kingo mera ngu tanggeyimo, Ipirim ende bodaga, nguno enengo kirikiri onidodo nguno oruwonggo.   
\p
\v 55 Yuda oniro sunggi Anutdo dagayeroyingo naruwo, Pasowa, ngu namoko teyingo. Pasowa ma tunooteyingomo, oni oowooyingga endeni endenimonggo, Yerusalem endemo mayero, nguno enengo yoyeyi, Anut doongeyimo, metemi teweroyimboro mayeyingo. Ndadiro nguro, ene Mosesro mamana mandeni ngu nenengo keyoro oorootenggo.  
\v 56 Mayero, ene Yisasro doongetero, erewero eyingo. Ye ndadiro ingoro etenggo? Yisas ene naru kundingiyi ngaro mayewa, ngundi kini, bine? Ero eyingo.  
\v 57 Yuda onindo Yisas ereweyingo ngu damoni ngandiro. Anutno wooro yeyingo oniro sobosobo oni, ko, Parisi oniya mande ngandiro kuri eyingo. Onindo Yisas ndano oorooteku ngu ingoya ngu, asa, ene komo mayeya etoni, ingoro, nguno dowooro, yoro, ya biyomimo yewato, ero eyingo.   
\c 12  
\s1 Mariyando Yisas Keyimo Bo Urumi Wendoro Ngundo Yisas Keyi Sonowooyingo  
\r (Matiyu 26:6-13; Mak 14:3-9)  
\p
\v 1 Naru kundingiyi ngu ma tunooteyingomo, naru kandegura gidemboro guranangge oodoni, Yisas nguno ene Betani endemo oorowuyingo. Betani endega ngu, Lasarasro ende. Ngu Lasaras oningga ngu, kuri Yisasdo merenonggo ko yokutuwootoni, ootoogeyingongga ngu.  
\v 2 Ene Yisasro oo simbo gura ngu endemo nguno kayingo. Mata ngu ene oowari moondootoni, Lasarasdo ngu oniya nguya bibitero, Yisasdodo oowari neyingo.  
\v 3 Ene oowari netoyi, Mariyando kumu bo urumi gura oowooyi Nard, ngu ndindingo gome, (Kilo) gumi nangge yoro, ngundo Yisas keyi sonowooyingo. Ngundiro sonowooro, enengo tabango uyimbo yonggurumooyingo. Ngu kumu bo urumingga nguro urini ngu urungga oorengo. Yo, ndindingo ngu gome, ngunonggo ndindingo gomengga ngu yangga ngu nangge teyingo.  
\v 4 Ene kirikiri oni gura, ngu oowooyi Yudas Iskariyoot, ngu oningga, ngundo kootuyisina Yisas yootunoro, mundi oni kandeyemo yero yunowaku, ngundo boguwooro ngandiro eyingo.  
\v 5 Ndawugaro nguro, noore nga kumu bo urumingga nga oni yunoro, nguro urini ngu, dagoma guranangge ko tero digi beye yoro, angoyi oni ma yunoyingo? Ero eyingo.  
\v 6 Ene Yudasdo angoyi oniro ingondudu tero ma eyingo. Kini, ene ngu yakaka oni, ene ngu digi beye sobowooro, ngunonggo ene beye onindo yetoyi, enendo yakakayi gidarega yororuwo.   
\p
\v 7 Ngundiro etoni, Yisasdo gumi eyingo. Ngundo yokoyi! Ye nga barega ngando teteku, nguro ma eweroyi. Ndadiro nguro, no kumootoowe, mereno mereneroweroyi narungga, ngu yootunoote.  
\v 8 Yo, hamoo, angoyi oni ngu, ene yeya suwooyi sano oruwanggo. Ene nondo ngu yeya suwooyi sano ma oruwato, ero eyingo.   
\s1 Anutno Wooro Yeyingo Nguro Sobosobo Oni, Ngundo Lasaras Ureyi Kumooweroyimboro Eyingo  
\p
\v 9 Yuda oni simoo bare oowooyingga ene Yisas Betanino oorooteku ngu ingoro, nguro ene nguno ombuyingo. Ene Yisas kenowero nangge kini. Yisasdo ene kuri Lasaras merenonggo yokutuwootoni ootoogeyingo, nguro ene Lasaras nguya kenowero ombuyingo.  
\v 10 Ngundiro nguro, Anutno wooro yeyingo oni nguro sobosoboku, ngundo Lasaras nguya ureyi kumooweroyimboro mande ero gosiyoyingo.  
\v 11 Ndadiro nguro, Yuda oni oowooyingga, ene Lasaras kenoro ingoro, nguro ene Yisasro nowoondoyemo hamoo tetoyi, enengo tabango oni yoyokoyingo.   
\s1 Yisasdo Bingamidodo Yerusalem endemo Oororo Uyingo  
\r (Matiyu 21:1-11; Mak 11:1-11; Luk 19:28-40)  
\p
\v 12 Sengetoni, oni simoo bare urungga oorengo ene naru kundingiyi ngu kenowero mayero oorootenggo. Ngu narungga nguno, ngu simoo bare ngundo Yisas ene Yerusalem ngu ombuteku ngu ingoyingo.  
\v 13 Ngundiro nguro, ene toonggoo uyi toongooro yoro, irosarayi dowooro, umamingoro, Yisas oowooyi bingami okooro oororo, ooreko Yisas kenoro, meno moguru urungga tero eyingo.  
\q1 Hosana! Gengo oowoongge awuno oorengo! Nga oningga nga ngu, ene Oo Bidodo Simburi Simbunani, ngu oowooyimo ombuteku nga! Ene Iserel oniro oo bidodo sobowooyingo oni urungga! Ero eyingo.   
\p
\v 14 Yisas ngu Hos gura oowooyi Donggi nangoni gura kenoro, yoro, nguno bibiteyingo. Ngu Anutro mandeno ngandiro ero eyingo.   
\p
\v 15 Ye Sayiyon (Yerusalem) endemo oni simoo bare, ye ma sosorewero! Kenoyi! Yengo oo bidodo sobosobo oni ombuteku ngu! Ene Donggi nangoningga sanganimo bibitero ombute! Ero eyingo.(Sekarayiya 9:9)   
\m
\v 16 Yisas enengo kirikiri oni ngu, ene ngu mandega nguro muri ma ingoyingo. Ene, Yisas ko ootoogeyingongga, ngu duridarinidodo tunootetoni, ene nguno nowoondoyemo ingondudu teyingo. Ngu naruno nguno, kirikiri onindo Anutro mandeno ewoku, tunoo oorengo ingoro, ngunonggo onindo Yisasno teyingomu nguro ingondudu teyingo.   
\p
\v 17 Kuri Lasaras kumootoni merengootoyi, nguno oodoni, oni simoo bare urungga oorengo Yisasdodo oode, ngunonggo Lasaras negongootoni, ko ootoogetoni kenoyingo. Ngu oni simoo bare urungga, ngundo ene ngu ko mande oo Yisasdo teyingo, nguro mande mandeni ero yootunoyingo.  
\v 18 Ene ngundiro mande mandeni yootunootoyi, oni simoo bare oowooyingga ene Yisasdo kuri oo songo gura onindo ma teweroyimu tewoku, ngu kenoro ingoro, nguro ene oororo, ooreko Yisas kenowero oorowuyingo.  
\v 19 Ngundiro tetoyi, Parisi onindo enengo nangge mande ero ingoro eyingo. Nga kenoyi! Oni simoo bare ene oororo, Yisas keyoro endeyootenggoku nga! Noorendo oo tetetoku ngu, kingo oo ngundiro tunootete! Ero eyingo.   
\s1 Yisasdo Enengo Kumooweroyi Nguro Eyingo  
\p
\v 20 Oni simoo bare ene Yerusalem endemo oorero, naru kundingiyimo nguno Anutno yambo mande tewero ooretoyi, Girik oni gidarega nguya yambo mande tewero, nguro ene Yerusalemno ooreyingo.  
\v 21 Ngu Girik oni ngu, ene Pilipno omburo eyingo. Urungga, noore Yisas kenowero. Ero eyingo. Pilip oningga ngu, ene Betisayida ende Galili mera ngunonggo ombuyingo.  
\v 22 Arisa, Pilipdo enengo mandeye ngu ingoro oororo, Enduruno ero enengo eraya eraya oororo, Yisasno Girik oniro mande eyingo.  
\v 23 Ene ngundiro etori ngu, asa, Yisasdo mandeyari gumi eyingo. Anutro Nangoni Oni Kirarongo nguro naru ombutoni, ene duridarinidodo ngu yoweroyi narungga ngu kuri tunootete.  
\v 24 Hamoo oorengo, no yeno eteno. Nggire yuwooyi merako uro ma kindangero ooretoni ngu, asa, enesu nangge oruwa. Ene oo yuwooyi kindangero oorero ngu, oo engge oowooyingga tunootewa.\f + \fr 12:24 \ft (Nga mandega nga ngu muri ngandiro: Yisas enengombo kumooro ko ootoogeweroyi, nguro eyingo).\f*  
\v 25 Oni enengo goweyi nguro nangge ingoro sobowooro oruwaku ngu, ngu oningga nguro keta oruweroyiga ngu oonootewa. Ene oni enengo ketangga ngu mera ngano kootu inoro, ene dobookuriyi nowoondoyi teyunoro, Anutro koni ngu tero hoorooweyeroro ngu, asa, ene suwooyi sano keta sugi sugi oruwa.  
\v 26 Ene oni gura noro kone nga dowoowero tero ngu, ene komo no keneroni. Ene ngundiro keneroro ko tetoyi ngu, asa, nondo endega oorootenoku, nguno noro ko oni nguya noya gobooro oruwaro. Yo, ene ngundiro tero no hoorooweneroro ko tero oodoore ngu, noro Awanembo ene oowooyi bingamidodo inowa.   
\p
\v 27 Ataga, noro nowoondone kowuri oorengo yetoni, nguro no ingondudu oowooyingga teteno. Nguro no ndadiro ewano? Nondo bine ewano, Awa ge nono oo ataga tunooteweroyiga nga andangenuno, ewano? Kini, no ngundiro ma ewano. No ngu kowuringga ngu koorowoowero, nguro nangge no merako ngano ombuwono.  
\v 28 Awa, gengo oowoongge yega urungga tunooteni! Yisasdo ngundiro etoni, Anutdo sambononggo ngandiro meno eyingo. Nondo nenengo oowoone kuri yewe urungga tunootewoku, ko kootuyisina nguya no oowoone yewe urungga oorengo tunootewa, ero eyingo.  
\v 29 Ene ngundiro etoni, asa, oni simoo bare oowooyingga oorengo ene tanggeyimo dikayingo, ngundo ngu ingoro eyingo. Nggururu gusiroga ngguyi ute, ero eyingo. Oni gidaregado eyingo. Sambono Engel oninggado eneno mande ete, ero eyingo.   
\p
\v 30 Ene ngundiro etoyi, Yisasdo mande gumi eyingo. Kini, noro Awanembo mandega eteku nga ngu, no hooroowenerowero ma ete. Kini, ye hoorooweyeroweroyimboro nguro ete.  
\v 31 Ataga nga narunggano, ngano ngu, Anutdo mera ngaro oni simoo bare wirikoyeroro ete. Yengo muriye ngu biyomi nangge, ero ete. Ataga ngu mera ngaro muri biyomi nguro sobosobo tabangongga, ngu Anutdo andangero owewa.  
\v 32 No ataga merako ngano oorooteno. Ene kootuyisina, onindo nowokooro awuno noyetenggoku, narungga nguno, oni simoo bare bidodo yoyewe, nono ombuwanggo, ero eyingo.\f + \fr 12:32 \ft (Yisas de omukondino boorowooweroyi nguro eyingo).\f*  
\v 33 Yisasdo ngundiro eyingongga ngu, enengo kumooweroyi, nguro murini tunoo yootunoro ngundiro eyingo.   
\p
\v 34 Ngundiro etoni, oni simoo bare urungga, ngundo Yisasro mande gumi eneno eyingo. Noore mamana mandeno, mande eteku, ngu ngandiro ingooteto. Krayis, ene Anutdo simoo bare ko yoyowero sunggi yeyingo oningga ngu, ene ngano omburo, sugi sugi oruwa. Ndadiro nguro, gedo ete, oni ene komo Oni Nangoni, ngu okooro boorowoowanggo? Ngu Oni Nangoni oningga, ngu oone? Ero eyingo.   
\p
\v 35 Ene ngundiro sumoo inootoyi, Yisasdo ngandiro eyingo. Naru bodaga nangge noro soru himi ngu yeya oruwa. Ataga ngu ye soru himidodo oorootenggo. Nguro ngu, ye komo soru himimo endeyoyi. Kini tetoni ngu, suwoo ooreri biyomi, ngundo omburo ye wiriyerowa. Oni ene ooreriko endeyooteku ngu, ene oore oorowuteku, ngu kenoro, ma ingootenggo.  
\v 36 Ataga, ye noro soru himidodo oorootenggo. Nguro ngu, ye komo, nondo soru himi yoro ombuyingo, nguro nowoondoyemo hamoo teyi! Ye ngundiro tero ngu, asa, ye noro simoone nguro soru himimo nguno endeyowanggo. Yisasdo ngu mandega ngu ero yokoro, ene musiyo songosina oni nguno kini nguno oororo kengeyingo. Ero eyingo.   
\s1 Yuda Oni Oowooyingga Yisasro Nowoondoyemo Hamoo Ma Teyingo  
\p
\v 37 Oni ene Yisas kenootoyi, oo songo gura onindo ma teweroyimu, ngu urungga tetoni kenoro, nguro ene nowoondoyemo hamoo ma teyingo.  
\v 38 Ngundiro nguro, Anutro ingonduduni eyingo oni, Ayisayaro mandeni, nguro engge tunootete. Ayisayando kurimi ngandiro eyingo.  
\q1 Urungga Oo Bidodo Simburi Simbunani, onendo ngu noorengo mandenani ngaro newendemo hamoo tewa? Urungga Oo Bidodo Simburi Simbunani, ngundo enengo yanggangoni ngu oone etungowo? Ero eyingo. (Ayisaya 53:1)   
\p
\v 39 Ene Yisasro nowoondoyemo hamoo ma teyingo. Nguro muri ngu, Ayisayando nakaya gurano ngandiro nakangoyingo.   
\q1
\v 40 Anutdo enengo doongeye ngu, kuri ukingoyingo, enendo tetoni nowoondoye yeni digi ngundiro gagiwi oorengo yeyingo. Ngundiro nguro, ene doongeyembo oo kenoro, nowoondoyemo hamoo ingoweroyi nguya kini. Nguno ngu, ene nowoondoye ma yowoorengootoyi, nondo ma yomosiyerowano, ero eyingo. (Ayisaya 6:10)   
\m
\v 41 Anutdo Yisasro duridarini tunootero teweroyi, ngu Ayisaya etungootoni, kenoro, nguro ene Yisasro mandeni eyingo.   
\p
\v 42 Hamoo, oni tabango urungga nguya Yisasro nowoondoyemo hamoo teyingo. Ene Parisi oniro sosorero, nguro enengo nowoondoyemo hamoo ngu, ene yootunoro ma eyingo. Ene tunoo etoyi ngu, asa, Parisi onindo yambo yanonggo oweyeroro, yambo mande teweroyi nguro roogo teyunoyingo, ero ingoro, nguro ngundiro teyingo. Ero eyingo.  
\v 43 Ene tabango onindo enengo ingonduduye urungga ngu simoo baredo enengo oowooye eya okooyi ero, gome ingootenggo. Yo, hamoo, ngundiro ingoyingongga, ngundo Anutdo oowooye okooweroyiga ngu, dagate.   
\s1 Yisasro Mandeni, Ngundo Oniro Mandeye Ngu Wirikowa  
\p
\v 44 Yisasdo manggaru tero eyingo. Oni ene noro newendemo hamoo teteku ngu, ene noro Awane no sowenerootoni ombuwonoku, nguro nguya newendemo hamoo tete.  
\v 45 Oni ene no neyoro ngu, ene noro Awane no surenerootoni, no ngano ombuwonoku ngu nguya kenowa.  
\v 46 No ngu mera ngano ombuwonoku, ngu soru himi ngundiro ombuyingo. Nguro ngu, oni bidodo ene noro nowoondoyemo hamoo tewanggoku ngu, ene ooreriko ma oruwanggo.  
\v 47 Ene oni gura noro mandene ingoro, ene ngu ma keyoro ngu, asa, no nguya ene ma wirikowano. Kini, no mera ngaro oni simoo bare wirikoyerowero ma ombuyingo. Kini, nondo ngu enengo weti mbumbuwanonggo andangeyeroro yoyoweroyimboro ombuyingo.  
\v 48 Oni ene no kootu nunoro noyokoro, ene nondo mande ewonoku, ngu ma ingoro, yoro dowooro ngu, asa, naru wengamo, nondo mandega ewonoku, ngundo ene wirikowa.  
\v 49 Nondo nenengo ingondudunonggo mande nga ma eteno. Kini, Awane enengombo no surenerootoni ombuwonoku, ngundo oo bidodo nunootoni mete temukowanoku, ngu no ngu nangge yootunoro eteno.  
\v 50 No ngu ingooteno. Awaro mamana mandeni ngundo suwooyi sano sugi sugi keta oruweroyiga, ngu oni Awaro nowoondoyemo hamoo tetenggoku, nguno yeni tunootete. Ngundiro nguro, nondo mande bidodo etenoku nga ngu, Awando kuri etoni, ingowonoku, ngu nangge eteno. Ero eyingo.   
\c 13  
\s1 Yisasdo Enengo Kirikiri Oni Keye Sonoyeroyingo  
\p
\v 1 Naru kundingiyi oowooyi Pasowa, nguro naruwo namoko tetoni, nguno Yisas ene ngandiro ingoyingo. Ene komo nga merangga nga yokoro, ene eweyi tanggeyimo, ko ooreweroyi naruwo ngu tunooteyingo. Enengo oni simoo bare mera ngano oorootenggoku, nguro nowoondoyi teyunoyingo. Ene bidodoboro nowoondoyi teyunoro oode oororo, ene kumooyingo naruno wenga.   
\p
\v 2 Suwootetoni ene oowari nero oodoyi, Setando ingondudu biyomimu, kuri Yudas Iskariyoot, Sayimon oningga nguro nangoni, nguno yeyingo. Yo, hamoo, Setando Yudas eriringootoni, ngu Yisas yoro, mundi oni kandeyemo yeweroyimboro oore yomosiyoyingo.  
\v 3 Yisasdo ngu ene kuri ingoyingo. Eweyimbo oo bidodo ene kandeyimo yero inoyingo. Eweyimbo ene sureyootoni, ombuyingomu, ngu Eweyi tanggeyimo ko oorewa.  
\v 4 Ngundiro ingoro, Yisas ene oowari nero yokoro, ootoogero, enengo towi pirungga nengguroyi ngu andangero yero, ene sono gimuweroyi towingga yoro, wanggangomo gosiyoyingo.  
\v 5 Yisasdo ngundiro tero, ene sono yoro, koondo gurano wendoro, sono ngundo enengo kirikiri oni keye damonimo yero, sonoyeroyingo. Ngundiro sonoyeroro, enengo wanggangomo sono gimuweroyi towingga, ngundo yonggurumooyingo.   
\p
\v 6 Yisasdo ngundiro tero, yade Sayimon Pitano ombutoni, Pitando Yisas sumoo inoro eyingo. Urungga Oo Bidodo Simburi Simbunani, ge no kene nguya sonowoowero, bine? Ero eyingo.   
\p
\v 7 Ene ngundiro sumoo etoni, Yisasdo mandeni gumi eyingo. Nondo ataga oo tetenoku nga, ge nguro damoni ge ma ingoote. Ene kootuyisina ngu ge ngaro damoni ingowa, ero eyingo.   
\p
\v 8 Ngundiro etoni, Pitando mande gumi eyingo. Ge noro kene hamoo oorengo ma sonowoowero. Etoni, Yisasdo gumi eyingo. Nondo ge ma sononggerowanoku ngu, ge noya gobooro ma oruwaro, ero eyingo.  
\v 9 Etoni, Sayimon Pitando eneno gumi eyingo. Urungga Oo Bidodo Simburi Simbunani, ge kene nangge ma sonowoowero. Kini, ge komo kene, kandene, tabane nguya sonowoomuko, ero eyingo.  
\v 10 Etoni, Yisasdo gumi eyingo. Oni ene goweyi bidodo sono gimuwoku ngu, ene sugabo kini. Ene mete keyi nangge sonowoowaku ngu, asa, ene goweye moondeye bidodo sarayi. Yo, ye bidodo metemi oorootenggo. Ene, ye kewooroyemo, ngano oni guranangge ene metemi kini, ero eyingo.  
\v 11 Yisas ene kuri ingoote. Ngu oningga ngundo ene yootunoro, mundi oni kandeyemo yewa. Ngundiro nguro, ene ngandiro ewoku, ye kewooroyemo oni gura ngu metemi kini, ero eyingo.   
\p
\v 12 Arisa, Yisasdo keye sonowooro yokoro, enengo nenggurogaku yoro tero, bibitero, enengo kirikiri oniku sumoo yunoro eyingo. Ye bine nga kongga yeno tetenoku ngaro damoni ingootenggo?  
\v 13 Yendo noya ngandiro etenggo. Oo etuyeroyingo oni, ko, Oo Bidodo Simburi Simbunani, ero etenggo. Ngu yendo hamoo etenggoku, no ngu nangge.  
\v 14 Ngu hamoo, no ngu yengo Urungga Oo Bidodo Simburi, ko no yengo Oo Etuyeroyingo oni nguya, nondo yengo keye sonowootenoku ngu, arisa, yendo nguya dobookuriye keye sonowooyi.  
\v 15 Nondo ataga ye etuyerootenoku muringga ngu, kingo gabogaboyi nangge etuyerooteno. Yendo nguya ngu muringga ngu teyariyi.  
\v 16 Hamoo oorengo, no yeno eteno. Ko oni ngu, enengo sobosobo oningga ngu dagaro awuno ma oruwa. Ngundiro nangge, oni gura ko gurano oororo ngu, enengo oningga sureyootoni kono oorowuteku, ngu dagaro awuno ma oruwa.  
\v 17 Ene ye nga oo nga ingoro, ye nguya ngundiro tero ngu, asa, ye mete oni oni tewanggo.   
\p
\v 18 Nondo ye bidodoboro ma eteno. Nondo oni nenengo rogo tewonoku, nguro ingooteno. Ene ngu ooga, ngu Anutro mande, ngu engge tunootete. Anutro mandeno ngandiro ete.  
\q1 Oni ene noya oomanongoyingo gobooro nero, ene no nowoongowero keyi okoowa, ero eyingo. (Sam 41:9)   
\m
\v 19 Ngu ma tunooteyingomo, no yeno eteno. Nguro ngu kootuyisina ngu tunootetoni, asa, ye nowoondoyemo hamoo teweroyi ngu no nga oningga nga.  
\v 20 Nondo hamoo oorengo, yeno eteno. Oni nondo ko oni sureyootoowe, oorowuteku ngu yoro, gome tero, yomosiyoro ngu, asa, ngu oningga ngu, ene no nguya noyoro yomosinerowo. Yo, ngu oningga ngu no noyoro ngu, ene noro Awane no surenerootoni, ombuwonomungga, ngu nguya yowa, ero eyingo.   
\s1 Yudasdo, Yisas Yootunoro Mundi Oni Kandeyemo Yewa  
\r (Matiyu 26:20-25; Mak 14:17-21; Luk 22:21-23)  
\p
\v 21 Yisasdo ngundiro ero yokoro, ene newende kowuri oorengo yetoni, nguro ene yootunoro eyingo. Hamoo oorengo, no yeno eteno. Ye kewooroyemo nganonggo gurado no yootunoneroro, mundi oni kandeyemo noyewa, ero eyingo.  
\v 22 Yisasdo ngundiro etoni, kirikiri oni enengo nangge ebe keno keno tero, ngu oneya ete, ero ingoyingo.  
\v 23 Ene ngundiro tetoyi, kirikiri oni gura, Yisasdo nguro gome oorengo ingooteku, ngundo Yisas tanggeyimo oruwo.  
\v 24 Ngundiro oodoni, Sayimon Pitando tabangombo tero, eneno eyingo. Gedo sumoo ino ene oneya ete, ero eyingo.  
\v 25 Arisa, ngu oni Yisas tanggeyi oorengomo bibiteyingongga, ngundo Yisas tanggeyi oorengomo oororo rorowooro, sumoo inoro eyingo. Oo Bidodo Simburi, ge oneya ete? ero eyingo.  
\v 26 Ene ngundiro sumoo etoni, Yisasdo mandeni gumi eyingo. Nondo oomanongoyingo gumi gura oo sonoyimo yero yoro, oni gura inootoowega ngu, ngu oningga ngu! Ngundiro ero, ene oomanongoyingo gumi gura yoro, oo sonoyimo yero, yoro, Yudas Iskariyoot, Sayimonro nangoni, ngu inoyingo.   
\p
\v 27 Yudas oowari ngu yoro netoni, ngu naruno, Setando newendemo utoni, Yisasdo Yudasya eyingo. Ge oo tewero ingooteku, ngu ge komo sodedo ngundiya te! Ero eyingo.  
\v 28 Yisasdo mande ngundiro Yudasya etoni, oni oo neweroyi yabano bibiteyingo ngundo mandeni ingoro, ene nguro muri ma ingoyingo.  
\v 29 Yudasdo ngu, Yisas garo ngu bidodoboro digi beye nguro siri, ngu enendo sobowoote. Yisasro kirikiri oni gidaregado ngu, Yisasdo mande ngu etoni, ene ingoyingo. Naru kundingiyi nguro oo gura uriyoni, ngundi, oo gura angoyi oni yunoni, ero eteku, ngu ero ingoyingo.  
\v 30 Arisa, Yudas oomanongoyingo gumingga ngu yoro, ene ende oorero toongeyingo. Ngundiro toongetoni, ngu narungga ngu, suwoo ooreri teyingo.   
\s1 Mamana Mande Keta  
\p
\v 31 Yudas endesina oorero toongetoni, ngu naruno, Yisasdo eyingo. Ataga Oni Nangoni, ene bingaminidodo tetoni, ngunonggo Anut nguya enengo nangonimonggo bingaminidodo tete.  
\v 32 Ene Anutdo enengo nangonimonggo bingaminidodo yoro ngu, asa, Anutdo bingaminidodoga ngu yoro, enengo Oni Nangoni nguya ko inootoni, enengo eraya eraya sodedomangge bingamiyaridodo tunootewari.  
\v 33 Ye simoone, naru bodaga nangge, no yeya oode, kootuyisina, ye no erewenerowanggo. No kuri Yuda onino ewonomu, ngundiro nangge, ataga yeno nguya eteno. Ye nondo endega oorowutenoku, nguno ye ma oorowuwanggo.  
\v 34 Ene ataga nondo mamana mande keta gura ye yunooteno. Ye komo dobookuriye nowoondoyi teyunoyi! Yo, nondo yengo nowoondoyi teyunootenoku, ngundiro nangge, ye komo dobookuriyeboro nguya nowoondoyi teyunoyi!  
\v 35 Ye dobookuriyeboro nowoondoyi tewanggoku ngu, asa, oni simoo bare, bidodo ye yeyoro ingowanggo. Ye ngu noro kirikiri oni oorengo. Ero eyingo.   
\s1 Yisasdo Pitaya Eyingo, Ge No Kootu Nunowa, Eyingo  
\r (Matiyu 26:31-35; Mak 14:27-31; Luk 22:31-34)  
\p
\v 36 Sayimon Pitando Yisasno eyingo. Oo Bidodo Simburi, ge ndawoore ute? Etoni, Yisasdo mandeni gumi eyingo. Nondo endega oorowutenoku, nguno ge no keneroro, oorowuweroyi, ngu ereremo kini. Ene kootuyisina, ge no keneroro nguno oorowuwa, ero eyingo.  
\v 37 Ene ngundiro etoni, Pitando gumi eyingo. Oo Bidodo Simburi Urungga, ndadiro nguro, no ataga ge ma kenggeroro oorowuwano? No nenengo ketangga, ngundo ge hooroowenggerowero, ingooteno, ero eyingo.   
\p
\v 38 Ene ngundiro etoni, Yisasdo mandeni gumi eyingo. Gedo gengo ketangga ngu yokoro, no hooroowenerowero ete? Hamoo oorengo, no geno eteno. Kootoori ma eyingomo, ge no oowoone tambu kabusa ero oongoonerowa, ero eyingo.   
\c 14  
\s1 Yisas Ngu Awano Oorowuweroyi Oore  
\p
\v 1 Yisasdo enengo kirikiri onino mande gura eyingo. Yengo nowoondoye soriyokoro ma sosorewero. Ye Anutro nowoondoyemo hamoo tetoningga, ngunonggo ye komo noro nguya nowoondoyemo hamoo teyi.  
\v 2 Noro Awanemboro yangga ngu, ya gumi kowookowoo ooroote. Ngundiro kini ngu, asa, no kuri yeno ewano. No yeno hamoo eteno. No yengo musiyo yomosiyoyunowero oorowuteno.  
\v 3 No oororo, yengo musiyo yoonenengoro yokoro ngu, asa, no ko omburo, ye yoyoro oorero, noya gobooro oruwato. Yo, nondo musiyongga oorootenoku, nguno ye nguya noya gobooro oruwato.  
\v 4 Yo, hamoo, nondo ngu endemo nguno oorowuweroyi ooreyiga ngu, ye kuri ingootenggo, ero eyingo.   
\p
\v 5 Ene ngundiro etoni, Tomasdo mande gumi eyingo. Urungga Oo Bidodo Simburi, ge ndaruwero ete? Noore ma ingooteto. Arisa, ndadiro terogogo, noore ngu oorega ngu kenoro ingowato? Ero eyingo.  
\v 6 Etoni, Yisasdo gumi eyingo. No, nondo nangge no oore. No nangge hamoo mande nguro Simburi, nondo nangge, suwooyi sano keta oruweroyi nguro Simburi. Oore guranonggo Awa tanggeyimo oorowuweroyi kini. Hamoo oorengo, kini, nononggo nangge Awa tanggeyimo oorowuweroyi.  
\v 7 Ene ye kuri noro ingootenggoku, nguro ngu, ye noro Awanemboro nguya ingootenggo. Ataga ye damoni yero, ye ene ingoro kenootenggo, ero eyingo.   
\p
\v 8 Ene ngundiro etoni, Pilipdo eneno eyingo. Oo Bidodo Simburi Simbunani, ge Awangge etuyero! Ge ngundiro etoyi ngu, asa, noore mete ero ingowato, ero eyingo.  
\v 9 Ene ngundiro etoni, Yisasdo gumi eyingo. Pilip, naru pirungga no yeya gobooro oruwootoku, ge noro ma ingoote? Oni ene no neyooteku ngu, ene Awane nguya kenoote. Ndadiro nguro, ge Awangge noore etuyero, ero ete?  
\v 10 No Awano oodoowe, ko Awando ene nono oorooteroku, nguro ge nowoondogemo hamoo ma tete, bine? Nondo mande yeno etenoku nga ngu, nondo nenengo ingondudunonggo ma eteno. Kini, Awa noya ootooro, ngunonggo enengo ingondudunimonggo nangge enengo koni ngu tete.  
\v 11 Ye ngu komo nga mande ngaro nowoondoyemo hamoo teyi. No awano oodoowe, ko Awa ene nono ooroote. Ye nguro nowoondoyemo hamoo mete ma tetoni ngu, asa, ye komo nondo oo songo gura onindo ma teweroyi tetenoku, nga bidodoboro ingondudu teya, nguro ye komo noro nowoondoyemo hamoo teyi.   
\p
\v 12 Hamoo oorengo, no yeno eteno. Oni ene noro newendemo hamoo tetoni ngu, nondo ko oo tetenoku nga, ene nguya ngu ko oo ngu mete tewa. Ene ko urungga oorengo tero, ene nondo kongga tewonoku, ngundo no daganerowa. Ndadiro nguro, no Awa tanggeyimo oorowuteno.  
\v 13 Yendo oo bidodoboro no oowoonemo kira ewanggoku ngu, no ngu ooga ngu tewano. Ngundiro nguro, Awa ngu enengo nangonimo ene bingamini duridarinidodo tewa.  
\v 14 Yo, hamoo, ye no oowoonemo oo guraro kira ero teni ewanggoku ngu, asa, no ngu ooga ngu komo hamoo tewano, ero eyingo.   
\s1 Yisasdo Yuka Kundingiyi Soweyootoni Ombuweroyi, Nguro Mande Ero Gosiyoyingo  
\p
\v 15 Yisasdo ngandiro eyingo. Ene ye nowoondoye no nunoro ngu, arisa, ye noro mamana mandene ngu gome keyowanggo.  
\v 16 Nondo Awano kira etoowe, enendo ngu oo gura ye hoorooweyeroro yanggango teyunootoni (Yuka Kundingiyi), ngundo yeya suwooyi sano sugi sugi oruwanggo.  
\v 17 Ngungga ngu, hamoo mande eweroyi Yuka. Mera ngaro oni simoo bare ngu, ene ma yowanggo. Ndadiro nguro, ene nowoondoye ma teyingo, nguro ene kenoro ingoweroyi nguya, ereremo kini. Ene yendo ngu ingootenggo. Ene yeya gobooro ootooro, ngunonggo ye nowoondoye newendemo uro, yeya oruwanggo.   
\p
\v 18 Nondo ye yoyokootoowe, ye awanamoye kini kookewa ngundiro ma oruwanggo. Kini, no ye tanggeyemo omburo, yeya oruwato.  
\v 19 Naru bodaga nangge, mera ngaro oni simoo baredo, ngu no ma neyowanggo. Ene yendo nangge no neyowanggo. Ndadiro nguro, nondo keta sugi sugi oruwanoku, ngundiro nangge, ye nguya sugi sugi ketangga nguno oruwanggo.  
\v 20 Yo, hamoo, ngu naruno nguno, ye ingowanggo. No Awanemboya oodoowe, ko yendo ngu noya oodoyi, nondo yeya oruwato.  
\v 21 Oni ene noro mamana mande yoro, gome keyooteku ngu, ngu oningga ngu ene newende no nunoote. Oni ene newende no nunooteku ngu, Awaro newende nguya ene inowa. Nondo nguya nowoondone ene inoro, nenengo murine, ene doongeyimo yootunoro etungootoowe, ene no neyoro ingowa, ero eyingo.   
\p
\v 22 Yisasdo ngundiro etoni, Yudas gura, Yudas Iskariyoot kini, ngundo Yisasno eyingo. Oo Bidodo Simburi Simbunani, ndadiro nguro, ge noore doongenanimo tunootewero eteku, ene ge mera ngano oni simoo bare doongeyemo ma tunootewa? Ero eyingo.  
\v 23 Yudas ngundiro sumoo etoni, asa, Yisasdo mandeni gumi eyingo. Oni ene newende no nunoro ngu, ene noro mande gome keyowa. Ene ngundiro keyootoni ngu, asa, noro Awanembo nguya, ngu oningga ngu, newende inootoni, noore eneno omburo eneya suwooyi sano sugi sugi oruwato.  
\v 24 Oni ene newende no ma nunoro ngu, ene noro mandene gome nga ma keyoote. Nga mandega yendo ingootenggoku nga, ngu noromu kini. Nga ngu Awa no surenerootoni ombuyingongga, nguro mandeni.   
\p
\v 25 No ataga yeya gobooro ootooro, ngunonggo mande oo nga tunooteweroyi ngu yeno ero etuyerootenoku nga.  
\v 26 Ene ye hamoo oorengo Hoorooweyeroyingo ngu, Yuka Kundingiyi. Ngu no oowoonemo ngu Awando yengo soweyootoni ombuwa. Enengo koni ngu ngandiro. Ngundo ngu oo bidodo etuyeroro, nowoondoye yokutuwootoni, ngunonggo nondo mande yeno ewonoku, ngu bidodo tunoo oorengo ingomukowanggo.   
\p
\v 27 Arisa, no ye yoyokowero, nguro noro nowoondoyi imakeyingo oorooteku, ngu yeno nguya yewe tunootero oruwa. Nondo yengo nowoondoyiga ko nowoondoyi imakeyingo teyunootenoku, ngundo mera ngaro oni simoo baredo nowoondoyi imakeyingo teyunootenggoku, ngu dagate. Nguro ye nowoondoye ma soriyokoro sosorewero.  
\v 28 Ye nga mandega nga ngu etuyerowonoku, ngu ye kuri ingowonggo. No ye yoyokoro oorero, no ko yeno ombuwano, ero ewonoku, ngu ingoyi. Ene kuri ye nowoondoye no nunowonggoku ngu, asa, ye ingoro oni oni tetoyi, no Awano ko oorowuwano. Ndadiro nguro, Awando no daganeroro, ene Urungga oorengo.  
\v 29 Ataga oo ngu ma tunooteyingomo, no yeno kuri ero etenoku nga. Ngundiro nguro, kootuyisina oo ngu tunootetoni ngu, asa, ye nguno nowoondoyemo hamoo tewanggo.   
\p
\v 30 Arisa, no yeya mande mande urungga ko ma ero ingowato. Ndadiro nguro, mera ngaro nguro sobosobo tabango urungga ngu ombute. Enengo yanggangoni ngundo no ma sobonerowa.  
\v 31 Ene mera ngaro oni simoo bare ngu komo ingowanggo. No nowoondone Awane inooteno. Ngundiro nguro, no Awando oo teweroyi mande ero no nunowoku, ngu nangge teteno. Arisa, ye ootoogetoyiga oorowuwooto! Ero eyingo.   
\c 15  
\s1 Yisas Ngu Ene Wayin De Oorengo  
\p
\v 1 Yisasdo mande gura eyingo. No ngu Wayin de oorengo. Awanembo ngu ene Wayin kongga nguro Simburi.  
\v 2 Noro kambini ngu ma enggetoni ngu, Awando andangero yokowa. Ene ko kambinine bidodo enggeteku ngu, Awando gome toongooro, gome yomosiyowa. Ngundiro tetoni, engge gome oowooyingga oorengo enggewanggo.  
\v 3 Ye ngu nondo mande ngu ero etuyerowonoku, ngundo ye nowoondoye yeni gome sarayi tunootewonggo.  
\v 4 Ye komo no dowooro oodoyi ngu, asa, nondo nguya ye yodowooro oruwato. Wayin dega ngu kambini wimbuyi bungomo ma dowooro ngu, ene enggeweroyi nguya kini. Ngundiro nangge, ye nguya nono ma ootooro ngu, ye ma enggewanggo.   
\p
\v 5 No de Wayin. Ye ngu Wayin de nguro kambini. Oni ene nono oodoni ngu, no nguya eneya oodoore, ene ngunonggo gome urungga enggewanggo. Ene ye no noyokoro ngu, asa, ye oo gura nguya ma tewanggo.  
\v 6 Ene oni gura nono ma oruwaku ngu, asa, ene ngu de kambini ngundiro andangero yokootoyi ariyewa. Yo, onindo ngu de kambini, ngu yowuruwooro gasiyoro, de nombono katoyi demukowa.   
\p
\v 7 Ene ye noya oodoyi, noro mandene yeya oodoni ngu, arisa, ye oo guraro ingoro kira ewanggoku ngu, oo ngu, ngundiro yeno tunootewa.  
\v 8 Ene yendo gome urungga enggewanggoku muringga nguno, ye noro kirikiri oni kirarongo, ngu simoo bare etuyerowanggo. Ngundiro muri gomengga, ngunonggo noro Awane nguro oowooyi bingaminidodo tunootewa.  
\v 9 Awando newende no nunoyingo, ngundiro nangge, nondo yengo kuri nowoondoyi nguya teyunowono. Nguro, ye komo noro mandene nga suwooyi sano ingoro oodoyi, ngu nondo hamoo nowoondone ye yunowano.  
\v 10 Nondo kuri Awanemboro mamana mandeni gome keyowonoku, nguro ngu, no Awane enengo nowoondoyiningga ngu newendemo oorooteno. Ngundiro nangge, ye noro mamana mande gome keyowanggoku ngu, arisa, ye nguya noro nowoondoyinengga ngu newendemo oruwanggo.  
\v 11 No ngandiro ingooteno. Noro oni oningga ngu yeno oodoni, ye nowoondoyemo nguno angeya manggowoomo ooreni, ero ngundiro ingooteno. Ngundiro nguro, no nga mandega nga, yeno eteno.  
\v 12 Noro mamana mande ngu ngandiro. Nondo yengo nowoondoyi teyunootenoku, ngundiro nangge, ye komo dobookuriyeboro ngundiya teyi!  
\v 13 Ene oni gurado ene dobookuriyi hoorooweyerowero, enengo ketangga ngu yokowaku ngu, arisa, nowoondoyi teyingo muringga, ngundo nowoondoyi teweroyi muri gidarega, ngu hamoo oorengo dagayeroote.  
\v 14 Ye nondo etenoku muringga nga tetoyi ngu, asa, ye ngu noro dobookurine.  
\v 15 Ko oni ngu enengo oni urungga, ngundo ko oo teteku ngu ma ingoote. Ngundiro nguro, nondo yeya ko oni ero ma ewano. Kini, mande bidodo nondo Awanonggo ingowonoku, ngu yeno etoowe, ingomukowonggoku ngu! Nguro nondo yeya ngu dobookurine, ero ewano.   
\p
\v 16 Yendo no ma rogoneroyingo. Kini, nondo ye ngu nenengo rogoyerowonoku, nguro ye komo ooroya, gome oorengo enggewanggo. Yengo enggeyega ngu gome sugi sugi oruwanggo. Ye ngundiro tero, ngunonggo ye oo gura yowero, no oowoonemo Awano kira etoyi ngu, asa, Awando ngu ooga ngu, hamoo oorengo, ye yunowa.  
\v 17 Nondo nga mamana mandega nga ye yunooteno. Ye komo dobookuriyeboro nowoondoyi teyi! Ero eyingo.   
\s1 Oni Nowoondoyemo Hamoo Kini, Ngundo Yisasro Ko Oni Nguya Mundiyi Tewanggo  
\p
\v 18 Yisasdo ngandiro eyingo. Mera ngaro oni simoo bare ngando yeya mundiyi tetoyiga ngu, asa, ye ingoyi, ene noya koretero mundi teyingo, nguro yeno nguya tewanggo.  
\v 19 Ene hamoo ye mera ngaro muri biyomi ngu keyootoyi ngu, arisa, mera ngaro muri biyomi tetenggoku oni simoo baredo, ene mete yengo ingowanggo. Ye enengo keyemo oni nguro, ero ingowanggo. Ene ye ngu muri biyomimboro oni kini. Kini, nondo ye kuri rogoyerowonoku ngu, ye mera ngaro muri biyomi yokootoyi, yoyoro, songo yoyewono. Ngundiro nguro, mera ngaro oni simoo bare, ngundo yeya mundiyi tewanggo.  
\v 20 Ye komo nondo mandega yeno ewonoku, nguro ingondudu teyi! Ko oni ngu enengo oni urungga ngu dagaro ma oruwa. Nguro ngu, no noyoro yomburineroro, no owenerowonggoku ngu, asa, ye nguya ngundiro oweyeroro yomburiyerowanggo. Ene noro mandene keyoro ingoro ngu, asa, yengo mande nguya keyoro ingowanggo.  
\v 21 Ene noro Awanengga no surenerootoni, no ngano ombuyingo, nguro nowoondoyemo hamoo ma tetenggo. Ngundiro nguro, ene noro nowoondoyemo hamoo ma tetoyi ngu, asa, ene yeno nguya muri biyomi tewanggo.   
\p
\v 22 Hamoo, nondo kuri ma omburo mande gome nenengo ngu ma etuyerootoowe ngu, arisa, ene weti mbumbuwaye tero nguro muri ma ingowanggo. Ene ataga, ene oore gurano weti mbumbuwaye oongooweroyi kini.  
\v 23 Oni ene noya mundiyi tetenggoku ngu, ene noro Awanemboya nguya mundiyi tetenggo.  
\v 24 Ko gura gura, oni songombo kuri ma teyingoku ngu, nondo ngu ko ngu ene kewooroyemo kuri tewono. Ngu hamoo, nondo ko ngundiro ngu ma tetoowe ngu, arisa, ene weti mbumbuwaye tero, nguro muri ma ingowanggo. Ene ataga ngu, ene kuri kenoro yokoro, nguro ene noya ko Awanemboya nguya mundiyi tero boguwootenggo.  
\v 25 Ene ngundiro muriyengga tetenggoku, ngundo enengo mamana mandeno nakangoyingo ngu, ataga engge tunootete. Ngu mandega ngu ngandiro.  
\q1 Ene noya kingo mundiyi tetenggo, ero eyingo. (Sam 35:19; 69:4)   
\p
\v 26 Ene, ye Yanggango Teyunoro Hoorooweyeroweroyi oningga ngu (Yuka Kundingiyi) ene Awaya gobooro oorooteri. Nondo ngu soweyootoowe, yeno omburo, ngundo noro mandene noro murine ero yootunoro etuyerowa.  
\v 27 Ngundiro nguro, yendo nguya komo noro mandene, noro murine nguya yootunoro, wesiyoro, ewanggo. Ndadiro nguro, kuri ye noya oruwootokuno, no ko damoni yetoowe, ye nguno oode oode omburo, ataga nga naruno nga, ero eyingo.   
\c 16  
\s1 Yisasdo Enengo Kirikiri Onino, Oo Kootu Tunooteweroyi Nguro Eyingo  
\p
\v 1 Yisasdo ngandiro eyingo. Nondo ngandiro ingooteno. Ye nowoondoye kiyayi yero, nowoondoyemo hamoo ngu yokoweroyi, nguro ma ingooteno. Ngundiro nguro, no nga mandega nga yeno kuri ewonoku ngu!  
\v 2 Kootuyisina naru gura tunootetoni, ene onindo Yudaro yowuru yanonggo ye oweyerowanggo. Yo, hamoo, onindo ye yureyi kumooweroyi, ngundo ingoro ewanggo. Nga oni, ngando ene weti mbumbuwa tetenggo, ero ingowanggo.  
\v 3 Hamoo, ene noro Awane ko no nguya ma ingootenggo. Ngundiro nguro, ene ngu muringga ngu tewanggo.  
\v 4 Oo ngu ma tunooteyingomo, nondo yeno kuri etoowe ingowonggoku ngu. Arisa, kootuyisina ngu oo ngu tunootetoningga ngu, asa, ye nondo ewonoku, ngu ingonduduyemonggo ko ingoyi. Ero eyingo.   
\s1 Yuka Kundingiyimboro Koni  
\p
\v 5 Ene no ataga oni no surenerootoni, no ngano ombuwonomungga nguno ko oorowuteno. Ene ye kewooroyemo ngunonggo oni gurado, no sumoo nunoro, ngandiro ma eyingo. Ge ndarute? Ero eyingo.  
\v 6 Nondo nga mandega yeno etenoku ngaro, ye ataga nowoondoye kowuri oorengo yetenggo.  
\v 7 Ene nondo hamoo oorengo, yeno eteno. No ye yoyokoro oorowuwanoku ngu, Hoorooweyeroyingo, yewe yeno oorowuwa. Nguro no ma oorowuwanoku ngu, asa, oni ye Yanggango Yunoro Hoorooweyeroweroyi Yuka Kundingiyi ngu yeno ma ombuwa. Ene no oororo ngu, arisa, nondo ene soweyootoowe, yeno ombuwa.  
\v 8 Enendo omburo, mera ngaro oni yoyeni, weti mbumbuwa nguro murini yootunoro, noro murine gome nenengo nguro murini, ngu wirikoyeroweroyi naruwo tunooteweroyi, nguro nguya etuyerowa.  
\v 9 Oniro weti mbumbuwaye, nguro muri ngandiro. Ene no kootu nunoro noro nowoondoyemo hamoo ma tetenggo.  
\v 10 Koretero, ngu no Awanonggo ombuwonoku, kootuyisina no ko Awano oorewano. Ngungga ngu, muri gome nenengo nguro hamoo ngu simoo bare merako ngano ngu ma ingootenggo. Nguro no Awano oorowutoowe ngu, ye no ko ma neyowanggo.  
\v 11 Wirikoyeroyingo nguro murini nguya ene watayi kini. Yo, hamoo, Anutdo mera nga sobowooteku, nguro tabango oowooyi Setan, ngu ene kuri oonooteweroyi nguro rogo tete.   
\p
\v 12 No mande mande urungga ye yunowero ingootenoku, ene yendo ataga ingoro yoweroyi nguya, ereremo kini.  
\v 13 Ene Yuka Kundingiyingga ngundo omburo ngu, hamoo mande Anutromu, ngu bidodo etuyeroro yunowa. Enendo enengo ingondudunonggo nangge ma ewa. Kini, mande ene ingowoku ngu nangge ewa. Enendo ngu oo kootuyisina tunooteweroyi, ngu nguya ero etuyerowa.  
\v 14 Ene nononggo mande yorogogo yeno yootunoro ewa. Ngu muringga nguno ene noro oowoone bingamine ero okoowa.  
\v 15 Awanemboro oo bidodo ngu noromu, nguro no yeno eteno. Yuka Kundingiyi ngu nononggo mande yorogogo, yeno yootunoro ewa, ero eyingo.   
\s1 Nowoondoye Kowuri Ngu Yowoorengootoni, Oni Oni Teweroyi Tunootewa  
\p
\v 16 Naru bodaga nangge ye no ma neyowanggo. Kootuyisina, naru bodaga nangge ye ko no neyowanggo, ero eyingo.  
\v 17 Yisasdo mande ngundiro etoni ngu, asa, kirikiri oni gidaregado enengo nangge mande mande ngandiro eyingo. Ene ngu mandega ngu, ndawu mande muringgaro, ene mande ngu nooreno ete? Enendo ngandiro ete. Naru bodaga nangge, ye no ma neyowanggo. Kootuyisina naru bodaga nangge, ye no neyowanggo. Ndadiro nguro, no hamoo oorengo Awanemo oorowuteno, ero eyingo.  
\v 18 Asa, enengo kirikiri, onindo mande gura nguya eyingo. Naru bodaga nangge ero eteku, mandega nga ndadiro? Noore ngu mandega eteku, nguro murini ma ingooteto, ero eyingo.   
\p
\v 19 Yisas ene ingoyingo, kirikiri onindo ene sumoo inowero tetoyi, nguro ene eyingo. Ye bine nondo mandega etenoku, nguro sumoo ewero etenggo? Nondo ngandiro ewono. Naru bodaga nangge, ye no ma neyowanggoku, kootuyisina, naru bodaga nangge, ye no ko neyowanggo, ero ewono.  
\v 20 Hamoo oorengo, no yeno eteno. Kootuyisina, ye sendo moguru urungga tero, ebe sendoru sendorutero oruwanggo. Yo, yendo ngundiro tetoyi, ene mera ngaro oni simoo bare ngu, ene nguro oni oni tero oruwanggo. Ene yendo nowoondoye kowuringga ngu yowoorengootoni, ye nowoondoye oni oni oorengo tunootewa.  
\v 21 Bare simoo bisiyoweroyi naruno ngu, ene komo ogingo ingoro, newende kowuri ingowanggo. Ene kootuyisina simoongongga ngu bisiyootoni, merako soretoni ngu, ene newende metemi ingoro, ogingo nguro ma ingowa. Kini, ene simoongongga nguro oni oni tewa.  
\v 22 Ngundiro nangge, ataga ye nguya nowoondoye kowuri yetenggo. Ene nondo ye ko yeyootoowe, nguno ye nowoondoye ko oni oni tewanggo. Ngundiro tewanggoku, oni gurado yengo oni oningga ngu ma andangero yowa.  
\v 23 Ngu narunggano nguno, ye oo guraro no ma sumoo nunowanggo. No hamoo oorengo, no yeno eteno. Ye oo gura Awando noore yunoni ero, no oowoonemo yemboongewanggoku ngu, asa, Awando ngu ooga ngu, ye yunowa.  
\v 24 Kuri ye oo gura yowero no oowoonemo ma yemboongeyingo. Ene ye ngandiro yemboongero ngu, ye oo yowanggo. Ngundiro tero ngu, yengo nowoondoyemo oni oningga ngu yeyi gome oorengo tunootewa, ero eyingo.   
\s1 Yisasdo Mera Ngaro Murini Ngu Kuri Dagayingo  
\p
\v 25 Nondo mande ngaro kuri mande adingayi nangge ero ewonomu ngu. Kootuyisina no mande adingayimonggo yeno ko ma ewano. Kini, no Awaro mande tunoo yootunoro yeno ewano.  
\v 26 Ngu naruno nguno, ye no oowoonemo Awano yemboongewanggo. Ye ngundiro tetoyi ngu, asa, nondo ye hoorooweyeroro, Awano ma yemboongewano. Kini, ye mete yengombo Awano nenengo yemboongeyi. Nguro ngu, nondo ngu ye hoorooweroro ma yemboongewano.  
\v 27 Yendo ngu noro nowoondoyemonggo gome ingoro, yengo nowoondoye hamoo tetoni, nguro no Awaya oode, ngunonggo ombuyingo. Ngundiro nguro, Awando yengo gome ingoote.  
\v 28 Kurimi no Awaya oode, no ngunonggo ene yokoro, no merako ngano omburo oorooteno. Ataga ngu no mera nga yokoro, Awano ko oorewero ingooteno, ero eyingo.   
\p
\v 29 Yisas ngundiro etoni ngu, enengo kirikiri onikundo mande gumi eyingo. Ataga ge mande adingayi ma eyingo. Kini, ge mande tunoo oorengo eteku ngu!  
\v 30 Ataga noore ingooteto. Ge onindo sumoo ewanggo ero ma soboyeroro, ge ngu noorengo ingondudu kenoro ingomukoote. Kini, ge oo bidodo ingomukoote. Ngundiro nguro, noore ge kuri Awanggeboya oode, ngunonggo ombuyingo, nguro nowoondonanimo hamoo teteku nga, ero eyingo.   
\p
\v 31 Ene mande ngundiro etoyi ngu, asa, Yisasdo mandeye gumi eyingo. Ye ataga nowoondoyemo hamoo tetoni, gome ingomukootenggo?  
\v 32 Ingoyi! Naru kuri namoko tunoo tewero tete. Yo, ene kuri tunoo tero namoko teteku ngu! Ene ye oweyerootoyi, ye songo songo yengo endemo sawanggo. Nguno ngu, ye no noyokootoyi, noso nangge oruwano. Ene nondo noso nangge ma oruwano. Kini, noro Awane ene noya oruwaroku ngu.  
\v 33 Nondo ngandiro ingoro, yeno eteno. Yengo nowoondoye ngu nono yetoyi oodoyi ngu, arisa, yengo nowoondoyemo nguno nguya, noro imakeyingongga ngu yeno oruwa. Ngundiro nguro, no nga mandega nga, ngu yeno ewonoku ngu! Oni merako ngano ye ogingo kowuriyedodo yunowanggo. Ene ngundiro teyunowanggoku, ene yengo nowoondoye ngu, ye komo oni oni teya yanggango oriyi. Ndadiro nguro, nondo mera ngaro murini yanggangoni, ngu hamoo oorengo bidodo wongoowe uwoku ngu! Ero eyingo.   
\c 17  
\s1 Yisasdo Kirikiri Oni Hoorooweyeroro Yemboongeyingo  
\p
\v 1 Yisasdo mande ngundiro ero yokoro, ene sambosina doongetero yemboongero eyingo. Awane, naru kuri tunootete. Ge duridari no nunoyingomu, ngu oni simoo bare merako ngano oorootenggoku, ngu etuyero. Ngunonggo gengo nangongge nguya, gengo duridarige simoo bareno yootunoro etuyerowa.  
\v 2 Ndadiro nguro, gedo ene simoo barero tabango urungga kuri ene rogo teyingo. Nguro ngu, ene mete simoo bare gedo kuri ero rogo tewoku, ngundo sugi sugi keta oruweroyiga ngu yunowa.  
\v 3 Suwooyi sano keta oruweroyi ngu ngandiro. Ene gengo ingootenggoku, ge guranangge hamoo Anut oorengo. Ngundiro nangge, ene no Yisas Krayisdo, gedo gengo sunggi yeyingo oni, ge kuri sowenerootoyi, ngano ombuyingo, nguro nguya ene nowoondoyemo hamoo tetenggo.   
\p
\v 4 Gedo ko no ero nunoyingoku, ngu no kuri temukowono, ngundiro tewonoku ngundo gengo duridarige simoo bare doongeyemo yootunoro tunoo oorengo etuyerowo.  
\v 5 Awa, kuri mera oo nga ma tunooteyingomo, no geya oruworoku naruno, no bingamine duridarinedodo. No ataga nguya ngu duridari bingaminengga, ngu ko nuno ero ingooteno.   
\p
\v 6 Nondo gengo muringge, mera ngaro oni gedo no nunowoku, nguno kuri ero etuyerowono. Gengo oni ngu, gedo kuri no nunowo. Ene gengo mandege ngu gome keyootenggo.  
\v 7 Ataga ene ingootenggo. Oo bidodo gedo no kuri nunowoku ngu, ngu genonggo nangge ombuwo.  
\v 8 Mande bidodo gedo no nunowoku ngu, nondo ene kuri yunomukootoowe, ene yoro, ene hamoo oorengo ingowonggo. Kuri no geya oode, ngunonggo no ombutoowe, nguro ene gengo nowoondoyemo hamoo tetenggoku, gedo no surenerootoyi, no ngano ombuyingo, ero ingoyingo.   
\p
\v 9 Nondo ene hoorooweyeroro yemboongeteno. Nondo ataga mera ngaro oni gengo ma ingootenggoku, nguro ma eteno. Kini, no ataga gedo oni no nunowoku, nguro no geno yemboongeteno. Ndadiro nguro, ngu oni ngu gengomu.  
\v 10 Noro oni nono nowoondoyemo hamoo tetoyi, ngu gengomu nguya. Ngundiro nangge, oni ngu gengomu, ngu noromu nguya. Yo, ene noro nowoondoyemo hamoo teyingongga, nguro ene oowoone bingamine ero okootenggo.   
\p
\v 11 No ataga mera nga yokoro, geno ko oorowuwanoku ngu, ene gengo nowoondoye hamoo teyingo oni merako ngano oruwanggo. Awa, ge kundingiyi oorengo! Gengombo gengo yanggangongge no nunowoku, ngundiro ge ene soboyerowa. Ge ene soboyerootooga, ene nowoondoye guranangge, noore geya nowoondonari ngundiro, guranangge oruwanggo.  
\v 12 No eneya oruwootoku naruno, nondo gengo yanggangongge no nunowoku, nguno ene gome soboyerowono. Yo, hamoo oorengo, no gome soboyerootoowe, nguro ngu, ene bidodo ma oonootewonggo. Kini, oni (Yudas Iskariyoot) ene ge kootu gunoro, nguro ene oonooteweroyi musiyomo nguno oororo, enendo nangge oonootete. Gengo mande nakayano oorooteku, nguro engge tunooteweroyimboro tete.  
\v 13 Ataga no ge tanggegemo ma oorowuyingo naruno nguno, nondo merako ngano ootooro, nguno nga mandega nga eteno. Ndadiro nguro, noro nowoondonemo oni oni tero oorootenoku, ngundo noro oni simoo bareno ngu oni oni teyingongga, ngundiro nangge eneno angero ooreni ero, nguro gome ingooteno.   
\p
\v 14 Gengo mandege nunowoku ngu, nondo kuri ero yunowono. Ngundiro nguro, mera ngaro oni simoo baredo kowuri yunootenggo. Yo, no mera ngaro muri biyomini, nguno no ma endeyoro oorooteno. Ngundiro nangge, no kenerootenggoku, simoo bare nguya, ene mera ngaro murimo ma endeyootenggo.  
\v 15 Gedo mera nganonggo ene andangeya yoyo, ero ma yemboongeteno. Kini, gedo ene soboyero ero, nguro yemboongeteno. Awa, gedo oni muri biyomiboro eweyingga, (Setan) ngu yokootoyi, ngundo ene noro simoo bare ma yutoro yomburiyerowero ero, nguro no geno yemboongeteno.  
\v 16 Yo, no mera ngaro muri biyominimo no ma endeyooteno. Ngundiro nangge, noro kenemo simoo bare nguya, ene mera ngaro murinimo ma endeyootenggo.  
\v 17 Awa, ge noro keneroyingo simoo bare ngu yoyega, ene gengo mandege nguno nowoondoye bidodo, nguno damooya, ngunonggo ene oni kundingiyi tunooteyi. Yo, gengo mandege, ngu hamoo mande oorengo engge.  
\v 18 Kuri ge no surenerootoyi, no oni simoo bare kewooroyemo mera, ngano omburo oorooteno. Ngundiro nangge, no ene sureyerootoowe, ene oororo merani merani oni simoo bare kewooroyemo, gengo mandege wesiyoro ero etuyerowanggo.  
\v 19 No nenengombo nowoondone bidodo gedo kongga nunowoku, nguno damooro ngu tero, kundingiyi oorooteno. No ngundiro tetenoku, ngunonggo gengo simoo bare oorengo, ene hoorooweyeroweroyimboro, nguro ene nguya enengombo gedo kongga yunowoku, nguno nowoondoye bidodo nguno damooro ngu kundingiyi tero, ngunonggo ene ko tewanggo.   
\p
\v 20 Yo, nondo oni noro nowoondoyemo hamoo teyingo nga hoorooweyeroro, geno yemboongetenoku, ngu ko, ngundo kootuyisina, nga oni ngando mande etoyi, ingoro, noro nowoondoyemo hamoo tewanggoku, nguro nguya geno yemboongeteno.  
\v 21 Nondo ngundiya yemboongetoowega, nguno oni ngu bidodo ene nowoondoye guranangge oriyi, ero ingooteno. Awa, ge noya oodoyi, ko nondo geya gobooro oorooteroku, ngundiro nangge, ene nooreya nguya gobooro oruwato, ero ingooteno. Ngundiro tero ngu, mera ngaro oni simoo bare, ene hamoo ingowanggo. Gedo no surenerootoyi, no merako ngano ombuwonomu, nguro nowoondoyemo hamoo ingowanggo.  
\v 22 Gedo duridariga no nunoyingongga ngu, nondo kuri ene yunowono. Nguno ene nowoondoye guranangge siyeya oriyi, noorendo awa, geya nowoondonari guranangge siyero oorooteroku ngundiro.  
\v 23 Nondo eneya oodooye, ko gedo ngu noya oorooteku, nguro nondo ngu komo enengo nangge nowoondoye guranangge oorengo yeya oriyi, ero ingoro yemboongeteno. Ngundiro tetoyi ngu, asa, mera ngaro oni simoo bare ene ingowanggo. Gedo kuri no surenerootoyi, no mera ngano ombuyingo. Gedo noro ngundiro nowoondoyi tenunooteku, ngundiro nangge, gedo enengo nowoondoyi teteku ngu! Ero ingowanggo.   
\p
\v 24 Awa, nondo ngandiro ero ingooteno. Oni simoo bare gedo kuri no nunowoku ngu, ene noya gedo musiyongga no nunowoku, nguno eneya gobooro oruwato. Ene nguno noro duridarine ngu kenoweroyimboro ingooteno. Yo, kurimi mera nga ma tunooteyingo naruno nguno, gedo noro nowoondoyi tenunoro, ge ngu duridariga nunoyingongga ngu, ene nguya kenoyi, ero ingooteno.  
\v 25 Awa, gengo muringge, ngu gome nenengo oorengo. Mera ngaro oni simoo bare ngu gengo ma ingootenggo. Ene nondo ngu gengo ingootoowe, ko noro oni nga nguya gengo ingootenggo. Gedo kuri no surenerootoyi, no merako ngano ombuwonomu, ngu ingootenggo.  
\v 26 Nondo gengo muringge ero etuyerootoowe, ingowonggoku, ngu ataga nguya ngu muringga, ngu soweyoro etuyerooteno. Ngundiro tetoowe, nguno ene komo enengo nangge nowoondoyi teweroyi muringga ngu gome ingowanggoku, ngu gedo, noro nowoondoyi teyingo muringga, ngu gome ingoro dowoowanggo. Ene ngundiro tetoyi, nondo ene nowoondoyemo uro, eneya gobooro oruwato, ero yemboongeyingo.   
\c 18  
\s1 Yudasdo Yisas Yoro, Mundi Oni Kandeyemo Yeyingo  
\r (Matiyu 26:47-56; Mak 14:43-50; Luk 22:47-53)  
\p
\v 1 Yisasdo yemboongero yokoro, Yisasdo enengo kirikiri onidodo ene oororo, Kidoron nggooto ngu karongoro, anduroko ngu Olib dega nguro ko gura oruwoku, nguno uyingo.  
\v 2 Yudas, ngu Yisas yoro, mundi oni kandeyemo yeyingo oningga, ngu nguya ngu kongga ngu ingoote. Ndadiro nguro, naru oowooyingga Yisas ene ngu kongga nguno enengo kirikiri oniya yowuruwooyingo.  
\v 3 Nguro Yudas ngu Rom Gabuman nguro me oni, ko Anutno wooro yeyingo oniro sobosobo oni ko Parisi oni nguro kumba ootuwoo oni, ngu yoyoro, ngu merasina nguno mayeyingo. Ene soru ko Lam nguya karo, dowooro, ko me ebe ureweroyi idi sangga yoro mayeyingo.  
\v 4 Yisas eneno oo bidodo tunooteweroyi ngu, ene kuri ingoyingo. Ngundiro nguro, Yisasdo tanggeyemo oororo, sumoo ero eyingo. Ye oone erewero mayetenggo? Ero eyingo.   
\p
\v 5 Ene ngundiro sumoo etoni ngu, asa, mandeni gumi ero eyingo. Noore Yisas Nasaret oningga ngu erewero mayeteto, etoyi, Yisasdo gumi eyingo. Ngu no nangge. Ene ngundiro etoni, ngu Yudasga Yisas yootunoro eweroyingga ngu eneya gobooro dikayingo.  
\v 6 Yisasdo eyingo, ngu no nangge, etoni ingoro ngu, asa, ene soriyokoro, woosooro oororo, merako ukero, uro wereyingo.   
\p
\v 7 Ngundiro tetoyi, Yisasdo ene ko sumoo yunoyingo. Ye ndawu oningga erewetenggo? Ngundiro etoni, me oniku enebana gumi eyingo. Nasaret oni, Yisasga ngu erewero mayeteto, ero eyingo.  
\v 8 Ene ngundiro etoyi, Yisasdo mande gumi ngandiro eyingo. Nondo kuri yeno ewono. Ngu oningga ngu no. Ene ye no ereweneroro noyoya ngu, asa, ye ngu oni nga yoyokootoyiga sayi, ero eyingo.  
\v 9 Ene ngundiro ero, ngundo kuri mandega eyingo, nguro engge yeni tunootete. Ene ngu mandega ngu ngandiro eyingo.  
\q1 Ngu oni ngu gedo no kuri nunoyingo, no ngu gura ma yokowano, ero eyingo. (Yon 6:39)   
\p
\v 10 Sayimon Pita ngu ene duge moore. Ngu naruno, ene duge ngu woosooro yoro, wooro yeyingo oni sobosobo, nguro tabango oniro ko oningga, ngu urewero duge oorongootoni, ene woosooro oorowutoni, sodeyi koondosina gidare nangge, ngu tagatoni, merako soreyingo. Ngu oningga ngu oowooyi ngu Malkus.  
\v 11 Ene ngundiro tetoni, asa, Yisasdo eyingo. Pita, gengo duge sirimo, ko siriyo. Ndadiro nguro, Awando ngu sono tobaga no nunowoku, ngu nondo ma neni, ero ingoote, bine? Ngundiro nguya kini. Ero eyingo.   
\s1 Onikundo Yisas Yoro, Anasno Oorowuyingo  
\p
\v 12 Ngundiro tetoyi, me oniku ko enengo sobosobo oni, Yuda oniro kumba ootuwoo oniro sobosobo, ngundo Yisas dowooro, utombo gosiyoro yoro oorowuyingo.  
\v 13 Ene Yisas yoro, Anasno koretero oorowuyingo. Anas ngu Kayiyapas tengari. Kayiyapas ene Anutno wooro yeweroyi oni, nguro tabango urungga, ngu dagomangga, nguno yeyi tunooteyingo.  
\v 14 Kayiyapas oningga, ngundo ene kuri Yuda onino ngandiro eyingo. Mete oni gurananggebo kumooro ngu, asa, ngundo oni simoo bare urungga hoorooweyerowa, ero eyingo.   
\s1 Pitando Yisasro No Ma Ingooteno, Ero Eyingo  
\r (Matiyu 26:69-70; Mak 14:66-68; Luk 22:55-57)  
\p
\v 15 Sayimon Pitando, kirikiri oni guraya, ene Yisas keyoworiyo. Kirikiri oni guraga ngu Anutno wooro yeyingo oni nguro sobosobo tabangongga ngundo ene watayi. Ngundiro nguro, ene sobosobo tabangongga, nguro ende sisi nguro pawaroko, Yisas keyoro, nguno uyingo.  
\v 16 Ene Pitando ngu ene yamuko dabemimo endesina dikaro oruwo. Kirikiri oni guraga ngu Anutro wooro yeweroyi sobosobo tabango ngu ingooteku, ngundo oororo, yamuko sobowooro oruwoku barega, nguno eyingo, ene Pita yoya, ya newendesina uni, ero eyingo.  
\v 17 Yamuko sobosobo barega, ngundo Pitaya eyingo. Ge bine nguya, Yisas oningga, ngaro kirikiri oni gura bine? Ene ngundiro sumoo etoni ngu, Pitando gumi eyingo. No kini! Ero eyingo.  
\v 18 Ko oni ko kumba ootuwoo oni, ngundo de gura karo, mera gingo yetoni sosorero, nguro ene de yakowero de kayingo. Ngundiro tetoyi, Pita nguya ngu dega ngu yakowero eneya nguno dikaro oriyingo.   
\s1 Anutno Wooro Yeweroyi Oni, Nguro Sobosobo Tabango, Ngundo Yisas Sumoo Inoyingo  
\r (Matiyu 26:59-66; Mak 14:55-64; Luk 22:66-71)  
\p
\v 19 Anutno wooro yeweroyi oniro sobosobo tabango, ngundo Yisasno kirikiri oniro sumoo ero, ko enendo simoo bare mande ero etuyerowoku, nguro nguya sumoo eyingo.  
\v 20 Ene ngundiro sumoo etoni, asa, Yisasdo mandeni gumi ngandiro eyingo. Nondo ngu kuri oni simoo bare tunoo oorengo endemo mande ero etuyerowono. No suwooyi sano yowuru ya newendemo, ko Tembel ya newendemo, Yuda oni simoo bare yowuruwootenggoku, nguno nguya mande ero etuyeroro yunowono. No mande kombitero, gura ma eyingo.  
\v 21 Ge ndawugaro, no sumoo nunoote? Ge komo oni ene kuri mande no manggonemonggo ingowonggoku, ngu sumoo yunowa. Ene kuri noro mandene ingowonggo, ero eyingo.   
\p
\v 22 Ene ngundiro etoni, kumba ootuwoo gura dikaro oruwoku, ngundo Yisas utoro eyingo. Ge Anutno wooro yeweroyi oniro sobosobo nguro tabangongga, ngaro mandeni ngu gumi ngundiro ete?  
\v 23 Ene sumoo ngundiro etoni, asa, Yisasdo mandeni gumi eyingo. Nondo mande biyomingga etoowega ngu, asa, ge komo ngu nangge yootunoya nono e. Ene nondo mande metemimu etoowe ngu, arisa, gedo nguro ndadiro tero, no nuroote? Ero eyingo.   
\p
\v 24 Arisa, utombo Yisas gosiyoyingo utooku ngundiro oodoni, ene Anasdo Yisas soweyootoyi, Anutno wooro yeweroyi oniro sobosobo tabango oowooyi Kayiyapas, nguno oorowuyingo.   
\s1 Pitando Yisas Oowooyi Ko Oongooyingo  
\r (Matiyu 26:71-75; Mak 14:69-72; Luk 22:58-62)  
\p
\v 25 Sayimon Pita ngu dikaro, de yakoro oodoni, oni songokundo Pitaya sumoo inoro eyingo. Ge nguya enengo kirikiri oni, bine? Ene ngundiro etoyi, Pitando oongooro eyingo. No kini! Ero eyingo.   
\p
\v 26 Wooro yeweroyi oni, nguro sobosobo tabango, nguro ko oningga, Pitando kono anduno sodeyi tagawokungga, nguro dobooyi gurado eyingo. Hamoo oorengo, no ge geyowono. Ge nguya kono anduno geyowonoku ngu! Ero eyingo.  
\v 27 Ene mande ngundiro etoni ngu, asa, Pitando ko ero, oongooro eyingo. No kini! Ene ngundiro etoni, asa, ngu naruno nangge, kootoori eyingo.   
\s1 Yisas Yoro, Payilatno Oorowuyingo  
\r (Matiyu 27:1-2,11-14; Mak 5:1-5; Luk 23:1-5)  
\p
\v 28 Ene Yisas yoro, Kayiyapasro ya yokoro, Gabuman koreteyingo nguro yano mande wirikoweroyi musiyomo oorowuyingo. Ngu narungga ngu suwoononggo oorengo, nguro ene sodedo yano ma ooreyingo. Ndadiro nguro, ngu Gabuman oni koreteyingongga ngu Rom oni. Mosesro mamana mandeno, ene ngandiro eyingo. Yuda oni ngundo Yuda kini enengo yano uro ngu, ene wetidodo tero, Pasowa naru kundingiyi nguno noore uro, bibitero, oowari ma newato, ero eyingo.  
\v 29 Ngundiro nguro, ene endesina oriyingo. Gabuman oniro oni koreteyingo, oowooyi Payilat, ngundo eneno oorero sumoo eyingo. Yendo nga oningga nga ndawu oo biyominggaro, nga yoro mayetenggo?  
\v 30 Ene sumoo ngundiro etoni, asa, mandeni gumi ero eyingo. Nga oningga nga, ene muri biyomi ma tetoni, ngu noore ene yoro, geno ngano ma mayewato, eyingo.   
\p
\v 31 Ngundiro etoyi, Payilatdo ko eyingo. Yengombo yoya, ooroya, yengo mamana mande, nguno yengombo mandeni wirikoyi! Ene ngundiro etoni, asa, Yuda onindo eneno gumi eyingo. Rom oniro mamana mande, ngundo ngandiro eyingo. Noorendo oni ureye kumooweroyi ngu roogo oorengo, ero eyingo.  
\v 32 Yisasdo ene kumooweroyimboro kuri eyingongga ngu, ene kumooweroyi murimo teyingo, ngu mandegaku ataga engge tunootewero tete.   
\p
\v 33 Nguro Payilatdo Gabuman ya newendemo ko uro, ngunonggo Yisas negongootoni, ombutoni, sumoo inoyingo. Ge Yuda oniro mera sobosobo urungga (King), bine? Ero eyingo.  
\v 34 Ene ngundiro sumoo etoni, Yisasdo mande gumi eyingo. Gengombo bine, ngu mandega ngu ingoro ete, bine, ngundi, oni songombo geno etoyi, ingoro, bine, ge ngundiro ete?  
\v 35 Ene ngundiro sumoo etoni, Payilatdo mandeni gumi eyingo. No bine, Yuda oni, nguro ge ngu mandega ngu noya ete? Hamoo oorengo kini! Gengo oni simoo bare, ngu ko gengo, Anutno wooro yeyingo oniro sobosoboku, ngundo goyoro nono mayetenggoku nga! Nguro ge ndawu ooga tewo? Ero eyingo.   
\p
\v 36 Ene ngundiro sumoo etoni, Yisasdo mandeni gumi eyingo. Nondo endega oni simoo bare sobowooweroyi, ngu mera ngaromu kini. Ene nondo mera, ngano simoo bare sobowooweroyi ngu, asa, noro ko oni, ngundo ngu ebe yeyi tunootetoni, ebe utoro, nguno oni gura no noyoro, Yuda oni kandeyemo nguya ma noyewa. Ene ataga ngu, nondo endega simoo bare sobowooweroyi, ngu merako ngano kini, ero eyingo.  
\v 37 Ene ngundiro etoni, Payilatdo Yisasro mandeni gumi eyingo. Nguro ge mera sobosobo oni urungga (King) gura, bine? Etoni, Yisasdo mandeni gumi eyingo. Gedo eteku ngu, ge nenengo oorengo ete. No ngu mera sobosobo oni urungga (King). Ngundiro nguro, no namondo no bisinerootoni, mera ngano omburo tunooteyingo. Yo, no merako ngano ombuwonoku, ndadiro nguro, no hamoo mande ngu ero yootunoro eweroyi oni. Oni bidodo hamoo mande ngu keyoro ngu, ene noro mandene ngu ingootenggo, ero eyingo.   
\p
\v 38 Yisasdo mande ngundiro etoni ngu, asa, Payilatdo mande gumi eyingo. Hamoo mande ngu ndawu ooga? Ero eyingo. Payilatdo ngundiro ero yokoro, ene Yuda onino endesina oorero eyingo. Nondo nga oningga, ngano biyomi gura ma kenooteno. Eyingo.  
\v 39 Ene yengo muriye gura, ngu Pasowa naru kundingiyi narungga, nguno ya biyomimo oni gura andangetooye toongete. Ngundiro nguro, nondo Yuda oniro mera sobosobo urungga (King) nga bine, andangeya yunowe? Ero eyingo.  
\v 40 Yuda oni simoo bare enengo mande ngu ingoro, nguro ene meno manggaru urungga tero eyingo. Ngungga ngu kini! Ge komo Barabas andangeya yuno! Ero eyingo. Barabasdo ngu oni yureni kumootoyi, ko oni songomboro oo sitowiye yakakayi yoyingo.   
\c 19  
\s1 Payilatdo Yisas De Omukondino Boorowoowero Eyingo  
\r (Matiyu 27:15-31; Mak 15:6-20; Luk 23:13-25)  
\p
\v 1 Asa, ngu naruno nguno, Payilatdo enengo me onino etoni, ngundo Yisas yoro, utoro, gisasaruboro gome gome ureyingo.  
\v 2 Ngundiro tero, me onindo tomoku gura uto sanggiridodomundo tero, yoro, Yisas tabangomo yeyingo. Ngundiro tero, towiyi dagoyi sereyingongga yoro yemuyinoyingo.\f + \fr 19:2 \ft (Tomoku ko nengguro dagoyi, ngu mera sobosobo urungga (King), nguro sunggi ngundiro teyinoro, nguno godange teyinoro eneno bagooteyingo).\f*  
\v 3 Me oni bidodo Yisas doongeyimo mayero, yomooweroyi mande gura gura tero eyingo. Ge Yuda oniro King ge e! Ngundiro ero ureyingo.   
\p
\v 4 Ngu naruno nguno, Payilatdo ko endesina Yuda onino oorero eyingo. Ye ingoyi, nondo ene yoro, yeno endesina ooretoowega, yendo kenoyi! Nondo ene goweyimo oo biyomi gura ma kenooteno!  
\v 5 Ene ngundiro etoni, arisa, Yisas endesina ooretoni, ngu tomoku uto sanggiridodobo teyingongga, ngu Yisas tabangomo oodoni, ko towini dagoyi nguya teyingo ngudodo ooretoni, Payilatdo Yuda onino etuyeroro eyingo. Ye nga oningga nga kenoyi!   
\p
\v 6 Ngundiro etoni, Anutno wooro yeyingo oni nguro sobosobo, ko kumba ootuwoo oni, ngundo Yisas kenoro, ngu ene manggaru urungga tero eyingo. De omukondino sanggawega kumooni! Yo, de omukondino sanggaweyiga kumooni! Ene ngundiro etoyi, Payilatdo Yuda oniro mandeye gumi eyingo. Yengombo yoya, de omukondino sanggaweyiga kumooni, ene nondo ene goweyimo biyomi gura ma kenooteno!  
\v 7 Ene mande ngundiro ero yokoro ngu, asa, Yuda onindo mandeni gumi eyingo. Noore mamana mande gura oorooteku, ngu mamana mandega ngundo ete. Oni gura ene Anut yomooyinoro mandega ero ngu, ene komo kumoowa. Ngundiro eteku, nguro ngu oningga ngu, ene komo kumooni. Ndadiro nguro, ene ngandiro ewo. No Anutro Nangoni, ewoku nguro. Ero eyingo.   
\p
\v 8-9 Payilatdo ngu mandega ngu ingoro, ene sosoreyingo urungga tero, nguro ene Gabumanro ya newendemo ko uro, Yisas sumoo inoyingo. Ge ndanonggo mayeyingo? Ngundiro sumoo etoni, ene Yisasdo eneno gumi ma eyingo.  
\v 10 Yisas nenetero oodoni, arisa, Payilatdo Yisasya sanggiri tero, eyingo. Ndadiro nguro, ge noro mandene gumi ma ete? Nondo ge goyokootoowe, toongeweroyi nguro yanggangonedodo, ko de omukondino gosanggawetoowe, kumooweroyi nguya yanggangonedodo, ge ngu ma ingoote? Ero eyingo.   
\p
\v 11 Ene ngundiro etoni, Yisasdo mandeni gumi eyingo. Anut awuno oorengo, ngundo yanggango ge ma gunootoni ngu, asa, ge no nodowooro nureweroyi nguya ereremo kini. Ene nondo geno hamoo eteno. Oni no noyoro, ge kandegemo yootunoneroro noyewoku, nguro weti mbumbuwani, ngundo gengo weti mbumbuwage ngu dagaro, urungga oorengo! Ero eyingo.  
\v 12 Ene mande ngundiro etoni ngu, asa, Payilatdo ngu ingoro, ene oore erewero kenoro, Yisas yokootoni, toongewero oore ereweyingo. Ene Yuda onindo meno ero eyingo. Gedo ngu oningga, ngu yokootoyi toongewaku ngu, asa, ge Sisa dobooyi kini! Oni gura enengombo ene King ero ngu, ene Sisa nguya mundiyi teteku ngu! Ero eyingo.   
\p
\v 13 Payilatdo ngu mandega ngu ingoro, nguro ene Yisas yoro, endesina oorero, ene oororo, mande wirikoweroyi yabano yeyi bibiteyingo. Musiyo gura oowooyi digi yabayi, Hiburu mandeno ngu oowooyi Gabata.  
\v 14 Ngu sa narungga ngu, Pasowa narungga nguro oo yomosiyoweroyi naruwo. Ngu narungga, ngu sa kewooro oorengo, ngu naruno, Payilatdo Yuda onino eyingo. Kenoyi, yengo mera sobosobo urungga (King) nga! Ero eyingo.\f + \fr 19:14 \ft (Pasowa Naru Kundingiyi ngu Anutdo sunggi kenoro dagayeroyingo naru kundingiyi).\f*  
\v 15 Payilatdo ngundiro etoni, asa, Yuda onindo manggaru urungga tero eyingo. Ngu andangeya yoko! Andangeya yokootooga, de omukondino sanggaweya ureyi! Ene ngundiro manggaru tetoyi, Anutro wooro yeyingo oniro sobosobo oni, ngundo mande ngandiro meno eyingo. Noorengo mera sobosobo urungga (King) gura kini! Sisa nangge, ngu noorengo mera sobosobo urungga (King)! Ero eyingo.  
\v 16 Ngundiro etoyi, Payilatdo enengo mandeye ngu ingoro, nguro ene Yisas dowooro, enengo kandeyemo yero eyingo. Ye mete, ene yokootoyiga, me onindo dowooro, oororo, de omukondino sanggaweya ureyiga kumooni, ero eyingo.   
\s1 Yisas Yoro, De Omukondino Sanggawero Ureyingo  
\r (Matiyu 27:32-44; Mak 15:21-32; Luk 23:26-43)  
\p
\v 17 Payilatdo ngundiro etoni ngu, asa, me onindo Yisas yoro, enengo de omukondi inootoyi, koorowooro, ende yokoro oororo, musiyo gura oowooyi tabango wimbuyi, nguno oorowuyingo. Hiburu mandeno musiyo ngu oowooyi Golugata.  
\v 18 Ngu mera musiyonggano nguno, Yisas de omukondino sanggaweyingo. Ene oni songo eraya nguya Yisasdodo de omukondino booroyeroyingo. Oni erayagaku, Yisas tanggeyi gide gide, ko Yisas kewoorokono boorowooro de omukondino eraya gide gide, nguno booroyeroyingo.   
\p
\v 19 Payilatdo mande gura nakangoro, oni yunootoni, de omukondi sosowoomo yeyingo. Ngu nakayangga ngu ngandiro. Nasaret Oni Yisasga, Ngu Yuda Oniro Mera Sobosobo Urungga (King). Eyingo.  
\v 20 Ngu musiyongga Yisas de omukondino boorowooyingo musiyongga ngu, Yerusalem ende urungga ngu tanggeyimo. Ngundiro nguro, Yuda oni urungga ngu mandega ngu kandangero ingoyingo. Payilatdo ngu mandega ngu Hiburu mandeno, Rom mandeno, ko Girik mandeno nguya nakangoyingo.  
\v 21 Ngundiro nguro, Anutno wooro yeyingo oniro sobosobo, ngundo Payilatno eyingo. Ge ngundiro ma nakangowero, Yisas, Yuda Oniro Mera Sobosobo Urungga (King). Ge komo mande ngandiya nakango. Nga oningga ngando ewo. No Yuda oniro Mera Sobosobo Urungga (King), nguro ngundiro nakangowa. Ero eyingo.   
\p
\v 22 Ene ngundiro etoyi, asa, Payilatdo gumi eyingo. Nguno yokoyi, nondo mandega nakangowonoku ngu, no komo kuri nakangowonoku ngu! Ero eyingo.   
\p
\v 23 Ngu naruno me onindo Yisas deno boorowooro yokoro, enengo kumbaninggaku yoro wesoosoowootoyi, namoraya tunooteyingo. Namoraya tunootetoni, me onikundo gumi gumi yoyingo. Ngundiro tero, ene Yisas enengo nengguroni oorengo pirunggaku ngu ma toongooro wesibiyoyingo, ngu guranangge pirundandayingongga.  
\v 24 Ngundiro nguro, me oni enengo nangge mande eyingo. Noore nga nengguroga nga, ngu ma omboongewato. Noore komo ebe pawapawamu koondoonge tero, oni gurado oni songo dagayeroro ngu, asa, ngundo yowa. Ene ngundiro ero, koondoonge teyingo. Anutro mandeno mande nakangoro eyingo, ngu engge tunootete. Mande ngu ngandiro.  
\q1 Ene noro nenggurone, oo ngu bayetero yoyingo. Ene noro nenggurone pirungga ngu so uyi (Kad) koondoonge tero, ndawu oninggado dagayeroro ngu yowa, ero eyingo. (Sam 22:18)   
\p
\v 25 Yisasro de omukondi tanggeyimo, enengo nemi nguno dikaro oruwo. Mariya Yisas nemi nguro beyi, ngu Kolpas bareyi oowooyi Mariya, ko Mariya gura Magadala, ende nguro barega, ngu nguya oruwo. Ngu bare ngu, de omukondi tanggeyimo nguno oriyingo.  
\v 26 Yisasdo doongetero, nemimboya kirikiri oni ene nguro gome ingooteku, ngu nguya yeyootoni, dikaro oodori, yeyoro, nemimboya eyingo. Namo, ge keno, ngungga ngu, gengo nangongge, ero eyingo.  
\v 27 Yisasdo ngundiro ero, kirikiri oningga nguya eyingo. Keno, ngungga ngu gengo nangge, ero eyingo. Ngu naruno nguno, ngu kirikiri oningga, ngundo Mariya Yisas nemingga ngu yoro, enengo yano oororo, gome kawararangoro oruwo.   
\s1 Yisas Kumooyingo  
\r (Matiyu 27:45-56; Mak 15:33-41; Luk 23:44-49)  
\p
\v 28 Ngu naruno, Yisas enengo koni ngu bidodo ataga kinitetoni ingoyingo. Arisa, Anutro mandeni nakaya ngu engge tunooteteku, nguro ene ngandiro ete. No sonoro ingooteno, ero eyingo.  
\v 29 Sono nggusi gura oruwoku, ngu Wayin kowoo nangge nggusi manggowoomo oorero oruwo. Ngundiromu ene towi sosowo gura yoro, Hisop dega ngu kambini pirunggano gosiyoro, yoro, Wayin sonoyimo yetoyi, Wayin kowoo nguno koongetoni, ngu yoro, Yisas manggowoomo yeyi ooreyingo.  
\v 30 Yisasdo ngu Wayin kowoo sonongga ngu nero yokoro eyingo. Asa, noro kone kinitete. Ene ngundiro ero yokoro, mudungo kiyayi yetoni, penggootero, yukani yokootoni, oorowutoni kumooyingo.   
\s1 Me Onindo Yisas Biburimo Sanggaweyingo  
\p
\v 31 Ngu narungga nguno, Yuda oniro naru kundingiyi nguro oo yomosiyoyingo naruwo, oowooyi Pasowa. Ngundiro nguro, Yuda oni ene oni bingo yokootoyi, de omukondino naru kundingiyimo ma oruwa. Nguro ene Payilatno oororo, oni de omukondino ngu keye udooketoyi, nguro ene sodedo kumootoyi, oni bingoye yoyoro mereyerowero, eyingo.  
\v 32 Arisa, me onindo oororo, oni erayaga Yisasya booroyerowonggoku, ngu keyari udoodokeyingo.  
\v 33 Ene ngundiro tero, omburo, Yisas kenootoyi, ene kuri kumooyingo. Ngundiro nguro, ene Yisas keyi ma udookeyingo.  
\v 34 Ene ngundiro kenoro, me oni gurado Yisas tanggeyisina biburimo sanggabo sanggaweyingo. Ene ngundiro sanggewetoni, sodedomangge sidudaro sono nguya wendoni ombuyingo.  
\v 35 Oni gura (Yon enengomboro ete) enengo doongeyimbo me oninggado Yisas sanggawero ute, ngu kenowoku nguro mande yootunoro eyingo. No nenengombo yeyootoowe, sanggawetoyi kenowonoku, nguro no hamoo oorengo mandeni ero etuyerootenoku nga! Ye ngu ingoya, nguro ye nowoondoyemo hamoo teyi, ero eyingo.  
\v 36 Nga oo tunooteteku nga ngu, Anutro mande ngu engge tunootete. Ngu mandega ngu ngandiro.  
\q1 Onindo enengo wimbuyi gura ma udookewanggo, ero eyingo. (Kisim Bek/ Eksodas 12:26)   
\m
\v 37 Ko Anutro mande gura ngandiro.  
\q1 Oni sanggawewonggoku oningga ngu kenowanggo, ero eyingo. (Sekarayiya 12:10)   
\s1 Digi Woondokoyimo Yisas Merengooyingo  
\r (Matiyu 27:57-61; Mak 15:42-47; Luk 23:50-56)  
\p
\v 38 Kootuyisina, Yosep Arimatiya mera nguro oningga, ngundo Payilatno oororo, Yisas bingo yoro, merengoowero sumoo inoro eyingo. Yosep ngu Yisasro keyoro endeyoyingo oni gura, ene Yuda oniro tabango nguro sosorero, nguro enengo newendemo hamoo ngu oongooyingo. Payilatdo mete ero etoni, nguro Yosep ene oororo, Yisas bingo yoyingo.  
\v 39 Ngu Nikodimas oningga ngu ene kuri suwoono Yisasno mayero tunooteyingo, ene Yosepya ombuyingo. Ngu oningga ngundo de eraya sidumi yowuruwooro yowooraringoyingomu ngu yoro ombuyingo. Ngu de sidumi nguro kowuri urungga, ngu onibiga kande eraya (30 Kilo).  
\v 40 Ngu oni erayaga, ngundo Yisas bingo yoro, de sidumi ndindingo gomemu ngundo kumbadodo yowuruwooro bimbongoyingo. Yuda onindo onibi mereyerowero tero merengootenggoku, ngundiro teworiyo.   
\p
\v 41 Yisas de omukondino urewonggoriyomu musiyongga, nguno ko gura oruwo. Ko nguno oni mere keta gura oruwo. Oni gura nguno kuri ma merengooyingo.  
\v 42 Ngu narungga ngu, Yuda oniro naru kundingiyi nguro oo yomosiyoweroyi naru, ngu oowooyi Pasowa; ko, ngu oni merengga ngu namoko oruwo. Ngundiro nguro, erayaga ngundo Yisas bingo yoro, nguno merengooyingo.   
\c 20  
\s1 Yisas Kumoononggo Ko Ootoogeyingo  
\r (Matiyu 28:1-8; Mak 16:1-8; Luk 24:1-12)  
\p
\v 1 Kowooyingo nguro naruwo koreteyingo nguno, Mariya ngu Magadala barega, ngundo suwoononggo oorengo ooreridodomonggo, Yisas merengooyingo merengga, nguno oorowuyingo. Ene mereno oororo, ene digiga mere manggowo ukingoyingongga, ngu mere manggowoomo ma kenoyingo. Kini, oni gurado ngu digiga kuri andangeyingo.  
\v 2 Ngundiro nguro, ene kendutero, Sayimon Pitano ko Yisas enengo kirikiri oni gura nguro gome ingooteku, nguno nguya eyingo. Oni songombo Urungga Oo Bidodo Simburi Simbunaningga, ngu mere manggowo andangero, kuri yowonggoku ngu! Ene yoro, ndano yewonggoku, ngu noore ma ingooteto, ero eyingo.   
\p
\v 3 Ngundiro etoni, nguro Pita ko kirikiri oni gura nguya ene ende yokoro, damoni yero, mereno oorowuworiyo.  
\v 4 Ngu kirikiri oni erayaga ngu enengo eraya eraya kendutero oororo, ene ngu kirikiri oni guraga, ngundo Pita dagaro, enendo koretero oororo, mereno tunooteyingo.  
\v 5 Ene mereno penggootero, doongetero, kumba sarayingga ngu nangge mereno oodoni, kenoyingo. Ene ngundiro kenoro, ene mere newendemo ma uyingo.  
\v 6 Ene ngundiro tetoni, Sayimon Pitando kootu ene keyoro, omburo, ene mere newendemo uro, ene nguya kumba nangge oodoni kenoyingo.  
\v 7 Kumba gura nguya, ngundo Yisas tabangomo gosiyoyingo kumbaga ngu, kumba songomboya nguno ma oriyingo. Towingga Yisas dobengoro yeyingongga ngu nangge oondoogero, musiyo songosina yeyingo, ngu kenoyingo.  
\v 8 Arisa, ngu kirikiri oni guraga koretero mereno oorowuyingongga ngu nguya, oni mere newendemo uro, oo ngu kenoro, ene Anutdo merenonggo Yisas yokutuwoowoku, nguro newendemo hamoo teyingo.  
\v 9 Ngu naruno nguno, ene Anutro mande nakaya kuri ero nakangoyingo ngu, ene ma ingonduduyemo ingoyingo. Nakaya ngundo ngandiro ete. Yisas ngu kumoononggo ngu komo hamoo oorengo ko keta ootoogewa, ero eyingo.  
\v 10 Arisa, kirikiri oni erayaga ngu, endega oruwonggoku, nguno ko oorowuyingo.   
\s1 Mariya Magadala Barega, Ngundo Yisas Kenoyingo  
\r (Matiyu 28:9-10; Mak 16:9-11)  
\p
\v 11 Yo, kirikiri oni erayaga ngu, enengo endemo ko oorowutori, ene Mariya ngu mere tanggeyimo endesina dikaro, sendoro oruwo. Ngundiro sendoya sendoya penggootero, mere newendemo doongeteyingo.  
\v 12 Ene doongetero, mere newendemo Anutro sambono oni, Engel eraya, nengguroyari sarayi erayaga, ngu Yisas kuri yeyingo mere musiyomo nguno yeyoyingo. Engel oni erayaga ngu gurado tabango musiyosina, gurado ngu keyi musiyosina bibitero oodori yeyoyingo.  
\v 13 Engel oni erayagakundo, Mariya sumoo inoro eworiyo. Bare, ge ndadiro tero, ge sendoro ooroote? Ene ngundiro etoni, Mariyando gumi eyingo. Oni songombo noro oni Urunggaku yoro, ndano yewonggoku, ngu no ma ingooteno! Ero eyingo.  
\v 14 Mariyando ngundiro ero, ene yowoorengoro, Yisas kenoro, ngu Yisasdo ero ma ingoyingo.   
\p
\v 15 Asa, Yisasdo Mariyano eyingo. Bare, ge ndadiro tero, ge sendoote? Ge oone erewero ooroote? Ene ngundiro etoni ngu, Mariyando ngu kongga ngu simburibo ero ingoro, nguro ene gumi eyingo. Oni urungga, gedo yoya yeya ngu, ge komo yewoku musiyongga ngu etunerootooga, no nguno kenoya, no oororo yowano. Ero eyingo.  
\v 16 Ene mande ngundiro etoni, asa, Yisasdo eneno gumi eyingo. Mariya. Etoni ngu, sodedomangge Mariyando yowoorengoro, Hiburu mandenonggo Yisasya eyingo. Rabonayi! Ero eyingo. Nguro muri ngu ngandiro, Oo etuyeroyingo oni!  
\v 17 Yisasdo Mariyano eyingo. Ge no ma nodowoowero, no awuno Awano ma ooreyingo. Ene ge komo ooroya, noro dobookurine nowoondoyemo hamoo teyingo, nguno ngandiya etooga ingoyi. No awuno nenengo Awanemo, ko yengo Awayengga nguno ooreteno. Yo, noro Anut, ko yengo Anut nguya, nguno ooreteno, ero eyingo.   
\p
\v 18 Arisa, Mariya Magadala barega enengo mandeni ngu ingoro, sodedomangge ngu oororo, kirikiri onino, ero eyingo. No Urungga Oo Bidodo Simburi, kuri kenootenoku ngu! Ngundiro ero, ene Yisasdo mande ewoku nguya eyingo.   
\s1 Enengo Kirikiri Onindo Yisas Kenoyingo  
\r (Matiyu 28:16-20; Mak 16:14-18, Luk 24:36-49)  
\p
\v 19 Yisasro kirikiri onindo ngu Yuda oniro tabango nguro sosoreyingo. Sosorero, nguro ene ya ene oruwonggoku, nguro yamuko goodooro, ene ya newendemo nangge oruwonggo. Ngu narungga ngu, kowooyingo nguro naru koreteyingo, ngu suwootetoni, Yisasdo kewooroyemo tunootero eyingo. Yengo nowoondoye imakeyingomo oriyi! Ero eyingo.  
\v 20 Ene ngundiro ero, kandeyimo ko tanggeyimo nguya mambu doongo ngu etuyeroyingo. Ngundiro tetoni, Yisas enengo kirikiri oniku Urungga Oo Bidodo Simburi, ngu kenoro ngu, ene nowoondoye metemi ingoro, ene oni oni teyingo.  
\v 21 Arisa, Yisasdo ko eyingo. Ye nowoondoye imakeyingomo oriyi! Awando no surenerootoni, no ngano ombuwonoku, ngundiro nangge, nondo nguya ye sureyerooteno.\f + \fr 20:21 \ft (Awando no surenerootoni, no ngano omburo, mande keta mesarango ngu ero etuyerowonoku, ngundiro nangge, nondo nguya ye sureyerootenoku, ngu ye ooroya, Mande Keta ngu wesiyoya, oni etuyeroyi).\f*  
\v 22 Yisasdo ngundiro ero, enengo yukani kirikiri onino uwooro, yunoro, eyingo. Ye Yuka Kundingiyi yoyi! Eyingo.  
\v 23 Yendo oni gidaregaro weti mbumbuwaye andange yunowanggoku ngu, asa, ngu weti mbumbuwangga ngu hamoo kinitewa. Ene yendo oni gidaregaro weti mbumbuwa ngu, oni enengo goweyemo orini ero, yokoyunowanggoku ngu, hamoo, oni enengo weti mbumbuwa ngu sugi sugi goweyemo oruwa, ero eyingo.   
\s1 Tomasdo Yisas kenoyingo  
\p
\v 24 Yisasdo enengo kirikiri onino tunooteyingo, ngu narunggano nguno, kirikiri oni kande eraya kegidemboro erayaga, nguromu gura nguno eneya ma oriyingo. Ngu Tomas oowooyi gura Didimas (tegedodo).  
\v 25 Nguro ngu, kirikiri oni gidaregado Tomasno eyingo. Noore Urungga Oo Bidodo Simburi, ngu ngano kuri kenowooto! Ene mande ngundiro etoyi, ene Tomasdo gumi eyingo. Nondo kandeyimo disi musiyo ma kenoro, ko nenengo kandene dibiyi ene kandeyimo disi musiyomo ma sanggawero, ko kandene dibine ene tanggeyisina sangga doongoomo ma yero sanggawero ngu, asa, hamoo oorengo, no nowoondonemo hamoo ma tewano. Hamoo oorengo kini! Ero eyingo.   
\p
\v 26 Kowooyingo gura yokoro, Yisasro kirikiri oni ene ya newendemo, Tomas nguya oruwonggoku narungga ngu, yamuko goodoomukoro ya newendemo oriyingo. Ngu naruno nguno, Yisasdo tanggeyemo ko tunootero eyingo. Ye nowoondoye imakeyingomo oriyi! Eyingo.  
\v 27 Ngundiro ero, arisa, ene yowoorengoro, Tomasno eyingo. Gengo kandege dibiyi disiyi teya, ombuya, disi musiyo nga sanggaweya kenoya, ko kandege dibiyi yega tanggenemo sangga musiyomo ngano ye! Gengo nowoondogemo hamoo ngu buribari ma ingowero. Kini, ge komo nowoondogemo hamoo teni!  
\v 28 Ene mande ngundiro etoni ngu, asa, Tomasdo gumi eyingo. Ge noro Urungga Oo Bidodo Simburi Simbune, noro Anut!   
\p
\v 29 Ngundiro etoni, Yisasdo gumi eyingo. Ge no neyoro, nguro nowoondogemo hamoo tete? Oni ene no ma neyoro, ene nono nowoondoyemo hamoo tetenggoku, ene ngu oni ngu oni oni urungga tewanggo, eyingo.   
\s1 Yondo Nga Bukga Nga Nguro Murini Nakangoyingo  
\p
\v 30 Yisasdo oo songo gura onindo ma teweroyimu nguya, kirikiri oni doongeyemo teyingo. Ene nondo ngu oo ngu bidodo, nga bukgano ngano ma nakangoyingo.  
\v 31 Ene nga mandega nga kuri nakangowonoku nga ngu, ye nowoondoyemo hamoo teweroyimboro nakangowono. Ngu ngandiro. Yisas ene Krayis, Anut enengo ko yoyoweroyi nguro sunggi yeyingo. Ngu Anut enengo nangoni. Ene ye nguro nowoondoyemo hamoo tero ngu, asa, ye suwooyi sano oruweroyi ketangga ngu yowanggo.   
\c 21  
\s1 Enengo Ko Oni Yisas Ko Kenoyingo  
\p
\v 1 Kootuyisina, Yisasdo Tayibiriyas sono koongeyingongga, nguno enengo kirikiri oni doongeyemo ko tunooteyingo. Ngu sono koongeyingo ngu oowooyi gura Galili. Ngu ngandiro.  
\v 2 Sayimon Pita, Tomas, ngu oowooyi gura Didimas, Nataniyel ngu Kena ende Galili merangga ngunonggo, Sebedi simoongo erayagaku, ko Yisasro ko oni eraya nguya oriyingo.  
\v 3 Ngu naruno nguno, Sayimon Pitando eyingo. No toongero, iso erewewero. Ene ngundiro etoni, oni gidaregado nguya eyingo. Noore nguya geya oorowuwato, ero ene oororo, wanggo sanganimo ooreyingo. Ene ngu suwoonggano nguno, ene iso gura ma yoyingo.   
\p
\v 4 Sengetoni, sa oorewero tetoni, Yisas ngu sono tamako dikayingo. Dikatoni, enengo ko onindo, ngu Yisasdo ero, ngu ma ingoyingo.  
\v 5 Asa, Yisasdo sumoo yunoro eyingo. Simoone, ye iso gura yowonggo? Ene ngundiro etoni ngu, asa, kirikiri onindo gumi eyingo. Kini, ero eyingo.  
\v 6 Ene mande ngundiro etoyi, Yisasdo mande gumi eyingo. Ye isoro si yoya, wanggo tanggeyi koondosinanggo oorongootoyi, utoni ngu, asa, ye iso gidarega yowanggo. Ene mande ngundiro etoni, nguro ene isoro siri oorongootoyi, wendeyino uyingo. Ngundiro tero, ene iso oowooyingga oorengo yoyingo. Nguro ene iso sigaku woosooro, ene wanggo sanganimo ooreweroyi kini. Ndadiro nguro, ngu kowuri oorengo.   
\p
\v 7 Ngu Kirikiri oningga, Yisasdo nguro gome ingootekungga, ngundo Pitano eyingo. Andu, ngu Urungga Oo Bidodo Simburiga ngu! Ene ngundiro etoni, Sayimon Pita ngu, ene nengguro andangero yero ko tewootoni, nguno ngu, mande ngundiro etoni ingoro ngu, asa, ene sodedomangge ootoogero, enengo nengguro yewoku yoro, tero, ene sonono sorero oororo sagigo urooreyingo.  
\v 8 Pitando sonono urooretoni, ko oni gidarega ngu ene wanggo sanganiwoore mayero, iso sigaku woosootoyi, sagigo namoko ombuyingo. Ene oriroko ma oorowuyingo. Kini, ene 100 Mita nangge oorowuyingo.   
\p
\v 9 Ene omburo, wanggo gosiyoro yokoro, ene de nombo gura oodoni kenoyingo. Ngu de nomboga ngu iso, ko oomanongoyingo nguya oodoni kenoyingo.  
\v 10 Ngundiro kenootoyi ngu, asa, Yisasdo eyingo. Yendo ataga iso yootenggoku ngu gidarega yoya ombuyi! Ero eyingo.  
\v 11 Ngundiro etoni, nguro ngu Sayimon Pitando wanggo sanganimo oorero, isoro sigaku woosootoni, wendeyi tamako ooreyingo. Ooretoni, iso ururu oowooyingga oorengo, ngundo siga ngu manggowoomo angero ooreyingo. Yo, iso ngu oowooyingga oorengo (153), ene isombo siga ngu ma omboongeyingo.   
\p
\v 12 Ngundiro tetoni, Yisasdo eyingo. Ye ombuya, oowari nga neyi! Ene ngundiro etoni ngu, ko oni gurado, ge onendo ero, sumoo inowero ma ingoyingo. Kini, ene ingoyingo, nga ngu Oo Bidodo Simburiga, ngundo ero ingoyingo.  
\v 13 Ngu naruno, Yisasdo omburo, oowari manongoyingoku yoro, ko iso yoro, bayetero, yunootoni neyingo.   
\p
\v 14 Yisas, merenonggo kuri ootoogeyingo naruno, nga ngu tambu kabusayiga, enengo ko oni doongeyemo tunooteyingo.   
\s1 Yisasdo Pita Sumoo Inoyingo  
\p
\v 15 Ene oowari nemukoro yokoro, asa, Yisasdo yowoorengoro, Sayimon Pitano eyingo. Sayimon, Yonro nangoni, gedo nga oni nga dagayeroro, ge noro gome ingoro, nowoondoge bidodo no nunoote? Ene ngundiro sumoo etoni ngu, asa, Pitando gumi eyingo. Yo, Urungga Oo Bidodo Simburi, ge ingoote, no gengo ingooteno, ero eyingo. Yisasdo enengo mandeni ngu ingoro, gumi eyingo. Ge noro simoo bare soboyeroweroyi ngu, Sipsip nangoni oowari yunoro muwooweroyi, ngundiya te!   
\p
\v 16 Ene ngundiro ero, asa, tambu erayayigaku eneno ko eyingo. Sayimon Yonro nangoni, gengo nowoondoge ngu bidodo no nunoote, ngundi kini, bine? Ngundiro sumoo etoni ngu, Pitando gumi eyingo. Yo, Urungga Oo Bidodo Simburi, ge kuri ingoote, no gengo ingooteno, ero eyingo. Ngundiro etoni, asa, Yisasdo gumi eyingo. Arisa, gedo noro Sipsip ngu oowari yunoro gome soboyerowa. Ero eyingo.   
\p
\v 17 Asa, tambu kabusayigakuno, ene sumoo inoro eyingo. Sayimon, Yonro nangoni, ge bine noro ingoote? Ngundiro sumoo etoni, Pita ene newende kowuri yeyingo, ndadiro nguro, Yisasdo tambu kabusayiga sumoo inoro, ge noro ingoote, etoni, nguro ene gumi eyingo. Urungga Oo Bidodo Simburi, ge oo bidodo ingomukoote. Ge ingoote, no gengo ingootenoku ngu! Ene ngundiro etoni ngu, Yisasdo Pitaya eyingo. Arisa, gedo komo noro Sipsip ngu oowari yunoro, gome muwooyerowa!   
\p
\v 18 Hamoo oorengo, no geno eteno. Kurimi ge simoo oore ootooro ngu, gengombo gengo Let kimbona, ngundo gengombo wanggagemo gosiyoro, ende gurano toongewero ero ngu, ge nguno toongete. Ene kootuyisina ngu, ge oni dogoni yeteku naruno ngu, ge kandege okootoyi, oni gurado Let yoro, wanggagemo gosiyonggunoro, goyoro, ende ge nguno ma oorowuwero ewoku, nguno goyoro oorowuwa, eyingo.  
\v 19 Yisasdo ngandiro eyingo. Kootuyisina, onindo Pita yoro ureyi kumooweroyi, nguro damoni ero etungoyingo. Pitando kumooteku narunggano nguno ngu, ene Anutro bingami ero okoowa. Nguro Yisasdo Pitano yootunoro ero eyingo. Ge no keneroya endeyo! Eyingo.   
\s1 Yisasdo Kirikiri Oni Guraro Ingooteku, Nguro Mandeni  
\p
\v 20 Pitando yowoorengoro, ngu kirikiri oningga Yisasdo nguro gome ingootekungga, ngu kenootoni, ene keyeroro ombuyingo. Ngu oningga ngundo kuri oowari neyingo ngu naruno, ene Yisas tanggeyimo, nomoni rorowooro, bibitero, ngunonggo eyingo. Urungga Oo Bidodo Simburi Simbunani, onendo ngu ge mundi onino yootunonggerowa? Ero eyingo.  
\v 21 Pitando ngu kenoro, Yisasno eyingo. Urungga, nga oningga nga, kootuyisina, ndawu ooga eneno tunootewa? Eyingo.  
\v 22 Ene ngundiro etoni, asa, Yisasdo Pitano gumi eyingo. Nondo ngu ene oodoningga, ooroya, no ko ombuyingo naruno nguno keta orini ewanoku ngu, gengo oo kini. Ge komo ombuya, no keneroya endeyo! Eyingo.  
\v 23 Nguro ngu, dobookuriyi gidarega kewooroyemo, ngu mandega ngu nangge ero endeyoyingo. Yisasro ko oni ngu, ene ma kumoowa, ero eyingo. Ene Yisasdo ngu ene ma kumoowa, ero ma eyingo. Kini, ene ngandiro eyingo. Nondo ngu ene oodoningga, ooroya, no ko ombuwanoku naruno nguno keta orini, ewanoku ngu, gengo oo kini. Eyingo.   
\p
\v 24 Ngu kirikiri oningga, ngundo nangge, ene ataga nguro mandeni ero wesiyoro, mande nga nakangoote. Noore nga mandega nga ngu, ene hamoo yootunoro ewoku ingooteto.   
\p
\v 25 Yisasdo oo gidare urungga oorengo nguya teyingo. Ene oni nga mande oo nga songo songo guranangge nangge nakangowero ngu, asa, nguro Buk nguya oowooyingga oorengo nakangowanggo. Nondo ngu ngandiro ingooteno. Noorengo mera nga bidodomo, ene Buk nangge tewa. Ngu hamoo.