\id GAL - Rawa [NT0137 17-Jan-85; Level 9f; Yunu Megu/Toland; Rawa Lang; 15-Oct-91] \h GALESIYA \toc1 GALESIYA MANDE Polndo Nga So Uyingga Galesiya Merako Simoo Bare, Nguro Nakangoyingo \toc2 GALESIYA \mt1 GALESIYA MANDE \mt2 Polndo Nga So Uyingga Galesiya Merako Simoo Bare, Nguro Nakangoyingo \ip Galesiyaro Mande Tabango \ip Polndo nga so uyingga nga nakangoro soweyootoni, oni simoo bare gura gura nowoondoyemo hamoo teyingo, oni ene Galesiya etenggoku mera gumisina nguno oorootenggoku, nguro nakangoro yunoyingo. Kuri, Pol enengombo ngu ende mera oowooyingga endeyoro, Galesiyano Yisasro Mande Keta Mesarango ngu wesiyoro eyingo. Ene ngu naruno, oni simoo bare oowooyingga nowoondoyemo hamoo teyingo, ngu mera gumisina nguno tunooteyingo. \ip Oni simoo bare nowoondoyemo hamoo teyingo, ngu Galesiyano mayero oorootenggoku ngu bidodo, ene mandeye gura gura Polndo Anutro Mande Keta Mesarango ngu wesiyoro, ngandiro eyingo. Nowoondoyemo hamoo teyingo, ngu nangge. Ene Anutdo ge gome hooroowenggerootoni, ye oni simoo bare gome nenengo oorengo tunootewanggo. Kootuyisina, ngu Yuda oni gidaregado, Polndo mandega ewoku, ngu kootuyisina mande mande ero ngu, ngandiro ewonggo. Ngu gome, ene oni simoo baredo Mosesndo oo rogo tero, mamana mande eyingo, ngu keyoro ngu, asa, noore oni gome nenengo Anut doongeyimo tunootewato. Ngundiro nguro, ene oni oowooyingga mamana mande ngu oni moondeyi doongooro yomosiyoweroyi, nguro mande oowooyingga etenggo. \ip Polndo sanggiri oorengo teyingo, ngu moondeye yomosiyoweroyi mamana mandega ngu etoyi, enendo ngu ngandiro eyingo. Ene noore mete gome nenengo tunootero, ngu mamana mandega ngu keyoro, ene Krayisdo noorengo kumooro weti mbumbuwanani andangeyunoyingo. Ngu kingo oo ngundiro tero, ene nguro damoni kini. \ip Nga so uyinggano ngano ngu, Polndo sanggiri tero, mande yanggango Galesiya oni simoo bareya eyingo. Polndo ngu oni simoo bare nowoondoyemo hamoo teyingo, ngundo ngu, ene komo oo etuyeroyingo oni godange ngu oweyerootoyiga, satoyi ngu, ene ko Yisasno ombuya nowoondoye ngu hamoo teyi. \ip So uyi ngaro mande gumi gumi ngandiro. \ip * Kambayeroyingo mande, ko ingondudu hamoomonggo ngu mande keta gome. 1:1-10. \ip * Polndo ngu ete, no ngu naruno nguno, no kirikiri oni tunooteyingo. 1:11-2:21. \ip * Nowoondoye hamoo teyingo, nguro oore ete. Ene Anutdo ngu noore hoorooweyerootoni, noore gome nenengo tunootero ngu, ko mera ngaro mamana mande oo ngu keyoweroyi, ngu hamoo oorengo, kondibo kini. 3:1-4:31. \ip * Krayisdo ngu ene noore mera ngaro muri biyomi, ngundo soboyeroyingo. Ene noore ngu Yuka Kundingiyi nguro ingonduduni ngu keyowato. 5:1-6:10. \ip * Kambayeroyingo mande ero ngu, ingonduduye yokutuwooro, nguno mandeye nga so uyi newendemo ooroote. 6:11-18. \c 1 \p \v 1 No Polndo, Yisas Krayisro soweyeroyingo Aposel oni gura. Oni gurado no ma negoneroro, kono ngano noyeyingo. Ngundiro nangge, oni gidaregado mande ero, yanggango nga ma nunootoyi, nguno Aposel ko nga teteno. Kini, Yisas Krayis, ko, Anut Awanani nguya sowenerowori. Anutdo Yisas merenonggo kuri yokutuwootoni, ootoogeyingo, ngundo nga konggano ngano no rogoneroro noyewo. Nguro nondo nga so uyingga nga, ngu ye Kristen oni Galesiya ende bidodoboro nakangoyunooteno. \v 2 Noro Kristen dobookurine noya oorootetoku ngaya, nga so uyingga nga, ye Galesiyano Kristen oni simoo bare oorootenggoku, noorendo bidodo yengo soweyoyunooteto. \p \v 3 Nondo noorengo Awanani Anut, ko, Oo Bidodo Simburi Simbunani Yisas Krayisno, ngandiro yemboongeteno. Anut, gedo mete gengo Galesiya Kristen simoo bare oorootenggoku, ngu sumangengge ene yunoro, nguno nowoondoye yoyeni, imakero oruwanggo, ero yemboongeteno. \v 4 Krayisdo ngu, ene noorengo Awanane Anut, nguro ingonduduni ngu keyoro, enengombo noorengo weti mbumbuwanani andangeyunoro kumooyingo. Ene ngundiro tero, merako ngano muri biyomi oorooteku, ngunonggo ene noore uriyeroro, andangeyeroro, ko yoyoyingo. \v 5 Ngundiro nguro, noore mete suwooyi sano, Anut oowooyi bingami ero, okooro oruwato. Ngu hamoo oorengo. \s1 Anutro Mande Keta Ngu Guranangge Ooroote \p \v 6 Yendo ngu muringga tetenggoku, nguro no soriyokooteno. Anutdo, Krayisro sumangenimo, ye negoyerowoku, ene yendo sodedomangge ene yokoro, ye mande muri keta guraro ingoro, ye ngu keyootenggo. \v 7 Hamoo oorengo, mande keta gome gura nguya kini. Ene godange eweroyi oni gidaregado, yengo ingonduduye yomburiyoro, Krayisro mande keta gome nguya yowooraringowero tetenggo. \v 8 Ene noorendo bine, ngundi, sambono Engel onindo yeno mande gura etuyerowatoku ngu, kuri noorendo Anutro Mande Keta Mesarango yeno wesiyoro ewootoku, ngundiro kinitetoni ngu, arisa, oni ngundiro muri tetenggoku ngu, Anutdo soweyerootoni, Setanro ende biyomi de nombo ma kumooweroyi, nguno oorongooyerootoni uwanggo. \v 9 Kuri noorendo ewootoku, ko, no ataga nguya eteno. Oni gurado mande gura yeno wesiyoro etuyerowaku, ngu nondo kuri Anutro mande ero etuyerootoowe ingowonggoku, ngundiro kinitetoni ngu, asa, ngu oningga ngu Anutdo soweyootoni, Setanro ende biyomi de nombo ma kumooweroyingga, nguno oorongootoni uwa. \p \v 10 Nga mandega etenoku nga, yendo ingoya, nguro oni no oowoone bingami okooyi, ero eteno, bine? Hamoo oorengo kini. Nondo nga kongga tetenoku nga ngu, Anutdo noro oni oni teni, ero ngu nangge teteno. Ene nondo kongga nga, onindo oni oni teyi, ero tero ngu, asa, no Krayisro ko oni oorengo tero, ma oruwano. \s1 Polndo, Yisasro Aposel Oni Kirarongo Tunooteyingo, Nguro Mandeni \p \v 11 Ye Kristen dobookurine, no yeno nenengo oorengo etenoku nga, kuri Anutro Mande Keta Mesarango yeno wesiyoro etoowe, ingowonggoku, ngu oni gurado yeni, ma tunooteyingo. \v 12 Kini, nondo oni gura kandeyimonggo, nga mande keta gomengga nga, ngu ma yoyingo. Ngundiro nangge, oni gurado nguya nga mandega nga, no ma etuneroyingo. Hamoo oorengo kini, Yisas Krayis enengombo nangge, nga mandega nga etunerowo. \p \v 13 No kuri Yuda oniro muri keyoro, nguno muri biyomi tewonoku, ngu ye kuri ingoyingo. Nondo Yisasro nowoondoyemo hamoo teyingo oni ngu yoyoro, yutoro, yomburiyeroro, yurewe kumooweroyimboro yanggango yeyingo. \v 14 Nondo Mosesro mamana mande nguno ngu, nenengo dobookurine gidarega noya uru teyingo, ngu dagayeroro, nondo Yuda oniro muriye, ngu urungga oorengo yoyingo. Nondo osi sambanemboro muriye nguya, ngu bidodo gome keyoyingo. \p \v 15 Ene kuri namondo no ma bisineroyingomo, nguno Anut enengombo ene kuri no rogoneroyingo. Kootuyisina, Anut enengo sumangenonggo enengo narungga yewokuno, ene no negoneroyingo. \v 16 Ngu naruno, Anut enengombo enengo Nangoni yootunoro, no etunerowoku, nguro ngu, nondo oni sowe gidarega Yuda oni kini, ngu kewooroyemo nguno, Mande Keta Mesarango ngu, ero etuyeroyingo. Yo, ngu naruno, no oni gura tanggeyimo oororo, nguro ingonduduni nguro ma sumoo ero ingoyingo. \v 17 Kini, Yisas enengombo no etunerootoni, nguro ngu naruno, oni gidarega ene koretero Aposel tunooteyingo ngu, Yerusalemno oriyingoku, no nguno oororo, enengo ingonduduye ngu ingoro, ma yoyingo. Kini, no ootoogero, Arebiya merako oororo oode, kootuyisina, no Damaskas endemo ko ombuyingo. \p \v 18 Kootuyisina, dagoma kabusa yokoro ngu, no Yerusalem oorero, Sipas (Pita) oningga nguya mande ero ingoro, nguno sa naru kande eraya kegidemboro namoraya (14) eneya oruworo. \v 19 Ngundiro tero, ene no Aposel gidarega ngu, ene ma yeyoyingo. Yemus, noorengo Oo Bidodo Simburi Simbunani nguro koneyo, enesu nangge kenowono. \v 20 Nga mandega yengo nakangootenoku nga ngu, Anutdo neyoro ingootoni, ngunonggo eteno, no ye ma ganayerooteno. \p \v 21 Ngu naruno nguno, no Pitando Yemus yokoro, kootuyisina, no Siriya ko Silisiya merako nguno oororo, Anutro mandeni oni simoo bare yunoyingo. \v 22 Ene ngu naruno, oni simoo bare Krayisno nowoondoyemo hamoo tero, Yudiya merako oorootenggoku, ngundo no omukumundoone ma kenoyingo. \v 23 Ene noya mande ngandiro ingoro oruwonggo. Kuri ngu oningga, ngundo noore yureni kumoowero tero oruwoku ngu, ene ataga, Anutro Mande Keta Mesarango Yisasro ngu oni simoo bareno wesiyoro, ero etuyeroote. Kuri, ene Kristen oni simoo bare nga nowoondoyemo hamoo teyingongga nga yomburiyerowoku, ene ataga, Anutro koni tete, ero eyingo. \v 24 Ene Anutdo nono oo tewoku, nguro mandeni bidodo ingoro ngu, asa, ene Anutro oowooyi bingami, ero okoowonggo. \c 2 \s1 Polndo Aposel Oni Gidaregaya, Nowoondoye Gobooro Yeyingo \p \v 1 No dagoma kande eraya kegidemboro namoraya yokoro ngu, ngu naruno nguno, noore Banabasya Yerusalemno ko oorero, nguno oni gura oowooyi Tayitas nguya yoro, nooreya oorewooto. \v 2 Nguro ngu, Anut enengombo ngu ingonduduga ngu nunoro, gedo komo Kristen oni tabango Yerusalemno oorootenggoku, nguno oorowu, ero etunerootoni, nguro no oorewono. Ngu naruno, ene Kristen tabango oni nangge enengo yano nguno yowuruwooro ootooro, Anutro Mande Keta Mesarangongga, ngu oni sowe gidaregano ero etuyerowonoku, ngu eneno ero etuyerowono. Ndadiro nguro, nondo Kristen oni tabango Yerusalemno oorootenggoku, nondo kongga nga ataga tetenoku nga, ko kuri tewonoku nguya, ngu enendo ingoro, enengo nowoondoyemonggo nondo ko tetenoku, nguro noya nowoondonani gobooro yowuruwooweroyimboro ingooteno. Nondo Krayisro koni tetenoku nga, nguro damoni kini, ngundiro ma tewano. \v 3 Yo, oni tabango Yerusalemno oorootenggoku, ngundo noro mandene gome ingowonggo. Ngundiro nguro, ene Tayitas, Girik oningga nooreya oorootetoku, ngu enengo moondeyi yomosiyoni, ero ma eriringootenggo. \v 4 Ene oni gidarega Yisasro nowoondoyemo hamoo ma teyingo, goweyi sanganimonggo, ngundo Kristen kewooroyemo torige oororo, ngu Girik oningga ngu moondeyi yomosiyoweroyi muringga, ngu newendemo uni, ero etenggo. Ndadiro nguro, ene ngandiro ingootenggo. Kristen oni, ngundo Krayis Yisasro mandeni, ko, Mosesro mamana mande bidodo nguya keyootenggo, ngundi kini bine, ero nguro ingowero. Yo, ngundiro godange oni, ngundo Kristen oni simoo bare yoyeni, Mosesro mamana mande newendemo uro, ngu bidodo nguya keyowanggo, ero ingootenggo. \v 5 Ene noorendo enengo mandeye ngu ma keyoyingo. Nguro ngu, noore Tayitas moondeyi ma yomosiyoyingo. Ndadiro nguro, nga hamoo mande keta gomengga nga, yeno nenengo oorengo sugi sugi orini, ero, ene nguro ngundiro teteto. \p \v 6 Oni gidarega tabango oni ururu oowooyedodo, ene ndadiro oowooyengga, ngu nono ngu kingo oo ngundiro tewa. Anut doongeyimo, oni oowooyedodo ko oowooyedodo kinimu nguya, ene ereremo oorengo. Kristen tabango onindo, no Mande Keta Mesarango oni sowe gidaregano wesiyoro etuyerootenoku, nguno mande gura soweyoro ma eyingo. \v 7 Ene ingootenggo. Anutdo Pita rogo tero soweyootoni, Yuda onino mande keta gome nga, wesiyoro ewero soweyoyingo. Ngundiro nangge, Anutdo Pol nguya rogowooyingo, ngu enengo Mande Keta Gome nga ngu, oni sowe gidaregano wesiyoro eweroyi, nguro soweyoyingo, ero ingoyingo. \v 8 Yo, Anutdo Pita yanggango inoro, ene Yuda oni kewooroyemo enengo Mande Keta Mesarango nga wesiyoro eweroyimboro rogo teyingo. Ngundiro nangge, Anut enengombo no yanggango nunowoku, ngu oni sowe gidarega kewooroyemo, Yisasro Aposel ko ngu teni, ero no rogonerowo. \v 9 Kristen tabango oni, Yemus, Pita, Yon, Kristen simoo barero nowoondoyemo hamoo teyingo yanggango teyunoweroyi oniku, ngundo kuri noro ingootenggo. Anutdo noro sumange tenunoro, nga kongga nga no nunowo, ero ingootenggo. Ngundiro nguro, ene noore Banabasya kandenari dowooro eyingo. Yari noorengo dobookurinani gobooro. Noore mande nguro nowoondonani guranangge yero, ko tewato. Yari mete oni sowe gidarega kewooroyemo ko tetori, ko, noorendo ngu Yuda oni kewooroyemo ko tewato, ero ewonggo. \v 10 Ene mande gura nguya soweyoro, nooreno ewonggo. Yari komo noorengo angoyi onindo ooro wenonootenggoku, ngu hoorooweyeweroyi, nguro ye ma kabetewero, ero ewonggo. No angoyi oni hoorooweyeroweroyi kongga nguya, yanggango tewero hahangeteno. \s1 Polndo Pita Mamanangoyingo \p \v 11 Pita, oowooyi gura Sipas, ngundo Andiyok merako ombutoni, nondo Pita enengombo muri eraya tewoku, nguro enengo doongeyimo, ko Kristen kewooroyemo nguya, nenengo yootunoro, mamanangoro ewono. \v 12 Ngu ngandiro. Kuri, Yemusro oni gidarega ma ombuyingomo, ngu naruno nguno, Pita ene Kristen oni sowe gidaregaya bibitero, oowari neyingo. Ngundiro tetoni, ene ngu naruno, Yudaro Kristen oniku moondeye yomosiyoweroyi muringga, nguro gome ingootenggoku, nguno ombutoyi ngu, ene nguro sosoreyingo. Ngundiro nguro, ene Kristen oni sowe gidaregaya bibitero, oo neyingo ngu yokoro, eneya ko ma bibiteyingo.\f + \fr 2:12 \ft (Yo, Yisasro murinimo ngu Kristen dobookuriye songomboya siyero oo gobooro mete neweroyi. Ene Pitando ngundiro muri gome ngu damoni yero, tero, ko yokoro Yuda oni enengo muriye nguno ko oorowuyingo).\f* \v 13 Yudano Kristen oni gidarega nguya, Pitando muri biyomingga tewoku, ene nguya teyingo. Ngu muringga, ngundo Banabas nguya woosootoni, ngu keyoro teyingo. \p \v 14 Ngundiro nguro, no ene yeyootoowe, Anutro hamoo mande keta gome, ngu gome nenengo ma keyootoyi, nguro nondo Pita simoo bare kewooroyemo kenoro ngu, no ngandiro mamanangoro ewono. Ge Yuda oningga, ene gedo ngu, oni sowe gidarega nguro muriye ngu keyooteku, Yuda oniro muriye ngundiro kini. Ge ndadiro nguro, ge komo oni sowe gidaregado Yuda oniro muriye ngu keyoyi, ero, yanggango yero eririyeroote? Ero eyingo. \s1 Oni Yisasno Nowoondoyemo Hamoo Tewaku ngu, Anutdo Oni Gome Nenengo, Ero Ewa \p \v 15 Hamoo, Pita, ge nooreya ngu Yuda oni nenengo. Noore oni sowe gidaregaya, weti mbumbuwadodo oni ngundiro kini. \v 16 Ene noore ingooteto. Anutdo oni Mosesro mamana mande keyootenggoku nguya, oni nenengo, ero ma ewa, ero ingowato. Kini, oni Krayis Yisasro nowoondoyemo hamoo tetenggoku, nguro Anutdo oni gome nenengo, ero ete. Noore kuri, Krayis Yisasro nowoondonanimo hamoo tewootoku, Anutdo ngu nowoondonanimo hamoo teyingongga, ngu kenoro, nguro ene oni gome nenengo, ero ete. Ndadiro nguro, oni gurado Mosesro mamana mande gome oorengo keyoro, ko tetoni, Anutdo nguro oni gome nenengo, ero ma ewa. \p \v 17 Noore Krayisya gobooro siyero ootooro, nguno Anut doongeyimo, oni gome nenengo tunootewero ingooteto. Ene Yuda onindo noorendo Mosesro mamana mandeni ngu ma keyootooye, ngu kenoro, ene weti mbumbuwadodo oni, ero ingootenggo. Ngu Yuda oni ngundo ngandiro ingootenggo. Krayisdo ene yoyeni, Moses mamana mande yokoro, weti mbumbuwa tetenggo, ero ingootenggo. Ngu hamoo ngundiro, bine? Hamoo oorengo, ngundiro nguya kini. \v 18 Ene nondo ko oororo, Mosesro mamana mande kuri yokowonoku, ngu keyoro ngu, asa, no weti mbumbuwa tewano. \v 19 Nondo Mosesro mamana mandeni ngu yokootoowe, ngundo ma sobonerowa. Mosesro mamana mandeni, ngundo no noyeni, Anut doongeyimo, oni nenengo tunooteweroyi, nguya ereremo kini. Ngundiro nguro, noro weti mbumbuwane ngu Krayisdo yoro, de omukondino sanggawero yokoyingo. Nguro ngu, no ataga Anut doongeyimo, oni nenengo, ero ingoro, neyootoni oorooteno. \v 20 No Anutro Nangoni nguro nowoondonemo hamoo teyingo, ngunonggo noro yanggangone ingondudune ngu bidodomo, ngu nenengombo sobowooro, ma endeyooteno. Kini, Krayisdo no nowoondonemo ootooro, ngunonggo noro ootootoone nguya sobowootoni, ngunonggo no enengo yanggangonimo, nguno endeyooteno. Nguro no merako ngano keta oorootenoku, nguno no mete Anutdo muri nenengo nondo teni ero ingooteku, ngundiro tewano. Ndadiro nguro, enengo Nangoni, ngundo no hoorooweneroote. Yo, hamoo, Yisas noro gome ingoro, nguro enengombo de omukondino no hoorooweneroweroyimboro kumooyingo. \v 21 Nondo Anutro sumangeni ngu yewe, kingo oo ngundiro ma tewa. Ene Mosesro mamana mande, ngundo mete muri nenengo yeni, tunootetoni ngu, arisa, Krayisdo de omukondino noorengo mbumbuwaro kumooyingongga, ngu kingo ngundiro tewo, ero eyingo. \c 3 \s1 Mosesro Mamana Mande, Ko Nowoondoye Hamoo Teyingo, Nguro Muri \p \v 1 Ye Galesiya oni wenonoyingo! Onendo yengo ingonduduye yeni wenonootenggo? Yengo ingonduduye ngu nenengo kini! Ye ngu kuri Yisas Krayis de omukondino kumoowoku, ngu noorendo ye etuyerootooye, yengo doongeyembo goweyi kenootoyi kumooyingo, ngundiro ingowonggo. \v 2 No ye sumoo yunootoowega ngu, ye nono nenengo etoyi ingowano. Ye Anutro Yuka Kundingiyi yowonggoku ngu, ye bine, mamana mande keyoro, ngunonggo yowonggo, bine; ngundi, ye bine, Anutro Mande Keta Gome ngu ingoro, nowoondoyemo hamoo tetoni, ngunonggo Yuka Kundingiyi yowonggo? Yo, hamoo, koretero ye Yisasno nowoondoyemo hamoo teyingo, ngundiro nguro, Anutdo enengo Yuka Kundingiyi yengo hoorooweyeroweroyimboro soweyoyingo. \v 3 Ye ndadiro wenonootenggo? Ye Yisasno nowoondoyemo hamoo teyingo, ngu damoni yero, Yuka Kundingiyimboro yanggangonimo nangge, nguno endeyoyingo. Ene ye Yuka Kundingiyimboro yanggangoni, ngundo ye hoorooweyeroweroyimboro oore gome, ngu yokoro, nguro ngu, ye ataga yengo yanggangoyemo nangge oorootenggo, bine? \v 4 Ye Yisas oowooyimboro kowuri kuri ye yunootoyi, ngu kingo koorowoowonggo, bine? Hamoo oorengo, nondo ingootenoku ngu, ye kingo ma koorowooyingo. \v 5 Ye Mosesro mamana mande keyootoyi, nguno Anutdo ye yeyoro, nguro ye Yuka Kundingiyi yunoro, muri songo oorengo gura onindo ma teweroyi ngu, ye kewooroyemo nguno ma tete. Hamoo oorengo, ngundiro nguya kini! Ye Anutro mande keta gome ngu ingoro, nguro ye nowoondoyemo hamoo tetoni, nguro nangge, Anutdo enengo Yuka Kundingiyi suwooyi sano ye yunoro, ko, muri songo oorengo gura onindo ma teweroyi, ngu ye kewooroyemo, nguno tete. \p \v 6 Anutro mande nakayano, ene ngandiro ete. Ebaraham ngu Anutro newendemo hamoo teyingo, nguro Anutdo Ebaraham enengo newendemo hamoo teyingongga, ngu kenoro, nguro ene oni gome nenengo, ero eyingo. \v 7 Ngundiro nguro, ye komo ngandiya ingoyi! Simoo bare, ngundo Anutro mande keta gome ngu ingoro, nguro ene nowoondoyemo hamoo tetenggoku ngu, Anut doongeyimo, ngundiro simoo bare, ngundo Ebarahamro osisembeni oorengo tunootewanggo. \v 8 Yo, kurimi Anutro mandeno, Anutdo eyingo. Nondo oni sowe gidarega yoyewe, noro mande keta gome ingoro, nono nowoondoyemo hamoo tewanggo. Nguro noro doongenemo, ngundiro oni ngu gome nenengo tunootewanggo, ero eyingo. Yo, Anutdo Yisas ma soweyoyingomo, ngu naruno, Anutdo Ebarahamno ngandiro eyingo. \q1 Ebaraham, genonggo oni simoo bare mera bidodomo, ngu kumana yowanggo, ero eyingo. (Yenisis/ Stat 12:3) \m \v 9 Ngundiro nguro, oni nowoondoyemo hamoo teyingo ngu, ene Ebarahamro newendemo hamoo teyingongga nguya, gobooro kumana yororuwanggo. \p \v 10 Ene oni gidaregado ngundiro ingootenggo. Noore Mosesro mamana mande keyootetoku, nguro Anutdo oni gome nenengo, etoni, tunootero oruwato, ero ingoyingo. Ene enengo ingonduduye, ngu nenengo kini. Anutro mande nakayano, Mosesro mamana mandero bukno, ene ngandiro ete. \q1 Oni gura mamana mande nakangoyingo, ngu bidodo ma keyoro tewaku ngu, asa, Anutdo ngundiro oni, ngu kumana biyomi inowa, ero eyingo. (Dutoronomi/ Lo 27:26) \m \v 11 Ataga ngu oni mamana mande keyootoyi, Anutdo nguro oni gome nenengo eweroyi, oore gura nguya kini. Anutro mande nakayano, ene ngandiro ete. \q1 Oni ene nowoondoyemo hamoo tewanggoku, nguro Anutdo eneya oni gome nenengo oorengo etoni, tunootewanggo. Yo, hamoo, ngu oni, ngundo Anutya siyero, gobooro keta oruwanggo, ero eyingo. (Habakuk 2:4) \m \v 12 Nguro ngu, oni simoo bare gome ingowanggo. Oni mamana mande keyootoni, nguno ngu, Anutdo ngu oningga, ngu gome nenengo, ma ewa, ero ingowanggo. Kini, Anutro mande nakayano, ene ngandiro ete. \q1 Oni ene mamana mande bidodo keyootenggoku ngu, ene mamana mande nguno nangge keta oruweroyi, ngu yowanggo, ero eyingo. (Lewitikus/ Wok Pris 18:5) \m \v 13 Ene noore mamana mande bidodo keyoweroyi, ngu ereremo kini. Ngundiro nguro, Krayisdo noore ko uriyerowoku ngu, Anutdo kumana biyomi noore yunowero tetoni, Krayis enengombo noorengo kumana biyomi, ngu bidodo yowo. Yo, Anutro mande nakayano, ene ngandiro ete. \q1 Oni gura ene deno boorowoowanggoku ngu, Anutdo ngu oningga nguya, kumana biyomi inowa, ero eyingo. (Dutoronomi/ Lo 21:23) \m \v 14 Yo, Ebaraham newendemo hamoo tetoni, nguro Anutdo ene kumana inoyingo. Ngu kumana ngundiro Anutdo noore bidodo Krayisno oorootetoku, Yuda oni, ko, oni sowe gidarega nguya yunoyingo. Arisa, ataga noore ingooteto. Noore Krayis Yisasno nowoondonanimo hamoo tewatoku, nguro ngu, Anut enengo Yuka Kundingiyi kuri yunowero ero, mande gosiyoyingo ngu, noore yunowa, ero ingoyingo. \s1 Mosesro Mamana Mande, Ngundo Anutro Mande Ebarahamno Ero Gosiyoyingo, Ngu Ma Andangewa \p \v 15 Ye dobookurine, no ataga oni noorengo mande murinanimo sanggawero eteno. Ngu ngandiro. Oni gurado kumoowero ingoro, enengo oo sitowi ngu simoongo bayetero, yunowero ingoro ngu, arisa, ene mande ngandiro ero gosiyoro nakangoyingo. Mande ngu gosiyowoku, oni gurado enengo mande ma toongooro, mande gura nguya soweyoro, ero ma gosiyowa. \v 16 Ngu sunggi mande ero gosiyoyingongga, ngu Anutdo Ebaraham ko enengo sembeni guranangge, nguro eyingo. Anutro mande nakaya, ngundo enengo osisembeni bidodoboro ma eyingo. Kini, enengo sembeni guranangge nguro eyingo. Ngu sembeni gurananggega ngu Krayis. \v 17 Noro mandene nguro damoni ngandiro. Koretero, Anutdo sunggi mandega Ebarahamya ero gosiyoyingo ngu, ko kootu dagoma oowooyingga (430) yokoro oode ngu, arisa, Mosesro mamana mande ngu tunooteyingo. Ngundo Anutdo Ebarahamya sunggi mande ero, ngu tunoo etuyeroyingo. Mamana mande ngu yade yade oororo ngu, Ebaraham sembeni oorengo, Yisas Krayis, Anutdo mande gosiyoyingo, ngundiro tunooteyingo. Ngu Anutdo enengo mamana mandega, ngu Engel oni yunoyingo. Ngundiro yunootoni, Engel ngu manggoyemonggo, kawarara teyingo oni, Moses, enengo kandeyimo yetoni, ngundo mamana mande ngu oni simoo bare yunoyingo. \v 18 Ene noore mamana mande keyoro ngu, arisa, noore Anutro oo sitowi goweyiboro, ko gaboyiboromu nguya noorengoro ero eworomu, ngu noore mete yowato. Ene ngu oo ngu yowatoku, ngu mamana mande keyoro kini. Kini, Anutndo enengo sumangenino, ngu oo ngu, Ebarahamno sunggi mandeno yeworo. \v 19 Ngu ndatero nguro, mamana mande ooroote? Arisa, ngu ngandiro: Anutro ingondudu ngu mbumbuwaro muri ngu yeni tunooteweroyimboro, nguro mamana mande soweyootoni ombuworo. Yo, Anutro mamana mande oodoni, kootuyisina, Ebaraham osiyi gura (Yisas), Anutndo kuri mande gosiyingomu, ngu tunootetoni ngu, arisa, mamana mande kurimi, ngu kini tewo. Anutndo mamana mande ngu Engel onino yunootoni, Moses inowonggori. Inootoyi, Moses, ngu kewooroko oningga, ngundo oni simoo bareno ero yunoworo. \v 20 Ene ngu naruno, Anutdo Ebarahamya mande ero gosiyoro inowero ngu, ene kawarara teyingo oni, Moses, sambono Engel onindo manggoyemo, ero ma yunoyingo. Kini, Anut enengombo nangge, mande ero gosiyoro yunoyingo. \s1 Anutro Mamana Mande, Nguro Koni \p \v 21 Mamana mande, ngundo Anutro mande kuri ero gosiyoyingo nguya usowootoni, eraya tewa, bine? Hamoo oorengo, ngundiro nguya kini. Anutdo mamana mande gura yunoro, nguno Anutdo nooreya oni gome nenengo etoni, tunootetooye ngu, nguno ngu, mamana mande keyoweroyi muri, ngundo noore yoyeni, oni nenengo oorengo tunooteweroyi tewato. \v 22 Ene Anutro mande nakayano, ngundo ete. \q1 Weti mbumbuwa, ngundo simoo bare oni bidodo pawayerootoni, ngu newendemo oorootenggo, ero eyingo. \m Ene oni Yisas Krayisro nowoondoyemo hamoo tetoyi, nguno ngu, Anutdo oni nenengo ero, ngunonggo ooga yunowero, ero mande gosiyowoku, ngu yunowa. \p \v 23 Kuri Yisas Krayis ngu ma tunooteyingo naruno, nguno noore mamana mande ngundo ya biyomimo oni soboyerooteku, ngundiro soboyeroyingo. Yo, mamana mande noore ngundiro soboyerootoni, oodooye, omburo, Yisas tunooteyingo naruno nguno, noore eneno nowoondonanimo hamoo teweroyi muringga, ngu tunoo oorengo teyingo. \v 24 Yo, Mosesro mamana mande ngu noorengo soboyeroyingo awanani ngundiro. Ene ngundo yoyoro, Krayisno ombutoni, noore mete Anutro mande keta gome ngu ingoro, nowoondonani hamoo tetoni, nguro Anutdo nooreya, oni nenengo eyunowa. \v 25 Ataga, Yisasro nowoondonanimo hamoo teyingo ngu tunootetoni, nguro noore (mamana mande) soboyeroyingo awanani gura, newendemo ko ma oruwato. \s1 Nowoondonani Hamoo Teyingo, Ngundo Yoyeni, Anutro Simoongo Tunooteteto \p \v 26-27 Ye bidodo Krayis Yisasno nowoondoyemo hamoo tetoyi, ngu nowoondoye hamoo teyingongga, nguno ngu, ye Anutro simoongo tero oorootenggo. Ngundiro nangge, ye Krayisya sono kundingiyi gimuyingo. Nguro ngu, ye Krayisya nowoondoye gobooro yero, ngunonggo ye enengo murini ngu keyoro, eneya gobooro oruwanggo. \v 28 Ngundiro nangge, ngu Yuda oni kini, oni sowe gidarega kini, kingo kirikiri oni kini, oni enengombo enengo sobowooweroyi kini, simoo ko bare kini, ene ataga ngu, ye bidodo Krayis Yisasya guranangge oorengo yowuruwooro oorootenggo. \v 29 Ye Krayisro oni ootooro ngu, arisa, ye Ebarahamro osisembeni tero oorootenggo. Ngundiro nguro, ye Anutdo oo kuri Ebaraham inowero, ero gosiyoyingongga ngu yowanggo. \c 4 \s1 Anutro Simoongo Nguro Mande \p \v 1 Noro mandene ngu ngandiro. Simooyengga eweyimboro oo sitowi bidodo yoweroyingga, ngu ene owita simooye bodagano ngu, ene kirikiri oni ngundiro oode, oororo, simoo urungga tero ngu, asa, ene eweyimbo oo sitowi ngu bidodo yowa. \v 2 Yo, ene simooye bodagano ngu, ene komo enengo sobosobo eweyingga, ngundi, enengo sobosobo oni nguro mandeni, ngu gome keyoro oodoni, oororo, ngu ene eweyimbo narungga rogo tewoku, nguno tunootewa. \v 3 Noore nguya ngundiro. Noore simooye ngundiro ootooro, ngu naruno, noore mera ngaro yuka biyomi oo ngundo pawayerootoni, noore ngu newendemo uro, ko biyomi tero oruwooto. \v 4 Ene Anut enengombo kurimi naru rogo teyingoku, oororo kinitetoni ngu, asa, Anut enengo Nangoni soweyootoni ombuyingo. Bare gurado Yisas bisiyootoni, ene mamana mande ngu newendemo uro oruwo. \v 5 Ene ngundiro tero, ngunonggo noore simoo bare mamana mande newendemo oodooye, enendo ko uriyeroro, yoyootoni ngu, noore Anutro simoongo tunooteyingo. \v 6 Ataga ngu, ye Anut enengo simoongo tetoyi, nguro Anutdo enengo Nangonimboro Yukani nooreno soweyootoni, kuri uro oodoni, ngunonggo noore oni oni tero, meno eteto, Awa, Awanani! Ero eyingo. \v 7 Nguro ngu, Anutdo ye rogoyerootoni, enengo simoongo tunootero, nguno ye kingo kirikiri oni kini. Kini, ataga, ye enengo simoongo oorengo ootooro, nguro ye Anutro kandeyimo, ye oo bidodo ero gosiyoyingo, ngu yowanggo. \s1 Polndo Galesiya Oni Simoo Barero Nowoondoyi Teyingo \p \v 8 Kuri ye Yisasro ma ingowonggoku naruno nguno, ye oni sowe gidarega merambooro godange anut, nguro mamana mandeni, ngu keyoyingo. Ngundiro nangge, ye Yuda onindo ngu Mosesro mamana mande ngu keyoyingo. Ngundiro tetoyi, ngu oo ngundo yengo nowoondoye ingonduduye nguya sobowootoni, nguno oruwonggo. \v 9 Ene ataga ye Yisasro ingootenggo. Ngundi no ngandiro ewano? Yisasdo yengo nguya ingoote. Ndadiro nguro, ye Mosesro mamana mandeni ngu yanggangoni kini nguno ko oororo, nguro kirikiri teyinowero ingootenggo? Yengo ingoyingoyengga ngu, metemi kini. \v 10 Yo, ye Mosesro mamana mande ko keyoro, nguro naru urungga nguno, ye Anutno yambo mande tetenggo. Ye ngundiro tero, kombo naru, dagoma naru ketamo nguya, ye yambo mande tetenggo. Ndadiro nguro, yendo ngundiya tetooyega, Anutdo yeyoya, gome metemi, eya ingoni, ero tetenggo. \v 11 No yengo muriye ngu ingoro, nowoondone kowuri yetoni sosoreteno. No naru oowooyingga ye kewooroyemo nguno ko teroruwonoku, ngu kingo kinitewa, bine? Ero nguro ingooteno. \p \v 12 Ye Kristen dobookurine, no yeno ngguyinggayi tero, sumoo yunooteno. No kuri Mosesro mamana mande ngu keyoro oode, ko, ataga no Krayisro murini ngu nangge keyoro, nguno no mamana mande ngu yokoyingo. Ye nguya komo ngundiya teyi! No yeno tunootewonoku naruno nguno, ye no gome soboneroro, nguno ye biyomi gura ma tenunoyingo. \v 13 Ye ingootenggo. No koretero no yeno tunootero, nguno Anutro mande keta gome ngu wesiyoro ewonoku naruno ngu, no yanggangone kini, ero ingoyingo. \v 14 Hamoo, no sayidodo tero oruwonoku naruno nguno, ye noro ma sureye kiniyetoni, noya kootunesina mande ma eyingo. Kini, ye no sobonerowonggoku, ngu Anutro sambono Engel oni, ngundi, Krayis Yisas sobowooweroyi, ngundiro tewonggo. \v 15 Arisa, kuri yendo noro oni oni tewonggoku, ngu ataga ndano? No hamoo oorengo, yengo muri gomengga nguro eteno. Ene ngu narungga nguno, ye mete tetoningga ngu, arisa, yengo doongeye ngu andangero, no nunoweroyi. \v 16 No hamoo mande ngu yeno etenoku ngu, ndadiro nguro, ye noya mundi tetenggo, bine? \p \v 17 Hamoo, oni gidaregado ye ganayeroro, yowoosooro, muri biyomi teyi, ero ko yanggango tero yowoosootenggo. Ene ye hoorooweyeroweroyi nguya kini. Kini, yendo ene oowooye bingamiye nangge okooweroyimboro, nguro tetenggo. \v 18 Oni songombo yeno ingoyingo metemi gura tewero etoyi, ye nguro mandeni ingootoyi ngu, ngu mete. Ene oni nguro newende ngu hamoomonggo, ye hoorooweyeroweroyimboro tetoni ngu, asa, ngu mete. No yeya oorootetoku naruno, ko, yeya ma oorootetoku naruno nguya, ye muri ngundiro nangge tetenggo. \v 19 Ye Kristen simoone oorengo, no ko ogingo koorowootenoku nga ngu, baredo simoo bisiyowero ogingo ingootenggoku ngundiro. Ogingo ngundiro koorowoorootoowe, Krayisro murini ye nowoondoyemo nguno uro, angero oodoni, ngunonggo ye Anutro simoongo oorengo tunootetoyi, asa, ogingo ngu kinitewa. \v 20 No nenengo kowuri so uyino nakangowero ma ingooteno. No yengo muriye nguro kowuri ingoro ngu, no yeno omburo, hoorooweyeroweroyimboro hahangero oorooteno. \s1 Hega, Sera Eraga, Nguro Mande Adingayi \p \v 21 Ye simoo bare ngu Mosesro mamana mande keyoro, ngu newendemo oorootenggoku, ene ye nguro muri oorengongga, ngu ye gome ma ingootenggo. \v 22 Anutro mande nakayano, ene ngandiro ooroote. Ebaraham ene nangosumoongo eraya oruwori. Gura ngu kirikiri barega ngu nangoni, oowooyi Ismayel, ko, nangoni gura, ngu enengo bareyi oorengongga nguro nangoni, oowooyi Ayisak, ero eyingo. \v 23 Kingo kirikiri bareyiga, ngu oowooyi Hega. Hegado nangoni ngu mera ngaro murimo bisiyoyingo. Ene Anutdo Ebarahamya mande, ero gosiyoyingo, nguro ngu, enengo bareyi nenengo oorengo, oowooyi Sera, ngundo nangoni bisiyootoni tunooteyingo. \p \v 24-25 Nga hamoo mande oorengongga nga ngu, mande adingayi ngundiro etuyeroote. Ngu bare erayaga, Sera ko Hega, ngundo oo gabogaboyi ngundiro etuyerooteku, ngu Anutro sunggi mande ero gosiyoyingo erayaga, ngu Anutdo oni simoo bare yunoyingo. Ngu sunggi mande koreteroga, Anutdo Sayinayi purimo, Arebiya merakono, enengo mamana mande ngu Moses ko Iserel oni simoo bare yunoyingo. Iserel oni simoo bare Mosesro mamana mande keyootenggoku, ngundo ngu mamana mande nguro kingo kirikiri bare, Hega ngundiro tunootetenggo. Yo, Hega ngu kingo kirikiri bare oodoni, Iserel oni simoo bare Yerusalem endemo oorootenggoku, ngundo Mosesro mamana mande, nguro kingo kirikiri oni ngundiro tero oorootenggo. \v 26 Yerusalem ende ketangga sambo endemo oorooteku, ngundo oni simoo bare Krayisro nowoondoyemo hamoo teyingo, ngundo Sera, Ebaraham bareyi nenengo, ngu simoongo ngundiro. \v 27 Anutro mandeno, Seraya ngandiro eyingo. \q1 Ge bare ninggootero ootooro, simoo ma bisiyooteku ngu, ge meno yanggango eya, oni oni te. Ngundiro nguro, no simoongge oowooyingga oorengo gunowano. Gengo simoongge, ngundo kingo kirikiri barega kamenggebo oweyingongga, nguro simoongo dagayerowa, ero eyingo. (Ayisaya 54:1) \p \v 28-29 Ebaraham nangoni koreteyingo, oowooyi Ismayel, ngu oniro murimo tunooteyingo. Ene nangoni kootungga, Anutdo mande ero gosiyoyingongga, ngu Yuka Kundingiyimbo yeni tunooteyingo. Ye Kristen dobookurine, ye ngu Anutro mande ero gosiyoyingo, nguro simoongo, Ayisak, ngundiro tunootetenggo. Kuri, Ayisakro naruno, kingo kirikiri barega ngu nangonimbo Ayisak yomooyinoro mande biyomi, ero inoyingo. Ngu muringga ngu, ataga nguya, oni nowoondoyemo hamoo kini, ngundo Kristen oniya muri biyomi ngundiro tetenggo. \v 30 Anutro mandeno, ndadiro eyingo? Ngu ngandiro. \q1 Kingo kirikiri barega ngu nangonimboya oweyerootooga sari! Ndadiro nguro, Ebaraham enengo bareyi nenengo nguro nangonimbo, ko kingo kirikiri barega nguro nangoni nguya, awayarimboro oo sitowiga ngu gobooro ma yowari, ero eyingo. (Yenisis/ Stat 21:10) \m \v 31 Nguro ye Kristen dobookurine, noore ngandiro ingowato. Noore kingo kirikiri barega nguro simoongo kini. Kini, noore enengo bareyi nenengongga, nguro simoongo, ero ingoyingo. \c 5 \s1 Noore Mamana Mande Newendemo Ko Ma Oorooteto. Kini, Noore Krayisno Keta Oorooteto \p \v 1 Krayisdo Mosesro mamana mande temukowokuro, nguro noore ataga ngu mamana mande kurimingga, ngu newendemo ko ma oorooteto. Yo, ye komo yengo Yisasno nowoondoyemo hamoo teyingo, nguno yanggango dikayi. Ye oni gura yokootoyi, ngundo ye yoyeni, ngu mamana mande kurimingga, ngu newendemo ma uwero. \p \v 2 No Polndo, yeno eteno. Ye komo gome ingoyi! Ye ngu mamana mandega ngu keyoro, goweyi doongooweroyi muringga ngu tetoyi ngu, asa, Krayisdo nguno ma hoorooweyerootoni, yanggango yowanggo. \v 3 No mande yanggango oorengo, yeno eteno. Ye ingonda teyi! Ye oni yoyokootoyi, ngundo goweye doongootoyi ngu, asa, ye komo Mosesro mamana mande, ngu bidodo keyoyi. \v 4 Ene ye mamana mande bidodo keyootooyega, nguno Anutdo yeyoya, oni nenengo eni, ero ngu, asa, ye Krayisro koni ngu yokoro, ngunonggo ye Anutro sumangeni, ngu yomburiyoro yokootenggo. Ene mamana mande ngundo yoyeni, oni nenengo ma tunootewanggo. \v 5 Anutro Yuka Kundingiyi nguro yanggangoni, ngunonggo noore Anutno nowoondonani hamoo tetoni, nguro sobowooro, hahangero oruwato. Nguno Anutdo noore hoorooweyeroro oodoni, kootuyisina, noore oni nenengo oorengo tunootero, eneya gobooro oruwato. \v 6 Oni ene Krayis Yisasro newendemo hamoo tero oorooteku, ngu komo oo urungga oorengo. Oni gura ene goweyi doongooweroyi murimo uro, ngundi, ngu muringga nguno ma utoni ngu, oo urungga kini. Ene nowoondoye hamoo teyingo, ngundo oni nowoondoye yokutuwootoni, ngundo oni nowoondoye yunootenggoku, ngu oo urungga oorengo. \p \v 7-8 Yengo nowoondoyemo hamoo teyingo, nguno yanggango dikaro, mande hamoo oorengo, ngu keyowonggo. Onendo yengo oore gomengga ngu goodootoni, ye muri gomengga tewonggoku, ngu yokowonggo? Ngu muri biyomingga ngu, Anut ye negoyerowokungga, ngunonggo ma ombuyingo. \v 9 Ye ingonda teyi! Ngu ingondudu ketangga, ye kewooroyemo mayero, tunootero etuyerootenggoku, yendo ngu bodaga nangge, ero ingootenggo. Ene ngundo ngu ootoogero, yengo nowoondoyemo hamoo teyingo, ngu hamoo oorengo yomburiyerowa. \v 10 Oni gurado yengo nowoondoyemo hamoo ngu yomburiyoro, ingondudu biyomi gura gura yunoote. Ngundiro oningga ngu, Anutdo ogingo urungga oorengo, ene inowa. Nondo yengo Anutno sumoo ero yemboongetoowe, yengo nowoondoyemo hamoo teyingo, ngu yanggango inoro hoorooweyerootoni, ngunonggo ye ngu oni nguro ingonduduni biyomi, ngu ma keyowanggo. \v 11 Ye dobookurine, nondo oni goweye doongooweroyi muringga, ngu etuyerootoowe ngu, asa, ndadiro nguro, Iserel onindo no nurewero tetenggo? No ngundiro mande ngu ero ngu, asa, nondo Krayis Yisasro koni de omukondino kumooyingo, ngu wesiyoro eweroyi, nguro kowurini kini. \v 12 Ngundiro oni, ngundo yengo ingonduduye yomburiyootenggoku, nguro ene komo enengo goweye doongooweroyi gumingga, ngu bidodo doongooya, oomboongeya yokoyi. \s1 Yuka Kundingiyi Nguro Yanggangonimo Nangge Endeyoweroyi \p \v 13 Yo, ye dobookurine, Anutdo ye mamana mande kurimi, ngunonggo andangero yoyootoni, nguro ye Anutro murini metemi, ngu keyoyi. Yo, ataga ye Anutromu, nguro ngu, ye mande kurimi newendemo ko ootooro, ye mete ko biyomi gura gura, ngu ma tewero. Kini, ye dobookuriye nowoondoye yunoya, ye komo nguro ko oni teyi. \v 14 Mosesro mamana mande bidodo, ngu mande guranangge newendemo oorootenggo. Ngu ngandiro. Ge komo gengomboro ingooteku, ngundiro nangge, oni tanggegemo oorooteku, nguro gome ingo, ero eyingo. \v 15 Nguro ngu, ye ingonda teyi! Ye kewooroyemo, ronggesambi ebe utoro ngu, asa, yengombo yengo yomburiyerowanggo. \s1 Yuka Kundingiyi Nguro Muri, Ko, Nowoondoye Kurimi, Nguro Muri \p \v 16 No yeno eteno. Suwooyi sano, yengo endeyoyingo muriye, ngu bidodo Yuka Kundingiyimboro yanggangonimo endeyoyi. Ye ngundiro tero ngu, asa, ye nowoondoye kurimimboro murini, nguno ma endeyoro oruwanggo. \v 17 Noore ingooteto. Nowoondoye newendemo ingonduduye kurimimboro murini, ko, Yuka Kundingiyi nguro muri nguya, ene ebe utoro, ebe dagadaga terorooteri, ero ingootenggo. Ngundiro tero, Yuka Kundingiyi, ngundo yowoosooro, muri metemi nguno yoyetoni, ko, nowoondoye kurimi, ngundo yowoosooro, muri biyomi teweroyi, nguno yoyeroroote. Ngu muringga, ngundo nowoondoyemo ootooro, ngundo yowoosootoni ngu, asa, oo gome teweroyi ingootenggoku, ngu ma tetenggo. \v 18 Ye Yuka Kundingiyimboro yanggangonimo endeyoro ngu, asa, ye Mosesro mamana mande, ngu newendemo ko ma oruwanggo. \p \v 19-21 Nowoondoye kurimi nguro murini, ye kuri ingootenggo. Ngu ngandiro. Sebobarese teweroyi muri; nowoondoye yeyi biyomi yeweroyi; ingonduduye biyomi yeweroyi; nowoondoye uru tetoni, ene oo muri biyomi oorengo, nguro ingondudu teweroyi; oombooro biyomi ngu anut godange keyoweroyi; gosonggi teweroyi; mundi mundi oruweroyi; oni simoo bareya nowoondoye gobooro siyeyingo kini, nguro muri; oni gurado oo gomemu tetoni, kenomayingoro nguro nowoondoye biyomi yeweroyi; sanggiri sodedo teweroyi; oni enengo ingondudu nangge keyoro, enengo ingootoyi urungga teweroyi; ronggesambi tero, oni simoo bare usowooro, songo songo teweroyi; oo kenomayingoro teweroyi; sono yanggango biya neweroyi; oowari oowooyingga neweroyi; ko, muri gura gura ngu bidodo nowoondoye kurimimboromu nangge. Ye muri ngundiro tero ngu, asa, ye Anut Oo Bidodo Simburi Simbunani, ngundo enengombo endega oni simoo bare soboyerooteku, nguno ma uwanggo. \p \v 22-24 Ene Yuka Kundingiyimbo oo engge gome ngandiro yeni tunooteteku, ngu ngandiro. Nowoondoye ebe ino ino teweroyi; oni oni teweroyi; nowoondoye imakeyingo; onindo muri biyomi yeno tetoyi, nguro gumi ma teweroyi; oni hoorooweyeroweroyi; suwooyi sano, nenengo endeyoweroyi; hamoo mande eweroyi; torige oruweroyi; oni enengo endeyoyingo ngu gome sobowooweroyi; ngu bidodo Yuka Kundingiyimboromu. Mamana mande gurado ye ma gosiyerootoni, nga muri metemi nga tero endeyoyingo. Yo, nga muri oo kenomayingoweroyi, yengo ingonduduye nangge keyoweroyi, ko muri biyomi gura gura, nowoondoye kurimingga oorooteku, ngu bidodo Krayisya de omukondino yowuruwooro, sanggawero udoyi kumooyingo. \v 25 Yo, Yuka Kundingiyimbo, noore Yisasno keta oruweroyi, ngu yunoyingo. Ngundiro nguro, noore komo Yuka Kundingiyi yokootooyega, ngundo nangge, noorengo endeyoyingo, ko keta oruweroyi, ngu bidodo sobowooni. \v 26 Ngundiro nguro, noore komo oowoonani bingaminani ma ero okooro, dobookurinani kootuyesina mande biyomi, ma ero goweye sanggawero, enengo oo sitowini, ko enengo ingoyingo gomemo oo gome teteku ngu kenoro, nguro ma ingowato. \c 6 \s1 Noore Komo Dobookurinani Hoorooweyeroro, Kowuriye Koorowoowato \p \v 1 Ye Kristen dobookurine, ye oni gura kenootoyiga, mbumbuwa tetoningga ngu, asa, ye Yisasno nowoondoyemo hamoo tero, Yuka Kundingiyidodo oorootenggoku, ngundo eneno ooroya, nowoondoye inoya, hooroowetoyiga, ene ngu muri biyomingga tewoku ngu yokoya, Anutno yanggango dikani. Ene ye yengomboro ingonda teyi! Setando ye nguya towooyerootoni, mbumbuwa tewanggoku, nguro ingonda teyi! \v 2 Ye komo oni dobookuriye hoorooweyeroya, nguro kowuriye koorowooyi. Ngu muringgano nguno ngu, ye Krayisro mamana mande, ngu mete rogoyimo tewanggo. \v 3 Oni simoo bare Anutro nowoondoyemo hamoo teyingo, ngundo Anut doongeyimo, ngu ene rogo guranangge. Nguro ngu, oni gura ngu kewooroyemonggo enengo oowooyi ingootoni, urungga oorengo oni kandeyimonggo yooteku, ngu komo enengo etuyeroyingo oni ngu oo gomengga gumi ngu wendangeya inoyi. \v 4 Oni simoo bare guranangge nangge enengo damoni ko teteku, ngu wirikoya kenoyi. Ngu mete, ngundi kini, bine? Oningga ngundiro tero ngu, asa, enengomboro ke oni oni teni. Enengo damoni ngu yoro, dobooyimborododo ma wirikoro kenowero. \v 5 Ndatero nguro, oni guranangge nangge enengombo enengo kowuri teteku, ngu komo koorowoowa. \v 6 Oni Anutro mandeni ingoro yowoku, ngu enengo oo sitowi gome gomemu ngu kewooro wesowooya, gumi Anutro ko oningga, ngundi etuyeroyingo oni, ngu ingoweroyi. \p \v 7 Yengo ingonduduye, ngundo ye ma ganayerowero. Oni gura ene Anut ganangoweroyi nguya, ereremo kini. Hamoo oorengo, oni gura oo yuwooyi miteku ngu, ene ngu oowaringga ngu nangge, engge tunootetoni yowa. \v 8 Ngu mandega ngu ngandiro. Oni newende kurimingga nguro murini keyoro, endeyowaku ngu, asa, nguro enggeni ngu ngandiro. Setando ngu oningga ngu yomburiyoro, yoro, enengo ende biyomi nguno suwooyi sano oruwari. Ngundiro nangge, oni gurado Yuka Kundingiyimboro yanggangoni murini ngu keyoro, oruwaku ngu, asa, nguro enggeni, ngu ngandiro. Ene Yisasno keta oruweroyi ngu yoro, eneno suwooyi sano sugi sugi oruwa. \v 9 Nguro ngu, noore muri mete teweroyi, nguro ma surenani kiniyewa. Noore ngundiro muringga, nguro ko yanggango tero ngu, asa, kootuyisina, nguro enggeni gome metemi oorengo, ngu yowato. \v 10 Arisa, ye oni bidodo komo muri gome oorengo teweroyi, nguro ko yanggango teyi. Ngundiya teya ngu, ye komo Anut simoongo Krayisno oorootenggoku, ngu gome oorengo soboyeroya hoorooweyeroweroyi. \s1 Noore Komo Yisas Krayis Oowooyi Bingami Nangge Okoororuwato \p \v 11 Nga nakaya urungga nga, ngu nenengombo so uyino nakangootenoku, nga kenoyi. \p \v 12 Godange oni gidaregado ye yoyeyi, moondeye doongooweroyi muringga, ngu newendemo uwero tetenggo. Ndadiro nguro, Yuda oniro muriye gumi nguya Krayis de omukondino noorengo mbumbuwaro kumooyingo, nguro mandeni nguya yowuruwooro, oni simoo bare etuyerootenggo. Nguro muri ngandiro. Yuda onindo ngundiro muri ngu kenoya, nguro ene oni oni teya, kowuri ma yunoyi, ero ngundiro tetenggo. \v 13 Yuda oni, ngundo ene moondeye doongooweroyi muringga, ngu newendemo utenggoku ngu, ene Mosesro mamana mande ngu bidodo keyoweroyi, nguya ereremo kini. Ene ye nguya yowoosooro, moondeye doongooweroyi muringga nguno yoyero, nguro ene bingami okooweroyimboro tetenggo. \v 14 Ene ngundiro tetoyi, ene nondo ngu oo gura oowooyi bingami, ero ma okoowano. Kini, no komo Yisas Krayis oowooyi bingamini nangge, ero okoororuwano. Ene de omukondino noorengo mbumbuwaro kumoowoku, nguro nangge, no oni oni teteno. Mera ngaro murini biyomi oorooteku, ngu no ma keyowano. Kini, ngu ingondudune kurimingga ngu, Krayisya de omukondino kuri kumooyingo. Merako oni nga doongeyemo, noro murine biyomi kuri oruwonoku, ngu ataga ene ko ma kenowanggo. \v 15 Oni moondeye doongooweroyi muringga tetenggoku, ngu kingo oo ngundiro. Ko oni moondeye ma doongooyingo nguya, ngu kingo oo ngundiro. Ene Anutdo oni yeni, nenengo keta tunooteteku ngu, ene hamoo oo urungga oorengo! \v 16 Oni simoo bare ngundiro ingonduduga keyoro ngu, asa, Anutdo enengo sumangeni, ko enengo imakeyingo muringga, ngu oni ngu yunoro, ko oni eneno nowoondoyemo hamoo oorengo tetenggoku nguya, ngu bidodo yunowa. \p \v 17 No mande wenga yunowero. No onindo kowuri gura ko nunoyi, ero ma ingooteno. Ndawugaro nguro, no Yisasno nowoondone hamoo tero keyowonokuro, nguro kuri oni oowooyingga ngundo nurewonggoku, nguro mambu doongo oowooyingga, ngu moondenemo ooroote. \p \v 18 Ye Kristen dobookurine, nondo Anutno yemboongetoowe, noorengo Oo Bidodo Simburi Simbunani Yisas Krayis, nguro sumangeni yeya orini, ero eyingo. Ngu hamoo oorengo.