\id 2CO - Rawa [2CORIN.9f; 17-Jan-85; Level 9f; Yunu Megu/Toland; Rawa Lang; 15-Oct-91] \h 2 KORIND \toc1 Korindro So Uyi Kootu \toc2 2 KORIND \mt1 Korindro So Uyi Kootu \ip 2 Korind Mande Tabango \ip Ngu naruno, Polndo so uyi gura nakangoro, Korind oni simoo bare ngu endemo oorootenggoku, ngu yunoyingo. Ene ngu mera gumisina nguno oruwo. Ngu merangga ngu oowooyi Masedoniya. Korind endega ngu Giris mera gumisina nguno ooroote. Ngu endega ngu, ene hamoo oowooyi bingaminidodo ngu oni simoo bare, ene ngu mera gumisina nguno oorootenggo. \ip Ngu naruno, Polndo nga so uyiga nga nakangoro, Korind oni simoo bareya sanggiri tero ngu, kootuyisina, Tayitus ngu soweyootoni, nguno oorowuwa. Nguno oororo, ngundo oni simoo bareya ootooro, nguno enengo muri gura gura tetenggoku, ngu kenoro, omburo, ngu Polno nguro mandeni ewa. Tayitasdo ko omburo, Polno ngundiro eyingo. Korind oni simoo bare, ene Polro mande ngu ingoro, ene nowoondoye kuri yowoorengoyingo. Ene oni gidegado ngu Pol kootu ingoro, ko, Polndo ngu noore ma soboyerowa. Ngundiro ero, ingootenggo. Ero eyingo. Nga so uyigano ngano ngu, mande yanggango namoraya nguro ete. Oo koreteroga ngu ngandiro. Polndo oni simoo bare nowoondoye yowoorengootoni, nguro ene oni oni teyingo. Enendo ngu, enengo ingonduduye ngu yokutuyeroro, ingondudu metemi nga, Yisas Krayisro Mande Keta Mesarango ngu yunoyingo. Oo kabusayiga ngu ngandiro ete. Digi beye yowuruwooro, oni simoo bare angoyi, oni ngu yunoweroyi. Oo tambu namorayaga ngu ngandiro ete. Enendo ngu enengomboro onino ero, no ngu hamoo kirikiri oni gura Aposel. \ip Mande gumi gumi ngu, nga so uyimo ngandiro ooroote. \ip * Kambayeroyingo mande ero, ko, oni oni teya, Anut oowooyi bingami okooyi. 1:1-11. \ip * Korind oni simoo baredo, Pol kowuri inootoyi, ene Polndo nguro gome ingoro, eneya nowoondoye guranangge yero, oruwero gome ingoyingo. 1:12-2:13. \ip * Pol, enengo koni oorengo ngu ngandiro. Enendo ngu, mande ketangga Anutdo ero gosiyoro, oni simoo bare yunowoku ngu, Polndo yootunoro eweroyi oni tunooteyingo. 2:14-6:10 \ip * Polndo enengo newendemonggo oo ngu, Korind oni simoo bareno kowuri ingoro, ngundiro eyingo. 6:11-7:16. \ip * Oniya mande ero, ko enengo ingoyingoyemonggo nguya ete. Ene nowoondoye guranangge yero, digi beye yowuruwootoyi ngu, oni simoo bare gidarega yunowero. 8:1-9:15. \ip * Polndo ngu oo ngu, gura gura kirikiri onindo ko tetoyi tunooteyingomu, nguro mandeni eyingo. 10:1-12:21. \ip * Pol enengo newendemonggo ngu ete. Yengo ingonduduye ngu yanggango yunoro kambayerooteno. 13:1-14. \c 1 \s1 Polndo Korind Kristen Nguro So Uyi Kootungga Nga Nakangoyingo \p \v 1 No Pol, Krayis Yisas nguro Aposel. Anut enengo ingondudunonggo no noyoro, enengo Aposel noyewo. Noorengo Kristen doboonani Timooti, ngundo hooroowenerootoni, nga mandega nga nondo yengo nakangooteno. Yo, nga ngu ye Anutro simoo bare Korind endemo, ko Giris merako, Kristen oni oorootenggoku, nguro nguya nakangooteno. \v 2 Nondo Anut, ngu noorengo Awanani, ko Oo Bidodo Simburi Simbunani Urungga, Yisas Krayisno, yemboongeteno. Gedo gengo sumange ayibige ngu ene yunootooga, nguno nowoondoye imakeyingomo oriyi, ero nguro yemboongeteno. \s1 Anutdo Pol Hoorooweyingo, Nguro Esosooteyingo \p \v 3 Noore Anutro oowooyi bingami, ero okoowato. Ene, ngu Anut, ene Oo Bidodo Simburi Simbunani, Yisas Krayis, nguro eweyi. Ene ngu nowoondoyi teweroyi ngu bidodoboro Simburi Urungga. Ene ngu oni simoo bare kowuridodo oorootenggoku, nguro nowoondoye bidodo yeni ayibidodo tetoni hoorooweyeroweroyi nguro Anut. \v 4 Yo, kowuri ogingo bidodomo nooreno tunootetoni ngu, Anutdo noore nowoondonani yeni, imakero ooroote. Nguno ngu, noore nguya mete oni kowuri ogingo guradiro guradiro, eneno tunooteteku, ngu hoorooweyeroro nowoondoye yeye imakewa. Yo, Anutdo noore nowoondonani yeni imaketeku, nguro noorendo nguya, mete oni gura gura ngundiro hoorooweyerowato. \v 5 Yo, ogingo ngundiro ngu, Krayisdo ngu kuri koorowooyingo, nguro Anutdo ene hooroowetoni, newende imakeyingo. Ngundiro nangge, ngu kowuringga, ngu nooreno nguya, urungga oorengo tunootetoni, nguro Krayisdo ngu noore nowoondonani yeni, gome imakeyingo oorengo tunootete. \v 6 Noorendo yeno mande keta gome mesarango, ngu yeno wesiyoro ero, nguno ogingo kowuri gura gura koorowootooye, ene Anutdo nowoondonani yanggango teyunoro ngu, enengo ayibini sumangeni, ngundo yeni imakeyingo. Imaketoni, asa, ye ngu kenoro ingootenggo. Ngundiro muringga, ngundo nooreno tunooteteku ngu, ye etuyerooteku, ngundiro nangge, yendo kowuri ogingo yeno tunootetoni ngu, Anutdo ye nguya hoorooweyerowa. Yo, Anutdo ngu yengo kowuri koorowootenggoku, naruno nguno, ene hamoo oorengo hoorooweyerootoni, nowoondoye ngu yeni, imakeyingo yanggangoyidodo teyunowa. \v 7 Noorendo, ye Krayisro konimo, ngu hamoo yanggango dikatenggoku, nguro noore nowoondonanimo hamoo yanggango ingooteto. Ye ngu noore gobooro dikaro, nguno ngu, noore hoorooweyeroro kowuri gobooro nooreya koorowooweroyi. Ngundiro nangge, ye nooreya sumange ayibi imakeyingongga, Anutnonggo ombuteku ngu, nooredodo gobooro yowato. \p \v 8 Yo, ye Kristen dobookurine, Esiya mera urungga, nguno kowuri nooreno tunootewoku ngu, ye nguya ingoyi, ero nguro eteto. Kowuri urungga oorengo nguno noore wiriyerowo. Ngundo ngu, noorengo yanggangonani, ngu bidodo, ngu hamoo oorengo dagawo. Ngundiro tero, noorendo ngu kumoowato, ero ingowooto. \v 9 Yo, noorendo noorengo ingonduduno, ngu ngandiro ingowooto. Noore ngu wirikoyingo oni, ngundo ngu, kuri nooreya ewo. Ye komo hamoo kumoowanggoku ngu! Ero ingowono. Noore komo ngundiro ingowooto. Ngu noorendo, noorengo yanggangonani, ngundo ma yeni mete tewa. Ngundo noore etuyerooteku, ngu noore komo noorengo yanggangonanimo Anutro koni hamoo ma tewato. Kini, Anutdo enengo yanggangoni, ngundo Yisas Krayis merenonggo yokutuwooyingo yanggangongga, ngudodo noore komo koni tewato. \v 10 Ngu ooga, ngundo noore yureni kumoowero teyingo. Ene ngu oo biyomi oorengo, ene Anutdo kuri ene noore yoyoyingo. Kootuyisina nguya, ene noore ko yoyowa. Yo, noorendo, ngu noore nowoondonanimo hamoo tetetoku, ngu ene komo hamoo oorengo kowuri gura, noore wiriyerowero tetoni ngu, asa, ene noore ko yoyootoni gome oruwato. \v 11 Ye nguya komo noore Aposel oni hoorooweyeroya, Anutno yemboongeyi. Ngundiro tetoyi ngu, Anutdo oni simoo bare oowooyinggaro, yemboongeyingo ngu ingoro, ene noore hoorooweyerowa. Oni simoo bare urungga oorengo, ene nooreno ingoro, ene Anutno nguro esosootewanggo. \s1 Polndo Korind Oni, Ngu Kuri Ma Ganangoyingo \p \v 12 Noorendo ngu ooga, nguro oni oni tero eteto. Noore nowoondonanimonggo ngu yootunoro etoni, ngu muri nenengo Anut doongeyimo, ko ye doongeyemo nguya, gome nenengo oorengo oruweroyi, nguro gome ingooteto. Nga muri gomengga nga, ngu Anutdo noore yunoyingo. Mera ngaro oni, nguro ingoyingoni ngundo, muringga ngu nooreno ma yeni tunooteyingo. Kini, Anutro sumangeni ngundo nangge, ene noore kuri hoorooweyerootoni, noore ngandiro endeyootetoku nga! \v 13-14 Nga mandega nga, ngu nondo yengo nakangootenoku, ngaro muri ngu ma kombiteyingo. Kini, yengombo kandangero nguro murini gome ingowanggo. Kuri ye noorengo murinani ko mandenani bidodo gome ma ingoyingo. Ene kootuyisina ngu, ye noorengo murinani bidodo ingomukowanggoku, nguro gome ingooteno. Ye ngundiro ingomukootoyi ngu, asa, Oo Bidodo Simburi Simbunani, Yisas, ko ombuyingo narunimo nguno, yendo noorengo oni oni tetoyi, ko noorendo nguya yengo oni oni tewato. \p \v 15-16 Nondo ngu, ye kuri ingonduduye gomengga nguro nowoondonemo hamoo tero, ngundiro nguro, kuri no yeno koretero oorowuwero ingoro ewono. No yeno Korindno, koretero oororo, ngunonggo ye yoyokoro ngu, no Masedoniyano oorowuwano. No Masedoniyanonggo ngu, no ko ye tanggeyemo ombuwano, ero ingowono. Nguno ngu, no tambu eraya, yeno oorowutoowe, ye nguro nowoondoye metemi ingoro, oni oni tewanggo. Asa, no ngundiro yeno ko omburo, nguno nondo oo gura guraro wenonootoowe, yendo mete hoorooweneroro, sowenerootoyi, Yudiya merako oorowuwano. \v 17 Ndadiro nguro? Nondo yeno ombuwero mandega, ewonoku ngu, no ingondudu buribari ingoro ma eyingo. No kingo nga mandega nga, ngu ma eteno. Kini, no nenengo ingoyingo koretero, ngu yokoro, no komo omburo, ye tambu eraya yeyoro, nguno nowoondoye yanggango teyunowero ingooteno. No mera ngaro, murini ngu ma keyoro, nguno eteno. Oni oo guraro ewero ngu, oni ngandiro etenggo. Yo, ero ko, oni gurano ngu kini, ero etenggo. Hamoo oorengo, no ngundiro muri, ngu no ma tewano. \v 18 Noore Anut doongeyimo, noorendo mande ye yunootetoku, ngu komo hamoo oorengo. Ngu godange ma eteto. \v 19 No, Sayilas ko Timooti, noorendo kuri ye kewooroyemo nguno mande nga ero etuyeroyingo. Nga ngu Anutro Nangoni, Krayis Yisas, nguro mandeni ngu ye ingootenggo. Yo, enengo mandeni eyingo, ngu hamoo oorengo nangge, godange mande kini. \v 20 Yo, Anutro sunggi mande ero gosiyoyingo, ngu oowooyingga oorengo tetoni, ene Krayisdo ngu bidodo keyoro temukowa, ngu ingooteto. Nguro ngu, noore Anut bingamini, ero okooro, noore nguno hamoo oorengo eteto. \v 21-22 Anut enengombo nangge noore, ye nguya yoyeni, Krayisya nowoondonani gobooro guranangge yeteto. Ngundo nangge, ene noore rogoyeroro yoyoro, enengo konimo, ngano nangge, yoyeyingo. Yo, enengombo, ngu nooreno enengo sunggi kundingiyi ngu yero yunoro, enengo Yuka Kundingiyi, ngu noore nowoondonanimo yero yunoyingo. Yuka ngu Anutro oo koreteyingo, ngu gumi kootu yunoweroyimu, ngu yunowoku, ngu noore ngandiro ingooteto. Hamoo oorengo, ene kumana bidodo kootu, noore yunowa, ero ingoyingo. \v 23 Ene nondo, Anut doongeyimo, no hamoo oorengo eteno. Nondo yeno sodedo ko ma ombuyingo nguro muri ngandiro. Nondo ye kowuri yunowero, yokootenoku ngu! \v 24 Noorendo yengo nowoondoyemo hamoo teyingongga, nguro tabango ma oorooteto. Kini, yengo nowoondoyemo hamoongga, ngu kuri yanggango dikaro oorooteku ngu. Nguro ngu, noorendo yeya, ko gobooro tero, nguno yengo oni oni teyingongga, nguno yengo nowoondoyemo hamoo, ngu yanggango teyunowa. \c 2 \p \v 1 No nenengo nowoondonemonggo ngandiro usowooro ingooteno. No yeno ogingo kowuridodo, nguro no ko ma oorowuwano. \v 2 Kini, nondo ye nowoondoye ogingoweroyi kowuri, ngu ye yunootoowe ngu, onendo ngu ye nowoondoye yeni oni oni teweroyi, ngu yunowa? Ene nondo yengo nowoondoye yewe ogingododo kowuri yewoku ngu, ko oni gurado no nowoondone yeni, oni oni ma tewano. \v 3 Ye ngu noro oni oni tenunoweroyi oni. Ngundiro nguro, no yeno oororo, nowoondone ogingo kowuridodo yoro oruwero ma ingooteno. Nguro ngu, no kuri so uyiga nakangowonoku ngu, nondo ye bidodoboro, ngu hamoo ingowono. Nondo oo guraro nowoondonemonggo oni oni tewanoku ngu, ye bidodo nguya, ngu ooga nguro oni oni teyi, ero ingooteno. \v 4 Yo, no kuri yengo so uyi nakangowonoku, ngu naruno ngu, nowoondone kowuri urungga nunootoni, ogingo nguya ingoro, ngunonggo ko no sendoro biyomi oorengo teyingo. Ene nondo, nga so uyiga nga ngu, nowoondoye kowuri ingoro ero, ma nakangooteno. Kini, nondo nga so uyiga, nga yengo nakangootenoku, ngu muri ngandiro. Nondo yengo nowoondoyi urungga teyunoro, nguro nga so uyiga nga nakangoro yunooteno. \s1 Oni Weti Mbumbuwa Tetoningga Ngu, Ngu Biyomi Tewoku Nguro Komo Andangeyunoya Kabeteyi \p \v 5 Oni ene ngu kowuri ogingongga, ngu yeyi tunooteteku ngu, no nangge ogingo ngu ma tero nunoote. Kini, ngu ogingongga, ngu yeno, oni gidarega nguya, ogingo ngundiro yunoote. No nguro mande yanggango ma ewano. No mande gumi bodaga nangge eteno. Eyingo. \v 6 Ene oni muri biyomi tewoku ngu, nguro gumi ngu oni simoo bare urungga doongeyemo, gumi ngundiro mamana mande inootenggoku, ngu mete. \v 7 Ngundiro nguro, ataga, ngu ye muri gura teyinoyi. Ye enengo weti mbumbuwa tewoku, nguro ma ingowero. Ye enengo newende yanggango teyinoya, newende yeyiga imakeni. Ngundiro ma tetoyi ngu, asa, kowuri urungga newendemo oodoni, ngundo ngu oningga, ngu yeni yomburiyowa. \v 8 Nguro ngu, nondo yengo nowoondoye ngu yokutuwooro, ngandiro etuyerooteno. Ye komo ngu oningga, nguro nowoondoyi teyinoya, tanggeyimo ooroya, mande gome ngu eya ingoya, nguno ene ko yowanggo. \v 9 Nguro, nondo nakaya kuri nakangoro, ye towooyerowono. Ye bine oo bidodomo no manggone keyoro tetenggo, ngundi kini, no ngu kenoro ingoweroyimboro. \v 10 Yendo oni guraro biyomini tewoku, ngu kabetero, nguro ko ma ingoro, nowoondoyi teyinowanggoku ngu, asa, no nguya Krayis doongeyimo, biyomini tewoku, ngu kabetero, nguro ko ma ingowano. Ene ngu noro ko kini, ngu yengo Kristen oni yengombo mete kowuri, ngu yomosiyowanggo. \v 11 Yo, noore komo kewooronanimo oo biyomi oorooteku, ngu sodedo yomosiyowato. Ngundiro ma tewatoku ngu, asa, Setando omburo, noore ganaganayeroro yomburiyerowa. Noore Setanro ingonduduni kuri ingootetoku ngu. \s1 Krayisdo Enengo Ko Oni Ngu Yanggango Yunoote \p \v 12 Kuri no Trowas endemo mayero, nguno Krayisro mande keta mesarango, ngu ero etuyerowero ombutoowe ngu, Oo Bidodo Simburi Simbunani Urungga, ngundo oni nowoondoye kuri yomosiyootoni, mande gome ingowero sobowoowonggo. \v 13 Ene noro nowoondone, ngu ma imakeyingo. Ndadiro nguro, nenengo doboone Tayitas, nguno ma kenoro, nguro no Trowas oni kambayeroro, no Masedoniya merako oorowuyingo. \p \v 14 Ene, no ataga, Anutno esosooteteno. Ndadiro nguro, Krayisdo noore yanggango yunooteku, ngundo noore Setanro yanggangoni, ngu wongooye uyingo. Yo, noore Krayisya woorogongoro, nguro enengo yanggangoni, ngunonggo endeyooteto. Nguno ngu, mera bidodomo Anutdo noore soweyerootoni satetoku, nguno Oo Bidodo Simburi Simbunani, nguro mande keta mesarango, ngu wesiyoro eteto. Ngu mandega etetoku ngu, ndindingo gome ngundiro, mera bidodomo oororo rogowoote. \v 15 Yo, noore Krayisro ko oni ngu, Krayisdo yoyoro wooro ndindingo gome ngu, Anutno yete. Ngungga ngu, kuri wooro yeyingo onindo Anutno wooro ndindingo yeyingo ngundiro. Yo, ngu ndindingongga ngu enengo mande keta mesarango, ngu oni simoo bareno, wesiyoro eteto. Ene gidaregado gome ingoro keyootoyi, ko oni gidaregado, ngu yokootenggokuro, ene oonootewanggo. \v 16 Ene ngu oni gidarega ngu mande gome ingoroode, ene sureyo kiniteteku, ngu oonooteweroyi musiyomo uwero, tetenggo. Ene oni gidarega mande gome ingoro yoro dowootenggoku ngu, ene oni oni teweroyi sambo endega, nguno uwero tetenggo. Ene onendo, nga kongga nga mete tewa? \v 17 Oni gidarega Anutro mande nguno ene digi beye yoweroyi koyi tetenggoku, ene noore ngundiro ma teteto. Kini, noore nowoondonani gome nenengo, hamoomonggo, noore Anutro koni, nga yoro, koyi teteto. Noore nowoondonani guranangge, Krayisya gobooro yero, ngunonggo Anut doongeyimo noore mande ero yootunoro eteto. \c 3 \s1 Sunggi Mande Keta Ero Gosiyoyingo Nguro Ko Oni \p \v 1 Ye ndadiro ingootenggo? No bingamine ngandiro okooro, ko eteno, no Anutdo rogoneroro oni nenengo, yeno sowenerootoni ombuwono, ngundi, nondo nangge Anutro mande hamoo, ngu oni simoo bareno, wesiyoro eteno, bine? Nga ngu noro ingondudune kini. \v 2 Kini, oni gidaregado, ye nenengo endeyootenggoku, nguno kenoro ingootenggo. Nondo Anutro mandeni, yeno wesiyoro etenoku, ngu ingoro keyootenggo. Nguro ngu, noorendo yengo gome ingooteto. \v 3 Yo, nondo Krayisro mandeni wesiyoro, etoowe ingowonggoku, nguno ye oni simoo bare, etuyerootenggoku ngu, ye oni nenengo. Nguro ngu, noorendo yengo nakaya gura ma nakangoro soweyowato. Ndadiro nguro, Anutro Yuka Kundingiyi, ye nowoondoyemo oorooteku, ngu oni simoo bare bidodo ene tunoo oorengo kenowanggo. \p \v 4 Nga mandega ngaro muri ngu ngandiro; Krayisdo ngu noore nowoondonanimo hamoo teyingongga, ngu yeni tunooteyingo. Nguro ngu, noore Anutro hamoo ingoro, nguro noore mande, nga eteto. \v 5 Ngu hamoo, noorengombo ko mande nga, ero ma teteto. Nguro ngu, noorendo ngandiro ma ewato. Noorengombo oo ngu kuri teyingo, ero ma ewato. Kini, Anutdo nangge noore yanggango yunootoni, noore enengo koni mete teteto. \v 6 Enengombo, noore yoyeni, noore kuri sunggi mande keta, ero gosiyoyingo. Nguro oni wesiyoro, ko teteto. Ngu sunggi mande keta ero gosiyoyingongga, ngu mamana mandeno ero nakangoyingomo, ngundiro kini. Ngu Anutro Yukaromu oo nangge. Yo, Anutdo kuri mamana mande inowoku, ene oni enengombo keyoweroyi, ngu ereremo kini, nguro ene oonootewanggo. Ene sunggi mande keta gosiyoyingongga, nguno Yuka Kundingiyi, ngundo oni nowoondoye yanggango yunootoni, nguro ngu, oni ene mete Anutro mande, ngu keyoro, ngunonggo ngu suwooyi sano keta oruweroyiga, ngu yowanggo. \p \v 7-8 Anutdo kuri nga mandega ngaro mamana mandeni ngu, digi bungomo nakangoyingo. Ngu mamana mandega, Mosesndo oni yunooteku, ngundo kumoo yeni tunootete. Ndadiro nguro, oni simoo bare bidodo, mamana mande yunowoku, ngu keyoweroyi, ene ereremo kini. Ene nga kongga, nga Anutro soru himi duridarinidodo, ngundo Mosesro omukumundoongo, ngu soru himidodo tunooteyingo. Iserel oni simoo bare Moses omukumundoongomo doongeteweroyi nguya, ereremo kini. Ene kootuyisina, ngu soru oo ngu kiniteyingo. Ene sunggi mande keta Yuka Kundingiyi yunoweroyi, ero gosiyoyingo, nguro duridarini ngundo ngu, mamana mande kurimingga, nguro duridarini ngu dagate. \v 9 Yo, ngu mamana mandega, Anutdo kuri oni yunowoku, ngu gome. Ene sunggi mande keta, ero gosiyoyingongga, ngundo mande kurimingga ngu hamoo oorengo dagate. Ndadiro nguro, Anutdo Yukani oni simoo bare yunooteku, ngundo oni hoorooweyerootoni, ene mete nenengo oruwanggo. \v 10 Hamoo, ngu mamana mandega ngu, ngu ene kuri duridarinidodo. Ene ataga, Yuka Kundingiyi duridarinidodo yunowokungga, ngando kurimingga, ngu dagaro, ene urungga oorengo. \v 11 Yo, hamoo ngu mamana mande kurimingga, nguro duridarini ngu, suwooyi sano ma oruwa. Ene kinitewa. Ene ngu sunggi mande keta ero, Yuka Kundingiyi, ngundo gosiyooteku duridari gomengga nga ngu, awuno oorengo sugi sugi oruwa. \p \v 12 Arisa, noore ngu nowoondonanimo hamoo oorengo tetoni, nga Yuka Kundingiyi, ngaro duridarini ngu sugi sugi oruwa. Nguro ngu, noore Krayisro mandeni, yootunoro ewero, ma sosoreteto. Kini, noore Yuka Kundingiyimboro yanggangonimo, ko yanggango teteto. \v 13 Noore, Mosesndo oo tewoku ngundiro ma teteto. Anutro duridarini ngu Moses omukumundoongomo, soru himidodo oruwoku ngu, ene towimbo omukumundoongo doobengoro oruwo. Ndadiro nguro, Iserel oni simoo baredo, ene omukumundoongomo soru himi ngu kenoweroyi sosoreyingo. Mosesndo ngundiro muringga teyingo ngu, Anutdo duridarini soru himingga towi newendemo nguno kinitetoni ngu, asa, Iserel oni ngu, ene mete Moses omukumundoongo ko kenowanggo. \v 14 Yo, Iserel oni, enengo ingonduduye ngu gome ukingoyingo. Nguro ngu, naru bidodomo kurimi mande, ero gosiyoyingo ngu kandangero, ene nguro muri nenengo ngu ma ingoyingo. Ngu ngandiro, towi sosowoongga omukumundoongomo ngu oodoni, nguro ene doongetero ma kenoro ingowa. Ngu ooga ngu, ngundiro oodoni omburo, ataga, nga nguya ooroote. Ene Krayisdo nangge, ngu towi sosowoongga ngu andangero yokoro, hoorooweyerowa. \v 15 Yo, naru bidodomo Mosesro mandeni kandangetenggoku ngu, towi sosowoombo ingonduduye nowoondoye nguya, doobengoyingo. Ngundiro tero oode oode omburo, ataga nga. \v 16 Ene oni ene newende yowoorengootoni, Oo Bidodo Simburi nguno oorowuteku ngu, arisa, Oo Bidodo Simburi, ngundo towi sosowoongga ngu mete andangeyinootoni, ene nguno ingonduduye himi yetoni ingowanggo. \v 17 Oo Bidodo Simburi, ngu ene Yuka. Ene Oo Bidodo Simburi, nguro Yukani, ngu oni gura newendemo oruwaku ngu, asa, mamana mande koyi teweroyi, weti mbumbuwa nguro murini, kumooweroyi muringga, ngundo oningga, ngu ko ma gosiyowa. \v 18 Noore Kristen bidodo ngu, oo gurado omukumundoonani, wiriyoweroyi nguya kini. Ngundiro nguro, Oo Bidodo Simburi, nguro soru himini duridarini yanggangonidodo, nooreno ombute. Anutdo noore ngu soru himingga, ngu yeni tunootetoni, oni songomo oorowuwa. Suwooyi sano, noore ngu duridariningga, nguno oode oororo, nooreno urungga oorengo tunootewa. Ngundo noore yowoorengoyerootoni, noore Oo Bidodo Simburi Urungga, ngu kirarongo tewato. Oo Bidodo Simburi Simbunani ngu, ene Yuka, nguro oo ngundiro tete. \c 4 \s1 Aposel Oni Ngu Ene Kumbe Ngundiro \p \v 1 Anutdo Aposel oni, noorengo nowoondoyi sumange teyunoro, ene nga kongga, nga noorendo teyi, ero yunowo. Nguro ngu, noore ko, ngaro surekinikini ma teteto. \v 2 Kini, noore Aposel oni oyimo yoweroyi, muri kombiteyingo, ngu kuri kootu inoyingo. Noore mande godange eweroyi murini, nguno ma endeyoro, Anutro mandeni ngu ma yowoorengooteto. Kini, noore hamoo mande, ngu tunoo oorengo wesiyoro eteto. Nguno ngu, oni bidodo, ene nowoondoyemonggo gome ingowanggo. Ene noorengo Aposel konani ngu, Anut doongeyimo ngu gome nenengo oorengo, kenoro ingowanggo. \v 3 Nga Anutro mande keta gomengga, noorendo ero wesiyootetoku nga ngu, ene oni ene nowoondoyemo hamoo ma tetenggoku ngu, doongeyemo ngu kombiteyingo. Yo, ngu oni ngu, ene mande nga ma keyootenggoku, nguro ene oonooteweroyi oorootenggo. \v 4 Setan, ngu mera ngaro mbooro godange. Ngundo omburo oni gidarega nowoondoye hamoo ma teyingo, ngu ganaganayerootoni, nguro ngu, doongeye ingonduduye nguya, ukingoyunoote. Ngundiro ukingootoni, nguro ene Krayisro hamoo mande gome, ngaro soru himini, yanggangoni, duridarini ngu nowoondoyemo, ingonduduyemo nguya, ma uro bibiteyingo. Nguro ngu, ene Anutro Nangoni ngu Anut enengo kirarongo oorengo, ngu ma kenoro ingootenggo. \v 5 Ngu ngandiro: noorendo noorengo mandenani ero, ma wesiyoro eteto. Kini, noore ngandiro mande tunoo, ero yootunooteto. Krayis Yisas, ngu Oo Bidodo Simburi Simbunani. Ngundo noore ko yoyowoku, nguro noore yengo ko oni tero oorooteto, eyingo. \v 6 Kurimi, Anutdo eyingo. Ooreri newendemo soru himi mete tunootewa, eyingo. Anut, enengo soru himi ngu nooreno omburo, ngundo noore nowoondonanimo himi yewa. Nga soru himingga ngando ngu, noore nowoondonanimo Anutro duridarini, nguro gome ingooteto. Ngu soru himingga ngundo, Krayis omukumundoongomo himi yeteku, ngu Anutro kirarongo ngundiro. \p \v 7 Ene noorendo enengo mandeni wesiyoro eweroyi yanggangoningga ngu, ngu noore nowoondonanimo oorooteku, ngu gowenani yanggango kini, ngu newendemo ooroote. Yo, noore gowenani, ngu mera kumbe yanggangoni kini ngundiro. Ngu oni bidodo ngu kenoro ingootenggoku, yanggango urungga nga ngu, Anutro yanggangoni, nga noorengomu kini. \v 8-9 Mera bidodomo, onindo ngu kowuri noore teyunootenggoku, ene ngundo noore ma yomburiyeroote. Setando ingoyingo gura gura, ngundo noore ingondudunani yomburiyooteku, ene mete noorengo ingondudunani ma gosiyoote. Onindo noore yomburiyerowero oweyerootenggoku, ene Anutdo noore ma yoyokoote. Ene noore yureyi werooteto, ene noore nguno biyomi urungga ma yoro oonooteteto. \v 10 Yisas ureyi kumooyingo, ngundiro nangge, onindo noore nguya yureyi kumoowero tetenggo. Ene noore keta oorootetoku, ngundo oni etuyeroro, Yisas nguya keta ooroote. \v 11 Yo, noorendo Yisasro koni tetetoku, nguro naru bidodomo, onindo noore yureyi kumoowero tetenggo. Yisasro keta yanggangoningga ngu, noore gowenanimo yanggango kiningga, ngano oodoni, ngunonggo yootunootoni, oni gidarega doongeyemo endesina tunoo oorengo tete. \v 12 Nguro ngu, Korind Kristen, yendo noore yeyootenggoku, noore kumooweroyimboro meyero, nguro nga kongga nga teteto. Noore ngundiro tero, nguro ye hoorooweyerootooye, ye Yisasno keta oruwanggo. \p \v 13 Anutro mande nakangoyingomo ngandiro ete. \q1 No Anutro nowoondonemo hamoo tero, nguro no yootunoro ewonoku ngu, ero eyingo. (Sam 116:10) \m Ngundiro nangge, no nguya nowoondonemo hamoo tero, nguro no mande, nga tunoo oorengo yootunoro eteno. \v 14 Noore kuri ingooteto. Anutdo Oo Bidodo Simburi, Yisas, ngu merenonggo yokutuwootoni keta ootoogeyingo. Yisasdodo yokutuyeroyingo. Anutdo noore, ye nguya, ngundiro nangge yoyootoni, enengo tanggeyimo eneya gobooro sugi sugi oruwato, ero ingoyingo. \v 15 Yo, nga oo nga bidodo ngu, ye hoorooweyerowero tunootete. Anutro sumangeni, ngu yeno nguno soweyootoningga, urungga tunooteni. Ngundo ngu, oni simoo bare urungga oorengo, yoyoro yoyoro oorowutoni, ngundo Anutno esosooteweroyi, ko enengo oowooyi bingami ero okooweroyi, ngu urungga oorengo tunootewa. \p \v 16 Ngundiro nguro, noore koro ma kiyayi yeteto. Ngu hamoo, gowenaningga nga, ngu dogoni yero powungo yetoni, ene Anutdo noorengo nowoondonani ngu naru bidodomo yanggango teyinoro yoonenengootoni, ngu gome keta tunootete. \v 17 Ngu ngandiro: nooreno kowuri urungga, merako ngano tunooteteku, oo ngu ene naru ootuwoo bodaga nangge oruwa. Ene Anutro duridarini urungga, noorendo yoro, suwooyi sano keta oruweroyi, ingootetoku nguno, oo kowuri gowenanimo tunooteweroyi nguro ma ingooteto. Ngu kingo oo ngundiro. \v 18 Oo merako, ngano doongenanimbo kenootetoku, ngu kini tewa. Ene Anutro sambono duridarini oorooteku ngu, noore doongenanimbo ma kenoweroyi ngu, ene sugi sugi oruwa. Noore oo ngundiro ngu kenowero hahangeteto. \c 5 \p \v 1 Yo, noore kuri ngandiro ingowooto. Nga towimbo tookododo yangga, (gowenani) ataga merako ngano oorooteku ngu, ene biyomi yetoni ngu, asa, noore ya gura Anutdo sambo endemonggo, noore yunowa. Ngu yangga ngu onindo kandeyebo ma yeyingo. Kini, Anutdo nangge yetoni, ene sambo endemo oorooteku, ngu sugi sugi oruwa, ero ingooteto. \v 2-3 Ngu hamoo, noore ngu yanggano, nguno ootooro, ngunonggo noore sendoro oorootetoku, nguro noorengo ya sambo endemo oorootekungga, nguro gome gome ingoro hahangeteto. Noore gowenaningga nga ngu, towi nengguro ngundiro yoro, nengguroyi tewero teteto. Nguro ngu, noore merako nengguro tero oorootetokungga, nga wiriyowero, ngu samboro nengguroga, ngu yoro, sanganimo teweroyi ingoro hahangeteto. Ngundiro tero, noore kingo gowenani nangge ma oruwato. \v 4 Yo, noore nga gowenani ngano oorootetokuno ngu, noore kowuri ingoro sendoro oorooteto. Noorendo gowenani kurimingga, nga kumooni, ero ma ingooteto. Kini, Krayis ko ombuweroyi narunggano, nguno ombuya, noorengo gowenani kurimingga nga nangge, yowoorengootoningga, keta tunooteni, ero gome ingooteto. \v 5 Anutdo kuri, noorengo samboro gowenani ketangga, ngu yunoweroyimboro, yoonenengootoni ooroote. Nguro ene kuri Yuka Kundingiyi, ngu noore yunoyingo. Yo, Anutdo koretero ngu Yuka Kundingiyi, noore yunoro etuyerooteku ngu, hamoo oorengo, kootuyisina samboro gowenani ketangga nguya yowato. \p \v 6 Nguro ngu, noore suwooyi sano nowoondonani yanggango tero oruwato. Noore ingooteto. Ataga, nga merako ngano ngu keta oorootetoku ngu, noore Urungga Oo Bidodo Simburi Simbunani nguya, enengo endemo eneya gobooro mete ma oorooteto. \v 7 Kini, ataga, ngu noore enengo nowoondonanimo hamoo tetoni, endeyoro ootooro, ene noore Yisas hamoo oorengo ma kenooteto. \v 8 Ene nondo kuri ewonoku, noorengo nowoondonanimo hamoo teyingo, ngu yanggango oruwato. Gowenaningga, nga noore ngano yokoro, noore oororo, Urungga Oo Bidodo Simburi Simbunani nguya, ende damonimo gome bibitero oruweroyi, nguro gome oorengo ingooteto. \v 9 Nguro ngu, noore eneya sambo endemo ootooro ngu, ngundi noore ene merako ngano ootooro bine, ene komo noore Oo Bidodo Simburi Simbunani, ngundo oo mande muri ingooteku, ngu nangge yanggango oorengo teroruwato. \v 10 Noore ingooteto. Noorengo bidodo komo Krayisdo wirikoyeroweroyi naruno, nguno tunoo dikawato. Noore nga gowenaningga, ngano ootooro, ngunonggo mande muri gome nenengomo tewooto bine, ngundi noore kuri muri biyomi teyingo bine. Nguro ngu, noorengo bidodo songo songo, noorengo murinani bidodoboro urini, ngundiro nangge yowato. \s1 Noore Krayisya Nowoondonani Gobooro Yero, Oni Keta Tunootewato \p \v 11 Arisa, noorengo konani, ngu Oo Bidodo Simburi Simbunani, ngundo wirikoweroyi nguro noore sosoreteto. Ngundiro nguro, noore oni simoo bareno ko tero, nowoondoyemo hamoo teyi, ero yokutuyerooteto. Ene Anutdo, ngu noorengo murinani ngu bidodo kenoro ingoote. Yo, enendo noorengo murinani bidodo ingooteku, ngundiro nangge, yendo nguya, noorengo ngundiya ingoyi, ero gome ingooteto. \v 12 Nga mandega ngano, noorengo oowoonani bingaminani, ero ma okootooye, nguno ye noorengo ero ingootoyi ngu, oni gome nenengo, ero ingootenggo. Kini, noorendo nga mandega, nga yengo nakangootetoku, nguno ngu, ye oni songo doongeyemo, noorengo murinani, nguro oni oni tewanggo. Ye ngundiro tero ngu, asa, ye mete onindo, noore gowenani sanggawero, mande kootunanisina etenggoku, nguro mande gumi ewanggo. Yo, ngundiro oni ngu, ene oni goweyi sanganimo oo ngu nangge kenoro wirikootenggo. Oni newendemo muri nenengo, ngu mete ma wirikoro ingootenggo. \v 13 Oni gidaregado nooreya wenonoyingo oni, ero ingootenggo. Ngu hamoo, tetoni ngu, noore Anutro ko ngu kingo tero, nguno noore wenonoro oruwato. Ene noorendo ingondudu gome nenengo ingoro ngu, arisa, noore nguno ye hoorooweyeroro ko tewato. \v 14 Krayisro nowoondoyini, ngundo nangge, noore nowoondonani yokutuwooteku, ngu enengo koni tewero. Yo, noore hamoo oorengo ngandiro ingooteto. Oni gurananggebo ene noore bidodo hoorooweyeroro, noorengo weti mbumbuwaro kumooyingo. Ngundiro nguro, noorengo weti mbumbuwa biyomi teweroyi hahangeyingo muri, ngu kuri ene woorogongoro, eneya gobooro kumooyingo. \v 15 Yo, enendo kuri kumootoni, Anutdo merenonggo, ko keta yokutuwootoni, nguno ngu, oni eneno nowoondoyemo hamoo teyingo, ngundo eneya sugi sugi oruwanggo. Ngundiro nguro, noorengombo nangge ootooro endeyooteto, ero ma ingowero. Kini, noore Krayisdo oni oni tewero, ingooteku, ngu nangge noore ingondudu tero, endeyoro oorooteto. \p \v 16 Ngundiro nguro, ataga, noore Krayisno nowoondonanimo hamoo tero, nguno noore ingondudu kurimingga, merako ngano oorooteku, ngu ma keyoyingo. Ngunonggo, noore oni guraro murini, ngu ma wirikooteto. Hamoo, kuri ngu noore ingondudu kurimi, nguro murini, ngu keyoro, ngunonggo, Krayis ngundiro wirikoyingo. Ene ataga ngu, noore ngu muringga, ngu ma keyoyingo. \v 17 Ngundiro nguro, oni gura, ene Krayisya gobooro oodori ngu, asa, Anutdo ene yeni, oni keta tunootewa. Weti mbumbuwa biyomi, ngu tewero hahangeyingo muri kurimi, ngu bidodo kiniteyingo. Ye gome ingoyi! Krayisro muri keta ngu nooreno kuri tunootete. \p \v 18 Anut enengombo ngu oo ngu bidodoboro Simburi. Kurimi ngu, noore Anutro mundi oni tero oruwooto. Ene Anutdo, Krayis soweyootoni, ngundo noorengo kawarara oni tunootero, noore yoyeni, Anutya nowoondonani gobooro siyeteto. Ngundiro nguro, ene nga kongga, nga noore yunootoni, noore oni gidarega kawararayeroro hoorooweyerootooye, nguro ene nguya Anutya gobooro siyewanggo. \v 19 Noorengo mande ngandiro, ko eteto. Krayis ko tetoni, nguno Anutdo oni bidodoboro muri biyomiye yokoro, ene gobooro siyero, nowoondoye eneya guranangge yeyi, ero ingowero ingoote. Yo, ngundiro tetoyi ngu, asa, Anutdo kuri oniro muri biyomi tero, weti mbumbuwa tewonggoku, nguro ma ingondudu tero, kabeteyunoyingo. Ene nga kongga, nga noore yunootoni, noorendo nga mandega, nga mundi onino wesiyoro yootunoro eteto. Anutdo ingowero, enengo mundi oni, ngu eneya, gobooro siyero, nowoondoye guranangge yewanggo, ngundiro ero ingoote. \v 20 Ngundiro nguro, noorendo Krayisro mandeni manggowoomonggo, ngu yoro, enengo mandeni nga yootunoro eteto. Yo, noore manggonanimonggo, Anutdo Krayis oowooyimo, oni bidodo negoyero ngandiro ete. Ye komo muri biyomi teweroyi, ngu yokoya, ombuya, noya gobooya siyeya oriyi! Anutdo ngandiro eyingo. \v 21 Krayis ngu, ene weti mbumbuwani kini. Ene Anutdo oni noorengo weti mbumbuwa bidodo yowuruwooro, Krayisno yetoni, enendo koorowooyingo. Enendo ngundiro tetoni, nguno noore Anutya gobooro siyero oruwato. Yo, Krayisro yanggangoni, nguno noore Anutro oni nenengo tunooteyingo. \c 6 \s1 Yisasro Aposel Oni Ngu Koro Kowuri Urungga Koorowootenggo \p \v 1 Noore Anutya ko gobooro tero, nguro noore mande yanggango, yeya ngandiro eteto. Ye kuri Anutro sumangeni ngu yoro, nguno endeyootenggoku, ngu kingo ma yomburiyowero, ero eyingo. \v 2 Anutdo eyingo. \q1 Ataga ngu no yengo nowoondoyi teyunoweroyi naruwo, nguro yengo manggoye ingowono. Oni simoo bare ko yoyoweroyi naruno, no kuri ye hoorooweyerowono. Ero eyingo. (Ayisaya 49:8) \m Ingoyi! Ataga ngu, ye Anutro sumangeni, newendemo omburo, oruweroyi naru gome. Ingoyi! Ataga nga narungga nga ngu, ye komo nowoondoye yowoorengoro, Anutro nowoondoyemo hamoo teweroyi, nguro naruwo, yoyoweroyi naruwo, ngu tunooteteku nga! \p \v 3 Onindo noorengo konani ngaro mandeni biyomi eweroyi kini, ero ingooteto. Nguro ngu, noore Anutro mande keta mesarango, ngu nangge, wesiyoro eteto. Ndadiro nguro, noore dobookurinani ingoyingoye, nowoondoye nguya ma yomburiyerowato. \v 4 Kini, noore Anutro ko oni tero oorooteto. Nguro ngu, noore suwooyi sano muri gome, oni bidodo etuyerootetoku, nguro ko yanggango oorengo, ngandiro teteto. Yo, onindo kowuri gura gura noore yunootoyi, noore ngu bidodo koorowooro, Anutro yanggangonimo endeyooteto. \v 5 Ene noorengo mundi onindo noore yutoro, yoyoro ya biyomimo nguya yoyetenggo. Mundi onindo noore oweyeroro, nooreya meno manggaru biyomi tetenggo. Noore ko yanggango oorengo tero, naru oowooyingga, oowariro kumooro biyomi tero, nguno noore nenengo ma werooteto. \v 6-7 Ene ngu kowurimo, nguno noore oni simoo bare bidodo doongeyemo, muri gome nenengo ngu tero, oo ingonduduno, Anutro mandeni gome ingoweroyi, ngu noore gome dowooteto. Noore oni gidaregaya sodedo sanggiri ma tero, oni simoo bareno nowoondonani yunoro, hoorooweyeroweroyimboro. Nooreno Yuka Kundingiyi nguro yanggangoningga, ngudodo noorendo ngu nowoondoyi teweroyi muringga, ngu hamoo teteto. Noore manggonanimonggo ngu hamoo mande nangge, wesiyoro eteto. Nguro ngu, noore Anutro yanggangoni nguno ko tero, nguno oni noore gowenani, sanggawero mande biyomi etenggoku, ngu gumi mande metemi yunooteto. Yo, hamoo, Anutro yanggangonimo noore manggonani yanggango oorengo, simoo bareno mandeni wesiyoro ewero ma sosoreteto. \v 8 Oni gidaregado ngu noore bingaminani, ero okootoyi, oni gidaregado noore kootunanisina mande biyomi etenggo. Oni gidaregado, ngu oni gidaregano, nooreya etenggo. Enendo muri gomemo ko nenengo tetenggo, ero etenggo. Ene oni gidaregado nooreya godange oni, ero etenggo. Ene ngundiro etoyi, ene hamoo oorengo ngundiro kini. Noorendo ngu hamoo mande ngu nangge teteto. \v 9 Oni gidaregado, ngu nooreya ene ma ingootenggo, ero etenggo. Ene oni ene bidodo, noore gome yeyoro ingootenggo. Oni oowooyinggado, ngu nooreya kumooyingo ero etenggoku, ene noore keta oorooteto. Oni gidaregado, ngu ingootenggo. Yo, hamoo, oni gidaregado, yutoro, gisaruyerowonggoku, ene ngu oni ngundo, noore ma yureni kumooyingo. \v 10 Noore kowuri koorowootetoku, naruno ngu, Anutdo nowoondonani yeni imaketoni, noore suwooyi sano oni oni tero oorooteto. Ngu hamoo, mera ngano oni doongeyemo ngu, noore angoyi oni. Yo, hamoo, noore digi urungga, ko oo oowooyingga nguya kini. Ene noore Anutro mande keta gome mesarango, ngu simoo bareno wesiyoro etooye, Anutdo ene yunowero eyingo, ngu bidodo yowanggo. Ngundiro nangge, Yuka Kundingiyi, nguro yanggangonimo ngu, Anutdo oo bidodo rogoyimo noore yunoote. \p \v 11 Ye Korind dobookurinani, noorendo yeno mande tunoo oorengo etetoku nga! Noorendo yengo nowoondonani urungga oorengo tero, nowoondonani bidodo ye yunooteto. \v 12 Noorendo ye ma yoyokooteto. Kini, noorendo yengo nowoondoyi teyunootooye, ene yendo nowoondoyemonggo, nooreya gobooro ma siyetenggo. \v 13 Ataga, nondo yeno etenoku ngu ngandiro: eweyimbo nangoni mande inooteku ngundiro nondo yeno eteno. Nondo nowoondone ye yunootenoku, ngundiro nangge, yendo nguya, nowoondoye nonunoyi, ero ingooteno. \s1 Muri Kurimi Ngundo Anutro Muri Nguya Ma Siyewari \p \v 14 Ye Kristen onindo oni Krayisro nowoondoyemo hamoo ma tetenggoku nguya, ma siyero gobooro ma oruwero. Ndadiro nguro, oni Anutro nowoondoyemo hamoo ma tetenggoku, nguro muriye ko yengo muriye ene gura. Yendo muri gome nenengo nguya, muri biyomi nguya, yowuruwooweroyi ereremo kini. Nguro ngu, ye nguya, gobooro siyero ma endeyowero. \v 15 Krayis ngu, Setanya, nowoondoyari gobooro yero siyeteri bine? Ngundiro nangge, oni nowoondoyemo hamoo teyingo, ko oni Anutro nowoondoyemo hamoo kini nguya ingondudu guranangge ingooteri, bine? Ngu ereremo kini. \v 16 Ndadiro terogo, Anutro ya kundingiyi nguya, ko mbooro biyomi nguro ya nguya yowuruwooro oruwari? Ye ingootenggo. Noorengombo ngu, noore Anut kundingiyi oorengo ene suwooyi sano keta oorootekungga, nguro yani, ero ingooteto. Kurimi Anutdo eyingo. \q1 No ene nowoondoye newendemo uro ootooro, ngunonggo, no ene kewooroyewoore endeyoro oruwano. No ngu enengo Anut oodoowe, enendo ngu noro oni simoo bare oruwanggo. Eyingo. (Yenisis /Stat 2:24) \m \v 17 Oo Bidodo Simburi Simbunani nguya, ero eyingo. \q1 Ye Kristen oni, yengo ingonduduye muriye ngu oni nowoondoyemo hamoo ma teyingo, nguro muriye biyomi nguya, ma yowuruwoowero. Yengo muriye ngu komo ngu songo guradiya tunooteni. Ye komo Krayisro murini, ngu nangge keyoyi. Ye ingonda teyi! Mera ngaro biyomi ngu, ye komo yokoyi! Ye ngundiro yokootoyi ngu, asa, nondo ye yoyowano. Ero eyingo. (Ayisaya 52:11) \q1 \v 18 Ye ngundiro tero oodoyi, arisa, nondo yengo awaye tero oruwano. Ye nguno ngu, noro nangosumoone, ko nambosumoone tero oruwanggo. Oo Bidodo Simburi Simbunani ngu, ene yanggangonidodo, ngundo ngandiro ero eyingo. (2 Samuwel 7:14) \c 7 \p \v 1 Ye noro Kristen dobookurine oorengo, noore ngu sunggi mandega Anutdo ero gosiyoyingo, nguro noore komo mera ngaro muri biyomi, Anut doongeyimo ngu nenengo kini, ngu yokowato. Noore komo Anutro sosorero, nguro noorengo muri ingondudunani ngu, Anutdo ingoro eteku, ngu nangge keyooteto. \s1 Korind Oni Anutro Nowoondoyemo Hamoo Tetoyi, Nguro Polndo Oni Oni Teyingo \p \v 2 Ye komo nowoondoyemo noorengo nowoondoyi teyunoyi. Ndadiro nguro, noorendo oni gura kuri ma yomburiyoro, biyomi teyinoyingo. Noorendo oni gura ganangoro, enengo oo sobiyoro ma yoyingo. \v 3 Nondo ye yomburiyerowero mande nga ma eteno. Kini, nondo ngu kuri ngandiro ewono. Noorendo ngu yengo nowoondoyi teyunooteto. Noore kumoowatokuno, ngundi keta ootooro, nguno nguya, noore yengo nowoondoyi teyunowato. \v 4 Nondo tunoo oorengo yeno eteno. Nondo yengo oni oni urungga oorengo teteno. Nooreno kowuri bidodo tunootetoni, ene nondo ngu yengo ingonduduyeroro oorooteno. Ngundo ngu, noro nowoondone yeni imakero oode, nguno oni oni urungga oorengo teteno. \p \v 5 Yo, kuri noore yade mayero Masedoniya merako tunooteyingo nguya, ngu mera gumisina, nguno noore gowenani ngu ma kengero imakeyingo. Kini, kowuri gura gura, nooreno tunooteyingo. Nguno ngu, noorengo ingondudunanimo ngu buribari tero, nowoondonanimbo ngu sosorewero ingoyingo. \v 6 Ene oni kowuri yoro, nguro ogingo ingootoyi ngu, Anutdo ngu oni ngu nowoondoye imakeyingo yunoote. Yo, Anutdo, Tayitas sureyootoni, nooreno mayero, ngundo noore nowoondonani yeni imakewo. \v 7 Yo, Tayitasdo nooreno mayero, noore nowoondonani yeni imakewo. Ngundiro nangge, yendo nguya Tayitas newende yeyi imaketoni, ngundo ngu, yoro mayero ngundo noore nowoondonani, Anutdo yeni nguya imakewo. Tayitasdo nooreno etoni ingowooto. Yendo noore komo yeyowero gome gome ingootenggo. Yengo nowoondoye nguya sendoro, ngunonggo, nooreya nowoondonani guranangge yero, oruwero gome ingootenggo, ero etoyi ingowono. Ngundiro nguro, no yengo oni oni urungga oorengo tewono. \p \v 8 No ingooteno. Noro so uyiga, ngundo yengo nowoondoye yeni biyomi yetoni, ngu ene nondo nguro ma kowuri ingowano. Yo hamoo, kuri, no nguro nowoondone kowuri yewo. Ene ataga, ngu kini. Ndadiro nguro, no ingooteno. Nga so uyiga ngando ngu, ye nowoondoye kowuri yunooteku ngu, ngungga ngu naru ootuwoo bodaga nangge. \v 9 Ataga, ngu no oni oni tetenoku, ene nondo yengo nowoondoye kowuri ingootenggoku, nguro ma oni oni teteno. Kini, nondo ngu, yendo kowuri, nguno ye kuri nowoondoye yowoorengowonggoku, nguro no oni oni teteno. No ingooteno. Anut enengombo ngu nowoondoye kowuringga, ngu yeni yeno tunootewo. Ngundiro nguro, noorengo mandenani ngundo, ye ma yomburiyeroyingo. \v 10 Kini, nowoondoye kowuri, yero oyimo yoweroyi ngu, Anutdo yeni tunooteteku, ngundo oni nowoondoye yeni yowoorengoote. Ene ngu muringgano nguno, Anutdo noore ko yoyoote. Ngundiro nguro, noore nowoondonani ko yowoorengowero, ma kowuri tewato. Ene mera ngaro murimo nowoondoye kowuri yeweroyiga, ngundo ngu, ene oni yeni, Setanro endenimo oonootewa. \v 11 Yo, ye komo gome ingondudu teyi! Ngu nowoondoye kowuringga, Anutdo kuri ye yunoyingo, ngundo nangge, ene muri gome gomemu gura gura yeni, yeno tunootewoku, ngundo ye eririyeroote. Ye nguno ootoogero, yengo mandeye ngu yoonenengootoyi, metemi tete. Nguno ngu, Anutdo ye yokutuyerootoni, enengo sosorero, nguro yendo oni muri biyomi tewoku, ngu mamanayeroro etenggo. Yengo nowoondoye ngu, noore yeyowero hahangetenggo. Oningga, oo biyomi tewoku, ngu yomosiyowero, ko yanggango tetenggo. Ye ko bidodo tetenggoku ngu, nga mandega nga yomosiyowero, ko tetenggo. Yengo muriye ngu tunoo endesina oorengo, ngu ngandiro: ye biyomiye gura kini. \p \v 12 Ngu hamoo, nondo so uyi, yengo nakangoro yunowonoku, ene nondo oni biyomi tero weti mbumbuwa tewoku, nguro nangge, no ma nakangoro yunoyingo. Ko nondo oni songomboro nguya ma ingoyingo, nguro oni ngundo nangge, ene kuri biyomi eneno teyingo. Kini, yendo noorengo gome ingootenggoku nguro, nondo nga so uyiga, nga nakangooteno. Yo, Anutdo noro mandega nakangoro yunowonoku, nguno nowoondoye yokutuwootoni, ngunonggo yengo muriye, ngu tunoo endesina tunooteni. Yo, noro mandene keyowonggoku, nguno tunoo etuyeroote. Ye noro nowoondoyi tetenggo. \v 13 Yengo muriyengga, ngundo nowoondonani yeni, imakeyingo ootooro, nowoondonani oni oni tero oruwooto. Yo, noore ingoro, oni oni tetooye, yendo Tayitas gome kawararangootoyi, ene nguro newende gome yewo. \v 14 Kuri nondo yengo muriye gome nguro Tayitasno ero, oowooye bingami okoowono. Okooro, no nguro oyimo gura ma yowono. Yo, mande bidodomo, nondo yeno ewonoku, ngu hamoo oorengo. Nguro ngu, nondo yengo muri gome nguro Tayitasno ewonoku, ngu nguya hamoo oorengo. \v 15 Tayitas ngu, ene yeno nguno mayetoni ngu, ye nguro ingoro soriyokoro sosorero yoyingo, ene ye bidodo, Tayitasro manggowo gome ingoro, keyootenggo. Tayitasdo ngu kenoro ingoro, enengo newende, ngu yengo nowoondoyi oorengo tero, newende bidodo yengo ingondudu teyunowero, gome ingoote. \v 16 Ataga no nowoondonemo hamoo teyingongga, ngu yengo ingooteno. Yendo ngu mande muri gome nenengo ngu bidodo gome tetenggo, nguro no oni oni teteno. \c 8 \s1 Kristen Oniro Muri Ngu Dobookuriye Hoorooweyeroyi \p \v 1 Ye Kristen dobookurine, noorendo nga mandega nga yeno ewero. Anutro sumange, Masedoniya oni simoo bare yunowoku, nguro eteto. \v 2 Ngu hamoo, kowuri urungga, eneno towooyerootoni, nguno ene oni oni tero, Anutro koni tewonggo. Ngu hamoo ene oo sitowiye oowooyingga kini, ene Anutdo nowoondoye yokutuyerootoni, ngunonggo ene digi beye urungga, nga Kristen kongga, nga hoorooweyeroweroyimboro yewonggo. \v 3 Nondo kenoro ingoro, nguro no yootunoro tunoo eteno. Ene enengo ingonduduye ngu keyoro, ene ngu digi beye ngu yeyingo. Ene oo yeweroyi rogoga, ngu dagaro awuno oorengo yeyingo. \v 4 Ene nooreno mande yanggango, ero etenggo. Noorendo nga kongga, ngaro mete ero etoyi ngu, ene Kristen dobookuriye gidarega nguya yowuruwooro, Anutro oni simoo bare Yudiyano ngu hoorooweyerowero, ko tewanggo, ero ingootenggo. \v 5 Yo, ene ngundiro tero, ene nondo ingowonoku, ngundiro ma teyingo. Kini, ene rogo ngu dagaro urungga oorengo yewonggo. Ndadiro nguro, koretero ngu, enengo nowoondoye ngu Anutno yero, Anutro ingonduduni, ngu keyoro, ngunonggo, ene nowoondoye noore yunoyingo. Yunoro, ngunonggo ene ngundiro muringga, ngu tewonggo. \p \v 6 Nguro ngu, noorendo, Tayitas nguya, ene ye kewooroyemo, nguno nguya sumangero, ko ngu temukoni ero, nguro eriringooteto. Ndadiro nguro, Tayitasdo koretero yengo nowoondoye yokutuwootoni, Yudiyano simoo bare hoorooweyeroweroyi kongga, ngu damoni yero tewonggo. Nguro ngu, ene komo yeno ooroya ngu kongga, ngu temukoni. \v 7 Oo bidodo yendo tetenggoku, ngu muri gome nenengo oorengo. Yengombo Anutro nowoondoyemo hamoongga tetenggoku, ngu yanggango nguro. Ye ngunonggo ngu, Anutro koni, ngu yanggango tetenggo. Ye ingoyingoye urungga oorengo. Ngundiro nguro, ye Anutro ko tewero ye oni oni tero, ootoogero ko tetenggo. Yendo nowoondoye urungga noore yunootenggo. Arisa, ngundiro nguro, ye komo sumangero kongga, ngaro yanggango teya, digi beye, ngundo oni oowariro wenonootenggoku, ngu hoorooweyeroyi. \p \v 8 Nondo yengo mamana mande, ngundiro ma teteno. Kini, nondo ngu oni gidarega, ene hamoo ootoogero, ene oni wenonootoyi hoorooweyerowero ko gome tetoyi, nguro eteno. Ngu muringgano nguno, nondo yengo nowoondoyiyega ngu towooyerowono. Nga ngu, ye ingoro, ye nguya oni gidaregado, nowoondoyi tetenggoku, ngundiro nowoondoyi tewanggo bine, ngundi kini? Ero ye towooyerowono. \v 9 Yo, noorengo, Oo Bidodo Simburi, Yisas Krayis, ngundo enengo duridarini bingamini, oo ngu sambo endemo oorooteku, ngu yokoro, enengo nowoondoyiningga, ngunonggo, ene merako ngano omburo, ene angoyi oni tunooteyingo. Ene angoyi oni tunootero, ngunonggo, noore simoo bare, ko yoyowero ombuyingo. Ngundiro tero, ngunonggo, enengo Yukani yunootoni, noore Kristen oni simoo bare yanggangododo tero, nenengo oruwanggo. Ngunonggo, Kristen dobookurinani, hoorooweyerootooye, nowoondoyemo hamoo teyingo, ngu yanggangododo tunootero, eneya keta oruweroyi sugi sugi, ngu yowanggo. \p \v 10-11 Ataga, nondo nenengo ingondudune, ngu ye etuyerooteno. Nondo digi beyebo yeweroyi kongga, ngaro ngandiro ingooteno. Dagoma gura ameno yokowootoku, nguno ye damoni, yero ko ngu tewonggo. Yendo ko, ngu kingo ma teyingo. Kini, ye ko ngu tewero, gome ingoro, nguro tewonggo. Nguro ngu, ataga ye ko ngu tewonggoku nguro komo temukoyi. Ene yendo hahangero sodedo ko ngu tewero tewonggoku, ngundiro nangge, ataga nguya ye ko ngu temukowero hahangeya, ko ngu yengo rogoyimo oorengo teya temukoyi. \v 12 Oni gura, ene koretero oo nowoondoyi tero, oni digi beye yunootoni ngu, asa, ene Anutdo ngu muringga, nguro gome ingowa. Ngu oningga, nguro rogoyimo oo digi yunoweroyi tero ngu, asa, Anutdo oo nguro gome ingoote. Anutdo ngu oni oo kini, nguno ma ingoro wirikoyeroote. \p \v 13 Nondo ngu, oni gidarega, imakeyingomo oodoyiga, ko yendo ngu ko biyomi oriyi, ero ma eteno. Kini, nondo ngu ye bidodo ereremo roogo gurananggemo oriyi, ero ingooteno. \v 14 Ataga, nga narunggano, ngano ngu yengo oo oowooyingga, ngundo oni songo oo nguro wenonootenggoku, ngu yunootoyi, ene ngu yoro metemi ingowanggo. Ngundiro nangge, kootuyisina, ye ooro wenonootoyi ngu, asa, oni songombo, ene ngu ooku yeno yeyi mayetoni, ye mete yowanggo. Ngu muringgano nguno ngu, ye mete ereremo rogono oruwanggo. \v 15 Ngu Anutro mande nakayano nguya ngandiro ete. \q1 Oni ene oowari urungga yowoku ngu, ene gumi urungga ma yowa. Ngundiro nangge, oni ene oo bodaga nangge yowoku ngu, ene oowari ooro ma wenonowa. Ero eyingo. (Eksodas / Kisim Bek 16:18) \s1 Tayitasdo, Anutro Ko Oni Gidaregaya, Korind Endemo Oorowuyingo \p \v 16 Nondo Anutno esosootetoowe, Anutdo, Tayitasro newende yokutuwootoni, ene oni oni sanganimonggo, noore ngandiro tero, ye hoorooweyerowero gome ingowoku ngu. \v 17 Yo, ene ngu noorengo mande ngu keyowo. Ene nguya nga kongga, ngaro gome ingoro, nguro enengo ingondudunonggo, ene yeno oorowuteku ngu. \v 18 Noorendo Kristen doboonani, gura nguya soweyootooye, eneya oorowuteri. Ende bidodomo Kristen simoo bare dobookurinani, ngundo oni Anutro mande keta gome, nga wesiyoro eweroyi, ko enengo murini, nguro gome ingootenggo. \v 19 Ngu nangge kini. Kini, ene Kristen endeni endeni, ngundo ene nooreya endeyoweroyi, ene rogo tero ewonggo. Ene ngu nooreya endeyoro, Anutro sumange mandega, ngaro koyi teweroyi. Noorendo nga kongga, tetetoku nga ngu, Oo Bidodo Simburi Simbunani, nguro oowooyi bingamimboro ko teteto. Ngundiro tero, oni etuyerootooye, ene nguno hamoo ingowanggo. Hamoo, Aposel ene nowoondoyemonggo oo duwoo yeweroyi kongga, nguro hahangetenggo, ero ingowanggo. \p \v 20 Noorendo nguro ma ingootooye ngu, oni gurado noorengo murinani, ngaro kingo oo duwoo urungga yetetoku, nguya mandeni biyomi, ero yomburiyowa. Ngundiro nguro, noorendo nga Kristen doboonaningga, nga sureyootooye, eneya oorowuteri. \v 21 Noorendo ngu muri hamoo gome nenengo tero, nguro ingondudu teteto. Oo Bidodo Simburi Simbunani, nguro doongeyimo nangge kini. Kini, oni simoo bare doongeyemo nguya, komo gome metemi tunootewa. \p \v 22 Noorendo ngu, noorengo Kristen doboonani gura sureyootooye, ene erayaga nguya oorowutenggo. Naru urungga, noore enengo ko oo teteku towoongootooye, ene ko nenengo yanggango tewo. Ataga, enengo newendemo hamoo teyingo, ngu yanggango, nguro yendo digi beye yoweroyi kongga, nga muri gome nenengo nguno tewanggo. Ngundiro nguro, ene ko nga yanggango oorengo tewero ingondudu tete. \v 23 Tayitasro ngu ye ngandiya ingoyi. Ene ngu noro doboone, noya ko gobooro tetero. Noorengo dobookurinani erayaga, nguro ye ngandiya ingoyi. Ene Kristen oni simoo barero ko oni. Ene Krayisro bingamini, yeri tunootewa. \v 24 Nguro ngu, ye komo nga oni, ngaro nowoondoyi teyunootoyi, nguno Kristen onindo soweyerowonggoku, nguno yengo muriye tunoo oorengo kenoro, gome ingowanggo. Noorendo yengo muriye nguro mande gome, eneno ewootoku, ngu hamoo nenengo, ero ingowanggo. \c 9 \s1 Oo Kingo Duwoo Anutro Kristen Oni Simoo Bare Hoorooweyeroweroyi \p \v 1 Ye kuri ingootenggo. Ngu oo kingo duwoo Anutro oni simoo bare hoorooweyeroweroyi ngu, nguro ngu, nondo nguro mandeni pirungga ma nakangowano. \v 2 No kuri ingooteno. Yengo nowoondoye ngu nga kongga nga tewero ingowonggo. Ero ingootoowe, nguro ngu, nondo suwooyi sano, yengo bingamiye oowooye, Masedoniya Kristen simoo bare doongeyemo, ero okooteno. Nondo ngandiro yeno ewono. Ameroko dagomangga yokowootoku, nguno ngu, Giris merako, Kristen simoo bare, ene kuri digi beye yowuruwooweroyi kongga, nga tero, damoni yero tewonggo. Eyingo. Ene yengo mandega nga ingootoyi, ye ko nga tewero yanggango yetoyi, nguro Masedoniya, Kristen oni oowooyingga oorengo nguya ootoogero, ko nga tetenggo. \v 3 Ene nondo ngu, noorendo ye oowooye bingamiye, ero okootetoku, mandega ngu kingo ma yokowero, ero ingooteno. Kini, ye ngu komo yoonenengoya oriyi, nondo kuri yengo ewonoku ngundiro. Nguro ngu, nondo ngandiro ingoro, nguro dobookurine sureyerootoowe, yeno oorowutenggoku ngu. \v 4 No ngu yengo muriye, nguro hamoo ingooteno. Nguro ngu, nondo ngandiro ingooteno. Masedoniya oni noya, yeno oorowutooye, ye oo ma yomosiyoro oodoyi, nguno yeyootoyi ngu, noorendo yengomboya oyimoyerowa, ero ingooteno. \v 5 Ngundiro nguro, nondo ingoro nguro, no komo dobookurine eririyerootoowe, ene sodedo ye tanggeyemo ko oorowuwanggo. Enendo oo yendo kingo duwoo yunowero ero, mande gosiyoro ewonggoku, ngu yomosiyomukowanggo. Ngu oo kingo duwooga ngu, ene komo hamoo oo kingo duwoo oorengo. Oo ngu, noorendo ye kandeyemonggo kingo sobiyoro yoweroyi nguya kini. \p \v 6 Ye mande adingayi ngaro gome ingondudu teyi. Oni gura, ene oo yuwooyi bodaga nangge miwoku ngu, ene engge nguya ngundiro bodaga nangge yowa. Ene oni gura oo yuwooyi urungga miwoku ngu, ene engge nguya, ngundiro urungga yowa. \v 7 Ye bidodo songo songo, nguro komo ingonduduyemo, ko nowoondoyemo nguno nguro gome ingoya ngu, ngu nangge keyoya, ye digi beye yunoyi. Ene kini tetoyi, oni gura newende kowuri ingoro, ngunonggo oo ngu yewa; ngundi onindo mande yanggango, eneno ero eriri tetoyi, nguro nangge bine yewa. Ngundiro muri ngu biyomi. Ndadiro nguro, Anutro ingondudu ngu, oni ene oni oni sanganimonggo oo eneno inoni, ero ingoote. \v 8 Anutdo ene mete kingo oo duwoo ngu bidodomo enengo sumangeno, ye yunootoni, yeno nguno ngu angero oorero oruwa. Ngundiro tero, naru bidodomo, yeno ngu oo bidodo gome oorengo tunootetoni, ye ngunonggo ko bidodo mete temukowanggo. \v 9 Ngu Anutro mandeno ngandiro ero nakangoyingo. \q1 Anutdo ngu oo urungga angoyi oni, bayetero yunororoote. Enengo murini gome metemingga, ngu sugi sugi ooroote. Eyingo. (Dutoronomi /Lo 25:4) \m \v 10 Anutdo oo yuwooyi miweroyi oni inootoni, ngundo ngu oo ngu oorero enggetoni, ngu onindo yoro, neweroyi tunootete. Ngundiro nangge, Anutdo oo yuwooyi miweroyi, ngu nangge, ye yunoro, ene tetoni ngu oowaringga, ngu yeni urungga oorengo tunootewa. Enendo yengo muriye gome ngu yomosiyootoni, nguro engge urungga tunootewa. \v 11 Anutdo ye oo urungga ye yunooteku, nguro ngu, ye mete oni dobookuriye, hoorooweyeroro, kingo oo duwoo nguya, urungga yunowanggo. Noorendo yengo digi beye, Kristen dobookurinani, hoorooweyerowero ewonggoku, ngu yoro oororo yunootooye, nguro ene Anutno esosootewanggo. \v 12 Yo, yendo ko ngundiro tero, ngunonggo, Anutro oni simoo bare hoorooweyerowanggo. Ngu muringgano, nguno yendo oni ooro wenonootenggoku ngu, ene yoro, ene nguya, rogoyimo tero, nguro ngu, ene Anutno esoso urungga tetenggo. \v 13 Nga kongga Kristen dobookurinani hoorooweyerowero tetenggoku ngu, yeno tunoo endesina tunootewa. Nguno ngu, Kristen dobookuriye bidodo ngu kenoro ingowanggo. Yendo ngu Anutro mande gome keyoro, ngunonggo Krayisro mande keta gome ngu wesiyoro, ero ingootenggo. Ene ye yeyootoyi ngu, ene yendo oni ooro wenonootenggoku, ko oni gidarega nguya, kingo oo duwoo urungga yunootenggo. Yo, ye ngundiro tetoyi, nguro ene Anutro oowooyi bingami, ero okootenggo. \v 14 Ngundiro tero, ene ingootenggo. Anutro sumangeni, ngu yeno urungga oorengo ooroote, ero ingootenggo. Nguro, ene komo ye yeyowero gome ingoro, ene Anutno yemboongero oorootenggo. Nguno ngu, Anutdo, ye kumana urungga yunowa. \v 15 Anutdo kingo oo duwoo urungga oorengo noore yunowoku, ngu enengo Nangoni guranangge, ngundo noore ko yoyoweroyimboro yunoyingo. Nguro noore Anutno esoso urungga oorengo teweroyi! \c 10 \s1 Onindo Polya Mande Biyomi Etenggoku Ngu Andangeyingo \p \v 1 No Pol, nenengombo Krayisro murini imakeyingoni, ngu yengo ingonduduye yokutuyeroro eteno. Krayisdo enengo newende ayibinonggo, oni simoo barero, imakeyingo muri ngu teyunoyingo. Ene oni gidaregado, no gowene sanggawero mande ngandiro, ero etenggo. Pol enengombo, noore doongenanimo, oruwoku ngu, ene imakeyingo ooroote. Ene, oriroko ootooro ngu, ene mande yanggango nangge, ero yunooteku ngu! Ero eyingo. \v 2 Nondo yengo mande yanggango ngandiro eteno. Kootuyisina, no yeno nguno oorowuwanoku nguno, no ye mamanayeroro mande yanggango ewero, ma ingooteno. Ene oni gidaregado, nooreya ngandiro ingootenggo. Pol, garo ene mera ngaro murimo endeyootenggo, ero ingootenggoku, nguro no oni, nguno mande yanggango ewanoku ngu! \v 3 Hamoo, noore mera ngaro, oni ngundiro endeyooteto. Ene noorendo ebe ma urooteto, mera ngaro onindo tetenggoku, ngundiro kini. \v 4 Noore ebe ureweroyi oo dowootetoku, ngu mera ngaro oo kini. Ngu oo ngu, Anutro yanggangoni, ngundo mera ngaro yanggangoni biyomi, ngu ureni uweroyimboro dowooteto. \v 5 Noorendo mera ngaro oni windawinda tetenggoku, nguro ingonduduye ngundo oni Anutro mande murini, ingoweroyi tetoyi, nguro ooreye ngu goodoowero tetenggoku, ngu noorendo enengo ingonduduyega, ngu andangero yokowero mamanayerooteto. Ngundiro tero, nguno noorendo Anutro mande nga etooyega, ene ngu ingoya, ngunonggo ene Krayisro mandeni, ngu keyowanggo. \v 6 Ene noore ye soboyeroro oodooye, yendo noorengo mande, gome nga ingoro keyowanggoku ngu, asa, ngu naruno nguno, noorengododo yowuruwooro, oni mande yokootenggoku, nguro mande yunoro mamanayerowato. \p \v 7 Ye komo nguro ingondudu teyi! Oni gura newendemo hamoo teyingo, ngu yanggango tetoni ngu, enengombo ngu, ene Krayisno ooroote. Ngu oningga ngu, ene ngandiya newendemonggo ingondudu teni. Nondo ngu, Krayisro oni, ngundiro nangge, noore nguya Krayisro oni oorooteto, ero ingowato. \v 8 Oo Bidodo Simburi Simbunani Urungga, ngundo yanggango, noore yunoyingo, noore ngunonggo nga kongga, nga teweroyimboro. Nguno ngu, noorendo yengo nowoondoyemo hamoo teyingongga, ngu yanggango teyinootooye, nguno ye ma biyomi yewanggo. Ene Anutdo kongga, no nunootoni, enengo mandeni wesiyoro eweroyi ngaro oyimo ma yowano. \v 9 Ene nondo ye sosoreyi ero, so uyi ma nakangooteno. \v 10 Ngu hamoo, oni gidaregado, noro ngandiro etenggo. Yo, enengo mande nakayani kowuri, yanggango oorengo. Ene enengombo noorengomo tunootetoni, kenootetoku, ngu yanggango kini kiyayi, enengo mandeni, wesiyoweroyi nguya kingo oo ngundiro, eyingo. \v 11 Oni ngundiro mande etenggoku ngu, ene komo gome ingondudu teya, ngandiya ingoni. Noorendo yeya gobooro ootooro ngu, asa, noore mande muri ngundiro guranangge, noorendo nakayano nakangootetoku, ngundiro tewato. \p \v 12 Oni enengo bingamiye ero okootenggoku ngu, noorendo noorengo murinani nguya enengo muriye nguya, gobooro ma wirikoweroyi. Kini, ngundiro oni ngundo, enengo muriye, ngu ene rogono tetenggo. Nguro rogogano, nguno enengo muriye ngu wirikootenggo. Oni ngundiro tetenggoku ngu, ene nowoondoyemo ingoyingo nguya kini. \v 13 Ene noorendo murinani rogono, ngu rogowootooye, urungga awuno ooretoni, ene noorengo bingaminani, ero okoowero yokooteto. Kini, noore Anutdo ingooteku rogoga, ngu nangge keyowato. Noore ngu nangge keyoro, yade oororo, yeno nguno oorowuwootoku ngu! \v 14 Yo, Anutdo noore rogoyerowoku, noore yeno Krayisro mande keta mesarango, wesiyoro eweroyimboro. Nguro noore Anutdo rogo yewoku, ngu ma karongoyingo. Kini, noore yeno koretero omburo, Krayisro Mande Keta Mesarango, wesiyoro yunoyingo. \v 15 Yo, Anut enengombo ko noorendo teweroyi rogoga ingowoku, ngu kuri yeyunoyingo. Nguro ngu, noore enengo rogo, noorengo yeyingo, ngu ma karongoro oni gidaregado, Krayisro koni tetenggoku, nguro ma wesiyoro eteto. Kini, noorendo ngu ngandiro ingondudu yanggango teteto. Yengo nowoondoyemo hamoo teyingo, ngu yanggangododo tunooteya tunooteya ooreni, ero ingooteto. Ye ngundiro tetoyi ngu, asa, noorengo konani ngu, ye kewooroyemo, nguno urungga nguya tunootewa. \v 16 Ngundiro tetoni, noore Krayisro mande keta gome ngu yoro, ye kootuyesina, merako oni simoo bare, nguno nguya, ero yootunoro yunowato. Noorendo oni guraro koni, nguno ma karongoro, uro, nguno ko gidarega, ngu oni, ngundo kuri temukowonggoku, nguro noore oowoonani kingo, ero ma okoowato. \p \v 17 Anutro mandeno ngandiro ete. \q1 Oni ene oni oni tewero ngu, ene, komo Oo Bidodo Simburi Simbunani, nguro nangge oni oni teni, ero eyingo. (Yeremayiya 9:24) \m \v 18 Noore ingooteto. Oni enengo oowooyi bingami ero okooteku ngu, ene Anut doongeyimo ngu, ene oowooyi bingami kini. Ene Oo Bidodo Simburi Simbunani, ngundo oni gura oowooyi, ero okoowaku ngu, asa, ngu oningga ngu nangge, ene oowooyidodo oorengo oruwa, ero ingooteto. \c 11 \s1 Polndo Godange Etenggoku Oni, Nguro Muriye Yootunoro Eyingo \p \v 1 Nondo kingo wenonoyingo mande gura etoowe, yendo nguro ingondudu urungga ma ingowero. Ye kingo no sodeyonunootoyiga, nga mandega nga ewe. \v 2 Ndadiro nguro, yengo nowoondoye, ngu bidodo Anut inoyi ero, nowoondone bidodo yengo ngundiro ingooteno. Yo, yengo ootootooye muriye ngu gome nenengo ngundiro oode ngu, asa, kootuyisina, ngu muriye gomengga, ngu kingo duwoo inowanggo. Yo, ngu muri ngu ngandiro: bare oore gura newende gome oorengo ootooro, ene simoo guraya ma endeyoro oode, asa, ene nenengo kame teteku ngundiro. \v 3 Kuri, damonimo sirendo godange eweroyimboro, ingondudu tero, ene Ewa ganangoyingo. Ngundiro nangge, nondo ngu muringga, ngu yeno tunooteweroyi, nguro no sosoreteno. Yo, ye ngu muringga, ngu tero ngu, ye muri nenengo gome metemi Krayisro, ngu yokowanggo, ero nguro no sosoreteno. \v 4 Ndadiro nguro, oni gidarega yeno mayero, Yisas guraro mandeni, wesiyoro yeno ero ngu, ngu mandeye etenggoku ngu, noorendo Yisasga, nguro mandeni etetoku, nguro mandeni ngundiro kini. Ngundiro muringga nguno, ye kuri Yuka Kundingiyingga, Anutnonggo ombutoni, yoyingongga, ngundiro kini, ye yuka gura yootenggo. Ye mande keta gome gura ngu, noore manggonanimonggo, ye kuri ma ingoro yowonggoku, ngu yootenggo. Ene oni gura ye kewooroyemo, ngunonggo, ngu muringga, ngu tetoni ngu, yendo enengo murini biyomi, nguno ma uwero. \p \v 5 Ye Korind oni ingoyi! Ngu Aposel oni yendo oowooye, ero okootenggoku, ngundo no ma daganerootenggo. \v 6 Ngu hamoo, no mande wesiyoro eweroyi rogono kini, ene Anutdo enengo mande keta mesarango, nguro ingoyingo urungga nunowoku, nguro no wenonoweroyi kini. Nguro ngu, noorendo mande ketangga nguro murini gome oorengo wesiyoro, tunoo oorengo ye etuyerowootoku ngu! \p \v 7 Ye ingootenggo. Nondo kuri Anutro mande gome ketangga, ngu yeno wesiyoro ewonoku, nguro nondo urini ma yoyingo, ero ingoyingo. Ngu muringgano, nguno no nenengombo ayibiyi imakeyingomo ootooro, no yengo bingamiye nangge, ero okoowono. Ndadiro nguro, nondo ngu muringga tewonoku, ngu weti mbumbuwa, bine? Kini, ngu nenengo kini. \v 8 Nondo ngu ende gidaregaro, Kristen oni, nguro digi beye oo ngu yoro, ngunonggo, yeno ko tero, ye hoorooweyerowono. Ngundiro muringga nguno, nondo enenonggo digi beye oo ngu kingo duwoo yowono. \v 9 No kuri yeya ootooro ngu, no ooro wenonowonoku, ngu naruno, no oni gurano ooro ma sumoo inoyingo. Kini, noro dobookurine Masedoniya mera yokoro, Korindno mayetoyi, nguno ngu, no ooro wenonowonoku ngu bidodo nunomukowonggo. Nondo oo bidodo gome sobowooro, ngunonggo, ye kowuri bodaga ma yunoyingo. Ngundiro nangge, nondo suwooyi sano oo sobowoororuwano. \v 10 Krayisro mande hamoo oorengo, ngu nono ooroote. Nguro ngu, hamoo oorengo, Giris mera gumi bidodomo, oni gurado, nondo Krayisro koni tewero oni oni tetenoku, murinengga ngaro, ooreni doongooweroyi nguya kini. \v 11 Nondo ndawugaro nguro, ngandiro eteno? Nondo bine yengo ma nowoondoyi teyunooteno? Kini, Anutdo ngu, ene kuri ingooteku ngu, nondo yengo gome gome nowoondoyi teyunooteno. \p \v 12 Ene oni gidaregado enengo oowooye bingamiye ero okooweroyimboro, oore erewetenggo. Ene noorendo ko tetetoku, ngandiro oni simoo bare doongeyemo, ene nguya ngundiro tunoo ko teweroyimboro ingootenggo. Ene hamoo ma ko tetenggo. Yo, nondo ngu enengo godange muriyengga, nguro ooreye doongooyunororuwano. \v 13 Ngu ngandiro: ngu Aposel godange oningga ngu, ene godange mande nguro ko oni teyingo. Yo, enengo muriye godange ngu simoo bare doongeyemo yowoorengootoyi, onindo kenoro ingootenggo. Ene, Krayisro Aposel oni hamoo, ero ingootenggo. \v 14 Ene ye nguro ma soriyokowero. Ndadiro nguro, noore ingooteto. Setan enengombo enengo murini godangengga ngu oongooro, ene, Anutro sambono Engel oni duridarinidodo ngundiro goweyi yoro, simoo bare ganayerowero tunootete. \v 15 Nguro ngu, Setanro ko oni nguya enengo muriye godangengga ngu yowoorengootoyi, oni simoo bare doongeyemo ngu mande muri gome nenengo, nguro ko oni ngundiro tunootetenggo. Asa, noore nguro ma soriyokowato. Ndadiro nguro, kootuyisina, ene nguro urini gumi ngu, enengo koye tewonggoku ngundiro yowanggo. \s1 Polndo Aposel Kongga, Nguro Kowuri Urungga Koorowooro Ko Teyingo \p \v 16 Nondo ko eteno. Oni gura noya wenonoyingo oni ingoyingoni kini, ero ma ewero. Ene noya wenonoyingo oni, eya ingoya ngu, asa, ye komo noyokootoyiga, no nguya, no nenengo oowoone, mete naru bodaga, ero okoowano. \v 17 Nondo mandega etenoku nga, ngu Oo Bidodo Simburi Simbunani, ngundo nono etoni ma eteno. Kini, nondo ngu wenonoyingo onindo kakabetero mande etenggoku, ngundiro ero, no nenengo bingamine, ero okooweroyi, nguro mande yanggango eteno. \v 18 Oni oowooyingga oorengo ngu, ene mera ngaro muri ngu keyoro, enengo oowooye bingamiye, ero okootenggo. Ngundiro nguro, no nguya ngu muringga, ngu keyoro, no nenengo oowoone bingamine, ero okooteno. \v 19 Ye ingoyi! Ye ngu ingonduduye gome oorengododo, ngundiro nguro, ye komo oni wenonoyingo, nguro mandeye ingowero gome ingoro, ye yoyokootoyi, yengo kewooroyemo omburo, wenonoyingo mande etenggo. \v 20 Yo, oni gurado, ye yoyoro enengo koni biyominggano nguno yoyetoni; ngundi enendo yengo oo yeni kinitetoni; ngundi enendo mandeni godangengga, nguno ye yoyootoni; ngundi yeno muri biyomi tetoni; ngundi ene oowooyidodo tunootero, ye yowoongooni utoni; ngundi yengo gagiyemo oorongooya yudoningga ngu; asa, ye nguro mande gura ma ewero. Nguno yokootoyiga, ene komo yeno ngundiya teni. \v 21 Ngu hamoo, noorendo ngu muringga, ngu teweroyi yanggangonani nguya kini! Ngundiro nguro, no oyimonerootoni, nguro no nga mandega, nga eteno! Ene oni gurado enengo murini, nguro mande yanggango yootunoro ewero, ewaku ngu, arisa, no nguya nenengomu, ngu ewero yanggango yero ewano. Ataga ngu, no oni wenonoyingo nguro mande ngundiro eteno. \v 22 Ene Hiburu mande ete, bine? No nguya Hiburu mande eteno. Ene ngu Iserel oni, bine? No nguya Iserel oni. Ene Ebarahamro sowe, bine? Ngu no nguya Ebarahamro soweni. \v 23 Ataga ngu, nondo oni wenonoyingomboro mandeye ngundiro oorengo eteno. Ene Krayisro ko oni, bine? Nondo Krayisro konimo ngano ngu, ene dagayerooteno. Nondo Krayis oowooyimboro, ko yanggango oorengo tero, nguno noyoro ya biyomimo noyetoyi, nguno naru oowooyingga oruwono. Naru oowooyingga mundi onindo gome gome nurewonggo. Ngu oo nguno, nondo ene bidodo dagayerowono. Naru bidodomo, no kumooweroyi oorengo teroruwono. \v 24 Yuda onindo tambu kandegura, uto gisaruyibo nutoroodoyi, oororo tambu onibiga kandegura gidemboro namoraya. (39), ngu teyingo. \v 25 Tambu kabusagomo, turimbo nureyingo; tambu guranangge, digibo nureyingo; tambu kabusa, wanggo biyomi yetoni, no wendeyino oonootewero tero, nguno no suwoo gura, ko sa gura nguya, no wendeyi sanganimo awoonerorootoni oruwono. \v 26 Naru urungga oorengo, no Krayisro mande keta, ngu wesiyoro ero etuyerowero, oore orirokoyi toongewonoku, nguno no sono tuwino oonootewero tero; yakaka onindo oo sobibiyoro yootenggoku, ngu kandeyemo nono biyomi tero; Yuda oni dobookurine, ko oni sowe gidaregado nguya, yomburinerowero tewonggo. Ende ururumo nguya, ko oni kini kingo merako nguya, wendeyino nguya, no kowuri urungga yowono. Godange oni dobookurine kandeyemo nguya no kowuri koorowoowono. \v 27 Nondo kuri ko biyomi guradiro guradiro oorengo tewono. Naru urungga no suwoo ko tero, no ma wereyingo. No oriroko ootooro, nguno sonoro oowariro nguya biyomi tewono. Naru urungga, no oowari yokoro, doogo dogigino sosorero biyomi tero, moondene doobengoweroyi oo ngu ereweyingo. \p \v 28 Ngu nangge kini. Kini, naru bidodomo, kowuri urungga oorengo omburo, ngundo no wirineroote. Ngu ngandiro: nondo Kristen oni simoo bare ende bidodomo, nguro ingondudu urungga ingootoowe, ngundo kowuri nurewo. \v 29 Oni gura yanggangoni kini bine, asa, no nguya yanggangone kini. Oni gura weti mbumbuwano, sorero utoni ngu, no nguro nowoondone kowuri yete. \v 30 Oore kini ngu, no komo nenengo oowoone bingamine nangge okoowano. Nguno ngu, no mete ngandiro ewano. No yanggangone kini ero, ngunonggo, no nenengo oowoone bingamine, ero okoowano. \v 31 Anut ngu, Yisas Krayis, Oo Bidodo Simburi Simbunani Urungga, nguro eweyi. Ene suwooyi sano, ene sugi sugi keta oorooteku, ngu nangge oowooyi bingamidodo oorooteku, ngundo ingootoni eteno. No godange ma eteno, ero ingoote. \v 32 Damaskas ende, nguro oo sobosobo koreteyingo oni, oowooyi Aretas, nguro Kiyap, ngundo me oni yoyoro yoyetoni, endega nguro sisipawayi ngu yamukoni sobowooyingo. Ndadiro nguro, ene no noyoro ya biyomimo noyewero ngundiro teyingo. \v 33 Ene Kristen konebane gidaregado, no noyoro siko sirineroro, noyoro doogoro wituwoore noyeyi, ende nguro sisipawa damonimo, noyokootoyi uro, nguro no ende yokoro toongeyingo. \c 12 \s1 Gabono Anutdo Ko Mande Oo Urungga, Pol Etungootoni, Kenoyingo \p \v 1 Oore gura nguya kini, no ngu komo nenengo oowoone bingamine, ero okoowero. Hamoo, ngu muringga ngundo noore ma hoorooweyerowa. Ngundiro ngu yokoya, nondo gabono oo mande gidarega Oo Bidodo Simburi Simbunani, ngundo kombiteyingo ngu yootunoro etunerowoku, nguro ewano. \v 2 Kuri dagoma kande eraya kegidemboro namoraya (14) yokoro, Anutdo noyoro sambo ende awu sanganimo nguno ooreyingo. No bine gowene nga bidodo, ngundi gowene yokoro gabonembo nangge oorewono, ngu no watayi kini. Anutdo nangge ene ingoote. \v 3-4 Yo, no ko eteno. No bine gowene nga bidodo, ngundi gowene yokoro gabonembo nangge oorewono, ngu no watayi kini. Anutdo nangge ene ingoote. Sambono, Paradayis endemo nguno, no mande kundingiyi oorengo ingowonoku ngu, ene guradiro oorengo, onindo mande ngu yootunoro eweroyi nguya kini. Nondo mande ngu yootunoro onino eweroyi, ngu roogo oorengo tenunowonggo. \v 5 No ooga nguro yootunoro ewanoku, ngu ene no nenengo oowoone bingamine, ngu ma ero okoowano. Nondo ngu ngandiro mete ewano. No yanggangone kini, ngundiro nangge eroruwano. \p \v 6 Hamoo, nondo nenengo oowoone bingamine ero okoowanoku ngu, no oni wenonoyingo, ngundiro ma tewano. Kini, no ngu hamoo oorengo eteno. Ene nondo nenengo oowoone bingamine, ma ero okooteno. Kini, oni gurado, noro ingootoni, oni gome oorengo ero ingoweroyi, ngu no yokooteno. Nondo ngu, yendo noro murine tetenoku ngu kenoya, ko nondo mande ero yunootenoku, ngu ingoya, ngunonggo, ye noro murine ngu gome oorengo ingowanggo. \s1 Disi Oo Ngundiromundo, Pol Goweyi Sanggaweyingo \p \v 7 Anutdo oo etunerootoni kenowonoku, ngu songo guradiro ene komo urungga oorengo. Nguro nondo nenengo oowoone okooweroyi, tetenoku ngu, Anutdo nguro ma ingoote. Ngundiro nguro, ene gowenemo sayi ogingo nonunowoku ngu, disibo gowene sanggaweteku ngundiro. Ngungga ngu, Setanro ko oni, ngundo yomburinerootenggoku ngundiro. Ngundo ngu, nodowooro nowoosootoni, nguro no nenengo gowene okooweroyi nguya ereremo kini. \v 8 No tambu kabusa, Oo Bidodo Simburi Simbunani, nguno nono ooga nga andangeni ero, nguro ngguyinggayi tero, yemboongewono. \v 9 Ngguyinggayi tero, yemboongetoowe, Anutdo nono gumi ngandiro eyingo. Kini, nondo gengo sayinggega, ngu ma andangero yokowano. Ndadiro nguro, noro sumangene ngu geno mete oruwa. Yo, noro yanggangone, ngu oni yanggangoye kini, nguno ko gome metemi tunootewa, eyingo. Urungga Oo Bidodo Simburi Simbunani, ngundo ngundiro ewo. Ngundiro nguro, no nowoondone yanggangoni kini ero, ko ma kowuri ingowano. Kini, no ko ngaro oni oni urungga oorengo tero, ko teteno. Ndadiro nguro, Krayisro yanggangoni noya ooroote. \v 10 Ngundiro nguro, Krayisro konimo ngano ngu, no yanggangone kini. Onindo yomburinerootenggokuno, kowuri gura gurado noyootekuno, onindo nutoro yomburinerootenggoku, nguno ngu, no nowoondone gome metemi ayibidodo tunootete. Yo, no yanggangone kiniteteku naruno, nguno nguya, Krayisdo enengo yanggangoni ngu nunootoni, nguno no yanggango oorooteno. \s1 Polndo Korind Oni, Nguro Nowoondoyemo Hamoo Teyingo, Ngu Yanggango Teyunoyingo \p \v 11 Nondo nga mandega, etenoku nga, ngu wenonoyingo mandega eteno. Ene yendo no yokutunerootoyi, nguro nondo ngundiro eteno. Yendo ngu noro murine, gome ngu yootunoro eweroyi mete ero, ene ye ngundiro ma teyingo. Hamoo, no ngu kingo oni ngundiro, ene yengo, Aposel oni godange ururu, ngundo no ma daganerootenggo, eyingo. \v 12 Nondo ngu, Anutro koni, ngaro nowoondone bidodo, ngu tewero hahangero, nguro no ye hoorooweyeroro, ko biyomi urungga tewono. Anutdo yanggango nunoro, hooroowenerootoni, nguro no yeno Aposel oniro, sunggi gura gura oowooyingga, ngu muri songo gura gura, onindo ma teweroyi, ko ngu ye kewooroyemo nguya tewono. Nguno ngu, Anutro koni, nguro yanggangoni ngu tero etuyerootoowe, oni ngu kenoro, ene ingootenggo. Yo, hamoo, Pol ngu Anutro Aposel oni oorengo, ero ingootenggo. \v 13 Yo, nondo Krayisro mande murini yeno tewonoku, ngundiro Kristen oni songomo nguya, ngundiro nangge etuyerowono. Ene oo gura ye kewooroyemo nguno ma tero etuyerowonoku, ngundiro Kristen oni songomo nguya, tero etuyeroyingo. Yendo no oowari oo nunoweroyi muringga ngu, no ye ma etuyeroyingo. Ngu hamoo, nondo muri biyomi tewonoku, nguro ye ma ingondudu tewero, kabeteya, yokoyi! \v 14 Arisa, ataga ngu, no yeno tambu kabusayiga ngu oorowuwero, tetenoku ngu, nondo nguno yengo oo gura ma yowano. Ene ye ingoyi! Yengo nowoondoye ngu nangge nonunootoyi, no yeya ko gobooro teweroyi, nguro nangge ingooteno. Ye ingootenggo. Buniyo ngu, ene awa namoye, ma soboyerootenggo. Kini, awa namoyembo nangge, enengo simoo namboye soboyerootenggo, ero ingoyingo. \v 15 Nguro no nenengombo, ngu gowene, ingondudune, yanggangone, oo bidodo ye hoorooweyerowero, gome ingooteno. Nondo yengo nowoondoyi urungga oorengo, teteno. Ndadiro nguro, yendo nguya noro nowoondoye, ngundiro ma tenunowanggo? Nondo nga mandega etenoku nga ngu, ye nowoondoye yokutuwoowero eteno. \p \v 16 Ene oni gidaregado, nono ngandiro ero etenggo. Hamoo, ene noorengo oo gura tunoo ma yootoni, ene ngu ganayeroweroyi oni. Enengo godange muringga, ngundo ene noore ganayeroro yoyoyingo, ero etenggo, eyingo. Ene ngu mandega, etenggoku ngu, ngu hamoo ma etenggo, eyingo. \v 17 Arisa, nondo kuri oni gidarega, sureyerootoowe ngu, yeno nguno oororo, ye ganayeroro, kandeyemonggo, yengo oo gura yowo, bine? \v 18 Nondo Tayitas, yewe ootoogetoni, eriringootoowe, ene ootoogero, yeno oorowuyingo ngu. No doboone gura nguya, sureyootoowe, eneya oorowuwori. Tayitasdo bine ganayeroro, yengo ooga sobiyoro yoyingo? Noorendo ingondudu guranangge, siyero bine, ma endeyooteto? Noorendo oore gurananggemo bine, endeyooteto? Ngu yengombo wirikoya ingoyi. \p \v 19 Nondo ngu, ye bidodo nga mandega nga kandangeya ingoyi, ero ingooteno. Noorendo mandenani, nga ye doongeyemo yomosiyoweroyi, nguro mandega nga nakangooteto. Ene ngundiro nguya kini. Kini, noore ngu Krayisro oni oorooteto. Noorendo nga mandega, etetoku nga, ngu Anut doongeyimo, eteto. Noro Kristen dobookurine, noorendo nga mandega, etetoku nga, ngu yengo nowoondoyemo hamoo teyingongga ngu, yanggango teyunowero eteto. \v 20 Nondo nowoondonemo kowuri bodaga ingoro, ngunonggo ngandiro eteno. Kinitetoni ngu, no yeno nguno oororo tunootero, no ye yeyootoowe ngu, ye mande muri songo guradiro tero oodoyi yeyowero, ma ingooteno. Ko yendo nguya, no neyootoyi, nga mande murine tetenoku, ngandiro nenengo neyoweroyi, ngundiro ma neyowanggo. Nguro ngu, no yeno omburo ngu, yengo muri biyomi, ngundiro ngu kenowero yokooteno. Ngu ngandiro: Ngu rongge sambi mande teweroyi; dobookuriyeboya boguwooro mande eweroyi; nowoondoye biyomi yeweroyi; sanggiri teweroyi; nowoondoye siyero oruweroyi, muri ngu toongooweroyi; kootuyisina mande eweroyi; oniro mande konokonoyi tero, yomooyunoweroyi; windawinda teweroyi; muri gome metemi, ngu yomburibariyoyingo; ngu oo ngu bidodo kenowero ma ingooteno. \v 21 Ene yendo muriye biyomi tewonggoku, sebobarese teweroyi muri, ko nowoondoye uruteweroyi muringga, kuri yendo terorootenggoku, ngu ma yokowanggoku ngu, asa, no ye kewooroyemo ombutenoku, naruno, ngu noorengo Anutga ngundo no nowoondone yeni kowuri yetoni, sendowero tewano. \c 13 \s1 Korind Oni, Ene Komo Enengo Nowoondoyemo Hamoo Teyingo Ngu Gome Sobowooyi \p \v 1 Ataga, no yeno oorowuwero tetenoku nga ngu, tambu kabusayigaku. Anutro mandeno ngandiro ete: \q1 Oni biyomi tewokungga ngu, oni eraya, ngundi kabusa, ngundo kenowonggoku, ngundo oningga, nguro mande guranangge etoyi ngu, arisa, ngu nangge yomosiyowato, eyingo. \m \v 2 No yeno tambu erayayiga oororo, yeya nguno oruwonoku, nguno ngu, oni ene weti mbumbuwa kuri tetoyi, ko ye oni songo gidarega nguya, nondo mande yanggango oorengo yeno ewono. Ye komo yengo muriye biyomi tetenggoku, ngu kootu inoya, nowoondoye yowoorengoyi, ero ewono. No ataga oriroko ootooro, ngunonggo nguya ngundiro yeno eteno. No yeno ko oorowutoowe ngu, oni gura enengo weti mbumbuwani kurimi, ngu ma andangeyingo ngu, asa, nguro no komo yanggango oorengo ene mamanayeroro sodeye sobiyowano, ero eteno. \v 3 Ye hamoo ingoweroyi ngu, Krayisdo no manggonemonggo, mande ete bine, ngundi kini bine? Asa, yengombo mete kenoya ingoyi! Krayis ngu ene yengo sureyo ma kiniyewa. Kini, ene ye kewooroyemo, nguno ko yanggango oorengo tero etuyeroote. \v 4 Hamoo, kuri Yisas ngu ene yanggangoni kinitetoni, yoro de omukondino sanggawero ureyingo. Ene Anutro yanggangonimo nguno, ene ataga, keta ooroote. Hamoo, noore nguya, eneno woorogongoro, nguro noore yanggangonani kini. Ene Anutro yanggangoni nguno ngu, noore nguya, eneya, keta gobooro ootooro, ye hoorooweyeroweroyimboro. \p \v 5 Yengombo komo yengo nowoondoye suwooyi sano, towoongoya, gome kenoya ingoyi, yengo nowoondoye ngu hamoo teyingo mete bine, ngundi kini bine? Yengombo, yengo wirikoya ingoyi. Ye kuri ingootenggo. Yisas Krayis, ene ye nowoondoyemo ooroote, ero ingoyingo. Kinitetoni ngu, asa, ye enengo nowoondoyemo hamoo, ma tetenggo. \v 6 Nondo ngu hamoo ingooteno. Yendo, ngu nooreya, ingootenggoku, ngu noorendo Krayisro koni, ngu nenengo oorengo keyoro tetetoku, ngu ingootoyi, nguro no gome ingooteno. \v 7 Noorendo ngu Anutno yemboongeteto. Gedo ngu ene hoorooweyerootoyi, ene nguno muri biyomi gura ma tewero, ero yemboongeyingo. Noorendo noorengombo komo noore ko oni metemi tunooteteto, ero ma ewato. Kini, noorendo ngu, yendo mande muri gome nenengo ngu teyi, ero gome ingooteto. Yo, ye noorengo ma ingootenggoku, nguro kowuri kini. Ene yengombo ngu komo Anutdo ingooteku muri ngundiro nenengo tero oruwanggoku, ngu gome oorengo. \v 8 Ye ingootenggo. Noorendo ko yanggango tero, ngunonggo hamoo mande nga ma wiriyowato. Kini, noore komo ngu ko gome tero, ngunonggo Anutro mande hamoo nga gome nenengo wesiyoro oni etuyerowato. \v 9 Yo, noore yanggangonani kini ngu, ko yendo ngu yanggangoyedodo. Nguno ngu, noore oni oni teteto. Nguro noore suwooyi sano, Anutno yemboongeteto. Gedo Korind, Kristen oni hoorooweyerootooga, ene nowoondoye ngu yanggango oorengo tunooteyi, ero nguro yemboongeteto. \v 10 Ataga ngu, no yeya oriroko ootooro, ngunonggo, no nga nakayangga, nga yengo mande nakangooteno. Nga muringga ngaro nangge nakangooteno. Nondo oororo yeya nguno ootooro, nguno Oo Bidodo Simburi Simbunani, ngundo koro yanggangongga nunowoku, ngu yengo muriye, nguro mamanayerowero ngu, asa, Anutdo ene ayibinonggo nowoondoyi teweroyi muriningga, ngundo yeya gobooro oruwanggo. \v 11 Arisa, noro konebabagaro, okeyo. Ye komo ko yanggango teyago, Anutro muri, ngu bidodo keyoyi. Ye komo noro mande nga ingoyi! Ye komo ingondudu guranangge dowooya, nowoondoye imakeyingo oriyi. Ye ngundiro tetoyi ngu, asa, Anutro nowoondoyi teyingo, ko, enengo newende imakeyingo, ngu yeya oruwa. \p \v 12 Noore Anutro oni simoo bare nguro murinani ngu, ye bidodo songomo songomo, dobookuriyeboya nowoondoyi teya, ebe yenggunangguna teya, gobooro siyeya oriyi. Anutro oni simoo bare bidodo, ye kambayerootenggo. \p \v 13 No Anutno ngandiro yeya yemboongeteno. Urungga Oo Bidodo Simburi Simbunani, Yisas Krayis, gedo ene sumange yunowa. Anut, gengo nowoondoge ene yunowa. Yuka Kundingiyi, gedo ene bidodo nowoondoyemo, uro dowoomomooro, nguno eneya gobooro oruwanggo, ero yemboongeyingo. Ngu hamoo.