\id EPH - Karo NT [rwo] (Karo dialect of Rawa - rwoK) -Papua New Guinea 2001 (DBL 2014) \h Epesas \toc1 Epesas \toc2 Epesas \toc3 Ep \mt1 Epesas \imt1 Epesaslo Mande Tabango \ip Pol, ngu Romno ya biyomimo oluwoku, ngu naluno ngu, ene so uyi nga nakangowolo. \ip Nga so uyingga ngano, mande gumgum ngu ngandilo. \io1 Kambayeloyingo mande. 1:1-2. \io1 Anutndo noolengo nowoondoyi ulungga oolengo telo, enengo newende noolengo bidodo yunowolo. Ngulo noole, Kristusdodo goboolo siyelo, wata gulanangge. 1:3–3:21. \io1 Ngu gome oolengo. Nowoondoyemo hamoo teyingo, oni simoo bale ngu, ene ingonduduye goboolo gulanangge yelo oluwanggo. 4:1-16. \io1 Ngu gome oolengo. Nowoondoyemo hamoo teyingo, oni simoo bale ngu, ene damoni biyomi ngu kootu inolo ngu mete. 4:17–5:20. \io1 Ngu gome oolengo. Ene nowoondoyemo hamoo teyingo, oni simoo bale ngundo, ene nowoondoyi teweloyi damoningga nguno, ene nowoondoyi oolengo telo, nguno nowoondoyemo hamoo teyingo, oni gidalega nowoondoyi teyunoweloyi ngu, gome oolengo. 5:21–6:10. \io1 Nowoondoyemo hamoo teyingo oni simoo bale, ngundo ene Setanlo oni ngu mete dagayelowanggo. Ene Kristus yootoyi, nowoondoyemo yanggango oodoni, nguno ene mete tewanggo. 6:11-20. \io1 Akeyo, elo kambayelowolo. 6:21-24. \c 1 \p \v 1 No Pol, no ngu Kristus Yesuslo suleyeloyingo Aposel oni gula. Anutndo enengo ingondudunonggo nangge, ene no noyolo, Aposel kongga, ngalo sunggi yenunowolo. Ngulo nondo ye Anutlo simoo baledo Kristus Yesusno nowoondoyemo hamoo telo, Epesasno oolootenggoku, ngulo nondo nga so uyingga nga, yengo nakangooteno. \v 2 Nondo ngu noolengo Awanayi, Anut, ko noolengo Oo Bidodo Sembuli Sembunayi, Yesus Kristus, nguno sumoo eteno. Gengo sumange yolo, gengo simoo bale yunolo, nguno enengo nowoondoye yeyi, imakeyingomo oluwanggolo yemboongewolo. \s1 Kristusnonggo, Anutndo Kumana Bidodo Noole Yunoote \p \v 3 Noole Anutlo bingami okooweloyi ngu, noolengo Oo Bidodo Sembuli Sembunayi, Yesus Kristus, ngulo eweyi. Yo, noole Kristusdodo goboolo oolootetoku, ngulo Anutndo Sambo endebolo damoni gome nenengo ngu bidodo, noole nowoondonayimo yelo yanggango yoweloyimbolo yunowolo. \v 4 Kulimi oolengo, Anutndo mela nga ma yeyingo naluno nguno, ene kuli Kristus, nooledodo goboolo oluweloyi ngulo sunggi yewolo. Ngundilo sunggi yenunootoni, noole Kundingiyi oodooye, nguno enengo doongeyimo biyomi gula ma oluwa. \v 5 Anutndo kulimi, newende noole yunoyingo ngu, noole enengo simoongo elo sunggi yewolo. Ndatelo ngulo, Kristus Yesus, ngundo noole yoyootoni, ngulo noole mete enengo simoongo telo oluwato. Ngu Anut enengo ingondudunimonggo, ngundilo tewolo. \v 6 Anutndo enengo nangoni ngulo gome ingootekungga, ngu oowooyimonggo, ene noolengo sumange ulungga oolengo kingo duwoo yunowolo. Ngundilo ngulo, noole komo Anutlo oowooyi bingami elo okoowato. \p \v 7 Kristuslo sumangeningga, ngu ulungga oolengo, ngulo Kristus kuli kumoolo, ngunonggo ene noole uliyelolo, ko yoyowolo. Yo, hamoo, enengo dalowobo noolengo biyominayi bidodo andangeyunolo kapengoyeyunowolo. \v 8 Yo, enengo ingoyingoni, ngu bidodo oolengo, ngunonggo ene noolengo mbumbuwa teyingo, ngu andangeweloyimbolo kumoowolo. Ngulo ngu, ene suwoo suwoo enengo sumangeningga ngu ulungga oolengo, ngu noole etuyelolo yunowolo. \v 9 Kulimi, Anutndo ngu oo ngulo Kristuslo konimo, nguno tewelo, ene kuli ewolo. Ngundo enengo ingoyingongga kuli kombitelo oluwokungga, ngu tunoo noole etuyelooteku nga. \v 10 Enengo ingoyingongga ngu ngandilo. Ene komo oo bidodo yoonenengoweloyi nalungga ngu, ene kuli sunggi yewoku, nguno ngu, Sambo ende oo, ko mela ngalo oo yewoku nguya, ngu bidodo Kristuslo keyi damonimo watayewa. Ngundilo yemukootoni, enendo ngulo tabango ulungga telo, sobowoolo oluwa. \p \v 11 Enengo ingonduduni ngu, ene kuli noole Yuda oni simoo bale ngu enengo sunggi yeyunootoni, nguno Kristusdodo goboolo oluweloyi sunggi yewolo. Yo, Anutndo ingoyingo ngu oo gula tewelo ngu, asa, oo ngu tetoni tunootewa. \v 12 Koletelo, noole Yuda oni, ngundo Kristuslo ingondudu telo sobowoolo oluwooto. Yo, nalu bidodomo noole Anut enengo oowooyi bingami dulidalinidodoga ngu okoowato. \p \v 13 Ye oni sowe gidalega nguya, Anutlo mande keda mesalango hamoo ingootoyi, ngundo ye ko yoyowolo. Yo, ye kuli Kristusno nowoondoyemo hamoo tetoyi ngu, asa, Anutndo ngu Yuka Kundingiyi ye yunowelo mande elo gosiyoyingo, ngu yunowolo. Yo, ngu Yuka Kundingiyi ngu Anutlo sunggi yeno yewolo. \v 14 Yuka Kundingiyi ngu, Anutndo oo kootusina noole yunowelo ingoyingongga ngulo sunggiyi. Yo, Anutndo enengo simoo bale kuli uliyelolo, ko kootusina ene noole ko yoyootoni, noole enedodo sugi sugi oluwato. Oo ngu Anutndo noole yunowelo mande kuli elo gosiyoyingo sunggiga, ngu Yuka Kundingiyi ngundo oo kootusina yunoweloyi etuyelooteku, ngu hamoo yunowa. Ngulo noole enengo oowooyi bingami ulungga elo okooteto. \s1 Polndo Anutno Epesas Oni Ingoyingo Yunoni, Elo Yemboongewolo \p \v 15 Ngundilo ngulo, nondo yengo mande ingowonoku ngu, yendo Oo Bidodo Sembuli, Yesusga, ngulo nowoondoyemo hamoo tewonggo. Yendo Anutlo oni simoo bale, ngu bidodo nowoondoye yunootenggo. \v 16 Ngulo ngu, no suwoo suwoo Anutno yengo elo esetelolooteno. Nenengo yemboongeyingo naluno, no ye ma yoyokooteno. Kini, nondo suwoo suwoo yengo ingondudu telo, Anutno yemboongelo oolooteno. \v 17 Nondo Anutno yemboongetenoku ngu, noole Oo Bidodo Sembuli Sembunayi, ngu Kristus Yesus, ngulo eweyi ene dulidalinidodo. Nguno yemboongetenoku ngu, enendo ingondudu gome metemi ngu ye yunowa. Nguno ngu, enengo mande damoni, ngu yeno yeni tunootetoni, nguno ye enengo gome oolengo ingowanggo. Elo ngundilo yemboongeteno. \v 18 Nondo ngu, Anutndo yengo ingonduduye, ngu yeningga himidodo tenilo ngulo ingooteno. Nguno ngu, ye mete enendo ooga ye yunowelo negoyelowoku, ngulo ingondudu yanggango telo, oni oni telo, hahangelo, sobowoolo oluwanggo. Yo, nondo ngu Anutndo yengo nowoondoye yokutuyelootoningga, enengo oo dulidalinidodo, oni simoo bale yunowelo sunggi yeyingo, ngu yunoyalinilo ngulo ingooteno. \v 19-20 Ye komo nguno ingoyingo yanggango telo, enengo yanggangoni ngu suwoo suwoo, noole enengo simoo bale, enengo nowoondonayimo hamoo teyingo, ngu hoolooweyeloote. Ngungga ngu, ulungga oolengo, ngu noolendo ngu wilikoweloyi nguya kini. Anutlo yanggangoni ngundo kuli Kristus melenonggo ko yokutuwootoni ootookootoni, yolo, Sambo endemo oolelo, enengo kandeyi koondosina yetoni, bibitewolo. Ngu yanggango ulungga ngundo nangge, nooleno nguya ko tete. \v 21 Ataga ngu, Kristusndo tabango oni bidodo sambo, ko, melako ngano ngu bidodo dagayeloote. Oni koleteyingomu ngu bidodo, oni yanggangododomu, oni ululu ngu bidodo nguya dagayeloote. Enendo nangge oni oowooyedodomu nga sanganiyemo, ataga nga nalunggano, ngano ootoolo oode, oololo, kootusina nguya, ngundilo oluwa. \v 22 Anutndo, ene kuli oo bidodo Kristus keyi damonimo wata yetoni, enendo nangge tabango ulungga oolengo telo, Kristen oni simoo bale bidodo tabangoye ulungga ooloote. \v 23 Kristuslo simoo bale ngu Kristuslo goweyi, ngundo Kristus bungomo woologongolo ndindi tewolo. Kristusndo ngu oo bidodomo woologongolo, ndindi telo soboyeloote. \c 2 \s1 Anut Doongeyimo, Mbumbuwa Telo Ngu Noole Oonatewato \p \v 1 Kulimi ngu, ye mbumbuwalo biyomi ngulo damoni gulano gulano oluwonggo. Mbumbuwa tetenggoku, ngundo Anut doongeyimo, ye oonatewelo yoonenengolo oolootenggo. \v 2 Ngu naluno ngu, ye kuli mela ngalo damoni biyomimo nguno endeyolo oluwonggo. Yo, ye ngu oo yuka biyomi, Sambono oolooteku, ngulo tabango oningga ngu keyolo oluwonggo. Ataga, nga naluno ngano ngu, yuka biyomingga ngulo tabangongga ngu, oni Anutlo mande keyowelo yokootenggoku, ngu nowoondoyemo nguno ko telo ooloote. \v 3 Kulimi ngu, noole bidodo ngu, oni Anutlo ma ingootenggoku, ngundilo oluwooto. Yo, noole nenengo ingondudu biyomi ngu keyolo, nowoondonayi kulimingga, nguno oluwooto. Kuli, noolengo gowenayimbo oni oni teweloyi ngu nangge keyowootowo. Ngulo ngu, noole oni gidalegado, Anutlo Mandeni ma keyoyingo ngu, noolendo oole nguno yade oololo, Setanlo ende biyomimo Anutndo ngulo gumi ogingoyingo yunoweloyi, nguno oolouwootowo. \p \v 4-5 Hamoo, noolengo biyominayi ngundo kuli yuleni kumoowootowo. Noole komo oni kumooyingo, ngundilo oolengo telo oluwooto. Ene Anutlo sumangeni, ngu nooleno ulungga hangelo ooloote. Anutndo ngu noolengo nowoondoyi oolengo yunolo, newende noole yunowolo. Ngulo ngu, enendo noole yoyeni, Kristusdodo goboolo keda oolooteto. Yo, Anutlo sumangeni ngundo nangge, ene noole ko yoyowolo. \v 6 Enendo ngu, noole Kristus Yesusdodo goboolo ko yokutuyelootoni, ootookoolo, noole Sambo endemo oololo, Kristusdodo goboolo oo bidodo sobowoowato. \v 7 Ene ngundilo teyingongga, nguno ngu, enengo sumangeni ulungga oolengo oni bidodo doongeyemo, naludodomo, ko kootusina nguya, enendo ngu sumangengga, ngu noolengo etuyelowolo. Yo, Kristus Yesuslo koni nooleno tewoku, nguno Anutndo enengo ayibiyi, ngu noole etuyeloweloyimbolo tete. \v 8 Ngu ngandilo. Ye Kristusno nowoondoyemo hamoo tetoningga ngu, Anutlo sumangeningga, ngunonggo ye ko yoyowonggori. Ngungga ngu, yengo ko tewonggoku ngu kini. Hamoo oolengo kini. Anutndo kingo duwoo oolengo ye yunowolo. \v 9 Ngungga ngu, yengombo ko tetoyi, ngulo ulini kini, ngulo ngu, oni gulado, enengo oowooyi bingami elo okooweloyi, nguya kini. Hamoo oolengo kini. \v 10 Anut, enengombo noole yoyewolo. Kristus Yesusndo noole yomosiyelolo yoyeni, oni keda tunootewolo. Nguno ngu, noole damoni gome nenengo tewato. Kulimi, Anutndo ngu mande damoni gomengga ngu noolengo yoonenengoyingo, noole mete nguno endeyolo oluwato. \s1 Kristusndo Oni Wata Elayagaku Yoyeni, Wata Gulanangge Tewolo \p \v 11 Ngulo ye simoo bale sowe gidalega, ye ingondudu teyi. Yuda onindo yeya etenggo. Oni goweyi ma yomosiyoyingo, etenggoku, ko, Yuda onindo enengomboya ngandilo etenggo. Noole moondenayi yomosiyowootolo etenggo. (Ngulo damoni ngandilo. Ene moondeye yomosiyoyingo ngu Anutlo simoo bale elo etuyeloote.) Ye Kristen oni sowe gidalega, ye ngulo ma wenonolo kapengoyewelo. Kuli, ye nguya Anutno nowoondoyemo hamoo ma tewonggori. \v 12 Ngu naluno nguno, ye Kristuslomu kini. Ye Anutndo enengo simoo bale sunggi yewoku, ngundilo nguya kini. Ye eneno sungo yowoko oluwonggo. Anutndo eneno sunggi mande Yuda onino elo gosiyoyingongga, ye nguno goboolo enedodo ma oluwonggo. Nguno ye oo gome gula kootu tunooteweloyi, ngulo ma doongetelo sobowoowonggori. Ye Anutlo nguya ma ingowonggori. \v 13 Yo, hamoo, kulimi ngu ye yowoko oolengo oluwonggo. Ene ataga, ngano ngu, Kristuslo dalowo ngundo ye yomosiyelolo, yoyolo ombutoni, ngulo ye Anutya goboolo oolootenggo. \v 14 Kristusndo, ngu nowoondoye imakeyingomo oluweloyi damoningga, ngulo sembuli. Kulimi, Yuda oni sowengga ngundo oni sowe gidalegaya ngu, longge telo oluwonggo. Ngu sanggili longgega, ngundo ngu, oonggoo sisipawa ngundilo kewooloyemo tewolo. Ene, Kristus ngu oonggoo sisipawa ngu toongootoni, ye oni sowe elayaga, ngu yoyolo goobooyelootoni, oni wata gulanangge tunootewolo. \v 15 Ngulo ngu, ene de mombimo kumoolo, ngunonggo mamana mande ngu bidodo andangelo yokowolo. Ene ngundilo teyingongga nguno ngu, noole oole damoni keda etuyelowolo. Ngunonggo wata elayaga, ngu goobooyelootoni, oni keda amana wata gulanangge tunootewolo. Yo, ngu damoninggano nguno, ene noole yoyeni, nowoondonayi gulanangge goboolo tunootelo oolooteto. \v 16 Yesus, de mombimo kumooyingo ngu, oni wata elayaga ngu, ngulo Anutno kawarara telo, yoyootoni, wata gulanangge telo, Anut tanggeyimo yoyewolo. Yo, Yesus kumooyingongga ngundo ngu, Yuda oni, ko oni sowe gidalegaya, longge teyingo damoningga, ngu kuli andangewolo. \v 17 Enendo ombulo tunootelo, mande keda gome ngu yootunolo, ngandilo ewolo. Ataga ngu, ye nowoondoye gulanangge oliyilo ewolo. Enendo ngu mande keda gomengga ngu, ye oni sowe gidalega yowoko sungo oluwonggoku, ko Yuda oni tanggeyimo oluwonggoku nguya, goobooyelolo, mande ngu imakeyingo damoningga ngu wesiyolo etuyelowolo. \v 18 Mande Keda Gomengga ngu ngandilo. Kristusno ngu, noole oni wata elayaga ngu, noole Yuka Kundingiyi gulanangge ngundo noolengo oole goosooyunootoni, nguno ngu, noole mete Awa tanggeyimo, tunootewato. \p \v 19 Ariya, ye yuto oni ngundilo ma ootootenggo. Ye melaye nguya kini oolootenggo. Kini, ye ngu Anutlo oni simoo baledodo goboolo ootoolo, enengo simoongo oolengo, tunootetenggo. \v 20 Ye ngu, ya ngundilo Anutndo yoyewolo. Aposel oniya, Anut, enengo ingondudu eyingo oniya, ngu yangga ngulo osiyi; Kristus Yesusndo ngu yangga ngulo ungoombolo osiyi kewooloko ulungga; ko noole nguya, enengo ya ngulo gumi. \v 21 Kristus, noolengo Sembunayi, ngundo ngu yangga ngulo wembuyi ngu bidodo dowootoni, ngulo oo bidodo ngu gome yanggango ndindi telo, enengo Tempel ya kundingiyi tunootete. \v 22 Ye nguya Kristusno woologongowonggori. Yo, Anutndo ye nguya yoyolo, Kristen onidodo soweyootoni, ye nguya Anutlo ya oolengo tunootewanggo. Yo, hamoo, Anutndo ngu yangga yewoku, nguno Yuka Kundingiyi, ngundo yeya goboolo oluwanggo. \c 3 \s1 Pol, Oningga Ngu Ene Oni Sowe Gidalegano, Mande Gome Ngu Yootunolo Eweloyi Oni \p \v 1 Yo, Anutndo ye Yuda oni simoo bale, ko, simoo bale sowe gidalega nguya goobooyelowolo. Ngu damoningga ngunonggo, no Polndo Kristus Yesus oowooyimo, ya biyomimo ngano oolooteno. Nguno ngu, nondo ye oni sowe gidalega ye hoolooweyeloweloyimbolo. \v 2 Nondo ngu, ye kuli ingowonggolo ingowono. Anutndo nolo sumangetelo, nga kongga nga teni, elo sungginunootoni, ngulo no mande nga ye hoolooweyelowelo elo yunooteno. \v 3 Nga mandega nga, ngu kuli kombiteyingo oluwoku, ene Anutndo nono yootunolo elo, etunelootoni, no ingowono. Ngulo ngu, no yengo mande ootuwoo bodaga nangge, kuli nakangolo yunowonoku ngu. \v 4 Ye nga mandega nga kandangelo ngu, asa, ye komo nguno ye ingowanggo, nolo ingondudune ngu Anutlo mande kombiteyingo ngu bidodomo, ngu Kristus tunootetoni, nguno nondo ingowonolo ingowanggo. \v 5 Kulimi, Anutndo nga mande kombiteyingongga, nga ma yootunolo tunoo ewolo. Ene ataga ngano ngu, Yuka Kundingiyimbo Anutlo mande kombiteyingo ngu, enengo Aposel oni kundingiyi nguno, ko, enengo ingondudu eyingo onino nguya, yootunolo, tunoo oolengo etuyeloote. \v 6 Nga mandega nga, ngu ngandilo. Mande gome kedaga ngano ngu, ye oni sowe gidalega, ko, noole Yuda oni nguya, Kristus Yesusno, nowoondoyemo hamoo teyingongga, ngulo noole gowenayi gulanangge, ko, wata gulanangge telo gooboongooteto. Nguno ngu, noolengo bidodo gooboongoolo, Kristus Yesusndo imakeyingo damoningga ngu sumangenonggo noolengo elo sunggi yeyunowoku, ngu yowato. \v 7 Anutndo no ngu noyolo, mande gome kedaga, nga elo yootunoweloyi, ngulo ko oni noyewolo. Enengo sumange ngu no nunolo, enengo yanggangoni nguya, no nunowoku, ngundo ngu, nga kongga ngano no yanggango tenunoweloyimbolo. \v 8 No ngu komo Anutlo oni simoo bale gidalega ngu bidodo nowoondoyemo, no oowoone bodaga oolengo. Ene ngu sumangengga, ngu no nunowoku ngu, ene no noyolo, oni sowe gidalegano mande gome keda, ngu elo etuyeloweloyi noyewolo. Nga Mande Gome Kedaga nga ngu, Kristuslo damoni gome oolengo etuyeloyingo nga, ngu bidodo ingoweloyi, ngu ereremo kini. \v 9 Anutndo kuli oo bidodo yemukoyingo, ngu ingonduduningga, ngu kulimi nalu bidodomo oongootoni, kombitelo oluwolo. Ene, ataga, ngano ngu, ene mande keda gome nga onino ngano yootunowolo. Ngu mandega ngu wesiyolo oni simoo bale bidodomo eweloyi, ngulo Anutndo no sunggi nunowolo. \v 10 Kulimi ene oongooyingoku ngu, ene ataga ngano ngu, enengo oni simoo baledo yootunoya eyilo yunowolo. Enengo oni ngundo, Anutlo ingoyingo gome oowooyingga, ngu enengo tabango Engel onidodo, ko, enengo koleteyingo onidodo Sambo endemo kundingiyi oolootenggoku, ngundo nguya enengo ingoyingo kombiteyingo ngu tunoo etuyelowolo. \v 11 Kulimi oolengo, Anutndo oo tewelo ingolo gosiyoyingo ngu Kristus Yesus, noolengo Oo Bidodo Sembuli Sembunayingga, ngundo oo ngu yeni tunootewolo. \v 12 Noole Kristus nowoondonayimo hamoo telo, goboolo oluwatoku, Kristusndo oo tewoku, nguno ngu, noole mete Anutno nenengo oolouwelo, ngulo ma sosolewato. \v 13 Ngulo ngu, no yeno eteno. Nondo yeno mande keda mesalangongga, ngu yeno wesiyolo elo etuyelootenoku, ngulo no ya biyomimo, noyetoyi ogingoyingo koolowooteno. Nga ogingoyingongga, nondo ye hoolooweyeloweloyimbolo koolowootenoku, ngalo ingondudu biyomi yolo kiyayi ma yewanggo. Kini, nga ogingoyingongga ngano ngu, ye hoolooweyelootoni, ye Anutdodo goboolo oluwanggo. \s1 Epesas Oni, Ngu Komo Kristusno Nowoondoyiningga, Ngu Gome Ingowanggo \p \v 14 Awando oo bidodo tetoni, ngulo no Awano boodoo oondookelo, yambo mande teteno. \v 15 Ndatelo ngulo, Anutndo noole oni sowe bidodo Sambo endemo oolootenggoku, ko melako nganoku, nguya ngu bidodo, enengombo yoyeni, keda oluweloyi, ngu yunoote. \v 16 Nondo Anutno ngandilo yemboongeteno. O Anut, gengo dulidalige ulungga oolengo Sambono ooloote. Ngunonggo, gengo Yuka Kundingiyi, ngundo enengo nowoondoyemo, nguno hangelo oolelo, ngundo ene yoyeni, yanggango oolengo yewanggo. \v 17 Ngulo, ene yengo nowoondoyemo hamoo teyingo, nguno ngu, Kristus ene nowoondoyemo nguno ulo oluwa. Yengo nowoondoyi teyingo damoninggega, ngundo simoo bale bidodo yoyeni, yanggango dikawanggo. De ulimbo mela nogo yanggango dowootoni, de yanggango dikateku, ngundilo dikawanggo. \v 18 O Anut, gengo yanggangongge oni bidodo yuno. Nguno ngu, ene Kristusno nowoondoyiningga, ngu gome ingowanggo. Enengo nowoondoyiningga ngu ulungga oolengo, pelu ndandayingo oolengo, ene awuno oolengo, mela newendemo amuno oolengo nguya. \v 19 Yo, ge simoo bale yanggango yunootoni ngu, asa, ene mete Kristusno nowoondoyiningga, ngu hamoo oolengo, gome ingowanggo. (Ene ngulo nowoondoyiningga, ngundo noolengo ingoyingo bidodo dagate.) O Anut, ene hoolooweyelootooga, ngunonggo ene Kristusno nowoondoyi yunoyingongga, ngu gome oolengo ingowanggo. Gedo gengo damoninggega, ngu nangge tetooga, ene nowoondoyemo uya, nguno olini. \p \v 20-21 O Anut, gengo yanggangongge ngundo noolengo nowoondonayimo, ko ulungga teloloote. Gedo oo teteku ngu noolengo ingondudu ngu dagalo, ngu ulungga oolengo. Ngulo noole ngu yanggangonggega, nguno ko teteto. Ngulo noole gengo simoo bale ngu, gengo oowoongge bingamingge okoolo, ko Kristus Yesuslo oowooyi nguya elo okoolo, yambo mande tewato. Yo, hamoo, noole, ko kootusina osi sambanayimbo nguya, gengo oowoongge okoololuwato. Ngu hamoo oolengo. \c 4 \s1 Noole Kristen Oni Noole Ngu Kristuslo Goweyi \p \v 1 No ngu, Oo Bidodo Sembuliga, ngulo koni ngu tetoowe, ngulo no ya biyomimo ulo ootoolo, ngunonggo nondo ye eririyelootenoku ngu ngandilo. Yengo damoniye ngu gome nenengo, Anutndo yeno sunggi enengomu yelo ingooteku, ngundiya tunootenilo ingooteno. \v 2 Ye komo oni bidodo, nowoondoyemo ayibiyidodo oliyi. Ye komo oni sungo soboyelolo sodedo ma sanggili tewelo. Ye komo dobooguliye nowoondoyi teya, kowuliye ngu ye yunootenggoku, ngu koolowooya hoolooweyeloyi. \v 3 Yuka Kundingiyi, ngundo nowoondoye yeni nowoondoyemo siyelo, goboolo oolootenggo. Ngu damoningga ngu, uto ngundilo gosiyelootoni, ye Kristuslo oni wata gulanangge tunootelo oolootenggo. Ngulo ngu, ye komo ngu damoningga, ngu gome yanggango dowooya oliyi. \v 4-6 Goweyi ngu gulanangge; ko, Yuka Kundingiyi ngu gulanangge, ngulo ngu, Anutndo ye negoyeloyingo ngu, yengo ingonduduno ene gome dowoolo, ngunonggo ye oo gulanangge sobowoolo oluwanggo. Oo Bidodo Sembuli Sembunayi, ngu gulanangge; nowoondoyemo hamoo teyingo gulanangge, sono (kundingiyi) sonowooyingo gulanangge; Anut gulanangge nguya, ngu noolengo bidodo Awanayi. Enendo nangge oni bidodo dagayelolo, awuno oolengo ooloote. Enendo nangge oni bidodo kewooloyemo koye telo ooloote. Enendo nangge oni bidodo nowoondoye newendemo ulo, nguno ooloote. \p \v 7 Ngulo ngu, Kristusndo kingo oo tuwoo noole sungo sungo yunooteku, ngundo noole enengo koni, enengo simoo baleno ko teteto. Yo, Kristusndo ngu oo kingo duwoo yunooteku, ngu noolengo yunowelo sunggi yewoku, nguno yunoote. \v 8 Nondo oo etenoku, ngundilo nangge, Anutlo mande nakangoyingomo oolooteku ngu ngandilo. \q1 Ene ya biyomimonggo oni simoo bale ulungga oolengo yoyolo, awuno oolewolo. Ene kingo oo duwoo ngu simoo bale yunootelo ewolo. \rq Sam 68:18\rq* \p \v 9-10 (Nga mandega nga ngu, awano oolewoku, ngulo damoni ngu ndatelo? Ene koletelo awuno ma ooleyingo kini. Kini, koletelo ene mela newendemo amuno mela oolooteku, nguno ene uwolo. Ngu oningga, ngundo nangge, ene koletelo mela newendemo ameno ulo, ko awuno nguya oolewolo. Ene nguno ngu, oo bidodomo, enendo nangge oo yeni oolelo tunootewolo.) \v 11 Yo, Anut enengo simoo bale oo kingo duwoo, enengo ko teweloyim yunooteku, ngu ngandilo: Oni gidalega ngu Aposel, ko ngu yunolo; oni gidalega ngu Anutlo ingondudu eweloyi ko yunolo; oni gidalega, ngu mande gome ngu elo etuyeloweloyi ko yunolo; oni gidalega ngu Kristen oni soboyeloweloyi ko yunolo; oni gidalega ngu oo nakangolo etuyeloweloyi, ko ngu yunowolo. Ko ngundilo sungo sungo yunootoni, telo oolootenggo. \v 12 Yo, Anutndo kingo oo duwoo ko teweloyim ngundilo, enengo simoo bale, noole hoolooweyelolo yunooteku, nguno ngu, doboogulinayi bidodo Kristusno nowoondoyemo hamoo teyingongga nguya, ebe hooloowe hooloowe tetooye, damoni gome tunootewa. \v 13 Yo, noole komo suwoo suwoo Anutndo oo kingo duwoo yunowoku, ngulo koni teweloyim hahangelo koyi tewato. Nguno ngu, noole goboolo ootoolo, nowoondonayi hamoo oolengo telo, ngunonggo Anut Nangoni, ngulo yanggangoni, ngu noole nowoondonayimo hamoo ingowato. Ngundilo tewatoku ngu, noole Kristuslo damoni ngundilo tunootewato. \v 14 Ngundilo telo ngu, asa, noole simooye bobodi ngundilo ko ma oluwato. Ebe ganagana oni biyomi, ngundo mete buniyo bobodi mande gula gulano etuyelolo ganayelootoyi, ngulo ene nowoondoye bulibali ingootenggo. Ngungga ngu, wendeyi dookelo, ngundo wanggo yolo yowoolalingooteku ngundilo. \v 15 Kini, noole komo nowoondonayi hamoomonggo, oni sungombolo nowoondoyi tewato. Noole hamoo mande, ngu nangge ewato. Ngundilo telo ngu, noole komo Kristen simoo bale yanggango tunootelo, Kristusdodo goboolo oluwato. Kristus ngu noolengo tabango oolengo. \v 16 Ngu Kristus noolengo tabangongga, ngundo ngu, noole yoyeni, noole bidodo, kandenayi, kenayi, doongenayi, oo gowenaye ngu, mete ko logono logono yelo sungo sungo ko tetenggo. Ngulo ngu, noole gowenaye, ngulo gumi ngu, noole mete ebe hooloowe hooloowe telo, bidodo enedodo, gowenaye gulanangge gooboowato. Ngu damoninggano nguno, goweyi ulungga telo, yanggangododo telo, nowoondoyi teweloyi damoni ngu tetenggo. \s1 Kristen Oni Ngu Ene Komo Oole Kedamo Endeyoyi \p \v 17 Ngulo, nondo, Oo Bidodo Sembuli Sembunayi, ngu oowooyimo, yeno mande yanggango ngandilo ewelo. Ye oni biyomi endeyootenggoku sowengga, ngulo damoniyemo ko ma endeyowelo. Ene kingo oo nguno ingonduduye bulibali yelo, nguno nangge oolootenggo. \v 18 Enengo ingoyingoye ngu oolelidodo oolootenggo. Ene ingoyingoye gome nenengo kini, enengo nowoondoye ngu ukingoyingo. Ngundilo ngulo, ene ingoyingo kedaga oni, Anutno nowoondoyemo hamoo tetoyi yunootekungga, ngu eneno kini. \v 19 Ene damoni biyomi teweloyi ngulo oyumo ma yowanggo. Kini, ene oololo, bosebalese damoni biyomi teweloyi, ko damoni biyomi oowooyingga tewelo, ingondudu ulungga oolengo telo, hahangelo oolootenggo. \p \v 20 Ene ye ngu kuli Kristuslo damonimo nguno, ngundilo mande damoningga ngu ma yowonggori. \v 21 Kini, nondo ngu ngandilo ingooteno. Ye ngu kuli, Kristuslo mandeni ingowonggori. Ye ngu Yesuslo hamoo mandega ngu kuli yowonggo. \v 22 Ngu mande hamoongga etuyeloyingo, ngu ngandilo. Kulimi ngu, ye nowoondoye kulimingga ngulo mande damonimo endeyolo oluwonggo. Ngu nowoondoye kulimi damoni ngu ebe ganagana, ko oo kenomayingoweloyi, ngundo nowoondoye yombuliyoote. Ngundilo ngulo, yengo nowoondoye kulimingga, ngulo damoni ngu komo oweya yokoyi! \v 23 Yengo ingonduduye damoningga ngu, ko, nowoondoye nguya yowoolengoya, ye komo keda tunooteyi! \v 24 Ye komo oni keda tunooteya oliyi! Yo, hamoo, ngu oni kedaga ngundo ngu, ene komo Anutlo damoni nangge keyoyi! Anutlo damoni ngu nenengo kundingiyi oolengo, ngulo oni kedaga, ngulo damoni nguya gome nenengo kundingiyi oolengo oluwa. \p \v 25 Ariya, ye komo ebe ganagana mande ngu yokoyi! Ye bidodo komo hamoo mande ngu nangge, oni sungomo eyi! Ndatelo ngulo, noolengo bidodo sungo sungo ngu, Kristuslo oni ngulo gumi. \v 26 Ene yengo nowoondoye sanggili teweloyi, ngulo ingondale teyi! Kinitetoni ngu, ye sanggili tetenggoku nowoondoyega ngu, ngundilo oodoyi oololo, sa nemimo ulo suwootetoni, ye mbumbuwa tewanggo. Ngulo ye komo ingondale teyi! \v 27 Kinitetoni ngu, Setando ombulo, nowoondoyemo ulo tewooyelowa. \v 28 Yakaka oni ngu, ene yakaka ko ma tewelo. Ataga ngu, ene komo kandeyibo ko gome ngu tetoyi, engge tunootetoni, ngunonggo ene oo yolo, oni wenonootenggoku, ngu bayetelo, yunolo hoolooweyeloyi. \v 29 Ye mande biyomi gula manggoyemonggo ma tunootewelo. Kini, mande gome metemi ngu nangge etoyiga tunooteni. Ngundo ngu, oni kiyayi ngu yanggango yunowanggo. Ngunonggo ngu, oni yengo mande gome ingootenggoku ngu, Anutlo sumangeni nguno oni yengo mande ngu ingolo, yanggango yewanggo. \v 30 Ye Anutlo Yuka Kundingiyi ngulo newende kowuli ma inowelo. Ndatelo ngulo, Anutndo yengo nowoondoyemo Yuka Kundingiyi yeyingo, ngu enengo sunggi yelo, sunggi yewoku ngu, nalu sosowoomo enengombo ko yoyowa. \v 31 Ye ngu komo nowoondoye biyomi yeweloyi damoni biyomingga, ngu andangeya yokoyi. Sanggili, nowoondoye kowoo yeweloyi, nowoondoye gookingo yeweloyi, longgesambi teweloyi, oni kootuyesina mande elo yomooyunoweloyi mande biyomi damoni, ngu bidodo, ye komo andangeya yokoyi. \v 32 Yo, hamoo, damoni ngundilo ngu yokoya, ye komo mande damoni ngu ayibinonggo dobooguliye nowoondoyi teyi. Anutndo Kristus oowooyimo, yengo mbumbuwaye andangeyunowoku, ngundilo nangge, yendo nguya komo dobooguliye mbumbuwaye ngu andangeyunoyi. \c 5 \s1 Noole Komo Solu Himimo Endeyowato \p \v 1 Anutndo ngu ye, enengo simoongo, ngulo gome oolengo ingoote. Ngulo ye Anut kilalongo oliyi. Yo, ye komo enengo mande damoni ngu keyoya, ngu nangge teyi. \v 2 Kristusndo noolengo nowoondoyi telo, enengo kedaga, ngu yokolo, ngundo noole hoolooweyelolo, Anutno woolo kundingiyi ndindingo gome oolengo, ngu yewolo. Ngundilo ngulo, ye nguya yengo kedaga ngundo oni sungo hoolooweyelowelo ko teyi. \p \v 3 Bosebalese, ko damoni biyomi, oo kenomayingolo doongeye ulu teweloyi damoni biyomi ngu, ye kewooloyemo nguno bodaga ma tunootewelo. Noole Anutlo oni simoo bale, ngundo damoni biyomi, ngulo mande ma elo ingowelo. \v 4 Ye mande biyomi sugabododo, ko kingo mande ebe ganagana, kingo koondoonge mande ebe ganagana ngu biyomi, ngundilo mande, ngu metemi kini. Kini, ye Anutno ese mande ngu nangge tewanggo. \v 5 Yengombo ngu ingootenggo. Bosebalese tetenggoku damoni, ko, damoni biyomi sugabododo, oo kenomayingoweloyi damoni ngu, oni ngundilo damoni tetenggoku, ngu ene ebe ganagana anutga ngu owetenggo. Ngundilo oni ngu, ene Kristus Anut elagalo, endega, enengo oni simoo bale soboyelooteku, nguno ma uwanggo. \p \v 6 Ye damoni biyomi ngulo komo ingondale teyi! Kinitetoni ngu, ebe ganagana onindo, ye yowoosoolo, oololo, mande damoni biyomi nguno utoyi, ye ngu keyowanggo. Hamoo oolengo, ngundilo mande damoni ngulo damoni Anutndo sanggili ulungga telo, oni ngundilo tetenggoku, ngu ogingoyingo yunowa. \v 7 Ngulo ngu, ye enedodo goboolo ma endeyolo oluwelo. \v 8 Kulimi ngu ye ooleliko oodoyi, ene ataga ngu, Oo Bidodo Sembuli, ngundo ye yoyolo, solu himimo yoyetoni oolootenggo. Ye komo ngu solu himimo oni ngundilo endeyoya oliyi. \v 9 Solu himi, ngundo ngu mande, damoni gome metemi ngu bidodo, damoni gome nenengomu, ko hamoo mande damoni ngu yeni tunootete. \v 10 Ye ngu komo ndatelo mande damoningga, Oo Bidodo Sembuli, ngundo ngulo ingooteku, ngu yoweloyi, ngulo ko yanggango teyi. \v 11 Ye ngu, oni ooleli, ngulo mande damoni biyomi tetenggoku, nguya ma siyelo goboolo oluwelo. Ngundilo mande damoni, ngundo engge gomemu ma yeni tunootete. Kini, ye komo onindo, damoni biyomi tetenggoku, ngu damoni biyomi eya, oni bidodo etuyeloyi. \v 12 Nondo mande damoniye kombitelo tetenggoku, ngulo damoni ma yootunolo ewano. Kini, nondo ngulo mandeni elo ngu, asa, no oyumonelowa. \v 13 Ene solu himi yetoni ngu, asa, oo bidodo himimo tunootete. \v 14 Oo bidodo ngu tunoo oolooteku, ngu solu himi oo ngundilo. Ngulo ngu, nga mandega nga ooloote. \q1 Ge oni ataga ge weleteku, sodedonangge ge ootookoo! Ge melenonggo ootookootoyi, Kristusndo ngu solu himi yeni, geno ombuwalo ewolo. \rq Ayisaya 26:19; 60:1\rq* \p \v 15 Ye komo yengo endeyoyingo, ngulo ingondale teya, ye endeyoyi. Ye oni ingonduduye kini onindo endeyootenggoku, ngundilo ma endeyowelo. Kini, ye ngu oni ingonduduyedodobo endeyootenggoku, ngundiya endeyoyi. \v 16 Ene ataga nga ngu, nalu biyomi oolooteku nga. Ngundilo ngulo, ye Kristen oni simoo bale, nga nalungga ngano ngu, ye ko oo gomengga, oni sungomo tewelo teya ngu, asa, ye komo ngu sodedo teyi! \v 17 Ariya, ye wenonoyingo damoni ngu, ma tewelo. Kini, ye ngu komo Anutndo oo ngulo ingooteku, ngu gome oolengo ingoya teyi! \p \v 18 Ye sono kowoo gome gome ma nelo kapengo yelo oluwelo. Kini, ngu damoningga, ngundo ye yombuliyelooteku ngu. Ye komo Anutlo Yuka Kundingiyi ngu yokootoyiga, ngundo yengo nowoondoyemo uya soboyeloni. \v 19 Ye komo dobooguliyeboya mande eya ngu, Iserel onilo yambo, ko yambo gidalega, Anut bingami elo okooweloyi ngu utoya, nguno yengo nowoondoyemo ngu yanggango teyi. Suwoo suwoo ye komo Ulungga Oo Bidodo Sembuli, ngulo yamboni ngu manggoye nowoondoye ngu nguya, utoya oliyi. \v 20 Nalu bidodomo, ye komo Anut Awanayi ngu, ko noolengo, Oo Bidodo Sembuli Sembunayi, Yesus Kristus, ngu oowooyimo oo bidodo eseteya, bingami okooyi. \s1 Oni Kamebale Teyingo Damoningga, Ngulo Mandeye \p \v 21 Ye komo Kristus newendemo ulo ootoolo, ngunonggo dobooguliye nowoondoyemo nguya uya oliyi. \p \v 22 Ye bale galo, Oo Bidodo Sembuli, ngulo mandeni keyootenggoku, ngundilo nangge, ye komo kamesumooyembolo mandeye, ngu gome keyoyi. \v 23 Ndatelo ngulo, simoo ngu baleyibolo sobosobo, tabango oni ngu, Kristusndo, Kristen onilo tabango oolooteku, ngundilo. Kristen oni, ngu Kristuslo goweyi. Kuli, Kristusndo ene uliyelolo ko yoyowolo. \v 24 Kristen oni ngu Kristuslo manggowo keyootenggo. Ngundilo nangge, ye bale nguya, suwoo suwoo ye komo yengo kamesumooye, ngulo manggoye keyoya, ngu nowoondoyemo oliyi. \p \v 25 Ye simoo galo, Kristusndo Kristen onilo nowoondoyi telo enengo kedaga ngu yokootoni, ngundo oni hoolooweyelowolo. Ngundilo nangge, ye komo balesumooye nowoondoye yunoyi. \v 26 Yo, Kristusndo, Kristen oni nowoondoye sonowoolo yowoolengootoni, nguno ene oni gome metemi tunootewonggo. Ngu sono gemuyingongga ngu, enengo mande keda mesalango. Ngu damoninggano nguno ngu, enengo oni ngu, Kristusndo enengo soleyelolo, sunggi yewolo. \v 27 Ene enengo simoo bale ngu gome nenengo oolengo tunootetoyi, ngu enengo oo sumangeyi, elo ingoote. Yo, enengo simoo bale ngu biyomi gula, ko soolo oo biyomi gula, eneno ma tunootewelo, elo ingoote. Kini, ene kundingiyi oodoyi, nguno goweyemo oo biyomi gula, ma olinilo ingoote. \v 28 Ngundilo nangge, ye simoo galo, yengo balesumooyembolo nowoondoyi yunoyi. Yendo yengo goweye nowoondoyi telo, ingootenggoku, ye ngundiya balesumooye nowoondoye yunoyi. Yo, oni ene baleyibolo gome ingooteku ngu, enengo goweyibolo ingooteku ngundilo. \v 29 Noole ingooteto. Oni gulado enengo goweyi ngulo mundiyi ma tete. Kini, ene oowali gomemu inolo, ngu gome sobowoote. Kristusndo enengo oni simoo bale soboyelooteku ngundilo. \v 30 Ndatelo ngulo, noole ngu Kristuslo kekandeyi, doongeyi, goweyimo oolooteku nga. \v 31 Anutlo mandeno ete. \q1 Ngulo ngu, simoo ngu eweyi nemi yoyokolo, ene baleyiboya ebe dowoodowootelo, goboolo oolooteli. Ene ngu goweyali elaya kini. Kini, ene goweyali gulanangge tunootetelo ewolo. \rq Yenesis 2:24\rq* \m \v 32 Ngu mandega, ngulo damoni ngu sungo gula. Ene nondo ngu ngandilo eteno. Ngu Kristusndo, enengo simoo baledodo goboolo oolootenggoku, ngulo ete. \v 33 Ene ye sungo sungomo nguya, ye komo yengo balesumooyembolo nowoondoyi yunoyi. Yengo goweyebolo ingootenggoku, ngundilo enengo nguya nowoondoyi yunoyi. Bale, ye komo yengo kameyembolo oowooye bingami eya okooyi! \c 6 \s1 Simooyembolo Mande Ko Awanamoyembolo Mandeye \p \v 1 Ye simooye galo, ye Ulungga Oo Bidodo Sembuliga, ngulo nowoondoyemo hamoo tetoningga, ngunonggo ye komo Awanamoyembolo manggoye ngu keyoyi. Ngu damoningga ngu nenengo. \v 2 Anutlo mandeno ete. \q1 Ge komo gengo awanangge manggoye keyolo ewolo. \rq Eksodas 20:12\rq* \m Ngu mamana mandega ngu, ene koleteyingo, ngu ene sunggi mandenidodo. \m \v 3 Sunggi mandeni ngu ngandilo. \q1 Ye Awanamoyembolo manggoye keyootoyi ngu, asa, ye gome ootoolo, ye melako ngano nalu pelungga sugi oluwanggolo ewolo. \rq Dutoronomi 5:16\rq* \p \v 4 Ye simooyembolo awa awaye, yengo simooyembolo nowoondoye yeyi ma biyomi yelo sanggili tewelo. Kini, yendo ngu komo gome soboyeloya, Oo Bidodo Sembuli ngulo mandeni ngu eya etuyeloyi. \s1 Kingo Ko Onilo Mandeye, Ko Sobosobo Onilo Mandeye Nguya \p \v 5 Ye kingo ko oni galo, ye ngu komo yengo sobosobo onilo manggoye ngu keyoya, ngu nowoondoyemo oliyi. Yengo sobosobo ngulo sosoleyi. Kinitetoni ngu, ye nowoondoye ela elaya ko tewanggo. Ye ngu komo yengo sobosobo oni ngulo manggoye ngu keyoya, Kristuslo mandeni keyootenggoku ngundilo. \v 6 Kinitetoni ngu, asa, ye kingo ene doongeyemo ko tetoyi, enendo kenootoyiga, gome teni elo, kingo ko tewanggo. Ngundilo damoningga ngu, nenengo kini. Kini, ye ngu Kristuslo ko oni teya ootooya, ngunonggo Anutndo ingooteku, ngundiya ko teyi. Ndatelo ngulo, yengo nowoondoye, ngu kuli Anut inowonggori. \v 7 Ye ngu komo yengo koye ngulo oni oni teya, nowoondoye gomemonggo ko teyi. Ye onilo ko ma tetenggo. Kini, ye ngu Ulungga Oo Bidodo Sembuliga, ngulo ko tetenggo. \v 8 Ye ingoyi. Anut doongeyimo, kingo ko oni, ko, oni enengombo enengo soboyelooteku nguya, Anutndo oni ngu bidodo ko gome tewonggoku, ngulo uliyi gome nenengo yunowa. \p \v 9 Ye ko onilo sobosobo oni galo, yendo nguya komo kingo ko oniya, damoni gome nenengo, ngu nangge eneno teyi. Yendo ngu yengo ko oni sosoleyingo ma yunowelo. Ndatelo ngulo, Oo Bidodo Sembuli, Sambo endemo oolootekungga, ngu yengo Ulungga, ko, kingo ko onilo Ulungga nguya, ooloote. Hamoo oolengo, kingo oni, ko, oni enengombo, enengo soboyelootenggoku nguya, Anutndo oni wata elayaga ngu damoni gulananggemo soboyeloote. \s1 Kristen Oni Ngu Me Oni Ngundilo \p \v 10 Ariya, nondo mande nga wenga yokowelo mande ngandilo eteno. Ye ngu komo Oo Bidodo Sembuli, ngulo wembuyi yanggangonimo nguno yanggango oolengo oliyi. \v 11 Ye ngu komo Anutlo me ebe uleweloyi, me idi sanggalo nenggulo oo ngu yolo telo, ngunonggo ngu, ye yanggango yolo, Setanlo me ebeni oo biyomi ebe ganagana, ngu utolo andangewanggo. \v 12 Ye ingoyi! Noole oniya ebe ma uleteto. Kini, noole ngu yuka biyomi awuno oolootenggoku, ngulo tabango onidodo, ko, enengo koleteyingo oni ululu nguya ebe uleteto. Ngundo, ooleli nalungga nga sobowootoyi, nguno oolooteto. \v 13 Ngulo ngu, ye komo Anutndo me ebe uleweloyi oo yunowoku, me idi sangga, ngu bidodo yoya dowooya oliyi. Ngundilo telo ngu, nalu biyomimo ye mete yanggango dikalo, ebe ulewanggo. Me ebe ngu kinitetoni, nguno nguya, ye yanggango dikalo oluwanggo. \p \v 14 Yo, ye ngu komo ngundiya dikayi. Yendo ngu hamoo mande ngu yoya, ngu wanggayemo nguno utoo kimbona ngundilo gosiyoyi. Mande damoni gome ngu yoya, Ayen nengguloyi ngundiya, nomoye doobengoyi. \v 15 Ye ngu komo Anutlo Mande Keda Gome ngu onino elo etuyelolo, nguno nowoondoye goboolo gulanangge, oni simoo bale nguno yelo oluwanggo. Ye ngu komo ngu damoningga, yowanggoku ngu, keyembolo keye goweyi (Su) ngundilo yolo ukingowanggo. \v 16 Ye komo ngu damoningga ngu bidodo yomukolo, ngunonggo ngu nowoondoyemo hamoo tetenggoku ngu, yengo kondimu ngundilo. Ngu kondimungga ngundo ngu, oni biyomi, Setanlo nasa, dedodo pisingootoni, ombuteku, ngu bidodo utolo, andangelo wemoowanggo. \v 17 Anutndo ngu, ye kuli yoyoyingo ngu. Ngu ingonduduga ngu yengo Ayen tomoku, ngundilo tabayemo yeya oliyi. Anutlo mandeni, ngu duge ngundilo. Yuka Kundingiyimbo mandega yunooteku, ngu nangge gome dowooya, ko teyi! \v 18 Yuka Kundingiyi ngulo yanggangoni, nguno ngu, ye komo Anutno yemboongeya oliyi. Oo bidodo teweloyi ngu, ye Anutno yemboongeyago oo ngu teyi. Suwoo suwoo, ye doongedoongoodoongooteya, sobowooya oliyi. Ye kengelo kingo ma oluwelo. Kini, suwoo suwoo, ye komo Anutlo oni simoo bale ngu hoolooweyelolo, Anutno yemboongeya oliyi. \v 19 Yendo ngu komo no hoolooweneloya, Anutno yemboongeyi. Nondo ngu, yendo ngandiya yemboongeyilo ingooteno. Anutndo enengo mandeni ngu no manggonemo yetoningga, nolo sosoleyingongga ngu yokoya, no enengo mande keda gome mesalango, kuli kombiteyingongga ngu yootunolo, elo etuyelowano. \v 20 No ngu Anutlo mande keda gome ngu elo etuyeloweloyi oni. Ngundilo ngulo, no ya biyomimo oolooteno. No ngu Anutlo mande keda gome nga eweloyi, ngulo ko oni. Ngulo ngu, ye Anutno no hoolooweneloya, ye komo yemboongeyi. Nguno ngu, nenengo sosoleyingonengga ngu kinitetoni, no Anutlo mande kedaga ngulo yanggango yelo, mande ngu simoo baleno elo yootunolo, etuyelowano. \s1 Mande Gumi Gidalega Ngu Mande Wenga \p \v 21 Tikikasndo ngu nondo ko oo tetenoku, ngulo mandeni bidodo yeno emukowa. Tikikas ngu noolengo Kristen doboonayi oolengo. Ene ngu Oo Bidodo Sembuli Sembunayi, ngulo ko oni oolengo. \v 22 Nondo ene suleyootoowe, ene yeno oolouteku, ngulo damoni ngu ngandilo. Noole ndadilo oolootetoku, ngulo mande ngu gome nenengo oolengo, mande damoni, ngu ingowanggo. Nguno ngu, yengo nowoondoye yanggango teyinowanggo. \p \v 23 Anut Awanayi nguya, Oo Bidodo Sembuli Sembunayi, Kristus Yesus nguya, ngundo ene mete Kristen doboogulinayi nowoondoye yoyeni, imakelo oluwanggo. Enendo ngu oni sungombolo nowoondoyi teweloyi damoningga, ngu yunolo, ko, yengo nowoondoyemo hamoo teyingo, ngu yanggango yunowa. \v 24 Oni bidodo, ngu noolengo Sembunayi Oo Bidodo Sembuli, Yesus Kristusno nowoondoyi ulungga teyingo damoningga, ngu suwoo suwoo teloodoyi ngu, asa, Anutndo ene bidodo sumange yunootoni, eneno sugi sugi oluwanggo. Ngu hamoo.