\id 2CO - Karo NT [rwo] (Karo dialect of Rawa - rwoK) -Papua New Guinea 2001 (DBL 2014) \h 2 Korin \toc1 2 Korin \toc2 2 Korin \toc3 2 Kor \mt1 2 Korin \imt1 2 Korin Mande Tabango \ip Ngu naluno, Polndo so uyi gula nakangolo, Korin oni simoo bale ngu endemo oolootenggoku, ngu yunowolo. Ene ngu mela gumisina nguno oluwolo. Ngu melangga ngu oowooyi Masedoniya. Korin endega ngu Giris mela gumisina nguno ooloote. Ngu endega ngu, ene hamoo oowooyi bingaminidodo ngu oni simoo bale, ene ngu mela gumisina nguno oolootenggo. \ip Mande gumgum ngu, nga so uyimo ngandilo ooloote. \io1 Kambayeloyingo mande elo, ko, oni oni teya, Anut oowooyi bingami okooyi. 1:1-11. \io1 Korin oni simoo baledo, Pol kowuli inootoyi, ene Polndo ngulo gome ingolo, eneya nowoondoye gulanangge yelo, oluwelo gome ingowolo. 1:12–2:13. \io1 Pol, enengo koni oolengo ngu ngandilo. Enendo ngu, mande kedaga Anutndo elo gosiyolo, oni simoo bale yunowoku ngu, Polndo yootunolo eweloyi oni tunootewolo. 2:14–6:10 \io1 Polndo enengo newendemonggo oo ngu, Korin oni simoo baleno kowuli ingolo, ngundilo ewolo. 6:11–7:16. \io1 Oniya mande elo, ko enengo ingoyingoyemonggo nguya ete. Ene nowoondoye gulanangge yelo, bobeye gooboongootoyi ngu, oni simoo bale gidalega yunowelo. 8:1–9:15. \io1 Polndo ngu oo ngu, oowooyingga sulena onindo ko tetoyi tunooteyingomu, ngulo mandeni ewolo. 10:1–12:21. \io1 Pol enengo newendemonggo ngu ete. Yengo ingonduduye ngu yanggango yunolo kambayelooteno. 13:1-14. \c 1 \s1 Polndo Korin Kristen Ngulo So Uyi Kootungga Nga Nakangowolo \p \v 1 No Pol, Kristus Yesus ngulo Aposel. Anut enengo ingondudunonggo no noyolo, enengo Aposel noyewolo. Noolengo Kristen doboonayi Timooti, ngundo hooloowenelootoni, nga mandega nga nondo yengo nakangooteno. Yo, nga ngu ye Anutlo simoo bale Korin endemo, ko Giris melako, Kristen oni oolootenggoku, ngulo nguya nakangooteno. \v 2 Nondo Anut, ngu noolengo Awanayi, ko Oo Bidodo Sembuli Sembunayi Ulungga, Yesus Kristusno yemboongeteno. Gedo gengo sumange ayibige ngu ene yunootooga, nguno nowoondoye imakeyingomo oliyilo ngulo yemboongeteno. \s1 Anutndo Pol Hooloowelo, Ngulo Esetewolo \p \v 3 Noole Anut oowooyi bingami elo okoowato. Ene ngu Anut, ene Oo Bidodo Sembuli Sembunayi, Yesus Kristus, ngulo eweyi. Ene ngu nowoondoyi teweloyi ngu bidodo Sembuli Ulungga. Ene ngu oni simoo bale kowulidodo oolootenggoku, ngulo nowoondoye bidodo yeni ayibidodo tetoni hoolooweyeloweloyi ngulo Anut. \v 4 Yo, kowuli ogingoyingo bidodomo nooleno tunootetoni ngu, Anutndo noole nowoondonayi yeni, imakelo ooloote. Nguno ngu, noole nguya mete oni kowuli ogingoyingo guladilo guladilo, eneno tunooteteku, ngu hoolooweyelolo nowoondoye yeyi imakewa. Yo, Anutndo noole nowoondonayi yeni imaketeku, ngulo noolendo nguya, mete oni oowooyingga ngundilo hoolooweyelowato. \v 5 Yo, ogingoyingo ngundilo ngu, Kristusndo ngu kuli koolowooyingo, ngulo Anutndo ene hooloowetoni, newende imakewolo. Ngundilo nangge, ngu kowulingga, ngu nooleno nguya, ulungga oolengo tunootetoni, ngulo Kristusndo ngu noole nowoondonayi yeni, gome imakeyingo oolengo tunootete. \v 6 Noolendo yeno mande keda gome mesalango, ngu yeno wesiyolo elo, nguno ogingoyingo kowuli oowooyingga koolowootooye, ene Anutndo nowoondonayi yanggango teyunolo ngu, enengo ayibini sumangeni, ngundo yeni imakewolo. Imaketoni, asa, ye ngu kenolo ingootenggo. Ngundilo damoningga, ngundo nooleno tunooteteku ngu, ye etuyelooteku, ngundilo nangge, yendo kowuli ogingoyingo yeno tunootetoni ngu, Anutndo ye nguya hoolooweyelowa. Yo, Anutndo ngu yengo kowuli koolowootenggoku, naluno nguno, ene hamoo oolengo hoolooweyelootoni, nowoondoye ngu yeni, imakeyingo yanggangoyidodo teyunowa. \v 7 Noolendo, ye Kristuslo konimo, ngu hamoo yanggango dikatenggoku, ngulo noole nowoondonayimo hamoo yanggango ingooteto. Ye ngu noole goboolo dikalo, nguno ngu, noole hoolooweyelolo kowuli goboolo nooledodo koolowooweloyi. Ngundilo nangge, ye nooledodo sumange ayibi imakeyingongga, Anutnonggo ombuteku ngu, nooledodo goboolo yowato. \p \v 8 Yo, ye Kristen dobooguline, Esiya mela ulungga, nguno kowuli nooleno tunootewoku ngu, ye nguya ingoyi, elo ngulo eteto. Kowuli ulungga oolengo nguno noole wiliyelowonggori. Ngundo ngu, noolengo yanggangonayi, ngu bidodo, ngu hamoo oolengo dagawolo. Ngundilo telo, noolendo ngu kumoowatolo ingowooto. \v 9 Yo, noolendo noolengo ingonduduno, ngu ngandilo ingowooto. Noole ngu mande wilikoyingo oni, ngundo ngu, kuli nooledodo ewolo. Ye komo hamoo kumoowanggoku ngu! Elo ingowono. Noole komo ngundilo ingowooto. Ngu noolendo, noolengo yanggangonayi, ngundo ma yeni mete tewa. Ngundo noole etuyelooteku, ngu noole komo noolengo yanggangonayimo Anutlo koni hamoo ma tewato. Kini, Anutndo enengo yanggangoni, ngundo Yesus Kristus melenonggo yokutuwooyingo yanggangongga, ngudodo noole komo koni tewato. \v 10 Ngu ooga, ngundo noole yuleni kumoowelo tewolo. Ene ngu oo biyomi oolengo, ene Anutndo kuli ene noole yoyowolo. Kootusina nguya, ene noole ko yoyowa. Yo, noolendo, ngu noole nowoondonayimo hamoo tetetoku, ngu ene komo hamoo oolengo kowuli gula, noole wiliyelowelo tetoni ngu, asa, ene noole ko yoyootoni gome oluwato. \v 11 Ye nguya komo noole Aposel oni hoolooweyeloya, Anutno yemboongeyi. Ngundilo tetoyi ngu, Anutndo oni simoo bale oowooyinggalo, yemboongeyingo ngu ingolo, ene noole hoolooweyelowa. Oni simoo bale ulungga oolengo, ene nooleno ingolo, ene Anutno ngulo esetewanggo. \s1 Polndo Korin Oni, Ngu Kuli Ma Ganayelowolo \p \v 12 Noolendo ngu ooga, ngulo oni oni telo eteto. Noole nowoondonayimonggo ngu yootunolo etoni, ngu damoni nenengo Anut doongeyimo, ko ye doongeyemo nguya, gome nenengo oolengo oluweloyi, ngulo gome ingooteto. Nga damoni gomengga nga, ngu Anutndo noole yunowolo. Mela ngalo oni, ngulo ingoyingoni ngundo, damoningga ngu nooleno ma yeni tunootewolo. Kini, Anutlo sumangeni ngundo nangge, ene noole kuli hoolooweyelootoni, noole ngandilo endeyootetoku nga! \v 13-14 Nga mandega nga, ngu nondo yengo nakangootenoku, ngalo damoni ngu ma kombiteyingo. Kini, yengombo kandangelo ngulo damoni gome ingowanggo. Kuli ye noolengo damoninayi ko mandenayi bidodo gome ma ingowonggori. Ene kootusina ngu, ye noolengo damoninayi bidodo ingomukowanggoku, ngulo gome ingooteno. Ye ngundilo ingomukootoyi ngu, asa, Oo Bidodo Sembuli Sembunayi, Yesus, ko ombuyingo nalunimo nguno, yendo noolengo oni oni tetoyi, ko noolendo nguya yengo oni oni tewato. \p \v 15-16 Nondo ngu, ye kuli ingonduduye gomengga ngulo nowoondonemo hamoo telo, ngundilo ngulo, kuli no yeno koletelo oolouwelo ingolo ewono. No yeno Korinno, koletelo oololo, ngunonggo ye yoyokolo ngu, no Masedoniyano oolouwano. No Masedoniyanonggo ngu, no ye ko tanggeyemo ombuwanolo ingowono. Nguno ngu, no tambu elaya, yeno ooloutoowe, ye ngulo nowoondoye metemi ingolo, oni oni tewanggo. Asa, no ngundilo yeno ko ombulo, nguno nondo oo gula gulalo wenonootoowe, yendo mete hooloowenelolo, sulenelootoyi, Yudiya melako oolouwano. \v 17 Ndatelo ngulo? Nondo yeno ombuwelo mandega, ewonoku ngu, no ingondudu bulibali ingolo ma ewono. No kingo nga mandega nga, ngu ma eteno. Kini, no nenengo ingoyingo koletelo, ngu yokolo, no komo ombulo, ye tambu elaya yeyolo, nguno nowoondoye yanggango yunowelo ingooteno. No mela ngalo, damoni ngu ma keyolo, nguno eteno. Oni oo gulalo ewelo ngu, oni ngandilo etenggo. Yo, elo, ko, oni gulano ngu kinilo etenggo. Hamoo oolengo, no ngundilo damoni, ngu no ma tewano. \v 18 Noole Anut doongeyimo, noolendo mande ye yunootetoku, ngu komo hamoo oolengo. Ngu ebe ganagana ma eteto. \v 19 No, Sayilas ko Timooti, noolendo kuli ye kewooloyemo nguno mande nga elo etuyelowooto. Nga ngu Anut Nangoni, Kristus Yesus, ngulo mandeni ngu ye ingootenggo. Yo, enengo mandeni eyingo, ngu hamoo oolengo nangge, ebe ganagana mande kini. \v 20 Yo, Anutlo sunggi mande elo gosiyoyingo, ngu oowooyingga oolengo tetoni, ene Kristusndo ngu bidodo keyolo temukowa, ngu ingooteto. Ngulo ngu, noole Anut bingamini, elo okoolo, noole nguno hamoo oolengo eteto. \v 21-22 Anut enengombo nangge noole, ye nguya yoyeni, Kristusdodo nowoondonayi goboolo gulanangge yeteto. Ngundo nangge, ene noole logoyelolo yoyolo, enengo konimo, ngano nangge yoyewolo. Yo, enengombo, ngu nooleno enengo sunggi kundingiyi ngu yelo yunolo, enengo Yuka Kundingiyi, ngu noole nowoondonayimo yelo yunowolo. Yuka ngu Anutlo oo koleteyingo, ngu gumi kootu yunoweloyimbolo, ngu yunowoku, ngu noole ngandilo ingooteto. Hamoo oolengo, ene kumana bidodo kootu, noole yunowalo ingowolo. \v 23 Ene nondo, Anut doongeyimo, no hamoo oolengo eteno. Nondo yeno sodedo ko ma ombuyingo ngulo damoni ngandilo. Nondo ye kowuli yunowelo, yokootenoku ngu! \v 24 Noolendo yengo nowoondoyemo hamoo teyingongga, ngulo tabango ma oolooteto. Kini, yengo nowoondoyemo hamoongga, ngu kuli yanggango dikalo oolooteku ngu! Ngulo ngu, noolendo yedodo, ko goboolo telo, nguno yengo oni oni teyingongga, nguno yengo nowoondoyemo hamoo, ngu yanggango yunowa. \c 2 \p \v 1 No nenengo nowoondonemonggo ngandilo usowoolo ingooteno. No yeno ogingoyingo kowulidodo, ngulo no ko ma oolouwano. \v 2 Kini, nondo ye nowoondoye ogingoyingoweloyi kowuli, ngu ye yunootoowe ngu, onendo ngu ye nowoondoye yeni oni oni teweloyi, ngu yunowa? Ene nondo yengo nowoondoye yewe ogingoyingododo kowuli yewoku ngu, ko, oni gulado no nowoondone yeni, oni oni ma tewano. \v 3 Ye ngu nolo oni oni tenunoweloyi oni. Ngundilo ngulo, no yeno oololo, nowoondone ogingoyingo kowulidodo yolo oluwelo ma ingooteno. Ngulo ngu, no kuli so uyingga nakangowonoku ngu, nondo ye bidodo, ngu hamoo ingowono. Nondo oo gulalo nowoondonemonggo oni oni tewanoku ngu, ye bidodo nguya, ngu ooga ngulo oni oni teyilo ingooteno. \v 4 Yo, no kuli yengo so uyi nakangowonoku, ngu naluno ngu, nowoondone kowuli ulungga nunootoni, ogingoyingo nguya ingolo, ngunonggo ko no sendolo biyomi oolengo teteno. Ene nondo, nga so uyingga nga ngu, nowoondoye kowuli ingolo elo, ma nakangooteno. Kini, nondo nga so uyingga, nga yengo nakangootenoku, ngu damoni ngandilo. Nondo yengo nowoondoyi ulungga yunolo, ngulo nga so uyingga nga nakangolo yunooteno. \s1 Oni Mbumbuwa Tetoningga Ngu, Ngu Biyomi Tewoku Ngulo Komo Andangeyunoya Kapengoyeyi \p \v 5 Oni ene ngu kowuli ogingoyingongga, ngu yeyi tunooteteku ngu, no nangge ogingoyingo ngu ma telo nunoote. Kini, ngu ogingoyingongga, ngu yeno, oni gidalega nguya, ogingoyingo ngundilo yunoote. No ngulo mande yanggango ma ewano. No mande gumi bodaga nangge etenolo ewolo. \v 6 Ene oni damoni biyomi tewoku ngu, ngulo gumi ngu oni simoo bale ulungga doongeyemo, gumi ngundilo mamana mande inootenggoku, ngu mete. \v 7 Ngundilo ngulo, ataga, ngu ye damoni gula teyinoyi. Ye enengo mbumbuwa tewoku, ngulo ma ingowelo. Ye enengo newende yanggango teyinoya, newende yeyiga imakeni. Ngundilo ma tetoyi ngu, asa, kowuli ulungga newendemo oodoni, ngundo ngu oningga, ngu yeni yombuliyowa. \v 8 Ngulo ngu, nondo yengo nowoondoye ngu yokutuwoolo, ngandilo etuyelooteno. Ye komo ngu oningga, ngulo nowoondoyi teyinoya, tanggeyimo oolouya, mande gome ngu eya ingoya, nguno ene ko yowanggo. \v 9 Ngulo, nondo so uyi nakango kuli nakangolo, ye tewooyelowono. Ye bine oo bidodomo no manggone keyolo tetenggo, ngundi kini, no ngu kenolo ingoweloyimbolo. \v 10 Yendo oni gula biyomini tewoku, ngu kapengoyelo, ngulo ko ma ingolo, nowoondoyi teyinowanggoku ngu, asa, no nguya Kristus doongeyimo, biyomini tewoku, ngu kapengoyelo, ngulo ko ma ingowano. Ene ngu nolo ko kini, ngu yengo Kristen oni yengombo mete kowuli, ngu yomosiyowanggo. \v 11 Yo, noole komo kewoolonayimo oo biyomi oolooteku, ngu sodedo yomosiyowato. Ngundilo ma tewatoku ngu, asa, Setando ombulo, noole ganaganayelolo yombuliyelowa. Noole Setanlo ingonduduni kuli ingootetoku ngu. \s1 Kristusndo Enengo Ko Oni Ngu Yanggango Yunoote \p \v 12 Kuli no Trowas endemo mayelo, nguno Kristuslo mande keda mesalango, ngu elo etuyelowelo ombutoowe ngu, Oo Bidodo Sembuli Sembunayi Ulungga, ngundo oni nowoondoye kuli yomosiyootoni, mande gome ingowelo sobowoowonggo. \v 13 Ene nolo nowoondone, ngu ma imakewolo. Ndatelo ngulo, nenengo doboone Tayitas, nguno ma kenolo, ngulo no Trowas oni kambayelolo, no Masedoniya melako oolouwono. \p \v 14 Ene, no ataga, Anutno eseteteno. Ndatelo ngulo, Kristusndo noole yanggango yunooteku, ngundo noole Setanlo yanggangoni, ngu wongooye uwolo. Yo, noole Kristusdodo woologongolo, nguno enengo yanggangoni, ngunonggo endeyooteto. Nguno ngu, mela bidodomo Anutndo noole suleyelootoni satetoku, nguno Oo Bidodo Sembuli Sembunayi, ngulo mande keda mesalango, ngu wesiyolo eteto. Ngu mandega etetoku ngu, ndindingo gome ngundilo, mela bidodomo oololo logowoote. \v 15 Yo, noole Kristuslo ko oni ngu, Kristusndo yoyolo woolo ndindingo gome ngu, Anutno yete. Ngungga ngu, kuli woolo yeyingo onindo Anutno woolo ndindingo yeyingo ngundilo. Yo, ngu ndindingongga ngu enengo mande keda mesalango, ngu oni simoo baleno, wesiyolo eteto. Ene gidalegado gome ingolo keyootoyi, ko, oni gidalegado, ngu yokootenggokulo, ene oonatewanggo. \v 16 Ene ngu oni gidalega ngu mande gome ingoloode, ene sowe kiniteteku, ngu oonateweloyi musiyomo uwelo tetenggo. Ene oni gidalega mande gome ingolo yolo dowootenggoku ngu, ene oni oni teweloyi Sambo endega, nguno uwelo tetenggo. Ene onendo, nga kongga nga mete tewa? \v 17 Oni gidalega Anutlo mande nguno ene bobeye yoweloyi koyi tetenggoku, ene noole ngundilo ma teteto. Kini, noole nowoondonayi gome nenengo, hamoomonggo, noole Anutlo koni, nga yolo, koyi teteto. Noole nowoondonayi gulanangge, Kristusdodo goboolo yelo, ngunonggo Anut doongeyimo noole mande elo yootunolo eteto. \c 3 \s1 Sunggi Mande Keda Elo Gosiyowoku, Ngulo Ko Oni \p \v 1 Ye ndatelo ingootenggo? No bingamine ngandilo okoolo, ko eteno. No Anutndo logonelolo oni nenengo, yeno sulenelootoni ombuwono, ngundi, nondo nangge Anutlo mande hamoo, ngu oni simoo baleno, wesiyolo eteno, bine? Nga ngu nolo ingondudune kini. \v 2 Kini, oni gidalegado, ye nenengo endeyootenggoku, nguno kenolo ingootenggo. Nondo Anutlo mandeni, yeno wesiyolo etenoku, ngu ingolo keyootenggo. Ngulo ngu, noolendo yengo gome ingooteto. \v 3 Yo, nondo Kristuslo mandeni wesiyolo, etoowe ingowonggoku, nguno ye oni simoo bale, etuyelootenggoku ngu, ye oni nenengo. Ngulo ngu, noolendo yengo so uyi nakango gula ma nakangolo soweyowato. Ndatelo ngulo, Anutlo Yuka Kundingiyi, ye nowoondoyemo oolooteku, ngu oni simoo bale bidodo ene tunoo oolengo kenowanggo. \p \v 4 Nga mandega ngalo damoni ngu ngandilo; Kristusndo ngu noole nowoondonayimo hamoo teyingongga, ngu yeni tunootewolo. Ngulo ngu, noole Anutno hamoo ingolo, ngulo noole mande, nga eteto. \v 5 Ngu hamoo, noolengombo ko mande nga, elo ma teteto. Ngulo ngu, noolendo ngandilo ma ewato. Noolengombo oo ngu kuli tewootolo ma ewato. Kini, Anutndo nangge noole yanggango yunootoni, noole enengo koni mete teteto. \v 6 Enengombo, noole yoyeni, noole kuli sunggi mande keda gosiyowooto. Ngulo oni wesiyolo, ko teteto. Ngu sunggi mande keda gosiyoyingongga, ngu mamana mandeno elo nakangoyingomo, ngundilo kini. Ngu Anutlo Yukalomu oo nangge. Yo, Anutndo kuli mamana mande inowoku, ene oni enengombo keyoweloyi, ngu ereremo kini, ngulo ene oonatewanggo. Ene sunggi mande keda gosiyoyingongga, nguno Yuka Kundingiyi, ngundo oni nowoondoye yanggango yunootoni, ngulo ngu, oni ene mete Anutlo mande, ngu keyolo, ngunonggo ngu suwoo suwoo keda oluweloyiga, ngu yowanggo. \p \v 7-8 Anutndo kuli nga mandega ngalo mamana mandeni ngu, digi bungomo nakangowolo. Ngu mamana mandega, Mosesndo oni yunooteku, ngundo kumoo yeni tunootete. Ndatelo ngulo, oni simoo bale bidodo, mamana mande yunowoku, ngu keyoweloyi, ene ereremo kini. Ene nga kongga, nga Anutlo solu himi dulidalinidodo, ngundo Moseslo omukumundoongo, ngu solu himidodo tunootewolo. Iserel oni simoo bale Moses omukumundoongomo doongeteweloyi nguya, ereremo kini. Ene kootusina, ngu solu oo ngu kinitewolo. Ene sunggi mande keda Yuka Kundingiyi yunoweloyi, elo gosiyoyingo, ngulo dulidalini ngundo ngu, mamana mande kulimingga, ngulo dulidalini ngu dagate. \v 9 Yo, ngu mamana mandega, Anutndo kuli oni yunowoku, ngu gome. Ene sunggi mande keda, elo gosiyoyingongga, ngundo mande kulimingga ngu hamoo oolengo dagate. Ndatelo ngulo, Anutndo Yukani oni simoo bale yunooteku, ngundo oni hoolooweyelootoni, ene mete nenengo oluwanggo. \v 10 Hamoo, ngu mamana mandega ngu, ngu ene kuli dulidalinidodo. Ene ataga, Yuka Kundingiyi dulidalinidodo yunowokungga, ngando kulimingga, ngu dagalo, ene ulungga oolengo. \v 11 Yo, hamoo ngu mamana mande kulimingga, ngulo dulidalini ngu, suwoo suwoo ma oluwa. Ene kinitewa. Ene ngu sunggi mande keda elo, Yuka Kundingiyi, ngundo gosiyooteku dulidali gomengga nga ngu, awuno oolengo sugi sugi oluwa. \p \v 12 Ariya, noole ngu nowoondonayimo hamoo oolengo tetoni, nga Yuka Kundingiyi, ngalo dulidalini ngu sugi sugi oluwa. Ngulo ngu, noole Kristuslo mandeni, yootunolo ewelo, ma sosoleteto. Kini, noole Yuka Kundingiyimbolo yanggangonimo, ko yanggango teteto. \v 13 Noole, Mosesndo oo tewoku ngundilo ma teteto. Anutlo dulidalini ngu Moses omukumundoongomo, solu himidodo oluwoku ngu, ene towimbo omukumundoongo doobengolo oluwolo. Ndatelo ngulo, Iserel oni simoo baledo, ene omukumundoongomo solu himi ngu kenoweloyi sosolewonggori. Mosesndo ngundilo damoningga teyingo ngu, Anutndo dulidalini solu himingga towi newendemo nguno kinitetoni ngu, asa, Iserel oni ngu, ene mete Moses omukumundoongo ko kenowanggo. \v 14 Yo, Iserel oni, enengo ingonduduye ngu gome ukingowonggori. Ngulo ngu, nalu bidodomo kulimi mande, elo gosiyoyingo ngu kandangelo, ene ngulo damoni nenengo ngu ma ingowonggori. Ngu ngundilo, towi sosowoongga omukumundoongomo ngu oodoni, ngulo ene doongetelo ma kenolo ingowa. Ngu ooga ngu, ngundilo oodoni ombulo, ataga, nga nguya ooloote. Ene Kristusndo nangge, ngu towi sosowoongga ngu andangelo yokolo, hoolooweyelowa. \v 15 Yo, nalu bidodomo Moseslo mandeni kandangetenggoku ngu, towi sosowoombo ingonduduye nowoondoye nguya, doobengowolo. Ngundilo telo oode oode ombulo, ataga nga. \v 16 Ene oni ene newende yowoolengootoni, Oo Bidodo Sembuli nguno oolouteku ngu, ariya, Oo Bidodo Sembuli, ngundo towi sosowoongga ngu mete andangeyinootoni, ene nguno ingonduduye himi yetoni ingowanggo. \v 17 Oo Bidodo Sembuli, ngu ene Yuka. Ene Oo Bidodo Sembuli, ngulo Yukani, ngu oni gula newendemo oluwaku ngu, asa, mamana mande koyi teweloyi, mbumbuwa ngulo damoni, kumooweloyi damoningga, ngundo oningga, ngu ko ma ukingowa. \v 18 Noole Kristen bidodo ngu, oo gulado omukumundoonayi, wiliyoweloyi nguya kini. Ngundilo ngulo, Oo Bidodo Sembuli, ngulo solu himini dulidalini yanggangonidodo, nooleno ombute. Anutndo noole ngu solu himingga, ngu yeni tunootetoni, oni sungomo oolouwa. Suwoo suwoo, noole ngu dulidaliningga, nguno oode oololo, nooleno ulungga oolengo tunootewa. Ngundo noole yowoolengoyelootoni, noole Oo Bidodo Sembuli Ulungga, ngu kilalongo tewato. Oo Bidodo Sembuli Sembunayi ngu, ene Yuka, ngulo oo ngundilo tete. \c 4 \s1 Aposel Oni Ngu Ene Nogo Kumbe Ngundilo \p \v 1 Anutndo Aposel oni, noolengo nowoondoyi sumange yunolo, ene nga kongga, nga noolendo teyi, elo yunowolo. Ngulo ngu, noole ko, ngalo sulekinikini ma teteto. \v 2 Kini, noole Aposel oni oyumo yoweloyi, damoni kombiteyingo, ngu kuli kootu inowootowo. Noole mande ebe ganagana eweloyi damoni, nguno ma endeyolo, Anutlo mandeni ngu ma yowoolengooteto. Kini, noole hamoo mande, ngu tunoo oolengo wesiyolo eteto. Nguno ngu, oni bidodo, ene nowoondoyemonggo gome ingowanggo. Ene noolengo Aposel konayi ngu, Anut doongeyimo ngu gome nenengo oolengo, kenolo ingowanggo. \v 3 Nga Anutlo mande keda gomengga, noolendo elo wesiyootetoku nga ngu, ene oni ene nowoondoyemo hamoo ma tetenggoku ngu, doongeyemo ngu kombitewonggori. Yo, ngu oni ngu, ene mande nga ma keyootenggoku, ngulo ene oonateweloyi oolootenggo. \v 4 Setan, ngu mela ngalo mboolo ebe ganagana. Ngundo ombulo oni gidalega nowoondoye hamoo ma teyingo, ngu ganaganayelootoni, ngulo ngu, doongeye ingonduduye ngudodo ukingoyunoote. Ngundilo ukingootoni, ngulo ene Kristuslo hamoo mande gome, ngalo solu himi, yanggangoni, dulidalini ngu nowoondoyemo, ingonduduyemo nguya, ma ulo bibitewonggori. Ngulo ngu, ene Anutlo Nangoni ngu Anut enengo kilalongo oolengo, ngu ma kenolo ingootenggo. \v 5 Ngu ngandilo: noolendo noolengo mandenayi elo, ma wesiyolo eteto. Kini, noole ngandilo mande tunoolo yootunooteto. Kristus Yesus, ngu Oo Bidodo Sembuli Sembunayi, ngundo noole ko yoyowoku, ngulo noole yengo ko oni telo oolootetolo ewolo. \v 6 Kulimi, Anutndo ewolo. Ooleli newendemo solu himi mete tunootewalo ewolo. Anut, enengo solu himi ngu nooleno ombulo, ngundo noole nowoondonayimo himi yewa. Nga solu himingga ngando ngu, noole nowoondonayimo Anutlo dulidalini, ngulo gome ingooteto. Ngu solu himingga, ngundo Kristus omukumundoongomo himi yeteku, ngu Anutlo kilalongo ngundilo. \p \v 7 Ene noolendo enengo mandeni wesiyolo eweloyi yanggangoningga ngu, ngu noole nowoondonayimo oolooteku, ngu gowenayi yanggango kini, ngu newendemo ooloote. Yo, noole gowenayi, ngu nogo kumbe yanggangoni kini ngundilo. Ngu oni bidodo ngu kenolo ingootenggoku, yanggango ulungga nga ngu, Anutlo yanggangoni, nga noolengomu kini. \v 8-9 Mela bidodomo, onindo ngu kowuli noole yunootenggoku, ene ngundo noole ma yombuliyeloote. Setando ingoyingo oowooyingga, ngundo noole ingondudunayi yombuliyooteku, ene mete noolengo ingondudunayi ma gosiyoote. Onindo noole yombuliyelowelo oweyelootenggoku, ene Anutndo noole ma yoyokoote. Ene noole yuleyi soletetoku, ene noole nguno biyomi ulungga ma yolo oonateteto. \v 10 Yesus uleyi kumooyingo, ngundilo nangge, onindo noole nguya yuleyi kumoowelo tetenggo. Ene noole keda oolootetoku, ngundo oni etuyelolo, Yesus nguya keda ooloote. \v 11 Yo, noolendo Yesuslo koni tetetoku, ngulo nalu bidodomo, onindo noole yuleyi kumoowelo tetenggo. Yesuslo keda yanggangoningga ngu, noole gowenayimo yanggango kiningga, ngano oodoni, ngunonggo yootunootoni, oni gidalega doongeyemo endesina tunoo oolengo tete. \v 12 Ngulo ngu, Korin Kristen, yendo noole yeyootenggoku, noole kumooweloyimbolo meyelo, ngulo nga kongga nga teteto. Noole ngundilo telo, ngulo ye hoolooweyelootooye, ye Yesusno keda oluwanggo. \p \v 13 Anutlo mande nakangoyingomo ngandilo ete. \q1 No Anutlo nowoondonemo hamoo telo, ngulo no yootunolo ewonoku ngulo ewolo. \rq Sam 116:10\rq* \m Ngundilo nangge, no nguya nowoondonemo hamoo telo, ngulo no mande, nga tunoo oolengo yootunolo eteno. \v 14 Noole kuli ingooteto. Anutndo Oo Bidodo Sembuli, Yesus, ngu melenonggo yokutuwootoni keda ootookoowolo. Yesusndo yokutuyelowolo. Anutndo noole, ye nguya, ngundilo nangge yoyootoni, enengo tanggeyimo enedodo goboolo sugi sugi oluwatolo ingowooto. \v 15 Yo, nga oo nga bidodo ngu, ye hoolooweyelowelo tunootete. Anutlo sumangeni, ngu yeno nguno suleyootoningga, ulungga tunooteni. Ngundo ngu, oni simoo bale ulungga oolengo, yoyolo ooloutoni, ngundo Anutno eseteweloyi, ko enengo oowooyi bingami elo okooweloyi, ngu ulungga oolengo tunootewa. \p \v 16 Ngundilo ngulo, noole kolo ma kiyayi yeteto. Ngu hamoo, gowenayingga nga, ngu dogoni yelo oowiwi yootoni, ene Anutndo noolengo nowoondonayi ngu nalu bidodomo yanggango teyinolo yoonenengootoni, ngu gome keda tunootete. \v 17 Ngu ngandilo: nooleno kowuli ulungga, melako ngano tunooteteku, oo ngu ene nalu ootuwoo bodaga nangge oluwa. Ene Anutlo dulidalini ulungga, noolendo yolo, suwoo suwoo keda oluweloyi, ingootetoku nguno, oo kowuli gowenayimo tunooteweloyi ngulo ma ingooteto. Ngu kingo oo ngundilo. \v 18 Oo melako, ngano doongenayimbo kenootetoku, ngu kini tewa. Ene Anutlo Sambono dulidalini oolooteku ngu, noole doongenayimbo ma kenoweloyi ngu, ene sugi sugi oluwa. Noole oo ngundilo ngu kenowelo hahangeteto. \c 5 \p \v 1 Yo, noole kuli ngandilo ingowooto. Nga towimbo tookoododo yangga, (gowenayi) ataga melako ngano oolooteku ngu, ene biyomi yetoni ngu, asa, noole ya gula Anutndo Sambo endemonggo, noole yunowa. Ngu yangga ngu onindo kandeyebo ma yewonggori. Kini, Anutndo nangge yetoni, ene Sambo endemo oolooteku, ngu sugi sugi oluwalo ingooteto. \v 2-3 Ngu hamoo, noole ngu yanggano, nguno ootoolo, ngunonggo noole sendolo oolootetoku, ngulo noolengo ya Sambo endemo oolootekungga, ngulo gome gome ingolo hahangeteto. Noole gowenayingga nga ngu, towi nenggulo ngundilo yolo, nengguloyi tewelo teteto. Ngulo ngu, noole melako nenggulo telo oolootetokungga, nga wiliyowelo, ngu sambolo nengguloga, ngu yolo, sanganimo teweloyi ingolo hahangeteto. Ngundilo telo, noole kingo gowenayi nangge ma oluwato. \v 4 Yo, noole nga gowenayi ngano oolootetokuno ngu, noole kowuli ingolo sendolo oolooteto. Noolendo gowenayi kulimingga, nga kumoonilo ma ingooteto. Kini, Kristus ko ombuweloyi nalunggano, nguno ombuya, noolengo gowenayi kulimingga nga nangge, yowoolengootoningga, keda tunootenilo gome ingooteto. \v 5 Anutndo kuli, noolengo sambolo gowenayi kedaga, ngu yunoweloyimbolo, yoonenengootoni ooloote. Ngulo ene kuli Yuka Kundingiyi, ngu noole yunowolo. Yo, Anutndo koletelo ngu Yuka Kundingiyi, noole yunolo etuyelooteku ngu, hamoo oolengo, kootusina Sambolo gowenayi kedaga nguya yowato. \p \v 6 Ngulo ngu, noole suwoo suwoo nowoondonayi yanggango telo oluwato. Noole ingooteto. Ataga, nga melako ngano ngu keda oolootetoku ngu, noole Ulungga Oo Bidodo Sembuli Sembunayi ngudodo, enengo endemo enedodo goboolo mete ma oolooteto. \v 7 Kini, ataga, ngu noole enengo nowoondonayimo hamoo tetoni, endeyolo ootoolo, ene noole Yesus hamoo oolengo ma kenooteto. \v 8 Ene nondo kuli ewonoku, noolengo nowoondonayimo hamoo teyingo, ngu yanggango oluwato. Gowenayingga, nga noole ngano yokolo, noole oololo, Ulungga Oo Bidodo Sembuli Sembunayi ngudodo, ende damonimo gome bibitelo oluweloyi, ngulo gome oolengo ingooteto. \v 9 Ngulo ngu, noole enedodo Sambo endemo ootoolo ngu, ngundi noole ene melako ngano ootoolo bine, ene komo noole Oo Bidodo Sembuli Sembunayi, ngundo oo mande damoni ingooteku, ngu nangge yanggango oolengo teloluwato. \v 10 Noole ingooteto. Noolengo bidodo komo Kristusndo wilikoyeloweloyi naluno, nguno tunoo dikawato. Noole nga gowenayingga, ngano ootoolo, ngunonggo mande damoni gome nenengomo tewooto bine, ngundi noole kuli damoni biyomi teyingo bine. Ngulo ngu, noolengo bidodo sungo sungo, noolengo damoninayi bidodo ulini, ngundilo nangge yowato. \s1 Noole Kristusdodo Nowoondonayi Goboolo Yelo, Oni Keda Tunootewato \p \v 11 Ariya, noolengo konayi, ngu Oo Bidodo Sembuli Sembunayi, ngundo wilikoweloyi ngulo noole sosoleteto. Ngundilo ngulo, noole oni simoo baleno ko telo, nowoondoyemo hamoo teyi, elo yokutuyelooteto. Ene Anutndo, ngu noolengo damoninayi ngu bidodo kenolo ingoote. Yo, enendo noolengo damoninayi bidodo ingooteku, ngundilo nangge, yendo nguya, noolengo ngundiya ingoyilo gome ingooteto. \v 12 Nga mandega ngano, noolengo oowoonayi bingaminayi, elo ma okootooye, nguno ye noolengo elo ingootoyi ngu, oni gome nenengolo ingootenggo. Kini, noolendo nga mandega, nga yengo nakangootetoku, nguno ngu, ye oni sungo doongeyemo, noolengo damoninayi, ngulo oni oni tewanggo. Ye ngundilo telo ngu, asa, ye mete onindo, noole gowenayi sanggawelo, mande kootunayisina etenggoku, ngulo mande gumi ewanggo. Yo, ngundilo oni ngu, ene oni goweyi sanganimo oo ngu nangge kenolo wilikootenggo. Oni newendemo damoni nenengo, ngu mete ma wilikolo ingootenggo. \v 13 Oni gidalegado nooledodo wenonoyingo onilo ingootenggo. Ngu hamoo, tetoni ngu, noole Anutlo ko ngu kingo telo, nguno noole wenonolo oluwato. Ene noolendo ingondudu gome nenengo ingolo ngu, ariya, noole nguno ye hoolooweyelolo ko tewato. \v 14 Kristuslo ayibiyini, ngundo nangge, noole nowoondonayi yokutuwooteku, ngu enengo koni tewelo. Yo, noole hamoo oolengo ngandilo ingooteto. Oni gulananggebo ene noole bidodo hoolooweyelolo, noolengo mbumbuwalo kumoowolo. Ngundilo ngulo, noolengo mbumbuwa biyomi teweloyi hahangeyingo damoni, ngu kuli ene woologongolo, eneya goboolo kumoowolo. \v 15 Yo, enendo kuli kumootoni, Anutndo melenonggo, ko keda yokutuwootoni, nguno ngu, oni eneno nowoondoyemo hamoo teyingo, ngundo enedodo sugi sugi oluwanggo. Ngundilo ngulo, noolengombo nangge ootoolo endeyootetolo ma ingowelo. Kini, noole Kristusndo oni oni tewelo, ingooteku, ngu nangge noole ingondudu telo, endeyolo oolooteto. \p \v 16 Ngundilo ngulo, ataga, noole Kristusno nowoondonayimo hamoo telo, nguno noole ingondudu kulimingga, melako ngano oolooteku, ngu ma keyowooto. Ngunonggo, noole oni gulalo damoni, ngu ma wilikooteto. Hamoo, kuli ngu noole ingondudu kulimi, ngulo damoni, ngu keyolo, ngunonggo Kristus ngundilo wilikowolo. Ene ataga ngu, noole ngu damoningga, ngu ma keyowooto. \v 17 Ngundilo ngulo, oni gula, ene Kristusdodo goboolo oodoli ngu, asa, Anutndo ene yeni, oni keda tunootewa. Mbumbuwa biyomi, ngu tewelo hahangeyingo damoni kulimi, ngu bidodo kinitewolo. Ye gome ingoyi! Kristuslo damoni keda ngu nooleno kuli tunootete. \p \v 18 Anut enengombo ngu oo ngu bidodo Sembuli. Kulimi ngu, noole Anutlo me oni telo oluwooto. Ene Anutndo, Kristus suleyootoni, ngundo noolengo kawarara oni tunootelo, noole yoyeni, Anutdodo nowoondonayi goboolo siyeteto. Ngundilo ngulo, ene nga kongga, nga noole yunootoni, noole oni gidalega kawararayelolo hoolooweyelootooye, ngulo ene nguya Anutdodo goboolo siyewanggo. \v 19 Noolengo mande ngandilo, ko eteto. Kristus ko tetoni, nguno Anutndo oni bidodo damoni biyomiye yokolo, ene goboolo siyelo, nowoondoye enedodo gulanangge yeyi, elo ingowelo ingoote. Yo, ngundilo tetoyi ngu, asa, Anutndo kuli onilo damoni biyomi telo, mbumbuwa tewonggoku, ngulo ma ingondudu telo, kapengo yewolo. Ene nga kongga, nga noole yunootoni, noolendo nga mandega, nga mundi mundi onino wesiyolo yootunolo eteto. Anutndo ingowelo, enengo mundi mundi oni, ngu eneya, goboolo siyelo, nowoondoye gulanangge yewanggo, ngundilo elo ingoote. \v 20 Ngundilo ngulo, noolendo Kristuslo mandeni manggowoomonggo, ngu yolo, enengo mandeni nga yootunolo eteto. Yo, noole manggonayimonggo, Anutndo Kristus oowooyimo, oni bidodo negoyelo ngandilo ete. Ye komo damoni biyomi teweloyi, ngu yokoya, ombuya, nododo gobooya siyeya oliyi! Anutndo ngandilo ewolo. \v 21 Kristus ngu, ene mbumbuwani kini. Ene Anutndo oni noolengo mbumbuwa bidodo gooboongoolo, Kristusno yetoni, enendo koolowoowolo. Enendo ngundilo tetoni, nguno noole Anutya goboolo siyelo oluwato. Yo, Kristuslo yanggangoni, nguno noole Anutlo oni nenengo tunootewootowo. \c 6 \s1 Yesuslo Aposel Oni Ngundo Kolo Kowuli Ulungga Koolowootenggo \p \v 1 Noole Anutdodo ko goboolo telo, ngulo noole mande yanggango, yeya ngandilo eteto. Ye kuli Anutlo sumangeni ngu yolo, nguno endeyootenggoku, ngu kingo ma yombuliyowelolo ewolo. \v 2 Anutndo ewolo. \q1 Ataga ngu no yengo nowoondoyi yunoweloyi naluwo, ngulo yengo manggoye ingowono. Oni simoo bale ko yoyoweloyi naluno, no kuli ye hoolooweyelowonolo ewolo. \rq Ayisaya 49:8\rq* \m Ingoyi! Ataga ngu, ye Anutlo sumangeni, newendemo ombulo, oluweloyi nalu gome. Ingoyi! Ataga nga nalungga nga ngu, ye komo nowoondoye yowoolengolo, Anutno nowoondoyemo hamoo teweloyi, ngulo naluwo, yoyoweloyi naluwo, ngu tunooteteku nga! \p \v 3 Onindo noolengo konayi ngalo mandeni biyomi eweloyi kinilo ingooteto. Ngulo ngu, noole Anutlo mande keda mesalango, ngu nangge, wesiyolo eteto. Ndatelo ngulo, noole doboogulinayi ingoyingoye, nowoondoye nguya ma yombuliyelowato. \v 4 Kini, noole Anutlo ko oni telo oolooteto. Ngulo ngu, noole suwoo suwoo damoni gome, oni bidodo etuyelootetoku, ngulo ko yanggango oolengo, ngandilo teteto. Yo, onindo kowuli oowooyingga noole yunootoyi, noole ngu bidodo koolowoolo, Anutlo yanggangonimo endeyooteto. \v 5 Ene noolengo me onindo noole yutolo, yoyolo ya biyomimo nguya yoyetenggo. Me onindo noole oweyelolo, nooledodo meno manggalu biyomi tetenggo. Noole ko yanggango oolengo telo, nalu oowooyingga, oowalilo kumoolo biyomi telo, nguno noole nenengo ma weleteto. \v 6-7 Ene ngu kowulimo, nguno noole oni simoo bale bidodo doongeyemo, damoni gome nenengo ngu telo, oo ingonduduno, Anutlo mandeni gome ingoweloyi, ngu noole gome dowooteto. Noole oni gidalegaya sodedo sanggili ma telo, oni simoo baleno nowoondonayi yunolo, hoolooweyeloweloyimbolo. Nooleno Yuka Kundingiyi ngulo yanggangoningga, ngudodo noolendo ngu nowoondoyi teweloyi damoningga, ngu hamoo teteto. Noole manggonayimonggo ngu hamoo mande nangge, wesiyolo eteto. Ngulo ngu, noole Anutlo yanggangoni nguno ko telo, nguno oni noole gowenayi, sanggawelo mande biyomi etenggoku, ngu gumi mande metemi yunooteto. Yo, hamoo, Anutlo yanggangonimo noole manggonayi yanggango oolengo, simoo baleno mandeni wesiyolo ewelo ma sosoleteto. \v 8 Oni gidalegado ngu noole bingaminayi, elo okootoyi, oni gidalegado noole kootunayisina mande biyomi etenggo. Oni gidalegado, ngu oni gidalegano, nooledodo etenggo. Enendo damoni gomemo ko nenengo tetenggolo etenggo. Ene oni gidalegado nooledodo ebe ganagana onilo etenggo. Ene ngundilo etoyi, ene hamoo oolengo ngundilo kini. Noolendo ngu hamoo mande ngu nangge teteto. \v 9 Oni gidalegado, ngu nooledodo ene ma ingootenggolo etenggo. Ene oni ene bidodo, noole gome yeyolo ingootenggo. Oni oowooyinggado, ngu nooledodo kumooyingo elo etenggoku, ene noole keda oolooteto. Oni gidalegado, ngu ingootenggo. Yo, hamoo, oni gidalegado, yutolo gisaluyelowonggoku, ene ngu oni ngundo, noole ma yuleyi kumoowootowo. \v 10 Noole kowuli koolowootetoku, naluno ngu, Anutndo nowoondonayi yeni imaketoni, noole suwoo suwoo oni oni telo oolooteto. Ngu hamoo, mela ngano oni doongeyemo ngu, noole owoolongo oni. Yo, hamoo, noole digi ulungga, ko oo oowooyingga nguya kini. Ene noole Anutlo mande keda gome mesalango, ngu simoo baleno wesiyolo etooye, Anutndo ene yunowelo eyingo, ngu bidodo yowanggo. Ngundilo nangge, Yuka Kundingiyi, ngulo yanggangonimo ngu, Anutndo oo bidodo logoyimo noole yunoote. \p \v 11 Ye Korin doboogulinayi, noolendo yeno mande tunoo oolengo etetoku nga! Noolendo yengo nowoondonayi ulungga oolengo telo, nowoondonayi bidodo ye yunooteto. \v 12 Noolendo ye ma yoyokooteto. Kini, noolendo yengo nowoondoyi yunootooye, ene yendo nowoondoyemonggo, nooledodo goboolo ma siyetenggo. \v 13 Ataga, nondo yeno etenoku ngu ngandilo: eweyimbo nangoni mande inooteku ngundilo nondo yeno eteno. Nondo nowoondone ye yunootenoku, ngundilo nangge, yendo nguya, nowoondoye nonunoyilo ingooteno. \s1 Damoni Kulimi, Ngundo Anutlo Damoni Nguya Ma Siyewali \p \v 14 Ye Kristen onindo oni Kristusno nowoondoyemo hamoo ma tetenggoku nguya, ma siyelo goboolo ma oluwelo. Ndatelo ngulo, oni Anutlo nowoondoyemo hamoo ma tetenggoku, ngulo damoniye ko yengo damoniye ene gula. Yendo damoni gome nenengo ngudodo, damoni biyomi ngudodo, gooboongooweloyi ereremo kini. Ngulo ngu, ye ngudodo, goboolo siyelo ma endeyowelo. \v 15 Kristus ngu, Setandodo, nowoondoyali goboolo yelo siyeteli bine? Ngundilo nangge, oni nowoondoyemo hamoo teyingo, ko oni Anutlo nowoondoyemo hamoo kini nguya ingondudu gulanangge ingooteli, bine? Ngu ereremo kini. \v 16 Ndatelo telogo, Anutlo ya kundingiyi nguya, ko yuka biyomi ngulo ya ngudodo gooboongoolo oluwali? Ye ingootenggo. Noolengombo ngu, noole Anut kundingiyi oolengo ene suwoo suwoo keda oolootekungga, ngulo yanilo ingooteto. Kulimi Anutndo ewolo. \q1 No ene nowoondoye newendemo ulo ootoolo, ngunonggo, no ene kewooloyewoole endeyolo oluwano. No ngu enengo Anut oodoowe, enendo ngu nolo oni simoo bale oluwanggolo ewolo. \rq Yenesis 2:24\rq* \m \v 17 Oo Bidodo Sembuli Sembunayi nguyalo ewolo. \q1 Ye Kristen oni, yengo ingonduduye damoniye ngu oni nowoondoyemo hamoo ma teyingo, ngulo damoniye biyomi nguya, ma gooboongoowelo. Yengo damoniye ngu komo ngu sungo guladiya tunooteni. Ye komo Kristuslo damoni, ngu nangge keyoyi. Ye ingondale teyi! Mela ngalo biyomi ngu, ye komo yokoyi! Ye ngundilo yokootoyi ngu, asa, nondo ye yoyowanolo ewolo. \rq Ayisaya 52:11\rq* \q1 \v 18 Ye ngundilo telo oodoyi, ariya, nondo yengo awaye telo oluwano. Ye nguno ngu, nolo nangosumoone, ko nambosumoone telo oluwanggo. Oo Bidodo Sembuli Sembunayi ngu, ene yanggangonidodo, ngundo ngandilo ewolo. \rq 2 Samuwel 7:14\rq* \c 7 \p \v 1 Ye nolo Kristen dobooguline oolengo, noole ngu sunggi mandega Anutndo elo gosiyoyingo, ngulo noole komo mela ngalo damoni biyomi, Anut doongeyimo ngu nenengo kini, ngu yokowato. Noole komo Anutlo sosolelo, ngulo noolengo damoni ingondudunayi ngu, Anutndo ingolo eteku, ngu nangge keyooteto. \s1 Korin Oni Anutno Nowoondoyemo Hamoo Tetoyi, Ngulo Polndo Oni Oni Tewolo \p \v 2 Ye komo nowoondoyemo noolengo nowoondoyi teyunoyi. Ndatelo ngulo, noolendo oni gula kuli ma yombuliyolo, biyomi teyinowootowo. Noolendo oni gula ganangolo, enengo oo woosoolo ma yowootowo. \v 3 Nondo ye yombuliyelowelo mande nga ma eteno. Kini, nondo ngu kuli ngandilo ewono. Noolendo ngu yengo nowoondoyi yunooteto. Noole kumoowatokuno, ngundi keda ootoolo, nguno nguya, noole yengo nowoondoyi yunowato. \v 4 Nondo tunoo oolengo yeno eteno. Nondo yengo oni oni ulungga oolengo teteno. Nooleno kowuli bidodo tunootetoni, ene nondo ngu yengo ingonduduyelolo oolooteno. Ngundo ngu, nolo nowoondone yeni imakelo oode, nguno oni oni ulungga oolengo teteno. \p \v 5 Yo, kuli noole yade mayelo, Masedoniya melako tunooteyingo nguya, ngu mela gumisina, nguno noole gowenayi ngu ma kengelo imakewootowo. Kini, kowuli oowooyingga, nooleno tunootewolo. Nguno ngu, noolengo ingondudunayimo ngu bulibali telo, nowoondonayimbo ngu sosolewelo ingowootowo. \v 6 Ene oni kowuli yolo, ngulo ogingoyingo ingootoyi ngu, Anutndo ngu oni ngu nowoondoye imakeyingo yunoote. Yo, Anutndo, Tayitas suleyootoni, nooleno mayelo, ngundo noole nowoondonayi yeni imakewolo. \v 7 Yo, Tayitasndo nooleno mayelo, noole nowoondonayi yeni imakewolo. Ngundilo nangge, yendo nguya Tayitas newende yeyi imaketoni, ngundo ngu, yolo mayelo, ngundo noole nowoondonayi, Anutndo yeni nguya imakewootowo. Tayitasndo nooleno etoni ingowooto. Yendo noole komo yeyowelo gome gome ingootenggo. Yengo nowoondoye nguya sendolo, ngunonggo, nooledodo nowoondonayi gulanangge yelo, oluwelo gome ingootenggolo etoyi ingowono. Ngundilo ngulo, no yengo oni oni ulungga oolengo tewono. \p \v 8 No ingooteno. Nolo so uyingga, ngundo yengo nowoondoye yeni biyomi yetoni, ngu ene nondo ngulo ma kowuli ingowano. Yo hamoo, kuli, no ngulo nowoondone kowuli yewono. Ene ataga, ngu kini. Ndatelo ngulo, no ingooteno. Nga so uyingga ngando ngu, ye nowoondoye kowuli yunooteku ngu, ngungga ngu nalu ootuwoo bodaga nangge. \v 9 Ataga, ngu no oni oni tetenoku, ene nondo yengo nowoondoye kowuli ingootenggoku, ngulo ma oni oni teteno. Kini, nondo ngu, yendo kowuli, nguno ye kuli nowoondoye yowoolengowonggoku, ngulo no oni oni teteno. No ingooteno. Anut enengombo ngu nowoondoye kowulingga, ngu yeni yeno tunootewolo. Ngundilo ngulo, noolengo mandenayi ngundo, ye ma yombuliyelowolo. \v 10 Kini, nowoondoye kowuli, yelo oyumo yoweloyi ngu, Anutndo yeni tunooteteku, ngundo oni nowoondoye yeni yowoolengoote. Ene ngu damoninggano nguno, Anutndo noole ko yoyoote. Ngundilo ngulo, noole nowoondonayi ko yowoolengowelo, ma kowuli tewato. Ene mela ngalo damonimo nowoondoye kowuli yeweloyiga, ngundo ngu, ene oni yeni, Setanlo endenimo oonatewa. \v 11 Yo, ye komo gome ingondudu teyi! Ngu nowoondoye kowulingga, Anutndo kuli ye yunoyingo, ngundo nangge, ene damoni gome gomemu oowooyingga yeni, yeno tunootewoku, ngundo ye eririyeloote. Ye nguno ootookoolo, yengo mandeye ngu yoonenengootoyi, metemi tete. Nguno ngu, Anutndo ye yokutuyelootoni, enengo sosolelo, ngulo yendo oni damoni biyomi tewoku, ngu mamanayelolo etenggo. Yengo nowoondoye ngu, noole yeyowelo hahangetenggo. Oningga, oo biyomi tewoku, ngu yomosiyowelo, ko yanggango tetenggo. Ye ko bidodo tetenggoku ngu, nga mandega nga yomosiyowelo, ko tetenggo. Yengo damoniye ngu tunoo endesina oolengo, ngu ngandilo: ye biyomiye gula kini. \p \v 12 Ngu hamoo, nondo so uyi, yengo nakangolo yunowonoku, ene nondo oni biyomi telo mbumbuwa tewoku, ngulo nangge, no ma nakangolo yunowono. Ko nondo oni sungombolo nguya ma ingoyingo, ngulo oni ngundo nangge, ene kuli biyomi eneno tewolo. Kini, yendo noolengo gome ingootenggoku ngulo, nondo nga so uyingga, nga nakangooteno. Yo, Anutndo nolo mandega nakangolo yunowonoku, nguno nowoondoye yokutuwootoni, ngunonggo yengo damoniye, ngu tunoo endesina tunooteni. Yo, nolo mandene keyowonggoku, nguno tunoo etuyeloote. Ye nolo nowoondoyi tetenggo. \v 13 Yengo damoniyengga, ngundo nowoondonayi yeni, imakeyingo ootoolo, nowoondonayi oni oni telo oluwooto. Yo, noole ingolo oni oni tetooye, yendo Tayitas gome kalalangootoyi, ene ngulo newende gome yewo. \v 14 Kuli nondo yengo damoniye gome ngulo Tayitasno elo, oowooye bingami okoowono. Okoolo, no ngulo oyumo gula ma yowono. Yo, mande bidodomo, nondo yeno ewonoku, ngu hamoo oolengo. Ngulo ngu, nondo yengo damoni gome ngulo Tayitasno ewonoku, ngu nguya hamoo oolengo. \v 15 Tayitas ngu, ene yeno nguno mayetoni ngu, ye ngulo ingolo soliyokolo sosolelo yoyingo, ene ye bidodo, Tayitaslo manggowo gome ingolo keyootenggo. Tayitasndo ngu kenolo ingolo, enengo newende, ngu yengo nowoondoyi oolengo telo, newende bidodo yengo ingondudu yunowelo, gome ingoote. \v 16 Ataga no nowoondonemo hamoo teyingongga, ngu yengo ingooteno. Yendo ngu mande damoni gome nenengo ngu bidodo gome tetenggoku, ngulo no oni oni teteno. \c 8 \s1 Kristen Onilo Damoni Ngu Dobooguliye Hoolooweyeloyi \p \v 1 Ye Kristen dobooguline, noolendo nga mandega nga yeno ewelo. Anutlo sumange, Masedoniya oni simoo bale yunowoku, ngulo eteto. \v 2 Ngu hamoo, kowuli ulungga, eneno tewooyelootoni, nguno ene oni oni telo, Anutlo koni tewonggo. Ngu hamoo ene oo sitowiye oowooyingga kini, ene Anutndo nowoondoye yokutuyelootoni, ngunonggo ene bobeye ulungga, nga Kristen kongga, nga hoolooweyeloweloyimbolo yewonggo. \v 3 Nondo kenolo ingolo, ngulo no yootunolo tunoo eteno. Ene enengo ingonduduye ngu keyolo, ene ngu bobeye ngu yewonggori. Ene oo yeweloyi logoga, ngu dagalo awuno oolengo yewolo. \v 4 Ene nooleno mande yanggangolo etenggo. Noolendo nga kongga, ngalo mete elo etoyi ngu, ene Kristen dobooguliye gidalega nguya gooboongoolo, Anutlo oni simoo bale Yudiyano ngu hoolooweyelowelo, ko tewanggolo ingootenggo. \v 5 Yo, ene ngundilo telo, ene nondo ingowonoku, ngundilo ma tewonggo. Kini, ene logo ngu dagalo ulungga oolengo yewonggo. Ndatelo ngulo, koletelo ngu, enengo nowoondoye ngu Anutno yelo, Anutlo ingonduduni, ngu keyolo, ngunonggo ene nowoondoye noole yunowonggo. Yunolo, ngunonggo ene ngundilo damoningga, ngu tewonggo. \p \v 6 Ngulo ngu, noolendo, Tayitas nguya, ene ye kewooloyemo, nguno nguya sumangelo, ko ngu temukoni elo, ngulo eriringooteto. Ndatelo ngulo, Tayitasndo koletelo yengo nowoondoye yokutuwootoni, Yudiyano simoo bale hoolooweyeloweloyi kongga, ngu damoni yelo tewonggo. Ngulo ngu, ene komo yeno oolouya ngu kongga, ngu temukoni. \v 7 Oo bidodo yendo tetenggoku, ngu damoni gome nenengo oolengo. Yengombo Anutlo nowoondoyemo hamoongga tetenggoku, ngu yanggango ngulo. Ye ngunonggo ngu, Anutlo koni, ngu yanggango tetenggo. Ye ingoyingoye ulungga oolengo. Ngundilo ngulo, ye Anutlo ko tewelo ye oni oni telo, ootookoolo ko tetenggo. Yendo nowoondoye ulungga noole yunootenggo. Ariya, ngundilo ngulo, ye komo sumangelo kongga, ngalo yanggango teya, bobeye, ngundo oni oowalilo wenonootenggoku, ngu hoolooweyeloyi. \p \v 8 Nondo yengo mamana mande, ngundilo ma teteno. Kini, nondo ngu oni gidalega, ene hamoo ootookoolo, ene oni wenonootoyi hoolooweyelowelo ko gome tetoyi, ngulo eteno. Ngu damoninggano nguno, nondo yengo nowoondoyiga ngu tewooyelowono. Nga ngu, ye ingolo, ye nguya oni gidalegado, nowoondoyi tetenggoku, ngundilo nowoondoyi tewanggo bine, ngundi kini? Elo ye tewooyelowono. \v 9 Yo, noolengo, Oo Bidodo Sembuli, Yesus Kristus, ngundo enengo dulidalini bingamini, oo ngu Sambo endemo oolooteku, ngu yokolo, enengo nowoondoyiningga, ngunonggo, ene melako ngano ombulo, ene owoolongo oni tunootewolo. Ene owoolongo oni tunootelo, ngunonggo, noole simoo bale, ko yoyowelo ombuwolo. Ngundilo telo, ngunonggo, enengo Yukani yunootoni, noole Kristen oni simoo bale yanggangododo telo, nenengo oluwanggo. Ngunonggo, Kristen doboogulinayi, hoolooweyelootooye, nowoondoyemo hamoo teyingo, ngu yanggangododo tunootelo, enedodo keda oluweloyi sugi sugi, ngu yowanggo. \p \v 10-11 Ataga, nondo nenengo ingondudune, ngu ye etuyelooteno. Nondo bobeyebo yeweloyi kongga, ngalo ngandilo ingooteno. Mooma gula ameno yokowootoku, nguno ye damoni, yelo ko ngu tewonggo. Yendo ko ngu kingo ma tewonggo. Kini, ye ko ngu tewelo, gome ingolo, ngulo tewonggo. Ngulo ngu, ataga ye ko ngu tewonggoku ngulo komo temukoyi. Ene yendo hahangelo sodedo ko ngu tewelo tewonggoku, ngundilo nangge, ataga nguya ye ko ngu temukowelo hahangeya, ko ngu yengo logoyimo oolengo teya temukoyi. \v 12 Oni gula, ene koletelo oo nowoondoyi telo, oni bobeye yunootoni ngu, asa, ene Anutndo ngu damoningga, ngulo gome ingowa. Ngu oningga, ngulo logoyimo oo digi yunoweloyi telo ngu, asa, Anutndo oo ngulo gome ingoote. Anutndo ngu oni oo kini, nguno ma ingolo wilikoyeloote. \p \v 13 Nondo ngu, oni gidalega, imakeyingomo oodoyiga, ko yendo ngu ko biyomi oliyilo ma eteno. Kini, nondo ngu ye bidodo ereremo loogu gulananggemo oliyilo ingooteno. \v 14 Ataga, nga nalunggano, ngano ngu yengo oo oowooyingga, ngundo oni sungo oo ngulo wenonootenggoku, ngu yunootoyi, ene ngu yolo metemi ingowanggo. Ngundilo nangge, kootusina, ye oolo wenonootoyi ngu, asa, oni sungombo, ene ngu ooku yeno yeyi mayetoni, ye mete yowanggo. Ngu damoninggano nguno ngu, ye mete ereremo logono oluwanggo. \v 15 Ngu Anutlo mande nakangoyingomo nguya ngandilo ewolo. \q1 Oni ene oowali ulungga yowoku ngu, ene gumi ulungga ma yowa. Ngundilo nangge, oni ene oo bodaga nangge yowoku ngu, ene oowali oolo ma wenonowalo ewolo. \rq Eksodas 16:18\rq* \s1 Tayitasndo, Anutlo Ko Oni Gidalegaya, Korin Endemo Oolouwonggori \p \v 16 Nondo Anutno esetetoowe, Anutndo, Tayitaslo newende yokutuwootoni, ene oni oni sanganimonggo, noole ngandilo telo, ye hoolooweyelowelo gome ingowoku ngu. \v 17 Yo, ene ngu noolengo mande ngu keyowolo. Ene nguya nga kongga, ngalo gome ingolo, ngulo enengo ingondudunonggo, ene yeno oolouteku ngu. \v 18 Noolendo Kristen doboonayi, gula nguya suleyootooye, enedodo oolouteli. Ende bidodomo Kristen simoo bale doboogulinayi, ngundo oni Anutlo mande keda gome, nga wesiyolo eweloyi, ko enengo damoni, ngulo gome ingootenggo. \v 19 Ngu nangge kini. Kini, ene Kristen endeni endeni, ngundo ene nooledodo endeyoweloyi, ene sunggi yelo ewonggo. Ene ngu nooledodo endeyolo, Anutlo sumange mandega, ngalo koyi teweloyi. Noolendo nga kongga, tetetoku nga ngu, Oo Bidodo Sembuli Sembunayi, ngulo oowooyi bingamimbolo ko teteto. Ngundilo telo, oni etuyelootooye, ene nguno hamoo ingowanggo. Hamoo, Aposel ene nowoondoyemonggo oo duwoo yeweloyi kongga, ngulo hahangetenggolo ingowanggo. \p \v 20 Noolendo ngulo ma ingootooye ngu, oni gulado noolengo damoninayi, ngalo kingo oo duwoo ulungga yetetoku, nguya mandeni biyomilo yombuliyowa. Ngundilo ngulo, noolendo nga Kristen doboonayingga, nga suleyootooye, enedodo oolouteli. \v 21 Noolendo ngu damoni hamoo gome nenengo telo, ngulo ingondudu teteto. Oo Bidodo Sembuli Sembunayi, ngulo doongeyimo nangge kini. Kini, oni simoo bale doongeyemo nguya, komo gome metemi tunootewa. \p \v 22 Noolendo ngu, noolengo Kristen doboonayi gula suleyootooye, ene elayaga nguya ooloutenggo. Nalu ulungga, noole enengo ko oo teteku tewoongootooye, ene ko nenengo yanggango tewolo. Ataga, enengo newendemo hamoo teyingo, ngu yanggango, ngulo yendo bobeye yoweloyi kongga, nga damoni gome nenengo nguno tewanggo. Ngundilo ngulo, ene ko nga yanggango oolengo tewelo ingondudu tete. \v 23 Tayitaslo ngu ye ngandiya ingoyi. Ene ngu nolo doboone, noya ko goboolo tetelo. Noolengo doboogulinayi elayaga, ngulo ye ngandiya ingoyi. Ene Kristen oni simoo balelo ko oni. Ene Kristuslo bingami, yeli tunootewa. \v 24 Ngulo ngu, ye komo nga oni, ngalo nowoondoyi yunootoyi, nguno Kristen onindo suleyelowonggoku, nguno yengo damoniye tunoo oolengo kenolo, gome ingowanggo. Noolendo yengo damoniye ngulo mande gome, eneno ewootoku, ngu hamoo nenengolo ingowanggo. \c 9 \s1 Oo Kingo duwoo Anutlo Kristen Oni Simoo Bale Hoolooweyeloweloyi \p \v 1 Ye kuli ingootenggo. Ngu oo kingo duwoo Anutlo oni simoo bale hoolooweyeloweloyi ngu, ngulo ngu, nondo ngulo mandeni pelungga ma nakangowano. \v 2 No kuli ingooteno. Yengo nowoondoye ngu nga kongga nga tewelo ingowonggo. Elo ingootoowe, ngulo ngu, nondo suwoo suwoo, yengo bingamiye oowooyi, Masedoniya Kristen simoo bale doongeyemolo okooteno. Nondo ngandilo yeno ewono. Ameloko moomangga yokowootoku, nguno ngu, Giris melako, Kristen simoo bale, ene kuli bobeye gooboongooweloyi kongga, nga telo, damoni yelo tewonggolo ewono. Ene yengo mandega nga ingootoyi, ye ko nga tewelo yanggango yetoyi, ngulo Masedoniya, Kristen oni oowooyingga oolengo nguya ootookoolo, ko nga tetenggo. \v 3 Ene nondo ngu, noolendo ye oowooyi bingamiye, elo okootetoku, mandega ngu kingo ma yokowelo, elo ingooteno. Kini, ye ngu komo yoonenengoya oliyi, nondo kuli yengo ewonoku ngundilo. Ngulo ngu, nondo ngandilo ingolo, ngulo dobooguline suleyelootoowe, yeno ooloutenggoku ngu. \v 4 No ngu yengo damoniye, ngulo hamoo ingooteno. Ngulo ngu, nondo ngandilo ingooteno. Masedoniya oni noya, yeno ooloutooye, ye oo ma yomosiyolo oodoyi, nguno yeyootoyi ngu, noolendo yengomboya oyumoyelowalo ingooteno. \v 5 Ngundilo ngulo, nondo ingolo ngulo, no komo dobooguline eririyelootoowe, ene sodedo ye tanggeyemo ko oolouwanggo. Enendo oo yendo kingo duwoo yunowelo elo, mande gosiyolo ewonggoku, ngu yomosiyomukowanggo. Ngu oo kingo duwooga ngu, ene komo hamoo oo kingo duwoo oolengo. Oo ngu, noolendo ye kandeyemonggo kingo woosoolo yoweloyi nguya kini. \p \v 6 Ye mande yamonggawo ngalo gome ingondudu teyi. Oni gula, ene oo yuwooyi bodaga nangge imiwoku ngu, ene engge nguya ngundilo bodaga nangge yowa. Ene oni gula oo yuwooyi ulungga imiwoku ngu, ene engge nguya, ngundilo ulungga yowa. \v 7 Ye bidodo sungo sungo, ngulo komo ingonduduyemo, ko nowoondoyemo nguno ngulo gome ingoya ngu, ngu nangge keyoya, ye bobeye yunoyi. Ene kini tetoyi, oni gula newende kowuli ingolo, ngunonggo oo ngu yewa; ngundi onindo mande yanggango, eneno elo eriritetoyi, ngulo nangge bine yewa. Ngundilo damoni ngu biyomi. Ndatelo ngulo, Anutlo ingondudu ngu, oni ene oni oni sanganimonggo oo eneno inonilo ingoote. \v 8 Anutndo ene mete kingo oo duwoo ngu bidodomo enengo sumangeno, ye yunootoni, yeno nguno ngu hangelo oolelo oluwa. Ngundilo telo, nalu bidodomo, yeno ngu oo bidodo gome oolengo tunootetoni, ye ngunonggo ko bidodo mete temukowanggo. \v 9 Ngu Anutlo mandeno ngandilo elo nakangowolo. \q1 Anutndo ngu oo ulungga owoolongo oni, bayetelo yunololoote. Enengo damoni gome metemingga, ngu sugi sugi oolootelo ewolo. \rq Dutoronomi 25:4\rq* \m \v 10 Anutndo oo yuwooyi imiweloyi oni inootoni, ngundo ngu oo ngu oolelo enggetoni, ngu onindo yolo, neweloyi tunootete. Ngundilo nangge, Anutndo oo yuwooyi imiweloyi, ngu nangge, ye yunolo, ene tetoni ngu oowalingga, ngu yeni ulungga oolengo tunootewa. Enendo yengo damoniye gome ngu yomosiyootoni, ngulo engge ulungga tunootewa. \v 11 Anutndo ye oo ulungga ye yunooteku, ngulo ngu, ye mete oni dobooguliye, hoolooweyelolo, kingo oo duwoo nguya, ulungga yunowanggo. Noolendo yengo bobeye, Kristen doboogulinayi, hoolooweyelowelo ewonggoku, ngu yolo oololo yunootooye, ngulo ene Anutno esetewanggo. \v 12 Yo, yendo ko ngundilo telo, ngunonggo, Anutlo oni simoo bale hoolooweyelowanggo. Ngu damoninggano, nguno yendo oni oolo wenonootenggoku ngu, ene yolo, ene nguya, logoyimo telo, ngulo ngu, ene Anutno ese ulungga tetenggo. \v 13 Nga kongga Kristen doboogulinayi hoolooweyelowelo tetenggoku ngu, yeno tunoo endesina tunootewa. Nguno ngu, Kristen dobooguliye bidodo ngu kenolo ingowanggo. Yendo ngu Anutlo mande gome keyolo, ngunonggo Kristuslo mande keda gome ngu wesiyolo, elo ingootenggo. Ene ye yeyootoyi ngu, ene yendo oni oolo wenonootenggoku, ko oni gidalega nguya, kingo oo duwoo ulungga yunootenggo. Yo, ye ngundilo tetoyi, ngulo ene Anutlo oowooyi bingamilo okootenggo. \v 14 Ngundilo telo, ene ingootenggo. Anutlo sumangeni, ngu yeno ulungga oolengo oolootelo ingootenggo. Ngulo, ene komo ye yeyowelo gome ingolo, ene Anutno yemboongelo oolootenggo. Nguno ngu, Anutndo, ye kumana ulungga yunowa. \v 15 Anutndo kingo oo duwoo ulungga oolengo noole yunowoku, ngu enengo Nangoni gulanangge, ngundo noole ko yoyoweloyimbolo yunowolo. Ngulo noole Anutno ese ulungga oolengo teweloyi! \c 10 \s1 Onindo Polya Mande Biyomi Etenggoku Ngu Andangewonggori \p \v 1 No Pol, nenengombo Kristuslo damoni imakeyingoni, ngu yengo ingonduduye yokutuyelolo eteno. Kristusndo enengo newende ayibinonggo, oni simoo balelo, imakeyingo damoni ngu teyunowolo. Ene oni gidalegado, no gowene sanggawelo mande ngandilo, elo etenggo. Pol enengombo, noole doongenayimo, oluwoku ngu, ene imakeyingo ooloote. Ene, yowoko ootoolo ngu, ene mande yanggango nangge, elo yunooteku ngu! Elo ewolo. \v 2 Nondo yengo mande yanggango ngandilo eteno. Kootusina, no yeno nguno oolouwanoku nguno, no ye mamanayelolo mande yanggango ewelo, ma ingooteno. Ene oni gidalegado, nooledodo ngandilo ingootenggo. Pol, galo ene mela ngalo damonimo endeyootenggo, elo ingootenggoku, ngulo no oni, nguno mande yanggango ewanoku ngu! \v 3 Hamoo, noole mela ngalo, oni ngundilo endeyooteto. Ene noolendo ebe ma uleteto, mela ngalo onindo tetenggoku, ngundilo kini. \v 4 Noole ebe uleweloyi oo dowootetoku, ngu mela ngalo oo kini. Ngu oo ngu, Anutlo yanggangoni, ngundo mela ngalo yanggangoni biyomi, ngu uleni uweloyimbolo dowooteto. \v 5 Noolendo mela ngalo oni windawinda tetenggoku, ngulo ingonduduye ngundo oni Anutlo mande damoni, ingoweloyi tetoyi, ngulo ooleye ngu goodoowelo tetenggoku, ngu noolendo enengo ingonduduyega, ngu andangelo yokowelo mamanayelooteto. Ngundilo telo, nguno noolendo Anutlo mande nga etooyega, ene ngu ingoya, ngunonggo ene Kristuslo mandeni, ngu keyowanggo. \v 6 Ene noole ye soboyelolo oodooye, yendo noolengo mande, gome nga ingolo keyowanggoku ngu, asa, ngu naluno nguno, noolengododo gooboongoolo, oni mande yokootenggoku, ngulo mande yunolo mamanayelowato. \p \v 7 Ye komo ngulo ingondudu teyi! Oni gula newendemo hamoo teyingo, ngu yanggango tetoni ngu, enengombo ngu, ene Kristusno ooloote. Ngu oningga ngu, ene ngandiya newendemonggo ingondudu teni. Nondo ngu, Kristuslo oni, ngundilo nangge, noole nguya Kristuslo oni oolootetolo ingowato. \v 8 Oo Bidodo Sembuli Sembunayi Ulungga, ngundo yanggango, noole yunoyingo, noole ngunonggo nga kongga, nga teweloyim. Nguno ngu, noolendo yengo nowoondoyemo hamoo teyingongga, ngu yanggango teyinootooye, nguno ye ma biyomi yewanggo. Ene Anutndo kongga, no nunootoni, enengo mandeni wesiyolo eweloyi ngalo oyumo ma yowano. \v 9 Ene nondo ye sosoleyi elo, so uyi ma nakangooteno. \v 10 Ngu hamoo, oni gidalegado, nono ngandilo etenggo. Yo, enengo mande nakangoyingo ngu kowuli, yanggango oolengo. Ene enengombo noolengomo tunootetoni, kenootetoku, ngu yanggango kini kiyayi, enengo mandeni, wesiyoweloyi nguya kingo oo ngundilo ewolo. \v 11 Oni ngundilo mande etenggoku ngu, ene komo gome ingondudu teya, ngandiya ingoni. Noolendo yeya goboolo ootoolo ngu, asa, noole mande damoni ngundilo gulanangge, noolendo nakangoyingomo nakangootetoku, ngundilo tewato. \p \v 12 Oni enengo bingamiye elo okootenggoku ngu, noolendo noolengo damoninayi nguya enengo damoniye nguya, goboolo ma wilikoweloyi. Kini, ngundilo oni ngundo, enengo damoniye, ngu ene logono tetenggo. Ngulo logogano, nguno enengo damoniye ngu wilikootenggo. Oni ngundilo tetenggoku ngu, ene nowoondoyemo ingoyingo nguya kini. \v 13 Ene noolendo damoninayi logono, ngu logowootooye, ulungga awuno ooletoni, ene noolengo bingaminayi, elo okoowelo yokooteto. Kini, noole Anutno ingooteku logoga, ngu nangge keyowato. Noole ngu nangge keyolo, yade oololo, yeno nguno oolouwootoku ngu! \v 14 Yo, Anutndo noole logoyelowoku, noole yeno Kristuslo mande keda mesalango, wesiyolo eweloyimbolo. Ngulo noole Anutndo logo yewoku, ngu ma kalongowootowo. Kini, noole yeno koletelo ombulo, Kristuslo Mande Keda Mesalango, wesiyolo yunowootowo. \v 15 Yo, Anut enengombo ko noolendo teweloyi logoga ingowoku, ngu kuli yeyunowolo. Ngulo ngu, noole enengo logo, noolengo yeyingo, ngu ma kalongolo oni gidalegado, Kristuslo koni tetenggoku, ngulo ma wesiyolo eteto. Kini, noolendo ngu ngandilo ingondudu yanggango teteto. Yengo nowoondoyemo hamoo teyingo, ngu yanggangododo tunooteya tunooteya oolenilo ingooteto. Ye ngundilo tetoyi ngu, asa, noolengo konayi ngu, ye kewooloyemo, nguno ulungga nguya tunootewa. \v 16 Ngundilo tetoni, noole Kristuslo mande keda gome ngu yolo, ye kootuyesina, melako oni simoo bale, nguno nguya, elo yootunolo yunowato. Noolendo oni gulalo koni, nguno ma kalongolo, ulo, nguno ko gidalega, ngu oni, ngundo kuli temukowonggoku, ngulo noole oowoonayi kingo elo ma okoowato. \p \v 17 Anutlo mandeno ngandilo ete. \q1 Oni ene oni oni tewelo ngu, ene, komo Oo Bidodo Sembuli Sembunayi, ngulo nangge oni oni tenilo ewolo. \rq Yeremayiya 9:24\rq* \m \v 18 Noole ingooteto. Oni enengo oowooyi bingami elo okooteku ngu, ene Anut doongeyimo ngu, ene oowooyi bingami kini. Ene Oo Bidodo Sembuli Sembunayi, ngundo oni gula oowooyi, elo okoowaku ngu, asa, ngu oningga ngu nangge, ene oowooyidodo oolengo oluwalo ingooteto. \c 11 \s1 Polndo Oni Ebe Ganagana Mande Etenggoku Oni, Ngulo Damoniye Yootunolo Ewolo \p \v 1 Nondo kingo wenonoyingo mande gula etoowe, yendo ngulo ingondudu ulungga ma ingowelo. Ye kingo no sodeye nunootoyiga, nga mandega nga ewe. \v 2 Ndatelo ngulo, yengo nowoondoye, ngu bidodo Anut inoyi elo, nowoondone bidodo yengo ngundilo ingooteno. Yo, yengo ootootooye damoniye ngu gome nenengo ngundilo oode ngu, asa, kootusina, ngu damoniye gomengga, ngu kingo duwoo inowanggo. Yo, ngu damoni ngu ngandilo: bale kosiyi gula newende gome oolengo ootoolo, ene simoo gulaya ma endeyolo oode, asa, ene nenengo kame teteku ngundilo. \v 3 Kuli, damonimo silendo ebe ganagana eweloyimbolo, ingondudu telo, ene Ewa ganangowolo. Ngundilo nangge, nondo ngu damoningga, ngu yeno tunooteweloyi, ngulo no sosoleteno. Yo, ye ngu damoningga, ngu telo ngu, ye damoni nenengo gome metemi Kristuslo, ngu yokowanggolo ngulo no sosoleteno. \v 4 Ndatelo ngulo, oni gidalega yeno mayelo, Yesus gulalo mandeni, wesiyolo yeno elo ngu, ngu mandeye etenggoku ngu, noolendo Yesusga, ngulo mandeni etetoku, ngulo mandeni ngundilo kini. Ngundilo damoningga nguno, ye kuli Yuka Kundingiyingga, Anutnonggo ombutoni, yoyingongga, ngundilo kini, ye yuka gula yootenggo. Ye mande keda gome gula ngu, noole manggonayimonggo, ye kuli ma ingolo yowonggoku, ngu yootenggo. Ene oni gula ye kewooloyemo, ngunonggo, ngu damoningga, ngu tetoni ngu, yendo enengo damoni biyomi, nguno ma uwelo. \p \v 5 Ye Korin oni ingoyi! Ngu Aposel oni yendo oowooye, elo okootenggoku, ngundo no ma daganelootenggo. \v 6 Ngu hamoo, no mande wesiyolo eweloyi logono kini, ene Anutndo enengo mande keda mesalango, ngulo ingoyingo ulungga nunowoku, ngulo no wenonoweloyi kini. Ngulo ngu, noolendo mande kedaga ngulo damoni gome oolengo wesiyolo, tunoo oolengo ye etuyelowootoku ngu! \p \v 7 Ye ingootenggo. Nondo kuli Anutlo mande gome kedaga, ngu yeno wesiyolo ewonoku, ngulo nondo ulini ma yowonolo ingowonggori. Ngu damoninggano, nguno no nenengombo ayibiyi imakeyingomo ootoolo, no yengo bingamiye nangge elo okoowono. Ndatelo ngulo, nondo ngu damoningga tewonoku, ngu mbumbuwa, bine? Kini, ngu nenengo kini. \v 8 Nondo ngu ende gidalegalo, Kristen oni, ngulo bobeye oo ngu yolo, ngunonggo, yeno ko telo, ye hoolooweyelowono. Ngundilo damoningga nguno, nondo enenonggo bobeye oo ngu kingo duwoo yowono. \v 9 No kuli yeya ootoolo ngu, no oolo wenonowonoku, ngu naluno, no oni gulano oolo ma sumoo inowono. Kini, nolo dobooguline Masedoniya mela yokolo, Korinno mayetoyi, nguno ngu, no oolo wenonowonoku ngu bidodo nunomukowonggo. Nondo oo bidodo gome sobowoolo, ngunonggo, ye kowuli bodaga ma yunowono. Ngundilo nangge, nondo suwoo suwoo oo sobowoololuwano. \v 10 Kristuslo mande hamoo oolengo, ngu nono ooloote. Ngulo ngu, hamoo oolengo, Giris mela gumi bidodomo, oni gulado, nondo Kristuslo koni tewelo oni oni tetenoku, damoninengga ngalo, ooleni doongooweloyi nguya kini. \v 11 Nondo ndawugalo ngulo, ngandilo eteno? Nondo bine yengo ma nowoondoyi yunooteno? Kini, Anutndo ngu, ene kuli ingooteku ngu, nondo yengo gome gome nowoondoyi yunooteno. \p \v 12 Ene oni gidalegado enengo oowooye bingamiye elo okooweloyimbolo, oole erewetenggo. Ene noolendo ko tetetoku, ngandilo oni simoo bale doongeyemo, ene nguya ngundilo tunoo ko teweloyim ingootenggo. Ene hamoo ma ko tetenggo. Yo, nondo ngu enengo ebe ganagana damoniyengga, ngulo ooleye doongooyunololuwano. \v 13 Ngu ngandilo: ngu Aposel ebe ganagana oningga ngu, ene ebe ganagana mande ngulo ko oni tewonggori. Yo, enengo damoniye ebe ganagana ngu simoo bale doongeyemo yowoolengootoyi, onindo kenolo ingootenggo. Ene, Kristuslo Aposel oni hamoolo ingootenggo. \v 14 Ene ye ngulo ma soliyokowelo. Ndatelo ngulo, noole ingooteto. Setan enengombo enengo damoni ebe ganaganalo ngu imangoolo, ene Anutlo Sambono Engel oni dulidalinidodo ngundilo goweyi yolo, simoo bale ganayelowelo tunootete. \v 15 Ngulo ngu, Setanlo ko oni nguya enengo damoniye ebe ganaganalo ngu yowoolengootoyi, oni simoo bale doongeyemo ngu mande damoni gome nenengo, ngulo ko oni ngundilo tunootetenggo. Asa, noole ngulo ma soliyokowato. Ndatelo ngulo, kootusina, ene ngulo ulini gumi ngu, enengo koye tewonggoku ngundilo yowanggo. \s1 Polndo Aposel Kongga, Ngulo Kowuli Ulungga Koolowoolo Ko Tewolo \p \v 16 Nondo ko eteno. Oni gula noya wenonoyingo oni ingoyingoni kinilo ma ewelo. Ene noya wenonoyingo oni, eya ingoya ngu, asa, ye komo noyokootoyiga, no nguya, no nenengo oowoone, mete nalu bodagalo okoowano. \v 17 Nondo mandega etenoku nga, ngu Oo Bidodo Sembuli Sembunayi, ngundo nono etoni ma eteno. Kini, nondo ngu wenonoyingo onindo kapengoyelo mande etenggoku, ngundilo elo, no nenengo bingamine, elo okooweloyi, ngulo mande yanggango eteno. \v 18 Oni oowooyingga oolengo ngu, ene mela ngalo damoni ngu keyolo, enengo oowooye bingamiye okootenggo. Ngundilo ngulo, no nguya ngu damoningga, ngu keyolo, no nenengo oowoone bingaminelo okooteno. \v 19 Ye ingoyi! Ye ngu ingonduduye gome oolengododo, ngundilo ngulo, ye komo oni wenonoyingo, ngulo mandeye ingowelo gome ingolo, ye yoyokootoyi, yengo kewooloyemo ombulo, wenonoyingo mande etenggo. \v 20 Yo, oni gulado ye yoyolo, enengo koni biyominggano nguno yoyetoni; ngundi enendo yengo oo yeni kinitetoni; ngundi enendo mandeni ebe ganaganalo, nguno ye yoyootoni; ngundi yeno damoni biyomi tetoni; ngundi ene oowooyidodo tunootelo, ye yowoongooni utoni; ngundi yengo gagiyemo oolongooya yudoningga ngu; asa, ye ngulo mande gula ma ewelo. Nguno yokootoyiga, ene komo yeno ngundiya teni. \v 21 Ngu hamoo, noolendo ngu damoningga, ngu teweloyi yanggangonayi nguya kini! Ngundilo ngulo, no oyumonelootoni, ngulo no nga mandega, nga eteno! Ene oni gulado enengo damoni, ngulo mande yanggango yootunolo ewelo, ewaku ngu, ariya, no nguya nenengomu, ngu ewelo yanggango yelo ewano. Ataga ngu, no oni wenonoyingo ngulo mande ngundilo eteno. \v 22 Ene Hiburu mande ete, bine? No nguya Hiburu mande eteno. Ene ngu Iserel oni, bine? No nguya Iserel oni. Ene Ebarahamlo sowe, bine? Ngu no nguya Ebarahamlo soweni. \v 23 Ataga ngu, nondo oni wenonoyingombolo mandeye ngundilo oolengo eteno. Ene Kristuslo ko oni, bine? Nondo Kristuslo konimo ngano ngu, ene dagayelooteno. Nondo Kristus oowooyimo, ko yanggango oolengo telo, nguno noyolo ya biyomimo noyetoyi, nguno nalu oowooyingga oluwono. Nalu oowooyingga me onindo gome gome nulewonggo. Ngu oo nguno, nondo ene bidodo dagayelowono. Nalu bidodomo, no kumooweloyi oolengo teloluwono. \v 24 Yuda onindo tambu kandegula, uto gisaluyibo nutoloodoyi, oololo, tambu onibiga kandegula gidembolo namolaya (39), ngu tewonggori. \v 25 Tambu kabusagomo, tulimbo nuleyingo; tambu gulanangge, digibo nuleyingo; tambu kabusa, wanggo biyomi yetoni, no wendeyino oonatewelo telo, nguno no suwoo gula, ko sa gula nguya, no wendeyi sanganimo awooneloloodoni oluwono. \v 26 Nalu ulungga oolengo, no Kristuslo mande keda, ngu wesiyolo elo etuyelowelo, oole yowoko toongewonoku, nguno no sono tuwino oonatewelo telo; yakaka onindo oo udayelolo yootenggoku, ngu kandeyemo nono biyomi telo; Yuda oni dobooguline, ko oni sowe gidalegado nguya, yombulinelowelo tewonggo. Ende ululumo nguya, ko oni kini kingo melako nguya, wendeyino nguya, no kowuli ulungga yowono. Ebe ganagana oni dobooguline kandeyemo nguya no kowuli koolowoowono. \v 27 Nondo kuli ko biyomi guladilo guladilo oolengo tewono. Nalu ulungga no suwoo ko telo, no ma welewono. No yowoko ootoolo, nguno sonolo oowalilo nguya biyomi tewono. Nalu ulungga, no oowali yokolo, doogo dokikino sosolelo biyomi telo, moondene doobengoweloyi oo ngu erewewono. \p \v 28 Ngu nangge kini. Kini, nalu bidodomo, kowuli ulungga oolengo ombulo, ngundo no wilineloote. Ngu ngandilo: nondo Kristen oni simoo bale ende bidodomo, ngulo ingondudu ulungga ingootoowe, ngundo kowuli nulewolo. \v 29 Oni gula yanggangoni kini bine, asa, no nguya yanggangone kini. Oni gula weti mbumbuwano, solelo utoni ngu, no ngulo nowoondone kowuli yete. \v 30 Oole kini ngu, no komo nenengo oowoone bingamine nangge okoowano. Nguno ngu, no mete ngandilo ewano. No yanggangone kini elo, ngunonggo, no nenengo oowoone bingamine okoowano. \v 31 Anut ngu, Yesus Kristus, Oo Bidodo Sembuli Sembunayi Ulungga, ngulo eweyi. Ene suwoo suwoo, ene sugi sugi keda oolooteku, ngu nangge oowooyi bingamidodo oolooteku, ngundo ingootoni eteno. No ebe ganagana ma etenolo ingoote. \v 32 Damaskas ende, ngulo oo sobosobo koleteyingo oni, oowooyi Aretas, ngulo Kiyap, ngundo me oni yoyolo yoyetoni, endega ngulo sisipawayi ngu yamakoni sobowoowolo. Ndatelo ngulo, ene no noyolo ya biyomimo noyewelo ngundilo tewonggori. \v 33 Ene Kristen konebane gidalegado, no noyolo, siko silinelolo, noyolo doogolo wituwoole noyeyi, ende ngulo sisipawa damonimo, noyokootoyi ulo, ngulo no ende yokolo toongewono. \c 12 \s1 Gabono Anutndo Ko Mande Oo Ulungga, Pol Etungootoni, Kenowolo \p \v 1 Oole gula nguya kini, no ngu komo nenengo oowoone bingamine okoowelo. Hamoo, ngu damoningga ngundo noole ma hoolooweyelowa. Ngundilo ngu yokoya, nondo gabono oo mande gidalega Oo Bidodo Sembuli Sembunayi, ngundo kombiteyingo ngu yootunolo etunelowoku, ngulo ewano. \v 2 Kuli mooma kande elaya kegidembolo namolaya (14) yokolo, Anutndo noyolo, Sambo ende awu sanganimo nguno oolewono. No bine gowene nga bidodo, ngundi gowene yokolo gabonembo nangge oolewono, ngu no watayi kini. Anutndo nangge ene ingoote. \v 3-4 Yo, no ko eteno. No bine gowene nga bidodo, ngundi gowene yokolo gabonembo nangge oolewonoku, ngu no watayi kini. Anutndo nangge ene ingoote. Sambono, Paradayis endemo nguno, no mande kundingiyi oolengo ingowonoku ngu, ene guladilo oolengo, onindo mande ngu yootunolo eweloyi nguya kini. Nondo mande ngu yootunolo onino eweloyi, ngu loogu oolengo tenunowonggo. \v 5 No ooga ngulo yootunolo ewanoku, ngu ene no nenengo oowoone bingamine, ngu ma okoowano. Nondo ngu ngandilo mete ewano. No yanggangone kini, ngundilo nangge eloluwano. \p \v 6 Hamoo, nondo nenengo oowoone bingamine elo okoowanoku ngu, no oni wenonoyingo, ngundilo ma tewano. Kini, no ngu hamoo oolengo eteno. Ene nondo nenengo oowoone bingamine, ma elo okooteno. Kini, oni gulado, nolo ingootoni, oni gome oolengo elo ingoweloyi, ngu no yokooteno. Nondo ngu, yendo nolo damonine tetenoku ngu kenoya, ko nondo mande elo yunootenoku, ngu ingoya, ngunonggo, ye nolo damonine ngu gome oolengo ingowanggo. \s1 Disi Oo Ngundilomundo, Pol Goweyi Sanggawewolo \p \v 7 Anutndo oo etunelootoni kenowonoku, ngu sungo guladilo ene komo ulungga oolengo. Ngulo nondo nenengo oowoone okooweloyi, tetenoku ngu, Anutndo ngulo ma ingoote. Ngundilo ngulo, ene gowenemo sayi ogingoyingo nonunowoku ngu, disibo gowene sanggaweteku ngundilo. Ngungga ngu, Setanlo ko oni, ngundo yombulinelootenggoku ngundilo. Ngundo ngu, nodowoolo nowoosootoni, ngulo no nenengo gowene okooweloyi nguya ereremo kini. \v 8 No tambu kabusa, Oo Bidodo Sembuli Sembunayi, nguno nono ooga nga andangeni elo, ngulo solengoyelo, yemboongewono. \v 9 Solengoyelo, yemboongetoowe, Anutndo nono gumi ngandilo ewolo. Kini, nondo gengo sayinggega, ngu ma andangelo yokowano. Ndatelo ngulo, nolo sumangene ngu geno mete oluwa. Yo, nolo yanggangone, ngu oni yanggangoye kini, nguno ko gome metemi tunootewalo ewolo. Ulungga Oo Bidodo Sembuli Sembunayi, ngundo ngundilo ewolo. Ngundilo ngulo, no nowoondone yanggangoni kini elo, ko ma kowuli ingowano. Kini, no ko ngalo oni oni ulungga oolengo telo, ko teteno. Ndatelo ngulo, Kristuslo yanggangoni noya ooloote. \v 10 Ngundilo ngulo, Kristuslo konimo ngano ngu, no yanggangone kini. Onindo yombulinelootenggokuno, kowuli gula gulado noyootekuno, onindo nutolo yombulinelootenggoku, nguno ngu, no nowoondone gome metemi ayibidodo tunootete. Yo, no yanggangone kiniteteku naluno, nguno nguya, Kristusndo enengo yanggangoni ngu nunootoni, nguno no yanggango oolooteno. \s1 Polndo Korin Oni, Ngulo Nowoondoyemo Hamoo Teyingo, Ngu Yanggango Teyunowolo \p \v 11 Nondo nga mandega, etenoku nga, ngu wenonoyingo mandega eteno. Ene yendo no yokutunelootoyi, ngulo nondo ngundilo eteno. Yendo ngu nolo damonine, gome ngu yootunolo eweloyi mete elo, ene ye ngundilo ma tewonggori. Hamoo, no ngu kingo oni ngundilo, ene yengo, Aposel oni ebe ganagana ululu, ngundo no ma daganelootenggolo ewolo. \v 12 Nondo ngu, Anutlo koni, ngalo nowoondone bidodo, ngu tewelo hahangelo, ngulo no ye hoolooweyelolo, ko biyomi ulungga tewono. Anutndo yanggango nunolo, hooloowenelootoni, ngulo no yeno Aposel onilo, sunggi oowooyingga, ngu damoni sungo oowooyingga, onindo ma teweloyi, ko ngu ye kewooloyemo nguya tewono. Nguno ngu, Anutlo koni, ngulo yanggangoni ngu telo etuyelootoowe, oni ngu kenolo, ene ingootenggo. Yo, hamoo, Pol ngu Anutlo Aposel oni oolengolo ingootenggo. \v 13 Yo, nondo Kristuslo mande damoni yeno tewonoku, ngundilo Kristen oni sungomo nguya, ngundilo nangge etuyelowono. Ene oo gula ye kewooloyemo nguno ma telo etuyelowonoku, ngundilo Kristen oni sungomo nguya, telo etuyelowonggori. Yendo no oowali oo nunoweloyi damoningga ngu, no ye ma etuyelowono. Ngu hamoo, nondo damoni biyomi tewonoku, ngulo ye ma ingondudu tewelo, kapeteya, yokoyi! \v 14 Ariya, ataga ngu, no yeno tambu kabusayi ngu oolouwelo, tetenoku ngu, nondo nguno yengo oo gula ma yowano. Ene ye ingoyi! Yengo nowoondoye ngu nangge nonunootoyi, no yeya ko goboolo teweloyi, ngulo nangge ingooteno. Ye ingootenggo. Buniyo ngu, ene awa namoye, ma soboyelootenggo. Kini, awa namoyembo nangge, enengo simoo namboye soboyelootenggolo ingowonggori. \v 15 Ngulo no nenengombo, ngu gowene, ingondudune, yanggangone, oo bidodo ye hoolooweyelowelo, gome ingooteno. Nondo yengo nowoondoyi ulungga oolengo, teteno. Ndatelo ngulo, yendo nguya nolo nowoondoye, ngundilo ma tenunowanggo? Nondo nga mandega etenoku nga ngu, ye nowoondoye yokutuwoowelo eteno. \p \v 16 Ene oni gidalegado, nono ngandilo elo etenggo. Hamoo, ene noolengo oo gula tunoo ma yootoni, ene ngu ganayeloweloyi oni. Enengo ebe ganagana damoningga, ngundo ene noole ganayelolo yoyoyingo, elo etenggolo ewolo. Ene ngu mandega, etenggoku ngu, ngu hamoo ma etenggolo ewolo. \v 17 Ariya, nondo kuli oni gidalega, suleyelootoowe ngu, yeno nguno oololo, ye ganayelo, kandeyemonggo, yengo oo gula yowo, bine? \v 18 Nondo Tayitas, yewe ootookootoni, eriringootoowe, ene ootookoolo, yeno oolouyingo ngu. No doboone gula nguya, suleyootoowe, eneya oolouwoli. Tayitasndo bine ganayelolo, yengo ooga woosoolo yoyingo? Noolendo ingondudu gulanangge, siyelo bine, ma endeyooteto? Noolendo oole gulananggemo bine, endeyooteto? Ngu yengombo wilikoya ingoyi. \p \v 19 Nondo ngu, ye bidodo nga mandega nga kandangeya ingoyilo ingooteno. Noolendo mandenayi, nga ye doongeyemo yomosiyoweloyi, ngulo mandega nga nakangooteto. Ene ngundilo nguya kini. Kini, noole ngu Kristuslo oni oolooteto. Noolendo nga mandega, etetoku nga, ngu Anut doongeyimo, eteto. Nolo Kristen dobooguline, noolendo nga mandega etetoku nga, ngu yengo nowoondoyemo hamoo teyingongga ngu, yanggango yunowelo eteto. \v 20 Nondo nowoondonemo kowuli bodaga ingolo, ngunonggo ngandilo eteno. Kinitetoni ngu, no yeno nguno oololo tunootelo, no ye yeyootoowe ngu, ye mande damoni sungo guladilo telo oodoyi yeyowelo, ma ingooteno. Ko yendo nguya, no neyootoyi, nga mande damonine tetenoku, ngandilo nenengo neyoweloyi, ngundilo ma neyowanggo. Ngulo ngu, no yeno ombulo ngu, yengo damoni biyomi, ngundilo ngu kenowelo yokooteno. Ngu ngandilo: Ngu longge sambi mande teweloyi; dobooguliyeboya boguwoolo mande eweloyi; nowoondoye biyomi yeweloyi; sanggili teweloyi; nowoondoye siyelo oluweloyi, damoni ngu toongooweloyi; kootuyisina mande eweloyi; onilo mande konokonoyi telo, yumooyunoweloyi; windawinda teweloyi; damoni gome metemi, ngu yombulibaliyoyingo; ngu oo ngu bidodo kenowelo ma ingooteno. \v 21 Ene yendo damoniye biyomi tewonggoku, bosebalese teweloyi damoni, ko nowoondoye ulu teweloyi damoningga, kuli yendo telolootenggoku, ngu ma yokowanggoku ngu, asa, no ye kewooloyemo ombutenoku, naluno, ngu noolengo Anutga ngundo no nowoondone yeni kowuli yetoni, sendowelo tewano. \c 13 \s1 Korin Oni, Ene Komo Enengo Nowoondoyemo Hamoo Teyingo, Ngu Gome Sobowooyi \p \v 1 Ataga, no yeno oolouwelo tetenoku nga ngu, tambu kabusayigaku. Anutlo mandeno ngandilo ete: \q1 Oni biyomi tewokungga ngu, oni elaya, ngundi kabusa, ngundo kenowonggoku, ngundo oningga, ngulo mande gulanangge etoyi ngu, ariya, ngu nangge yomosiyowatolo ewolo. \rq Dutoronomi 19:15\rq* \m \v 2 No yeno tambu elayayiga oololo, yeya nguno oluwonoku, nguno ngu, oni ene mbumbuwa kuli tetoyi, ko ye oni sungo gidalega nguya, nondo mande yanggango oolengo yeno ewono. Ye komo yengo damoniye biyomi tetenggoku, ngu kootu inoya, nowoondoye yowoolengoyilo ewono. No ataga yowoko ootoolo, ngunonggo nguya ngundilo yeno eteno. No yeno ko ooloutoowe ngu, oni gula enengo weti mbumbuwani kulimi, ngu ma andangeyingo ngu, asa, ngulo no komo yanggango oolengo ene mamanayelolo sodeye andangewanolo eteno. \v 3 Ye hamoo ingoweloyi ngu, Kristusndo no manggonemonggo, mande ete bine, ngundi kini bine? Asa, yengombo mete kenoya ingoyi! Kristus ngu ene yengo suleyo ma kiniyewa. Kini, ene ye kewooloyemo, nguno ko yanggango oolengo telo etuyeloote. \v 4 Hamoo, kuli Yesus ngu ene yanggangoni kinitetoni, yolo de mombimo sanggawelo ulewonggori. Ene Anutlo yanggangonimo nguno, ene ataga, keda ooloote. Hamoo, noole nguya, eneno woologongolo, ngulo noole yanggangonayi kini. Ene Anutlo yanggangoni nguno ngu, noole nguya, enedodo, keda goboolo ootoolo, ye hoolooweyeloweloyimbolo. \p \v 5 Yengombo komo yengo nowoondoye suwoo suwoo, tewoongoya, gome kenoya ingoyi, yengo nowoondoye ngu hamoo teyingo mete bine, ngundi kini bine? Yengombo, yengo wilikoyeloya ingoyi. Ye kuli ingootenggo. Yesus Kristus, ene ye nowoondoyemo oolootelo ingowonggo. Kinitetoni ngu, asa, ye eneno nowoondoyemo hamoo, ma tetenggo. \v 6 Nondo ngu hamoo ingooteno. Yendo, ngu nooledodo, ingootenggoku, ngu noolendo Kristuslo koni, ngu nenengo oolengo keyolo tetetoku, ngu ingootoyi, ngulo no gome ingooteno. \v 7 Noolendo ngu Anutno yemboongeteto. Yendo ngu ene hoolooweyelootoyi, ene nguno damoni biyomi gula ma tewelo, elo yemboongewooto. Noolendo noolengombo komo noole ko oni metemi tunootetetolo ma ewato. Kini, noolendo ngu, yendo mande damoni gome nenengo ngu teyilo gome ingooteto. Yo, ye noolengo ma ingootenggoku, ngulo kowuli kini. Ene yengombo ngu komo Anutndo ingooteku damoni ngundilo nenengo telo oluwanggoku, ngu gome oolengo. \v 8 Ye ingootenggo. Noolendo ko yanggango telo, ngunonggo hamoo mande nga ma wiliyowato. Kini, noole komo ngu ko gome telo, ngunonggo Anutlo mande hamoo nga gome nenengo wesiyolo oni etuyelowato. \v 9 Yo, noole yanggangonayi kini ngu, ko yendo ngu yanggangoyedodo. Nguno ngu, noole oni oni teteto. Ngulo noole suwoo suwoo, Anutno yemboongeteto. Gedo Korin, Kristen oni hoolooweyelootooga, ene nowoondoye ngu yanggango oolengo tunooteyilo ngulo yemboongeteto. \v 10 Ataga ngu, no yeya yowoko ootoolo, ngunonggo, no nga oo naka, nga yengo mande nakangooteno. Nga damoningga ngalo nangge nakangooteno. Nondo oololo yeya nguno ootoolo, nguno Oo Bidodo Sembuli Sembunayi, ngundo kolo yanggangongga nunowoku, ngu yengo damoniye, ngulo mamanayelowelo ngu, asa, Anutndo ene ayibinonggo nowoondoyi teweloyi damoningga, ngundo yeya goboolo oluwanggo. \v 11 Ariya, nolo konebabagalo, akeyo. Ye komo ko yanggango teyago, Anutlo damoni, ngu bidodo keyoyi. Ye komo nolo mande nga ingoyi! Ye komo ingondudu gulanangge dowooya, nowoondoye imakeyingo oliyi. Ye ngundilo tetoyi ngu, asa, Anutlo nowoondoyi teyingo, ko, enengo newende imakeyingo, ngu yeya oluwa. \p \v 12 Noole Anutlo oni simoo bale ngulo damoninayi ngu, ye bidodo sungomo sungomo, dobooguliyeboya nowoondoyi teya, ebe yenggunangguna teya, goboolo siyeya oliyi. Anutlo oni simoo bale bidodo, ye kambayelootenggo. \p \v 13 No Anutno ngandilo yeya yemboongeteno. Ulungga Oo Bidodo Sembuli Sembunayi, Yesus Kristus, gedo ene sumange yunowa. Anut, gengo nowoondoge ene yunowa. Yuka Kundingiyi, gedo ene bidodo nowoondoyemo, ulo dowoomomoolo, nguno enedodo goboolo oluwanggolo yemboongewooto. Ngu hamoo.