\id REV - Roviana 
\h REVALESONI 
\toc1 Sa Dinogodogorae Te Zone 
\toc2 Revalesoni 
\toc3 Rev 
\mt1 SA DINOGODOGORAE  
\mt2 TE ZONE  
\imt1 Sa Vinabakala  
\ip Sa dinogodogorae hie koasa guguana e Zisu Karisito si vata dogoro nia Tamasa koe Zisu pude na vina padapadae tadina tiṉitoṉa pu kaqu ta evaṉa koari na totoso mumudi pa vinabetona sa kasia popoa. Meke garunia Zisu sa Nana mateana pude vata dogoro nia koe Zone. Zone si keke koari ka manege rua apositolo \ord d\ord*. Sa dinogodogorae sapu kamo koa sa si ta kubere pa totoso sipu ta ṉoṉovala sari na tie te Karisito, sina koa gua koasa dia rinaṉeraṉe koe Zisu Karisito sapu Asa mo sa Baṉara, gua. Sa ṉati binalabala tanisa tie kubekubere si pude va ṉiṉira ia sa rinaṉeraṉe tadina tie koa rina vina tatara te Tamasa, meke pude va manoti sari na tie pu tiro ia, meke pude sovuti pude koa va nabu pa rinaṉeraṉe, koari na totoso tasuna meke pa ṉinovaṉovala koari na dia kana.  
\ip Pa soku vasina koasa buka hie si koadia sari kaiqa puku dinogodogorae, sapu ta vala vina padapadae mae gua pa Buka Hope koana, sapu ele ta gilanadi koari na tie te Karisito koari na rane arini, ba kote lopu ta gilana tugo koari soku tie. Sari ṉati binalabala koa sa buka hie si guahe: (1) Koadia sari na ṉiniraṉira kaleadi pu kanai sari na tie te Tamasa pa kasia popoa, gina kote koa ta sigiti meke mate si kaiqa. (2) Zisu si na Baṉara, meke kaqu va kilasi Sa sari doduru pu kana ia sa Tamasa meke kaqu koa mataqara si Asa koa rini. (3) Sa Tamasa si kaqu pia valeani sari doduru tie Tanisa pu koa va nabu pa rinaṉeraṉe, gua tugo sarini pu tava mate pa dia rinaṉeraṉe koa Sa.  
\ip Be vea votivotikaedi gua sari na binalabala na vivinei koasa vina bakalana sa buka hie, ba sa ṉati binalabala si bakala: sapu pa korapana Karisito sa Baṉara, si kaqu va kilasa va ineti Tamasa sari doduru Nana kana, kamo koe Setani, meke kaqu ta pia nia, na tamanae nia ri Nana tie raṉeraṉedi sa Maṉauru vaqura, meke sa kasia popoa vaqura, pana hokoto sa minataqara hie.  
\iot Sari na Ṉati Pinaqapaqahana sa Buka Hie  
\io1 Sa vina bakala meke sa zinama tataru kekenu. Hinia 1:1-8  
\io1 Sa pinodalaena sa dinogodogorae. Hinia 1:9-20  
\io1 Sari na leta la koari ka zuapa ekelesia. Hinia 2:1 kamo hinia 3:22  
\io1 Sa vinahesi koe Tamasa meke sa Lami pa Maṉauru. Hinia 4:1 kamo hinia 5:14  
\io1 Sari ka zuapa tinokotokoro. Hinia 6:1 kamo hinia 8:1  
\io1 Sari ka zuapa ivivu. Hinia 8:2 kamo hinia 11:19  
\io1 Sa vinaripera koari na ṉiniraṉira kaleadi meke sa ekelesia. Hinia 12:1 kamo hinia 14:5  
\io1 Sari na dinogodogorae tanisa vinakilasa mumudi. Hinia 14:6-20  
\io1 Sari ka zuapa sisiovona tinaṉaziri te Tamasa. Hinia 15:1 kamo hinia 16:21  
\io1 Sa tinahuara tanisa popoa Babiloni. Hinia 17:1 kamo hinia 19:5  
\io1 Sa minataqara koa holana. Hinia 19:6 kamo hinia 20:15  
\io1 Sa Maṉauru vaqura, sa kasia popoa vaqura, meke sa Zerusalema vaqura. Hinia 21:1 kamo hinia 22:5  
\io1 Sa vinabetona sa vivinei. Hinia 22:6-21  
\c 1  
\s1 Zinama Tuketukele  
\p
\v 1 Hie sa dinogodogorae pa guguana e Zisu Karisito, sapu e Tamasa si vata dogoro nia koe Zisu koari na tiṉitoṉa pu lopu sana kaqu ta evaṉa. Tozi vura ni Zisu koari Nana nabulu, totoso garunia Sa sa Nana mateana, pude vata gilana ni koe Zone.  
\v 2 Ke tozi vura ni e Zone sari doduru gua pu ele dogori sa. Meke hiera gua si tozi Zone koasa guguana sa inavoso sapu mae guana koe Tamasa, sapu ele tava sosode va hinokara koe Zisu Karisito.  
\v 3 Tamanae si arini pu tiroi, na avosi sari na zinama kinorokorotae hire, meke va tabei saripu ta kubere vasina! Ura na ele tata mae sa totoso, sapu kaqu tava gorevura sari doduru gua pu tozi vura ni Sa hire.   
\s1 Sari na Zinama te Zone koari ka Zuapa Ekelesia  
\p
\v 4 Arau Zone si kubere atu koa gamu ka zuapa ekelesia pa popoa Esia:\x * \xo 1:4 \xt Ekd 3:14; Rev 4:5\x*  
\p Mani koa koa gamu sa tataru variharupi meke sa binule pu mae guadi koe Tamasa, meke koari ka zuapa Maqomaqo pa kenuna sa Nana habohabotuana Baṉara. Asa sa Tamasa sapu koa pukerane, meke korapa koa kamahire, meke sapu kaqu mae.  
\v 5 Meke mae guadi tugo koe Zisu Karisito, sa tie va sosode ta raṉena. Asa sa tie sapu turu pule va kenue pa minate, meke sa Baṉara tadi na baṉara pa popoa pepeso. Meke tataruni gita, na vata rupaha gita Sa koari nada sinea pa eharana soti.\x * \xo 1:5 \xt Ais 55:4; Sam 89:27\x*  
\v 6 Meke vata evaṉaeni gita Nana butubutu hiama Sa, pude nabulu nia sa Nana Tamasa, sa Tamana. Mani koa koe Zisu Karisito sa vinahesi, meke sa ṉiniraṉira ninae rane ka rane! Emeni.\x * \xo 1:6 \xt Ekd 19:6; Rev 5:10\x*   
\p
\v 7 Dotu, korapa mae pa lei si Asa! Meke kaqu dogoro sotia ri doduru tie si Asa, meke arini tugo pu huma ia si Asa. Meke kaqu kabo na talotaṉa sisigiti nia ri doduru tinoni pa popoa pepeso si Asa. Ke mani ta evaṉa tugo sapu gua asa! Emeni.\x * \xo 1:7 \xt Dan 7:13; Mt 24:30; Mk 13:26; Lk 21:27; 1 Tes 4:17; Zak 12:10; Zn 19:34,37\x*   
\p
\v 8 Meke zama sa Baṉara, “Arau tugo sa kekenu\f * \fr 1:8 \ft Sa zinama Quriki “Alpha meke Omega” ginuana si na “kekenu meke sa mumudi.”\f* meke sa mumudi, sa Tamasa pu tagoi sari doduru ṉiniraṉira, sapu koa pukerane, meke korapa koa kamahire, meke sapu kaqu mae,” gua.\x * \xo 1:8 \xt Rev 22:13; Ekd 3:14\x*   
\s1 Sa Dinogodogorae pa Guguana Karisito  
\p
\v 9 Arau si e Zone, sa tasimia pa rinaṉeraṉe meke na turaṉamia pa tinasigiti, meke sapu koa va nabu somanae koa gamu pa Binaṉara te Tamasa, meke pa tinoa keke koe Zisu Karisito. Na tie ta pusiqu si rau, ke ta veko pa nusa Patimosi, sina tozi vura nia rau sa zinama te Tamasa, sapu sa inavosona sa guguana e Zisu Karisito.  
\v 10 Koasa rane tanisa Baṉara, sipu korapa koa pa ṉiniraṉira tanisa Maqomaqo Hope si rau, si avosia rau si keke mamalaiṉi sapu zama va ululae pa mudiqu, guana buki.  
\v 11 Meke zama guahe si Asa: “Mu kubere gore ni pa buka saripu dogori goi, mamu garunu lani koari ka zuapa ekelesia pu koadi pa pinaqaha popoa Esia: pa Episasi, pa Simaena, pa Peqamamu, pa Taeatira, pa Sadisi, pa Piladelapia, meke pa Laodisia,” gua.   
\p
\v 12 Ke liṉana si rau pude dogoria sapu esei beka si korapa zama mae koa rau, gua. Meke dogori rau sari ka zuapa tuturuana zuke qolo.\x * \xo 1:12 \xt Ekd 28:4, 29:5\x*  
\v 13 Meke koa nana pa varikorapadi ri ka zuapa tuturuana zuke, si keke sapu doṉo guana keke tuna na tie, sapu poko gele doduru gore kamo pa nenena, meke na dikuru qolo si Asa pa raqaraqana Sa.\x * \xo 1:13 \xt Dan 7:13, 10:5\x*  
\v 14 Meke sa batuna meke sari na kaluna si keoro sisigiti, guana vulu babe na sinou, meke sari na matana si guana huruṉu nika.\x * \xo 1:14 \xt Dan 7:9, 10:6\x*  
\v 15 Meke sari na nenena si guana boronizi pu ṉedala sisigiti. Meke sa mamalaiṉina Sa si guana ovaṉadi ri na tovovo vari tomotomoidi.\x * \xo 1:15 \xt Izk 1:24, 43:2\x*  
\v 16 Meke taṉini Sa pa kali lima mataona sari ka zuapa pinopino, meke vura mae pa ṉuzuna Sa sa magu varipera sapu ṉaru varikali, meke sa isumatana si ṉedala guana rimata pana korapa rane.   
\p
\v 17 Meke sipu dogoria tugo rau si Asa, si matagutu sisigiti si rau, ke hoqa gore pa nenena guana tie matequ. Meke va opo nau lima mataona Sa si rau, meke zama: “Mu lopu matagutu! Arau mo sa kekenu meke sa mumudi.\x * \xo 1:17 \xt Ais 44:6, 48:12; Rev 2:8, 22:13\x*  
\v 18 Dotu, Arau mo si Asa sapu toana! Ele mate tu si Rau, ba kamahire si toa hola ninae rane ka rane si Arau. Tagoa Rau doduruna sa ṉiniraṉira, hola nia sa minate, meke sarini pu koa pa popoa tadi na tie matedi.  
\v 19 Ego, mu kuberi sari na tiṉitoṉa pu dogori goi, saripu ta evaṉa kamahire, meke saripu kote ta evaṉa vugo repere.  
\v 20 Hie sa ginugua tomena tadi ka zuapa pinopino, saripu dogori goi pa kali lima mataoqu, meke sari ka zuapa tuturuana zuke qolo. Sari ka zuapa pinopino, si sari ka zuapa mateana tadi ka zuapa ekelesia, meke sari ka zuapa tuturuana zuke si sari ka zuapa ekelesia.   
\c 2  
\s1 Sa Inavoso La koa Rini pa Episasi  
\p
\v 1 Mamu kubere la guahe koasa mateana tanisa ekelesia pa Episasi:  
\p Hire tugo sari na zinama tanisa pu taṉini pa kali lima mataona sari ka zuapa pinopino, meke ene pa vari korapadi ri ka zuapa tuturuana zuke qolo:  
\v 2 Gilania Rau sa mia tinavete, sapu tavetavete ṉaliṉali si gamu pa mia ninabulu pa korapa tinasuna, meke soto va nabu si gamu pa rinaṉeraṉe, meke etuli gamu sari na tie kaleadi, meke ele podeki gamu saripu poza puleni apositolo \ord d\ord*, meke va sosodei gamu sapu kokohadi si arini.  
\v 3 Ele turu va nabu si gamu pa rinaṉeraṉe, meke pa mia tinavete ninabulu pa korapa tinasuna koasa guguaqu Rau, meke lopu hite luara pania gamu sa rinaṉeraṉe.   
\p
\v 4 Ba hiera mo sapu lopu qetu nia Rau koa gamu: Lopu tataru nau gamu si Rau, gua sapu tatasana.  
\v 5 Mi balabala ia sa mia tataru tatasana meke kamahire meke vea ululu gua sa hinoqa gore tamugamu asa. Mi kekere koari na mia sinea, mamu taveti sari na tinavete gua sapu taveti gamu tatasana. Ba be lopu kekere pule gamu, si kote atu kamo koa gamu si Rau, meke vagi pania sa mia tuturuana zuke pa nana vasina.  
\v 6 Ba hie sapu qetu nia Rau koa gamu, sapu kukiti ni gamu sari na tinavete tadi na puku tie pu ta pozae Nikolesiani, sari tinavete sapu Arau ba kukiti ni.   
\p
\v 7 Asa sapu ari taliṉana si mani avosia gua sapu zama nia sa Maqomaqo Hope koari na ekelesia!\x * \xo 2:7 \xt Zen 2:9; Rev 22:2; Izk 28:13, 31:8\x* Koarini pu turu va nabu pa dia rinaṉeraṉe koa Rau osolae kamoa sa vinabetona, si kaqu va malumi Rau pude hena ia sa vuana sa huda tinoa, sapu toqolo pa korapa inuma tolavaena te Tamasa.   
\s1 Sa Inavoso La koarini pa Simaena  
\p
\v 8 Mamu kubere la guahe koasa mateana tanisa ekelesia pa Simaena:\x * \xo 2:8 \xt Ais 44:6, 48:12; Rev 1:17, 22:13\x*  
\p Hire sari na zinama tanisa Kekenu meke sa Mumudi, sapu ele mate ba toa pule.  
\v 9 Gilania Rau sapu ta ṉoṉovala si gamu, meke sapu koa malaṉa si gamu; ba tagotago hola tugo si gamu pa tinoa Maqomaqo! Gilania Rau sapu zama ṉoṉovala gamu arini pu poza puleni tie Ziu, ba namu kari hokara tu, sina na puku vinarigara mo pa sinaqoqi \ord d\ord* te Setani si arini.  
\v 10 Mi lopu matagutu nia sa tinasuna sapu lopu sana kote atu raza koa gamu. Tozini gamu Rau sapu kaiqa gamu si kote vala ni gamu sa Devolo\f * \fr 2:10 \ft Sa Devolo si keke pozana e Setani.\f* pa vetu varipusi pude podeke gamu, meke ka manege puta rane si kote koa ta sigiti si gamu. Ke mi turu va nabu pa rinaṉeraṉe osolae kamoa sa minate, meke kaqu poni gamu Rau sa tinoa hola sapu guana pinia.  
\v 11 Asa sapu ari taliṉana si mani avosia gua sapu zama nia sa Maqomaqo Hope koari na ekelesia!\x * \xo 2:11 \xt Rev 20:14, 21:8\x* Arini pu turu va nabu pa dia rinaṉeraṉe koa Rau osolae kamoa sa vinabetona, si lopu kaqu ta vala koasa vina kilasa koa holana koa sa minate vina rua.   
\s1 Sa Inavoso La koa Rini pa Peqamamu  
\p
\v 12 Mamu kubere la guahe koasa mateana tanisa ekelesia pa Peqamamu:  
\p Hire sari na zinama tanisa pu tagoa sa magu varipera sapu ṉaru varikali.  
\v 13 Gilania Rau vasina koa si gamu. Asa sa vasina sapu koa sa habohabotuana meke koa baṉara se Setani. Ba turu va nabu mia tu si gamu, meke lopu hite oso nia gamu sa mia rinaṉeraṉe koa Rau, gua tugo pa totoso sapu tava mate se Anitipasi. Lopu hite makudo tozi vura nia sa sa guguaqu Rau koari na tie.   
\p
\v 14 Ba ka visavisa ginugua mo hire si lopu qetu ni Rau koa gamu. Koadia koa gamu sari kaiqa tie pu lulia sa vina tumatumae te Belami \ord d\ord*, sapu va tumatumae nia sa koe Balaki, pude turaṉa va sea i sari na tie Izireli, pude henai sari na ginani sapu ele tava vukivukihi la koari na beku, meke pude evaṉia sa vinari riqihi.\x * \xo 2:14 \xt Nab 22:5,7, 25:1-3, 31:16; Diut 23:4\x*  
\v 15 Meke gua tugo, sapu koadia sari kaiqa tie pa korapa mia gamu, pu lulia sa vina tumatumae tadi na puku tie pu ta pozae Nikolesiani.  
\v 16 Ego, mi kekere koari na mia sinea! Be lopu gua, si kote lopu sana atu raza ni gamu magu varipera Rau sapu vurana mae pa ṉuzuqu Rau.   
\p
\v 17 Asa sapu ari taliṉana si mani avosia gua sapu zama nia sa Maqomaqo Hope koari na ekelesia! Koarini pu turu va nabu pa dia rinaṉeraṉe osolae kamoa sa vinabetona, si kaqu poni ni mana tomena Rau si arini. Meke kaqu hopeke poni patu keoro Rau si arini, vasina ta kubere si keke pozapoza vaqura, sapu loke tie gilania, ba telena mo asa pu vagina sa.\x * \xo 2:17 \xt Ekd 16:14-15, 16:33-34; Zn 6:48-50; Ais 62:2, 65:15\x*   
\s1 Sa Inavoso La koa Rini pa Taeatira  
\p
\v 18 Mamu kubere la guahe koasa mateana tanisa ekelesia pa Taeatira:  
\p Hiera sa zinama tanisa Tuna Tamasa, sapu guana huruṉu nika sari na matana, meke ṉedala sisigiti guana boronizi sari na nenena.  
\v 19 Gilani Rau sari na mia tinavete, na tataru, na rinaṉeraṉe, meke sari na mia tinavete ninabulu, meke soto va nabu si gamu pa rinaṉeraṉe pa korapa tinasuna. Gilania Rau sapu tavetavete va ṉiṉirae hola si gamu kamahire, hola nia sapu tatasana.  
\v 20 Ba hiera mo sapu lopu qetu nia Rau koa gamu: Ura lopu hite hukatia gamu se Zezibelo, sa barikaleqe sapu poza pule nia poropita te Tamasa, gua. Meke pa nana vina tumatumae si turaṉa va sea i sa sari na Qua nabulu pude somana pa hahanana maqota na gua, meke pude henai sari na ginani pu ele tava vukivukihidi la koari na beku.\x * \xo 2:20 \xt 1 Baṉ 16:31; 2 Baṉ 9:22,30\x*  
\v 21 Ele ponia totoso Rau si asa, pude mani luara pania sa nana hahanana varivosa, ba lopu hiva si asa.  
\v 22 Gua asa ke kote va kilasia Rau si asa pa minoho, meke sarini pu baratana si asa, si kote vata sigiti va sisigiti pani Rau si arini, be guana lopu kekere si arini koari na sinea tanisa.  
\v 23 Meke kaqu va matei tugo Rau sari doduru koburu tanisa, pude va sosodea koari doduru ekelesia, sapu Arau mo gilana betoi sari doduru bulodia ri na tie, meke kaqu hopeke pia gamu Rau si gamu doduru, koasa padana sa mia tinavete, meke kaqu va kilasi Rau sari na mia sinea.\x * \xo 2:23 \xt Sam 7:9; Zer 17:10; Sam 62:12\x*   
\p
\v 24 Ba koa gamu kaiqa Qua tie pa Taeatira pu lopu somana nia sa vina tumatumae kaleana tanisa, meke lopu ele va nonogai gamu sari na ginugua golomodi na tomedi te Setani saripu pozai rini, si lopu kote ponini gamu pule Rau si kaiqa tinarae mamatadi.  
\v 25 Ba mi tuqe va nabua sapu tagoa gamu, osolae kamo sa Qua minae.  
\v 26-27 Meke arini sapu turu va nabu, meke evaṉia sapu gua hiva nia Rau osolae kamoa sa vinabetona, si kaqu poni ni ṉiniraṉira Rau koari na butubutu, kekeṉoṉo sapu gua vagia Rau koasa Tamaqu. Kaqu tagoi rini sari doduru ṉiniraṉira pude baṉara ni sari na butubutu, meke kaqu va kilasi rini sari na tie, guana raro patu sapu ta bele va umumu.\x * \xo 2:26-27 \xt Sam 2:8-9\x*  
\v 28 Meke kaqu poni ni pinopino habia Rau si arini.   
\p
\v 29 Asa sapu ari taliṉana si mani avosia, gua sapu zama nia sa Maqomaqo Hope koari na ekelesia!.   
\c 3  
\s1 Sa Inavoso La koa Rini pa Sadisi  
\p
\v 1 Mamu kubere la guahe koasa mateana tanisa ekelesia pa Sadisi:  
\p Hire tugo sari na zinama tanisa pu totoli ni sari ka zuapa Maqomaqona sa Tamasa, meke sari ka zuapa pinopino. Gilani Rau sari na mia tinavete. Balabala ia rina tie sapu toa si gamu koa Rau gua, ba lokari; namu guana tie matemia si gamu.   
\p
\v 2 Ke mi vaṉunu gamu, mamu va ṉiṉira ia sa mia tinoa maqomaqo sapu tata matena. Ura ele dogoria Rau sapu lopu gotogoto sari na mia tinavete pa dinoṉo te Tamasa.  
\v 3 Mi balabala ia sapu gua ele tava tumatumae nia, meke avosia gamu. Mi va tabea sa vina tumatumae asa, mi kekere pule koari na mia sinea. Ba be lopu vaṉunu si gamu, si kote atu golomo koa gamu si Rau, guana tie hikohiko. Meke lopu kote gilania gamu sa totoso sapu kote atu kamo si Rau.\x * \xo 3:3 \xt Mt 24:43-44; Lk 12:39-40; Rev 16:15\x*   
\p
\v 4 Ba koadia tugo koa gamu pa Sadisi sari ka visavisa tie saripu lopu ele va boni sari na dia poko koari na dia hahanana kaleadi. Ura arini tugo si kote pokopoko keoro meke ene turaṉae koa Rau, sina garo tugo si arini.  
\v 5 Arini pu turu va nabu pa dia rinaṉeraṉe osolae kamo sa vinabetona, si kote poko nia sa poko keoro gua asa, meke lopu kote huara pani Rau sari na pozadia koasa buka tinoa, meke kote helahelae ni Rau pa kenuna sa Tamaqu, meke koari Nana mateana sapu arini si na tie Taqarau.\x * \xo 3:5 \xt Ekd 32:32-33; Sam 69:28; Rev 20:12; Mt 10:32; Lk 12:8\x*   
\p
\v 6 Asa sapu ari taliṉana si mani avosia gua sapu zama nia sa Maqomaqo Hope koari na ekelesia.   
\s1 Sa Inavoso La koa Rini pa Piladelapia  
\p
\v 7 Mamu kubere la guahe koasa mateana tanisa ekelesia pa Piladelapia:\x * \xo 3:7 \xt Ais 22:22; Zob 12:14\x*  
\p Hire tugo sari na zinama tanisa pu hopena meke hinokara. Asa mo sapu tagona sa vidulu\f * \fr 3:7 \ft Sa ginuana sa vidulu te Devita si guahe: e Karisito si na Baṉara pa tutina e Devita koasa Binaṉara te Tamasa, meke arini pu hiva ni Sa, si va nuquru la i Sa pa Nana binaṉara.\f* te Devita, meke pana tukelia Sa sa sasada, si loke tie kote boka tuku pulea, meke pana tukua Sa, si loke tie kote boka tukele pulea si asa.   
\p
\v 8 Gilani Rau sari na mia tinavete. Dotu, ele poni gamu Rau si keke sasada tukelena meke sapu loke tie kote boka tuku ia pude nabulu Nau. Gilania Rau sapu vasinahite mo sa mia ṉiniraṉira, ba kopu ni gamu sari na Qua zinama, meke lopu hite oso nia gamu sa pozaqu Rau.   
\p
\v 9 Dotu, sarini pu koa pa sinaqoqi te Setani si poza pule ni tie Ziu, gua, ba namu lokari hokara. Kaqu ososo ni Rau si arini pude atu, meke hoqa kokotuṉu pa kenumia gamu pude va lavata gamu, meke kote gilania rini sapu tataruni gamu Rau si gamu.\x * \xo 3:9 \xt Ais 49:23, 60:14; Ais 43:4\x*  
\v 10 Ele kopu va ṉoṉo ni gamu sari na Qua tinarae pa mia sinoto koa Rau pa tinasuna, gua asa ke kaqu va sare gamu tugo Rau koasa totoso tasuna sapu kote raza mae, pude podeki saripu koa koasa kasia popoa.   
\p
\v 11 Lopu sana kaqu atu kamo si Rau. Ke mi kopu valeana nia sapu gua ele vagia gamu, pude lopu ta hukata si gamu pude vagia sa mia pinia.  
\v 12 Ura arini pu turu va nabu pa dia rinaṉeraṉe osolae kamoa sa vinabetona, si kote va evaṉae guni Rau na dedegere koa sa Zelepade tanisa Qua Tamasa. Meke kote koa hola si arini vasina. Meke kote kuberia Rau koarini sa pozana sa Qua Tamasa, meke sa pozana sa vasileana nomana tanisa Qua Tamasa, sapu sa Zerusalema vaqura, sapu kote gorevura mae guana koe Tamasa pa Maṉauru, meke kote kuberia tugo Rau koarini sa pozaqu vaqurana.\x * \xo 3:12 \xt Rev 21:2; Ais 62:2, 65:15\x*  
\v 13 Asa sapu ari taliṉana, si mani avosia gua sapu zama nia sa Maqomaqo Hope koari na ekelesia.   
\s1 Sa Inavoso La koa Rini pa Laodisia  
\p
\v 14 Mamu kubere la guahe koasa mateana tanisa ekelesia pa Laodisia:\x * \xo 3:14 \xt ZT 8:22\x*  
\p Hire tugo sapu zama nia Sa sapu ta pozae Emeni. Sa tie va sosode ta raṉena meke hinokara, Asa sa Baṉara koari doduru pu ta kuri koe Tamasa.  
\v 15 Gilani Rau sari na mia tinavete. Lopu ibu, meke lopu maṉini si gamu. Sa Qua hiniva si pude ibu, babe maṉini si gamu,  
\v 16 ba lopu maṉini meke lopu ibu si gamu, gua asa ke kote lua pani gamu Rau pa ṉuzuqu.  
\v 17 Zama si gamu, ‘Na tie tagotago mami si gami, na soku mami likakalae; meke lopu hite ehaka nia gami si keketoṉa,’ gua. Ba namu lopu gilania tu gamu sapu guana tie malaṉa sisigiti, na variva taru, na habahuala, na behu meke dodoho mia si gamu.  
\v 18 Hie tugo sa Qua zinama varitokae koa gamu. Mi mae holua koa Rau sa qolo sapu tava viana pa nika, pude mi koa tagotago hinokara. Mi holua sa poko keoro mamu va sagea, pude mi va paeria sa kinurekurena sa mia dinodoho. Mi holui tugo kaiqa meresena mamu va honi lani pa matamia pude mi dodogorae.  
\v 19 Saripu tataru ni Rau si gegesi na va toṉoti Rau. Ke mi luara pani sari na mia sinea pude soto va ṉiṉira koa Rau.\x * \xo 3:19 \xt ZT 3:12; Hib 12:6\x*   
\p
\v 20 Dotu! Korapa turu si Rau pa sasada meke kikia, be avosia ke tie sa mamalaiṉiqu meke tukelia sa sasada, si kote nuquru la si Rau, meke somana henahena koa sa, meke asa si kote somana henahena koa Rau.   
\p
\v 21 Meke arini pu turu va nabu pa dia rinaṉeraṉe osolae kamoa sa vinabetona, si kote va malumi Rau pude somana habotu koasa Qua habotuana Baṉara, meke somana tagoa tugo sa ṉiniraṉira koasa Qua Binaṉara, gua sapu ele koa mataqara si Rau, meke somana habotu koasa habotuana Baṉara tanisa Tamaqu, meke somana tagoa tugo Rau sa ṉiniraṉira koasa Nana Binaṉara.  
\v 22 Asa sapu ari taliṉana si mani avosia, gua sapu zama nia sa Maqomaqo Hope koari na ekelesia,” gua si asa.   
\c 4  
\s1 Vinahesi pa Maṉauru  
\p
\v 1 Meke sipu beto saripu gua sara, si doṉo la si rau, meke dogoria rau, si keke sasada ta tukelena pa Maṉauru. Meke sa tie sapu avoso kekenua rau, sapu sa mamalaiṉina si guana buki si zama: “Sage mae tani, maqu va dogoro nigo sapu gua kote ta evaṉa vugo repere,” gua.  
\v 2 Meke hinoqa koa si rau pa ṉiniraṉira tanisa Maqomaqo Hope, meke dogoria rau pa Maṉauru si keke sapu korapa habotu Nana koasa ṉati habotuana Baṉara.\x * \xo 4:2 \xt Izk 1:26-28, 10:1\x*  
\v 3 Meke Asa sapu habotu vasina, si doṉodoṉo guana patu sapu viana guana qelasi, meke ziṉara guana ehara. Meke keke bigobigo sapu buma guana patu emerolo\f * \fr 4:3 \ft Sa patu emerolo hie si buma guana karamahi.\f*, si vari likohae nia sa habotuana Baṉara.  
\v 4 Meke pa vari likohaena sa ṉati habotuana Baṉara, si koadia pule sari ka hiokona made habotuana baṉara. Meke habotu dia vasina sari ka hiokona made koimata, saripu pokopoko keoro meke toropae ni dia sari na toropae baṉara saripu ta tavetae qolo.  
\v 5 Meke vura va hodaka mae koasa ṉati habotuana Baṉara sa malarana sa kapi, meke ta avoso sa pidalana sa paka maṉauru na lulusu. Meke pa kenuna sa ṉati habotuana Baṉara si koadia sari ka zuapa zuke huruṉudi. Arini sari ka zuapa Maqomaqona sa Tamasa.\x * \xo 4:5 \xt Ekd 19:16; Rev 8:5, 11:19, 16:18; Izk 1:13; Rev 1:4; Zak 4:2\x*  
\v 6 Meke koa nana pa kenuna sa ṉati habotuana Baṉara si keke tiṉitoṉa, sapu doṉo guana kolo sapu bule sisigiti, meke kekeṉoṉo gua na qelasi viana. Meke pa vari likohaena sa ṉati habotuana Baṉara asa, si koadia sari ka made kurukuru toadi, saripu tale matadi mo kenudi na mudidi.\x * \xo 4:6 \xt Izk 1:22\x* \x * \xo 4:6 \xt Izk 1:5-10, 10:14\x*  
\v 7 Sa kurukuru kekenu si doṉo guana laione, meke sa vina rua si doṉo guana bulumakao kokoreo, meke sapu vina ṉeta si doṉo guana tie mo sa isumatana, meke sa vina made si doṉo gua tugo na atata tapuruna.  
\v 8 Meke hopeke onomo tatapurudi sari ka made kurukuru hire, meke tale matadi mo doduru tinidi si arini, meke pa kauru tatapurudi ba gua tugo. Meke rane na boṉi si lopu makudo zama guahe sa dia vinahesi:\x * \xo 4:8 \xt Izk 1:18, 6:2-3, 10:12\x*  
\q1 “Hopena, hopena, hopena sa Baṉara, sa Tamasa sapu tagoi sari doduru ṉiniraṉira,  
\q2 sapu koa pukerane, meke korapa koa kamahire, meke sapu kaqu mae,” gua.   
\m
\v 9 Meke doduru totoso vahesihesia, na va lavalavatia, meke zama leana la ia ri ka made kurukuru toadi si Asa pu habotuna koasa ṉati habotuana Baṉara, meke sapu toa hola ninae rane ka rane,  
\v 10 si hoqa todoṉo sari ka hiokona made koimata pa kenuna Sa, pu habotu koasa ṉati habotuana Baṉara, meke vahesia rini si Asa, sapu toa hola ninae rane ka rane. Meke pa vinahesi si veko lani rini pa kenuna sa ṉati habotuana Baṉara sari na dia toropae baṉara, meke zama:   
\q1
\v 11 “Ke Tamasa mami Baṉara, garomu tugo  
\q2 pude vagia Goi sa vinahesi, na vina lavata meke na ṉiniraṉira.  
\q1 Ura Agoi mo kuri sari doduru likakalae,  
\q2 meke pa Mua hiniva mo Goi si koa meke toa si arini,” gua.   
\c 5  
\s1 Sa Kinubekubere Ta Viqusuna meke sa Lami  
\p
\v 1 Meke dogoria rau si keke pepa ta viqusuna pa kali lima mataona si Asa pu habotu koasa habotuana Baṉara. Sa pepa si koa betoi na kinubekubere pa karu kalina, meke ka zuapa tokoro si tuku va nabua.\fig Pepa ta viqusuna|alt="Rolled paper" src="hk00153b.png" size="col" loc="Rev 5:1-5" copy="Horace Knowles" ref="5:1" \fig*  
\v 2 Meke dogoria rau si keke mateana ṉiṉirana, sapu velavela va ululae guahe: “Esei si garona pude va maluari sari na tokoro koa sa, meke repahia sa pepa ta viqusuna?” gua.  
\v 3 Ba namu loke tie pa Maṉauru babe pa pepeso babe pa kauruna sa pepeso si garo pude va maluari, meke tiro ia si asa.  
\v 4 Ke kabo lamo si rau, sina loke tie hokara si ta dogoro, sapu garona pude tukelia meke tiro ia sa kinubekubere ta viqusuna asa.  
\v 5 Meke zama mae guahe koa rau si keke ri kasa koimata ta ronuedi: “Mu lopu kabo. Dotu, sa Laione pa butubutu te Ziuda, sapu tuti gorena mae gua koe Devita, si ele koa mataqara. Asa si garona pude va maluari sari ka zuapa tokoro, meke repahia sa pepa ta viqusuna,” gua.   
\p
\v 6 Meke doṉo la si rau, meke dogoria rau si keke Lami \ord d\ord*, korapa turu Nana pa kokorapana sa ṉati habotuana Baṉara, meke vari likohae nia ri ka made kurukuru toadi, meke sari na koimata, si Asa. Ba sa Lami, si guana ele tava matena tu. Ka zuapa sari na kikihona meke ka zuapa matana, sapu sari ka zuapa Maqomaqona sa Tamasa, pu ta garunu la pa doduruna sa kasia popoa.\x * \xo 5:6 \xt Ais 53:7; Zak 4:10\x*  
\v 7 Meke la vagia sa Lami sa pepa ta viqusuna pa kali lima mataona si Asa, pu habotu koasa ṉati habotuana Baṉara.  
\v 8 Meke sipu ele ade vagia sa Lami sa pepa ta viqusuna, si hoqa todoṉo sari ka made kurukuru toadi, meke sari ka hiokona made koimata pa kenuna sa Lami. Hopeke taṉini mike, na baolo qolo si arini, saripu siṉi na vina uququ ruqa humaṉa lea, sapu sari na vinaravara tadi na tie te Tamasa.\x * \xo 5:8 \xt Sam 141:2\x*  
\v 9 Meke kera nia rini si keke kinera vaqurana, sapu guahe:\x * \xo 5:9 \xt Sam 33:3, 98:1; Ais 42:10\x*  
\q1 “Garomu tugo Goi pude ade vagia sa pepa ta viqusuna,  
\q2 meke va maluari sari na tokoro koa sa.  
\q1 Ura ele tava mate si Goi,  
\q2 meke koasa eharamu Goi  
\q2 si holu vagi Goi sari kaiqa rina tie koari ninae butubutu, na vinekala, meke na popoa, pude na tie te Tamasa.   
\q1
\v 10 Ele vata evaṉae ni keke butubutu hiama Goi si arini,\x * \xo 5:10 \xt Ekd 19:6; Rev 1:6\x*  
\q2 pude nabulu nia sa nada Tamasa,  
\q2 meke kaqu va baṉari rini sari na tie pa popoa pepeso,” gua.   
\p
\v 11 Meke doṉo la si rau, meke avosi rau sari na mamalaiṉidi rina vuro tina mateana. Turu vari likohae nia rini sa ṉati habotuana Baṉara, meke sari ka made kurukuru toadi, meke sari ka hiokona made koimata.\x * \xo 5:11 \xt Dan 7:10\x*  
\v 12 Meke kera va ululae guahe si arini:  
\q1 “Sa Lami sapu ele tava mate, si garona tugo pude tava lavata,  
\q2 sina tanisa tugo sa binaṉara, sa tinagotago, sa tinumatumae, sa ṉiniraṉira, sa tinolava, sa vina lavata, meke sa vinahesi!” gua.   
\m
\v 13 Beto asa si avosi rau mamalaiṉidi sari doduru vina podaka pa Maṉauru na pepeso, meke pa kauruna sa pepeso, meke pa kolo, meke sari doduru pu koa pa doduru vasina, saripu kera guahe:  
\q1 “Mani koa koa Sa pu habotu koa sa ṉati habotuana Baṉara meke sa Lami,  
\q2 sa vinahesi, sa vina lavata, sa tinolava, sa ṉiniraṉira ninae rane ka rane!” gua.   
\m
\v 14 Meke olaṉa sari ka made kurukuru toadi, “Emeni!” Meke hoqa todoṉo sari ka hiokona made koimata ta ronuedi, meke vahesia si Asa.   
\c 6  
\s1 Sari na Tokorona sa Pepa Ta Viqusuna  
\p
\v 1 Meke sipu va maluaria sa Lami sa tokoro vina keke, si doṉo la si rau. Beto asa si avosia rau si keke ri ka made kurukuru toadi sapu velavela va ululae guana paka maṉauru, meke zama: “Vura mae,” gua.  
\v 2 Meke doṉo la si rau meke dogoria rau si keke hose keoro. Meke koi nana koasa si keke tie pu taṉinia nana si keke bokala, meke ta vala koasa si keke toropae baṉara. Meke vura taloa si asa, guana tie varane sapu koa va mataqara pa vinaripera.\x * \xo 6:2 \xt Zak 1:8, 6:3,6\x*   
\p
\v 3 Meke sipu va maluaria sa Lami sa tokoro vina rua, si avosia rau sa kurukuru toana vina rua sapu zama: “Vura mae!” gua.  
\v 4 Meke vura mae gana si keke hose ziṉara. Meke ta vala koasa tie pu koi pa hose sa ṉiniraṉira pude vagi pania sa binule koasa popoa pepeso, pude di variva matematei gedi sari na tie. Meke ta vala koasa si keke magu varipera lavata, meke taluarae la si asa.\x * \xo 6:4 \xt Zak 1:8, 6:2\x*   
\p
\v 5 Meke sipu va maluaria sa Lami sa tokoro vina ṉeta, si avosia rau sa kurukuru toana vina ṉeta sapu zama: “Vura mae!” gua. Ke doṉo la si rau, meke dogoria rau si keke hose mumuho; sa tie sapu koi koasa si taṉinia nana pa limana si keke sikele.\x * \xo 6:5 \xt Zak 6:2,6\x*  
\v 6 Meke avosia rau si keke mamalaiṉi sapu mae pa vari korapadia ri ka made kurukuru toadi, sapu zama: “Sage hola sa hinolu ginani, keke kilo palava huiti mo si padana sa tinabara pa keke rane, meke gua tugo sa tinabara koari ka ṉeta kilo palava bale. Ba mu lopu ṉoṉovalia sa oela meke sa vaeni sapu koa pa inuma!” gua.   
\p
\v 7 Meke sipu va maluaria sa Lami sa tokoro vina made, si avosia rau sa kurukuru toana vina made, sapu zama: “Vura mae!” gua.  
\v 8 Meke doṉo la si rau, meke dogoria rau si keke hose sapu doṉo guana tata matena. Meke sa pozana sa tie sapu koi koasa si na Minate, meke luli tata pa mudina si keke sapu ta pozae, popoa tadi na tie matedi. Meke ta vala koarini sa ṉiniraṉira pude di va matea si keke koari ka made pinaqahana sa butubutu tie pa kasia popoa koasa varipera, na soṉe, na oza, meke na kurukuru pinomodi, gua.\x * \xo 6:8 \xt Izk 14:21\x*   
\p
\v 9 Meke sipu va maluaria sa Lami sa tokoro vina lima, si dogori rau pa kauruna sa hope sari na maqomaqodi rina tie pu tava mate, sina tozi vura nia rini sa zinama te Tamasa, meke helahelae nia rini sa dia rinaṉeraṉe koe Zisu.  
\v 10 Meke velavela va ululae guahe si arini: “Ke Baṉara, Agoi pu tagoi sari doduru ṉiniraṉira; hopemu meke hinokara si Goi! Ve seunae gua meke kote va kilasi Goi sari na tie pa kasia popoa, saripu va mate gami si gami, pude hobei sari na ehara mami?” gua.  
\v 11 Meke hopeke ta poni poko gele doduru sapu keoro si arini, meke ta tozi nia rini si pude aqa va ṉoṉo si arini, osolae kote tava mate beto sari na nabulu turaṉadia, na tasidia koe Karisito saripu vizati sa Tamasa pude tava mate gua puta tugo arini, gua.   
\p
\v 12 Meke korapa doṉo la si rau sipu va maluaria sa Lami sa tokoro vina onomo, si kamo si keke niu ṉiṉirana hola pa popoa pepeso, meke ta ilirae muho sa rimata, meke ta ilirae ziṉara guana ehara sa sidara.\x * \xo 6:12 \xt Rev 11:13, 16:18; Ais 13:10; Zol 2:10,31, 3:15; Mt 24:29; Mk 13:24-25; Lk 21:25\x*  
\v 13 Meke hoqa gore pa pepeso sari na pinopino pa maṉauru, guana vua piqi \ord d\ord* kubolodi, saripu nolo totoso hiru goreni na givusu ṉiburu.\x * \xo 6:13 \xt Ais 34:4\x*  
\v 14 Podalae pa keke kalina, meke kamo pa keke kalina si hola taloa sa maṉauru guana pepa sapu ta viqusuna, meke sari doduru toqere na nunusa si tava rizu pa dia kokoana.\x * \xo 6:14 \xt Rev 16:20\x*   
\p
\v 15 Beto asa si govete meke koa tome pa bae, na qoqoro patu koari na toqere sari na baṉarana sa popoa pepeso, na tie arilaedi, na tie tagotagodi, na tie pu tago ṉiniraṉira, meke sari doduru pinausu, meke saripu lopu na pinausu.\x * \xo 6:15 \xt Ais 2:19, 21\x*  
\v 16 Meke zama la i rini sari na patu: “Mi hoqa mae koa gami,” meke koari na toqere, “Mi va paere gami koa Sa pu habotu pa ṉati habotuana Baṉara, meke koasa tinaṉaziri na vina kilasa tanisa Lami!\x * \xo 6:16 \xt Hoz 10:8; Lk 23:30\x*  
\v 17 Ura ele kamo mo he sa rane kaleana tanisa dia binugoro. Meke namu loke tie si kote boka govete nia sa vina kilasa sana,” gua sarini.\x * \xo 6:17 \xt Zol 2:11; Mal 3:2\x*   
\c 7  
\s1 Sari ka Keke Gogoto Made Ṉavulu Made Tina Tinoni pa Butubutu Izireli  
\p
\v 1 Beto asa, si dogori rau sari ka made mateana, korapa turu dia koari ka made iiona sa kasia popoa, meke va bulei rini sari ka made givusu, pude lopu givusu la pa pepeso, pa lamana, babe koari na huda.\x * \xo 7:1 \xt Zer 49:36; Dan 7:2; Zak 6:5\x*  
\v 2 Beto asa si dogoria rau si keke mateana, sapu mae guana pa kali gasa rimata. Palekia sa sa tokoro sapu sa vina gilagila tanisa Tamasa toana, meke velavela va ululae la si asa koari ka made mateana, sarini pu ta poni ṉiniraṉira pude va kaleania sa pepeso, meke sa lamana.  
\v 3 Meke zama sa mateana: “Mi lopu va kaleania sa pepeso, meke sa lamana, meke sari na huda, osolae ta tokoro paki nia tu rina nabulu pa raedi sa vina gilagila tanisa nada Tamasa,” gua.\x * \xo 7:3 \xt Izk 9:4,6\x*  
\v 4 Meke avosia rau sa ninaedi ri pu ta tokoro nia sa vina gilagila te Tamasa pa raedi, sapu ari ka keke gogoto made ṉavulu made tina tie, saripu mae guadi koari ka manege rua butubutu Izireli.  
\v 5-8 Meke hire sari ka manege rua butubutu Izireli, koa ri kasa arini, vasina mae guadi sari hopeke manege rua tina: Ziuda, Rubeni, Qadi, Asa, Napitalai, Manase, Simione, Livae, Isaka, Zeboloni, Zosepa meke Benisimane.   
\s1 Sa Vinarigara Lavata  
\p
\v 9 Beto asa si doṉo la si rau, meke dogoria rau si keke vinarigara lavata, sapu lopu boka ta nae. Mae guadi koari doduru hopehopeke butubutu, na popoa, meke pa ninae vinekala, meke turu dia pa kenuna sa ṉati habotuana Baṉara, meke pa kenuna sa Lami. Pokopoko keoro gele doduru si arini, meke taṉini dia pa limadi sari na kava huda pamu, pude va lavatia si Asa.  
\v 10 Meke velavela va ululae guahe si arini:  
\q1 “Sa Tinaharupu si mae guana koasa nada Tamasa,  
\q1 sapu habotu koasa ṉati habotuana Baṉara,  
\q1 meke mae guana koasa Lami!” gua.   
\m
\v 11 Meke turu vari likohae nia ri doduru mateana, na koimata ta ronuedi, meke sari ka made kurukuru toadi sa ṉati habotuana Baṉara, meke hoqa todoṉo pa kenuna sa ṉati habotuana Baṉara sari doduru, meke vahesia rini sa Tamasa.  
\v 12 Meke zama guahe si arini: “Uve, sa vinahesi, sa tinovala, sa tinumatumae, sa zinama leana, sa vina lavata, sa ṉiniraṉira, si tanisa nada Tamasa tugo ninae rane ka rane. Emeni!”   
\p
\v 13 Beto asa si keke rina koimata ta ronuedi si nanasa guahe koa rau: “Ari sei sari kasa sapu pokopoko keoro hire, meke pavei mae guadi sari?” gua.   
\p
\v 14 Meke olaṉa la ia rau si asa: “Baṉara, agoi tu gilania. Arau lopu gilania.”\x * \xo 7:14 \xt Dan 12:1; Mt 24:21; Mk 13:19\x* Meke zama mae au sa, “Hire sari na tie pu koadi pa korapa ṉinovaṉovala kaleana hola meke vura mae. Ele va via i rini sari na dia poko gele doduru pude tava keoro, pa eharana sa Lami.  
\v 15 Gua asa ke turu pa kenuna sa ṉati habotuana Baṉara te Tamasa si arini, meke nabulu nia si Asa rane na boṉi pa Nana Zelepade. Meke kote koa turaṉi Sa si arini meke va aqori na kopu ni Sa.  
\v 16 Lopu kaqu ovia pule si arini, lopu kaqu memeha pule. Lopu kaqu ṉada i na rimata, babe ta sigiti nia sa maṉini.\x * \xo 7:16 \xt Ais 49:10\x*  
\v 17 Ura sa Lami sapu koa pa kokorapana sa ṉati habotuana Baṉara, si kaqu kopu ni si arini, guana dia sepati. Meke kote turaṉa lani Sa si arini koari na bukahana sa kolo tinoa, meke lopu kote kabo na talotaṉa si arini.”\x * \xo 7:17 \xt Sam 23:1; Izk 34:23; Sam 23:2; Ais 49:10; Ais 25:8\x*   
\c 8  
\s1 Sa Tokoro Vina Zuapa  
\p
\v 1 Meke sipu va maluaria sa Lami sa tokoro vina zuapa si lopu hite kulu va kale sa Maṉauru pa kukuru aoa.  
\v 2 Meke dogori rau sari ka zuapa mateana saripu turu dia pa kenuna sa Tamasa, meke ta poni ni rini sari ka zuapa buki.   
\p
\v 3 Meke keke mateana pule si mae, meke turu kapae nana pa hope tanisa vina uququ. Meke taṉinia nana si keke vovoina qolo vasina tava uqu sa vina uququ ruqa humaṉa lea. Meke soku sari na vina uququ saripu ta poni ni sa, pude tomo lani koari na vinaravara tadi doduru tie te Tamasa koasa hope qolo, sapu koa pa kenuna sa ṉati habotuana Baṉara.\x * \xo 8:3 \xt Em 9:1; Ekd 30:1,3\x*  
\v 4 Meke sa tuṉahana sa vina uququ meke sari na vinaravara tadi na tie te Tamasa, si vura mae gua pa vovoina qolo pa limana sa mateana, meke sage la pa kenuna sa Tamasa.  
\v 5 Meke paleke la nia sa mateana sa vovoina vina uququ, meke va siṉi nia nika sa koasa hope, meke gona gore la nia sa sa nika pa popoa pepeso, ke malara va hodaka sari na kapi, meke pidala na lulusu sari na paka maṉauru, meke niu sa popoa pepeso.\x * \xo 8:5 \xt Liv 16:12; Izk 10:2; Ekd 19:16; Rev 11:19, 16:18\x*   
\s1 Sari na Buki  
\p
\v 6 Meke va namanama ivui ri ka zuapa mateana sari na buki pu taṉini rini pa limadia.   
\p
\v 7 Meke sipu ivua sa mateana kekenu sa nana buki, si hoqa gore mae pa pepeso sari na kabukabue aesi, meke na nika sapu varihenie ehara. Meke ta sulu palae beto si keke koari ka ṉeta pinaqahana sa popoa pepeso, meke keke koari ka ṉeta pinaqahadi rina hudahuda, meke sari doduru duduli buma pa popoa pepeso ba ta sulu palae.\x * \xo 8:7 \xt Ekd 9:23-25; Izk 38:22\x*\fig Na buki|alt="A trumpet" src="bk00179b.png" size="col" loc="Rev 8:6-10" copy="Bass and Knowles" ref="8:7" \fig*   
\p
\v 8 Beto asa si ivua sa mateana vina rua sa nana buki, meke ta oki gore la pa lamana si keke sapu doṉo guana keke toqere suluna sapu nomana hola. Meke ta ilirae ehara si keke koari ka ṉeta pinaqahana sa lamana.  
\v 9 Meke keke koari ka ṉeta pinaqahadi ri doduru tiṉitoṉa toadi pa lamana si mate, meke keke koari ka ṉeta pinaqahadi rina vaka si ta huara.   
\p
\v 10 Beto asa si ivua sa mateana vina ṉeta sa nana buki, meke hoqa gore mae guana pa maṉauru si keke pinopino lavata sapu huruṉu guana zuke. Meke hoqa la ia si keke koari ka ṉeta pinaqahadi rina ovuku, na leana, meke sari na bukaha.\x * \xo 8:10 \xt Ais 14:12\x*  
\v 11 Meke sa pozana sa pinopino hie, si e “Pasa.” Meke ta ilirae pasa si keke koari ka ṉeta pinaqahana sa kolo, meke soku tie si mate nia, sina napoa rini sa kolo pasana hie.\x * \xo 8:11 \xt Zer 9:15\x*   
\p
\v 12 Beto asa si ivua sa mateana vina made sa nana buki, meke tava huporo si keke koari ka ṉeta pinaqahana sa rimata, na sidara, meke sari na pinopino. Meke keke koari ka ṉeta pinaqahana sa rane si lopu rimata, meke keke koari ka ṉeta pinaqahana sa boṉi si loke ruqaha, meke keke koari ka ṉeta pinaqaha si lopu kalalasa sari na pinopino.\x * \xo 8:12 \xt Ais 13:10; Izk 32:7; Zol 2:10,31, 3:15\x*   
\p
\v 13 Meke sipu doṉo la rau, si avosia rau si keke atata, sapu tetedoro nana panaulu hola pa galegalearane, sapu velavela va ululae guahe: “Madi talotaṉa hola gedi si arini pu koa ia sa popoa pepeso, pana ta avoso sari na buki saripu kote ta ivu koari ka ṉeta mateana pule,” gua si asa.   
\c 9  
\p
\v 1 Meke ivua sa mateana vina lima sa nana buki, meke dogoria rau si keke pinopino sapu ele hoqa gore mae pa pepeso, meke ta poni nia sa sa viduluna sa pou loke kokoina.  
\v 2 Meke tukelia sa pinopino sa pou asa, meke vura sage mae pa pou sa tuṉaha muho, guana tuṉahana keke nika nomana, meke tava huporo sa kalalasana sa rimata, meke sa galegalearane koasa tuṉaha sapu vura mae pa pou.\x * \xo 9:2 \xt Zen 19:28\x*  
\v 3 Meke vura mae pa korapa tuṉaha sari na kupokupo, meke gore mae hake si arini pa pepeso, meke ta poni nia rini sa ṉiniraṉira pude va hereria sa tie, kekeṉoṉo gua sa hinerere tanisa nenege.\x * \xo 9:3 \xt Ekd 10:12-15\x*  
\v 4 Meke ta tozi nia rini si pude lopu ṉoṉovali sari na duduli, na huda, babe sari na linetelete; ba ṉovali mo sari na tie pu lopu ta veko pa raedia sa tokoro vina gilagila te Tamasa, gua.\x * \xo 9:4 \xt Izk 9:4\x*  
\v 5 Tava malumu si arini pude va sigiti sari na tie koari ka lima sidara, ba lopu tava malumu koarini si pude va matei sari na tie, ba pude vata sigiti guni mo na ginarata tana nenege, gua.  
\v 6 Meke koari ka lima sidara sara, si kote hata ia rini sa minate, ba lopu kote kamoa rini si asa. Kote hiva mate hola si arini, ba lopu kaqu boka.\x * \xo 9:6 \xt Zob 3:21; Zer 8:3\x*   
\p
\v 7 Doṉo kekeṉoṉo gua tugo rina hose pu tava namanama pude la pa vinaripera sari na kupokupo. Koari na batudi si koa nana si keketoṉa sapu doṉo guana toropae qolo tana baṉara, meke sari isumata dia si gua tugo na isumata tie.\x * \xo 9:7 \xt Zol 2:4\x*  
\v 8 Sari na kaludi si gele, meke sari livodi si gua tugo na livo laione.\x * \xo 9:8 \xt Zol 1:6\x*   
\p
\v 9 Meke sari na kapu raqaraqadi si gua tugo na aeana, meke sari na buruṉudi ri na tatapurudi si gua tugo na ovaṉadi ri na totopili, na hose pu haqala la pa vinaripera.\x * \xo 9:9 \xt Zol 2:5\x*  
\v 10 Koa i pikutudi si arini, sapu guana pikutu nenege sapu vari suni, meke sari na pikutudi rini si koa i ṉiniraṉira, pu va sigiti sari na tie soku totoso koari ka lima sidara.  
\v 11 Meke koa nana tugo sa dia baṉara, sapu sa mateana tana pou loke kokoina hie. Sa pozana sa pa zinama Hiburu si e Abadoni, ba pa zinama Quriki si e Apolioni. Ginuana sa si “Na Tie Huhuara.”   
\p
\v 12 Sa tinalotaṉa kaleana kekenu si ele hola, ba pa mudina asa si kote luli mae pule si karua tinalotaṉa.   
\p
\v 13 Meke ivua sa mateana vina onomo sa nana buki, meke avosia rau si keke mamalaiṉi sapu mae guana koari ka made iiona sa hope qolo, sapu koa pa kenuna sa Tamasa.\x * \xo 9:13 \xt Ekd 30:1-3\x*  
\v 14 Meke zama la si asa koasa mateana vina onomo pu taṉinina sa buki: “Mu vata rupahi sari ka made mateana pu ele ta pusidi pa ovuku lavata, sapu ta pozae Iuparetisi!” gua.  
\v 15 Meke ta rupaha sari ka made mateana saripu ele tava nama veko koasa aoa, na rane, na sidara, meke na vuaheni tanisa totoso ta mutina, pude va matei rini si keke koari ka ṉeta pinaqahadi rina tie pa kasia popoa.  
\v 16 Meke avosia rau sa ninaedi rini pu koi pa hose, si ari ka karua gogoto vuro\f * \fr 9:16 \ft 200,000,000:\f*.  
\v 17 Meke guahe sa qua dinogodogorae koari na hose, meke sari na tie pu koidi rini: Sari na dia poko raqaraqa si ziṉara guana nika, meke buma guana lamana peava, meke meava. Meke doṉo gua tugo na batu laione sari na batudi rina hose. Meke vura pa ṉuzudi rini sari na nika, na tuṉaha, meke na nai.  
\v 18 Meke hire sari ka ṉeta oza saripu va matea si keke koari ka ṉeta pinaqahadi rina tie pa kasia popoa: sa nika, sa tuṉaha, meke sa nai, sapu vura mae pa ṉuzudi ri na hose.  
\v 19 Meke koai na ṉiniraṉira ṉuzudi na pikutudi sari na hose. Ura sari na pikutudi rini si ari batudi guana noki, pude va sigiti sari na tie.   
\p
\v 20 Ba sari na tinoni pu lopu tava mate koari na oza sara, si lopu veko pani rini sari na dia tinavete kaleadi pa limadia, meke lopu makudo vahesi rini sari na tomate kaleadi, babe sari na beku qolo, na siliva, na boronizi, na patu, na huda, saripu lopu boka dodogorae, na avavosae, babe ene.\x * \xo 9:20 \xt Sam 115:4-7, 135:15-17; Dan 5:23\x*  
\v 21 Meke lopu veko pani tugo rini sari na dia vinakuvakutae, na vinarivosa, na vinari riqihi, na binarabarata, na va mate tie, meke hikohiko, na gua.   
\c 10  
\s1 Sa Mateana meke sa Pepa Ta Viqusuna Hitekena  
\p
\v 1 Beto asa si dogoria rau si keke mateana ṉiṉirana pule, sapu pokopoko nia na lei, meke gore mae gua pa Maṉauru. Meke koa nana pa kali sage batuna si keke bigobigo, meke ṉedala guana rimata sa isumatana, meke sari nenena si guana nika huruṉudi.  
\v 2 Meke taṉinia nana pa limana si keke pepa ta viqusuna hitekena, sapu ta repahana pa limana. Meke sa kali nene mataona si turu nia sa pa lamana, meke sa nene gedena si pa pepeso.  
\v 3 Meke velavela va ululae si asa, gua tugo na kurumu laione. Meke sipu beto velavela sa, si ta avoso mo sari ka zuapa paka maṉauru.  
\v 4 Meke sipu beto tugo sa mamalaiṉidi ri ka zuapa paka maṉauru, si hiva kuberi rau sari na dia zinama; ba avosia rau si keke mamalaiṉi sapu mae guana pa maṉauru, sapu zama mae guahe: “Mu lopu tozi vura ni saripu gua zama ni ri ka zuapa paka maṉauru. Madi lopu ta kubere si arini,” gua si asa.   
\p
\v 5 Beto asa, si dogoria rau sa mateana sapu turuna pa lamana meke pa pepeso. Huhuku sage la nia sa pa maṉauru sa kali lima mataona.\x * \xo 10:5 \xt Ekd 20:11; Diut 32:40; Dan 12:7; Em 3:7\x*  
\v 6 Meke va tatara si asa pa korapa pozana sa Tamasa toa hola ninae rane ka rane, sapu tavetena sa maṉauru, sa pepeso, meke sa lamana, meke sari doduru likakalae saripu koa koa rini, meke zama guahe si asa: “Ele kamo mo sa totoso, ke lopu kaqu aqa kamahire.  
\v 7 Ba pana ivua sa mateana vina zuapa sa nana buki, si kaqu va gorevura ia Tamasa sa Nana hiniva golomona, sapu gua ele tozi vura nia Sa koari Nana nabulu, sapu sari na poropita \ord d\ord*,” gua si asa.   
\p
\v 8 Beto asa sa mamalaiṉi sapu ele avosia rau mae guana pa Maṉauru si zama mae guahe pule koa rau: “La mamu hena vagia sa pepa ta viqusuna, sapu ta repahana pa limana sa mateana sapu turu pa lamana meke pa pepeso,” gua.\x * \xo 10:8 \xt Izk 2:8 kamo hinia 3:3\x*   
\p
\v 9 Meke topue la si rau koa sa mateana, meke tepa ia rau koa sa sa pepa ta viqusuna hitekena. Meke zama mae koa rau si asa: “Mae vagia, mamu hena ia. Kote hilili pa tiamu si asa, ba pa ṉuzumu si kote lomoso guana zipale.”  
\v 10 Meke vagia rau sa pepa ta viqusuna hitekena pa limana sa mateana, meke hena ia rau. Meke sipu va liṉiliṉia rau, si lomoso guana zipale pa ṉuzuqu si asa. Ba mudina sipu onolia rau si hilili pa tiaqu si asa.  
\v 11 Meke tozi nau sa si rau: “Keke totoso pule mamu korokorotae ni sari na tinoni koari soku butubutu, na popoa, na vinekala meke sari na baṉara,” gua si asa.   
\c 11  
\s1 Sari Karua Tie Paleke Inavoso te Tamasa  
\p
\v 1 Meke ta poni nia rau si keke kolu padapadana, meke zamau sa mateana si rau: “Mamu la pada ia sa Zelepade te Tamasa meke sa hope, mamu nae i tugo saripu vahesihesi pa korapa Zelepade.\x * \xo 11:1 \xt Izk 40:3; Zak 2:1-2\x*  
\v 2 Ba mu lopu pada ia sa varivarigarana lavata pa sadana sa Zelepade, sina ele ta vala koari na tie huporo sa vasina asa. Meke kote ene viṉohae hoboria rini sa vasileana hopena koari ka made ṉavulu rua sidara.\x * \xo 11:2 \xt Lk 21:24\x*  
\v 3 Meke kote ponini ṉiniraṉira rau sari karua Qua tie paleke inavoso te Tamasa saripu va sage poko baika, pude vata dogoro nia sa dia tinalotaṉa koari na sinea, meke kote tarae nia rini sa inavoso te Tamasa koari keke tina karua gogoto onomo ṉavulu puta rane,” gua.   
\p
\v 4 Arini sari karua huda olive, meke sari karua tuturuana zuke, sapu turu pa kenuna sa Baṉara tanisa popoa pepeso.\x * \xo 11:4 \xt Zak 4:3, 11 kamo hinia 14\x*  
\v 5 Meke pude podekia rina tie pude ṉoṉovali sarini, si vura mae pa ṉuzudi ri kara sa nika, meke sulu pani sari na kana. Ke koasa siraṉa gua mo asa, si kote tava mate si arini pu hiva ṉoṉovali sari kara.  
\v 6 Meke ta vala tugo koa ri kara sa ṉiniraṉira pude va nosoa sa ruku pa galegalearane, pude loke ruku koasa doduruna sa totoso sapu hoke tozi vura nia rini sa Inavoso te Tamasa. Meke ta poni ṉiniraṉira sari kara pude va ilirae ni ehara sari na kolo, meke pude vata evaṉi tugo sari na oza votivotikaedi pa popoa pepeso, totoso hiva nia ri kara.\x * \xo 11:6 \xt 1 Baṉ 17:1; Ekd 7:17-19; 1 Samuela 4:8\x*   
\p
\v 7 Meke sipu ele va hokoti ri kara sari na dia totoso, pude tozi vura nia sa Inavoso te Tamasa, si kote vura mae pa korapa pou loke kokoina sa kurukuru kaleana, meke kote razai sa sari kara, meke kote va kilasi na va matei sa si arini.\x * \xo 11:7 \xt Dan 7:7,21; Rev 13:5-7, 17:8\x*  
\v 8 Meke sari na tomatedi ri karua tie paleke inavoso si kote eko pa korapa siraṉana sa vasileana nomana. Koasa vasileana asa si tava mate pa korosi sa dia Baṉara, meke hoke ta pozae kekeṉoṉo gua tugo Sodomu meke Izipi sa vasileana asa.\x * \xo 11:8 \xt Ais 1:9-10\x*  
\v 9 Meke koari ka ṉeta rane kukuruna, si kote dogori ri doduru tie pa ninae butubutu, na vinekala, na popoa, sari na tomatedi ri kara, meke kote korodia pomunu ni rini sari kara.  
\v 10 Meke kote qetuqetu hola sari doduru tinoni pa popoa pepeso koasa minate tadi kara, meke kote varivariponi vinariponi sarini, sina ṉoṉovala sisigiti ri kara hire sari doduru tinoni pa vina kilasa te Tamasa.   
\p
\v 11 Meke sipu hola tugo ka ṉeta rane kukuruna, si siṉo lani tinoa Tamasa sari kara, ke gasa turu sari kara. Meke matagutu na tarazuzu si arini pu dogorodi sari kara.\x * \xo 11:11 \xt Izk 37:10\x*  
\v 12 Meke avosia ri karua tie paleke inavoso te Tamasa sa mamalaiṉi pa maṉauru, sapu velavela va ululae mae guahe koa rini, “Sage mae tani!” Meke dogori rina dia kana sagedi la pa Maṉauru pa korapa lei si arini.\x * \xo 11:12 \xt 2 Baṉ 2:11\x*   
\p
\v 13 Meke pa totoso tugo asa si kamo si keke niu nomana hola, meke hoqa ta huara inete si keke koari ka manege puta pinaqahadi rina vetuvetu koasa vasileana, meke ari ka zuapa tina tie si mate. Meke sari na tie pu koa holadi si matagutu na tarazuzu, ke vahesia mo rini sa Tamasa lavata pa Maṉauru.\x * \xo 11:13 \xt Rev 6:12, 16:18\x*   
\p
\v 14 Ego, sa tinalotaṉa vina rua meke kaleana si ele hola, ba sa tinalotaṉa vina ṉeta si tata kamo hokara mo!   
\s1 Sa Buki Vina Zuapa  
\p
\v 15 Meke ivua sa mateana vina zuapa sa nana buki, meke ta avoso sa mamalaiṉidi ri pa Maṉauru pu zama va ululae guahe:  
\q1 “Sa binaṉara pa popoa pepeso  
\q2 si na Binaṉara tanisa nada Baṉara meke sa Nana Karisito \ord d\ord* kamahire,  
\q2 meke kote koa Baṉara si Asa ninae rane ka rane!”\x * \xo 11:15 \xt Ekd 15:18; Dan 2:44, 7:14,27\x*   
\m
\v 16 Meke sari ka hiokona made koimata ta ronuedi pu habotu pa dia habohabotuana baṉara pa kenuna sa Tamasa, si hoqa todoṉo, meke vahesia rini sa Tamasa,  
\v 17 meke zama pa vinahesi sapu guahe:  
\q1 “Ke, Baṉara, sa Tamasa pu tagoi sari doduru ṉiniraṉira,  
\q2 sapu koa pukerane, meke sapu korapa koa kamahire,  
\q1 zama valeana si gami koa Goi,  
\q2 sina koasa Mua ṉiniraṉira lavata,  
\q2 si podalae nia Goi sa Mua Binaṉara!   
\q1
\v 18 Ta ṉaziri sisigiti sari na tie huporo,\x * \xo 11:18 \xt Sam 2:5, 110:5; Sam 115:13\x*  
\q2 meke kamahire si ta ṉaziri tugo si Goi.  
\q1 Ele kamo sa totoso pude di ta pitu sari doduru pu matedi,  
\q2 meke pude ta pia tugo sari na Mua nabulu poropita,  
\q1 meke sari na Mua tie,  
\q2 meke sari doduru pu pamaṉa nigo hiteke na lavata.  
\q1 Meke ele kamo sa totoso pude va kilasi pa tinahuara sarini  
\q2 pu huara va ineti sari na tiena sa popoa pepeso.”   
\p
\v 19 Ta tukele sa sasadana sa Zelepade te Tamasa pa Maṉauru. Meke ta dogoro pa korapana sa Nana Zelepade sana sa Bokese tanisa Vinariva Egoi te Tamasa. Meke malara va hodaka sari na kapi, meke pidala, na lulusu sari na paka maṉauru, niu sa popoa pepeso, meke na rane boṉi nomana si va hoqa gore mae i sari na kabukabue aesi nomadi.\x * \xo 11:19 \xt Rev 8:5, 16:18\x*   
\c 12  
\s1 Sa Barikaleqe meke sa Ratovo  
\p
\v 1 Meke vura mae pa galegalearane si keke vina gilagila arilaena, sapu variva magasana: keke barikaleqe si ta dogoro sapu pokopoko nia sa sa rimata, meke netia sa sa sidara pa nenena, meke toropae ni sa sari ka manege rua pinopino.  
\v 2 Meke aritiana sa barikaleqe, meke ta sigiti na hilala na tata podo koburu si asa.  
\v 3 Beto asa si keke vina gilagila pule si vura mae pa maṉauru: vura mae si keke ratovo ziṉaziṉara nomana hola sapu ka zuapa batuna, meke ka manege puta kikihona, meke hopeke va hake toropae baṉara sari na batuna.\x * \xo 12:3 \xt Dan 7:7\x*  
\v 4 Meke hiru gore nia pikutuna sa si keke koari ka ṉeta pinaqahadi rina pinopino pa maṉauru, meke va hoqa gore lani sa pa pepeso si arini. Meke la sa ratovo pa kenuna sa barikaleqe pu tata podopodo, pude onolo toa ia gana sa haha sapu kote podoa sa, gua.\x * \xo 12:4 \xt Dan 8:10\x*  
\v 5 Meke podoa sa barikaleqe si keke tuna koreo pu kote tagoi sari doduru ṉiniraṉira pude baṉara ni sari doduru butubutu. Ba ta harupu sage koe Tamasa pa Nana habotuana Baṉara sa koburu.\x * \xo 12:5 \xt Ais 66:7; Sam 2:9\x*  
\v 6 Meke govete la nana pa soloso qega sa barikaleqe, vasina pu ele va nama veko nia Tamasa pude kopu nia rini si asa, koari ka keke tina karua gogoto onomo ṉavulu puta rane.   
\p
\v 7 Meke ta evaṉa sa vinaripera pa Maṉauru. E Maekolo meke sari nana puku mateana, si raza ia sa ratovo, meke sa ratovo meke sari nana puku mateana si raza hobedia.\x * \xo 12:7 \xt Dan 10:13,21, 12:1; Zd 9\x*  
\v 8 Ba tava kilasa sa ratovo meke sari nana mateana, ke loke dia vasina hokara pude koa pa Maṉauru si arini.  
\v 9 Meke ta gona gore sa ratovo nomana, sapu sa noki pukeranena hola, sapu ta pozae sa Devolo babe Setani. Ta gona gore pa pepeso si asa, meke sari doduru nana mateana. Meke sekesekei ni sa sari doduru tie pa kasia popoa.\x * \xo 12:9 \xt Zen 3:1; Lk 10:18\x*   
\p
\v 10 Meke avosia rau si keke mamalaiṉi pa Maṉauru, sapu velavela va ululae guahe: “Ele kamo kamahire sa tinaharupu, sa ṉiniraṉira, meke sa Binaṉara tanisa nada Tamasa, meke sa ṉiniraṉira tanisa Nana Karisito. Ura ele ta gona gore la pa pepeso si asa pu zutui sari na tasida koe Karisito, pa kenuna sa nada Tamasa boṉi na rane.\x * \xo 12:10 \xt Zob 1:9-11; Zak 3:1\x*  
\v 11 Meke ele koa mataqara meke va kilasia rini si asa koasa eharana sa Lami, meke koasa hinelahelaena sa Inavoso Leana. Meke lopu ruriti rini sari na dia tinoa kamoa pa minate.  
\v 12 Gua asa, ke mu koa qetuqetu agoi na Maṉauru, meke gamu doduru pu koa koa sa. Ba mi talotaṉa gemi si gamu na pepeso meke na lamana! Ura ele gore atu koa gamu sana sa Devolo pa nana tinaṉaziri lavata, sina gilania sa sapu papakana hokara mo sa nana totoso,” gua.   
\p
\v 13 Meke totoso dogoria sa ratovo sapu ele ta gona gore la si asa pa pepeso, si podalae hata lulia sa sa barikaleqe sapu ele podona sa koburu koreo.  
\v 14 Meke ta vala koasa barikaleqe sari karua tatapuru atata nomadi, pude boka tapuru govete la si asa pa soloso qega. Meke koa si asa vasina pu ele va nama veko nia Tamasa, pude ta kopue si asa pa ṉeta vuaheni kukuruna, vasina pu lopu kamoa sa ratovo.\x * \xo 12:14 \xt Dan 7:25, 12:7\x*  
\v 15 Meke totolo vura pa ṉuzuna sa ratovo sa kolo, gua tugo na ovuku naqena pu luli la pa mudina sa barikaleqe, pude mani paleke taloa nia gana, gua.  
\v 16 Ba toka nia sa popoa pepeso sa barikaleqe, meke ta viqala sa pepeso, meke nuquru gore sa naqe sapu va totolo vura ia sa ratovo pa ṉuzuna.  
\v 17 Meke ta ṉaziri sisigiti nia sa ratovo sa barikaleqe, ke la pude razai sa sari kaiqa tuna pule sa barikaleqe, sarini pu va tabei sari na tinarae te Tamasa, pu tuqe va nabu pa rinaṉeraṉe, meke tozi vura nia sa inavosona sa guguana e Zisu Karisito.  
\v 18 Meke turu sa ratovo pa masamasa.   
\c 13  
\s1 Sari Karua Kurukuru Kaleadi  
\p
\v 1 Meke dogoria rau si keke kurukuru sapu korapa vura sage mae pa lamana, sapu ka manege puta kikihona meke ka zuapa batuna; meke hopeke ri na kikihona si va hake toropae baṉara. Meke ta kubere pa hopeke batudi sa zinama vinahesi pule, sapu na tamasa si arini, gua.\x * \xo 13:1 \xt Dan 7:3; Rev 17:3,7-12\x*  
\v 2 Meke sa kurukuru kaleana hie sapu dogoria rau si gua tugo na leopadi, meke sari na nenena si gua tugo na nene bea, meke sa ṉuzuna si gua tugo na ṉuzu laione. Meke vala nia sa ratovo koasa sa nana ṉiniraṉira pude koa baṉara koa sa nana habotuana baṉara.\x * \xo 13:2 \xt Dan 7:4-6\x*  
\v 3 Meke dogoria rau sapu keke ri na batuna si bakora va kaleana, guana kote mate nia tu sa, ba ele ibu nana tu. Ke magasa nia rina tie pa doduruna sa kasia popoa, meke lulia rini si asa.  
\v 4 Meke vahesia rini sa ratovo, sina vala nia sa koasa kurukuru kaleana sa ṉiniraṉira, meke vahesia tugo rini sa kurukuru asa, meke zama: “Esei si ṉiṉira gua sa kurukuru? Meke esei si garo pude varipera koa sa, meke va kilasia si asa?” gua si arini.   
\p
\v 5 Meke tava malumu sa kurukuru pude vahesihesi pule nia na poza pule nia tamasa, meke tago ṉiniraṉira pude koa baṉara koari ka made ṉavulu rua sidara.\x * \xo 13:5 \xt Dan 7:8,25, 11:36\x*  
\v 6 Meke podalae zama ṉoṉovalia sa sa Tamasa meke sa Pozana, meke sa Nana vasina pu koa ia Sa, meke gua tugo sarini pu koadi pa Maṉauru.  
\v 7 Meke tava malumu si asa pude razai sari na tie te Tamasa, meke pude va kilasi si arini. Meke ta vala koasa sa ṉiniraṉira pude baṉara ni sari doduru tinoni pa ninae butubutu, na vinekala, na popoa, gua.\x * \xo 13:7 \xt Dan 7:21\x*  
\v 8 Meke sari doduru tiena sa popoa pepeso si kaqu vahesia si asa. Ba lopu sarini pu ele ta kubere pozadi pa buka tinoa tanisa Lami, sapu ele vizata vekoi Tamasa pude tava mate, seunae gua tava podaka sa kasia popoa.\x * \xo 13:8 \xt Sam 69:28\x*   
\p
\v 9 Asa sapu ari taliṉana si mani avosia!  
\v 10 Ke asa sapu kote ta turaṉa taloa pa tinaraovo \ord d\ord*, si mani ta turaṉa taloa tugo pa tinaraovo. Meke asa sapu kote tava mate si mani tava mate nia tugo sa vedara. Ura hire tugo sari na totoso pude turu va nabu pa rinaṉeraṉe koe Karisito sari na tie te Tamasa.\x * \xo 13:10 \xt Zer 15:2, 43:11\x*   
\p
\v 11 Meke dogoria pule rau si keke kurukuru kaleana sapu vura sage mae pa pepeso. Meke koa ia karua kikihona pu doṉo guana kikiho lami, meke sa mamalaiṉina si guana ratovo.  
\v 12 Meke nabulu nia sa sa kurukuru kekenu, meke koasa doduru nana ṉiniraṉira si tavetavete si asa, pude ososo ni sari doduru tie pa kasia popoa pude vahesia sa kurukuru kekenu. Asa sa kurukuru sapu ele bakora, meke doṉo guana lopu sana kote mate. Ba hola sapu gua asa, si ibu tu sa bakorana.  
\v 13 Meke va vura tinavete variva magasadi sa kurukuru vina rua, meke garunu gore mae nia tugo sa pa pepeso sa nika pa maṉauru pa kenudi ri na tie.  
\v 14 Meke sekesekei ni sa sari doduru tiena sa popoa pepeso, koari na tinavete variva magasadi saripu tava malumu ni sa pude taveti, pude zuka ia sa kurukuru kekenu. Meke tozi ni sa saripu koadi pa pepeso, pude tavetia si keke beku pa kinehana sa kurukuru kekenu, sapu ele tava bakora magu varipera, ba lopu mate.  
\v 15 Meke ta vala sa ṉiniraṉira koasa kurukuru vina rua, pude mani siṉo la nia tinoa sa beku kinehana sa kurukuru kekenu, pude boka zama si asa. Meke tozi nia sa beku pude va matei sari doduru pu lopu vahesia si asa.  
\v 16 Meke ososo ni sa kurukuru vina rua sari doduru tie, hiteke na lavata, tagotagodi na habahualadi, tie ta rupahadi meke na pinausu, pude veko vina gilagila pa kali lima mataodi, babe pa raedi.  
\v 17 Meke loke tie si tava malumu pude variholuholue, be lopu tagoa sa sa vina gilagila hie, sapu sa pozana sa kurukuru kaleana, babe sa nabana sa pozana.   
\p
\v 18 Ego, hire tugo sari na vina gilagila tomedi: Asa sapu ari nana ginilagilana si mani tavete vura nia sa nabana sa kurukuru. Ura sa naba onomo gogoto onomo ṉavulu onomo si tozi vura nia sa pozana sa tie hie.   
\c 14  
\s1 Sa Lami meke sari Nana Tinoni  
\p
\v 1 Meke totoso doṉo la si rau si dogoria rau sa Lami sapu korapa turu Nana pa toqere Zaione \ord d\ord*. Meke turu turaṉae dia koa Sa sari ka keke gogoto made ṉavulu made tina tinoni. Meke ta kubere pa raedi sa pozana Sa, meke sa pozana sa Tamana.\x * \xo 14:1 \xt Izk 9:4; Rev 7:3\x*  
\v 2 Meke avosia rau si keke mamalaiṉi sapu mae guana pa Maṉauru, sapu guana ovaṉadi rina tovovo vari tomotomoidi, meke pidala guana paka maṉauru, meke guana mamalaiṉidi ri pu mikemike.  
\v 3 Meke kera nia rini si keke kinera vaqurana pa kenuna sa ṉati habotuana Baṉara, meke pa kenudi ri ka made kurukuru toadi, meke ri na koimata. Meke loke tie pule si hite va nonoga ia sa kinera, ba sari ka keke gogoto made ṉavulu made tina tinoni mo pu ele holu vagi Tamasa pa popoa pepeso koasa eharana Karisito.  
\v 4 Hire tugo sari na tie pu lopu va boni pule ni dia tinoa koari na hahanana kaleadi, ba soto va nabu koe Tamasa, kekeṉoṉo gua na vineki vaqura pu lopu hite koa turaṉa keke tie, ba kaqu koa soto mo koasa tie pu kaqu haba ia sa. Ba luli lamae ia rini sa Lami doduru totoso. Meke hire tugo sari na tie pu holu vagi pule ni Tamasa koari na tie pa kasia popoa, pude na tie tanisa meke tanisa Lami, kekeṉoṉo gua tugo rina vua kenudi pu ta poni koasa Tamasa.  
\v 5 Namu lopu hite kokoha si arini, ba toṉoto meke loke tinazutudi.\x * \xo 14:5 \xt Zepa 3:13\x*   
\s1 Sari ka Ṉeta Mateana  
\p
\v 6 Meke beto asa si dogoria rau si keke mateana sapu tapuru va ululu sage pa galegalearane, sapu palekena sa Inavoso Leana sapu koa ninae rane ka rane, pude tozi vura nia koari na tinoni pa ninae butubutu, na vinekala, meke na popoa.  
\v 7 Meke zama va ululae si asa, “Mi pamaṉa nia na vahesia sa Tamasa! Ura ele kamo sa totoso varipitui tanisa. Mi vahesia si Asa pu tavetena sa Maṉauru, sa pepeso, sa lamana, meke sari na bukahadi ri na kolo!” gua si asa.   
\p
\v 8 Meke luli mae gana pule si keke mateana vina rua, meke zama: “Ele huara! Ele ta huara va inete sa popoa Babiloni, sa ṉati vasileana lavata. Sina ele ta turaṉa va sea pa nana hahanana maqota sari na tie koari doduru butubutu, guana va viviri ni vaeni variva pekipekina sa si arini,” gua.\x * \xo 14:8 \xt Ais 21:9; Zer 51:8; Rev 18:2\x*   
\p
\v 9 Meke luli la gana koari kara sa mateana vina ṉeta, meke velavela va ululae guahe: “Arini pu vahesia sa kurukuru kaleana, meke sa beku sapu ta tavete luli pa kinehana sa, meke vekoa pa raedi, babe pa limadi sa vina gilagila tanisa kurukuru,  
\v 10 si kaqu va napo ni Tamasa sa doduruna sa ṉiniraṉira tanisa Nana kapa tinaṉaziri nomana hola. Meke kote tava sigiti hola pa nika meke pa kolo nai lerana si arini, pa kenudi ri na mateana hopedi te Tamasa meke sa Lami.\x * \xo 14:10 \xt Ais 51:17; Zen 19:24; Izk 38:22\x*  
\v 11 Meke sa tuṉahana sa nika vasina koa ta sigiti si arini, si vura sage ninae rane ka rane. Meke loke ari makudona rane na boṉi sa tinasigiti tadirini pu vahesia sa kurukuru kaleana meke sa beku, sapu sa kinehana sa. Gua tugo asa sa tinasigiti tadirini pu ele vagia sa vina gilagilana sa pozana sa,” gua.\x * \xo 14:11 \xt Ais 34:10\x*  
\v 12 Ke hire tugo sari na totoso pude turu va nabu sari na tie te Tamasa, saripu va tabei sari Nana tinarae, meke soto va nabu pa dia rinaṉeraṉe koe Zisu.   
\p
\v 13 Meke totoso asa si avosia rau si keke mamalaiṉi mae guana pa Maṉauru, sapu zama guahe: “Mu kuberia sapu guahe: Tamanae tugo saripu koa keke koasa Baṉara, pu mate kamahire meke gua tugo saripu kote mate vugo repere! Uve! Ura, kote magogoso koari na dia tinavete mamatadi si arini, meke kote piai tugo Tamasa si arini koari na dia tinavete leadi,” gua sa Maqomaqo Hope.   
\s1 Sa Totoso Pakepakete pa Popoa Pepeso  
\p
\v 14 Meke doṉo la si rau, meke dogoria rau si keke lei keorona, meke habotu Nana koasa lei si keke, sapu doṉo gua tugo sa Tuna na Tie, meke toropae nia Sa sa toropae Baṉara sapu ta tavetae qolo, meke taṉinia Nana pa limana si keke magu ṉaruna tana pakepakete huiti.\x * \xo 14:14 \xt Dan 7:13\x*  
\v 15 Meke vura mae pa korapa Zelepade si keke mateana pule, meke velavela va ululae la guahe koa Sa pu korapa habotuna pa lei: “Mu paleke la nia sa Mua magu ṉaruna mamu la pakepakete. Ura ele kamo sa totoso pude pakepakete sina ele komiha sa popoa pepeso!” gua.\x * \xo 14:15 \xt Zol 3:13\x*  
\v 16 Meke hiru nia Sa pu habotuna pa lei sa Nana magu pa popoa pepeso, meke ta pakete vagi sari na tiena sa popoa pepeso.   
\p
\v 17 Meke keke mateana pule si vura mae gua koasa Zelepade pa Maṉauru, meke palekia nana tugo si keke magu pakepakete ṉaruna.  
\v 18 Meke keke mateana pule sapu kopuna sa nika pa hope \ord d\ord*, si vura mae gua vasina, meke zama va ululae la guahe koa Sa pu taṉinina sa magu pakepakete ṉaruna: “Mu palekia sa mua magu pakepakete ṉaruna, mamu pakete vagi sari na tie guana kata qurepi \ord d\ord* koari na inuma vaeni pa popoa pepeso, sina ele sagana sari qurepi!” gua.  
\v 19 Meke hiru nia sa mateana sa nana magu pakepakete ṉaruna koasa popoa pepeso, meke vagi varigara ni sa sari na tie guana kata qurepi, meke oki lani rini koasa munamunalana kolo vaeni tanisa tinaṉaziri te Tamasa.  
\v 20 Meke tava mate sari na tie meke vura eharadi gua sapu ta neti sari na qurepi pa munamunalana pa sadana sa vasileana lavata. Totolo vura guana naqe sa eharadi koasa munamunalana tinaṉaziri te Tamasa, la tu pa seu padana ṉeta gogoto kilomita meke tata karua mita lamanana gua.\x * \xo 14:20 \xt Ais 63:3; KTZ 1:15; Rev 19:15\x*   
\c 15  
\s1 Sari na Mateana meke sari na Oza Vina Betobeto  
\p
\v 1 Meke dogoria rau pa Maṉauru si keke vina gilagila arilaena pule meke variva magasana. Koa dia sari ka zuapa mateana meke hopeke dia oza vina betobeto. Ura pana ta evaṉa sari na oza hire, si beto tugo sa tinaṉaziri te Tamasa.  
\v 2 Meke dogoria rau si keke tiṉitoṉa sapu doṉo guana kolo, sapu bule sisigiti meke kekeṉoṉo guana qelasi viana, meke varihenie nika si asa. Meke dogori rau sarini pu koa mataqara hola nia sa kurukuru kaleana, meke sa bekuna sa, meke sa nabana sa pozana sa, sina lopu vahesia rini sa kurukuru. Korapa turu kapae dia si arini koasa kolo sapu guana qelasi, meke taṉini dia pa limadi sari na mike saripu poni ni Tamasa koa rini.  
\v 3 Meke kera nia rini sa kinera te Mosese, sa nabulu te Tamasa, koa sa guguana sa Lami, sapu guahe:\x * \xo 15:3 \xt Ekd 15:1\x*  
\q1 “Baṉara, Tamasa pu tagoi sari doduru ṉiniraṉira,  
\q2 sari na Mua tinavete si arilaedi na variva magasadi!  
\q1 Agoi sa Baṉara ninae rane tadi na butubutu,  
\q2 toṉoto meke hinokara sari na Mua hahanana.   
\q1
\v 4 Baṉara, doduru tie si kote pamaṉa nigo,\x * \xo 15:4 \xt Zer 10:7; Sam 86:9\x*  
\q2 meke kote va lavatia sa Pozamu.  
\q1 Ura, Agoi mo telemu si hopemu,  
\q1 meke sari doduru tie pa ninae popoa  
\q2 si kote mae vahesigo mo si Agoi.  
\q1 Ura sari na Mua tinavete toṉotodi,  
\q2 si ele vata dogoro ni Goi koa ri na tie,” gua.   
\p
\v 5 Beto asa, si doṉo la si rau meke dogoria sapu ta tukele sa Zelepade sapu sa Ipi \ord d\ord* Hopena te Tamasa pa Maṉauru.\x * \xo 15:5 \xt Ekd 38:21\x*  
\v 6 Meke vura mae pa korapana sa Zelepade sari ka zuapa mateana, saripu paleke mae ni sari ka zuapa oza. Meke pokopoko lineni sapu keoro meke ṉedaladi si arini, meke dikuru ni rini pa raqaraqadi sari na qolo.  
\v 7 Meke keke koari ka made kurukuru toadi si vala ni koari ka zuapa mateana sari na baolo qolo sapu siṉi na tinaṉaziri tanisa Tamasa sapu toa holana ninae rane ka rane.  
\v 8 Meke siṉia na tuṉaha sa korapana sa Zelepade sapu mae guana koasa ṉinedalana sa Tamasa meke koasa Nana ṉiṉirana. Ke loke tie hokara si boka nuquru la vasina, osolae tava gorevura beto tu sari ka zuapa oza tadi ka zuapa mateana.\x * \xo 15:8 \xt Ekd 40:34; 1 Baṉ 8:10-11; 2 Koron 5:13-14; Ais 6:4\x*   
\c 16  
\s1 Sari na Baolo Tanisa Tinaṉaziri te Tamasa  
\p
\v 1 Meke avosia rau si keke mamalaiṉi sapu mae guana pa Zelepade, sapu zama va ululae guahe koari ka zuapa mateana: “La mamu titisi gore ni pa popoa pepeso sari ka zuapa baolo tanisa tinaṉaziri te Tamasa,” gua.   
\p
\v 2 Meke la titisi gore nia sa mateana vina keke sa nana baolo pa popoa pepeso. Meke razai na tubu sapu vari sisigiti si arini pu vagia sa vina gilagila tanisa kurukuru kaleana, meke sarini pu vahesia sa bekuna sa.\x * \xo 16:2 \xt Ekd 9:10\x*   
\p
\v 3 Meke sa mateana vina rua si titisi gore la nia pa lamana sa nana baolo. Meke ta evaṉae gua tugo na eharadi ri na tie matedi sa kolo, meke mate beto sari doduru tiṉitoṉa toadi pa lamana.   
\p
\v 4 Meke sa mateana vina ṉeta si titisi gore la nia sa nana baolo koari na leana na ovuku, meke koari na kolo bukaha, meke ta ilirae ehara si arini.\x * \xo 16:4 \xt Ekd 7:17-21; Sam 78:44\x*  
\v 5 Meke avosia rau sa mateana tadi na kolo, sapu zama guahe:  
\q1 “Agoi sapu Hopemu, sapu ele koa pukerane, meke sapu korapa koa kamahire,  
\q2 toṉoto sari na Mua vina kilasa koari na tie kaleadi hire.   
\q1
\v 6 Ura va matei rini sari na Mua tie, meke sari na poropita, meke tava zoloro sari na eharadi,  
\q2 meke va napo ni ehara Goi si arini pu variva mate, ura pada tugo sa vina kilasa asa koarini!”   
\m
\v 7 Meke avosia rau si keke mamalaiṉi sapu vura mae guana koasa hope, sapu zama guahe:  
\q1 “Uve, Baṉara na Tamasa pu tagoi sari doduru ṉiniraṉira,  
\q2 toṉoto meke hinokara hola sari na Mua vina kilasa!” gua.   
\p
\v 8 Meke titisi la nia sa mateana vina made sa nana baolo koasa rimata, meke tava ṉiṉira sa ṉadana sa, pude kina va sisigiti na rimata sari na tie.  
\v 9 Meke ta kina va sisigiti nia rina tie sa maṉinina sa rimata, ke zama va kaleania rini sa Tamasa meke sa pozana Sa, sapu ari Nana ṉiniraṉira koari na oza hire. Ba korodia luara pani rini sari na dia sinea, pude vahesia sa Tamasa.   
\p
\v 10 Meke titisi la nia sa mateana vina lima sa nana baolo koasa habotuana baṉara tanisa kurukuru kaleana, meke tava huporo dudukurumu sa popoa vasina koa baṉara sa kurukuru kaleana, meke garata livodi sari na tie, ura na ta sigiti si arini.\x * \xo 16:10 \xt Ekd 10:21\x*  
\v 11 Meke zama va kaleania rini sa Tamasa pa Maṉauru koari na dia tinasigiti na vinagauru, ba lopu hite luara pani rini sari na dia tinavete kaleadi.   
\p
\v 12 Meke titisi la nia sa mateana vina onomo koasa Ovuku Iuparetisi sa nana baolo, ke popa sa kolona, pude va nama nia sa siraṉa tadi na baṉara pu mae guadi pa kali gasa rimata.\x * \xo 16:12 \xt Ais 11:15\x*  
\v 13 Meke beto asa si dogori rau sari ka ṉeta maqomaqo kaleadi saripu doṉo gua na bakarao, sapu hopeke vura mae guadi pa ṉuzuna sa ratovo, meke pa ṉuzuna sa kurukuru kaleana, meke koasa poropita kokohana.  
\v 14 Arini sari na maqomaqo kaleadi saripu hoke va vura tinavete variva magasadi. Meke vura la si arini koari na baṉara pa doduruna sa popoa pepeso, pude varigara ni, pude varipera koasa rane nomana tanisa Tamasa pu tagoi sari doduru ṉiniraṉira.   
\p
\v 15 “Dotu! Kote atu kamo va hodaka guana tie hikohiko si Rau! Ba tamanae tugo si asa sapu vaṉunu doduru totoso, meke va nama vekoi sari nana poko, pude lopu ene dododohona meke tava kurekure pa korapa kobi tie,” gua se Zisu.\x * \xo 16:15 \xt Mt 24:43-44; Lk 12:39-40; Rev 3:3, 19:7,8\x*   
\p
\v 16 Meke varigara ni rina maqomaqo kaleadi sari na baṉarana sa popoa pepeso pa keke vasina, sapu ta pozae Amaqedoni pa zinama Hiburu.\x * \xo 16:16 \xt 2 Baṉ 23:29; Zak 12:11\x*   
\p
\v 17 Meke titisi la nia sa mateana vina zuapa sa nana baolo pa galegalearane. Meke ta avoso si keke mamalaiṉi sapu mae guana koasa habotuana Baṉara pa korapa Zelepade, sapu zama va ululae guahe: “Ele kamo sa totoso,” gua si Asa.  
\v 18 Meke malara va hodaka sari na kapi, meke pidala na lulusu sa paka maṉauru. Meke kamo si keke niu nomana hola, sapu lopu ele hite ta evaṉa seunae gua ta tavete sa tie pa pinodalaena sa kasia popoa.\x * \xo 16:18 \xt Rev 8:5, 11:13,19\x*  
\v 19 Meke balabala ia Tamasa si pa Babiloni sa ṉati vasileana lavata, ke va napo nia Nana kapa vaeni Sa si asa, sa kapa sapu siṉia sa Nana tinaṉaziri na vina kilasa nomana. Meke ta viqala ṉeta sa pepeso koasa vasileana lavata asa, meke sari na vasivasileana tadi doduru popoa si ta huara beto.\x * \xo 16:19 \xt Ais 51:17\x*  
\v 20 Meke sari doduru nunusa si lopu ta dogoro, meke sari na toqere ba namu lopu hite ta dogoro tugo.\x * \xo 16:20 \xt Rev 6:14\x*  
\v 21 Meke hoqa gore koari na tie sari na kabukabue aesi, saripu lima ṉavulu kilo hopeke mamatadi gua. Meke zama va kaleania rini sa Tamasa, sina kaleana sisigiti sa oza asa.\x * \xo 16:21 \xt Ekd 9:23; Rev 11:19\x*   
\c 17  
\s1 Sa Maqota Ta Avosaena  
\p
\v 1 Meke keke koari ka zuapa mateana sapu taṉinidi ri ka zuapa baolo, si mae koa rau meke zama guahe: “Mae maqu va dogoro nigo sa vina kilasa sapu kote ta evaṉa koasa maqota sapu ta avosaena, sapu habotuna koari na kolo.\x * \xo 17:1 \xt Zer 51:13\x*  
\v 2 Sari na baṉara koasa popoa pepeso si ele somanae koasa nana binarabarata na vinarivosa, meke ele ta turaṉa va sea sari na tiena sa popoa pepeso koasa nana hahanana maqota, guana napo viviri vaeni variva pekipekina si arini,” gua.\x * \xo 17:2 \xt Ais 23:17; Zer 51:7\x*   
\p
\v 3 Beto asa si turaṉau sa mateana si rau koasa ṉiniraṉira tanisa Maqomaqo Hope, meke la pa soloso qega. Meke dogoria rau vasina si keke barikaleqe sapu habotu nana koa keke kurukuru kaleana sapu ziṉaziṉarana, meke ta kubere pa doduru tinina sari na pozapoza vinahesi pule, sapu na tamasa ṉiṉira si asa, gua. Ka zuapa batuna, meke ka manege puta kikihona si asa.  
\v 4 Meke pokopoko pepolo na ziṉara sa barikaleqe hie, meke tava sarie qolo na patu arilaedi, meke na vovoto davi si asa. Meke taṉinia nana pa limana si keke kapa qolo, sapu siṉia na hahanana variva kurekuredi, meke na bonidi ri nana binarabarata na vinarivosa.\x * \xo 17:4 \xt Zer 51:7\x*  
\v 5 Meke hire sari pozapoza pu ta tome ginuadi saripu ta kubere pa raena:  
\q1 BABILONI SA ṈATI VASILEANA LAVATA,  
\q1 SA TINADIA RI DODURU MAQOTA,  
\q1 MEKE SARI DODURU HAHANANA VARIVA KUREKUREDI PA KASIA POPOA.   
\m
\v 6 Meke dogoria rau sa barikaleqe sana sapu qetuqetu hola guana tie napo va viviri, sina ele va matei sa sari na tie te Tamasa, meke sarini pu tozi vura nia sa dia rinaṉeraṉe koe Zisu.  
\p Meke sipu dogoria rau sa barikaleqe asa si magasa sisigiti si rau.  
\v 7 Meke nanasa mae guahe sa mateana koa rau, “Na vegua ke magasa si goi? Ego, maqu tozi va bakala poni nigo sa ginua tomena tanisa barikaleqe hie, meke sa kurukuru kaleana pu ka zuapa batuna meke ka manege puta kikihona sapu sa kurukuru vasina hake sa barikaleqe.  
\v 8 Sa kurukuru sapu dogoria goi sana si ele koa tu visoroihe, ba lopu koa si asa kamahire, ba kote vura sage mae pa korapa pou loke kokoina si asa, meke kote la koasa vina kilasa koa holana. Podalae tu pa pinodalaena sa kasia popoa, si ta kubere pozadi sari kaiqa tie pa buka tinoa. Ba pana dogoria ri na tie pu lopu ta kubere pozadi pa buka tinoa sa kurukuru kaleana, si kote magasa nia rini si asa. Asa sa kurukuru kaleana sapu ele koa visoroihe, ba lopu koa kamahire, meke sapu kote vura pule mae.\x * \xo 17:8 \xt Diut 7:7; Rev 11:7; Sam 69:28\x*   
\p
\v 9 Meke ta hivae sa ginilagilana lohina \ord d\ord* pude gilania sa ginuana sa kurukuru kaleana hie. Sari ka zuapa batuna si sari ka zuapa toqere, vasina pu habotu sa barikaleqe, meke ari ka zuapa baṉara tugo si arini.  
\v 10 Ka lima si ele hola sa dia binaṉara, keke si korapa koa, meke sa vina zuapa si lopu ele mae. Meke pana mae si asa si kaqu papakana mo sa nana totoso pude koa baṉara.  
\v 11 Meke sa kurukuru kaleana sapu ele koa visoroihe, meke lopu koa kamahire, si asa tugo sa baṉara vina vesu, meke asa tugo si keke sapu lulia sa hahanana tadi ka zuapa, sapu kote la koasa nana vina kilasa koa holana.   
\p
\v 12 Sari ka manege puta kikiho saripu dogori goi si ari ka manege puta baṉara, saripu lopu ele koa baṉara koari hopeke dia binaṉara. Ba pa keke totoso papakana hite mo, si kote koa baṉara turaṉia rini sa kurukuru kaleana.\x * \xo 17:12 \xt Diut 7:24\x*  
\v 13 Sari ka manege puta hire si keke mo sa dia hiniva, meke kaqu poni la nia rini sa dia ṉiniraṉira koasa binaṉara tanisa kurukuru kaleana pude ṉiṉira sa nana tinarae.  
\v 14 Meke kote raza ia rini sa Lami, ba kote va kilasi Sa si arini. Ura Asa tugo sa Ṉati Hiniva tadi na ṉati hiniva, meke sa Baṉara tadi na baṉara. Meke kaqu koa mataqara turaṉi tugo Sa sari Nana tie ta vizatadi, na ta tiokodi, saripu turu va nabu pa dia rinaṉeraṉe koa Sa.”   
\p
\v 15 Meke zama sa mateana koa rau: “Sari na kolo pu dogori goi vasina pu habotu sa maqota, si sari na tinoni meke sari na puku tie pa ninae butubutu, na vinekala, na popoa.  
\v 16 Sari ka manege puta kikiho, meke sa kurukuru kaleana saripu dogori goi, si kote kukiti nia rini sa maqota. Meke kote vagi betoi rini sari doduru nana likakalae saripu tagoi sa, meke va dodoho veko hola ia rini si asa, meke kote gania rini masana meke sulu pania rini si asa.  
\v 17 Ura ele vekoa Tamasa pa korapa bulodia, pude di va gorevura ia sa Nana hiniva. Meke va egoa rini pude vala nia koasa kurukuru kaleana sa dia ṉiniraṉira pude koa baṉara si asa, osolae kaqu tava gorevura beto sari doduru zinama te Tamasa.  
\v 18 Sa maqota sapu dogoria goi sana, si sa vasileana nomana, sapu baṉara ni sari doduru binaṉara pa popoa pepeso,” gua.   
\c 18  
\s1 Ta Huara Va Inete sa Vasileana Babiloni  
\p
\v 1 Beto asa, si dogoria rau si keke mateana pule sapu gore mae guana pa Maṉauru. Meke tagoa sa sa ṉiniraṉira nomana hola, meke malara la koasa kasia popoa sa ṉinedalana.  
\v 2 Meke velavela va ululae guahe si asa: “Ele huara! Ele ta huara va inete sa popoa Babiloni, sa ṉati vasileana lavata, meke ele ta evaṉae na vasina tadi na tomate kaleadi na maqomaqo kaleadi, meke na kokoana tadi doduru kurukuru tapuru variva malederedi pu lopu henai rina tie.”\x * \xo 18:2 \xt Ais 21:9; Zer 50:39, 51:8; Rev 14:8; Ais 13:21; Zer 50:39\x*  
\v 3 Ura ele somana ni ri doduru butubutu tie sari na hahanana kaleadi, na binarabarata, na vinarivosa na gua tanisa vasileana sana, guana napo viviri vaeni variva pekipekina si arini.\x * \xo 18:3 \xt Ais 23:17; Zer 51:7\x* Meke sari doduru baṉarana sa kasia popoa, si ele somana tugo koari na nana hahanana maqota. Meke sari na tie varivari holuholue pa kasia popoa, si tagotago sisigiti koasa nana hahanana, pude okoro ni sari doduru tiṉitoṉa sage hinoludi.   
\p
\v 4 Meke avosia rau si keke mamalaiṉi pule sapu mae guana pa Maṉauru, sapu zama guahe:  
\q1 “Gamu na Qua tinoni,\x * \xo 18:4 \xt Ais 48:20; Zer 50:8, 51:6,45\x*  
\q2 mi taluarae koasa popoa sana!  
\q2 Pude mi lopu somana koari nana hahanana kaleadi, meke pude mi lopu somana nia sa vina kilasa tanisa!   
\q1
\v 5 Ura ele vari tomotomoi sage pa Maṉauru sari nana sinea,\x * \xo 18:5 \xt Zen 18:20-21; Zer 51:9\x*  
\q2 ke balabala i Tamasa sari doduru nana hahanana kaleadi.   
\q1
\v 6 Tavete pule la nia koa sa gua sapu ele tavete atu nia sa koa gamu:\x * \xo 18:6 \xt Sam 137:8; Zer 50:29\x*  
\q2 mamu tomo rua pule la nia koa sa sa vina kilasa, padadi gua ri doduru pu ele tavete atu ni sa,  
\q2 va napo pule la nia koa sa, karua totoso, sa nana kapa telena, sapu sa vina kilasa tanisa.   
\q1
\v 7 Mani koa ta sigiti va kaleana na talotaṉa si asa,\x * \xo 18:7 \xt Ais 47:7-9\x*  
\q2 sina visoroihe si va lavata pule nia meke vagi va soku pule nia tinagotago si asa.  
\q1 Ura sa barikaleqe sapu sa vasileana nomana si zama guahe pa korapa bulona:  
\q2 ‘Habotu guana baṉara maqota si rau, meke lopu na nabonaboko,  
\q2 meke lopu kote talotaṉa si rau vugo repere,’ gua si asa.   
\q1
\v 8 Gua asa, ke pa keke rane mo si kote raza ia rina oza hire sa vasileana nomana sana:  
\q2 sa tinalotaṉa, sa soṉe, meke sa minate.  
\q1 Meke kote ta sulu palae si asa pa nika.  
\q2 Ura ṉiṉira hola sa Tamasa, sa Baṉara sapu va kilasia si asa.   
\p
\v 9 Meke pana ta sulu si asa, meke dogoria rina baṉara tanisa kasia popoa saripu somanae koasa nana hahanana binarabarata, meke somana tagotago sisigiti, si kote kaboa na talotaṉa nia rini si asa.\x * \xo 18:9 \xt Izk 26:16-17\x*  
\v 10 Meke kote turu pa seseuna vasinahite si arini, sina matagutu nia rini sa nana tinasigiti. Meke kote zama guahe si arini:  
\q1 ‘Variva talotaṉa hola si goi na ṉati vasileana lavata!  
\q2 Agoi Babiloni pu tagoa sa ṉiniraṉira nomana, pude tagotago sisigiti.  
\q1 Ura pa totoso papakana mo si kamo koa goi sa tinahuara!’ gua.   
\p
\v 11 Sari na tie holuholu pa kasia popoa, ba kote kabo na talotaṉa nia tugo rini si asa. Ura loke tie si kote holui sari na dia likakalae kamahire.\x * \xo 18:11 \xt Izk 27:31,36\x*  
\v 12 Loke tie si kote holu vagi sari na dia qolo, na siliva, na patu arilaedi, meke sari na vovoto davi. Meke gua tugo sari na poko lineni arilaedi saripu sage hola hinoludi, meke sari na poko ziṉara, pepolo, meke sapu ta pozae silika. Meke lopu boka holuholu ni rini sari doduru huda arilaedi, na boronizi, na aeana meke na patu noma hinoludi sapu ta pozae mabolo, meke sari doduru tiṉitoṉa saripu ta tavetae livo elopaniti, meke na huda arilaedi.\x * \xo 18:12 \xt Izk 27:12,13,22\x*  
\v 13 Meke saripu lopu ta holudi tugo, sari na sinamoni, na vina uququ ruqa humaṉa lea, meke sa meresena sapu ta pozae moa. Meke saripu lopu ta holudi guana kolo vaeni, na oela sapu ta vagi pa vua huda olive, meke na palava leadi meke na huiti. Meke gua tugo sari na bulumakao, na sipi, na hose, meke sari na totopili pu babani rini, meke gua tugo sari na pinausu pu ta holudi.\fig Sari na tinagotago marilaedi|alt="Valuable riches" src="hk00144b.png" size="span" loc="Rev 18:11-14" copy="Horace Knowles" ref="18:13" \fig*   
\p
\v 14 Meke kote zama la guahe koa sa sari na tie holuholu: ‘Sari doduru likakalae pu hola okoro ni goi, meke sari na tiṉitoṉa lomosodi pu hoke henahenai goi, meke na tiṉitoṉa pu doṉo lea hola, si ele ta ṉoṉovala beto, ke lopu kote hite dogoro pulei goi si arini.’  
\v 15 Meke sari na tie pu holuholu ni sari na tiṉitoṉa sara, meke tago va sokusoku koari na dia tinavete holuholu koasa vasileana sana, si kote turu pa seseuna vasinahite si arini, sina matagutu nia rini sa nana tinasigiti. Meke kote kabo na talotaṉa nia rini si asa:\x * \xo 18:15 \xt Izk 27:31,36\x*   
\q1
\v 16 ‘Variva talotaṉa hola si agoi na ṉati vasileana lavata.  
\q2 Agoi pu pokopoko ni sari na poko lineni arilaedi, poko ziṉara na pepolo,  
\q2 meke tava sarie qolo, na patu noma hinoludi, meke na vovoto davi!   
\q1
\v 17 Ba pa totoso papakana mo si ta ṉovala beto sari doduru likakalae,’ gua.\x * \xo 18:17 \xt Ais 23:14; Izk 27:26-30\x*  
\p Meke sari doduru koimata koari na vaka, na tie lulidi pa vaka, meke sari na tie tavetavete, saripu vagi poata koari na tinavete pa vaka, si kote turu pa seseuna vasinahite.  
\v 18 Meke sipu doṉo la ia rini sa tuṉahana sa nika sapu sulua sa vasileana, si kote talotaṉa si arini, meke zama guahe: ‘Namu loke vasileana hokara si arilaena kekeṉoṉo gua sa ṉati vasileana lavata hie,’ gua si arini.\x * \xo 18:18 \xt Izk 27:32\x*  
\v 19 Meke kote taburu ni kavuru rini sari na batudi, pude vata dogoro nia sa dia tinalotaṉa, meke kabo meke zama guahe:  
\q1 ‘Variva talotaṉa hola,  
\q2 sa ṉati vasileana lavata.  
\q1 Koasa nana tinagotago nomana,  
\q2 si ele vagi va soku poata sari doduru pu ari dia vaka saripu hoke ene lamae pa lamana!  
\q1 Ba pa totoso papakana mo si ta huara beto sari doduru pu tagoi sa,’ gua si arini.”\x * \xo 18:19 \xt Izk 27:30-34\x*   
\q1
\v 20 Meke zama pule sa mateana, “Mi koa qetuqetu si gamu pa Maṉauru,  
\q1 meke gamu na tie te Tamasa, na apositolo, meke na poropita.  
\q2 Ura huara betoa Tamasa sa popoa Babiloni,  
\q2 sina ele ṉoṉovala gamu sa si gamu.”\x * \xo 18:20 \xt Diut 32:43; Zer 51:48\x*   
\p
\v 21 Beto asa, si ovulu vagia keke mateana ṉiṉirana si keke patu nomana lavata, meke buli la nia sa pa lamana peava, meke zama guahe:  
\q1 “Kaqu tava kilasa pa tinahuara nomana si pa Babiloni, sa ṉati vasileana lavata,  
\q2 kekeṉoṉo gua sa patu nomana sapu ta buli gore la guahe pa lamana peava,  
\q2 pude lopu hite kaqu ta dogoro pule si asa.\x * \xo 18:21 \xt Zer 51:63-64; Izk 26:21\x*   
\q1
\v 22 Lopu kaqu hite ta avoso pule koa goi sari na mamalaiṉidi rina minikemike, na kinera tadi na tie, na kevukare meke na ivivu,  
\q2 meke gua tugo sari na tie pu munala huiti pa patu, pude tavete palava.  
\q1 Meke lopu kaqu ta dogoro pule sari na tie pu bokadi tavetavete pa limadia.\x * \xo 18:22 \xt Izk 26:13; Ais 24:8\x* \x * \xo 18:22 \xt Zer 7:34, 25:10\x*   
\q1
\v 23 Namu lopu kote hite ta dogoro pule sa kalalasana sa zuke koa goi,  
\q1 meke lopu kote hite ta avoso sari na mamalaiṉidi rina koreo na vineki pu ta varihabae.  
\q1 Sari na mua tie holuholu si koa ululu hola pa dia ṉiniraṉira meke arilaedi pa kasia popoa.  
\q2 Meke koasa kinehana sa mua hahanana kaleana na inoko'okoro sea  
\q2 si ta turaṉa va sea sari doduru butubutu, koa sa mua vinakuvakutae kokohadi!” gua.   
\q1
\v 24 Tava kilasa si asa sina ta zutu ni sa sari na eharadi ri doduru pu tava mate koasa:  
\q2 sari na tie te Tamasa, sari na poropita, meke sari doduru pu tava mate pa kasia popoa.\x * \xo 18:24 \xt Zer 51:49\x*   
\c 19  
\s1 Sa Vinahesi pa Maṉauru  
\p
\v 1 Beto asa, si avosi rau soku hola tie pa keke vinarigara lavata pa Maṉauru, saripu velavela guahe:  
\q1 “Vahesia sa nada Tamasa!  
\q1 Ura Tanisa tugo sa tinaharupu, na vina lavata, meke sa ṉiniraṉira.   
\q2
\v 2 Meke sari Nana vinilasa si hinokara meke toṉoto!  
\q1 Ura ele va kilasia Sa sa vasileana sapu gua na maqota sapu ta gilanana hola,  
\q2 sapu ele turaṉa va sea ia sa sa popoa pepeso koasa nana hahanana barabarata.  
\q1 Ke va kilasia Tamasa si asa, sina va matei sa sari Nana nabulu.”\x * \xo 19:2 \xt Diut 32:43; 2 Baṉ 9:7\x*   
\q1
\v 3 Meke velavela va ululae pule si arini, meke zama:  
\q1 “Vahesia sa Tamasa!  
\q2 Ura tuṉaha sage sa nika pu lopu ari matena, sapu suluna sa vasileana nomana lavata sana.”\x * \xo 19:3 \xt Ais 34:10\x*   
\p
\v 4 Meke hoqa todoṉo sari ka hiokona made koimata ta ronuedi, meke sari ka made kurukuru toadi, meke vahesia rini sa Tamasa koasa Nana habotuana Baṉara, meke velavela guahe si arini:  
\q1 “Uve, gua tugo! Vahesia sa Tamasa!” gua si arini.   
\s1 Sa Inevaṉa Vinarihaba Tanisa Lami  
\p
\v 5 Meke vura mae koasa habotuana Baṉara si keke mamalaiṉi sapu zama guahe:  
\q1 “Mada vahesia sa nada Tamasa, gamu doduru nana nabulu,  
\q1 meke gamu doduru tinoni pu pamaṉa nia si Asa, hiteke na lavata,” gua.\x * \xo 19:5 \xt Sam 115:13\x*   
\p
\v 6 Meke beto asa si avosia rau si keke mamalaiṉi, sapu guana mamalaiṉina keke vinarigara lavata, meke guana ovaṉadi rina tovovo vari tomotomoidi, meke guana pidalana sa paka maṉauru. Meke zama guahe si arini:  
\q1 “Vahesia sa Tamasa!  
\q2 Ura sa Nada Tamasa pu tagoi sari doduru ṉiniraṉira si na Baṉara!” gua.\x * \xo 19:6 \xt Izk 1:24; Sam 93:1, 97:1, 99:1\x*   
\q1
\v 7 Mada koa qetuqetu si gita,  
\q2 mada va lavatia si Asa!  
\q1 Ura ele kamo sa totoso vinarihaba tanisa Lami,  
\q2 meke ele va namanama sa Nana barikaleqe.   
\q1
\v 8 Meke sa poko lineni memelesina, na ṉedalana,  
\q2 meke viana si ta poni nia sa pude va sagea.  
\q2 Ura sa poko lineni memelesina si na tinavete toṉotodi tadi na tie te Tamasa.   
\p
\v 9 Meke zama mae koa rau sa mateana, “Mu kuberia sapu guahe: ‘Tamanae si arini pu ta ruvatadi koasa inevaṉa vinarihaba tanisa Lami,’ gua. Ura arini tugo sari na zinama hinokaradi te Tamasa,” gua sa mateana.\x * \xo 19:9 \xt Mt 22:2-3\x*   
\p
\v 10 Meke hoqa todoṉo pa nenena sa si rau, pude vahesia si asa. Ba zama au sa, “Lopu tavete gua asa! Arau si keke nabulu gua mo agoi, meke na nabulu turaṉadi ri na tasimu goi pu ele tuqe va nabua, meke tozi vura nia sa inavosona e Zisu Karisito. Mu vahesia mo sa Tamasa! Ura sa inavoso sapu tozia Zisu si na ṉatina sa kinorokorotae,” gua.   
\s1 Sa Tie sapu Koi koasa Hose Kekeoro  
\p
\v 11 Meke dogoria rau ta tukelena sa Maṉauru, meke keke hose keorona si dogoria rau vasina. Meke Asa sapu koi koasa si ta pozae Ta Ronuena meke Hinokara. Meke pa tinoṉoto si varipitui ni Sa sari na tie, meke varipera si Asa koari na kana.\x * \xo 19:11 \xt Izk 1:1; Sam 96:13; Ais 11:4\x*  
\v 12 Sari na matana si gua tugo na huruṉu nika, meke sokudi toropae baṉara si va hakei Sa pa batuna. Meke ta kubere si keke pozapoza koa Sa, ba loke tie gilania si asa, ba Asa mo telena.\x * \xo 19:12 \xt Dan 10:6\x*  
\v 13 Meke pokopoko nia Sa si keke poko doduru sapu ta poṉana pa ehara. Meke sa pozana Sa si sa Zinama te Tamasa.  
\v 14 Meke luli somanae koa Sa sari puku qeto minate lavata pa Maṉauru, meke pokopoko ni rini sari na poko lineni memelesidi, keoro meke viadi, meke koi dia koari na hose keorodi.  
\v 15 Meke vura pa ṉuzuna Sa si keke magu varipera ṉaruna, pude seke goreni Sa sari na butubutu. “Kote tagoi Sa sari doduru ṉiniraṉira pude baṉara ni sari doduru butubutu.” Kote va matei Sa si arini koasa tinaṉaziri nomana te Tamasa sapu tagoi sari doduru ṉiniraṉira, guana neti vurani Sa sari kolo vaeni koari na qurepi pa munamunalana.\x * \xo 19:15 \xt Sam 2:9; Ais 63:3; Zol 3:13; Rev 14:20\x*  
\v 16 Pa Nana poko doduru meke pa pudapudana si ta kubere sa pozapoza sapu zama guahe:  
\q1 “Sa Ṉati Hiniva tadi na ṉati hiniva, meke sa Ṉati Baṉara tadi na baṉara,” gua.   
\p
\v 17 Meke dogoria rau si keke mateana sapu turu nana koasa rimata. Meke velavela va ululae la si asa koari doduru kurukuru saripu tapuru la mae pa korapa galegalearane, meke zama guahe:\x * \xo 19:17 \xt Izk 39:17-20\x* “Mae, varigara mae koasa inevaṉa lavata te Tamasa!  
\v 18 Mae mamu gani sari na masadi ri na baṉara, na ṉati koimata tadi na puku tie varipera, meke sari na tie varane, sari na masadi rina hose, meke sari na tie pu koidi koa rini, meke sari na masadi ri doduru tie ta pausudi meke sarini pu lopu ta pausudi, hiteke na lavata!” gua.   
\p
\v 19 Beto asa si dogoria rau sa kurukuru kaleana, meke sari na baṉara pa popoa pepeso, meke sari na dia qeto minate nomadi saripu varigara pude raza ia si Asa sapu koi koasa hose, meke sa Nana qeto minate.  
\v 20 Meke ta tuqe vagi sa kurukuru kaleana, meke sa poropita kokohana, pu zuka ia sa kurukuru kaleana, meke taveti sari na tinavete variva magasadi, meke sekesekei ni si arini pu vagia sa vina gilagilana sa kurukuru kaleana pa tinidia, meke vahesia sa bekuna sa kurukuru kaleana. Toadi meke ta okie la pa korapa kopi nika lerana sari kara, vasina huruṉu sa nai.\x * \xo 19:20 \xt Rev 13:1-18\x*  
\v 21 Meke Asa sapu koi koasa hose si va matei sari na qeto minate tadirini pa Nana magu varipera sapu vurana pa ṉuzuna. Meke deṉa pata ni ri na kurukuru tapuru sari na masadi.   
\c 20  
\s1 Keke Tina Vuaheni  
\p
\v 1 Meke dogoria rau si keke mateana sapu gore mae guana pa Maṉauru, meke taṉinia nana pa limana sa viduluna sa tukutukuna sa pou sapu loke kokoina, meke keke seni mamatana.  
\v 2 Meke tuqe vagia sa sa ratovo, sa noki pukeranena hola, sapu ta pozae sa Devolo, babe Setani, meke pusi vekoa sa, pude koa ta pusi pa keke tina vuaheni.\x * \xo 20:2 \xt Zen 3:1\x*  
\v 3 Meke oki gore la nia sa mateana pa korapa pou sapu loke kokoina si asa, meke vidulu tukua na tokoro hukatia sa si asa, pude mani lopu sekesekei pule ni sari na butubutu, osolae hola tu sa keke tina vuaheni. Meke pa mudina tu asa, si kaqu ta rupaha si asa, meke tava maluara taloa pa totoso papakana mo.   
\p
\v 4 Meke dogori rau sari na habotuana baṉara, meke sarini pu habotudi koarini, saripu tava malumu pude varipitui. Meke dogori tugo rau sari na maqomaqodi rini pu ele ta kupa palae batudi, sina tuqe va nabua, meke tozi vura nia rini sa inavosona Zisu, meke sa zinama te Tamasa. Lopu vahesia rini sa kurukuru kaleana, meke sa bekuna sa, babe vekoa sa vina gilagilana sa kurukuru kaleana pa raedia babe pa limadia. Somana tava baṉara koe Karisito si arini pa keke tina vuaheni.\x * \xo 20:4 \xt Dan 7:9,22\x*  
\v 5 Arini tugo si somana koasa tinuru pule kekenu tadirini pu matedi, ba sari tie matedi pule si lopu kaqu toa pule, osolae hola tu sa keke tina vuaheni.  
\v 6 Meke tamanae dia, na tava madi si arini pu somanae koa sa tinuru pule pa minate kekenu. Ura sa minate vina rua si loke nana ṉiniraṉira koa rini, sina lopu ta vala koasa vina kilasa koa holana, ba kaqu na hiama te Tamasa, meke te Karisito si arini. Meke kaqu koa baṉara turaṉia rini si Asa koasa Nana Binaṉara pa keke tina vuaheni.   
\s1 Tava Kilasa se Setani  
\p
\v 7 Meke sipu hola sa keke tina vuaheni, si kaqu ta rupaha pa nana tinapusi se Setani.  
\v 8 Meke kaqu vura la sekesekei ni sa sari doduru butubutu pa kasia popoa, sari na butubutu pu ta pozae Qoqi meke Maqoqi. Meke kaqu varigara ni sa si arini pude varipera, meke sa ninaedi rini si gua tugo na onone pa masa.\x * \xo 20:8 \xt Izk 7:2; Izk 38:2,9,15\x*  
\v 9 Meke ene karovia rini sa popoa pepeso, meke koa varilikohae nia rini sa vasina soti tadi na tie te Tamasa, sapu sa vasileana ta tataruena Tanisa. Ba kote gore mae pa Maṉauru sa nika, meke sulu va mate betoi sarini.  
\v 10 Meke ta okie la pa korapa kopi nika lerana vasina huruṉu sa nai, sa devolo sapu sekesekei ni si arini. Asa sa vasina sapu koa ia sa kurukuru kaleana, meke sa poropita kokohana, meke kote koa ta sigiti va kaleana si arini vasina, rane na boṉi, meke ninae rane ka rane.   
\s1 Sa Vinari Pitui Vina Betobeto  
\p
\v 11 Meke beto asa si dogoria rau si keke habotuana Baṉara lavata sapu keorona, meke dogoria tugo rau si Asa sapu habotuna vasina. Meke govete nia sa maṉauru na pepeso si Asa, meke lopu ta dogoro.\x * \xo 20:11 \xt Dan 7:9-10\x*  
\v 12 Meke dogori rau saripu matedi, hiteke na lavata, turu dia pa kenuna sa habotuana Baṉara. Meke ta tukele sari na buka, meke keke pule si ta tukele sapu sa buka tinoa. Meke ta pitu saripu matedi, koari na tinavete saripu ele taveti rini, gua sapu ta kubere koari na buka.  
\v 13 Sari doduru tie matedi, meke sarini pu mate pa lamana meke sarini pu koa pa popoa Hedisi sa popoa tadi na tie matedi, si vura beto la meke koa vasina. Meke hopeke ta pitu sari doduru koari na dia tinavete saripu ele taveti rini, leadi na kaleadi.  
\v 14 Sa minate meke sa vasina tadi na tie matedi sapu ta pozae Hedisi, si ta okie la pa korapa kopi nika lerana. Asa tu sa minate vina rua.  
\v 15 Meke sari doduru pu lopu ta kubere pozadi koasa buka tinoa, si ta okie la pa korapa kopi nika lerana.   
\c 21  
\s1 Sa Maṉauru Vaqurana meke sa Pepeso Vaqurana  
\p
\v 1 Meke dogoria rau sa Maṉauru vaqura meke sa popoa pepeso vaqura. Ura ele beto hokara sa Maṉauru kekenu, meke sa popoa pepeso kekenu. Meke loke lamana si koa.\x * \xo 21:1 \xt Ais 65:17, 66:22; 2 Pit 3:13\x*  
\v 2 Meke dogoria rau sa Vasileana Hope, sapu sa Zerusalema vaqura, sapu korapa gore mae guana koe Tamasa pa Maṉauru. Meke tava namanama si asa meke doṉo lea hola, kekeṉoṉo guana barikaleqe sapu tava sari va leleana, pude aqa nia sa nana palabatu pa nana totoso varihaba.\x * \xo 21:2 \xt Ais 52:1, 61:10; Rev 3:12\x*  
\v 3 Meke avosia rau si keke mamalaiṉi sapu vura mae guana koasa habotuana Baṉara, sapu zama va ululae guahe: “Dotu, koa turaṉi Tamasa kamahire sari na tie. Uve, kote koa mo koa rini si Asa. Arini si kote na tie soti Tanisa, meke Asa tugo si kote na dia Tamasa.\x * \xo 21:3 \xt Izk 37:27; Liv 26:11,12\x*  
\v 4 Meke kote puha pani Tamasa sari doduru kolomatadia, meke lopu kote mate babe kabo, meke loke dia tinalotaṉa, na tinasigiti sarini. Ura sari doduru vina toṉoto koadi si ele beto hokara,” gua.\x * \xo 21:4 \xt Ais 25:8; Ais 35:10, 65:19\x*   
\p
\v 5 Meke zama guahe si Asa sapu habotuna koasa habotuana Baṉara: “Dotu, va vaqurai Rau sari doduru tiṉitoṉa!” Meke zama gua tugo he koa rau si Asa: “Mu kuberi si arini, sina hinokaradi meke ta ronuedi sari na zinama arini.”   
\p
\v 6 Meke zama pule koa rau si Asa: “Dotu, ele gorevura beto hokara kamahire sari doduru! Arau tugo sa kekenu meke sa mumudi, sa pinodalaena meke sa vinabetona. Meke koa sa sapu memeha, si kote poni moka nia Rau sa kolo napo mae guana koasa bukaha tanisa kolo tinoa.\x * \xo 21:6 \xt Ais 55:1\x*  
\v 7 Meke arini pu turu va nabu pa dia rinaṉeraṉe osolae kamoa sa vinabetona, si kote somana vagia sa kolo tinoa. Meke Arau si kote na dia Tamasa, meke arini si kote na tuqu.\x * \xo 21:7 \xt 2 Samuela 7:14; Sam 89:26-27\x*  
\v 8 Ba saripu matamatagutu ni sari na ṉinovaṉovala na minate, saripu va guguedi, sari na tie huporo pu variva kurekuredi dia hahanana, sari na tie variva mate, tie vari riqihi na barabarata, tie vakuvakutaedi, sari na tie pu vahesi beku, meke sari doduru tie kokohadi, si kaqu tava kilasa beto koasa kopi nika lerana, vasina huruṉu sa nai. Asa tugo sa minate vina rua,” gua si Asa.   
\s1 Sa Zerusalema Vaqura  
\p
\v 9 Meke keke ri ka zuapa mateana sapu vaquru hopeke taṉini sari ka zuapa baolo, pu siṉi i ka zuapa oza mumudi, si mae koa rau, meke zama: “Mae, maqu va dogoro nigo sa barikaleqe tanisa Lami,” gua.  
\v 10 Meke turaṉau sa mateana si rau koasa ṉiniraṉira tanisa Maqomaqo Hope, meke sage la pa keke toqere nomana sapu ululu hola. Meke va dogoro nau sa sa popoa pa Zerusalema, sa Vasileana Hopena, sapu korapa gore mae guana koe Tamasa pa Maṉauru.\x * \xo 21:10 \xt Izk 40:2\x*  
\v 11 Meke ṉedala si asa, sina koa koasa sa tinolava tanisa Tamasa. Meke sa kalalasana sa vasileana si gua tugo na patu marilaena sapu via guana qelasi.  
\v 12 Meke sa goba pa vari likohaena si moatana meke ululuna, meke ka manege rua sari na sasadana, meke ari ka manege rua sari na mateana pu kopudi ri na sasada, meke ta kubere koari na sasada sari na pozadi ri ka manege rua butubutu Izireli.\x * \xo 21:12 \xt Izk 48:30-35\x*  
\v 13 Meke hopeke ṉeta sasadadi sari ka made kalina: ka ṉeta pa kali gasa rimata, ka ṉeta pa kali lodu rimata, ka ṉeta pa kali gede, meke ka ṉeta pa kali matao.  
\v 14 Meke sa gobana sa vasileana nomana si ta kuri koari ka manege rua patu sinokirae, meke ta kubere dia koarini sari na pozadi ri ka manege rua apositolo tanisa Lami.   
\p
\v 15 Meke sa mateana pu zama koa rau si taṉinia nana pa limana si keke kolu padapadana sapu ta tavetae qolo, pude pada ia sa vasileana nomana, sari na sasadana, meke sari na gobana.\x * \xo 21:15 \xt Izk 40:3\x*  
\v 16 Meke pada ia sa mateana koasa kolu padapadana sa vasileana nomana, meke kekeṉoṉo puta sa gineledi ri ka made kalina, meke sa ululuna, na labena sa vasileana. Hopeke karua tina made gogoto kilomita\f * \fr 21:16 \ft Sa gelena sa padapadana pa zinama Quriki si “keke tina karua gogoto sitedia”, meke “keke gogoto made ṉavulu made kiubiti” pa vesi 17. Gina sari na naba hire si na vina padapadae sapu hokoto valeana si asa.\f* si arini.  
\v 17 Meke pada ia tugo sa mateana sa gobana, meke ka toloṉavulu onomo ṉava sa ululuna. Meke totoso pada ia sa mateana si asa, si tavetia sa sapu kekeṉoṉo gua hoke padapada nia ri na tie.  
\v 18 Meke sa gobana si na patu ṉedala kekeṉoṉo guana qelasi viana, ba sa vasileana lavata si ta tavete pa qolo sapu tava viana pa nika, sapu ṉedala kekeṉoṉo guana qelasi viana.\x * \xo 21:18 \xt Ais 54:11-12\x*  
\v 19 Meke sari na sinokiraedi rina gobana sa vasileana si tava sarie soku votivotiki patu marilaedi. Sa sinokirae kekenu si na patu ṉedala guana qelasi viana, meke sapu vina rua si na patu sapu bulu guana lamana peava, sa vina ṉeta si na patu pepolo, meke sa vina made si na patu emerolo\f * \fr 21:19 \ft Sa patu emerolo si buma guana kara mahi.\f*.  
\v 20 Meke sa vina lima si na patu gasigasi keoro meke bupara ziṉara, meke sa vina onomo si na patu ziṉara, meke sa vina zuapa si na patu meava, meke sa vina vesu si na patu beriolo\f * \fr 21:20 \ft Sa patu beriolo hie si buma guana elo kinu, sa patu topazi si meava guana hakua saganana, sa patu karaesoparasi hie si buma guana hakua makatana, meke sa patu ametiseti hie si pepolo guana vua leqata.\f*, meke sa vina sia si na patu topazi, meke sa vina manege puta si na patu karaesoparasi, meke sa vina manege eke si na patu sapu bulu guana maṉauru, meke sa vina manege rua si na patu ametiseti.  
\v 21 Meke sari ka manege rua sasada si hopeke ta tavetae keke vovoto davi nomana. Meke sa ṉati siraṉana sa vasileana si ta tavetae qolo mo sapu tava via pa nika sapu ṉedala guana qelasi viana.   
\p
\v 22 Ba lopu dogoria rau sa Zelepade pa korapa vasileana. Ura sa Baṉara mo, sapu sa Tamasa pu tagoi sari doduru ṉiniraṉira, meke sa Lami si sa Zelepade tanisa vasileana.  
\v 23 Meke loke rimata na sidara va kalalasia sa vasileana. Ura sa Tamasa si ṉedala pa vari likohaena sa, meke sa Lami si na kalalasa tanisa.\x * \xo 21:23 \xt Ais 60:19-20\x*  
\v 24 Meke kote ene pa kalalasana Sa sari na tinoni pa popoa pepeso, meke sari na baṉarana sa popoa pepeso si kote paleke lani sari na dia tinagotago na vina lavata koa Sa.\x * \xo 21:24 \xt Ais 60:3\x*  
\v 25 Meke sari na sasadana sa vasileana si kote tukele doduru rane, meke lopu kote ta tuku, sina loke boṉina sa vasina asa.\x * \xo 21:25 \xt Ais 60:11\x*  
\v 26 Meke kote paleke nuquru lani rini pa korapa vasileana sari na tinagotago na vina lavatadi rina tinoni tanisa popoa pepeso.  
\v 27 Ba lopu kaqu hite nuquru la koasa vasileana sana si keke tiṉitoṉa bonina, babe na tie pu evaṉia sapu gua variva kurekurena na kokohana. Ba arini mo pu ele ta kubere pozadi koasa buka tinoa tanisa Lami, si kaqu nuquru koasa vasileana sana.\x * \xo 21:27 \xt Ais 52:1; Izk 44:9\x*   
\c 22  
\p
\v 1 Meke va dogoro nau sa mateana sa ovukuna sa kolo tinoa hola, sapu via valeana, meke totolo vura mae guana koa sa habotuana Baṉara tanisa Tamasa meke sa Lami.\x * \xo 22:1 \xt Izk 47:1; Zak 14:8\x*  
\v 2 Meke totolo gore si asa pa kokorapana sa siraṉa koasa vasileana. Meke pa karua taqelena sa ovuku si turu nana sa huda tinoa, sapu hoke vua ka manege rua totoso pa vuaheni, keke totoso pa hopeke sidara. Meke hoke ta salaṉa ni rina butubutu tie sari na elona.\x * \xo 22:2 \xt Zen 2:9; Izk 47:12\x*  
\v 3 Meke loketoṉa hokara lineveleve si kote koa koasa vasileana asa. Sa habotuana Baṉara tanisa Tamasa meke sa Lami si kote koa vasina, meke kote vahesia ri Nana nabulu si Asa.\x * \xo 22:3 \xt Zak 14:11\x*  
\v 4 Kote dogoria rini sa isumatana, meke kote ta kubere pa raedi sa Pozana Sa.  
\v 5 Meke loke boṉi si kote kamo vasina, ke lopu kote ta hivae koa rini sa kalalasana sa zuke meke sa rimata. Ura sa Baṉara, sa Tamasa mo si na dia kalalasa. Meke kote koa baṉara ninae rane ka rane si arini.\x * \xo 22:5 \xt Ais 60:19; Dan 7:18\x*   
\s1 Sa Pinule Mae te Zisu  
\p
\v 6 Meke zama mae guahe koa rau sa mateana: “Ta ronuedi meke hinokaradi sari na zinama pa buka hie. Sa Baṉara, sa Tamasa pu ponia sa inavoso koari na poropita, si garunia sa Nana mateana, pude vata gilana nia koari Nana nabulu gua sapu lopu sana kaqu ta evaṉa.”   
\p
\v 7 Meke zama se Zisu: “Dotu, kote lopu sana atu kamo si rau! Tamanae tugo si arini pu va tabei sari na zinama kinorokorotae pa buka hie!” gua.   
\p
\v 8 Meke arau Zone si avosi na dogori sari doduru pu gua hire. Meke sipu avosi na dogori rau sarini, si kokotuṉu gore si rau pa nenena sa mateana pu ele va dogoro nau si arini pude qu vahesia si asa, gua.  
\v 9 Ba zama mae koa rau si asa: “Lokari, lopu tavete gua asa! Arau si na nabulu gua mo agoi, meke na nabulu turaṉadi ri na tasimu pa rinaṉeraṉe sapu sari na poropita, meke sari doduru pu va tabei sari na zinama koasa buka hie. Mu vahesia mo sa Tamasa!” gua.   
\p
\v 10 Meke tozi nau sa si rau: “Mu tozi vura ni sari na zinama korokorotae saripu ta kubere koasa buka hie, sina ele tata sa totoso sapu kaqu ta evaṉa saripu gua hire.  
\v 11 Ke asa sapu tavete va sea si mani tavete va sea latu, meke asa sapu vahesi beku na evaṉi sari na tinavete bonidi, si mani tavete va boni latu, meke asa sapu toṉoto si mani taveti sari na tinavete toṉotodi, meke asa sapu madina, si mani koa madi nono latu.”\x * \xo 22:11 \xt Dan 12:10\x*   
\p
\v 12 Meke zama se Zisu: “Dotu, kote lopu sana atu kamo si Rau. Meke paleki Rau sari na pinia, pude poni sari na tie gua sapu garo koari na dia tinavete.\x * \xo 22:12 \xt Ais 40:10, 62:11; Sam 28:4; Zer 17:10\x*  
\v 13 Arau tugo sa kekenu meke sa mumudi, sa pinodalaena meke na vinabetona.\x * \xo 22:13 \xt Ais 44:6, 48:12; Rev 1:8,17, 2:8\x*   
\p
\v 14 Tamanae tugo si arini pu ele va via i sari na dia poko doduru, sapu sari na dia tinavete toṉotodi, meke tava malumu pude nuquri sari na sasadana sa vasileana nomana, meke pude henai sari na vuana sa huda tinoa.\x * \xo 22:14 \xt Zen 2:9, 3:22\x*  
\v 15 Ba sarini pu lopu tava malumu pude nuquru koasa vasileana nomana, si sari na tie kaleadi, pu vakuvakutae, na vari riqihi, na barabarata, variva mate, vahesihesi beku, meke sari doduru tie pu qetu holani sari na zinama na tinavete kokohadi.”   
\p
\v 16 Meke zama se Zisu: “Arau Zisu, si garunu atu nia koa gamu sa Qua mateana, pude tozia sa inavoso pa buka hie koari na ekelesia. Arau mo si Asa pu tuti gore mae guaqu koe Devita, meke Arau tugo sa pinopino habia ṉedalana,” gua si Asa.\x * \xo 22:16 \xt Ais 11:1,10\x*   
\p
\v 17 Sa Maqomaqo Hope meke sa Barikaleqe si zama koe Zisu: “Mu Mae,” gua. \x * \xo 22:17 \xt Ais 55:1\x* Meke sari doduru pu avosi sari na qua zinama si madi zama: “Mu mae,” gua. Meke gamu doduru pu memeha, si mi mae. Meke sari doduru pu hiva, si madi napoa sa kolo tinoa sapu ta poni mokana.   
\s1 Sari na Zinama Vina Betobeto  
\p
\v 18 Arau, Zone, si va balau zoṉazoṉa gamu si gamu doduru pu avosi sari na zinama korokorotae tanisa buka hie: Be keke tie si hoda lani pule kaiqa toṉa koarini, si kaqu tomo lani pule Tamasa koasa sari na oza pu ta kuberedi koasa buka hie.\x * \xo 22:18 \xt Diut 4:2, 12:32\x*  
\v 19 Meke be keke tie si vagi pani si kaiqa toṉa koari na zinama korokorotae koasa buka hie, si kaqu vagi pania tugo Tamasa sa nana hinia koasa vuana sa huda tinoa, meke koasa vasileana hopena, saripu ta tozi vurae koasa buka hie.   
\p
\v 20 Asa sapu tozi vura ni sari doduru pu gua hire si zama: “Leana, kote lopu sana atu kamo si Rau!” gua. Uve, mani gua tugo. Mae tu, Baṉara Zisu!   
\p
\v 21 Sa tataru lopu ta ṉana kamona tanisa Baṉara Zisu Karisito si mani koa koa gamu doduru tinoni te Tamasa.