\id PRO - Roviana 
\h Zinama Tinumatumae 
\toc1 Sa Buka Zinama Tumatumae 
\toc2 Zinama Tumatumae 
\toc3 ZT 
\mt2 SA BUKA  
\mt1 ZINAMA TUMATUMAE  
\imt1 Sa Vinabakala  
\ip Sa buka hie si koa ia na zinama tumatumae sapu variva tumatumae ni ri na tie te Tamasa pa Izireli pude tumae nia sa hahanana gua pude koa va leana. Soku ri na zinama si mae guadi koe Solomone sa baṉara; kaiqa si koari Aqura meke Lemueli (hinia 30 meke 31). Na pude vagi valeania sa lohina gua sa tinumatumae, ke papakadi mo meke bakala meke ṉiṉiradi sari zinama, meke lopu tasuna pude va nonoga i. Sari zinama hire si ta poni ni gita koasa Tamasa pude tokani gita pa nada tinoa pa pepeso, tinoa tatamana, pa sikulu, pa tinavete, pa qavuna, pa butubutu, meke pa linotu. Sapu toṉoto pa kenuna sa Tamasa si kaqu toṉoto tugo koa gita na tie. Na papakadi mo sari zinama hire meke paqapaqaha sari na binalabala, ke sari na hopeke pinaqaha si hopeke dia binalabala tugo. Ba kaiqa pinaqaha si vari luli sari dia vina tumatumae, gugua pa hinia 26:1-12 sapu vivinei nia sa tie duviduvilina meke pa hinia 31 sapu vivinei nia sa barikaleqe bokabokana.  
\iot Sari na Ṉati Pinaqapaqahana sa Buka  
\io1 Sa tinioko tanisa ginilagilana lohina. Hinia 1:1 kamo hinia 9:18  
\io1 Sari na zinama tumatumae te Solomone. Hinia 10:1 kamo hinia 29:27  
\io1 Sari zinama te Aqura. Hinia 30:1-33  
\io1 Sari hopehopeke zinama tumatumae. Hinia 31:1-31  
\c 1  
\s1 Sari Laedi ri na Zinama Tumatumae  
\p
\v 1 Hire sari na zinama tumatumae te Solomone sa baṉara pa Izireli, sa tuna koreo Devita,\x * \xo 1:1 \xt 1 Baṉ 4:32\x*   
\q1
\v 2 pude toka nigo pude dogoro vagia sa ginilagilana lohina \ord d\ord* meke lulia sa tinarae pa mua tinoa;  
\q2 pude va bakali sari na zinama gilaedi.   
\q1
\v 3 Pude boka lulia sa tinarae te Tamasa pa hahanana tinoa meke sa kinoa va leana,  
\q2 pude taveti gua sapu toṉoto, ṉoṉo, meke sapu leana la pa tie.   
\q1
\v 4 Pude va tumatumae ia sa tie sapu pupuhu,  
\q2 meke ponia ginilagilana na tinumatumae koasa tie vaqura.   
\q1
\v 5 Mani va avoso sa tie gilagilana pude mani gilagilana nono latu,  
\q2 meke mani ta turaṉa sa tie tumaena.   
\q1
\v 6 Pude boka ta rupaha koa rini sari na zinama tumatumae na vina padapadae,  
\q2 sari zinama tadi na tie gilagilana sapu tome ginuadi.   
\b  
\q1
\v 7 Sa pinamaṉana e Zihova si na pinodalaena sa tinumatumae hinokara,  
\q2 ba sa tie duduvilina si kilua sa ginilagilana lohina meke sa linulina sa tinarae pa hahanana tinoa.\x * \xo 1:7 \xt Zob 28:28; Sam 111:10; ZT 9:10\x*   
\q1
\v 8 Tuqu, mu va avosia sa vina tumatumae tanisa tamamu,  
\q2 mu lopu kilu pania gua sapu totozi nigo sa tinamu.   
\q1
\v 9 Na havoro si arini pude va sari ia sa batumu,  
\q2 na pakupaku pude va leleana ia sa ruamu.   
\b  
\q1
\v 10 Tuqu, pude toketoke igo ri na tie kaleadi,  
\q2 si koromu va tabei si arini.   
\q1
\v 11 Pana zama si arini, “Mae luli gami;  
\q2 mada tome, mada seke va mate ia si keke tie,  
\q2 mada va mate hoboria keke sapu loke nana ginugua.   
\q1
\v 12 Sipu korapa toadi meke leadi, si mada garunu lani pa lovu,  
\q2 mada onolo toa i, guari pu gore la pa popoa tadi tie matedi!   
\q1
\v 13 Kote vagi gita soku likakalae arilaedi,  
\q2 meke va siṉi ni tiṉitoṉa hinikodi sari nada vetu.   
\q1
\v 14 Mae, somana koa gami,  
\q2 mada variva hia ni sari tinago kote hikoi gita!”   
\q1
\v 15 Tuqu, mu lopu ene luli sari tie arini;  
\q2 lopu neti nia nenemu koari na dia siraṉa.   
\q1
\v 16 Ura sari nenedia si bebeno la pa sinea;  
\q2 hiva tuturei variva mate.   
\q1
\v 17 Namu loke laena pude vekoa sa sipata  
\q2 sipu korapa doṉo toto atu dia mo sari na kurukuru tapuru!   
\q1
\v 18 Sari tie arini si tome sipata meke ta saputu ni teledia;  
\q2 vekoi rini pude va mate pule ni.   
\q1
\v 19 Gua asa sa vina betodi ri na tie hikohiko;  
\q2 sa dia tinavete sea si hoke hiko pani sari dia tinoa.   
\s1 Titioko sa Ginilagilana Lohina  
\q1
\v 20 Sa ginilagilana lohina si titioko ululae koari na sisiraṉa;  
\q2 korapa kukili vura pa vasina varivarigarana meke pa maketi,\x * \xo 1:20 \xt ZT 8:1-3\x*   
\q1
\v 21 koa rini pa siraṉa nomana si velavela vala beto sa,  
\q2 meke pa sasada nuquru pa vasileana si zama si asa:   
\b  
\q1
\v 22 “Gamu pu pupuhu,  
\q2 vea seunae gua si hiva koa pupuhu si gamu?  
\q2 Vea seunae gua si kote koa va sisire nia gamu sa ginilagilana?  
\q2 Gamu na tie duviduvili, vegua ke kana ia gamu sa tinumatumae?   
\q1
\v 23 Be va avosi gamu sari qua ginegese atu,  
\q2 si kote tozi va bakala ia rau sa buloqu koa gamu,  
\q2 meke vata gilana ni gamu sari qua binalabala.   
\q1
\v 24 Ba sipu etulau gamu totoso titioko si rau,  
\q2 meke loke tie si va avoso totoso sipusipu gamu rau,   
\q1
\v 25 sipu kilui gamu sari qua vinari tokae pa binalabala,  
\q2 meke lopu va tabei sari qua ginegese atu,   
\q1
\v 26 si kote hobequ meke hegere totoso kamo gamu tinasuna,  
\q2 kote va sisire si rau totoso holoqoru si gamu,   
\q1
\v 27 totoso tarazuzu sa popoa guana totoso raneboṉi,  
\q2 totoso raza sa kinolura guana vivirua,  
\q2 totoso opoadumu gamu na tinasigiti na sinoliṉi.   
\b  
\q1
\v 28 Totoso asa si tiqe kote tioko mae au gamu ba kote koroqu olaṉa;  
\q2 kote hata sisigiti au gamu, ba lopu kaqu dogoro au gamu.   
\q1
\v 29 Sipu kana ia gamu sa ginilagilana,  
\q2 meke lopu vizatia gamu pude pamaṉa nia se Zihova,   
\q1
\v 30 sipu lopu hiva va tabei gamu sari qua vinari tokae pa binalabala,  
\q2 lopu liṉana la i gamu sari qua ginegese,   
\q1
\v 31 si kaqu henai gamu sari na vuadi rina mia tinavete;  
\q2 sari vuadi sari mia sinekesekei si kaqu deṉani gamu.   
\q1
\v 32 Sa hinakohako tadi pu lopu goto si kote mate nia rini,  
\q2 meke pana lopu galagala ri na tie duviduvili si kote ta gore nia rini.   
\q1
\v 33 Ba asa pu va avoso mae koa rau si kote toa va bulebulei,  
\q2 kaqu koa va leana si asa meke loketoṉa kote matagutu nia,” gua sa ginilagilana lohina.   
\c 2  
\s1 Sa Laena sa Ginilagilana Lohina  
\q1
\v 1 Tuqu, be va tabei goi sari qua zinama  
\q2 meke va naqiti sari qua ginarunu,   
\q1
\v 2 meke va taliṉa la koasa ginilagilana lohina si goi,  
\q2 podekia pude vagia sa ginilagilana lohina,   
\q1
\v 3 meke be tioko la si goi pude vagia sa binokaboka pude tumae nia  
\q2 meke kaboa agoi sa ginilagilana,   
\q1
\v 4 meke be hata ia goi guana hata siliva  
\q2 meke pitu lulia guana tinagotago tomena,   
\q1
\v 5 si kote gilania goi sa pinamaṉana e Zihova  
\q2 meke kote boka tumae nia sa Tamasa.   
\q1
\v 6 Ura e Zihova si vari poni nia sa ginilagilana lohina,  
\q2 meke koa Sa vura mae sa tinumatumae meke ginilagilana.   
\q1
\v 7 Na minataqara si poni ni Sa koarini pu koa va ṉoṉo,  
\q2 na lave si Asa koarini pu ene pa tinoṉoto,   
\q1
\v 8 ura toketoke ni Sa sarini pu tavete va leana  
\q2 meke kopu totoko ni sa sarini pu luli va leana ia si Asa.   
\q1
\v 9 Meke kote gilania goi gua sapu toṉoto meke gotogoto,  
\q2 meke kote dogoria goi sa siraṉa toṉotona pude lulia.   
\q1
\v 10 Ura sa ginilagilana lohina si kote nuquru pa bulomu,  
\q2 meke sa tinumatumae si kote lomoso pa maqomaqomu.   
\q1
\v 11 Sa binalabala leanadi kote kopu nigo si agoi,  
\q2 meke ginilagilana kote lavelave nigo.   
\q1
\v 12 Ginilagilana lohina kote harupu igo koari na hahanana tadi na tie kaleadi,  
\q2 meke koari tie sapu boni dia zinama,   
\q1
\v 13 saripu veko pani sari na siraṉa toṉotodi,  
\q2 meke ene pa hahanana huporodi,   
\q1
\v 14 sarini pu hapahapa nia sa tinavete kaleana,  
\q2 meke qetu nia sa boni pa korapana sa kinaleana,   
\q1
\v 15 saripu koqi dia siraṉa,  
\q2 meke dia hahanana sekesekei si lopu toṉoto.   
\b  
\q1
\v 16 Kote harupu igo tugo sa pa binarabarata,  
\q2 koari na zinama variva hoqadi tanisa barikaleqe maqota,   
\q1
\v 17 pu veko pania sa loana,  
\q2 meke muliṉi nia sa vinariva egoi ta tavete koe Tamasa.   
\q1
\v 18 Ura sa vetu tanisa si turaṉa tie la pa minate,  
\q2 meke sa siraṉa tanisa si la koari na maqomaqodi ri na tie matedi.   
\q1
\v 19 Loke tie pu la koa sa si hoke pule mae,  
\q2 babe vagi pulea sa siraṉa tanisa tinoa.   
\b  
\q1
\v 20 Gua ke kaqu lulia goi sa hahanana tadi tie leadi,  
\q2 meke enea sa siraṉa tadi tie toṉoto.   
\q1
\v 21 Ura saripu toṉoto si kote koa ia sa pepeso,  
\q2 meke sarini pu loke tinazutudi si kote koa hola vasina.   
\q1
\v 22 Ba sari tie kaleadi si kote ta vagi palae koasa pepeso,  
\q2 meke saripu lopu va tabe si kaqu ta rabutu taloa guana linetelete pa pepeso.   
\c 3  
\s1 Tinarae koari na Tie Vaqura  
\q1
\v 1 Tuqu, mu lopu muliṉi ni sari qua vina tumatumae,  
\q2 ba kopu ni sari qua tinarae pa bulomu.   
\q1
\v 2 Ura kote toa soku vuaheni meke gelenae sa mua tinoa,  
\q2 meke kote toa va leana si goi meke bokaboka.   
\q1
\v 3 Mani lopu ta luarae koa goi sa tataru nabuna meke rinaṉeraṉe;  
\q2 paku i pa ruamu,  
\q2 mamu kuberi pa bulomu.   
\q1
\v 4 Gua asa si kote leana sa pozamu meke ta qetuqetue  
\q2 koasa Tamasa meke koari na tie si goi.\x * \xo 3:4 \xt Lk 2:52\x*   
\q1
\v 5 Raṉea se Zihova pa doduruna sa bulomu,  
\q2 mu lopu kalavarae ia sa mua ginilagilana soti telemu,   
\q1
\v 6 pa doduru vinizata pa mua tinoa si mu balabala ia sa Tamasa,  
\q2 meke kote turaṉigo Sa pa siraṉa toṉotona.   
\b  
\q1
\v 7 Mu balabala ia telemu sapu tie gilagilana si agoi;  
\q2 ba mu va tabea se Zihova mamu kilu pania sa kinaleana.\x * \xo 3:7 \xt Rom 12:16\x*   
\q1
\v 8 Be gua asa si kote ta salaṉa sa tinimu,  
\q2 meke ṉiṉira sari susurimu.   
\b  
\q1
\v 9 Va lavatia se Zihova koari mua tinagotago,  
\q2 meke koari na vua kenudi ri na mua linetelete;   
\q1
\v 10 kaqu siṉi ta luluapae sari mua vetu kopu ginani,  
\q2 meke sari mua vovoina vaeni si kote siṉi hola.   
\b  
\q1
\v 11 Tuqu, mu lopu hakohako totoso va toṉotigo e Zihova  
\q2 meke lopu kilua sa Nana ginegese,\x * \xo 3:11 \xt Zob 5:17\x*\x * \xo 3:11 \xt Hib 12:5-6\x*   
\q1
\v 12 sina e Zihova si va toṉoti mo sarini pu tataru ni Sa,  
\q2 gua sa tamana sapu gegesia sa tuna sina qetu nia sa.\x * \xo 3:12 \xt Rev 3:19\x*   
\b  
\q1
\v 13 Ta manae sa tie sapu vagia sa ginilagilana lohina,  
\q2 asa sapu ta poni ginilagilana.   
\q1
\v 14 Ura sa vinagi asa si hola nia sa siliva  
\q2 meke vua katakata, hola nia sa qolo.   
\q1
\v 15 Sa ginilagilana lohina si arilaena hola ni sari na patu ṉedala;  
\q2 loketoṉa pu okoro nia goi si boka ta padapada la koa sa.   
\q1
\v 16 Na tinoa va gelenaena si koa pa kali mataona,  
\q2 meke pa kali gedena si na tinagotago meke vina lavata.   
\q1
\v 17 Sari siraṉa tanisa si na siraṉa variva qetu,  
\q2 meke bule sari doduru nana inene.   
\q1
\v 18 Guana huda tinoa si asa koa rini pu hapahapa nia;  
\q2 arini pu harupu vagia si kote ta manae.   
\q1
\v 19 Kuria e Zihova sa pepeso koasa Nana tinumatumae;  
\q2 koasa nana ginilagilana si vekoa Sa sa maṉauru pa nana vasina.   
\q1
\v 20 Pa Nana ginilagilana si va hoqa kolo sari na lei,  
\q2 meke varipaqaha ni Sa sari na kolo pa lamana na ovuku.   
\q1
\v 21 Tuqu, mu va naqitia sa ginilae meke sa binokaboka pude mu balabala valeana,  
\q2 lopu va seu i pa matamu.   
\q1
\v 22 Kote toa ni agoi si arini,  
\q2 na vina sari pude va doṉo lea ia sa ruamu.   
\q1
\v 23 Gua si kote tiqe topue ene va bulei si agoi pa mua inene,  
\q2 meke lopu kaqu ta tubarae sa nenemu.   
\q1
\v 24 Pana eko goi si lopu kote matagutu;  
\q2 pa mua teqe si kote lomoso sa mua pinuta.   
\q1
\v 25 Mu lopu matagutu pana raza va hodaka sa tinasuna  
\q2 babe sa tinahuara pu kamo koari na tie kaleadi.   
\q1
\v 26 Ura kote raṉea agoi se Zihova,  
\q2 meke kote kopu nia Sa sa nenemu pude lopu neti pa sipata.   
\b  
\q1
\v 27 Tavete valeana la koa rini pu garo pude ta tokae,  
\q2 pana koa koa goi sa ṉiniraṉira pude tavete va leana.   
\q1
\v 28 Mamu lopu zama koasa turaṉamu,  
\q2 “Pule mae vugo; meke kote ponigo,”  
\q2 totoso koa nana mo kamahire koa goi.   
\b  
\q1
\v 29 Mu lopu kuhana nia sa turaṉamu,  
\q2 pu raṉego meke koa kapae mo koa goi.   
\q1
\v 30 Lopu zutu hoboria si keke tie  
\q2 totoso loke sinea si tavete atu nia sa.   
\b  
\q1
\v 31 Lopu okoro nia sa hahanana tanisa tie ṉiṉira,  
\q2 babe hiva tavete luli sari ginugua tanisa.   
\q1
\v 32 Ura sea hola koe Zihova sa tie sapu boni nana hahanana,  
\q2 ba raṉea Sa sa tie sapu toṉoto.   
\b  
\q1
\v 33 Sa lineveleve te Zihova si koa koasa vetu tanisa tie kaleana,  
\q2 ba mana nia Sa sa vetu tanisa tie toṉoto.   
\q1
\v 34 Va sisire ni Sa sari na tie va sisire pu vahesi pule ni,  
\q2 ba va mae ia Sa sa tataru lopu ta ṉana kamona koa rini pu va pepekae pule ni.\x * \xo 3:34 \xt Zem 4:6; 1 Pit 5:5\x*   
\q1
\v 35 Sa tie gilae si kote tava lavata,  
\q2 ba sari tie pekipeki si kote tava kurekure.   
\c 4  
\s1 Sa Vuana sa Ginilagilana Lohina  
\q1
\v 1 Tuqu, mu va avosi sari tinarae tanisa tamamu,  
\q2 va taliṉa pude mu vagia sa ginilagilana.   
\q1
\v 2 Na vina tumatumae leanana si ponigo rau,  
\q2 ke lopu veko pani sari qua zinama.   
\q1
\v 3 Totosona koburu si arau pa vetu tanisa tamaqu,  
\q2 hitekequ si rau meke na koburu ekei tanisa tinaqu,   
\q1
\v 4 si va tumatumae au sa meke zama,  
\q2 “Mu tuqe va nabu i sari qua zinama pa doduruna sa bulomu;  
\q2 kopu ni sapu tozi nigo rau pude mu toa.   
\q1
\v 5 Vagia sa ginilagilana lohina pude balabala valeana;  
\q2 mu lopu muliṉi ni sari qua zinama babe kilui.   
\q1
\v 6 Mu lopu veko pania sa ginilagilana lohina, na kote lavelave nigo sa,  
\q2 tataru nia meke kote kopu nigo sa.   
\q1
\v 7 Sa ginilagilana lohina si arilaena hola ni sari doduru, ke mu vagia sa ginilagilana lohina.  
\q2 Be sage hola hinoluna sa ba holu vagia.   
\q1
\v 8 Tataru nia, meke kaqu ovulu igo sa;  
\q2 hapahapa nia, meke kote va lavata igo sa.   
\q1
\v 9 Kote ta tatarue koe Tamasa si goi, guana va sage nigo havoro sa pude va leleana ia sa batumu;  
\q2 meke ponigo na toropae tolavaena sa si agoi.”   
\q1
\v 10 Tuqu, avoso mae koa rau, va tabei sapu zama ni rau,  
\q2 meke sari vuaheni pa mua tinoa si kote sokudi.   
\q1
\v 11 Maqu tozi nigo sa siraṉa tanisa ginilagilana lohina,  
\q2 meke turaṉigo koasa siraṉa toṉotona.   
\q1
\v 12 Pana ene goi, si lopu kaqu soqo sari nenemu;  
\q2 totoso haqala goi si lopu kaqu ta tubarae si agoi.   
\q1
\v 13 Tuqe va nabua sa tinarae, lopu luara pania;  
\q2 kopu nia, na asa mo sa mua tinoa.   
\q1
\v 14 Lopu neti la vasina hoke ene gua sari tie kaleadi  
\q2 babe ene luli koa rini.   
\q1
\v 15 Veko pania, lopu ene hokara la ia;  
\q2 mu taliri va seu koasa, mamu ene taloa mua.   
\q1
\v 16 Ura lopu kaqu puta si isara laelae pu kaiqa tinavete kaleadi si taveti rini;  
\q2 lopu boka magogoso osolae kaiqa tie si va hoqai rini.   
\q1
\v 17 Na kinaleana sa gedi ginani  
\q2 meke na vinaripera variva mate si na dia napo vaeni.   
\b  
\q1
\v 18 Sa siraṉa tadi tie toṉoto si guana kalalasa pana vaqavaqasa,  
\q2 sapu bakala hitehite vura osolae kamo sa rane.   
\q1
\v 19 Sa siraṉa tadi tie kaleadi si huporo dudukurumu;  
\q2 lopu gilania rini sa si ta tubarae nia rini.   
\q1
\v 20 Tuqu, va avosi sapu zama ni rau,  
\q2 va avoso va leana koari na qua zinama.   
\q1
\v 21 Mu lopu va rizui pa matamu,  
\q2 kopu ni pa korapa bulomu.   
\q1
\v 22 Ura na tinoa si arini koari tie pu va bakali,  
\q2 meke na minagogoso pa tini tie.   
\q1
\v 23 Lavelave nia sa bulomu;  
\q2 ura vasina bukaha vura sa mua tinoa.   
\q1
\v 24 Veko pani sari zinama sapu lopu hinokara,  
\q2 va seu i sari zinama sinekesekeidi.   
\q1
\v 25 Sari matamu si madi doṉo toṉoto la pa kekenu,  
\q2 mu doṉo la vasina pu korapa ene la ia goi.   
\q1
\v 26 Mu vilitia sa siraṉa, mamu tiqe ene la,  
\q2 mu vagia sa siraṉa sapu toṉotona.   
\q1
\v 27 Lopu taliri la pa kali matao babe kali gede,  
\q2 kopu nia sa nenemu pude lopu neti vura koasa siraṉa toṉotona.   
\c 5  
\s1 Vina Balau koasa Binarabarata  
\q1
\v 1 Tuqu, va avoso mae koasa qua ginilagilana lohina,  
\q2 avoso va leana mae koari qua zinama sapu lohidi meke arilaedi,   
\q1
\v 2 pude mu boka kopu pule nigo pa binalabala leadi,  
\q2 meke boka naqitia sa tinumatumae.   
\q1
\v 3 Sina sa mamalaiṉina sa barikaleqe barabaratana si lomoso guana zipale,  
\q2 meke sa zinama tanisa si memehe guana oela.   
\q1
\v 4 Ba pa vina betona si pasa guana sile,  
\q2 meke ṉaru guana magu sapu ṉaru vari kali.   
\q1
\v 5 Sa nenena si neti gore la pa minate,  
\q2 meke sari inene tanisa si tuturaṉa toṉoto la pa lovu.   
\q1
\v 6 Asa lopu balabala hokaria sa hahanana tinoa,  
\q2 sari siraṉa tanisa si koqi, ba lopu gilania sa.   
\q1
\v 7 Ego tuqu, mu avoso mae koa rau;  
\q2 mu lopu muliṉi ni gua sapu zama ni rau.   
\q1
\v 8 Mu enea sa siraṉa sapu seu koa sa barikaleqe asa,  
\q2 lopu ene tata la ia sa sasada vetu tanisa,   
\q1
\v 9 kote gua meke vari poni nia goi sa mua ṉiniraṉira arilaena koari kaiqa,  
\q2 meke mate mokue pa limana sa palabatu tanisa barikaleqe barabaratana.   
\q1
\v 10 Uve, sari votiki tie kote deṉa ni sari mua tinagotago,  
\q2 meke sa mua minabo si kote votiki tie tu na tagoi.   
\q1
\v 11 Pa vina betona sa mua tinoa si kote soliṉi si agoi,  
\q2 totoso hokoto ni na tinoa sari tini, masa, na ehara.   
\q1
\v 12 Kote zama si agoi, “Vegua ke hako ta totoli si arau pa votiki tie?  
\q2 Vegua ke kilua tu rau sa siraṉa toṉotona?   
\q1
\v 13 Na vea ke lopu va tabei rau sari tie va tumatumae  
\q2 babe va avosi sari qua tie tarae?   
\q1
\v 14 Ele kamoa rau sa vina betona sa kinaleana;  
\q2 meke doṉo hikare si rau pa kenudia ri na butubutu.”   
\b  
\q1
\v 15 Mu napo mo pa mua vovoina kolo soti,  
\q2 mu lopu zoropo hoboro nia mo pa sisiraṉa sa kolo pa mua berukehe.\f * \fr 5:15 \ft Sa Hiburu pa vesi hie si zama, “Vea ke zoropo hoboro nia mo pa sisiraṉa sa kolo pa mua berukehe,” ba sa ginuana si mu puta turaṉia sa mua barikaleqe eke mo, mu lopu puta turaṉa hoboro votiki barikaleqe.\f*   
\q1
\v 16 Sari mua bukaha si kaqu zoropo la tu pa sisiraṉa?  
\q2 Meke sari mua tototolo si kamo latu koari na varivarigarana?   
\q1
\v 17 Na kaqu na mia eke mo sapu asa,  
\q2 lopu pude somana nia ari votiki barikaleqe.   
\q1
\v 18 Mani na bukaha minana sa mua barikaleqe koa goi;  
\q2 mamu qetu nia sa barikaleqe haba ia goi totoso vaquramu,   
\q1
\v 19 sapu leleana meke tolavaena guana kurukuru dia.  
\q1 Mamu qetu nia doduru totoso sa nana tinolava;  
\q2 mamu qetuqetu nia doduru totoso sa nana tataru.   
\q1
\v 20 Tuqu, vea ke kote ta turaṉa va sea tu koasa barikaleqe barabaratana?  
\q2 Vea ke kote hiva ṉaza ia tu goi sa barikaleqe tana votiki tie?   
\b  
\q1
\v 21 Ura sari na tinavete tana tie si dogoro betoi mo e Zihova,  
\q2 meke tumae ni Sa sari doduru nana inene.   
\q1
\v 22 Sa tie kaleana si sipata pule nia mo koari nana sinea;  
\q2 ta pusi ni sa sari iku tadi na tinavete kaleadi pu taveti sa.   
\q1
\v 23 Kote mate nia sa sapu loke tinarae boka lulia;  
\q2 ta turaṉa va seu koari nana dinuviduvili.   
\c 6  
\s1 Kaiqa Vina Balau  
\q1
\v 1 Tuqu, be va tatara si goi pude hobea sa gale tana keke votiki tie pana lopu boka si asa,  
\q2 be va egoa goi pude lipu ponia si asa,   
\q1
\v 2 meke veko pule nigo pa sipata si goi koari mua zinama,  
\q2 tasuna ni goi sapu ele zama veko ni goi pa ṉuzumu,   
\q1
\v 3 si mu tavete gua hie, tuqu, pude va rupaha pule nigo,  
\q2 ura ele veko pule nigo pa ṉiniraṉira tanisa keke tie sana.  
\q1 Va pepekae pule nigo, mamu la koasa tie asa;  
\q2 mamu tepa sisigiti pude vata rupahigo koasa gale.   
\q1
\v 4 Mu lopu puta,  
\q2 lopu la va opo paki mata si agoi.   
\q1
\v 5 Vata rupaha pule nigo, guana igana koasa vaqara tana tie habu;  
\q2 guana kurukuru tapuru koasa sipata.   
\q1
\v 6 Mu doṉo la koari na menemene, agoi na tie hakohako;  
\q2 mu tumae ni sari dia hahanana, mamu gilae!   
\q1
\v 7 Loke dia koimata,  
\q2 loke tie tuturaṉa babe na palabatu,   
\q1
\v 8 ba hata varigara ginani si arini totoso maṉini sa popoa,  
\q2 meke qireqire nia arini sa totoso ibu.   
\b  
\q1
\v 9 Agoi na tie hakohako, vea seunae gua si kote puta goi?  
\q2 Totoso sa si kote tekulu goi?   
\q1
\v 10 Na puta hite, opo hite mata,  
\q2 polo hitei sari lima pude magogoso,\x * \xo 6:10 \xt ZT 24:33-34\x*   
\q1
\v 11 gua hoi si raza mo sa hinabahuala, guana tie hikohikona,  
\q2 minalaṉa si rapata guana keke kana.   
\b  
\q1
\v 12 Keke tie loke laena meke na tie kaleana  
\q2 si ene vilorae lamae meke zama hoboro nia ṉuzuna,   
\q1
\v 13 meke putaputa kale mata pude turaṉa va sea igo,  
\q2 zozoti nene na sipusipu lamae,   
\q1
\v 14 pa dia binalabala si pude taveti kaiqa ginugua sinekesekei gua,  
\q2 doduru totoso si na tinasuna mo si hiva evaṉi rini.   
\q1
\v 15 Gua asa ke kote hinoqa kamoi na kinolura si arini;  
\q2 hodahodaki si raza mo sa tinahuara sapu loke hinarupu koa ia.   
\b  
\q1
\v 16 Koa dia si ka onomo ginugua sapu kana hola i e Zihova, ka zuapa tiṉitoṉa sapu lopu qetu sisigiti ni Sa:   
\q3
\v 17 sa dinoṉo vahesi pule,  
\q3 na mea sapu kokoha,  
\q3 na lima sapu va mate tie loke nana sinea,   
\q3
\v 18 na bulo sapu hatahata ginugua kaleadi,  
\q3 sa nene sapu tuturei haqala la pa kinaleana,   
\q3
\v 19 sa tie va sosode sapu kokohana,  
\q3 meke sa tie sapu sovutu tinasuna koari tasina.   
\s1 Na Vina Balau koasa Binarabarata  
\q1
\v 20 Tuqu, mu kopu ni gua sapu tozi nigo sa tamamu,  
\q2 lopu kilui sari vina tumatumae tanisa tinamu.   
\q1
\v 21 Pusi ni ninae rane pa bulomu;  
\q2 mamu pakui pa ruamu.   
\q1
\v 22 Totoso ene goi si kote turaṉigo rini;  
\q2 totoso puta goi, si kote kopu nigo rini;  
\q2 totoso vaṉunu goi si kote zama igo rini.   
\q1
\v 23 Ura sari tinozi hire si na zuke,  
\q2 sa vina tumatumae hie si na kalalasa,  
\q1 sari na ginegese pa tinarae te Tamasa  
\q2 si na siraṉa la pa tinoa,   
\q1
\v 24 sapu va balau igo koa rina barikaleqe barabaratadi,  
\q2 koari na zinama lomosodi tadi na votiki barikaleqe.   
\q1
\v 25 Mu lopu roro ia sa dinoṉo lea tanisa  
\q2 babe ta sipata vagi koari na matana,   
\q1
\v 26 ura na tinabarana sa maqota si pada keke botubotu bereti;  
\q2 ba sa pinuta turaṉana sa barikaleqe tana votiki tie si na mua tinoa mo si holuholu nia goi.   
\q1
\v 27 Boka paleke kapae nia goi pa raqaraqamu sa nika  
\q2 meke lopu ta sulu mua poko?   
\q1
\v 28 Boka enei goi sari patu leradi,  
\q2 meke lopu ta kina sari ola nenemu?   
\q1
\v 29 Gua asa sa tie pu puta turaṉia sa barikaleqe tana votiki tie;  
\q2 asa pu tiqu la ia sa barikaleqe asa si kaqu tava kilasa.   
\b  
\q1
\v 30 Na tie hikohiko si lopu ta hakohakoe  
\q2 pana hiko si asa sina na ovia nana.   
\q1
\v 31 Ba pana ta poho sa, si kaqu lipulipu zuapa totoso laena sapu hikoa sa,  
\q2 kote padana doduru likakalae pa nana vetu.   
\q1
\v 32 Ba sa tie sapu barabarata si loke nana binalabala leadi,  
\q2 asa sapu tavete gua asa si ṉovala pule nia mo.   
\q1
\v 33 Kaqu ta seke va bakora meke ta hakohakoe si asa,  
\q2 sa kinurekure tanisa si loke kokoina.   
\q1
\v 34 Ura na kono va gevuruna sa tinaṉaziri tanisa nana palabatu,  
\q2 ke kote lopu balabala pule si asa pana la varipera si asa koasa.   
\q1
\v 35 Lopu kaqu vagia sa sa hinerehere;  
\q2 na vinariponi, vea soku gua, ba lopu kote va ibua sa binugoro tanisa.   
\c 7  
\q1
\v 1 Tuqu, mu kopu ni sari qua zinama  
\q2 meke va naqiti pa bulomu saripu ele tozi nigo.   
\q1
\v 2 Kopu ni sapu ele tozi nigo pude mu toa;  
\q2 lavelave ni sari qua vina tumatumae guana keke tinagotago arilaena.   
\q1
\v 3 Pusi ni pa kakarutu limamu;  
\q2 kuberi pa bulomu.   
\q1
\v 4 Mamu guni nia na tasimu vineki, sa ginilagilana lohina,  
\q2 meke poza nia turaṉamu sa ginilae.   
\q1
\v 5 Arini kote kopu va seu igo koasa barikaleqe barabaratana,  
\q2 koari na zinama lomolomosodi tanisa votiki barikaleqe.   
\s1 Sa Barikaleqe Kaleanana  
\q1
\v 6 Koasa vuida pa qua vetu  
\q2 si hopiki vura si rau.   
\q1
\v 7 Dogoria rau koari na tie pu lopu ele gilagilana,  
\q2 va nonoga ia rau koari na tie tiqe toqolo sagedi,  
\q2 si keke tie vaqura sapu lopu tumae balabala valeana.   
\q1
\v 8 Ene lulia sa sa siraṉa, tata la koasa vasina koa sa barikaleqe asa,  
\q2 ene la gua pa siraṉa la koasa vetu tanisa,   
\q1
\v 9 pana veluvelu sipu podalae ibu sa rane,  
\q2 totoso podalae huporo sa popoa.   
\b  
\q1
\v 10 Totoso asa si vura si keke barikaleqe pude tutuvia,  
\q2 pokopoko guana keke maqota meke koa ia na hiniva pude vorivoriti.   
\q1
\v 11 Na mataqarana si asa meke loke nana kinurekure,  
\q2 meke lopu nosona pa vetu si asa;   
\q1
\v 12 ele koa aqa pa sisiraṉa, ele pa maketi tu,  
\q2 ele pa kaiqa hukihukiridi, gua mo si asa.   
\q1
\v 13 Ṉaza vagia sa sa koreo meke aho ia,  
\q1 meke doṉo toṉoto la ia sa isumatana meke zama:   
\b  
\q1
\v 14 “Vukivukihi binaere si tavetia rau ṉinoroi,  
\q2 meke sari masa kurukuru koasa vinukivukihi si koa dia pa vetu;  
\q1 ele va hokoti rau sari qua tinokotokoro nabudi koe Tamasa!   
\q1
\v 15 Ke vura mae si arau pude tutuvu igo;  
\q2 hata igo rau meke kamahire dogoro vagi igo!   
\q1
\v 16 Ele ivaria rau sa qua teqe  
\q2 pa poko visoviso mae guana pa Izipi.   
\q1
\v 17 Va humaṉa lea ia rau sa qua teqe  
\q2 koari na oto huda moa, na huda humaṉa lea na sinamoni na aloesi na gua.   
\q1
\v 18 Aria mada hata ia sa tataru kamoa munumunu;  
\q2 mada vari qetuqetue nada mo.   
\q1
\v 19 Sa qua palabatu si lopu koa pa vetu;  
\q2 taloa si asa pa keke inene gelena.   
\q1
\v 20 Paleke va soku poata si asa  
\q2 meke totoso hobe rimata tu si kote pule mae si asa.”   
\b  
\q1
\v 21 Zama va malohoria sa barikaleqe meke turaṉa vagia;  
\q2 koari nana zinama vina lomolomoso si saputu vagia sa.   
\q1
\v 22 Meke hinoqa lulia mo sa sa barikaleqe  
\q2 guana bulumakao sapu ta turaṉa pude la tava mate,  
\q2 guana dia sapu netia sa iku tana sipata;   
\q1
\v 23 aqa nia sa tupi pude goto pa bulona,  
\q2 guana kurukuru sapu tapuru nuquru pa sipata,  
\q2 sapu lopu rovea sa kote voi pule nia pa minate si asa.   
\b  
\q1
\v 24 Ego gamu na tuqu, va avoso mae koa rau,  
\q2 mi kopu va leana ni sari zinama pu zama ni rau.   
\q1
\v 25 Lopu va malumi bulomia pude kekere la pa siraṉa tanisa barikaleqe sana  
\q2 babe muliuṉu meke ene la gua pa nana siraṉa.   
\q1
\v 26 Na soku sari nana boso pu ele va hoqai sa;  
\q2 saripu ele va matei sa si lopu boka ta nae.   
\q1
\v 27 Labena sa siraṉa pa vetu tanisa sapu la gua pa lovu;  
\q2 nuquru la pa vasina tadi na tie matedi.   
\c 8  
\s1 Sa Tinioko Tanisa Ginilagilana Lohina  
\q1
\v 1 Va avoso! Sa ginilagilana lohina si korapa titioko!  
\q2 Korapa hiva ta avoso sa ginilae.\x * \xo 8:1 \xt ZT 1:20-21\x*   
\q1
\v 2 Koari na siraṉa pa batu toqere,  
\q2 meke turu nana koari na vari pazadi.   
\q1
\v 3 Tata pa sasada nuquru koari na vasileana nomadi;  
\q2 koari na siraṉa la pa vasileana si kukili vura si asa:   
\q1
\v 4 “Koa gamu doduru tie si titioko vura si rau;  
\q2 zama va ululae si arau koa gamu doduru tinoni,   
\q1
\v 5 Gamu pu pupuhu, mi vagia sa ginilae;  
\q2 gamu na pekipeki si mi vagia sa ginilagilana.   
\q1
\v 6 Avoso mae, ura na ginugua arilaedi si kote zama ni rau;  
\q2 na toṉotodi si kote zama ni sa beruqu.   
\q1
\v 7 Sa ṉuzuqu si zama va hinokara,  
\q2 meke na kokoha si kaleana pude tozia pa beruqu.   
\q1
\v 8 Doduru zinama pa ṉuzuqu si toṉoto,  
\q2 lopu keke si kaleana babe turaṉa va sea tie.   
\q1
\v 9 Koa rini pu vizavizata va toṉoto si toṉotodi mo sari qua zinama,  
\q2 meke kalalasa koarini pu gilagilana.   
\q1
\v 10 Sa qua tinarae si mamu vizata vagia lopu sa siliva;  
\q2 na tinumatumae lopu sa qolo arilaena.   
\q1
\v 11 Ura sa ginilagilana lohina si arilaena hola nia sa patu ṉedala,  
\q2 meke loketoṉa sapu okoro nia goi si boka va padapada la nia goi koa sa.   
\b  
\q1
\v 12 Arau, sa ginilagilana lohina si koa turaṉia sa ginilae pude vizata valeana;  
\q2 arau tagoa sa tinumatumae meke sa vinilasa toṉotona.   
\q1
\v 13 Pude pamaṉa nia se Zihova si na hinakohakona sa kinaleana;  
\q2 arau kana ia sa vinahesi pule meke sa vina titie,  
\q2 gua tugo sa hahanana kaleana meke sa kokoha.   
\q1
\v 14 Sa variponi binalabala meke sa vinizata toṉoto si taqarau;  
\q2 arau tagoa sa ginilagilana meke sa ṉiniraṉira.   
\q1
\v 15 Koa rau si tuturaṉa sari na baṉara  
\q2 meke sari koimata si tavete tinarae sapu ṉoṉo;   
\q1
\v 16 koa rau si totoli sari palabatu,  
\q2 meke sari doduru koimata pu kopu nia sa kasia popoa.   
\q1
\v 17 Tataru ni rau sarini pu tataru nau,  
\q2 meke arini pu hata au si dogoro au tugo.   
\q1
\v 18 Koa rau koa sari tinagotago meke vina lavata,  
\q2 sa tinago sapu koa hola meke sa kinoa valeana.   
\q1
\v 19 Sa vuaqu rau si leana hola nia sa qolo viana,  
\q2 sapu podaka vura koa rau si hola nia sa siliva arilaena.   
\q1
\v 20 Arau si lulia sa hahanana sapu ṉoṉo,  
\q2 meke ene pa siraṉa sapu toṉoto,   
\q1
\v 21 va tago i sarini pu tataru nau,  
\q2 meke va siṉi ni likakalae arilaedi rau sari dia vetu.   
\b  
\q1
\v 22 Se Zihova va podaka kekenu au si rau koari Nana tinavete,  
\q2 sipu lopu ele sari doduru pule.\x * \xo 8:22 \xt Rev 3:14\x*   
\q1
\v 23 Arau si ta vizata pukerane latu,  
\q2 pa pinodalaena sipu lopu ele podaka sa kasia popoa.   
\q1
\v 24 Sipu lopu ele koa sari na kolo lamana,  
\q2 meke lopu ele koa sari bukaha sapu gavoro va soku kolo si podo si rau.   
\q1
\v 25 Sipu lopu ele tava garo la pa dia vasidi sari na toa,  
\q2 meke lopu ele koa sari na toqere, si podo si rau.   
\q1
\v 26 Sipu lopu ele tavetia Sa sa kasia popoa meke sa pepesona,  
\q2 babe sa kavuruna sa kasia popoa si podo si rau.   
\q1
\v 27 Arau si koa qua totoso va garo la nia Sa sa maṉauru pa nana vasina,  
\q2 totoso gasi vura nia Sa sa hubi lamana,   
\q1
\v 28 totoso vekoa Sa sa galegalearane meke sari na lei panaulu  
\q2 meke tukeli sari bukaha pa lamana peava,   
\q1
\v 29 totoso vekoa Sa vasina kote kokoi sa kolo hokara,  
\q2 meke volosi Sa sari na kolo pude kopu ni dia boku,  
\q2 meke totoso podalae kuria Sa sa kasia popoa.   
\q1
\v 30 Arau mo sa Nana tie tavetavete pu koa pa kalina Sa.  
\q1 Siṉi au na qinetuqetu ninae rane,  
\q2 qetuqetu lamo si rau pa kenuna Sa.   
\q1
\v 31 Qetuqetu nia rau sa kasia popoa Tanisa  
\q2 meke qetu ni rau sari tiena sa kasia popoa.   
\b  
\q1
\v 32 Ego gamu na tuqu, mi avoso mae koa rau;  
\q2 ta manae si arini pu kopu ni sari qua tinarae.   
\q1
\v 33 Va avoso mae koasa qua vina tumatumae pude mu gilae;  
\q2 mi lopu kilu ia.   
\q1
\v 34 Ta manae sa tie pu va avoso mae koa rau,  
\q2 pu kopu totoko nia sa qua sasada,  
\q2 pu koa aqa pa qua sasada vetu.   
\q1
\v 35 Ura asa pu dogoro vagi au si vagia tugo sa sa tinoa,  
\q2 meke kaqu qetu nia tugo e Zihova si asa.   
\q1
\v 36 Ba asa pu lopu boka dogoro vagi au si ṉovala pule nia;  
\q2 meke doduru pu kana au si tataru nia rini sa minate.”   
\c 9  
\s1 Sa Ginilagilana Lohina meke sa Dinuviduvili  
\q1
\v 1 Sa ginilagilana lohina si ele kuri ia sa nana vetu;  
\q2 meke ka zuapa dedegerena.   
\q1
\v 2 Na inevaṉa si nama nia sa meke heni nia kolo sa sa vaeni;  
\q2 meke sa tevolo si va nama ia sa.   
\q1
\v 3 Sari nana nabulu vineki si ele garuni sa pude ruvaruvata,  
\q2 meke titioko si asa pa vasina ululuna koasa vasileana,   
\q1
\v 4 meke zama, “Mi mae gamu doduru pu lopu goto, nuquru mae tani!”  
\q2 gua si asa koarini pu lopu tumae balabala.   
\q1
\v 5 “Mae mamu henai sari ginani hire  
\q2 mamu napoa sa vaeni sapu ele heni vekoa rau.   
\q1
\v 6 Veko pani sari mia hahanana pupuhudi pude mi toa;  
\q2 pude mi ene pa siraṉa tadi tie gilaedi.   
\b  
\q1
\v 7 Asa pu norea sa tie pesipesi hoboro si aqa ta ruba mo;  
\q2 asa pu la tokea sa tie kaleana si aqa ta ṉovala mo.   
\q1
\v 8 Mu lopu norea sa tie pesipesi hoboro, na kote kana igo sa;  
\q2 ba tokea sa tie gilagilana, meke kote tataru nigo sa.   
\q1
\v 9 Tarae nia sa tie gilaena, mani gilae nono latu si asa;  
\q2 va tumatumae ia sa tie toṉoto meke kote tumae lala nana si asa.   
\b  
\q1
\v 10 Sa pinamaṉana e Zihova si na pinodalaena sa ginilagilana lohina,  
\q2 meke pude tumae nia sa Tamasa Hopena si na ginilae.\x * \xo 9:10 \xt Zob 28:28; Sam 111:10; ZT 1:7\x*   
\q1
\v 11 Ura mi ene gua koa rau, pude soku sari mia rane,  
\q2 meke soku vuaheni si kaqu ta tomo atu pa mia tinoa.   
\q1
\v 12 Be gilae si goi, sa mua ginilagilana lohina kote pia igo;  
\q2 ba pana kilu au goi, si telemu mo kote ṉovala pule nigo.”   
\b  
\q1
\v 13 Sa barikaleqe, sapu e Duvili pozana si vevehe hola;  
\q2 na lopu tumae balabala si asa meke loketoṉa gilania.   
\q1
\v 14 Habotu si asa pa sasada koasa nana vetu,  
\q2 babe pa keke vasina ululuna koasa vasileana,   
\q1
\v 15 meke kukili vura la koa rini pu ene hola;  
\q2 pu korapa ene pa dia siraṉa.   
\q1
\v 16 “Gamu pu pupuhu si mi nuquru mae tani!”  
\q2 gua si asa koarini pu lopu tumae balabala.   
\q1
\v 17 “Na kolo ta hikona si lomoso;  
\q2 meke na ginani ta hena tomena si hena lea hola!”   
\q1
\v 18 Ba lopu gilania rini sapu koa ia minate sa vasina asa;  
\q2 na popoa tadi tie matedi sa vetu tanisa.   
\c 10  
\s1 Sari na Zinama Tumatumae te Solomone  
\q1
\v 1 Hire sari na zinama tumatumae te Solomone:  
\q1 Na koreo gilaena si qetu nia sa tamana si asa;  
\q2 ba sa koreo pekipekina si na tinalotaṉa tanisa tinana.   
\q1
\v 2 Na tinagotago ta hikodi si loke laedi,  
\q2 ba sa tinoṉoto si kote harupigo pa minate.   
\q1
\v 3 Zihova si lopu kaqu va malumi sarini pu toṉoto pude ovia,  
\q2 ba korona nia Sa sa inokoro tadi na tie kaleadi.   
\q1
\v 4 Na lima hakohakona si va kamo minalaṉa,  
\q2 ba sa lima sapu ṉaliṉali pa tinavete si va tagotago tie.   
\q1
\v 5 Asa pu vagi ginani pa inuma pa totoso komiha si na koreo gilaena,  
\q2 ba asa pu puta pa totoso pakepakete si na koreo variva kurekurena.   
\q1
\v 6 Na minana si toropae nia sa tie toṉoto,  
\q2 ba sari tie kaleadi si na ṉoṉovala mo si zama ni rini.   
\q1
\v 7 Pude balabala pule la i sari tie toṉoto si na minana,  
\q2 ba sari pozadi ari tie kaleadi si kote popozu taloa.   
\q1
\v 8 Sa tie sapu gilae pa bulona si va tabei sari na tinarae,  
\q2 ba sa tie memeakala si pekipeki meke kote kamoa tinasuna.   
\q1
\v 9 Sa tie ṉoṉona si kote ene vata bulei si asa,  
\q2 ba asa pu lulia sa siraṉa koqina si kote ta poho vura.   
\q1
\v 10 Asa pu putaputa kale mata si va gavoro tinalotaṉa,  
\q2 ba asa pu tozia sa hinokara si okoro nia sa binule.   
\q1
\v 11 Sari na zinama tanisa tie toṉoto si na bukaha tanisa tinoa,  
\q2 ba sari tie kaleadi si na ṉoṉovala mo si zama ni rini.   
\q1
\v 12 Na vinari kanai si va gevuru vinaripera,  
\q2 ba sa tataru si taleoso ni sari doduru sinea.\x * \xo 10:12 \xt Zem 5:20; 1 Pit 4:8\x*   
\q1
\v 13 Sa ginilagilana lohina si ta dogoro koa ri na zinama tadi pu bakaladi,  
\q2 ba sa kolu si pude sekea mudina sa tie sapu lopu gilae.   
\q1
\v 14 Sari tie gilagilana si hata ia sa tinumatumae,  
\q2 ba sari na zinama tanisa tie duvili si hata tinasuna.   
\q1
\v 15 Na tinago si na ṉiha na varane pa totoso tinasuna tadi na tie tagotago,  
\q2 ba na hinabahuala si ṉovaladi sari tie malaṉa.   
\q1
\v 16 Sa tinabara tadi tie toṉoto si na tinoa,  
\q2 ba sa hinia tadi tie kaleadi si na vina kilasa.   
\q1
\v 17 Asa pu va taliṉa la ia sa tinarae si dogoria sa siraṉa la pa tinoa,  
\q2 ba arini pu lopu hiva tava toṉoto si turaṉa va sea tie.   
\q1
\v 18 Asa pu tomea sa kinukiti si na tie kokoha,  
\q2 meke asa pu zama va kaleana ia si keke tie si na tie duvili.   
\q1
\v 19 Pana soku sari zinama, si kamo mo sa kinaleana,  
\q2 ba gilae sa tie pu kopu nia sa meana.   
\q1
\v 20 Sa meana sa tie toṉoto si guana siliva viana,  
\q2 ba sa bulona sa tie kaleana si loke laena.   
\q1
\v 21 Sa beruna sa tie toṉoto si na minana koari soku tie,  
\q2 ba sa tie duvili si loke nana binalabala leadi.   
\q1
\v 22 Sa minana te Zihova si va tagotago tie,  
\q2 meke lopu va somana nia tinasuna Sa.   
\q1
\v 23 Na tie duvili mo si qetu ni sari na tinavete kaleadi,  
\q2 ba sa tie sapu gilae si qetu nia sa ginilagilana lohina.   
\q1
\v 24 Sapu matagutu nia sa tie kaleana si kote raza nana mo koasa;  
\q2 ba sapu okoro nia sa tie toṉoto si kote ta poni nia sa.   
\q1
\v 25 Totoso hola taloa sa raneboṉi, si taloa tugo sari tie kaleadi,  
\q2 ba sari pu toṉoto dia si turu va nabu ninae rane.   
\q1
\v 26 Sa tie hakohakona koa rini pu garunia,  
\q2 si guana sile pa livo meke tuṉaha pa mata tie.   
\q1
\v 27 Sa pinamaṉana e Zihova si va gele tinoa,  
\q2 ba sari na tie kaleadi si tuturei mate.   
\q1
\v 28 Sa tie toṉoto si koa qetuqetu nana sina ronua sa sapu kote evaṉa,  
\q2 ba sa inokoro tadi na tie kaleadi si lopu kaqu tava gorevura.   
\q1
\v 29 Koa bule sari na tie toṉoto pa siraṉa te Zihova,  
\q2 ba sa siraṉa asa si na tinasuna koari na tie kaleadi.   
\q1
\v 30 Sari tie toṉoto si lopu kaqu ta rabutu palae,  
\q2 ba sari tie kaleadi si lopu kaqu koa hola koasa popoa.   
\q1
\v 31 Na zinama tanisa tie toṉoto si vura ia ginilagilana lohina,  
\q2 ba sa mea sapu zama va kaleana si kaqu ta magu palae.   
\q1
\v 32 Sari na beru tadi tie toṉoto si gilania sa si leana pude zama nia,  
\q2 ba sari na tie kaleadi si tale zinama bonidi mo si zama ni rini.   
\c 11  
\q1
\v 1 E Zihova lopu hiva hokara ni sari na sikele sapu hikohiko,  
\q2 ba qetu nia Sa sa padapadana mamata sapu toṉoto.\fig Padapada mamata pa sikele toṉotodi|alt="weighing on just scales" src="lb00124b.png" size="col" loc="Prov 11:1" copy="Louise Bass" ref="11:1" \fig*   
\q1
\v 2 Pana vahesi pule ni sari na tie, si lopu sana mae sa kinurekure,  
\q2 na vina pepekae si lulia na ginilagilana lohina.   
\q1
\v 3 Sa tie toṉoto si ta turaṉa koasa nana kinoa va ṉoṉo,  
\q2 ba na sinekesekei si ṉovalana sa tie kokoha.   
\q1
\v 4 Na tinagotago si loke laena totoso tia ia goi sa minate,  
\q2 ba kinoa va leana kote harupigo pa minate.   
\q1
\v 5 Sa tinoṉoto tanisa tie sapu loke tinazutuna si turaṉa va leanana si asa,  
\q2 ba sa tie kaleana si tasuna ni sari nana kinaleana.   
\q1
\v 6 Sa tinoṉoto tanisa tie ṉoṉona si harupia si asa,  
\q2 ba sa tie lopu ta raṉena si ta sipata koari nana pinuhi.   
\q1
\v 7 Pana mate sa tie kaleana, si beto tugo sari doduru nana inoko'okoro;  
\q2 doduru pu hiva ni sa pa nana ṉiniraṉira si loketoṉa mo.   
\q1
\v 8 Sa tie toṉoto si ta harupu koari na tinasuna,  
\q2 ta kasie meke raza la tu koari na tie kaleadi.   
\q1
\v 9 Koari nana zinama sa tie sapu lopu gilania sa Tamasa si boka ṉovalia sa sa turaṉana,  
\q2 ba pa ginilagilana si boka ta harupu sa tie toṉoto.   
\q1
\v 10 Totoso koa va leana sari tie toṉoto, si qetu sari pa vasileana,  
\q2 totoso mate sari tie kaleadi si kukili qetuqetu si arini.   
\q1
\v 11 Koari na minana tanisa tie ṉoṉo si ta ovulu sa vasileana,  
\q2 ba koari na zinama tanisa tie kaleana si ta huara sa popoa.   
\q1
\v 12 Sa tie pu lopu tumae balabala si zama va gore turaṉana,  
\q2 ba sa tie gilagilana si kopu nia sa sa meana.   
\q1
\v 13 Na nanae si hoke tozi vura ginugua tomedi,  
\q2 ba sa tie ta ronuna si kopu ni sari vivinei tadi votiki tie.   
\q1
\v 14 Pude lopu ta turaṉa, si hoqa tugo sa butubutu,  
\q2 ba pana soku tie si vari tokae pa binalabala si koa sa minataqara.   
\q1
\v 15 Asa pu va egoa pude hobea sa gale tana keke tie si kaqu kaleana nia tugo sa,  
\q2 ba asa pu korona tabaria sa lipulipu tana votiki tie si gulea nana.   
\q1
\v 16 Sa barikaleqe pu koa ia tataru bulona si ta pamaṉae,  
\q2 ba sari na tie ṉoṉovala si na tinagotago mo si vagia sa.   
\q1
\v 17 Sa tie tataru si na lineana si vagia sa,  
\q2 ba sa tie ṉoṉovala si va tinasuna pule nia.   
\q1
\v 18 Sa tie kaleana si hoke vagi tinabara sapu kokohadi,  
\q2 ba asa pu letea sa tinoṉoto si kaqu paketia sa vua hinokarana.   
\q1
\v 19 Sa tie sapu turu va nabu pa tinoṉoto si kaqu vagia sa tinoa,  
\q2 ba sa tie sapu luli sari tinavete kaleadi si hata mate.   
\q1
\v 20 E Zihova si etuli na va kari saripu boni bulodi,  
\q2 ba qetu hola ni Sa saripu tavete va leana.   
\q1
\v 21 Mi gilana valeania sapu hie: Sari tie kaleadi si kaqu tava kilasa,  
\q2 ba arini pu toṉoto si kaqu ta rupaha.   
\q1
\v 22 Guana riṉi qolo pa isuna sa boko,  
\q2 sa barikaleqe leleana sapu lopu tumae balabala.   
\q1
\v 23 Sari inokoro tadi tie toṉoto si hoke gorevura va leana,  
\q2 ba sari rinoverove tadi tie kaleadi si va bugori sari doduru tie.   
\q1
\v 24 Keke tie si tataru meke vari poni, ba va gavoro soku si asa,  
\q2 keke si korokorona poni, si kamoa tu minalaṉa.   
\q1
\v 25 Sa tie sapu variponi, si kote toa va leana meke bokaboka,  
\q2 meke asa pu toka ni sari tie si kote ta tokae tugo.   
\q1
\v 26 Hoke ta levei sa tie pu puhi ni sari ginani,  
\q2 ba ta manae si asa pu va malumu pude holuholu ni.   
\q1
\v 27 Asa pu hata ia pude leana si vagia tugo sa lineana,  
\q2 ba sa tinasuna si kote raza koasa pu hata ia.   
\q1
\v 28 Asa pu raṉei sari nana tinagotago si kaqu hoqa guana elelo matena,  
\q2 ba sari tie toṉoto si kote toa va leana gua na linetelete vaqura.   
\q1
\v 29 Asa pu vata tasuna i sari nana tatamana, si na givusu mo si kote tagoa sa,  
\q2 meke sa tie duvili si kote nabulu koasa tie gilae.   
\q1
\v 30 Sa vua tanisa tie toṉoto, si na huda tinoa,  
\q2 meke asa pu harupi sari maqomaqo tie si na tie gilae.   
\q1
\v 31 Pude ta pia pa popoa pepeso sari tie toṉoto,  
\q2 si nasa si kote kamo i sarini pu kaleadi?\x * \xo 11:31 \xt 1 Pit 4:18\x*   
\c 12  
\q1
\v 1 Asa pu tataru nia sa tinarae pa tinoa si tataru nia sa tinumatumae,  
\q2 ba asa pu hako ta gegese si pekipeki.   
\q1
\v 2 Sa tie leana si ta tokae koe Zihova,  
\q2 ba va kilasi Sa sari tie sekesekei.   
\q1
\v 3 Sa tie si tasuna pude turu va nabu koari na hahanana kaleadi,  
\q2 ba sa tie toṉoto si lopu kaqu ta rabutu palae.   
\q1
\v 4 Sa barikaleqe sapu taguena nana hahanana si na toropae binaṉara tanisa nana palabatu\f * \fr 12:4 \ft Sa barikaleqe taguena si na vinahesi tanisa nana palabatu.\f*,  
\q2 ba sa barikaleqe sapu va kamo kinurekure si guana popozu pa susurina sa palabatu.   
\q1
\v 5 Sari hiniva tadi tie toṉoto si gotogoto,  
\q2 ba sari binalabala vari tokae tadi tie kaleadi si na sinekesekei.   
\q1
\v 6 Sari zinama tadi na tie kaleadi si variva mate,  
\q2 ba sari na zinama tadi tie toṉoto si variharupi.   
\q1
\v 7 Sari tie kaleadi si kamoi tinasuna meke lopu ta dogoro pule,  
\q2 ba sa vetu tadi tie toṉoto si turu va nabu.   
\q1
\v 8 Na tie si ta vahesi, luli gua koari nana ginilagilana lohidi,  
\q2 ba sarini pu kaleana dia binalabala si ta hakohakoe.   
\q1
\v 9 Leana hola si pude lopu ta gilana ba tago mua nabulu,  
\q2 hola nia pude va sagesage pule nia ba loke gana ginani.   
\q1
\v 10 Sa tie toṉoto si kopu va leana ni sari nana kurukuru,  
\q2 ba sari tataru tadi tie kaleadi si na ṉinovaṉovala.   
\q1
\v 11 Asa pu tavetavete nia sa nana pepeso si kote soku gana ginani,  
\q2 ba asa pu koa va gulegulea si lopu tumae balabala.   
\q1
\v 12 Sari tie kaleadi si okoro ni sari tiṉitoṉa tadi na tie hikohiko,  
\q2 ba sa karoso tadi tie toṉoto si toa va leana.   
\q1
\v 13 Sa tie kaleana si sipata pule nia koari nana zinama,  
\q2 ba sa tie toṉoto si ilolae taloa nana koa sa tinasuna.   
\q1
\v 14 Na vua tadi nana zinama leadi si kamo koa sa,  
\q2 gua tugo sari tinavete leadi pa limana si ta pia ni sa.   
\q1
\v 15 Sa hahanana tanisa tie duvili si toṉoto pa nana binalabala,  
\q2 ba sa tie gilae si va avoso la pa vina balau.   
\q1
\v 16 Sa tie duvili si tuturei bugoro,  
\q2 ba sa tie gilae si avoso pani sari zinama ṉoṉovala.   
\q1
\v 17 Sa tie va sosode hinokarana si tozi sa gua sapu hinokara,  
\q2 ba sa tie va sosode sekesekeina si koha tugo si tozi sa.   
\q1
\v 18 Na zinama haluhalue si suvulu guana hopere,  
\q2 ba sa mea tanisa tie gilae si ibu nia sa bakora.   
\q1
\v 19 Zinama hinokaradi si koa hola,  
\q2 ba sa mea kokohana si pa totoso papakana mo.   
\q1
\v 20 Na koai sinekesekei bulodi saripu balabala pude tavete va kaleana,  
\q2 ba na qinetuqetu si tadirini pu zama nia sa binule.   
\q1
\v 21 Loke ginugua kaleadi si kote ta evaṉa koa rini pu toṉoto,  
\q2 ba sari tie kaleadi si kote siṉi i na tinasuna.   
\q1
\v 22 Zihova si kilu hola i sari beru sapu kokoha,  
\q2 ba qetuqetu ni Sa sari na tie pu zama pa hinokara.   
\q1
\v 23 Sa tie gilae si lopu tozi lamae ni sari nana tinumatumae,  
\q2 ba sa tie duvili si va titie ni sari nana pinupuhu.   
\q1
\v 24 Sa lima sapu tavetavete va ṉiṉira si kote na tie tuturaṉa,  
\q2 ba sa vina betona sa hinakohako si kote ta garunu zuzuku tinavete mo.   
\q1
\v 25 Na tinalotaṉa si hoke ta mamata nia na tie,  
\q2 ba na zinama koa ia tataru si hoke va mataqara tie.   
\q1
\v 26 Sa tie toṉoto si hoke va balau koari nana baere,  
\q2 ba sa siraṉa tadi na tie kaleadi si turaṉa va sea tie.   
\q1
\v 27 Sa tie hakohako si lopu va kinai tugo sari gana hinabu,  
\q2 ba sa tie ṉaliṉali si va ari laena i sari nana vinagi.   
\q1
\v 28 Pa hahanana tinoṉoto koa sa tinoa,  
\q2 pa siraṉa asa sa tinoa hola.   
\c 13  
\q1
\v 1 Na koburu gilaena va avosia sa tinarae tanisa tamana,  
\q2 ba sa tie va sisire lulia ṉoṉovala si lopu hiva avoso ginegese.   
\q1
\v 2 Koari vuadi ri nana zinama si qetuqetu sa tie leanana,  
\q2 ba sari tie sekesekei si odi hiva huhuara.   
\q1
\v 3 Asa pu lavelave nia sa beruna si kopu nia sa nana tinoa,  
\q2 ba asa pu memeakala si ṉovala pule nia.   
\q1
\v 4 Sa tie udapelu si ovia ba lopu ta poni,  
\q2 ba sari hiniva tadi tie ṉaliṉali si gorevura beto.   
\q1
\v 5 Sa tie toṉoto kana hola ia sa kokoha;  
\q2 ba sa tie kaleana si taveti sapu variva kurekure hola.   
\q1
\v 6 Na tinoṉoto lavelave nia sa tie sapu loke nana tinazutu,  
\q2 ba na kinaleana si na hinoqa tadi na tie seadi.   
\q1
\v 7 Keke tie si va gulegulea sapu tagotagona gua, ba si loketoṉa tu tagoa;  
\q2 keke pule si habahualana gua, ba si tagotagona tu.   
\q1
\v 8 Na tie tagotagona si boka tabaria sa kana pude harupu pule nia,  
\q2 ba sa tie malaṉa si loke tie okoro hiva ṉovalia.   
\q1
\v 9 Sa zuke tanisa tie toṉoto si kalalasa va leana hola,  
\q2 ba tanisa tie kaleana si lamo pa mate.   
\q1
\v 10 Na vinahesi pule si va gavogavoro vinari tokei,  
\q2 ba sa ginilagilana lohina si ta dogoro koarini pu vagi vina balau.   
\q1
\v 11 Poata sapu tuturei ta vagi, si lopu sana murimuri palae tugo,  
\q2 ba asa pu va naqiti tatasa poata si va toqoli sa.   
\q1
\v 12 Pude seunae aqa nia si keketoṉa leanana si hoke lehu sa tie,  
\q2 ba pana gorevura gua sapu ta hivae si na qinetuqetu lavata.   
\q1
\v 13 Asa pu lopu va ari laena ia sa tinarae si vata tasuna pule nia,  
\q2 ba asa pu pamaṉa nia sa ginarunu si kote ta pia.   
\q1
\v 14 Sa vina tumatumae tanisa tie gilagilana si na bukaha pa tinoa,  
\q2 va kekeria sa sa tie koasa sipata tanisa minate.   
\q1
\v 15 Na ginilagilana sapu bakala si ta pamaṉae,  
\q2 ba sa tie sekesekei si ene la pa tinasuna.   
\q1
\v 16 Sari tie gilaedi si balabala paki meke tiqe tavetavete,  
\q2 ba sa tie duvili si va dogoro nia sa nana pinupuhu.   
\q1
\v 17 Pana paleke inavoso sa tie kaleana si na tinasuna si kote vura,  
\q2 ba sa tie ta ronuna si kote turaṉa sinalaṉa.   
\q1
\v 18 Asa pu lopu luli tinarae si kote kamoa na minalaṉa meke kinurekure,  
\q2 ba asa pu va taliṉa ia sa ginegese si kote ta pamaṉae.   
\q1
\v 19 Sa hiniva sapu gorevura si lomoso pa maqomaqo,  
\q2 ba sa tie duvili si korona kekere koari na hahanana kaleadi.   
\q1
\v 20 Asa pu ene turaṉi saripu gilagilana si kote gilagilana tugo,  
\q2 ba asa pu baeri sari na tie duvili si ṉovala pule nia.   
\q1
\v 21 Na tinasuna luli i sarini pu tavete va sea,  
\q2 ba kinoa va leana si na pinia tadi pu toṉoto.   
\q1
\v 22 Na tie leana si veko hola tinago tadi nana koburu pu podoi na tuna,  
\q2 ba sari tinagotago tadi na tie kaleadi si dia ri na tie toṉoto.   
\q1
\v 23 Na inuma tanisa tie habahuala si kote boka namu va leana,  
\q2 ba sari hahanana kaleadi tadi na tie kaleadi si kote sara pani.   
\q1
\v 24 Asa pu lopu sekeseke nia sa kolu si lopu tataru nia sa tuna,  
\q2 ba asa pu tataru nia sa tuna si kote gegesia sa si asa.   
\q1
\v 25 Sari tie toṉoto si henahena pude deṉa sari bulodia,  
\q2 ba sa tiadi rina tie kaleadi si koba ovia mo.   
\c 14  
\q1
\v 1 Sa barikaleqe gilaena si kuria sa nana vetu,  
\q2 ba sa barikaleqe pupuhuna si pa limana soti mo huara gore nia sapu tanisa.   
\q1
\v 2 Asa pu toṉoto nana inene si pamaṉa nia sa se Zihova,  
\q2 ba asa pu kaleana nana hahanana si korona nia sa si Asa.   
\q1
\v 3 Sa zinama tanisa tie pekipeki si ta seke nia sa mudina,  
\q2 ba sa beruna sa tie gilae si hukatana si asa.   
\q1
\v 4 Pana loke bulumakao pude dakua sa geligeliana pepeso si kokoba sa mua vetu vekovekoana ginani,  
\q2 ba pa ṉiniraṉira tanisa bulumakao si soku sa vua.   
\q1
\v 5 Sa tie va sosode hinokarana si tozia sa hinokara,  
\q2 ba asa pu kokohana si sekesekei tugo.   
\q1
\v 6 Sa tie ṉoṉovala si hata ia sa ginilagilana lohina ba lopu dogoria sa,  
\q2 ba sa tinumatumae si kamo tuturei koasa tie pu gilagilana.   
\q1
\v 7 Mu koa va seu koa sa tie pekipekina,  
\q2 na loke ginilagilana si kote vagia goi koari nana zinama.   
\q1
\v 8 Sa ginilagilana tanisa tie gilae si pude tumae nia sa nana siraṉa,  
\q2 ba sari hahanana kaleadi tadi na tie pekipeki si tuturaṉa va sea.   
\q1
\v 9 Va sisire nia ari tie pekipeki sa hinerehere tana sinea,  
\q2 ba sari tie leadi si qetu nia meke hata vinariva taleosae.   
\q1
\v 10 Hopeke bulo si tumae ni sari hopeke dia tinalotaṉa,  
\q2 meke votiki tie lopu kote boka tumae ni sari dia hopeke qinetuqetu.   
\q1
\v 11 Sa vetu tanisa tie kaleana si kote ta huara,  
\q2 ba sa ipi tanisa tie ṉoṉo si kote turu hola.   
\q1
\v 12 Koa nana sa siraṉa sapu doṉo guana toṉoto pa tie,  
\q2 ba pa vina betona si kamo la tu pa minate.\x * \xo 14:12 \xt ZT 16:25\x*   
\q1
\v 13 Na hinegere si boka tomea sa tinasigiti pa bulo,  
\q2 meke sipu hola sa qinetuqetu si koa hola sa tinalotaṉa.   
\q1
\v 14 Sari tie kaleadi si kaqu vagi vuadi sari dia hahanana,  
\q2 meke sa tie leanana si kaqu ta pia.   
\q1
\v 15 Sa tie sapu lopu goto si hoke va hinokara hoboro mo,  
\q2 ba sa tie gilae si kote vizata va leana koari nana inene.   
\q1
\v 16 Sa tie gilagilana si pamaṉa nia se Zihova meke kilua sa kinaleana,  
\q2 ba sa tie pekipeki si pupuhu meke sasurae hoboro lamae.   
\q1
\v 17 Sa tie bubugoro haru si tavete hoboro,  
\q2 meke sa tie sekesekei si ta hakohakoe.   
\q1
\v 18 Saripu lopu goto si hoke va kamo pupuhu tugo,  
\q2 ba sa tie gilae si toropae nia sa tinumatumae.   
\q1
\v 19 Sari tie kaleadi si hoke todoṉo ni sari tie leadi,  
\q2 meke sari tie koluradi si tepatepa tinokae koari tie toṉoto.   
\q1
\v 20 Sari tie malaṉa si ta hakohakoe tugo koari turaṉadia,  
\q2 ba sari tie tagotago si soku sari na dia baere.   
\q1
\v 21 Asa pu hakohako nia sa turaṉana si sea,  
\q2 ba tamanae si asa pu tataru ni saripu loke gedi.   
\q1
\v 22 Sarini pu kuhana ni si kaiqa hiniva kaleadi si hoke muliuṉu taloa tugo,  
\q2 ba arini pu balabala pude tavete va leana si kote vagia sa tataru nabuna meke sa sinoto va nabu koe Tamasa.   
\q1
\v 23 Doduru tinavete mamatadi si koai na lineana,  
\q2 ba sa zama palae si na minalaṉa kamoa.   
\q1
\v 24 Sari na tinagotago tadi na tie gilaedi si na dia toropae baṉara,  
\q2 ba sa dinuviduvili si na pakupaku tadi tie pekipeki.   
\q1
\v 25 Na tie va sosode hinokara si harupu tie,  
\q2 ba sa tie va sosode kokoha si sekesekei.   
\q1
\v 26 Asa pu pamaṉa nia se Zihova, si ta kopue koa Sa,  
\q2 meke sari nana koburu kote boka la tome vasina.   
\q1
\v 27 Na pinamaṉana e Zihova si na bukaha tanisa tinoa,  
\q2 va kekere taloa ia sa tie koasa sipata tanisa minate.   
\q1
\v 28 Na butubutu nomana si na ṉiniraṉira tanisa baṉara,  
\q2 ba pana loketoṉa tie si loke laena mo sa koburu tavia.   
\q1
\v 29 Sa tie sapu lopu bugoro si tagoa sa ginilagilana,  
\q2 ba asa pu bubugoro haru si va vura ia sa nana pinekipeki.   
\q1
\v 30 Na bulo sapu koa bule si ponia tinoa sa tini,  
\q2 ba sa kinonokono si va popozu susuri.   
\q1
\v 31 Asa pu ṉoṉovali saripu malaṉa si va sisire nia sa sa Tamasa pu tavetedi,  
\q2 ba asa pu tataru nia sa tie loke gana si pamaṉa nia sa Tamasa.   
\q1
\v 32 Totoso kamo sa tinasuna si hoqa gore sari tie kaleadi,  
\q2 ba totoso kamo sa minate si ta rupaha dia sari tie toṉoto.   
\q1
\v 33 Na ginilagilana lohina si koa pa bulona sa tie gilaena,  
\q2 meke koari pu pekipeki ba vata gilana pule nia si asa.   
\q1
\v 34 Na tinoṉoto si ovulia sa butubutu,  
\q2 ba na sinea si variva kurekure koari na tie.   
\q1
\v 35 Na baṉara si qetu nia sa nabulu gilaena,  
\q2 ba sa nabulu variva kurekurena si ta ṉaziri nia sa.   
\c 15  
\q1
\v 1 Na inolaṉa va mamamana si va noso binugoro,  
\q2 ba sa zinama vari sigiti si variva bugoro.   
\q1
\v 2 Pa mea tanisa tie gilae si avoso lea sa tinumatumae,  
\q2 ba totolo vura pa ṉuzu tanisa tie pekipeki si na zinama loke laedi.   
\q1
\v 3 Sari matana e Zihova si pa doduru vasina,  
\q2 dogori Nana sari tie kaleadi meke leanadi.   
\q1
\v 4 Sa mea sapu va kamo sinalaṉa si na huda tinoa,  
\q2 ba sa mea sapu sekesekei si va mate maqomaqo.   
\q1
\v 5 Na duviduvili si asa pu etulia sa tinarae tanisa tamana,  
\q2 ba asa pu va egoi sari na ginegese si kote gilae.   
\q1
\v 6 Sa vetu tanisa tie toṉoto si koa ia na tinagotago ari laedi,  
\q2 ba sari tinago tadi tie kaleadi si va kamo tinasuna.   
\q1
\v 7 Sari na beru tadi na tie gilae si va enea sa tinumatumae,  
\q2 ba sari na bulo tadi na tie pekipeki si loketoṉa boka vari poni nia.   
\q1
\v 8 Zihova lopu qetu hokara ni sari vinukivukihi tadi tie kaleadi,  
\q2 ba sa vinaravara tanisa tie ṉoṉo si qetu nia Sa.   
\q1
\v 9 Zihova kana i sari hahanana tadi tie kaleadi,  
\q2 ba tataru ni Sa saripu lulia sa tinoṉoto.   
\q1
\v 10 Na zinama ṉiṉirana si kote ta vala koasa tie pu taluarae koasa tinoṉoto,  
\q2 asa pu hako ta gegese si kote mate.   
\q1
\v 11 Minate meke sa popoa tadi na tie matedi si lopu paere koe Zihova,  
\q2 ke sari doduru bulo tie si dogoro betoi mo Sa.   
\q1
\v 12 Na tie va karikari si lopu hiva nia sa ginegese,  
\q2 lopu kote tata la i rini sari tie giligilana.   
\q1
\v 13 Pude qetuqetu sa bulo si komolo sa isumata,  
\q2 ba sa bulo ta sigitina si va mate maqomaqo.   
\q1
\v 14 Sa bulo sapu dodogorae si hata tinumatumae,  
\q2 ba sa ṉuzu tanisa duviduvili si henai sari zinama pekipeki.   
\q1
\v 15 Sari doduru rane tadi pu malaṉa si voriti pude boka,  
\q2 ba sa bulo sapu qetuqetu si inevaṉa lamo.   
\q1
\v 16 Leana be tago vasina hite pa korapa pinamaṉana e Zihova,  
\q2 hola nia sa tinagotago sapu koa ia kinolura.   
\q1
\v 17 Leana sa hena neka pa vasina koa ia tataru,  
\q2 hola nia sa inevaṉa bulumakao pa korapa vinari kanai.   
\q1
\v 18 Na tie bubugoro haru si va gevugevuru vinari zamai,  
\q2 ba sa tie nosona si va bule vinari tokei.   
\q1
\v 19 Sa siraṉa tanisa tie hakohako si tukua na hiqohiqo rakihi,  
\q2 ba sa tie ṉoṉo si ene pa siraṉa kalalasana.   
\q1
\v 20 Na koburu gilaena si na qinetuqetu tanisa tamana,  
\q2 ba sa tie pekipeki si hakohako nia sa tinana.   
\q1
\v 21 Na pinekipeki si na qinetuqetu tanisa tie pu lopu tumae balabala,  
\q2 ba sa tie gilagilana si kopu nia sa siraṉa toṉotona,   
\q1
\v 22 Sari hiniva si lopu gorevura sina loke vinari tokae pa binalabala,  
\q2 ba pana soku tie si roverove vari tokae si kote leana mo.   
\q1
\v 23 Leana pa tie sa olaṉa va gotogoto,  
\q2 na arilaena sa zinama sapu goto pa nana totoso.   
\q1
\v 24 Sa siraṉa enea sa tie gilae si sage la pa tinoa,  
\q2 pude kopu nia meke lopu gore la pa lovu si asa.   
\q1
\v 25 E Zihova huara gore nia sa vetu tanisa tie vahesi pule nia,  
\q2 ba kopu nia Sa sa voloso tanisa nabonaboko.   
\q1
\v 26 E Zihova kana hola i sari binalabala tadi tie kaleadi,  
\q2 ba sarini pu via bulodi si qetu ni Sa.   
\q1
\v 27 Na tie puhi si va kamo tinasuna koari nana tatamana,  
\q2 ba asa pu kana ia sa tabara golomo si kote toa.   
\q1
\v 28 Sa bulona sa tie toṉoto si hoke balabala paki meke tiqe olaṉa,  
\q2 ba sa meana sa tie kaleana si totolo vura ia na zinama hoboro.   
\q1
\v 29 E Zihova si seu hola koari tie kaleadi,  
\q2 ba avosi Sa sari vinaravara tadi tie leadi.   
\q1
\v 30 Na dinoṉo sapu komokomolo si na qinetu pa bulo,  
\q2 meke na inavoso leana si masiqara nia sa tini.   
\q1
\v 31 Asa pu va avoso koasa ginegese sapu variva toa,  
\q2 si kote koa turaṉi sari na tie gilae.   
\q1
\v 32 Asa pu korona tava toṉoto si kilua sa nana tinoa,  
\q2 ba asa pu va tabei sari na ginegese si vagi ginilagilana.   
\q1
\v 33 Sa pinamaṉana e Zihova si va tumatumae nia sa ginilagilana lohina koasa tie,  
\q2 meke na vina pepekae si kekenu, mumudi sa vina lavata.   
\c 16  
\q1
\v 1 Sari hiniva pa bulona si tanisa tie,  
\q2 ba koe Zihova si mae sa inolaṉa hinokarana.   
\q2
\v 2 Doduru tinavete tanisa tie si toṉoto pa matana,  
\q2 ba e Zihova si viliti sari nana hiniva.   
\q1
\v 3 Veko lani koe Zihova sari doduru tinavete tamugoi,  
\q2 meke kote gorevura sari mua hiniva.   
\q1
\v 4 Doduru pu va podaki Sa si pude Tanisa sari laedi rini,  
\q2 sari tie kaleadi ba koa nana dia rane tinahuara.   
\q1
\v 5 Zihova si hakohako ni sari bulo pu vahesi puleni,  
\q2 mi tumae nia si hie: ura kaqu tava kilasa si arini.   
\q1
\v 6 Pa tataru nabuna meke rinaṉeraṉe si ta leosae sa sinea;  
\q2 pa pinamaṉana e Zihova si lopu ene sea sa tie.   
\q1
\v 7 Pana leana sa hahanana tanisa tie koe Zihova,  
\q2 si sari nana kana ba va bulei Sa.   
\q1
\v 8 Leana sa tie toṉoto sapu tagotago vasinahite,  
\q2 hola nia sa tago va soku pa sinekesekei.   
\q1
\v 9 Pa bulona si tavetia sa tie sa nana inene,  
\q2 ba e Zihova si vizatia sa siraṉa pude enea sa.   
\q1
\v 10 Sa beruna sa baṉara si zama ni sari inavoso hopedi,  
\q2 nana vinilasa si toṉoto pana vari pitui sa.   
\q1
\v 11 Na sikele toṉotona si mae guana koe Zihova,  
\q2 va pada vekoi Sa sari mamamata pude gotogoto.   
\q1
\v 12 Sari baṉara si etuli sari tinavete kaleadi,  
\q2 sina sari binaṉara si tava turu pa tinoṉoto.   
\q1
\v 13 Sari baṉara qetuni sari na beru sapu lopu kokoha,  
\q2 va arilaena i rini saripu zama pa hinokara.   
\q1
\v 14 Na binugoro tanisa baṉara si na inavoso mate,  
\q2 ba na tie gilaena boka va ibu ia mo.   
\q1
\v 15 Koasa kinomolo pa isumatana sa baṉara si toa sari na tie,  
\q2 pana qetuqetu si asa si guana lei paleke ruku totoso dada.   
\q1
\v 16 Pude vagi ginilagilana lohina si leana hola nia sa qolo,  
\q2 pude vizatia sa ginilagilana si hola nia sa siliva.   
\q1
\v 17 Sa hinebala tanisa tie ṉoṉo si seu pa kinaleana;  
\q2 asa pu kopu nia sa nana inene si lavelave nia sa nana tinoa.   
\q1
\v 18 Na vinahesi pule si va kamoa sa tinahuara,  
\q2 na maqomaqo va titie si lopu sana hoqa.   
\q1
\v 19 Leana si pude va pepekae pa maqomaqo meke koa turaṉi saripu ta ṉovala,  
\q2 hola nia pude somana vagi tiṉitoṉa ta hikodi koa rini pu vahesi puleni.   
\q1
\v 20 Asa pu va tabei sari ginarunu si kote toa va leana,  
\q2 meke ta manae tugo sarini pu raṉea se Zihova.   
\q1
\v 21 Saripu gilae pa bulodia si ta pozae na tie gilaedi,  
\q2 zinama avoso lea si va lomosia sa tinarae.   
\q1
\v 22 Ginilagilana si na bukaha tana tinoa koa rini pu tagoa,  
\q2 ba na dinuviduvili si na linipulipu tadi na tie pekipeki.   
\q1
\v 23 Sa bulona sa tie gilae si turaṉi sari nana zinama,  
\q2 meke sa beruna sa si va arilaena ia sa tinarae.   
\q1
\v 24 Zinama qetuqetu si guana namu zipale,  
\q2 lomoso pa maqomaqo meke salaṉia sa sa tini.   
\q1
\v 25 Koa nana sa siraṉa sapu doṉo guana toṉoto pa tie,  
\q2 ba pa vina betona si kamo la pa minate.\x * \xo 16:25 \xt ZT 14:12\x*   
\q1
\v 26 Na tie si tavetavete pude boka henahena;  
\q2 sa inovia garunu la nia pude tavetavete.   
\q1
\v 27 Sa tie loke laena si tavete binalabala pude ṉoṉovala,  
\q2 meke sari nana zinama si huhuara guana huruṉu nika.   
\q1
\v 28 Sa tie kaleana si va gevugevuru vinari tokei,  
\q2 meke na ninanae si vari luara ni sari baere soti.   
\q1
\v 29 Sa tie varipera si toketoke ia sa turaṉana,  
\q2 meke turaṉa gore nia sa pa siraṉa sapu lopu leana.   
\q1
\v 30 Asa pu matamata puri nia matana si korapa balabala hatai kaiqa kinaleana,  
\q2 meke asa pu garata beruna si korapa la tavete kinaleana.   
\q1
\v 31 Na kalu keo si na toropae tolavaena,  
\q2 ta vagi si asa koa rini pu koa va toṉoto.   
\q1
\v 32 Na tie lopu tuturei bugoro si leana hola nia sa tie varane,  
\q2 asa sapu boka tuqe pule nia si leana hola nia si asa pu rapata vagia sa popoa.   
\q1
\v 33 Boka mudumudukeda si gita,  
\q2 ba e Zihova tozia sa inolaṉa.   
\c 17  
\q1
\v 1 Na leana tu sa hena bereti popana pa binule,  
\q2 hola nia sa vetu sapu inevaṉa lamo, turaṉae ninominomi.   
\q1
\v 2 Na nabulu gilaena kote kopu nia sa koburu tavia sapu variva kurekurena,  
\q2 meke kote vagi nana hinia guana keke mo koari kasa tamatasi koreo.   
\q1
\v 3 Na nika va kolo i sari siliva na qolo pude va via i,  
\q2 ba e Zihova podeki sari na bulo.   
\q1
\v 4 Na tie kaleana si va avoso la koarini pu kaleana berudi;  
\q2 na tie kokoha va taliṉa la i sarini pu sekesekei meadi.   
\q1
\v 5 Asa pu va sisire nia sa tie malaṉa si zama va gorea si Asa pu tavetena,  
\q2 meke asa pu qetu totoso kamo sa tinasuna koari kaiqa si kaqu tava kilasa.   
\q1
\v 6 Sari tudia ri na tuna si na qinetuqetu tanisa barogoso,  
\q2 meke sari na kaleqe na barogoso si na vinahesi tadi koburu.   
\q1
\v 7  Na tie bokaboka pa zama si lopu goto la koasa pu pekipeki,  
\q2 gua tugo sa beru kokoha koasa baṉara.   
\q1
\v 8 Na tinabara golomo si na tiṉitoṉa arilaena koasa pu tavetia;  
\q2 be pavei si la gua sa ba bokaboka nana.   
\q1
\v 9 Asa pu taleoso nia sa sinea si tozi vura nia sa tataru,  
\q2 ba asa pu tavete pulea sa sinea si vari paqaha ni sari na baere soti.   
\q1
\v 10 Na ginegese si leana la koasa tie pu balabala valeana,  
\q2 hola nia sa sineke keke gogoto totoso pa mudina sa tie pekipeki.   
\q1
\v 11 Sa tie va gugue si hata ia pude va gore ia sa binaṉara;  
\q2 ba na tie variva mate si kote ta garunu la pude va kilasia.   
\q1
\v 12 Leana hola si pude tutuvia sa tinadia rina tuna bea,  
\q2 hola nia sa tie duviduvili totoso ilipuṉana sa.   
\q1
\v 13 Be lipu nia kinaleana sa tie sa lineana,  
\q2 si sa kinaleana si lopu kaqu taluarae pa nana vetu.   
\q1
\v 14 Pude podalae varitokei si guana pinodalaena sa naqe,  
\q2 ke va nosoa sa vivinei sipu lopu ele kamo sa vinari velavelai.   
\q1
\v 15 Pude rupahia sa tie sea meke pusia sa tie toṉoto  
\q2 si lopu leana beto mo koe Zihova.   
\q1
\v 16 Nasa sa laena sa poata pa limana sa tie pupuhu,  
\q2 sipu loke nana hiniva pude tava tumatumae.   
\q1
\v 17 Na baere si koa ia tataru doduru totoso,  
\q2 meke sa tasimu si podo pude toka nigo pa totoso tasuna.   
\q1
\v 18 Na tie lopu tumae balabala mo si va egoa pude tabaria sa gale pana lopu boka si keke,  
\q2 meke vekoa sa si keke nana tinago pude zuka ia sa gale tanisa turaṉana.   
\q1
\v 19 Asa pu qetu nia sa vinari tokei si qetu nia sa sinea;  
\q2 asa pu zama ni sari nana tinago doduru totoso si tepa tinasuna.   
\q1
\v 20 Sa tie pu boni bulona si lopu koa va leana;  
\q2 asa pu sekesekei meana si hoqa pa tinasuna.   
\q1
\v 21 Pude na tie pekipeki sa tumu si variva talotaṉa;  
\q2 loke nana qinetuqetu sa tamana sa koburu duviduvilina.   
\q1
\v 22 Na bulo qetuqetu si na meresena leana,  
\q2 ba sa maqomaqo talotaṉana si va popa i sari susuri.   
\q1
\v 23 Na tie kaleana si ade vagi tinabara golomo,  
\q2 pude va sea ia sa hahanana sapu toṉoto.   
\q1
\v 24 Sa tie bakabakala si kopu nia sa ginilagilana pa kenuna,  
\q2 ba sari matana sa tie pekipeki si ene betoa sa kasia popoa pa ninunala.   
\q1
\v 25 Na koburu pekipekina si va kamo tinalotaṉa koasa tamana,  
\q2 meke tinasigiti koasa pu podona.   
\q1
\v 26 Lopu leana si pude va kilasia sa tie toṉoto,  
\q2 babe sekei sari koimata koari na dia tinoṉoto.   
\q1
\v 27 Na tie gilagilana si hoke visavisa nana zinama,  
\q2 meke sa tie gilae si kopu pule nia.   
\q1
\v 28 Ura na tie pekipeki si guana tie gilaena pana noso si asa,  
\q2 meke guana tie balabala va leanana pana lopu kulu si asa.   
\c 18  
\q1
\v 1 Sa tie sapu lopu hoke baere si hata ia mo sa sapu leana koasa telena,  
\q2 meke lopu va egoi sa sari doduru binalabala leadi.   
\q1
\v 2 Na tie duviduvili si lopu galagala ni sari ginilagilana,  
\q2 tale nana binalabala mo si okoro hiva tozi sa.   
\q1
\v 3 Pana kamo sa kinaleana si kamo tugo sa kinurekure,  
\q2 meke koasa kinurekure si kamo sapu tava sisirei.   
\q1
\v 4 Sari zinama pa ṉuzuna sa tie gilae si guana lamana peava,  
\q2 ba sa bukahana sa ginilagilana si guana tototolo.   
\q1
\v 5 Lopu leana pude va kalekale la koasa tie kaleana  
\q2 babe ponia vinilasa seana sa tie toṉotona.   
\q1
\v 6 Na beru tanisa tie duviduvili si va kamo pule nia tinasuna sa,  
\q2 meke sa ṉuzuna si ta seke nia sa.   
\q1
\v 7 Sa ṉuzuna sa tie pekipeki va kamoa sa nana tinahuara,  
\q2 meke sa beruna sa si na sipata tanisa.   
\q1
\v 8 Sari zinama nanae si guana ginani lomosodi,  
\q2 ta onolo gore kamo la pa korapa tinina sa tie.   
\q1
\v 9 Asa pu malohoro pa nana tinavete  
\q2 si na tasina sa tie huhuara.   
\q1
\v 10 Sa pozana e Zihova si na vetu ululuna na ṉiṉirana,  
\q2 saripu toṉoto si haqala la vasina pude tome koari kana.   
\q1
\v 11 Sa tie tagotago si hiva ta harupu koari nana tinagotago;  
\q2 balabala guni nia sa na goba sapu lopu boka ta haele.   
\q1
\v 12 Sipu lopu ele hoqa sa si vahesi pule nia pa bulona,  
\q2 ba vina pepekae si kekenu meke tiqe sa vina lavata.   
\q1
\v 13 Pude olaṉa va kenue sipu lopu ele va avoso  
\q2 si na dinuviduvili meke variva kurekure.   
\q1
\v 14 Sa maqomaqona sa tie si toka nia si asa totoso moho,  
\q2 ba esei kote boka ia sa maqomaqo sapu malohoro gore?   
\q1
\v 15 Sa bulona sa tie balabala valeana si kote vagi vina tumatumae;  
\q2 sari taliṉana sa tie gilaena si hata vura nia sa ginilagilana.   
\q1
\v 16 Na vinariponi tukelia sa siraṉa tanisa tie variponi,  
\q2 meke turaṉa la nia si asa pa kenudi ri na tie nomadi.   
\q1
\v 17 Sa tie kekenu pude zama nia sa ginugua si doṉo guana toṉotona,  
\q2 osolae kamo tu si keke pule meke nananasia si asa.   
\q1
\v 18 Na mudumudukeda boka va nosoa sa vinari tokei,  
\q2 meke vari seu ni sari karua kalina.   
\q1
\v 19 Na tasimu koreo sapu bugorona si kote korona variva ta leosae guana vasileana ta gobana,  
\q2 meke na vinari tokei si guana sasada sapu ta roto tukuna.   
\q1
\v 20 Sari vua pa ṉuzuna sa tie si va deṉana sa tiana,  
\q2 saripu paketi sa beruna si leana ni sa.   
\q1
\v 21 Sa mea si koa ia ṉiniraṉira pude ponia sa tinoa meke minate,  
\q2 meke arini pu kopu nia si kote hena ia sa vuana.   
\q1
\v 22 Asa pu dogoro vagia sa nana barikaleqe si vagia si keke ginugua arilaena,  
\q2 meke vagia tugo sa sa minana te Zihova.   
\q1
\v 23 Na tie malaṉa si tepa ia sa tataru,  
\q2 ba sa tie tagotago si olaṉa va bubugorae.   
\q1
\v 24 Koa dia kaiqa baere sapu baere kokoha,  
\q2 ba koa dia kaiqa baere sapu koa kapae sisigiti hola nia sa tasimu.   
\c 19  
\q1
\v 1 Leana tu sa tie malaṉa sapu loke tinazutu pa nana tinoa,  
\q2 hola nia sa tie pekipeki sapu boni beruna.   
\q1
\v 2 Lopu leana si be ṉaliṉali hoboro sa tie ba loketoṉa gilania,  
\q2 babe bebeno si asa meke sea nia sa sa siraṉa.   
\q1
\v 3 Sa pinekipeki tanisa telena si ṉovalia sa nana tinoa,  
\q2 gua ke pa bulona si ta ṉaziri nia sa se Zihova.   
\q1
\v 4 Na tinagotago si va kamo soku baere,  
\q2 ba sa tie malaṉa si veko pania ri nana baere.   
\q1
\v 5 Sa tie va sosode kokoha si kaqu tava kilasa,  
\q2 meke asa pu va vura koha si lopu kaqu govete.   
\q1
\v 6 Soku tie si hiva baeri sari na ṉati hiniva,  
\q2 meke doduru tie si na baere tadirini pu varivariponi.   
\q1
\v 7 Sa tie malaṉa si ta doṉo palae koari doduru turaṉana,  
\q2 meke gua tugo sari doduru nana baere!  
\q1 Hata luli tugo sa pude zamai,  
\q2 ba lopu ta dogoro sari nana baere.   
\q1
\v 8 Asa pu vagi tinumatumae si toka nia sa maqomaqona;  
\q2 asa pu qetu nia sa ginilagilana si koa va leana.   
\q1
\v 9 Sa tie va sosode kokoha si kaqu tava kilasa,  
\q2 meke asa pu va vura koha si kote mate.   
\q1
\v 10 Lopu doṉo pada pude sa tie pekipeki si koa guana tie tagotago,  
\q2 babe pude sa pinausu si baṉara nia sa koburu tavia.   
\q1
\v 11 Na tie gilae si lopu bubugoro;  
\q2 na nana vina lavata sa si pude doṉo pania sa sinea.   
\q1
\v 12 Sa tinaṉaziri tanisa baṉara si guana kurumu tanisa laione,  
\q2 ba sa lineana tanisa si guana puni pa duduli.   
\q1
\v 13 Sa koburu pekipekina si na tinasuna tanisa tamana,  
\q2 meke sa barikaleqe nominomi si guana honi ruku loke betona pa vetu.   
\q1
\v 14 Vetu meke poata si na tinago maedi koari tiatamadia ri koburu,  
\q2 ba sa barikaleqe gilaena si mae guana koe Zihova.   
\q1
\v 15 Na hinakohako si variva puta muliuṉuna,  
\q2 meke sa tie sapu udapelu si va kamo ovia.   
\q1
\v 16 Asa pu va tabei sari tinarae te Tamasa si lavelave nia sa nana tinoa,  
\q2 ba asa pu kilui si kote mate.   
\q1
\v 17 Asa pu toka ni sari tie malaṉa si variponi koe Zihova,  
\q2 meke kote pia ia Sa koasa lineana tavetia sa.   
\q1
\v 18 Tarae nia na va toṉotia sa tumu koreo, vasina mo koa sa hinarupu,  
\q2 be lopu gua si kote vari tokae si goi koasa nana minate.   
\q1
\v 19 Sa tie bubugoro haru si kaqu vagia sa laena,  
\q2 pana harupia goi, si kaqu harupu pilipule ia tugo goi.   
\q1
\v 20 Avosi sari na vina balau mamu va tabei sari na tinarae,  
\q2 meke pa vina betona si kote gilae si goi.   
\q1
\v 21 Soku sari na hiniva pa bulona sa tie,  
\q2 ba sa hiniva te Zihova si kote gorevura.   
\q1
\v 22 Sapu okoro nia sa tie si na tataru nabuna,  
\q2 leana si be malaṉa ba lopu na tie kokoha.   
\q1
\v 23 Sa pinamaṉana e Zihova si variva toa;  
\q2 kote koa va leana sa tie, meke tava leseve pa tinasuna.   
\q1
\v 24 Sa tie sapu udapelu si taṉini la pa ginani,  
\q2 ba hakohako si asa pude vala nia sa ginani pa ṉuzuna.   
\q1
\v 25 Sekea sa tie va sisire va kaleana pude gilae sa tie pupuhu,  
\q2 gegesia sa tie bokana balabala ba kote leana mo koasa.   
\q1
\v 26 Asa pu hiko koasa tamana meke hadu vura nia sa tinana  
\q2 si variva kurekurena meke doṉo hikare.   
\q1
\v 27 Tuqu, pana noso va avosi goi sari na tinarae,  
\q2 si kote va seu pule nigo koari na zinama va tumatumae.   
\q1
\v 28 Na tie va sosode kokohana si va sisire nia sa tinoṉoto,  
\q2 meke sa ṉuzu tanisa tie kaleana si onolo kinaleana.   
\q1
\v 29 Sa vina kilasa pa vinari pitui si aqa ni sari na tie va gugue,  
\q2 meke sari mudi dia rina tie pekipeki si aqa ta seke.   
\c 20  
\q1
\v 1 Na vaeni si hoke ṉoṉovala meke na bia si varivaripera;  
\q2 asa pu ta turaṉa koa rini si lopu na tie gilaena.   
\q1
\v 2 Sa tinaṉaziri tanisa baṉara si guana kurumuna sa laione;  
\q2 asa pu va bugoria si ene la pa minate.   
\q1
\v 3 Na vina lavata pa tie sapu pude lopu somana koari na vinaripera,  
\q2 ba doduru tie duviduvili si lopu sana vari tokei.   
\q1
\v 4 Na tie hakohako sapu lopu tavete inuma pa totoso,  
\q2 ke pa totoso pakepakete si loketoṉa dogoria.   
\q1
\v 5 Sari hiniva tanisa bulo tie si guana lamana peava,  
\q2 ba sa tie gilagilana mo boka siovo vurani.   
\q1
\v 6 Soku rina tie va rutia sa tataru loke kokoina;  
\q2 ba avei sa tie sapu boka ta ronu?   
\q1
\v 7 Sa tie toṉoto si koa ia sa tinoa sapu loke tinazutuna;  
\q2 mani tamanae sari tuna meke sari dia koburu.   
\q1
\v 8 Totoso habotu sa baṉara pude varipitui,  
\q2 si pa matana mo doṉo gilania sa sa kinaleana.   
\q1
\v 9 Esei si boka zama guahe, “Ele kopu nia rau sa buloqu pude loke tinazutuqu;  
\q2 ke via si rau meke loke qua sinea?”   
\q1
\v 10 Sari padapada mamata meke pada ginele kokohadi  
\q2 si hakohako beto ni e Zihova.   
\q1
\v 11 Ura boka tumae nia goi sa koburu koari nana tinavete,  
\q2 be sari nana hahanana si toṉoto meke leadi.   
\q1
\v 12 Taliṉa sapu avavosae meke mata sapu dodogorae,  
\q2 si tavete betoi e Zihova.   
\q1
\v 13 Kakala puta, na kote malaṉa nia goi;  
\q2 tavetavete ṉaliṉali, meke kote soku nigo ginani.   
\q1
\v 14 “Lopu leanadi, lopu leanadi!” gua sa tie hiva holu vagidi;  
\q2 meke la vivinei nia sa sapu leanadi sapu holu vagi sa.   
\q1
\v 15 Qolo si koa mo, meke patu ṉedala si soku hola,  
\q2 ba sa beru pude zama nia sa tinumatumae si arilaena hola ni.   
\q1
\v 16 Vagia sa poko tanisa tie pu va egoa pude lipua sa gale tanisa votiki tie;  
\q2 tuqe vekoa osolae lipua sa sa gale tanisa tie karovona.   
\q1
\v 17 Na ginani ta hikona si lomoso pa tie,  
\q2 ba pa vina betona si kote guana siṉia onone sa ṉuzuna.   
\q1
\v 18 Taveti sari na hiniva koari na binalabala ta tokae ni goi;  
\q2 pana la pa vinaripera goi si hata paki tinokae.   
\q1
\v 19 Pa nanae hoke ta tozi vura sari vivinei ta tomedi,  
\q2 ke lopu va tata i saripu zamazama sisigiti.   
\q1
\v 20 Be leve nia keke tie sa tamana babe sa tinana;  
\q2 si sa zuke tanisa si kote mate pa korapa huporo dudukurumu.   
\q1
\v 21 Sa tinago sapu tuturei ta vagi tatasana,  
\q2 si lopu na minana pa vina betona.   
\q1
\v 22 Mu lopu zama guahe, “Kote hobea rau sa sinea hie!”  
\q2 Mu aqa nia se Zihova meke Asa kote harupigo.   
\q1
\v 23 Zihova si hakohako ni sari padapada mamata seadi,  
\q2 meke na sikele kokohadi si lopu qetu ni Sa.   
\q1
\v 24 Sari inene tana tie si ta turaṉa koe Zihova,  
\q2 ke loke tie gilania pavei kote la gua sa siraṉa Tanisa.   
\q1
\v 25 Lopu leana si pude bebeno va madi la nia koe Tamasa si keke toṉa;  
\q2 meke mumudi si talotaṉa ni.   
\q1
\v 26 Na baṉara gilaena kote paqaha pani sari tie kaleadi;  
\q2 meke kote va kilasa hokari sa.   
\q1
\v 27 Sa zuke te Zihova si kalalasa nuquru la pa maqomaqo tie;  
\q2 la hatahata vura ni Sa pa korapa tinoa tanisa tie.   
\q1
\v 28 Tataru meke sinoto va nabu koe Tamasa si lavelave nia sa baṉara;  
\q2 pa tataru si tava nabu sa hinabotu binaṉara tanisa.   
\q1
\v 29 Sa ṉiniraṉira si na vina lavata tadi tie vaqura;  
\q2 meke na kalu keo si na vina sari tadi tie koadi.   
\q1
\v 30 Na sineke va bakora si va via kinaleana;  
\q2 na tinasigiti si va via kamo pa korapa bulona sa tie.   
\c 21  
\q1
\v 1 Sa bulona sa baṉara si pa limana e Zihova;  
\q2 totoli nia pavei kote va ene la nia Sa, guana inene tanisa ovuku.   
\q1
\v 2 Doduru hahanana tanisa tie si toṉoto dia koasa,  
\q2 ba e Zihova si pitua sa bulona.   
\q1
\v 3 Pude tavetia sapu toṉoto meke ṉoṉo  
\q2 si leana koe Zihova hola nia sa vinukivukihi.   
\q1
\v 4 Na mata va titie meke sa bulo vahesi pule si na sinea,  
\q2 na tinoa tadi na tie kaleadi.   
\q1
\v 5 Sari hiniva leadi pu ta tavete valeana si vurai na lineana,  
\q2 ba asa pu bebeno pude va hokoti si kamo tugo pa minalaṉa.   
\q1
\v 6 Sa tinago sapu ta vagina pa mea kokohana,  
\q2 si tuturei vuga palae meke na sipata variva mate si asa.   
\q1
\v 7 Sa tinavete variva mate tadi tie kaleadi kote turaṉa va seu ni,  
\q2 ura korodia tavetia gua sapu toṉoto.   
\q1
\v 8 Sa siraṉa tadi pu ele sea si koqi,  
\q2 ba sa hahanana tadi pu lopu tavete sea si toṉoto.   
\q1
\v 9 Leana hola si pude koa pa keke hukihukirina sa batu vetu,  
\q2 hola nia pude koa turaṉia pa keke vetu sa barikaleqe nominomina.\fig Keke puta pa keke hukihukirina sa batu vetu|alt="One person sleeping on a corner of a roof top" src="lb00234b.png" size="span" loc="Prov 21:9" copy="Louise Bass" ref="21:9" \fig*   
\q1
\v 10 Sa tie kaleana si ovia nia sa kinaleana;  
\q2 lopu hite tataru nia sa sa turaṉana.   
\q1
\v 11 Totoso tava kilasa sa tie va gugue, si vagi ginilagilana sa tie pupuhu;  
\q2 ba pana ta tarae sa tie gilae, si tumatumae si asa.   
\q1
\v 12 Sa Tamasa eke mo si toṉotona meke dogoro vagi sari na vetu tadi na tie kaleadi;  
\q2 meke va kamo ni tinasuna Sa.   
\q1
\v 13 Pana tuku taliṉa sa tie koasa kinabo tana tie malaṉa,  
\q2 si asa ba kote kabo vura meke loke tie kote avosia.   
\q1
\v 14 Na vinariponi tomena si va ibu binugoro,  
\q2 na poata ta vala golomona si va bule tinaṉaziri.   
\q1
\v 15 Pana ta evaṉa sa tinoṉoto si qetu sari tie toṉoto,  
\q2 ba sari tie kaleadi si matagutu.   
\q1
\v 16 Sa tie sapu rizu koasa siraṉa tanisa ginilagilana,  
\q2 si kote kamo la koa sa vinarigara tadi tie matedi.   
\q1
\v 17 Asa pu okoro nia sa kinoa leleana si kote malaṉa;  
\q2 asa pu okoro nia sa vaeni meke sa ginani arilaedi si lopu kaqu tagotago.   
\q1
\v 18 Sa kinaleana si ta kasie koasa tie leanana meke la koasa tie kaleana,  
\q2 meke sapu koasa tie toṉotona si la koasa tie lopu ta raṉena.   
\q1
\v 19 Leana si be koa pa popoa qega,  
\q2 hola nia si be koa turaṉa barikaleqe nominomi meke bubugorona.   
\q1
\v 20 Pa vetu tanisa tie gilae si kobi ginani na oela leanadi,  
\q2 ba sa tie pekipeki si va betoi sa sari doduru pu tagoi sa.   
\q1
\v 21 Asa pu hata lulia sa tinoṉoto meke tataru,  
\q2 kaqu dogoria sa tinoa, kinoa va leana, meke vina lavata.   
\q1
\v 22 Na tie gilagilana boka raza ia sa vasileana lavata tadi tie ṉiṉira,  
\q2 meke huara gore nia sa goba sapu raṉeraṉea rini.   
\q1
\v 23 Asa pu lavelave nia sa ṉuzuna meke meana,  
\q2 si kopu pule nia pa tinasuna.   
\q1
\v 24 “Tie va gugue” pozana sa tie vahesi pule nia meke va titie;  
\q2 balabala va gore tie si asa koari nana tinavete.   
\q1
\v 25 Sa inoko'okoro tanisa tie hakohako si kote va matena sa,  
\q2 sina lopu hiva tavetavete sari limana.   
\q1
\v 26 Doduruna sa rane si soku hola pule si koa okoro ni sa,  
\q2 ba sa tie toṉoto si variponi meke lopu tuqe pule.   
\q1
\v 27 Sa vinukivukihi tanisa tie kaleana si variva maledere,  
\q2 meke pana lulia pule kaiqa hiniva kaleadi si kote vea beka?   
\q1
\v 28 Sa tie va sosode kokoha si kaqu mate,  
\q2 ba sa zinama tanisa pu ta ronu si kote ta avoso.   
\q1
\v 29 Sa tie kaleana si kote va matamataqarae kokoha,  
\q2 ba sa tie toṉoto si kote balabala paki meke tiqe zama pa hinokara.   
\q1
\v 30 Loke ginilagilana lohina, loke tinumatumae, loke hiniva,  
\q2 si kote bokaboka hola nia se Zihova.   
\q1
\v 31 Sa hose si tava namanama nia sa rane pude varipera,  
\q2 ba sa minataqara si mae guana koe Zihova.   
\c 22  
\q1
\v 1 Na pozapoza leana si ta okoraena hola, hola nia sa tinagotago nomana;  
\q2 meke pude ta pamaṉae si leana hola nia sa siliva na qolo.   
\q1
\v 2 Sa tie tagotago meke tie malaṉa si kekeṉoṉo nia rini sapu guahe:  
\q2 Zihova mo si tavete beto i sari karua.   
\q1
\v 3 Sa tie balabala valeana si dogoria sa tinasuna meke tome;  
\q2 ba sa tie pupuhuna si totoro la meke ta raza nia sa.   
\q1
\v 4 Na vina pepekae meke pinamaṉa la koe Zihova  
\q2 si va kamo tinago, vina lavata, meke na tinoa gelenae.   
\q1
\v 5 Sari siraṉa tadi tie kaleadi si koa i na duduli rakihi meke na sipata;  
\q2 ba asa pu lavelave nia sa nana tinoa si koa va seu koarini.   
\q1
\v 6 Va tumatumae ia sa koburu pa siraṉa sapu kote enea sa,  
\q2 pana noma sa si lopu kaqu kekere lamae si asa;   
\q1
\v 7 Sari tie tagotago si baṉara ni sari pu malaṉa,  
\q2 sa tie lipulipu si na nabulu tanisa pu veko nia gale sa.   
\q1
\v 8 Asa pu letea sa kinaleana si kaqu paketia sa tinasuna,  
\q2 meke sa nana ṉinovaṉovala la pa tie si kote noso.   
\q1
\v 9 Sa tie tataru si kote tamanae tugo si asa,  
\q2 ura sari gana ginani si hia lani sa koari na tie malaṉa.   
\q1
\v 10 Hitu taloa nia sa tie va sisire ṉovaṉovala meke kote vura taloa sa vinaripera;  
\q2 vinari tokei meke vinari kukili si kote noso.   
\q1
\v 11 Asa pu tataru nia sa bulo viana meke memehe nana zinama  
\q2 si kote hiva baere ia sa baṉara si asa.   
\q1
\v 12 E Zihova si kopu totoko nia sa tinumatumae,  
\q2 ba soara i Sa sari zinama tadi pu kokoha.   
\q1
\v 13 Sa tie hakohako si zama, “Na laione si koa pa sada!”  
\q2 ba be, “Kote tava mate si rau pa sisiraṉa!” gua.   
\q1
\v 14 Sa barikaleqe barabaratana si na pou lohina;  
\q2 asa pu koa pa tinaṉaziri te Zihova si kote hoqa voi vasina.   
\q1
\v 15 Na koana pa koburu sa pinekipekie,  
\q2 ba sa kolu tinarae boka seke va seu pania mo koasa.   
\q1
\v 16 Asa pu ṉoṉovali sari na malaṉadi pude vagi va soku nana, gua;  
\q2 meke asa pu vala vinariponi koari na tie tagotagodi si kote habahuala beto mo.   
\s1 Sari ka Toloṉavulu Zinama Tumatumae  
\q1
\v 17 Mu va avosi sari na zinama tadi na tie gilagilana;  
\q2 vekoi pa bulomu sari na qua vina tumatumae.   
\q1
\v 18 Ura kote qetu si goi pana kopu ni goi pa bulomu,  
\q2 meke va namanama ni goi pa berumu.   
\q1
\v 19 Pude sa mua rinaṉeraṉe si koa koe Zihova,  
\q2 ke va tumatumae igo arau ṉinoroi, si agoi.   
\q1
\v 20 Na ka toloṉavulu puta zinama tumatumae si kubere ponigo rau,  
\q2 zinama sapu koa i na binalabala leadi na varitokae,   
\q1
\v 21 pude va tumatumae nigo sa hinokara meke sa rinaṉeraṉe,  
\q2 pude boka olaṉa pa hinokara si goi koa rini pu garunigo.   
\s2 Sa Zinama Kekenu  
\q1
\v 22 Mu lopu hikoi saripu malaṉa sina ṉiṉiramu, sapu gua;  
\q2 babe ṉoṉovali sari tie habahuala pa totoso vari pitui,   
\q1
\v 23 sina kote turu turaṉi Zihova si arini,  
\q2 meke kote saputu vagi pule ni Sa sari likakalae koarini pu ṉoṉovali saripu habahuala.   
\s2 Sa Zinama Vina Rua  
\q1
\v 24 Mu lopu la baeria sa tie bubugoro haruna,  
\q2 lopu koa turaṉia sa tie sapu lopu sana hoke bugoro,   
\q1
\v 25 na kote gua meke gugua asa si agoi  
\q2 meke ta hebae nia goi.   
\s2 Sa Zinama Vina Ṉeta  
\q1
\v 26 Mu lopu va egoa pude tabaria sa gale tana votiki tie,  
\q2 babe vekoa si keke mua tinago pude zuka ia sa lipulipu.   
\q1
\v 27 Sina be lopu boka tabaria goi sa gale,  
\q2 si sa mua teqe si kote atu saputu vagia rini sipu korapa eko ia goi.   
\s2 Sa Zinama Vina Made  
\q1
\v 28 Mu lopu va rizua sa patu tana voloso,  
\q2 sapu vekoa ri na tie pukerane.   
\s2 Sa Zinama Vina Lima  
\q1
\v 29 Dogoria goi sa tie bokabokana pa nana tinavete?  
\q2 Kote tavetavete poni sa sari na baṉara;  
\q2 na lopu kote tavetavete poni sa sari tie hoborodi.   
\c 23  
\s2 Sa Zinama Vina Onomo  
\q1
\v 1 Pana habotu si goi pude henahena turaṉia sa baṉara,  
\q2 si mu viliti sari ginani pa kenumu;   
\q1
\v 2 mamu vekoa sa magu pa leomu  
\q2 pana keke tie ṉaṉaluta si agoi.   
\q1
\v 3 Lopu okoro ni sari gana ginani leleadi,  
\q2 ura na sinekesekei koai sari ginani arini.   
\s2 Sa Zinama Vina Zuapa  
\q1
\v 4 Lopu va sigiti pule nigo koasa hinatana sa tinagotago;  
\q2 gilae mamu noso.   
\q1
\v 5 Mata puri mo goi si taloa dia mo sari tinagotago,  
\q2 na kote ari tatapurudi  
\q2 meke tapuru la dia pa galegalearane guana atata.   
\s2 Sa Zinama Vina Vesu  
\q1
\v 6 Mu lopu hena sa ginani tanisa tie puhi,  
\q2 mu lopu okoro ni sari gana ginani leleadi;   
\q1
\v 7 Ura arini sari tie sapu balabala sisigiti pa poata.  
\q2 “Hena mamu napo,” kote guni nigo sa,  
\q2 ba sa bulona si lopu gua tu asa.   
\q1
\v 8 Kote lua vura ni goi sari vasina hite pu ele henai goi,  
\q2 meke loke laedi mo sari mua zinama leadi.   
\s2 Sa Zinama Vina Sia  
\q1
\v 9 Lopu norea sa tie pekipeki,  
\q2 na kote va sisire ni sa sari zinama ginilagilana tamugoi.   
\s2 Sa Zinama Vina Manege Puta  
\q1
\v 10 Mu lopu va rizua sa patu voloso pukeranena  
\q2 babe vagi pania sa pepeso tanisa pu loke tamana.   
\q1
\v 11 Ura Asa pu lavelave ni si ṉiṉirana;  
\q2 meke Asa kote turaṉa la nigo pa vinari pitui.   
\s2 Sa Zinama Vina Manege Eke  
\q1
\v 12 Va naqiti pa bulomu sari na tinarae  
\q2 mamu va taliṉa la koari na zinama tumatumae.   
\s2 Sa Zinama Vina Manege Rua  
\q1
\v 13 Mu lopu tuqe pule nia sa ginegese koasa koburu;  
\q2 pana seke nia kolu goi, si lopu kaqu mate nia sa.   
\q1
\v 14 Mu seke nia kolu,  
\q2 mamu harupia sa nana tinoa pa minate.   
\s2 Sa Zinama Vina Manege Ṉeta  
\q1
\v 15 Tuqu, be gilae sa bulomu,  
\q2 si kote qetu hola sa buloqu;   
\q1
\v 16 sa maqomaqoqu si kote qetu  
\q2 pana zama va gotogoto sari na berumu.   
\s2 Sa Zinama Vina Manege Made  
\q1
\v 17 Lopu va malumia sa bulomu pude va gulea i sari tie tavete va sea,  
\q2 ba mu pamaṉa nia doduru totoso se Zihova.   
\q1
\v 18 Hinokara, koa nana sa lineana tamugoi vugo repere,  
\q2 meke sa mua lineana asa si lopu kaqu ta kumata palae.   
\s2 Sa Zinama Vina Manege Lima  
\q1
\v 19 Tuqu, va avoso mae, mamu koa gilae,  
\q2 mamu kopu nia sa bulomu koasa siraṉa toṉotona.   
\q1
\v 20 Mu lopu somana ni si arini pu napo sisigiti vaeni,  
\q2 babe inevaṉa turaṉi sari na tie mari henahenadi,   
\q1
\v 21 ura sari tie naponapo meke saripu mari henahenadi si kote kamo malaṉa,  
\q2 meke sa puta si kote sage ni poko rikarikatadi rini.   
\s2 Sa Zinama Vina Manege Onomo  
\q1
\v 22 Mu avosia sa tamamu pu ponigo sa tinoa,  
\q2 meke lopu hakohako nia sa tinamu pana kaleqe si asa.   
\q1
\v 23 Mu holu vagia sa hinokara meke lopu holuholu pania;  
\q2 vagia sa ginilagilana lohina, vina tumatumae, meke ginilae.   
\q1
\v 24 Sa tamana sa tie toṉoto si kote qetu hola;  
\q2 qetu si asa pu tagoa si keke koburu gilaena.   
\q1
\v 25 Mani qetu sari tiatamamu;  
\q2 mani qetu sa barikaleqe pu podo igo.   
\s2 Sa Zinama Vina Manege Zuapa  
\q1
\v 26 Tuqu va mae ia sa bulomu,  
\q2 meke sari matamu si mani doṉo luli sari qua hahanana.   
\q1
\v 27 Ura na maqota si na pou lohina,  
\q2 meke na barikaleqe barabaratana si na berukehe variva mate.   
\q1
\v 28 Tome aqa guana tie hikohiko si asa,  
\q2 meke va soku i sa sari na tie pu loke dia rinaṉeraṉe.   
\s2 Sa Zinama Vina Manege Vesu  
\q1
\v 29  Esei si ta sigiti? Esei si talotaṉa?  
\q2 Esei si tasuna? Esei si nominomi?  
\q2 Esei si bakora hoboro? Esei si ziṉara matana?   
\q1
\v 30 Arini pu qetuqetu nia sa napo vaeni,  
\q2 pu la podeki sari soku votivotiki vaeni.   
\q1
\v 31 Mu lopu doṉo totoa sa vaeni pana ziṉara si asa,  
\q2 totoso pinoro sa pa korapa kapa,  
\q2 meke totoso onolo gore sa.   
\q1
\v 32 Pa vina betona si kote garata guana noki  
\q2 meke hilili guana kukuasa si asa.   
\q1
\v 33 Sari matamu si kote dogoro hoboro tiṉitoṉa variva pupuhudi,  
\q2 meke kote zama ni ginugua bonidi pa bulomu.   
\q1
\v 34 Kote guana keke tie putamu pa lamana si goi,  
\q2 puta panaulu koari na iku pa dedegere vaka tepetepe.   
\q1
\v 35 “Tupa au rini,” kote gua si goi; “ba lopu sigitau!  
\q2 Komitau rini, ba lopu va nonoga ia rau!  
\q1 Totoso sa si kote vaṉunu rau  
\q2 pude qu hata pule napo?” kote gua.   
\c 24  
\s2 Sa Zinama Vina Manege Sia  
\q1
\v 1 Mu lopu va gulea i sari tie kaleadi,  
\q2 lopu okoro la baere i;   
\q1
\v 2 ura sari bulodi si balabala hata vinaripera mo,  
\q2 meke sari berudia si vivinei hata tinasuna.   
\s2 Sa Zinama Vina Hiokona  
\q1
\v 3 Pa ginilagilana lohina si ta kuri sa vetu,  
\q2 meke pa ginilae si tava nabu si asa;   
\q1
\v 4 pa tinumatumae si tava siṉi sari losena,  
\q2 koari na tinago leleadi meke arilaedi.   
\s2 Sa Zinama Vina Hiokona Eke  
\q1
\v 5 Na tie gilae si nomana nana ṉiniraṉira,  
\q2 meke sa tie tumatumae si ṉiṉira hola la tu;   
\q1
\v 6 pude la pa vinaripera si kaqu ta totolie si agoi,  
\q2 ba pana soku tie si vari tokae pa binalabala si koa sa minataqara.   
\s2 Sa Zinama Vina Hiokona Rua  
\q1
\v 7 Sa ginilagilana lohina si ululu hola koasa tie pekipeki;  
\q2 ke pa vinarigara palabatu si loke nana zinama si asa.   
\s2 Sa Zinama Vina Hiokona Ṉeta  
\q1
\v 8 Asa pu balabala hata kinaleana  
\q2 si kote ta pozae na tie sekesekei.   
\q1
\v 9 Sari hiniva tomedi pude tavete va kaleana si na sinea,  
\q2 meke na tie va gugue si ta hakohakoedi pa tie.   
\s2 Sa Zinama Vina Hiokona Made  
\q1
\v 10 Pana malohoro si goi pa totoso tasuna,  
\q2 si hitekena mo sa mua ṉiniraṉira.   
\s2 Sa Zinama Vina Hiokona Lima  
\q1
\v 11 Harupi si arini pu korapa ta turaṉa la pa minate;  
\q2 tuqe pule vagi sarini pu korapa tedeve la pude ta seke va mate.   
\q1
\v 12 Pana zama si goi, “Ba lopu na qua ginugua si hie,” gua.  
\q2 Ba Tamasa tumae ni sari bulo tie meke dogorigo Nana.  
\q2 Asa pu kopu nia sa mua tinoa si gilanigo tugo Nana.  
\q2 Kote pia igo Sa luli gua koari na mua tinavete.   
\s2 Sa Zinama Vina Hiokona Onomo  
\q1
\v 13 Tuqu, mu hena zipale sina leana si asa;  
\q2 na namu zipale si lomoso pa mea.   
\q1
\v 14 Mamu gilania tugo sapu sa ginilagilana lohina si lomoso pa maqomaqomu;  
\q2 pana dogoria goi, si na mua lineana vugo repere si asa,  
\q2 meke sa mua lineana asa si lopu kaqu ta kumata palae.   
\s2 Sa Zinama Vina Hiokona Zuapa  
\q1
\v 15 Mu lopu la opo tome pa kali vetu tanisa tie toṉoto,  
\q2 lopu la hiko ia sa vasina tanisa;   
\q1
\v 16 ura be ka zuapa totoso si hoqa sa tie toṉoto, ba kote turu sage pule nana,  
\q2 ba sa tie kaleana si lopu kote tekulu pule mudina sa tinasuna.   
\s2 Sa Zinama Vina Hiokona Vesu  
\q1
\v 17 Mu lopu qetu pana hoqa sa mua kana;  
\q2 pana ta tubarae si asa, si mu lopu va qetua sa bulomu,   
\q1
\v 18 na kote dogoria e Zihova meke lopu va egoa  
\q2 meke kote rizua Sa sa Nana tinaṉaziri koasa.   
\s2 Sa Zinama Vina Hiokona Sia  
\q1
\v 19 Mu lopu balabala mamata ni sari na tie pu tavete va kaleana  
\q2 babe okoro ni sari dia tinago,   
\q1
\v 20 ura sari tie kaleadi si loke dia lineana pa vugo na repere,  
\q2 meke sa zuke tadirini si kote tava mate.   
\s2 Sa Zinama Vina Toloṉavulu Puta  
\q1
\v 21 Tuqu, mu pamaṉa nia se Zihova meke sa baṉara,  
\q2 meke lopu somana ni saripu lopu hiva va tabe la koa rini,   
\q1
\v 22 ura ari karua boka garunu va hodaka la tinahuara koari kasa.  
\q2 Na esei kote boka gilania sa tinasuna kote va kamo la nia ri karua koa rini?   
\s1 Kaiqa Zinama Ginilae Pule  
\q1
\v 23 Hire tugo si kaiqa zinama ginilae:  
\q1 Pude tokatoka kale pa totoso vari pitui si lopu leana.   
\q1
\v 24 Asa pu zama koasa tie koa ia sinea, “Agoi si toṉoto mua”  
\q2 si kote leve nia rina tie si asa meke kilua rina butubutu.   
\q1
\v 25 Ba kote ta qetue si arini pu va kilasi sarini pu tavete sea,  
\q2 meke na minana si kote kamo la koa rini.   
\q1
\v 26 Na inolaṉa hinokarana  
\q2 si variva qetu hola.   
\q1
\v 27 Va hokotia sa mua tinavete pa sada,  
\q2 meke va nama ni sari na mua inuma;  
\q2 beto asa si mu kuria sa mua vetu.   
\q1
\v 28 Mu lopu va sosode hoboro la koasa turaṉamu,  
\q2 babe kokoha nia sa berumu.   
\q1
\v 29 Mu lopu zama, “Kaqu tavete la nia rau koasa gua sapu tavete mae nia sa koa rau;  
\q2 kaqu hobequ si arau.”   
\q1
\v 30 Ene hola nia rau sa inuma tanisa udapelu,  
\q2 hola nia sa inuma vaeni tanisa tie sapu lopu tumae balabala;   
\q1
\v 31 na hiqohiqo rakihi si sage doduru vasina,  
\q2 sa pepeso si ele arahia na hilibubuku,  
\q2 meke sari gobana si ele huara gore.   
\q1
\v 32 Doṉo la si rau meke vilitia,  
\q2 si keke tinumatumae si dogoria rau:   
\q1
\v 33 Na puta hola hite mo, opo hite mata mo,  
\q2 va polo hitei mo sari lima pude magogoso,\x * \xo 24:33 \xt ZT 6:10-11\x*   
\q1
\v 34 gua si raza mo sa hinabahuala, guana tie hikohikona,  
\q2 meke sa minalaṉa si rapata guana keke kana.   
\c 25  
\s1 Kaiqa Zinama Tumatumae Pule te Solomone  
\q1
\v 1 Hire pule sari kaiqa zinama tumatumae te Solomone,  
\q2 ta kubere vagi koari na tie te Hezikaea sa baṉara pa Ziuda:   
\q1
\v 2 Na vina lavata te Tamasa si pude va paere i si kaiqa ginugua;  
\q2 ba pude hata vura ni sari ginugua si na vina lavata tadi na baṉara.   
\q1
\v 3 Gua sapu ululu gua sa maṉauru meke lohi sa lamana,  
\q2 sari bulodia rina baṉara si lopu boka ta hata vura.   
\q1
\v 4 Via pani pakia sapu rida koasa siliva,  
\q2 pude vura sapu boka tavete vura nia tiṉitoṉa tolavaena;   
\q1
\v 5 gua tugo sa tie totoli kaleana koasa baṉara si va rizu taloa ia sa,  
\q2 pude sa hinabotu baṉara tanisa si kote nabu meke toṉoto.   
\q1
\v 6 Mu lopu va ululu pule nigo si goi pa kenuna sa baṉara,  
\q2 lopu zukuru pule la nigo koari na tie nomadi.\x * \xo 25:6 \xt Lk 14:8-10\x*   
\q1
\v 7 Leana hola si pude zama igo sa, “Sage mae tani,”  
\q2 hola nia sapu pude ta gegese pa kenudia rina palabatu.   
\q1
\v 8 Sapu dogoro nia agoi pa matamu  
\q2 si lopu tuturei paleke la nia pa vetu varipitui,  
\q1 ura sa si kote boka tavetia goi pa vina betona  
\q2 be va sosodea sa turaṉamu sapu sea si goi, meke va kurekure igo?   
\q1
\v 9 Be tokea goi sa turaṉamu pa keke ginugua,  
\q2 si lopu va vura ia si keketoṉa ta tomena tana votiki tie,   
\q1
\v 10 ba be kote avoso nia sa tie meke kote va kurekure igo,  
\q2 meke sa pozapoza kaleana tamugoi si kote koa hola.   
\q1
\v 11 Na zinama pa totoso gotona si tolava  
\q2 guana vinasari qolo pa peleta siliva.   
\q1
\v 12 Guana vikuvikulu qolo babe na pakupaku qolo  
\q2 sa ginegese tanisa tie gilae la koasa taliṉa sapu okoro va avoso.   
\q1
\v 13 Guana ibuna sa tototolo totoso pakepakete  
\q2 si sa tie ta ronuna sapu paleke inavoso, koa rini pu garununa.   
\q1
\v 14 Guana givusu meke lei loke rukuna,  
\q2 si sa tie sapu vevehe nia sa vinariponi sapu lopu vala nia sa.   
\q1
\v 15 Pana hitehite agoi si kote boka va hinokara igo mo sa baṉara,  
\q2 na zinama va mamamana si boka va moku susuri.   
\q1
\v 16 Pana dogoro zipale goi, si hena vasinahite mo,  
\q2 lopu hena va hola, na kote lua mo si goi.   
\q1
\v 17 Kaiqa totoso mo mamu neti pa vetu tanisa turaṉamu  
\q2 pana soku totoso, si kote hakohako nigo mo sa.   
\q1
\v 18 Guana vedara, na magu, babe na tupi ṉaruna  
\q2 sa tie sapu va sosode kokoha la koasa turaṉana.   
\q1
\v 19 Guana sigiti livo babe na nene ikena  
\q2 sa kinalavarae la koasa tie lopu ta ronuna pa totoso tasuna.   
\q1
\v 20 Guana ta vagi palae sa nobi totoso ibu,  
\q2 babe na sile ta veko la pa bakora,  
\q2 sa tie pu kera qetuqetu la koasa pu korapa talotaṉa.   
\q1
\v 21 Pana ovia sa mua kana, si mu ponia ginani;  
\q2 be memeha si asa, si mu ponia kolo pude napo.\x * \xo 25:21 \xt Rom 12:20\x*   
\q1
\v 22 Pana gua asa goi, si kote va kurekure ia goi si asa,  
\q2 meke kote pia igo e Zihova si agoi.   
\q1
\v 23 Gua sa givusu togarauru sapu paleke mae ruku,  
\q2 si gua tugo sa mea nanaena sapu va gevuru binugoro.   
\q1
\v 24 Leana hola si pude koa pa keke hukihukirina sa batu vetu,  
\q2 hola nia pude koa turaṉia pa keke vetu sa barikaleqe nominomina.   
\q1
\v 25 Guana kolo ibu koasa tie memehana,  
\q2 sa inavoso leana sapu mae guana pa seu.   
\q1
\v 26 Guana ovuku mulakana babe na berukehe bonina  
\q2 sa tie toṉoto pu va tabe la koasa tie kaleana.   
\q1
\v 27 Pude hena sigiti zipale si lopu leana,  
\q2 babe hata vina lavata si lopu doṉo lea.   
\q1
\v 28 Gua sa vasileana lavata pu huara gore gobana  
\q2 sa tie sapu lopu boka tuqea sa binugoro.   
\c 26  
\q1
\v 1 Guana sinou pa totoso maṉini meke ruku pa totoso pakepakete,  
\q2 sa vina lavata si lopu garona sa tie pekipeki.   
\q1
\v 2 Guana omehe na kakia sapu tapuru holadi  
\q2 sa lineveleve hoborona si kote hola taloa nana.   
\q1
\v 3 Guana sekesekeana hose meke kalakalahana doṉ'ki,  
\q2 sa kolu pa mudina sa tie pekipekina!   
\q1
\v 4 Mu lopu olaṉia sa tie pekipekina koasa nana zinama hoboro,  
\q2 na kote meke gugua mo asa si agoi.   
\q1
\v 5 Olaṉia sa tie pekipeki gua sapu garona sa zinama hoboro tanisa,  
\q2 pude lopu kote balabala ia sa sapu gilaena si asa, gua.   
\q1
\v 6 Guana gomu palae kali nene babe napo nelaka,  
\q2 si pude va garunu inavoso pa limana sa tie pekipeki.   
\q1
\v 7 Guana nenena sa tie mate nene,  
\q2 sa zinama tumatumae pa ṉuzuna sa tie pekipeki.   
\q1
\v 8 Guana patu sapu ta pusi koasa kurukuru paqala,  
\q2 sa vina lavata sapu ta vala koasa tie pekipeki.   
\q1
\v 9 Guana duduli rakihi pa limana sa tie vivirina  
\q2 sa zinama tumatumae pa ṉuzuna sa tie pekipeki.   
\q1
\v 10 Guana tie gona tupi sapu gona hoboro mo,  
\q2 sa tie pu tabara hoboro tie pekipeki babe tie ene holadi.   
\q1
\v 11 Gua sa siki sapu taliri pule la ia sa luana,  
\q2 sa tie pekipeki sapu tavete pulei sari nana pinekipeki.   
\q1
\v 12 Dogoria goi keke tie sapu gilaena, gua telena?  
\q2 Na tie pekipeki si boka tava tumatumae hola nia sapu asa.   
\q1
\v 13 Na tie hakohako si zama, “Na laione si pa siraṉa,  
\q2 na laione variva matagutuna si ene pa siraṉa nomana!”   
\q1
\v 14 Guana tukutuku sasada sapu sigoto koari na hinisi,  
\q2 sa tie hakohako sapu taliri pa nana teqe.   
\q1
\v 15 Sa tie hakohako si taṉini la pa ginani,  
\q2 ba hakohako si asa pude vala nia sa ginani pa ṉuzuna.   
\q1
\v 16 Sa tie hakohako si gilaena, gua si asa telena  
\q2 hola ni ka zuapa tie bokabokadi balabala.   
\q1
\v 17 Guana tie sapu saputu vagia sa siki pa taliṉana  
\q2 sa tie sapu la somana pa vinari tokei sapu lopu nana.   
\q1
\v 18 Guana tie duviduvilina sapu gona tupi variva mate   
\q2
\v 19 sa tie pu sekesekei nia sa turaṉana meke zama, “Na va sisire qua mo!”   
\q1
\v 20 Pude loke huda si kote mate sa nika;  
\q2 pude lopu nanae si loke vinari tokei.   
\q1
\v 21 Guana motete sapu la pa eba, meke na huda pa nika,  
\q2 sa tie bubugorona sapu podalae varitokei.   
\q1
\v 22 Sari zinama nanae si guana ginani lomosodi;  
\q2 ta onolo gore kamo la pa korapa tinina sa tie.   
\q1
\v 23 Guana raro patu sapu tavasari na  
\q2 sa beru avoso lea koasa bulo kaleanana.   
\q1
\v 24 Sa tie ṉoṉovala si tome pule nia koasa beruna,  
\q2 ba pa bulona si nobi sa sari hiniva kaleadi.   
\q1
\v 25 Ve avoso lea gua sari nana zinama, ba lopu va hinokaria,  
\q2 ura sa bulona si siṉia na kinukiti.   
\q1
\v 26 Sa kinuhana si va paere ia sa koari nana kinohakoha,  
\q2 ba sari nana hiniva kaleadi si kote ta poho mo koari na tie.   
\q1
\v 27 Asa pu gelia sa pou, si kote hoqa voi ia mo sa;  
\q2 sa patu sapu topili sage nia sa tie, si kote topili gore pule la mo koasa.   
\q1
\v 28 Sa mea kokohana si kanai saripu va sigiti sa,  
\q2 meke sa ṉuzu sapu zama va lomolomoso si va kamo vinari huari.   
\c 27  
\q1
\v 1 Mu lopu haro ia sa rane vugo,  
\q2 sina lopu gilania goi sa si kote ta evaṉa pa rane asa.\x * \xo 27:1 \xt Zem 4:13-16\x*   
\q1
\v 2 Mani votiki tie vahesi igo, lopu sa ṉuzumu telemu;  
\q2 votiki tie tu, lopu sa berumu telemu.   
\q1
\v 3 Na patu si mamata, meke na onone si gua tugo,  
\q2 ba sa vina karikari tanisa tie pekipeki si mamata hola ni sari karua.   
\q1
\v 4 Binugoro si ṉoṉovala meke tinaṉaziri si huhuara,  
\q2 ba esei boka va tia ia sa kono?   
\q1
\v 5 Leana hola sa vari gegese vurai,  
\q2 hola nia sa tataru tomena.   
\q1
\v 6 Na bakora koasa mua baere si leanana,  
\q2 ba balau ni sari hinapahapa sokudi tanisa mua kana.   
\q1
\v 7 Asa pu ele deṉa si lopu kote hiva hena zipale,  
\q2 ba koasa tie oviana si sa pasana ba kote lomoso gunia sa.   
\q1
\v 8 Guana kurukuru sapu koa va seu koasa nana vori  
\q2 sa tie sapu ene va seu pa nana vetu.   
\q1
\v 9 Na lumu meke na oela humaṉa lea si va qetuna sa bulo,  
\q2 meke sa lineana tanisa mua baere si guana ginani lomosona.   
\q1
\v 10 Mu lopu luara pania sa mua baere meke sa baere tanisa tamamu,  
\q2 meke lopu la pa vetu tanisa tasimu pana raza igo tinasuna,  
\q2 sa turaṉamu pa kalimu si leana hola nia sa tasimu pa seu.   
\q1
\v 11 Tuqu, mu gilae, mamu va qetua sa buloqu;  
\q2 pude qu olaṉi sarini pu zama va gore au.   
\q1
\v 12 Sa tie balabala valeana si dogoria sa tinasuna meke tome;  
\q2 ba sa tie pupuhu si totoro la meke ta raza nia sa.   
\q1
\v 13 Vagia sa poko tanisa tie pu va egoa pude lipua sa gale tanisa votiki tie;  
\q2 tuqe vekoa osolae lipua sa sa gale tanisa tie karovona.\f * \fr 27:13 \ft Sa tie karovona babe sa barikaleqe barabaratana.\f*   
\q1
\v 14 Be pana munumunu hokara si mana nia sa tie si keke turaṉana, meke velavela nia sa,  
\q2 si kote ta avoso guana lineveleve mo.   
\q1
\v 15 Na barikaleqe nominomi si guana  
\q2 honihoni pa vetu totoso rukuruku.   
\q1
\v 16 Sa vina nosona si guana vina nosona sa givusu,  
\q2 babe guana taṉini vagi oela pa lima.   
\q1
\v 17 Gua sapu sa aeana va ṉarua sa aeana,  
\q2 sa tie va tumatumae ia sa si keke tie pule.   
\q1
\v 18 Asa pu kopu nia sa huda piqi si kote hena ia tugo sa vuana,  
\q2 meke sa nabulu pu kopu nia sa nana palabatu si kaqu tava lavata.   
\q1
\v 19 Gua sapu dogoria goi sa isumatamu pa kolo,  
\q2 sa bulona sa tie si ta dogoro koasa tie.   
\q1
\v 20 Na minate meke na tinahuara si lopu boka deṉa,  
\q2 meke gua tugo sa matana sa tie.   
\q1
\v 21 Na siliva meke qolo si tava via pa nika,  
\q2 ba sa tie si ta podeke koari na vinahesi pu vagi sa.   
\q1
\v 22 Be nuqaria goi sa tie pekipeki pa hao,  
\q2 guana talo sapu nuqara nia tutu goi,  
\q2 ba lopu kote boka vari paqaha nia goi si asa koasa nana dinuviduvili.   
\q1
\v 23 Kaqu tumae nia goi vegua sari mua sipi na qoti,  
\q2 mamu kopu valeanani sari mua bulumakao;   
\q1
\v 24 ura sa tinagotago si lopu koa hola ninae rane,  
\q2 meke sa binaṉara si lopu koa hola koari na sinage na sage.   
\q1
\v 25 Mudina sapu ta koto vagi sa duduli bulumakao, meke toqolo vura sari vaquradi,  
\q2 meke ta koto vagi tugo sari duduli koari na toqere,   
\q1
\v 26 si sari na lami kote boka ponigo poko,  
\q2 meke sari na qoti boka holu pule ponigo pepeso.   
\q1
\v 27 Kote soku nigo na meleke qoti  
\q2 pude tamugoi meke sa mua tatamana,  
\q2 gua tugo sari mua nabulu vineki.   
\c 28  
\q1
\v 1 Govete sa tie kaleana ba loke tie hadua,  
\q2 ba sari tie toṉoto si koa mataqara guana laione.   
\q1
\v 2 Pana va gugue sa butubutu la koasa Tamasa, kote soku sari na koimata,  
\q2 ba sa tie gilagilana meke tumatumaena si kote kopu nia sa binaṉara pa binule.   
\q1
\v 3 Sa baṉara sapu ṉoṉovali sari tie malaṉa  
\q2 si guana ruku kokoreo sapu huari sari na linetelete.   
\q1
\v 4 Arini pu kilua sa tinarae si qetuni sari tie kaleadi,  
\q2 ba sarini pu kopu nia sa tinarae si lopu ta qetue koa rini.   
\q1
\v 5 Sari tie kaleadi si lopu tumae nia sa tinoṉoto,  
\q2 ba arini pu lulia sa hiniva te Zihova si gilana valeania.   
\q1
\v 6 Leana be na tie malaṉa, sapu lopu ta zutu nana tinoa,  
\q2 hola nia sa tie tagotago sapu kaleana nana hahanana.   
\q1
\v 7 Asa pu kopu nia sa tinarae si na koburu gilaena,  
\q2 ba na baere tadi na ṉaṉaluta si na kinurekure tanisa tamana.   
\q1
\v 8 Asa pu va tomotomo la koa sa lipulipu pude tagotago,  
\q2 si va naqiti ponia si keke pu kote tataru ni sari tie malaṉa.   
\q1
\v 9 Be keke tie si va taliṉa va seu koasa tinarae,  
\q2 sari nana vinaravara ba kote avoso hikare koe Zihova.   
\q1
\v 10 Asa pu turaṉia sa tie toṉoto pa siraṉa kaleana  
\q2 si kote hoqa la pa nana sipata telena,  
\q2 ba sa tie loke tina zutuna si kote ta pia va leana.   
\q1
\v 11 Sa tie tagotago si gilaena, gua si asa,  
\q2 ba sa tie malaṉa pu gilagilana boka dogoro vagia mo gua sapu hinokara.   
\q1
\v 12 Totoso bokaboka sa tie toṉoto si qetuqetu sari na tie;  
\q2 ba totoso vagi ṉiniraṉira sari na tie kaleadi, si la tome sari tie.   
\q1
\v 13 Asa pu tomei sari nana sinea si lopu koa va leana,  
\q2 ba asa pu helahelae ni meke veko pani si ta taleosae koe Tamasa.   
\q1
\v 14 Mani tamanae sa tie pu pamaṉa nia doduru totoso se Zihova,  
\q2 ba asa pu korona pa bulona si kamo la pa tinasuna.   
\q1
\v 15 Guana laione kurumuna babe na totorona sa bea  
\q2 sa tie kaleana pu baṉara ni sari tie si ṉoṉovala.   
\q1
\v 16 Na baṉara sapu ṉoṉovala si loke nana ginilagilana,  
\q2 ba asa pu kilui sari tinago hinikodi si kote toa va seunae.   
\q1
\v 17 Asa pu va mate tie si ta sigiti nia sa sinea pa nana binalabala  
\q2 meke kote koa gua lamo asa osolae mate;  
\q2 mani loke tie la toka nia.   
\q1
\v 18 Asa pu ene pa tinoṉoto si kote ta kopue,  
\q2 ba asa pu lopu leana sa nana hahanana si kote lopu sana hoqa.   
\q1
\v 19 Asa pu tavetavete nia sa nana pepeso si kote soku gana ginani,  
\q2 ba asa pu koa va gulegulea si kote kamo habahuala.   
\q1
\v 20 Sa tie raṉeraṉena si kote soku nia minana,  
\q2 ba asa pu hiva tuturei tagotago si kote kamoa tinasuna.   
\q1
\v 21 Pude va kalekale pa totoso varipitui si lopu leana,  
\q2 ba pa vasi bereti mo si boka tavete va sea sa tie.   
\q1
\v 22 Sa tie puhi si bebeno hiva tagotago  
\q2 ba paere koasa sapu aqa nia na hinabahuala si asa.   
\q1
\v 23 Asa pu gegesia sa tie si pa vina betona ta qetue hola,  
\q2 hola nia sapu asa pu zama va lomolomoso.   
\q1
\v 24 Asa pu hiko koasa tamana babe tinana  
\q2 meke zama, “Loketoṉa si tavete va sea ia rau”  
\q2 si na baere tanisa pu va huhuara.   
\q1
\v 25 Sa tie puhina si va gevugevuru vinari zamai,  
\q2 ba asa pu raṉea se Zihova si kote koa valeana.   
\q1
\v 26 Asa pu raṉe pule nia si na tie pekipeki,  
\q2 ba asa pu ene pa ginilagilana si lopu kote kamoa tinasuna.   
\q1
\v 27 Asa pu vari poni la koari na malaṉa si lopu kote qaga nia keketoṉa,  
\q2 ba asa pu korona liṉana la i si arini si kote ta levei.   
\q1
\v 28 Totoso vagi ṉiniraṉira sa tie kaleana, si la tome sari tie;  
\q2 ba totoso mate sari tie kaleadi si bokaboka pule sari tie toṉoto.   
\c 29  
\q1
\v 1 Asa pu ta gegese pilipule ba korona va avoso  
\q2 si kote kamo va hodakia na tinahuara sapu loke tinaleosaena.   
\q1
\v 2 Totoso tuqe ṉiniraṉira sari tie toṉoto, si qetu sari tie;  
\q2 totoso kopu binaṉara sari tie kaleadi, si qumiqumi sari tie.   
\q1
\v 3  Sa tie pu tataru nia sa ginilagilana lohina si qetu nia sa tamana;  
\q2 ba sa baere tadi na maqota si va murimuria sa nana poata.   
\q1
\v 4 Pa tinavete toṉoto si va turu va nabu ia sa baṉara sa butubutu,  
\q2 ba sa puhi sapu vagi tinabara golomodi si huara gorena sa.   
\q1
\v 5 Asa pu zama va lomolomosia sa turaṉana  
\q2 si ivara veko pule nia sipata telena.   
\q1
\v 6 Sa tie kaleana si sipata pule nia koari nana sinea,  
\q2 ba sa tie toṉoto si boka kera meke qetuqetu.   
\q1
\v 7 Sa tie toṉoto si hiva tavete va leana la koari pu malaṉa,  
\q2 ba sa tie kaleana si korona galagala.   
\q1
\v 8 Sari tie va karikaridi si va gevuru vinevehe pa vasileana,  
\q2 ba sari tie gilae si va bulea sa ṉinoveoro.   
\q1
\v 9 Be turaṉa la nia sa tie gilaena sa tie pekipeki pa vinaripitui,  
\q2 sa tie pekipeki si kote turu meke zama hoboro meke loketoṉa si boka toṉoto.   
\q1
\v 10 Sari tie va matemate tiedi si kana hola i rini sari tie toṉoto,  
\q2 meke hata ginugua pude va matei sari tie ṉoṉo.   
\q1
\v 11 Sa tie pekipeki si zama vura ni sari nana tinaṉaziri,  
\q2 ba sa tie gilagilana si kopu pule nia meke lopu bugoro.   
\q1
\v 12 Be sa baṉara si va avoso la koari na koha,  
\q2 si sari nana tie tavetave varitokae si na tie kaleadi mo.   
\q1
\v 13 Guahe si vari kekeṉoṉo nia ri tie malaṉa meke ri tie ṉoṉovala,  
\q2 sapu e Zihova va dodogorae i matadi.   
\q1
\v 14 Be pitui sa baṉara sari tie malaṉa pa tinoṉoto,  
\q2 sa nana binaṉara si kote habotu va nabu doduru totoso.   
\q1
\v 15 Sa kolu ginegese si va karovo ginilagilana,  
\q2 ba totoso lopu hoke ta gegese sa koburu si va kurekure ia sa sa tinana.   
\q1
\v 16 Totoso vagi ṉiniraṉira sari tie kaleadi, si gigiri sa sinea,  
\q2 ba sari tie toṉoto si kopu aqa nia sa dia hinoqa.   
\q1
\v 17 Pana tarae nia goi sa tumu, si kote ponigo binule sa;  
\q2 kote va qetua sa sa maqomaqomu.   
\q1
\v 18 Vasina lopu koa sari zinama te Tamasa si luara pania rina tie sa tinarae;  
\q2 ba tamanae si asa pu kopu nia.   
\q1
\v 19 Na zinama moka si lopu kaqu va toṉotia sa nabulu;  
\q2 kote tumae nia nana ba lopu kote va tabe si asa.   
\q1
\v 20 Dogoria goi sa tie sapu lopu balabala paki meke tuturei zama?  
\q2 Na tie pekipeki ba boka tava tumatumae, hola nia sa tie asa.   
\q1
\v 21 Pana ta tatarue va hola sa nabulu podalae hitekena,  
\q2 pa vina betona si kote va talotaṉigo sa.   
\q1
\v 22 Sa tie bubugorona si va gevugevuru vinari zamai,  
\q2 meke sa tie tuturei ta ṉaziri si vata evaṉi soku sinea.   
\q1
\v 23 Sa tie vahesi pule nia si kamo kurekure,  
\q2 ba sa tie tago maqomaqo vina pepekae si tava lavata.   
\q1
\v 24 Sa baere tanisa tie hikohiko si kana pule nia sa nana tinoa soti;  
\q2 pa vinaripitui si lopu boka tozia sa sa hinokara, ba koe Tamasa si ta levei si asa.   
\q1
\v 25 Na pude matagutu nia sa tie si guana sipata,  
\q2 ba asa pu raṉea se Zihova si ta kopue.   
\q1
\v 26 Soku tie si hiva tepatepa tinokae koa sa baṉara,  
\q2 ba koe Zihova mo boka ta vagi sa tinoṉoto.   
\q1
\v 27 Sari tie toṉoto si korodi ni sari tie kokohadi,  
\q2 meke sari tie kaleadi hakohako ni sari tie toṉotodi.   
\c 30  
\s1 Sari Zinama te Aqura  
\p
\v 1 Na zinama tumatumae te Aqura sa tuna koreo e Zake si guahe:  
\q1 Kei Tamasa, mabo si rau!  
\q1 Kei Tamasa, mabo meke malohoro si rau!\f * \fr 30:1 \ft Sa vesi hie si tasuna meke lopu bakala pa zinama Hiburu. Keke iniliri pule si guahe: Na zinama tumatumae te Aqura sa tuna Zake si guahe: Ta tozi koe Itieli, meke Itieli si tozia koe Ukali:\f*   
\q1
\v 2 Arau si na tie pekipekiqu hola koari doduru tinoni;  
\q2 sa ginilagilana tana tie si lopu tagoa rau.   
\q1
\v 3 Lopu ele va nonoga ia rau sa ginilagilana lohina,  
\q2 babe tumae nia sa Tamasa Hopena.   
\q1
\v 4 Esei si ele sage la pa maṉauru meke gore pule mae?  
\q2 Esei ele boka varigara ni pa ola limana sa givusu?  
\q1 Esei ele hadeni pa keke kukuru poko sari na kolo?  
\q2 Esei ele taveti sari doduru hukihukirina sa kasia popoa?  
\q1 Esei sa pozana, meke sa pozana sa tuna koreo?  
\q2 Tozi nau be gilania goi!   
\b  
\q1
\v 5 Doduru zinama te Tamasa si tava sosodedi sapu hinokara;  
\q2 na lave si Asa koari pu la koa aqorae koa Sa.   
\q1
\v 6 Mu lopu hodai sari Nana zinama,  
\q2 na kote gegese igo Sa meke va sosodea sapu koha si goi.   
\b  
\q1
\v 7 Kei Zihova, karua ginugua mo si tepai rau koa Goi:  
\q2 lopu heki ni koa rau sipu lopu ele mate si rau:   
\q1
\v 8 Va seu i koa rau sari zinama lopu hinokara meke kokohadi;  
\q2 lopu va malaṉa au ba lopu va tagotago au tugo,  
\q2 ba poni au sa gequ ginani doduru rane.   
\q1
\v 9 Na be soku gequ si kote lopu raṉe Igo rau,  
\q2 meke kote zama, “Esei se Zihova?”  
\q1 Ba be pana malaṉa si rau meke hikohiko,  
\q2 si kote ṉoṉovala ia rau sa pozana e Zihova sa qua Tamasa.   
\q1
\v 10 Mu lopu nanae na zutu ṉoṉovalia sa nabulu koasa nana palabatu;  
\q2 na kote leve nigo sa meke kote tinasuna si goi.   
\b  
\q1
\v 11 Koadia sarini pu leve ni sari tamadia  
\q2 meke lopu mana ni sari tinadia;   
\q1
\v 12 sarini pu via, gua pa dia binalabala  
\q2 ba sari na kinaleadi si lopu ele tava via;   
\q1
\v 13 sari matadia si doṉo va gore tie,  
\q2 meke liṉaliṉana va titie;   
\q1
\v 14 sari livodia si guana vedara  
\q2 meke sari asedi si guana sotoi kobi magu  
\q1 pude ṉovali saripu malaṉa pa popoa pepeso,  
\q2 meke saripu loke gedi pa vari korapadi rina tinoni.   
\b  
\q1
\v 15 Sa tie puhi si karua tuna vineki,  
\q2 “Poni au! Poni au!” gua sari karua.  
\b  
\q1 Koadia sari ka ṉeta tiṉitoṉa sapu lopu boka deṉa,  
\q2 ka made sapu lopu hoke zama, “Pada mo!”   
\li1
\v 16 Sa lovu,  
\li1 sa barikaleqe sapu tige,  
\li1 sa pepeso qega, sapu lopu boka beto napo kolo,  
\li1 meke sa nika, sapu lopu hoke zama, “Pada mo!”   
\b  
\q1
\v 17 Sa tie sapu va sisire nia sa tamana,  
\q2 sapu kilua sa vina tabe la koasa tinana,  
\q1 si kote gani i rina kurukuru pu hoke gani tie matedi,  
\q2 meke sari matadi si kote ta lobiti vagi koarini.   
\b  
\q1
\v 18 Koadia sari ka ṉeta tiṉitoṉa sapu lopu boka beto magasa ni rau,  
\q2 ka made sapu lopu boka va bakali arau:   
\q1
\v 19 sapu vea tedoro gua sa atata pa galegalearane,  
\q2 sapu vea gotolo gua sa noki koari na patu nomadi,  
\q1 sapu vea kalaha gua sa vaka koari na ololobagea,  
\q2 meke vea tataru gunia sa koreo sa vineki.   
\b  
\q1
\v 20 Gua hie sa hahanana tanisa barikaleqe barabaratana:  
\q2 Ganigani si asa meke ṉuzapia sa ṉuzuna  
\q2 meke zama, “Arau si loketoṉa sinea tavetia.”   
\b  
\q1
\v 21 Ka ṉeta tiṉitoṉa hire si hoke niu nia sa popoa pepeso,  
\q2 ka made sapu lopu boka va tana i sa:   
\q1
\v 22 sa nabulu sapu evaṉae na baṉara,  
\q2 sa tie pekipeki sapu soku nia ginani,   
\q1
\v 23 sa barikaleqe variva hakohakona sapu varihaba,  
\q2 meke sa nabulu vineki sapu hobea sa barikaleqe ṉati hiniva.   
\b  
\q1
\v 24 Ka made tiṉitoṉa pa popoa pepeso sapu hiteke,  
\q2 ba tumatumaedi hola:   
\q1
\v 25 Sari menemene sapu hiteke hola dia ṉiniraṉira,  
\q2 ba hata vekoi rini sari gedi ginani pa totoso maṉini;   
\q1
\v 26 Sa horakisi sapu guana kurezu si lopu ṉiṉirana,  
\q2 ba tavete nana qoqoro koari na patupatu\f * \fr 30:26 \ft Sa kurukuru sapu ta pozae Hyrax pa zinama English si doṉo guana keke kurezu nomana.\f*\fig Horakisi si taveti sa nana qoqoro koari na patupatu|alt="Hyrax makes it den in the rocks" src="hk00055b.png" size="col" loc="Prov 30:26" copy="Horace Knowles" ref="30:26" \fig*   
\q1
\v 27 na kupokupo sapu loke dia baṉara  
\q2 ba ene pa hopeke dia tokele;   
\q1
\v 28 na varilazu sapu boka saputu vagia mo pa lima,  
\q2 ba koa nana pa vetu tadi na baṉara.   
\q1
\v 29 Koadia si ka ṉeta tiṉitoṉa sapu ene va baṉabaṉarae,  
\q2 ka made sapu rizu guana tie arilaedi:   
\q1
\v 30 na laione, sapu ṉiṉirana koari doduru kurukuru ṉame,  
\q2 sapu lopu keke si togolo nia sa;   
\q1
\v 31 sa enena sa kokorako kokoreo,  
\q2 sa qoti kokoreo,  
\q2 meke sa baṉara pa kenuna sa nana qeto minate.   
\b  
\q1
\v 32 Be ele tie pekipekimu si goi meke vahesi pule nigo  
\q2 babe ele balabala si goi pude tavete kaiqa sinea,  
\q2 si va opo nia lima sa ṉuzumu, mamu balabala!   
\q1
\v 33 Ura gua sapu sa qalirina sa meleke si va vura bata,  
\q2 meke pude sekea sa isu si va vura ehara,  
\q2 pude va gevuru tinaṉaziri si va gavoro tinasuna tugo.   
\c 31  
\s1 Na Tinokae La koe Baṉara Lemueli  
\p
\v 1 Na zinama tumatumae te baṉara Lemueli sapu tarae nia sa tinana koa sa:   
\q1
\v 2 Kei tuqu, kei tuqu koreo sapu podo soti igo rau,  
\q2 kei tuqu, sa inolaṉa pa qua vinaravara.   
\q1
\v 3 Mu lopu oki pania koari na barikaleqe sa mua ṉiniraṉira,  
\q2 na mua totoso arilaedi koarini pu ṉoṉovali sari na baṉara.   
\b  
\q1
\v 4 Lemueli, na lopu tadi baṉara sapu hire:  
\q2 lopu tadi na baṉara si pude napo vaeni,  
\q2 lopu tadi tie tuturaṉa si pude ehaka nia sa bia,   
\q1
\v 5 ura, be guana naponapo si kote muliṉi nia rini sapu sa gua sa tinarae,  
\q2 meke sekei sari vina toṉoto koari tie ta ṉoṉovaladi.   
\q1
\v 6 Poni bia sarini pu korapa tata mate,  
\q2 na vaeni koarini pu kuliusu;   
\q1
\v 7 Madi napo pude muliṉi ni rini sari dia hinabahuala  
\q2 meke lopu balabala i sari dia tinasigiti.   
\b  
\q1
\v 8 Zama poni sari habahuala pu lopu boka zama puleni,  
\q2 zama ni sari tinoṉoto tadi kasa pu loke dia poata.   
\q1
\v 9 Zama vura, mamu lopu va kalekale pa vinaripitui;  
\q2 toketoke nia sa tinoṉoto tadi pu malaṉa meke saripu loke gedi.   
\s1 Sa Barikaleqe Bokabokana  
\q1
\v 10 Esei boka dogoria sa barikaleqe sapu gotogoto nana hahanana?  
\q2 Na arilaena si asa, holani sari na patu ṉedala.   
\q1
\v 11 Sa nana palabatu si raṉe hola ia si asa  
\q2 meke loketoṉa si papaka nia sa.   
\q1
\v 12 Na lineana si va kamo lani sa barikaleqe koasa, loke tina sigiti,  
\q2 pa doduruna sa nana tinoa.   
\q1
\v 13 Sa barikaleqe si vizata vulu meke lineni  
\q2 meke tupiti sari lima ṉaliṉalidi tanisa.   
\q1
\v 14 Guana vaka sapu la holuholu si asa,  
\q2 meke pa seu suraṉa pule mae ginani.   
\q1
\v 15 Tekulu si asa sipu korapa huporo;  
\q2 meke tavete ginani si asa tadi nana tatamana  
\q2 meke hia tinavete si asa koari nana nabulu vineki.   
\q1
\v 16 La vilitia sa si keke pepeso meke holua sa;  
\q2 koari poata va gavori sa si letea sa sa inuma vaeni.   
\q1
\v 17 Na barikaleqe tavetavetena hola si asa;  
\q2 sari limana si ṉiṉira gua tugo sari nana hiniva.   
\q1
\v 18 Dogoria sa sapu va vura poata sari nana hinoluholu,  
\q2 meke sa nana zuke si lopu hoke mate pana boṉi.   
\q1
\v 19 Pa limana soti si tavete vura lozi si asa,  
\q2 meke koari kakarutuna si tigisi vura nia sa sa poko.   
\q1
\v 20 Tukeli sa sari limana koari pu malaṉa,  
\q2 meke huhuki sa saripu loke gedi.   
\q1
\v 21 Totoso kamo sa ibu, si lopu talotaṉa ni sa sari nana tatamana;  
\q2 ura doduru si ele va sage poko arilaedi tu.   
\q1
\v 22 Taveti sa sari poko ivara tana nana teqe;  
\q2 meke asa si va sage poko lineni meke pepolo.   
\q1
\v 23 Sa nana palabatu si ta pamaṉaena pa vasina varivarigarana koasa vasileana;  
\q2 hoke la habotu si asa pa varikorapadi rina palabatu koasa popoa.   
\q1
\v 24 Tavete poko lineni sa barikaleqe bokabokana meke holuholu ni sa,  
\q2 na belete si la holuholu ni sa pa sitoa.   
\q1
\v 25 Na ṉiniraṉira meke pinamaṉa si pokopoko ni sa;  
\q2 boka hegere ni sa sari na rane pa kenuna.   
\q1
\v 26 Zama si asa pa ginilagilana lohina,  
\q2 meke na vina tumatumae si hoke tozi sa pa meana.   
\q1
\v 27 Doduru ginugua pa nana kinoa tatamana si kopu ni sa  
\q2 meke lopu hoke hakohako si asa.   
\q1
\v 28 Tekulu sari nana koburu meke poza nia, “Tamanaena,” rini;  
\q2 sa nana palabatu ba va lavatia tugo:   
\q1
\v 29 “Soku barikaleqe si taveti tugo sari ginugua sapu arilaedi,  
\q2 ba hola beto ni agoi.”   
\q1
\v 30 Dinoṉo lea si kokoha meke tinolava si tuturei hola taloa;  
\q2 ba sa barikaleqe sapu pamaṉa nia se Zihova si kote ta vahesi.   
\q1
\v 31 Pia ia si asa koari doduru pu taveti sa.  
\q2 Sari nana tinavete va lavatia si asa koari na tie.