\id NEH - Roviana \h Nehemaea \toc2 Nehemaea \toc3 Nehe \toc1 Sa Buka te Nehemaea \mt2 SA BUKA TE \mt1 NEHEMAEA \imt1 Sa Vinabakala \ip \bk Sa Buka te Nehemaea\bk* si ka made pinaqahana: (1) Sa pinule te Nehemaea pa Zerusalema, sapu garunia sa baṉara lavata pa Pesia pude la qavuna si asa pa Ziuda. (2) Sa kinuri puledi rina goba pa Zerusalema. (3) Tiro va nabua e Ezara sa Tinarae te Tamasa, meke na hinelahelae tadi na tinoni koari na dia sinea. (4) Meke kaiqa tinavete pule te Nehemaea sa qavuna pa Ziuda. \ip Keke ṉati ginugua arilaena sapu ta dogoro koasa buka, si na kinuberena sa kinalavarae lohina te Nehemaea koe Tamasa, meke sari nana vinaravara la koa Sa doduru totoso. \iot Sari na Ṉati Pinaqapaqahana sa Buka \io1 Sa pinule te Nehemaea pa Zerusalema. Hinia 1:1 kamo Hinia 2:20 \io1 Ta kuri pule sari na goba pa Zerusalema. Hinia 3:1 kamo Hinia 7:73 \io1 Ta tiro sa Tinarae te Tamasa, meke tava vaqura pule sa vinariva egoi. Hinia 8:1 kamo Hinia 10:39 \io1 Kaiqa Tinavete Pule te Nehemaea. Hinia 11:1 kamo hinia 13:31 \c 1 \p \v 1 Hie sa vivinei te Nehemaea sa tuna Hakalaea. \s1 Balabala Sigitia Nehemaea sa Popoa Zerusalema \p Pa sidara Kesileve\f * \fr 1:1 \ft Sa sidara Kesileve si tata la pa sidara Ok'toba kamahire.\f*, koasa vina hiokona puta vuaheni sipu koa baṉara lavata se Atazekisesi pa Pesia, si koa si arau Nehemaea pa Susa, sa ṉati vasileana lavata. \v 2 Se Hanani sapu keke koari na tasiqu, si kamo mae koa rau. Asa meke kaiqa tie pule si tiqe kamodi, mae guadi pa Ziuda. Meke nanasi rau si arini sapu vea gugua sari tie Ziu saripu koa pa tina raovo \ord d\ord* meke tiqe pule ladi, meke vea gugua sa popoa Zerusalema. \p \v 3 Zama si arini koa rau sapu sarini pu tiqe pule la pa Ziuda si lopu koa va leana. Noma hola sa dia tinasuna meke doṉo va gorei dia kana. Sa goba pa Zerusalema si ta huara gore, meke sari na sasadana si ta sulu pa nika. \p \v 4 Totoso avosi rau si hire si hoqa habotu si rau meke kabo. Koari kaiqa rane si kuliusu si rau, koa madi pa ginani meke varavara la koasa Tamasa pa Maṉauru. Zama si rau, \pi1 \v 5 “Zihova Tamasa pa Maṉauru! Agoi si na Tamasa Lavata, meke matagutu nigo gami si Goi. Lopu hite sekea Goi sa Mua vinariva egoi nabuna pa Mua tataru, koa rini pu tataru nigo meke kopu ni sari na Mua tinarae. \v 6 Avoso mae koasa qua vinaravara, Mamu doṉo gore mae meke dogorau varavaraqu rane na boṉi, varavara poni sari na Mua nabulu, sari tie Izireli. Helahelae atu si rau, sapu gami na tie Izireli si ele va sea atu koa Goi. Uve, arau meke sa qua tatamana ba ele sea tugo. \v 7 Ele tavete kinaleana si gami koa Goi, na lopu va tabei gami sari Mua ginarunu, vina turu, na tinarae saripu ponini gami Goi koe Mosese sa Mua nabulu. \pi1 \v 8 Mamu balabala ia gua sapu tozi nia Goi se Mosese, ‘Be lopu soto va nabu si gamu na tie Izireli pa linuliqu Rau, si kaqu talahuaraeni gamu Rau koari na votiki butubutu.\x * \xo 1:8 \xt Liv 26:33\x* \v 9 Ba be kekere pule mae koa Rau si gamu, meke tavetia sapu gua garununi gamu Rau, si kaqu turaṉa puleni gamu Rau. Be guana ele talahuarae lamae si gamu pa ninae vasina seudi pa kasia popoa, ba kaqu va pule maeni gamu Rau koasa vasina sapu ele vizatia Rau pude vahesi Au gamu.’\x * \xo 1:9 \xt Diut 30:1-5\x* \pi1 \v 10 Kei Zihova, hire sari na Mua nabulu, sari na Mua tie soti. Agoi vata rupahi pa tinapusi si arini koasa Mua ṉiniraṉira lavata. \v 11 Mamu avoso mae koasa qua vinaravara, meke koari na vinaravara tugo tadi kaiqa Mua nabulu pu hiva va lavatigo si Agoi. Mamu va mataqarau pa rane ṉinoroi, mamu sovutia sa baṉara lavata, pude tataru nau.” \p Koari na rane arini si na tie tuqe na kopu kapa napo vaeni tanisa baṉara lavata si arau. \c 2 \s1 La pa Zerusalema se Nehemaea \p \v 1 Pa sidara Nisani\f * \fr 2:1 \ft Sa sidara Nisani si tata la koasa sidara Epirili kamahire.\f* koasa vina hiokona vuahenina sa binaṉara te Atazekisesi, si kamo sa totoso pude napo vaeni sa baṉara lavata, ke paleke la nia rau koasa sa nana vaeni. Na lopu ele hite dogorau sa doṉo talotaṉaqu si rau. \v 2 Ke nanasau sa baṉara, “Na vegua ke doṉo talotaṉa si goi? Na lopu mohomu si goi, gina kaiqa ginugua nomadi si tasuna ni goi,” gua si asa. \p Matagutu sisigiti si rau, \v 3 meke olaṉa, “Mani toa hola sa mua binaṉara ninae rane! Vea meke kote lopu talotaṉa si rau? Ura sa vasileana nomana vasina ta pomunae sari na tiatamaqu si korapa koa ta huara eko nana, meke sari na sasadana si sului na nika.”\x * \xo 2:3 \xt 2 Baṉ 25:8-10; 2 Koron 36:19; Zer 52:12-14\x* \p \v 4 Meke nanasa sa baṉara lavata, “Nasa si hiva nia goi?” Varavara golomo la si rau koasa Tamasa pa Maṉauru, \v 5 meke tiqe zama la koasa baṉara lavata, “Be guana qetu sa baṉara, meke leana atu koa goi sa qua tinepa, si va malumu au maqu pule la pa popoa Ziuda, koasa vasileana tadi na lovudi rina tiatamaqu, pude maqu la kuri pulea sa vasileana lavata asa.” \p \v 6 Meke va egoa sa baṉara lavata sa qua tinepa. Totoso habotu kapae nana koasa sa nana kalaho si nanasau sa baṉara si arau sapu vea seunae gua si kaqu taloa si rau, meke panavisa si kote pule mae gua, meke tozi nia rau si asa. \p \v 7 Zama tugo si rau koasa baṉara, “Be guana leana koasa baṉara si mani va malumu maeni sari na leta la gua koari na qavuna pa kali lodu rimatana sa Ovuku Iuparetisi, pude tozi ni si arini pude va malumau pude ene hola la pa popoa Ziuda, meke lopu ta soara. \v 8 Meke va mae ia tugo sa si keke leta la koe Asapa, sa tie sapu kopu ni sari na hudahuda tanisa binaṉara, pude mani poni nau labete tana barabara tadi na sasadana sa vetu hakehakei ululuna tadi na tie varipera sapu tata pa Zelepade, tana gobana sa popoa Zerusalema, meke sa vetu sapu kote la koa ia rau.” Meke va malumu maeni sa baṉara lavata sari doduru pu tepai rau koasa, sina sa limana Tamasa si toka nau. \p \v 9 Garunu luli ni sa baṉara lavata koa rau si kaiqa palabatu varipera, meke keke qeto minate varipera koi hose, meke la gua koari na qavuna pa Pinaqaha Popoa pa Kali Lodu Rimata koasa Ovuku Iuparetisi si rau. Vasina si vala ni rau sari leta tanisa baṉara lavata koari na qavuna. \v 10 Ba totoso avoso nia e Sanibalati, sa tie pa Beti Horoni, meke se Tobaia, keke koimata pa popoa Amoni \ord d\ord*, sapu keke tie si mae pude tokani sari na tie Izireli gua, si lopu qetu hokara si sari karua. \p \v 11 Ke kamo la pa Zerusalema si rau, meke hola ka ṉeta rane, \v 12 si topue vura si rau pana boṉi; kaiqa tie si luli koa rau. Lopu tozi nia rau si keke tie koasa hiniva sapu poni nau Tamasa pude tavetia pa Zerusalema. Keke kurukuru koi mo si turaṉia gami; asa mo sapu koi ia rau. \v 13 La gua si rau koasa Sasada Lolomo, hola nia sa Bukaha Noki, meke kamo la koasa Sasada Remoremo pude viliti sari goba ta huaradi meke sasada ta suludi. \v 14 Meke la si rau koasa Sasada Berukehe, meke sa Kopi Tanisa Baṉara. Vasina si lopu boka hola sa kurukuru sapu koi ia rau, \v 15 ke luli sagea rau sa Lolomo Kidoroni meke vilitia sa goba. Beto si ene kekere pule si rau meke nuquru pule gua koasa Sasada Lolomo. \p \v 16 Sari palabatu koasa vasileana nomana si lopu gilania pavei si la gua arau ba be nasa si tavetia rau. Sina lopu ele tozia rau si keketoṉa koari na tie Ziu turaṉaqu, ari na hiama, na koimata, sari palabatu, babe sari kaiqa tie pule pu kote somana koasa tinavete. \v 17 Beto asa si zama koa rini si rau, “Gilana valeania mia gamu sa tinasuna sapu koa ia gita, sa popoa Zerusalema si ta huara meke koa eko gua mo asa, meke sari sasadana si sului na nika. Ke aria, mae mada kuri pulea sa gobana sa vasileana Zerusalema, pude va kokoi ia sa nada kinurekure.” \v 18 Meke vivinei nia rau koa rini sa tinuraṉa tanisa limana Tamasa koa rau, meke gua tugo sa zinama sapu zama mae nia sa baṉara lavata koa rau. \p Meke olaṉa si arini, “Aria mada podalae kurikuri pule!” Gua meke podalae si arini koasa tinavete leana. \p \v 19 Ba sipu avoso nia ri Sanibalati sa tie pa Beti Horoni, se Tobaia sa tie Amoni, meke se Qesemi sa tie Arabi, sa mami binalabala si va sisireni gami, na doṉo va gore gami rini, meke zama, “Na sa si korapa tavetia gamu? Hiva va gugue la si gamu koasa baṉara lavata?” gua si arini. \p \v 20 Olaṉa si arau, “Sa Tamasa pa Maṉauru kote tokani gami pude boka va hokotia gami sa kinurina sa goba. Na gami si na nabulu Tanisa meke kote podalae kuri pulea gami sa goba hie. Ba gamu si loke mia hinia pa Zerusalema meke lopu boka zama nia tugo gamu podalae pukerane.” \c 3 \s1 Sa Kinuri Pulena sa Goba pa Zerusalema \p \v 1 Guahe sa kinuri pulena sa goba koasa vasileana lavata. Se Eliasibi, sa ṉati hiama, meke sari hiama turaṉana, si kuri pulea sa Sasada Tana Sipi. Va madia rini si asa, meke tavete nia tukutukuana rini. Sa goba sapu tuvakia rini si kamo la gua koasa Vetu Hakehakei Ululuna Tadi Keke Gogoto meke sa Vetu Hakehakei Ululuna Te Hananelo. \p \v 2 Sari tie pa Zeriko si hodana la sa tinavete, meke e Zakura, sa tuna koreo e Imiri, si tuvakia sa goba pa kali dia rini. \v 3 Sari na tinoni pa tutina e Hasena si kuri pulea sa Sasada Igana. Va garo lani rini sari na huda nomadi meke veko lani sari tukutukuna meke va soto i sari na roto koari na tukutuku. \p \v 4 Meremoti, sa tuna koreo e Uraea, sapu sa tuna sa tuna e Hakozi, si tuvakia sa kukuru goba pa kalidia. Hoda la si tuvakia e Mesulama, sa tuna koreo e Berekaea, sapu sa tuna koreo e Mesezabeli meke kalina sa si tuvakia e Zedoki, sa tuna koreo e Bana. \p \v 5 Meke ari tie pa Tekoa si tavetia sapu kukuruna la pule, ba sari dia palabatu koasa vasileana asa si korodia tavetavete kaurae koari na tie tuturaṉa. \p \v 6 Ari Zoiada, sa tuna koreo e Pasea, meke Mesulama, sa tuna koreo e Besodea, si kuri pulena sa Sasada Zesana. Va garo lani rini sari na huda nomadi meke veko lani sari tukutukuna meke va soto i sari na roto koasa tukutuku. \p \v 7 Pa kali dia rini si tuvakia ari Melatia sa tie pa Qibione, e Zadoni sa tie pa Meronoti, meke sari na tie pa Qibione meke Mizipa. Pa Mizipa koa sa vetu tanisa qavuna pa Pinaqaha Popoa pa Kali Lodu Rimata koasa Ovuku Iuparetisi. \p \v 8 Hoda la si tuvakia e Uzieli, sa tuna koreo e Haraea, asa sapu hoke tavete tiṉitoṉa qolo. Meke hoda la koasa si tuvakia e Hananaea, sa tie tavetavete lumu humaṉa lea. Tadi rini tinavete si kamo la gua koasa Goba Marepaha. \p \v 9 Repaia, sa tuna koreo e Huri, sa koimata pa keke kukuruna sa popoa pa Zerusalema si tuvakana sa kukuruna la pule. \p \v 10 Hoda la si tuvakia e Zedaia sa tuna koreo e Harumapu, na tata koasa nana vetu, meke e Hatusi sa tuna koreo e Hasabinea si tuvakia sapu hoda koasa. \p \v 11 Ari Malikiza sa tuna koreo e Harimi, meke e Hasubu sa tuna koreo e Pahati Moabi si tavetia si keke kukuruna pule meke arini tugo tavetia sa Vetu Hakehakei Ululuna tana Oputu. \p \v 12 E Salumu sa tuna koreo e Halohesi, sa koimata pa keke kukuruna pule pa Zerusalema, si tuvakia si keke kukuruna sa goba. Ari na tuna vineki na toka nia koasa tinavete. \p \v 13 Hanunu meke sari tie pa Zanoa si kuria sa Sasada Lolomo. Tavete vaqura pule ia rini meke veko nia tukutuku meke va soto lani rini sari na rorotoana. Tuvaka pulea tugo rini sa goba sapu made gogoto made ṉavulu mita gelena gua, kamo la gua koasa Sasada Remoremo. \p \v 14 Sa Sasada Remoremo si tuvakia e Malikiza sa tuna koreo e Rekabi, sa palabatu koasa vasileana pa Beti Hakeremi. Asa kuri pulea meke tavete nia tukutukuna meke soto lani sari na rorotoana. \p \v 15 Sa Sasada Bukaha si e Salumu na tuvaka pulea. Asa si tuna koreo e Kolohoze, sa palabatu koasa vasileana pa Mizipa. Va aqoro nia ipi sa sa sasada, veko lani sa sari na tukutukuna, meke va soto lani rorotoana sa. Asa tugo tuvakia sa gobana sa Kopi Sailomi, sapu tata koasa Inuma tanisa Baṉara, kamo la gua koasa halehaleana sapu gore la koasa vasileana lavata te Devita. \p \v 16 E Nehemaea sa tuna koreo e Azubuki, sapu palabatu nia sa vasileana pa Betizuru, si kuri pulena sa kukuru goba sapu kamo la koasa lovu te Devita, sa kopi naqiti kolo, meke sa vetu tadi na tie varane. \s1 Sari na Tie Livaeti saripu Tavetavete koasa Goba \p \v 17 Hoda la si ari na tie Livaeti si tuvatuvaka koasa goba pa tinuraṉa te Rehumi, sa tuna koreo e Bani. Beto asa si e Hasabia sa palabatu pa vasileana pa Keila, si tavetavete poni sari kasa pa nana vasileana. \p \v 18 Hoda la koasa si tuvakia e Binui sa tuna koreo e Henadadi, sa palabatu pa kukuruna sa vasileana pa Keila. \p \v 19 Hoda la pule si e Ezera sa tuna koreo e Zesua, sa palabatu pa Mizipa, si tuvakia sapu podalae pa kenuna sa vetu kopu tiṉitoṉa varipera, kamo la gua koasa iiona sa goba. \v 20 Hoda la koasa si e Baruku sa tuna koreo e Zabai, si ṉaliṉali tuvakia sa kukuru goba podalae koasa polona meke kamo la gua pa sadana sa sasada vetu tanisa ṉati hiama kenukenue se Eliasibi. \v 21 Hoda la koasa si e Meremoti, sa tuna koreo e Uraea meke na tuna sa tuna koreo e Hakozi, si tuvakia sa kukuruna sa goba podalae pa sadana sa sasada vetu te Eliasibi kamo pa hukihukirina sa nana vetu. \s1 Sari na Hiama pu Tavetavete koasa Goba \p \v 22 Hoda la pule si ari na hiama pu maedi gua koari na vasileana pa vari kalina Zerusalema na tuvakia sa kukuruna sa goba. \v 23 Pa kali dia arini si ari Benisimane meke Hasubu si tuvakia sapu pa kenuna sa dia vetu. Meke e Azaraea sa tuna koreo e Maseia, sa tuna koreo e Ananaea, si tuvakia sapu pa kenuna sa nana vetu. \v 24 Hoda la si e Binui sa tuna koreo e Henadadi, si tuvakia sapu podalae koasa vetu te Azaraea meke kamo la gua koa sa iiona sa goba. \v 25-26 Meke e Palalo sa tuna koreo e Uzai si tuvakia sapu podalae koasa iiona sa goba, meke kamo koasa vetu hakehakei ululuna pa kalina sage sa vetu baṉara tata koasa vasina kokoana tadi na tie kopu. \p E Pedaia sa tuna koreo e Parosi meke sari na nabulu pa Zelepade sapu koadi koasa toqere pa Opeli si tuvakia sapu kamo la pa keke vasina tata koasa Sasada Kolo pa kali gasa rimata meke sa vetu hakehakei ululuna sapu tata koa sa Zelepade. \s1 Kaiqa Votiki Tie Tavetavete \p \v 27 Hoda la koarini si ari na tie pa Tekoa tuvakia keke kukuru goba pule, sapu podalae koasa vetu hakehakei ululuna kamo koasa goba pa Opeli. \v 28 Kali sage koasa Sasada Hose si ari na hiama si tuvatuvaka vasina, hopeke tuvakia rini sa goba sapu totoso pa kenudia vetu. \v 29 Hoda la koarini si tuvakia e Zedoki sa tuna koreo Ima pa kenuna sa nana vetu. Pa kalina la koasa si e Semaea sa tuna koreo e Sekanaea, sa tie kopu pa Sasada Kali Gasa Rimata, si tuvakia sa goba. \v 30 Hoda la si e Hananaea sa tuna koreo e Selemaea meke e Hanunu, sa tuna koreo vina onomo e Zalapa, si tuvatuvaka. Hoda la si tuvakia e Mesulama sa tuna koreo e Berekaea pa kenuna sa nana vetu. \p \v 31 Hoda la koasa si e Malikiza, sa tie hoke tavete tiṉitoṉa qolo, si tuvaka kamo la gua koari na vetu tadi na tie tavetavete pa Zelepade, meke sari na tie holuholu, pa kali karovo koasa Sasada Viliviliti meke seu kamo la koasa lose pa kali sage koasa iio\f * \fr 3:31 \ft Sa Sasada Varigara lopu bakala, gina na vasina varigara sari na tie tavetavete.\f* tata koasa lose panauluna sa iiona sa goba. \p \v 32 Meke ari na tie hoke tavete tiṉitoṉa qolo meke sari na tie holuholu likakalae si tuvakia sa kukuruna sa goba vina betobeto, podalae koasa lose pa iio meke kamo la gua koa sa Sasada Sipi. \c 4 \s1 Va Kilasi e Nehemaea saripu Va Karia sa Nana Tinavete \p \v 1 Sipu avoso nia Sanibalati sapu korapa kuri pulea gami na tie Ziu sa goba, si ta ṉaziri hola si asa, meke podalae va sisireni gami na ṉoṉovala gami sa si gami. \v 2 Pa kenudia ri nana baere, meke sari na tie varipera pa Sameria si zama si asa, “Nasa si korapa hiva tavetia ri na tie Ziu malomalohorodi hire? Vegua, kote boka kuri pulea rini sa goba? Vegua, kote boka vukivukihi sari? Boka va hokotia rini sia pa keke rane? Kaqu boka kurikuri pule ni rini sari patu sapu ele ta suludi meke ele koa koari na remoremo?” \p \v 3 Se Tobaia sapu turu kapaena pa kalina Sanibalati si zama guahe, “Na sa si korapa kuria rini? Be na pokese\f * \fr 4:3 \ft Sa pokese si noma guana pusi.\f* ene lulia pana uluna ba kote huara mo sa goba.” \p \v 4 Ke varavara si rau, “Kei mami Tamasa, Mu avoso mae gami. Va tia pule lani sari dia ṉinovaṉovala pa batudia teledia. Madi ta raovo si arini la pa votiki popoa. \v 5 Lopu va paere i sari kinaleana sapu taveti rini, lopu muliṉi ni sari dia sinea, ura ele zama ṉoṉovala gami rini si gami pu korapa tavetavete.” \p \v 6 Ke kurikuri pule si gami koasa goba osolae kamoa gami kukuruna sa ululuna sa goba, sina tavetavete ṉaliṉali hola sari na tinoni. \p \v 7 Ba sipu avoso nia ri Sanibalati, e Tobaia, sari na tinoni pa Arebia, na Amoni, meke Asidodi, sapu korapa latu sa kinurina sa goba pa Zerusalema, meke sari na lolomo pa goba si ta tuvaka tuku, si ta ṉaziri hola dia. \v 8 Vari vivinei sari kasa doduru meke kuhana nia arini pude mae raza ia sa popoa Zerusalema, pude va nunala gami, gua. \v 9 Ba varavara la si gami koasa mami Tamasa, meke veko tie pude kopu koari na kana, rane na boṉi. \p \v 10 Ba koa nana pa Ziuda si keke kinera kebokebo sapu zama gua hie, \q1 “Ele malohoro luli sa ṉiniraṉira tadi na tie tavetavete, \q2 meke soku sari na remoremo patu huaradi pude va rizu pani, \q1 ke lopu kaqu boka kuri pulea gita sa goba,” gua. \p \v 11 Meke zama tugo sari mami kana, “Kote lopu nonoga ia rini si ele pa vari korapadia tu si gita meke seke va matei, meke va noso pania sa tinavete,” gua. \v 12 Meke sari na tie Ziu, saripu koa tatadi koari na mami kana si mae pilipule meke va balau gami, “Mi luara pania sa popoa Zerusalema, mamu pule mae pa vasileana,” gua. \v 13 Ke veko tie si rau koari na vasidi pepekadi koasa goba pude ta dogoro si arini. Veko tie luli gua koari dia puku tatamana si arau, tuqei na dia vedara, hopere na bokala. \p \v 14 Doṉo viliti si arau meke gasa turu meke zama koari na palabatu, koimata meke sari doduru tie, “Lopu matagutu ni sari tie hire. Mi balabala ia sa Baṉara lavata sapu variva holoqoruna; mamu varipera poni sari na tasimia, mia koburu koreo na vineki, mia barikaleqe, meke mia kinoa tatamana.” \v 15 Totoso avoso nia rina mami kana sapu ele tumae nia gami sa dia kinuhana, meke sapu ele huara pani Tamasa sari na dia hiniva tomedi, si pule beto la koasa goba si gami, hopeke la koari na mami tinavete. \p \v 16 Podalae koa sa rane asa si kukuruna sa qua tie si tavetavete meke kukuruna si turu kopu, sagei na dia poko varipera meke tuqe hopere, lave meke na bokala. Ari na koimata si zukai sari na tie Ziuda \v 17 pu korapa kurikuri pa goba. Arini pu palepaleke mae ginerigeri, si palepaleke pa kali lima, meke kali limadia si tuqei rini sari na tiṉitoṉa varipera. \v 18 Doduru tie tavetavete si dikuru nia pa kali kopetedia sa magu varipera. Ba sa tie ivu buki si koa mo pa kaliqu rau. \p \v 19 Zamai rau sari na palabatu na koimata meke sari na tinoni, “Noma hola sa tinavete meke koa vari seui sisigiti si gita koasa goba. \v 20 Ke pana avosia gamu vasina kabo sa buki, si mi varigara mae koa gami vasina. Sa nada Tamasa kote varipera poni gita.” \v 21 Ke doduru rane, podalae munumunu vaqavaqasa kamo sapu vura sari pinopino pana boṉi, si kaiqa ri na tinoni si tavetavete koasa goba, meke kaiqa si taṉini hopere meke turu kopu. \p \v 22 Pa totoso asa si tozi ni rau sari na palabatu pa tinavete, sapu arini meke sari dia tie tavetavete si kaqu koa hola mo pa Zerusalema pana boṉi, pude boka kopu nia rini sa vasileana nomana pana boṉi, meke pana rane si kote tavetavete si arini. \v 23 Arau si pana boṉi ba lopu hite va gorei rau sari qua poko, meke gua tugo sari na turaṉaqu, qua nabulu, meke qua tie kopu tini. Meke doduru gami si taṉini beto tiṉitoṉa varipera doduru totoso. \c 5 \s1 Sa Ṉinovaladi ri na Tie Habahuala \p \v 1 Ego, sari na tie meke dia barikaleqe, va vura ia si keke qinumiqumi nomana koa keke dia tinasigiti koari na tasidia, tie Ziu. \v 2 Zama si kaiqa, “Gami meke sari mami koburu koreo na vineki si soku hola, ke na ginani si kaqu vagia gami pude toa si gami,” gua.\f * \fr 5:2 \ft Tavetavete si arini pa Zerusalema meke lopu boka kopu valeani rini sari na dia inuma, ke papaka sa ginani babe ta evaṉa sa soṉe tugo.\f* \v 3 Kaiqa pule si zama, “Totoso kamo sa soṉe si lopu boka hobei gami sari mami lipulipu ke vagi gamu sari mami pepeso, na inuma vaeni meke mami vetu kinoa pude boka vagi ginani si gami,” gua. \p \v 4 Ba zama pule sari kaiqa, “Vagi paki poata si gami pude boka tabaria sa takisi tanisa baṉara pa Pesia, takisi koa ri na mami inuma huiti na inuma vaeni. \v 5 Gita si keke mo pa masa na ehara, meke pa keke butubutu mo, meke sari mami koburu si leadi kekeṉoṉo gugua mo tadi kasa. Ba va pinausu i tu gami sari na mami koburu. Kaiqa ri na tumami vineki si ele ta holuholue pude na pinausu. Ba loke mami ṉiniraṉira si gami, sina sari na mami pepeso, na mami inuma vaeni si ele ta vagi taloa koa gami.”\f * \fr 5:5 \ft Sari na tie tagotago si vagi sari na koburu na inuma sina lopu boka tabari ri na habahuala sari na dia lipulipu koari na tie tagotago.\f* \p \v 6 Totoso avosi arau sari dia vinevehe si ta ṉaziri hola si arau. \v 7 Koa balabala paki si arau meke tiqe la vura zinama koari na palabatu na koimata. Tozi ni arau, “Vagi tomo poata si gamu koari na lipulipu tadi na tasimia!” Ke tioko ia rau si keke vinarigara tadi doduru tie pude va toṉotia sa tinasuna hie,\x * \xo 5:7 \xt Ekd 22:25; Liv 25:35-37; Diut 23:19-20\x* \v 8 meke zama, “Gami si ele podeke sisigitia pude vagi pule ni gami sari tasida tie Ziu pu ta holuholue la koari na butubutu huporodi. Ba kamahire gamu si holuholu ni sari na tasimia meke koa gita mo teleda si tava holuholu sari tasida!” Lopu kulu sari na koimata meke loketoṉa boka zama nia. \v 9 Ke zama hola la tu si arau, “Gua sapu tavetia gamu si lopu toṉoto. Vegua, lopu kaqu ene tu si gamu koasa minatagutuna sa Tamasa? Lopu leana sisigiti pude poni lolomo sari nada kana, sari butubutu huporodi pude va kurekure gita. \v 10 Arau meke sari tasiqu meke sari qua tie ba poni lipulipu tugo sari tie pa poata meke ginani. Ba kamahire si mada veko pani sari na gale, mani lopu kilu ta lipu. \v 11 Kamahire tugo va pulei sari dia pepeso na inuma vaeni, hudahuda olive na dia vetu meke loketoṉa pule si kote ta tabara.” \p \v 12 Meke olaṉa sari na koimata, “Kote va pulei gami. Kote tavetia gami gua sapu tozia goi.” \p Meke tioko vagi rau sari na hiama, meke zama tokotokoro pa kenudia sari na palabatu na koimata pude tavetia rini gua sapu ele va egoa rini. \v 13 Meke siburu nia rau sa poko sapu dokoho nia arau meke zama, “Kaqu siburu gunia hie sa Tamasa sa vetu meke na tinago tanisa tie pu lopu kopu nia sa vina tatara hie. Ke mani ta siburae sa tie meke tava kokoba si asa.” Sari doduru tie pu koa koasa totoso asa si zama, “Emeni,” meke vahesia rini se Zihova. Meke kopu nia ri na koimata sa dia vina tatara. \s1 Sa Hahanana Leana te Nehemaea \p \v 14 Koari ka manege rua vuaheni sipu koa na qavuna si arau pa popoa Ziuda, podalae pa vina hiokona puta vuaheni sipu koa baṉara se Atazekisesi pa Pesia, kamoa sa vina toloṉavulu rua vuaheni tanisa, si lopu hite henai arau meke sari na turaṉaqu sari na ginani pu ta tozi ni pude tanisa qavuna. \v 15 Ba sari qavuna pu koa kekenu koa rau si va palekeni koari tie sari hiniva mamatadi hola meke vagi ginani na vaeni tugo koarini meke made ṉavulu puta poata siliva pa hopeke rane si arini. Sari dia nabulu ba somana ṉoṉovali tugo sari na tie. Ba arau si lopu gua asa sina pamaṉa nia rau sa Tamasa. \v 16 Ba veko pule nau si rau koasa kinurina sa goba. Sari doduru qua tie si varigara beto vasina pude tavetavete; lopu keke pepeso si vagia gami. \v 17 Doduru totoso si poni rau pa qua tevolo si ka keke gogoto lima ṉavulu puta tie Ziu meke sari na dia palabatu, gua tugo sari votiki butubutu tie pa vari likohaena sa popoa Ziuda pu mae koa rau. \v 18 Doduru rane si keke bulumakao, onomo sipi bonabonadi, meke kobi na kokorako si va nama poni rau si arini, meke pa doduru vina manege puta rane si hoke va hia vaeni vaquradi si rau. Gua ba lopu hoke hatai rau sari ginani sapu ta hia nia sa qavuna sina lopu boka sari na tie pude poni au. \p \v 19 Kei qua Tamasa, Mu balabala au koasa Mua tataru, koari doduru tinavete pu tavete poni ni rau sari na tinoni hire. \c 6 \s1 Kuhana nia Rini se Nehemaea \p \v 1 Ego, avoso nia ri Sanibalati, Tobaia, e Qesemi meke sari mami kana sapu ele va hokotia gami sa kinurina sa goba meke loke lolomo si koa hola, ba pa totoso asa si lopu ele va sotoi gami sari na tukutuku koa ri na sasada. \v 2 Ke garunu mae nia ri Sanibalati e Qesemi si keke inavoso koa rau, pude la tutuvi sari kara pa keke vasileana koasa pezara pa Ono. Hie si na dia sinekesekei mo pude ṉovalau si arau. \v 3 Garunu la inavoso si rau koa rini sapu zama guahe, “Korapa tavetia rau si keke tinavete nomana, ke lopu boka luaria rau meke atu vasina. Na vea ke kote noso veko pania tu arau sa tinavete meke gore atu tu koa gamu?” \v 4 Ka made totoso garunu mae nia rini koa rau sa tinepa pude tutuvi gua, meke kekeṉoṉo lamo sa qua inolaṉa la koa rini. \p \v 5 Ba pa vina lima totoso si garunu mae nia Sanibalati koa rau sa nana nabulu meke sa inavoso si koa pa keke leta sapu tukele ekona mo. \v 6 Guahe si ta kubere, \pi1 “Na vivinei si ene koari na votiki butubutu pa vari likohaena sa popoa, meke tozia tugo e Qesemi sapu agoi meke sari na tie Ziu si korapa kuhana nia pude kilua sa qinavuna nomana, gua ke korapa kuri pule ia gamu sa goba. Meke zama tugo sa vivinei sapu agoi si korapa hiva baṉara gua, \v 7 ke ele vizata mua poropita si agoi pude tozi vura nia pa Zerusalema sapu agoi si na baṉara pa popoa Ziuda, gua. Na kote avoso nia sa baṉara pa Pesia si hie. Gua ke mae mada vari vivinei nia gita kara si hie.” \p \v 8 Olaṉa pule la gua he si arau koasa, “Loketoṉa sapu gua zama nia goi sana si korapa ta evaṉa. Telemu mo va podoi pa mua binalabala sapu arini.” \p \v 9 Podekia rini pude va matamatagutu gami. Balabala ia rini sapu kote malohoro si gami meke lopu boka va hokotia gami sa tinavete. Ba varavara guahe si rau: “Kamahire, Tamasa Mu va ṉiṉira au!” \p \v 10 Keke rane si la si rau pa vetu te Semaea, sa tuna koreo e Delaea, sa tuna koreo e Mehetabeli, sapu lopu boka vura pa nana vetu. Zama mae si asa koa rau, “Aria mada vari tutuvi pa vetu te Tamasa, pa korapa Zelepade, mada roto va nabui sari sasada, sina korapa mae sari pude va mate igo, pana boṉi kote mae si arini pude va mate igo.” \p \v 11 Ba olaṉa si arau, “Vea, sa tie gugua arau si garoqu pude govete meke tome? Meke sa tie gugua arau si boka nuquru pa Zelepade meke ta harupu? Koroqu, lopu kaqu la si arau.” \p \v 12 Vilitia rau pa qua binalabala meke dogoria rau sapu lopu ta garununa koe Tamasa si asa, ba ari Tobaia mo e Sanibalati tabaria se Semaea pude mae zama nia sa zinama te Tamasa pa guguaqu rau. \v 13 Tabaria mo rini si asa pude va matagutau meke tavete va sea, pude ṉovalia sa pozaqu meke va kurekure au koari na tie. \v 14 Varavara si arau, “Tamasa Mu balabala ia gua sapu tavetia ri Tobaia e Sanibalati, Mamu va kilasi si arini. Mamu balabala ia tugo sa barikaleqe poropita se Noadia meke sari doduru poropita pule pu podekia pude va matagutau si arau.” \s1 Sa Vina Hokotona sa Tinavete koasa Goba \p \v 15 Hola lima ṉavulu rua rane si hokoto sa tinavete koasa goba pa vina hiokona lima rane koasa sidara Eluli. \v 16 Sipu avoso nia ri na mami kana na votiki butubutu pa vari likohae mami sapu gua asa, si matagutu meke kurekure si arini. Gilania rini sapu sa tinavete si tava hokoto pa tinokae tanisa mami Tamasa. \p \v 17 Koari na totoso arini si garugarunu la leta sari na koimata pa Ziuda koe Tobaia meke sari nana inolaṉa si kamokamo pule la tugo koarini. \v 18 Sokudi ari na tinoni pa Ziuda si koa pa kalina te Tobaia, sina na roroto si asa te Sekanaea, sa tuna koreo e Ara, na tie Ziu. Meke sa tuna koreo e Tobaia sapu se Zehohanani si haba ia sa tuna vineki e Mesulama, sapu sa tuna koreo e Berekaea. \v 19 Meke sari tie si hoke mae vivinei ni koa rau sari na tinavete leadi te Tobaia, meke hoke paleke pule lani rini koa sa sari na qua zinama. Meke kubere pilipule mae si asa koa rau pude va matagutu au gua. \c 7 \p \v 1 Sipu ele ta kuri va hokoto sa goba, meke ele tava soto sari na tukutuku koari na sasada, si ta vizata vagi sari na tie kopu pa Zelepade, sari tie kerakera, meke sari kaiqa tie Livaeti pule. \v 2 Vala nia rau sa kinopuna sa vasileana lavata pa Zerusalema koasa tasiqu koreo se Hanani meke gua tugo se Hananaea sa tie sapu palabatudi ri na tie varipera pu kopu pa goba. Na tie toṉoto meke ta ronuna se Hananaea, meke sa Tamasa si pamaṉa hola nia sa. \v 3 Tozi ni rau sari karua sapu sari sasada pa Zerusalema, si lopu kaqu tava tukele osolae ele maṉini sage sa rimata, meke sipu korapa koa na kopu dia sari tie kopu pa sasada totoso lodu sa rimata si tukui meke roto i sari sasada. Tozi ni tugo rau sari karua pude vizata tie kopu koa rini pu koadi pa Zerusalema, kaiqa pude kopu pa vasidi ta vizatadi meke kaiqa pude kopu tata koari na dia vetu. \s1 Sari Pozadi ri na Tie pu Pule Maedi koasa Tinaraovo \r (Ezara 2:1-70) \p \v 4 Zerusalema si na vasileana lavata ba lopu soku tie si koa vasina, meke lopu soku vetu tugo si ele ta kuri pule. \v 5 Poni au binalabala sa Tamasa pude varigara ni sari na palabatu, koimata, meke sari na tie pude ta kubere gore, luli gua pa dia tuti. Na dogoria rau sa buka vasina ta kubere sari pozadi meke tuti dia saripu pule kenu mae koasa tinaraovo, meke gua hire si ta kubere pa korapana: \pi1 \v 6 Hire sari na tie ta raovodi sapu ta luraedi pa Babiloni meke pule mae pa Zerusalema meke pa popoa Ziuda, meke hopeke la pa dia vasileana soti. \v 7 Sari na dia koimata si ari Zerubabele, Zosua, Nehemaea, Azaraea, Ramaea, Nahamani, Modekae, Bilisani, Misipereti, Biqivai, Nehumu, meke e Bana. \p \v 8-25 Hire sari pozadi, luli gua pa dia puku tuti meke sari ninaedi rini: \li1 ari pa tuti te Parosi si ari karua tina keke gogoto hiokona rua, \li1 te Sepatia, ṉeta gogoto zuapa ṉavulu rua, \li1 te Araha, onomo gogoto lima ṉavulu rua, \li1 te Pahati Moabi (ari tuti te Zesua meke te Zoabi), karua tina vesu gogoto manege vesu, \li1 te Elami, keke tina karua gogoto lima ṉavulu made, \li1 te Zatu, vesu gogoto made ṉavulu lima, \li1 te Zakai, zuapa gogoto onomo ṉavulu puta, \li1 te Binui, onomo gogoto made ṉavulu vesu, \li1 te Bebai, onomo gogoto hiokona vesu, \li1 te Azaqadi, karua tina ṉeta gogoto hiokona rua, \li1 te Adonikami, onomo gogoto onomo ṉavulu zuapa, \li1 te Biqivai, karua tina onomo ṉavulu zuapa, \li1 te Adini, onomo gogoto lima ṉavulu lima, \li1 te Atera (sapu ta pozae Hezikaea), sia ṉavulu vesu, \li1 te Hasumi, ṉeta gogoto hiokona vesu, \li1 te Bezai, ṉeta gogoto hiokona made, \li1 te Haripi, keke gogoto manege rua, \li1 te Qibione, sia ṉavulu lima. \m \v 26-38 Sari tie sapu tiatamadia koa i sari vasileana nomadi hire si pule mae tugo: \li1 pa Betilihema meke Netopa, keke gogoto vesu ṉavulu vesu, \li1 pa Anatoti, keke gogoto hiokona vesu, \li1 pa Beti Azamaveti, made ṉavulu rua, \li1 pa Kiriati Zearimi, Kepira, meke Biaroti, zuapa gogoto made ṉavulu ṉeta, \li1 pa Rama meke Qeba, onomo gogoto hiokona eke, \li1 pa Mikimasi, keke gogoto hiokona rua, \li1 pa Betolo meke Ai, keke gogoto hiokona ṉeta, \li1 pa keke Nebo pule si ari ka lima ṉavulu rua, \li1 pa keke Ilami pule, keke tina karua gogoto lima ṉavulu made, \li1 pa Harimi, ṉeta gogoto hiokona puta, \li1 pa Zeriko, ṉeta gogoto made ṉavulu lima, \li1 pa Lodi, Hadidi, meke Ono, zuapa gogoto hiokona eke, \li1 meke pa Sena, ṉeta tina sia gogoto toloṉavulu puta. \m \v 39-42 Hire sari na tuti hiama saripu pule mae guadi koa sa tinaraovo: \li1 Sari na tuna Zedaia sa tututi te Zosua, sia gogoto zuapa ṉavulu ṉeta, \li1 sari na tuna Ima, keke tina lima ṉavulu rua, \li1 sari na tuna Pasahuru, keke tina karua gogoto made ṉavulu zuapa, \li1 sari na tuna Harimi, keke tina manege zuapa. \m \v 43-45 Sa tututi pa butubutu Livae saripu kekere puledi mae koa sa tina raovo: \li1 Sari na tuna Zosua meke Kedimieli (tututi te Hodavaea), zuapa ṉavulu made, \li1 sari na tie kerakera pa Zelepade (tututi te Asapa), keke gogoto made ṉavulu vesu, \li1 sari na tie kopu sasada pa Zelepade (tuti tadi Salumu, Atera, Talamoni, Akubo, Hatita, meke Sobai), keke gogoto toloṉavulu vesu. \m \v 46-56 Sari na tie tavetavete pa Zelepade pu puledi mae pa tinaraovo si ari na tie pu tuti gore mae: \li1 koe Ziha, Hasupa, Tabaoti, \li1 koe Kerosi, Sia, Padoni, \li1 koe Lebana, Haqaba, Salamae, \li1 koe Hanani, Qideli, Qahara, \li1 koe Reaia, Rezini, Nekoda, \li1 koe Qazamu, Uza, Pasea, \li1 koe Besai, Meunimu, Nepusimi, \li1 koe Bakubuki, Hakupa, Harahura, \li1 koe Baziluti, Mehida, Harasa, \li1 koe Barakosi, Sisera, Tema, \li1 koe Nezia, meke e Hatipa. \m \v 57-59 Sari na tututi pu gore mae gua koari na nabulu te Solomone saripu pule maedi gua koa sa tinaraovo si ari: \li1 Sotai, Sopereti, Perida, \li1 Zala, Darakoni, Qideli, \li1 Sepatia, Hatili, Pokereti Hazabaimi, meke e Amoni. \m \v 60 Sa doduruna sa ninaedi ri na tie pu tuti gore maedi koa rina tie tavetavete pa Zelepade meke sari na nabulu te Solomone saripu pule maedi pa tinaraovo si ari ka ṉeta gogoto sia ṉavulu rua: \p \v 61-62 Koa dia si ari ka onomo gogoto made ṉavulu rua tinoni saripu tuti gore mae guadi koe Delaea, Tobaia, meke Nekoda saripu kekere pule maedi gua koa ri na vasileana nomadi pa Tele Mela, Tele Harasa, Kerubi, Adoni, meke Imera, ba lopu boka va sosodea rini sapu arini si tuti gore mae gua koe Izireli. \p \v 63-64 Sari na butubutu hiama saripu loke dia kinubekubere pude va sosodei sari tuti dia si ari: Hobaia, Hakozi, meke Bazilai, sa tie sapu koa pa Qileadi, meke haba ia sa si keke barikaleqe pa tuti te Bazilai\f * \fr 7:63-64 \ft Sa pozapoza Bazilai si lopu na pozapoza tadi pa butubutu hiama.\f* ke ta poza luli mo koa sa. Sina lopu boka va sosodei rini sapu pae soto gua si arini koasa dia tuti, ke lopu tava malumu si arini pude somana pa tinavete hiama. \v 65 Tozi ni sa qavuna tadi na tie Ziu si arini sapu lopu kaqu henai rini sari na ginani saripu tava vukivukihi la koe Tamasa osolae koa nana si keke hiama sapu boka nanasia sa Tamasa koari na Urimi meke na Tumimi.\x * \xo 7:65 \xt Ekd 28:30; Diut 33:8\x* \li1 \v 66-69 Sa doduruna sa ninaedi ri na tie ta raovodi pu ele pule mae si ari ka made ṉavulu rua tina, ṉeta gogoto onomo ṉavulu: \li1 Sari na dia nabulu, koreo na vineki si ari ka keke tina ṉeta gogoto toloṉavulu zuapa, \li1 sari na tie mikemike, koreo na vineki si ari ka karua gogoto made ṉavulu lima, \li1 sari na dia hose si ka zuapa gogoto toloṉavulu onomo, \li1 sari na miulu si ka karua gogoto made ṉavulu lima, \li1 sari na kameli si ka made gogoto toloṉavulu lima, \li1 sari na doṉ'ki si ka onomo tina zuapa gogoto hiokona puta. \p \v 70-72 Kaiqa palabatu koari tatatamana si variponi la koasa tinavete kinurina sa Zelepade. Sa qavuna si variponi nia si vesu kilo qolo, lima ṉavulu baolo, lima gogoto toloṉavulu poko doduru tadi hiama. Sari na palabatu koari na puku tuti si vari poni nia si keke gogoto onomo ṉavulu vesu kilo qolo, meke keke tina karua gogoto lima ṉavulu kilo siliva. Meke sari doduru tie pule si vala nia keke gogoto onomo ṉavulu vesu kilo qolo, keke gogoto made ṉavulu kilo siliva, meke onomo ṉavulu zuapa poko hiama. \p \v 73 Ke sari hiama, sari na tie Livaeti, sari na tie kopu pa Zelepade, sari tie kerakera, sari na tie tavetavete pa Zelepade, meke sari tie Izireli si la koa pa dia vasileana soti pa popoa Ziuda.\x * \xo 7:73 \xt 1 Koron 9:2; Nehe 11:3\x* \c 8 \s1 Tiroa Ezara sa Tinarae te Tamasa koari na Tie \p \v 1 Koasa sidara vina zuapa si koa koari dia vasileana sari doduru tie Izireli. Meke koasa rane kekenu pa sidara asa si varigara pa Zerusalema sari doduru koasa pavasa tata koasa Sasada Kolo. Meke tepa ia rini se Ezara sa hiama, na tie va tumatumae pa Tinarae te Tamasa pude vagi vura nia sa buka Tinarae te Mosese sapu vala nia e Zihova pude lulia ari na tie Izireli. \p \v 2 Ke paleke la nia Ezara sa buka koasa vasina sapu varigara rina palabatu, barikaleqe na koburu, arini pu boka va nonoga. \v 3 Tia la ia Ezara sa pavasa tata koasa Sasada Kolo, meke tiro va ululae ia sa sa Tinarae te Mosese podalae totoso gasa sa rimata, kamo pa korapa rane, la koari doduru pu boka va nonoga. Va avoso valeana sari doduru tie koasa Buka Tinarae.\fig Tiroa Ezara sa tinarae te Tamasa|alt="Ezra reads the law" src="BA03012BW.png" size="col" loc="Nehe 8:3" copy="Louise Bass" ref="8:3" \fig* \p \v 4 Turu se Ezara pa keke tuturuana huda ululuna, sapu ta tavete va nama pude tana totoso asa. Meke pa kali mataona, si turu sari Matitia, Sema, Anaia, Uraea, Hilikaea, meke e Maseia, meke pa kali gedena si ari Pedaia, Misaelo, Malikiza, Hasumi, Hasabadana, Zakaraea, meke e Mesulama. \p \v 5 Totoso turu se Ezara koasa tuturuana ululuna si dogoro betoa mo ri doduru tie si asa. Meke totoso tukelia tugo sa sa buka, si turu beto sari doduru tinoni. \v 6 Zama se Ezara, “Vahesia se Zihova, sa Tamasa lavata!” \p Meke va sage betoi ri doduru tinoni sari na limadia meke olaṉa, “Emeni! Emeni!” Meke todoṉo vahesia rini si Asa, sa isumatadia si kamo pa pepeso. \p \v 7 Meke turu pule koari dia vasina si arini, meke va bakalia ri na tie Livaeti hire sa Tinarae te Tamasa: ari Zesua, Bani, Serebia, Zamini, Akubo, Sabetai, Hodaea, Maseia, Kelita, Azaraea, Zozabada, Hanani, meke Pelaea. \v 8 Meke iliri va bakala\f * \fr 8:8 \ft Sa Tinarae te Tamasa si ta kubere pa zinama Hiburu, ba sari na tie Ziu si tale zama Arameiki podalae pa totoso sapu ta raovo vagi rini la pa Babiloni.\f* lani rini pa dia zinama sari na tinarae te Tamasa, pude boka gilana valeania rina tie si asa. \p \v 9 Meke sipu avosia rina tinoni sapu gua hiva nia sa Tinarae te Tamasa, si ta tiqu nia arini pa bulodia, meke podalae kabo si arini. Ke tozi ni ri Nehemaea, sa qavuna, e Ezara sa hiama meke na tie va tumatumae pa Tinarae te Tamasa, meke sari doduru tie Livaeti pu hoke va bakalia sa Tinarae te Tamasa koari na tie, “Sa rane hie si madina koe Zihova sa mia Tamasa, ke lopu kaqu talotaṉa babe kabo si gamu. \v 10 Mi pule la pa mia vetu kamahire si gamu, mamu la tavetia si keke inevaṉa, mamu la henahena na napo turaṉi si arini pu qagani na ginani. Na madina koe Zihova sa nada Baṉara sa rane ṉinoroi. Ke mi lopu talotaṉa si gamu. Sa qinetuqetu sapu ponini gamu e Zihova si kaqu va ṉiṉira gamu si gamu. Ke lopu kaqu talotaṉa babe kabo si gamu.” \p \v 11 Meke va mokomokoi ri na tie Livaeti sari na tie, meke tozi ni pude lopu talotaṉa koasa rane madina gugua he. \v 12 Ke pule la henahena na napo qetuqetu pa dia vetu sari na tie, meke va hia i rini koari na votiki tie sari gedi ginani, sina ele gilania rini sapu gua ele ta tiro vurae koa rini. \s1 Sa Inevaṉa Vina Balabaladi rina Ipi pa Soloso Qega \p \v 13 Meke pa koivugona, sari doduru koimata koari na butubutu meke sari na hiama, na tie Livaeti, si la koe Ezara, pude tava tumatumae dia koasa Tinarae te Tamasa, gua. \v 14 Meke dogoro vura nia rini koasa Tinarae sapu vala nia e Zihova koe Mosese sapu ta tozi sari na tinoni Izireli si pude va turu ipi meke koai, pa totoso Inevaṉa Vina Balabaladi rina Ipi pa Soloso Qega.\x * \xo 8:14 \xt Liv 23:33-36,39-43; Diut 16:13-15\x* \v 15 Ke vala ni rini sari na vina tumatumae gua hire koari doduru vasileana nomadi na hitekedi, “Mi la koari na toqere, mamu vagi lelaṉadi sari na huda paeni, na huda olive, na huda metolo, na huda pamu, meke kaiqa huda pule, pude tavete ni ipi, gua sa vina tumatumae sapu ta kubere koasa Tinarae te Tamasa.” \p \v 16 Ke vagi lelaṉa huda sari na tinoni, meke taveti sari na ipi pa batudi ri na dia vetu, meke pa pavasa pa sada vetu, na varivarigarana pa Zelepade, meke koari na pavasa vasina varigara sari na tie tata koasa Sasada Kolo, meke koasa Sasada Iparemi. \v 17 Doduru tie saripu puledi koasa tinaraovo si tavete ipi beto, meke koa paki si arini koa rini. Hie tugo sa totoso kekenu sapu ta tavete si gua asa, seunae gua tu koari na rane te Zosua, sa tuna e Nani. \v 18 Podalae koasa sa rane kekenu koasa inevaṉa, meke kamo koasa rane vina betobeto, si ta tiro sa Tinarae te Tamasa koari doduru rane. Tavetia rini sa inevaṉa koari ka zuapa rane, meke koasa rane vina vesu si tavetia rini sa vinarigara tinukuna, gugua tugo sapu ta hivae koasa Tinarae te Tamasa. \c 9 \p \v 1-2 Koasa vina hiokona made rane pa sidara tugo asa, si varigara sari na tie Izireli, meke madi pa ginani, pude vata dogoro nia sa dia tinalotaṉa koari dia sinea, gua. Ele paqaha pule ni teledia si arini koari na tie pa votiki popoa. Va sage poko baika si arini, meke vekoni kavuru rini sari na batudi, pude vata dogoro ni sari na dia tinalotaṉa. Turu si arini meke podalae helahelae ni sari na dia sinea saripu ele evaṉi rini, meke sari na tiatamadia tatasana. \v 3 Padana ka ṉeta aoa si ta tiro vala koa rini sa Tinarae te Zihova, sa dia Tamasa. Meke padana ka ṉeta aoa pule si helahelae ni rini sari na dia sinea, meke vahesia rini se Zihova sa dia Tamasa. \p \v 4 Koa nana si keke hatara ululu tadi na tie Livaeti, turu vasina sari Zesua, Bani, Kedimieli, Sebanaea, Buni, Serebia, Bani, meke Kenani, meke varavara va ululae la koe Zihova sa dia Tamasa si arini. \p \v 5 Hire sari na tie Livaeti pu podalae nia sa vinahesi: ari Zesua, Kedimieli, Bani, Hasabinea, Serebia, Hodaea, Sebanaea, meke e Petahia. Zama si arini, \q1 “Turu gamu, mamu vahesia se Zihova sa mia Tamasa, \q2 mi vahesia si Asa pu koa ninae rane ka rane! \q1 Madi vahesia ri doduru tie sa Pozana lavata, \q2 sapu loke vinahesi tana tie boka ṉana kamoa.” \s1 Sa Vinaravara Hinelahelae \p \v 6 Beto asa, si varavara sari na tie Izireli sapu guahe: \q1 “Agoi mo telemu se Zihova; \q2 Agoi mo tavetia sa Maṉauru meke sari na pinopino. \q1 Agoi mo tavetia sa pepeso meke sa lamana, \q2 meke doduru likakalae pu koadi koarini; \q2 meke Agoi tugo poni ni tinoa sari doduru. \q1 Sari soku tinoni pa Maṉauru si todoṉo gore meke vahesigo si Agoi. \q1 \v 7 Agoi, Zihova Tamasa mo, si vizatia se Ebarami, \q2 meke turaṉa vura ia pa vasileana Ura pa popoa Babiloni; \q2 meke Agoi tugo hobe nia Ebarahami sa pozana.\x * \xo 9:7 \xt Zen 11:31, 12:1, 17:5\x* \q1 \v 8 Ele gilania Goi sapu raṉe va hinokarigo sa si Agoi, \x * \xo 9:8 \xt Zen 15:18-21\x* \q2 meke tavetia Goi si keke vinariva egoi koasa. \q1 Ele va tatara nia Goi sapu kaqu ponia koasa sa pepeso tadi na tie pa butubutu Kenani, Hitaiti, Amoraiti, \q2 Perizaiti, Zebusaiti, meke Qeqasaiti, \q2 koasa pepeso vasina kaqu koa sari na tutina. \q1 Lopu hobea Goi sa Mua vina tatara, \q2 sina toṉoto si Agoi meke soto va nabu si Goi pa Mua binalabala. \b \q1 \v 9 Dogoria Goi sa tinasigiti tadi na tiatamamami pa popoa Izipi;\x * \xo 9:9 \xt Ekd 3:7, 14:10-12\x* \q2 meke olaṉia Goi sa dia tinepa tinokae pa Kolo Ziṉara. \q1 \v 10 Meke taveti Goi sari na tinavete variva magasadi koasa baṉara,\x * \xo 9:10 \xt Ekd 7:8 kamo hinia 12:32\x* \q2 meke koari na nana palabatu, na tinoni pa popoa Izipi, \q2 sina gilania Goi sapu ṉoṉovali rini sari na Mua tie. \q1 Sa inavosona sa pozamu Goi si koa hola kamoa pa rane ṉinoroi. \q1 \v 11 Vari paqaha nia Goi sa kolo pa kenudia pa korapa lamana,\x * \xo 9:11 \xt Ekd 14:21-29, 15:4-5\x* \q2 meke turaṉa vura lani Goi pa pepeso popana si arini. \q1 Arini pu hadu lulidi, si lodu mate pa lamana peava, \q2 gua puta tugo na patu loduna totoso nakili sa kolo. \q1 \v 12 Turaṉi Goi si arini pa keke lei pana rane,\x * \xo 9:12 \xt Ekd 13:21-22\x* \q2 meke pana boṉi si va kalalasa nia nika Goi sa dia siraṉa. \q1 \v 13 Gore mae gua pa maṉauru si Agoi,\x * \xo 9:13 \xt Ekd 19:18 kamo hinia 23:33\x* \q2 meke gore mae pa Toqere Saenai; \q2 zama koa rina Mua tie, \q2 meke ponini tinarae leadi na vina tumatumae hinokara Goi si arini. \q1 \v 14 Va tumatumae nia Goi koa rini pude va madia sa Mua Rane Sabati, \q2 meke koe Mosese sa Mua nabulu, si vala ni Goi sari na Mua Tinarae. \b \q1 \v 15 Sipu ovia rini, si poni ni bereti mae guana pa maṉauru Goi si arini,\x * \xo 9:15 \xt Ekd 16:4-15, 17:1-7; Diut 1:21\x* \q2 meke sipu memeha rini, si va napo ni kolo mae guana koa keke patu Goi si arini. \q1 Ele tozi ni Goi si arini pude la vagia sa pepeso, \q2 sapu ele va tatara nia Goi. \q1 \v 16 Ba sari na tiatamamami si na tie tasunadi, meke luli dia hiniva,\x * \xo 9:16 \xt Nab 14:1-4; Diut 1:26-33\x* \q2 meke korodia va tabei sari na Mua tinarae. \q1 \v 17 Korodia va tabe si arini,\x * \xo 9:17 \xt Ekd 34:6; Nab 14:18\x* \q2 meke muliṉi ni tugo rini, sari na tiṉitoṉa pu taveti Goi; \q2 muliṉi ni tugo rini sari na tiṉitoṉa variva magasadi pu evaṉi Goi. \q1 Korodia va avoso meke vizatia rini si keke dia koimata, \q2 pude turaṉa pule lani pa tinoa pinausu pa popoa Izipi, gua. \q1 Ba Agoi si keke Tamasa, sapu variva taleosae; \q2 harupu tie pa tataru si Goi, \q2 meke lopu tuture bugoro; \q1 kopu valeani Goi sari na Mua vina tatara na vinariva egoi nabuna, \q2 ke lopu luara pani Goi sari na tie Izireli. \q1 \v 18 Meke tavetia rini si keke beku pa kinehana keke bulumakao,\x * \xo 9:18 \xt Ekd 32:1-4\x* \q2 meke zama si arini, sapu asa sa tamasa pu turaṉa vurani pa popoa Izipi si arini, gua. \q1 Ṉoṉovala sisigitigo rini si Agoi Zihova. \q1 \v 19 Ba lopu veko pani Goi pa popoa qega si arini,\x * \xo 9:19 \xt Diut 8:2-4\x* \q2 ura sa Mua tataru variva taleosae si noma hola. \q1 Lopu hena pania Goi sa lei babe sa nika, \q2 sapu vata dogoro nia koa rini sa siraṉa pana rane meke pana boṉi. \q1 \v 20 Pa korapana sa Mua Maqomaqo leana si tozia Goi koa rini sapu gua kaqu tavetia rini. \q2 Poni ni mana meke na kolo Goi si arini pude napo. \q1 \v 21 Pa korapadi ri ka made ṉavulu puta vuaheni pa popoa qega \q2 si poni ni Goi sapu gua hiva nia rini; \q2 lopu hite popozu sari dia poko, \q2 meke lopu hite ozoṉo sari nenedi pa tinasigiti. \b \q1 \v 22 Ele va malumi Goi si arini pude va kilasi sari na butubutu na binaṉara,\x * \xo 9:22 \xt Nab 21:21-35\x* \q2 meke sari na popoa pa vari likohaena sa popoa tadirini. \q1 Va kilasia rini sa popoa Hesiboni, vasina baṉara se Sihoni, \q2 meke sa popoa Basani, vasina baṉara se Oqo. \q1 \v 23 Ele poni va soku ni koburu Goi si arini, saripu soku gua tugo rina pinopino pa maṉauru,\x * \xo 9:23 \xt Zen 15:5, 22:17; Zos 3:14-17\x* \q2 saripu ele va malumi meke va kilasi rini, \q2 meke koa koasa popoa, sapu ele va tatara nia Goi pude vala nia koari na tiatamadia. \q1 \v 24 Vagi va karovia rini sa popoa Kenani;\x * \xo 9:24 \xt Zos 11:23\x* \q2 ba Agoi va kilasi sari na tie pu koadi vasina. \q1 Poni nia Goi sa ṉiniraṉira koari na Mua tie, \q2 pude tavetia sapu gua qetu nia rina tinoni meke sari na baṉara pa Kenani. \q1 \v 25 Meke zau vagi rina Mua tie varipera sari na vasileana ṉiṉiradi, na pepeso masurudi,\x * \xo 9:25 \xt Diut 6:10-11\x* \q2 na vetu saripu siṉi na tinagotago, na berukehe pu ele ta gelidi, na huda olive, vua huda, meke sari na inuma vaeni. \q1 Meke henai rini sari doduru gua pu hiva ni rini, \q2 meke noboko, na qetu ni rini sari doduru tiṉitoṉa leadi saripu poni ni Goi koa rini. \q1 \v 26 Ba lopu hiva va avoso meke korodia va tabe Igo rina Mua tie si Goi,\x * \xo 9:26 \xt Zaz 2:11-16\x* \q2 meke kilu pani rini sari na Mua tinarae. \q2 Va matei rini sari Mua poropita pu va balaui, \q2 pu tozini pude kekere pule atu koa Goi. \q1 Meke zama ṉoṉovala Igo rini ninae totoso, \q2 \v 27 ke va malumi Goi sari na dia kana, pude va kilasi na baṉara ni si arini. \q1 Pa korapa dia tinasuna si tepa tinokae si arini koa Goi, \q2 meke olaṉa gore mae guni Goi pa Maṉauru si arini. \q1 Pa korapa Mua tataru variva taleosae lavata si garunu lani Goi sari na koimata, \q2 pude harupu pule ni si arini koari na dia kana. \q1 \v 28 Sipu pule mae koa rini sa binule, si tavete va sea pule tugo si arini, \q2 meke va malumu pulei Goi sari na dia kana pude va kilasi si arini. \q1 Ba sipu kekere pule meke tepa Igo rini si Agoi pude harupi si arini, \q2 si avosi Goi pa Maṉauru ninae totoso, \q2 meke harupi Goi si arini pa korapa Mua tataru variva taleosae lavata. \q1 \v 29 Va balaui Goi si arini pude va tabei sari na Mua vina tumatumae,\x * \xo 9:29 \xt Liv 18:5\x* \q2 ba koari na dia vinahesi pule si kilui rini sari na Mua tinarae, \q2 ba sa kinopuna sa tinarae te Tamasa si la gua koasa siraṉa tinoa. \q1 Ba korodia va nabu, luli dia hiniva, meke lopu hiva va tabe si arini. \q1 \v 30 Ninae vuaheni si va balau va ṉoṉo ni Goi si arini.\x * \xo 9:30 \xt 2 Baṉ 17:13-18; 2 Koron 36:15-16\x* \q1 Meke poni Goi sa Mua ṉiniraṉira koari na Mua poropita pude zamai, \q2 ba nuli sari na Mua tinoni, \q2 ke va malumi mo Goi pude tava kilasa si arini koari votiki butubutu tie. \q1 \v 31 Ba sina sa Mua tataru variva taleosae si noma hola, \q2 ke lopu veko pani na va matei Goi pude tava kilasa si arini koari votiki butubutu tie. \b \q1 \v 32 Ke Tamasa, mami Tamasa, marilaemu hola si Goi!\x * \xo 9:32 \xt 2 Baṉ 15:19,29, 17:3-6; Ezr 4:2, 10\x* \q2 Variva holoqorumu hola na ṉiṉira hola si Goi! \q1 Kopu zoṉazoṉa ni Goi sari na Mua vina tatara tava egodi, \q1 koari na totoso sipu ṉoṉovala gami rina baṉara pa Asiria si gami, \q2 meke kamoa tugo kamahire, si ta ṉovala ni tugo gami si arini! \q1 Sari na mami baṉara, na mami koimata, na mami hiama, meke sari na mami poropita, \q2 na tiatamamami, meke sari doduru mami tie, si tasuna hola dia. \q1 Mu balabala pulea sa tina sigiti lavata sapu ta evaṉa koa gami! \q1 \v 33 Toṉoto hola sa Mua tinavete sapu va kilasa gami; \q2 meke lopu sekea Goi sa Mua vina tatara, sipu tavete va sea si gami. \q1 \v 34 Sari na tiatamamami, na mami baṉara, mami koimata, meke sari na hiama, \q2 si lopu kopu nia sa Mua Tinarae. \q1 Lopu hite va avoso atui rini sari na Mua Tinarae meke sari na Mua vina balau. \q1 \v 35 Koasa Mua minana, si totoli ni rina baṉara sari na Mua tinoni, \q2 sipu koa si arini koasa popoa lavata meke masuruna sapu poni nia Goi koa rini; \q2 ba korodia kekere pule meke luara pani sari na dia sinea meke nabulu nigo si Agoi. \q1 \v 36 Meke ponini gami ginani Goi si gami koasa pepeso masuruna hie. \q1 Ba kamahire si na pinausu mo si gami koasa popoa sapu ponini gami Goi. \q1 \v 37 Sari na ginani sapu paketi gami koasa pepeso, \q2 si ta vala mo koari na baṉara saripu baṉarani gami, \q2 sina ele tavete va sea si gami. \q1 Tavete mae nia rini, meke koari na mami rovana bulumakao sapu gua qetu nia rini koa gami, \q2 meke kamahire si koa pa tinasuna nomana hola si gami.” \s1 Kuberi ri na Tie sari na Pozadi koa sa Vinariva Egoi. \p \v 38 Ura koa gua koa ri doduru ginugua pu ta evaṉa, gami na tinoni pa popoa Izireli si tavetia si keke kinubere vinariva egoi nabuna pude lulia sa Tinarae te Tamasa. Sari na mami koimata, mami tie Livaeti, meke sari na mami hiama, si kuberi sari pozadi koasa vinariva egoi asa. \c 10 \p \v 1 Sa tie kekenu sapu kuberia sa pozana si e Nehemaea sa qavuna, sa tuna koreo e Hakalaea, meke luli la si e Zedekaea. Sari tie hire si somana kuberi tugo pozadi: \s3 Sari na Hiama: \li1 \v 2-8 Seraea, Azaraea, Zeremaea, \li1 Pasahuru, Amaraea, Malikiza, \li1 Hatusi, Sebanaea, Maluki, \li1 Harimi, Meremoti, Obadaea, \li1 Daniela, Qinetoni, Baruki, \li1 Mesulama, Abaeza, Mizamini. \li1 Ma'azia, Biliqai, meke Semaea. \s3 Sari na Tie Livaeti: \li1 \v 9-13 Zesua sa tuna koreo e Azanaea, \li1 Binui sa tie pa butubutu te Henadadi, \li1 Kedimieli, Sebanaea, Hodaea, \li1 Kelita, Pelaea, Hanani, \li1 Maika, Rehobi, Hasabia, \li1 Zakura, Serebia, Sebanaea, \li1 Hodaea, Bani, meke e Binui. \s3 Sari na Koimata tadi na Tinoni: \li1 \v 14-27 Parosi, Pahati Moabi, \li1 Elami, Zatu, Bani, \li1 Buni, Azaqadi, Bebai, \li1 Adonaeza, Biqivai, Adini, \li1 Atera, Hezikaea, Azura, \li1 Hodaea, Hasumi, Bezai, \li1 Haripi, Anatoti, Nebai, \li1 Maqapiasi, Mesulama, Hezira, \li1 Mesezabeli, Zedoki, Zadua, \li1 Pelataea, Hanani, Anaia, \li1 Hosea, Hananaea, Hasubu, \li1 Halohesi, Piliha, Sobeki, \li1 Rehumi, Hasabana, Maseia, \li1 Ahaea, Hanani, Anani, \li1 Maluki, Harimi, meke e Bana. \s1 Sa Vinariva Egoi \p \v 28 Meke gua tugo gami kasa tie hire: sari hiama, sari kasa tie Livae, tie kopu pa Zelepade, tie kerakera pa Zelepade, sari nabulu pa Zelepade meke sari doduru tie pu va paqaha pule ni koari na tie huporo pa vari kalidi, pude va tabea sa Tinarae te Tamasa, turaṉae koari na dia barikaleqe na koburu meke doduru pu ele boka va nonoga. \v 29 Gami si somana kamahire koa ri na palabatu koa sa vina tatara, sapu koa ia na tinalevei, pude lulia sa tinarae te Tamasa sapu vala nia sa koasa Nana nabulu se Mosese, pude va tabe va hitehiteki sari doduru ginarunu, vina turu, meke hiniva te Zihova sa mami Baṉara. \p \v 30 “Va tatara nia gami sapu lopu kaqu va malumi gami sari mami vineki pude habai sari tie huporo pa varikali mami, ba be vagi sari dia vineki pude valani koari na mami koreo.\x * \xo 10:30 \xt Ekd 34:16; Diut 7:3\x* \v 31 Va tatara tugo si gami pude paleke mae likakalae ba be ginani sari tie huporo pa varikali mami pude mae holuholu ni koa gami pa rane Sabati babe pa keke rane hopena, si kaqu koromami holui gami si arini.\x * \xo 10:31 \xt Ekd 23:10-11; Liv 25:1-7; Diut 15:1-2\x* \p Doduru vina zuapa vuaheni si lopu kaqu lelete si gami koasa pepeso, meke kote va mate pani gami sari doduru gale. \p \v 32 Vagia tugo gami sa hiniva pude lulia sa ginarunu meke vekoa sa lima qaramu siliva doduru vuaheni pude toka nia sa kinopuna sa Zelepade te Tamasa.\x * \xo 10:32 \xt Ekd 30:11-16\x* \p \v 33 Gami kote zuka ia sa vinahesi pa Zelepade koari na tiṉitoṉa hire: bereti sapu tava hake pa tevolo; vinariponi huiti, na vinukivukihi koari hopeke rane; meke sari na vinukivukihi koari na Sabati, na Sidara Vaqura, meke kaiqa Inevaṉa pule; vinariponi madidi; na vinukivukihi pude taleoso ni sari sinea tadi na tinoni pa Izireli; meke doduru vinatana pule koasa Zelepade. \p \v 34 Gami na tinoni, hiama, meke tie Livaeti, si ele mudumudukeda nia sa vinizatadi rina tatamana pude paleke la huda koasa Zelepade pude katua sa nika tana va vukivukihi la koe Zihova sa mami Tamasa. Sari huda si kaqu ta paleke la pa hopeke totoso doduru vuaheni, gua sapu ta kubere koasa Tinarae. \p \v 35 Mami tugo gami sa tinavete pude paleke lani koasa Zelepade te Zihova, koa ri hopeke vuaheni, sari vua kekenu tana linetelete, meke sari na vua kekenu tadi doduru vua huda.\x * \xo 10:35 \xt Ekd 23:19, 34:26; Diut 26:2\x* \p \v 36 Meke kote turaṉa lani gami koasa hiama pa Zelepade, sari mami koburu koreo kenudi, meke sari kenudi tadi na bulumakao, sipi, qoti pude holu pule ni koasa Tamasa babe na vinukivukihi.\x * \xo 10:36 \xt Ekd 13:2\x* \p \v 37 Kaqu paleke lani gami koa rina hiama pa Zelepade sari na palava saripu ta tavete koa ri na huiti sapu ta pakete kenudi pa hopeke vuaheni, meke sari na mami vinariponi pa vaeni, oela olive, meke doduru hopehopeke vua huda pule.\x * \xo 10:37 \xt Nab 18:21\x* \p Meke kaqu paleke lani gami koari na tie Livaeti, sari na vinagi keke pa manege koari mami inuma, ura arini kaqu vagi sari na keke pa manege koari na linetelete pu toqolo pa mami pepeso. \v 38 Keke hiama pa tuti te Eroni si kaqu somana koa sa totoso vagia ari na tie Livaeti sari keke pa manege. Meke keke pa manege koari na vinariponi arini si kaqu paleke lani ri na tie Livaeti koari na lose vekovekoana pa Zelepade pude tava naqiti.\x * \xo 10:38 \xt Nab 18:26\x* \v 39 Sari tie Izireli meke sari tie Livaeti si kaqu paleke lani sari dia hinia huiti, vaeni, meke oela olive koari na lose vekovekoana pa Zelepade, vasina ta kopue sari na tiṉitoṉa tavetaveteana tanisa Zelepade, meke vasina hoke koa sari na hiama, na tie kopu, meke sari na tie kerakera pa Zelepade. \p Lopu kaqu beto taveti gami gua sapu ta hivae koasa Zelepade tanisa mami Tamasa.” \c 11 \s1 Sari na Tinoni pu Koa pa Zerusalema \p \v 1 Sari na koimata tadi na tie si koa pa Zerusalema. Sari doduruna sa tinoni si mudumudukeda si arini pude vizatia si keke tie koari hopeke manege puta puku tatamana, pude la koa pa Zerusalema, sa popoa hopena. Saripu koa hola si pude la koa pa dia vasileana soti. \v 2 Qetu ni rina tie sari kasa pu qaqiri pa dia hiniva soti pude la koa pa Zerusalema. \v 3 Hire sari na palabatu koari na vasivasileana pa Izireli saripu la koa pa Zerusalema, ura kaiqa tie Izireli, hiama, na tie Livaeti, sari nabulu pa Zelepade, meke sari tie pa tuti te Solomone si koa dia koari dia popoa soti pa Ziuda, hopeke la koa koari dia pepeso soti, ba kaiqa tie koari na butubutu Ziuda meke e Benisimane si rizu la koa dia pa Zerusalema.\x * \xo 11:3 \xt Nehe 7:73\x* \s3 Sari na tie hire pa butubutu Ziuda si koa pa Zerusalema: \li1 \v 4 Ataia, sa tuna koreo e Uzaea, sapu sa tuna koreo e Zakaraea, sapu sa tuna koreo e Amaraea, sa tuna koreo e Sepatia, sa tuna koreo e Mahalaleli, sapu tuti gore maena koe Perezi sa tuna koreo e Ziuda. \li1 \v 5 Maseia si tuna koreo e Baruki, sa tuna koreo e Kolohoze, sa tuna koreo e Hazaea, sa tuna koreo e Adaia, sa tuna koreo e Zoiaribi, sa tuna koreo e Zakaraea, sapu tuti gore maena koe Sela sa tuna koreo e Ziuda. \p \v 6 Sari na tie pa tutina e Perezi saripu koadi pa Zerusalema si ari ka made gogoto onomo ṉavulu vesu tie mataqaradi pu koa pa Zerusalema. \s3 Sari na tie pa butubutu te Benisimane: \li1 \v 7 Salu si tuna koreo e Mesulama, sa tuna koreo e Zoedi, sa tuna koreo e Pedaia, sa tuna koreo e Kolaia, sa tuna koreo e Maseia, sa tuna koreo e Itieli, sa tuna koreo e Zesaea. \li1 \v 8 Qabai meke e Salai si na turaṉana e Salu. Sa ninaedi, si ari ka sia gogoto hiokona vesu tie pa butubutu te Benisimane si koa pa Zerusalema. \v 9 Zoili sa dia ṉati koimata si na tuna koreo e Zikiri, meke e Ziuda sa tuna koreo e Hasenua si na dia palabatu vina rua koasa vasileana lavata pa Zerusalema. \s3 Sari na Hiama pu Koa pa Zerusalema: \li1 \v 10 Zedaia sa tuna koreo e Zoiaribi, meke e Zakini, \li1 \v 11 Seraea, sa tuna koreo Hilikaea, sa tuna koreo e Mesulama, sa tuna koreo Zedoki, sa tuna koreo Meraioti, sa tuna koreo e Ahitubi, sapu sa ṉati hiama kenukenue. \v 12 Sa ninaedi ri doduru turaṉana pa tutina sa saripu tavetavete pa Zelepade, si ka vesu gogoto hiokona rua tie. \li1 Meke e Adaia, sa tuna koreo e Zerohamu, sa tuna koreo e Pelalia, sa tuna koreo e Amizi, sa tuna koreo e Zakaraea, sa tuna koreo e Pasahuru, sapu sa tutina e Malikiza. \v 13 Sa ninaedi ri doduru turaṉana pu palabatudi koari dia tatatamana, si ari ka karua gogoto made ṉavulu rua tie. \li1 Meke e Amasai sa tuna koreo e Azareli, sa tuna koreo Ahazai, sa tuna koreo e Mesilemoti, sapu sa tutina e Ima. \v 14 Sa ninaedi ri na turaṉana si ari ka keke gogoto hiokona vesu tie mataqaradi. Sa dia koimata si e Zabidieli, tuna koreo e Haqedolima. \s3 Sari na Tie Livaeti pu Koa pa Zerusalema: \li1 \v 15 Semaea sa tuna koreo e Hasubu, sa tuna koreo e Azirikama, sa tuna koreo e Hasabia, sa tutina e Buni. \li1 \v 16 Ari Sabetai meke e Zozabada, si karua palabatu koari na tie Livaeti meke ari karua kopu nia sa tinavete pa sadana sa Zelepade te Tamasa. \li1 \v 17 Matanaea, sa tuna koreo e Maika, sa tuna koreo e Zabadi, si keke tutina tugo e Asapa. Matanaea si tuturaṉa pa kinerakera zama leana meke vinaravara pa Zelepade. \li1 Bakubukia sa nana vina rua e Matanaea \li1 Meke Abida sa tuna koreo e Samua, sa tuna koreo e Qalala, si na tutina tugo e Zedutuni. \p \v 18 Sa ninaedi ri doduru tie Livaeti si ka karua gogoto vesu ṉavulu made tie si koa koasa vasileana hopena pa Zerusalema. \s3 Sari na tie kopu pa Zelepade pu koa pa Zerusalema: \li1 \v 19 Akubo, Talamoni, meke sari na turaṉadia pu kopu ni sari na sasada, si ari ka keke gogoto zuapa ṉavulu rua tie. \p \v 20 Sari doduru tinoni Izireli pule, na hiama, meke tie Livaeti pule si koadia koari na dia vasileana soti pu tagoi rini pa tuti dia pa popoa Ziuda. \v 21 Ba sari na tie tavetavete pa Zelepade si koa pa Zerusalema pa popoa Opeli, meke ari Ziha e Qisipa si kopuni pa tinavete. \p \v 22 Sa tie nomana hokara tadi na tie Livaeti koarini pu koa pa Zerusalema si e Uzi, sa tuna koreo e Bani, sa tuna koreo e Hasabia, sa tuna koreo e Matanaea, sa tuna koreo e Maika, pa tuti te Asapa, sa puku butubutu sapu kopu nia sa kinerakera koasa vinahesi pa Zelepade te Tamasa. \v 23 Sari tie kerakera hire si koa mo pa ginarunu tanisa baṉara, asa tozia sa dia vinari luli tinavete pa hopeke rane koasa Zelepade. \p \v 24 Petahia sa tuna koreo e Mesezabeli, sapu tuti gorena koe Zera, sa tuna koreo e Ziuda, si hoke zama poni sari na tinoni pa Izireli koasa baṉara pa Pesia. \s1 Sari na Tinoni koari Kaiqa Vasileana Nomadi na Hitekedi Pule \p \v 25 Sokudi ari na tinoni si koa koari na vasileana tata koa ri na dia inuma. Sari tie pa butubutu te Ziuda si koa pa Kiriati Aba, Diboni, meke Zekabuzeli, meke koari na popoa hitekedi tata koari na vasileana nomadi arini. \v 26 Koa tugo si arini koa ri na vasileana nomadi pa Zesua, Molada, Betipeleti, \v 27 Haza Suala, Biasiba meke koari na popoa hitekedi pa vari kalina. \v 28 Koa si arini pa Zikilaqi, Mekona, meke koari na popoa hitekedi vari kalina, \v 29 pa Enirimoni, Zora, Zamuti, \v 30 Zanoa, meke Adulamu meke koari na popoa hitekedi tata koa rina vasileana arini. Koa tugo si arini pa Lakisi meke koari na inuma tata vasina, meke pa Azeka meke sari na popoa hitekedi tata koasa. Ke sari na tinoni pa popoa Ziuda si koa koa sa pinaqaha popoa podalae pa Biasiba meke kamo tu pa Lolomo Hinomu tata pa Zerusalema. \p \v 31 Sari tie pa butubutu te Benisimane pa Qeba si koa pa Mikimasi, Ai, Betolo, meke koa ri na popoa hitekedi pu koa tata koa rini, \v 32 pa Anatoti, Nobu, Ananaea, \v 33 pa Hazo, Rama, Qitaimi, \v 34 pa Hadidi, Zeboimi, Nabalati, \v 35 pa Lodi, Ono, meke koasa Lolomo tadi na tie matazoṉa pa tinavete pa lima. \v 36 Kaiqa tuti tie Livaeti pu koadi pa pinaqaha popoa tadi Ziuda si ta garunu pude la koa turaṉi sari na tie pa Benisimane. \c 12 \s1 Sari na Pozadi ri na Hiama meke na Tie Livaeti pu Pule Maedi \p \v 1 Hire sari na hiama meke na tie Livaeti saripu pule mae koasa tina raovo, turaṉae koe Zerubabele sa tuna koreo e Silitili, meke Zosua, sa ṉati hiama kenukenue: \s3 Sari na Hiama: \li1 \v 2-7 Seraea, Zeremaea, Ezara, \li1 Amaraea, Maluki, Hatusi, \li1 Sekanaea, Rehumi, Meremoti, \li1 Ido, Qinetoni, Abaeza, \li1 Mizamini, Moadia, Biliqa, \li1 Semaea, Zoiaribi, Zedaia, \li1 Salu, Amoki, Hilikaea meke Zedaia. \p Ari na koimata tadi na hiama si arini meke sari na turaṉadia pa totoso te Zosua. \s3 Sari na Tie Livaeti: \li1 \v 8 Hire sari na tie pu turaṉi sari na tie pude zama leana pa kinerakera: Zesua, Binui, Kedimieli, Serebia, Ziuda, meke e Matanaea meke ari kasa turaṉana. \p \v 9 Bakubukia, Uni, meke sari na turaṉadia pa butubutu Livae si turu tia i si arini pa keke kalina meke kera vari olaolaṉi pa totoso kera. \s1 Tututi sapu Gore Mae koe Zosua sa Ṉati Hiama Kenukenue \p \v 10 Zosua si na tamana e Zoiakimi, e Zoiakimi si na tamana e Eliasibi, e Eliasibi si na tamana e Zoiada. \v 11 E Zoiada si na tamana e Zonatani, meke e Zonatani si na tamana e Zadua. \s1 Sari na Palabatu pa Butubutu Hiama \p \v 12-21 Totoso Zoiakimi si na ṉati hiama kenukenue, sari na hiama sapu tuturaṉa koari na puku butubutu hiama si gua hire: \li1 Meraia pa puku butubutu te Seraea. \li1 Hananaea pa puku butubutu te Zeremaea. \li1 Mesulama pa puku butubutu te Ezara. \li1 Zehohanani pa puku butubutu te Amaraea. \li1 Zonatani pa puku butubutu te Maluki. \li1 Zosepa pa puku butubutu te Sebanaea. \li1 Adana pa puku butubutu te Harimi. \li1 Helikai pa puku butubutu te Meraioti. \li1 Zakaraea pa puku butubutu te Ido. \li1 Mesulama pa puku butubutu te Qinetoni. \li1 Zikiri pa puku butubutu te Abaeza. \li1 Pilitai pa puku butubutu tadi Miniamini meke Moadia. \li1 Samua pa puku butubutu te Biliqa. \li1 Zehonatani pa puku butubutu te Semaea. \li1 Matenai pa puku butubutu te Zoiaribi. \li1 Uzi pa puku butubutu te Zedaia. \li1 Kalai pa puku butubutu te Salu. \li1 Ebera pa puku butubutu te Amoki. \li1 Hasabia pa puku butubutu te Hilikaea. \li1 Netanela pa puku butubutu te Zedaia. \s1 Sa Kinuberedi rina Butubutu Hiama meke sari na Puku Tatamana Livaeti \p \v 22 Sari palabatu koari na tatamana hiama meke na tie Livaeti pa totoso tadi na ṉati hiama kenukenue si hire: ari Eliasibi, Zoiada, Zonatani, meke e Zadua. Ta kubere gore sari na pozadi arini pa totoso te Dariasi sa baṉara pa Pesia. \p \v 23 Sari na palabatu koari na tatamana tadi na tie Livaeti si ta kubere gore koari na buka tututi, kamo pa totoso te Zohanana sa tuna sa tuna koreo e Eliasibi. \s1 Sari na Pinaqaha Tie Livaeti pa Korapa Zelepade \p \v 24 Sari na tie tuturaṉa koari na tie Livaeti si ari Hasabia, Serebia, Zesua, Binui, Kedimieli, meke sari turaṉadia. Arini hire si turu pa keke kalina, va tia i ri sari puku tie kerakera vahesi meke zama va leana, meke kera vari olaolaṉi sari karua pukuna hire, lulia rini sa vina turu te Devita sa baṉara, sa tie te Tamasa. \p \v 25 Matanaea, Bakubukia, meke Obadaea, Mesulama, Talamoni, meke Akubo sari na tie kopu pu kopuni sari na lose vekovekoana likakalae tata koari na sasada pa Zelepade. \p \v 26 Arini si tavetavete pa totoso te Zoiakimi, sa tuna koreo e Zosua, sa tuna koreo e Zozadaki, totosona sipu koa qavuna se Nehemaea, meke e Ezara si na hiama meke sa tie va tumatumae te Tamasa. \s1 Vina Madina sa Goba pa Zerusalema \p \v 27 Totoso tava madi sa goba pa Zerusalema, si ta hata vagi sari na tie Livaeti koari na vasidi pu koai rini meke ta turaṉa la pa Zerusalema pude somana ni rini sari kinerakera zinama leana meke vari seke ni rini sari na sibolo, meke lopi i rini sari na mike hapu. \v 28-29 Sari na tie Livaeti pu kerakera si ta vagi varigara mae tugo koari na dia popoa pa vari likohaena Zerusalema meke koari na popoa hitekedi pa vari likohaena Netopa, pa Betiqiliqali, Qeba, meke pa Azamaveti. \v 30 Sari na hiama meke sari tie Livaeti si va via puleni, meke va via i tugo rini sari tinoni, sari na sasada, meke sa goba pa Zerusalema. \v 31 Turaṉa sage lani rau sari na koimata tadi pa Ziuda panaulu koasa goba, meke taveti rau si karua puku koea pude zama leana. Keke puku koea si tokele ene gua pa kali matao, ene luli pa batuna sa goba, topue la gua pa Sasada Remoremo meke kera nia rini sa zinama leana la koe Tamasa. \v 32 Hosaea meke kukuruna sa pinalabatu pa Ziuda si ene luli pa mudidia ri na tie kerakera. \v 33-35 Luli la sari hiama sapu ivu buki meke ene luli sari Azaraea, Ezara, Mesulama, Ziuda, Benisimane, Semaea, meke e Zeremaea. Meke luli la se Zakaraea, sa tuna koreo e Zonatani, sa tuna koreo e Semaea, sa tuna koreo e Matanaea, sa tuna koreo e Mikaea, sa tuna koreo e Zakura, sa tuna koreo e Asapa. \v 36 Luli koasa sari turaṉana sa, ari Semaea, Azareli, Milalai, Qilalai, Mai, Netanela, Ziuda, meke e Hanani; paleki rini sari na mike, hapu, na sibolo sapu ta garunu ni rini pa tinarae te Devita, sa tie te Tamasa. Ezara sa tie va tumatumae te Tamasa si turaṉia sa tokele vinahesi hie. \v 37 Koasa Sasada Bukaha si ene sagea rini sa halehaleana koasa Vasileana te Devita, ene hola ia rini sa vetu baṉara te Devita, meke pule la gua panaulu pa goba koasa Sasada Kolo pa kali gasa rimata koasa vasileana lavata. \p \v 38 Sa keke puku koea zama leana vina rua si ene la gua pa kali gede pa batuna sa goba. Arau meke sa keke kali tinoni pule si lulia sa tokele hie. Ene hola nia gami sa Vetu Hakehakei Ululuna Tana Oputu sapu la gua koasa Goba Marepahana, \v 39 hola nia sa Sasada te Iparemi, Sasada Zesana, Sasada Igana, sa Vetu Hakehakei Ululuna te Hananelo, meke sa Vetu Kopu Ululuna tana Gogoto, meke kamo la koasa Sasada Sipi. Va hokotia gami sa mami inene koasa Sasada Tie Kopu. \p \v 40 Ke sari karua puku koea zama leana si kamo la koasa varivarigarana pa Zelepade te Tamasa. Arau meke sari kasa palabatu saripu luli koa rau ba kamo la tugo, \v 41 gua tugo sari na hiama pu ivui sari na buki, ari Eliakimi, Maseia, Miniamini, Mikaea, Elionae, Zakaraea, meke e Hananaea; \v 42 meke luli koa rini sari Maseia, Semaea, Eleaza, Uzi, Zehohanani, Malikiza, Elami, meke e Ezera. Sari koea si kera pa tinuraṉa te Zezarahaea, meke kera va ululae sisigiti si arini. \p \v 43 Koasa rane asa si hola toa sa vinukivukihi tavetia arini. Qetu hola si arini sina sa Tamasa ponini sa qinetuqetu. Sari koburu na barikaleqe ba somana qetuqetu tugo koasa inevaṉa. Sa vinevehe koasa qinetuqetu pa Zerusalema si boka ta avoso tu pa seu. \s1 Tava Namanama sa Vinahesi pa Zelepade \p \v 44 Koasa totoso asa si vizata tie si arini pude kopu ni sari na lose vekovekoana vinariponi tana Zelepade; sari na keke pa manege, na vua kekenu pa inuma, meke na vua huda. Sa tinavete tadi na tie hire si pude varigara mae ni pa Zelepade sari na vinariponi koari na inuma tata koa ri na vasileana tadi na tie Livaeti. Na vinariponi arini si tadi na hiama meke tadi na tie Livaeti gua sapu tava turu koasa tinarae te Tamasa. Ura na qetu ni rina tie pa popoa Ziuda sari na tinavete tadi na hiama meke sari na tie Livaeti, \v 45 sina taveti rini sari na vina tana pa Zelepade meke sari vina via gua sapu tozi vekoi sa Tamasa. Sari na tie kerakera meke sari na tie kopu pa Zelepade ba va gorevura i tugo sari dia tinavete gua sapu va turui sa baṉara Devita meke Solomone sa tuna.\x * \xo 12:45 \xt 1 Koron 25:1-8, 26:12\x* \v 46 Ura pukerane, pa totoso tadi Devita sa baṉara meke e Asapa si sari na tie kerakera si turaṉia sa vinahesi meke na zinama leana la koe Tamasa. \v 47 Ke koari na totoso tadi Zerubabele meke Nehemaea si doduru mo pa Izireli si vala vinariponi pa hopeke rane koari tie kerakera meke ari na tie kopu pa Zelepade. Veko vata kale tugo arini sari na vinariponi madidi tadi na tie Livaeti, meke sari kasa tie Livaeti arini si veko vata kale sa hinia tadi na hiama. \c 13 \s1 Sa Vinari Paqahi koari na Tie Karovodi \p \v 1 Koasa rane tugo asa si ta tiro vura meke ululae sa Tinarae te Mosese koa ri na tinoni, meke tiro kamoa rini sa tinarae sapu zama sapu loke tie Amoni babe na tie Moabi si tava malumu pude somana koa koari na tie te Tamasa gua.\x * \xo 13:1 \xt Diut 23:3-5\x* \v 2 Sina sari tie Amoni meke Moabi si korodia poni ni ginani na kolo sari na tie Izireli totoso taluarae mae gua pa Izipi si arini. Ba tabara nia poata tu rini se Belami \ord d\ord* pude leveni sari na tie Izireli gua, ba ilirae nia minana tu nada Tamasa sa lineveleve.\x * \xo 13:2 \xt Nab 22:1-6\x* \v 3 Totoso avosia tugo ri na tinoni Izireli sa tinarae asa, si hitu pani rini koasa dia vinarigara sari na tie sapu karovo dia tuti. \s1 Sa Kinopu Tinarae Va Turu Pulei e Nehemaea \p \v 4 Visoroihe, Eliasibi sa hiama, si palabatu ni sari na lose tana vinariponi koa sa Zelepade, meke na baere te Tobaia si asa, \v 5 ke malumu vala nia sa koe Tobaia sa tie Amoni, si keke lose nomana vasina hoke ta veko sari na vinariponi huiti meke na oto huda humaṉa lea, sari na tiṉitoṉa tavetaveteana pa Zelepade, sari na vinariponi tadi na hiama, sari keke pa manege koari na huiti, vaeni vaqura, meke oela olive tadi na tie Livaeti, na tie kerakera, meke ari tie kopu pa Zelepade. \v 6 Ba sipu korapa ta evaṉa sari ginugua arini, si lopu koa pa Zerusalema si arau. Koasa vuaheni vina toloṉavulu rua sapu koa baṉara se Atazekisesi pa Babiloni si pule la si rau koasa baṉara pude la vivinei ni gua sapu ta evaṉa pa Zerusalema. Hola kaiqa totoso si vagi vina malumu si rau koa sa pude pule \v 7 la pa Zerusalema. Gua, meke hodahodaka nia arau sa kinaleana sapu va malumia tu e Eliasibi koe Tobaia si keke lose koasa Zelepade pude tavetavete nia sa. \v 8 Ta ṉaziri sisigiti si arau meke gona vura ni rau koasa lose sari doduru likakalae te Tobaia. \v 9 Meke tozi ni rau sari na hiama pude va via i meke va madi i sari na lose, meke paleke nuquru pule ni rau sari na tiṉitoṉa tavetaveteana pa Zelepade, na vinariponi huiti, meke na oto huda humaṉa lea. \p \v 10 Meke ta tozi nia tugo rau sapu lopu ta poni ni ari na tie Livaeti sari dia hinia, meke sapu ele pule la pa dia inuma sari na tie Livaeti meke sari na tie kerakera pa Zelepade.\x * \xo 13:10 \xt Diut 12:19\x* \v 11 Ke gegesi rau sari na koimata sina lopu galagala nia rini sa Zelepade. Vagi pule mae ni rau pa Zelepade sari na tie Livaeti meke sari na tie kerakera, meke veko pule lani rau pa dia tinavete. \v 12 Meke sari doduru tie pa Ziuda si podalae paleke pule mae ni rini sari na dia keke pa manege koa ri na huiti, vaeni, meke na oela olive.\x * \xo 13:12 \xt Mal 3:10\x* \v 13 Meke vekoi rau sari kasa tie hire pude kopu ni sari lose vekovekoana vinariponi: E Selemaea, na hiama; e Zedoki sa tie va tumatumae; meke Pedaia, na tie Livaeti. E Hanani sa tuna koreo e Zakura sapu tuna koreo e Matanaea, si pude varitokae koa rini. Gilania rau sapu ta ronudi sari tie hire. Dia tinavete si pude hia i sari na ginani la koari na turaṉadia. \p \v 14 Ke qua Tamasa, Mu balabala au koari na tinavete leadi hire, lopu huara pani saripu taveti rau tanisa Mua Zelepade meke sa vinahesi. \p \v 15 Koari na totoso arini si dogori rau sari na tie pa Ziuda sapu munala vagi kolo qurepi \ord d\ord* pa rane Sabati meke suraṉa vagi huiti koari na doṉ'ki, turaṉae vaeni, qurepi, piqi, meke kaiqa pinaleke pule. Meke suraṉa nuquru mae ni rini pa Zerusalema pa rane Sabati. Ke va balau i rau pude lopu holuholu ginani pa rane Sabati.\x * \xo 13:15 \xt Ekd 20:8-10; Diut 5:12-14; Zer 17:21-22\x* \v 16 Kaiqa tie mae guadi koasa vasileana lavata pa Taea si koadi pa Zerusalema. Arini si hoke paleke nuquru mae igana meke doduru votiki likakalae meke holuholu ni pa Zerusalema pa korapa rane Sabati koari na tie Ziuda. \v 17 Gegesi rau sari na palabatu pa Ziuda meke zamai, “Nasa sa tinavete kaleana korapa tavetia gamu hie? Lopu va madia gamu sa rane Sabati. \v 18 Vea, lopu asa tu si tavetia ari na tiatamada, ke tava kilasa si gita meke sa nada popoa lavata hie? Meke kamahire si korapa va gevuru pule ia gamu sa tinaṉaziri te Tamasa pude raza mae ia sa popoa Izireli, sina lopu va madia gamu sa rane Sabati.” \p \v 19 Ke garunu zinama si rau pude tukui sari sasada pa Zerusalema pana kamo sa huporo pa veluvelu rane Poraede meke lopu kaqu ta tukele osolae hola tu sa rane Sabati. Vekoi rau sari kaiqa qua tie kopu koari na sasada pude loke likakalae si ta suraṉa nuquru mae koasa vasileana lavata pa rane Sabati. \v 20 Keke babe karua totoso si va hola boṉi sari tie vata holuholu likakalae pa sadana sa goba. \v 21 Ba la gegesi rau si arini, “Na vea ke va hola boṉi si gamu pa kalina sa goba? Pana tavete pule ia gamu si hie, si kote mae tuqe vagi gamu rau.” Podalae pa totoso asa si lopu pule mae si arini pa rane Sabati. \v 22 Garuni rau sari na tie Livaeti pude va via meke va madi pule ni meke la kopu koari na sasada pude va sosodea sapu tava madi sa rane Sabati. \p Ke qua Tamasa, Mu balabala au koasa ginugua hie, Mamu toka nau koa sa Mua tataru nabuna. \p \v 23 Koa sa totoso tugo asa si dogoria rau sapu sari tie pa popoa Ziuda si haba i sari barikaleqe pa Asidodi, Amoni, meke Moabi.\x * \xo 13:23 \xt Ekd 34:11-16; Diut 7:1-5\x* \v 24 Meke kukuruna ari dia koburu si zama pa zinama Asidodi, babe pa zinama tadi kaiqa votiki tie, ba lopu tumae zama nia sa mami vinekala soti. \v 25 La va tia i arau sari tie arini, leveni, komiti, meke puki rau kaludia. Zama nonoi rau pude tokotokoro pa pozana Tamasa sapu arini, babe sari tudia si lopu kaqu varihaba pule la koari na tie karovodi, gua! \v 26 Zama si arau, “Sari na barikaleqe karovodi na turaṉa va seana se Solomone sa baṉara. Loke baṉara pa kasia popoa si tava lavata gugua asa. Na tataru nia Tamasa si asa meke va baṉaria Sa pa Izireli, ba hoqa si asa koa sa sinea hie.\x * \xo 13:26 \xt 2 Samuela 12:24-25; 1 Baṉ 11:1-8\x* \v 27 Vegua kaqu lulia gami sa siraṉa tamugamu meke va karia sa nada Tamasa pude habai sari na barikaleqe karovodi?” \p \v 28 Keke tuna koreo e Zoiada, sa tuna koreo e Eliasibi sapu sa ṉati hiama kenukenue, si haba ia sa si keke tuna vineki e Sanibalati sa tie pa Beti Horoni, ke hitu pania rau si asa pa Zerusalema.\x * \xo 13:28 \xt Nehe 4:1\x* \p \v 29 Kei Tamasa, Mu balabala i gua sapu va boni gunia ri na tinoni sara sa tinavete Tamugoi koari na tuturuana tadi na hiama, meke na vinariva egoi nabuna pu tavetia Goi koari na hiama meke na tie Livaeti. \p \v 30 Ke va via i rau meke va madi sari na tinoni koari doduru ginugua karovodi. Taveti rau sari na tinarae tadi na hiama meke tadi na tie Livaeti pude kaqu hopeke gilani arini sari dia tinavete. \v 31 Meke va namai tugo rau sari vinariponi huda pude mae pa hopeke dia totoso, gua tugo sari na vua kekenu rina huiti na vua huda. \p Ke Tamasa, Mu balabala i sari doduru hire; Mamu mana nau.