\id EZR - Roviana \h Ezara \toc1 Sa Buka te Ezara \toc2 Ezara \toc3 Ezr \mt2 SA BUKA TE \mt1 EZARA \imt1 Sa Vinabakala \ip Sa buka te Ezara si na hinodadi ri karua buka Koronikolo, sapu tozia sa pinule tadi kaiqa rina tie Ziu ta raovodi \ord d\ord* pa Zerusalema. Sari na tiṉitoṉa saripu ta evaṉa si ta veko variluli gua hire: (1) Sa puku tie Ziu kekenu ta raovodi saripu taluarae pa Pinaqaha popoa Babiloni pa ginarunu te Saerasi, sa baṉara lavata pa Pesia. (2) Ta kuri pule sa Zelepade meke tava madi, meke tava leana pule sa vinahesina Tamasa pa Zerusalema. (3) Hola kaiqa vuaheni si keke puku tie Ziu si pule la pa Zerusalema pa tinuraṉa te Ezara. Keke tie tumatumaena pa tinarae te Tamasa si asa, sapu toka ni sari na tie pude tavete pulea sa hahanana linotu meke sa kinokoa pa korapana sa butubutu pude kopu nia sa lotu pa linulina sa Tinarae te Tamasa. \iot Sari na Ṉati Pinaqapaqahana sa Buka \io1 Sa pinule kekenu pa tinaraovo. Hinia 1:1 kamo hinia 2:70 \io1 Ta kuri pule sa Zelepade meke tava madi. Hinia 3:1 kamo hinia 6:22 \io1 Pule turaṉi Ezara sari kaiqa tie ta raovodi. Hinia 7:1 kamo hinia 10:44 \c 1 \s1 Va Turua Saerasi sa Tinarae Pude Pule sari na Tie Ziu \p \v 1 Pa vuaheni kekenu sipu koa baṉara se Saerasi pa Pesia, si va gorevura ia e Zihova gua sapu zama nia Sa koasa poropita Zeremaea.\f * \fr 1:1 \ft Zeremaea si tozia sapu kote pule maedi rina tie Izireli hola zuapa ṉavulu vuaheni.\f* Ke va gevuru ia Sa sa bulona e Saerasi pude tozi vura nia si keke tinarae ṉiṉirana; kubere gore nia meke garunu vura nia sa pude ta tiro pa doduru vasina pa nana binaṉara, sapu guahe:\x * \xo 1:1 \xt Zer 25:11, 29:10\x* \pi1 \v 2 “Hie sa tinarae te Saerasi, sa baṉara lavata pa Pesia: ‘E Zihova sa Tamasa pa Maṉauru, si va baṉara au si arau pa doduruna sa kasia popoa, meke vizatau Sa pude kuri ponia si keke Zelepade Tanisa pa Zerusalema pa Ziuda.\x * \xo 1:2 \xt Ais 44:28\x* \v 3 Mani koa koa gamu doduru na tinoni se Zihova. Mamu pule la pa Zerusalema pa Ziuda si gamu; mamu kuri pulea sa Zelepade te Zihova, sa Tamasa tadi na tie Izireli, sa Tamasa sapu tavahesi pa Zerusalema. \v 4 Be kaiqa rina tinoni Ziu ta raovodi si hiva pude pule gua, si kaqu poni ni rina turaṉadia pu koa kapae sari na vinari tokae hire: arini pu koa hola pa kaiqa popoa, si kaqu va namanama poni siliva, na qolo, na vinabeo, meke na kurukuru made nenedi, meke na vinariponi si arini, pude tana Zelepade te Tamasa pa Zerusalema,’ gua si asa.” \p \v 5 Meke sari na palabatu pa butubutu Ziuda, meke Benisimane, sari na hiama, sari na tie Livaeti, meke sari doduru pu sovuti Tamasa bulodi, si va namanama pude pule meke kuri pulea sa Zelepade te Zihova pa Zerusalema. \v 6 Sari na turaṉadia si toka ni si arini sapu ponini soku tiṉitoṉa guahe: guana tiṉitoṉa saripu ta tavetae siliva na qolo, meke kaiqa tiṉitoṉa pule, na bulumakao na sipi, meke kaiqa tiṉitoṉa arilaedi tugo, meke na vinariponi saripu variponi moka lani rini koasa Zelepade. \p \v 7 Va pule la i e Saerasi sari na vovoina meke na kapa, saripu vagi sa baṉara Nebukaneza koasa Zelepade pa Zerusalema, saripu vekoi sa koasa zelepade tadi nana tamasa. \v 8 Valani Saerasi si arini koe Mitiredati, sa palabatu kopu poata tanisa baṉara sapu kubere goreni sa sari na vinarigaraedi rina tiṉitoṉa meke vala i sa koe Sesebaza sa qavuna pa Ziuda. \v 9-10 Sa ninaedi rini si hire: sari na vovoina saripu ta tavetae qolo koasa vinariponi si ka toloṉavulu puta. Sari na vovoina saripu ta tavetae siliva koasa vinariponi si ka keke tina. Kaiqa pule vovoina si ka hiokona sia. Sari na vovoina qolo hitekedi si ka toloṉavulu puta. Sari na vovoina siliva hitekedi si ka made gogoto manege puta. Kaiqa votiki vovoina pule si ka keke tina. \p \v 11 Sa ninaedi ri doduru hire si ka lima tina made gogoto puta vovoina pu ta tavetae qolo na siliva meke kaiqa tiṉitoṉa pule saripu paleki e Sesebaza, sipu taluarae si asa meke sari kaiqa tie ta raovodi pa vasileana Babiloni pude pule la pa Zerusalema, gua. \c 2 \s1 Sari na Ninaedi rina Tututi Tie pu Kekere Pule koari na Dia Tinaraovo \r (Nehemaea 7:4-73) \p \v 1 Sokudi rina tie ta raovodi si taluarae koasa pinaqaha popoa pa Babiloni meke pule la pa Zerusalema pa popoa Ziuda, meke hopeke la koa koari dia vasileana soti. Sari na dia tatamana si na ta raovodi meke koa pa popoa Babiloni, sipu turaṉa lani sa baṉara Nebukaneza si arini vasina, guana tie ta pusidi. \v 2 Sari na dia koimata si ari Zerubabele, Zosua, Nehemaea, Seraea, Relaia, Modekae, Bilisani, Misipa, Biqivai, Rehumi, meke Bana. \p Hire sari na pozadi rina hopeke butubutu tie pa Izireli, meke na ninaedi rina hopeke tututi saripu kekere pule koa sa tinaraovo: \li1 \v 3-20 Sari na tuna e Parosi si karua tina keke gogoto zuapa ṉavulu rua, \li1 sari na tuna e Sepatia si ṉeta gogoto zuapa ṉavulu rua, \li1 sari na tuna e Araha si zuapa gogoto zuapa ṉavulu lima, \li1 sari na tuna e Pahati Moabi (Sa butubutu te Zesua meke Zoabi) si karua tina vesu gogoto manege rua, \li1 sari na tuna e Elami si keke tina karua gogoto lima ṉavulu made, \li1 sari na tuna e Zatu si sia gogoto made ṉavulu lima, \li1 sari na tuna e Zakai si zuapa gogoto onomo ṉavulu puta, \li1 sari na tuna e Bani si onomo gogoto made ṉavulu rua, \li1 sari na tuna e Bebai si onomo gogoto hiokona ṉeta, \li1 sari na tuna e Azaqadi si keke tina karua gogoto hiokona rua, \li1 sari na tuna e Adonikami si onomo gogoto onomo ṉavulu onomo, \li1 sari na tuna e Biqivai si karua tina lima ṉavulu onomo, \li1 sari na tuna e Adini si made gogoto lima ṉavulu made, \li1 sari na tuna e Atera pa tututi te Hezikaea si sia ṉavulu vesu, \li1 sari na tuna e Bezai si ṉeta gogoto hiokona ṉeta, \li1 sari na tuna e Zora si keke gogoto manege rua, \li1 sari na tuna e Hasumi si karua gogoto hiokona ṉeta, \li1 sari na tuna e Qibara si sia ṉavulu lima. \m \v 21-35 Sari na tinoni pu ari tiatamadia koa koari na vasileana nomadi hire si pule tugo pa tina raovo pa Babiloni: \li1 pa Betilihema si keke gogoto hiokona ṉeta, \li1 pa Netopa si lima ṉavulu onomo, \li1 pa Anatoti si keke gogoto hiokona vesu, \li1 pa Azamaveti si made ṉavulu rua, \li1 pa Kiriati Zearimi, Kepira, meke Biaroti si zuapa gogoto made ṉavulu ṉeta, \li1 pa Rama meke Qeba si onomo gogoto hiokona eke, \li1 pa Mikimasi si keke gogoto hiokona rua, \li1 pa Betolo meke Ai si karua gogoto hiokona ṉeta, \li1 pa Nebo si lima ṉavulu rua, \li1 pa Maqabisi si keke gogoto lima ṉavulu onomo, \li1 koasa keke votiki Elami pule si keke tina karua gogoto lima ṉavulu made, \li1 pa Harimi si ṉeta gogoto hiokona puta, \li1 pa Lodi, Hadidi, meke Ono si zuapa gogoto hiokona lima, \li1 pa Zeriko si ṉeta gogoto made ṉavulu lima, \li1 pa Sena si ṉeta tina onomo gogoto toloṉavulu puta. \m \v 36-39 Hire sari na pozadi rina tututi hiama saripu kekere puledi koa sa tinaraovo: \li1 sari na tuna Zedaia sa tututi te Zosua si sia gogoto zuapa ṉavulu ṉeta, \li1 sari na tuna Ima si keke tina lima ṉavulu rua, \li1 sari na tuna Pasahuru si keke tina karua gogoto made ṉavulu zuapa, \li1 sari na tuna Harimi si keke tina manege zuapa, \m \v 40-42 Sari na tututi pa butubutu Livae saripu vura pule koasa tinaraovo: \li1 Zesua meke Kedimieli pa tututi te Hodavaea si zuapa ṉavulu made, \li1 sari na tie kerakera pa Zelepade, \li1 sarini pu tuti gore mae koe Asapa si keke gogoto hiokona vesu, \li1 sari na tie kopu pa Zelepade saripu tuti gore mae koe Salumu, Atera, Talamoni, Akubo, Hatita, meke Sobai si keke gogoto toloṉavulu sia. \m \v 43 Sari na tie tavetavete pa Zelepade saripu kekere pule koasa tinaraovo: \li1 arini pu tuti gore mae koe Ziha, Hasupa, Tabaoti, \li1 \v 44 Kerosi, Siaha, Padoni, \li1 \v 45 Lebana, Haqaba, Akubo, \li1 \v 46 Haqaba, Salamae, Hanani, \li1 \v 47 Qideli, Qaha, Reaia, \li1 \v 48 Rezini, Nekoda, Qazamu, \li1 \v 49 Uza, Pasea, Besai, \li1 \v 50 Asina, Meunimu, Nepusimi, \li1 \v 51 Bakubuki, Hakupa Harahura, \li1 \v 52 Baziluti, Mehida, Harasa, \li1 \v 53 Barakosi, Sisera, Tema, \li1 \v 54 Nezia meke e Hatipa. \m \v 55 Sari na tie pu tuti gore mae koa rina nabulu te Solomone saripu pule koa sa tinaraovo: \li1 sari na tuna e Sotai, Hasopereti, Peruda, \li1 \v 56 Zala, Darakoni, Qideli, \li1 \v 57 Sepatia, Hatili, Pokereti Hazabaimi, meke Ami. \p \v 58 Sa doduruna sa ninaedi rina tie pu tuti gore maedi koa rina tie tavetavete pa Zelepade meke sari na nabulu te Solomone, arini pu pule maedi koa sa tinaraovo si ari ka ṉeta gogoto sia ṉavulu rua. \m \v 59-60 Koa dia si ka onomo gogoto lima ṉavulu rua pu tuti gore mae koe Delaea, Tobaia, meke Nekoda saripu kekere pule koasa tinaraovo, arini pu koa koari na vasileana nomadi pa Tele Mela, Tele Harasa, Kerubi, Adoni, meke Ima, ba lopu boka va sosodei rini sari na tuti dia koasa butubutu Izireli. \p \v 61-62 Kaiqa rina tie pa tututi hiama si lopu boka ta dogoro sari dia tututi ta kuberedi pude va sosodea sa dia ginore mae: Ari Hobaia, Hakozi, meke e Bazilai. Keke ri kasa koasa tututi hiama te Bazilai sa hiama si haba ia sa si keke barikaleqe pa tututi te Bazilai tie pa Qileadi meke vagia sa sa pozana sa tututi tanisa roana. Sina lopu boka va sosodei rini sapu pae soto gua si arini koasa dia tuti, ke lopu tava malumu si arini pude somana pa tinavete hiama. \v 63 Tozi ni sa qavuna tadi na tie Ziu si arini sapu lopu kaqu somana koari na hiama pude henahena si arini koa rina ginani sapu tava vukivukihi la koe Tamasa osolae pana koa nana tu si keke hiama sapu boka nanasia sa Tamasa koari na Urimi meke na Tumimi \ord d\ord*.\f * \fr 2:63 \ft Sa hiama si tavetavete nia sa Urimi meke sa Tumimi pude vagia sa vinizavizata te Zihova. Mi tiroa Ekisidasi 28:30.\f* \p \v 64-67 Sa ninaedi ri doduru tie ta raovodi pu ele pule mae si ari ka made ṉavulu rua tina, ṉeta gogoto onomo ṉavulu puta: \li1 sari na nabulu koreo na vineki si ari ka zuapa tina ṉeta gogoto toloṉavulu zuapa, \li1 sari na tie kerakera, tie na barikaleqe, si ari ka karua gogoto puta, \li1 sari na hose si ka zuapa gogoto toloṉavulu onomo, \li1 sari na miulu si karua gogoto made ṉavulu lima, \li1 sari na kameli si made gogoto toloṉavulu lima, \li1 meke sari na doṉ'ki si onomo tina zuapa gogoto hiokona puta. \p \v 68 Meke sipu kamo sari na tie ta raovodi koasa vasina tanisa Zelepade te Zihova pa Zerusalema, si kaiqa rina koimata koari na butubutu, si vala moka ni sari na vinariponi, pude toka nia sa kinuri pulena sa Zelepade koasa vasina koana. \v 69 Vala beto ni rini sapu gua boka ia rini koasa tinavete asa, meke sa vinarigarana sa vinariponi, si kamoa ka lima gogoto kilo mamatana sa qolo, meke karua tina vesu gogoto kilo mamatana sa siliva, meke keke gogoto poko hiama. \v 70 Sari na hiama, na tie Livaeti, meke kaiqa rina tie kerakera, na tie kopu Zelepade, meke sari na tie tavetavete pa Zelepade si koa koari na dia vasileana soti. Sari doduru tie Izireli pule si la koa koari na vasivasileana vasina pu mae guadi tatasana.\x * \xo 2:70 \xt 1 Koron 9:2; Nehe 11:3\x* \c 3 \s1 Podalae Pule sa Vinahesi \p \v 1 Koasa sidara vina zuapa si ele koa beto pa dia vasivasileana soti sari doduru tie Izireli saripu pule maedi koasa tinaraovo. Varigara pa Zerusalema sari doduru, \v 2 meke se Zosua sa tuna e Zozadaki, meke sari hiama turaṉana, meke e Zerubabele sa tuna e Silitili, meke sari na turaṉana, meke tavete pulea rini sa hope tanisa Tamasa tadi na tie Izireli, pude boka va uququ pulei rini sari na vina vukivukihi pa korapa vina turu, sapu ta kubere koasa tinarae te Mosese, sa tie te Tamasa.\x * \xo 3:2 \xt Ekd 27:1\x* \v 3 Sari na tie ta raovodi pu kekere puledi si matagutu ni rini sari na tie pu koadi koasa popoa sana, ba tavete pulea tugo rini sa hope vasina pu koa kekenu sa. Meke tiqe podalae va uqu pule i rini sari na vina vukivukihi vasina, munumunu na veluvelu.\x * \xo 3:3 \xt Nab 28:1-8\x* \v 4 Tavetia tugo rini sa Inevaṉa Vina Balabaladi rina Dia Ipi pa Qega pa guguana sa tinarae. Hopeke rane si taveti rini sari na vina vukivukihi saripu ta hivae koasa rane sana. \x * \xo 3:4 \xt Nab 29:12-38\x* \v 5 Sipu ele hola sa Inevaṉa Vina Balabaladi rina Dia Ipi pa Qega si taveti tugo rini sari na vina vukivukihi doduru rane, meke taveti sari na vina vukivukihi va uququ pa hopeke Inevaṉa Sidara Vaqura, meke koari hopeke vinarigara koari na totoso tavahesi se Zihova koari na inevaṉa hopedi, gua tugo sari doduru vinariponi na vina vukivukihi saripu ta vala moka koe Zihova.\x * \xo 3:5 \xt Nab 28:11 kamo hinia 29:39\x* \v 6 Lopu ele podalae kuri pulea rina tinoni sa Zelepade, ba ele podalae va vukivukihi la tu koe Zihova si arini pa rane kekenu koasa sidara vina zuapa. \s1 Podalae Ta Kuri Pule sa Zelepade \p \v 7 Sari na tinoni si vala ni sari na poata pude tabari sari na tie peqo patu meke na kamada. Meke poni ginani na vaeni meke sari na oela olive pude ta garunu la koari na vasileana nomadi pa Taea meke Saedoni, pude varihobei huda sida pa Lebanoni gua, saripu kaqu ta babana mae pa kolo kamo pa vasileana Zopa. Sari doduru pu gua hire si ta tavete pa vina malumu te Saerasi, sa baṉara lavata pa Pesia. \p \v 8 Ke, koasa sidara vina rua, koasa vuaheni pa mudina sapu pule mae si arini koasa vasina tanisa Zelepade pa Zerusalema, si podalae tavetavete si arini. E Zerubabele sa tuna Silitili, Zosua na tuna Zozadaki, meke sari doduru turaṉadia, sari na hiama, meke sari na tie Livaeti, meke gua tugo sari doduru pu ta raovodi, saripu pule mae pa Zerusalema, si somana pa tinavete. Sari doduru tie Livaeti, saripu hiokona vuahenidi meke sage, si va palabatu i rini pa tinavete kinuri pulena sa Zelepade. \v 9 Hire sari na tie pa butubutu te Livae saripu kopu nia sa kinurina sa Zelepade te Tamasa: E Zesua meke sari na tuna meke turaṉana, meke e Kedimieli meke sari na tuna saripu mae guadi pa tutina e Hodavaea, meke sari na tuna e Henadadi, meke sari na turaṉadia. \v 10 Sipu podalae nia rina tinoni sa kinurina sa Zelepade, sari na hiama pu pokopoko ni sari na poko tana hiama, si turu taṉini dia sari na buki, meke sari na tie Livaeti, pu tuti gore maedi koe Asapa si turu tugo vasina, taṉini dia sari na sibolo. Vahesia rini se Zihova koasa guguana sa vinaturu sapu gore mae pa totoso tanisa baṉara Devita.\x * \xo 3:10 \xt 1 Koron 25:1\x* \v 11 Kera nia rini sa vinahesina e Zihova, meke kera pilipule nia rini sa kinera sapu guahe: \q1 “Leana se Zihova, sa Nana tataru nabuna koe Izireli, si koa hola ninae rane.” \p Meke kukili va ṉiṉirae sari na tinoni. Vahesia rini se Zihova, sina ele podalae veko ni rini sari na patu kekenu koasa Zelepade.\x * \xo 3:11 \xt 1 Koron 16:34; 2 Koron 5:13, 7:3; Sam 100:5, 106:1, 107:1, 118:1, 136:1; Zer 33:11\x* \v 12 Sokudi sari na hiama barogosodi, na tie Livaeti, meke sari na palabatu koari hopehopeke butubutu saripu ele dogoria sa Zelepade kekenu, si kabo na talotaṉa. Ba sari kaiqa tie pu koadi vasina si kukili qetuqetu. \v 13 Loke tie si boka avoso paqahia sa kinukili qetuqetu meke sa kinabo, sina sa vinevehe sapu tavetia rini si ṉiṉira sisigiti meke ta avoso pa doduru vasina pa seu. \c 4 \s1 Naqui rina Kana sari na Tie koasa Kinurina sa Zelepade \p \v 1 Meke sipu avoso gilania rina kana tadi na tie pa butubutu Ziuda meke Benisimane sapu korapa kuria rina tie puledi pa tinaraovo sa Zelepade te Zihova, sa Tamasa pa Izireli, \v 2 si la si arini koari Zerubabele meke sari na palabatu tadi na hopeke tututi pa butubutu meke zama i rini, “Mami somana koa gamu pa kinurina sa Zelepade, ura vahesi ia tugo gami sa mia Tamasa gua tugo sapu tavetia gamu, meke ele hoke va vukivukihi la ia gami si Asa podalae koari na rane te Esarahadoni, sa baṉara Asiria sapu turaṉa va kamo gami tani\f * \fr 4:2 \ft Hire si lopu na tie Ziu. Na tie karovodi si arini. Mi tiro la pa 2 Baṉ 18:11.\f*,” gua si arini.\x * \xo 4:2 \xt 2 Baṉ 17:24-41\x* \v 3 Ba olaṉa la i ari Zerubabele, e Zosua, meke sari doduru palabatu koari na hopeke tututi pa butubutu, “Loke mia tinavete koa gami si gamu koasa kinurina sa Zelepade tanisa mami Tamasa, ba gami mo telemami si kaqu kuri ponia se Zihova, sa Tamasa pa Izireli, gua sapu garununi gami e Saerasi, sa ṉati baṉara pa Pesia.” \p \v 4 Meke naqu i ri tiena sa popoa sari tinoni Ziuda, meke va mataguti rini koasa kinurina sa vetu. \v 5 Meke tabari rini sari na koimata pa qavuna pa Pesia pude hukatia sa tinavete koari doduru rane te Saerasi, sa baṉara pa Pesia, osolae kamo pa binaṉara te Dariasi. \s1 Hukatia ri na Kana sa Kinuri Pulena sa Popoa Zerusalema \p \v 6 Meke mumudi koasa binaṉara te Zekisi,\f * \fr 4:6 \ft Keke inilirina pule koasa pozana Zekisi si Ahaserusi.\f* pa pinodalaena sa nana binaṉara, si kubere va hakehakei nia rini si keke tinazutu koari na tinoni pa Ziuda meke Zerusalema.\x * \xo 4:6 \xt Est 1:1\x* \v 7 Meke koari na rane te Zekisi\f * \fr 4:7 \ft Atazekisesi si keke kinuberena sa pozana. Keke pule si Zekisi.\f* sa baṉara pa Pesia, si kubere la sari Bisilamo, e Mitiredati, meke e Tabeli, meke sarini pu zukadi, la koe Atazekisesi sa baṉara pa Pesia; ta kubere pa zinama Arameiki, meke ta iliri sa leta asa. \v 8 Guahe sapu kuberia e Rehumi, sa qavuna, meke e Simisai sa tie kubekubere pa qinavuna, la koe Atazekisesi pude zutu la i sari tie pa Zerusalema: \pi1 \v 9 “Arau Rehumi, sa qavuna pa pinaqaha popoa pa kali lodu rimata koasa Ovuku Iuparetisi, e Simisai sa tie kubekubere pa qinavuna, meke sari doduru koimata varitokae koa gami kara, sapu sari na tie varipitui meke na koimata na palabatu koari na tie ta raovo maedi pa Tiripolisi, Pesia, Ereke, Babiloni, meke na tie Susa saripu na tie pa Elami, \v 10 meke sari doduru butubutu pule pu raovo i sa ṉati baṉara lavata se Osibanipala, meke vekoi sa koasa vasileana pa Sameria meke Koari na pinaqaha vasivasileana pa kali lodu rimatana sa Ovuku Iuparetisi, gami kasa si kubere atu koa goi. \v 11 Ṉati baṉara Atazekisesi, zama valeana atu koa goi si gami na mua nabulu, gami na tie pa pinaqaha vasivasileana pa kali lodu rimatana sa Ovuku Iuparetisi. \pi1 \v 12 Mamu gilania kamahire, baṉara, sapu sari na tie Ziu pu ele luara igo meke mae koa gami pa Zerusalema, si korapa kuri pule ia sa vasileana sapu hoke va gugue la koa rina baṉara lavata. Korapa va hokoti rini sari na barana meke ele podalae kuri pulei sari na vetu. \v 13 Ego, mamu gilania baṉara sapu be ta kuri pule sa vasileana hierana meke be tava hokoto sari na barana, si kote korodia tabari sari na takisi meke kaqu ta ṉovala sa vinagi poata tanisa baṉara. \v 14 Sina na nabulu tanisa baṉara si gami meke lopu leana si pude dogoro gilania gami sa vina kaleanana sa baṉara, ke totozi atunia gami sa baṉara, \v 15 pude boka tiro i goi sari na mua buka tinozi, vivineidi rina baṉara kekenu. Kaqu dogori goi koari na kinubekuberedi rina tinavete meke va nonoga ia sapu na vasileana va karikarina sa vasileana hie, tasunana hola koa rina binaṉara meke na qinavuna pukerane. Gua mo asa si ta raza va inete nia sa vasileana hie. \v 16 Tozi nigo gami sa baṉara sapu be ta kuri pule sa vasileana hie meke be tava hokoto sari na barana si kaqu loke mua kinopu si kaqu koa hola koasa popoa hie pa kali lodu rimata koasa Ovuku Iuparetisi si goi,” gua. \m \v 17 Meke olaṉa la sa baṉara, \pi1 “Koe Rehumi, sa qavuna meke koe Simisai, sa tie kubekubere pa qinavuna, meke sari doduru koimata varitokae koa gamu kara, meke sari doduru koimata pule pu koa pa Sameria meke Pinaqaha Popoa pa Kali Lodu Rimata Koasa Ovuku Iuparetisi. \pi1 \v 18 Ego, kamahire si ele ta tiro meke ta iliri va bakala pa kenuqu rau sa leta sapu garunu mae nia gamu koa gami. \v 19 Meke tavetia rau si keke tinarae pude hata ia sa guguana sa hahanana sekesekei tanisa popoa Zerusalema, meke ele tava nonoga sapu podalae pukerane si ele varipera koari na baṉara sa vasileana asa meke sapu ele ta evaṉa vasina sa vinaripera meke sa sineke tinarae. \v 20 Meke pukerane si koa baṉara pa Zerusalema sari na baṉara ṉiṉiradi saripu totoli beto nia sa doduru popoa pa kali lodu rimata koasa Ovuku Iuparetisi, meke koarini si ta tabara sari na doduru votiki takisi, na gua. \v 21 Ego, mi tavetia si keke tinarae pude kaqu tava noso sa tinavete tadi na tie hire, meke pude lopu kaqu ta kuri pule sa vasileana hie osolae tozi vura nia rau si keke tinarae. \v 22 Mamu kopu pude lopu va mamamatae koasa ginugua hie! Pude vegua ke kaqu gigiri hoboro tu sa ṉinovaṉovalana sa baṉara?” \p \v 23 Meke sipu ta tiro pa kenudia ri Rehumi meke e Simisai sa tie kubekubere meke sari na koimata varitokae sa leta tanisa Ṉati baṉara Atazekisesi, si tuturei la i rini sari na tie Ziu pa Zerusalema meke koasa ṉiniraṉira na binokaboka si va nosoi rini si arini. \s1 Noso sa Tinavete pa Zerusalema \p \v 24 Gua asa, ke noso sa tinavete koa sa Zelepade te Tamasa sapu koa pa Zerusalema. Noso si asa osolae kamoa sa vuaheni vina ruana sa binaṉara te Dariasi, sa baṉara pa Pesia.\x * \xo 4:24 \xt Haq 1:1; Zak 1:1\x* \c 5 \s1 Podalae Pule sa Kinurina sa Zelepade \p \v 1 Meke korokorotae koari na tie Ziu pu koadi pa Ziuda meke pa Zerusalema sari karua poropita, ari Haqai meke e Zakaraea, sa tuna e Ido. Korokorotae sari kara poropita pa korapa pozana sa Tamasa pa Izireli pu korapa kopu ni si arini. \v 2 Meke sipu avosi ari Zerubabele, na tuna Silitili meke Zosua, sa tuna e Zozadaki sa inavoso tadi na poropita si podalae kuri pulea rini sa Zelepade te Tamasa sapu koa pa Zerusalema meke koa varitokae koarini sari na poropita te Tamasa.\x * \xo 5:2 \xt Haq 1:12; Zak 4:6-9\x* \s1 La Sosoara sa Qavuna Sameria \p \v 3 Pa totosona asa si la koarini se Tatenai, sa qavuna pa Pinaqaha Popoa pa Kali Lodu Rimatana sa Ovuku Iuparetisi meke e Setabozenai meke sari na dia koimata pa qinavuna meke zama gua hie koarini, “Esei ponini gamu sa vina malumu pude kuria sa Zelepade hie meke pude va hokotia sa vetu hie?” \v 4 Meke nanasa ni tugo rini si hire, “Ari sei sari na pozadi rina tie pu korapa totoli pa tinavete?” gua. \v 5 Ba korapa kopu totoko ni sa dia Tamasa sari na koimata tadi na tie Ziu, ke lopu va noso i rini osolae kamo koe Dariasi si keke tinozi meke pule koarini sa hinobena sa leta asa. \v 6 Hie tugo sa leta sapu garunu la nia e Tatenai, sa qavuna pa Pinaqaha Popoa pa Kali Lodu Rimata koasa Ovuku Iuparetisi meke se Setabozenai meke sari kaiqa nana koimata pa qinavuna, la koe Dariasi sa baṉara. \v 7 Garunu la nia rini koasa sa leta sapu ta kubere guahe: \pi1 “Koa goi Dariasi, sa baṉara, mu koa pa binule. \v 8 Mamu gilania baṉara sapu ele la si gami koasa pinaqaha popoa pa Ziuda, vasina koa sa Zelepade tanisa Tamasa lavata. Korapa ta kuri si asa koari na patu nomadi meke ele ta veko pa goba sari na labelabete. Korapa ene valeana sa tinavete pa dia tinolitolie. \v 9 Meke nanasi gami sari na koimata vasina meke zama guahe si gami, ‘Esei na poni gamu vina malumu pude kuria sa Zelepade hie meke pude va hokotia?’ \v 10 Nanasa ni tugo gami sari na pozadia pude boka gilani goi, pude boka kubere vagi gami sari na pozadi rina palabatu pu koimata nia sa tinavete. \pi1 \v 11 Meke gua mo hie sa dia inolaṉa koa gami, ‘Gami sina nabulu te Tamasa pa Maṉauru meke na pepeso, meke korapa kuri pulea gami sa vetu sapu ta kuri pukerane, sapu kuria na va betoa keke baṉara Izireli nomana. \v 12 Ba sina va bugoria ri tamamami sa Tamasa lavata pa Maṉauru, ke veko vala i Sa sarini pa limana Nebukaneza, sa baṉara pa Babiloni, pa butubutu Kaladea pude huaria sa Zelepade hie meke raovo lani pa popoa Babiloni sari na tiena.\x * \xo 5:12 \xt 2 Baṉ 25:8-12; 2 Koron 36:17-20; Zer 52:12-15\x* \v 13 Ba pa vuaheni kekenu te Saerasi, sa baṉara Babiloni, si va vuraia Saerasi sa baṉara si keke tinarae pude kaqu ta kuri pule sa Zelepade te Tamasa hierana, gua.\x * \xo 5:13 \xt Ezr 1:2-11\x* \v 14 Meke ele va vura pule mae ni tugo Saerasi sa baṉara pa Babiloni sari na tiṉitoṉa tana vinahesi, qolo na siliva tanisa Zelepade te Tamasa saripu zau vagi Nebukaneza koasa Zelepade pu koa pa Zerusalema meke paleke veko mae ni koe Sesebaza sa tie sapu va turua sa pude na qavuna pa pinaqaha popoa Ziuda. \v 15 Meke garunu la nia sa si asa meke zama, “Mamu vagi sari na likakalae hopedi hire, mamu la veko pule ni pa Zelepade sapu kaqu kuri pulea goi pa Zerusalema koasa nana poni vetu pukerane,” gua. \v 16 Ke mae se Sesebaza meke veko lani sari na patu nomadi pude podalae kuri pulea sa Zelepade te Tamasa. Meke kamo kamahire si korapa ta kuri si asa meke lopu ele beto!’ gua si arini. \pi1 \v 17 Gua asa, be leana koasa baṉara si mani ta hata si asa koari na buka tinozi sapu tozia sa tinavete tanisa baṉara pa Babiloni pude dogoro va sosodea be tava vura si keke tinarae koe Saerasi sa baṉara. Sa tinarae asa si pude kuri pulea sa Zelepade hierana te Tamasa pa Zerusalema, meke sa baṉara si mani tozi mae nia sa nana hiniva koasa tinavete hie,” gua si arini. \c 6 \s1 Ta Dogoro Pule sa Tinarae te Saerasi \p \v 1 Ke va turua Dariasi sa baṉara lavata si keke vina turu pude hata ia sa kinubekubere tadi na baṉara saripu ta kopue pa Babiloni gua. \v 2 Meke koa tu pa vasileana nomana pa Ekebatana si asa pa pinaqaha popoa Media, vasina tu si ta dogoro sa pepa ta viqusuna, vasina koa sa kinubekubere sapu guahe: \pi1 \v 3 “Koasa vuaheni kekenu sipu koa baṉara se Saerasi sa baṉara lavata, si garunu nia sa si keke tinarae, sapu sa Zelepade pa Zerusalema si kaqu ta kuri pule, gua. Meke vasina tu kaqu ta tavete sari na vina vukivukihi va uququ. Sa Zelepade si kaqu ka hiokona zuapa mita labena, meke ululuna. \v 4 Sari na goba si pude ta tavetae huda pana uludi ri ka ṉeta vinari hakehakei patu. Sari doduru hinoluholu si kaqu ta tabara koasa tie kopu poata tanisa baṉara. \v 5 Gua tugo sari na tiṉitoṉa ta tavetae pa qolo na siliva saripu paleke lani sa baṉara Nebukaneza pa Babiloni, saripu ta vagidi koasa Zelepade pa Zerusalema, si pude tava pule la koasa vasina pu ele koadi rini, pa korapa Zelepade te Tamasa pa Zerusalema.” \s1 Ta Zamae koe Dariasi sa Tinavete pude Lopu Makudo \p \v 6 Meke garunu la nia Dariasi sa inolaṉa guahe: \pi1 “Koe Tatenai, sa qavuna pa Kali Lodu Rimata pa Iuparetisi, Setabozenai, meke sari doduru mua palabatu pa qinavuna pa Kali Lodu Rimata pa Iuparetisi, mi rizu va seu koasa Zelepade pa Zerusalema. \pi1 \v 7 Mamu lopu la sosoaria sa tinavetena sa Zelepade, mani tavetia sa qavuna pa Ziuda, meke sari na koimata tadi na tie Ziu sa Zelepade te Tamasa, vasina tugo sapu ele turu si asa tatasana. \v 8 Garunu gamu rau si gamu, pude mamu tokani sarini pu kuri pulea si asa. Sari na dia lipulipu si kaqu tuturei ta tabara koasa poata tana baṉara, saripu ta vagidi pa takisi pa kali lodu rimata pa Iuparetisi. Ke lopu ta sosoara sa tinavete. \v 9 Doduru rane si lopu kaqu makudo vala ni gamu koari na hiama pa Zerusalema gua sapu hiva ni rini: sari na tuna bulumakao kokoreo, na sipi kokoreo babe na lami kokoreo pude na vina uququ la koe Tamasa pa Maṉauru; na huiti, soloti, vaeni, meke na oela olive tugo. \v 10 Guahe si kaqu ta tavete, pude boka vala i rini sari na vina vukivukihi saripu qetu ni Tamasa pa Maṉauru, meke tepa ia sa Nana minana, pude mana nau, meke gua tugo sari na tuqu koreo. \pi1 \v 11 Gua pule hie, be keke tie si sekea sa tinarae hie, si kaqu ta daku vura si keke huda pa nana vetu, meke kaqu tava ṉaru sa kukuruna, meke kaqu ta hopere nuquru pa tinina sa, meke sa nana vetu si kaqu ta evaṉae na vinarigarae remoremo. \v 12 Sa Tamasa sapu ele vizatia sa vasina sapu kaqu tavahesi si Asa pa Zerusalema, si mani va kilasi sari na baṉara, babe na butubutu saripu hobea sa tinarae hie, mi lopu podekia pude huaria sa Zelepade vasina. Arau, Dariasi si kuberia sa tinarae hie. Kaqu tava tabe zoṉazoṉa si asa.” \s1 Hokoto meke Tava Madi sa Zelepade \p \v 13 Meke gua puta tugo sapu garunu nia sa baṉara lavata, si tavete lulia ri Tatenai sa qavuna, e Setabozenai meke sari dia palabatu pa qinavuna. \v 14 Sari na koimata tadi na tie Ziu si tavetavete ṉaliṉali koasa kinurina sa Zelepade. Va hokotia rini sa Zelepade, gua sapu garunu nia sa Tamasa pa Izireli meke ari Saerasi, e Dariasi, meke Atazekisesi, sari na baṉara lavata pa Pesia. Tava ṉaliṉali si arini koari na poropita Haqai meke Zakaraea.\x * \xo 6:14 \xt Haq 1:1; Zak 1:1\x* \v 15 Va hokotia rini sa Zelepade pa rane vina ṉeta pa sidara Ada\f * \fr 6:15 \ft Sa sidara vina beto pa vuaheni sipu lopu ele kamo Pasova.\f* koasa vina onomo vuaheni sipu baṉara se Dariasi, sa baṉara lavata. \p \v 16 Ego, sari na tie Izireli: sari na hiama, na tie Livaeti, meke sari doduru pu pule maedi pa tinaraovo, si va madi qetuqetu nia rini sa Zelepade. \v 17 Meke keke gogoto bulumakao, karua gogoto sipi, meke ka made gogoto tuna sipi kokoreo, si valani rini koasa vina madina sa Zelepade, pude tana vina vukivukihi, meke ka manege rua sari na qoti, pude sa vina vukivukihi tana tinaleosaedi rina sinea, hopeke eke koari ka manege rua butubutu Izireli. \v 18 Va madi i tugo rini sari na hiama meke sari na tie Livaeti koa rina dia tinavete koasa Zelepade pa Zerusalema, koasa guguana sa vina turu sapu koa pa buka te Mosese. \s1 Sa Inevaṉa Pasova \p \v 19 Sari na tinoni pu puledi pa tinaraovo si tavete qetuqetu nia rini sa Inevaṉa Pasova \ord d\ord* koasa rane vina manege made pa sidara kekenu koasa vuaheni, sipu ele hola sa vina madina sa Zelepade.\x * \xo 6:19 \xt Ekd 12:1-20\x* \v 20 Sari doduru hiama na tie Livaeti, si va via pule ni si arini, meke tava via beto koasa hahanana vina vukivukihi. Sari na tie Livaeti si va matei sari na kurukuru vina vukivukihi Inevaṉa Pasova, pude tadi doduru tie puledi, meke tadi na hiama, meke tadirini tugo, gua. \v 21 Sa vina vukivukihi hie si hena ia ri doduru tie, pu pule maedi koasa tinaraovo, meke ari doduru pu mae vahesia se Zihova sa Tamasa pa Izireli, meke arini pu ele veko pani sari na hahanana huporodi tadi na tinoni pu koadi koasa popoa sana. \v 22 Ka zuapa rane tu si tavete qetuqetu nia rini sa Inevaṉa Bereti Loke Isitina \ord d\ord*. Ta siṉie qinetuqetu si arini, sina sa baṉara lavata pa Asiria si tataru ni, ke zukai sa koasa dia tinavete kinuri pulena sa Zelepade te Tamasa pa popoa Izireli. \c 7 \s1 Kamo pa Zerusalema se Ezara \p \v 1 Soku vuaheni hola gua, sipu baṉara lavata se Atazekisesi pa Pesia, si koa nana si keke tie pozana Ezara. Pitu luli pulea sa sa nana tututi sapu pule la koe Eroni, sa ṉati hiama kenukenue sapu guahe: Se Ezara si na tuna e Seraea, sa tuna e Azaraea, sa tuna e Hilikaea, \v 2 sa tuna e Salumu, sa tuna e Zedoki, sa tuna e Ahitubi, \v 3 sa tuna e Amaraea, sa tuna e Azaraea, sa tuna e Meraioti, \v 4 sa tuna e Zerahia, sa tuna e Uzi, sa tuna e Buki, \v 5 sa tuna e Abisua, sa tuna e Pinehasi, sa tuna e Eleaza, sa tuna e Eroni. \p \v 6-7 Se Ezara hie si keke tie sikulu valeanana meke tumae valeania sa ginuana sa tinarae sapu vala nia e Zihova, sa Tamasa pa Izireli koe Mosese. Meke ponia sa baṉara lavata se Atazekisesi koa sa sari doduru tiṉitoṉa saripu tepai sa, sina ele vagia Ezara sa minana te Zihova sa nana Tamasa. Meke koasa vina zuapa vuahenina sa hinabotu binaṉara te Atazekisesi, si taluarae pa Babiloni se Ezara meke la pa Zerusalema. Meke luli koa sa si keke puku tie Izireli, sapu luli somania rina hiama, na tie pa butubutu te Livae, na tie kerakera pa Zelepade, meke na tie kopu pa Zelepade, meke sari na tie tavetavete. \v 8-9 Taluarae si arini pa Babiloni koasa rane vina keke pa sidara kekenu, meke koasa tinokae te Tamasa, si kamo pa Zerusalema si arini, koasa rane kekenu pa sidara vina lima. \v 10 Vala beto nia Ezara sa nana tinoa koasa vina nonogana meke na tinirona sa tinarae te Zihova, pude tavetavete nia, meke pude va tumatumae ni sari doduru tinarae meke na vina turu tanisa koari na tie Izireli. \s1 Sa Leta sapu Vala nia Atazekisesi Koe Ezara \p \v 11 Vala nia Atazekisesi sa leta hie koe Ezara, sa hiama, meke na tie tumatumaena, sapu gilana valeani sari na vina turu saripu ele vala ni e Zihova koari na tie Izireli: \pi1 \v 12 “Sa leta hie si mae guana koa rau, Atazekisesi sa baṉara lavata, meke atu koa goi Ezara, sa hiama, meke na tie pu va tumatumae nia sa tinarae te Tamasa pa Maṉauru. \pi1 \v 13 Hie sa qua zinama sapu zama nia rau koari doduru tinoni Izireli, na hiama, na tinoni pa butubutu te Livae, saripu koa pa doduruna sa qua binaṉara pu hiva pule, si kaqu tava malumu pude luli koa goi meke la pa Zerusalema. \v 14 Ta garunu si goi koa rau meke koari ka zuapa qua tie totoli varitokae, pude doṉo viliti sari na tinoa tadi na tinoni pa Zerusalema, meke Ziuda, pude dogori sapu vegugua luli valeana gunia rini sa tinarae tanisa mua Tamasa, sapu ele ronu atu nia Sa koa goi, si be korapa tava tabe valeana koa rini. \v 15 Kaqu paleki goi sari na vinariponi qolo, na siliva sapu arau meke sari na qua tie totoli varitokae okoro nia pude poni nia koasa Tamasa pa Izireli, sapu koa pa Nana Zelepade pa Zerusalema. \v 16 Kaqu paleki tugo goi, sari na siliva meke na qolo sapu vagi varigara ni goi pa doduruna sa pinaqaha popoa pa Babiloni, meke sari na vinariponi sapu sari na tie Izireli, meke sari na hiama pu vala moka ni koasa Zelepade tanisa dia Tamasa pa Zerusalema. \pi1 \v 17 Kaqu kopu valeana nia goi sa mua hinoluholu koasa poata, pude holui sari na bulumakao kokoreo, na sipi kokoreo, na lami, meke na vaeni, mamu va vukivukihi ni koasa hope pa Zelepade tanisa mua Tamasa pa Zerusalema. \v 18 Kaqu tavetavete ni goi sari na qolo na siliva koa holadi pa tinavete gua sapu okoro nia goi, meke sari na turaṉamu pa korapa hiniva tanisa mia Tamasa. \v 19 Kaqu vala ni goi koe Tamasa pa Zerusalema sari doduru tiṉitoṉa saripu ele ta vatu koa goi pude tavetavete ni pa korapa Zelepade, koasa hahanana vinahesi. \v 20 Meke kaiqa tiṉitoṉa pule pu hiva ni goi pude tana Zelepade, si boka vagi goi koasa tie kopu poata tanisa baṉara. \pi1 \v 21 Arau Atazekisesi sa baṉara, si garunu atu nia sa zinama hie koari doduru palabatu kopu poata, saripu koa koari doduru Pinaqaha Popoa pa Kali Lodu Rimata pa Iuparetisi. Mamu tuturei vala ni koe Ezara sari na tiṉitoṉa sapu gua tepai sa. Sa tie hie, si na hiama, meke na tie sapu variva tumatumae nia sa tinarae te Tamasa pa Maṉauru. \v 22 Kaqu ponia gamu podalae ka ṉeta tina made gogoto kilo siliva ka manege puta tina kilo huiti, karua tina lita vaeni, karua tina lita oela olive, meke soloti sokudi gua sapu ta hivae. \v 23 Kaqu kopu valeana si gamu, pude va hia i sari doduru tiṉitoṉa sapu hiva ni sa Tamasa pa Maṉauru pude tana Zelepade. Ke mamu kopu sisigiti nia, pude lopu kaqu bugoro nau Sa si arau, babe arini pu kaqu baṉara luli mae pa mudiqu rau. \v 24 Lopu tava malumu hokara si gamu, pude vagia si keke vasi takisi koari na hiama, meke koari na tie Livaeti, na tie kerakera, na tie kopu pa Zelepade, na tie tavetavete pa Zelepade, babe keke tie sapu ari nana ginugua pu soto la gua koasa Zelepade hie. \pi1 \v 25 Agoi Ezara, si mamu tavetavete nia sa tinumatumae sapu ponigo sa mua Tamasa, pude vizati sari na palabatu va ene tinavete, na tie varipitui, pude totoli ni sari doduru tie pa tinoṉoto, saripu koa pa kali lodu rimata pa Iuparetisi saripu toa koasa Tinarae tanisa mua Tamasa. Kaqu va tumatumae nia goi sa Tinarae te Tamasa isa koari na tie, pu lopu ele tumae nia sa Tinarae. \v 26 Be sekea keke tie sa Tinarae tanisa mua Tamasa babe sa tinarae tanisa binaṉara taqarau, si kaqu tuturei tava kilasa si asa pa minate, babe ta raovo la pa votiki popoa, babe ta zau vagi sari nana tinagotago, babe ta veko pa vetu varipusi si asa,” gua sa leta. \s1 Vahesia Ezara sa Tamasa \p \v 27 Zama se Ezara, “Mani tavahesi se Zihova, sa Tamasa tadi na tiatamada! Ele ponia se Zihova sa inokoro koasa baṉara lavata, pude va lavatia se Zihova koasa Zelepade pa Zerusalema. \v 28 Koasa minana te Tamasa, si ele tataru nau sa baṉara lavata si arau, meke sari na nana tie totoli varitokae, meke sari doduru nana palabatu arilaedi. Se Zihova sa qua Tamasa si ele poni nau sa minataqara, meke boka zama ososo ni rau sari na palabatu koari hopeke butubutu pa Izireli, pude somana luli pule koa rau,” gua. \c 8 \s1 Sari Puku Pozadi ri Ṉati Palabatu Ziu pu Luli La koe Ezara pa Zerusalema \p \v 1 Hire sari na palabatudi rina butubutu tadi na tamadia pu koa pa tinaraovo pa Babiloni pu pule mae turaṉae koe Ezara pa Zerusalema pa totoso sipu koa baṉara se Atazekisesi: \li1 \v 2 Qesomu pu tuti gore mae koe Pinehasi, \li1 se Daniela pu tuti gore mae koe Itamara, \li1 Hatusi sa tuna Sekanaea pu tuti gore mae koe Devita, \li1 \v 3 Zakaraea pu tuti gore mae koe Parosi. Somana nia sari keke gogoto lima ṉavulu tie turaṉana pa tutina e Parosi. \li1 \v 4 Eliehoenai sa tuna e Zerahia pu tuti gore mae koe Pahati Moabi, meke koasa si luli sari karua gogoto tie; \li1 \v 5 Sekanaea sa tuna Zahazieli pu tuti gore mae koe Zatu. Somana nia ṉeta gogoto tie. \li1 \v 6 Ebedi sa tuna Zonatani pu tuti gore mae koe Aidini. Somana nia lima ṉavulu tie. \li1 \v 7 Zesaea tuna Atalaea pu tuti gore mae koe Elami. Somana nia vesu ṉavulu tie. \li1 \v 8 Zebadaea sa tuna Maekolo pu tuti gore mae koe Sepatia. Somana nia karua gogoto manege vesu tie. \li1 \v 9 Obadaea sa tuna Zehieli pu tuti gore mae koe Zoabi. Somana nia karua gogoto manege vesu tie; \li1 \v 10 Selomiti sa tuna Zosipia pu tuti gore mae koe Bani. Somana nia keke gogoto onomo ṉavulu puta tie. \li1 \v 11 Zakaraea sa tuna Bebai pu tuti gore mae koe Bebai. Somana nia hiokona vesu tie. \li1 \v 12 Zohanana sa tuna Hakatani pu tuti gore mae koe Azaqadi. Somana nia keke gogoto manege puta tie. \li1 \v 13 Elipeleti, e Zeueli, meke e Semaea pu tuti gore mae koe Adonikami. Somana koa arini si onomo ṉavulu tie. \li1 \v 14 Ari Utai, e Zakura, pu tuti gore mae koe Biqivai. Somana koarini si ka zuapa ṉavulu puta tie. \s1 Hatai Ezara sari na Tie pa Butubutu Livae \p \v 15 Varigara ni rau si arini pa kalina sa kolo sapu la gua pa Ahava, meke vasina si koa ka ṉeta rane si gami pa ipi. Sipu hopiki ni rau sari na tinoni meke sari na hiama si lopu dogori rau koa rini sari na tie Livaeti. \v 16 Ke tioko va mae i rau sari Elieza, e Arieli, e Semaea, e Elinetani, e Zaribi, e Elinetani, e Netani, e Zakaraea, meke e Mesulama sapu sari na ṉati palabatu, meke sari Zoiaribi, e Elinetani saripu na tie gilagilana pa kinubekubere hope. \v 17 Garunu lani rau koe Ido sarini, pude tozi nia rini meke sari na turaṉana saripu tuti gore maedi koari na tie tavetavete pa Zelepade pu korapa koa pa Kasipia, pude garunu maeni koa gami sari kaiqa tie tavetavete tanisa Zelepade te Tamasa. \v 18 Meke pa korapa tataru varitokae tanisa Tamasa pu somana koa gami si ta garunu mae koa gami si keke tie gilagilana pa butubutu Livae pu tuti gore maena koe Mahili, sapu ta pozae Serebia meke ari ka manege vesu tuna na turaṉana. \v 19 Meke garunu mae nia tugo rini se Hasabia meke se Zesaea saripu tuti gore mae koe Merari, meke ka hiokona tasina na turaṉadia. \v 20 Garunu maeni tugo arini si karua gogoto hiokona puta tie tavetavete pa Zelepade saripu vizata veko vata kalei e Devita meke sari nana koimata pude somanae varitokae koari na tie Livae. Ta kubere sari na pozadi sarini pude boka somana pa tinavete pa Zelepade. \s1 Varavara Va Madia Rini sa Inene pude Ta Leseve pa Tinasuna \p \v 21 Meke tozi vura nia rau pa taqelena sa kolo Ahava si keke totoso vina madi, pude kaqu va pepekae puleni gami si gami pa kenuna sa mami Tamasa meke pude tepa koa Sa pude turaṉa gami meke tokani gami meke sari na tumami na mami likakalae koari na kana pa mami inene. \v 22 Sina variva kurekure si pude tepa ia koasa baṉara si keke qeto minate varipera meke na tie koi hose pude varipera ponini gami koasa kana pa mami inene, sina ele tozi nia gami sa baṉara sapu sa limana sa mami Tamasa si varitokae koari doduru pu hata ia si Asa, meke sa ṉiniraṉirana sa Nana binugoro si raza la koari doduru pu etulia si Asa. \v 23 Ke koa va madi pa ginani si gami meke tepatepa nia gami sa tinokae te Tamasa meke ele avosia Sa sa mami tinepatepa. \s1 Sari na Vinariponi tanisa Zelepade \p \v 24 Meke vizata vata kalei rau si kaiqa koimata koari na hiama, ari Serebia, e Hasabia, meke ka manege puta turaṉadia. \v 25 Meke pada ponini siliva na qolo rau sarini meke sari na tiṉitoṉa sapu na vinariponi tanisa Zelepade tanisa mami Tamasa, sapu variponi ni sa baṉara meke sari na nana nabulu varitokae, meke na koimata pa qinavuna, meke sari doduru tie Izireli. \v 26 Pada vala i rau pa limadia rini si guahe: \li1 Sa poata siliva si ka hiokona rua tina keke gogoto kilo. \li1 Sari na tiṉitoṉa ta tavetae pa siliva si ṉeta tina made gogoto kilo. \li1 Sa poata qolo si ṉeta tina made gogoto kilo mamatana. \li1 \v 27 Ka hiokona besini qolo pu vesu kilo meke lima gogoto qarami. \li1 Karua vovoina boronizi ṉedaladi saripu arilaedi guana qolo. \p \v 28 Meke tozi ni rau sarini, “Madimia koe Zihova si gamu meke tava madidi tugo sari na likakalae guana vinariponi koe Zihova na Tamasa tadi na tiatamamia. \v 29 Mi kopu ni na va naqiti gamu sarini osolae pana padai gamu sarini pa kenudia rina hiama meke na tie Livaeti meke sari na palabatudi rina butubutu Izireli pa Zerusalema, pa korapa lose tanisa Zelepade te Zihova,” gua si rau. \v 30 Ke vagia ri hiama na tie Livaeti sa kinopudi ri doduru siliva na qolo, meke sari na likakalae, pude paleke lani pa Zerusalema koasa Zelepade tanisa nada Tamasa. \s1 Topue Taloa si Arini Pude Pule La pa Zerusalema \p \v 31 Meke taluarae si gami koasa kolo Ahava koasa rane vina manege rua pa sidara kekenu, pude la gua pa Zerusalema. Koa va tukana koa gami sa limana sa mami Tamasa meke va sare gami Sa si gami koari na kana meke koari na tie hikohiko pa siraṉa. \v 32 Sipu mae kamo pa Zerusalema si gami si koa ka ṉeta rane vasina. \v 33 Koasa rane vina made, pa korapa Zelepade tanisa mami Tamasa si ta pada vala sari na siliva na qolo meke sari na likakalae pa korapa limana Meremoti sa hiama sapu sa tuna e Uraea. Koa turaṉae koasa se Eleaza sapu sa tuna Pinehasi, meke somana koa koarini tugo sari na tie Livaeti: ari Zozabada, sapu sa tuna e Zesua, meke e Noadia sapu sa tuna e Binui. \v 34 Ta nae beto meke ta pada sari doduru meke ta kubere tugo sa mamatadi ri doduru. \p \v 35 Pa totosona asa, arini pu pule maedi pa tinapusi pa Babiloni si vala i rini sari na dia vina vukivukihi vina uququ koasa Tamasa pa Izireli: Manege rua bulumakao keke pa hopeke butubutu Izireli, sia ṉavulu onomo sipi kokoreo, zuapa ṉavulu zuapa lami kokoreo vaquradi, meke ka manege rua qoti kokoreo pude na vina vukivukihi tana sinea. Sari doduru hirerana sina vina vukivukihi vina uququ pa kenuna e Zihova. \v 36 Meke veko vala nia tugo rini sa leta vasina ta kubere sari na ginarunu tanisa baṉara koari na qavuna meke sari na koimata pa Pinaqaha Popoa pa Kali Lodu Rimata pa Ovuku Iuparetisi. Meke toka ni rini sari na tinoni meke sa Zelepade te Tamasa. \c 9 \s1 Habai ri na Tie Ziu sari Tie Huporo \p \v 1 Sipu ele ta tavete sari na ginugua hire, si mae koa rau sari na koimata meke zama guahe, “Sari na tinoni Izireli meke gua tugo rina hiama meke na tie Livaeti si lopu hite paqaha pule ni si arini koari na tiedi rina popoa pu ari dia hahanana kaleadi, sari tie Kenani, na tie Hitaiti, na tie Perizaiti, na tie Zebusaiti, na tie Amoni, na tie Moabi, na tie Izipi, meke na tie Amoraiti. \v 2 Sina ele haba vagi i rini sari dia vineki pude na dia barikaleqe meke va haba ni tugo rini sari tudia koreo. Ke ele varihenie sa butubutu hope koari na tiedi rina popoa pu koa vari likohae. Meke koasa sineke tinarae hierana si namu ele koa va kenue tugo sari na koimata meke na ṉati palabatu,” gua si arini. \v 3 Sipu avoso nia rau si hie si rikati rau sari na qua poko meke puki rau sari kalu pa batuqu meke sari na gumiqu meke habotu hodahodaka meke talotaṉa qua mo. \v 4 Meke sari doduru pu mala ni sari na zinama tanisa Tamasa pa Izireli koasa vina gugue tadi na tie ta raovodi sapu tiqe pule, si varigara vari likohae nau rini sipu habotu talotaṉa si rau, meke osolae kamoa tu sa totoso vukivukihi veluvelu. \v 5 Meke koasa vinukivukihi veluvelu si tiqe tekulu si rau koasa qua tinalotaṉa. Ele ta rikatadi tu sari na qua poko meke kokotuṉu gore si rau meke va sage lani rau sari na limaqu koe Zihova sa qua Tamasa. \s1 Varavara Helahelae se Ezara sa Hiama \p \v 6 Meke zama si rau, “Kei qua Tamasa, namu kurekure si rau, pamaṉa va eṉa ia rau sa isumataqu koa Goi na qua Tamasa, sina ele sage va ululae hola sari na mami kinaleana holani sari batu mami, meke ele kamo atu pa maṉauru sari mami sinea. \v 7 Podalae koari na rane tadi na tiatamamami meke kamoa sa rane hie si ele koa pa sinea nomana si gami, meke ele tava kilasa la pa limadi rina baṉara huporodi si gami, meke sari na mami baṉara, meke na mami hiama, si ta sekei vedara, ta raovo vagi pa tinapusi, pa zinalozalo meke pa kinurekure, kamo gua tugo pa rane ṉinoroi. \v 8 Ba kamahire, pa keke totoso papakana, si ele tataru vasinahite ni gami Goi Zihova, na mami Tamasa, pude veko hola gami si gami kaiqa pu toa hola, pude tava sare si gami meke koa va leana si gami koasa Nana vasina hopena. Koa gua asa si va ṉedali Goi mami Tamasa sari na matamami meke va toa pule na vata rupaha gami Goi si gami pa mami tinapusi. \v 9 Na tie ta pusimami si gami! Ba lopu veko pani gami Goi mami Tamasa si gami pa mami tinapusi, ba ele va kamoa Goi koa gami sa Mua tataru nabuna pa kenudi rina baṉara Pesia, pude va toa vasinahite gami pude kuria sa Zelepade Tamugoi na mami Tamasa, pude tuvakia sapu zuzuluna meke pude koa pule sa bara pa vasileana hie pude kopuni gami pa Ziuda meke pa Zerusalema. \p \v 10 Kei mami Tamasa, na sa pule si boka zama nia gami kamahire? Ura ele veko pani gami sari na Mua tinarae, \v 11 saripu garunu vura ni Goi koari na mua nabulu na poropita totoso zama si Goi, ‘Sa popoa sapu nuquria gamu si koa ia rina tie huporo. Tava bonina koasa tinavete kaleadi hola tadi ninae butubutu huporo meke koari na dia hahanana pu siṉia na boni si asa! \v 12 Koa gua asa si mi lopu vala i sari na tumia vineki koari na tudia koreo, meke lopu vagi sari na tudia vineki pude va haba ni sari na tumia koreo, meke lopu hata ia sa dia binule na binaere, pude boka koa ṉiṉira si gamu. Pude gua asa si kote hena ia gamu sa vuana sa popoa meke veko hola ia si asa koa rina mia koburu ninae rane ka rane.’\x * \xo 9:12 \xt Ekd 34:11-16; Diut 7:1-5\x* \v 13 Meke sari doduru pu ele ta evaṉa mae koa gami si pude lipui sari na mami tinavete kaleadi meke sa mami sinea nomana, sina Agoi, na mami Tamasa, si lopu nomana sa vina kilasa sapu poni gami Goi gua sapu garo koari na mami sinea, ba ponini gami Goi si kaiqa tie pude koa hola kamoa sa rane ṉinoroi. \v 14 Vegua, kaqu seke pulei gami sari na Mua ginarunu meke varivarihaba la koa rina tinoni pu hoke tavetaveti sari na hahanana kalekaleadi hirerana? Vegua, lopu kaqu bugoroni gami Goi, osolae ta huara si gami, osolae kote loke tie si hite koa hola? \v 15 Kei, Zihova, Tamasa pa Izireli, Toṉotomu si Agoi! Kaiqa gami si ta harupu, meke korapa koa kamo pa rane ṉinoroi. Dotu, ele koa pa kenumu Goi si gami koari na mami sinea, ba koasa ginugua hie si lopu hite keke sapu boka turu pa kenumu Goi.” \c 10 \s1 Helahelae nia Rini sa Vinarihaba Sea \p \v 1 Sipu korapa varavara se Ezara meke helahelae ni sari na sinea; kabo, meke kokotuṉu gore pule nia telena si asa pa kenuna sa Zelepade te Tamasa si varigara mae koa sa sari palabatu na barikaleqe meke na koburu pa Izireli, meke kabo sisigiti si arini. \v 2 Meke zama la koe Ezara se Sekanaea, sa tuna koreo e Zehieli pa tutina e Elami, “Ele tavete va sea la koasa mami Tamasa si gami, na haba i gami sari barikaleqe huporodi tadi na butubutu pu koa varilikohae ni gami. Gua ba korapa koa nana si keke vasi siraṉa pude kote leana sa butubutu Izireli. \v 3 Gua asa ke mada tavetia si keke vina tatara koasa nada Tamasa, pude veko pani gami sari doduru barikaleqe hire meke sari na dia koburu. Kaqu tavetia gami gua sapu tozini gami agoi meke sari doduru pu pamaṉa ni sari na ginarunu te Tamasa. Kaqu lulia gami gua sapu ta kubere koa sa Tinarae te Tamasa. \v 4 Mu turu, ura na mua tinavete goi si hie! Meke gami si kote zuka igo, gua asa ke koa ṉiṉira, mamu tavetia!” \p \v 5 Meke gasa turu se Ezara, meke va tokotokori sa sari na koimata tadi na hiama, na tie Livaeti, meke sari doduru koimata pa Izireli pude kaqu tavete va gorevura ia rini gua sapu ta zamae. Ke somana tokotokoro si arini. \p \v 6 Vura pa kenuna sa Zelepade te Tamasa se Ezara meke la koa pa lose te Zehohanani, sa tuna Eliasibi vasina va hola ia sa sa boṉi, meke lopu hena ginani na napo kolo si asa, sina besu nia sa sa vina gugue tadi na tie pu pule maedi pa tinaraovo. \v 7 Meke ta garunu vura si keke inavoso pa doduruna sa popoa Ziuda meke pa Zerusalema koari doduru tie ta raovodi pu ele pule, pude kaqu varigara pa Zerusalema si arini. \v 8 Meke pa ginarunu tadi na koimata tadi na tinoni, be ari sei si lopu mae sipu ele hola ka ṉeta rane, si kaqu ta vagi sari dia pepeso meke likakalae, meke arini si kaqu ta hitu taloa koasa vinarigaraedi rina tie pule maedi. \v 9 Meke varigara beto pa Zerusalema, koari ka ṉeta rane sari doduru tie pa butubutu Ziuda meke Benisimane. Na sidara vina sia si asa koasa rane vina hiokona puta. Meke habotu beto sari doduru tie koasa pavasa nomana pa kenuna sa Zelepade te Tamasa meke neneqara nia rini sa ginugua hie meke sina na lovua lavata tugo si korapa hoqa koasa totoso asa. \p \v 10 Meke turu se Ezara sa hiama, meke gegesi sa si arini, “Ele seke tinarae si gamu meke habai sari na barikaleqe tadi na butubutu huporodi, meke gua asa ke va nomaia gamu sa sinea pa Izireli. \v 11 Ego, mi helahelae la koe Zihova sa Tamasa tadi na tiatamamia, mamu tavetia sa Nana hiniva. Mi paqaha puleni gamu si gamu koari na tinoni huporo tatadi meke koari na barikaleqe karovodi.” \p \v 12 Meke olaṉa va ululae sari doduru, “Leana, kaqu tavete lulia mo gami gua sapu zama nia goi. \v 13 Ba soku si arini meke na totoso rukuruku bisa, ke lopu boka turu pa sada si gami. Meke lopu tana keke babe karua rane mo sa tinavete hie, ura ele tavete va sea hola si gami pa ginugua hierana. \v 14 Madi turu habotu nia rina koimata sa butubutu lavata. Sarini pu haba barikaleqe karovodi si madi mae pa totoso ta mutina meke tutuvi sari na koimata na tie varipitui pa hopeke vasileana, osolae pana tava hola koa gami sa tinaṉaziri maṉinina tanisa mami Tamasa.” \v 15 Teledia ari Zonatani sa tuna e Asahele meke e Zahazia sa tuna Tikiva si lopu hiva nia si hie meke tokani ari Mesulama, e Sabetai, sa tie Livaeti sari kara. \p \v 16 Gua asa ke taveti sari na tie pule maedi gua sapu tava ego. Vizati Ezara, sa hiama, saripu koa palabatu ni sari na butubutu tadi na tamadia pa hopeke puku tututi tadi na tamadia meke hopeke ta poza si arini. Koasa rane kekenu pa sidara vina manege puta si habotu pude vilavilasa sari hopeke tamaloana pu haba tie karovodi. \v 17 Meke koasa rane kekenu pa sidara kekenu si vilasa betoi rini sari doduru palabatu pu habai sari na barikaleqe karovodi. \s1 Ta Veko Palae sari Barikaleqe Huporodi meke sari na Tudia \p \v 18 Saripu haba barikaleqe karovodi koarini si gua hire: \li1 Arini pu tuti gore mae koe Zosua sa tuna Zozadaki meke sari na tasina: Maseia, e Elieza, e Zaribi meke e Qedalaea. \v 19 Va tatara si arini pude veko pani sari na dia barikaleqe meke sa dia vina vukivukihi tana sinea si keke sipi kokoreo. \li1 \v 20 Arini pu tuti gore mae koe Ima, si ari Hanani, e Zebadaea. \li1 \v 21 Arini pu tuti gore mae koe Harimi: Maseia, e Ilaiza, e Semaea, e Zehieli meke e Uzaea. \li1 \v 22 Arini pu tuti gore mae koe Pasahuru: Elionae, e Maseia, e Isimeli, e Netanela, e Zozabada, meke e Elasa. \li1 \v 23 Sari na tie Livaeti: \li1 Ari Zozabada, e Simei, e Kelaia (asa sapu ta pozae Kelita tugo), e Petahia, e Ziuda, meke e Elieza. \li1 \v 24 Sari na tie kerakera na mikemike pa Zelepade: \li1 Eliasibi. \li1 Sari na tie kopu pa Zelepade: \li1 Salumu, e Telemi, meke e Uri. \li1 \v 25 Kaiqa pule: \li1 Sarini pu tuti gore mae koe Parosi: Ramia, e Izia, e Malikiza, e Mizamini, e Eleaza, e Malikiza, meke e Benaea. \li1 \v 26 Sarini pu tuti gore mae koe Elami: Matania, e Zakaraea, e Zehieli, e Abidi, e Zeremoti, meke e Ilaiza. \li1 \v 27 Arini pu tuti gore mae koe Zatu: Elionae, e Eliasibi, e Matania, e Zeremoti, e Zabadi meke e Aziza. \li1 \v 28 Arini pu tuti gore mae koe Bebai: Zehohanani, e Hananaea, e Zabai, meke e Atalai. \li1 \v 29 Arini pu tuti gore mae koe Bani: Mesulama, e Maluki, e Adaia, e Zasubi, e Seali, meke e Zeremoti. \li1 \v 30 Arini pu tuti gore mae koe Pahati Moabi: Adina, e Kelali, e Benaea, e Maseia, e Matania, e Bezaleli, e Binui, meke e Manase. \li1 \v 31 Arini pu tuti gore mae koe Harimi: Elieza, e Isiza, e Malikiza, e Semaea, e Simione, \v 32 e Benisimane, e Maluki, meke e Semaria. \li1 \v 33 Arini pu tuti gore mae koe Hasumi: Matenai, e Matata, e Zabadi, e Elipeleti, e Zeremai, e Manase, meke e Simei. \li1 \v 34 Arini pu tuti gore mae koe Bani: Madai, e Amaramu, e Ueli, \v 35 e Benaea, e Bedeia, e Keluhi, \v 36 e Vania, e Meremoti, e Eliasibi, \v 37 e Matania, e Matenai, meke e Zasu. \li1 \v 38 Arini pu tuti gore mae koe Binui: Simei, \v 39 e Selemaea, e Netani, e Adaia, \v 40 e Makenadebai, e Sasae, e Sarai, \v 41 e Azareli, e Selemaea, e Semaria, \v 42 e Salumu, e Amaraea, meke e Zosepa. \li1 \v 43 Arini pu tuti gore mae koe Nebo: Zeieli, e Matitia, e Zabadi, e Zebina, e Zadai, e Zoili, meke e Benaea. \p \v 44 Sari doduru hire si haba barikaleqe karovodi meke kaiqa arini si ari dia barikaleqe pu ele podo koburu. Ke luara pani turaṉae ni rini sari na dia koburu.