\id 1TH - Roviana \h 1 TESALONAIKA \toc1 Sa Leta Kekenu te Paula Koari na Tie pa Tesalonaika \toc2 1 Tesalonaika \toc3 1 Tes \mt2 SA LETA KEKENU TE PAULA KOARI NA TIE PA \mt1 TESALONAIKA \imt1 Sa Vinabakala \ip Sa ṉati vasileana nomana koasa pinaqaha popoa Masedonia si pa Tesalonaika. Pa rane ṉinoroi, sa popoa hie si koa pa popoa nomana sapu ta pozae Qurisi. Sa ekelesia vasina si ele podalae nia Paula, sipu ta luarae si asa pa Pilipae pa nana inene tarae vina rua. Ba hinoqa mae sari na ninaqunaqu tadina tie Ziu, sarini pu lopu va hinokaria se Zisu, meke lopu qetu ni saripu lopu na tie Ziu pu visoroihe si edi hiva luli sari na hahanana tadina tie Ziu, ba kamahire si va hinokara meke lulia sa vina tumatumae te Paula. Ke hitua rini se Paula, pude ta luarae pa Tesalonaika meke la pa Berea. Ego pa mudina asa, si la kamo se Paula pa Koriniti. E Timote, sa tie pu tavetavete turaṉia se Paula, si koa hola paki pa Masedonia, meke beto asa si mae koe Paula pa Koriniti. Tozi ni sa sari doduru ginugua koasa ekelesia pa Tesalonaika. Meke beto asa, si kubere la nia Paula sa leta hie koarini, totoso koa si asa pa Koriniti. Sari na ginugua hire si boka ta tiro pa Tinavete Tadina Apositolo 17:1-15. \ip Sa leta kekenu te Paula hie koari na tie pa Tesalonaika, si pude va ṉiṉirai sari na tie pa dia tinoa vaqura na rinaṉeraṉe koe Karisito, gua. Qetu meke zama leana si asa, sipu avoso ni sa sari na dia rinaṉeraṉe na tataru. Ke vivinei nia sa koa rini sa nana kineha leana, sipu koa koa rini si asa. Meke olaṉi sa sari na dia ninanasa pu mae guadi koasa ekelesia, koasa guguana sa pinule mae te Karisito saripu gua hire: Sa tie pu va hinokara, be mate si asa sipu lopu ele pule mae se Karisito, si vegua, kote vagia sa sa tinoa hola, sapu kote poni ni Karisito koari na tie pa Nana totoso pule mae Sa? Meke pa totoso sa si kote pule mae se Karisito? Tozi ni Paula si arini, pude di tavetavete pa korapa binule, meke aqa va ṉoṉo nia pa rinaṉeraṉe sa pinule mae te Karisito. \iot Sari na Pinaqapaqahana sa Leta \io1 Sa zinama tataru kekenu. Hinia 1:1 \io1 Sa qinetuqetu na kineha leana, meke sa tataru te Paula. Hinia 1:2 kamo hinia 3:13 \io1 Sovutu va ṉiṉirai Paula sarini pa tinoa koe Karisito. Hinia 4:1-12 \io1 Vina tumatumaena sa minae te Karisito. Hinia 4:13 kamo hinia 5:11 \io1 Vina tumatumae vina betobeto. Hinia 5:12-22 \io1 Zinama tataru vina betobeto. Hinia 5:23-28 \c 1 \s1 Zinama Tuketukele \p \v 1 Gami Paula, e Saelasi, meke Timote, si kubere atu koa gamu na tie koasa ekelesia pa Tesalonaika sapu koa koe Tamasa, sa Tamada, meke sa Baṉara Zisu Karisito. Mani koa koa gamu sa tataru variharupi meke sa binule.\x * \xo 1:1 \xt TTA 17:1\x* \s1 Sa Tinoa Vaqura meke sa Rinaṉeraṉe tadi pa Tesalonaika \p \v 2 Doduru totoso si zama leanani gamu gami si gamu doduru koe Tamasa, meke hoke varavara poni gamu gami pa mami vinaravara. \v 3 Pa mami vinaravara pa kenuna sa Tamasa sa Tamada, si lopu hite makudo balabala la i gami sari na mia tinavete pu evaṉi gamu pa rinaṉeraṉe, sipu tavetavete ṉaliṉali si gamu pa tataru, meke turu va nabu, sina sa mia rinaṉeraṉe si soto la koasa nada Baṉara Zisu Karisito. \p \v 4 Gamu kasa tasimami koe Karisito, ele gilania gami sapu ta tatarue meke ta vizata mia si gamu koe Tamasa. \v 5 Ura lopu pa zinama mo si tozia gami koa gamu sa Inavoso Leana, ba vagia gamu pa ṉiniraṉira koasa Maqomaqo Hope, meke pa vina hinokara va nabuna tu. Ura gilania mia mo gamu vegugua sa mami kinokoa totoso koa gami koa gamu, pa laemia gamu. \v 6 Ke keha luli gami gamu si gami, meke keha lulia tugo gamu sa Baṉara. Vea be ta ṉoṉovala pa tinasigiti si gamu koari na mia kana, ba vagia gamu sa Inavoso pa qinetuqetu, sapu mae guana koasa Maqomaqo Hope,\x * \xo 1:6 \xt TTA 17:5-9\x* \v 7 pude boka keha luli gamu sari kaiqa pule koari doduru pu va hinokara pa popoa Masedonia meke Akaia. \v 8 Ura ele tozi vura nia gamu sa Inavoso tanisa Baṉara, lopu pa Masedonia meke Akaia mo, ba ta gilana pa doduru vasina, sapu sa mia rinaṉeraṉe si soto koe Tamasa. Ke lopu kilu vivinei nia gami si asa. \v 9 Ura arini tu tozini gami sapu gua evaṉia gamu totoso va kamo gami gamu si gami, meke sapu ele luara pani gamu sari na mia beku, pude nabulu nia sa Tamasa toana meke hinokarana. \v 10 Meke aqa nia tu gamu sa Tuna sapu kaqu pule mae gua pa Maṉauru, sapu va turu pulea Tamasa pa minate, sapu e Zisu tugo, sapu harupu gita koasa tinaṉaziri, na vina kilasa sapu korapa mae. \c 2 \s1 Sa Tinavete te Paula pa Tesalonaika \p \v 1 Kasa tasimami, gilania mia mo, sapu sa mami minae koa gamu si lopu gua na hoborona, ba arilaena sapu gua ta evaṉa. \v 2 Gilania mia sapu ele ta ṉoṉovala si gami, meke ta zama va kaleana koari pa Pilipae, sipu lopu ele kamo atu si gami pa Tesalonaika. Meke totoso koa koa gamu si gami si toleṉe gua ta naqu tugo si gami. Ba koasa tinokae te Tamasa si koa varane si gami, pude boka tozini gamu sa Inavoso Leana te Tamasa telena.\x * \xo 2:2 \xt TTA 16:19-24, 17:1-9\x* \v 3 Ura lopu lulia gami si keke tinarae kokohana, babe na inokoro sea tamigami, babe sapu hiva sekesekei ni gamu gami, totoso tarae nia gami koa gamu sa Inavoso Leana. \v 4 Ba doduru totoso si zama ni gami gua sapu hivani gami Tamasa pude zama ni, sina ronu gami Sa pude tozia sa Inavoso Leana. Lopu podekia gami pude va qetui sari tie, ba pude va qetu ia sa Tamasa, pu podeki sari bulo mami. \v 5 Gilana valeania gamu sapu loke totoso si vahesi gamu gami pa zinama lomolomoso, babe zama sekesekei si gami pude tomea sa pinuhi, ura sa Tamasa sa mami tie va sosode. \v 6 Lopu hite hata ia gami si pude tava lavata koa ke tie. Lopu koa gamu, meke lopu koari kaiqa tie pule. \v 7 Na apositolo \ord d\ord* si gami sapu ta garunu koe Tamasa, ke boka tepa ia mo gami sa tinokae koa gamu pa mami kinoa. Ba totoso koa koa gamu si gami si ṉoṉo si gami, kekeṉoṉo guana tinana pu kopu ni sari na tuna. \v 8 Ura tataru sisigitini gamu gami, ke qetu si gami pude tozini gamu sa Inavoso Leana te Tamasa, meke pude tokani gamu pa doduru ginugua, sina sa mami tataru koa gamu si nomana hola. \v 9 Kasa tasimami, gina lopu muliṉi nia tugo gamu sapu tavetavete ṉaliṉali si gami rane na boṉi. Tavetavete si gami, pude lopu atu tepa tinokae koa gamu, totoso tarae nia gami sa Inavoso Leana koa gamu. \p \v 10 Gamu meke sa Tamasa tugo si na mami tie va sosode, sina gilania gamu sapu na tie madi mami, na toṉoto, meke loke tinazutu mami koe Tamasa si gami, totoso koa si gami koa gamu pu va hinokara. \v 11 Ura gilania gamu, gua sapu hoke tavetia ri na tiatamadia koari na tudia, si gunini gamu tugo gami si gamu; \v 12 hoke va ṉiṉira gamu, na va manoto gamu, meke hoke tozini gamu gami pude lulia sa siraṉa pa tinoa, sapu garona pude va qetua sa Tamasa pu ruvata gamu, pude somanae pa Nana Butubutu Binaṉara meke sa tinoa tolavaena. \p \v 13 Meke hie tugo si keke ginuana sa mami zinama leana koe Tamasa doduru totoso. Sipu avoso vagia gamu sa zinama te Tamasa koa gami, si lopu vagia gamu si asa guana zinama tana tie, ba na zinama te Tamasa. Meke hinokara tugo sapu te Tamasa si asa. Ura sa Tamasa si korapa tavetavete pa korapa bulo mia gamu pu va hinokara. \v 14 Kasa tasimami, gua sapu ele ta evaṉa koari na ekelesia te Tamasa pa Ziudia pu koa keke koe Karisito, si ta evaṉa tugo koa gamu. Ta ṉoṉovala si gamu koari na turaṉamia soti, gua tugo si pa Ziudia sapu ṉoṉovali rina tie Ziu si arini.\x * \xo 2:14 \xt TTA 17:5\x* \v 15 Va matea rini sa Baṉara Zisu, meke sari na poropita \ord d\ord*, meke ṉoṉovala gami tugo rini si gami. Lopu va qetua rini sa Tamasa, meke kanai rini sari doduru tie.\x * \xo 2:15 \xt TTA 9:23,29, 13:45,50, 14:2,5,19, 17:5,13, 18:12\x* \v 16 Hiva hukata gami tugo rini, pude lopu tarae nia sa Inavoso Leana, sapu boka ta harupu nia rina tie Zenitailo. Gua asa, ke vari tomotomoi sari na dia sinea, ke ta gorei nia rini sa tinaṉaziri te Tamasa, meke ele ta evaṉa beto tugo kamahire si asa. \s1 Sa Hiniva te Paula pude Hopiki Pule Ni si Arini \p \v 17 Kasa tasimami, totoso vari paqahani gita ri na tie, si podeke sisigitia gami pa mami inokoro nomana, pude atu dogoro gamu. Koa pa seu si gami pa tinimami, ba sari mami binalabala si koa koa gamu. \v 18 Ura ele podeke sisigitia gami pude atu, meke arau telequ ba soku totoso si podekia tugo pude pule atu koa gamu, ba hukata gami e Setani. \v 19 Na sa sia sapu raṉea gami, meke kote qetu nia gami, meke sa pinia sa si kote vagia gami koasa mami tinavete tarae, ba sapu gamu mo pu va hinokara sapu boka qetu nia gami pa kenuna sa Tamasa pana pule mae se Zisu. \v 20 Uve, gamu mo sa mami vina lavata, meke sa mami qinetuqetu. \c 3 \p \v 1 Gua asa, ke totoso lopu boka hokara pude aqa nono la si gami si vizatia gami si pude koa mo si gami kara Saelasi pa Atenisi.\x * \xo 3:1 \xt TTA 17:15\x* \v 2 Ba garunu atu nia mo gami koa gamu se Timote, sa tasida. Na tie tavetavete te Tamasa si asa, pude tavetavete turaṉae koa gami pa vina enena sa Inavoso Leana te Zisu Karisito. Garunu atu nia gami si asa, pude va ṉiṉira gamu, meke tokani gamu koari na mia rinaṉeraṉe, \v 3 pude loke tie koa gamu si kote hiva luara pania se Karisito, sina koa gua koari na ṉinovaṉovala hire. Ura gilania mia gamu sapu sari na pinodeke gugua arini, si na hiniva tugo te Tamasa koa gita. \v 4 Sipu korapa koa gami koa gamu, si ele tozi va kenue ni gamu tu gami, sapu kote ta ṉoṉovala si gita. Meke gilania mia gamu sapu asa tugo si ta evaṉa koa gita. \v 5 Gua asa, ke totoso lopu boka hokara pude aqa nono la si rau, ke hiva avoso gilania rau sapu be korapa koa va nabu si gamu. Ke garunu atu nia rau koa gamu se Timote, pude va avosi vegua sa mia rinaṉeraṉe. Ura mala nia rau sapu be ele toketoke gamu e Setani, meke kote ta okipalae hoboro mo sari na mami tinavete koa gamu. \p \v 6 Ba kamahire si ele pule mae se Timote, meke ele paleke mae nia sa koa gami sa inavosona sa mia rinaṉeraṉe na tataru. Meke ele tozini gami tugo sa sapu hoke ta balabala si gami koa gamu pa qinetuqetu, meke hiva dogoro sisigiti gami gamu, gua tugo sapu gami ba hiva dogoro sisigiti gamu.\x * \xo 3:6 \xt TTA 18:5\x* \v 7 Ke kasa tasimami, koasa mia rinaṉeraṉe mo gamu, si tava ṉiṉira sari na bulomami koari doduru mami tinasuna na ṉinovaṉovala. \v 8 Ura kamahire si qetuqetu na tava ṉiṉira sa mami tinoa, koa gua sapu turu va nabu si gamu pa tinoa keke koasa Baṉara. \v 9 Ke zama leanani gamu gami koasa nada Tamasa kamahire. Zama leana nia gami sa qinetuqetu, sapu tagoa gami pa laemia gamu, sapu koa koari na bulo mami pa vinaravara pa kenuna sa nada Tamasa. \v 10 Rane na boṉi si varavara la koe Tamasa si gami pa doduru bulo mami, pude boka atu dogoro pule gamu gami, pude boka va toṉoti saripu gua sea koari na mia vina hinokara. \p \v 11 Telena sa nada Tamasa sa Tamada, meke sa nada Baṉara Zisu, si mani turaṉa toṉoto atuni gami, pude atu dogoro gamu. \v 12 Mani tokani gamu sa Baṉara si gamu, pude mi koa varivari tatarue, meke pude mi tataru ni sari doduru tie. Mani va ṉiṉira gamu sa Tamasa, pude toqolo va gigiri hola latu sa mia tataru, pude kekeṉoṉo gua sa mami tataru koa gamu. \v 13 Mani va ṉiṉirai Sa sari na bulomia, pude mi tavamadi, na loke tinazutu mia pa kenuna sa nada Tamasa sa Tamada, pana pule mae se Zisu sa nada Baṉara turaṉi sari doduru Nana tie madidi\f * \fr 3:13 \ft Ginuana sari “Nana tie madidi” si ari na tie te Karisito pu ele mate, meke toa turaṉia si Asa pa Maṉauru, meke sari na Mateana.\f*. \c 4 \s1 Tinoa sapu Qetu nia Tamasa \p \v 1 Ego, kasa tasimami, ele tava tumatumae si gamu koa gami koasa guguana sa tinoa sapu qetu nia sa Tamasa. Asa sa tinoa sapu ele lulia gamu. Gua asa, ke tepa zoṉazoṉa gamu gami kamahire pa korapa pozana sa Baṉara Zisu Karisito, pude tavete gua asa doduru totoso. \v 2 Ura gilani gamu sari na vina tumatumae saripu ele ponini gamu gami, pa korapa ginarunu tanisa Baṉara Zisu. \v 3 Meke na hiniva tugo te Tamasa pude mi koa tava madi si gamu, mi koa va seu koari doduru hahanana kaleana tadi na koreo na vineki, maqota, meke na binarabarata, na gua. \v 4 Mi hopeke tumae kopuni sari hiniva tadi tinimia. Hopeke koa turaṉia sa loamu pa hahanana toṉotona. \v 5 Lopu pa korapa inokoro sea, gua rina tie huporo pu lopu gilania sa Tamasa. \v 6 Koari na hahanana sea arini, si mani lopu sekesekei nia na va kaleania keke tie sa tasina koe Karisito. Ura sa Baṉara si kote va kilasa betoi sari doduru tie pa dia sinea gua hire, gua sapu ele tozini gamu gami, meke ele va balauni gamu. \v 7 Ura lopu tioko gita Tamasa si gita pude luli sari na inokoro sea, ba pude koa va madi tu. \v 8 Ke asa sapu va karia sa vina tumatumae hie, si lopu va kari au mo sa si arau, ba sa Tamasa tugo sapu ponini gamu sa Maqomaqo Hope. \p \v 9 Ego, lopu vivinei nia rau koasa leta hie sa vinari tatarue tamatasi pa ekelesia, sina ele va tumatumaeni gamu tu Tamasa pude koa varivari tatarue si gamu. \v 10 Hinokara sapu ele evaṉia gamu si hie, koari doduru tasimia pa ekelesia, koari doduru vasina pa Masedonia. Ba tepa gamu tugo gami, pude mi vari tatarue nono latu. \v 11 Mi podeke sisigitia pude koa va bule koari na tie. Mi tavetavete telemia pa limamia soti, mi kopu nia sa mia tinavete, ba lopu sapu tanisa votiki tie, gua sapu ele tozini gamu gami visoroihe. \v 12 Pude gua asa si kote ta pamaṉae si gamu koari pu lopu na tie te Karisito, meke lopu kote hite ehaka nia gamu si keketoṉa. \s1 Sa Pinule Mae Tanisa Baṉara \p \v 13 Kasa tasimami, hiva va gilanani gamu gami sa hinokara koa rini pu ele mate, pude mi lopu koa hola pa kinuliusu, kekeṉoṉo gua rina tie pu loke dia rinaṉeraṉe koe Karisito. \v 14 Va hinokaria gita sapu ele mate meke turu pule se Zisu, ke va hinokaria tugo gita sapu kote turaṉa somana pule mae ni Tamasa koe Zisu si arini pu va hinokaria si Asa meke ele mate. \v 15 Ura saripu ele zama atu ni gami koa gamu, si mae guadi tu koasa Baṉara. Gita sapu toada koasa rane sapu kote pule mae ia sa Baṉara, si lopu kote tutuvu kekenua si Asa, ba saripu ele matedi tu si kote tutuvu kenua si Asa.\x * \xo 4:15 \xt 1 Kor 15:51-52\x* \v 16 Ura sa Baṉara telena si kote gore mae gua pa Maṉauru, meke velavela vura nia sa ginarunu, meke kote ta avoso sa mamalaiṉina sa ṉati mateana, meke sa kabona sa buki te Tamasa. Meke sarini pu va hinokaria se Zisu Karisito meke ele mate, si kote turu pule kekenu. \v 17 Mudina asa si gita pu korapa toa pa totoso asa, si kote varigara somanae koarini pa lei, pude tutuvia sa Baṉara pa galegalearane. Gua asa, ke kote koa turaṉia gita sa Baṉara ninae rane ka rane. \v 18 Gua asa ke, mi variva manoti koari na zinama hire. \c 5 \s1 Mi Va Namanama nia sa Pinule Mae Tanisa Baṉara \p \v 1 Kasa tasimami, lopu kilu pude kubere atu ni gami koa gamu sari na totoso na rane, pu kote ta evaṉa saripu gua arini. \v 2 Ura ele gilana valeania mia mo gamu, sapu kaqu mae va hodaka guana tie hikohiko pana boṉi sa rane tanisa Baṉara.\x * \xo 5:2 \xt Mt 24:43; Lk 12:39; 2 Pit 3:10\x* \v 3 Sipu korapa zama guahe sari na tie, “Bule learane sa popoa, mada koa valeana,” gua. Pa totoso tugo asa si kote raza va hodaki na tinahuara si arini. Kote kamo guana tinasigiti koasa barikaleqe molumoluna, meke lopu kaqu boka govete nia rina tie si asa. \v 4 Ba gamu kasa na tasimami, si lopu koa pa hinuporo, ke lopu kote kamo va hodahodaka koa gamu sa rane sana, guana tie hikohiko. \v 5 Gamu doduru si tanisa kalalasa, meke tanisa rane. Lopu tanisa boṉi, babe na hinuporo si gita. \v 6 Gua asa, ke mada lopu koa kekeṉoṉo gua rina tie pu puta, ba mada kopu na koa gilae. \v 7 Ura saripu edi puta si hoke puta pana boṉi, meke saripu napo va viviri, si hoke naponapo pana boṉi. \v 8 Ba gita sapu tanisa rane, si mada koa gilae. Mada koa va nabu pa rinaṉeraṉe na tataru kekeṉoṉo gua na tie varipera pu va sagea sa poko raqaraqa. Mada koa va nabu pa rinaṉeraṉe sapu kaqu vagia gita sa tinaharupu, kekeṉoṉo gua sa tie sapu va hakea sa toropae varipera.\x * \xo 5:8 \xt Ais 59:17; Epi 6:13-17\x* \v 9 Ura lopu vizata gita Tamasa si gita, pude ta raza nia gita sa Nana tinaṉaziri, ba pude vagia tu gita sa tinaharupu pa korapa Zisu Karisito sa nada Baṉara. \v 10 Ele mate paeni gita Sa, ke be mate babe toa si gita, ba kaqu toa turaṉia gita si Asa. \v 11 Ke mi variva ṉiṉirai na varivari tokae telemia, gua puta tugo sapu korapa tavetia gamu kamahire. \s1 Sari na Vina Tumatumae meke na Zinama Tataru Vina Betobeto \p \v 12 Kasa tasimami, tepa gamu gami si pude mi pamaṉa ni si arini pu tavetavete pa vari korapa mia, sari na mia koimata pu va tumatumaeni gamu sa tinoa koe Karisito. \v 13 Mi va lavati na tataru ni sari na koimata sina koa gua koasa dia tinavete koa gamu. Mi koa vari bulei pa vari korapa mia. \v 14 Tepa gamu gami si gamu doduru tasimami, pude mi va balaui si arini pu koa hoboro pude di tavetavete. Mi va ṉiṉirai saripu koa mala, mi toka ni saripu malohoro, mi tataru va ṉoṉo ni sari doduru tie. \v 15 Mi kopu sisigiti nia pude loke tie si hobe nia kinaleana sa kinaleana, ba mi podekia doduru totoso pude mi koa vari tokae pa varikorapa mia, meke koari doduru tie. \p \v 16 Mi koa qetu doduru totoso. \v 17 Mi lopu makudo varavara. \v 18 Koari doduru tiṉitoṉa leadi na kaleadi pu ta evaṉa, si mi zama leana ni koe Tamasa. Ura asa tugo sa hiniva te Tamasa koa gamu pa mia tinoa keke koe Zisu Karisito. \p \v 19 Mi lopu kilua sa hiniva tanisa Maqomaqo Hope pa bulomia, gua sapu siliria goi si keke nika. \v 20 Mi lopu kilui sari na kinorokorotae. \v 21 Mi viliti sari doduru inavoso, mamu tuqe va nabui saripu leadi. \v 22 Mi taliri va seu koari doduru kinaleadi. \p \v 23 Mani va madi sa Tamasa tana binule sari doduru mia tinoa: sa maqomaqo mia, sa bulomia, meke sari tini mia, pude loke tinazutu mia pana pule mae sa nada Baṉara Zisu Karisito. \v 24 Asa sapu tioko gamu si kote evaṉi saripu gua sara, sina Asa mo si ta ronuena. \p \v 25 Kasa tasimami, mi varavara tokani gami. \v 26 Mi vari hapahapai na vari qetuqetui, pana vari tutuvi si gamu na tamatasi koe Karisito. \v 27 Tozini gamu rau pa korapa ṉiniraṉira tanisa Baṉara, pude mamu tiroa sa leta hie, koari doduru tamatasi koe Karisito. \p \v 28 Mani koa koa gamu sa tataru lopu ta ṉana kamona tanisa nada Baṉara Zisu Karisito.