\id LUK Lughuru Bible Version . \ide UTF-8 \h Luka \toc1 Imbuli inoghile iyandikighwe na Luka \toc2 Luka \toc3 Luk \mt2 Imbuli inoghile iyandikighwe na \mt1 Luka \imt1 Ichilongole \ip Imbuli inoghile yandikighwe na Luka ya chitabu chimwe mne pfitabu pfine ipfili mne Laghano lya Sambi ipfilonga mbuli tsa Yesu Kiristu. Chila chitabu chokemighwa Injili (mana yake Imbuli inoghile). Tsapfandikighwa na Matei, Maliki, Luka na Yohane. Luka ng'andike bae mbuli tsa Yesu tsiliheka, ila pfipfila kandika mne chitabu cha Ghamatendo ghe iwatumighwa pfinu pfawatendile wanang'ina wa Yesu hambele he ukufa na ukutsilihuka kwa Yesu. Haduhu imunu iyomanya ghendo Imbuli inoghile yandikighwe na Luka yandikighwe tsuwachi au kwani, ila iwasomi wengi wotoghola ka yandikighwa kune miyaka ya sabini kulawa Yesu hakalile muisi. \ip Iyandike tsakakala Luka, iyakalile bwana mghanga. Pfandike na ilugha yaitumile kolangusa ka yeye tsakakala msomi. Luka tsakabama yandike pfinoghile ghendo mbuli tsa Yesu, tsakandika ipfinu ka pfapfilawile, ili wanu wangi hawosoma wadahe kumanya ghoya mbuli tsa Yesu. (Luka 1:1-3) Yeye tsa si Myahudi bae (Kolo 4:10-14) apfo kandika kwa nzila iitenda iwanu iwali si wayahudi wadahe kupfimanya ghoya. Chinu chino chakoneka mwatsi hala halongile pfihendo pfa Wayahudi (Luka 1:8). \ip Imbuli inoghile yandikighwe na Luka yeghala ghendo na pfitabu pfa Matei na Maliki, kwaapfila pfolonga pfinu pfimwe na kwa nzila iighala. Mna pfitabu pfino pfidatu, Luka kandika mbuli nyingi tsa ukwelekighwa kwa Yohane Mbatitsa. Pfipfila Luka kokomangitsa ukuleghusighwa nzambi. (isula ya 3:3, 11:4, 17:3-4, 23:34, 24:47) na ghamaombi (isula ya 3:21, 5:16, 6:12, 11:1-12, 22:32). \iot Ighali mno \io Mne isula ya 1:1-4, Luka koitambulisha Imbuli Inoghile na kolonga ule kayandika. \io Mne isula ya 1:5-4:13, kolonga ukwelekighwa kwa Yesu na pfayandae kwa isang'ano yake. \io Mne isula ya 4:14-21:38, kolonga ng'onde tsatendile Yesu, ghendoghendo pfinu pfa kukangawatsa pfatendile na pfinu pfalangulitse. \io Mne isula ya 22-24, komalitsila kwa ukulonga mbuli tsa ukufa kwa Yesu, pfatsikighwe, na pfatsilihuke. \c 1 \p \v 1 Imkulu Teofili, \p Iwanu wengi tsawandusa ukwandika pfawadahile tsimbuli tse ipfinu ipfitendeke mghati mwetu. \v 2 Tsawandika ipfinu pfatulongelighwe ne iwanu iwonile ipfinu pfino kulawa mwanduso, ne iwanu wawala iwalongile tsimbuli tsinoghile. \v 3 Aghweye Imkulu, kwaapfila imwenyegho nipfibama ipfinu pfino pfose kulawa mwanduso, tsambona pfinogha ukukwandikila ghoya ipfinu pfilawile. \v 4 Notenda pfino naghwe umanye ukweli wose we ipfinu pfaulangusilighwe. \s Ukwelekighwa kwa Yohane Mbatitsa kwolangusighwa \p \v 5 Mna matsuwa ghala Herodi hayakalile imndewa wa Yudeya, tsakukala na mlapfa nambiko yumwe yakemighwe Sakariya, kolawila mna walapfa nambiko wa Abiya. Mwehe wake kakemighwa Elisabeti naye kolawa mne lukolo lwe Aruni, mlapfa nambiko. \v 6 Wose weli wakala wanogha kwe Imulungu, aku wakinda ghendo ghamalaghitso ghose ghe Imtwa. \v 7 Wose tsawahela iwana kwaapfila Elisabeti yang'ali ng'akweleka bae, na wose tsawalala ghendo. \p \v 8 Litsuwa limwe Zakariya kakala mne Ing'anda ye Imulungu kotenda isang'ano yake ya kutambika, tsaikala nzamu yake. \v 9 Zakariya tsakasaghulighwa kwa kwasa simbi, ka watambika pfawang'ali wotendagha. Apfo kengila mng'anda mwe Imtwatsa akadusule ubani. \v 10 Ne ichipindi che\f b \fr 1.10 \fr*\fk Ichipindi cha kudusula ubani \fk* saa tisa nemisi.\f* kupfukitsa ubani pfachitsile, iwanu wose wakala wolomba kunze. \p \v 11 Kuya malaika we Imtwatsa, kamlawila, kema ubali wa kujilo wa hanu hala kupfukitsila ubani. \v 12 Sakariya hamwonile, keduka kuya kapfuka. \v 13 Imalaika kamlongela, “Uleke kupfuka, Sakariya! Imulungu kahulika chaumlombile. Mwehe wako katsokwelekela imwana immale naghwe kutsomkema Yohane. \v 14 Kutsosekelela ng'ani na kudeng'elela, ne iwanu wengi watsodeng'elela kwa ukwelekighwa kwake! \v 15 Katsakuwa imunu imkulu hambele he Imtwatsa. Ng'atsakunwa bae idipfai wala mbwali. Ghumuhe ghwe Imulungu katsommemetsa kulawa litsuwa lya ukwelekighwa kwake. \v 16 Katsowoyitsa iwanu wengi we Isiraeli woye kwe Imtwatsa Imulungu wawo. \v 17 Katsolongola hambele he Imtwatsa, katsakuwa ne ingupfu na ghumuhe ka nabii Eliya. Tsina aba watsowanoghela keli iwana wao, katsowoyitsa iwanu ing'awohulika woye mne ukwalangula kunoghile ka iwanu iwomuhulika Imulungu, katsowatenda iwanu weyandae kumbokela Imtwatsa.” \p \v 18 Sakariya kamghutsa imalaika, “Nitsomanyatse ka ichinu chino chakuwa apfo? Nene nilala na mwehe wangu pfipfila kalala” \v 19 Imalaika kamwidika, “Nene na Gaburieli. Nakwima hanu he Imulungu, iyanitumile nonge naghwe, na nikulongele imbuli ino inoghile. \v 20 Kwitsenyamala tulu kwaapfila ng'ughatoghola bae aghano ighatsolawila mna msimu wake, ng'utsodaha bae ukulonga mbaka aghano ghanikulongele haghotsolawila.” \p \v 21 Iwanu iwang'ali wombeta Sakariya wetsina hayang'ali yokawa mne Ing'anda ye Imulungu. \v 22 Baho halawile kunze, ng'adahile bae ukulonga nawo, apfo wamanya kona ghamaono mne Ing'anda ye Imulungu. Kalonga nawo kwa ghamoko ghake, kwaapfila ng'adahile bae ukulonga. \p \v 23 Matsuwa ghake gha kusang'ana aghamalile, Sakariya koya ukaye. \v 24 Aghabitile matsuwa mengi mwehe wake kakinda inda. Tsakepfisa mng'anda kwa miyetsi mitano. \v 25 Tsakalonga, “Apfi pfipfo pfanendele Imulungu mna matsuwa ghala hambonele libatsi kunenda ndeke kona keli ichinyala mne iwanu!” \s Ukwelekighwa kwa Yesu kwolangusighwa \r (Luka 1:26-38) \p \v 26 Mna ghumwetsi ghwa sita ghwe inda ya Elizabeti Imulungu kamtuma malaika yokemighwa Gaburieli aghende mne ghumji ghwa Natsareti mne isi ya Galilaya, \v 27 kwe imwali iyalapfighwe tsengele ne immale yakemighwe Yosefu, yalawile mne lukolo lwa Mndewa Daudi. Imwaliyo tsakakemighwa Mariya. \v 28 Malaika tsakamtsila imwaliyo kamlongela, “Haulamke! Imtwatsa kahamwe naghwe, naye kakubaliki!” \p \v 29 Mariya hayahulike mbuli ayo, tsakalangula mne ghumoyo ghwake, naye kakangawala imbuli ino ina mana yachi. \v 30 Malaika kamlongela, “Mariya, uleke kupfuka! Imulungu kakutendela uluso. \v 31 Kutsokinda inda na kutsakweleka imwana immale, kutsomwing'a taghwa Yesu. \v 32 Katsakuwa mkulu na katsokemighwa Imwana we Imulungu yali Kuchanya Ng'ani. Imtwatsa Imulungu katsomwing'a chighoda cha undewa che imbala wake Daudi. \v 33 Katsokuwa imndewa we iwana wa Yakobu ghamatsuwa ghose, ne undewa wake ng'autsomala bae!” \v 34 Mariya kalonga ne malaika, “Nene na-mwali sina niwase bae ne immale. Kuya lelo itsakuwatse?” \v 35 Malaika kamwidika, “Ghumuhe Mwenzeka katsokutsila, na ngupfu tse Imulungu tsitsokughubika. Apfo imwana mwenzeluka katsakwelekighwa, katsokemighwa Imwana we Imulungu. \v 36 Kwomkumbuka ndughu yako Elizabeti. Tsailongighwa ng'atsokweleka bae iwana, lekeni sambi kana inda ya miyetsi sita, pfipfo pfayali mnzehe. \v 37 Kwaapfila kuduhu ichinu Imulungu ng'ochidaha bae kuchitenda.” \v 38 Mariya kalonga; “Nene na imtumwa we Imtwatsa, nendelighwe ka pfaulongile.” Kuya malaika ayo koka. \s Mariya komwangila Elizabeti \r (Luka 1:39-45) \p \v 39 Matsuwa ghaghala Mariya katsumka kaghenda mne ghumji ighuli mne pfidunda pfa isi ya Yudeya. \v 40 Ako kengila mne ing'anda ya Sakariya, kamlamsa Elisabeti. \v 41 Elisabeti hayahulike Mariya komlamsa, imwana kadaluka munda mwake. Elisabeti kamemetsighwa na Ghumuhe ghwe Imulungu, \v 42 kalonga kwa kukemelela, “Kubweda kubita iwapinga wose, ne imwana yutsomweleka kabalikiighwa! \v 43 Ebali chinu chino chindawila nene, mbaka mai we Imtwatsa wangu yanyangile nene? \v 44 Hanihulike kwondamsa, imwana kadaluka munda mwangu kwa ndeng'elelo. \v 45 Ng'apfu ghweghwe yutoghole ka ghatsolawila aghala ghayakulongele Imtwatsa” \s Wila wa Mariya \p \v 46 Mariya kalonga, \q “Ghumoyo ghwangu ghomtoghola Imtwatsa; \q \v 47 ghumoyo ghwangu ghwomdeng'elela Imulungu \q iyali Mkombotsi wangu, \q \v 48 kwaapfila kaukumbuka udodo we imtumwa wake! \q Kulawa sambi na kughendelela \q iwanu wose watsong'ema na imunu iyebwedile \q \v 49 kwaapfila Imulungu yane Ngupfu kanendela makulu. \q Taghwa lye Imulungu lyenzeluka. \q \v 50 Kowonela libatsi iwanu wala iwompfuka. \q libatsi lyake lyokala lweleko mbaka lweleko lungi \v 51 Tsakatenda ipfinu pfikulu kwa ghumoko ghwake. \q Kawapwililisa iwanu iweghodile mne imimoyo yawo. \q \v 52 Kawahulumsa iwandewa kulawa kune ipfighoda pfawo pfa undewa, \q na kawenula iwali mbughilambughila. \q \v 53 Kawaghutisa wane inzala kwa pfinu pfinoghile, \q na kawawinga matajiri ghamoko ghaliyeka. \q \v 54 Kamwapfila imtumwa wake Isiraeli, \q na ng'esemwile bae kumlangusa libatsi lyake. \q \v 55 Kakumbuka kumwonela libatsi Abrahamu \q na lukolo lwake ghamatsuwa ghose!” \p \v 56 Mariya kakala na Elizabeti kwa miyetsi midatu, kuya koya ukaye yake. \s Kwelekighwa kwa Yohane Mbatitsa \p \v 57 Matsuwa gha Elisabeti tsaghapfika ukweleka imwana, naye keleka imwana immale. \v 58 Iwanu wali habehi yake ne iwandughu tsake hawahulike Imulungu pfamwonele libatsi sideke, wose wadeng'elela naye. \v 59 Imwana hapfikile matsuwa manane, watsa kumwingitsa ngoma. Wabama kumwing'a taghwa Sakariya, taghwa lya aba wake. \v 60 Kuya mai wake kalonga, “Bae! Taghwa lyake katsokemighwa Yohane!” \v 61 Walonga, “Pfii mbona kwahela ndughu iyokemighwa taghwa lino mlukolo lwako!” \v 62 Kuya walonga kwa ghamoko na aba wake wamghutsa taghwa lyachi kobama imwanaghe yakemighwe. \v 63 Sakariya kalomba chibao cho kwandikila, kuya kandika, “Taghwa lyake Yohane.” Wose wakangawala! \v 64 Bahala Zakariya kadaha ukulonga keli, kandusa ukumtunya Imulungu. \v 65 Iwanu wali habehi yake wapfuka, na mbuli tse ipfinu pfino tsenela kwose kune ipfidunda pfe isi ya Yudeya. \v 66 Chila imunu yahulike imbuli ino kalangula, keghutsa, “Pfii imwana yuno atsakuwa mwana wachi?” Kwaapfila ingupfu ye Imtwatsa yakwoneka ghendo ikala naye. \s Utabili wa Zakariya \p \v 67 Sakariya aba wake Yohane kamemesighwa na Ghumuhe ghwe Imulungu, naye katabili imbuli kulawa kwe Imulungu. \q \v 68 “Lekani tumtunye Imtwatsa, Imulungu wa Isiraeli! \q Kwaapfila kawatsila iwanu wake na kuwakombola. \q \v 69 Katwing'a twetwe Mkombotsi yane ngupfu, \q mtsukulu wa imtumwa wake Daudi. \q \v 70 Ka pfalongile kulawa ghumwande kubitila manabii wake wahenzeluka. \q \v 71 kutukombola kulawa kwe iwehile wetu, \q na kulawa kune ingupfu ya wose iwotwihila. \q \v 72 Tsakalonga katsowonela libatsi iwabala wetu \q na katsokumbuka lilaghano lyake lyenzeluke. \q \v 73 Kelighita ghendo kwa Abrahamu imbala wetu \q \v 74 katsotukombola kulawa kwe iwanu iwotwihila. \q Na katwapfila tudahe kumsang'anila bila kupfuka, \q \v 75 tuwe wenzeluka na tuwe iwanu wanoghile hambele hake, \q matsuwa ghose gha ughima wetu. \b \q \v 76 Ghweghwe imwanangu, kutsokemighwa nabii we Imulungu yali Uchanya ng'ani. \q Kutsomlongolela Imtwatsa umgholosele inzila yake. \q \v 77 Kuwalongela iwanu wake watsokombolighwa \q kwa kuleghusighwa nzambi tsawo. \q \v 78 Imulungu wetu kana libatsi na ghumoyo ghunoghile. \q Katsowamwemwesela ghumwanga ghwa ukombotsi kulawa kulanga. \q \v 79 Ghutsowamwemwesela iwanu wose iwali mne ichisi na sisila lya ifwa \q aghalongotse maghulu ghetu mne nzila iili tseghamba.” \p \v 80 Imwana kakula na kongetseka ingupfu mmuhe. Kakala kunyika mbaka litsuwa hawalawilile iwanu wa Isiraeli. \c 2 \s Ukwelekighwa kwa Yesu \r (Luka 2:1-7) \p \v 1 Ghamatsuwa ghala Agusto, Imndewa wa Roma, tsakalaghitsa iwanu wose wa undewa wa Roma wapetighwe. \v 2 Aluno lwa mwanduso kwe iwanu kupetighwa, Kurenio hawile mkulu we isi ya Siriya. \v 3 Kuya, chila imunu kaghenda kune ghumji ghwake kwandikighwa taghwa lyake. \p \v 4 Yosefu kalawa ghumji ghwa Natsareti ighuli mna isi ya Galilaya, kaghenda ghumji ghwa Betilehemu ighuli mna isi ya Yudeya, hanu helekighwe mndewa Daudi. Yosefu kaghenda ako kwaapfila kalawila mne lukolo lwa Daudi. \v 5 Kaghenda na Mariya kupetighwa, ipinga yamlapfile tsengele, yakalile ne inda. \v 6 Hawang'ali wa Betilehemu, litsuwa lyake lya ukweleka lipfika, \v 7 keleka imwanaghe chaudele, kampfatsa pfibwende. Kuya kamuwasitsa mne ichibumbulika hanu hawajilagha iwanyama, kwaapfila ng'awapatile bae hanu ho kukala mne ing'anda ya iwahenza. \s Wadimi we iwang'olo na Wamalaika \r (Luka 2:8-20) \p \v 8 Mna isi iila tsakukala na wadimi iwang'ali wokalitsa imipfugho yawo nechilo.\fig 2. Iwadimi wololesa wang'olo wawo|src="02 Shepherds.jpg" size="col" ref="2:8"\fig* \v 9 Imalaika we Imtwatsa kawalawila, ne utunitso we Imtwatsa uwamwemwesela, nawo wapfuka ghendo. \v 10 Lekeni malaika ayo kawalongela, “Mleke ukupfuka! Niwaghalila imbuli inoghile, iitsowadeng'eletsa iwanu wose. \v 11 Leloli kune ghumji ghwa Daudi kelekighwa Mkombotsi wenu; yeye iyo Kiristu,\f c \fr 2.12 \fr*\fk Kiristu \fk* Mkombotsi yasaghulighwe ne Imulungu kughwa Imndewa. \f* Imtwatsa! \v 12 Achino chitsakuwa chitango kuna mwemwe. Mtsomwona imwana mdodo, wampfatsa ipfibwende, wamuwatsisa hanu ho kujila iwanyama.” \p \v 13 Bahala, kingili kulu lye iwamalaika litingana ne malaika ayo, wamtunya Imulungu, walonga, \q \v 14 “Utunitso kwe Imulungu yali uchanya ng'ani kulanga, \q na tseghamba kwe iwanu iwali mne isi yose iwanoghelighwe naye” \p \v 15 Iwamalaika awo hawoyile kulanga, wadimi welongela, “Tukeni Betilehemu tukalole acho ichilawile, chatulongele Imtwatsa.” \p \v 16 Apfo watsuma, wawapfika Mariya na Yosefu, na ayula imwana mdodo kawasitsighwa hanu ho ukujila iwanyama. \v 17 Wadimi awo hawamwonile imwana yula, wawalongela mbuli tse imwana tsawalongile malaika. \v 18 Wose iwahulike agho, wakangawala na mbuli tsawalongile wadimi. \v 19 Lekeni Mariya kagheka agha ghose mna ghumoyo ghwake na kaghatonga ng'ani. \v 20 Awala iwadimi woya kunyika, wamtunya Imulungu na kumwimbila kwa ghose ghawahulike na ghawonile, ghose ghalawila ka malaika pfawalongele. \s Imwana kakwing'ighwa taghwa \p \v 21 Mne litsuwa lya nane, litsuwa lya kumwingitsa ngoma imwana halipfikile, kakemighwa taghwa lyake Yesu. Taghwa alyo tsakeng'ighwa na malaika ahala mai wake ng'ana ame inda. \s Yesu koghalighwa kune Ing'anda ye Imulungu \p \v 22 Ghamatsuwa tsaghapfika gha Yosefu na Mariya kutenda ichihendo cha kudeghetetsighwa ka Ghamalaghitso gha Musa pfagholaghitsa. Apfo wamsola imwana, waghenda naye kune ghumji ghwa Yerusalemu kumwika hambele he Imtwatsa, \v 23 ka pfayandikighwe mne Ghamalaghitso ghe Imtwatsa Imulungu; “Chila imwana immale chaudele alapfighwe kwe Imtwatsa.” \v 24 Kuya tsawaghenda ili watambike, walapfe njiwa weli au makinda meli ka Ghamalaghitso ghe Imtwatsa pfagholaghitsa. \p \v 25 Ako Yerusalemu tsakukala na imunu yumwe taghwa lyake Simoni. Imunu ayo tsakakala kanogha na kompfuka Imulungu. Ayo yang'ali yobetetsa ukutsa kwa ukombotsi wa Isiraeli, naye tsakakala na Ghumuhe ghwe Imulungu. \v 26 Ghumuhe ghwe Imulungu kamlongela ng'atsakufa bae mbaka amwone Kiristu yasaghulighwe ne Imtwatsa. \v 27 Kuya Ghumuhe ghwe Imulungu kamlongotsa Simoni kaghenda kune Ing'anda ye Imulungu. Kuya aba na mai wake Yesu wamghala imwana wawo mne Ing'anda ye Imulungu wamtendele ka pfaibamighwe mne ichihendo cha Ghamalaghitso gha Musa. \v 28 Simoni kamsola imwana Yesu mna ghamoko ghake, kuya kamtunya Imulungu, kalonga, \q \v 29 “Sambi Imtwatsa, mlekelele imtumwa wako, \q yoke tseghamba, ka pfulongile. \q \v 30 Kwa tsinenge tsangu niwona ukombotsi wako, \q \v 31 uutendile woneke kuna iwanu wose, \q \v 32 Ghumwanga ighutsowamwemwesela iwanu wose iwali si Wayahudi bae, \q na litsoghala utunitso kwe iwanu wako wa Isiraeli.” \p \v 33 Aba wake na mai wake Yesu wang'ali wokangawala na mbuli tse imwana tsayalongile Simoni. \v 34 Simoni kawabaliki, kamlongela Mariya, mai wake Yesu, “Imwana yuno kasaghulighwa ne Imulungu kwa ukwagha na ukukombolighwa kwe iwanu wengi mne isi ya Isiraeli. Kuya katsakuwa chitango kulawa kwe Imulungu, ichitsolemighwa ne iwanu wengi. \v 35 Kuya ukwalangula mne imimoyo ye iwanu wengi kutsoghubulighwa mwatsi. Naghwe imwenyegho, usungu ka lipanga ilitema utsouhoma ghumoyo ghwako.” \p \v 36 Tsakukala na nabii yumwe pinga, kakala mnzehe ghendo, tagwa lyake Ana, neghe Fanuweli, wa lukolo lwa Aseri. Ipinga ayo tsakakala na immale wake kwa miyaka saba kulawa kukwelighwa kwake. \v 37 Kuya tsakakala chitsuka mbaka matsuwa ghala ghawile mnzehe wa miyaka semanini na mine. Na matsuwa agho ghose kakala mne ing'anda ye Imulungu, ang'ali yofunga ukuja na ukulomba chilo na misi. \v 38 Saa iila ipinga ayo kalawila, kamlongela Imulungu mighede, kawalongela imbuli ye imwana yula kwe iwanu wose yawang'ali woubetela ukombotsi wa Yerusalemu. \s Ukuya Nazareti \p \v 39 Yosefu na Mariya hawaghamalitse ghose ighobamighwa na Ghamalaghitso ghe Imtwatsa Imulungu, tsawoya ukaye yawo Natsareti, mne ghumji ghwa Galilaya. \v 40 Imwana kakula, kongetseka ngupfu, kamema ihekima, na uluso we Imulungu ukala hamwe naye. \s Imsongolo Yesu kamne ing'anda ye Imulungu \p \v 41 Chila mwaka mne chihungo cha pasaka, welesi wake wang'ali woghendagha Yerusalemu. \v 42 Yesu hapfikile miyaka kumi na mili, tsawaghenda naye kune ichihungo ka pfawatendagha. \v 43 Hawamalitse ichihungo, na hawang'ali wakuya ukaye yawo, Yesu tsakakala kuchugho Yerusalemu, aku welesi wake ng'awamanyile bae. \v 44 Tsawepfikitsa ka tsawawose mne ghumwanza, waghenda ghumwanza ghwa tsuwa limwe. Kuya wandusa kumbama mna iwandughu tsawo na sale tsawo. \v 45 Ng'awamwonile bae, apfo woya Yerusalemu kumbama. \p \v 46 Mna litsuwa lya kadatu, wampfika mne Ing'anda ye Imulungu mghati mwe iwalangulitsi wa Chiyahudi, ang'ali yowategheletsa na ukuwaghutsa. \v 47 Wose watsihulike mbuli tsake wakangawala na tsimbutsi tsake na apfila pfawedike. \v 48 Weletsi wake hawamwonile wakangawala ng'ani. Mai wake kamghutsa, “Mwanangu, ebali ututenda apfi? Nene na aba wako tung'ali tukubama kwa usungu.” \v 49 Yesu kawedika, “Angu mnibamila choni? Ng'ammanyile bae nene nibamighwa nikale mne ing'anda ya Aba wangu?” \v 50 Lekeni wao ng'awamanyile bae imbuli yawalongele ina mana yachi. \p \v 51 Kuya, koya nawo mbaka Natsareti ako ang'ali yowahulikitsa. Mai wake keka ipfinu pfose mne ghumoyo ghwake. \v 52 Na Yesu kakula na kongetseka ihekima na utali, na kumnoghelesa Imulungu ne iwanu. \c 3 \s Yohane Mbatitsa kowapetela iwanu \r (Matei 3:1-12; Maliki 1:1-8; Yohane 1:19-28) \p \v 1 Ghumwaka ghwa kumi na tano ghwa undewa wa Mndewa Tiberi, Pontiyo Pilato tsakakala mkulu wa isi ya Yudeya, Herodi tsakakala mkulu wa Galilaya, na ndughu yake Filipi tsakakala mkulu wa Ituleya na isi ya Tilakoniti, na Lusaniya tsakakala mkulu wa Abilene. \v 2 Anasi na Kayafa tsawakala iwakulu we inambiko. Mna matsuwa agho, imbuli ye Imulungu tsaimtsila Yohane, imwana wa Sakariya akula kunyika. \v 3 Apfo, Yohane kanga isi yose iibakane na ghumto Yoridani. Kawapetela iwanu watsileke nzambi tsawo na wabatitsighwe, ili Imulungu awaleghusile nzambi tsawo. \v 4 Ka pfayandikighwe mne ichitabu cha nabii Isaya, \q “Litsi lye imunu lyokema kulawa kunyika, \q ‘Mmwikile ghoya Imtwatsa nzila yake, \q mgholose nzila yake. \q \v 5 Chila lwanda lutsomemetsighwa, \q chila chidunda na sughulu pfitsomwaghaluka, \q hanu hapfeduke hatsogholosighwa \q nzila itsihile tsitsogholosighwa na kukala ghoya. \q \v 6 Na iwanu wose watsowona ukombotsi we Imulungu!’ ” \p \v 7 Kuya iwanu wamghendela Yohane ili awabatitse, naye kawalongela, “Mwemwe iwana we nzoka! Yuhi yawalongele mwodaha kuhepa ukuhighighwa ne Imulungu? \v 8 Mtende aghala igholangusa ka mtsileka nzambi tsenu. Mleke kwilongela, ‘Abrahamu aba wetu!’ Nowalongela, kulawa mne ghamabwe ghano Imulungu kodaha kumlapfila Abrahamu iwana. \v 9 Kuya, hoya ikighwa ghoya msina mwe mibiki, apfo chila mbiki yang'aghukweleka ghamatunda ghanoghile ghutsoghanighwa na kwasighwa mna ghumoto.” \p \v 10 Kingili lye iwanu limghutsa, “Lelo tutandetse?” \p \v 11 Yohane kawedika, “Imunu yane ghamaghwanda meli yamwing'e yula yalihela lighwanda, na yane ichijo yatende pfipfo.” \p \v 12 Nawo iwasola kodi watsa wabatitsighwe, wamghutsa, “Imlangulitsi, twetwe tutende choni?” \p \v 13 Nae kawalongela, “Mleke kusola kodi kubita pfamlaghitsighwe.” \p \v 14 Nawo asikali wamghutsa, “Na twetwe tutende choni?” Naye kawedika, “Mleke kuboka ipfinu pfe imunu wowose na mleke kumbangitsila imunu wowose. Mwenele na achila chamulihighwa.” \p \v 15 Iwanu wang'ali wololela ipfinu ipfitsolawila, wandusa kwalangula mna imimoyo yawo mbuli tsa Yohane, pfii ayu ka Kiristu? \v 16 Baho Yohane kawalongela wose, “Nene nowabatitsa mwemwe kwa ghamatsi, lekeni kakutsa yane ngupfu kubita nene, nene sidaha bae kumdoholela mitsabi ye imikwabatsa yake. Ayo katsowabatitsa kwa Ghumuhe ghwe Imulungu na kwa ghumoto ghwa kuhigha. \v 17 Ayo kana lungo mne ghamoko ghake, abetele uhemba wake, awike hamwe mne ikano yake na katsolakatsa mikumvi mne ghumoto ing'aghutsimika bae.” \p \v 18 Apfo kwa mbuli tsingi, Yohane tsayang'ali yowapetela iwanu Imbuli Inoghile. \v 19 Lekeni Yohane tsakamkembela Herodi, mkulu wa Galilaya, kwaapfila kamkwela Herodiya, mwehe wa ndughu yake, ne ipfinu pfingi pfihile pfatendile Herodi. \v 20 Kuya Herodi kongetsa ichinu chingi chihile kwa kumwika Yohane mne ligheretsa. \s Yesu kobatitsighwa \r (Matei 3:13-17; Maliki 1:9-11) \p \v 21 Iwanu wose hawamalile kubatitsighwa, kuya Yesu kabatitsighwa. Na hang'ali yolomba, ililanga lighubuka, \v 22 na Ghumuhe ghwe Imulungu ghumuhulumkila mne lukuli ka lwe injiwa. Litsi kulawa kulanga lilonga, “Ghweghwe kwa Imwanangu yuninoghela, nonoghelighwa naghwe.” \s Lukolo lwa Yesu \r (Matei 1:1-7) \p \v 23 Yesu handuse isang'ano yake tsakana miyaka ka selasini. Iwanu tsawepfikitsa yeye kakala imwana wa Yosefu, imwana wa Heli. \v 24 Heli tsakakala imwana wa Matati, iyakalile imwana wa Lawi, imwana wa Meliki, imwana wa Yani, imwana wa Yosefu, \v 25 iyakalile imwana wa Matatia, imwana wa Amosi, imwana wa Nahumu, imwana wa Hesili, imwana wa Nagai, \v 26 iyakalile imwana wa Mahati, imwana wa Matatia, imwana wa Semeyi, imwana wa Yoseki, imwana wa Yuda, \v 27 iyakalile imwana wa Yohaneni, imwana wa Resa, imwana wa Serubabeli, imwana wa Setieli, imwana wa Neri, \v 28 imwana wa Meliki, imwana we Adi, imwana wa Kosamu, iyakalile imwana we Elimadamu, imwana we Eri, \v 29 iyakalile imwana wa Yoshua, imwana wa Eliyetseri, imwana wa Yorimu, imwana wa Matati, imwana wa Lawi, \v 30 iyakalile imwana wa Simoni, imwana wa Yuda, imwana wa Yosefu, imwana wa Yonamu, imwana we Eliyakimu, \v 31 iyakalile imwana wa Maleya, imwana wa Mena, imwana wa Matata, imwana wa Natani, imwana wa Daudi, \v 32 iyakalile imwana wa Yese, imwana wa Obedi, imwana wa Boasi, imwana wa Salimoni, imwana wa Nasoni, \v 33 iyakalile imwana wa Aminadabu, imwana we Adimini, imwana we Arini, imwana wa Hesironi, imwana wa Peresi, imwana wa Yuda, \v 34 iyakalile imwana wa Yakobu, imwana we Isaka, imwana we Abrahamu, imwana wa Tera, imwana wa Nahori, \v 35 iyakalile imwana wa Serugi, imwana wa Reyu, imwana wa Pelegi, imwana wa Eberi, imwana wa Sala, \v 36 iyakalile imwana wa Kainamu, imwana wa Arifakisadi, imwana wa Shemu, imwana wa Nuhu, imwana wa Lameki, \v 37 iyakalile imwana wa Metusela, imwana wa Enoki, imwana wa Yaredi, imwana wa Mahalaleli, imwana wa Kainamu, \v 38 iyakalile imwana wa Enosi, imwana wa Seti, imwana wa Adamu, iyakalile imwana we Imulungu. \c 4 \s Kughetsigwa kwa Yesu \r (Matei 4:1-11; Maliki 1:12-13) \p \v 1 Yesu kalawa mne ghumto Yoridani kamema Ghumuhe ghwe Imulungu, na Ghumuhe haghwo ghumlongotsa mbaka kunyika. \v 2 Ako kaghetsighwa na Setani kwa matsuwa alubaini. Mne agho, ng'ajile bae chinu chochose, na matsuwa agho haghamalile tsakona nzala. \p \v 3 Setani kamlongela; “Ka ghweghwe kwe Imwana wa Imulungu, ulilongele libwe lino liwe chighate.” \p \v 4 Lekeni Yesu kamwidika, “Yandikighwa, ‘Imunu ng'odaha bae kuwa mghima kwa kuja chighate chiliyeka.’ ” \p \v 5 Bahala Setani kamlongotsa Yesu mbaka kuchanya, kamlangusa undewa wose uli mne isi yose. \v 6 Setani kamlongela, “Nitsokwing'a undewa na ukulu mne pfinu pfose pfino, kwaapfila pfose pfamne ghamoko ghangu, na nene nodaha kumwing'a imunu wowose yanimbama.” \v 7 “Nitsokwing'a ipfinu pfose pfino ka kutsonitambikila.” \p \v 8 Yesu kamwidika, “Yandikighwa, ‘Umtambikile Imtwatsa Imulungu wako, ne umsang'anile yeye yaliyeka!’ ” \p \v 9 Kuya Setani kamlongotsa mbaka kune ghumji ghwa Yerusalemu, mchiswili mwe Ing'anda ye Imulungu. Kamlongela, “Ka ghweghwe kwa Imwana we Imulungu, wilaghatse kulawa hano mbaka hasi. \v 10 Kwaapfila yandikighwa, ‘Imulungu katsowalaghitsa wamalaika wake wakulolese. \v 11 Nawo watsokukinda mne ghamoko ghao, uleke kwikwala ghumghulu ghwako mne libwe.’ ” \p \v 12 Lekeni Yesu kamwidika, “Ilongighwa, ‘Uleke kumghetsa Imtwatsa Imulungu wako.’ ” \p \v 13 Setani hayamalitse kumghetsa Yesu kwa chila chinu, kamleka chidogho. \s Yesu kakwandusa sang'ano yake Galilaya \r (Matei 4:12-17; Maliki 1:14-15) \p \v 14 Kuya Yesu koya mne isi ya Galilaya kamema ingupfu ya Ghumuhe ghwe Imulungu. Mbuli tsake tsenela Galilaya na mne tsiisi itsili habehi. \v 15 Yang'ali yolangulitsa mne tsing'anda tsawo tsa ukulombela na iwanu wose wamtunya. \s Yesu kolemighwa Nazareti \r (Matei 13:53-58; Maliki 6:1-6) \p \v 16 Kuya Yesu koya Natsareti hanu hayalelighwe. Mne Litsuwa lya Sabato, kaghenda mne ing'anda ye ukulombela ka pfayatsowele. Kema na kusoma Ghamaandiko Mahenzeluka. \v 17 Keng'ighwa ichitabu cha nabii Isaya. Kachipfughula, kahona hanu handikighwe, \q \v 18 “Ghumuhe ghwe Imtwatsa ghwa hachanya hangu, \q kwaapfila kanisaghula nene niwaghalile wahingwa imbuli inoghile. \q Kanituma niwapetele iwohighwe ka watsolekelighwa, \q ne ipfifita watsokona. \q Na kuwalekelela iwanu iwoghaya. \q \v 19 Na kuwalongela ka matsuwa ghapfika \q ghe Imtwatsa kuwakombola iwanu wake.” \p \v 20 Yesu kachighubika ichitabu, kamwing'a imtumwa, kuya kakala hasi. Iwanu wose mne ing'anda ye ukulombela wamtsodolela tsinenge. \v 21 Naye kawalongela, “Ighandikighwe leloli ghatimila mne ghamaghutwi ghenu.” \p \v 22 Wose wamtoghola, wakangawala na mbuli tsinoghile tsalongile. Walonga, “Angu ayu si imwana wa Yosefu bae?” \v 23 Yesu kawalongela, “Nomanya mwodaha kunilongela imbuli ino, ‘Imghanga, wihonetse imwenyegho! Ghose ghatuhulike ghutendile akula Kaperinaumu, pfipfila ghatende hano ukaye yako’ ” \v 24 Kaghendelela kulonga, “Nowalongela ghendo, nabii ng'otogholighwa bae ukaye yake. \p \v 25 “Mnitegheletse! Nowalongelani ghendo tsakukala na pfitsuka wengi mne isi ya Isiraeli mna matsuwa gha nabii Eliya. matsuwa agho imvula ng'aitowile bae kwa miyaka midatu na miyetsi sita, apfo tsakukala ne inzala ng'ulu mne isi yose. \v 26 Eliya ng'atumighwe bae kwe chitsuka wowose, lekeni katumighwa kwe chitsuka yumwe iyakalile Sarefati mne isi ya Sidoni. \v 27 Mna matsuwa gha nabii Elisha tsakukala ne iwanu wengi mne isi ya Isiraeli iwoghula ukoma. Kuduhu imunu wowose yahonile, lekeni Naamani yaliyeka, imunu wa isi ya Siria.” \p \v 28 Iwanu wose mne Ing'anda ye ukulombela hawahulike apfi wona maya ng'ani. \v 29 Wenuka, wamghala Yesu kunze kwa ghumji, na wamghala mchidando mwe chidunda, hanu ihatsengighwe kaye tsawo. Wabama wamwase kulwanda, \v 30 lekeni kabita mghati mwe kingili, koka. \s Yesu komlapfa ichinyamkela kulawa kune imunu \r (Maliki 1:21-28) \p \v 31 Kuya Yesu kahulumka Kaperinaumu, ghumji ghwa Galilaya. Na mne litsuwa lya Sabato kandusa kuwalangulitsa iwanu. \v 32 Tsawakangawala kwa malangulitso ghake, kwaapfila ghalangulitse tsa ghana ngupfu. \v 33 Mne ing'anda ye ukulombela tsa kuna imunu yane ichinyamkela yehile, kakemelela kalonga, \v 34 “Ubama kututenda choni, Yesu wa Natsareti? Kutsa kutukoma? Nokumanya ghweghwe kwa Imtumighwa Mwenzeluka we Imulungu!” \p \v 35 Yesu kamkembela ichinyamkela, “Winyamale, umlawe imunu yuno!” Kuya ichinyamkela kamghwisa hasi imunu ayo hambele hawo, kamlawa bila kumlagha. \p \v 36 Iwanu wose wakangawala ng'ani, welongela, “Ahino mbuli yachi lelo? Imunu yuno kodaha na kana ngupfu tsa kuwakembela ipfinyamkela, nawo womuhulika!” \v 37 Apfo mbuli tsa Yesu tsenela mne isi yose ya Galilaya. \s Yesu kowahonetsa iwanu wengi \r (Matei 8:14-17; Maliki 1:29-34) \p \v 38 Yesu kalawa mne ing'anda ye ukulombela, kaghenda mne ing'anda ya Simoni. Mai wake mwehe wa Simoni yang'ali yoghula homa kali ng'ani, wamlomba Yesu amuhonetse mai ayo. \v 39 Apfo kaghenda kema habehi na mai ayo, kaukembela utamu. Nawo utamu umlawa, bahala kenuka, kandusa kuwatumikila. \p \v 40 Litsuwa haling'ali lyotsama, iwanu wamghalila Yesu iwanu iwang'ali woghula chila utamu, naye keka ghamoko ghake mwa chila mtamu, kawahonetsa wose. \v 41 Ipfinyamkela tsawawalawa iwanu wengi na kudama, “Ghweghwe kwe Imwana wa Imulungu!” Yesu kawakembela na kuwaghoma kulonga, kwaapfila tsawammanya yeye kakala Kiristu. \s Yesu kowapetela iwanu mne ing'anda ye ukulombela \r (Maliki 1:35-39) \p \v 42 Lupfilipfili Yesu kaghenda kunze kwe ghumji hanu halihela imunu. Iwanu wandusa kumbama, na hawamwonile wabama kumghoma aleke kuka. \v 43 Lekeni kawalongela, “Pfipfila nobamighwa kuwapetela iwanu Mbuli Inoghile ye Undewa we Imulungu kune imiji ingi, kwaapfila acho chicho Imulungu chanitumile kuchitenda.” \p \v 44 Apfo kaghendelela ukuwapetela iwanu mne tsing'anda tse ukulombela mne isi yose ya Yudeya. \c 5 \s Yesu kowakema iwatumighwa wa mwanduso \r (Matei 4:18-22; Maliki 1:16-20) \p \v 1 Litsuwa limwe Yesu tsakema mmbalimbali mwa tsiwa Genesareti, baho iwanu wammemela na kumkunughitsa kunughitsa, wategheletsa Imbuli ye Imulungu. \v 2 Kayona minumbwi mili mmbalimbali mwe tsimbu, ilekighwe na iwalowa somba iwang'ali wohopfugha nyapfu tsao. \v 3 Yesu kengila mne mnumbwi ghumwe ghwa Simoni, kamlongela aghusoghetse mnumbwi chidogho kulawa mmbalimbali mwe tsimbu mbaka mne ghamatsi. Kuya kakala hasi na kalangulitsa mtingano ghwe iwanu aku kamne mnumbwi. \p \v 4 Hayamalitse kulonga, kamlongela Simoni, “Usoghetse mnumbwi ghupfike haghatighati, kuya utsase nyapfu tsako mne ghamatsi upfule iwasomba.” \v 5 Simoni kamwidika, “Imtwatsa! Tusang'ana ichilo chose ng'atupatile ichinu bae. Lekeni kwaapfila kulonga apfo, notsasa!” \v 6 Watsasa nyapfu tsao na wapfula iwasomba wengi ng'ani mbaka nyapfu tsao tsandusa kudegheka. \v 7 Apfo wawabengutsa wayawo iwakalile mne mnumbwi ghungi watse wawapfile. Wapfika, waweka iwasomba mne minumbwi yose mili mbaka ibama kutsama. \v 8 Simoni Petiri hayonile achila ichilawile, kamtowela Yesu maghoti kalonga, “Ughende Imtwatsa! Nene ne imunu yane nzambi!” \p \v 9 Simoni na weyaghe wakangawala kwe iwasomba wengi wawalowile. \v 10 Pfipfila weyaghe Simoni, Jakobu na Yohane, iwanaghe Sebedayo nawo wakangawala. Yesu kamlongela Simoni, “Uleke kupfuka, kulawa sambi na kughendelela kutsowapfula iwanu.” \v 11 Waikwegha minumbwi yawo mbaka mmbalimbali mwe tsimbu, waleka chila ichinu, wamuwinza Yesu. \s Yesu komuhonetsa imunu \r (Matei 8:1-4; Maliki 1:40-45) \p \v 12 Yesu hang'ali mne ghumji ghumwe, tsakatsa imunu yane ukoma lukuli lwose. Imtamu ayo hamwonile Yesu, keghwisa hasi, kalomba “Imtwatsa, ka kwobama, kwodaha kunitenda nihone!”\f d \fr 5.12 \fr*\fk Nideghete \fk* Ukoma ukali utamu iwotenda imunu aleke kumlomba Imulungu, kwaapfila tsakoneka keha hambele he Imulungu. \f* \p \v 13 Yesu kagholosa ghumoko, kamkinda, kalonga, “Nobama; Uhone!” Bahala ukoma umlawa. \v 14 Yesu kamlongela, “Uleke kumlongela imunu wowose. Lekeni ughende, wilanguse kwe imbala we inambiko ne ulapfe inambiko ka Musa pfawalongele, iwanu wose wamanye ka ghweghwe kuhona.” \p \v 15 Lekeni mbuli tsa Yesu tsongetseka kwenela mne isi yose, na iwanu wengi wapfika kumtegheletsa na wambama awahonetse utamu wawo. \v 16 Lekeni Yesu tsakaghenda hanu halihela imunu, ako kalomba. \s Yesu komuhonetsa imunu yaholole \r (Matei 9:1-8; Maliki 2:1-12) \p \v 17 Litsuwa limwe Yesu yang'ali yolangulitsa. Mafarisayo wangi na iwolangulitsa Ghamalaghitso iwalawile mne imiji ya Galilaya, Yudeya na Yerusalemu tsawakala bahala. Ngupfu ye Imtwatsa tsaikala naye kwa kuwahonetsa iwatamu. \v 18 Iwanu wangi wapfika, wamduta machela mne lutsatsi imunu yaholole, wabama wamghale mng'anda, hambele ha Yesu. \v 19 Lekeni ng'awadahile bae, kwaapfila tsahana iwanu wengi sideke. Apfo wamghala, wamwika mchiswili, wafumla kuya wahulumsa machela mbaka haghatighati he iwanu awo, hayali Yesu.\fig Iwanu wane womuhulumsa imunu kulawa mchiswili|src="17 Lowering Man Through the Roof.jpg" size="col" ref="5:19"\fig* \v 20 Yesu honile ukutoghola kwawo, kamlongela imunu yaholole, “Sale yangu, nzambi tsako tsileghusighwa.” \p \v 21 Iwolangulitsa Ghamalaghitso na Mafarisayo wandusa kwighutsa, “Ayuno imunu wachi iyomligha Imulungu? Yuhi iyodaha kuleghusa nzambi? Angu si Imulungu yaliyeka iyodaha kuleghusa nzambi!” \v 22 Yesu kamanya chawang'ali wakwalangula, kawaghutsa, “Mkwalangula choni mne imimoyo yenu? \v 23 Chihi chibewe; kulonga ‘Nzambi tsako tsileghusighwa’ au kulonga ‘Winuke ughende?’ \v 24 Nobama mmanye, Imwana we Imunu kana uwetso wa kuleghusa nzambi mne iisi.” Apfo kamlongela imunu yaholole, “Nokulongela, winuke usole chilagho chako uye ukaye!” \v 25 Bahala imunu ayo kenuka hambele hawo, kasola chilagho chake. Koka ukaye yake aku komtunya Imulungu. \v 26 Iwanu wose wakangawala ghendo! Wapfuka na wamtunya Imulungu, walonga, “Leloli tupfona ipfinu pfa kukangawatsa!” \s Yesu komkema Lawi \r (Matei 9:9-13; Maliki 2:13-17) \p \v 27 Haghamalile agho, Yesu kalawa kunze kamwona imunu iyosola kodi yakemighwe Lawi kakala mne ing'anda ya kulihila kodi. Yesu kamlongela, “Uniwinze.” \v 28 Lawi kenuka, kaleka chila chinu kamuwinza. \p \v 29 Kuya Lawi kamtendela Yesu chihungo chikulu mne ing'anda yake, na kingili kulu lye iwanu iwasola kodi ne iwanu wangi tsawabahala. \v 30 Lekeni Mafarisayo wangi na iwolangulitsa Ghamalaghitso wangi iwalawile mne kingili lyawo wawanung'unikila iwanang'ina wa Yesu, “Ebali mwakuja na kunwa hamwe ne iwanu iwasola kodi na wane nzambi?” \p \v 31 Yesu kawedika, “Iwanu iwaghima ng'awombama bae imghanga, ila awala iwatamu iwo iwombama imghanga. \v 32 Sitsile bae kuwakema iwanu iwanoghile, ila wane nzambi wadahe kutsileka.” \s Yesu koghutsighwa imbuli ya kufunga ukuja \r (Matei 9:14-17; Maliki 2:18-22) \p \v 33 Iwanu wangi wamlongela Yesu, “Iwanang'ina wa Yohane wafungagha ukuja na kulomba, na iwatumighwa wa Mafarisayo wotenda pfipfo. Lekeni iwanang'ina wako wakuja na kunwa!” \v 34 Yesu kedika, “Apfi mwodaha kuwaghoma iwanu iwakemighwe kune chihungo cha kukwela waleke ukuja ahala imunu yokwela ang'ali nawo? \v 35 Lekeni litsuwa lyakutsa imunu yokwela hatsosolighwa kulawa mna wawo, na baho watsofunga ukuja.” \p \v 36 Kuya Yesu kawalongela imbuli ino, “Kuduhu imunu iyodegha ichiraka kulawa mne lighwanda lya sambi na kuchika mne lighwanda lya ghumwande. Ka kotenda apfo, katsolidegha lighwanda lya sambi, na ichiraka kulawa mne lighwanda lya sambi ng'achitsolingana bae na lighwanda lya ghumwande. \v 37 Na kuduhu imunu iyoghuma dipfai ya sambi mne imikoba ye ingotsi ya ghumwande. Kwaapfila ka kotenda apfo, dipfai ya sambi itsoitula imikoba hayo, dipfai itsakwitika na imikoba itsohinyika. \v 38 Lekeni dipfai ya sambi yobamighwa ighumighwe mne imikoba ya sambi! \v 39 Kuduhu imunu iyakunwa dipfai ya ghumwande na kuya abame dipfai ya sambi, kwaapfila kolonga, ‘Ya ghumwande inogha.’ ” \c 6 \s Imbuli ya litsuwa lya Sabato \r (Matei 12:1-8; Maliki 2:23-28) \p \v 1 Litsuwa limwe lya sabato Yesu ang'ali yobita mne imighunda ya uhemba. Iwanang'ina wake wandusa kukwanyula mikungwi ya uhemba, waifighisa mne ghamoko ghawo waja. \v 2 Mafarisayo wangi waghutsa, “Ebali mwotenda ichinu ichighomighwe mne litsuwa lya Sabato?” \v 3 Yesu kawedika, “Apfi ng'amsomile bae achila chatendile Daudi na wayaghe hawakalile ne inzala? \v 4 Daudi tsakengila mne ing'anda ye Imulungu, kasola pfighate ipfilapfighwe kwe Imulungu kapfija. Pfipfila kaweng'a wayaghe. Ghamalaghitso ghomghoma imunu wowose kupfija pfighate apfo, ila ipfilongotsi we inambiko waliyeka iwabamighwe kupfija.” \p \v 5 Kuya Yesu kawalongela, “Imwana we Imunu kana ukulu mne Litsuwa lya Sabato.” \s Imunu yane ghumoko ghuholole \r (Matei 12:9-14; Maliki 3:1-6) \p \v 6 Mne Litsuwa lingi lya Sabato, Yesu tsakaghenda kulangulitsa mne ing'anda ya ukulombela. Mne ing'anda ila ye ukulombela tsakukala ne imunu yaholole ghumoko ghwa ukujila. \v 7 Iwolangulitsa Ghamalaghitso wangi na Mafarisayo tsawabama imbuli ya kumghoghela Yesu. Apfo wamlolesa ka ang'amuhonetse imunu mne Litsuwa lya Sabato. \v 8 Lekeni Yesu kamanya chawang'ali wakwalangula, kamlongela imunu ayo yaholole ghumoko, “Utse wime hano.” Imunu ayo kenuka, kema hala. \v 9 Kuya Yesu kawalongela, “Nowaghutseni mwemwe, apfi mna Litsuwa lya Sabato pfinogha kutenda ghanoghile au kutenda ghehile? Kuukombola ughima we imunu au kuukoma?” \v 10 Kawalolesa iwanu wose iwali hala, kuya kamlongela imunu ayo, “Ugholose ghumoko ghwako.” Katenda ka Yesu pfamlongele, na ghumoko ghwake ghuhonetsighwa. \p \v 11 Lekeni iwanu wona maya wandusa kwilongela iwenyegho ichinu chachi wamtendele Yesu. \s Yesu kowasaghula iwanang'ina kumi na weli \r (Matei 10:1-4; Maliki 3:13-19) \p \v 12 Mna matsuwa agho Yesu kagheluka kuchidunda, kakala meso chilo chose komlomba Imulungu. \v 13 Nemitondo haipfikile, Yesu kawakema iwanang'ina wake. Kawasaghula iwanang'ina kumi na weli kulawa mumula mne kingili lyawo, kaweng'a taghwa iwatumighwa. \v 14 Simoni, Yesu kamwing'a taghwa lya keli Petiri, na ndughu yake Andereya, Jakobu, Yohane, Filipi, Batalomeyo. \v 15 Matei na Tomasi na Jakobu imwana we Alifayo na Simoni iyakemighwe Zelote, \v 16 Yuda imwana wa Jakobu na Yuda Isikarioti, yamhunduke Yesu. \s Yesu kolangulitsa na kuwahonetsa iwanu \r (Matei 4:23-25) \p \v 17 Yesu hayahulumke kuchidunda na iwatumighwa wake, kema mlwanda na kingili kulu lye iwanang'ina wake. Iwanu wengi tsawabahala iwalawile tsiisi tsose tsa Yudeya, Yerusalemu na walawile mne tsiisi tsa kumwani tsa Tiro na Sidoni. \v 18 Iwanu awo watsa kumtegheletsa Yesu na kuhonetsighwa matamu ghawo. Pfipfila iwanu wala iwadununzighwe ne ipfinyamkela watsa wahonetsighwa. \v 19 Iwanu wose tsawabama kumkinda Yesu, kwaapfila ingupfu ing'ali imlawa na iwahonetsa wose. \s Ukudeng'a na usungu \r (Matei 5:1-12) \p \v 20 Yesu kawalola iwanang'ina wake kalonga, \q “Mbweda mwemwe wahingwa, \q kwaapfila Undewa we Imulungu iwo wenu! \q \v 21 Mbweda mwemwe yamne nzala sambi, \q kwaapfila mwitseghuta! \q Mbweda mwemwe yamlila sambi, \q kwaapfila mtsosekelela! \p \v 22 “Mbweda ka iwanu watsowahila, \q watsowabaghula na watsowaligha na watsolonga mwemwe mwiha, kwaajili ye Imwana we Imunu! \q \v 23 Deng'eleleni na kubigha agho haghotsolawila \q kwaapfila ghweko lyenu kulu likighwa kulanga. \q Apfo pfipfo iwabala wawo pfawawatendele manabii. \q \v 24 Lekeni mtsoghaya mwemwe matajili, \q kwaapfila mwemwe ma tsambokela ughima unoghile! \q \v 25 Mtsoghaya mwemwe yamwighutile sambi, \q kwaapfila hambele mtsakona inzala! \q Mtsoghaya mwemwe yamsekelela sambi, \q kwaapfila hambele mtsoghanzika no kulila! \q \v 26 Mtsoghaya ka iwanu wose \q watsowatogholani mwemwe! \q Kwaapfila apfo pfipfo iwabala wawo pfawawatendele \q manabii wa ughutsu. \b \s Kuwanoghela iwowehila \r (Matei 5:38-48; 7:12a) \p \v 27 “Lekeni nowalongela mwemwe yamnihulika, muwanoghele iwehile wenu, muwatendele ghanoghile iwanu wala iwowehila. \v 28 Muwabaliki iwanu wala iwowalighita, na muwalombele kwe Imulungu iwanu wala iwowatendela ghehile. \v 29 Ka imunu wowose kakutowa mna likanza limwe, pfipfila mleke akutowe likanza liyaghe, ka imunu kolisola likoti lyako, pfipfila mleke asole lighwanda lyako. \v 30 Mwing'eni chila imunu cholomba, ka imunu wowose kakuboka ichinu chako, uleke kumlongela akuyitsile. \v 31 Muwatendele iwanu wangi achila chambama mwemwe wawatendele. \p \v 32 “Mng'awanoghela iwanu wala iwomnoghelani mwemwe, apfi uluso wachi wamlangusa? Hata ‘iwanu wane nzambi’ pfipfila wowanoghela iwanu wala iwowanoghela! \v 33 Mng'awatendela ghanoghile iwanu wala iwowatendela ghanoghile, apfi uluso wachi wamlangusa? Pfipfila ‘iwanu wane nzambi’ wotenda pfipfo! \v 34 Mng'awakopesha iwanu wala yamuwalolela watsomuyitsilani, apfi uluso wachi wamlangusa? Pfipfila ‘iwanu wane nzambi’ wowakopesha wayawo, na kuwalolela wawoyitsile. \v 35 Lekeni wanogheleni iwowahila mwemwe na muwatendele ghanoghile, muwakopeshe iwanu na mleke kulolela ka watsowoyitsila. Kuya ghweko lyenu litsakuwa kulu, na mtsakuwa iwana we Imulungu iyali Kuchanya Ng'ani. Kwaapfila yeye kanogha kwe iwanu yang'awolonga mighede ne iwanu wehile. \v 36 Muwe na libatsi, ka Aba wenu pfali na libatsi. \s Kuwahigha iwanu wangi \r (Matei 7:1-5) \p \v 37 “Mleke kuwahigha wayenu, ne Imulungu ng'atsowahighani bae. Mleke kuwadununza wayenu, ne Imulungu ng'atsowadununzani bae. Muwalekele wayenu, ne Imulungu katsowalekeleni. \v 38 Muweng'e iwanu wangi, ne Imulungu katsomwing'ani. Namwe mtsobokela ichipimo chimemile mbaka chakwitika. Kwaapfila ichipimo chamtumila kwe iwanu wangi, Imulungu katsochitumila chicho kuna mwemwe.” \p \v 39 Kuya Yesu kawalongela imbuli ino, “Imunu chifita ng'odaha bae kumlongotsa chifita miyaghe, ka katsotenda apfo, wose weli watsakughwila mwikolongo. \v 40 Kuduhu mwanang'ina mkulu kubita mlangulitsi wake. Lekeni chila mwanang'ina iyamalitse ghamalangulitso ghake, kakuwa ka imlangulitsi wake. \p \v 41 “Ebali kwochona chibanzi ichili mnenge mwa miyagho, lekeni ng'aulyona bae biki ili mnenge mwako? \v 42 Apfi kwodaha kumlongela ndughu yako, ‘Ndughu yangu, leka nikulapfe chibanzi chili mnenge mwako,’ naghwe ghumwenyegho ng'ulyona bae biki ilili mnenge mwako? Ghweghwe kwa mng'enye! Tanu ulilapfe libiki lili mnenge mwako, kuya kutsolola ghoya na kuchilapfa chibanzi chili mnenge mwa ndughu yako.” \s Mbiki na ghamatunda ghake \r (Matei 7:16-20; 12:33-35) \p \v 43 “Mbiki ghunoghile ng'aghukweleka bae ghamatunda ghehile, pfipfila kuduhu mbiki ghuhile ighwukweleka ghamatunda ghanoghile. \v 44 Chila mbiki ghwomanyika kwa ghamatunda ighukweleka, iwanu ng'awobawa bae mapela mne tsimiwa au ukubawa fifi mne miyonga. \v 45 Imunu yanoghile kolapfa ipfinu pfinoghile kulawa hanu hanoghile ipfikighwe mne ghumoyo ghwake, imunu yehile kolapfa ipfinu pfihile kulawa hanu hehile ipfikighwe mne ghumoyo ghwake. Kwaapfila imunu kolonga achila ichimemile mne ghumoyo ghwake.” \s Iwanu weli iwotsenga ing'anda \r (Matei 7:24-27) \p \v 46 “Ebali mwonikema ‘Mtwatsa, Mtwatsa’ aku ng'amtenda bae achila chaniwalongele mchitende? \v 47 Nitsowalangusa kakonekatse imunu wowose yula iyonitsila nene na kutsitegheletsa mbuli tsangu na kutenda ka pfobamighwa. \v 48 Ayu keghala ne imunu yatsengile ing'anda kwa kuhimba ng'ani mne libambalawe, na kutsenga ing'anda ayo mchanya mwake. Imvula ng'ulu haitowile ghamatsi ng'aghadahile bae kuyughitsa ing'anda, kwaapfila itsengighwa ghoya. \v 49 Lekeni imunu iyotegheletsa mbuli tsangu na ng'otenda ka pfobamighwa, ayu keghala ne imunu yatsengile ing'anda mne msanga, bila ukuhimba ng'ani. Imvula ng'ulu haitowile, ghamatsi ghayughitsa ing'anda na kuighwisa, ne ing'anda yose ibomoka.” \c 7 \s Yesu komuhonetsa imtumwa we imkulu wa asikali wa Roma \r (Matei 8:5-13) \p \v 1 Yesu hayamalitse ukulonga ipfinu pfino kwe iwanu, kaghenda Kaperinaumu. \v 2 Ako tsakukala ne imkulu yumwe we asikali miya imwe wa Roma, naye kakala ne imtumwa wake iyamnoghele ng'ani. Na imtumwa ayo ang'ali yoghula chidogho yafe.\fig Imkulu wa asikali miya imwe wa Roma,|src="08 Centurion.jpg" size="col" ref="7:2"\fig* \v 3 Imkulu ayo hayahulike mbuli tsa Yesu, kawatuma iwabala wangi wa Wayahudi wamlombe Yesu atse amhonetse imtumwa wake. \v 4 Wamghendela Yesu, wamlomba ng'ani, walonga, “Umwapfile imunu yuno, \v 5 kwaapfila kowanoghela iwanu wetu, naye iyo iyatutsengele ing'anda ye ukulombela.” \p \v 6 Apfo Yesu kaghenda nawo. Hapfikile habehi ne ing'anda ye imkulu ayo, imkulu ayo kawatuma sale tsake wamlongele Yesu, “Imtwatsa, uleke kwitsupfa kutsa kuno. Nene sinoghile bae ghweghwe kwingila mng'anda mwangu. \v 7 Ndo mana tsambona nene sinoghile bae kukutsila ghweghwe. Lekeni ulonge imbuli iliyeka, imtumwa wangu katsohona. \v 8 Kwaapfila nene imwenyegho na imunu yane ukulu, nina asikali iwali hasi hangu. Ning'amlongela yumwe, ‘Ghenda!’ naye koghenda, na ning'amlongela yungi, ‘Itsa!’ naye kakutsa, na ning'amlongela imtumwa wangu, ‘Tenda achino!’ naye kochitenda.” \p \v 9 Yesu hahulike apfo, kakangawala, kawahundukila iwanu iwelongotse naye, kawalongela, “Nowalongela ghendo, sina mbone bae imunu iyotoghola ka imunu yuno, hata mne isi ya Isiraeli!” \v 10 Kuya iwanu wala hawoyile ukaye kwe imkulu wa asikali wa Roma wampfika imtumwa yula kahona. \s Yesu komtsilihula imwana we chitsuka \p \v 11 Hambele chidogho, Yesu kaghenda mne ghumji ighukemighwe Naini na iwanang'ina wake, aku kelongotsa na iwanu wengi. \v 12 Kuya hapfikile habehi na libani kulu lye ghumji, kulawila iwanu waghala lukuli lwa msongolo iyapfile, yeye tsamwana nyalimwe wa ipinga iyali chitsuka. Iwanu wengi iwalawile ghumji ghula tsawakala hamwe na ipinga ayo. \v 13 Imtwatsa hayamwonile ipinga ayo, kamwonela libatsi, kamlongela, “Uleke kulila.” \v 14 Kuya kaghenda kakinda machela, ne iwanu iwaghalile machela tsawema. Yesu kalonga, “Imsongolo, nokulongela, winuke!” \v 15 Imsongolo yula iyafile kenuka kandusa ukulonga. Kuya Yesu kamwing'a mai we imsongolo yula. \p \v 16 Iwanu wose wapfuka na wamtunya Imulungu. Walonga, “Nabii mkulu katulawila mghati mwetu. Imulungu katsa kuwapfila iwanu wake.” \v 17 Mbuli atsino tsa Yesu tsenela mne isi yose ya Yudeya na tsiisi tsose itsili habehi. \s Iwatumighwa kulawa kwe Yohane Mbatitsa \r (Matei 11:2-19) \p \v 18 Iwanang'ina wa Yohane wamlongela Yohane agha ghose. Naye kawakema iwanang'ina wake weli \v 19 kawatuma waghende kwe Imtwatsa wamghutse, “Apfi ghweghwe kwa yuyula yulongighwe na Yohane katsakutsa au tumbete imunu yungi?” \p \v 20 Hawapfikile kwa Yesu, walonga, “Yohane Mbatitsa katutuma tukughutse, ‘Apfi ghweghwe kwa yuyula yulongighwe na Yohane katsakutsa au tumbete munu yungi?’ ” \v 21 Ichipindi chichila, Yesu kawahonetsa iwatamu wengi ng'ani, kawalapfa ipfinyamkela na kawatenda ipfifita wengi wone. \v 22 Yesu kawedika iwanang'ina wa Yohane, “Mghende mkamlongele Yohane aghala ghamwonile na kughahulika; ipfifita sambi wakwona, ipfimbete woghenda, wane ukoma wohona, ipfitsiwi wohulika, iwanu iwafile wotsilihulighwa na mbuli tsinoghile tsopetighwa kwe wahingwa. \v 23 Kabweda imunu yula yang'onyihila nene.” \p \v 24 Hambele iwasenga wa Yohane hawokile, Yesu kandusa kuwalongela iwanu mbuli tsa Yohane, “Hamghendile kunyika, apfi mghendile kulola choni? Kululola lusinde ppfaluyughisighwa na libeho? \v 25 Apfi tsamghendile kulola choni? Imunu yapfalile lighwanda linoghile? Iwanu iwopfala ghamaghwanda ghanoghile na wane ughima unoghile wokala mne tsing'anda tse iwandewa! \v 26 Mnongele, apfi tsamghendile kulola choni? Nabii? Ona, lekeni tsamwona pfinu pfingi kubita nabii. \v 27 Kwaapfila Yohane iyo yuyo iyandikighwe mna Ghamaandiko Mahenzeluka, ‘Imulungu tsakalonga, nitsomtuma imtumighwa wangu akulongole, katsoigholosa nzila yako.’ ” \v 28 Kuya Yesu kawalongela, “Yohane kambala kubita imunu wowose, lekeni imunu wowose yali mdodo mne Undewa wa Imulungu kambala kumbita Yohane.” \p \v 29 Iwanu wose, na iwasola kodi, hawahulike agho wamtoghola Imulungu, kwaapfila tsawabatitsighwa na Yohane. \v 30 Lekeni Mafarisayo na iwolangulitsa Ghamalaghitso tsawalema aghala ghayawalaghitse Imulungu watende, kwaapfila ng'awabatitsighwe na Yohane bae. \p \v 31 Yesu kaghendelela kulonga, “Apfi iwanu wa mweleko ghuno weghala ne chinu chachi? Weghala na choni? \v 32 Weghala ne iwana iwakalile kusoko. Wekema wenyegho kwa wenyegho, ‘Tuwatowela chimbeta, ng'ampfinile bae, tuwembila uwila we usungu, ng'amlilile bae!’ \v 33 Yohane Mbatitsa tsakatsa, ng'ajile bae ichijo na ng'anwile bae imbwali, mwemwe mlonga, ‘Yohane kana chinyamkela!’ \v 34 Imwana we imunu katsa, kakuja na kakunwa, namwe mlonga, ‘Imunu yuno kakujisa na kopatika sideke, sale wa iwasola kodi na wane nzambi!’ \v 35 Lekeni ihekima yoneka inogha kwe iwanu wose yawaitoghole.” \s Ipinga yane nzambi kombaka ghamafuta Yesu \p \v 36 Mfarisayo yumwe tsakamkema Yesu atse kuja naye ichijo cha nemihe. Yesu kaghenda mne ing'anda ya Mfarisayo ayo, kakala hasi yaje ichijo. \v 37 Mne ghumji ghula, tsakukala ne ipinga yane nzambi. Hayahulike Yesu kakuja mne ing'anda ya Mfarisayo ayo, ipinga ayo katsa na ichupa inoghile imemile ghamafuta ighonung'ila ghoya. \v 38 Kema habehi na ghamaghulu gha Yesu, kolila na ghamasotsi ghake ghamlaghalila Yesu. Kuya kabaghusa ghamaghulu gha Yesu kwa tsimvili tsake, kaghanonela na kabaka ghamafuta aghala, mmaghulu mwa Yesu. \p \v 39 Mfarisayo ayo honile pfino, kelongela imwenyegho, “Imunu yuno ang'awile nabii, ang'amtangile ipinga yuno iyamkindile ka imunu wachi, ang'ammanyile kana nzambi!” \p \v 40 Yesu kamlongela, “Simoni, nina chinu nobama nikulongele” Simoni kedika, “Ona mlangulitsi, nongele.” \p \v 41 Yesu kandusa kulonga, “Tsahana wanu weli iwatsime sendi kwe imunu iyakwatsima iwanu tsisendi. Yumwe katsima elufu tano na yungi katsima hamsini. \v 42 Mna wose weli, kuduhu yalihile sendi, apfo imunu iyakwatsima wanu tsisendi kawalekela wose. Apfi mne wano weli yuhi yatsomnoghela ng'ani imunu iyakwatsima iwanu tsisendi?” \p \v 43 Simoni kamwidika, “Nopfikitsa imunu yula yalekelighwe tsisendi nyingi.” \p Yesu kalonga, “Kulonga ghoya.” \v 44 Kuya Yesu kamhundukila ipinga ayo, kamlongela Simoni, “Apfi kwomwona ipinga hayu? Nitsa mng'anda mwako, ng'ungaile bae ghamatsi gha kuhopfugha ghamaghulu ghangu, lekeni ipinga ayu kahopfugha ghamaghulu ghangu kwa ghamasotsi ghake na kaghabaghusa kwa tsimvili tsake. \v 45 Ng'uninonele bae, lekeni kulawa hayengile ipinga ayu kaghendelela kughanonela ghamaghulu ghangu. \v 46 Ng'ubakile bae litwi lyangu ghamafuta, lekeni ipinga ayu kaghabakatsa ghamaghulu ghangu kwa ghamafuta ighonung'ila ghoya. \v 47 Nokulongela, kwaapfila nzambi tsake nyingi tsileghusighwa, apfo kaninoghela ng'ani. Lekeni imunu yalekelighwe chidogho konoghela chidogho.” \p \v 48 Kuya Yesu kamlongela ipinga ayo, “Nzambi tsako tsileghusighwa.” \p \v 49 Iwanu wangi iwakalile hala wandusa kwilongela, “Ayu imunu wachi mbaka yaleghuse nzambi?” \p \v 50 Yesu kamlongela ipinga hayo, “Ukutoghola kwako kukukombola. Ughende tseghamba.” \c 8 \s Iwapinga iwelongotse na Yesu \p \v 1 Matsuwa ghaghala, Yesu tsakanga mne tsikaye na mna imiji, kuno kowapetela iwanu imbuli inoghile ye undewa we Imulungu. Na wala Iwanang'ina kumi na weli waghenda na Yesu, \v 2 naye tsakelongotsa ne iwapinga wangi iwalapfighwe ipfinyamkela na kuhonetsighwa matamu. Iwapinga awo tsawakala Mariya iyakemighwe Magidalena, yalapfighwe ipfinyamkela saba, \v 3 na Yoana, mwehe wake Kusa, imkulu mne libaratsa lya Herodi, na Susana, na iwapinga wangi wengi. Wawo tsawalapfa pfinu pfawo wamwapfile Yesu ne iwanang'ina wake. \s Imbuli ye imunu iyohanda \r (Matei 13:1-9; Maliki 4:1-9) \p \v 4 Iwanu wamghendela Yesu kulawa chila kaye, iwanu hawatingane hamwe, Yesu kawalongela imbuli ino, \p \v 5 “Imunu tsakaghenda kuhanda tsimbeghu. Hang'ali yomitsa tsimbeghu mne mghunda, tsingi tsilaghalila mnzila. Iwanu watsibayugha na pfideghe watsija. \v 6 Tsingi tsilaghalila mne lidongo lili mbambalawe, hatsotile, tsinyala kwaapfila tsakuduhu ghamatsi mne lidongo. \v 7 Tsingi tsilaghalila mwibagho, tsikula hamwe, na libagho litsikoma tsimbeghu hatso. \v 8 Na tsingi tsilaghalila mne lidongo linoghile, tsikula na kweleka imitama, chila imwe ghana limwe.” \p Yesu hayalongile apfi, kakemelela, “Imunu yane ghamaghutwi gha kuhulika, yahulike!” \p \v 9 Iwanang'ina wake wamghutsa Yesu imbuli ino ina mana yachi? \v 10 Yesu kawedika, “Mwemwe mtendighwa mmanye mbuli tse undewa we Imulungu. Lekeni kwe iwanu wangi, nolonga kwe tsimbuli, walole lekeni waleke kwona, wategheletse lekeni waleke kumanya.” \s Yesu kowalongela imbuli ye imunu iyohanda ilonga choni \r (Matei 13:18-23; Maliki 4:13-20) \p \v 11 “Aino mana ye imbuli ino. Mbeghu yolangusa imbuli ye Imulungu. \v 12 Tsimbeghu itsilaghalile mnzila tsolangusa iwanu iwohulika imbuli ye Imulungu, lekeni Setani kakutsa na kuisola imbuli kulawa mne imimoyo yawo, ili waleke kutoghola na kukombolighwa. \v 13 Tsimbeghu itsilaghalile mne lidongo lili mbambalawe tsolangusa iwanu iwohulika imbuli ye Imulungu na kuibokela kwa kudeng'elela, lekeni ng'aitsama bae mghati mwe imimoyo yawo. Woitoghola kwe ichipindi chidodo, lekeni mne ichipindi cha kughetsighwa na Setani, webaghula. \v 14 Tsimbeghu itsilaghalile mwibagho tsolangusa iwanu iwohulika imbuli ye Imulungu lekeni pfawoghendelela, imbuli ye Imulungu yohinyighwa na maghayo, ndeng'elelo, na tsimali tse isi. Iwanu awo ng'awokweleka ghamatunda ghakomale bae. \v 15 Lekeni tsimbeghu itsilaghalile mne lidongo linoghile tsolangusa iwanu iwohulika imbuli ye Imulungu, woibokela na woitoghola kwe imimoyo yawo na wodudumila mbaka wokweleka ghamatunda.” \s Ichitasa ichighubikighwe ne chiha \r (Matei 4:21-25) \p \v 16 “Iwanu ng'awotuwitsa bae ichitasa na kuchighubika na chiha au kuchika kumpfungu mwe lutsatsi. Lekeni iwanu wochika hanu ha kwikila chitasa ili iwanu iwakwingila wadahe kughona ghumwanga. \v 17 Kwaapfila ichinu chochose ichipfisighwe chitsakuwa mwatsi, na ichinu chochose ichighubikighwe chitsomanyika na kughalighwa mne ghumwanga. \p \v 18 “Apfo mwalangitse pfamuhulikitsa, kwaapfila imunu yenacho katsakongetsighwa, ne imunu yalihela ichinu katsobokighwa hata achila chopfikitsa kenacho.” \s Mai wake Yesu na ndughu tsake Yesu \r (Matei 12:46-50; Maliki 3:31-35) \p \v 19 Mai wake ne iwandughu tsake Yesu wamtsila, lekeni ng'awadahile bae kupfika habehi naye, kwaapfila iwanu tsawengi sideke. \v 20 Imunu yumwe kamlongela Yesu, “Mai wako na ndughu tsako wema kunze, wobama wakwone.” \p \v 21 Yesu kedika, “Mai wangu na ndughu tsangu, iwo wala iwohulika imbuli ye Imulungu na kuitoghola.” \s Yesu koikembela inyahemu inyamale \r (Luka 8:22-25) \p \v 22 Litsuwa limwe Yesu kengila mne mnumbwi ne iwanang'ina wake, kawalongela, “Tuloke kumwambu mwe tsimbu.” Apfo wandusa ghumwanza. \v 23 Hawang'ali mne ghumwanza, Yesu kawasa. Bahala, nyahemu ng'ulu ng'ani tsailawila mne tsimbu na mnumbwi wandusa kumema ghamatsi, apfo wose tsawabama watsame. \v 24 Iwanang'ina wake wamghendela wamlamsa, “Mtwatsa, Mtwatsa! Twotsama!” \p Yesu kalamka, kalikembela libeho ne inyahemu, napfo pfinyamala. Litsimbu linyamala tulu. \v 25 Kuya Yesu kawaghutsa iwanang'ina wake, “Kulikwani ukutoghola kwenu?” \p Lekeni wakangawala, wapfuka, welongela, “Ayu imunu wachi? Kokembela libeho ne inyahemu, napfo pfomhulikitsa?” \s Yesu komuhonetsa imunu yane pfinyamkela \r (Matei 8:28-34; Maliki 5:1-20) \p \v 26 Yesu ne iwanang'ina wake waghendelela na ghumwanza, wapfika mne isi ya Gerasi, ili kumwambu mwe tsimbu Galilaya. \v 27 Yesu hayang'ali yohulumka mne mnumbwi, kaghenda mmbalimbali mwe tsimbu, ketingana ne imunu yane ipfinyamkela. Imunu ayo ng'apfalile bae ghamaghwanda kwa ghamatsuwa mengi, na ng'akalile bae mng'anda, lekeni ang'ali yokala kune tsikaburi. \v 28 Hamwonile Yesu, tsakalila na kamghwila mmaghulu, kuya kakemela, “Yesu, Imwana we Imulungu Iyali Kuchanya Ng'ani! Apfi kwobama unitende choni? Nokulomba uleke kunidununza!” \v 29 Imunu yuno kalonga apfino kwaapfila Yesu tsakawakembela ipfinyamkela wamlawe. Chinyamkela ayo ang'ali yomghoghagha. Hata ka iwanu tsawamwoha ghamoko na ghamaghulu ghake ne minyololo, yeye kaibema minyololo ayo, na ipfinyamkela wamghalagha mbaka kunyika. \v 30 Yesu kamghutsa, “Taghwa lyako nani?” Naye kamwidika, “Taghwa lyangu ‘Likingili’,” kwaapfila tsakana ipfinyamkela wengi. \v 31 Ipfinyamkela wamlomba Yesu aleke kuwaghala mne lipondo lyang'alitsigha. \p \v 32 Habehi na hanu hala tsahana kingili lye iwangubi iwang'ali wakuja mlughongo. Apfo pfinyamkela wamlomba Yesu awalekelele wawengile iwangubi awo, naye Yesu kawaleka wawengile. \v 33 Ipfinyamkela wamlawa imunu ayo wengila mne iwangubi. Likingili lyose lye iwangubi litsumila kulwanda mwe tsimbu Galilaya, wafa mne ghamatsi. \p \v 34 Wadimi we iwangubi hawonile achila ichilawile, watsuma na kutsilonga mbuli atso mne ghumji na mne ipfijiji. \v 35 Iwanu waghenda kulola achila ichilawile, hawapfikile kwa Yesu, wampfika imunu yahonetsighwe ipfinyamkela kakala mmaghulu mwa Yesu, kapfala ghamaghwanda, na tsimbutsi tsake tsimuyila keli. Iwanu wose tsawapfuka. \v 36 Iwanu wala iwonile chinu chino wawalongela iwanu apfila imunu yane ipfinyamkela pfayahonetsighwe. \v 37 Kuya iwanu wose we isi ya Gerasi wamlomba Yesu yoke kwaapfila tsawapfuka ghendo. Apfo Yesu kengila mne mnumbwi yoke. \v 38 Imunu yahonetsighwe ipfinyamkela kamlomba Yesu, “Leka nighende na ghweghwe.” \p Lekeni Yesu ng'atoghole bae kughenda naye, kamlongela, \v 39 “Uye ukaye ukawalongele iwanu achila chayakutendele Imulungu.” Apfo kaghenda muisi mwose, kawalongela iwanu achila Yesu chayamtendele. \s Neghe Yairo ne ipinga iyakindile ghwanda lya Yesu \r (Matei 9:18-26; Maliki 5:21-43) \p \v 40 Yesu hayoile ubali ungi wa tsimbu, iwanu wambokela kwa kudeng'elela kwaapfila wose tsawang'ali wombeta. \v 41 Kuya katsa imunu yumwe yakemighwe Yairo, iyakalile mkulu we Ing'anda ya ukulombela. Keghwisa mmaghulu mwa Yesu, kamlomba aghende ukaye yake, \v 42 kwaapfila imwanaghe ipinga nyalimwe yane miyaka kumi na mili yang'ali yobama yafe. \p Yesu hayang'ali yoghenda, iwanu wammemela chila hanu. \v 43 Pinga yumwe yadununzike kwa utamu wa kulawa idamu kwa miyaka kumi na mili, hata ka tsakaghisa mali tsake tsose kwa waghanga, tsakuduhu imunu yadahile kumhonetsa, tsakakala mne iwanu awo. \v 44 Pinga ayo tsakatsa kuchisogho kwa Yesu kakinda pindo lya ghwanda lyake. Bahala idamu ileka kumlawa. \v 45 Yesu kaghutsa, “Angu yuhi yanikindile?” \p Iwanu wose wabela. Petiri kalonga, “Imtwatsa, iwanu wakutsunguluka na wakumemela!” \p \v 46 Lekeni Yesu kalonga, “Kuna imunu kang'inda, nimanya kwaapfila ngupfu tsangu tsindawa.” \v 47 Ipinga hayonile ng'odaha bae kwipfisa, tsakatsa aku koghudema, keghwisa mmaghulu mwa Yesu. Kamlongela Yesu hambele he iwanu iwali hala ichinu ichimtendile amkinde na bahala pfayahonetsighwe. \v 48 Yesu kamlongela ipinga ayo, “Mwanangu, ukutoghola kwako kukuhonetsa. Ughende tseghamba.” \p \v 49 Yesu hang'ali yolonga, tsakatsa imunu kulawa mne ing'anda ya Yairo. Kamlongela Yairo, “Uleke kumtsupfa Imlangulitsi.” \p \v 50 Lekeni Yesu haulike apfo kamlongela Yairo, “Uleke kupfuka, ghwe toghola na imwanagho katsohonetsighwa.” \p \v 51 Hapfikile ukaye kwa Yairo, kawaghoma iwanu waleke kwingila naye mng'anda, lekeni Petiri, Yohane, Jakobu, aba wa imwana yula iyafile na mai wake. \v 52 Wanu wose wang'ali womlila imwana iyafile akuno weyayana. Yesu kawalongela, “Mleke kulila, imwana ng'afile bae, ila kawasa!” \p \v 53 Iwanu wose wamseka Yesu kwaapfila tsawamanya imwana kafa. \v 54 Yesu kaghukinda ghumoko ghwe imwana iyafile, kamlongela, “Mwanangu, lamka!” \v 55 Imwana iyafile ughima wake umuyila, na bahala kalamka. Kuya Yesu kawalongela wamwing'e imwana yula ichijo. \v 56 Aba wake na mai wake tsawakangawala, lekeni Yesu kawaghoma kumlongela imunu wowose achila ichilawile. \c 9 \s Yesu kowatuma iwanang'ina wake kumi na weli \p \v 1 Yesu tsakawakema hamwe iwanang'ina wake kumi na weli, kaweng'a ingupfu na uwetso wa kulapfa ipfinyamkela na kuhonetsa watamu. \v 2 Kuya kawatuma kuwapetela iwanu mbuli tsa Undewa we Imulungu na kuwahonetsa iwatamu. \v 3 Kawalongela, “Mne ghumwanza mleke kusola ichinu chochose, mleke kusola ng'weku wala ghumkoba wala ichijo wala sendi wala maghwanda meli. \v 4 Ing'anda yoyose yamkwingila, mkale mmo mbaka hamkuka mne ghumji aghwo. \v 5 Iwanu wang'alema kuwabokela, hamlawa mne ghumji aghwo, mkung'use litimbwisi mmaghulu mwenu, chiwe ichitango ka walema kumuhulikitsani.” \p \v 6 Iwanang'ina wake waghenda mne ipfijiji pfose, aku wopeta Imbuli Inoghile na wowahonetsa iwanu chila hanu. \s Imndewa Herodi kompfuka Yesu \r (Matei 14:1-12; Maliki 6:14-29) \p \v 7 Herodi hakalile mndewa wa Galilaya, kahulika ipfinu pfose ipfitendighwe na Yesu. Naye kapfuka kwaapfila iwanu wangi tsawang'ali wolonga Yohane mbatitsa katsilihuka, \v 8 wangi walonga Eliya kalawila, na wangi walonga nabii yumwe wa ghumwande katsilihuka. \v 9 Herodi kalonga, “Yohane tsanimghana litwi, apfi ayu nani iyanihulika mbuli tsake?” Naye tsakabama amwone. \s Yesu koweng'a ichijo iwanu wengi \r (Matei 14:13-21; Maliki 6:30-44; Yohane 6:1-14) \p \v 10 Iwatumighwa wake hawoyile wamlongela Yesu chila ichinu chawatendile. Naye kawasola iwanang'ina wake waliyeka, kaghenda nawo mne ghumji ighukemighwe Betisaida. \v 11 Iwanu hawamanyile kwaghendile, tsawamuwinza. Yesu kawabokela, kalonga nawo mbuli tse Undewa we Imulungu na kawahonetsa iwanu iwabamile kuhonetsighwa. \p \v 12 Litsua haling'ali lyikuswa, iwanang'ina kumi na weli wamghendela Yesu wamlongela, “Walongele iwanu waghende mne ipfijiji na kaye itsili mne imighunda tsa habehi kubama ichijo na hanu ha kuwasa, kwaapfila twakunyika.” \p \v 13 Lekeni Yesu kawedika, “Mwemwe iwenyegho muweng'e ichijo waje.” \p Wamwidika, “Twetwe tuna pfighate pfitano ne iwasomba weli waliheka. Pfii kwobama tughende tukawaghulile iwanu wose wano?” \v 14 Hanu hala hana wamale elufu tano. \p Yesu kawalongela iwanang'ina wake, “Muwalongele iwanu wakale mne makingili, na chila kingili wanu hamsini.” \v 15 Kuya iwanang'ina watenda apfo, iwanu wose wakala hasi. \v 16 Yesu kasola pfighate pfitano ne iwasomba weli, kalola kulanga, kapfibaliki. Kuya kamegha pfighate ne iwasomba, kaweng'a iwanang'ina wake waweng'e iwanu. \v 17 Iwanu wose tsawaja weghuta. Ne iwanang'ina wadondola pfihindi pfe pfighate ne iwasomba ipfimemile Pfiseghe kumi na pfili. \s Petiri kotoghola kwa kulonga ka Yesu ka Kiristu \r (Luka 9:18-21) \p \v 18 Litsuwa limwe Yesu ang'ali yolomba aliyeka. Iwanang'ina wake wamtsila, naye kawaghutsa, “Apfi iwanu wolonga nene nani?” \p \v 19 Nawo wamwidika, “Iwanu wamwenga wolonga ghweghwe kwa Yohane Mbatitsa, wangi wolonga kwa Eliya, wangi wolonga kwa-yumwe wa manabii wa ghumwande yoyile mne ughima.” \p \v 20 Naye kawaghutsa, “Namwe mwolonga nene nani?” \p Petiri kamwidika, “Ghweghwe kwa Kiristu yulawile kwe Imulungu.” \p \v 21 Kuya Yesu kawakanya waleke kumlongela imunu wowose ichinu chino. \s Yesu kolonga pfatsodununzika na pfatsakufa \r (Matei 16:20-28; Maliki 8:30-9:1) \p \v 22 Pfipfila tsakawalongela, “Imwana we Imunu kobamighwa yadununzike ng'ani na kulemighwa ne iwabala, ipfilongotsi we inambiko ne iwolangulitsa Ghamalaghitso. Katsokomighwa, kuya mne litsuwa lya kadatu katsotsilihuka.” \v 23 Kuya kawalongela wose, “Imunu wowose iyobama kuniwinza nene yeleme imwenyegho na yaghale msalaba ghwake, aniwinze. \v 24 Imunu wowose iyobama kuukombola ughima wake katsowaghitsa, lekeni wowose iyowaghisa ughima wake kwa kuniwinza nene katsoukombola. \v 25 Apfi imunu yobweda choni ka ang'apata chila chinu ichili muisi mwose, aku kowaghisa ughima wake? \v 26 Imunu wowose iyombonela chinyala nene na ghamalangulitso ghangu, Imwana we Imunu katsomwonela chinyala hatsakutsa mne utunitso wake, na mne utunitso wa aba wake, na we malaika wahenzeluka. \v 27 Nowalongela ghendo, wangi iwemile hano ng'awatsakufa bae mbaka wawone Undewa we Imulungu.” \s Yesu koghalamka uhanga \r (Matei 17:1-8; Maliki 9:2-8) \p \v 28 Aghabitile matsuwa manane kulawa halongile ipfinu pfino, Yesu kawasola Petiri, Yohane, na Jakobu, wagheluka kuchidunda kulomba. \v 29 Yesu hang'ali yolomba, uhanga wake ughalamka na ghwanda lyake liwa tselu chwee. \v 30 Bahala iwanu weli wang'ali wolonga naye. Iwanu awo tsawakala Musa na Eliya, \v 31 woneka mne utunitso wa kulanga na walonga na Yesu mbuli tsa lifwa lyake ilitsolawila Yerusalemu. \v 32 Petiri na wayaghe tsawawasa ghendo, na hawalamke wona utunitso wa Yesu ne iwanu weli wema naye. \v 33 Iwanu awo hawang'ali wakuka, Petiri kamlongela Yesu, “Mtwatsa, pfinogha twetwe tukale hano. Leka tutsenge pfibumbulika pfidatu, chimwe chako, chimwe cha Musa na chimwe cha Eliya.” Petiri ng'amanyile bae yang'ali yolonga choni. \p \v 34 Petiri hang'ali yolonga apfo, liwingu lilawila liwaghubika, ne iwanang'ina wapfuka liwingu pfaliwaghubike. \v 35 Litsi lilonga kulawa mne liwingu, “Ayuno mwanangu yanimsaghule, mtegheletseni yeye!” \p \v 36 Litsi halinyamale, Yesu tsakakala aliyeka. Iwanang'ina wenyamala na ng'awamlongele imunu wowose bae ichinu chawonile ghamatsuwa agho. \s Yesu komuhonetsa imsongolo yane ipfinyamkela \r (Matei 17:14-18; Maliki 9:14-27) \p \v 37 Haipfikile nemitondo, Yesu na iwanang'ina wadatu wahulumka kuchidunda, na iwanu wengi wetingana naye. \v 38 Imunu yumwe iyakalile mna mtingano ghula ghwe iwanu kakemelela, “Mlangulitsi! Nokulomba umlole imwanangu, imwanangu nyalimwe! \v 39 Ichinyamkela komghogha na komtenda adamilile, komtenda yaghwe chisala na lihofu lomlawa mne mlomo, na ng'omlekelela bae himahima! \v 40 Niwalomba iwanang'ina wako wamlapfe ichinyamkela, lekeni ng'awadahile bae.” \v 41 Yesu kamwidika, “Ka! Pfii mwemwe mweleko ing'aghutoghola na iwaghile! Apfi ng'ale namwe na kuwadudumila mbaka tsuwachi?” Kuya kamlongela imunu ayo, “Nighalile hano imwanagho.” \p \v 42 Imsongolo hang'ali yomghendela Yesu, ichinyamkela kamghwisa hasi chisala. Yesu kamkembela ichinyamkela, kamhonetsa imsongolo ayo na kamuhitsa imsongolo ayo kwa aba wake. \v 43 Iwanu wose wakangawala kwa uwetso mkulu we Imulungu. \s Yesu kolonga keli lifwa lyake \r (Matei 17:22-23; Maliki 9:30-32) \p Iwanu hawang'ali wokangawala kwa ghose ghayatendile Yesu, kawalongela iwanang'ina wake, \v 44 “Mleke kwisemwa achino chaniwalongela! Imwana we Imunu katsoghalighwa mna ghamoko ghe iwanu.” \v 45 Lekeni iwanang'ina wake ng'awamanyile bae mana ye imbuli ino, kwaapfila ipfisighwa waleke kuimanya; nawo wapfuka kumghutsa Yesu imbuli ino. \s Yuhi katsokughwa imkulu? \r (Matei 18:1-5; Maliki 9:33-37) \p \v 46 Iwanang'ina wa Yesu wandusa kwihisanya yuhi yatsakuwa imkulu mna wawo. \v 47 Yesu hamanyile ukwalangula kwawo, kamsola imwana mdodo kamwika habehi naye. \v 48 Kuya kawalongela iwanang'ina wake, “Imunu wowose iyombokela imwana yuno kwa taghwa lyangu kombokela nene. Ne imunu wowose iyombokela nene, pfipfila kombokela iyanitumile. Kwaapfila imunu wowose yali mdodo mna mwemwe katsakughwa mkulu mna mwemwe.” \s Imunu wowose iyowatoghola kahamwe namwe \r (Maliki 9:38-40) \p \v 49 Yohane kamlongela Yesu, “Mtwatsa, tumwona imunu kolapfa ipfinyamkela kwa taghwa lyako na tumghoma kutenda apfo, kwaapfila ng'elongotsagha na twetwe bae” \p \v 50 Yesu kamlongela Yohane ne iwanang'ina wangi, “Mleke kumghoma, kwaapfila imunu wowose iyowatoghola mwemwe kahamwe namwe.” \s Iwanu wa Samariya wolema kumbokela Yesu \p \v 51 Ghamatsuwa gha Yesu gha kuya kulanga aghapfikile habehi, Yesu kabama aghende Yerusalemu. \v 52 Kawalongotsa iwatumighwa iwaghendile mne tsikaye tsa Samariya kumwikila ghoya chila ichinu. \v 53 Lekeni iwanu wa Samariya ng'awambokele bae, kwaapfila tsawamanya koghenda Yerusalemu. \v 54 Iwanang'ina wake, Jakobu na Yohane hawonile apfo, wamghutsa Yesu, “Mtwatsa, apfi kwobama twetwe tukeme ghumoto ghuhulumke kulawa kulanga ghuwalakatse wose, ka Eliya pfayatendile?” \p \v 55 Yesu kawahundukila kawakembela.\f e \fr 9.55 \fr*\fk Kawakembela \fk* Ghamaandiko Mahenzeluka ghangi gha ghumwande ghongetsa \fk Kawalongela, \fk* “Ng'ammanya bae muhe wachi mlinawo; kwaapfila Imwana we Imunu ng'atsile bae kughuhinya ughima wa iwanu, lekeni kuwakombola.” \f* \v 56 Kuya Yesu ne iwanang'ina wake waghenda kuna kaye tsingi. \s Iwodaha kumuwinza Yesu \r (Matei 8:19-22) \p \v 57 Hawang'ali mnzila, imunu yumwe kamlongela Yesu, “Nitsokuwinza hanu hohose utsoghenda.” \v 58 Yesu kamlongela, “Wambwa wa kumuhulo wana tsimango ne iwapfideghe wana pfibali, lekeni Imwana we Imunu kahela hanu ha kuwasitsa litwi lyake na kubwihila.” \v 59 Yesu kamlongela imunu yungi, “Niwinze!” Lekeni imunu yula kalonga, “Imtwatsa, leka tanu mbuye ukaye nikamtsike aba wangu.” \v 60 Yesu kamwidika, “Leka iwanu iwafile wawatsike wayawo, ila ghweghwe ghenda upete Undewa we Imulungu.” \v 61 Imunu yungi kalonga, “Imtwatsa, nitsokuwinza lekeni leka tanu nikawalongele iwandughu tsangu nakuka.” \v 62 Yesu kamlongela, “Imunu wowose iyokwaluka kulima na kuya kolola kuchisogho ng'obamighwa mne Undewa we Imulungu.” \c 10 \s Yesu kowatuma iwanu sabini na weli \p \v 1 Kuya Imtwatsa kawasaghula iwanu wangi sabini na weli na kawatuma weliweli wamlongolele chila kaye na chila hanu abamile kughenda. \v 2 Kawalongela, “Ghamapfuno mengi, lekeni iwosang'ana wadodo. Mumlombe Imtwatsa wa ghamahuno awatume watenda isang'ano mne mghunda ghwake. \v 3 Mghende! Nowatuma mwemwe ka iwang'olo mghati mwe wambwa wa kumuhulo. \v 4 Mleke kusola ghumfuko au ghumkoba au imikwabatsa. Na mleke kulamsa imunu wowose mnzila. \v 5 Na ing'anda yoyose yamtsakwingila, tanu mlonge, ‘Mkale tseghamba mne ing'anda ino.’ \v 6 Ka imunu yobama kukala tseghamba kabaho, katsakuwa tseghamba. Ka kuduhu imunu yobama kukala tseghamba, mwemwe mtsokala tseghamba. \v 7 Mkale mne ing'anda hayo, mje na mnwe chochose chamkwing'ighwa; kwaapfila mtenda isang'ano kobamighwa yeng'ighwe sendi tsake. Mkale mne ing'anda iyampfikile na mleke kulawa mne ing'anda ayo na kughenda ing'anda ingi. \v 8 Ka mwakwingila mne ghumji ne iwanu wowabokela, diyeni achila chamtsakwing'ighwa. \v 9 Muwahonetse iwatamu iwali hao muwalongele, ‘Undewa we Imulungu wa habehi yenu.’ \v 10 Lekeni ka mwakwingila mne ghumji ne iwanu wolema kuwabokela, biteni mna nzila tsawo mlonge, \v 11 ‘Hata litimbwisi lya ghumji ghwenu ilinanahile mmaghulu mwetu twowakung'usilani mwemwe, chiwe chitango ka mlighitighwa, Lekeni mmanye pfino, Undewa wa Imulungu wa habehi ghendo’ \v 12 Nowalongela ghendo, mne litsuwa lya kuhigha Imulungu katsoghuhigha ng'ani ghumji agho kubita ghumji ghwa Sodoma!” \s Imiji iilema kutoghola itsoghaya \r (Matei 11:20-24) \p \v 13 “Ghweghwe Kolasini kutsoghaya! Ghweghwe Betisaida kutsoghaya! Kwaapfila ka ipfinu pfa kukangawatsa ipfitendeke hano pfing'atendeke Tiro na Sidoni, iwanu iwali hala wang'apfalile maghwanda gha ghamaghuniya na wang'abakale lipfu kulangusa waleka nzambi tsawo. \v 14 Mne litsuwa lya kuhigha Imulungu katsoyonela libatsi imiji ya Tiro na Sidoni kubita mwemwe. \v 15 Naghwe Kaperinaumu! Apfi kutsakwinulighwa mbaka kulanga? Bae! Kutsakwasighwa mbaka kutsimu!” \p \v 16 Yesu kawalongela iwanang'ina wake, “Imunu iyowategheletsa mwemwe, konitegheletsa nene; ne imunu iyowalema mwemwe, kondema nene. Ne imunu iyondema nene, komlema yula iyanitumile!” \s Iwanu sabini na weli wakuya \p \v 17 \f + \fr 10:17 \fr*\f*Hambele iwanu wala sabini na weli woya wodeng'elela ng'ani, walonga, “Mtwatsa, kwa taghwa lyako tuwakembela ipfinyamkela nawo watenda ka pfatubamile kutenda!” \p \v 18 Yesu kawedika, “Nimwona Setani kaghwa ka lumwesa kulawa kulanga. \v 19 Mtegheletse! Niweng'ani ukulu mwemwe, apfo mwodaha kuwabajugha wanzoka ne iwainge; mtsakuwa na ukulu kwa iwehile wenu wose. Kuduhu ichinu chitsowalagha. \v 20 Lekeni mleke kudeng'elela kwaapfila ipfinyamkela wowapfukani, ila mdeng'elele kwaapfila mataghwa ghenu ghandikighwa kulanga.” \s Yesu kodeng'elela \r (Matei 11:25-27; 13:16-17) \p \v 21 Isaa iila Yesu kadeng'elela ng'ani na Ghumuhe ghwe Imulungu. Kuya kalonga, “Aba, Imtwatsa wa kulanga ne iisi, nolonga mighede kwaapfila kupfipfisa ipfinu pfino kwe iwanu wane ihekima na iwomanya; na kupfilangusa kwe iwana wadodo! Ona, Aba, apfi pfipfo pfaubamile.” \p \v 22 Kaghendelela kuwalongela iwanu, “Aba wangu kangaya nene ipfinu pfose. Kuduhu imunu iyommanya Imwana ila Aba, na kuduhu imunu iyommanya Aba ila Imwana, ne iwanu wala iwasaghulighwe kulangusighwa ne Imwana.” \p \v 23 Kuya Yesu kawahundukila iwanang'ina wake kalonga nawo waliyeka, “Wabalikiighwa iwanu wala iwakona ipfinu pfamkwona mwemwe! \v 24 Kwaapfila nowalongela, manabii ne iwandewa wengi tsawabama wone achino chamkona mwemwe, lekeni ng'awadahile bae kwona; na kutegheletsa achino chamtegheletsa, lekeni ng'awadahile bae kutegheletsa.” \s Imbuli ya Msamariya yanoghile \p \v 25 Mlangulitsi wa Ghamalaghitso kema amghetse Yesu, kamghutsa, “Mlangulitsi, apfi nobamighwa nitende choni ili niubokele ughima wa matsuwa ghose?” \p \v 26 Yesu kamwidika, “Apfi Ghamalaghitso gholongatse? Apfi kwoghamanyatse?” \p \v 27 Imunu ayo kamwidika, “Mnoghele Imtwatsa Imulungu wako kwa ghumoyo ghwako ghwose, kwa muhe wako ghwose, kwa ngupfu tsako tsose na kwa tsimbutsi tsako tsose; na mnoghele miyagho ka pfawinoghela imwenyegho.” \p \v 28 Yesu kamwidika, “Kwidika ghoya. Tenda apfo naghwe kutsakuwa na ughima.” \p \v 29 Lekeni imunu ayo kabama kwilangusa kanogha, apfo kamghutsa Yesu, “Yuhi imunu wa habehi yangu?” \p \v 30 Yesu kamwidika, “Tsahana imunu yumwe yalawile Yerusalemu koghenda Yeriko. Wabapfi wamghogha, wamwibila ipfinu pfake, wamtowa chidogho yafe. \v 31 Baho kalawila mtambika kohulumka mna inzila iila, lekeni hamwonile imunu yula yatowighwe, kabita mmbalimbali. \v 32 Pfipfila Mlawi hapfikile na kumwona imunu yatowighwe, naye kabita mmbalimbali. \v 33 Lekeni Msamariya yumwe ang'ali yobita inzila iila kampfika imunu yula. Hamwonile, kamwonela libatsi. \v 34 Kamghendela, kambakatsa ghamafuta ne idipfai mne ipfilonda pfake kuya kapfoha kwa pfibwende. Kuya kamwika mne ipunda wake, kamghala mne ing'anda ya kuwasa iwahenza, kamng'otsola. \v 35 Litsuwa liwinzile Msamariya yula kamwing'a sendi imunu yane ing'anda, kamlongela, ‘Mlolese imunu yuno. Hanikuya, nitsokuyitsila chochose chutumile.’ ” \p \v 36 Yesu kamghutsa, “Mkwonatse, apfi mne iwanu awo wadatu, yuhi imunu wa habehi ne imunu iyatowighwe na wabapfi?” \p \v 37 Imlangulitsi wa Ghamalaghitso kamwidika, “Imunu yula yamwonele libatsi.” \p Yesu kamwidika, “Naghwe ghenda ukatende ka pfatendile Msamariya.” \s Yesu koghenda ukaye kwa Marita na Mariya \p \v 38 Yesu ne iwanang'ina wake hawang'ali woghenda, kengila mne ichijiji chimwe. Ipinga yumwe yakemighwe Marita kambokela ukaye yake. \v 39 Ipinga ayo tsakana ndughu yake iyakemighwe Mariya, iyakalile hasi habehi na ghamaghulu ghe Imtwatsa. Naye ang'ali yotegheletsa malangulitso ghake. \v 40 Marita ang'ali yoghaya na tsing'onde nyingi. Apfo, kamghendela Yesu, kamghutsa, “Imtwatsa, apfi ng'ukwona bae ndughu yangu kandekela ng'onde tsose nisang'ane nene niliyeka? Mlongele yatse yanyapfile!” \p \v 41 Imtwatsa kamwidika, “Marita! Kwokwalangula no ukughaya kwa ipfinu pfingi, \v 42 lekeni ichinu chimwe chiliheka ichibamighwa, na Mariya kasaghula ichinu ichinoghile, na ng'atsobokighwa bae.” \c 11 \s Yesu kowalangulitsa kulomba iwanang'ina wake \r (Matei 6:9-13; 7:7-11) \p \v 1 Litsuwa limwe Yesu tsakakala hanu hamwe kolomba. Hayamalitse kulomba, imwanang'ina wake yumwe kamlongela, “Imtwatsa, utulangulitse kulomba ka Yohane pfayawalangulitse iwanang'ina wake.” \p \v 2 Yesu kawalongela, “Hamlomba, mlonge apfi, \q ‘Aba wetu, \f f \fr 11.2 \fr*\fk Aba \fk* Ghamaandiko Mahenzeluka ghangi gha ghumwande ghongetsa Aba wetu uli kulanga. \f* taghwa lyako lienzeluka litogholighwe, \q Undewa wako utse.\f g \fr 11.2 \fr*\fk Aba, \fk* Ghamaandiko Mahenzeluka ghangi gha ghumwande ghongetsa, Ghoubama ghatendeke mne isi ka ako kulanga. \f* \q \v 3 Utwing'e ichijo chetu cha chila litsuwa. \q \v 4 Utuleghusile nzambi tsetu, \q ka pfatumleghusila chila yumwe yatutendele ghehile. \q Na uleke kutwingitsa mne kughetsighwa.’ ”\f h \fr 11.4 \fr*\fk Kughetsighwa. \fk* Ghamaandiko Mahenzeluka ghangi gha ghumwande ghongetsa. Lekeni utukombole na yula yehile. \f* \p \v 5 Kuya Yesu kawalongela iwanang'ina wake, “Tulonge yumwe wenu kaghenda mne ing'anda ya sale yake nechilo ne ukulonga, ‘Sale yangu, nokulomba ungaye ichijo, \v 6 kwaapfila sale yangu yali mne ghumwanza katsa ukaye yangu, na nene nahela ichijo cha kumwing'a!’ \v 7 Na tulonge sale yako yali mng'anda kokwidika, ‘Leka nibwihile! Libani lihindighwa, nene ne iwanangu tuwasa. Sidaha bae kulamka na kukwing'a ichinu chochose!’ \v 8 Nowalongela hata ka ng'atsolamka bae na kukwing'a ichijo kwaapfila ghweghwe kwa sale yake, hambele katsolamka na kukwing'a chila ichinu ichaubamile kwaapfila ng'awonile bae chinyala kughendelela kumlomba.” \p \v 9 “Apfo nowalongela, mlombe namwe mtsakwing'ighwa, mbame namwe mtsopata, mghong'onde libani namwe mtsofughulighwa. \v 10 Kwaapfila imunu wowose iyolomba katsobokela, ne imunu wowose iyobama katsopata, ne imunu wowose iyoghonga libani katsofughulighwa. \v 11 Aba wachi mna mwemwe iyomwing'a imwanaghe inzoka, ka imwanaghe kamlomba isomba? \f i \fr 11.11 \fr*\fk Kamlomba isomba. \fk* Ghamaandiko Mahenzeluka ghangi gha ghumwande ghongetsa Ang'amlomba chighate, naye katsomwing'a libwe. \f* \v 12 Au ang'amlomba lifinga, katsomwing'a inge? \v 13 Ka mwemwe imwihile, mwomanya kuweng'a ipfinu pfinonoghile iwanenu, apfi Aba wenu yali kulanga ng'atsoweng'a bae Ghumuhe Mwenzeluka iwanu wala iwomlomba?” \s Yesu na Belisebuli \r (Matei 12:22-30; Maliki 3:20-27) \p \v 14 Yesu ang'ali yomlapfa ichinyamkela chibubu, na ichinyamkela hayalawile, imunu yula kandusa ukulonga, iwanu wakangawala. \v 15 Lekeni iwanu wangi walonga, “Ambe Belisebuli, imkulu we ipfinyamkela iyo iyomwing'a yeye ngupfu tsa kuwalapfa ipfinyamkela!” \p \v 16 Iwanu wangi wabama kumghetsa Yesu, apfo wamlomba Yesu atende chitango kulangusa ka kana ingupfu kulawa kulanga. \v 17 Lekeni Yesu kamanya chawang'ali wakwalangula, apfo kawalongela, “Undewa wowose iwighola wenyegho kwa wenyegho ng'autsakwima bae. Na ing'anda ing'awa na maghomba itsakughwa. \v 18 Ka Setani keghola imwenyegho, apfi undewa wake utsakwimatse? Nolonga pfino kwaapfila mwemwe mwolonga nolapfa ipfinyamkela kwa tsingupfu tsa Belisebuli. \v 19 Ka nene nowalapfa ipfinyamkela kwa ngupfu tsa Belisebuli, apfi iwanu wenu wowalapfa ipfinyamkela kwa ngupfu tsa nani? Iwanu wenu wenyegho watsowahigha mwemwe mtotsa. \v 20 Lekeni ka nolapfa ipfinyamkela kwa ngupfu tse Imulungu, lelo undewa we Imulungu uwatsila. \p \v 21 “Imunu yane ngupfu hayoikalitsa ing'anda yake kwa mghowa, ipfinu pfake ng'apfisolighwa bae. \v 22 Lekeni imunu yungi yane ngupfu kumbita yeye hatsomghendela na kumuhuma, katsomboka mghowa ghwehuwile na kupfighola ipfinu pfambokile. \p \v 23 “Imunu wowose ka ng'ali hamwe na nene bae, ayo konibela. Ne imunu wowose yang'onyapfila nene ukukunga, ayo kopwililisa.” \s Ukuya kwe ichinyamkela mne imunu \r (Matei 12:43-45) \p \v 24 “Ichinyamkela hayomlawa imunu, koghenda mne isi isakale kubama hanu ho kubwihila. Ka ng'apatile bae hanu ho kubwihila, kelongela imwenyegho, ‘Nitsakuya keli mne ing'anda yangu yaniilekile.’ \v 25 Apfo kakuya keli na kuipfika ing'anda yake itsengighwa pfinoghile. \v 26 Kuya koghenda kuwasola ipfinyamkela wangi saba wane ngupfu kubita yeye. Nawo wakutsa kukala mghati mwe imunu ayo. Na ughima we imunu ayo wakuwa wiha kubita aho mwanduso.” \s Ukudeng'elela kwo ukweli \p \v 27 Yesu hang'ali yolonga ipfinu pfino, ipinga yumwe kulawa mne kingili kamlongela Yesu, “Kabweda ipinga iyakweleke na iyakwong'etse.” \p \v 28 Lekeni Yesu kamwidika, “Wabweda ghendo iwanu wala iwoitegheletsa Imbuli ye Imulungu na kuikinda.” \s Iwanu wobama kwona ichitango \r (Matei 12:38-42) \p \v 29 Iwanu hawang'ali wakwongetseka, Yesu kaghendelela kulonga, “Aghuno mweleko ghwihile, ghwobama ichitango. Ng'amtsakwing'ighwa bae ichitango chochose, ila ichitango chila cha Yona. \v 30 Kwaapfila ka Yona pfayawile ichitango kwe iwanu wa Ninawi, pfipfila Imwana we Imunu katsakuwa ichitango kwe iwanu wa mweleko ghuno. \v 31 Mne litsuwa lya kuhigha, Malikiya wa Seba katsakwima na kuwahigha iwanu wa mweleko uno, kwaapfila yeye tsakalawa mne isi yake kaghenda kutegheletsa ghamahala gha ihekima ghe Mndewa Selemani, na hano hana mkulu kubita Imndewa Selemani. \v 32 Mne litsuwa lya kuhigha, iwanu wa Ninawi watsakwima na kuwahigha iwanu wa mweleko ghuno, kwaapfila wawo tsawatsileka nzambi tsawo hawamhulike Yona. Nowalongela ghendo, imunu mkulu kubita Yona kabaha!” \s Ichitasa cha lukuli \r (Matei 5:15; 6:22-23) \p \v 33 “Kuduhu imunu iyotuwa ichitasa na kuchipfisa au kuchighubika kwa chiha. Lekeni kochika hanu ha kwikila chitasa, ili iwanu iwakwingila mghati wadahe kwona ghumwanga. \v 34 Tsinenge tsako tsaichitasa cha lukuli lwako. Ka tsinenge tsako tsakona, lukuli lwako lwose lwenela ghumwanga. Lekeni ka ng'atsikona bae, pfipfila lukuli lwako lwose lwenela chisi. \v 35 Walangitse ghumwanga ighuli mlukuli mwako, ghuleke kuwa ichisi. \v 36 Apfo, ka lukuli lwako lwose lwenela ghumwanga, na kuduhu ichisi, lukuli lwose lutsong'ala ghendo ka ichitasa pfachikumwemwesela kwa ghumwanga ghwake.” \s Yesu kowahigha Mafarisayo na iwalangulitsi wa Ghamalaghitso \r (Matei 23:1-36; Maliki 12:38-40) \p \v 37 Yesu hayamalitse kulonga, Mfarisayo yumwe kamlomba Yesu aghende naye ukuja. Apfo Yesu kengila mng'anda, kakala hasi kaja. \v 38 Mfarisayo ayo kakangawala hayamwonile Yesu kakuja bila kuhopfugha ghamoko ghake. \v 39 Kuya Imtwatsa kamlongela, “Mwemwe Mafarisayo mwohopfugha ichikombe ne isahani kwa kunze, lekeni mghati mwenu mmema ukuboka na ukwiha. \v 40 Mwawabotsi! Apfi ayula iyalumbile kunze, si yuyula bae iyalumbile mghati? \v 41 Lekeni muweng'e wahingwa ipfinu ipfili mghati mwe ipfikombe na tsisahani tsenu, na chila chinu chitsonogha kuna mwemwe. \p \v 42 “Mtsoghaya mwemwe Mafarisayo! Kwaapfila mwomlapfila Imulungu tsaka tse bwasi ne itsimbogha tsose ka mnapfu ne imitsani ingi, lekeni mwoleka kutenda ghanoghile kwe iwanu na mwoleka kumnoghela Imulungu. Mwobamighwa tanu muwe iwanu we haki na iwomnoghela Imulungu, bila kughaleka agho ghangi. \p \v 43 “Mtsoghaya mwemwe Mafarisayo! Kwaapfila mwonoghela kukala mne ipfighoda pfili hambele mne tsing'anda tsa ukulombela, na kulamsighwa kusoko. \v 44 Mtsoghoya, kwaapfila mweghala ne tsikabuli ing'atsikonekagha bae, na iwanu wobita mchanya akuno ng'awomanya bae” \p \v 45 Mlangulitsi yumwe wa Ghamalaghitso kalonga, “Mlangulitsi, pfulonga pfino pfipfila kwotuligha na twetwe!” \p \v 46 Yesu kamwidika, “Pfipfila mwemwe yamlangulitsa Ghamalaghitso mtsoghaya! Kwaapfila mwowatwika iwanu imitsigho mitito ng'ani, nayo ng'aidutika bae. Na mwemwe wenyegho ng'amuikinda bae hata kwa kugholosa chidole chimwe cha pfidole pfenu. \v 47 Mtsoghaya kwaapfila mwowatsengela tsikabuli manabii wala iwakomighwe ne iwabala wenu. \v 48 Mwemwe wenyegho mwotoghola aghala ghawatendile iwabala wenu, tsawawakoma manabii, namwe mwowatsengela tsikabuli tsawo. \v 49 Apfo, Hekima ye Imulungu tsailonga, ‘Nitsowatuma manabii ne iwatumighwa, wangi watsokomighwa na wangi watsowingighwa.’ \v 50 Apfo mweleko ghuno ghutsohighighwa kwa kuwakoma manabii wose kulawa isi hailumbighwe, \v 51 kulawa kukomighwa kwa Abeli mbaka kukomighwa kwa Sakariya, iyakomighwe mghati mwe hanu he ukulapfila inambiko na hanu henzeluke. Ona, nowalongela lukolo luno lutsohighighwa kwa kuwakoma awo wose!” \p \v 52 “Mtsoghoya mwemwe yamlangulitsa Ghamalaghitso! Kwaapfila mpfisa ufughulo wa libani lye ing'anda ya kumanyila. Namwe iwenyegho ng'amwingile bae, na mwowakima iwanu wala iwang'ali wakwingila!” \p \v 53 Yesu hayokile hanu hala, Mafarisayo na iwolangulitsa Ghamalaghitso wandusa kumghobola kwa kumghutsa ipfinu pfingi, \v 54 wabama wamghoghe kwa ichinu chochose chatsolonga. \c 12 \s Yesu kokembela ung'enye \r (Matei 10:26-27) \p \v 1 Iwanu wengi tsawetingana mbaka wang'ali webajugha, tanu Yesu kandusa kulonga ne iwanang'ina wake, “Mwalangitse ne hamila ya Mafarisayo ya ung'enye. \v 2 Chochose ichighubikighwe chitsoghubulighwa, na chochose ichifisighwe chitsomanyika. \v 3 Chochose chamlongile mchisi chitsohulikighwa mne ghumwanga, na chochose chamwinong'onetse mng'anda, chitsolongighwa mwatsimwatsi mchiswili.” \s Yuhi wa kumpfuka \r (Matei 10:28-31) \p \v 4 “Nowalongela sale tsangu, mleke kuwapfuka iwanu wala iwolukoma lukuli, lekeni ng'awodaha bae kutenda ichinu chochose chihile. \v 5 Nitsowalangusa yuhi wa kumpfuka. Mumpfuke Imulungu, hayomalitsa kukoma kodaha kumwasa imunu jehanamu. Nowalongela, mumpfuke yeye!” \p \v 6 “Apfi pfideghe watano ng'awoghulighwa bae kwa sendi mbili? Lekeni kuduhu yumwe wao yosemwighwa ne Imulungu. \v 7 Hata tsimvili tsili mne mwitwi mwenu tsipetighwa. Mleke kupfuka kwaapfila mwemwe mnogha ng'ani kubita iwapfideghe wengi!” \s Kumtoghola na kumlema Kiristu \r (Matei 10:32-33; Maliki 10:19-20) \p \v 8 “Nowalongela ghendo, imunu wowose iyonitoghola nene hambele he wanu, Imwana we Imunu naye katsomtoghola hambele he malaika we Imulungu. \v 9 Lekeni imunu iyondema nene hambele he iwanu, naye Imwana we Imunu katsomlema hambele he malaika we Imulungu.” \p \v 10 “Imunu wowose iyomlonga pfihile Imwana we Imunu katsolekelelighwa, lekeni imunu wowose iyomligha Ghumuhe ghwe Imulungu ng'atsolekelelighwa bae. \v 11 Hamtsoghalighwa mne tsing'anda tsa ukulombela, kwe iwatawala ne kwe iwakulu, mleke kupfuka chokulonga na chakwidika. \v 12 Kwaapfila Ghumuhe ghwe Imulungu katsowalangulitsa chambamighwa kulonga.” \s Imbuli ya tajiri mbotsi \p \v 13 Imunu yumwe kulawa mne iwanu iwemile hala kamlongela Yesu, “Mlangulitsi, mlongele ndughu yangu twigholele ipfinu pfatuleke aba wetu.” \p \v 14 Yesu kamwidika, “Sale yangu, angu yuhi yanyikile nene niwe mlamutsi au niwe mghola pfinu pfenu?” \v 15 Yesu kaghendelela kuwalongela wose, “Mwalangitse ne ubwa! Kwaapfila ughima we imunu ng'aulawa bae mna pfinu pfingi pfali napfo!” \p \v 16 Kuya Yesu kawalongela imbuli ino; “Tsahana imunu yumwe tajiri tsa yane na mghunda ghunoghile ghumwelekele pfijo pfingi. \v 17 Apfo kefikitsa mmoyo mwake, ‘Nahela hanu ha kwikila pfijo pfangu. Lelo nitendatse?’ \v 18 Kalonga, ‘Nitsotenda apfino; nitsotsimwagha kano tsangu na kutsenga tsingi ng'ulu ng'ani. Amo nitsakwika imitama yangu ne ipfinu pfangu pfingi. \v 19 Kuya nitselongela mwenyegho; 'Ghwe ghumoyo ghwangu! Kwinapfo ipfinu pfingi kwa miyaka mingi. Bwihila ghwe; uje, unwe na udeng'elele!’ \v 20 Lekeni Imulungu kamlongela imunu tajiri, ‘Kwambotsi ghweghwe! Chilo chichino ughima wako utsobamighwa! Pfinu pfawikile pfitsakuwa pfa nani?’ ” \p \v 21 Yesu kalonga, “Apfi pfipfo pfapfitsakuwa kwe imunu wowose yeikile utajiri imwenyegho, lekeni ng'akwika bae utajiri kwe Imulungu.” \s Kumtoghola Imulungu \r (Matei 6:25-34) \p \v 22 Kuya Yesu kawalongela iwanang'ina wake, “Mleke kughaya na ukwalangula kwe ichijo chambama ili mkale waghima, au ghamaghwanda ghambama kwa ng'uli tsenu. \v 23 Kwaapfila ughima unogha kubita ichijo na lukuli lunogha kubita maghwanda. \v 24 Mlole iwabondwa; ng'awahanda bae wala, ng'awopfuna bae, wala wahela kano, lekeni Imulungu kowang'itsa! Mwemwe mnogha ng'ani kubita wapfideghe! \v 25 Apfi yuhi mna mwemwe kwa kwidununza kodaha kwongetsa litsuwa limwe mne ughima wake? \f j \fr 12.25 \fr*\fk Kwongetsa litsuwa limwe mne ughima wake. \fk* au kwitenda awe mtali. \f* \v 26 Ka ng'amdaha bae kutenda chinu chidodo ka chino, ebali mwopfidununzikila pfinu pfingi? \v 27 Mlole ghamaluwa pfaghokula; ng'aghosang'ana bae wala ng'aghefoghosa bae. Lekeni nowalongela hata mndewa Selemani na tsimali tsake tsose ng'apfalile bae pfinoghile ka luwa limwe mne ghamaluwa ghano. \v 28 Ka Imulungu koipfatsa imitsani ya kumghunda leloli lya baha, na ilupfi lyakwasighwa mmoto, apfi ng'atsowatendela mengi bae? Pfii mwemwe yamtoghola chidogho! \p \v 29 “Mleke ukwalangula mtsakuja choni au mtsakunwa choni. \v 30 Kwaapfila iwanu yang'awammanyile Imulungu wopfihamela ipfinu apfo. Na Aba wenu iyali kulanga komanya ipfinu pfambama. \v 31 Lekeni muubame undewa wake ne ipfinu pfino mtsakwing'ighwa. \s Utajiri wa kulanga \r (Matei 6:19-21) \p \v 32 “Mwemwe wanang'ina wangu, mleke kupfuka, kwaapfila Aba wenu kanoghelwa kuweng'ani undewa. \v 33 Muutse ipfinu pfenu muweng'e tsisendi iwahingwa. Mwitendele imikoba yang'ailalagha bae, na mwike utajiri wenu kulanga, hanu hang'autsohunguka bae. Aho haduhu mbapfi iyodaha kwiba na haduhu mswa iyodaha kuuhinya. \v 34 Kwaapfila hane utajiri wako, ghumoyo ghwako ghutsakuwa baho.” \s Kaleni ghoya \p \v 35 “Mwohe misipi mne pfuno pfenu, ne ipfitasa pfenu pfiwe pfakwaka. \v 36 Muwe ka watumwa iwombeta imkulu wawo iyakuya kulawa kune ichihungo cha kukwela. Hakuya na kugong'onda libani, baho wompfughulila. \v 37 Wabweda iwatumwa wala imkulu wawo hakuya kowapfika wameso. Nowalongela ghendo, imkulu ayo katseyoha msipi mchuno, katsokala nawo mchijo na kuwasang'anila. \v 38 Itsakuwa ghoya kwe iwatumwa wala imtwatsa wawo ka katsowapfika weyandaa, hata ang'oya nechilo ng'ani. \v 39 Lekeni mmanye apfino; Ka imunu yane ing'anda ang'amanyile lisaa atsakutsa mbapfi, ang'akalile meso. Wala tsang'oileka bae ing'anda yake ibenighwe ne mbapfi. \v 40 Pfipfila namwe mwobamighwa mwiyandae, kwaapfila Imwana we Imunu katsakutsa lisaa mwemwe ng'amumbetela.” \s Imtumwa iyohulika ne ing'ahulika bae \r (Matei 24:45-51) \p \v 41 Petiri kamghutsa, “Imtwatsa, apfi kwotulongela twetwe tuliyeka imbuli ino au kowalongela iwanu wose?” \p \v 42 Imtwatsa kamwidika, “Apfi yuhi imtumwa mwenyepfale na yane ihekima? Imtumwa yula imtwatsa wake yamwikile kuwatawala iwatumwa wangi, na kuweng'a ichijo chawo mne ichipindi chinoghile. \v 43 Itsakuwa ghoya kwe imtumwa yula imtwatsa wake hayatsokuya katsompfika kotenda apfo. \v 44 Nowalongela ghendo, imkulu ayo katsomwika imtumwa yula kupfitawala ipfinu pfake pfose. \v 45 Lekeni imtumwa yula ang'elongela imwenyegho, ‘Imtwatsa wangu ng'atsakuya sambi bae’ kuya kakwandusa kuwatowa iwatumwa wose iwamale ne iwapinga, naye kakuja na ukunwa mbaka kopatika. \v 46 Imtwatsa we imtumwa yula katsakutsa mne litsuwa lila imtumwa ayo ng'olimanya bae na mne saa lila ng'alilolele bae, na mkulu ayo katsomghana imtumwa wake mne pfihindi pfili na kumwika hane iwanu iwalemile kutoghola. \p \v 47 “Na imtumwa yula iyomanya aghala ghayobama imtwatsa wake aghatende, lekeni ng'okala ghoya bae wala ng'oghatenda bae, imtumwa ayo katsotohighwa ng'ani. \v 48 Lekeni imtumwa yula ng'amanyile bae ipfinu pfayabamighwe ne imkulu wake apfitende, naye katenda pfihile, imtumwa ayo katsotowighwa chidogho. Imunu wowose iyeng'ighwe pfingi, kuna yeye pfitsobamighwa pfingi. Na kwe imunu wowose iyeng'ighwe pfingi ng'ani pfitsobamighwa pfingi ng'ani kuna yeye. \s Yesu kowatenda iwanu webaghule \r (Matei 10:34-36) \p \v 49 “Nitsa ukwasa ghumoto muisi, na tsanibama ma ghuwe ghutuwitsighwa! \v 50 Ninawo ubatitso wa maghayo nobamighwa niubokele, na nene noghaya ng'ani mbaka umale! \v 51 Apfi mwopfikitsa nitsa kuitenda iisi ikale tseghamba? Bae! Sitsile kuwatenda iwanu wakale tseghamba, ila kuwaghola iwanu. \v 52 Kulawa sambi iwanu watano wali mne kaye imwe watsesonga, wadatu kwa weli na weli kwa wadatu. \v 53 Tsina tate watsesonga ne iwana wawo, ne iwana watsesonga na aba tsawo. Tsina mai watsesonga ne iwana wawo ne iwana watsesonga na mai tsawo. Mai wakwe watsesonga na wakamwana wawo, na wakamwana watsesonga na wakwe tsawo.” \s Kutsimanya tsinyakati \r (Matei 16:2-3) \p \v 54 Yesu kawalongela iwanu, “Hamkwona liwingu lyakutsa ubali ukuswela litsuwa, baho mwolonga, imvula itsotowa, na kuya imvula yotowa. \v 55 Na hamkwona libeho kulawa ubali wa kuhisi, mwolonga, ‘Kutsakuwa na lijoto,’ na yakuwa pfipfo. \v 56 Mwawang'enye! Mwodaha kulola muisi na mlanga na kulonga imvula itsotowa au litsuwa litsakwalika. Pfii ng'amdaha bae kughamanya matsuwa ghano gha sambi? \s Wighongole ne mwihile wako \r (Matei 5:25-26) \p \v 57 “Ebali mwemwe iwenyegho ng'amdaha bae kwilamlila chinu chihi ichinoghile? \v 58 Ka imunu yane lighomba naghwe kokughala mne ing'anda ya kuhighila. Mnzila utende pfaudaha wighongole naye ng'ana wingile mne libalatsa. Ka si pfipfo bae, mlamutsi katsokughala kwa asikali, na asikali watsokwika mchifungo. \v 59 Nokulongela, ng'autsolawa bae mbaka ulapfe sendi yako ya mwisho!” \c 13 \s Mleke tsinzambi hela mtsakufa \p \v 1 Ichipindi chichila tsahana iwanu iwampetele Yesu mbuli tsa Wagalilaya iwakomighwe na Pilato hawang'ali womlapfila Imulungu inambiko. \v 2 Yesu kawedika, “Apfi mwemwe mwopfikitsa Wagalilaya wala tsawana nzambi kubita Wagalilaya wangi kwaapfila tsawadununzika pfino? \v 3 Bae! Nowalongela ka ng'amtsileka nzambi tsenu, pfipfila namwe mwose mtsakufa ka pfawapfile wao. \v 4 Kuya pfii iwanu wala kumi na wanane iwafile kwa chilingilo ichiwaghwile ako Siloamu? Apfi mwopfikitsa iwanu wala wakala na nzambi kubita iwanu wangi iwokala Yerusalemu? \v 5 Bae! Nowalongela ka ng'amtsileka nzambi tsenu, pfipfila namwe wose mtsakufa.” \s Imbuli ya mtini ing'aghukweleka ghamatunda \p \v 6 Kuya Yesu kawalongela imbuli ino, “Tsakukala ne imunu yumwe yane mbiki wa matunda mne mghunda wake wa mitsabibu. Kaghenda kubama litunda mne mbiki awo, lekeni ng'apatile bae. \v 7 Apfo kamlongela mkalitsi wa mghunda aghwo, ‘Lola, kwa miyaka midatu tsaning'ali nikutsa hano kubama matunda mne mbiki ghuno, sipatile chinu bae. Ghughane! Ebali ghughendelele kulihinya lidongo?’ \v 8 Lekeni mkalitsi wa mghunda kamwidika, ‘Imtwatsa, ghuleke kwa ghumwaka ghuno ghumwe, na nene nitsoghuhimbila na kughwikila imboleya. \v 9 Kuya ghung'eleka ghamatunda itsakuwa ghoya! Lekeni ka ng'aghutsakweleka, kutsoghughana.’ ” \s Yesu komuhonetsa ipinga mna Litsuwa lya Sabato \p \v 10 Mna Litsuwa lya Sabato Yesu ang'ali yolangulitsa mne ing'anda ya ukulombela. \v 11 Baho tsahana ipinga yumwe yane ichinyamkela iyamtendile yaghule kwa miyaka kumi na nane. Tsakapfeduka na ng'adahile bae kwigholosa. \v 12 Yesu hamwonile, kamkema, kamlongela, “Mai kuhonetsighwa utamu wako!” \v 13 Kuya Yesu kamwikila ghamoko ipinga ayo, bahala kagholoka na kamtunya Imulungu. \p \v 14 Imkulu we ing'anda ya ukulombela tsakona maya kwaapfila Yesu kamhonetsa mai ayo mne Litsuwa lya Sabato, apfo kawalongela iwanu, “Mwinagho ghamatsuwa sita gha kusang'ana. Mtse mna ghamatsuwa agho mhonetsighwe, mleke kutsa mne Litsuwa lya Sabato!” \p \v 15 Imtwatsa kedika, “Mwa wang'enye! Apfi yumwe wenu ng'odaha bae kumdohola ing'ombe au ipunda wake kulawa hanu ha ukujila mne Litsuwa lya Sabato na kumlongotsa aghende kunwa ghamatsi? \v 16 Ipinga yuno kaimwana wa Abrahamu, iyaghoghighwe na Setani kwa miyaka kumi na nane. Lelo pfii ng'apfinoghile bae kumdohola mne Litsuwa lya Sabato?” \v 17 Yesu halongile apfi, iwehile wake tsawona chinyala, lekeni iwanu tsawang'ali wodeng'elela kwa ipfinu pfa kukangawatsa ipfitendighwe na Yesu. \s Imbuli ye imbeghu ndodo ya haladali \r (Matei 13:31-33; Maliki 4:30-32) \p \v 18 Kuya Yesu kawaghutsa, “Apfi Undewa we Imulungu wighala na choni? Apfi nitumile imbuli yachi? \v 19 Wighala ne imbeghu ndodo ya haladali iyaisolile imunu yumwe na kuihanda kumghunda. Imbeghu ila ikula na kuwa mbiki mkulu, na iwapfideghe watsenga ipfibali mna ghamaputila ghake.” \s Imbuli ye hamila \r (Matei 13:33) \p \v 20 Yesu kawaghutsa keli, “Apfi nitumile imbuli yachi mmanye Undewa we Imulungu? Wighalile na choni? \v 21 Wighala ne hamila iyaisolile ipinga yumwe na kaitipfa ne usaghe mwingi na usaghe wose usasuka.” \s Libani lisisili \r (Matei 7:13-14,21-23) \p \v 22 Kuya Yesu kaghendelela na ghumwanza ghwake kughenda Yerusalemu. Hayang'ali mnzila, kabitila mne imiji ne ipfijiji, kawalangulitsa iwanu ako. \v 23 Imunu yumwe kamghutsa Yesu, “Mtwatsa, apfi watsokombolighwa iwanu chidodo waliyeka?” \p Yesu kawedika, \v 24 “Mtende pfamdaha kwingila mng'anda kubitila mne libani lisisili, kwaapfila iwanu wengi watsobama kwingila mng'anda lekeni ng'awatsodaha bae. \v 25 Imunu yane ing'anda katsakwima na kulihinda libani. Namwe mtsakwima kunze na ukwandusa kughong'onda libani na ukulonga, ‘Imtwatsa tupfughulile.’ Lekeni yeye katsowedika, ‘Siwamanyile bae kwamlawa kwani!’ \v 26 Kuya mtsomwidika, ‘Twetwe twa awala yatujile na ukunwa naghwe, na tsakutulangulitsa mne isi yetu!’ \v 27 Lekeni katsolonga keli, ‘Siwamanyile bae kwamlawa kwani. Laweni hano, mwemwe mwose yamtendile ghehile!’ \v 28 Mtsolila na kugheghedula ghamatsino hamtsomwona Abrahamu, Isaka, Yakobu ne manabii wose wamne undewa we Imulungu, lekeni mwemwe mwasighwa kunze! \v 29 Iwanu watsakutsa kulawa ubali wa kwalilawila litsua ne ubali wa kwalikuswela litsuwa, na kulawa ubali wa kuchanya na kuhisi, watsokala mne chihungo wakuja mne undewa we Imulungu. \v 30 Kuya iwanu iwawile wa usighilo watsakuwa wa mwanduso, ne iwanu iwawile wa mwanduso watsakuwa wa usighilo.” \s Yesu koyonela libatsi Yerusalemu \r (Matei 23:37-39) \p \v 31 Matsuwa ghaghala Mafarisayo wangi wamghendela Yesu, wamlongela, “Ughende hanu hangi kwaapfila Herodi kobama akukome.” \p \v 32 Yesu kawedika, “Mghende mumlongele ayu yumbwa wa kumuhulo, ‘Leloli na ilupfi nolapfa ipfinyamkela na kuwahonetsa iwanu, na mne litsuwa lya kadatu nitsomalitsa isang'ano yangu.’ \v 33 Hata apfo, nobamighwa leloli na ilupfi na ikacha nighendelele na ghumwanza ghwangu kwaapfila ng'apfinoghile bae nabii kukomighwa kunze kwa Yerusalemu! \p \v 34 “Ghwe Yerusalemu! Ghwe Yerusalemu! Kwowakoma manabii na kuwatowa kwa ghamabwe iwatumwa we Imulungu iwatumighwe kuna ghweghwe! Mara nyingi tsambama kuwakunga iwanagho ka ng'uku pfowaghubika pfitsiya wake kwa ghamabawa ghake, lekeni ghweghwe ng'aubamile bae! \v 35 Mlole, mlekelighwa ing'anda yenu. Nowalongela, ng'amtsombona keli bae mbaka mlonge, ‘Kabalikiighwa ayula iyakutsa kwa taghwa lye Imtwatsa.’ ” \c 14 \s Yesu komuhonetsa imunu imtamu \p \v 1 Litsuwa limwe lya Sabato, Yesu tsakaghenda kuja mne ing'anda ye imkulu wa Mafarisayo. Iwanu wang'ali wamlolesa ng'ani Yesu. \v 2 Imunu yapfimbile lukuli kaghenda hambele ha Yesu. \v 3 Yesu kawaghutsa iwolangulitsa Ghamalaghitso na Mafarisayo, “Apfi pfinogha kumhonetsa imunu mne Litsuwa lya Sabato au ng'apfinoghile bae?” \p \v 4 Lekeni ng'awalongile chinu bae. Apfo Yesu kamkinda imtamu ayo, kamhonetsa, kamleka yoke. \v 5 Kuya Yesu kawaghutsa, “Ka yumwe wenu kana imwana au ing'ombe kaghwila mchisima mne Litsuwa lya Sabato, apfi ng'odaha bae kumkwegha alawe kunze?” \v 6 Lekeni ng'awadahile bae kumwidika. \s Ukuhola na uluso \p \v 7 Yesu halolile iwahenza wangi pfawang'ali wosaghula ipfighoda ipfili hambele, kawalongelela wose imbuli ino, \v 8 “Ka imunu kakulongela utse mne ichihungo cha kukwela, uleke kukala mne ipfighoda pfa hambele. Kwaapfila imunu yungi mkulu kubita ghweghwe kodaha kutsa, \v 9 ne imunu iyawakemile wose mtse katsokutsila na kukulongela, ‘Winuke akale yuno.’ Kuya kutsakona ichinyala na kughenda kukala mne ipfighoda ipfili kuchughu. \v 10 Lekeni ghweghwe utende apfi, haupfika mne chihungo, ughende kukala mne ipfighoda ipfili kuchughu, ili mwenyekaye hatsakutsa yakulongele, ‘Sale yangu, winuke, utse ukale mne ipfighoda ipfili hambele.’ Kuya kutsotogholighwa ne iwanu wose iwakalile naghwe. \v 11 Kwaapfila imunu wowose yetenda imwenyegho mkulu katsotendighwa mdodo, ne imunu wowose yetenda imwenyegho mdodo katsotendighwa mkulu.” \p \v 12 Kuya Yesu kamlongela imunu yula iyamlongele atse, “Ka kwowatendela iwanu ichihungo, uleke kuwakema sale tsako au iwandughu tsako au iwanu matajiri iwali habehi naghwe. Ung'atenda apfi, nawo watsokukema ughende mmakaye mwawo, apfo watsokuliha ka ghweghwe pfauwatendele. \v 13 Lekeni ka kwotenda ichihungo, uwakeme wahingwa, pfimbete, iwanu waholole, na pfifita, \v 14 naghwe kutsobalikiighwa, kwaapfila ng'awatsodaha bae kukuliha. Imulungu katsokuliha mne litsuwa lya kutsilihulighwa iwanu iwanoghile.” \s Imbuli ye ichihungo chikulu \r (Matei 22:1-10) \p \v 15 Imunu yumwe iyakalile na Yesu haulike apfi, kamlongela Yesu, “Kabweda ghendo imunu yula yatsakuja ichijo che chihungo mne Undewa we Imulungu!” \p \v 16 Yesu kamwidika, “Imunu yumwe tsayang'ali yotenda chihungo chikulu, kawakema iwahenza wengi watse. \v 17 Ichihungo hachipfikile, imunu yula kamtuma imtumwa wake kuwalongela iwanu iyawakemile watse, ‘Mtse, kwaapfila sambi chila ichinu chitandighwa.’ \v 18 Lekeni wose walema kupfika kwaapfila chila imunu tsakakala ne isang'ano yake. Imunu wa mwanduso kamlongela imtumwa ayo, ‘Nighula mghunda nobama nighende nikaghukaghule, Sikutsa bae.’ \v 19 Imunu yungi kalonga, ‘Nighula iwang'ombe kumi, sambi noghenda kuwaghetsa. Sikutsa bae.’ \v 20 Pfipfila imunu yungi naye kalonga, ‘Nikwela sambi, apfo sidaha kutsa bae.’ \p \v 21 “Imtumwa yula koya ukaye kamlongela imtwatsa wake mbuli tsose. Hahulike apfo, yane kaye kaghudubuka kamlongela imtumwa wake, ‘Ghenda himahima mne ipfijiji ne kaye uwalongele wahingwa, iwanu iwaholole, pfifita na pfimbete watse.’ \v 22 Imtumwa ayo kalonga, ‘Mtwatsa, tsanenda ka pfaulaghitse, lekeni hanu ha kukala iwanu hang'ali habaho.’ \v 23 Apfo imtwatsa kamlongela imtumwa wake, ‘Ghenda mne tsinzila na mne ipfijiji uwalongele iwanu watse, ng'anda yangu imeme. \v 24 Nowalongela, mne iwanu wose yaniwakemile watse, kuduhu hata yumwe yatsolanza ichijo che ichihungo changu!’ ” \s Kughanzika kwa kuwa imwanang'ina \r (Matei 10:37-38) \p \v 25 Baho iwanu wengi tawelongotsa na Yesu, naye Yesu kawahundukila kawalongela, \v 26 “Ka imunu wowose konitsila na ng'omhila bae aba wake na mai wake, mwehe wake ne iwanaghe, iwandughu tsake na lumbu tsake na ng'ouhila bae ughima ghwake, ng'odaha bae kuwa mwanang'ina wangu. \v 27 Na imunu wowose yang'oduta msalaba ghwake na kuniwinza nene, ayo ng'odaha bae kuwa mwanang'ina wangu.” \p \v 28 “Ka yumwe wenu kobama atsenge chilingilo, tanu kokala hasi kopeta sendi tsenatso, kulola kana sendi tsa kumalitsila isang'ano. \v 29 Kwaapfila ka kandusa kutsenga ghumsingi, na ng'odaha bae kughumalitsila, iwanu wose iwolola chatendile watsomseka. \v 30 Kuya watsolonga, ‘Imunu yuno kandusa kutsenga lekeni ng'adahile bae kumalitsa isang'ano.’ \p \v 31 “Ka mndewa koghenda ne iwanu miya imwe kwitowa na mndewa yungi yane iwanu elufu ishirini tanu katsokala hasi na ukwalangula ka kodaha kwitowa ne mndewa ayo. \v 32 Ka ng'odaha bae, katsowatuma iwatumwa wake waghende kwa mndewa ayo hang'ali kutali wamlombe waleke kwitowa. \v 33 Pfipfila ka imunu ng'odaha bae kuleka chila chinu chenacho ng'odaha bae kuwa mwanang'ina wangu. \s Imunyu ilihela isang'ano \r (Matei 5:13; Maliki 9:50) \p \v 34 “Imunyu inogha, lekeni ka ihinyika, apfi utsoitendatse inoghe keli? \v 35 Ng'ainogha bae kuika mne mghunda wala kuitipfa ne imboleya, itsakwasighwa. Imunu yane ghamaghutwi gho kuhulika, yahulike!” \c 15 \s Imbuli ye ing'olo yaghile \r (Matei 18:12-14) \p \v 1 Litsuwa limwe iwasola kodi na wane nzambi wamghendela Yesu kumhulikitsa. \v 2 Lekeni Mafarisayo na iwolangulitsa Ghamalaghitso wandusa kwilongela, “Imunu yuno kawabokelagha iwanu wane nzambi na kuja nawo!” \v 3 Kuya Yesu kawalongela imbuli ino. \p \v 4 “Imunu wachi mna mwemwe yane iwang'olo miya imwe na ng'olo wake yumwe ang'agha, apfi ng'atsowaleka bae wala tisini na tisa akula koyodimila na kughenda kumbama yula yaghile mbaka amwone? \v 5 Na hayomwona katsodeng'elela na kumwika mmahegha mwake, \v 6 na kumghala ukaye. Kuya katsowakema sale tsake ne iwanu iwali habehi naye na kulonga, ‘Mdeng'e na nene, kwaapfila nimwona ing'olo wangu yaghile.’ \v 7 Pfipfila nowalongela kutsakuwa na ndeng'elo ng'ulu kulanga kwe imunu yumwe yane nzambi kutsileka nzambi tsake kubita iwanu wala tisini na tisa iwebona wanogha aku ng'awobama bae kutsileka nzambi tsawo.” \s Imbuli ya sendi yaghile \p \v 8 “Au ka ipinga kana sendi kumi, na sendi imwe yagha. Apfi ng'atsotuwa bae ichitasa, na kusegha ing'anda yake na kuibama chila hanu mbaka ayone? \v 9 Na hayatsoyona sendi ila, katsowakema sale tsake ne iwanu iwali habehi naye na kuwalongela, ‘Mdeng'e na nene kwaapfila niyona sendi yangu yaghile!’ \v 10 Pfipfila nowalongela, malaika we Imulungu watsodeng'elela kwe imunu yumwe yane nzambi kutsileka nzambi tsake.” \s Imbuli ye imwana iyaghile \p \v 11 Yesu kaghendelela kuwalongela, “Tsakukala ne imunu yumwe yawile ne iwana weli. \v 12 Imwana mdodo kamlongela aba wake, ‘Aba, ungolele pfinu pfutsongaya.’ Apfo aba kawagholela ipfinu pfake. \v 13 Ghamatsuwa chidogho hambele, imwana mdodo kautsa ipfinu pfake. Kuya koka ukaye yawo, kaghenda isi ya kutali, ako katsipwilisa sendi tsake kwa pfinu pfihile. \v 14 Sendi tsake hatsimalile, inzala ng'ulu ilawila mna isi ila yose, naye kakala kahela ichinu. \v 15 Apfo kaghenda kulomba isang'ano kwe imunu we isi ila, imunu yula kamlaghitsa aghende mne mghunda ghwake akadime wangubi. \v 16 Tsakasulukila kuja imibangu yawajile iwangubi, lekeni kuduhu imunu yamwing'ile ichijo. \v 17 Tsimbutsi tsake hatsimuyile, keghutsa imwenyegho, ‘Aba wangu kana iwanu wengi we isang'ano iwakuja na kuleka ichijo, na nene nahano noghanzika kwe inzala! \v 18 Nitsakwinuka na kuya kwa aba wangu na kumlongela, Aba, nimtendela Imulungu nzambi, na pfipfila nikutendela ghweghwe nzambi.’ \v 19 Sibamighwa bae kukemighwa imwanagho, unende niwe ka yumwe we iwanu wako we isang'ano.” \v 20 Apfo kenuka koya kwa aba wake. \p “Lekeni hang'ali kakutali, aba wake kamwona kamwonela libatsi; kamtsumila imwanaghe, kamkumbatila, na kamnonela. \p \v 21 “Imwana kamlongela aba wake, ‘Aba wangu, nimtendela nzambi Imulungu na ghweghwe pfipfila. Sibamighwa bae kukemighwa mwanagho.’ \v 22 Lekeni aba wake kawakema iwatumwa wake kawalongela, ‘Himahima! Mghalileni gholole linoghile mumpfatse. Na ipete mna ichidole chake ne imikwabatsa mmaghulu mwake. \v 23 Mumghale imwana we ing'ombe yanenehe. Leka tutende ichihungo na tudeng'elele. \v 24 Kwaapfila imwanangu tsakafa, lekeni sambi kamghima, tsakagha, lekeni sambi koneka.’ Apfo wandusa kudeng'elela. \p \v 25 “Ichihungo haching'ali chighendelela, imwanaghe mbala tsaka kumghunda. Hapfikile habehi ne ing'anda, kahulika tsingoma ne iwanu wobigha. \v 26 Apfo kamkema imtumwa yumwe, kamghutsa, ‘Angu hano hana choni?’ \v 27 Imtumwa ayo kamwidika, ‘Mdodo wako koya ukaye aba wako kamkomela imwana we ing'ombe yanenehe kwaapfila koya mghima!’ \p \v 28 “Imwana imbala kaghudubuka, kalema kwingila mng'anda. Apfo Aba wake kalawa kunze kamlomba engile mng'anda. \v 29 Lekeni kamwidika aba wake, ‘Lola, nikusang'anila miyaka yose ino na silemile bae aghala ghaundaghitse nitenda. Lekeni ng'ungaile bae hata imwana we imene nideng'elele sale tsangu! \v 30 Lekeni imwanagho ayu kahondola mali tsako na mapinga pfiweghe, na hoile ghweghwe kumkomela imwana we ing'ombe yanenehe!’ \v 31 Aba wake kamwidika, ‘Mwanangu, matsuwa ghose ghweghwe kwa hamwe na nene, ne ipfinu pfose pfaninapfo pfako. \v 32 Lekeni twobamighwa tudeng'elele na kusekelela, kwaapfila mdodo wako tsakafa, lekeni sambi kamghima; tsakagha, lekeni sambi koneka’ ” \c 16 \s Imbuli ya mwimilitsi iyakengele \p \v 1 Yesu kawalongela iwanang'ina wake, “Tsahana imunu yumwe yane mali nyingi, naye tsakana mtunza mali wake. Imunu ayo tsakahulika ka mtunza mali wake kapwililitsa mali tsake hela. \v 2 Apfo kamkema mng'anda kamghutsa, ‘Angu mbuli tsachi tsanihulike tsikulonga ghweghwe? Nipetele ipfinu pfose pfubokele na pfulapfile, kwaapfila ng'udaha bae kuwa keli mtunza mali wangu.’ \v 3 Mtunza mali kelongela mmoyo, ‘Mtwatsa wangu katsoniwinga mne isang'ano. Apfi nitsotendatse? Nahela ingupfu ya kulima, na nakwona chinyala kulomba. \v 4 Sambi nomanya chinu chachi chanitsotenda ili hanitsowingighwa mne isang'ano yangu, iwanu wanibokele mmakaye mwawo.’ \p \v 5 “Apfo kawakema iwanu wose iwodahighwa na imtwatsa wake. Kamghutsa ayula yalongole kutsa, ‘Apfi, mtwatsa wangu yokudahi sendi ngapi?’ \v 6 Kamwidika, ‘Pfiya miya imwe pfa ghamafuta gha tsaituni.’ Mtunza mali ayo kamlongela, ‘Sola cheti chako, kala hasi, wandike pfiya miya tano.’ \v 7 Kuya kamghutsa imunu wa keli, ‘Naghwe, udahighwa choni?’ Kamwidika, ‘Maghuniya elufu imwe gha ngano.’ Mwimilitsi kamlongela, ‘Sola cheti chako wandike maghuniya miya nane.’ \p \v 8 “Imtwatsa kamtunya mtunza mali yula yehile kwaapfila katenda ipfinu kwa kukengela. Kwaapfila iwanu iwali mne isi ino wakengela mna kutenda ipfinu pfawo kubita iwanu iwali mne ghumwanga.” \p \v 9 “Nowalongela, mtsitendele tsimali itsili muisi kwipatila sale tsenu wenyegho, ili hatsitsomala, mbokelighwe nawo mne chibumbulika cha ghamatsuwa ghose. \v 10 Imunu wowose iyotogholighwa mne ichinu chidodo katsotogholighwa mne ichinu chikulu, ne imunu wowose yang'atogholighwa mne ichinu chidodo pfipfila ng'atsotogholighwa bae mne ichinu ichikulu. \v 11 Kuya ka ng'amtogholighwe bae kwika tsimali tsili mne isi, apfi yuhi iyatsowatoghola kwika tsimali tsa kweli? \v 12 Ka ng'amtogholighwe bae mna tsimali tse imunu yungi, yuhi yatsoweng'a mwemwe tsimali tsenu iwenyegho? \p \v 13 “Kuduhu imtumwa iyodaha kuwasang'anila iwatwa weli. Kwaapfila katsomwihila yumwe na kumnoghela yungi; katsolunga na yumwe na kumbetsa yungi. Ng'amdaha bae kumtumikila Imulungu na sendi.” \s Mbuli tsingi tsa Yesu \r (Matei 11:12-13; 5:31-32; Maliki 10:11-12) \p \v 14 Mafarisayo iwonoghela tsisendi hawahulike apfo, tsawambetsa Yesu. \v 15 Yesu kawalongela, “Mwemwe mwelangusa kwe iwanu mnogha, lekeni Imulungu koimanya imimoyo yenu. Kwaapfila ichinu ichikwoneka chinogha kwe iwanu, kwe Imulungu chakoneka chiha. \p \v 16 “Ghamalaghitso gha Musa na mbuli tsa manabii tsipetighwa mbaka mne ichipindi cha Yohane Mbatitsa. Kulawa ichipindi acho, mbuli tsinoghile tse Undewa we Imulungu tsipetighwa, na chila imunu kakwingila kwe ingupfu. \v 17 Pfibewe kwe ililanga ne isi ukwagha, kubita kuhunguka ichinu chidodo mne Ghamalaghitso. \p \v 18 “Immale wowose iyomleka mwehe wake na kumkwela ipinga yungi kotenda utsinzi, ne immale iyomkwela ipinga iyalekighwe kotenda utsinzi.” \s Imunu tajiri na Lazali \p \v 19 “Tsahana imunu yumwe tajiri yang'ali yopfala maghwanda gha tsambalau ighaghulighwe kwa sendi nyingi, chila litsuwa yeye yang'ali yohondola pfijo pfinoghile. \v 20 Hane ha libani lyake likulu, tsakekighwa imunu yumwe mhingwa yakemighwe Lazali yane ipfilonda pfingi, \v 21 yabamile kuja ipfijo ipfilaghale kulawa mmetsa mwe tajiri. Na iwambwa wamghendela wamlambita ipfilonda pfake. \p \v 22 “Hambele, Lazali kafa kuya kasolighwa ne wamalaika mbaka mmambagha mwa Abrahamu. Imunu tajiri pfipfila naye kafa kuya katsikighwa. \v 23 Akula kutsimu, ang'ali yodununzika ng'ani, kalola kuchanya, kamwona Abrahamu kwa kutali hamwe na Lazali iyakalile mmambagha mwake. \v 24 Apfo kamkema kwa ukukemelela, ‘Aba Abrahamu, mbonele libatsi! Umtume Lazali achike ichidole chake mne ghamatsi aluhotse lulimi lwangu, kwaapfila nene namne usungu mkulu mne ghumoto ghuno!’ ” \p \v 25 “Lekeni Abrahamu kamwidika, ‘Wikumbuke mwanangu, mne ughima wako tsakubokela apfila ipfinoghile na Lazali tsakabokela ipfihile. Lekeni sambi Lazali kabahano kodeng'elela, naghwe kwodununzika. \v 26 Hata apfo, mghati mwetu na mwemwe kwikighwa kolongo kulu, ili imunu iyobama kuloka kulawa kuno kutsa kuna mwemwe aleke kudaha, pfipfila kuduhu imunu iyodaha kuloka kulawa kuna mwemwe kutsa kuna twetwe!’ \v 27 Imunu tajiri kalonga, ‘Kuya nokulomba aba wangu, umtume Lazali aghende mne kaye ya aba wangu, \v 28 amo mna ndughu tsangu watano. Mlekelele aghende akawalongele waleke kutenda ka pfanitendile, ili waleke kutsa hanu hano ha kudununzika.’ ” \p \v 29 “Abrahamu kamwidika, ‘Ndughu tsako wenao Musa na manabii, leka wawategheletse wawo.’ \v 30 Tajiri kalonga, ‘Bae aba wangu. Lekeni ka imunu yatsilihuke kowaghendela, watsotsileka nzambi.’ \v 31 Abrahamu kamlongela, ‘Ka ng'awowategheletsa Musa na manabii, ng'awatsotegheletsa hata ang'atsilihuka imunu.’ ” \c 17 \s Nzambi \r (Matei 18:6-7,21-22; Maliki 9:42) \p \v 1 Kuya, Yesu kawalongela iwanang'ina wake, “Pfitsolawila ghendo ipfinu ipfimuhonza imunu atende nzambi, lekeni katsoghaya imunu yula yatsotenda pfilawile. \v 2 Ing'awile ng'apfu kwe imunu ayo yohighwe libwe lya kusaghila msingo na yasighwe mne ibahali, kubita kumtenda yumwe we iwadodo wano atende nzambi. \v 3 Mwalangitse! Ka ndughu yako kakutendela ghehile, umlonge, ang'atoghola totso lyake, umlekelele. \v 4 Ang'akutendela ghehile mala saba kwa tsuwa limwe, na ang'akutsila mala saba na kukulongela, ‘Nileka,’ naghwe mlekelele.” \s Ukutoghola \p \v 5 Iwatumighwa wamlongela Imtwatsa, “Utwongetsele ukutoghola.” \v 6 Imtwatsa kalonga, “Ukutoghola kwenu kung'awile kudodo ka imbeghu ya haladali, mng'adahile kughulongela mbiki ghuno ghwa mkuyu; ‘Ng'oka, wikehande mwibahali!’ naghwo ghung'awahulikitse.” \s Ing'onde ye imtumwa \p \v 7 “Tulonge yumwe wenu kana imtumwa iyolima kumghunda au iyodima iwang'olo. Apfi hayakuya kulawa kumghunda, katsomlongela imtumwa ayo, ‘Utse tanu, ukale hasi, uje ichijo?’ \v 8 Bae! Katsomlongela, ‘Nyambikile ichijo, na wanduse kunisang'anila mbaka hanitsomalitsa kuja na kunwa, kuya naghwe uje na unwe!’ \v 9 Apfi kutsomlongela mighede imtumwa ayo kwaapfila katenda aghala ghalaghitsighwe? \v 10 Pfipfila namwe mng'amalitsa kutenda chila chinu chambamighwe kutenda, mwobamighwa kulonga, ‘Twetwe twa iwatumwa iwali si chinu bae. Tutenda pfatubamighwa kutenda.’ ” \s Yesu kowahonetsa iwakoma kumi \p \v 11 Yesu hang'ali kamnzila koghenda Yerusalemu, kabitila mghati mwa Samariya na Galilaya. \v 12 Hang'ali yakwingila mne ichijiji chimwe, tsaketingana ne iwakoma kumi, wema kutali. \v 13 Wakemelela, “Yesu, Imtwatsa, twonele libatsi!” \p \v 14 Hawonile kawalongela, “Mghende mkelanguse kwa wakulu we inambiko.” Hawang'ali woghenda, tsawahona. \v 15 Yumwe mna wawo honile kahona, koya kuchughu, aku komtunya Imulungu kwa kukemelela. \v 16 Keghwisa hasi hane maghulu gha Yesu kamlongela mighede. Ayo tsakakala Msamariya. \p \v 17 Yesu kalonga, “Apfi si iwanu kumi bae iwahonile? Lelo awala tisa walikwani? \v 18 Ng'oneke yungi iyoyile na kumtunya Imulungu ila imhenza ayu aliyeka?” \v 19 Kuya Yesu kamlongela imunu ayo, “Winuke uke, Ukutoghola kwako kukuhonetsa!” \s Ukutsa kwa Undewa we Imulungu \r (Matei 24:23-28,37-41) \p \v 20 Mafarisayo hawamghutsile Yesu, Undewa we Imulungu utsakutsa tsuwachi, kawedika, “Undewa we Imulungu ng'aukutsa kwa kwoneka kwa tsinenge bae. \v 21 Kuduhu imunu iyatsodaha kulonga, ‘Wa hano au wa hala.’ Kwaapfila Undewa we Imulungu wa mghati mwenu.” \p \v 22 Kuya kawalongela iwanang'ina wake, “Ghamatsuwa ghakutsa mtsobama kwona litsuwa limwe lya ghamatsuwa ghe Imwana we Imunu, lekeni ng'amtsolyona bae. \v 23 Na iwanu watsowalongela, ‘Mlole, kahala!’ Au ‘Mlole kahano!’ Lekeni mwemwe mleke kuwawinza. \v 24 Kwaapfila ka lumwesa pfalulawila kulanga na kumwemwesa ubali umwe mbaka ubali ungi, apfo pfipfo Imwana we Imunu pfatsakuwa mne litsuwa lyake. \v 25 Lekeni tanu yadununzike ng'ani na kulemighwa ne iwanu wa mweleko ghuno. \v 26 Na ka pfaiwile mne ghamatsuwa gha Nuhu, pfipfila itsakuwa pfipfo mne ghamatsuwa ghe Imwana we Imunu. \v 27 Iwanu tsawaghendelela kuja na kunwa, kukwela na kukwelighwa mbaka Nuhu hengile mne safina. Kuya mafuriko ghatsa na kuwakoma wose. \v 28 Itsakuwa pfipfo ka pfailawile mne ghamatsuwa gha Lutu. Iwanu tsawaghendelela kuja na kunwa, kughula na kuutsa, kuhanda tsimbeghu na kutsenga. \v 29 Lekeni litsuwa lila Lutu hokile Sodoma, ghumoto na ghamabwe igholakatsa ghalaghala hasi kulawa kulanga na kuwalakatsa wose. \v 30 Itsakuwa pfipfo mne litsuwa lila Imwana we Imunu hatsoghubulighwa.” \p \v 31 “Mna litsuwa alyo, imunu iyali mchiswili aku ipfinu pfake pfa mng'anda, aleke kuhulumka kupfisola, pfipfila iyali kumghunda aleke kuya kuchughu. \v 32 Mkumbuke ighampatile mwehe wa Lutu. \v 33 Imunu wowose iyobama kuukombola ughima wake katsowaghisa, na wowose iyowaghisa ughima wake, katsoukombola. \v 34 Nowalongela, litsuwa alyo nechilo iwanu weli watsowasa hamwe, yumwe katsosolighwa na yungi katsolekighwa.” \v 35 Iwapinga weli watsotwanga hamwe, yumwe katsosolighwa na yungi katsolekighwa. \v 36 Iwanu weli watsakuwa kumghunda, yumwe katsosolighwa, na yungi katsolekighwa. \v 37 Baho iwanang'ina wake wamghutsa, “Kwani Mtwatsa?” \p Naye kawedika, “Hane ghumtsogha, maghengele watsetinganila baho.” \c 18 \s Imbuli ye chitsuka na mlamutsi \p \v 1 Kuya Yesu kawapetela iwanang'ina wake imbuli kuwalangulitsa ka wobamighwa kulomba matsuwa ghose, waleke kwipfa. \v 2 Kalonga, “Mne ghumji ghumwe tsakukala na mlamutsi, ayo ng'ampfukile bae Imulungu wala ng'awanoghele iwanu bae. \v 3 Pfipfila tsakukala ne chitsuka yumwe mne ghumji agho iyang'ali yomghendelagha kumlomba bila kwipfa mlamutsi ayo, ‘Utulamle nene na mwihile wangu.’ \v 4 Kwa matsuwa mengi mlamutsi ayo kalema kumwapfila chitsuka ayo. Lekeni hambele kalonga, ‘Hata ka nene simpfuka bae Imulungu wala siwanoghela iwanu bae, \v 5 lekeni kwaapfila chitsuka ayu konitsupfa, nitsomlamulila, hela koghendelela kunitsila na kunenda nyipfe!’ ” \p \v 6 Kuya Imtwatsa kaghendelela kulonga, “Muhulikitse pfalongile mlamutsi ayu yehile. \v 7 Pfii lelo Imulungu ng'atsowalamulila bae iwanu wala iyawasaghule, iwomlilila chilo na misi? Apfi katsokawa kuwapfila? \v 8 Nowalongela katsowapfila hima! Hata apfo Imwana we Imunu hatsakutsa, apfi katsopfika iwanu wotoghola mne iisi?” \s Imbuli ya Mfarisayo ne imunu iyosola ikodi \p \v 9 Kuya Yesu kawalongela imbuli ino iwanu wala iweghoda na kuwabetsa wangi. \v 10 “Iwanu weli waghenda kune ing'anda ye Imulungu kulomba. Yumwe Mfarisayo na yungi imunu iyosola kodi. \v 11 Ayo Mfarisayo kema, kalomba mne ghumoyo ghwake, ‘Mighede, Ghwe Imulungu, kwaapfila nene si ka iwanu wangi bae, iwoboka, iwotenda ghehile, watsinzi, wala si ka ayu msola kodi. \v 12 Nene noleka ukuja ghamatsuwa meli mne ghamatsuwa saba, nolapfa tsaka ye ipfinu pfose pfanipata!’ \p \v 13 “Lekeni ayula msola kodi kema kutali, wala ng'alolile bae kulanga. Lekeni ketowa mmambagha mwake kwa usungu, kalonga, ‘Ghwe Imulungu, umbonele libatsi, nene mtenda ghehile.’ ” \v 14 Nowalongela, “Ayu msola kodi koka ukaye yake akuno katogholighwa ne Imulungu kubita ayula yungi. Kwaapfila imunu wowose yetenda imwenyegho mkulu katsotendighwa mdodo, na imunu wowose yetenda imwenyegho mdodo katsotendighwa mkulu.” \s Yesu ne iwana wadodo \r (Matei 19:13-15; Maliki 10:13-16) \p \v 15 Iwanu tsawamghalila Yesu iwana wadodo awekile ghamoko. Iwanang'ina wake hawonile apfi, wawakembela. \v 16 Lekeni Yesu kawakema iwana wamghendele, kalonga, “Muwaleke iwana wadodo wanitsile, mleke kuwaghoma. Kwaapfila undewa we Imulungu wa iwanu ka wano. \v 17 Nowalongela ghendo, imunu wowose yang'aubokela undewa we Imulungu ka imwana mdodo, ng'atsakwingila bae mne undewa awo.” \s Imunu tajiri \r (Matei 19:16-30; Maliki 10:17-31) \p \v 18 Na mkulu yumwe wa Chiyahudi kamghutsa Yesu, “Mlangulitsi yunoghile, nitende choni ili nidahe kupata ughima wa matsuwa ghose?” \p \v 19 Yesu kamghutsa, “Mbona kwonikema ninogha? Kuduhu yanoghile lekeni Imulungu aliyeka. \v 20 Kwoghamanya ghamalaghitso. ‘Uleke utsinzi, uleke kukoma, uleke kulonga ughutsu, wategheletse aba wako na mai wako.’ ” \p \v 21 Kamwidika, “Agho ghose nighakinda kulawa udodo wangu.” \p \v 22 Yesu haulike apfo kamlongela, “Kuhungukighwa na ichinu chimwe. Utsa pfose pfawinapfo na sendi uwagholele wahingwa, naghwe kutsakuwa na utajiri kulanga. Kuya utse uniwinze.” \v 23 Lekeni imunu ayo haulike apfi, kwona usungu ng'ani kwaapfila tsakakala tajiri ng'ani. \p \v 24 Yesu hamwonile kakona usungu, kalonga, “Pfikomu ng'ani kwa matajiri kwingila mne undewa we Imulungu! \v 25 Kwaapfila pfibewe kwa ngamiya kwingila mne litobo lye isindano kubita tajiri kwingila mne undewa we Imulungu!” \p \v 26 Awala iwahulike apfo waghutsa, “Lelo yuhi yodaha kukombolighwa?” \p \v 27 Yesu kedika, “Ichinu ing'achidahika kwe iwanu, kwe Imulungu chodahika.” \p \v 28 Kuya Petiri kalonga, “Lola! Twetwe tupfileka ipfinu pfetu pfose twokuwinza ghweghwe.” \p \v 29 Yesu kawalongela, “Nowalongela ghendo, imunu wowose iyalekile ing'anda yake au mwehe wake au iwandughu tsake au iwamweleke au iwanaghe kwaajili ya undewa we Imulungu, \v 30 katsobokela pfingi mna matsuwa agha, na ughima wa matsuwa ghose mne chipindi ichikutsa.” \s Yesu kolonga lwa kadatu ukufa kwake na ukutsilihuka kwake. \r (Matei 20:17-19; Maliki 10:32-34) \p \v 31 Yesu tsakawasola awala kumi na weli kawalongela, “Mlole! Twoghenda Yerusalemu, na chila chinu chandikighwe na manabii che Imwana we Imunu chitsolawila. \v 32 Kwaapfila katsakwikighwa mne ghamoko ghe iwanu iwali si Wayahudi bae. Nawo watsombetsa, watsomligha, watsombwalulila ghamate, \v 33 watsomfapula pfiboko, kuya watsomkoma. Mne litsuwa lya kadatu katsotsilihuka.” \p \v 34 Lekeni iwanang'ina ng'awamanyile bae ichinu acho. Tsawapfisighwa mana ye imbuli ayo, na ng'awatangile ighalongighwe. \s Yesu komuhonetsa ichifita \r (Matei 20:29-34; Maliki 10:46-52) \p \v 35 Yesu hapfikile habehi na Yeriko, imunu yumwe ichifita tsakakala mmbalimbali mwe inzila kolomba. \v 36 Haulike iwanu wobita, kaghutsa, “kuna choni?” \v 37 Wamlongela, “Yesu wa Natsareti kobita.” \p \v 38 Naye kakemelela, “Yesu, Mtsukulu wa Daudi, mbonele libatsi!” \p \v 39 Wanu wala iwalongole wamkembela wamlongela anyamale, lekeni yeye kaghendelela kukemelela, “Mtsukulu wa Daudi, mbonele libatsi!” \p \v 40 Yesu kema kalaghitsa wamghale imunu ayo hana yeye. Hapfikile habehi, Yesu kamghutsa, \v 41 “Kwobama nikutendele choni?” \p Kedika, “Imtwatsa, nobama mbone.” \p \v 42 Yesu kamlongela, “Wone! Kutoghola kwako kukuhonetsa!” \p \v 43 Bahala ichifita ayo kadaha kona, kamuwinza Yesu, aku komtunya Imulungu. Iwanu wose hawonile apfo, nawo pfipfila wamtunya Imulungu. \c 19 \s Yesu na Zakayo \p \v 1 Yesu tsakengila mne ghumji ghwa Yeriko na yang'ali yobita mghati mwa ghumji agho. \v 2 Na ako kukala ne imunu yumwe taghwa lyake Sakayo, imkulu we iwasola kodi, naye tsakakala tajiri. \v 3 Tsakabama amwone Yesu yalitse, lekeni ng'adahile bae kwaapfila tsahana iwanu wengi, naye tsakakala mghuyi. \v 4 Apfo katsuma, kawalongolela iwanu, kadina mchanya mwe mkuyu ili amwone Yesu, kwaapfila katsobitila inzila iila. \v 5 Yesu hapfikile hanu hala, kalola mchanya, kamlongela Sakayo, “Sakayo, hima uhulumke, kwaapfila leloli nobamighwa nisinde mng'anda mwako.” \p \v 6 Apfo Sakayo kuhulumka himahima kambokela kwa kudeng'elela. \v 7 Iwanu wose hawonile apfo, wandusa kunung'unika na ukulonga, “Kaghenda kukala kwa ‘imunu yane nzambi.’ ” \p \v 8 Lekeni Sakayo kema, kamlongela Yesu, “Lola Imtwatsa, nene nitsoweng'a wahingwa inusu ye ipfinu pfangu, na ka nimboka imunu wowose ichinu, nitsomuyitsila mala nne.” \p \v 9 Yesu kamlongela, “Leloli ukombotsi upfika mne ing'anda ino, kwaapfila ayu naye kamtsukulu wa Abrahamu. \v 10 Mana Imwana wa Imunu katsa kubama na kukombola iwanu iwaghile.” \s Imbuli ye iwatumwa kumi \r (Matei 25:14-30) \p \v 11 Hawahulike agho, Yesu kaghendelela kuwalongela imbuli, kwaapfila tsakakala habehi na Yerusalemu, nawo tsawapfikitsa ka undewa we Imulungu wahabehi kulawila. \v 12 Apfo kalonga, “Imunu yumwe wa lukolo lwa chindewa tsakaghenda mne isi ya kutali akabokele undewa kuya yoye ukaye. \v 13 Apfo kawakema iwanu kumi kulawa mne iwatumwa wake, kaweng'a tsisendi kawalongela, ‘Mtsitendele ng'onde ya kuchuutsa pfinu mbaka hanitsakuya.’ \v 14 Lekeni iwanu wa ghumji ghwake wamuhila, wawatuma iwanu wamghendele wakalonge, ‘Ng'atumbama bae imunu yuno atutawale.’ ” \p \v 15 “Haubokele undewa, tsakoya kalaghitsa iwatumwa yaweng'ile sendi wakemighwe ili amanye chawapatile. \v 16 Wamwanduso katsa, kalonga, ‘Mtwatsa sendi yako yungayile yeleka pfibughulu kumi.’ \v 17 Kamlongela, ‘Ghoya, mtumwa yunoghile. Kwaapfila kutogholighwa mna chinu chidodo, kwakuwa mkulu mne imiji kumi!’ \v 18 Na wa keli katsa, kalonga, ‘Mndewa, sendi yako tsungayile tseleka pfibughulu pfitano!’ \v 19 Naye kamlongela, ‘Naghwe kutsakuwa mkulu mne imiji mitano.’ \p \v 20 “Kuya mtumwa yungi kalonga, ‘Mtwatsa, sendi yako ino tsaniifidika mne chitambala. \v 21 Mana tsanikupfuka kwaapfila ghweghwe kwa imunu mkali. Kosola ipfinu pfang'upfikile, na kupfuna achila ng'auchihandile bae.’ \v 22 Mtwatsa wake kamlongela, ‘Nitsokuhigha kwa achila chulongile, ghwe imtumwa wihile! Tsakumanya nene ne imunu mkali, nosola apfila si pfikile bae na nopfuna apfila sipfihandile bae, \v 23 ebali ng'awikile bae sendi yangu kubengi, na hanikuya niibokele kuno yongetseka.’ \p \v 24 “Kuya kawalongela iwemile habehi, ‘Mbokeni sendi ayo, mkamwing'e yula yane kumi.’ \v 25 Nawo wamlongela, ‘Mtwatsa, ma kenatso kumi!’ \v 26 Naye kawedika, ‘Nowalongela chila yane chinu katsakongetsighwa, lekeni ayula yalihela chinu, hata chila chenacho katsobokighwa. \v 27 Sambi awala iwehile wangu iwolema nene ndeke kuwa mndewa wawo, waghaleni hano na muwakome aku nene nolola.’ ” \s Yesu kakwingila Yerusalemu kwa kudeng'elelighwa \r (Matei 21:1-11; Maliki 11:1-11; Yohane 12:12-19) \p \v 28 Yesu hamalitse kulonga apfo, kawalongolela kaghenda Yerusalemu. \v 29 Hapfikile habehi na Betifage na Betaniya, kune chidunda ichikemighwa Mitseituni, kawatuma iwanang'ina wake weli, \v 30 kawalongela, “Mghende mne tsikaye tsila tsamtsilola. Hamkwingila mna tsikaye atso, mtsomwona imwana we ipunda kohighwa, ng'ana yadinighwe ne imunu bae. Mumdohole mumghale hano.\fig Imwana we ipunda|src="15 Colt.jpg" size="col" ref="19:30"\fig* \v 31 Imunu wowose ang'awaghutsa, ‘Ebali mwumdohola?’ Mumlongele, ‘Mtwatsa kombama.’ ” \p \v 32 Na awala iwatumighwe waghenda wapfika ka Yesu pfawalongele. \v 33 Hawang'ali womdohola imwana we ipunda, iwenyegho wawaghutsa, “Ebali mwomdohola imwana we ipunda?” \p \v 34 Nawo wedika, “Mtwatsa kombama.” \v 35 Kuya wamghala kwa Yesu, watandika maghwanda ghao mmughongo mwa imwana we ipunda wamdinitsa Yesu mchanya mwake. \v 36 Na hang'ali yoghenda, iwanu watandika maghwanda ghawo mnzila. \p \v 37 Hapfikile habehi na mhulumko ghwa chidunda cha Mitseituni, mtingano mkulu ghwe iwanang'ina wake wandusa kudeng'elela na kumtunya Imulungu kwa kukemelela, kwa aghala makulu ghawonile. \v 38 Walonga, \q “Kebweda Imndewa iyakutsa kwa taghwa lye Imtwatsa! \q Kulanga kukale tseghamba, \q ne utunitso kuchanya kulanga!” \p \v 39 Mafarisayo wamwenga iwakalile mna mtingano ghula wamlongela Yesu, “Mlangulitsi, uwalonge iwanang'ina wako wenyamale!” \v 40 Yesu kawedika, “Nowalongela, hawano wang'enyamala, ghamabwe ghano ghatsolapfa litsi.” \s Yesu kolililila ghumji ghwa Yerusalemu \p \v 41 Hapfikile habehi na Yerusalemu na kughwona ghumji, kaghulilila, \v 42 kalonga, “Ung'amanyile leloli ipfinu ipfighala tseghamba! Lekeni sambi pfifisighwa mnenge mwako. \v 43 Kwaapfila ghamatsuwa ghatsokutsila, iwehile wako hawatsotsenga maboma, watsokupfingilila na kukubanyabanya chila ubali. \v 44 Watsokuhonda ghweghwe ne iwanagho mghati mwa mibanda yako. Ng'awatsokulekela libwe limwe mchanya mwe libwe, kwaapfila ng'umanyile bae ichipindi cha ukutsa kwe Imulungu.” \s Yesu kune ing'anda ye Imulungu \r (Matei 21:12-17; Maliki 11:15-19; Yohane 2:13-22) \p \v 45 Kuya Yesu kengila kune ing'anda ye Imulungu, kandusa kuwawinga kunze iwanu iwang'ali woutsa ipfinu. \v 46 Kawalongela, “Yandikighwa, ‘Ing'anda yangu itsakuwa ng'anda ya ukulombela.’ Lekeni mwemwe muitenda iwe mango ya wabapfi.” \p \v 47 Chila litsuwa Yesu tsakalangulitsa mne Ing'anda ye Imulungu. Iwakulu we inambiko, iwolangulitsa Ghamalaghitso ne iwakulu we iwanu tsawabama wamkome, \v 48 lekeni ng'awapatile bae nzila ya kumkomela, kwaapfila iwanu wose wang'ali womuhulikitsa. \c 20 \s Ukulu wa Yesu Woghutsighwa \r (Matei 21:23-27; Maliki 11:27-33) \p \v 1 Litsuwa limwe Yesu hayang'ali yolangulitsa mne ing'anda ye Imulungu, na kuwapetela imbuli inoghile. Iwakulu we inambiko ne iwolangulitsa Ghamalaghitso ne iwabala wamtsila \v 2 wamghutsa, “Utulongele, kwe ukulu wachi kwotenda ipfinu pfino? Kuya yuhi yakwing'ile ukulu uno?” \p \v 3 Kawedika, “Na nene nitsowaghutsa imbuli imwe; nilongeleni, \v 4 ubatitso wa Yohane ulawa kulanga au kwe iwanu?” \p \v 5 Lekeni wawo welongetsa iwenyegho, na walonga, “Tung'alonga ulawa kulanga, katsotughutsa, ‘Ebali ng'amumtoghole bae Yohane?’ \v 6 Na tung'alonga ulawa kwe iwanu, iwanu wose watsotutowa kwa ghamabwe, kwaapfila wose wamtoghola Yohane kughwa kakala nabii.” \v 7 Apfo wedika, “Ng'atumanyile bae ulawile kwani.” \p \v 8 Yesu kawalongela, “Na nene siwalongela bae kwe ukulu wachi notenda ipfinu pfino.” \s Imbuli ya mghunda wa mitsabibu ne iwakulima \r (Matei 21:33-46; Maliki 12:1-12) \p \v 9 Yesu kaghendelela kuwalongela iwanu imbuli ino. “Imunu yumwe tsakahanda sabibu mne mghunda wake. Keka iwakulima, kuya koka kukala mne isi ingi kwa matsuwa mengi. \v 10 Msimu wa kuhuna haghupfikile, kamtuma imtumwa kwe iwakulima ili wamgholele ghamatunda gha mitsabibu. Lekeni iwakulima wala wamtowa na wamuwinga ghamoko ghaliyeka. \v 11 Kamtuma imtumwa yungi. Ayo naye wamtowa na wamtendela pfinu pfa chinyala na kumuyitsa ghamoko ghaliyeka. \v 12 Kamtuma na wa kadatu. Ayu naye wamlagha na kumuwinga. \v 13 Kuya, yula yane mghunda kalonga, ‘Nitende choni? Nitsomtuma imwanangu iyanimnoghele. Ayu watsompfuka ghendo.’ \v 14 Lekeni awala iwakulima hawamwonile, welongetsa iwenyegho, ‘Hayuno iyo muhala mghunda, leka tumkome na uhala wake uwe wetu!’ \v 15 Apfo wamlapfa kunze mwa mghunda wa mitsabibu, wamkoma.” \p Kuya Yesu kawaghutsa, “Apfi imunu yane mghunda katsowatenda choni iwakulima wala? \v 16 Katsakutsa kuwakoma iwakulima awo, na kuweng'a iwanu wangi mghunda awo.” \p Iwanu hawahulike imbuliyo walonga, “Mbe! Agho ghaleke kulawila!” \v 17 Lekeni Yesu kawatsodolela tsinenge, kalonga, “Kuya Ghamaandiko Mahenzeluka ghano choni? \q ‘Libwe iwalilemile iwotsenga, \q Alyo liwa libwe kulu lya haghatighati?’ \m \v 18 Imunu wowose iyokughwa mna libwe awo katsobeneka-beneka, ne imunu wowose litsomghwila litsomhonda ghendo.” \s Imbuli ye ukuliha kodi kwa Kaisari \r (Matei 22:15-22; Maliki 12:13-17) \p \v 19 Iwolangulitsa Ghamalaghitso ne Watambika wakulu tsawabama wamghoghe Yesu bahala, kwaapfila wamanya ka imbuli ila walongighwa wawo. Lekeni tsawawapfuka iwanu. \v 20 Apfo wakala wobama ichipindi chinoghile. Wawatuma iwanu iwetendile wanogha, wamghoghe Yesu kwa kumghutsa mbuli, ili wadahe kumghala kwe imkulu we undewa wa Roma. \v 21 Iwanu awo wamghutsa, “Imlangulitsi, twomanya ghweghwe kwolonga na kwolangulitsa ipfinu pfinoghile, ng'aulola bae ukulu we imunu, lekeni kwolangulitsa inzila ye Imulungu kwe ukweli. \v 22 Apfi pfinogha kumwing'a kodi Kaisari au ng'apfinoghile bae?” \p \v 23 Lekeni Yesu kamanya ukwiha kwawo, kawalongela, \v 24 “Nilanguseni isendi. Ina uhanga wa nani na taghwa lya nani?” \p Wamwidika, “Wa imndewa Kaisari.” \p \v 25 Apfo Yesu kawalongela, “Ipfinu pfa Kaisari mmwing'e Kaisari, ne ipfinu pfe Imulungu mwing'eni Imulungu.” \p \v 26 Ng'awadahile bae kumghogha kwe achila chialongile hambele he iwanu. Na wakangawala pfaawedike, wanyamala. \s Imbuli ya kutsilihuka kwe iwafile \r (Matei 22:23-33; Maliki 12:18-27) \p \v 27 Masadukayo iwalongagha kuduhu kutsilihuka. Wamwenga wamtsila Yesu na kumghutsa, \v 28 “Imlangulitsi, Musa tsakatwandikila. ‘Imunu ang'afiwa na ndughu yake yane mwehe, lekeni kahela imwana, imunu ayo yamkwele ipinga ayo, ili yamwelekele ndughu yake iwana.’ \v 29 Tsakukala ne iwandughu saba. Wa mwanduso kakwela mwehe, naye kafa ng'alekile iwana bae. \v 30 Na wa keli kamsola ipingayo, naye kafa ng'alekile iwana. \v 31 Kuya wa kadatu kamkwela, na pfipfila wose saba, wafa ng'awalekile iwana bae. \v 32 Mwiso ipinga yula naye kafa. \v 33 Lelo mne litsuwa lya kutsilihuka kakuwa mwehe wa yuhi? Kwaapfila tsakakwelighwa na wose saba.” \p \v 34 Yesu kawalongela, “Iwanu wa ghamatsuwa ghano wokwela na kukwelighwa. \v 35 lekeni awala iwasaghulighwe watsilihuke kulawa mne lifwa na wawe ne ugima, ng'awatsokwela bae wala kukwelighwa. \v 36 Ng'awatsakufa keli bae, kwaapfila watsokuwa ka wamalaika. Nawo wa iwana we Imulungu kwaapfila watsilihuka kulawa mne lifwa. \v 37 Lekeni, kulonga iwanu iwafile watsotsilihuka, hata Musa tsakalangusa apfo mne imbuli ya chibagho ichikwaka, baho hayalongile Imtwatsa ka Imulungu we Abrahamu, ne Imulungu we Isaka ne Imulungu wa Yakobu. \v 38 Naye si Imulungu wa iwanu iwafile bae, lekeni yeye ka Imulungu wa wene ughima. Kwaapfila wose wokala waghima kuna yeye.” \p \v 39 Wangi we iwolangulitsa Ghamalaghitso walonga, “Imlangulitsi kulonga ghoya!” \v 40 Nawo ng'awadahile bae kumghutsa keli imbuli. \s Imbuli ya Kiristu \r (Matei 22:41-46; Maliki 12:35-37) \p \v 41 Kuya Yesu kawalongela, “Angu pfii iwanu wolonga Kiristu ka Imwana we Daudi? \v 42 Kwaapfila Daudi imwenyegho kolonga mne ichitabu cha Tsaburi, \q ‘Imtwatsa tsakamlongela Imtwatsa wangu, \q Ukale mne ubali wangu wa kujilo. \q \v 43 Mbaka niwatende iwanebe wako \q wawe hasi ha ghamaghulu ghako. ka chighoda cha kwikila maghulu’ \m \v 44 Daudi kamkema ‘Imtwatsa,’ Pfii lelo yadahe kuwa imwanaghe?” \s Yesu ne iwolangulitsa Ghamalaghitso gha Musa \r (Matei 23:1-36; Maliki 12:38-40) \p \v 45 Ne iwanu wose hawakalile wamtegheletsa, Yesu kawalongela iwanang'ina wake, \v 46 “Mkale meso ne iwolangulitsa Ghamalaghitso, iwonoghelwa ukwanga kuno wapfala ghamaghwanda matali na kulamutsighwa mmasoko, na kukala mne ipfighoda pfili ambele mne tsing'anda tse ukulombela na mne ipfihungo. \v 47 Iwebagha mna tsing'anda tse pfitsuka na kwe ung'enye wolomba kwe ichipindi chitali. Awano watsohighighwa ng'ani.” \c 21 \s Nosa ye chitsuka \r (Matei 12:41-44) \p \v 1 Yesu kenula meso, kawona wane tsimali pfowoghela sadaka tsawo mne chinu cha kwikila sadaka. \v 2 Pfipfila kamwona chitsuka yumwe mhingwa koghela sendi mbili. \v 3 Kawalongela, “Nowalongela ghendo, chitsuka ayu kalapfa kubita wose. \v 4 Kwaapfila wose walapfa sadaka itsisidile mna tsimali tsawo, lekeni chitsuka ayu mne uhingwa wake kalapfa pfose pfakalile napfo.” \s Yesu kolonga pfaitsohinyighwa ing'anda ye Imulungu \r (Matei 24:1-2; Maliki 13:1-2) \p \v 5 Ne iwanang'ina wangi wakala wolonga imbuli ye ing'anda ye Imulungu, pfaitsengighwe kwa ghamabwe ghanoghile na nosa itsilapfighwe ne iwanu kumwing'a Imulungu. Lekeni Yesu kalonga, \v 6 “Agha ghose ghamkona, ghamatsuwa ghatsakutsa, ghatsobomolighwa libwe mchanya mwe libwe lingi, chila limwe litsakwatsighwa hasi.” \s Kughaya na kudununzika \r (Matei 24:3-14; Maliki 13:3-13) \p \v 7 Iwanu wamghutsa Yesu, “Mlangulitsi, ipfinu apfo pfitsolawila tsuwachi? Ne ichitango chitsokughwa choni ichipindi ipfinu apfo pfa habehi kutsa?” \p \v 8 Kedika, “Mwalangitse, mleke kughutsukighwa. Kwaapfila wengi watsakutsa kwa taghwa lyangu, wolonga, ‘Nene iyo imwenyegho,’ ne, ‘Ichipindi cha habehi.’ Mwemwe mleke kuwawinza. \v 9 Na mng'ahulika imbuli ye ing'ondo na kughaya, mleke kupfuka, kwaapfila ipfinu apfo pfobamighwa tanu pfilawile, lekeni umwisho ng'aukukutsa hima bae.” \p \v 10 Kuya Yesu kawalongela, “Iwanu wa isi ino wetsotowa ne iwanu wa isi ila, ne undewa utsotowa ne undewa. \v 11 Kutsolawila imidedemo mikulu ye isi, ne inzala ne utamu chila hanu. Na kutsolawila ipfinu pfa kupfukighwa, ne ipfitango pfikulu kulawa kulanga. \v 12 Lekeni agho ghose ng'ana ghalawile, watsowaghogha na kuwadununza. Watsowaghala mna tsing'anda tse ukulombela, na mne pfifungo, na watsowaghala kwe wandewa na kwe iwatawala kwaajili ya taghwa lyangu. \v 13 Kubitila agho mtsowapetela Imbuli Inoghile. \v 14 Lekeni mne imimoyo yenu, mleke ukwalangula pfamtsowedika. \v 15 Kwaapfila nene nitsoweng'a imbuli ye ukulonga na nzewele. Kuduhu iwanebe wenu watsodaha kuilema wala kwisonga agho ghamlongile. \v 16 Namwe mtsohundukighwa hata na welesi wenu, iwandughu tsenu ne iwanu wa habehi namwe na sale tsenu. Nawo watsowakoma wangi wenu. \v 17 Iwanu wose watsowahila kwaajili ya taghwa lyangu. \v 18 Lekeni ng'aitsokwagha hata imvili imwe ya ghamatwi ghenu. \v 19 Kwa kududumila kwenu mtsobokela ughima. \p \v 20 “Hamtsolyona ghumji ghwa Yerusalemu litsungulukighwa ne asikali, baho mmanye kughwa ukuhinyighwa kwake kwa habehi. \v 21 Baho wali mne isi ye Yudeya watsumile kupfidunda, ne iwali mghati mwe ghumji watsumile kunze, na wose iwali mne imighunda waleke kwingila mna ghumji. \v 22 Kwaapfila hagho ghatsokughwa ghamatsuwa gha kuhighighwa ili ghose ighandikighwe ghalawile. \v 23 Watsoghaya ng'ani iwapinga wane inda ne iwoghwaghwisa mne ghamatsuwa hagho! Kwaapfila kutsokughwa na kughaya ng'ani mne isi, ne Imulungu katsowahigha iwanu we isi ino. \v 24 Watsokomighwa kwa limaghe, na watsosolighwa mateka ne isi tsose. ghumji ghwa Yerusalemu ghutsobajughighwa ne iwanu iwali si Wayahudi bae, mbaka ichipindi che iwanu iwali si Wayahudi bae hachitsotimila. \s Kutsa kwa Imwana we Imunu \r (Matei 24:29-31; Maliki 13:24-27) \p \v 25 “Kuya kutsokughwa ne ipfitango mne litsua, mne ghumwetsi na mne tsinondo. Mne isi kutsokughwa na kughaya kwaajili ya kupfuka litsi lye ibahali na ghamawimbi ghake. \v 26 Iwanu watsotsilika kwa kupfuka, kwa kubetetsa ighakutsa mne isi yose, kwaapfila ipfinu pfa kulanga pfitsohighisika. \v 27 Baho watsomwone Imwana we Imunu kakutsa mne libingu ne ingupfu ne utunitso mkulu. \v 28 Na baho ipfinu apfo hapfitsokwandusa kulawila, msangalale. Mwinule ghamatwi ghenu kwaapfila ukombotsi wenu wahabehi.” \s Ghamalangulitso gha mbiki wa mtini \r (Matei 24:32-35; Maliki 13:28-31) \p \v 29 Kuya Yesu kawalongela imbuli. “Loleni ghumtini ne imibiki yose. \v 30 Hamkwona imitsani yake yochipula, mwomanya kughwa chiangatsi chahabehi. \v 31 Namwe pfipfila hamkwona ipfinu apfo pfolawila, mmanye undewa we Imulungu wahabehi. \p \v 32 “Nowalongela ghendo, iwanu wa mweleko uno ng'awatsoluta bae mbaka ipfinu apfo pfilawile. \v 33 Lilanga ne isi tsitsoluta, lekeni mbuli tsangu ng'atsitsoluta mbe. \s Mkale meso \p \v 34 “Mwalangitse! Imimoyo yenu ileke kughoghighwa ne kuja ng'ani, kupatika na kughaya kwaajili ye ughima uno, na litsuwa lila liwatsile kwa kuwadukitsa ka ghumtegho pfaughogha. \v 35 Kwaapfila litsowatsila iwanu wose iwokala mne uhanga we isi yose. \v 36 Apfo mkale meso ghamatsuwa ghose, mlombe mdahe ukukomboka mne hagho ghose ghatsolawila, na kwima hambele he Imwana we Imunu.” \p \v 37 Chila litsuwa Yesu kakala kolangulitsa mne ing'anda ye Imulungu na nechilo koghenda kune chidunda cha Mitseituni na kukala ako. \v 38 Ne iwanu wose wakala wolamka nemitondotondo na kughenda mne ing'anda ye Imulungu kumtegheletsa. \c 22 \s Yuda kotoghola kumhunduka Yesu \r (Matei 26:1-5; Maliki 14:1-2; Yohane 11:45-53) \p \v 1 Ichihungo cha pfighate pfilihela hamila, ichikemighwe Ichihungo che Ipasaka chikala chahabehi. \v 2 Na ipfilongotsi we inambiko na iwolangulitsa Ghamalaghitso wang'ali wobama inzila ya kumkoma Yesu, lekeni wang'ali wowapfuka iwanu. \p \v 3 Kuya Setani kamwingila Yuda yakemighwe Isikarioti, yumwe wa wala iwanang'ina kumi na weli. \v 4 Naye kaghenda kwa ipfilongotsi we inambiko ne iwakulu wa iwanu iwokalitsa ing'anda ye Imulungu, kalonga nawo pfatsodaha kumhunduka Yesu. \v 5 Nawo wadeng'elela na watoghola kumwing'a sendi. \v 6 Yuda katoghola na kandusa kubama uleghelo wa ukumhunduka Yesu ichipindi kuduhu kingili lye iwanu. \s Yesu keyandaa ukuja ichijo che Ipasaka \r (Matei 26:17-25; Maliki 14:12-21; Yohane 13:21-30) \p \v 7 Litsuwa tsalipfika lye Ichihungo cha Pfighate ipfilihela hamila. Pfipfila likala litsuwa lya kukomighwa kwe iwang'olo we Ichihungo che Ipasaka. \v 8 Apfo Yesu kawatuma Petiri na Yohane, kawalongela, “Mghende mkatutengele ichijo ili tuje Ipasaka.” \p \v 9 Nawo wamghutsa, “Kobama tukakutengele kwani?” \p \v 10 Kawedika, “Baho hamkwingila mne ghumji, mtsetingana ne immale yaghalile libigha lya ghamatsi. Mmuwinze mbaka mne ing'anda yatsakwingila. \v 11 Na mtsomlongela yane ing'anda, ‘Imlangulitsi koghutsa, chilikwani chiheleto che iwahenza, ndiye Ipasaka hamwe ne iwanang'ina wangu?’ \v 12 Naye katsowalangusa chiheleto chikulu cha uchanya, ichikwighwe ghoya. Namwe mtenge ichijo amo.” \p \v 13 Waghenda wachipfika chila ichinu ka Yesu pfawalongele, nawo watenga ichijo cha Ipasaka. \s Ichijo che Ipasaka \r (Matei 26:26-30; Maliki 14:22-26; 1 Wakolinto 11:23-25) \p \v 14 Isaa haipfikile, Yesu kawasola iwatumighwa wake kakala nawo mchijo. \v 15 Kawalongela, “Nosulukila kuja ichijo chino che Ipasaka na mwemwe ng'ana nidununzike! \v 16 Nowalongela ghendo, sitsakuja keli bae mbaka Pasaka haitsolawila mne Undewa we Imulungu.” \p \v 17 Yesu kasola ichikombe che dipfai, kalonga, “Mighede ghwe Imulungu.” Kuya kawalongela, “Mchisole mwose mchisole. \v 18 Nowalongela kulawa sambi sitsoinwa bae idipfai ino mbaka Undewa we Imulungu utse.” \p \v 19 Kuya kasola chighate, kalonga, “Mighede Imulungu.” Kachibena, kaweng'a, kalonga, “Aluno lukuli lwangu lwamwing'ighwe mwemwe. Mtende pfino kwa kung'umbuka nene.” \v 20 Pfipfila, hawamalitse kuja ichijo cha nemihe, kaweng'a ichikombe kalonga, “Achi ichikombe cha lilaghano lya sambi lye Imulungu ilili mne idamu yangu, iimwitikilani mwemwe. \v 21 Lekeni ghumoko ghwa ayula yatsonihunduka ghwa hamwe na nene mmetsa! \v 22 Imwana we Imunu katsakufa ka pfailamlighwe, lekeni katsoghaya ng'ani imunu yula iyomhunduka!” \p \v 23 Wandusa kwighutsa iwenyegho, yuhi mna wawo yatsotenda ichinu acho. \p \v 24 Pfipfila wandusa kwihisanya yuhi mna wawo yatsakuwa mkulu kubita wose. \v 25 Yesu kawalongela, “Iwandewa wa iwanu iwali si Wayahudi bae wowatawala iwanu kwe ingupfu, na wala wane ukulu mna wawo wokemighwa ‘Sale tse iwanu.’ \v 26 Lekeni kuna mwemwe si pfipfo bae. Yali mkulu na yawe ka mdodo kubita wose, na chilongotsi yawe ka imunu iyotumikila. \v 27 Kwaapfila yuhi yali mkulu? Yula iyokala mmetsa, au yula iyakwika ichijo? Ambe yula iyokala mmetsa? Lekeni nene namghati mwenu ka imunu iyosang'ana.” \p \v 28 “Namwe mkala na nene mne ukughetsighwa kwangu. \v 29 Na nene nomwing'ani undewa, ka apfila aba wangu pfangahile nene. \v 30 Mdahe ukuja ne ukunwa mmetsa mwangu mne undewa wangu, na kukala mne ipfighoda pfa undewa na kughahigha ghamakabila kumi na meli gha Isiraeli.” \s Yesu kalonga Petiri pfatsombela \r (Matei 26:31-35; Maliki 14:27-31; Yohane 13:36-38) \p \v 31 Yesu kalonga, “Simoni, Simoni, ukale meso! Setani tsakabama kuwabeta mwemwe ka uhunga. \v 32 Lekeni nikulombela ghweghwe Simoni, ukutoghola kwako kuleke kuhunguka, naghwe hautsombuyila keli uwapfile iwandughu tsako.” \p \v 33 Petiri kamlongela, “Imtwatsa, nene nitoghola kughenda na ghweghwe mchifungo na hata ukukomighwa.” \p \v 34 Yesu kamlongela, “Nokulongela Petiri, leloli jogholo ng'ana yeke ghweghwe kutsonibela mala ndatu, ka ng'unimanyile bae!” \s Mwiyandae kwa ghamatsuwa gha ukughaya \p \v 35 Kuya Yesu kawaghutsa, “Pfii hala haniwatumile aku mwahela ghumfuko au mkoba au pfilatu, tsamuhungukighwa na chinu?” Walonga, “Bae! Ng'atuhungukighwe na chinu bae.” \p \v 36 Kawalongela, “Lekeni sambi yane ghumfuko aghusole, na yane mkoba pfipfila aghusole. Naye yalihela lipanga autse lighwanda lyake ne aghule limwe. \v 37 Kwaapfila Ghamaandiko Mahenzeluka aghala igholonga. ‘Naye katsopetighwa ne iwanu wehile’ ghotimila. Nowalongela, hagho ghose ighandikighwe kwaajili ya nene ghobamighwa ghatimile.” \p \v 38 Iwanang'ina walonga, “Mtwatsa, lola, hano hana mimaghe mili.” \p Kawalongela, “Ona.” \s Yesu kolomba mne lughongo lwe Mitseituni \p \v 39 Yesu kaghenda kune Chidunda cha Mitseituni ka pfatsowele, na wanang'ina wake wamuwinza. \v 40 Hawapfikile ako, kawalongela, “Mlombe mleke kwingila mne ukughetsighwa.” \p \v 41 Kuya kawaleka, kaghenda utali wa imunu kudaha ukwasa libwe. Katowa ghamaghoti, kalomba, \v 42 “Ghwe Aba, ung'abama uchilapfe ichikombe chino kuna nene. Lekeni si ka pfanibama nene bae, lekeni ka pfubama ghweghwe.” \v 43 Baho malaika kamlawila, kamwing'a ingupfu. \v 44 Naye kwaapfila pfakalile mne usungu, tsakalomba ng'ani. Lijasho lyake tsalikala ka ghamadondwe gha idamu gholaghala hasi. \p \v 45 Hamalitse kulomba, kawaghendela iwanang'ina wake. Kawapfika wawasa, kwaapfila tsawana usungu. \v 46 Kawalongela, “Pfii mbona muwasa? Mlamke mlombe, mleke kwingila mne ukughetsighwa.” \s Yesu koghoghighwa \r (Matei 26:47-56; Maliki 14:43-50; Yohane 18:3-11) \p \v 47 Yesu hang'ali yolonga, kingili lye iwanu litsa aku lyongotsighwa na Yuda, yakalile yumwe mna iwanang'ina wake kumi na weli. Kamghendela Yesu, kamnonela. \v 48 Lekeni Yesu kamghutsa, “Yuda, kwomhunduka Imwana we Imunu kwa kumnonela?” \p \v 49 Na wala iwakalile habehi naye hawonile ighatsolawila, walonga, “Mtwatsa, tuwateme na ghamapanga?” \v 50 Na yumwe mna wawo kamtowa imtumwa we Mtambika mkulu, kamsepula ghutwi lyake lya kujilo. \p \v 51 Lekeni Yesu kalonga, “Mleke kutenda keli!” Kamkinda ghutwi lyake, kamhonetsa. \p \v 52 Kuya Yesu kawalongela ipfilongotsi we inambiko, iwakulu we iwanu, iwokalitsa ing'anda ye Imulungu, ne iwabala iwamtsile yeye, “Pfii mtsa na ghamapanga ne ipfilungu ka nene na mbapfi? \v 53 Ghamatsuwa ghose tsanikala na mwemwe mne ing'anda ye Imulungu ng'amnighoghile bae. Lekeni aino iyo isaa yenu, na utawala wa chisi.” \s Petiri kombela Yesu \r (Matei 26:57-58,69-75; Maliki 14:53-54,66-72; Yohane 18:12-18,25-27) \p \v 54 Kuya wamghogha Yesu, waghenda naye mne ing'anda ye Imtambika mkulu. Petiri kamuwinza kwa kutali. \v 55 Na hawabwinile ghumoto haghati he chibwalu cha libaratsa, wakala hamwe. Petiri naye kakala nawo. \v 56 Na imtumwa yumwe ipinga kamwona Petiri kakala mne ghumwanga. Kamlola ghoya, kalonga, “Imunu yuno naye tsakakala na Yesu!” \p \v 57 Lekeni Petiri kabela, kalonga, “Ghwe ipinga ghwe, nene simmanyile bae.” \p \v 58 Hambele chidogho, imunu yungi kamwona Petiri, naye kalonga, “Ghweghwe naghwe kwa yumwe wawo.” Lekeni Petiri kalonga, “Aka, si nene bae!” \v 59 Kuya ibita isaa imwe, imunu yungi kalonga, “Ayu tsakakala naye ghendo, kwaapfila naye Mgalilaya!” \p \v 60 Petiri kalonga, “Ghwe imunu ghwe, chulonga sichimanyile bae!” Baho hang'ali yolonga, jogholo keka. \v 61 Imtwatsa kahunduka, kamlola Petiri. Naye Petiri kakumbuka imbuli iyamlongele Imtwatsa, “Leloli jogholo ng'ana yeke ghweghwe kutsonibela mala ndatu, ka ng'unimanyile bae!” \v 62 Petiri kalawa kunze, kalila kwa usungu. \s Yesu kobetsighwa na kutowighwa \r (Matei 26:67-68; Maliki 14:65) \p \v 63 Iwanu iwang'ali womkalitsa Yesu wandusa kumbetsa na kumtowa. \v 64 Wamtowa aku wamghubika tsinenge, wamghutsa, “Utange! Yuhi yakutowile?” \v 65 Kuya walonga mbuli nyingi tsa ukumligha. \s Yesu koghalighwa hane libalatsa \r (Matei 26:59-66; Maliki 14:55-64; Yohane 18:19-24) \p \v 66 Nemitondo haipfikile, iwabala, ipfilongotsi we inambiko na iwolangulitsa Ghamalaghitso tsawetingana hamwe, wamghala Yesu kune libalatsa lyawo. \v 67 Walonga, “Tulongele ka ghweghwe kwa Kiristu.” \p Yesu kawalongela, “Ning'awalongela, mwemwe ng'amtsotoghola bae, \v 68 na ning'awaghutsa, ng'amtsakwidika. \v 69 Lekeni kulawa sambi na kughendelela, Imwana we Imunu katsokala ubali wa kujilo we Imulungu yane Ingupfu.” \p \v 70 Kuya wose wamghutsa, “Apfi ghweghwe kwa Imwana we Imulungu?” Naye kawedika, “Mwemwe mwolonga nene iyo yuyo.” \v 71 Walonga, “Lelo twobama ukalangama ungi? Twetwe tuwenyegho tuhulika chalongile!” \c 23 \s Yesu hane libalatsa lya Pilato \r (Matei 27:1-2,11-14; Maliki 15:1-5; Yohane 18:28-38) \p \v 1 Kuya wose wenuka wamghala Yesu kwa Pilato. \v 2 Wandusa kumlapfila maghomba, walonga, “Tumwona imunu yuno kowaghisa iwanu wetu. Kawaghoma kuliha kodi kwa mndewa wa Roma, kuya kolonga yeye iyo Kiristu, imndewa.” \v 3 Pilato kamghutsa, “Ghweghwe kwa mndewa wa Wayahudi?” Yesu kamwidika, “Ona, ka ghweghwe pfulonga.” \v 4 Kuya Pilato kawalongela Wakulu we Inambiko na mtingano we iwanu, “Sonile bae totso lye imunu yuno.” \v 5 Lekeni wawo wakomangitsa ghendo, “Kwa ghamalangulitso ghake kowasongetsa iwanu iwali Yudeya yose wehisanye na undewa wa Roma. Kandusila Galilaya mbaka akuno.” \s Yesu koghalighwa kwa Herodi \p \v 6 Pilato hahulike agho, kaghutsa ka Yesu imunu wa Galilaya. \v 7 Hamanyile ka Yesu kolawila isi iyoitawala Herodi, kamghala kwa Herodi, iyakalile Yerusalemu ghamatsuwa agho. \v 8 Herodi hamwonile Yesu, kadeng'elela ng'ani kwaapfila kwa ghamatsuwa mengi tsaang'ali yobama amwone. Kwaapfila tsakahulika mbuli tsake, na ang'ali yomlolela Yesu yatende pfinu pfa kukangawatsa. \v 9 Apfo Herodi kamghutsa mbuli nyingi, lekeni Yesu ng'amwidike bae. \v 10 Wakulu we inambiko na Walangulitsi wa Ghamalaghitso tsawema hala, wamlapfila Yesu maghomba kwe ingupfu. \v 11 Herodi ne asikali wake wamtendela Yesu pfihile na wambetsa. Kuya wampfatsa lighwanda linoghile wamuyitsa kwa Pilato. \v 12 Kulawa baho Herodi tsakawa sale wa Pilato. Kwaapfila ghumwande tsawang'ali wehila. \s Yesu kohighighwa yafe \r (Matei 27:15-26; Maliki 15:6-15; Yohane 18:39-19:16) \p \v 13 Pilato kawakema hamwe Iwakulu we Inambiko, iwabala, ne iwanu, \v 14 kuya kawalongela, “Mumghala imunu yuno kuna nene ka imunu iyowaghitsa iwanu wehisanye na undewa wa Roma. Nene nilamla mbuli tsake akuno mwemwe mwolola, lekeni sonile bae chochose chihile mne maghomba ghamlongile kuna yeye. \v 15 Naye Herodi pfipfila katuyitsila twetwe munu yuno, kwaapfila ng'onile bae totso lyake. Apfo, imunu ayu ng'atendile chochose bae ichimtenda akomighwe. \v 16 Apfo nitsomtowa kuya nitsomlekelela.” \v 17 Kwaapfila Herodi tsakabamighwa amlekelele mwohighwa yumwe mne chihungo. \v 18 Iwanu wose wakemelela lumwe, “Umkome imunu ayu! Utulekelele Baraba!” \v 19 Baraba tsakakala imunu yekighwe mchifungo kwa kutenda hengele na ukukoma mne ghumji. \v 20 Pilato tsakabama kumlekelela Yesu, apfo kalonga nawo keli. \v 21 Lekeni wakemelela, “Muwambe mna msalaba! Muwambe mna msalaba!” \v 22 Kawalongela lwakadatu, “Ebali? Atendile choni chihile? Sonile bae totso lyolyose lihile ilimtenda yakomighwe. Apfo nitsompfapula, kuya nomlekelela.” \v 23 Lekeni wakemelela ng'ani, wabama Yesu yawambighwe mna msalaba. Na kwa kukemelela kwawo wamtenda Pilato atoghole. \v 24 Apfo Pilato kalamla chawabamile chitendeke. \v 25 Kamlekelela ayula yawambamile, ayula yekighwe mchifungo kwa hengele na ukukoma, kamlapfa Yesu yakomighwe ka pfawabamile. \s Yesu kowambighwa mna msalaba \r (Matei 27:32-44; Maliki 15:21-32; Yohane 19:17-27) \p \v 26 Hawang'ali womghala, watingana ne imunu yumwe yakemighwe Simoni, imunu wa Kirene, iyang'ali iyolawa kumghunda. Wamghogha wamtwika msalaba yaughale kuchughu kwa Yesu. \v 27 Iwanu wengi wamuwinza, hamwe ne iwapinga iwang'ali womlilila na ukunyanyana. \v 28 Lekeni Yesu kawahundukila kawalongela, “Iwapinga wa Yerusalemu, mleke kundilila nene, ila mwililile iwenyegho na iwanenu. \v 29 Kwaapfila ghamatsuwa ghakutsa hawatsolonga, ‘Wabweda iwapinga iwalihela iwana, ing'aweleke iwana na yang'awakong'ese bae.’ \v 30 Kuya watsopfilongela pfidunda, ‘Tughwileni!’ na pfidunda, ‘Tughubikeni!’ \v 31 Kwaapfila ka iwanu wotenda pfinu pfino kwa mbiki mbisi, itsokuwatse kwa mbiki iusakale?” \v 32 Iwanu wangi iwabapfi pfipfila waghalighwa wakomighwe hamwe na Yesu. \v 33 Hawapfikile hanu hakemighwe “Bombwe lya Litwi,” baho wamuwamba Yesu na awala iwanu wehile mne misalaba, yumwe ubali wake wa kujilo na yungi ubali wake wa kumoso. \v 34 Yesu kalonga, “Aba, wonele libatsi kwaapfila ng'awamanyile bae chawotenda.” Nawo wegholela ghamaghwanda ghake kwa kutowa simbi. \v 35 Iwanu tsawema baho wolola, iwakulu wa Wayahudi hawang'ali wombetsa. Walonga, “Tsakawakombola iwanu wangi, leka yekombole imwenyegho, ka yeye Kiristu, Imkombotsi iyasaghulighwe ne Imulungu!” \v 36 Asikali pfipfila wambetsa. Wamghendela wamwing'a isiki, \v 37 wamlongela, “Ka ghweghwe kwa imndewa wa Wayahudi, wikombole umwenyegho!” \v 38 Mchanya mwa msalaba wake tsakukala ne ichitango chino. “Ayuno iyo Imndewa wa Wayahudi.” \v 39 Mbapfi yumwe mna awala iwabapfi iwawambighwe kamligha Yesu, kalonga, “Pfii ghweghwe si Kiristu bae? Wikombole imwenyegho kuya utukombole na twetwe!” \v 40 Lekeni ayula mbapfi yungi kamkembela miyaghe kalonga, “Ghweghwe! Ng'umpfuka Imulungu bae, naghwe kuhighighwa ka yeye? \v 41 Nene na ghweghwe tuhighighwa kwa haki, apfo twobokela maliho gha aghala ghatutendile. Lekeni imunu ayu ng'atendile bae chochose chihile.” \v 42 Kuya kalonga, “Ghwe Yesu ghwe, hautsakutsa mne undewa wako, uleke kunisemwa.” \v 43 Yesu kamlongela, “Nokulongela ghendo, leloli kutsokala na nene kulanga.” \s Yesu kakufa mna msalaba \r (Matei 27:45-56; Maliki 15:33-41; Yohane 19:28-30) \p \v 44 Tsaikala saa sita, kung'ali ne ichisi muisi mwose mbaka saa tisa \v 45 Kuya lipatsiya lye ing'anda ye Imulungu lidegheka pfihindi pfili. \v 46 Baho Yesu kakemelela, kalonga, “Aba, mne ghamoko ghako nakwika muhe wangu!” Hayalongile apfo, kafa. \v 47 Yula imkulu we asikali ghana limwe wa chilumi honile ighalawile, kamtunya Imulungu, kalonga, “Kweli imunu ayu tsakanogha!” \v 48 Iwanu wose iwetingane kulola ipfinu apfo, hawonile ighalawile, waghenda mmakaye mwawo, wetowatowa mmambagha mwawo kwa usungu. \v 49 Lekeni awala wose iwammanyile wema kwa kutali, wolola ipfinu apfo. Mghati mwawo tsawakala iwapinga iwamuwinzile Yesu kulawa Galilaya. \s Yesu kosikighwa \r (Matei 27:57-61; Maliki 15:42-47; Yohane 10:38-42) \p \v 50-51 Tsakukala ne imunu yumwe, taghwa lyake Yosefu yolawila Arimataya mne ghumji ghwa Yudeya. Imunu yuno tsakanogha, na mtenda ghanoghile naye yang'ali yobetetsa Undewa we Imulungu. Hata ka tsakakala yumwe mne iwakulu we libalatsa lya Wayahudi, ng'atoghole bae chawatendile weyaghe. \v 52 Imunu ayo kaghenda kwa Pilato, kalomba lukuli lwa Yesu. \v 53 Kaluhulumsa, kalupfatsa sanda, kalwika mne likabuli ilisongolighwe mbambalawe, nalyo ng'ana litsikighwe imunu bae. \v 54 Tsaikala Ijumaa, litsuwa lya ukwiyandaa, na litsuwa lya Sabato tsalyahabehi kwandusa. \v 55 Na awala iwapinga iwatsile na Yesu kulawa Galilaya wamuwinza Yosefu na walyona likabuli na lukuli lwa Yesu halwikighwe. \v 56 Kuya woya akaye watanda ghamafuta ighonung'ila ghoya. \p Mne litsuwa lya Sabato wabwihila ka pfailaghitsighwe. \c 24 \s Yesu kotsilihuka \r (Matei 28:1-10; Maliki 16:1-8; Yohane 20:1-10) \p \v 1 12Litsuwa lya Jumapili lupfilipfili, iwapinga wasola ghamanukato ighawatandile na waghenda kune likabuli. \v 2 Walifika libwe lya kughubikila likabuli libingilisighwa hambalimbali mwe likabuli.\fig Libwe lya kughubikila likabuli libingilisighwa hambalimbali mwe likabuli|src="16 Tomb.jpg" size="col" ref="24:2"\fig* \v 3 Wengila mne likabuli, lekeni ng'awonile bae lukuli lwe Imtwatsa Yesu. \v 4 Hawang'ali wokangawala kwa chinu acho, bahala iwanu weli iwapfalile ghamaghwanda ghang'alile ng'ani wema habehi nawo. \v 5 Wapinga wala wapfuka ng'ani na kwinamila hasi. Baho iwanu wala wawalongela, “Ule mumbama imunu mghima mne iwanu iwafile? \v 6 Yesu ng'alibaha bae, katsilihuka! Mkumbuke chayawalongele hayakalile mne isi ya Galilaya. \v 7 ‘Imwana we Imunu kobamighwa aghoghighwe ne iwanu wane nzambi, nawo watsomuwamba mna msalaba, na litsuwa lya kadatu katsotsilihuka.’ ” \p \v 8 Kuya iwapinga wala wakumbuka imbuli haila yawalongele. \v 9 Hawoyile kulawa mne likabuli, wawalongela mbuli atso iwanang'ina wala kumi na yumwe wa Yesu ne iwanu wangi. \v 10 Iwapinga iwalongile mbuli atso kwe iwatumighwa wa Yesu tsawakala Mariya Magidalena, Yoana, na Mariya mai wake Jakobu, ne iwapinga wangi welongotse nawo. \v 11 Lekeni iwatumighwa wa Yesu wayona imbuli ilongighwe ne iwapinga wala yahela mana, apfo ng'awatoghole bae. \v 12 Lekeni Petiri kalawa na kutsuma mbaka mne likabuli. Hayafikile, kenama na kusungulila mghati, baho kayona isanda iliyeka. Kuya koya ukaye aku kakangawala kwa aghala ighalawile. \s Yesu kelangusa kwe iwanang'ina weli \r (Maliki 16:12-13) \p \v 13 Mne litsuwa lilila, iwanu weli iwamwinzile Yesu wakala woghenda mne ichitobogha ichikemighwe Emau, utali wa maili saba kulawa Yerusalemu. \v 14 Wakala welongetsa wao kwa wao kwa aghala ghose ighalawile. \v 15 Baho hawakalile welongetsa na kwighutsa, Yesu imwenyegho kalawila na kelongotsa nawo. \v 16 Wamwona, lekeni ng'awammanyile bae. \v 17 Kawaghutsa, “Mwoghenda mwelongetsa choni?” Nawo wema na wanyamala, pfihanga pfawo pfonesa usungu. \v 18 Imunu yumwe mne iwanu awo, yakemighwe Kileopa, kamwidika, “Pfii, ghweghwe kwa mhenza uliyeka mne ghumji ghwa Yerusalemu, ng'una umanye bae ipfinu pfilawile ako mne ghamatsuwa agha?” \p \v 19 Kawaghutsa, “Ipfinu pfachi?” \p Nawo wedika, “Ipfinu ipfimlawile Yesu wa Natsareti. Imunu ayo kakala nabii iyodaha kutenda na kulangulitsa hambele he Imulungu ne iwanu wose. \v 20 Iwakulu we inambiko ne iwakulu wetu tsawamghala kwe iwakulu wa Chirumi yahighighwe ukufa, nawo wamuwamba mna msalaba; \v 21 tsatulolela yeye iyo iyatsowakombola Waisiraeli. Lekeni leloli litsuwa lya kadatu kulawa ipfilawile ipfinu apfo. \v 22 Pfipfila, iwapinga wangi kulawa mne kingili lyetu tsawatutenda tukangawale. Lupfilipfili tsawaghenda mne likabuli, \v 23 lekeni ng'awalufikile bae lukuli lwake. Woya na kutulongela walawilighwa ne wamalaika iwawalongele Yesu kakala mghima. \v 24 Kuya iwanu wamwenga iwalongotsagha na twetwe tsawaghenda mne likabuli, nawo wapfika ka iwapinga pfawalongile, ng'awamwonile bae.” \p \v 25 Yesu kawalongela, “Mbona, mwawabotsi pfino! Na imimoyo yenu mikomu kutoghola ghose ighalongighwe ne manabii! \v 26 Pfii, ng'aibamighwe bae Kiristu kudununzika apfi, na hambele kwingila mne utunitso wake?” \v 27 Kuya kawalongela ghoya ipfinu pfose ipfimlangusa yeye imwenyegho mne Ghamaandiko Mahenzeluka, kwandusila mne ipfitabu ipfiandikighwe na Musa na kughendelela mne ipfitabu pfe manabii wose. \p \v 28 Baho hawatsifikile tsikaye tsiwang'alii wotsighendela, Yesu katenda ka kolumbilila. \v 29 Lekeni wamlomba ghendo, “Ukale na twetwe, kwaapfila litsuwa liswa, na chilo chakwingila.” Apfo kaghenda, kakala nawo. \v 30 Hayakalile hasi na kuja ichijo hamwe nawo, kasola chighate, kalonga mighede kwe Imulungu, kachibena, kaweng'a. \v 31 Bahala, tsinenge tsawo tsipfumbuka nawo wammanya, naye kagha mnenge mwawo. \v 32 Tsaweghutsa, “Apfi imimoyo yetu ng'aili yakwaka bae hayakalile kotulongela mnzila na kutulongela ghoya Ghamaandiko Mahenzeluka?” \p \v 33 Bahala woka na kuya Yerusalemu. Wawafika iwanang'ina kumi na yumwe wa Yesu, ne iwanu wangi iwakalile, nawo wetingana hamwe \v 34 wolonga, “Imtwatsa katsilihuka ghendo! Kamlawila Simoni!” \p \v 35 Kuya iwanu wala weli wawalongela achila ichiwalawile mnzila, na pfawamtangile Yesu hayachimeghile chighate. \s Yesu kowalawila iwanang'ina wake \r (Matei 28:16-20; Maliki 16:14-18; Yohane 20:19-23; Ghamatendo 1:6-8) \p \v 36 Hawang'ali wowalongela apfo, Yesu imwenyegho kema hamwe nawo, kawalongela, “Mkale tseghamba!” \v 37 Weduka na kupfuka, wapfikitsa waghwona ghumtsimu! \v 38 Lekeni kawalongela, “Mbona mwoghaya? Ebali mwoghanzika mne imimoyo yenu? \v 39 Mlole ghamoko na ghamaghulu ghangu na mmanye nene na-mwenyegho! Mnikinde mwone; kwaapfila ghumtsimu ghwahela lukuli ne imipate ka pfimmbona.” \p \v 40 Hayakalile kolonga apfo, kawalangusa ghamoko na ghamaghulu ghake. \v 41 Hawang'ali ng'awodaha bae kutoghola kwa kudeng'elela na kukangawala ng'ani, Yesu kawaghutsa, “Mna ichijo chochose hano?” \v 42 Wamwing'a chihindi cha isomba yokighwe. \v 43 Kachisola, kachija wose womlolesa. \p \v 44 Kuya kawalongela, “Aghano ghagho malonga ghangu ghaniwalongele, ahala hanikalile hamwe na namwe. Tsaibamighwa ghatendeke aghala ghose ghanyandikighwe nene mne Ghamalaghitso gha Musa na mne ipfitabu pfa manabii na Tsaburi.” \p \v 45 Kuya katsimwemwesela tsimbutsi tsawo wadahe kughamanya Ghamaandiko Mahenzeluka. \v 46 Kawalongela, “Yandikighwa apfi, Kiristu katsodununzika na litsuwa lya kadatu katsotsilihuka. \v 47 Iwanu wose watsopetelighwa kwa taghwa lyake watsileke nzambi tsawo, naye Imulungu katsowaleghusila nzambi tsawo, kwandusila Yerusalemu. \v 48 Namwe mwa-wakalangama we ipfinu pfino. \v 49 Na nene imwenyegho nitsowaghalila ayula Aba wangu yalongile katsomtuma. Lekeni mwemwe mbete mne bululu mbaka mtsokwing'ighwa ila ingupfu kulawa uchanya.” \s Yesu kakuya kulanga \r (Maliki 16:19-20; Ghamatendo 1:9-11) \p \v 50 Kuya kawalongotsa kunze mwe ghumji ghwa Yerusalemu mbaka Betaniya, naye kenula uchanya ghamoko ghake, kawabaliki. \v 51 Hayang'ali yowabaliki, kawaleka, kasolighwa kughenda kulanga. \v 52 Nawo wamtowela ghamaghoti, kuya woya Yerusalemu kuno wodeng'elela \v 53 Waghendelela kukala hane Ing'anda ye Imulungu na kumtunya Imulungu.