\id HEB Lugulu Bible Version \ide UTF-8 \h Waebulaniya \toc1 Ibaluwa kwa Waebulaniya \toc2 Waebulaniya \toc3 Waeb \mt2 Ibaluwa kwa \mt1 Waebulaniya \imt Ichilongole \im Ibaluwa kwa Waebulaniya tsayandikighwa kuwaghuma ghumoyo Wakiristu. Nayo yolangusa Yesu pfatimilitse unabii wa Laghano lya Ghumwande. Mne ibaluwa ino hana mbuli ka sitini itsili mne Laghano lya Ghumwande itsilangusa ghendo ka Yesu katimitsa unabii na sang'ano tsa Mtambika Mkulu wa Chiyahudi. Kwa chinu acho ibaluwa ino yakoneka yandikighwa ili kuwaghuma ghumoyo Wakiristu wa Chiyahudi. Yesu iyo nambiko ya nzambi tsose, mala lumwe na kwa matsuwa ghose. Wakiristu wa matsuwa ghano nawo pfipfila wodaha kughumighwa ghumoyo na ibaluwa ino waghendelele kumuwinza Yesu Kiristu iyotutenda tudahe kumtoghola Imulungu, na kughendelela kumtoghola yeye imwenyegho (12:2). \ip Haduhu imunu iyomanya ibaluwa ino tsayandikighwe na nani, lekeni iwasomi wolonga kodaha kuwa mtumighwa Pauli au Luka au Balinaba. Kuya haduhu imunu iyomanya yandikighwe tsuwachi, ila iwanu wengi wakona yandikighwa mne miyaka ya sabini kulawa Yesu helekighwe. Yerusalemu tsaihinyighwa mne ghumwaka sabini kulawa Yesu helekighwe, lekeni imunu yandike ibaluwa ino kolonga mbuli tsa Yerusalemu ka ng'ana ihinyighwe. Ibaluwa ino tsayandikighwa mne ghumji ghwa Roma (13:24) na lamda tsaibita mne makanisa mengi. \iot Ighali mghati \io Isula ya 1:1-4:13 Imunu andike ibaluwa ino kolangusa ukulu wa Yesu kwa manabii we Imulungu na kwa wamalaika \io Isula ya 4:14-7:28 Kolangusa ka Yesu Kiristu ka mkulu kubita iwatambika iwasang'ane mne ing'anda ye Imulungu akula Yerusalemu. \io Isula ya 8:1-10:31 Kuya kolangusa sang'ano ya Yesu ng'ulu kubita laghano lya ghumwande lyayalaghane Imulungu ne iwanu wake kubitila malaghitso ghamwing'ile Musa. \io Isula ya 10:32-13:17 Hamalitse kulangusa ukulu wa Yesu kwa chila chinu, kolapfa malangulitso mengi. \io Isula ya 13:18-25 Komalitsila ibaluwa yake kwa kuwaghuma iwanu ghumoyo na kuwalamsa iwanu. \c 1 \s Imbuli ye Imulungu kubitila Imwanaghe \p \v 1 Aho ghumwande Imulungu tsakalonga na aba tsetu mala nyingi na kwa nzila nyingi kubitila manabii wake, \v 2 lekeni mne ghamatsuwa ghano gha ukutsigha kalonga na twetwe kubitila Imwanaghe, iyamsaghule na yamwing'ile pfinu pfose pfiwe pfake, kuya kubitila yeye Imulungu tsakalumba isi yose. \v 3 Yeye katumwemwesela utunitso we Imulungu, na keghala ghendo ne Imulungu imwenyegho pfayali. Kaikindilisa isi yose ighendelele kuwa baho kwa mbuli yake ine ingupfu. Hamalitse sang'ano ya kuwatenda iwanu wele kulawa mne nzambi tsawo, kakala kulanga ubali wa ghumoko ghwe kujilo ghwe Imulungu. \s Imwana we Imulungu mkulu kubita wamalaika \p \v 4 Imwana katendighwa mkulu kubita wamalaika, ka taghwa lyeng'ighwe ne Imulungu pfalili kulu kubita taghwa lyawo. \v 5 Mana Imulungu ng'amlongele ghendo malaika wowose, \q “Ghweghwe kwa Imwanangu \q leloli nolonga nene niwa Aba wako.” \m Wala ng'alongile ghendo kwa malaika. \q “Nitsakuwa Aba wake, \q naye katsakuwa Mwanangu.” \p \v 6 Lekeni Imulungu hayomghala chaudele wake muisi, kolonga, \q “Wamalaika wose we Imulungu wamtamanile” \p \v 7 Lekeni kuna wamalaika Imulungu kalonga, \q “Imulungu kawatenda libeho \q wamalaika wake \q na iwatumwa wake kawatenda kuwa imilambi ye ghumoto.” \m \v 8 Lekeni kwa imwana, Imulungu kalonga, \q “Undewa wako, ghwe Imulungu, ng'aumala bae. \q Ghweghwe kwotawala kwa kumnoghelesa Imulungu. \q \v 9 Ghweghwe konoghela ghamatendo ighomnoghela Imulungu na koghahila ghehile. \q Apfo Imulungu, Imulungu wako kakusaghula, \q kakutenda udeng'elele ng'ani \q kubita pfawatendile weyagho.” \m \v 10 Kuya kalonga, \q “Ghweghwe Imtwatsa aho mwanduso tsakulumba isi yose, \q kwa ghamoko ghako tsakulumba kulanga. \q \v 11 Napfo pfitsohupa, ila ghweghwe kutsosighala, \q pfose pfitsolala ka lighwanda. \q \v 12 Kutsotsibotabota ka gholole, \q natso tsitsoghaluka, \q lekeni ghweghwe kutsosighala pfipfo pfauli \q na ughima wako ng'autsomala bae.” \m \v 13 Imulungu ng'amlongele mbe malaika wowose, \q “Ukale hano ubali wangu wa kujilo \q mbaka hanitsoweka wehile wako \q hasi ha ghamaghulu ghako.” \m \v 14 Lelo kuya wamalaika tsina nani? Wawo muhe iwomsang'anila Imulungu, na waghalighwa nae kuwapfila awala iwatsobokela ukombotsi. \c 2 \s Ukombotsi mkulu \p \v 1 Lelo tughakinde ghendo aghala ighatuhulike ili tuleke kuleka kupfika kwatughenda. \v 2 Usenga ula iulongighwe ne wamalaika woneka wolongesa ghendo, imunu wowose yang'aukindile au kuutoghola kohighighwa ka pfaibamighwa. \v 3 Lelo twetwe tutsohonatse ka ng'atuutoghola bae ukombotsi uno mkulu? Tanu Imtwatsa tsakalonga ukombotsi uno, kuya awala iwamuhulike walangusa kuna twetwe ka wolongesa. \v 4 Imulungu naye kongetsa ukalangama wake kwa kutenda pfitango, pfihulo na pfinzonza ketseketse, na kwa kuwagholela iwanu pfigholelo pfa Ghumuhe Mwenzeluka ka pfayabamile. \s Yesu iyo iyotulongotsa mne ukombotsi \p \v 5 Imulungu ng'awekile bae malaika kutawala isi iikutsa, isi ila yatulonga mbuli tsake. \v 6 Lekeni Ghamaandiko Mahenzeluka hanu hangi gholonga, \q “Imunu chinu chachi mbaka umwalangule? \q Imwana we imunu chinu chachi mbaka umlolese? \q \v 7 Tsakumtenda yawe mdodo kubita wamalaika, \q kumpfika fiya ya utunitso na heshima. \q \v 8 Kwika chila chinu chiwe hasi hake.” \m Yolongighwa Imulungu tsakamwika imunu yawe mtawala we pfinu pfose, ng'achisighala hata chinu chimwe bae. Lekeni ng'atukona ipfinu pfose imunu pfopfitawala sambi, \v 9 ila twomwona Yesu iyatendighwe mdodo kubita wamalaika kwa chipindi chidodo, ili kwa uluso we Imulungu yawafile iwanu wose. Sambi twomwona kapfatsighwa fiya ya utunitso na heshima kwa ukufa kwayadununzike. \v 10 Tsaikala pfinogha ghendo Imulungu iyolumba na ukukindilisa ipfinu pfose, yamtende Yesu kuwa mkamilifu kwa inzila ye ukudununzika, ili yawaghale iwanu wengi mne utunitso wake. Kwaapfila Yesu iyo iyowalongotsa mne ukombotsi. \v 11 Yeye kowadeghetesa iwanu nzambi tsawo, yeye na awala iwadeghetesighwe, wose wana aba yumwe. Kwaajili ayo Yesu ng'akona chinyala bae kuwakema iwanu awo ndughu tsake, \v 12 kolonga, \q “Nitsolipeta taghwa lyako kwe iwanu wangu, \q nitsokutunya mne ghumtingano ghwawo.” \m \v 13 Pfipfila kolonga, “Nitsakwika lolelo lyangu kuna yeye. Kuya kalonga keli, nene nabaha ne iwana iyangaile Imulungu, wawe wana wangu” \p \v 14 Lelo kwaapfila iwana awo wana lukuli na idamu, Yesu imwenyegho tsakawa ka wawo, kelunga na unu wawo. Tsakatenda apfo ili kubitila lifwa lyake amuhume Yehile yane uwetso mne lifwa, \v 15 na apfo yawalekelele awala iwakalile watumwa mna ughima wawo wose. Tsawakala watumwa kwa kupfuka ukufa. \v 16 Kwaapfila yeye ng'atsile ghendo bae kuwapfila wamalaika ila katsa kuwapfila iwatsukulu wa Abrahamu. \v 17 Apfo tsakabamighwa yeghale na ndughu tsake kwa chila chinu, ili yawe Mtambika wawo mkulu iyotogholighwa na yane libatsi mne kumsang'anila Imulungu, ili nzambi tse iwanu tsileghusighwe. \v 18 Kwaapfila yeye mwenyegho tsakadununzika ahala hayaghetsighwe, kodaha kuwapfila awala iwoghetsighwa. \c 3 \s Yesu ka mkulu kubita Musa \p \v 1 Apfo ndughu tsangu iwanu we Imulungu, imkemighwe ne Imulungu, mmwalangule Yesu, Imtumighwa na Mtambika mkulu we inoghola yatuilonga toitoghola. \v 2 Yeye tsakakala kotogholighwa ne Imulungu, iyamsaghule kutenda isang'ano yake, ka Musa pfayang'ali iyotogholighwa mne ukuwasang'anila iwanu wose wa Isiraeli, iwakemighwe ing'anda ye Imulungu. \v 3 Imunu iyotsenga ing'anda kotunyighwa kubita ing'anda yenyegho, lelo Yesu kotunyighwa kubita Musa. \v 4 Kwaapfila chila ing'anda itsengighwa ne imunu, lekeni Imulungu iyo iyatsengile chila chinu. \v 5 Musa tsayang'ali yotogholighwa ka mtumwa kwe iwanu wose wa Isiraeli, iwakemighwe ing'anda ye Imulungu, na tsakalonga ipfinu apfila Imulungu pfayatsolonga hambele, \v 6 ila Kiristu katogholighwa ka imwana mne ing'anda ye Imulungu. Twetwe iwenyegho twa ing'anda yake ka twoghendelela ukwima bila ukupfuka na kuchilolela achila chatwighodela. \s Ukubwihila kwe iwanu we Imulungu \p \v 7 Apfo ka Ghumuhe Mwenzeluka pfayolonga mne Ghamaandiko Mahenzeluka, \q “Leloli mng'ahulika litsi lye Imulungu, \q \v 8 mleke kutenda imimoyo yenu iwe misughu, \q ka pfawatendile iwabala wenu hawalemile kunihulikitsa, \q ghamatsuwa ghala hawanighetsile \q akula kunyika. \q \v 9 Ako iwabala wenu tsawanighetsa na kunidodosa, \q hata ka tsawaghona ghanendile kwa miyaka makumi mane. \q \v 10 Apfo niwonela maya iwanu wala, nilonga, \q ‘Ghamatsuwa ghose lweleko lula lwakwagha, \q na ng'alumanya bae nzila tsangu.’ \q \v 11 ‘Tsanilaha kwa maya nilonga, \q ng'awatsakwingila mbe hanu hangu ha kubwihila!’ ” \p \v 12 Lelo ndughu tsangu, mwalangitse mghati mwenu kuleke kuwa ne imunu yane ghumoyo ghuhile na wa kulema kutoghola, kwa kwibaghula ne Imulungu iyali mghima. \v 13 Lekeni hamghendela kuhulika mbuli ila leloli yosomighwa mne Ghamaandiko Mahenzeluka, mwighume ghumoyo chila litsuwa ili kuleke kuwa ne imunu mghati mwenu iyotendighwa mkomu kwa ukughutsukighwa ne nzambi. \v 14 Kwaapfila twakuwa wamwe mna Kiristu, tung'akindilisa kwe ingupfu mbaka utsighilo lolelo lyetu lyatubokele mwanduso. \p \v 15 Ka Ghamaandiko Mahenzeluka pfagholonga, \q “Leloli mng'ahulika litsi lye Imulungu, \q mleke kuitenda mimoyo yenu iwe misughu, \q ka pfawatendile iwabala wenu hawamlemile Imulungu.” \p \v 16 Kuya tsina nani iwahulike litsi lye Imulungu na kumlemela? Pfii si awala wose bae iwalongotsighwe na Musa kulawa Misiri? \v 17 Angu tsina nani Imulungu yawonele maya kwa miyaka makumi mane? Kawonela maya awala iwatendile nzambi, ng'uli tsawo tsatsenela kunyika. \v 18 Angu Imulungu helahile, “Ng'awatsakwingila mbe hanu hangu ha kubwihila,” yang'ali yowalonga tsina nani? Yang'ali yowalonga awala yang'awamuhulikitse. \v 19 Lelo twakona ng'awadahile ukwingila ako kwaapfila tsawalema kutoghola. \c 4 \p \v 1 Lelo kwaapfila laghano lye ukwingila hanu hake ling'ali baho, twalangitse imunu wowose mna twetwe aleke kuleka kwingila hanu hao ho ukubwihila. \v 2 Kwaapfila Imbuli Inoghile tsaipetighwa kuna twetwe ka pfaipetighwe kuna wawo iwanu wa ghumwande. Lekeni usenga awo ng'auwapfile chinu bae, kwaapfila tsawahulika ila ng'awaubokele kwa ukutoghola. \v 3 Twetwe itutoghole tutsakwingila hanu ho ukubwihila ka pfayalongile. \q “Tsambona maya na nilaha, \q ‘Ng'awatsakwingila mbe hanu hangu ha kubwihila!’ ” \m Imulungu tsakalonga agho hata ka isang'ano yake tsaimala kulawa hayalumbile isi yose. \v 4 Kwaapfila Ghamaandiko Mahenzeluka gholonga mbuli tsa litsuwa lya saba, “Imulungu tsakaileka sang'ano yake yose, litsuwa lya saba kabwihila.” \v 5 Kuya chinu chino cholongighwa keli, “Ng'awatsakwingila mbe hanu hangu ha kubwihila.” \v 6 Apfo laghano lye ukubwihila ling'ali baha, na iwanu wala iwapetelighwe Imbuli Inoghile aho mwanduso tsang'awengile hamo kwaapfila ng'awategheletse bae. \v 7 Chinu chino cholangusa kuwa Imulungu keka litsuwa lingi, ilikemighwa “Leloli.” Miyaka mingi ibitile tsakalonga kubitila Daudi ka Ghamaandiko Mahenzeluka pfagholonga, \q “Leloli mng'ahulika litsi lye Imulungu, \q mleke kuitenda mimoyo yenu iwe misughu.” \p \v 8 Mana ka Yoshua ang'awatendile iwanu wabwihile, ka pfayalongile Imulungu, Imulungu ang'alekile kulonga mbuli tsa litsuwa lingi hambele. \v 9 Apfo kubwihila kwe iwanu we Imulungu kung'ali baho ka Imulungu pfabwihile tsuwa lya saba. \v 10 Imunu wowose yakwingila hanu ha kubwihila ka pfayalongile Imulungu, ayo katsoleka sang'ano yake na kubwihila ka Imulungu pfalekile sang'ano yake na kubwihila. \v 11 Lelo twiyunde twingile mne ukubwihila ako, ili kuleke kulawila imunu wowose mna twetwe aleke ukughwa kwa kulema kutegheletsa ka pfawatendile wawo. \p \v 12 Kwaapfila mbuli tse Imulungu tsina ughima na ingupfu, tsotema kubita mmaghe ighutema kuno na kuno. Kuya tsakwingila mbaka hane ghumoyo na muhe, ka limaghe ilitema mbaka mghati mwa pfilungo na ulojo, kuya tsomanya ghaikwalangula na ghaibama mimoyo ye iwanu. \v 13 Kuduhu chilumbe chochose ichipfisighwe kwe Imulungu, chila chinu chighubulighwa kuna yeye iyatubamighwa tumlongele ghamatendo ghetu. \s Yesu Mtambika mkulu \p \v 14 Apfo kwaapfila twinaye Mtambika mkulu iyengile mbaka kulanga kwe Imulungu, Yesu Imwana we Imulungu, leka tukindilise ukutoghola kwetu kwatulonga totoghola. \v 15 Mtambika wetu mkulu kotwonela libatsi, kwaapfila yeye mwenyegho tsakaghetsighwa mna chila chinu ka twetwe, ila ng'atendile nzambi bae. \v 16 Lelo tuchighendele chighoda che undewa che Imulungu yane uluso bila kupfuka, tubokele libatsi na uluso mne chipindi cho ukutwapfila. \c 5 \p \v 1 Chila mtambika mkulu kosaghulighwa kulawa kwe iwanu wake, kakwikighwa yawatendele iwanu isang'ano ye Imulungu kwa kumlapfila maghweko na nambiko kwaajili ya nzambi tsawo. \v 2 Kwaapfila yeye imwenyegho tsakahungukighwa ghendo, kodaha kuwonela libatsi iwanu awala ing'awomanya chinu na iwakwagha. \v 3 Na kwaapfila yeye imwenyegho kahungukighwa, kobamighwa yelapfile mwenyegho nambiko, si kwaajili ye iwanu wangi waliheka bae, ila pfipfila kwaajili ya nzambi tsake. \v 4 Kuduhu imunu iyetenda imwenyegho kuwa mtambika mkulu. Imulungu iyo iyomkema yawe mtambika mkulu, ka pfakalile Aruni. \v 5 Kiristu Mkombotsi pfipfila ng'etendile bae imwenyegho yawe Mtambika mkulu. Ila Imulungu kamlongela, \q “Ghweghwe kwa Imwanangu, \q leloli nolonga niwa Aba wako.” \m \v 6 Pfipfila hanu hangi mne Ghamaandiko Mahenzeluka kalonga, \q “Kutsakuwa mtambika ghamatsuwa ghose, \q ka pfakalile Melikisedeki.” \p \v 7 Mna matsuwa ghake ghakalile muisi, Yesu tsakamlomba na ukumdedetsa na kumlilila ng'ani kwa masotsi Imulungu, iyodaha kumkombola kulawa mne lifwa. Kwaapfila tsakakala mhole na kompfuka Imulungu, Imulungu kamuhulikitsa. \v 8 Hata ka tsakakala Imwana we Imulungu, kelangulitsa ukutegheletsa kubitila ukudununzika kwake. \v 9 Hayamalitse sang'ano yatumighwe kutenda, kawa mwanduso we ukombotsi wa ghamatsuwa ghose kwa awala iwomuhulikitsa, \v 10 na Imulungu kamsaghula yawe mtambika mkulu, ka pfayakalile Melikisedeki. \s Tuleke kuya kuchughu \p \v 11 Kuya twinagho mengi gha kulonga kwa chinu chino, lekeni pfikomu kughalonga ghoya kwaapfila mwemwe muwa wadebwe ukwilangulitsa. \v 12 Sambi tsambamighwa muwe walangulitsi, kwaapfila ghamatsuwa mengi ma ghabita, lekeni mwemwe mwobama keli imunu yawalangulitse malangulitso gha mwanduso ghe mbuli tse Imulungu. Sambi muya kuchughu mwobama ukughwawa na si ukuja chijo chikomu bae. \v 13 Chila imunu iyoghwawa matombo ng'odaha bae kughatanga ighomnoghela Imulungu, kwaapfila ayo ang'ali mwana mdodo. \v 14 Chijo chikomu cha iwanu iwabala, wane tsimbutsi itsilangulitsighwe kubaghula ighanoghile na ighehile. \c 6 \p \v 1 Lelo tugheke hambali ghamalangulitso gha mwanduso gha mbuli tsa Kiristu, tughende hambele kwa ghamalangulitso ighakomale. Si kughendelela kwika keli ghumsingi ghwa kuleka ghamatendo ghalihela sang'ano, na ghwa kumtoghola Imulungu, \v 2 ghamalangulitso gha ubatitso, ukwikighwa ghamoko, kutsilihuka kwe iwanu na ukuhighighwa kwa ghamatsuwa ghose. \v 3 Tughendele hambele Imulungu ang'abama. \p \v 4 Kwaapfila iwanu iwaghubulilighwe ukweli we Imulungu na kulanza pfigholelo pfa kulanga, na ukwilunga na Ghumuhe Mwenzeluka, \v 5 na kulanza umta we mbuli tse Imulungu, na ingupfu ye ghamatsuwa ighakutsa, \v 6 ng'aidahika bae kuwoyitsa watoghole keli kutsileka nzambi tsawo, kwaapfila kwa kuleka kwawo kutoghola, wawo wenyegho ka womuwamba keli Imwana we Imulungu mna msalaba na kumghela chinyala hambele he iwanu. \p \v 7 Mghunda ighubokela imvula ighutowela ghamatsuwa ghose na ukotetsa imimeya inoghile kwaajili ye imunu iyolima, ghubalikighwa ne Imulungu. \v 8 Lekeni mghunda ighukotetsa imibiki ye tsimiwa na mighughu, wahela sang'ano, ghwabehi kulighitighwa ne Imulungu, kuya yolakatsighwa mmoto. \v 9 Lekeni sale tsetu, hata ka twolonga pfino, twomanya ghendo ka mwa mne inzila inoghile imlongotsani mne ukombotsi. \v 10 Imulungu ng'ohigha pfihile bae. Yeye ng'atsoisemwa bae isang'ano yenu au unoghelo wenu yamuulanguse kuna yeye kwa kuwapfila iwanu wake na pfamghendelela kuwapfila. \v 11 Twobama chila munu mna mwemwe alanguse ukwiyunda kuko mbaka utsighilo, ili achila chambetetsa chitimile. \v 12 Ng'atubama bae muwe wadebwe, ila muwe ka awala iwatoghole na kududumila, kuya tsawabokela chalaghane Imulungu. \s Laghano lye Imulungu lya kweli \p \v 13 Imulungu hayekile laghano na Abrahamu, tsakatumila taghwa lyake kwilaha kwaapfila kuduhu imkulu kubita Imulungu, kuna yeye ang'elahile. \v 14 Imulungu tsakalonga, “Nitsokubaliki ghendo, nitsokwing'a iwana wengi.” \v 15 Abrahamu tsakabetetsa kwa ukududumila, kuya kabokela achila chayalongelighwe ne Imulungu. \v 16 Iwanu hawelaha, welaha kwa yula iyali imkulu kubita wawo, na ukwilaha kolangusa ka ichilongighwe cholongesa, na kwilaha komalitsa ukwihisanya kwose. \v 17 Naye Imulungu pfipfo tsakakindilisa chalaghane kwa ukwilaha, kwa kutenda apfo kawalangusa awala yelaghane nawo ka ng'atsoghalusa chayobama. \v 18 Hana pfinu pfino pfibili ng'apfidaha kughaluka, mna apfo Imulungu ng'odaha bae kulonga ughutsu. Lelo twetwe yatutsumilile hanu tseghamba twoghumighwa ghumoyo kukindilisa ghendo lolelo ilikighwe hambele hetu. \v 19 Tuna lolelo lino ka nanga\f + \fr 6.19 \fr*\ft nanga; chuma chitito ichihulumsighwa hasi mwe ghamatsi ili imeli ileke kuka\ft*\f* kwa ughima wetu. Lolelo alyo lima na lina ngupfu, lyakwingila mghati mwe ilipanziya, mbaka hanu haenzeluke, \v 20 amwo hayengile Yesu kwaajili yetu, chilongotsi wetu, kawa mtambika mkulu kwa ghamatsuwa ghose ka pfayakalile Melikisedeki. \c 7 \s Mtambika Melikisedeki \p \v 1 Ayu Melikisedeki tsakakala mndewa ghumji ghwa Salemu, na mtambika we Imulungu iyali kuchanya ghendo. Abrahamu hayang'ali yakuya kulawa mng'ondo ako kwayawakomile iwandewa, Melikisedeki tsaketingana naye, kambaliki, \v 2 naye Abrahamu tsakamwing'a kumi limwe lye ipfinu pfose pfayang'ali napfo. Mana ya taghwa lyake “Imndewa wa kutenda ighanoghile,” pfipfila yeye tsakakala “Imndewa wa Salemu,” mana yake “Imndewa wa tindiwalo.” \v 3 Tsakahela aba wala mai, tsakahela lukolo, kuduhu imunu iyomanya yelekighwe tsuwachi wala yafile tsuwachi. Tsakeghala ne Imwana we Imulungu, koghendelela kuwa mtambika ghamatsuwa ghose. \v 4 Lelo mlole, imunu ayo pfayakalile mkulu. Hata mbala wetu Abrahamu tsakamwing'a kumi limwe lye ipfinu pfose pfayabokile mng'ondo. \v 5 Na awala lukolo lwa Lawi iwakalile watambika tsawalaghitsighwa na Ghamalaghitso Imulungu ghamwing'ile Musa, wabokele kumi limwe lye ipfinu kulawa kwe iwanu we Isiraeli, ndughu tsawo, hata ka tsawakala watsukulu wa Abrahamu. \v 6 Melikisedeki ng'awile bae wa lukolo lwa Walawi, lekeni tsakabokela kumi limwe lye pfinu kulawa kwa Abrahamu, kuya kambaliki yeye iyabokele malaghano. \v 7 Ng'ailemighwa bae ka imunu iyobaliki ka mkulu kubita ayula iyobalikighwa. \v 8 Kuya iwatambika iwobokela kumi limwe lye ipfinu wa iwanu iwakufa, lekeni hano kumi limwe lye ipfinu tsalibokelighwa ne imunu iyolongighwa ka mghima ghamatsuwa ghose, ka Ghamaandiko Mahenzeluka pfagholonga. \v 9 Kuya twodaha kulonga, iwanaghe Lawi iwobokela kumi limwe lye ipfinu, kubitila Abrahamu nawo tsawaliha kumi limwe lye ipfinu, \v 10 Kwaapfila Melikisedeki hayatingane na Abrahamu, Lawi tsayang'ali mlukuli mwa Abrahamu, imbala wake. \s Yesu keghala na Melikisedeki \p \v 11 Kwaapfila Waisiraeli tsaweng'ighwa ghamalaghitso kwa sang'ano ya ukutambika ya Walawi. Lelo ka ukutambika kwa Walawi kwotimitsa ghose, ebali yabamighwe mtambika yungi iyeghalile ne Melikisedeki, na si Aruni bae? \v 12 Mana ukutambika kung'aghaluka, ghamalaghitso nagho ghobamighwa ghaghaluke. \v 13 Naye Imtwatsa wetu, iyolongighwa mbuli tsino, kolawila mlukolo lungi, na kuduhu imunu wa lukolo alwo iyasang'ane hanu ha kutambikila. \v 14 Kwaapfila twomanya ghendo ka yeye kalawila mlukolo lwa Yuda, na Musa ng'alongile chinu bae kwa lukolo luno kwa mbuli tsa watambika. \p \v 15 Kuya chinu chino cha mwatsimwatsi ghendo ka mtambika yungi iyeghalile na Melikisedeki kalawila. \v 16 Yeye ng'atendighwe mtambika kwa ghamalaghitso ghe iwanu, ila kwa ngupfu tsa ughima ulihela utsighilo. \v 17 Kwaapfila Ghamaandiko Mahenzeluka gholonga, “Ghweghwe kutsakuwa mtambika ghamatsuwa ghose, ka pfakalile Melikisedeki.” \v 18 Lelo laghitso lila lya ghumwande tsalikighwa hambali kwaapfila tsalyahela ingupfu na tsalyahela sang'ano. \v 19 Mana Ghamalaghitso gheng'ighwe Musa ne Imulungu ng'aghadahile bae kutenda chinu chochose chitimile, lekeni sambi twing'ighwa lolelo linoghile, kubitila lolelo alyo twodaha kumghendela Imulungu habehi. \v 20 Kuya hano Imulungu tsakelaha, ila awala wangi hawatendighwe watambika tsakuduhu ukwilaha. \v 21 Lekeni Yesu tsakawa mtambika kubitila ukwilaha ahala Imulungu hayamlongele, \q “Imtwatsa tsakelaha, \q kuya ng'atsoghalusa achila chobama, \q ‘Ghweghwe kwa mtambika ghamatsuwa ghose.’ ” \p \v 22 Kwa ukwilaha kuno, Yesu kawa mwimilitsi wa laghano ilinoghile ghendo kubita lila lya mwanduso. \p \v 23 Kuya awala watambika wangi tsawakala wengi kwaapfila tsawang'ali wakufa, apfo ng'awadahile bae kughendelela ne isang'ano yawo. \v 24 Lekeni kwaapfila Yesu ka mghima ghamatsuwa ghose, ukutambika kwake ng'akumala bae. \v 25 Apfo yeye kodaha kuwakombola ghendo awala iwomtsila Imulungu kubitila yeye, mana yeye kokala ghamatsuwa ghose yawalombele kwe Imulungu. \p \v 26 Kwaapfila tsaibamighwa tuwe na mtambika mkulu ka yuno iyali mwenzeluka, iyalihela totso lyolyose wala nzambi, yabaghulighwe kutali na wane nzambi, na yenulighwe kubita kulanga. \v 27 Yeye ng'eghala ne watambika wakulu wangi bae, ng'obamighwa kulapfa nambiko chila litsuwa, tanu kwa nzambi tsake imwenyegho, kuya kwa nzambi tse iwanu wangi. Tsakalapfa inambiko mala lumwe hela kwa iwanu wose baho helapfile imwenyegho. \v 28 Ghamalaghitso gheng'ighwe Musa ne Imulungu ghowasaghula iwanu yang'awakamilike wawe watambika wakulu, lekeni laghano lye Imulungu ilitendighwe kwa ukwilaha, ilitsile hambele he Ghamalaghitso agho, lyomsaghula Imwana, iyatendighwe yatimilike ghamatsuwa ghose. \c 8 \s Yesu mtambika wetu mkulu \p \v 1 Imbuli ng'ulu kubita ghose ghatulongile, iyo ino, tuna Mtambika mkulu iyakalile lubali lwe kujilo lwe chighoda che undewa che Mkulu ako kulanga. \v 2 Yeye kosang'ana ka mtambika mkulu hanu hala haenzeluke kubita hanu hohose, hane bumbulika lye Imulungu lya kweli, ilitsengighwe ne Imtwatsa, si ne iwanu bae iwatsengile. \v 3 Chila mtambika mkulu kosaghulighwa amlapfile Imulungu ghweko ne nambiko, lelo mtambika wetu mkulu kabamighwa yawe na chinu cho ukumlapfila Imulungu. \v 4 Ka ang'awile wa hano muisi, ang'alekile kuwa mtambika mbe, kwaapfila ma kuna watambika iwolapfa ghweko ka pfaghalaghitse Ghamalaghitso gheng'ighwe Musa ne Imulungu. \v 5 Nawo wosang'ana aghala igheghala na ghumfano au sisila lya ighali kulanga. Pfipfo Musa habamile kutsenga bumbulika lila, kalongelighwa ne Imulungu, “Ulole, utsenge ka pfulangusighwe haukalile kuchidunda.” \v 6 Lekeni sambi Yesu keng'ighwa isang'ano ya ukutambika inoghile kubita yawo, ka pfayali mlamlitsi wa laghano ilinoghile kubita laghano lila, kwaapfila lima mne ipfinu pfinoghile ghendo pfalongile Imulungu. \p \v 7 Kwaapfila ka laghano lila ililongole ng'aliwile na totso bae, ng'alibamighwa bae laghano lya keli. \v 8 Lekeni Imulungu kona matotso kwe iwanu wake, kalonga, \q “Imtwatsa kolonga, ghamatsuwa ghakutsa, \q hanitsakwika laghano lya sambi ne iwanu wa Isiraeli ne iwanu wa Yuda. \q \v 9 Ng'alitseghala bae ne laghano lyanyikile ne iwabala wawo, \q ghamatsuwa ghala haniwakindile ghamoko na kuwalongotsa walawe mne isi ya Misiri. \q Kwaapfila ng'awakindile laghano lyangu, \q na nene tsaniwalema. \q \v 10 Lekeni alino laghano lyanitsotenda ne iwanu wa Isiraeli, \q hambele ha ghamatsuwa agho, \q nitsakwika ghamalaghitso ghangu mne tsimbutsi tsawo, \q nitsoghandika mne mimoyo yawo, \q Nitsakuwa Imulungu wawo, \q nawo watsakuwa iwanu wangu. \q \v 11 Kuduhu imunu yatsomlangulitsa miyaghe, \q au kumlongela ndughu yake, \q ‘Mmanye Imtwatsa’ \q kwaapfila wose iwanu wakulu ne iwadodo watsonimanya. \q \v 12 Nitsowaleghusila matotso ghawo na nzambi tsawo sitsotsipfikitsa keli.” \p \v 13 Kwa kulilonga laghano lya sambi, kalitenda lila lya mwanduso lilale, na chinu chochose ichilala cha habehi kuhupa. \c 9 \s Ukutambika muisi na ukutambika kulanga \p \v 1 Laghano lya mwanduso likala na malaghitso gha ukutamanila na hanu hakutamanila hatsengighwe ne iwanu. \v 2 Tsahatsengighwa bumbulika lye Imulungu, chiheleto chake cha mwanduso tsachikemighwa Hanu Haenzeluke, amwo tsamkala na hanu ha kwikila pfitasa na imetsa ne pfighate ipfilapfighwe kwe Imulungu. \v 3 Kuchughu mwa lipanziya lya keli tsakukala na chiheleto ichikemighwe Hanu Haenzeluke Ghendo. \v 4 Hamo tsamkala na hanu ha kupfukitsa upfumba ha nzahabu, na sanduku lya laghano ilighubikwe hosehose na nzahabu, mghati mwake tsakukala na chiha che nzahabu ichikalile ne chijo ichikemighwe mana, ng'weku ya Aruni iisanule mitsani na pfibao ipfandikighwe ghamalaghitso. \v 5 Mchanya mwe sanduku tsakukala na pfinyagho pfibili pfine ghamapamanilo ka chitango cha utunitso we Imulungu, ghamapamanilo ghawo tsaghaghubika hanu hatsileghusighwa nzambi. Lekeni sambi ng'atudaha bae kulonga chinaghanagha mbuli tse pfinu pfino. \p \v 6 Pfinu pfino hapfimalile kutendighwa, watambika tsawang'ali wakwingilagha mne chiheleto cha mwanduso na kulapfa nambiko chila litsuwa. \v 7 Lekeni mtambika mkulu yaliheka iyang'ali yakwingila mne chiheleto cha kabili, naye tsakatenda apfo mala imwe iliyeka kwa ghumwaka, tsakengilagha na idamu ya kumlapfila Imulungu kwaajili yake imwenyegho na kwaajili ye nzambi tsawatendile iwanu bila kumanya. \v 8 Ghumuhe Mwenzeluka kolangusa chinu chino, inzila ya ukwingila hanu Haenzeluke Ghendo ha kulanga tsang'ana ipfughulighwe bae, kwaapfila chiheleto cha kunze tsaching'ali baho. \v 9 Chinu chino cheghala na ghamatsuwa ghano gha sambi, maghweko na nambiko tsolapfighwa lekeni ng'atsidaha bae kutenda imimoyo ye iwanu iwomtamanila Imulungu ileke kuwa na matotso, \v 10 kwaapfila ukuja na ukunwa na ukwopfugha lukuli, tsapfikala pfihendo pfe lukuli luliyeka, na ngupfu yake itsomala Imulungu hatsopfitenda pfinu pfose pfiwe pfa sambi. \p \v 11 Lekeni Kiristu katsa, ka mtambika mkulu wa ighanoghile ighapfikile sambi. Yeye tsakengila mne bumbulika kulu na ilinoghile ghendo, ing'alitsengighwe kwa ghamoko ghe iwanu bae, si bumbulika lya isi ino ilumbighwe. \v 12 Tsakengila hanu Haenzeluke Ghendo mala imwe hela, naye ng'engile na idamu ye mvulati au idamu ye ng'ombe, ila kwa idamu yake imwenyegho, na katughalila ughombotsi wa ghamatsuwa ghose. \v 13 Kwaapfila ka idamu ya mvulati na ng'ombe na lipfu lye ng'ombe iyali mbughuma pfawamitsilighwe iwanu wehile, pfiwatenda iwanu awo wele nguli tsawo, \v 14 lelo pfii idamu ya Yesu Kiristu, ambe unogha ghendo? Yeye kwa ingupfu ya Ghumuhe iyokala ghamatsuwa ghose, tsakelapfa imwenyegho yawe nambiko inoghile, iitsotutenda mimoyo yetu yele ghendo kulawa mne ghamatendo ghetu ghehile, ili tumsang'anile Imulungu iyali mghima! \p \v 15 Apfo Kiristu iyo mlamlitsi wa laghano lya sambi, ili awala iwakemighwe wabokele laghano lya ukuhala kwa ghamatsuwa ghose. Kwaapfila yeye tsakafa ili yawaghombole iwanu kulawa mne nzambi tsawatendile mne laghano lila lya ghumwande. \p \v 16 Kwaapfila usiya wotogholighwa, ka ayula yaulongile kafa, \v 17 kwaapfila usiya una ingupfu ka imunu yaulongile kafa, usiya wahela ingupfu ka munu yaulongile ka mghima. \v 18 Apfo hata laghano lila lya mwanduso ng'alyanduse bae bila idamu. \v 19 Tanu Musa kawalongela iwanu wose chila laghitso ilili mne Ghamalaghitso ghayeng'ighwe ne Imulungu, kuya kasola idamu ya ndama na mvulati na ghamatsi, na sufi na imitsani ya hisopo\f + \fr 9.19 \fr*\ft hisopo, mmea wighalile na mpfumbasi\ft*\f*, tsakachimitsila Chitabu che Ghamalaghitso na kawamitsila iwanu wose. \v 20 Tsakalonga, “Aino idamu ya laghano lyalaghitse Imulungu mlikinde.” \v 21 Pfipfila Musa tsakamitsila idamu mne bumbulika lila ne ipfinu pfose pfa ukutambikila. \v 22 Na mne Ghamalaghitso habehi ipfinu pfose pfotendighwa pfela kwa idamu, na nzambi yoleghusighwa ahala haliyeka haukwitika idamu. \p \v 23 Pfinu pfino ipfighalile ne ipfinu pfa kulanga tsapfibamighwa kutendighwa pfela kwa nzila ayo. Lekeni ipfinu pfa kulanga pfobama nambiko inoghile ghendo. \s Idamu ya Yesu yoleghusa nzambi tse iwanu \p \v 24 Kwaapfila Kiristu ng'engile bae Hanu Haenzeluke hatsengighwe kwa ghamoko ghe iwanu bae, hanu heghalile na hanu henyegho hali kulanga. Tsakengila kulanga kwenyegho, sambi kakwima hambele he Imulungu kwaajili yetu, \v 25 wala Kiristu ng'engile kulanga kulapfa lukuli lwake chila ghumwaka ka Mtambika mkulu pfayengile Hanu Haenzeluke Ghendo na idamu yaili si yake bae, \v 26 mana ing'awile apfo, Kiristu ang'adununzighwe mala nyingi kulawa isi hailumbighwe. Lekeni sambi matsuwa agha ighali habehi kutsigha, yeye kalawila mala lumwe hela kuleghusa nzambi kwa nambiko ya lukuli lwake imwenyegho. \v 27 Ka imunu pfayakufa mala lumwe hela, kuya kohighighwa ne Imulungu, \v 28 pfipfo Kiristu naye tsakelapfa nambiko mala lumwe hela ili yawaleghusile nzambi iwanu wengi. Hayatsolawila lwakeli, ng'oitsila bae inzambi, ila kakutsa kuwakombola awala iwomlolela. \c 10 \p \v 1 Kwaapfila Ghamalaghitso gheng'ighwe Musa ne Imulungu gheghala na sisila lya ipfinu pfinoghile ipfikutsa, pfelinga na apfila pfa kweli, nambiko tsila tsa Ghamalaghitso gheng'ighwe Musa ne Imulungu itsilapfighwe kwa kuyililayilila chila ghumwaka ng'atsidaha bae kuwatenda wanoghe awala iwomtamanila Imulungu. \v 2 Ka iwanu wala iwomtamanila Imulungu wang'atendighwe wela ghendo kulawa mne nzambi tsawo, wang'alekile kwibona keli ka wana nzambi, na nambiko tsila tsawolapfa tsose tsing'amalile. \v 3 Lekeni nambiko tsila tsitendeka chila ghumwaka kuwakumbusa iwanu nzambi tsawo. \v 4 Kwaapfila idamu ye mvulati na ng'ombe ng'aidaha bae kuleghusa nzambi. \p \v 5 Apfo Kiristu hayang'ali yakutsa muisi, tsakamlongela Imulungu, \q “Ng'ubamile nambiko wala sadaka, \q lekeni tsakuniyandalila lukuli. \v 6 Nambiko tsa kulakatsighwa \q au tsa kuleghusa nzambi ng'atsikunoghele bae. \q \v 7 Kuya tsanilonga, ‘Nabaha ghwe Imulungu, \q kutenda aghala ghubama \q ka pfanyandikilighwe mne Chitabu cha Ghamalaghitso gheng'ighwe Musa ne Imulungu.’ ” \m \v 8 Tanu tsakalonga, “Ng'ubamile bae wala ng'unoghelesighwe na tsinambiko na sadaka, nambiko tsa kulakatsighwa na tsa kuleghusa nzambi.” Tsakalonga apfo hata ka nambiko tsila tsose tsatsilapfighwa ka Ghamalaghitso pfaghabamile. \v 9 Kuya kalonga, “Nene nabaha, ghwe Imulungu, kutenda aghala ghubama.” Apfo Imulungu keka hambali nambiko tsa ghumwande, keka nambiko ingi imwe. \v 10 Kwaapfila Yesu Kiristu tsakamalitsa ghayobama Imulungu, twetwe twodeghetesighwa nzambi tsetu kwa inambiko ya lukuli lwake mwenyegho yalulapfile mala lumwe hela. \p \v 11 Chila mtambika kosang'ana chila litsuwa, kolapfa nambiko tsitsila mala nyingi, nambiko ing'atsidaha mbe kuleghusa nzambi. \v 12 Lekeni Kiristu kalapfa nambiko imwe kwaajili ya kuleghusa nzambi, nambiko inoghile ghamatsuwa ghose, kuya kakala lubali lwe kujilo lwe Imulungu, \v 13 kobeta wehile wake wekighwe hasi ha ghamaghulu ghake. \v 14 Kwaapfila kwa nambiko imwe tsakawatenda awala iwodeghetesighwa wanoghe ghamatsuwa ghose. \p \v 15 Ghumuhe Mwenzeluka pfipfila kotulangusa ukalangama wa mbuli ayo. Tanu kolonga, \q \v 16 Imtwatsa kolonga, “Alino laghano lyanitsolaghana nawo \q hambele ha ghamatsuwa agho, \q nitsakwika ghamalaghitso ghangu mne mimoyo yawo \q na kughandika mne tsimbutsi tsawo.” \m \v 17 Kuya kalonga, “Sitsotsipfikitsa keli nzambi tsawo, na ghehile ghawatendile.” \v 18 Lelo aghano ghang'aleghusighwa, kuduhu keli kulapfa nambiko ya kuleghusa nzambi. \s Tumsoghelele Imulungu \p \v 19 Lelo ndughu tsangu, kwa idamu ya Yesu twodaha ghendo kwingila Hanu Haenzeluke Ghendo bila kupfuka. \v 20 Yeye tsakatupfughulila inzila ya sambi, inzila itulongotsa mne ughima kubitila lipanziya lila kwa kulapfa lukuli lwake. \v 21 Lelo tuna mtambika wetu mkulu ghendo iyolongotsa mne ing'anda ye Imulungu. \v 22 Apfo tumsoghelele Imulungu kwa imimoyo ya kweli na kwa ukutoghola bila kupfuka, aku mimoyo yetu itotsile yele, tuleke ghehile na ng'uli tsetu tsiopfughighwe kwa ghamatsi ghelile. \v 23 Tulikinde ghendo lolelo lyetu lyatulitoghola na kulilonga, kwaapfila Imulungu yekile laghano lyake kotogholighwa. \v 24 Twilolese twetwe kwa twetwe, twighume ghumoyo, twinoghele na kutenda ghanoghile. \v 25 Kuya tuleke kuleka kwitingana hamwe, ka wamwenga pfawatendagha, ila twighume ghumoyo na tughendelele kutenda apfo, ghendoghendo ka pfamkona litsuwa lye Mtwatsa lya habehi. \p \v 26 Kwaapfila tung'aghendelela kutenda nzambi ghiladi aku twomanya ukweli, kuduhu nambiko iidaha kulapfighwa keli kwaajili ya kuleghusa nzambi. \v 27 Lekeni ichisighala, kuko ukubeta kwa kupfuka kuhighighwa ne Imulungu kwa ghumoto ighulambila ighutsowahinya wose iwombela. \v 28 Imunu yaghalemile Ghamalaghitso gheng'ighwe Musa ne Imulungu, tsakakomighwa bila libatsi ka kuna wakalangama weli au wadatu. \v 29 Lelo mkonatse, kobamighwa yahighighwetse imunu iyambetsile Imwana we Imulungu na kuyona si chinu bae idamu ye laghano lye Imulungu iimdeghetetse, imunu iyomligha Ghumuhe ghwe Imulungu? \v 30 Kwaapfila twomanya chayalongile Imulungu, “Nene nitsowoyitsila chawamtendeleni, nene nitsowalia wawo,” kuya kalonga, “Imtwatsa katsowahigha iwanu wake.” \p \v 31 Kughwila mna ghamoko ghe Imulungu iyali mghima, chinu cha kupfuka ghendo! \p \v 32 Lekeni kumbukani ghamatsuwa gha mwanduso hala hamghubulilighwe ukweli we Imulungu. Hata ka tsamdununzika ghendo, mwemwe tsamdudumila. \v 33 Ghamatsuwa ghangi tsamlighighwa na kutendelighwa ghehile hambele he iwanu, ghamatsuwa ghangi tsamtoghola kuwa hamwe na awala iwadununzike pfipfo. \v 34 Tsamuwonela libatsi wohighwa, na hambokighwe pfinu pfenu tsamtoghola kwa ukudeng'elela, kwaapfila tsammanya ka mna chinu chinoghile kubita apfo na chokala ghamatsuwa ghose. \v 35 Lelo mleke kwaghitsa lolelo lyenu, kwaapfila lina ghweko kulu ghendo. \v 36 Mdudumile ili mtende ghobama Imulungu na kubokela achila chawalongele. \v 37 Ka Ghamaandiko pfagholonga, \q “Ing'ali chidogho, \q ayo iyakutsa katsakutsa, \q ng'atsokawa bae. \q \v 38 Iwanu wangu iwotenda ighoninogheletsa watsotoghola na kukala waghima, \q lekeni wang'apfukapfuka, \q sinogheletsighwa nawo bae.” \m \v 39 Lekeni twetwe si iwanu wa ukupfukapfuka bae na ukuhinyighwa, ila twetwe twotoghola na twokombolighwa. \c 11 \s Ukumtoghola Imulungu \p \v 1 Ukumtoghola Imulungu kuko kumanya kwa hakika aghala ghatubeta, na kutoghola ghendo aghala yang'aghakoneka bae. \v 2 Kwa ukutoghola kwawo, iwabala wetu tsawatogholighwa ne Imulungu. \v 3 Kwa kumtoghola Imulungu twetwe twomanya ka isi yose tsailumbighwa kwa laghitso lya Imulungu, ipfinu ipfikoneka pfilumbighwa kulawa mne pfinu ing'apfikoneka. \p \v 4 Kwa kumtoghola Imulungu Abeli tsakamlapfila Imulungu nambiko inoghile kubita ya Kaini. Kwa kutoghola kwake, kamnoghelesa Imulungu ahala haitoghole nambiko yake. Hata ka Abeli tsakafa, aghala ghatendile ghang'ali ghotulangulitsa. \p \v 5 Kwa kumtoghola Imulungu Enoki tsakasolighwa kulanga, apfo ng'afile bae. Ng'oneke keli kwaapfila Imulungu tsakamsola. Ghamaandiko Mahenzeluka gholonga hala ng'ana yasolighwe, tsakatogholighwa ka imunu iyamnoghelese Imulungu. \v 6 Kuduhu imunu iyodaha kumnoghelesa Imulungu bila kumtoghola, kwaapfila imunu wowose iyomghendela Imulungu kobamighwa atoghole ka Imulungu kabaho, nae kowaghweka awala iwombama kwa ukwiyunda. \p \v 7 Kwa kumtoghola Imulungu Nuhu tsakalongelighwa ne Imulungu aghala ighakutsa hambele, aghala ng'ana ghoneke bae. Kwa pfila pfamuhulikitse Imulungu, katsenga safina\f + \fr 11.7 \fr*\ft safina; yeghala ne imeli ing'ulu\ft*\f*, amwo yeye na iwanu we kaye yake tsawakombolighwa. Kwa kutoghola kwake kalangusa iwanu we isi yose weha, na Nuhu kawa muhatsi wa haki iikutsa kwa kutoghola. \p \v 8 Kwa kumtoghola Imulungu Abrahamu hakemighwe aghende mne isi iyalongile Imulungu katsomwing'a, koka mne isi yake kuya ng'amanyile ang'ali yoghenda kwani. \v 9 Kwa kumtoghola Imulungu, Abrahamu tsakakala muhenza mne isi yelaghane ne Imulungu. Tsakakala mne pfibumbulika na Isaka na Yakobu, iwabokele ghaghala ghalaghane Imulungu. \v 10 Kwaapfila Abrahamu tsayang'ali yobeta ghumji ghune ghumsingi, ghumji ighupfikitsighwe na kutsengighwa ne Imulungu mwenyegho. \p \v 11 Kwa kumtoghola Imulungu Abrahamu tsakawa aba hata ka tsakalala ng'ani, na Sara tsaang'ali ng'akweleka bae. Abrahamu tsakamtoghola Imulungu ka katsotimitsa laghano lyake. \v 12 Apfo kubitila imunu yumwe Abrahamu iyakalile ka kafa, tsawelekighwa iwanu wengi ing'awodahika bae kupetighwa, ka tsinondo tsa kulanga na msanga ghwa kumwani. \p \v 13 Iwanu wano wose tsawafa aku womtoghola Imulungu. Ng'awabokele bae aghala ghayalaghane Imulungu, ila tsawaghona kwa kutali, tsawatoghola ka wawo tsawahenza na wabita nzila muisi. \v 14 Iwanu awala iwolonga apfo, wakoneka ka woibama isi yawo iwenyegho. \v 15 Wang'aikumbuke isi ila yawalawile, wang'adahile kubwela. \v 16 Lekeni sambi woibama isi inoghile ghendo, isi ya kulanga. Apfo Imulungu ng'akona chinyala bae kukemighwa Imulungu wawo, kwaapfila kawatendela ghumji. \p \v 17 Kwa kumtoghola Imulungu Abrahamu tsakatoghola kumlapfa nambiko Isaka imwanaghe nyalimwe hala hayaghetsighwe, tsakatenda apfo hata ka Isaka tsakakala imwana wa laghano lye Imulungu. \v 18 Kwaapfila Imulungu tsakamlongela, “Kubitila Isaka kutsopata watsukulu wanikulongele.” \v 19 Abrahamu tsakatoghola Imulungu kodaha kuwatsilihula iwanu iwafile, kwa kulonga apfo Abrahamu tsakambokela keli Isaka kulawa kwe iwanu iwafile. \p \v 20 Kwa kumtoghola Imulungu Isaka kawabaliki Yakobu na Esau, kwa aghala ighakutsa hambele. \p \v 21 Kwa kumtoghola Imulungu Yakobu hayang'ali habehi kufa kawabaliki iwana wose wa Yosefu, kamtamanila Imulungu aku kaghamila ng'weku yake. \p \v 22 Kwa kumtoghola Imulungu Yosefu hayang'ali habehi kufa, tsakalonga mbuli tsa Waisiraeli kulawa Misiri, kawalaghitsa waitendetse imipate yake. \p \v 23 Kwa kumtoghola Imulungu welesi wa Musa tsawampfisa Musa kwa miyetsi midatu kulawa hayoneke. Tsawamwona kakala imwana yanoghile, ng'awapfukile bae ghamalaghitso gha imndewa. \p \v 24 Kwa kumtoghola Imulungu, Musa hakulile kalema kukemighwa imwana wa neghe Farao mndewa wa misiri. \v 25 Tsakasaghula kudununzika ne iwanu we Imulungu kubita kudeng'elela uhondo wa nzambi kwa ghamatsuwa chidogho. \v 26 Tsakona ukumdununzikila Kiristu Mkombotsi kunogha ghendo kubita tsimali tsa Misiri kwaapfila tsayang'ali yololela ghweko lyake lya hambele. \p \v 27 Kwa kumtoghola Imulungu Musa tsakalawa Misiri bila kupfuka maya ye mndewa. Kwaapfila tsakamlolela ghendo Imulungu yang'akoneka bae. \v 28 Kwa kumtoghola Imulungu tsakatenda chihungo cha Pasaka na kulaghitsa idamu imitsighwe mne mibani, malaika wa lifwa aleke kuwakoma iwana chaudele wa Waisraeli. \p \v 29 Kwa kumtoghola Imulungu Waisraeli tsawaloka ibahali ya Shamu ka mne isi isakale, lekeni Wamisiri hawabamile kuloka tsawafa mne ghamatsi. \p \v 30 Kwa kumtoghola Imulungu imibanda ya ghumji ghwa Yeriko ighwa hasi Waisraeli hawaitsunguluke kwa ghamatsuwa saba. \v 31 Kwa kumtoghola Imulungu Rahabu, pinga chiweghe ng'akomighwe bae na awala yang'awamuhulikitse Imulungu, kwaapfila tsakawabokela pfinoghile wapelembi wa Waisraeli. \p \v 32 Lelo nonge choni keli? Nahela nyafwasi ya kulonga mbuli tsa Gidioni na tsa Balaki na tsa Samsoni na tsa Yefita na tsa Daudi na tsa Samweli na tsa manabii. \v 33 Awo kwa kumtoghola Imulungu tsawawahuma iwandewa. Tsawahigha ka pfaimnogheletsa Imulungu na wabokela chayalaghane Imulungu. Tsawadiwa imilomo ye simba. \v 34 Tsawatsima milambi ya ghumoto, tsawahoneka kukomighwa kwa imimaghe. Hawang'ali wahela tsingupfu, waghumighwa tsingupfu, tsawakala ne ngupfu mng'ondo, wawawinga asikali wahenza. \v 35 Kwa kumtoghola Imulungu iwapinga wamwenga tsawoyitsighwa iwanu wawo iwafile iwatsilihulighwe. Wangi wawo tsawadununzika mbaka wafa, waleka kutoghola kulekelighwa ili watsilihuke na kwingila ughima unoghile. \v 36 Wangi tsawabetsighwa na kutowighwa mbalati, na wamwenga tsawohighwa na kwasighwa mchifungo. \v 37 Tsawafa kwa kutowighwa na ghamabwe, tsawaghanighwa kwa msumeno pfihande pfili, wakomighwa kwa imimaghe, tsawanga kuno na kuno aku wapfala ngotsi tse iwang'olo ne iwamene. Tsawakala wahingwa, wadununzighwa na watendelighwa ghehile. \v 38 Tsang'aibamighwe bae iwanu we isi yose ino wakale ne iwanu ka awo. Tsawang'ali woyungayunga kunyika na mpfidunda, tsawakala mne tsimango na mne mipondo muisi. \p \v 39 Iwanu wano wose watogholighwa ka wahuma kwa ukutoghola kwawo. Hata apfo ng'awabokele bae aghala ghalongile Imulungu, \v 40 kwaapfila Imulungu tsakatutendela twetwe chinu chinoghile ghendo kubita chawabokele wawo, ili wawo waleke kukamilika bila twetwe. \c 12 \s Imulungu kowahigha iwanaghe \p \v 1 Apfo ka pfatuli ne kingili kulu lye iwakalangama hambele hetu, tuleke chila mtsigho ghwatwinagho na nzambi iitunanahila, na mna mdawalo ghwa kutsuma ighwikighwe hambele hetu tutsume kwa kududumila. \v 2 Tumtsodelele tsinenge Yesu iyanduse ukutoghola kwetu na iyatsoitimitsa. Kwaajili ye ndeng'elelo ikighwe hambele hake tsakaududumila msalaba, tsakona ichinyala si chinu bae, naye kokala ghumoko ghwa kujilo ghwe chighoda che undewa che Imulungu. \p \v 3 Mumkumbuke Yesu, pfadununzike na iwanu wane nzambi pfawamwihile. Lelo mleke kwipfa na kutenyuka ghumoyo. \v 4 Mne ukwihisanya kwenu na nzambi ng'ana mwihisanye mbaka mlapfe idamu yenu. \v 5 Pfii msemwa imbuli ila ya kughuma ghumoyo ahala Imulungu hayomkemani mwemwe iwanaghe? \q Mwanangu uleke kubetsa Imtwatsa hayokukanya, \q kuya hayokukembela uleke kutenyuka ghumoyo. \q \v 6 Kwaapfila Imtwatsa komuhigha chila imunu iyomnoghela, \q na komkanya chila imwana iyotogholighwa naye. \m \v 7 Mdudumile ahala hamkanyighwa, Imulungu kowatendelani ka iwanaghe. Apfi imwana wachi yang'okanyighwa na aba wake? \v 8 Ka ng'amkanyighwa ka pfawokanyighwa iwanaghe wose, mwemwe si iwanaghe ghendo, ila wana halamu. \p \v 9 Kubita agho, twetwe tsatukala na aba tsetu iwatweleke iwatukanyile, na twetwe tsatuwatoghola kwa chinu acho chawatendile, lelo ambe pfinogha ng'ani tung'amtegheletsa ghendo Aba wetu wa kulanga, ili twing'ighwe ughima. \v 10 Aba tsetu iwatweleke tsawatukanya kwa matsuwa madodo ka pfawonile iwenyegho pfinogha, ila Imulungu kotukanya kwa ukutwapfila twetwe, ili tuwe wahenzeluka wake. \v 11 Lekeni sambi ukukanyighwa si chinu cha kudeng'elesa bae, ila chinu ichighala usungu, lekeni hambele ukukanyighwa kutsoghala ghamapfuno gha tindiwalo na ukukala kwa kumnoghelesa Imulungu kwa awala iwakanyighwe. \s Malaghitso na makanyo \p \v 12 Lelo mghaghume ngupfu ghamoko ghenu ighaleghele, kuya mgholose ghamaghoti ghenu ighaleghele. \v 13 Mghendelele kubita mne inzila iigholoke, ili achila ichiholole chileke kugholojoka ila chihonetsighwe. \p \v 14 Mwiyunde ghendo kukala kwa tindiwalo ne iwanu wose na kukala kwa uhenzeluka, kwaapfila kuduhu imunu iyatsomwona Imtwatsa ka ng'enzeluke bae. \v 15 Mwalangitse ghendo, imunu wowose aleke kuhungukiwa na uluso we Imulungu, aleke kuwa ka sina lya usungu ilitula na kuwaghalila maghayo iwanu wengi. \v 16 Kuleke kuwa na mghoni wala imunu yang'ompfuka Imulungu bae, ka Esau iyautsile uhatsi wake wa kuwa chaudele kwa chijo chimwe. \v 17 Kwaapfila mwomanya hata hambele habamile kuipata keli ibalaka ila, tsakalemighwa kwaapfila ng'adahile bae kughalusa chayatendile, hata ka tsakaibama ghendo kwa masotsi. \p \v 18 Mwemwe ng'ampfikile bae hane chidunda Sinai ka iwanu wa Isiraeli pfawapfikile, chidunda ichidaha kukindighwa, aku chakwaka ghumoto, hane liwingu titu, ichisi na libeho kulu, \v 19 na litsi lya malati na litsi ililonga mbuli. Iwanu wala iwahulike litsi alyo, tsawalomba kwa ukudedetsa waleke kuhulika keli, \v 20 kwaapfila ng'awadahile bae kulibokela laghitso ililongighwe, “Hata mnyama ang'achidonza chidunda acho, atowighwe ghamabwe mbaka afe.” \v 21 Agho ghose ghawatenda wapfuke sideke, mbaka Musa kalonga, “Nodedema na ukupfuka!” \p \v 22 Lekeni mwemwe mchipfikila chidunda Sayuni, hane ghumji ghwe Imulungu iyali mghima, Yerusalemu ya kulanga, hamwe ne wamalaika wengi yang'awopeteka. \v 23 Mwemwe mtsa mne mtingano we chihungo che iwanu we Imulungu, iwokemighwa welekighwa wa mwanduso we Imulungu, iwandikighwe mataghwa ghawo kulanga. Mtsa kwe Imulungu, yowahigha iwanu wose na muhe tse iwanu iwomnoghelesa Imulungu iwakamilike. \v 24 Mwemwe mtsa kwa Yesu, mlamlitsi wa laghano lya sambi na idamu yake ighumitsighwe yolonga ghanoghile kubita idamu ya Abeli. \p \v 25 Mwalangitse, mleke kulema kumuhulikitsa yeye iyolonga namwe. Kwaapfila ka ng'awahoneke bae awala iwamlemile yeye iyawakanyile hano muisi, twetwe twodahatse kuhona tung'amlema iyolonga na twetwe kulawa kulanga! \v 26 Litsi lyake tsalihighisa isi ghamatsuwa ghala, lekeni sambi kalaghana, kalonga, “Nitsoihighisa keli mala lumwe si isi iliheka bae, ila na kulanga pfipfila.” \v 27 Imbuli ayo “mala lumwe keli” yolangusa ghendo ka ipfinu ipfilumbighwe pfitsohighisighwa na kulapfighwa, ili pfisighale apfila ing'apfidaha kuhighisighwa. \p \v 28 Lelo kwaapfila tubokela undewa ing'audaha kuhighisighwa bae, mleke tumlongele Imulungu mighede, tumtamanile kwa kumnoghelesa na kwa kumtegheletsa na kwa kupfuka, \v 29 kwaapfila Imulungu wetu ka ghumoto ighuhinya ghendo. \c 13 \s Kumtunya Imulungu \p \v 1 Mghendelele kwinoghela chindughu. \v 2 Mleke kwisemwa kuwabokela iwahenza mmakaye mwenu, kwaapfila kwa kutenda apfo iwanu wangi tsawawabokela wamalaika aku ng'awamanyile bae. \v 3 Mleke kuwasemwa awala iwali mchifungo ka mwemwe mwohighwa hamwe nawo. Muwakumbuke awala iwodununzika ka namwe mwodununzika nawo. \p \v 4 Iwanu iwekwelile wehulikitse, mmale au mwehe yaleke kuwasa ne imunu yungi. Imulungu katsowahigha waghoni na watsinzi. \p \v 5 Mleke kunoghela ng'ani tsisendi, mdeng'elele na ipfinu pfamwinapfo. Kwaapfila Imulungu kalonga, \q “Sitsokuleka mbe, \q sitsokwasa mbe.” \v 6 Apfo twodaha kulonga bila kupfuka \q Imtwatsa iyo iyonyapfila, \q Sitsopfuka bae. \q Imunu katsonenda choni? \p \v 7 Muwakumbuke awala iwang'ali womlongotsani, iwamlongeleni imbuli ye Imulungu. Mkumbuke pfawakalile na pfawafile, mwighale nawo pfawamtoghole Imulungu. \v 8 Yesu Kiristu ka yuyula, ligholo, leloli na ghamatsuwa ghose. \v 9 Mleke kusolighwa ne ghamalangulitso ghangi, pfinogha mimoyo yetu ighelighwe ngupfu kwa uluso we Imulungu, wala si kwa malaghitso ghe ipfijo bae, kwaapfila malaghitso agho ng'aghawapfile bae awala iwaghawinzile. \p \v 10 Twetwe tuna hanu ha kutambikila, amo awala iwosang'ana mne bumbulika lya ukutamanila lya Wayahudi waghomighwa ukuja inambiko yake yoyose. \v 11 Mtambika mkulu koghala idamu ye iwanyama Hanu Haenzeluke Ghendo, koghulapfa ka inambiko ya kuleghusa nzambi, lekeni ng'uli tse iwanyama tsolakatsighwa kunze mwe kambi. \v 12 Apfo Yesu naye ili yawadeghetese iwanu kwa idamu yake imwenyegho, kadununzika na kufa kunze kwe ghumji. \v 13 Lelo leka tumghendele kunze kwe kambi tukalighighwe ka yeye pfalighighwe. \v 14 Kwaapfila hano muisi twahela ghumji ighukala ila twokalitsa ghumji ighukutsa. \v 15 Lelo kubitila Yesu tumlapfile Imulungu nambiko yo ukumtunya ghamatsuwa ghose, mbuli atso tsa utunitso, tsitso sadaka tsetu hala hatulonga Yesu ka Mtwatsa. \v 16 Mleke kwisemwa kwitendela ghanoghile na kwiyapfa, kwaapfila nambiko ka atso, tsitso itsimnogheletsa Imulungu. \p \v 17 Muwategheletse awala iwomlongotsani na kuwinza malaghitso ghawo. Wawo wololesa muhe tsenu, kwaapfila watsomlongela Imulungu pfawamsang'anile. Mng'awategheletsa watsotenda sang'ano yawo aku wodeng'elela, ka ng'amuwategheletsa watsosang'ana kwa kusing'inika, na chinu acho ng'achitsomwapfilani bae. \p \v 18 Mtulombele. Twotoghola ghendo ka mimoyo yetu ng'aitulongela bae tutotsa, mana twobama kutenda ghanoghile mne pfinu pfose. \v 19 Nowalomba ghendo mnilombele Imulungu ambuyitse himahima kuna mwemwe. \s Malombi gha ukumalitsila na ndamso \p \v 20 Lelo, Imulungu wa tindiwalo iyamtsilihule Imtwatsa wetu Yesu, imdimi mkulu we iwang'olo kwa idamu iilangusa laghano lya kweli lya ghamatsuwa ghose, \v 21 awatende mwemwe mkomale mne chila chinu chinoghile chamtenda, mdahe kughatenda ghayobama, na kwa kubitila Kiristu yatende aghala ighamnogheletsa imwenyegho mghati mwetu. Utunitso uwe kuna Yesu Kiristu ghamatsuwa ghose! Ona. \p \v 22 Ndughu tsangu nowalomba ghendo, muubokele usenga uno wa kughuma ghumoyo kwa kududumila, aino ibaluwa ndodo hela yanimwandikileni. \v 23 Nobama mmanye ka ndughu yetu Timoteo kalekelelighwa kulawa mchifungo, ang'atsa sambi nitsakutsa naye kumwonani. \p \v 24 Walamseni wose iwomlongotsani na iwanu wose we Imulungu. Wandughu wa isi ya Italiya womlamsani. \p \v 25 Uluso we Imulungu ukale namwe mwose.